EN 1991-1-1: Zapreminske teine, sopstvena

teina, korisna optereenja za zgrade

Mr Nikola Baa, dipl.in.gra.
EN 1991: DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE
EN 1991-1-1: SADRAJ
Dio 1 Opte odredbe
Dio 2 Klasifikacija dejstava
Dio 3 Proraunske situacije
Dio 4 Zapreminske teine graevinskih i uskladitenih materijala
Dio 5 Sopstvena teina graevinskih elemenata
Dio 6 Korisna optereenja u zgradama
Aneks A Tabele nominalnih zapreminskih teina
graevinskih materijala, kao i nominalnih
zapreminskih teina i uglova unutranjeg trenja
uskladitenih materijala
Aneks B Prepreke za vozila i parapeti za parkiralita
EN 1991-1-1: PODRUJE PRIMJENE
U EN 1991-1-1 su prikazana uputstva i dejstva za proraun konstrukcija
zgrada i inenjerskih graevinskih objekata za sljedee veliine:
zapreminske teine graevinskih materijala i uskladitenih
materijala
sopstvenu teinu konstrukcijskih elemenata
korisna optereenja u zgradama
EN 1991-1-1 je predvien za investitore, projektante, izvoae i
odgovarajue organe vlasti.
KLASIFIKACIJA DEJSTAVA
Sopstvena teina
o Klasifikovana kao stalno nepokretno dejstvo
o Kada varira tokom vremena uvodi se u proraun preko gornje i donje
karakteristine vrijednosti
o Kada se definie kao slobodno dejstvo (pokretne pregrade) tretira se kao
dopunsko korisno optereenje
o Optereenja od zastora i zemlje na krovovima i terasama u proraun se
uzimaju kao stalna dejstva uzimajui u obzir sadraj vlage i debljine
Korisna optereenja
o Klasifikovana kao promjenljivo dejstvo
o Korisna optereenja na mostovima su data u EN 1991-2
o Optereenja od udara vozila ili maina u zgradama su data u EN 1991-1-7
o U proraun se uzimaju kao kvazi statika dejstva
o Ako se oekuju rezonantni efekti treba da bude sprovedena dinamika
analiza
o Za viljukare i helikoptere dopunska optereenja od inercijalnih sila se
uzimaju u proraun preko dinamikog koeficijenta, koji poveava statike
vrijednosti optereenja
o Dejstva koja izazivaju ubrzanje konstrukcijskih elemenata, klasifikuju se kao
dinamika i moraju da budu razmatrana dinamikom analizom
PRORAUNSKE SITUACIJE
Stalna optereenja
o Ukupna sopstvena teina konstrukcijskih i nekonstrukcijskih elemenata uzima
se u obzir u kombinacijama dejstava kao pojedinano dejstvo.
o Za povrine na kojima se oekuje uklanjanje ili dodavanje konstrukcijskih ili
nekonstrukcijskih elemenata, u proraunu treba da budu uzeti u obzir
najnepovoljniji sluajevi optereenja.
o Nivo vode mora biti uzet u obzir u proraunskim situacijama, kao i porijeklo i
sadraj vlage rastresitih materijala u sluaju zgrada koje slue za skladitenje.
Korisna optereenja
o Za povrine koje su predviene da budu izloene razliitim kategorijama
optereenja, u proraunu mora da bude razmatran najnepovoljniji sluaj
optereenja.
o U proraunskim situacijama u kojima korisna optereenja djeluju istovremeno
sa drugim promjenljivim dejstvima (na primjer: dejstva usljed vetra, snijega,
kranova ili maina) ukupna korisna optereenja se razmatraju kao
pojedinano dejstvo. Na krovovima (naroito na krovovima kategorije H),
korisna optereenja se ne primjenjuju u kombinaciji ni sa optereenjem od
snijega ni sa optereenjem od dejstva vjetra.
ZAPREMINSKE TEINE GRAEVINSKIH I USKLADITENIH
MATERIJALA
o Za zapreminske teine graevinskih i uskladitenih materijala koriste
se karakteristine vrijednosti. Kao karakteristine vrijednosti treba da
budu koriene srednje vrijednosti.
o Srednje vrijednosti zapreminskih teina graevinskih i uskladitenih
materijala su date u Aneksu A.
o Za materijale koji nisu obuhvaeni tabelama u Aneksu A
karakteristine vrijednosti zapreminskih teina materijala treba da
budu odreene u skladu sa EN 1990, ili pouzdanom direktnom
procjenom (moe da se koristi EN 1990, Aneks D).
SOPSTVENA TEINA GRAEVINSKIH ELEMENATA
KONSTRUKCIJE
o Sopstvena teina graevinskih elemenata se predstavlja preko pojedinane
karakteristine vrijednosti i rauna se na osnovu nominalnih dimenzija i
karakteristinih vrijednosti zapreminskih teina.
o Sopstvena teina graevinskih elemenata obuhvata konstrukcijske i
nekonstrukcijske elemente, ukljuujui nepokretne instalacije i opremu, kao i
teinu zemlje i zastora.
o Optereenja usljed pokretnih pregrada moraju da budu tretirana kao korisna
optereenja.
o U EN1991-1-1 su date dopunske odredbe za mostove koje se odnose na
sopstvenu teinu zastora na eljeznikim mostovima, nasipa iznad ukopanih
konstrukcija, obloga mostova, instalacija i ostalih nekonstrukcijskih elemenata.
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
o Korisna optereenja u zgradama zavise od namjene prostora i
vrijednosti koje su date obuhvataju:
- uobiajenu upotrebu od ljudi
- namjetaj i pokretne predmete
- vozila
- oekivane rijetke dogaaje, kao to su koncentracije ljudi ili
nametaja, ili pomjeranje i gomilanje predmeta koji se mogu javiti u
toku reorganizacije ili adaptacije.
o Korisna optereenja, predstavljaju se kao jednako podijeljena
optereenja, linijska optereenja, koncentrisana optereenja, ili kao
kombinacija ovih optereenja.
o Teka oprema (na primjer, u javnim kuhinjama, radiolokim sobama,
prostorijama sa klima komorama itd.), nije ukljuena u EN 1991-1-1.
Optereenja za teku opremu treba da budu dogovorena izmeu
investitora i relevantnog organa vlasti.
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA KATEGORIJE
Karakteristine vrijednosti korisnih optereenja svrstane su u kategorije:
o Stambene, drutvene, trgovake i adminitrativne povrine
- 4 kategorije (A stambene povrine, B kancelarijske povrine, C povrine za
okupljanje ljudi i D prodajne povrine)
o Povrine za skladitenje i industrijsku upotrebu
- 2 kategorije (E1 povrine za skladitenja i E2 povrine za industrijsku upotrebu)
o Saobraajne i parking povrine u zgradama (iskljuuju se mostovi)
- 2 kategorije (F povrine za laka vozila < 30 kN bruto teine i G povrine za
srednja vozila > 30 kN, <160 kN bruto teine)
o Krovovi
- 3 kategorije (H neprohodni krovovi, I prohodni krovovi i K krovovi posebne
namjene za slijetanje helikoptera)
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Tabela 6.1: Kategorije upotrebe
K a t e g o r i j a P o s e b n a n a m j e n a P r i m j e r
A S t a m b e n e p o vr i n e i S o b e u s t a m b e n i m z g r a d a m a i k u a m a ;
d o m a i n s t va s p a va e s ob e i o d j e l j en ja u b o l n i c am a ;
s p a va e s ob e u h o t e l i m a i p r e n o i ti m a ;
k u h i n j e i t o a le t i .
B K a n c e l a r i j ske p o vr i n e
C P o vr i n e n a k o j i m a j e C 1 : P o vr i n e s a s t o l o vim a i t d . , n a p r i m j e r :
m o g u e o k u p l j a n j e lj u d i p o vr i n e u k o l a m a , k a fe i m a , r e s t o r a n i m a ,
( s a i z u z e tk om p o vr i n a t r p e z a r i j a m a , i t a o n ic a m a , s a l a m a za
d e f i n i s a n i h u p r i j e m e .
k a t e g o r i j a m a A , B i D
1
) C 2 : P o vr i n e s a n e p o k re t n i m s j e d i ti m a ,
n a p r i m j e r : p o vr i n e u c r k va m a , p o z o r i t i m a i l i
b i o s k o p i m a , k o n f e r e n c ijs k i m s a l a m a ,
u i o n i c a m a , s a l a m a z a s k u p o ve ,
e k a o n i c a ma , e l j e zn i ki m e k a o n i ca m a .
C 3 : P o vr i n e b e z p r e p re k a z a k r e t an j e l j u d i ,
n a p r i m j e r : p o vr i n e u m u z e j i m a , i z l o b e n i m
p r o s t o r i j a m a i t d . , k a o i p r i s t u p n e p o vr i n e u
j a vn i m i a d m i n i s t r a t i vn i m z g r a d a m a ,
h o t e l i m a , b o l n i c a m a , p r e d vo r j i m a e l j e z n i ki h
s t a n i c a .
C 4 : P o vr i n e s a m o g u im f i z i k i m ak t i vn o s t i m a ,
n a p r i m j e r : p l e s n e d vo r a n e , g i m n a s t i k e s a l e,
p o z o r n i c e .
C S : P o vr i n e o s j e t l ji ve n a ve l i k o o k up l j a n j e lj u d i ,
n a p r i m j e r : u z g r a d a m a z a j a vn e d o g a a j e
k a o t o s u ko n c e r t n e d vo r a n e , s p o r ts k e d vo r a n e
u k l j u uj u i t ri b i n e , t e r a s e i p r i s t u p n e p o vr i n e ,
k a o i e lj e z ni k e p l a tf o rm e .
D
P r o d a j n e p o vr i n e D 1 : P o vr i n e u m a l o p r o d a j n i m r a d n j a m a u o p t e
D 2 : P o vr i n e u r o b n i m k u a m a
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Tabela 6.2: Korisna optereenja na podovima, balkonima i stepenitima zgrada
Kategorije optereenih povrina
q
k
[kN/m
2
]
Q
k
[kN]
Kategorija A
- podovi
- stepenita
- balkoni
Kategorija B
Kategorija C
- C1
- C2
- C3
- C4
- C5
Kategorija D
- D1
- D2
1,5 do 2,0(2,0)
2,0 do 4,0(3,0)
2,5 do 4,0(3,0)
2,0 do 3,0(2,5)
2,0 do 3,0
3,0 do 4,0
3,0 do 5,0
4,5 do 5,0
5,0 do 7,5
4,0 do 5,0
4,0 do 5,0
2,0 do 3,0
2,0 do 4,0
2,0 do 3,0
1,5 do 4,5(4,0)
3,0 do 4,0
2,5 do 7,0 (4,0)
4,0 do 7,0
3,5 do 7,0
3,5 do 4,5
3,5 do 7,0 (4,0)
3,5 do 7,0
Koeficijent redukcije
A
za korisna optereenja meuspratnih
konstrukcija
A (m
2
)
A
(EN 1991-1-1 za
o
= 0,7)
20 1
40 0,75
60 0,67
80 0,63
120 0,58
160 0,56
A
A
. A m
A

2 0
0 0
5
1 0 1 0
7
Primjer
Koeficijent redukcije
n
za korisna optereenja vie spratova za zidove
i stubove
n
n
(EN 1991-1-1 za
o
= 0,7)
1 1
2 1
3 0,9
4 0,85
5 0,82
6 0,8
7 0,79
8 0,78
9 0,77
10 0,76
Primjer
0
2 2
2
n
( n )
n
n

KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
tabela 6.3: Kategorije skladitenja i industrijske upotrebe
tabela 6.4: Korisna optereenja podova usled skladitenja
Kategorije optereenih povrina
q
k
[kN/m
2
]
Q
k
[kN]
Kategorija E1 7,5 7,0
Kategorija Posebna namjena Primjer
E1 Povrine osjetljive na Povrine za skladitenje, ukljuujui
nagomilavanje
skladitenje knjiga i drugih
dokumenata
skladitenog
materijala,
ukljuujui pristupne
povrine
E2 Industrijska upotreba
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
DEJSTVA PROUZROKOVANA VILJUKARIMA I TRANSPORTNIM VOZILIMA
Viljukari su klasifikovani u 6 klasa FL1 do FL6,u zavisnosti od sopstvene
teine, dimenzija i tereta koji diu.
Statiko vertikalno osovinsko optereenje Q
k
treba da bude poveano preko
dinamikog koeficijenta :
Q
k,dyn
= Q
k
Q
k,dyn
dinamika karakteristina vrijednost dejstva
dinamiki koeficijent
Q
k
statika karakteristina vrijednost dejstva
Dejstva od transportnih vozila koja se slobodno kreu po podu ili po inama,
se odreuju po emi optereenja od tokova. Statike vrijednosti vertikalnih
optereenja od tokova treba da budu date kao stalni tereti i optereenja od
transporta. Treba da bude primjenjen njihov spektar da bi se definisali
koeficijenti za kombinaciju i optereenja od zamora.
Tabela 6.6: Osovinska optereenja viljukara
Osovinsko
Klasa viljukara optereenjeQ
k
[kN]
FL1 26
FL2 40
FL3 63
FL4 90
FL5 140
FL6 170
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Slika 6.1: Dimenzije viljukara
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
tabela 6.7: Saobraajne i parking povrine u zgradama
Kategorije
saobraajnih
povrina
Posebna namjena Primjeri
F Saobraajne i parking
povrine za laka vozila
(30 kN bruto teine vozila
i 8 sjedita, ne ukljuujui
vozaa)
garae; parking povrine,
parking hale
G Saobraajne i parking
povrine za srednja vozila
(>30 kN, <160 kN bruto
teine vozila, na 2 osovine)
prilazne zone; dostavne zone;
pristupne zone za vatrogasna
vozila
( 160 kN bruto teine vozila)
KATEGORIJE SAOBRAAJNIH
POVRINA
q
k
[kN/m
2
]
Q
k
[kN]
KATEGORIJA F
Bruto teina vozila: 30 kN 1,5-2,5 10-20
KATEGORIJA G
30 kN < bruto teina vozila 160 kN 5,0 40-90
Tabela 6.8 Korisna optereenja od vozila u garaama i na saobraajnim
povrinama
Slika 6.2: Dimenzije osovinskog opterecenja
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Tabela 6.9: Kategorizacija krovova
Kategorije
optereene povrine
Posebna namjena
H
Krovovi koji nisu pristupani, osim za uobiajeno
odravanje i popravke
I Krovovi pristupani saglasno kategorijama A do G
K
Krovovi pristupani za posebne namjene, kao to
su povrine za slijetanje helikoptera
Tabela 6.10 Korisna optereenja na krovove kategorije H
KROV q
k
[kN/m
2
]
Q
k
[kN]
KATEGORIJA H 0-1,0(0,4) (0.7) 0,9-1.5(1,0)
Tabela 6.11: Korisna optereenja na krovovima kategorije K za helikoptere
Klasa helikoptera
Optereenje
pri polijetanju
helikoptera Q
Optereenje pri
polijetanju
Q
k
Dimenzija
optereene
povrine
(m x m)
HC1 Q 20 kN Q
k
= 20 kN 0,2 x 0,2
HC2 20 kN < Q
k
60 kN Q
k
= 60 kN 0,3 x 0,3
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Dinamiki koeficijent , koji se primjenjuje na optereenje pri polijetanju Q
k
radi uzimanja u obzir udarnih dejstava uzima se = 1,40.
KORISNA OPTEREENJA U ZGRADAMA
Tabela 6.12 Horizontalna optereenja na pregradne zidove i parapete
KATEGORIJE OPTEREENIH
POVRINA
q
k [ [k kN N/ /m m] ]
KATEGORIJA A
KATEGORIJE B i C1
KATEGORIJE C2 C4 i D
KATEGORIJA C5
KATEGORIJA E
KATEGORIJA F
KATEGORIJA G
0,2-1,0(0,5)
0,2-1,0(0,5)
0,8-1,0
3,0-5,0(5,0)
0,8-2,0
1)
aneks B
aneks B
1)
Data je minimalna vrijednost za kategoriju E, i u zavisnosti od zaposjednutosti povrine
ona moe da bude uveana.
Karakteristine vrijednosti linijskog optereenja q
k
koje djeluje na visini
pregradnog zida ili parapeta, ali ne na visini veoj od 1,20 m, date su u tabeli
6.12.
ANEKS A (informativan) (normativan)
TABELE NOMINALNIH ZAPREMINSKIH TEINA GRAEVINSKIH
MATERIJALA, KAO I NOMINALNIH ZAPREMINSKIH TEINA I UGLOVA
UNUTRANJEG TRENJA USKLADITENIH MATERIJALA
Tabela A.1 Graevinski materijali beton i malter
Tabela A.2 Graevinski materijali elementi za zidanje
Tabela A.3 Graevinski materijali drvo
Tabela A.4 Graevinski materijali metali
Tabela A.5 Graevinski materijali ostali materijali
Tabela A.6 Materijali za mostove
Tabela A.7 Uskladiteni materijali za zidanje i izgradnju
Tabela A.8 Uskladiteni proizvodi poljoprivredni
Tabela A.9 Uskladiteni proizvodi namirnice
Tabela A.10 Uskladiteni proizvodi tenosti
Tabela A.11 Uskladiteni proizvodi vrsta goriva
Tabela A.12 Uskladiteni proizvodi industrijski i ostali
Annex B (informativan) (normativan)
PREPREKE ZA VOZILA I PARAPETI ZA PARKIRALITA
Horizontalna karakteristina sila F koja djeluje upravno na prepreku na duini
od 1.5 m definisana je kao:
F = 0,5mv
2
/ (
c+

b
)
m bruto masa vozila (u kg)
v brzina vozila (u m/s), upravna na prepreku

c
deformacije vozila (u mm)

b
deformacije prepreke (u mm)
Vrijednosti sile su date u zavisnosti od bruto mase vozila:
1) Za vozila ija bruto masa ne prekorauje 2500 kg:
m=1500kg
v=4,5 m/s

c
=100 mm
2) Za vozila ija bruto masa prekorauje 2500 kg:
m=aktuelna masa vozila
v=4,5 m/s

c
=100 mm
Vrijednosti sile su date za prilazne rampe, kao i za djelove rampi predviene
za silazni saobraaj, koje prekorauju 20 m duine.
Hvala na panji!