1

Ature: Ary Suharno

Tanggale 14 Juli
2009. Aku isih eling
banget. Isih esuk aku wis
ketamon wong lima.
Tujuwane kabeh padha,
kepengin anake bisa
mlebu SMP, awit ana
bocah wolu sing mundur
saka pendhaptaran senajan wis ketampa. Dene
wali murid lima sing mertamu iku kandha
daneme anake kurang sithik, pamrihe arep
nggenteni kekosongan bangku sing wis ditinggal
mundur kasebut. Sawise ngomong ngalor ngidul,
lan anak-anake bisa ditampa kanggo ngganteni
pendhaptar sing mundur, salah sijine wali murid

2

aran Yul (34 taun) dumadakan njungkel brug ana
jogan. Sanalika kabeh padha epyoh tetulung
wanita sing lagi mbobot tuwa kuwi. Yul dihoyog-
hoyog, diblonyohi minyak angina nganti dadi
eling. Dheweke bali lungguh satata. Tamu liyane
mung padha nyawang.
Durung wae ilang rasa gumune para tamu,
kedadak saka gambar wayang kang dakpasang
ing ruwang tamu, yaiku gambare Bima kang lagi
gelut mungsuh naga taksaka, ngetokake cahya
cumlorot putih, mlesat kaya nunjem wetenge Yul.
Srrreeetttt! Mlesate cahya mau mbarengi
panjungkele Yul maneh ana cedhak meja
ngarepku. Aku dadi gugup, semono uga tamu-
tamu liyane. Luwih gugup maneh bareng
wetenge Yul katon obah-obah sajak bayine lagi
kroncalan. Wetenge Yul pating penjelut munggah
mudhun ngiwa nengen. Yul nahan rasa lara karo

3

sambat-sambat. Tamu-tamu kang ana ruwang
tamu padha nyekeli Yul supaya ora nganti
ketatap kursi utawa meja.
"Niki wau cahya napa ta pak, kok medal
saking gambar wayang niku?" pitakone pak
Parman karo nyekeli Yul.
"Wah, kula nggih boten ngertos. Wong
gambar wayang niki taksih kalih minggu kula
pasang. Gambar niki peparinge kanca kula sing
asmane mas Darto saking Semarang... lajeng
kula pigura lan kula pasang wonten ruang tamu
ngriki," wangsulanku. Aku banjur eling, nalika
ngarepake surup dumadakan ana saweneh
pawongan nggoleki aku menyang sekolahan ing
SMP. Nalika kuwi aku pinuju nggladhi drum band
murid-muridku. Pawongan rambut gondrong,
kumel numpak sepedha karo nggawa lukisan.
"Mas, takgoleki saka Semarang jebul bisa ketemu

4

ana kene. Tampanen pisungsungku iki. Gambare
Bima ngupadi Tirta Amerta lan wusana bisa
ketemu karo Dewa Ruci. Wis tampanen." Lukisan
banjur dak tampa. Pawongan mau mesem.
Sekawit aku lali tenan, sapa pawongan iku. Lagi
bareng dheweke mesem banjur eling yen
pawongan iku mas Darto, kanca seniman lukis
saka Semarang. Dakwenehi dhuwit emoh nampa.
Dakajak mampir omahku uga ora gelem.
"Wis, aku tak terus bali wae. Openana
wayangku iki," Mas Darto banjur nyengklak
sepedha pancale ninggalake aku karo bocah-
bocah sing isih padha mlongo. Lha kok gambar
pawewehe mas Darto iku saiki ngetokake cahya
putih cumlorot nunjem wetenge Yul sing lagi
nggarbini, nganti bayine polah sabantere.
Daksawang polahe bayi ing kandhutane Yul saya
alon... saya alon lan wusana anteng maneh. Si Yul

5

wis ora katon pucet ngempet lara. Nanging
dumadan Yul jengkeng ana ngarepku, ngambung
dhengkulku lan tangan kekarone ngajak salaman
karo aku.
Dhuh mahaguru, kula nyuwun sih samodra
pangaksami dene sampun kumawantun nerak
wewaler paduka. Pramila si jabang bayi wonten
kandhutan kula menika mboten purun mijil saking
guwa garba senaosa sampun tigang warsa. Dhuh
mahaguru, kula nyuwun panjengan ruwat saking
papa cintraka, swarane Yul melas banget. Aku
saya bingung karo kedadeyan iki. Ngapa kok
nyebut aku mahaguru? Apa maneh basane Yul
dadi alus runtut kanthi basa krama kang ora nate
dianggo dening Yul.
Dakcoba aku mangsuli sakenane. "Mengko
dhisik, ana apa sliramu iki?"
"Kula sampun nerak wewaler paduka dhuh

6

Sang Dewa Ruci. Kula nrimah paduka pulasara,
nanging jabang bayi menika sampun ngantos
paduka siksa kados makaten dhuh pukulun Dewa
Ruci..." wangsulane Yul. Aku saya gumun lan
kaget. Kok aku dianggep Dewa Ruci iku nalare
piye? Apa Yul saiki wis owah pikire ta ya?! Nanging
banjur cahya putih cumlorot saka gambar wayang
iku mau cahya apa?! Aeng tenan, nanging jan
daksipati kanthi mripatku dhewe. Apa wayang
pawewehe mas Darto iki ana yonine ta ya?!
Sawise lerem, Yul banjur pamitan. Semono
uga tamu-tamu liyane. Aku lan ibune bocah-bocah
isih gumun karo lelakon sing kadadeyan esuk iku
mau. Nganti tekan bengi aku isih terus mikir
lelakon aeng kasebut. Esuke nalika aku mbukak
lawang, e...lha dalah. Si Yul wis teka maneh.
Mangka wektune isih jam lima esuk. Wonge ya
dakacarani mlebu. Nanging Yul ora terus lungguh

7

kursi, nanging malah bablas menyang ngarep
gambar wayang Bima. Yul mandeng suwe banget,
karo tangane nyembah. Aku dadi wedi-wedi
campur bingung, awit anggone nyembah suwe
banget, wiwit jam lima nganti jam pitu. Wan,
blaen tenan. Iki mengko aku mesthi kasep
anggonku mlebu dhines. Nanging arep kepriye
wong isih ana tamu. Bareng wis rong jam, Yul nuli
lungguh sila sedhakep kayadene wong kang lagi
semedi. Mak gragap, dheweke melek, nuli ngadeg
nyat.
"Sampun mahaguru, kepareng nyuwun pamit.
Pukulun Dewa Ruci sampun paring pangaksama
dhateng badan kula. Kula mila sampun nerak
wewaleripun. Kula dipun penggak nindakaken
goroh, nanging kula terak, wusana kula dipun
pidana. Berkah pangestunipun kula suwun. Mugi
jabang bayi menika purun nyuwita wonten

8

kandhutan kula sadangu-dangunipun," pamite Yul
karo ngaras tanganku. Lha kok ya ana-ana wae.
Ing batin aku ngguyu, nanging iki lelakon apa?!
Lan nyatane, kandhane Yul kang kepengin si
jabang bayi nyuwita ana kandhutane sasuwe-
suwene iku uga kelakon tenan. Nganti saprene
kandhutane Yul durung lair. Mangka wis pirang-
pirang taun. Upama kandhutane mau dudu bayi,
geneya kok kerep katon kroncalan? Nanging upama
bayi kok jroning kandhutan samono suwene.
Terus apa gandhenge anggone nyebut Yul marang
aku kok "mahaguru"? Apa gandhenge karo wayang
pawehe mas Darto?! Wis embuh, lelakon kok rena-
rena wae. Kadhang aku malah mikir, apa aku iki wis
gendheng ta ya, lelakon kang dakweruhi iku kok
aneh-aneh...!



9

Sumber: Panjebar Semangat No. 8 25 Pebruari 2012