ETIKA PEPERANGAN DAN STRATEGI PEPERANGAN DALAM ISLAM

PENGENALAN
Islam ialah agama damai dan cinta akan keamanan dan perdamaian kerana
perkataan Islam sendiri bermaksud aman dan perdamaian. Oleh itu, Islam
tidak menggalakkan peperangan dan melarang sebarang pencerobohan ke
atas wilayah atau negara lain tanpa mempunyai sebab yang munasabah
Namun apabila agama Islam, negara dan maruah diri diancam, umat Islam
wajib mengangkat senjata utk mengelak maruah dipermainkan oleh pihak
tertentu seperti mana ayat al-Quran melalui Surah al-Baarah, ayat !"#.
$elalui ayat ini, jelas menunjukkan %llah S&' membenarkan berperang
sekiranya diserang oleh pihak musuh spt ka(ir Quraisy $akkah yg memusuhi
Islam, Nabi $uhammad S%& dan umat Islam.
)erjuangan inilah dikatakan jihad iaitu berjuang krn %llah S&' dan konsep ini
berjaya melahirkan indi*idu yg benar-benar mempunyai jati diri dan mampu
mempertahankan agama Islam.
)eperangan dlm Islam dilakukan mempunyai tujuan spt mempertahankan
diri atau meneguhkan kedudukan+ mempertahankan agama,
mempertahankan kedaulatan negara+ mencari keamanan, menegakkan
keadilan+ dan melindungi hak asasi kehidupan dan melindungi rumah ibadat.
,alam Islam, peperangan mempunyai etikanya yg mampu memupuk disiplin
tentera Islam.
ETIKA PEPERANGAN DALAM ISLAM
Secara umumnya, etika peperangan dlm Islam terbhg kpd - mengikut situasi
iaitu etika sebelum peperangan, semasa peperangan dan selepas
peperangan.
Islam telah mengariskan prinsip-prinsip umum dlm berjihad atau berperang
yg mesti dipatuhi oleh tentera Islam ketika berperang. Etika utama
peperangan dlm Islam ialah mematuhi perintah Allah SWT serta mencari
keredhaan-Nya.
Islam membenarkan umat Islam berperang dgn tujuan utk mempertahankan
diri apb diserang oleh musuh dan utk menyebarkan dakwah Islam. Namun,
peperangan merupakan jalan terakhir utk menyebarkan Islam.
Oleh itu, sebelum berperang org kafir hendaklah diseru atau diajak kpd
Islam, erdamai atau erperang. Ini dilakukan oleh .hali(ah %bu Bakar as-
Siddi ketika menggempur wilayah /irah.
Islam juga hanya memenarkan umatnya memulakan peperangan sekiranya
diserang oleh musuh terleih dahulu. Ini berlaku ketika )erang Badar iaitu
tentera Islam hanya menunggu serangan drp musuh yg menceroboh barulah
peperangan dimulakan.
,lm ekspedisi ketenteraan juga, tentera Islam tidak oleh memerangi musuh
yg tdk memiliki kekuatan dan daya usaha spt kanak-kanak, kaum wanita, org
cacat atau lumpuh, paderi atau pendeta. Berdasarkan etika inilah maka mrk
tidak dikenakan ji0yah di 0aman pemerintahan .hula(a1 al-2asyidin krn mrk
dianggap tdk mendatangkan ancaman kpd negara Islam.
3tika seterusnya, tentera Islam juga dilarang merosakkan harta enda,
memotong pokok atau memakar rumah kecuali dlm keadaan darurat. Ini
menunjukkan betapa Islam mementingkan keamanan dan kesejahteraan kpd
masyarakat seluruhnya. Ini terbukti ketika Nabi $uhammad S%& mengepung
kota 'ai( iaitu harta musuh Islam langsung tdk diusik. 'entera Islam juga tdk
boleh memerangi org yg sudah menyerah, ka(ir dhimmi atau mrk yg sudah
mengikat perjanjian damai serta mengaku taat setia kpd pemerintah Islam.
'entera Islam juga dilarang melakukan searang peruatan yg oleh
mengaikan musuh spt tentera tdk oleh mencencang mayat atau musuh yg
terunuh seperti mana yg telah dilakukan oleh /indun binti 4tbah terhadap
mayat Saidina /am0ah ketika )erang 4hud.
Islam juga dikehendaki tentera Islam !aji atau mematuhi searang
perjanjian damai yg dimenterai. Sebagai contoh, )erjanjian /udaibiyah yg
dimenterai pada 5/ telah dipatuhi oleh Nabi $uhammad S%& walaupun
perjanjian itu seolah-olah memberi kelebihan kpd musuh. %kibat pelanggaran
perjanjian inilah telah membolehkan Nabi $uhammad S%& mengetuai
tentera Islam membuka .ota $akkah pada 6/.
3tika seteruanya dlm peperangan ialah tentera Islam dikehendaki
memerikan layanan yg aik terhadap ta!anan perang ukannya menyeksa
atau memunuh mereka. Ini merupakan salah satu cara berdakwah yang
dianjurkan oleh Nabi atau Islam.
Sebagai contoh, dlm )erang Badar sahabat Nabi telah mencadangkan agar
musuh yg ditawan dibunuh sahaja ttp 2asulullah tdk menerima cadangan
tersebut. $alah baginda menggunakan cara diplomasi iaitu tawanan perang
harus menebus diri dgn ilmu pengetahuan iaitu dgn mengajar ilmu
pengetahuan kpd kanak-kanak $adinah atau menebus diri dgn sejumlah
wang tertentu. .aedah baginda ini ternyata tlh berjaya menarik ramai musuh
atau tawanan perang memeluk Islam.
'entera Islam juga diajar oleh Nabi $uhammad S%& supaya patuh kpd ketua
dan tdk oleh meninggalkan medan peperangan melainkan dgn kei"inan
ketua. Islam juga membenarkan tentera Islam melakukan helah dlm
peperangan krn perbuatan itu termasuk dlm strategi peperangan.
'entera Islam juga diajar melakukan pengagihan harta rampasan perang
dilakukan secara adil mengikut ketetapan %llah S&' dlm al-Quran. /arta-
harta yg diperolehi dlm peperangan bukan menjadi milik 2asulullah S%& ttp
mesti diagihkan secara sama rata dlm kalangan tentera yg terlibat dlm
peperangan tersebut.
STRATEGI PEPERANGAN DI ZAMAN NABI MUHAMMAD SAW DAN ZAMAN
KHULAFA AL-RASYIDIN
.etika 0aman Nabi $uhammad S%& dan .hali(ah %bu Bakar as-Siddi tdk
mempunyai organisasi ketenteraan yg khusus dan tidak ada org tetap yg
menguruskan hal pertahanan dan ketenteraan.
%ngkatan tentera Islam dibentuk apb keadaan memerlukan dan mrk tidak
dibayar gaji, cuma akan menerima habuan drp harta rampasan perang
7ghanimah8. $rk berperang secara suka rela dgn niat berjihad pada jalan
%llah S&'.
,i 0aman .hali(ah 4mar al-.hattab, organisasi ketenteraan telah diwujudkan
dan semakin berkembang. %ntaranya diwujudkan al-Diwan 7da(tar tentera8+
membahagikan tentera kpd 9 iaitu tentera Nizomi 7sepenuh masa8 dan
tentera sukarela+ dan memperkenalkan pembayaran gaji dan elaun.
,alam peperangan, penyusunan tentera Islam adalah berdasarkan sistem
berbaris al-!a"# yg diasaskan oleh baginda Nabi. Sebagai contoh dlm
)erang Badar tentera Islam dibhg kpd 9 barisan iaitu barisan hadapan terdiri
tentera pejalan kaki dan penunggang kuda bersenjatakan tombak,pedang
dan perisai. $anakala barisan belakang terdiri pasukan pemanah dan perisai.
Si!$%m &A'i" pula diperkenalkan apabila bilangan tentera Islam bertambah
iaitu tentera Islam dibhg kpd kelompok kecil yg mengandungi !# org tentera
dan diketuai oleh seorg :%ri(.
,i 0aman .hali(ah 4mar al-.hattab iaitu dlm )erang ;armuk, tentera Islam
telah disusun menggunakan !i!$%m &al-K(')(! yg ditiru drp sistem
penyusunan tentera By0antine. Setiap kurdus 7unit8 mengandungi antara
-##-5## org iaitu terdiri drp pasukan berkuda, pemanah dan tentera biasa.
)ada peringkat awal tentera Islam hanya terdiri drp tentera darat shj.
'entera laut mula ditubuhkan pada 0aman .hali(ah 4thman bin %((an dan
diteruskan pada 0aman pemerintahan Islam yg seterusnya.
'entera Islam mempunyai senjata dan alat kelengkapan perang busur dan
panah, pedang, tukul besi7diwarisi dari )arsi8, kapak, menjani 7alat
melontar8, kereta kebal 7al-dabbabah8, baju besi, perisai, parit dan kuasa
semula jadi dan haiwan.
.emenangan tentera Islam dalam setiap peperangan berpunca drp
pelaksanaan pelbagai strategi bagi menewaskan musuh, sama ada cara
bertahan, menunggu ketibaan musuh atau menyerang mengikut sittuasi dan
keadaan.
%ntara strategi yg digunakan pada 0aman Nabi $uhammad S%& dan
pemerintahan .hula(a1 al-2asyidin ialah menguasai tempat strategik, kaedah
bertahan, menempatkan pasukan pemanah di atas bukit, kaedah
penyamaran, mementerai perjanjian persahabatan dgn musuh, strategik
mengepung dll.
STRATEGI ATAU TAKTIK DALAM PEPERANGAN
*+ M%n,(a!ai T%m-a. S$'a$%,i.
.aedah ini merupakan satu cara di mana tentera Islam akan menguasai
tempat strategik seperti menguasai kawasan punca air. Ini akan
menyebabkan pihak musuh akan terputus bekalan air sehingga memaksa
pihak musuh menceroboh kubu pertahanan tentera Islam.
.aedah ini telah memberikan kemenangan kpd tentera Islam seperti dalam
)erang Badar 79/8 dgn tentera Quraisy $akkah, walaupun tentera Islam
hanya -!- org shj berbanding tentera Quraisy $akkah berjumlah !### org.
/+ Ka%)a0 B%'$a0an
.aedah ini mula dilakukan apb seorg sahabat iaitu Salman al- <arisi
mencadangkan sebuah parit digali bagi melindungi .ota $adinah drp
serangan musuh Islam.
.aedah ini digunakan oleh Nabi $uhammad S%& ketika )erang al-%h0ab
7.handak8 iaitu tentera Islam hanya !### org utk berhadapan dgn tentera
musuh seramai !# ### org. )arit telah digali utk menghalang tentera musuh
memasuki .ota $adinah dan tentera Islam hanya bertahan dlm kota shj.
Oleh kerana pihak musuh tdk pernah lagi menghadapi taktik ini telah
menyebabkan keadaan pertahanan musuh menjadi huru- hara. 2ibut yg
diturunkan oleh %llah S&' telah memecahbelahkan tentera musuh.
1+ M%n%m-a$.an Pa!(.an M%mana0 Di A$a! B(.i$
,lm )erang 4hud, Nabi $uhammad S%& telah menggunakan strategi
meletakkan pasukan pemanah di kawasan tinggi iaitu Bukit 4hud bagi
memberi perlindungan kpd pasukan in(antri.
Strategi ini ternyata telah berjaya mengalahkan musuh iaitu pasukan
memanah tentera Islam diketuai oleh %bdullah bin =uber berjaya dgn mudah
mengalahkan tentera musyrikin $akkah yg diketuai oleh .halid al-&alid.
%kibat tidak mematuhi arahan ketua akhirnya tentera Islam telah kalah dlm
)erang 4hud ekoran mereka meninggalkan kedudukan di atas bukit utk
memunggut rampasan perang. 'entera musuh telah mengambil kesempatan
utk menyerah balas sehingga tentera Islam kucar-kacir.
2+ Ka%)a0 P%n3ama'an
,lm kaedah ini seorang tentera Islam dihantar utk menyamar bagi merisik
maklumat drp tentera musuh. .etika )erang .handak 7%h0ab8, seorg sahabat
iaitu Nu1aim bin $as1ud telah dihantar utk memecahbelahkan benteng
pertahanan serta kekuatan tentera Quraisy dan ;ahudi yg akhirnya
menyebab- kan berlaku pertelagahan sesama mereka.
'entera yg menyamar ini juga akan melaporkan kekuatan dan kelemahan
musuh yg bakal bakal dihadapi oleh tentera Islam. Nabi $uhammad S%&
terlebih dahulu akan bermesyuarat dgn para sahabat sebelum berhadapan
dgn musuh. Begitu juga dgn tindakan Nabi $uhammad S%& yg hanya
memakai pakaian biasa menunjukkan bahawa baginda ingin kelihatan
sebagaimana tentera biasa.
4+ M%m%n$%'ai P%'5an5ian P%'!a0a6a$an D%n,an M(!(0
)erjanjian persahabatan dgn musuh juga merupakan salah satu strategi
perang spt )erjanjian /udaibiyah antara 2asulullah dgn pihak Quraisy
$akkah.
)ada peringkat awal, para sahabat mempertikaikan tindakan baginda krn
menerima syarat-syarat )erjanjian /udaibiyah. &alau bagaimanapun baginda
tetap menerima syarat perjanjian tersebut krn baginda dpt menjangkakan
bhw kemenangan akan berpihak kpd Islam nanti.
%khirnya, pihak Quraisy telah mencabuli syarat perjanjian tersebut. Ini telah
memberi peluang kpd baginda Nabi dan tentera Islam yg berjumlah seramai
!# ### org utk bertindak balas dan berjaya membuka kota $akkah tanpa
pertumpahan darah.
7+ Ti)a. M%n,%5a' M(!(0 Yan, La'i K% S%m-a)an M%'%.a
'entera Islam dilarang mengejar musuh yang lari ke sempadan mereka juga
merupakan salah satu strategi yg digunakan oleh tentera Islam seperti
larangan oleh Nabi $uhammad S%& sewaktu )erang $u1tah. Strategi ini juga
diteruskan oleh pemerintah .hula(a1 al-2asyidin.
'indakan ini dilakukan bagi mengelak tentera Islam ter- perangkap dgn
strategi musuh yg akan mengorbankan lagi byk nyawa atau syuhada. %ntara
yg terkorban dlm perang ini ialah >a1a(ar bin %bi 'alib dan %bdullah bin
2awahah.
8+ S$'a$%,i M%n,%-(n, Dan M%n3%'an, S%9a'a B%'$(6i-T(6i
,lm )erang 'ai(, tentera Islam telah menggunakan strategi mengepung dan
menyerang secara bertubi-tubi ke atas pertahanan musuh yg dipimpin oleh
$alik bin %u(.
$elalui kaedah ini, tentera Islam akan mengepung kota atau sesuatu
kawasan buat seketika sehingga berjaya memutuskan bekalan makanan dari
tempat musuh dan bertindak melancarkan serangan.
Semasa perang ini, Nabi $uhammad S%& juga memaklumkan kpd
penyokong Bani 'hai( bahawa kebun mrk akan dibakar seandainya enggan
menyerah diri serta tunduk di bawah pemerintahan kerajaan Islam.
:+ P%'an, Sa$( Lawan Sa$(
Strategi perang satu lawan satu merupakan satu lagi kaedah yg digunakan
oleh tentera Islam dan juga bangsa %rab lain sebelum berperang secara
besar-besaran.
.aedah ini sebenarnya akan menyemarakkan lagi semangat para pejuang
lain seperti mana yg digunakan ketika )erang Badar. ,lm perang ini, - org
sahabat Nabi telah keluar utk mencabar - org Quraisy sebelum berlakunya
perang secara besar-besaran.
;+ M%'a0!ia.an <(mla0 M(!(0
Bagi menjaga moral tentera Islam supaya tidak terjejas ketika berperang,
kaedah merahsiakan jumlah sebenar musuh telah dilakukan oleh Nabi
$uhammad S%&.
.aedah ini juga akan dapat merangsangkan perjuangan para sahabat utk
berjuang bermatian-matian demi agama, diri dan negara.
*=+ M%n3(!(n T%n$%'a B%'a!a!.an Si!$%m al-Sa"
$engikut kaedah ini, tentera Islam dibhgkan kpd beberapa barisan atau sa(
bergantung kpd jumlah tentera yg ada. Barisan pertama biasanya diletakkan
tentera berjalan kaki 7in(antri8 dan diikuti oleh pasukan pemanah.
'entera berkuda pula dijadikan tentera sokongan utk menguatkan lagi
jentera serangan dan memantapkan benteng pertahanan.
**+ M%m6ina Ban)a' a$a( P(!a$ T%n$%'a+
,i 0aman .hali(ah 4mar al-.hattab, beberapa bandar atau pusat tentera
telah dibina spt di Ira, Syam, $esir dan kawasan lain berhampiran
sempadan bagi mengelakkan pencerobohan pihak musuh.
)usat tentera ini akan dilengkapi dgn kubu atau benteng pertahanan di
samping memperluaskan dakwah Islamiah dan mempergiatkan lagi akti*iti
ketenteraan di kawasan berhampiran.
'entera-tentera ini akan sentiasa menjalani latihan dan tidak dibenarkan
melibatkan diri dlm kegiatan lain.
*/+ M%n,,(na.an H%la0
4tk menimbulkan perasaan takut dan gerun pihak musuh, tentera Islam
mestilah kelihatan dan kedengaran hebat. .etika peristiwa pembukaan .ota
$akkah, 2asulullah S%& telah memerintahkan tentera Islam supaya
menyalakan unggun api yg byk dan dipacakkan di tanah atau diikat pada
pokok kayu. Ini telah menakutkan musuh dan mrk telah berundur krn
menyangkakan unggun api itu ialah jumlah tentera Islam.
2asulullah S%& juga telah memerintahkan supaya peralatan perang digilat
supaya berkilat dan boleh memantulkan cahaya utk menakutkan musuh.
2ambut tentera Islam yg beruban juga dihitamkan supaya musuh
menyangkakan tentera Islam kesemuanya muda dan mempunyai kekuatan
yg luar biasa.
KESIMPULAN
,gn adanya strategi dan taktik peperangan yg diperkenalkan oleh Nabi
$uhammad S%& telah menguatkan kedudukan pemerintahan dan
pentadbiran Islam di $adinah. .ekuatan dan keunggulan tentera Islam telah
menyebabkan Islam dapat berkembangan luas di Sem. 'anah %rab.
Strategi dan taktik yg digunakan oleh tentera Islam adalah
berkonsepkan wahyu yg diturunkan kpd Nabi $uhammad S%&. .emudian
kaedah ini telah digunakan oleh pemerintah .hula(a1 al-2asyidin terutama
oleh .hali(ah 4mar al-.hattab.
Ini telah membawa perkembangan Islam keluar Sem. 'anah %rab spt
)alestin, )arsi, %(rika 4tara dan Syria.