TEMA 2.

REGULISANJE SAOBRAĆAJNIH
TOKOVA
1. Pojam regulisanja saobraćajnih tokova
2. Pravila kretanja u drumskom saobraćaju
3. Elementi kretanja i saobraćajne površine
4. Definisanje drumskih i uličnih ukrštanja
5. Pristup i principi regulisanja saobraćajnih tokova
6. Tehnika regulisanja i upravljanja saobraćajem
7. Projektovanje sistema za regulisanje saobraćaja
8. Načini regulisanja saobraćaja
 1. Pojam regulisanja saobraćajnih tokova
 
Regulisanje saobraćajnih tokova na drumskim saobraćajnicama
je složena tehnička disciplina u oblasti saobraćajnog inženjerstva.

Složena je prvenstveno zbog heterogenosti i složenosti mreže

drumskih saobraćajnica na kojoj se reguliše saobraćaj i usled
složene prirode i karaktera saobraćajnih tokova koji se javljaju na
putnoj i uličnoj mreži i njenim elementima u gradskim i
vangradskim područjima.
 Za uspešno bavljenje problematikom regulisanja saobraćaja
potrebno je poznavanje:
- procesa planiranja saobraćaja i razvoja putne i ulične mreže,
- problematike kapaciteta,
- procesa projektovanja saobraćajnica,
- metoda za kontrolu i regulisanje saobraćaja,
- svojstava i funkcionisanja sredstava i uređaja za regulisanje,
bezbednost i kontrolu saobraćaja
- saobraćajne signalizacije i opreme različitog tehnološkog nivoa
i efikasnosti.
 2. Pravila kretanja u drumskom saobraćaju
 
Drumski saobraćaj u prvom redu karakteriše masovnost učesnika
u njemu, što zahteva centralizovano upravljanje, regulisanje i
kontrolu. Stoga je opravdana potreba postojanja jedinstvenih
pravila za regulisanje kretanja pojedinih učesnika da bi se izbegli
mogući konflikti na putevima.
Organizacija kretanja učesnika u drumskom saobraćaju pomoću
pravila, obuhvata sve uslove i situacije kretanja. Regulisanje
saobraćaja pravilima je uvedeno čak pre nekoliko vekova, radi
regulisanja kretanja konjanika i zaprežnih vozila. Pojavom
automobila nastala je potreba za većom bezbednosti kretanja, pa s
time koincidira i uvođenje specijalnih pravila.
 Prva u istoriji pravila za regulisanje automobilskog
saobraćaja bila su uvedena u SAD još 1896. godine, a zatim
sledi njihovo uvođenje i u drugim zemljama.
Sa porastom korišćenja automobila i izgradnje puteva pravila
su menjana i dopunjavana uvođenjem više detalja i
orijentisana na primenu tehničkih sredstava za upravljanje
saobraćajem, prvenstveno saobraćajnih znakova i svetlosnih
signala, a zatim i oznaka na kolovozu.
Razvoj međunarodnog drumskog saobraćaja zahtevao je
neophodnu unifikaciju pravila za regulisanje putnog
saobraćaja koji se obavlja na široj teritoriji i između pojedinih
zemalja.
 Prvo međunarodno usaglašavanje pravila kretanja u drumskom
saobraćaju izvršeno je 1909. godine. Na tom usaglašavanju
prihvaćeni su i prvi međunarodni saobraćajni znakovi (slika 1.).

Slika 1. Prvi međunarodni saobraćajni znakovi

U Parizu su 1926. godine donete Međunarodna konvencija o
drumskom saobraćaju i Međunarodna konvencija o
autotransportu, koje su dopunjene 1931. godine Konvencijom
o uvođenju jednoobraznih signala na putevima i Konvencijom
o pravilima kretanja automobila između američkih država.  
Posle završetka II svetskog rata u okviru Organizacije ujedinjenih
nacija, 1949. godine, u Ženevi, doneti su na Međunarodnoj
konferenciji o drumskom saobraćaju:
- Konvencija o drumskom saobraćaju i
- Protokol o putnoj signalizaciji.
Cilj Konvencije o drumskom saobraćaju bio je doprinos razvoju
međunarodnog saobraćaja i povećanje njegove bezbednosti. Tu
konvenciju prihvatio je veliki broj razvijenih zemalja (78), među
kojima i Jugoslavija, što je obezbedilo unifikaciju nacionalnih
pravila drumsog saobraćaja.
 
 Konvencija iz 1949. godine rešava tri osnovne grupe pitanja:
 
-zahteve koje moraju ispunjavati vozači automobila i dokumente
koje moraju posedovati u međunarodnom saobraćaju;
-osnovne zahteve učesnika u drumskom saobraćaju za bezbednost
saobraćaja;
-važne tehničke zahteve za bezbedno kretanje saobraćajnih
sredstava;
 
Protokol o putnoj signalizaciji, koji je prihvatilo 38 zemalja, među
kojima je i naša, utvrđuje sistem putnih znakova, te način
njihovog postavljanja duž puta i osnove svetlosne signalizacije.
Usled izrazitog porasta motorizacije u periodu od 1950. do
1960. godine, doneti dokumenti iz 1949. godine više nisu
mogli da zadovolje zahteve mnogo intenzivnijeg i bržeg
kretanja saobraćajnih sredstava.
Stoga je 1964. godine, u okviru Evropske ekonomske
komisije OUN, započet rad na izradi novih dokumenata.
Novembra 1968. godine u Beču na Konferenciji OUN o
drumskom saobraćaju donete su nove konvencije: Konvencija
o drumskom saobraćaju i Konvencija o putnoj signalizaciji.
Konvencija o putnom saobraćaju iz 1968. godine sadrži, osim
preciznih i detaljnih pravila za regulisanje kretanja
automobila i pešaka na putevima, i potrebne uslove i pravila
za kretanje tramvaja, biciklista, mopedista, invalidskih kolica,
zaprežnih vozila, stoke i dr.
U tom dokumentu navode se definicije za niz pojmova od
važnosti za jedinstvenu saobraćajnu terminologiju, utvrđuju
se obaveze potpisnika konvencije, obrađuje posebno
signalizacija, propisi i naredbe za regulisanje saobraćaja,
utvrđuje obavezno ponašanje pri preticanju, vožnji u koloni,
ukrštanju, brzini kretanja i rastojanju vozila, reguliše se
kretanje vozila javnog saobraćaja, utvrđuje se ponašanje u
slučaju saobraćajne nezgode, reguliše se stacioniranje vozila,
saobraćaja na autoputu, registraciji vozila, propisuju se
obavezni uređaji i oprema na vozilima i dr.  
Saveznim propisima (zakonom i pravilnicima) jedinstveno se za
celu zemlju regulišu osnovni uslovi koje moraju ispunjavati javni
putevi i vozila u saobraćaju, osnovna pravila saobraćaja i sistem
saobraćajnih znakova kao i osnovni uslovi za sticanje prava na
upravljanje motornim vozilima.

Prvi Osnovni zakon o bezbednosti saobraćaja na javnim

putevima kod nas donet je 1965. godine, a dopune i izmene, radi
usaglašavanja sa međunarodnim propisima o drumskom
saobraćaju, vršene su u više navrata.
 
Navedeni zakon predstavlja osnovni propis kojim se na jedinstven
način za celu teritoriju zemlje pravno regulišu osnove za pravilno i
bezbedno odvijanje saobraćaja.

Odredbe Zakona o osnovama bezbednosti saobraćaja na

putevima koje su u njemu samo načelno postavljene, a zahtevaju
opširnije tumačenje, regulišu se podzakonskim (pratećim)
propisima - pravilnicima koje, na temelju ovlašćenja iz Zakona,
propisuje nadležni organ za saobraćaj i veze u sporazumu sa
ministarstvima za unutrašnje poslove, privredu i rad i socijalnu
politiku.
Pravilnicima se podrobno regulišu propisi: o saobraćajnim
znakovima; o znacima što ih daju ovlašćena lica u saobraćaju na
putevima; o registraciji motornih i priključnih vozila; o obrascima
saobraćajne i vozačke dozvole; o uređajima, opremi, dimenzijama
i ukupnim masama vozila u saobraćaju na putevima; o tehničkim
normativima i osnovnim uslovima koje putevi, njihovi elementi i
objekti na njima moraju ispunjavati sa aspekta bezbednosti
saobraćaja; o zdravstvenim uslovima koje moraju ispunjavati
vozači motornih vozila.
Osnovni republički propis kojim se pravno regulišu mere i uslovi
za bezbedno odvijanje saobraćaja je Zakon o bezbednosti
saobraćaja na putevima pojedine države.
Nadležni organi u državi, na temelju ovlašćenja iz Zakona,
donose određene propise - pravilnike.
Pravilnicima se podrobno regulišu: rad auto - škola i vozača
instruktora; program i način polaganja stručnog ispita za vozača
instruktora; program i način polaganja vozačkog ispita;
zdravstveni pregledi i kriterijumi za ocenu kandidata za vozače;
uslovi i način registracije vozila; uslovi, normativi i način
izvođenja tehničkih pregleda i dr.
 
Republički propisi su i naredbe što ih donose republički ministri
za unutrašnje poslove, odnosno za saobraćaj i veze (npr: Naredba
o saobraćaju motornih i priključnih vozila na putevima u zimskim
uslovima, Naredba o ograničenju brzine kretanja na svim ili samo
na nekim putevima na teritoriji republike i dr.

Svaka skupština opštine, na temelju republičkih, odnosno

pokrajinskih propisa, donosi odluku o bezbednosti saobraćaja
svoje opštine (npr.: Odluka o bezbednosti i organizaciji
saobraćaja na putevima i ulicama grada Beograda, Naredba o
merama za regulisanje saobraćaja u Beogradu).
 3. Elementi kretanja i saobraćajne površine
 
Osnovni elementi saobraćajne mreže su: deonica ili link (put,
ulica) i različiti tipovi čvorova (raskrsnica).

Pojam čvor opisuje svako ukrštanje ili "tačku" na mreži u kojoj se

iz nekog razloga prekida "kontinuitet kretanja" saobraćajnih
tokova. »čvorovi se najčešće dele po značaju, odnosno načinu na
koji su upravljani odnosno, kontrolisani.

Dakle, svaka raskrsnica jeste čvor, ali svaki čvor ne mora biti
raskrsnica.
Sa stanovišta saobraćajnih tokova, manevri (pomeranje vozila
udesno ili ulevo, prestrojavanje, preticanje, obilaženje,
zaustavljanje, skretanje, polukružno okretanje, vožnja unatrag,
uključivanje, isključivanje, usporavanje, zaustavljanje bez
skretanja, ukrštanje putanja vozila, vozila i pešaka i sl.), mogu se
svrstati u ulivanje, izlivanje ili ukrštanje.
Svi manevri dešavaju se na saobraćajnim površinama kao što su:
saobraćajne trake, raskrsnice, pešački prelazi, parkirališta i garaže,
stajališta, trotoari, prelazi puta preko železničke pruge, površine
namenjene za kretanje šinskih vozila, pumpne stanice i servisi i sl.
Sada definišemo terminološka određenja pomenutih elemenata.
Saobraćajne trake, kao osnovni elementi kolovoza i površine na
kojima se odvija većina manevara, dele se na:
•saobraćajne trake za kontinuirano kretanje,
•prisilno zaustavljanje,
•spora vozila,
•ubrzanje (uključivanje),
•usporavanje (isključivanje),
•prestrojavanje i parkiranje.

Osnovne karakteristike saobraćajnih traka su: namena, broj,

dužina i širina.
 
 Raskrsnica, sa funkcionalnog aspekta, predstavlja najsloženiji
elemenat saobraćajne mreže. Na raskrsnici: presecaju se putanje
saobraćajnih tokova različitog usmerenja, pojedini tokovi menjaju
pravac, odvijaju se različiti manevri, najčešće se presecaju tokovi
vozila i pešaka itd. Dakle, reč je o prostoru povećane
koncentracije konflikata, te povećanog rizika od nastajanja
saobraćajnih nezgoda.
 
Raskrsnica ima najmanje tri kraka, a krakovi "prilaze i izlaze",
kao i površine koje ih povezuju.
Krakovi raskrsnice mogu biti dvosmerni ili jednosmerni;
raskrsnice mogu biti pravilne geometrije (ukrštanje pod pravim ili
približno pravim uglom) i nepravilne geometrije.
Isto tako, postoje raskrsnice u nivou, odnosno van nivoa.
Raskrsnice se mogu deliti i prema mestu gde se nalaze, a prema
načinu na koji su upravljane, prema rangu saobraćajnica koje ih
formiraju, mogu biti kanalisane i nekanalisane itd.
Pešački prelazi u nivou predstavljaju delove kolovoza namenjene
za prelaz pešaka preko kolovoza, a obeleženi su oznakama na
kolovozu ili odgovarajućim saobraćajnim znakom.

Površine za parkiranje služe učesnicima u saobraćaju za stalno ili

privremeno korišćenje.
Za stalno korišćenje služe površine sa posebnim prilazima i
stajališta auto-taksija, kao i površine za parkiranje privatnih
ili službenih vozila i parkiranje oko društveno-privrednih
objekata.

Za privremeno korišćenje služe površine za zaustavljanje

vozila, čekanje, utovar ili istovar.
Imajući u vidu da saobraćajne površine koriste različite kategorije
učesnika u kretanju, a radi efikasnijeg kretanja, potrebno je da su
površine adekvatno obeležene i da se naglasi njihova namena,
kretanje usmerava i vodi, učesnicima u kretanju pruže određene
informacije, izdaju izričita naređenja, upozore učesnici na
opasnosti, prepreke, oštećenja i sl.
 4. Definisanje drumskih i uličnih ukrštanja

Mreža drumskih saobraćajnica definiše se na osnovu dva

funkionalna kriterijuma: prema karakteru saobraćajnih tokova i
prema tipu mreže.
Prema karakteru saobraćajnih tokova:
1) Saobraćajnice sa neprekinutim tokovima :
I . AUTOPUTEVI
* Osnovne deonice autoputeva
* Raskrsnice rampi
* Prepleti
II. VIŠETRAČNI PUTEVI
III. DVOTRAČNI PUTEVI
 2) Saobraćajnice sa prekidanim saobraćajnim tokovima :
IV. SIGNALISANE RASKRSNICE
V. NESIGNALISANE RASKRSNICE
VI. GRADSKE I PRIGRADSKE ARTERIJE

Prema tipu mreže:

Deonice se definišu kao delovi puta ili putnog pravca na kojima
nema bitne promene saobraćajnog opterećenja.
Čvorovi kao ukrštanja na kojima nema presecanja sukobljenih
saobraćajnih tokova.
Raskrsnice kao ukrštanja sa presecanjem sukobljenih
saobraćajnih tokova na kojima se pravo prolaza kroz raskrsnicu
reguliše na poseban način.
U okviru funkcionalne kategorizacije drumskih saobraćajnica
osnovne deonice autoputeva, višetračni i dvotračni putevi
svrstavaju se u kategoriju deonica odgovarajuće klase puteva sa
režimom neprekinutih tokova.
Raskrsice rampi i prepleti spadaju u kategoriju ukrštanja bez
presecanja tokova, a signalisane i nesignalisane raskrsnice u
kategoriju ukrštanja sa presecanjem koje izaziva prekid toka.
Prelaznu kategoriju predstavljaju gradske i prigradske arterije
koje se sastoje od sukcesivnog niza signalisanih raskrsnica na
relativno malom rastojanju – od 150-3000 m.
 Ukrštanje puteva i ulica svrstavaju se prema režimu saobraćaja i
načinu regulisanja u tri osnovne grupe :

1.Ukrštanje
puteva bez 2.Ukrštanje dva 3.Složena
presecanja puta u nivou ukrštanja
tokova

Raskrsnice rampi su
ukrštanja jednosmernih Nesignalisane ili Petlje
puteva prioritetne raskrsnice
Čvorovi

Prepleti su raskrsnice Kružne raskrsnice

rampi spregnute na
Signalisane raskrsnice
malom rastojanju Spregnute raskrsnice
Raskrsnice rampi- su ukrštanja jednosmernih puteva koji se
razvrstavaju:
 ulazne rampe –ulivanje sa sporednog puta 
 izlazne rampe – izlivanje sa glavnog puta
 spojnice – slivanje puteva istog značaja
 bifurkacije – razlivanje puteva
Prepleti - su raskrsnice rampi spregnute na malom rastojanju:
 ulazna i izlazna rampa
 ulazna rampa i bifurkacija
 spojnica i bifurkacija
  
Nesignalisane raskrsnice ili prioritetne raskrsnice – na kojima se
regulisanje saobraćaja vrši davanjem prava prvenstva prolaza
jednom putnom pravcu – glavnom putu – primenom statičke
saobraćajne signalizacije – obeležavanjem kolovoza i
saobraćajnim znacima.

Signalisane raskrsnice – na kojima se vrši regulisanje i kontrola

prava prolaza primenom svetlosnih signala.
  
Petlje – su složena ukrštanja autoputeva koja se sastoje od sprege
rampi i prepleta. Saobraćaj na petljama odvija se bez presecanja
tokova, reguliše se statičkom signalizacijom i opremom.

Čvorovi – su složena ukrštanja autoputeva nižeg ranga

komponovana od rampi i prepleta na kontaktu autoputeva sa
putevima nižeg ranga.
  
Kružne raskrsnice – su specifična ukrštanja dva ili više puteva na
kojima se saobraćaj odvija kruženjem oko središnjeg elementa
(ostrva) manevrima ulivanja, prestrojavanja i izlivanja. U
zavisnosti od saobraćajnog opterećenja prilaznih puteva i
geometrijskog rešenja raskrsnice regulisanje se vrši primenom
statičke ili svetlosne signalizacije.

Spregnute raskrsnice – su složena ukrštanja komponovana od

raskrsnica – nesignalisanih i/ili signalisanih - na malom rastojanju.
 5. Pristup i principi regulisanja saobraćajnih tokova
 
U skladu sa hijerarhijom upravljanja na vangradskoj, odnosno
uličnoj mreži, postoje određeni principi koji se moraju uvažavati
radi konzistencije mera i postupaka koji se preduzimaju.

Svaki put ili drumski pravac na vangradskoj mreži opslužuje

određenu vrstu kretanja. Putevi su najčešće višefunkcionalni -
opslužuju prvenstveno daljinska (međugradska) kretanja, ali i
lokalna kretanja i kretanja između dva bliža naselja ili grada.
 Na vangradskoj mreži posebno je važno da se zadovolji princip
da je put uvek važnija saobraćajnica od svakog lokalnog puta
koji se priključuje ili neke druge saobraćajnice sa kojom se ukršta
taj put.
Tako se, na mestima gde se ukrštaju putevi istog ranga, o
prioritetu odlučuje na osnovu saobraćajnog opterećenja i
kriterijuma preglednosti na samom ukrštanju (slabija preglednost
obavezno podrazumeva snižavanje dozvoljene brzine, odnosno
obavezu zaustavljanja). Osim toga, kriterijum preglednosti na putu
je od posebnog značaja, jer se pomoću njega određuju lokacija i
dužina pune linije (uzgred, ova linija važi i bez znaka i najvažnija
je oznaka horizontalne signalizacije na vangradskoj mreži).
 
Na vangradskoj mreži (za razliku od gradske) obavezno se
postavljaju saobraćajni znakovi, čiji je zadatak da upozore
korisnike na opasnost.
Termin opasnost, u stvari, predstavlja pojam pežorativnog
karaktera; preuzet je iz zakona; u stvari, reč je tačkama ili
deonicama puta na kojima postoji neko ograničenje u pogledu
kontinuiteta kretanja (krivine, uspon, pad, priključak sporednog
puta, suženje puta, neravan, odnosno oštećen kolovoz itd.)
Isto tako, na vangradskoj mreži neophodno je da budu označene i
"povremene opasnosti" (prvenstveno se misli na radove na putu,
kao i opasnosti prouzrokovane datim meteorološkim uslovima).
 Na vangradskoj mreži se uvek označavaju ivice kolovoza (za
razliku od gradske mreže), odnosno obavezno je izvođenje profila
koji ograničava kolovoz (bankina, ivična traka). Po pravilu, na
vangradskoj mreži nije dozvoljeno parkiranje, odnosno
zustavljanje. Isto tako, po pravilu je zabranjena primena svetlosnih
signala (izuzetak su delovi puta kroz naseljena mesta).

Putevi, kao elementi vangradske mreže najčešće su pod

kontrolom saobraćajne policije, dok se za puteve višeg ranga
formiraju posebne policijske strukture.

 
 Na gradskoj (uličnoj) mreži od posebnog značaja je tzv. pravo
prvenstva kretanja. Pravo kretanja se javlja na raskrsnicama, kako
u okviru "pravila desne strane" na tzv. nesignalisanim
raskrsnicama, tako i na raskrsnicama upravljanim svetlosnim
signalima za svaki prilaz pojedinačno, odnosno grupu traka na
prilazu.

 
Određene grupe traka, odnosno prilazi mogu imati "pravo kretanja
istovremeno" i nazivaju se kompatibilnim. Sa aspekta konflikata,
reč je o tzv. dozvoljenim konfliktima na raskrsnici.
Na signalisanim raskrsnicama koriste se tzv. signalni pojmovi koji
povezuju, odnosno trajanje svetlosnog signala sa određenim
značenjem .
Važe sledeće relacije:
-zabranjeno kretanje ................... crveni signalni pojam,
-dozvoljeno kretanje ............... zeleni signalni pojam,
-upozorenje ................................žuti ili crveno-žuti signalni pojam
 
Trajanje signalnog pojma “upozorenje” je obično fiksirano
(dve sekunde do pet sekundi).

Trajanje signalnih pojmova “zabranjeno kretanje” i

“dozvoljeno kretanje” je promenljivo i ono se proračunava za
svaku konkretnu signalisanu raskrsnicu.
 
 6. Tehnika regulisanja i upravljanja saobraćajem
 

Pod pojmom tehnike regulisanja i upravljanja saobraćaja

podrazumevamo radne postupke i metode koje se primenjuju za
rešavanje zadataka iz domena regulisanja i upravljanja
saobraćajnim tokovima na mreži drumskih saobraćajnica, kao i
izrada tehničkih rešenja studija i projekata za opremanje drumskih
saobraćajnica signalizacijom i opremom.

 
Sredstva i uređaji za regulisanje saobraćaja mogu se podeliti na :
 
a) Statička saobraćajna signalizacija i oprema :
- horizontalna signalizacija kojom se vrši obeležavanje kolovoza
na putevima i ulicama
- saobraćajni znaci opasnosti, izričitih naredbi, ograničenja i
obaveštenja koji se postavljaju pored puteva,
- zaštitne, odbojne, elastične i pešačke ograde i smerokazi koji
služe za obezbeđenje i označavanje ivice puta.

 
 

b) Dinamička-svetlosna signalizacija, uređaji i oprema :

- promenljivi saobraćajni znaci,
- svetlosni signali ili semafori sa jednobojnim, dvobojnim i
trobojnim promenljivim svetlima kojima se reguliše pravo
prolaza vozila i pešaka na mestima sukobljavanja i presecanja
saobraćajnih tokova,
- upravljački uređaji za upravljanje radom semafora,
- svetlosni indikatori brzine, javljači magle i sl.
 
Problematika regulisanja saobraćaja polazeći od specifičnosti
podsistema mreže sa jedne strane i karakteristika statičke i
dinamičke saobraćajne signalizacije i opreme, može se podeliti na:
 
- regulisanje saobraćaja na putevima
- regulisanje saobraćaja na gradskim saobraćajnicama
- regulisanje saobraćaja na putnim i uličnim ukrštanjima.
 
Regulisanje saobraćaja na putevima obuhvata rešavanje
saobraćaja na deonicama autoputeva, višetračnih (podeljenih i
nepodeljenih) i dvotračnih puteva, pretežno vangradskog tipa.
Operiše statičkom (horizontalnom i vertikalnom) signalizacijom i
opremom u rešavanju:
- kontrole brzine na deonicama puteva
- kontrole pristupa na putevima nižeg ranga
- označavanje opasnih mesta na putu i kritičnim elementima trase,
- preglednost za prestizanje i prioriteti na putnim ukrštanjima.
Regulisanje saobraćaja na gradskim saobraćajnicama obuhvata
rešavanje saobraćaja na magistralama, autoputevima, gradskim i
prigradskim arterijama, glavnim, sabirnim i ulicama lokalnog
karaktera, kao i ulicama sa posebnom namenom (biciklističkim
stazama, pešačkim i ulicama za javni saobraćaj) i odgovarajućim
putnim i uličnim ukrštanjima.
 U regulisanju saobraćaja na gradskim saobraćajnicama operiše sa
svim vrstama saobraćajne signalizacije i opreme. Rešavanje
saobraćaja u gradskim područjima:
 
- regulisanje putnih i uličnih ukrštanja statičkom i / ili svetlosnom
signalizacijom
- povezivanje signalisanih raskrsnica na glavnim pravcima
- upravljanje saobraćajem na mreži gradskih saobraćajnica
- regulisanje pešačkog i javnog gradskog saobraćaja.
Regulisanje saobraćaja na putnim i uličnim ukrštanjima
podrazumeva rešavanje saobraćaja na prepletima, ukrštanjima
rampi, prioritetnim, kružnim i signalisanim kao i složenim
raskrsnicama.
 7. Projektovanje sistema za regulisanje saobraćaja
 
Projektovanje sistema za regulisanje saobraćaja na mreži
drumskih saobraćajnica podrazumeva izradu :
 projekata saobraćajne signalizacije i opreme puta (autoputeva,
višetračnih podeljenih i nepodeljenih puteva, dvotračnih
dvosmernih puteva,
 projekata režima i/ili vođenje saobraćaja (na putevima i
ulicama, putnim i uličnim ukrštanjima, na putnoj i uličnoj mreži
saobraćajnicama
 projekata regulisanja saobraćaja na čvorovima i raskrsnicama
(prepletima i ukrštanjima rampi, prioritetnim raskrsnicama,
kružnim raskrsnicama)
 Osnovni radni postupci tehnike regulisanja saobraćaja na
mreži drumskih saobraćajnica obavljaju se u tri koraka :
I korak - obuhvata analizu postojećeg stanja ( geometrijske
karakteristike, stanje postojeće signalizacije i opreme…)
II korak - vrši se analiza očekivanog saobraćaja za
eksploatacioni period od narednih pet do deset godina i utvrđuju
se merodavna opterećenja.
III korak -obuhvata saobraćajno-tehnički proračun u
okviru kojeg se vrši utvrđivanje kapaciteta i nivoa usluge za
postojeće stanje i za prognozirani period na pomenutoj
saobraćajnici koja se rešava. Na osnovu rezultata saobraćajno
tehničkog proračuna utvrđuju se koncept, sadržaj tehničkog
rešenja projekta, kao i metode rešavanja.
 8. Načini regulisanja saobraćaja

Na vangradskoj i gradskoj mreži primenjeni su određeni sistemi i

podsistemi koji se uslovno mogu nazvati načinima upravljanja
(regulisanja) saobraćaja.
Načini regulisanja i kontrole saobraćaja su:
- regulisanje i kontrola saobraćajnim znakovima,
- regulisanje i kontrola pomoću ovlašćenih lica,
- regulisanje i kontrola svetlosnim signalima,
- regulisanje i kontrola prostornom raspodelom tokova,
- regulisanje i kontrola automatizovanim sistemima,
- regulisanje i kontrola "inteligentnim" sistemima.