კვლევაში წარმოდგენილია საქართველოში რელიგიური გაერთიანებების საჭიროებების, მათ წინაშე არსებული პრობლემებისა და რელიგიის თავისუფლების დაცვის კუთხით სახელმწიფოს პოლიტიკის ანალიზი.
კვლევა ეფუძნება 33 რელიგიური გაერთიანების 70-მდე წარმომადგენელთან ჩატარებულ ინტერვიუებს. პრობლემების ნაწილი რელიგიურ ორგანიზაციებს წლებია აწუხებს, ნაწილი კი, ბოლო პერიოდში გამოვლენილ ისლამოფობიასა და რელიგიური შეუწყნარებლობის მოტივით ჩადენილი სამართალდარღვევების რიცხვის მკვეთრ ზრდასთან არის დაკავშირებული. კვლევაში ასევე მოცემულია სახელმწიფო უწყებებისთვის შეთავაზებული კონკრეტული რეკომენდაციები.
კვლევა მოამზადა ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტმა (TDI) "ეროვნული ინტეგრაციის გაძლიერება საქართველოში" (ANI) პროექტის მცირე გრანტების მექანიზმის ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებენ საქართველოს გაეროს ასოციაცია (UNAG) და ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველო” (OSGF), აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ფინანსური მხარდაჭერით.
კვლევაში წარმოდგენილია საქართველოში რელიგიური გაერთიანებების საჭიროებების, მათ წინაშე არსებული პრობლემებისა და რელიგიის თავისუფლების დაცვის კუთხით სახელმწიფოს პოლიტიკის ანალიზი.
კვლევა ეფუძნება 33 რელიგიური გაერთიანების 70-მდე წარმომადგენელთან ჩატარებულ ინტერვიუებს. პრობლემების ნაწილი რელიგიურ ორგანიზაციებს წლებია აწუხებს, ნაწილი კი, ბოლო პერიოდში გამოვლენილ ისლამოფობიასა და რელიგიური შეუწყნარებლობის მოტივით ჩადენილი სამართალდარღვევების რიცხვის მკვეთრ ზრდასთან არის დაკავშირებული. კვლევაში ასევე მოცემულია სახელმწიფო უწყებებისთვის შეთავაზებული კონკრეტული რეკომენდაციები.
კვლევა მოამზადა ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტმა (TDI) "ეროვნული ინტეგრაციის გაძლიერება საქართველოში" (ANI) პროექტის მცირე გრანტების მექანიზმის ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებენ საქართველოს გაეროს ასოციაცია (UNAG) და ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველო” (OSGF), აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ფინანსური მხარდაჭერით.
კვლევაში წარმოდგენილია საქართველოში რელიგიური გაერთიანებების საჭიროებების, მათ წინაშე არსებული პრობლემებისა და რელიგიის თავისუფლების დაცვის კუთხით სახელმწიფოს პოლიტიკის ანალიზი.
კვლევა ეფუძნება 33 რელიგიური გაერთიანების 70-მდე წარმომადგენელთან ჩატარებულ ინტერვიუებს. პრობლემების ნაწილი რელიგიურ ორგანიზაციებს წლებია აწუხებს, ნაწილი კი, ბოლო პერიოდში გამოვლენილ ისლამოფობიასა და რელიგიური შეუწყნარებლობის მოტივით ჩადენილი სამართალდარღვევების რიცხვის მკვეთრ ზრდასთან არის დაკავშირებული. კვლევაში ასევე მოცემულია სახელმწიფო უწყებებისთვის შეთავაზებული კონკრეტული რეკომენდაციები.
კვლევა მოამზადა ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტმა (TDI) "ეროვნული ინტეგრაციის გაძლიერება საქართველოში" (ANI) პროექტის მცირე გრანტების მექანიზმის ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებენ საქართველოს გაეროს ასოციაცია (UNAG) და ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველო” (OSGF), აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ფინანსური მხარდაჭერით.
55. ; . 2013 . : http://www.ombudsman.ge/uploads/other/1/1563.pdf 55 3. diskriminacia sajaro saganmanaTleblo dawesebulebebSi problema: TiTqmis yvela religiuri gaerTianebis warmo- madgeneli aRniSnavs, rom moqmedi sakanonmdeblo normebis miuxedavad 56 , sajaro saganmanaTleblo dawesebulebebSi re li giuri niSniT diskriminacia maTi erT-erTi yvelaze mwvave problemaa. sajaro skolebSi xSiria prozelitizmi, administraciisa da pedagogebis iniciativiT marTlmadideblur eklesieb- Si RvTismsaxurebaze moswavleebis gayvana, koleqtiuri loc va, araakademiuri daniSnulebiT gamofenilia religi- uri simbolika, mowyobilia salocavi kuTxeebi; adminis- traciis mier damkvidrebul praqtikad iqca qadagebisa da ritua lebis Sesasruleblad (dalocva, kurTxeva, para- klisi) sam Rvdelo pirebis skolebSi mowveva; pedagogebi da mos wavleebi religiur umciresobebs damamcireblad ep yro bian, gamovlenilia indoqtrinaciis SemTxvevebi, scades gansxvavebuli aRmsareblobis moswavleTa marTl- ma di debluri wesiT monaTvlac. qarTuli enisa da literaturis, istoriis saxel mZRva ne- loebSi iSviaTadaa gamaxvilebuli yuradReba tole ran- tobasa da `gansxvavebulis pativiscemaze. rogorc we si, saxelmZRvaneloebi ki ar asaxaven, aramed Cqmalaven saqa- rTveloSi aradominanturi aRmsareblobebis did isto- riul da kulturul mniSvnelobas. religiuri umciresobebis kanonieri interesebi ar aris gaTvaliswinebuli saskolo kalendris Sedgenis drosac. 56. 2005 8 13 2 , , . saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 56 yovelive amasTan erTad, religiuri umciresobebis war- momadgeneli mSoblebi, umeteswilad, Tavs ikaveben prob- lemis gasajaroebisgan, radgan miaCniaT, rom winaaRmde- gobis gawevis SemTxvevaSi kidev ufro metad damZimdeba maTi Svilebis mdgomareoba. wlebis ganmavlobaSi es gare- moeba sajaro skolebis totaluri ukanono klerikaliza- ciis mniSvnelovan mizezad iqca. problemis aRwera. kvlevis farglebSi gamokiTxuli res pon dentebis TqmiT, sajaro skolebSi erT-erTi prob- lemuri sakiTxi marTlmadidebluri wesiT koleqtiuri locvis praqtikaa, romelSic, Zalauneburad, religiuri umciresobebis warmomadgenlebic monawileoben. [goris me-12 sajaro skolaSi] iyo masobrivi zi- arebis SemTxvevebi; nebayoflobiT waiyvanes bavS- vebi eklesiaSi ziarebaze. amboben, nebayoflobiTo, magram vinc ar midis, is xom stigmatizirebulia,- evangelur-protestantuli eklesiis pastori Smagi WankvetaZe. *** erTi wlis win Cemma ZmisSvilma Tqva, paraskevs skolaSi SarvliT ar unda wavideo. aRmoCnda, rom paraskevobiT, roca hqondaT fizkulturis gakveTi- li, maswavlebeli sistematurad xsnida am gakveTils da bavSvebi mihyavda axlomdebare eklesiaSi, - evan- gelur-baptisturi ekle siis episkoposi rusudan go- ciriZe. respodentebi acxadeben, rom saswavlo dawesebulebebSi xSirad gvxvdeba erTgvari ierarqiuli dayofa konfesi- uri niSniT. gansakuTrebiT, agresiis msxverpli arian is- toriulad SedarebiT gvian damkvidrebuli religiuri gaerTianebis warmomadgeneli moswavleebi. pedagogebi da moswavleebi, damamcirebeli konotaciiT, xSirad iyeneben epiTetebs - seqtanti, ieRoveli. religiur umcireso- bebs Soris yvelaze marginalizebuli jgufi iehovas mow- 57 meebia, romlebsac xSirad moixsenieben siZulviliT da Seuracxyofen, rogorc skolis administracia da pedago- gebi, aseve moswavleebi. Tumca, Seuwynarebloba gamoixateba e.w tradiciuli religi uri aRmsareblobebis misamarTiTac. magaliTad, adigenis muni cipalitetis soflebSi adgilobrivi marTl- madidebeli qristianebi kaTolikebs zogjer uaryofiT konteqstSi, pa pistebad moixsenieben. araerTi faqtia gamovlenili eT nikurad qarTveli muslimi moswavleebi- sadmi pedagogebisa da skolis administraciis warmomad- genlebis mxridan da mamcirebeli da Seuracxymyofeli damokidebulebisa, maT uwodeben xolme TaTrebs, ur- juloebs, mtrebs, mouwodeben mama-papaTa sarwmunoe- baSi dabrunebisken. seqtantoba samSoblos Ralatia - ase uTxra skolis maswavlebelma Cveni mrevlis Svils, - evangelur- protestantuli eklesiis pastori Smagi WankvetaZe. Cven vicodiT [sofel TianeTSi] erTi siRaribis zRvars miRma myofi mravalSviliani ojaxis Sesaxeb. maTi ojaxis wevrebi Cveni eklesiis mrevli arian. gadav wyviteT, rom televiziisTvis gveTxova ma- Tze siuJeti gakeTebuliyo, rom am ojaxs Sesabamisi struqturebi daxmarebodnen. amasobaSi, gavigeT, rom skolis direqtorma bavSvi daibara da uTxra, sir cxvilia, rom seqtanti xar, Tu ginda, rom gadace- ma gakeTdes, marTlmadideblad unda moinaTloo. soflis mcxovreblebisganac xSirad yofila aseTi mimarTvebi, ai, gzas rom acdiT, amitom xarT gaWirve- bulebio, - saqarTvelos saxarebis rwmenis eklesiis sazogadoebasTan urTierTobis ganyofilebis xel- mZRvaneli lela xoneliZe. udis meore saSualo skolaSi iyo SemTxveva, roca istoriis gakveTilze monazoni qadagebda, rom ka- Tolikebi mwvaleblebi arian. mSoblebma unda moi- saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 58 nanion, Torem TaobebiT dawyevlilebi iqnebiTo, - la Tin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo adminis- tracia, mama mixeil surmava. TDI-is mier warmoebuli gamokiTxvis SedegebiT, saqar- Tvelos sajaro skolebis maswavleblebi, rogorc we si, religiuri simbolikis gamoyenebas zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonisa da neitralitetis principis darRvevad ar ganixilaven. maTTvis skolis teritoriaze reli giuri simbolikis sajarod gamofena legitimur mizans emsa- xureba. ramdenime saklaso oTaxSi moswavleebs sakuTari sur viliTa da nebiT mowyobili aqvT xatebis kuTxe. vfiq rob, mcxeTaSi qarTveli bavSvebisTvis amis akrZalva gaumarTlebelia, - s(s)ip qalaq mcxeTis #2 sajaro skolis direqtori nana boxua. 1998 wlidan, maSin, rodesac skolaSi iswavleboda sagani religia, 12 kv. m farTobis mqone oTaxSi ga- nuTavsebiaT religiuri xasiaTis simboloebi, ker- Zod: karibWis RvTismSobelis xati, ufali ieso qriste, wminda giorgi, Tamar mefis xati, mTavarange- lozis, wminda nikolozis da bzobis xati. aRniS- nuli religiuri simboloebis arseboba emsaxureba dResaswaulebisa da istoriuli TariRebis aRniS- vnas, agreTve iseTi Ro nisZiebis Catarebas, romelic mimarTulia erovnuli da zogadsakacobrio Rire- bulebebis damkvidrebisaken, - s(s)ip qalaq Tbilisis 213-e sajaro skolis direqtori a. burWulaZe. moswavleTa surviliT saklaso oTaxebSi aris reli- giuri kuTxe, skolis teritoriaze aris wm. gabri- elis saxelobis eklesia, - s(s)ip qalaq quTaisis 11-e sajaro skola, direqtori nugzar CakvetaZe. ...skolis pirvel sarTulze ganTavsda mcire zomis samlocvelo, romelic, rogorc saswavlo resursi, xels uwyobs esg-s saz. mecnierebis Sedegebisa da 59 standartebis ganxorcielebas, - q. Tbilisis 126-e skolis direqtori qeTevan abulaZe. sajaro skolebSi, religiur niadagze diskriminaciis mas- Staburobisa da sistemuri xasiaTis miuxedavad, kanon- dar Rvevebis identificirebas arTulebs is faqti, rom mSoblebi, umeteswilad, Tavs ikaveben, saCivriT mimarTon ganaTlebisa da mecnierebis saministros da uflebadam- cvel organizaciebs. 57 maTi azriT, es mdgomareobas gaar- Tulebs da bavSvebis stigmatizacias gamoiwvevs. viTarebis zust aRweras isic uSlis xels, rom ganaTlebisa da mecnierebis saministro, zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-13 muxlis me-2 punqtis Sesaba- misad, maswavleblis mier Cadenil samarTaldarRvevasTan dakav Sirebul saCivrebze statistikas ar awarmoebs. aqedan gamomdinare, saministro ar flobs maswavleblis ukanono qmedebis gamo dakisrebuli pasuxismgeblobis Sesaxeb aranair informacias. 58 TDI-is mier saqarTvelos masStabiT gamokiTxuli ormoci skolidan maswavleblebis winaaRmdeg Sesuli saCivrebis arsebobas arc erTi maTgani ar adasturebs. saswavlo kalendarSi religiuri umcireso- bebis intere sis gaTvaliswineba zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis aS kara darRvevis garda arsebobs kidev erTi problema - saganmanaTleblo dawese- bulebebSi saswavlo kalendris Sed gena. zogierTi respon- denti acxadebs, rom saxelmwifo gamocdebisa da saskolo olimpiadebis daniSvnisas ganaTlebis saministro garkveu- 57. 12 , . 58. TDI- , : #120792, 04.03.14. 2010- 2014 . saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 60 li religiis mimdevarTa interess ar iTvaliswinebs. maga- liTad, meSvide dRis qristian-adventis tTa religiur organizaciaSi SabaTi dRe uqmedaa gamocxade buli da am dRes morwmuneebi saero saqmeebSi ar monawileoben. ekle- siis pastoris, boris Waraias TqmiT, gamocdebi xSi rad swored SabaT dRes emTxveva. saxalxo damcvelTan arse- buli religiaTa sabWos mier ganaTlebisa da mecnierebis saministrosTvis gaweuli rekomendaciebis miuxedavad, gamoc daze gamoucxadeblobis sapatiod CaTvlis an gamoc- dis gadatanis Sesaxeb TxovniT mimarTva religiur orga- nizacias yovel SemTxvevasTan dakavSirebiT individualu- rad uwevs. 59 sajaro skolebSi prozelitizmis, indoqtrinacii- sa da religiuri simbolikis araakademiuri daniS- nulebiT gamofenis SemTxvevebis gamovlenis mizniT, saWiroa, ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi, saxalxo dam cvelisa da dainteresebuli avtorite- tuli ara sam Tavrobo organizaciebis monawileobiT, Seiqmnas monitoringisa da reagirebis specialuri jgufi; 59. 2012 , ,
, . , , - . -
. 61 monitoringis jgufma religiis niSniT diskrimina- ciis SemTxvevebze informacia unda miawodos Sesa- bamis samarTaldamcav organoebs; monitoringisa da reagirebis jgufma, Sesabamisi eq spertebis monawileobiT, unda SeimuSavos gzam- kvle vi sajaro skolebis direqtorebisa da maswav- leb lebisTvis, sadac mocemuli iqneba zogadi ga- naTlebis kanonis moTxovnebis, sajaro skolaSi religiuri ne itralurobis dacvisa da toleran- tuli garemos xel SewyobisTvis saWiro konkretuli instruqciebi; aRniSnulma jgufma yovelwliurad unda warmoadgi- nos angariSi sajaro skolebSi arsebuli mdgomareo- bis Sesaxeb; ganaTlebisa da mecnierebis saministrom unda Seimu- Savos samoqmedo gegma sajaro skolebSi religiis Tavisuflebis dacvis mimarTulebiT aqtiuri muSao- bisa da tolerantobis kulturis damkvidrebisTvis; maT Soris, uzrunvelhyos tolerantobis kulturis wa ma xalisebeli RonisZiebebis - moswavleTa da mas- wavlebelTa konferenciebis, konkursebis, viqtori- nebis, diskusiebisa da a.S. gamarTva; s(s)ip maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis cen- tris maswavlebelTa gadamzadebis programaSi unda gaZlierdes interkonfesiuri da interkulturuli komponenti; saWiroa maswavlebelTa sasertifikacio gamocdebis testSi tolerantobis kuTxiT maswavlebelTa gan- wyo bebis Sefaseba; saWiroa, direqtoris standartSi aisaxos moTxovna in terkulturuli ganaTlebisa da tolerantuli ga- remos SeqmnisTvis saWiro unarebis flobis Sesaxeb; saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 62 saWiroa, qarTuli enisa da literaturis, isto riis, kulturis, samoqalaqo ganaTlebis saxel mZRva ne- loebis revizia da maTi saSualebiT moswavleebisTvis neitraluri, dabalansebuli informaciis miwodeba; maTSi tolerantuli ideebisa da reli giur-eTnikuri mravalferovnebis asaxva. istoriiis, literatu- ris, kulturis, samoqalaqo ganaTlebis, xelovnebis saxel mZRvaneloebi Seuwynareblobis qadagebis nac- vlad, unda aCvevdes gansxvavebulis pativiscemas da yuradRebas amaxvilebdes tolerantobis mniSvnelo- baze. grifirebis wesSi Setanili cvlilebis monitorin- gisTvis, saWiroa, Seiqmnas saeqsperto jgufi, rome- lic iTanamSromlebs saxalxo damcvelTan da dain- teresebul arasamTavrobo organizaciebTan. jgufi Seafasebs, Tu ramdenad asaxavs saxelmZRvaneloebi kulturul da konfesiur mravalferovnebas da moam- zadebs rekomendaciebs saxelmZRvaneloebis Semdegi gamocemisTvis. 63 4. saxelmwifos religiuri politika problema: religiur umciresobaTa warmomadgenlebis TqmiT, bolo periodSi aSkarad SeimCneva, rom mTavro- bas maTze kontrolis meqanizmis gaaZliereba surs. amis gamoxatulebad SeiZleba miviCnioT axali saxelmwifo struqturis, religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos Seqmnac. religiuri gaerTianebebis warmomadgenelTa umravlesoba acxadebs, rom saxelmwifo maTTan dakavSirebul sakiTxebs religiuri umciresobebis farTo speqtrTan SeuTanxmeb- lad wyvets. am mimarTulebiT mTavrobis mier bolo peri- odSi gadadgmuli nabijebi religiuri gaerTianebebis Ta- visuflebaSi Carevis survilad SeiZleba Sefasdes. gansakuTrebiT SemaSfoTebeli saxe miiRo muslimebisadmi saqarTvelos saxelmwifos politikam, romelic am kuTxiT sakuTar rols, rogorc Cans, usafrTxoebis metad Tavise- bur, eqskluziurad gagebul konteqstSi xedavs da ara yve- la adamianisa da konkretulad, muslimebis konstituci- uri uf lebebisa da Tavisuflebebis dacvis garantorad. respodentebis TqmiT, saxelmwifo undobloblad ekideba muslim moqalaqeebs, rac gamoixateba muslimTa sistemur diskriminaciasa da maTTvis konkretuli barierebis Seqm- naSi, maTi uflebebis masStabur Selaxvasa da muslimuri Temis Sida saqmeebSi CarevaSi. kidev erTi seriozuli problema, romelsac pirdapiri da uaRresad negatiuri gavlena aqvs umciresobebis mimarT saxelmwifos politikaze, xelisuflebis mikerZoebuli da mokidebulebaa dominanturi religiuri gaerTianebi- sadmi, rac xSirad sapatriarqos nebisadmi daqvemdebare- biTa da sekularizmis konstituciuri principis darRve- viT gamoixateba. saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 64 xelisufleba, rogorc wesi, sapatriarqos aSkarad gamo- xatul interess maqsimalurad SeizRudos religiuri umci resobebis samoqmedo areali, kanonis uzenaesobasa da ada mianis uflebebisa da Tavisuflebebis dacvaze upi- ratesad ganixilavs. problemis aRwera 4.1. religiis sakiTxze momuSave saxelmwifo struq ture bis formireba 2014 wlis TebervalSi, saqarTvelos mTav robis gadaw yve- tilebiT dafuZnda religiis sakiTxTa saxelmwifo sa a- gento. aRsaniSnavia, rom religiis Temaze momuSave uw ye ba mTavrobam Camoayaliba erTpirovnulad, religi uri gaer- Tianebebis farTo speqtrTan, saxalxo damcvel Tan, re- ligiuri umciresobebis uflebaTa damcvel ara sam Tav- robo organizaciebTan konsultaciebis gareSe. 60 arc erT saerTaSoriso Tu adgilobriv organizacias re li gi is specialuri saxelmwifo uwyebis Seqmna arasdros Semou- Tavazebia. am gadawyvetilebas win uZRoda, 2014 wlis noemberSi, religi ur gaerTianebebTan dakavSirebuli calkeuli sakiTxebis Sem swavleli uwyebaTaSorisi komisiis Seqmna, romlis debule bac, misi miznebisa da amocanebis formu- lirebidan gamomdina re, religiis Tavisuflebis SezRud- visa da sekularobis prin cipis darRvevis riskebs Seicav- 60. 2014 30 , ,
. : http://bit.ly/1jmJrnZ. -, , , 2013 - - , , , 10.02.2013, : http://www.myvideo.ge/?video_id=1925806 65 da. komisias, sakuTari mandatis mixedviT, unda Seeswavla religiuri gaerTianebebis dafinansebis wyaroebi, sagan- manaTleblo saqmianoba, sajaro RvTismsaxurebisa da saja- ro religiuri msvlelobis, agreT ve sakuTrebis sakiTxe- bi; SeemuSavebina sakulto da arareligi uri daniSnulebis konstruqciebis maregulirebeli normebi. komisiis Tavm- jdomared dasaxelda saxelmwifo ministri Serigebisa da samoqalaqo Tanasworobis sakiTxebSi. 61 niSan doblivia isic, rom mTavrobis warmomadgenlebis arc erT sajaro gancxadebaSi ar yofila miniSneba imis Sesaxeb, rom saagen- to sapatriarqos dafinansebis wyaroebisa da sabiujeto Tanxebis xarjvis miznobriobis kvleviT dainteresde- boda. 4.2. muslimuri Temis Sida saqmeebSi Careva zogierTi muslimuri gaerTianebis warmomadgenlis gan- martebiT, mTavroba uxeSad ereva muslimTa Sida saqmeebSi, Ss saministros meSveobiT akontrolebs maT saqmianobasa da awesebs axal, araformalur regulaciebs. 2014 wlis 9 ianvars, sruliad saqarTvelos muslimTa sam- marTvelos damfuZnebeli krebis gadawyvetilebiT, sa- mu fTo orad, aRmosavleTis da dasavleTis samufToebad gaiyo, calke darCa Seixis instituti. dasavleT saqarT- velos sunitTa mufti gaxda jemal paqsaZe, xolo aRmosav- leT saqarTvelos sunitTa axali mufTi ki iasin alievi. 61. (TDI)
. ( 153-, 20.02.2014), 2013 13 2014 24 5 2 :
- . 2014 27 , - 2014 19 . saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 66 muslimi Temis warmomadgenlebis TqmiT, 2014 wels axal- ma xelisuflebam araTu gaimeora wina xelisuflebis dros daSvebuli Secdoma da uxeSad Caeria muslimTa Sida sakiTxebSi, man aseve eTnikuri niSniT dayo saqarTvelos moqalaqe muslimebi, amiT muslim TemSi Sida dapiris- pirebis riski gazarda da saxelmwifosadmi ndoba Seamcira. mTavrobam TviTneburad gadaayena saqarTvelos Siitebis Zveli lideri, vagif aqberovi (Seixma religiur sabWos, xelisuflebis warmomadgenlebis miTiTebiT, gadadgomis TxovniT Tavad mimarTa) da daniSna axali Seixi ramin igi- dovi, xolo saqarTvelos sunit muslimebs isev ar misca mufTis Tavisuflad arCevis saSualeba. kvlevis farglebSi gamokiTxuli qarTveli muslimebis TqmiT, isini mufTis arCevnebis gziT daniSvnas moiTxovd- nen. miT umetes, rom adgilobriv TemSi muslimTa sammar- Tvelosadmi ukmayofileba bolo or weliwadSi muslimebis winaaRmdeg religiuri Seuwynareblobisa da eqstremizmis gamovlinebebis Semdeg gaizarda, radgan mas xSirad mTav- robisadmi loi alobaSi adanaSauleben. arasamTavrobo organizacia qarTvel muslimTa kavSiris Tavmjdomaris moadgile, tariel nakaiZe acxadebs, rom maTTvis miuRebelia sruliad saqarTvelos muslimTa sam- marTvelos amJamindeli SemadgenlobiT arseboba, radgan aRniSnuli organizacia ar gamoxatavs muslimTa Temis in- teresebs da religiasTan daukavSirebeli adamianebisgan aris dakompleqtebuli. 4.3. sazRvris gadakveTis problema aWaraSi mcxovrebi muslimebis TqmiT, maT sazRvris gadmok veTisas xSirad eqmnebaT problemebi, rodesac TurqeTidan an arabulenovani qveynebidan saqarTveloSi brundebian. Tavsaburavian gogoebs sarfis sabaJoze eWvis TvaliT uyureben, uwyoben dakiTxvas da sazRvarze did- 67 xans aCereben. analogiur problemaze sa ubroben ltolvi- li CeCnebic. ilias saxelmwifo uni ver sitetis student r. g.-is TqmiT, mas xSirad uwevs CeC neTSi axloblebis mona xuleba, saqarTveloSi avto man qaniT dabrunebisas sabaJoze yo velTvis daaxloebiT or saaTs aCereben. ga- mo kiTxuli muslimebis TqmiT, sabaJo de partamentis Ta- nam Sromlebi maTi dayovnebis konkretul mizezs ar asa- xeleben xolme. religiuri niSniT diskriminacias xSirad ganicdian pan- kisis xeobis mkvidri qisti da CeCeni muslimebi. sofel duisSi mcxovrebi imam amir xangoSvilis TqmiT, qistebi, romelTac ganaTleba arabul qveynebSi aqvT miRebuli, pankisis xeobaSi adgilobrivi xelisuflebis mier poten- ciur teroristebad aRiqmebian. qistebis ganmartebiT, aRniSnuli problema ar sebobda wina xelisuflebis dro- sac, Tumca axali xeli suflebis pirobebSi maT mimarT un- dobloba sagrZnoblad gaizarda. amir xangoSvilis TqmiT, arabuli saxelmwifoebidan ramdenime biznesmens hqonda iniciativa, sofel duisSi gane xorcielebina sxvadasxva infrastruqturuli proeqti, Tumca xelisuflebam maT amis saSualeba ar misca. 4.4. religiuri literaturis gavrcelebasTan da kav Sirebuli problemebi religiuri umciresobebisTvis zogjer problemuria saz- Rvarze religiuri Sinaarsis literaturis Semotanac. aRmosavleT evropis somex kaTolikeTa ordinariatis warmomadgenlebi aRniSnaven, rom saeklesio kalendrebis ganbaJebisas sirTuleebs awydebian. kalendrebi ibeW- deba somxeTSi da somxurenovania. sabaJos TanamSrom- lebma gaerTianebis warmomadgenebs ramdenjerme ar mis- ces saSualeba, rom literatura SemoetanaT. aRniSnuli problemis gadaWraSi dasaxmareblad somex kaTolikeTa arqiepiskoposma rafael minasianma 2013 wlis 24 dekem- saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 68 bers saqarTvelos Serigebisa da samoqalaqo Tanasworo- bis sa kiTxebSi saxelmwifo ministris aparats mimarTa. religiur ma gaerTianebam werilze pasuxi 2014 wlis 19 Tebervals mii Ro. Semosavlebis samsaxuris sabaJo depar- tamentis ganmartebiT, miuxedavad imisa, rom sagadasaxado kodeqsis 168-e muxlis o qvepunqtis Tanaxmad, wignebis, Jurnal-gazeTebisa da notebis miwodeba gadasaxadisgan gaTavisuflebulia, Semo tanili saqoneli saWiroebda sa- baJo procedurebis gavlas da Sesabamisi dokumentebis wardgenas, razec saqonlis Semomtanebi uars acxadebdnen, amitomac, literatura ukan gabrunda. sabaJo departamen- tis werilSi ar aris miTiTebuli, konkretulad ra saxis dokumentebs iTxovdnen sabaJo departamentis TanamSrom- lebi. eklesiis warmomadgenlebis TqmiT, maT dRemde ver daadgines, ratom eqmnebaT problemebi literaturis gan- baJebasTan dakavSirebiT. saxelmwifosa da religiis gamijvnis, religi- is Ta visuflebisa da Tanasworuflebianobis kon- stituciu ri principebis dacvisa da gadawyvetile bis miRebaSi de mokratiuli CarTulobis aucileb lo- bidan gamom dinare, uaRresad mniSvnelovania, rom saqarTvelos mTavrobam Sewyvitos religiur umci- resobebTan dakav Sirebuli gadawyvetilebebis dax- urul reJimSi mi Reba; aucilebelia, saxelmwifom gaiTvaliswinos saxalxo damcvelTan arsebuli religiaTa sabWosa da ara- samTavrobo organizaciebis pozicia saxelmwifo saa gentos mandatis, miznebisa da strategiis saja- ro gan xilvasTan dakavSirebiT. mniSvnelovania, gan- xilvis procesSi uzrunvelyofili iyos yvela re- ligiuri organizaciisa da dainteresebuli pirebis 69 monawileoba da es procesi gamWvirvaled, Sesabamis aqtorebTan konsultaciis gziT warimarTos; 62 saWiroebis SemTxvevaSi, mTavrobam unda gadaxedos ukve miRebul gadawyvetilebebs da saqarTveloSi samoqalaqo integraciis xelSewyobisa da toleran- tuli garemos gaumjobesebis mizniT Tanmimdevru- lad Seasrulos saxalxo damcvelis, saxalxo dam- cvelTan arsebuli religiaTa sabWosa da rasizmisa da diskri minaciis winaaRmdeg evropuli komisiis (ECRI) reko mendaciebi; saWiroa, samarTaldamcavma organoebma Seiswavlon muslimebis gadaadgilebis SezRudvisa da sabaJo pun qtebSi religiuri literaturis gavrcelebas- Tan da kav Sirebuli problemebi da maTze droulad moaxdi non reagireba. 62.
, : http://bit.ly/1lJQMjf saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 70 5. religiuri organizaciebis dafinanseba problema: religiuri gaerTianebebis dafinansebis ar- sebu li forma diskriminaciuli xasiaTisaa. miuxedavad imisa, rom mTavrobam saqarTvelos biujetidan pirdapiri, dotaciuri dafinanseba gamouyo saqarTvelos sapatri- arqos garda kidev oTx religiur gaerTianebas, man ver gadaWra dafinansebis manamde arsebul diskriminaciul wesTan dakavSirebuli prob lema. dafinansebis gareSe darCa sxva religiuri gaerTianebebi, rac saxelmwifos mxridan konfesiebis ranJirebis mankier praqtikas waaxalisebs, xels Seuwyobs sxva religiuri ga- erTianebis kidev ufro met marginalizaciasa da maTdami diskriminaciuli damokidebulebis gaZlierebas. garda amisa, uaRresad problemuria Tavad dafinansebis wesi, radgan am formiT saxelmwifom igi religiuri gaer- Tianebebis kontrolisa da maTze gavlenis mopovebis meqa- nizmad SeiZleba gamoiyenos. aseve bundovania religiuri gaerTianebebis dotaciuri da finansebis sabWoTa periodSi miyenebuli zaralis anaz- Raure bis aucileblobiT motivireba maSin, rodesac Tavad religiu ri gaerTianebebi finansur mxardaWeraze metad komunisturi represiebis gamo moralur aRiarebasa da CamorTmeuli sa kulto nagebobebis dabrunebas moiTxoven. problemis aRwera 5.1. religiuri gaerTianebebisTvis sabWo- Ta period Si mi yenebuli materialuri da moraluri zaralis anazRaurebis gadaw- yvetilebasTan dakavSirebuli xar vezebi. saqarTvelos mTavrobam, 2014 wlis 27 ianvris dadgenilebis Tanaxmad, miiRo gadawyvetileba, sajaro samarTlis iuri- diuli piris samarTlebrivi formiT re gistrirebul is- 71 lamur, iudeur, romaul-kaTolikur da som xuri samoci- qulo aRmsareblobis mqone religiur ga erTianebebs au naz Rauros sabWoTa periodSi miyenebuli materialuri da moraluri ziani. saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 19 Tebervlis #177 dad- genilebis mixedviT, Tanxis ganawilebaze pasuxismgebel struqturad ssip - religiis sakiTxTa saxelmwifo saa- gento dasaxelda. mTavrobis 2014 wlis 13 martis (#437) gankargulebis Tanaxmad, oTxi religiuri gaerTianebis dasafinanseblad saqarTvelos mTavrobis sarezervo fon- didan 3,5 milioni lari gamoiyofa. 63 amave gankargulebiT, Tanxis ganawilebis pirobebis SemuSaveba daevala religi- is sakiTxTa saxelmwifo saagentos saqarTvelos finansTa saministrosTan SeTanxmebiT. Tumca, am etapze, religiuri gaerTianebebis warmomadgenlebis TqmiT, maTTvis ucno- bia, rodis da ra meqanizmiT gadaunawildebaT mTavrobis mier gamoyofili subsidia. mTavrobis inicitiva - damatebiT oTxi konfesiis dafinan- sebis Sesaxeb - ramdenime mniSvnelovani xarvezis gamo ata- rebs usamarTlo da diskriminaciul xasiaTs: 64 1. mTavrobam aRniSnuli gadawyvetileba religiuri gaer- Tianebebis farTo speqtrTan konsultaciis gareSe da saxalxo damcvelis rekomendaciebis gverdis av liT miiRo; 2. gaurkvevelia, ra kriteriumebze dayrdnobiT SeirCa mxolod oTxi konfesia, maSin, roca sabWoTa kavSirSi iezidebi, luTerelebi, saxarebis rwmenis qristianebi (ormocdaaTianlebi), iehovas mowmeebi, kriSnaidebi da 63. 2014 27 , , 4,5 . http://www.tabula.ge/ge/ story/79517-zaqareishvili-religiuri-konfesiebi-daaxloebit-45-milion-lars-miigheben 64. (TDI) . saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva 72 sxva religiuri jgufebi analogiurad idevnebodnen. saxelmwifos mier gamorCeuli oTxi religiuri jgufi aRiqmeba rogorc privilegirebuli statusis mqone gaerTianebebi. religiuri organizaciebis dafinanse- bis amgvari modeli saxelmwifos mxridan uTanasworo mopyrobis gamovlinebaa. unda aRiniSnos, rom mTav- robis iniciativis Sesaxeb ukmayofilebas zogierTi religiuri organizacia sajarod gamoTqvams; 65
3. saxelmwifos mier SemoTavazebuli materialuri da moraluri zianis anazRaurebis modeli samarTleb- rivad absurdulia. realurad, masSi Camoyalibebu lia oT xi religiuri aRmsareblobis yovelwliuri da fi- na nsebis wesi, romelsac, Tvisobrivad, zia nis anaz- RaurebasTan aranairi kavSiri ar aqvs. mTavrobas ar SeumuSavebia obieqturi kriteriumebi, romelTa mixed- viTac dadgindeboda sabWoTa dros daza ra lebuli re- ligiuri gaerTianebebis istoriuli da instituciuri memkvidreebi; aseve gaurkvevelia asa nazRaurebeli zianis odenoba da vada, romlis ganmavlobaSic reli- giuri gaerTianebebi aRniSnuli principiT unda dafi- nansdnen. unda iTqvas, rom, zogadad, problemuria saxelmwifos mi- er religiuri gaerTianebebis pirdapiri dafinansebis we- si, romliTac ar aris winaswar gansazRvruli, Tu ra da- niSnulebiT iyenebs saxelmwifo biujetidan gamoyofil resursebs esa Tu is religiuri organizacia. 66 aRniSnuli 65. - , : http://tolerantoba.ge/index. php?news_id=556 66. , -
ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ რელიგიური ორგანიზაციების დაფინანსების პრაქტიკა (2013 და 2014 წლის დასაწყისის მდგომარეობისა და ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ სახელმწიფო პოლიტიკის მიმოხილვა