SRPSKO-ENGLESKI I ENGLESKO-SRPSKI TEOLO[KI RE^NIK

SERBIAN-ENGLISH AND ENGLISH-SERBIAN DICTIONARY OF THEOLOGY

Izdava~
Hri{}anski kulturni centar
Urednik
Prof. dr Radovan Bigovi}
Redaktor za engleski jezik
Greta Gec
Korektura
Dragana Erdevi~ki
Kompjuterska priprema
Davor Pal~i}
[tampa
Ekopres, Zrewanin
Tira`
1000

Aleksandra Dobri}

SRPSKO-ENGLESKI
I ENGLESKO-SRPSKI
TEOLO[KI RE^NIK
SERBIAN-ENGLISH
AND ENGLISH-SERBIAN
DICTIONARY OF THEOLOGY
DRUGO IZDAWE
SECOND EDITION

Beograd
2008

PREDGOVOR
Svrha sastavqawa srpsko-engleskog i englesko-srpskog
teolo{kog re~nika jeste da se na jednom mestu sakupe religijski i bogoslovski pojmovi koji se ~esto prevode sa engleskog ili na engleski jezik. Prilikom sastavqawa re~nika
kori{}eni su prevodi teolo{kih tekstova ~iji autori dolaze iz svih krajeva sveta, a materwi jezik im nije nu`no engleski. To zna~i da prevodi nekih re~i mo`da nisu najboqi mogu}i, ali da su postali ve} ustaqeni ekvivalenti u ovoj terminologiji.
Re~nik je zapravo stru~ni jezi~ki priru~nik edukativne namene, za bogoslovske u~enike i studente, odnosno
za prevodioce i nau~ne radnike koji se bave ovom tematikom. Nadamo se da }e se na ovaj na~in u{tedeti vi{e~asovni trud pronala`ewa pravog termina. Re~nik je, naravno,
namewen i svima onima koji se zanimaju za hri{}ansku/pravoslavnu literaturu na engleskom jeziku, kao i
strancima koji `ele da saznaju vi{e o pravoslavnoj hri{}anskoj tradiciji i kulturi.
Re~nik sadr`i re~i i fraze koje se koriste u tekstovima sa religioznom tematikom i koje se odnose na najrazli~itije aspekte hri{}anskog `ivota. Osnovni korpus re~i ~ine dogmatski termini, ali je i veliki broj re~i iz
oblasti liturgike, hri{}anske umetnosti, etike, kanonskog prava, a ima ih i iz filosofije i psihologije. Postoji
i mawi broj termina iz protestantske, odnosno rimokatoli~ke hri{}anske tradicije, i judaizma, koji su propra}eni kra}im obja{wewem.
5

Kada su posredi pravoslavni termini, neke odrednice

zapravo ne postoje u izvornom engleskom jeziku, ve} dolaze
iz gr~kog ili slovenskog jezika, te su transkribovane na engleski (npr. acathistos = akatist; anamnesis = anamneza).
Svaka leksema pra}ena je engleskom skra}enicom za
vrstu re~i, tj. definisana kao imenica, zamenica, glagol,
pridev, predlog, prilog ili uzvik, a u verziji srpsko-engleski dat je i rod imenice (mu{ki, `enski ili sredwi).
Spisak svih skra}enica posebno je naveden.
Ekvivalenti svake lekseme dati su u nastavku i odvojeni zapetama (ako je re~ o sinonimima) ili ta~kom i zarezom (ako se radi o razli~itom zna~ewu). Uz neke ekvivalente dati su primeri kori{}ewa re~i ili fraze u kojima se
ona koristi. Ponekad se iza ekvivalenta navodi referenca
koja upu}uje na drugu re~ sli~nog ili istog zna~ewa (cf. =
lat. uporedi).
Nadamo se da }e ovaj re~nik biti od koristi svima
onima koji se wime budu slu`ili.
Autor

SKRA]ENICE
abbr. (abbreviation) skra}enica
adj. (adjective) pridev
adv. (adverb) prilog
archit. (architecture) arhitektura
bibl. (biblical) biblijski
cath. eccl. (catholic ecclesiastical) katoli~ki crkveni termin
cf. (compare) uporedi
esp. (especially) posebno
fr. (French) francuski
gr. (Greek) gr~ki
heb. (Hebrew) jevrejski
interj. (interjection) uzvik
it. (Italian) italijanski
jur. (jurisprudence) pravo
lat. (Latin) latinski
mus. (music) muzika
n. (noun) imenica
n. coll. (noun collective) zbirna imenica
n. f. (noun feminine) imenica `enskog roda
n. m. (noun masculine) imenica mu{kog roda
n. n. (noun neuter) imenica sredweg roda
n. pl. (noun plural) imenica u mno`ini
n. pr. (noun proper) vlastita imenica
ontol. (ontological) ontolo{ki
phil. (philosophy) filosofija
poet. (poetry) poezija
pl. (plural) mno`ina
prep. (preposition) predlog
psych. (psychology) psihologija
russ. (Russian) ruski
sb. (somebody) neko
slav. (Slavonic) slovenski
sth. (something) ne{to
theol. (theology) teologija
v. (verb) glagol
usu. (usually) obi~no

SRPSKO-ENGLESKI
TEOLO[KI RE^NIK

A
abortirati v. abort
abortus n. m. abortion cf. ~edomorstvo
agapa (trpeza qubavi) n. (gr.) agape meal
agiograf n. m. hagiographer; agiografi n. pl. hagiographa
agiografija n. f. hagiography
Agnec Bo`iji n. m. Agnus Dei (Lamb of God)
adventisti n. pl. Seventh Day Adventists
Akatist n. m. Akathistos, acathistus, acathist, akathist
akolut (prislu`iteq) n. m. acolyte
akcidencija (termin koji se koristi u sredwovekovnom rimokatoli~kom u~ewu o transsupstancijaciji) n. f. accident, accidents
Alah (musl. Bog Za{titnik) n. m. Allah
alegorija n. f. allegory
aliluja interj. alleluia
altruizam n. m. altruism, unselfishness
altruista n. m. altruist, unselfish person
amvon n. m. (archit.) Ambo, tribune
amvrosijanski adj. (prema Amvrosiju Milanskom) Ambrosian;
amvrosijansko pevawe (zapadni na~in pevawa) n. n. Ambrosian chant, Ambrosian office
amin interj. amen
amoralan adj. amoral, non-moral
amfora n. f. amphora
anamneza n. f. anamnesis
anamneti~ki adj. anamnetic
anatema n. f. anathema
anatemisati v. anathematize
angel cf. an|eo
angelologija n. f. angelology

11

anglikanac

arhan|el

anglikanac n. m. Anglican
anglikanizam n. m. Anglicanism
an|eo n. m. angel; Bo`iji an|eo angel of God; an|eo ~uvar
guardian angel; dobri an|eo good angel; pali an|eo fallen
angel, Belial
an|eoski adj. seraphic
antidor n. m. (umesto darova) antidoron
antimins n. m. (umesto stola) antimins (antimension); communion cloth; corporal
antisemitizam n. m. anti-Semitism
antifon n. m. antiphon
antihrist n. m. Antichrist
apokalipsa n. f. Apocalypses, Apocalypse, the Book of Revelation
apokatastaza n. f. apocatastasis
apokrif n. m. apocryphal book
apokrifan adj. apocryphal; doubtful
apokrifi n. pl. apocrypha, apocryphal books
apologeta n. m. apologist
apologetika n. f. apologetics
apologetski adj. apologetic
apostazija cf. otpadni{tvo
apostol n. m. apostle (person); Dela apostolska the Acts (of
the apostles) and the Epistles; Apostol (bogoslu`bena kwiga)
Book of Epistles (lectionary)
apostolski adj. apostolic; apostolska misija apostolate;
apostolska pravila apostolic canons; apostolsko prejemstvo apostolic succession
apostolstvo n. n. apostleship
apoteoza n. f. apotheosis
apofatika n. f. apophaticism
apofati~ki adj. apophatic
apsida n. f. (archit.) apse
Apsolut n. m. Absolute
apstinencija n. f. abstinence
arijanizam (arijanstvo) n. m. Aryanism
apstinirati v. abstain
arhan|el n. m. archangel

12

arhi|akon

afirmisati

arhi|akon n. m. archdeacon, senior deacon-monk; prepodobni

o~e Very Reverend Father (obra}awe)
arhi|akonski adj. archidiaconal
arhi|akonstvo n. n. archdeaconry, archdeaconship
arhiepiskop n. m. archbishop; Visokopreosve{tenstvo the
Most Reverend (Eminent) archbishop; Va{e visokopreosve{tenstvo Your Eminence (obra}awe)
arhiepiskopija n. f. archdiocese, archbishopric, archiepiscopate
arhiepiskopski adj. archbishops, archiepiscopal
arhijerej n. m. High Priest, bishop, prelate
arhijerejski adj. Episcopal, bishop; prelate; arhijerejski ~in
episcopacy; arhijerejsko namesni{tvo deanery
arhijerejstvo n. n. prelate, prelateship
arhimandrit n. m. archimandrite; visokoprepodobni o~e
Very Reverend Father (obra}awe)
arhimandritski adj. archimandrite
asketa n. m. ascetic
asketizam n. m. ascetism
asketski adj. ascetic
ateizam n. m. atheism
ateista n. m. atheist
ateisti~ki adj. atheistic
autokefalni adj. autocephalous
autokefalnost n. f. autocephaly
afirmacija n. f. affirmation
afirmisati v. affirm; make firm, strengthen

13

B
badwi adj. of the day before Christmas; Badwi dan the day
before Christmas; Badwe ve~e Christmas Eve
bazilika n. f. (archit.) basilica; T-shaped basilica
baptizam n. m. baptist denomination
baptista n. m. Baptist; baptisti sedmoga dana Seventh Day
Baptists
bdenije n. n. vigil (service); watchfulness; sveno}no bdenije
evening service (before a feast)
bdeti v. keep a watchful eye (on), be awake; keep vigil
beatifikacija n. f. (cath. eccl.) beatification
bezakonik n. m. sinner, transgressor, trespasser; reprobate
bezakowe n. n. sin, transgression; iniquity, wickedness; injustice;
~initi bezakowe do iniquity, be impious, lead a sinful life
bezbo`an adj. godless, impious, irreligious, atheist; wicked; blasphemous
bezbo`nik n. m. atheist, non-believer, unbeliever; ungodly
man/woman; the wicked
bezbo`ni~ki adj. atheistic, godless, impious
bezbo`ni{tvo n. n. atheism, impiety, irreligion
bezbo`nost n. godlessness, impiety, irreligion
bezbra~an adj. unmarried, unwedded, single
bezbra~nost n. f. celibacy, single life; zavet bezbra~nosti (devstvenosti) vow of chastity; obavezati se na bezbra~nost
celibate
bezbri`an adj. careless, care-free, untroubled
bezbri`nost n. f. carelessness, unconcern
bezbroj n. m. an infinite number, infinity
bezbrojan adj. countless, numberless, innumerable, infinite
bezverje cf. neverni{tvo
bezvoqan adj. weak-willed

14

bezvoqnost

besediti

bezvoqnost n. f. weak will

bezvremen adj. timeless, eternal, having neither beginning nor end,
outside time
bezvremenost n. f. timelessness, eternity
bezglasan adj. inaudible, voiceless, speechless
bezglasje n. n. loss of voice, voicelessness
bezgrani~an adj. infinite, boundless, endless, limitless, illimitable;
cf. beskrajan
bezgrani~nost n. f. infinity, boundlessness
bezgre{an adj. faultless, sinless, impeccant, impeccable; immaculate; bezgre{no za~e}e (Presvete Bogodorice) (cath. eccl.)
immaculate conception
bezgre{nost n. f. faultlessness, sinlessness, impeccability; innocence
bezdan n. the deep, abyss
bezdetan adj. childless, sterile
bezdetnost n. n. childlessness, sterility
bezipostasni adj. without hypostasis
bezli~an adj. impersonal, a-personal
bezmete`an adj. tranquil, quiet, undisturbed
bezmete`nost n. f. tranquility, serenity, quietness; cf. ti{ina
bezmolvije n. n. hesychasm, inner stillness, silence; cf. isihija,
mol~anije, tihovawe
bezmolvnik n. f. silent, speechless, mute person; cf. mol~alnik,
tihovateq
bezmolstvovati cf. tihovati
beznade`an adj. hopeless, desperate, beyond hope
beznade`nost n. f. hopelessness, despair
bezobrazan adj. impudent, insolent, impertinent
bezobraznost n. f. impudence, insolence, impertinence
bezuman adj. insane, mad, senseless
bezumqe n. n. insanity, madness
bezumnik n. m. insensate man, madman; lunatic
benediktinac n. m. Benedictine, Black monk
bes n. m. anger, ire, wrath; cf. gnev
beseda n. f. sermon; conversation, talk, dialogue
besediti v. sermonize; discourse, hold intercourse

15

besemen

blagoveran

besemen adj. seedless, immaculate

beskvasan hleb n. m. azyme, unleavened bread, Passover bread
beskona~an adj. endless, infinite, eternal
beskona~nost n. f. infinity, endlessness, eternity
beskraj n. m. immensity, infinity
beskrajan adj. immense, infinite
beskrupulozan adj. dishonest, unscrupulous
beskrupuloznost n. f. dishonesty, unscrupulousness
beslovestan adj. unreasonable
besmrtan adj. everlasting, immortal, undying, unfading
besmrtnost n. f. immortality, eternal life, deathlessness
besneti v. rage, rave, be furious
besplodan adj. unfruitful, barren; besplodna smokva barren
fig-tree
besplodnost n. m. unfruitfulness, barrenness, sterility
bespo~etan adj. eternal, (who is) everlasting; having no beginning
besrebrenik n. m. anargyros, disinterested, unselfish person
bestelesan adj. bodiless; incorporal, immaterial, spiritual; bestelesne sile Angelic hosts, angelic powers, spiritual powers
bestelesnost n. f. immateriality, incorporality, spirituality
bestidan adj. shameless, barefaced, impudent
bestidnost n. f. shamelessness, impudence
bestrasan adj. dispassionate, passionless, impassible
bestra{}e n. n. apathy; dispassion, impassivity, impassibility
be{~a{}e n. n. disgrace, dishonour, defamation, infamy
Biblija n. f. Bible
biblijski adj. biblical
biskup n. m. prelate, bishop; titularni biskup vicar-apostolic
biti v. be, exist, happen, take place
bitije cf. bi}e
bi}e, bitije n. n. being; entity; existence; substance; consistence
blag adj. good, gentle, gracious
blago n. n. treasure; zemaqska blaga good things (blessings) of
the earth; nebeska blaga heavenly bounties; mirna i premirna blaga good things of this world and superworld
blagoveran adj. pious, devout

16

blagovest

blagotvoran

blagovest, blaga vest n. n. good news, gospel, evangelical doctrine;

Blagovesti n. pl. Lady Day, the Annunciation of the Mother of
God
blagovestiteq n. m. herald of good tiding; angel
blagovestiti v. preach the Gospel; announce
blagove{tenski adj. related to the Annunciation
blagove{tewe n. n. announcement of good news, (feast) the Annunciation, the Lady-Day
blagovoqewe n. n. good will; condescension, benevolence, favour
cf. snisho|ewe
blagodaran adj. thankful, grateful
blagodarewe n. n. Thanksgiving Service; thanksgiving
blagodariti v. give thanks, thank
blagodarnost n. f. thankfulness, gratitude
blagodat n. f. blessing, grace, benevolence; bo`anska blagodat
Divine Grace, Divine Providence
blagodatan adj. charismatic; beneficial, blessed, full of grace,
abundant; blagodatni dar charisma
blagoizvoleti v. condescend, deign, vouchsafe
blagonaklon adj. benevolent, well-disposed
blagoprijatan adj. good, favourable, acceptable, propitious
blagorazuman adj. wise, reasonable, prudent, cautious
blagorastvorewe n. n. salubrity, mildness; blagorastvorewe
vazduha healthful (seasons) weather
blagorodan adj. noble
blagorodnost n. f. nobleness, nobility
blagosiqawe n. n. blessing, thanksgiving
blagosiqati v. bless; praise
blagoslov n. m. benediction, blessing; primiti blagoslov sve{tenika receive the blessing of a priest
blagosloveno adv. with benediction
blagosloviti v. bless, give a blessing; consecrate (a church); hallow (bread); biti blagosloven be blessed, receive a blessing
blagost n. f. goodness, great goodness, grace, graciousness; mercy,
clemency
blagostawe n. n. prosperity, thriving for peace; `iveti u blagostawu prosper, flourish
blagotvoran adj. beneficial, salutary

17

blagouga|awe

bogojavqenski

blagouga|awe n. n. condescension, desire

blagougodan adj. acceptable (unto) somebody; all pleasing, desireable, agreeable
blago~estiv adj. devout, pious, upright; venerable
blago~e{}e n. n. devoutness, devotion, goodness, piety
bla`en adj. beatific(al); blessed, blissful
bla`enstvo n. n. beatitude, beatification; blessedness; felicity,
happiness
bli`wi n. m. fellow human, neighbor, fellow-creature, fellowman; friend
blistawe n. n. light, radiance, shine
blistati v. shine, radiate
blud n. m. fornication, lewdness, lechery, unchastity; demon bluda
demon of unchastity
bludan adj. dissolute, lascivious, lecherous, prodigal, unchaste;
bludne pomisli lascivious thoughts; bludni sin the prodigal son; bludnica sinning woman, fornicatress
bluditi v. wander
bludni~ewe n. n. adultery, fornication
bludni~iti v. commit adultery, fornicate
Bog n. m. God, the Deity, Divinity, Infinite, Supreme (Being); ovaplo}eni Bog God-incarnate; slava Bogu God be praised;
Bo`e, sa~uvaj God forbid!; Bog Otac God the Father
bogat adj. abundant, bountiful; rich, wealthy
bogatstvo n. n. abundance, wealth
bogiwa n. f. goddess
bogoblagodatan adj. rich in the blessings of Heaven
bogoboja`qiv adj. god-fearing, pious, religious
bogoboja`qivost n. n. fear of God, piety, religiousness
bogoborac n. m. impious person; theomachist
bogobora~ki adj. striving against God, impious
bogoborstvo n. n. theomachism
bogovidac n. m. one who knows God
bogovi|ewe n. n. knowledge of God; divine vision, vision of God
bogozvawe n. n. Divine Calling
bogojavqenski adj. related to the Epiphany

18

Bogojavqewe

bogoslov

Bogojavqewe n. n. the Epiphany (Theophany), the Baptism of Christ

in the Jordan; the revelation of God; the manifestation of Our Lord;
the Twelfth-day; bdenije uo~i Bogojavqewa the
Twelfth-night
bogoqubiv adj. God-loving
bogoqubivost n. f. love of God
Bogomati n. f. Mother of God, our Lady
bogomdan adj. heaven-sent, heaven-born
bogomisaonost n. f. theological meditation, contemplation of God
bogomoqa n. f. house of prayer
bogomoqac n. m. one who likes to pray; pilgrim
bogomoqa~ki adj. devout, pious, religious; bogomoqa~ki pokret Christian Prayer Movement
bogomoqstvo n. n. pilgrimage
bogomrzac n. m. hater of God
bogomudar adj. godly wise
bogomudrost n. f. wisdom of God, godly wisdom
bogonadahnut adj. divinely inspired, charismatic
bogonadahnutost n. f. inspiration from God
bogonevesta n. f. Virgin devoted to God (to the service of God)
bogonosac n. m. one who bears God (in his heart); St. Ignatios of
Antioch
bogonosni adj. God-bearing
bogoobrazan adj. god-like, deiform; divine; noble
Bogootac n. m. Father of God, ancestor of God; bogooci ancestors of God
bogopoznawe n. n. divine knowledge, knowledge of God
bogopomazan adj. the Anointed One, the Lords Anointed
bogopo{tovawe n. n. adoration, devotion; veneration, worship; cult
bogopo{tuju}i adj. worshiping
bogoprimac n. m. God-receiver; St. Simeon, the receiver of God
Bogorodica n. f. Theotokos, Mother of God; our Lady; the Virgin;
the Virgin Mary
Bogorodi~en (himna) n. f. hymn to the Birth-Giver of God
bogoslov n. m. theologian; Bachelor of Divinity

19

bogoslovija

Bo`iji

bogoslovija n. f. (theological) seminary

bogoslovqe n. n. theology; divinity; osnovno bogoslovqe Fundamental Theology; dogmatsko bogoslovqe Dogmatic Theology; uporedno bogoslovqe Comparative Theology; moralno
bogoslovqe Moral Theology
bogoslovski adj. theological; divine
bogoslovstvovati v. theologize
bogoslu`beni adj. of divine service
bogoslu`ewe n. n. divine service, service of worship, divine worship, worshipping of God, church/public worship; vr{ewe bogoslu`ewa (~inodejstvovawe) ministering
bogotra`iteq n. m. god seeker
bogoubistvo n. n. deicide
bogoubica n. m. f. deicide
bogougodan adj. agreeable to God; well-pleasing; bogougodno delo pious deed, alms-deed
bogougodnik n. m. pious person; saint
bogohulan adj. blasphemous, sacrilegious
bogohuliti v. blaspheme, curse, swear
bogohulnik n. m. blasphemer
bogohuqewe n. n. blasphemy, cursing, sacrilege; profanity
bogocentri~an adj. theocentric, God-centered
bogo~ovek n. m. Theandros, Theanthropos; God-Man; embodying
deity in human form
bogo~ove~anski adj. theandric, divine-human (at once human and
divine)
bogumil n. m. Bogomil
bodrewe n. n. exhortation, encouragement, incitement
bodriti v. exhort, encourage, incite, inspirit
bo`anski adj. godlike, divine
bo`anstven adj. divine, of God
bo`anstvenost n. f. divinity, divine nature, heavenlikeness
bo`anstvo n. n. God, deity, divinity
Bo`iji adj. Gods, of God, divine; prst Bo`iji Divine Fate;
Bo`ija pravda the justice (decree) of heaven; desnica Bo`ija the arm of God; milo{}u Bo`ijom by the grace of God; s
Bo`ijom pomo}i God willing, with Gods help; sa strahom

20

Bo`i}

bu|ewe

Bo`ijim in the fear of God; Bo`iji sud ordeal; Bo`ija voqa Gods will
Bo`i} n. m. Christmas
bol n. m. affliction; pain; ailment
bolest n. f. illness, disease
bolestan adj. ill, diseased, sick
borba n. f. struggle, fight
brak n. m. marriage, matrimony; gra|anski brak civil marriage;
tajni brak secret, clandestine marriage; brak sa pripadnikom
druge veroispovesti intermarriage; sklapawe braka ratification of marriage; sklopiti brak contract matrimony (with)
braniteq n. m. defender, protector
braniti v. defend, protect, stand up for
bratija n. pl. brethren; brotherhood, fraternity; manastirska
bratija monastic, cloistral fraternity
bratoqubiv adj. loving his brother, his neighbour
bratoqubqe n. n. brotherly love
bratoubistveni adj. fratricidal
bratoubistvo n. n. fratricide
bratoubica n. m. fratricide
bratstvo n. pl. fraternity, brotherhood; religiozno bratstvo
religious fraternity
bra~an adj. conjugal, nuptial, matrimonial, spousal; bra~ne veze
the bonds of matrimony, nuptial bonds; bra~ni savez marriage alliance, union; bra~ni ugovor marriage contract; bra~na
lo`nica bride-bed, nuptial bed
briga n. f. care, concern; carefulness
bri`an adj. careful, caring
bri`qiv adj. careful, assiduous, zealous
bri`qivost n. f. care, carefulness, assiduity, zealousness
brojanice n. pl. beads, chaplet
Buda n. m. Buddha
budan adj. vigilant, watchful, open-eyed
budizam n. m. Buddhism
budista n. m. Buddhist
budisti~ki adj. Buddhistic
budnost n. f. vigilance, watchfulness
bu|ewe n. n. awakening

21

V
Vavedewe n. n. introduction, introducing, leading in; Vavedewe
Presvete Bogorodice Presentation of the Holy Theotokos, the
Entry of the Mother of God into the Temple
vavedewski adj. concerning the feast of the Presentation
vavek cf. zauvek
vaznesewe n. n. rising up, ascension; Vaznesewe Gospodwe the
Ascension of Our Lord Jesus Christ, Holy Thursday; cf. Spasovdan
vazneti v. raise (up), lift (up); extol; praise, laud; vazneti (se)
ascend, mount, rise, be raised; vazneti se na nebo ascend / be
lifted up into Heaven; Spasiteq se vazneo na nebo Our Lord
ascended into heaven
vanbra~an adj. adulterine, out of wedlock
vapiti v. cry out, clamour, exclaim
vaseqenski adj. ecumenical; catholic, universal; Vaseqenska
Crkva the Universal Church, the Catholic Church
vaseqenstvo n. n. universality
Vaskrs n. m. Easter, Easter day
vaskrsewe (vaskrsnu}e) n. n. resurrection, rising from the dead
vaskrsnuti v. arise, rise again, resurrect, rise from the dead; revive, restore to life
vaskr{wi adj. Lenten, Eeaster
vaspostaviti v. restore, renew; cf. obnoviti
vaspostavqawe n. n. restoration, renewal; sveop{te vaspostavqawe universal renewal, apocatastasis; cf. obnova
vek n. m. century; age; pre svih vekova before all ages
(worlds); do kraja veka to the consummation of the world; u
vekove vekova for eternity, forever; sada i uvek i u vekove
vekova now and ever and unto ages of ages
vekovan adj. centuries old
velelepan adj. magnificent; splendid; pompous

22

veliki

veroispovedni

veliki adj. great; grand; veliki vhod Great Entrance; Veliki

post Great Lent; velika sedmica Passion Week; Veliki
petak Good Friday; Veliki ~etvrtak Thursday of Passion
Week, Maundy Thursday; Velika subota Holy Saturday
velikodostojnik n. m. dignitary; crkveni velikodostojnik
prelate
velikomu~enik adj. Great Martyr
velikoposni adj. Lenten, of lent, quadragesimal
veli~awe n. n. exaltation, elevation; extolling; glorifying, dignifying
veli~ati v. glorify, magnify; extol; honour, praise; cf. proslavqati
venac n. m. crown, wreath; nimbus, aureole; nebeski venac
aureole (of a saint); venac mu~eni{tva martyrs crown; trnov venac crown of thorns
ven~ani adj. nuptial
ven~anica n. f. marriage certificate; wedding dress
ven~awe n. n. the wedding ceremony; nuptials
ven~ati v. marry, wed, join in marriage, give the nuptial benediction; ven~ati se get married, marry, wed, receive the nuptial
benediction
vera n. f. faith, belief, religion; trust; nepokolebqiva vera
deep-seated faith; pravoslavna vera the Orthodox faith; vera
na{ih otaca the faith of our fathers; ~vrst u veri firm in
faith; pravila vere principles of faith; primiti veru adopt
a religion; promeniti veru change religions; Vera, Nada i
Qubav Faith, Hope and Charity
veran adj. faithful, fidel; loyal
veridba n. f. betrothal, engagement
vernost n. f. faithfulness, loyalty, fidelity
verovawe n. n. belief, superstition; neznabo`a~ka verovawa
heathen beliefs; narodna verovawa folklore
verovati v. believe, trust; Verujem u jednoga Boga Oca I believe
in God the Father
veroispovedawe n. n. confession, profession of faith, creed, religion; (religious) denomination
veroispovedni adj. confessional

23

veroispovest

visokoprepodopstvo

veroispovest n. f. faith, confession; creed; denomination

veroloman adj. perfidious, treacherous
verolomstvo n. n. treachery, perfidy
veronauka n. f. catechism, religious education; veronauka za decu Sunday school
verou~ewe n. n. dogma, religious doctrine
verou~iteq n. m. religious teacher
verski adj. religious; versko opredeqewe dogmatic definition
veruju}i n. m. believer
vesti n. pl. tidings
ve~an adj. eternal, imperishable; vje~naja pamjat eternal memory; spavati ve~nim snom sleep the eternal sleep
ve~erwa (ve~erwe) n. f. vespers, vigilance, evening-service; malo
ve~erwe Small Vespers; veliko ve~erwe Great Vespers
ve~it adj. everlasting
ve~itost n. f. perpetuity
ve~nost n. f. eternity
ve{tastven adj. material, substantial
vid n. m. vision; sight
vidqiv adj. visible, perceivable; evident, apparent; vidqivo
projavqivawe Bo`ije sile evident manifestation of Gods
power
vidqivost n. f. visibility, visibleness, perceptibility; vidqivost
Crkve visibility of the Church
vi|ewe n. n. vision, apparition; nebesko vi|ewe heavenly vision
vizantijski adj. Byzantine
vikar n. m. curate; vicar, suffragan
vikarski adj. vicarial
vikarstvo n. n. vicarship
vino n. n. wine; vino za pri~e{}e sacramental wine; vinopija wine-bibber
visina n. f. height, loftiness
visokopreosve}eni adj. Most Reverend, Most Eminent (title)
visokopreosve{tenstvo n. n. Eminence
visokoprepodobni Right Reverend
visokoprepodopstvo n. n. Right Reverence

24

vi{wi

voqa

vi{wi adj. from above, high, most high, who dwells on high
vi{wi n. m. heavenly Host; highest, supreme, the Most High, the
Supreme Being
Vjeruju n. n. Credo (lat.), Creed
vladavina n. f. reign, power, dominion, sovereignty; empire
vladala~ki adj. imperial, ruling, reigning
vladawe n. n. domination, government, lording
vladar n. m. Lord; cf. Gospod
vladati v. dominate; lord; master; reign, rule, have power, be in
authority; vladati sobom control oneself, be self-controlled
vladika n. m. bishop; overseer; ruler, monarch, Lord, Master; wegova milost His Grace; Va{e preosve{tenstvo, Preosve}eni Your Excellence, Your Grace (obra}awe)
vladi~anski adj. bishopric; vladi~anski dvor Bishops residence
Vladi~ica n. f. Sovereign Lady
vlast n. f. authority, ascendancy, empire, power; n. pl. authorities;
vlasti (angelski ~in) powers; crkvena vlast churchdom
vlastoqubac n. m. ambitious person, power-seeker
vlastoqubiv adj. aspirant, ambitious
vlastoqubqe n. n. love of power, ambition
voda n. f. water; osve}ena voda holy water; kupeq baptismal
water; vodoosve}ewe blessing (consecration) of water
vozveli~ati cf. veli~ati
vozglaviti v. take up unto Himself; recapitulate
vozglavqewe n. n. recapitulation; cf. vaspostavqawe
vozglas n. m. exclamation; end of a prayer
vozglasiti v. proclaim; pronounce in a loud voice; exclaim, declare, say, express oneself
Vozdvi`ewe ^asnog krsta n. n. the Elevation (Raising up) of the
Honoured and Life-giving Cross, Holy Rood Day, Holy Cross Day
vozduh n. m. aer; large veil
vozqubiti v. take a liking to, cherish, love
vozqubqen adj. beloved, dear, sweetheart
voqa n. f. will; slobodna voqa free will, arbitrary will; voqa
Bo`ija the will of Heavens; neka bude voqa Tvoja Thy will

25

vrag

vhod

be done; tvoriti voqu Tvoju do Thy will; prepustiti se voqi Bo`ijoj let Gods will be done
vrag n. m. devil
vra`ji adj. devilish
vrata n. pl. gates, gates of Hades
vra~ n. m. doctor, physician; witch doctor
vra~ati cf. gatati
vrednost n. f. value, worth
vreme n. n. time, at all times
vrlina n. f. virtue, virtuousness; biblijske vrline (vera, nada,
qubav) theological virtues (faith, hope and charity)
vrhuniti v. culminate
vrhunski adj. supreme, ultimate
Vulgata n. (lat.) Vulgate
vhod n. m. introit, entrance; mali vhod small introit, little entrance; veliki vhod great introit (entrance)

26

G
gatawe n. n. telling fortunes, soothsaying
gatati v. tell fortunes, soothsay
genealog n. m. genealogist
genealogija n. f. genealogy, pedigree
genealo{ki adj. genealogical
genocid n. m. genocide
glas n. m. voice, sound, tune; glas Bo`iji the voice of God;
glas naroda the voice of the people
gnev n. m. anger; wrath, ire, rage; u napadu gneva in a fit of anger
gnevan adj. angry, irate, wrathful
gneviti v. make one angry, irritate, affront; gneviti se grow
angry (with/at), fall/fly into a rage (at)
gnevqiv adj. irascible, wrathful
gnevqivost n. f. irascibility, wrathfulness
gnoseologija n. f. gnosiology
gnoseolo{ki adj. gnosiological
gnostici n. pl. Gnostics
gnosticizam n. m. Gnosticism
gnosti~ki adj. Gnostic
govor n. m. discourse, speech, oration; address; odr`ati govor
deliver a speech; pozdravni govor salutary address
godina n. f. year; Nova godina New Years (Day); prestupna
godina leap year; subotwa godina (kod Jevreja) sabbatical
year
Golgota n. f. Calvary, Golgotha
goniteq n. m. persecutor, pursuer, oppressor
goniti v. persecute, pursue, oppress
gowewe n. n. persecution, oppression, pursuit
gord adj. proud, arrogant; dignified
gordeqivac n. m. proud/haughty man

27

gordost

gre{iti

gordost n. f. pride; arrogance, haughtiness

gorwi adj. high, celestial, heavenly; gorwe mesto archbishops
stall (behind the altar)
Gospod (Bog) n. m. Lord; Almighty; Gospod je s tobom the Lord
be with you
Gospodin n. m. (cath. eccl.) Lord
Gospodwi adj. the Lords, of God; Molitva Gospodwa the
Lords prayer
gospodstva n. pl. dominions (angelski ~in)
Gospojina n. f. Our Lady; Velika Gospojina the Dormition;
Mala Gospojina the Nativity of the Holy Theotokos
grad n. m. city, town; grad Davidov City of David; grad nebeski Celestial City; grad Gospodwi City of God
greh n. m. sin; guilt; transgression, trespass; svakodnevni greh
ordinary sin; praroditeqski greh original sin, the Fall (of the
Man); smrtni greh deadly sin, capital sin; sedam smrtnih
grehova seven capital/deadly sins; nehoti~ni greh involuntary sin; telesni greh sin of the flesh; tajni greh unacknowledged sin; misaoni greh mental sin; oprostiv greh
venial sin; po~initi greh commit a sin; ogreznuti u gresima
wallow/stagnate in sin; `iveti u grehu walk after the flesh;
navesti na greh lead into sin/temptation; smrtonosni greh
mortal sin; ispa{tati grehe expiate sins; povod za greh
occasion to sin; opro{taj grehova remission of sins; svaliti
svoje grehe na drugoga lay ones sins at another persons threshold; greh iz nemo}i sin because of infirmity; utajen greh
concealed sin; neispove|en greh unconfessed sin; ogreznuti
u grehu wallow in sin; sklonost grehu inclination/disposition to sin
grehovan adj. sinful, liable to sin, transgressive; gre{na navika
sinful habit; gre{ne misli sinful thoughts
grehovnost n. f. sinfulness, peccability
grehopad n. n. fall, falling into sin, transgression, the Fall (of Adam)
gre{an adj. sinful, ungodly; guilty; fallible, peccable; vile, wicked
gre{iti v. fail; sin, commit a sin; trespass, transgress, offend;
ogre{iti se o zapovesti sin against the commandments of
God

28

gre{ka

grobnica

gre{ka n. f. fault; transgression, offense; mistake

gre{nik n. m. offender, sinner, transgressor; evil man
gre{nost n. f. impiety, impurity, wickedness; fallibility, peccability; faultiness
grkokatolici n. pl. Greek Catholics, Catholic of the Eastern Rite
grob n. m. coffin, sepulchre, tomb, grave; Grob Gospodwi Holy
Sepulchre; polagawe u grob the Deposition; biti jednom nogom u grobu have one foot in the grave
grobqe n. n. burial ground, cemetery, grave-ground
grobni adj. sepulchral, of tomb
grobnica n. f. sepulchre, tomb; monument; sarcophagus; shrine,
reliquary; crypt

29

D
davalac n. m. giver, donor; bestower; davalac dobara bestower of all good things
davawe n. n. donation, charity, dole, giving; gift, present
davati (dati) v. give, grant; enable, allow; davati milostiwu
give alms; davati primer set a good example; da da Bog
God grant it
davna{wi adj. that was/happened long ago, of past times
davni adj. long past, remote, ancient, old, of past times; od davnina long since, long ago
davnina n. f. antiquity, remoteness, oldness
davno adv. long ago, a long while ago, ages ago, at a time out of
mind
dalekovidan cf. prozorqiv
dalekovidost cf. prozorqivost
dan n. m. day; [estodnev Hexameron; prazni~ni dan holiday; ro|endan birthday; dan Stra{nog suda Doomsday,
Judgment day; Petrovdan St. Peters Day; Ivawdan Midsummer Day, Baptists Day; Dan svih svetih All-Hallows /
All Saints Day
dar n. gift, present; donation, concession; talent, ability, capacity,
genius; Bo`iji dar charisma, gift of God; dar s neba divine
present, gift of God; Sveti darovi the holy sacrament
dare`qiv adj. liberal, generous
dare`qivost n. f. liberality, generosity
darovati (podariti) v. give, grant; bestow (on); present, make a
present
darovit adj. capable, talented; skillful
darodavac n. m. donor, giver
darohranilnica n. f. tabernacle, ostensory

30

darci

Deset Bo`ijih zapovesti

darci n. pl. the veils

dveri n. pl. door, entrance; Dveri Holy Doors
dvig n. m. movement, leavening
dvobra~an adj. twice married
dvobra~nost n. n. bigamy
dvoli~an adj. double-faced, double-minded, double-dealing
dvoli~nost n. f. duplicity, double-dealing
dvosmislen adj. equivocal, double-meaning
dvosmislenost n. f. double-meaning, equivocality, ambiguity
devica, devojka n. f. maid, maiden, girl, virgin
devi~anski adj. virgin, virginal, maids, maiden
devi~anstvo n. n. virginity, maidenhood, girlhood
devoja{tvo n. n. maidenhood
devstven adj. virginal
devstvenik n. m. celibate; virgin man cf. bezbra~an
devstvenica n. f. virgin woman, virgin
devstvenost n. f. celibacy, chastity
devstvovawe n. n. keeping ones virginity
devstvovati v. keep ones virginity
deizam n. m. deism
deista n. m. deist
deisti~ki adj. deistic
dejstvo n. n. act, action, effect, operation; dejstvo voqe
will-power action
dejstvovati v. act, operate, work, effect, produce an effect upon
Dekalog n. m. (Deset Bo`ijih zapovesti) Decalogue
dekret n. m. decretal, decree
delo n. n. work, deed, business; act, action; bogougodno delo
alms-deed; dobro delo good deed, useful deed, charity; Dela
apostolska the Acts of the Apostles
demon n. m. daemon, demon
demonski adj. demoniac; raging, raving, frenzied
denominacija n. f. denomination
derznoven adj. bold, risky; daring
derznovenije n. n. daring, boldness; sveto derznovenije
saintly daring
Deset Bo`ijih zapovesti n. pl. Ten Commandments

31

desnica

dobropobedni

desnica n. f. the right hand; (pol.) the Right

desno adv. on the right; s desne strane Oca on the right hand of
the Father
despot n. m. despot
despotizam n. m. despotism
despotski adj. despotic
determinizam n. m. determinism
decoubistvo n. n. infanticide
decoubica n. m. an infanticide
divan adj. wonderful
dijaspora n. f. diaspor
disenter n. m. dissenter
disertacija n. f. dissertation, thesis; odbrana disertacije defense of a thesis; braniti disertaciju maintain ones thesis
diskos n. m. Paten
disciplina n. f. discipline
disciplinovati v. discipline
djeva, deva n. f. virgin, maiden; Djeva Marija Virgin Mary;
Prisnodjeva Ever-Virgin
dobar adj. good, gentle, kind; good-natured; happy; dobra voqa
pleasure; dobra dela good deads; dobri qudi kind-hearted
people; u dobar ~as well and good; dobra voqa good will;
dobra du{a benevolent person
dobro n. n. good, good thing; bounty, welfare, blessing; materijalna dobra material comforts (consumer goods and foodstuffs); tvoriti dobro do good; platiti dobrim za zlo return good for evil
dobrobit n. f. benefit
dobrovoqan adj. voluntary, willing-hearted; spontaneous; dobrovoqni prinos free-gift; dobrovoqno dru{tvo voluntary
society
dobrovoqac n. m. volunteer, voluntary
dobrovoqnost n. f. voluntariness; spontaneity
dobrodeteqan adj. virtuous, doing good
dobrodu{an adj. benevolent, kindful, favorable, good-natured
dobrodu{nost n. f. good principles, good behaviour, good nature
dobropobedni adj. right-victorious

32

dobrosrda~an

dostojno

dobrosrda~an adj. kind-hearted, warm-hearted

dobrosrda~nost n. n. kind-heartedness, warm-heartedness, cordiality, goodness of heart
dobrota n. f. goodness, kindness; zloupotrebiti ne~iju dobrotu abuse ones kindness
dobrotvor n. m. protector, favourer, benefactor; philanthropist,
well-wisher
dobrotvoran adj. benefactorable
Dobrotoqubqe n. n. Philokalia; love of good
dobro~initeq n. m. benefactor, sponsor, donor
dobro~instvo n. n. beneficence, benefaction, good deed
dogma n. f. dogma, decree, doctrinal definition; dogme hri{}anske Crkve beliefs of the Christian Church
dogmatizam n. m. dogmatism
dogmatika n. f. dogmatics
dogmati~ar n. m. dogmatist, expert in Church dogmas
dogmatski adj. dogmatic(al)
dogovor n. m. agreement; convention, pact, treaty; posti}i dogovor achieve / come to an agreement; po obostranom dogovoru
by mutual agreement; naru{iti dogovor break a contract;
bra~ni dogovor (ugovor) contract of wedding; mirnodopski
dogovor peace treaty
doksologija n. f. doxology
doksolo{ki adj. doxological
doktrina n. f. doctrine, theory
dolazak n. m. advent; Drugi Hristov dolazak the Second Coming, the Doomsday
dominikanac adj. Dominican
dominikanski n. Dominican, black friar
domostroj spasewa n. m. economy, dispensation, history of salvation
dopolniteqni adj. supplementary, additional; dopolniteqni
trebnik supplementary service book
dostojan adj. deserving, deserving faith, worthy, meritorious; fitting
dostojanstvo n. n. dignity, merit, virtue, worth
dostojno adv. worthy, worthily, with diginity; dostojno je meet it is

33

drvo

duhovski ponedeqak

drvo n. n. tree; drvo `ivota the tree of life; drvo poznawa dobra i zla the tree of the knowledge of good and evil; drvo rodoslova genealogical tree
drevan adj. ancient, old, primitive, pristine
drevnost n. f. antiquity, great age
dr`ava n. f. state, majesty, might, dominion; power
dubokomislen adj. profound, of profound thought
dubokomislenost n. f. profoundness of thought
dug n. m. debt; oprosti nam dugove na{e forgive us our trespasses
dugotrpeqiv adj. long-suffering, forbearing, with great patience
dugotrpeqivost n. f. patience; long-suffering, forbearance
dugotrpqewe n. n. perseverance
du`nost n. f. duty, obligation; vr{ewe du`nosti ministration
(of a priest); pastirske du`nosti vicarial duties
duh n. m. spirit, ghost; breath; Duh Sveti Holy Spirit, Holy
Ghost, the Comforter, Paraclete; duh Bo`iji the spirit of God;
ne~ist/zao duh evil spirit, evil angel; duh tame spirit of darkness; klonuti duhom lose heart; bla`eni siroma{ni duhom
blessed are the poor in spirit
duhoborac n. m. denier of the divinity of the Holy Ghost
duhoborstvo n. n. sect of the deniers of divinity of the Holy Ghost
duhovan adj. spiritual; ecclesiastical; intellectual; duhovno zvawe/~in holy orders; duhovno lice an ecclesiastic; duhovni
otac confessor; duhovno ~edo penitent; duhovna muzika
sacred music; duhovna borba spiritual combat, ecclesiastical
field of battle; duhovno stare{instvo ecclesiastical rank; duhovni sud ecclesiastical court
Duhovi n. pl. Pentecost, Trinity Sunday; (cath. eccl.) Whit Sunday;
cf. Trojica
duhovnik n. m. spiritual father, confessor; ecclesiastic, cleric,
clergyman
duhovnost n. n. spirituality
duhovska sedmica n. f. Whitsuntide
duhovski ponedeqak n. m. Whit Monday

34

du{a

du{eguban

du{a n. f. soul, spirit; predati du{u u ruke Bo`ije resign

ones soul into the hands of God; moliti se za pokoj du{e
pray for the repose of ones soul; slava mu (pokojniku) God
rest his soul; predati Bogu du{u give up the ghost (die); ispustiti du{u give up ones spirit; predati se du{om i telom
be heart and hand for; ogre{iti du{u commit an injustice;
otvoriti du{u break ones soul; pravedna du{a holy
soul; preseqewe du{a transmigration of souls
du{evan adj. soulful, cordial; sincere
du{eguban adj. soul-corrupting, soul-destroying

35

\
|avo n. m. devil, the Tempter, the old Serpent, Satan; |avo i wegovi bli`wi the devil and his angels; prodati du{u |avolu
sign a contract with the devil
|avoiman adj. raging, raving, frenzied, demoniac
|avolski adj. devilish, diabolical; |avolski napad attack of
devil; |avolski nagovor diabolic suggestion
|avolstvo n. n. devilry, diabolicalness
|akon n. m. deacon, diacon; prepodobni o~e Reverend Father
(obra}awe)
|akonat n. f. diaconate, diaconal ministry
|akonik n. m. diaconicon
|akonisa n. f. deaconess
|akonski adj. diaconal
|akonstvo n. n. deaconry, deaconship; cf. |akonat

36

E
Evangelisti~ka Crkva n. f. Evangelical Church
evnuh n. m. eunuch, castrate
Evharistija n. f. The Eucharist, the Lords supper
evharistijski adj. eucharistic
egzarh n. m. Exarch
egzarhat n. m. exarchate
egzegeza n. f. exegesis
egzegeta n. m. exegete
egzegetika n. f. exegetics, exegeses
egzistencijalizam n. m. existentialism
egoizam n. m. egoism
egoist n. m. egoist, a selfish person
egoisti~ki adj. egoistic(al), selfish
edikt n. m. edict, decree
eklisijalan adj. ecclesial
eklisiologija n. f. ecclesiology
eklisiolo{ki adj. ecclesiological
eks katedra adv. ex cathedra, from the cathedra
ekskomunikacija n. f. excommunication
ekskomunicirati v. excommunicate
ekstaza (istupqewe) n. f. ecstasy, entrancement; dovesti u ekstazu throw/drive one into ecstasy
ekstati~an adj. ecstatic
ekumenizam n. m. Ecumenical movement, ecumenism; ecumenicity
ekumenista n. m. ecumenist
ekumenisti~ki adj. ecumenical; ekumenisti~ki pokret
ecumenical movement
element n. m. element

37

elementaran

eti~ki

elementaran adj. elementary

empirijski adj. experiential
energija n. f. energy; bo`anske (Bo`ije) energije divine
(Gods) energies; bo`anska su{tina i energije divine essence and energies
enciklika n. f. encyclic
eparh n. m. eparch
eparhija n. f. diocese, eparchy, bishopric; eparhija prvojerarha
archdiocese, arch-see
eparhijski adj. diocesan, eparchial
epikleza n. f. epiclesis
epikleti~ki adj. epicletic
episkop n. m. bishop, prelate; vikarni episkop assistant
bishop; biti hirotonisan za episkopa receive Episcopal
consecration; Preosve}eni vladiko Right Reverend Father in
God (title); Va{e visokopreosve{tenstvo Your Grace
(obra}awe)
episkopat n. m. episcopacy
episkopski adj. bishops, bishop, prelate
episkopstvovati v. exercise the functions of a bishop/prelate
epistemologija n. f. epistemology
epistemolo{ki adj. epistemological
epistolarni adj. epistolary; epistolarni stil epistolary
style
epitaf n. m. epitaph
epitimija n. f. epitimia
epifanija cf. Bogojavqewe
epifanijski adj. epiphanic
erminevtika n. f. hermeneutics
estetika n. f. esthetics
estetski adj. esthetic(al)
eshatologizovati v. eschatologize
eshatologija n. f. eschatology
eshatolo{ki adj. eschatological
eti~ki adj. ethical, moral

38

@
`aliti v. grieve; (protiv voqe davati) grudge; pity, have pity
on, be sorry for, regret
`alost n. f. affliction, distress, grief, sorrow, woe, pity
`alostan adj. sad, sorrowful, woeful; poor, miserable, pitious, pitiful
`alostiv adj. compassionate
`ar n. m. zeal, ardour
`eleti v. desire, want, wish; covet, long for, thirst for
`eqa n. f. desire, wish, will, prey; plamena `eqa ardent/vehement wish; razumna `eqa wise desire; blago~estiva `eqa
pious desire; ne~ista `eqa impure desire; razvratna `eqa
depraved desire; `eqa satanska prey unto Satans devices
`ena n. f. woman, wife, spouse; dobrodeteqna `ena chaste
wife; blagoslovena si me|u `enama blessed are You among
women
`enidba n. f. marriage, match, wedding, wedlock
`enik n. m. bridegroom, betrotheds
`eniti v. marry, wed, wive; `eniti se marry, get married, take
a wife
`enski manastir n. m. nunnery
`iv adj. alive, living; animate; quick; `ivi i mrtvi the quick
and the dead
`iveti v. live, lead a life, be alive; (obitavati) dwell, inhabit;
`iveti po zapovestima live according to the commandments;
`iveti kako Bog zapoveda live as God pleases; duhovno `iveti walk after the spirit
`ivonosan adj. life-giving, enlivening, vivifying
`ivonosac n. m. life-bringing, who brings life
`ivopis n. m. iconography
`ivopisac n. m. iconographer

39

`ivot

`upni{tvo

`ivot n. m. life; `ivot ve~ni life everlasting; duhovni `ivot

ecclesiastic life; zagrobni `ivot, budu}i `ivot the life to
come, futurity, after-life; polo`iti `ivot svoj za give ones
life for sb; boriti se na `ivot i smrt fight to the death
`ivotvoran adj. life-giving, life-creating; vivific, vivifying
`ivotodavan adj. life-giving, reviving, vivifying; `ivotodavna
sila life-giving force
`itejski adj. lay, carnal; earthly, worldly, of this world; `itejske
brige earthly cares; `itejska sujeta worldly vanity; `itejske strasti worldly lusts
`iteq n. m. inhabitant, resident, innate
`itije (svetih) n. n. life, biography (of a saint), hagiographa; `itije Svetih otaca lives of the Fathers, lives of the Saints
`rtva n. f. sacrifice, offering; `rtva paqenica burnt offering
`rtveni adj. sacrificial
`rtvenik n. m. altar
`rtvovawe (`rtvoprino{ewe) n. n. offering, oblation, sacrifice, sacrificing, making sacrifice; mesto `rtvoprino{ewa
high-place
`rtvovati v. sacrifice, offer, immolate
`upa n. f. zhupa, parish
`upan n. m. zhupan, parish priest
`upnik n. m. parson, vicar
`upni{tvo n. n. vicarage

40

Z
zabluda n. f. mistake, delusion, error; biti u zabludi be under a
delusion; navesti na zabludu lead into delusion; izvesti iz
zablude lead out of delusion, open ones eyes
zabludeo adj. gone astray; zabludela ovca lost/stray sheep
zaborav n. m. forgetfulness; oblivion, neglect
zaboravan adj. forgetful
zaboravnost n. f. forgetfulness
zabrana n. f. prohibition, interdiction, canonical prohibition; interdict; cf. interdikt
zabraniti v. forbid, interdict, prohibit
zavet n. m. covenant; testament; vow; ispuniti zavet keep
ones vow; Stari Zavet the Old Testament; Novi Zavet the
New Testament; prekr{iti zavet break a vow; po zavetu
votively
zavetan adj. votive; zavetna crkva votive church
zavetovati (se) v. vow; take a vow of (poverty, chastity, obedience); take the veil
zave{tawe n. n. testament, will
zave{tateq n. m. testator, testatrix; deviser
zave{tati v. endow; make ones will
zavideti v. begrudge; envy, be envious
zavidqiv adj. envious, jealous, spiteful
zavidqivac n. m. envier, grudger
zavidqivost n. f. enviousness, envious character
zavisan adj. dependent; addicted; zavisan od droge addicted to
drugs
zavisnost n. f. dependence; addiction; bolesti zavisnosti addictions
zavist n. f. envy; jealousy
zavr{etak n. m. end, completion, termination

41

zavr{iti

zamenik

zavr{iti v. end, finish, complete, terminate; fulfill

zadr`ati v. restrain; repress; zadr`ati gnev bridle/contain
ones anger
zadu`bina n. f. (charitable) foundation, endowment (esp. church,
monastery)
zadu{nice n. f. Panakeheda, Memorial Service; requiem, mass for
the dead, dead-office
zagroban adj. beyond the grave, after-life
zajednica n. f. community (of brethren, people), common life;
communion; fellowship; liturgijska zajednica public worship
zajedni~ar n. m. partaker, communicant
zajedni~arewe n. n. communion, fellowship
zajedni~ki adj. common, communal, corporate; zajedni~ka molitva communal worship
zakletva n. f. oath, vow; zakletva pred Biblijom Bible oath;
kr{ewe zakletve perjury, oath-breaking
zakleti se, zakliwati se v. swear, vow, take an oath; zakleti se
svim {to je sveto swear by all that is sacred; zakleti se Bogom vow before (to) God, call upon God to witness; zakleti se
na Bibliju swear on the Bible; krivo se zakleti perjure
zakliwawe n. n. vow, oath
zakon n. m. law; propisivati, donositi zakone legislate, enforce laws; zakon Bo`iji religion; zakon Mojsijev Mosess dispensations
zakonitost n. f. legality, lawfulness
zakonodavan adj. legislative; zakonodavni organ legislative
power
zakonodavac n. m. legislator, law-giver, law-maker
zakonodavstvo n. n. legislation
zakonski adj. legal, legitimate, lawful, right (heir); zakonita deca
children born in wedlock; zakonski prestup transgression,
infringement of the law
zalazak n. m. descending, setting, falling behind; zalazak sunca
sunset
zalog n. m. pledge, token; zalog uspeha pledge of success; zalog
prijateqstva token of friendship
zamenik n. m. vicar

42

zamona{iti

zaupokojeni

zamona{iti (se) v. become a monk, assume the religious habit,

take vows (as a monk, a nun); take the veil; enter the monastic profession
zao adj. evil, ill, ill-natured, ill-tempered, malicious, wicked; spiteful
zapad n. m. West, occident
zapadni adj. western; Zapadna Crkva Roman Church, Western
Church
zapovest n. f. commandment, order; behest, precept; deset zapovesti the ten commandments; zapovesti hri{}anstva
Christian dispensations
zaru~ewe n. n. betrothal
zaru~iti v. betroth, affiance, engage; zaru~iti se be betrothed,
engaged
zasluga n. f. merit, deserve; credit
zaslu`iti v. merit, be worthy (of), deserve, put down to ones
merit
zastraniti v. go astray, turn aside, divert, debauch, follow ill
course
zastrawewe n. n. going astray, turning aside, diverting
zastupati v. protect, defend, take ones side, intercede on ones
behalf
zastupnik n. m. protector, defender, intercessor, interceder, paraclete; supplicant
zastupni{tvo n. n. defence, intercession
zatvoriti v. lock, shut, close, put in reclusion/seclusion; zatvoriti se retire in seclusion
zatvornik n. m. hermit, recluse, anchorite
zatvorni{tvo n. n. reclusion, solitary life (confinement), seclusion
zato~enik n. m. imprisoned/incarcerated person, prisoner
zato~eni{tvo n. n. confinement, incarceration, imprisonment,
seclusion
zato~iti v. confine, incarcerate, imprison, cloister, shut up
zatrudneti v. become pregnant
zauvek adv. forever, for life; eternally, everlastingly
zaupokojeni adj. for the repose of ones soul; zaupokojena slu`ba death funeral service, dead-office, requiem

43

zahvalan

zloba

zahvalan adj. grateful, thankful

zahvalnost n. f. gratitude, thankfulness
zacariti v. come to the throne; zacariti se ascend the throne
za~eti v. conceive (a child), become pregnant; begin, commence,
start smth; za~eti u grehu conceive in sin
za~e}e n. n. conception, beginning, commencement; besemeno za~e}e immaculate conception, seedless conception; neporo~no
za~e}e viciousless conception, virgin birth
za{tita n. f. help, defense, protection
za{tititi v. help, protect, defend, stand by, stand up for
za{titnik n. m. defender, protector
zvani adj. called, summoned, invited; mnogo je zvanih, ali je malo izabranih many are called but few are chosen
zvawe n. n. title, name, condition, state, rank; calling, invitation; duhovno zvawe ecclesiastical state/rank; zvawe sve{tenika
curacy; li{iti duhovnog zvawa disfrock; `iveti po svom
zvawu live according to ones station
zvono n. n. bell, chime, carillon (for the church); ve~erwe zvono
vesper bell
zvonar n. m. bell-ringer
zvonik n. f. bell-tower, campanile
zvoniti v. ring the bells; zvowewe zvona peal
zdawe n. n. construction, building; monastery building
zemaqski adj. terrestrial; earthly; temporal; zemaqski raj terrestrial paradise; zemaqska blaga earthly blessings; zemaqska
Crkva Church on earth
zemni adj. earthy, earthly
zemnost n. f. earthliness
zilot n. m. over-zealous, hyper-devout person, zealot; wild fanatic,
cruel person; bigot
zilotizam n. m. zealotry, fanaticism
zlatousti adj. chrysostom, eloquent; Jovan Zlatousti John
Chrysostom, John the Golden Mouth
zlo n. n. evil, evil thing, evil-doing, wrong; `eleti zlo wish
harm; platiti zlim za dobro return good with evil
zloba n. f. malice, malevolence, malignancy, malignity, ill-will,
rancour, spite, spitefulness, wickedness; iz zlobe out of animosity

44

zloban

zra~iti

zloban adj. malicious, rancorous, evil-minded; wicked

zlobnost n. f. spiteful/malignant nature, maleficence
zlovoqa n. n. ill-will, malevolence
zlodelo n. n. villany, misdeed; maleficence; crime
zlonameran adj. ill-meaning, ill-minded, ill-intended, evil-disposed, malevolent
zlonamerno adv. with evil design; predisposed to doing evil
zlonamernost n. f. evil-mindedness, ill-will, malevolence
zlopamtiv adj. resentful, grudgeful, rancorous, spiteful
zlopamtivost n. f. rancorous/spiteful character
zlostavqati v. maltreat, mistreat, molest
zloupotreba n. f. abuse, misuse, misusage
zloupotrebiti v. abuse, misuse
zlo~inac n. m. evil man/woman, evil-doer, villain; criminal
zlo~ina~ki adj. wicked, villanous, evil
zmija n. f. adder, serpent, snake, viper
znak n. m. sign, symbol, token; sveti znak, hijerogram hierogram
znamewe n. n. sign, symbol, token, phenomenon, apparition; oseniti se znamewem krsta cross oneself; znamewe krsta na
nebu apparition of the cross in Heaven
znawe n. n. knowledge, intelligence; information; science
znati v. know, be familiar with, have knowledge of/about
zra~ewe n. n. (ozarenost) radiation, irradiation
zra~iti v. irradiate; radiate

45

I
Ivawdan n. m. the Nativity of St. John the Baptist, Baptists Day;
Midsummer Day
iguman n. m. abbot, hegoumenos (gr.), Father superior; visokoprepodobni o~e Very Reverend Father (obra}awe)
igumanija n. f. abbes, hegumenia, Mother Superior; prioress
ideal n. m. ideal
idealan adj. ideal
idealizam n. m. idealism
idealizovati v. idealize
idealist n. m. idealist
idealisti~ki adj. idealistic
identitet n. m. identity
ideolog n. m. ideologist
ideologija n. f. ideology
ideolo{ki adj. ideological
idol n. m. idol
idolopoklonik n. m. idolater, worshipper of idols
idolopokloni~ki adj. idolatrous, idolish, baalish
idolopoklonstvo n. n. idolatry, idolism, service of idols, baalism
izabranik n. m. the elected, chosen; izabranik Bo`iji Gods
elected, the elect
izbaviteq n. m. deliverer, redeemer, liberator
izbaviteqni adj. delivering, liberating, redeeming
izbaviti v. deliver, free, set free, release; redeem from
izbavqewe n. f. deliverance, release; redemption
izvoleti v. deign, condescend, be pleased, vouchsafe; will, wish
izgnanstvo n. n. exile, expulsion, banishment; (iz otaxbine) expatriation; `iveti u izgnanstvu live in exile
izgnati v. exile, banish

46

izgoniti

ikonizam

izgoniti v. drive away, chase away; turn out

izdaja n. f. treachery, treason; perfidy; perjury
izdajnik n. m. betrayer, traitor
izdajni~ki adj. traitorous, treacherous; perfidious
izdati v. betray, be disloyal/unfaithful to; forsake
izdvojen adj. secluded, separated; solitary
izdvojiti v. seclude, separate; confine
izlazak n. m. exodus, the Exodus (the second book of the Pentateuch)
izliv n. m. outpouring, emanation; izlivawe blagodati outpouring of Grace
izlivati v. pour out, outpour; shed, vent; izliti gnev na vent
ones anger at sb; izliti qubav breathe ones love; izlivati
milost heap sb with favours
izmiriti v. conciliate, reconcile; cf. pomiriti
izmoliti v. obtain by prayers (entreaties)
izna~alni adj. initial, primary
izneveriti betray; izneveriti ne~ija o~ekivawa mock
ones expectations; izneveriti poverewe betray ones trust
izobilan adj. abundant, bountiful
izobilovati v. be rich in, abound in, be in great quantity
izobiqe n. n. abundance, prosperity, welfare, well-being
izobra`ewe n. n. image, representation, picture, description
izobraziti v. represent, depict, describe, paint a saint image
izopa~en adj. corrupt, degenerate, depraved; perverse
izopa~enost n. f. corruption, depravation, depravity; perversion
izopa~iti se v. corrupt, be corrupted, degenerate, deteriorate
izop{tewe n. n. anathema; potpuna zabrana greater/major excommunication/anathema; delimi~na zabrana lesser/minor
excommunication; cf. odlu~ewe
izop{titi v. excommunicate, interdict, anathematize, curse by
bell, book and candle; cf. odlu~iti
Izraiq n. m. Israel
izraiqski adj. Israeli
Izraiqci n. pl. Israelites, circumcision
ikona n. f. icon, image of a Saint
ikonizam n. m. iconism

47

ikonoborac

interkonfesionalan

ikonoborac n. m. iconoclast, icon-smasher, image-breaker

ikonobora~ki adj. iconoclastic; ikonobora~ka jeres iconoclastic heresy
ikonoborstvo (ikonoklastija) n. n. iconoclasm, opposition to
religious images
ikonografija n. f. iconography
ikonografski adj. iconographic
ikonologija n. f. iconology
ikonolo{ki adj. iconological
ikonomija n. f. economy; cf. domostroj
ikonopis n. m. icon-painting, church-painting
ikonopisac n. m. iconographer, image-painter, icon-painter
ikonostas n. m. iconostasis, icon-screen
ime n. n. name; ime na ro|ewu Christian name; dati ime give a name; u ime koga, ~ega in the name of; imendan saints
or names day of a person
individua n. f. individual; a human being
individualizam n. m. individualism, isolation
individualizacija n. f. individualization
individualizovati v. individualize, isolate
individualnost n. f. individuality
indulgencija n. f. (cath. eccl.) indulgence, indult
inicijant (posve}enik) n. m. initiate
inicijacija (posve}ivawe) n. f. initiation
inicirati (uvesti u) v. initiate
inkvizitor n. m. inquisitor
inkvizitorski adj. inquisitional, inquisitirial
inkvizicija n. f. (cath. eccl.) Inquisition (Holy Office)
inoveran adj. dissenting; of a different religion
inoverac n. m. dissident, dissenter; non-christian, heterodox,
man/woman of a different religion
inoverje n. n. dissidence; different religion
inok n. m. monk
inokiwa n. f. nun
interdikt n. m. (cath. eccl.) interdikt, zabrana savr{avawa
svakog bogoslu`ewa u odre|enoj oblasti
interkonfesionalan adj. interdenominational, interconfessional

48

ipo|akon

islamizam

ipo|akon n. m. subdeacon
ipo|akonstvo n. n. subdeaconry, subdeaconship
ipostazirawe n. n. hypostatization
ipostazirati v. hypostasize
ipostas n. m. hypostasis (personal existence)
ipostasni adj. hypostatic (personal)
irmos n. m. theme-song, the first verse of a hymn
isihazam n. m. hesychasm (gr.)
isihast n. m. hesychast (gr.)
isihija n. (gr.) inner stillness, silent prayer, silence
iskvaren adj. corrupt, depraved
iskvariti v. corrupt, deprave
iskon n. m. time immemorial; od iskona (od pamtiveka) from
time immemorial, from eternity
iskoreniti, iskorewivati v. extirpate, root out, exterminate,
eradicate (vices)
iskorewewe n. n. extirpation, rooting out, eradication (of vices),
extermination
iskren n. m. sincere, single-minded, true-hearted
iskrenost n. f. sincereness, sincerity, single-mindness
iskupiteq n. m. the Redeemer, deliverer, liberator, (Christ) the
Saviour
iskupiteqni adj. expiatory; iskupiteqna `rtva trespass
offering, sin-offering
iskupiti v. atone for, expiate, ransom, pay for, redeem, redress;
iskupiti greh expiate ones sin; iskupiti tu|i greh redeem; Hristos je iskupio rod ~ove~anski Christ has redeemed mankind
iskupqewe n. n. atonement, redemption; ransom, expiation
iskupqiv (gre{nik) adj. redeemable sinner
isku{avati v. entice, induce, persuade, seduce, tempt; put to the
test
isku{enik n. m. novice, lay-brother, lay-sister
isku{ewe n. n. temptation; ordeal; trial; isku{ewe protivnika
temptation of the enemy; navesti na isku{ewe lead into
temptation
islam n. m. Islam
islamizam n. m. Islamism

49

isop

ispuwen

isop n. m. hyssop; pokropiti isopom sprinkle with hyssop

ispa{tawe n. n. atonement; expiation; satisfaction
ispa{tati v. atone for a sin; expiate
ispit n. n. trial, experience; podvrgnuti koga ispitu put to
test, try
ispitivawe n. n. research, investigation
ispitivati v. try, test, experience; search, investigate
ispoved cf. ispovest
ispovedawe n. n. avowal, profession (of faith, rite, religion); confession; srda~no ispovedawe heartful confession
ispovedaonica n. f. confessional
ispovedati v. avow, profess; confess, hear confessions, receive
confession; ispovedati se confess (to a priest), confess (ones
sins)
ispovedni adj. confessional, confessionary, of confession
ispovednik n. m. confessor; confessor of faith, shriver; penitent;
Sveti Maksim Ispovednik St. Maximus the Confessor
ispovest n. f. confession; sveta tajna ispovesti the Holy
Confession, Repentance, Penitence; i}i na ispovest go to
confession; tajna ispovest (sve{teniku na uho) auricular
confession
isposnik n. m. ascetic; anchorite
isposnica n. f. hermitage
isposni~ki adj. ascetic, austere; hermitic
ispostiti se v. be exhausted with fasting
ispravan adj. just, righteous, upright
ispraviteq n. m. repairer, reformer, restorer; corrector
ispravqawe n. n. restoration; correction
ispravqati v. correct, restore, reform, repair; ispravqati se
be formed (morally), be corrected, be restored, go the right way
ispravnost n. f. righteousness, uprightness, integrity
ispuniti, ispuwavati v. fulfill, complete, accomplish, fill up
with sth; ispuniti obe}awe realize ones promise; ispuniti
du`nost do ones duty; ispuwavati bra~ne du`nosti
grant/fulfill the matrimonial duty; ispuniti se, ispuwavati se
be full of sth; come true, be realized, accomplished (wishes, dreams); happen
ispuwen adj. made complete, fulfilled, realized

50

ispuwewe

iscequju}i

ispuwewe n. n. fulfillment; consummation; accomplishing, filling

up with smth
isterati v. exorcise; isterivawe |avola exorcism
istina n. f. truth, truthfulness, genuiness, reality, verity; istina
otkrivena izabranima esoteric truth
istinit adj. right, true, truthful; genuine, very; Boga istinitog
od Boga istinitog the true God of the true God
istinitost n. f. truthfulness; genuineness
istok n. m. Orient, East
istorija n. f. history; biblijska istorija scripture history
isto~ni adj. east, easterly, oriental; Isto~na Crkva the
Church of the east
isto~nik n. m. source, spring, fountain; ~udotvorni isto~nik
holy well
istrajan adj. persevering, persistent, tenacious
istrajati v. persevere, persist, struggle
istupqewe cf. ekstaza
ishoditi v. bring forth; emanate; proceed from, go forth, be issued
isho|ewe (Duha Svetog) n. n. procession of the Holy Spirit
isceliteq n. m. healer, curer, doctor
isceliti v. heal, cure; isceliti se recover, be healed, be cured
isceqewe n. n. cure, healing, treatment; recovery; faith-cure
iscequju}i adj. salutary, healthful

51

J
javiti (javqati) v. make manifest, reveal; javiti premudrost
show wisdom; javiti se reveal oneself, appear
javqawe n. n. appearance, apparition; javqawe Hrista manifestation of Christ, Christophany; javqawe Boga ~oveku theophany
jaje n. n. egg; uskr{we jaje Paschal egg, Easter egg (hard-boiled egg coloured in red)
Jahve n. m. Yahweh (God)
jevan|elist n. m. evangelist
jevan|elistar (kwiga Jevan|eqa) n. m. Evangelistary, gospel
lectionary
jevan|elisti~ki adj. evangelic; (evangelisti~ki) protestant
Jevan|eqe n. n. Gospel, Evangel; Jevan|eqe po Mateju the
Evangel of St. Matthew; Jevan|eqe po Marku the Evangel of
St. Mark; Jevan|eqe po Luki the Evangel of St. Luke; Jevan|eqe po Jovanu the Evangel of St. John
jevan|eoski adj. evangelical
Jevrejin n. m. Hebrew man, Jew
Jevrejka n. f. Hebrew woman, Jewess
jevrejski adj. Hebrew, Hebraic, jewish
jedini adj. the only, only one, unique
jedinorodni adj. only begotten, the only son
Jedinoro|eni adj. Only-begotten
jedinstven adj. unique, the only; singular
jedinstvenost n. f. uniqueness; singularity
jedinstvo n. n. unity, concord, union
jednobo{tvo n. n. monotheism
jednobra~an adj. monogamous, married once
jednobra~nost n. n. monogamy

52

jednoglasan

jero|akonstvo

jednoglasan adj. unisonant, concordant; unanimous

jednoglasje n. n. unison, concord; unanimity
jednodu{an adj. concordant, united, unanimous
jednodu{je n. n. harmony, unanimity
jednodu{no adj. with one accord
jednodu{nost n. f. unanimity
jedno`enac n. m. monogamist
jedno`enstvo n. m. monogamy
jednona~alije n. n. monarchy, government unto one head
jednoobrazan adj. uniform, unvaried
jednoobraznost n. n. uniformity, equality; monotony
jednosu{tan adj. homoousios, consubstantial; jednosu{na (Trojica) one in Essence
jednosu{nost n. f. consubstantiality
jezik n. m. tongue, language; drevni jezici ancient languages
jektenija n. f. ectene, litany, liturgical prayer; mala jektenija
small litany; suguba jektenija litany of fervent supplication
jelej n. m. oil (olive oil); holy oil, chrism; unction
jeleosve}ewe n. n. the anointing of the sick, unction with oil
jelepomazawe n. n. unction, extreme unction
Jelin n. m. Greek
jelinski adj. Greek, Hellenistic
jerarh n. m. hierarch; Sveta tri jerarha the Three Great Hierarchs
jerarhija n. f. hierarchy; cf. sve{tenona~alstvo
jerarhijski adj. hierarchical
jerej n. m. priest; hiereus (gr.); pre~asni o~e Reverend Father
(obra}awe)
jerejski adj. priestly, priestlike
jeres n. f. heresy, heterodoxy
jeresijarh n. m. heresiarch
jeretik n. m. heretic; cf. krivoverac
jereti~an adj. heretical
jero|akon n. m. hierodeacon, regular deacon; prepodobni o~e
Reverend Father (obra}awe)
jero|akonstvo n. n. office of a regular deacon

53

jeromonah

jutrewe

jeromonah n. m. hieromonk, regular monk; prepodobni o~e

Reverend Father (obra}awe)
jestestvo n. n. nature, substance
Jehovini svedoci Jehovahs witnesses
Jovan Prete~a n. pr. John the Forerunner
jubilej n. m. jubilee
Juda n. pr. Judas, (fig.) archtraitor
judaizam n. m. Judaism, Hebraism
Judej n. m. Jew, Hebrew
judejski adj. Judaic, Hebraic
judejstvo n. n. Judaism, Hebraism, the Jews
juridi~ki adj. juridical; legal
jurodiv adj. foolish, crazy, mad; jurodivi n. m. Holy fool,
Gods fool, Fool for Christ
jurodivost n. f. folly, craziness, mental alienation; folly for the
sake of Christ
jutrewe n. n. Matins; orthros, early morning, church-service

54

K
kabala (heb.), n. f. cabbala
kabalisti~ki adj. cab(b)alistic
kadionica n. f. censer, incense-box; incense burner
kaditi v. cense; ka|ewe incensing, censing
kazna n. f. punishment, penance; penalty; execution; Bo`ija kazna chastisement from God; 10 kazni egipatskih the 10
plagues of Egypt
kazniti v. punish, chastise, discipline
kajawe n. n. repentance, penitence; contrition
kajati se v. repent, be penitent/contrite/remorseful; regret; kajati
se zbog greha confess ones sins
kalvinizam n. m. Calvinism
kalvinisti n. pl. Calvinists
kalvinisti~ki adj. Calvinistic(-al)
kalendar n. m. calendar; julijanski kalendar Julian calendar; grigorijanski kalendar Gregorian calendar
kalu|er n. m. monk; friar cf. monah
kalu|erica n. f. nun; cf. monahiwa
kamen n. m. stone; ugaoni kamen foundation-stone, key-stone;
nadgrobni kamen grave-stone; kamen spoticawa stumbling-block, rock of offence; dragi kamen precious stone
kamilavka n. f. calotte (of a priest)
kandilo n. n. icon lamp, icon candle
kanon n. m. canon; kanon Svetog Pisma Canon of Scripture
kanonizacija n. f. canonization
kanonizovati v. canonize
kanonik n. m. canon
kanoni~nost n. f. canonicity
kanonski adj. canonic(-al); kanonsko pravo Canon law

55

kapela

kinovijski

kapela n. f. chapel; kapela, paraklis Presvete Bogorodice

Lady-chapel
kapelan n. m. chaplain
kapelanstvo n. n. chaplainry, chaplainship
kapucin n. m. capuchin friar
karakter n. m. character
karakterisati, karakterizovati v. characterize, describe, illustrate
karakteristi~an adj. characteristic of
karawe n. n. penalty, punishment, chastisement; cf. prekor
karati v. punish, chastise, inflict penalty
cf. prekorevati
kardinal (rimski) n. m. cardinal (cath. eccl.)
kardinalski adj. cardinal, cardinals
kardinalstvo n. n. cardinalship
karmelit n. m. Carmelite
kartuzijanac n. m. carthusian; kartuzijanski manastir
charterhouse
katavasija n. f. katabasia (canticles sung by two choirs)
katafati~ki adj. cataphatic
katedra n. f. cathedra, pulpit, chair, tribune; department (of an institute etc.)
katedrala adj. cathedral church (temple)
katiheza n. f. catechesis
katihetski adj. catechetical
katihizis n. m. catechism
katihumen n. m. catechumen
katolik n. m. catholic man/woman
katoli~anski adj. catholic, universal; cf. vaseqenski
katoli~anstvo n. n. catholicity
katoli~ki adj. catholic
kveker n. m. Quaker
kelija n. f. cell, kellia; kelija zatvornika reclusory
kenoza (uni`ewe, ispra`wewe Ve~nog Logosa od bo`anske slave
u o~ove~ewu) n. f. kenosis, self-humiliation, self-emptying
kimval n. m. cymbal, kettledrum
kinovijski adj. coenobitic

56

kinonija

kolesnica

kinonija (zajednica) n. f. koinonia

klawawe n. n. genuflection, bow
klawati (se) v. bow down to, make a bow to
kleveta n. f. calumny, defamation, slander
klevetawe n. n. slander, calumniation, defamation
klevetati v. calumniate, defame, slander
klevetnik n. m. calumniator, slanderer, traducer
klevetni~ki adj. calumnious, slanderous
kletva n. f. curse, imprecation, malediction; evil eye; crkvena
kletva anathema, excommunication
kleti v. curse, imprecate; (zakleti se) swear, vow, take an
oath; zakleti se Bogom vow before (to) God, call upon God as
a witness; zakleti se pred Biblijom swear on the Bible
kle~awe n. n. kneeling, genuflection
klir, kler n. m. clergy, church clerics, lower clergy
klirik n. m. clergyman, ecclesiastic
klirikalan adj. clerical
klirikalizam n. m. clericalism
klobuk n. m. cowl, hood
knegiwa n. f. princess
kne`evina n. f. reign, princedom
knez n. m. prince
kwiga n. f. book; svete kwige Sacred tomes; kwiga `ivota
book of life; Kwiga izlaska Exodus; Kwiga sudija Judges; manastirska kwiga, zapis chartulary; crkvena mati~na kwiga parish register, church-book; kwiga sa sedam
pe~ata the book sealed with seven seals (sth completely unknown, of which one has no idea)
kov~eg n. m. ark, chest, shrine; Nojev kov~eg Noahs ark; kov~eg zaveta Gospodweg the ark of the Covenant, the holy ark,
the ark of the Lord
kolebawe n. n. hesitation; doubt
kolebati se v. hesitate; be doubtful
koleno n. n. knee; generation, tribe; pasti na kolena pred
throw oneself at the feet of; srodstvo po tre}em kolenu relation three times removed
kolesnica n. f. chariot

57

kompetencija

koristoqubqe

kompetencija n. f. competence; nije u mojoj kompetenciji

thats beyond my domain, it is out of my sphsere / beyond my scope of competence; administrativna kompetencija administrative competence; sudska kompetencija judicial competence; zakonodavna kompetencija legislative competence; li~na
kompetencija personal competence
kona~an adj. conclusive, final, ultimate
kona~nost n. f. finiteness
kongregacija n. f. congregation; Rimska kongregacija Roman congregation; zajednica (kongregacija) Isto~nih Crkava congregation of Eastern Church
kongregacionalisti n. pl. Congregationalists
kondak n. m. kontakion
konzistorij (administrativno-sudski organ, crkveni sud) n. m.
consistory
konkordat n. m. concordat
konkretan n. m. concrete, specific
konkretizacija n. f. concrete definition
konkretizovati v. define concretely
konkretno adv. specifically
konkretnost n. f. specificality
Konstantinopoq n. m. Constantinople; Carigradska vaseqenska patrijar{ija Ecumenical Patriarchate of Constantinople
kontrareformacija n. f. Counter-reformation
konfesija (veroispovedawe) n. f. confession/profession of faith,
rite, religion; denomination
konfesionalan adj. confessional, denominational
konfesionalizam n. m. confessionalism
konfirmacija (sveta tajna miropomazawa), potvrda n. f. confirmation
konfu~ijanstvo (relig.) n. n. confucianism
Kopti n. pl. Copts
korist cf. koristoqubqe
koristoqubac n. m. profit-seeker, mercenary-minded person
koristoqubiv adj. self-interested, mercenary-minded
koristoqubqe n. n. self-interest, mercenariness, greed

58

koronacija

kuditi

koronacija n. f. coronation, crowning

kosmologija n. f. cosmology
kosmolo{ki adj. cosmological
kraj n. m. end, finish, finish, final judgment; kraj sveta doomsday; pribli`avati se kraju draw to a close; do kraja veka
until the end of the world, till doomsday
krajwi adj. utmost; utter; ultimate
krematorijum n. m. crematorium, crematory
kremacija n. f. cremation
kremirati v. cremate
krepak adj. strong, durable, steady; krepak u veri strong in faith
krepost n. f. strength
krivac n. m. culprit, offender, wrongdoer, guilty party
kriviti v. accuse of, blame, charge with, lay the blame (on)
krivica n. f. guilt, fault, blame; offense; culpability, guiltiness;
iskupiti krivicu redeem oneself
krivoverje n. n. heresy, heterodoxy, unorthodoxy
krivoverstvo n. n. misbelief, false opinion, wrong belief
krivokletnik n. m. perjurer, perjured, forsworn, perjurious
kripta n. f. crypt
krotak adj. mild, meek, gentle; forbearing
krotost n. f. mildness, meekness, gentleness
krst n. m. cross; slobodan krst (archit.) a free cross
krstionica n. f. baptistery; baptismal font
krstiteq n. m. baptist; Sveti Jovan Krstiteq John the Baptist
krstiti v. baptize, christen; (pre)krstiti se be baptized, christened; cross oneself, make the sign of the cross
Krstovdan n. m. Holy Cross Day; cf. Vozdvi`ewe
krstonosac n. m. crusader
kruna n. f. crown, attribute of monarch
kr{teni adj. baptismal; kr{teno ime baptismal name; n. m.
godchild, chrisom
kr{tenica n. f. baptismal certificate; birth-certificate
kr{tewe n. n. Baptism; christening
ksenofobija n. f. xenophobia
ktitor n. m. ktetor, donator
kuditi v. rebuke, censure, condemn

59

kult

ku{wa

kult n. m. cult, worship, rite

kultura n. f. culture, politeness; manners
kulturan adj. cultural, polite
kum (na kr{tewu) n. m. godfather; kuma n. f. godmother
kumir n. m. idol, fetish, fetich
kum~e n. n. godson (mu{ko); goddaughter (`ensko)
kupeq n. f. font, basin, baptistery, laver
kupola n. m. cupola, dome
Kuran n. m. Koran
kurija (saradnici pape ili episkopa u Rimskoj Crkvi) n. f. Curia
ku{ati v. entice, induce, tempt; (okusiti) taste, relish, enjoy; cf.
okusiti
ku{a~ n. m. tempter, seducer
ku{wa n. f. probation; ordeal

60

L
lagati v. lie, utter a falsehood
la` n. f. lie, falsehood, untruth
la`an adj. false, untrue; la`ni prorok false prophet; la`ni
svedok false witness, perjurer; la`no u~ewe false teaching
la`qiv adj. insidious, perfidious, sly
la`qivost n. f. insidiousness, perfidy, falsity
Lazarica (Lazareva subota) n. f. feast of St. Lazarus
laik n. m. layman
laici n. pl. laity
lai~ki adj. lay
lekovit adj. healing, salutary
lew adj. lazy, idle, indolent
lewost n. f. laziness, idleness, indolence
lep adj. beautiful, decorous, elegant
lepota n. f. beauty, elegance, magnificence
lepta n. f. mite, bit; prineti svoju leptu do ones bit/sacrifice
lestvica n. f. vision, apparition, stairway; Sveti Jovan Lestvi~nik St. John the Ladder
leto n. n. summer, hot season; leta n. pl. years, age
letopis n. m. chronicle, annals
letopisac n. m. chronocler, annalist
le~iti v. heal, cure; cf. isceliti
lik n. m. icon, image; likovi (svetiteqa) multitude, church
chorus; lik na ikoni image (of a saint)
likovawe n. n. rejoicing, exultation, triumph
likovati v. jubilate; rejoice, exult, triumph
likuju}i adj. jubilant
lira n. f. lyre
literatura n. f. literature; bogoslovska literatura theological literature

61

litija

luteranski

litija n. f. procession
Liturgija n. f. liturgy, divine service; Sveta liturgija divine
liturgy; Liturgija pre|eosve}enih darova the liturgy of the
presanctified
liturgijski adj. liturgical
liturgika n. f. liturgics, liturgiology
lice n. n. person; face, countenance; image
licemer n. m. hypocrite, Holy Willie; pretender
licemerje n. n. hypocricy
li~an adj. personal, own; individual
li~ina n. f. mask
li~nosan adj. personal
li~nost n. f. person; personal identity, personality; personhood
logika n. f. logic(s)
logi~ki adj. logical, rational
logos n. m. logos (gr.), word, reason
lukav adj. cunning, sly; crafty, artful, wily, evil, deceitful
lukavost n. f. cunningness, craftiness, wiliness
lukavstvo n. n. slyness, archness, craft, craftiness, wile
luteran n. m. Lutheran, evangelist
luteranski adj. Lutheran

62

Q
qubav n. f. love, loving-kindness; passion, affection; devotion;
grace, good-will; (prema bli`wem) charity, Christian love;
bratska qubav brotherly love; qubav prema bli`wem
love for ones neighbour; trpeza qubavi agape meal
qubazan adj. kind, gentle, good-tempered
qubaznost n. f. kindness, gentleness, good temper; condescension
qubiti v. love, like, be fond of, cherish, belove; worship
qubqen adj. loved, beloved
qubomora n. f. jealousy, envy
qubomoran adj. jealous, envious

63

M
mag n. m. magician
magija n. f. magic; kwiga o magiji the book of magic
magistar n. m. Masters degree holder; magistar teologije
master of Theology; magistar kanonskog prava master of
Canonic law
Madona n. f. Madonna; image of the Virgin; Sikstinska Madona
image of the Sistine Virgin
Majka Bo`ija n. f. Mother of God
maloveran adj. one of little faith
malodu{an adj. faint-hearted
malodu{nost n. n. faint-heartedness
manastir n. m. monastery, cloister; convent; priory; `enski manastir nunnery, community of nuns; mu{ki manastir
friary; aktivan manastir ruling monastery
manastirski adj. monastic; manastirski konak monastic residence; manastirska crkva Minster, catholicon
mandija n. f. mandyas; rason
manihejac n. m. Manichean
manihejizam n. m. Manicheism
manihejski adj. Manichean
mantija n. f. soutane, cassock
manuskript n. m. manuscript
martirijum, martirion n. m. martyrium (a shrine or church built
in the memory of a martyr)
martirologion n. m. martyrology
maska n. f. mask
mason n. m. mason, freemason
masonski adj. Masonic
masonstvo n. n. masonship, freemasonry
materijalan adj. material, corporeal, physical; financial

64

materijalist

mir

materijalist n. m. materialist
materijalisti~ki adj. materialist, earthly
materijalnost n. f. materiality
materinski adj. maternal
materoubistvo n. n. matricide
mati n. f. mother; Mati Bo`ija Mother of God
meditacija n. f. meditation, deep thinking
me|ucrkven adj. para-church, inter-church
melodi~an adj. harmonic, soft-voiced, melodious
melodi~nost n. f. harmony, fine voice
Mesija n. m. Messiah
mesijanizam n. m. Messianism
mesopusna nedeqa n. f. Meat fare Sunday
metanisawe n. n. prostration
metanisati v. bow; prostrate; to humble oneself
metodizam n. m. Methodism
metodist n. m. Methodist
metodisti~ki adj. Methodist
milozvu~an adj. nicely harmonic
milozvu~nost n. f. nice harmony
milosrdan adj. charitable, merciful; gracious, pitiful; milosrdna
ustanova charitable institution
milosr|e n. n. good work, works of charity, benefaction; compassion, mercy, pity; pokazivati milosr|e administer charity
milost n. f. grace, mercy, clemency; loving-kindness
milostiv adj. compassionately-loving; gracious, merciful; bla`eni milostivi blessed are the merciful
milostiwa n. f. alms, almsgiving, charity; boon, benefaction, gift,
donation; davati milostiwu give alms
minej n. m. Menaion (gr.); op{ti minej General Menaion; mese~ni (prosti) minej Monthly Menaion; prazni~ni minej
Anthologion
miomir n. m. fragrance
miomiris n. m. sweet smell, fragrance, aroma, perfume
miomirisan adj. fragrant
mir n. m. peace; world, universe; mir Bo`iji peace of God;
idi s mirom go in peace

65

miran

mladenac

miran adj. peaceable, peaceful

mirjanin n. m. layman; mirjani lay people
miro n. n. chrism, myrrh
miroqubiv adj. peace-loving
miroqubivost n. f. peaceful disposition
mironosan adj. mitred; mironosice n. pl. Myrrh-bearing Women
miropomazawe n. n. Chrismation, Confirmation
miropomazati v. anoint, confirm
mirosawe n. n. unction, anointing
mirotvorac n. m. peacemaker
mirotvora~ki adj. peacemaking
misa n. f. mass, divine service of the Roman Catholic Church
misao n. f. thought, conception (of thinking); cf. pomisao
misija n. f. mission
misionar n. m. missionary
misionarski adj. missionary; misionarska delatnost missionary activity
mislilac n. m. thinker, wise man, philosopher
misliti v. think, philosophize
mistagogija (tajnovodstvo) n. f. mistagogy
misticizam n. m. mysticism
misti~an adj. mystic
mit n. m. myth
mitar (carinik) n. m. publican, tax collector
mitarstvo n. n. affliction, ordeal, trying experience; prolaziti
kroz mitarstva go through many trials
mitologija n. f. mythology
mitolo{ki adj. mythological
mitra n. f. mitre
mitropolija n. f. Metropolitanate
mitropolit n. m. Metropolitan, Bishop of the metropolis; Visokopreosve{tenstvo, Visokopreosve}eni Your Eminence
(obra}awe)
mitski adj. mythical
mjestobqustiteq n. m. administrator
mladenac n. m. infant, baby, kid; bogomladenac infant-God

66

mnogobo`ac

monah

mnogobo`ac n. m. pagan
mnogogovorqiv adj. talkative, wordy
mnogogovorqivost n. f. wordiness
mnogo`enac n. m. polygamist
mnogo`enstvo n. n. polygamy
mnogoli~nostan adj. multi-faceted; multi-personal
mnogomilostiv adj. merciful
mnogona~alije n. n. multiple authority, pluralism
mnogoobraznost n. f. variety, diversity
mnogosa`aqiv adj. compassionate
mno{tven adj. multiple
mno{tvenost n. n. multiplicity
molba n. f. invocation, entreaty, prayer, petition
moleban n. f. moleben (public prayer meeting); odslu`iti blagodarewe hold a thanksgiving service
molitva n. f. prayer; intercession; petition; molitveno tihovawe
prayer of silence; molitva srca prayer of the heart; molitva uma prayer of the mind; (molitveni) ~asovi prayer(s)
of the hours; molitva pred Jevan|eqe pre-gospel prayer
molitven adj. prayerful, devotional; molitveni dom prayer
house, place of worship
molitvenik n. m. prayer book, book of prayers; (cath. eccl) breviary; man of prayer
molitvoslov cf. molitvenik
moliti v. pray, ask; beseech, entreat; moliti (se) Bogu pray to
God
mol~anije n. n. hesychasm
mol~alnik n. m. hesychast, speechless/mute person
moqewe n. n. supplication
monarh n. m. monarch, king, ruler, tsar
monarhizam n. m. monarchism
monarhija n. f. monarchy
monarhijski adj. monarchic(-al)
monarhista n. m. monarchist
monah n. m. monk; primiti mona{ki zavet take monastic
vows

67

monahiwa

muhamedanac

monahiwa n. f. nun; postati monahiwa take the veil

mona{ki adj. monastic; mona{ka ode}a monastic clothes
mona{tvo n. n. monasticism, monkhood
monizam n. m. monism
monisti~ki adj. monist
monogamija n. f. monogamy
monogamist n. m. monogamist
monoteizam n. m. monotheism
monoteist n. m. monotheist
monotelitizam n. m. Monothelitism
monofiziti n. pl. Monophysites
monofizitizam n. m. monophysitism
montanizam n. m. montanism
moral n. m. morals, morals and manners; morality, ethics
moralan adj. moral, ethical
moralist n. m. moralist
mormon n. m. Mormon (adherent of the sect of the last days)
mormonizam n. m. Mormonism
mo} n. f. majesty, might
mo}an adj. mighty, powerful
mo{ti n. pl. relics; netrule`ne mo{ti incorruptible relics;
prenos mo{tiju translation of the relics
mr`wa n. f. hatred, grudge
mrzeti v. hate, bear a grudge (against) sb; resent
mrzovoqa n. f. despondency
mrzovoqan adj. despondent
mudar adj. prudent; sage, sapient; wise
mudrac n. m. sage, wise man; Mudraci The Magi
mudrovawe n. n. philosophizing
mudrovati v. philosophize
mudrost n. f. wisdom
muzika n. f. music, singing; duhovna muzika church music/chant
muka (stradawe) n. f. torment, torture; tribulation
musliman n. m. Mussulman, Moslem
muslimanski adj. Mohammedan
muftija (mosl.) n. m. mufti, head of Moslem religious community
muhamedanac n. m. Mohammedan

68

muhamedanstvo

mu~iti

muhamedanstvo n. n. Mohammedanism, Islam

mu~enik n. m. martyr, sufferer
mu~enikoslov n. m. cf. martirologion
mu~eni~ki adj. martyrly, suffering; podvr}i se mu~eni~koj
smrti martyrize
mu~eni{tvo n. n. martyrdom, suffering
mu~ewe n. n. torture, torment
mu~iteq n. m. torturer, tormentor
mu~iteqski adj. painful, poignant, agonizing
mu~iti v. torment; torture

69

N
nadbedrenik n. m. shield, epigonation
navesti (na) v. incite, induce, impel, stimulate
nagrada n. f. compensation
nada n. f. hope; `iveti u nadi live/feed on hope; la`na nada
vain, false hope; davati nadu give hope
nadbiskup n. m. archbishop, prelate; primate
nadgrobni adj. sepulchral, over a grave; nadgrobni natpis
epitaph; nadgrobni kamen tomb-stone; nadgrobni spomenik burial monument
nadila`ewe n. n. cf. transcendentnost transcendence
nadi}i, nadilaziti v. transcend, surpass
nadmen cf. ohol
nadnebesni adj. heavenly
nadsvo|en adj. (arch) domical
nadsu{tastven adj. super-essential, transcendent
Nazare}anin (`iteq Nazareta) n. m. Nazarene
naitije n. n. infusion (of the Holy Ghost), inspiration
najsvetiji adj. most reverend, most holy
naklonost n. f. good-will, favour
nalo`nica n. f. concubine
namesnik n. m. vicar; vicegerent, deputy; superior (of a monastery)
namesni{tvo n. n. vicegerency; vicariate
napad n. m. attack, aggression, onset
napadati v. attack, fall upon; assail, assault
napast n. f. harm, misfortune, disaster; uvoditi u napast lead
into misfortune
naprsni adj. born on the breast; naprsni krst pectoral cross
napustiti v. forsake, leave
naravou~enije n. n. morality, moral, moral admonition

70

nare~en

nebeski

nare~en adj. (as a noun) ones betrothed, affianced bride; ones betrothed, affianced husband
nasititi (se) v. sate, satisfy, fill up with; be filled (up with sth)
nasla|ivawe n. n. enjoyment, delight
nasla|ivati (se) v. enjoy, be delighted with, rejoice at
nasledan adj. hereditary
naslediti v. inherit; succeed
naslednik n. m. heir, inheritor
nasle|e n. n. inheritance, heritage; succession; o~evo nasle|e,
o~evina patrimony
nasle|ivawe (naslednost) n. n. inheritance, heredity, hereditability
nastava n. n. teaching, schooling; tutorship
nastavnik cf. u~iteq
nastati v. originate, arise, start
nastojateq n. m. prior, superior, father-superior (of a monastery);
archpriest, dean (of a cathedral)
nastojateqnica n. f. prioress, mother superior
nastrojewe n. n. purpose, aim; end
natprestolan adj. above the altar
natprirodan adj. supernatural, transcendent
nauka n. f. science; hri{}anska nauka Christian science
nau~an adj. scientific; technical
nau~nik n. m. scientist
nafora n. f. Antidoron (gr. instead of the gift), consecrated bread
na~alnik n. m. superior, chief; author
na~alo n. n. beginning, commencement, start; religiozna na~ela religious principles
na~alstvo (angelski ~in) n. n. principality
na~alstvovati v. command, take the lead, be at the head of; preside (at the liturgy)
na~alstvuju}i adj. principal celebrant
nebesa n. pl. heavens
nebeski adj. heavenly, celestial, supercelestial; bodiless; nebeska
Crkva Church in heaven; nebeske sile bodiless powers; nebeska vojska heavenly hosts; Church Militant; Car Nebeski
celestial Father, our Heavenly Father

71

nebi}e

nezadovoqan

nebi}e n. n. non-being, non-existence, non-entity

neblagodaran adj. ungrateful; cf. nezahvalan
neblagodarnost n. f. ingratitude; cf. nezahvalnost
nebo n. n. sky; heaven; biti na sedmom nebu be filled with joy
neveran adj. faithless, unfaithful; untrustworthy; ungodly, unholy
nevernik n. m. infidel, unbeliever, impious/faithless person
neverni{tvo n. n. faithlessness, incredulity, irreligion, unbelief
neveruju}i n. m. unbelieving, unbeliever
nevesta n. f. bride, engaged girl; nevesta nenevesna unwedded
bride; Hristova nevesta spouse of Christ
neve{tastveni adj. bodiless, incorporeal; immaterial
nevidqiv adj. invisible, imperceptible; nevidqivi svet invisible light/creation
nevidqivost n. f. invisibility
nevin adj. guiltless, innocent
nevinost n. f. guiltlessness, innocence; chastity, purity
nevoqa n. f. adversity; woe; tribulation
nevoqan adj. involuntary, undeliberate, against ones will
nedeqa n. f. week, Sunday; Lords Day; nedeqa prva (posta),
~ista, nedeqa pravoslavqa Orthodoxy Sunday; nedeqa
tre}a posta, krstopoklona the third week of Lent; Cvetna
nedeqa Palm Sunday; Svetla nedeqa Easter Week; Strasna sedmica Holy Week, Passion Week; Tomina nedeqa
Quasimodo Week, 1st week after Easter; Nedeqa svetih Sunday of all Saints
nedobronameran adj. evil-disposed, malevolent
nedobronamernost n. f. ill-will, malevolence
nedokaziv adj. unfounded, not supported by evidence
nedokazivost n. f. absence/want of proof
nedoku~iv adj. unfathomable
nedose`an adj. indescribable, incomprehensible
nedostojan adj. unworthy, undeserving
nedostojnost (nedoli~nost) n. f. indignity, unbecomingness
nezaboravan adj. ever-memorable, unforgettable
nezavisan adj. independent
nezavisnost n. f. independence
nezadovoqan adj. unsatisfied, discontented

72

nezadovoqstvo

nematerijalan

nezadovoqstvo n. n. dissatisfaction, discontent

nezazoran adj. blameless
nezakonit adj. illegal, unlawful; unjust; nezakonito dete illegitimate child
nezakonitost n. f. illegitimacy, illegality
nezamisliv adj. unthinkable, impossible, inconceivable
nezahvalan adj. ingrateful, ungrateful, thankless
nezahvalnost n. f. ingratitude, ungratefulness, thanklessness
nezemaqski adj. unearthly, celestial; nezemaqsko bla`enstvo
celestial bliss
nezlobiv adj. not vengeful, kind, meek, good-natured
nezlobivost n. f. mildness, gentleness, good nature
neznabo`ac n. m. infidel, heathen; Gentile
neznabo`a~ki adj. pagan, heathen, gentilish
neznabo{tvo n. n. paganism, infidelity
neznawe n. n. ignorance
neizmewiv adj. invariable, unalterable
neizmeran adj. immeasurable, measureless, illimitable, infinite;
unfathomable
neizmeriv cf. neizmeran
neiskazan adj. ineffable, inexpressible; unutterable, unspeakable;
neiskazana sladost unspeakable delight; neiskazana dobrota unspeakable goodness
neiscrpan adj. inexhaustible; neiscrpni izvor everlasting
source
nekanonski adj. extracanonical, uncanonical (text, book)
nekonformizam n. m. recunsancy, non-conformism
nekonformist n. m. recusant, non-conformist
nekoristoqubiv adj. unselfish, disinterested
nekoristoqubivost n. f. unselfishness, disinterestedness
nekrolog n. m. necrologue
nekr{ten adj. unchristened
nelicemeran adj. not hypocritical, sincere, frank
nemaran adj. careless, negligent
nemarnost n. f. negligence, carelessness
nematerijalan adj. immaterial

73

neme{awe

neosetqivost

neme{awe n. n. non-intervention, non-interference; neme{awe u

crkvene poslove non-intervention in Church affairs
nemilosrdan adj. pitiless, unmerciful, inclement, cruel
nemilosrdnost n. f. inclemency, mercilessness, cruelty
nemilost n. f. disgrace, disfavour, discredit; pasti u nemilost
(kome) fall into disgrace
nemilostiv adj. unmerciful; ungracious, severe
nemoral n. m. immorality
nemoralan adj. immoral
nemo} n. f. infirmity; sickness, illness; weakness, helplessness,
feebleness
nemo}an adj. feeble, ill, sick, weak, helpless
nenavideti v. hate, detest, abhor; bear a grudge against sb, feel
hatred towards sb
nenavidnik n. m. hater, detester, bitter enemy
nenevesna (Nevesta) adj. not betrothed (of the Holy Virgin); unwedded
neobja{wiv adj. unexplainable
neoboriv adj. irrefutable, undeniable; neoboriv dokaz incontrovertible evidence
neoborivost n. f. irrefutability
neobrezan adj. uncircumcised
neobuhvativ adj. uncircumscribed, immense, boundless
neobuhvativost n. f. immensity, boundlessness
neokaqan adj. unspotted, undefiled
neokatolicizam n. m. neo-Catholicism
neokatoli~ki adj. neo-catholic
neopipqiv (neshvatqiv) adj. intangible
neopisiv adj. inexpressible, unspeakable, indescribable
neopredeqen adj. vague, uncertain
neopredeqenost n. f. vagueness, uncertainty
neoprostiv adj. unforgivable, unpardonable
neophodan adj. necessary, needed, urgent, pressing
neophodnost n. f. necessity, need, want; urgency
neosve}en adj. unhallowed, unconsecrated
neosetqiv adj. insensitive, insensible; unconscious
neosetqivost n. f. insensitivity, insensibility

74

neoskrnavqen

neposti`an

neoskrnavqen adj. inviolate

neosnovan adj. groundless, ungrounded, proofless, unfounded
neosnovanost n. f. groundlessness, unfoundedness
neosporiv adj. indisputable, incontestable
neosporivost n. f. indisputability
neosu|en adj. blameless, without condemnation
neosu|eno adv. without condemnation
neofit n. m. proselyte; novice
neplodan adj. unfruitful, barren
neplodnost n. f. unfruitfulness, bareness
nepobediv adj. invincible, unconquerable
nepobedivost n. f. invincibility
nepobo`an adj. impious, atheist, ungodly, irreligious
nepobo`nost n. f. impiety, irreligion, godlessness
nepovinovawe cf. neposlu{nost
nepovrediv adj. sacred, inviolable
nepogre{iv adj. impeccable, infallible; unerring, correct
nepogre{ivost n. f. impeccability, infallibility; papska nepogre{ivost (nezabludivost) the infallibility of the Pope
nepokajan adj. impenitent, unrepentant
nepokolebqiv adj. firm, steady, unshakable; unceasing; nepokolebqivo ube|ewe unshakable conviction; ostati nepokolebqiv stand firm
nepokolebqivost n. f. firmness, steadiness, stoicalness
nepokoran adj. disobedient, refractory, recalcitrant, indocile
nepokornost n. f. recalcitrance, indocility; insubordination
nepomirqiv adj. unloving; irreconcilable
neponovqiv adj. unrepeatable
neporo~an adj. immaculate, undefiled, chaste; blameless, irreproachable
neporo~nost n. f. purity, chastity, immaculacy; blamelessness, irreproachability
neposve}eni n. pl. the profane, uninitiated
neposlu{an adj. disobedient, undutiful
neposlu{nost n. f. disobedience, undutifulness, insubordination
nepostidan adj. blameless; invincible
neposti`an adj. incomprehensible, inscrutable

75

neposti`nost

nerazumnost

neposti`nost n. f. incomprehensibility, inscrutability

nepotreban adj. dissolute, worthless, useless
nepouzdan adj. trustless, unreliable
nepravda n. f. injustice; falsehood, untruth, lie
nepravedan adj. unjust; unrighteous; untrue, false
nepravednost n. f. untruthfulness, falsehood, injustice
nepravoslavan adj. not orthodox
neprekidan adj. perpetual, continuous, unbroken, uninterrupted;
everlasting
neprestan adj. continuous, unceasing
nepresu{an adj. inexhaustible; nepresu{an izvor everlasting
source
neprijateq n. m. adversary; foe, enemy, the enemy of mankind,
the old Adversary
neprijateqski adj. hostile, enemical
neprijateqstvo n. n. enemity, hostility
nepristrasan adj. impartial, unbiased
nepristrasnost n. f. impartiality
nepristupan adj. unapproachable, inaccessible
nepristupnost n. f. inaccessibility
neprolazan adj. incorruptible
nepromenqiv adj. permanent, changeless
nepromenqivost n. f. permanence, changelessness, unchangingness, unchangeableness, unalterableness
nepropadqiv adj. incorruptible
nepropadqivost n. f. incorruptibility
nerazdeqiv adj. undivided, indivisible, inseparable; nerazdeqivo adv. without separation
nerazdeqivost n. f. indivisibility
nerazlu~an adj. inseparable; nerazlu~no adv. inseparably
nerazlu~nost n. f. inseparability
nerazuman adj. unreasonable, unwise, foolish, without understanding
nerazumevawe n. n. incomprehension, lack of understanding; misunderstanding
nerazumqiv adj. incomprehensible, obscure
nerazumnost n. f. unreason, foolishness, folly

76

neraskidiv

neumoqivost

neraskidiv adj. unbreakable; indissoluble

neraskidivost (braka) n. f. indissolubility
nerukotvoren adj. not of human making; nerukotvorena ikona
a Holy image; a Veronica image
nesabla`wena adj. undefiled
nesavr{en adj. imperfect, incomplete
nesavr{enost n. f. imperfection, incompleteness
neskveran adj. spotless
nesklad n. m. dissonance, inconsonance; (nesloga) discord, disunion; nesklad mi{qewa difference of mind (of opinions)
nesliveno adv. without confusion
neslobodan adj. unfree
neslo`an adj. unharmonious, discord
nesmetan adj. without offense
nespoznatqiv adj. unknowable
nespoznatqivost n. f. unknowability
nesposoban adj. incapable, unable
nesposobnost n. f. inability, non-ability
nesre}a n. f. misfortune, ill-luck, unhappiness; navu}i na sebe nesre}u get into trouble
nesre}an adj. unfortunate, ill fated, luckless; unhappy, sorrowful
nestorijanac n. m. Nestorian
nestorijanstvo (nestorijanizam) n. n. Nestorianism
neshvatqiv adj. inconceivable
netelesan adj. incorporeal
netrpeqiv adj. intolerant
netrpeqivost n. f. intolerance
netrule`an adj. incorruptible, imperishable, undefiled, undecayed; netrule`no without defilement
netrule`nost n. f. immortality, incorruptibility
neugasiv adj. unquenchable, inextinguishable
neuzdr`qiv adj. intemperate, incontinent
neuzdr`qivost n. f. intemperance, lack of self-control
neumeren adj. immoderate, intemperate; over-indulgent
neumerenost n. f. gluttony; immoderation
neumoqiv adj. inexorable, implacable
neumoqivost n. f. inexorability, implacability

77

neumoran

norma

neumoran adj. tireless, indefatigable

neumorno adv. indefatigably
neuni{tiv adj. imperishable
neute{an adj. disconsolate, inconsolable
neute{nost n. f. disconsolateness, disconsolation
neutoqiv adj. unappeasable, insatiable, unquenchable; neutoqiva glad insatiable hunger; neutoqiva `e| unquenchable
thirst
nehotice adv. of ignorance, involuntarily
necelomudren adj. unchaste, immodest, lewd, lustful
necelomudrenost n. f. unchastity, immodesty, lewdness, lust
ne~asnost n. f. dishonesty, want of probity
ne~astan adj. dishonest, dishonourable, ignominious, infamous
ne~astivi n. m. the devil, Satan
ne~ist adj. vile, impure, full of impurity; evil; ne~isti duh evil
spirit; ne~ista sila the devil, Satan
ne~istota n. f. defilement, impurity
ne~ove~an adj. inhuman, cruel, barbarous, brutal
ne~ove~nost n. f. inhumanity, cruelity, cruelness, barbarity, brutality
ni`i adj. nether; lower; inferior; ni`i ~inovi minor orders
nizak adj. low; mean; nizak glas deep voice; niska du{a
mean soul; nizak poklon profound bow, reverence
Nikoqdan cf. Sveti Nikola St. Nicolas the Wonderworker
nisposlati v. send down (from heaven)
nishoditi cf. silaziti
nihilizam n. m. nihilism
nihilist n. m. nihilist
ni{~i adj. poor, indigent; ni{~i duhom poor in spirit
nov adj. new, recent, fresh, modern; Novi Zavet New Testament
novobra~an adj. newly married
novogodi{wi adj. of the new year
novozavetni adj. of the New Testament
novoizabrani adj. newly elected/chosen
novokr{ten n. m., n. f. newly baptized man or woman
novoro|en adj. newly born
norma n. f. norm, rule, standard

78

normalan

nuncije

normalan adj. normal, sane (mentally)

nu`an adj. necessary, needed, required
nu`da n. f. necessity, need; want, poverty
nu`nost n. f. necessity
nuncije n. m. legate, nuncio

79

O
obavezati v. bind, oblige, obligate
obavezuju}i adj. binding, compulsory, obligatory, obliging
obezglaviti v. behead, decapitate
obezglavqivawe n. n. beheading, decapitation
obezli~ewe n. n. disincarnation
obezli~iti v. disincarnate
obesmrtiti v. immortalize, eternize
obe}awe n. n. vow, promise
obe}ati v. promise
obe{~astiti v. dishonour, disgrace
obitavali{te n. n. habitation, dwelling-place, home, residence
obitavati v. inhabit, dwell, live, reside
obiteq n. f. holy abode, convent, cloister, monastery
obi}etvoriti v. ontologize
obi~aj n. m. custom, tradition
obi~ajan adj. common, usual
objava n. f. manifestation
objaviti v. make clear (to); announce, declare, proclaim; manifest
objasniti v. explain, explicate, interpret
obja{wewe n. n. explanation, elucidation, comment
obja{wiv adj. explicable, explainable
objektivan adj. objective, unbiased
objektivnost n. f. objectiveness
oblagodatiti v. sanctify in Grace
oblagoda}en adj. sanctified in Grace, rich in the blessings of
heaven
obla~iti v. enrobe, clothe, dress, vest, attire (a priest); obla~iti
se put on priestly vestments; obu}i se u telo endure the flesh
obmana n. f. cheat, deceit, delusion; fraud

80

obmanuti

obretewe

obmanuti (obmawivati) v. cheat, deceive, delude

obmawuju}i adj. deceptive, deceitful, delusive, illusive, illusory,
fraudulent
obnova (obnovqewe) n. f. regeneration, restoration, renewal, renovation
obnoviti v. restore, renew, renovate; revive
obogotvorewe n. n. deification, apotheosis
obogotvoriti v. deify; make men like God, rank among the gods;
idolatrise, worship idols
obo`avawe n. n. adoration
obo`avati v. adore
obo`ewe n. n. divinization; deification; Theosis (gr.); idolization
obo`iti v. divinize, deify; idolize
obraz n. m. shape, form, image, appearance; obraz Bo`iji Imago Dei; po Bo`ijem obrazu created after Gods image; obraz
`ivota way/mode of life
obrazovan adj. educated, learned
obrazovawe n. n. formation, constitution, make-up; education; dati obrazovawe educate; osnovno obrazovawe primary education; sredwe obrazovawe secondary education; visoko
obrazovawe higher education
obrazovati v. form, make up, organize, shape; educate
obra}ati (obratiti) v. turn into, change, convert, christianize;
obratiti u katoli~ku veru catholicize; obratiti pa`wu
na pay attention to; obra}ati se appeal, address; (Bogu) return to God
obra}enik n. m. proselyte
obra}ewe n. n. conversion (of sinners)
obred n. m. rite; ritual; ceremony, church office; vr{ewe obreda,
~inodejstvovawe administration
obredan adj. ritual, ceremonial
obrednost n. f. ceremonial part of worship
obrezawe n. n. circumcision; Obrezawe Gospoda Isusa Hrista
the Circumcision of Christ
obrezati v. circumcise
obretewe n. n. finding, discovery; obretewe ^asnog krsta invention of the Cross

81

obru~ewe

ode}a

obru~ewe n. n. promise
obuzdati (obuzdavati) v. repress, restrain, check, control; obuzdavati svoje strasti control ones passions
ovaplotiti v. embody, incarnate, personify; ovaplotiti se
be/become incarnate, take flesh, assume a human body
ovaplo}en adj. corporal, incarnate; ovaplo}ena li~nost corporate personality; ovaplo}eni Bog God-incarnate
ovaplo}enski adj. incarnational
ovaplo}ewe n. n. incarnation, assuming a human body
ovekove~ewe n. n. perpetuation
ovekove~iti v. perpetuate, immortalize, eternize
ovladati v. possess, be in possession (of), have power (over sth),
master
ovca n. f. sheep; zabludela (izgubqena) ovca stray/lost sheep
ogaw n. m. fire, flame; `rtveni ogaw altar-fire; ogwem i ma~em (re{avati stvari) with fire and sword
ogla{eni adj. catechumen; ogla{eni, iza|ite dismissal of
the catechumens
ogwen adj. flaming
ogovarawe n. n. slander, defamation
ogovarati v. slander, defame, verbally abuse
ogor~en adj. afflicted, distressed, bitter
ogor~ewe n. n. affliction, grief, heart-sore
ogor~iti v. afflict, grieve
ograni~en adj. circumscribed
ograni~iti v. circumscribe
odbijawe n. n. reprobation; repudiation
odbijati v. reprobate; repudiate
odbrambeni adj. defensive, protective
odbrana n. f. apology
odbraniti cf. braniti
odevati cf. obla~iti
ode`da n. f. garment, raiment, vestment
odelotvorewe n. n. actualization, realization
odelotvoriti v. actualize, realize
ode}a n. f. canonicals

82

odlu~ewe

ozaren

odlu~ewe (iz Crkve) n. n. excommunication, interdiction, interdict, anathema; cf. izop{tewe

odlu~iti (iz Crkve) v. excommunicate, interdict, anathematize,
curse by bell, book and candle; cf. izop{titi
odmazda n. f. vengeance
odmazditi v. retribute
odmetnik (otpadnik) n. m. apostate
odnos n. m. relationship, relation
odnositi (se) v. concern, have to do with; regard
odobrewe n. n. approval, consent, assent; approbation
odobriti v. approve, assent, consent, be pleased to do sth
odoleti v. withstand
odrediti v. determine
odre}i se v. deny, reject, repudiate, foreswear, renounce; abdicate,
abjure
odricawe n. n. rejection, renunciation; denial, negation; abnegation, abdication (of sovereignty), abjuration, repudiation
odricati v. deny, disavow, reject, renounce
odslu`iti v. finish/be through the divine service
odstupati v. withdraw oneself from, refrain, apostatize, abjure (religion)
odstupnik n. m. apostate; abjurer, renegade, forsaker of religion;
impious; atheist
odstupni{tvo (otpadni{tvo) n. n. apostasy; atheism; conversion
oduhoviti v. spiritualize, inspire
oduhovqewe n. n. spiritualization, inspiration
odu{eviti v. animate, inspire, kindle; odu{eviti se be/get
animated, enthusiastic, inspirited
odu{evqewe n. n. enthusiasm, inspiration
o`alo{}en adj. grief-stricken
o`iveti (o`ivqavati) v. come/restore to life, give life to, rise
from the dead; revive, recover ones spirits
o`ivquju}i adj. reviving, renewing, vivifying
o`ivotvorewe n. n. revival, animation, reanimation
ozakoniti v. legalize, authorize
ozaren adj. radiant, brilliant, bright

83

ozarewe

opravdawe

ozarewe n. n. divine light, enlightening, illumination

ozariti v. enlighten, light up, illuminate
okajavawe n. n. expiation
okajavati v. expiate
oko n. n. (pl. o~i) eye; oko za oko, zub za zub an eye for an eye
and a tooth for a tooth, return flesh for flesh; duhovno oko
minds eye; umne o~i srca (intellectually) discerning eyes
okon~ati v. finalize, finish
okrepiti v. strengthen, fortify, refresh
okrepqewe n. n. strengthening; refreshment
Oktoih n. m. Octoechos; cf. Osmoglasnik
okultan adj. occult
okultizam n. m. occultism
okultist n. m. occultist
okusiti v. taste, relish; okusiti spokoj enjoy rest; okusiti
smrt to taste death
oli~avawe (oli~ewe) n. n. impersonation
oli~avati v. impersonate, personify, embody
oli~nostiti v. personify, impersonate, embody
oli~nostwewe n. n. personification, impersonation, embodiment
oltar n. m. altar, sanctuary, Lords table; chancel (in the Greek
church); oltarska ikona altarpiece; oltarski ~ar{av, pokriva~ za ~asnu trpezu altar-cloth
omivawe (obredno prawe ruku) n. n. washing, ablution; obred
omivawa ruku za vreme slu`be lavado
omilitika n. f. homiletics
omilija n. f. homily
omofor n. m. omoforion
ontologija n. f. ontology
ontolo{ki adj. ontological
opelo n. n. funeral rite/service; odr`ati opelo perform a funeral service
opipqiv adj. tangible
opit n. m. experience
opovrgavawe n. n. refutation, confutation, disproof
opovrgnuti v. refute, confute, disprove
opravdawe n. n. justification, exculpation; apology

84

opravdati

osvetoqubivost

opravdati v. justify, exculpate

oprostiv adj. excusable, pardonable
oprostiti v. forgive; absolve; pardon
opro{taj (opro{tewe grehova) n. m. forgiveness, absolution;
pardon, remission; dati opro{taj grehova grant remission of
sins; opro{tewe duga excuse of debt
opsedati v. besot, infatuate, take possession of
opsednut adj. possessed
optu`ba n. f. accusation, accusal, charge; krivi~na optu`ba
imputation (of a crime)
optu`iti (tu`iti) v. accuse, charge with, impute; indict; incriminate; prosecute
ophoditi v. encircle, surround; ophoditi se do/manage with,
treat, serve
op{te`iteqni adj. communicative; op{te`iteqni ustav
monastic coenobitic regulations/statutes
op{te`i}e (kinovija) n. n. coenobium, community life
op{ti adj. common, general, total, public
op{tina n. community, parish, fraternity
op{tinski adj. communal, of the community
op{titi v. associate, relate; op{titi s Bogom walk with God
orar n. m. orarion; stole (of a deacon)
organist n. m. organ-player
orguqe n. pl. organ
oreol n. m. aureole, halo, nimbus
osama n. f. solitude; seclusion
osamiti se v. seclude oneself
osamqen adj. solitary; lonely
osamqenost n. f. seclusion
Osana interj. Hosanna
osveta n. f. vengeance, revenge
osvetiti (osve{tati) v. consecrate, sanctify; hallow; inaugurate;
osvetiti crkvu consecrate a church
osvetiti (se) v. avenge, revenge, take revenge, vindicate
osvetoqubiv adj. revengeful, vindictive
osvetoqubivost n. f. vindictiveness, revengefulness

85

osve}ewe

otac

osve}ewe n. n. consecration, sanctification; osve}ewe hleba i vina consecration of the bread and wine; osve}ewe jeleja
extreme unction
osve}uju}i adj. consecrating, inaugural, dedicating
osve{tati cf. osvetiti
oseniti v. shed, spread sth over sb; bless, sanctify; oseniti krsnim znakom bless with the sign of the cross
oset n. m. sense
osetiti (ose}ati) v. feel; touch, sense
ose}awe n. n. feeling, emotion; plemenita ose}awa noble sentiments
oskvrniteq n. n. defiler, profaner, polluter
oskvrnuti (oskrnaviti) v. assail, defile, profane, desecrate, violate; oskrnaviti se defile oneself, be defiled, profaned
oskrnavqen adj. corrupt, defiled
oskrnavqewe n. n. defilement, desecration, profanation, violation;
oskrnavqewe hrama profanation of a temple
oslabiti v. weaken, enfeeble
osloboditeq n. m. redeemer, deliverer, liberator
osloboditi v. free, liberate, set free, release from, deliver from
oslobo|ewe n. n. liberation, deliverance, setting free; oslobo|ewe
od zaveta affranchisement
Osmoglasnik n. m. Antiphonary, Octoechos
osnova n. f. base, basis, foundation, beginning
osnivawe n. n. foundation, establishment
osnivati (osnovati) v. found, lay the foundation, establish
osniva~ n. m. founder
ostaci n. pl. remains, remainder; posmrtni ostaci mortal remains, relics
osuda n. f. condemnation, conviction; crkvena osuda aggravation; ve~na osuda eternal censure
osuditi v. condemn, doom; (osu|ivati) blame, criticize, censure
osu|en adj. damned, doomed
osu|ivawe n. n. criticism, censure
otac n. m. father, abba; Bog Otac God the Father; O~ena{
Pater noster, the Lords prayer; duhovni otac spiritual father;
Otac nebeski Celestial Father; Sveti oci holy fathers, the
fathers of the Church

86

ota~ki

ot{elni~ki

ota~ki adj. patristic, fatherly, paternal

otaxbina n. f. home-country, native country, motherland
otaxbinski adj. home-country, native country, motherland
oteloviti se v. become incarnate, be made man; cf. ovaplotiti se
otelovqewe n. n. incarnation, taking human flesh, assuming the
human body, embodying in flesh (in a human form)
otkriven adj. open, revealed, manifest, exposed, uncovered; otkriveno bogoslovqe revealed religion
otkrivewe n. n. revelation, exposure, showing, manifesting,
disclosure; Otkrivewe Book of Revelation, Apocalypse; otkrivewe apostola Jovana St. Johns revelation
otkriti v. reveal, manifest, show, expose, disclose, display, uncover, unveil
otpadawe n. n. falling away, breaking away; defection from the
Church
otpadnik n. m. apostate, renegade
otpadni{tvo n. n. apostasy
otpasti v. fall off / break away; defect from the Church
otpraviti v. send; exercise, practice, administer (divine service);
otpravqati sopstvene du`nosti exercise ones duties
otpravqawe n. n. sending; celebration, performance (of religious
rites)
otpusni adj. dismissal; absolutory; otpusna pesma recessional,
dismissal hymn
otpust n. m. dismissal
otpustiti v. let go, dismiss; pardon, forgive; remit; otpustiti u
miru let depart in peace; otpustiti grehe absolve/remit
ones sins
otpu{tewe (grehova) n. n. absolution, pardon, remittent, remission, release; javno otpu{tewe grehova general absolution;
potpuno otpu{tewe plenary remission
otrok n. m. youth, child, boy, adolescent
otrokovica n. f. girl, lass, adolescent
otu|ewe n. n. alienation, estrangement
otu|iti v. alienate, estrange
ot{elnik n. m. anchorite, hermit; cf. pustiwak
ot{elnica n. f. anchoress, hermitess
ot{elni~ki adj. hermitical

87

ot{elni{tvo

o~i{}ewe

ot{elni{tvo n. n. hermitic life

ohol adj. haughty; proud; vainglorious
oholost n. f. vainglory, haughtiness
oceubistvo n. n. patricide
oceubica n. m. patricide
o~ajavati v. be in despair, be desperate
o~ajawe n. n. despair, heart-break, despondency; upasti u o~ajawe give oneself up to despair
o~ekivawe n. n. expectation, hope; van svih o~ekivawa
beyond expectation, against all probability
o~ekivati v. expect, hope for, look for, set hope on
O~ena{ n. m. Lords prayer, Pater Noster (lat.)
o~igledan adj. manifest, evident
o~inski adj. fatherly, paternal
o~instvo n. n. fatherhood
o~istiti v. purify, clear, justify, exonerate, purge away; cleanse,
blot (out); chasten; o~istiti se purify oneself
o~i{}ewe n. n. purification, exoneration, justification, sanctifying; obred o~i{}ewa februation

88

P
pad n. m. fall, transgression, the Fall (of Adam)
padawe n. n. falling, destruction; moralno padawe degradation
padati v. fall, fall down, degrade, be ruined, be degraded; pali an|eo fallen angel
paganski adj. pagan
paganstvo n. n. paganism
pa`qiv adj. attentive, mindful; careful
pa`qivost n. f. attentiveness, mindfulness; regard, consideration
pa`wa n. f. attention, care, application, heed; obra}ati pa`wu
(na) pay attention to
pakao n. m. (gr. bibl.) Hades, hell
paklen adj. hellish, infernal
pali cf. padati
pamjat cf. se}awe; vje~naja pamjat everlasting remembrance
panagija n. (gr.) panagia (an image of the Virgin Mary worn as a
pendant by Bishops); Velika Panagija Great Panagia (Virgin
Oranta)
panakamilavka n. f. skouphos with a veil
panteizam n. m. pantheism
panteista n. m. pantheist
panteisti~ki adj. pantheistic
papa n. m. pope, Pontiff; (titula rimskog episkopa) the Holy Father
papizam n. m. popery, papistry, papism
papist n. m. papist
papisti~ki adj. popish, papist
papski adj. papal; pontific(al); papska mitra tiar, tiara
papstvo n. coll. papacy, popedom; pontificate
papstvovati v. occupy the Holy See
parastos n. m. requiem service; office for the dead; parastos

89

paroh

Petrovdan

paroh n. m. parson, parish priest; vicar, rector

parohija n. f. parish
parohijan n. m. parishioner; parohijani congregation
parohijski adj. parochial, parishional; parohijska crkva parish church; parohijski sve{tenik parish priest; parohijski dom n. m. parish home (rectory)
Parusija n. f. Parousia
pastva n. f. flock, herd
pastir n. m. shepherd; Dobri pastir the Good Shepherd
pastirski adj. pastoral, pastorly; pastirska slu`ba pastoral
service
pastirstvo n. n. pastorship, prelacy
pastor n. m. (prot.) pastor, minister; pastor disident non-conformist minister
pastorski adj. pastorly
pasha n. f. (Jewish) Pascha, Passover; (Christian) Easter, Easter
Sunday; Easter-week;
pashalan adj. paschal; Easter; pashalna nedeqa Easter Week;
pashalno jaje paschal egg; pashalno jagwe paschal lamb;
pashalni ciklus (~etrdesetnica) paschal cycle
patrijarh n. m. patriarch; catholicos; Va{a svetosti Your
Holiness (obra}awe)
patrijarhalan adj. patriarchal
patrijar{ija n. f. patriarehate
patrijar{ijski n. m. patriarchal, patriarchic
patrologija (patristika) n. f. patristics, patrology; books by
Holy Fathers
pevawe n. n. singing; crkveno pevawe choir service
peva~ n. m. singer, chanter, chorister
Pedesetnica n. f. Pentecost, Whitsuntide
pedesetni~ki adj. Pentecostal
pesma (crkvena) n. f. hymn, psalm, canticle, canon; Pesma nad
pesmama Song of Songs, the Song of Solomon
pesmopevac, psalmopojac n. m. the psalmist
petak n. m. Friday; Veliki petak Good Friday
Petokwi`je n. n. Pentateuch
Petrovdan n. m. St. Peter and St. Paul, Midsummers Day; petrovski post the Fast of the Apostles

90

pe~at

pobedonosan

pe~at n. m. seal, stamp/printing; letters; crkveni pe~at Slavonian or ecclesiastical letters; pe~at dara Duha Svetoga obsignation; Kainov pe~at the brand of Cain; pe~at rimskog pape
s likom Svetog Petra fishers ring, the seal of the fisherman;
nositi pe~at bear the stamp
pijetizam n. m. pietism
pijetisti~ki adj. pietistic
pismo n. n. scripture, writing; letter; Sveto Pismo Holy Scripture
plamen n. m. flame, fire
plamen adj. flamy, ardent, fiery, fervent
pla~ n. m. weeping, crying; Pla~ Jeremijin the Lamentation
of Jeremiah; pla~ Majke Bo`ije Pieta, the Lamentations of
Good Friday
pla{tanica n. f. the Eileton, shroud (in which our Saviour was
wrapped when He was laid in the tomb), holy handkerchief; representation of our Saviour in the grave
plemenit adj. noble
plemenitost n. f. nobility
plod n. m. fruit; plod ~reva (utrobe) the fruit of the womb; zabraweni plod forbidden fruit; plodovi truda the fruits of
labour; donositi ploda bear fruit
plodan adj. fruitful, fertile
plodnost n. f. fertility, fruitfulness
plodonosan adj. bearing fruit
plot n. f. flesh, body cf. telo
plotski adj. fleshly, bodily, carnal
pluralizam n. m. pluralism; cf. mnogona~alije
pnevmatologija n. f. pneumatology
pnevmatolo{ki adj. pneumatological
pobeda n. f. victory, triumph; odneti pobedu conquest, gain victory (over)
pobediti v. conquer, triumph; prevail (of ideas, theories), overcome (vices)
pobednik n. m. victor, triumpher, conqueror
pobedni~ki adj. victorious, triumphant
pobedonosan cf. pobedni~ki

91

pobedonosac

podvi`nik

pobedonosac adj. vanquisher, conqueror; Sveti Georgije Pobedonosac St. George the Victorious
pobesneti v. get frantic, be/become possessed with passions
pobo`an adj. pious, devout; godly, god-fearing; saintly
pobo`nost n. f. piety, godliness, devotion
pobornik n. m. defender, advocate
pobuda n. f. impulse, motive, spur; slediti pobude srca follow
the heart; prirodna pobuda natural impulse
pobuditi v. awake, arouse, rouse; incite, stimulate, stir; pobuditi
interesovawe, zavist arouse attention, envy
poverewe n. n. trust, confidence, faith; zloupotrebiti ne~ije
poverewe abuse/betray ones confidence; li{iti (koga) poverewa discredit; izgubiti poverewe lose confidence; slepo poverewe blind faith; dostojan poverewa trustworthy
pove~erje n. n. Compline (service after vespers); veliko pove~erje great compline; malo pove~erje small compline
povu}i se v. retreat; withdraw; retire
pogibeq n. f. death, destruction, doom, ruin, perdition; sin pobigli the son of perdition
pogibeqan adj. pernicious, disastrous, fatal
poginuti v. perish, get ruined, be destroyed, come to perdition, go
to ruin
poglavar n. m. primate
poglavarstvo n. n. supremacy, domination
pogorditi se v. become proud of, pride oneself upon sth, magnify
oneself
pogreb n. m. burial, funeral; obsequies
pogrebni adj. burial, funeral; pogrebna slu`ba dirge; pogrebni obred burial rites; pogrebne usluge funeral service
pogre{iv adj. wrong, erroneous
pogre{ivost n. f. erroneousness, faultiness
pogru`ewe n. n. immersion, sinking
pogruziti v. plunge, immerse, dip, sink; pogruziti dete u krstionicu plunge a child into the baptismal font
podvig n. m. ascetic action/feat; exploit, great/heroic deed; u~initi podvig achieve an exploit
podvi`nik n. m. ascetic, devotee; zealot

92

podvi`ni~ki

pokloniti

podvi`ni~ki adj. ascetic

podvi`ni{tvo n. n. asceticism
podvizavati se v. lead an ascetic life; strive to do sth
podmukao adj. insidious, treacherous, crafty
podmuklost n. f. malice, treachery, craftiness
podobije n. n. likeness, Godlikeness; resemblance, similarity; ~ovek je sazdan po obrazu i podobiju Bo`ijem man is created in
the image and likeness of God
po`eleti v. begin to desire, long for, covet
po`rtvovan adj. self-sacrificing
po`rtvovawe n. n. self-sacrifice
po`uda n. f. desire, lust, concupiscence; avidity; greed; plotske
`eqe the desires of the flesh
po`udan adj. avid, lustful, concupiscent; greedy
pozdrav n. m. salutation
poziv n. m. vocation, calling; slediti poziv follow ones vocation
poznawe n. n. knowledge, learning, information; bogopoznawe
knowledge of God; poznawe dobra i zla the knowledge of
good and evil
poznati v. know, come to know; experience, learn; poznaj samog
sebe know yourself
poimawe n. n. understanding, comprehension, conception
poimati v. understand, comprehend
pojawe n. n. chant; vizantijsko pojawe Byzantine plain chant
pojac n. m. cantor, chanter; precentor
pokajawe n. n. regret; repentance, penitence; penance; sveta tajna
pokajawa Sacrament of penitence; bez pokajawa impenitently; umreti bez pokajawa die impenitent; smrt bez pokajawa final impenitence
pokajati se v. repent, do penance
pokajnik n. m. atoner, penitent
pokajni~ki adj. repentant, penitent; penitential
poklade n. f. shrove Tuesday
poklon n. m. genuflection, bow; poklon do zemqe bow to the
ground
poklonik n. m. worshipper
pokloniti se v. genuflect, prostrate (oneself); worship, venerate

93

poklowewe

pomesni

poklowewe n. n. adoration, worship; poklowewe mudraca the

adoration of the magi
pokoj n. m. peace, rest; repose; ve~ni pokoj eternal rest
pokojan adj. restful, quiet, calm, departed, the late
pokojnik n. m. deceased man, departed person
pokora n. f. penance
pokoran adj. submissive, obedient, humble; pokorno adv.
humbly, submissively; fervently
pokoriti v. submit, subdue, subordinate; pokoravati se (pokoriti se) obey; submit, subdue, surrender
pokornost n. f. obedience, submission, humbleness; pokornost
voqi Bo`ijoj in accordance with the will of God
pokrov n. m. protection, shelter, veil, cover; Pokrov Presvete
Bogorodice the Protecting Veil of the Mother of God, the Feast
of Intercession of the Holy Virgin
pokroviteq n. m. patron, protector, patronizer, supporter, advowee; pokroviteqica protectress
pokroviteqstvo n. n. guardianship, patronage, protection,
advowson
polagawe, polo`ewe n. n. laying (of hands), laying on; polagawe
u grob deposition, entombment
polagati, polo`iti v. place, put, lay; lay on/upon, set, bestow
upon, confer; rukopolagati lay hands on
polijelej n. m. candelabrum (pl. -bra), chandelier
poludeti v. rave, be in a fury, go/become crazy
poluno}nica n. f. Midnight service; Nocturnes
pomagati, pomo}i v. aid, help, assist, succour, contribute (to sth);
Bo`e, pomozi God, help!
pomazanik n. m. the anointed one; (Bo`iji) the Lords anointed
pomazawe n. n. anointment, unction
pomazati v. anoint
pomast n. f. ointment
pomen n. m. Memorial Service; godi{wi pomen annual memorial service
pomenuti v. remember, be mindful (of); (pomiwati) pray for the
dead
pomesni adj. local; pomesna (Pravoslavna) Crkva Local
(Orthodox) Church

94

pomesnost

poslu{ati

pomesnost n. f. locality, localization

pomilovati v. pardon, forgive, remit, spare; have mercy (on),
have pity on; Bo`e, pomiluj God, preserve!
pomirewe n. n. conciliation; reconciliation
pomiriti v. conciliate; pomiriti se reconcile
pomisao n. f. thought, intention, design; tajne pomisli secret,
concealed thoughts; bludne pomisli lascivious thoughts
pomo} n. n. assistance, help, succour; pru`ati pomo} render assistance, lend a willing hand
poni`ewe n. n. despise, humiliation, abasement, degradation
poniziti v. despise, humiliate, abase, lower; poniziti se lower oneself
ponosan adj. proud
pop n. m. priest
popadija n. f. priests wife, presbytera
poreklo n. n. origin
poricawe n. n. negation, denial
poricateq n. m. negator
poricati v. negate, deny
porok n. m. vice, blemish, iniquity; odati se poroku addict oneself to vice, indulge in vices
poro~an adj. depraved, vicious, faulty, fallacious
poro~nost n. f. depravation, depravity, viciousness
posvetiti v. ordain, consecrate, devote; sanctify; posvetiti se
devote oneself
posve}en adj. devoted; sanctified; sacred
posve}ewe n. n. ordaining, consecration, sanctification; dedication
poseban adj. distinct, particular, special, singular
posebnost n. f. particularity, special quality, singularity
poslanik n. m. messenger
poslanica n. f. message, letter, epistle; apostolske poslanice
the epistles of the apostles; saborna poslanica catholic,
general epistle; episkopska poslanica pastoral; autor poslanice epistler; velikoposna poslanica lent epistle
poslu{an adj. obedient, submissive, docile
poslu{awe n. n. obedience
poslu{ati v. obey, show obedience

95

poslu{nik

pouzdawe

poslu{nik n. m. novice, convert, lay brother (a youth trained as a

monk in a convent)
poslu{ni{tvo n. n. noviceship, novitiate, probation
poslu{nost n. f. obedience, submission, subordination; slepa poslu{nost implicit/passive obedience
posramiti v. put to shame, humiliate, disgrace, abase; posramiti
se to be ashamed
posrednik n. m. mediator, intercessor
posredni{tvo n. n. intercession, mediation
posredovawe n. n. mediation
posredovati v. intercede; mediate
post n. m. fast, fasting; Lent; (Muslim) Ramadan, Ramasan; dr`ati post keep lent, observe the fast days; dr`awe posta abstinence; Veliki post the Great Fast, Lent; bo`i}ni post
the Christmas Fast, Advent; prekinuti post break fast
postan adj. fast, Lenten; fast day; posni dan day of abstinence,
fast day; posna hrana Lenten food
Postawe n. n. Genesis
postati v. come into being
postiti v. fast, keep fast
postojan adj. steadfast
postojanost n. f. steadfastness
postojawe n. n. existence; subsistence, hypostasis
postojati v. subsist; exist
postrig n. m. tonsure; consecration (of a monk/nun); primiti
postrig be tonsured, take the habit/veil
potiskivawe n. n. repression
potiskivati v. repress
potomak n. m. descendant, offspring
potomstvo n. coll. posterity
potop n. m. flood, deluge; Potop (bibl.) the deluge, the great
flood
potopiti v. immerse
pot~initi cf. pokoriti
pot~iwen cf. pokoren
pouzdan adj. trustworthy, reliable
pouzdawe n. n. confidence, trust, reliance; assurance, faith

96

pouka

pravedan

pouka n. f. morality
pou~avawe n. n. teaching, schooling; instruction; tutorship; pou~avawe novoobra}enih catechesis; pastirsko pou~avawe
homily
pou~avati, pou~iti v. admonish, instruct, teach; sermonize,
preach; moralize
pohvala n. f. laud, praise, eulogy
pohvalan adj. laudable, praiseworthy; pohvalna pesma song of
praise; pohvalno slovo panegyric eulogy
pohvaliti cf. hvaliti
pohlepa n. f. avarice; greed, cupidity
pohlepan adj. avaricious, greedy; covetous
pohota n. f. desire of the flesh; evil desire
pohotan, pohotqiv adj. lustful, lewd
pohotqivost n. f. lust, lewdness
po~ast n. f. honour, credit, distinction; tribute; ukazivati po~ast
confer honour upon, pay tribute
po~etak n. m. commencement
po~eti v. commence
po~ivati v. depart, repose rest (in peace), lie in the grave, have
ones repose
po~iv{i adj. departed
po~initi v. (po~initi greh, u~initi prestup) commit (a sin,
an offence)
po{kropiti v. asperse, sprinkle with
po{kropqewe n. n. affusion; aspersion, sprinkling
po{ten adj. honest, fair; just, upright
po{tewe n. n. honesty, probity, integrity; fairness
po{tovawe n. n. honouring, respect; reverence; veneration, adoration, devotion; po{tovawe svetiteqa reverence for the saints; po{tovawe svetih ikona veneration of icons; po{tovawe Presvete Bogorodice reverence of the Virgin Our Lady
po{tovati v. venerate, adore; honour; respect, revere; po{tovati Majku Bo`iju venerate (honour) the Mother of God
pravda n. f. justice; truth; righteousness
pravedan, pravi~an adj. just, true, truthful; righteous, upright,
godly

97

pravednik

prvosve{tenik

pravednik n. m. just/righteous man; spavati snom pravednika

sleep the sleep of the just
pravednost n. f. justice; righteousness, truthfulness, uprightness
pravi~nost n. f. equity, veracity; fairness
pravo n. n. right; crkveno pravo church right; Canon law; pravo raspodele beneficija advowson; pravo pomazanika
Bo`ijeg divine right
pravoveran adj. orthodox
pravoverje n. n. orthodoxy, rightful faith
pravoslavan adj. Orthodox; Pravoslavna Crkva Orthodox
Church; pravoslavni Orthodox believers, members of the
Orthodox Church; pravoslavna bra}a fellow-Orthodox
pravoslavqe n. n. orthodoxy, Orthodox faith; nedeqa pravoslavqa Orthodoxy Sunday
pravosu|e n. n. justice, judicature, administration of justice
pradedovski adj. ancestral
praznik n. m. feast, festival; holiday; hramovni praznik Saints day; pokretni praznik movable holy day
prazni~an adj. festal, holiday
praznovati v. celebrate, keep festival, feast
praznosloviti v. speak vainly (frivolously, idly), prate, talk nonsense
praznoslovqe n. n. idle talk, frivolous talk
praizvor n. m. original
praotac n. m. ancestor, father of the race/mankind, archi-father (of
Adam); praoci forefathers, ancestors
praroditeqski adj. ancestral; praroditeqski greh original
sin
prvenstvo n. n. precedence; priority
prvobitan adj. primitive, primordial, original
prvozvan adj. first-called; Sveti apostol Andrej Prvozvani
St. Apostle Andrew the first-called
prvomu~enik n. m. protomartyr
prvona~alni adj. primary, original, initial
prvoobraz n. m. prototype
prvoobrazan adj. primordial, original
prvoro|en adj. first-begotten, first-born
prvosve{tenik n. m. high priest, chief-priest; pontiff

98

prvosve{teni~ki

prekliwawe

prvosve{teni~ki adj. of the high priest, pontific

preblag adj. most good, most gracious
preblagosloven adj. most blessed
prebla`en adj. most blessed, most happy
prevariti v. defraud
previ{wi adj. Most High
prevoditi v. interpret; cf. tuma~iti
prevo|ewe (tuma~ewe) n. n. interpretation
predak n. m. forefather; ancestor
predawe n. n. tradition; legend
predati, predavati (kome) v. commend (to); commit oneself to,
be resigned to; predati se gnevu, o~ajawu resign oneself to
anger, despair; predati se voqi Bo`ijoj put oneself into the
hands of God
predbra~an adj. antenuptial
predvideti v. foresee
predvi|awe n. n. prediction, foretelling
predznawe n. n. foreknowledge
predikaonica n. f. pulpit (archit.)
predlo`ewe (darova) n. n. table of Oblation, Prothesis; offering,
oblation
predodrediti v. predestine, predetermine, foreordain
predodre|enost n. f. predestination, predetermination; fatality
predokus n. m. foretaste
predrasuda n. f. prejudice
predsobqe n. n. ante-chamber (room)
pre|eosve}en adj. presanctified; Liturgija pre|eosve}enih
darova mass of the presanctified hosts
prezviter n. m. priest, presbyter
prezviterijanac n. m. Presbyterian
Prezviterijanska Crkva n. f. Presbyterian Church
prezviterijanstvo n. n. Presbyterianism
prezviterstvo n. n. priesthood; presbytery
prejemstvo n. n. succession (apostolic)
prekp{iteq n. n. transgressor, trespasser, infringer, violator, breaker
prekliwawe n. n. obsecration, implorement; supplication

99

prekliwati

prepodobnost

prekliwati v. implore, obsecrate; supplicate

prekliwu}i adj. suppliant
prekor n. m. rebuke, reproach, reproof
prekorevati v. reproach, rebuke, reprove
prekrstiti v. rebaptize, baptize again; prekrstiti se be rebaptized; make the sign of the cross
prekr{aj n. m. transgression, violation, infringement
prekr{iti v. break, infringe, violate, transgress; prekr{iti zakon infringe/violate the law; prekr{iti zapovesti Bo`ije
transgress the commandments of God; prekr{iti obi~aj
deviate from custom; prekr{iti obe}awe break a promise
prekr{ten adj. rebaptized, baptized again
prelesnik (ku{a~) n. m. tempter, seducer, enticer; the evil one
prelest n. f. deception; temptation, seduction
prelestiti v. charm, deceive; tempt, seduce, entice
prequba n. f. adultery, fornication; izvr{iti prequbu commit adultery, fornicate
prequbnik n. m. adulterer, fornicator
prequbni~ki adj. adulterous
premudrost n. f. wisdom of God; Kwiga premudrosti the
Book of Wisdom
preneporo~an adj. all-blameless, all-undefiled, most pure, most
innocent
preneporo~nost n. f. all-purity, all-chastity
preobra`ewe n. n. transfiguration; Preobra`ewe Gospodwe
the Transfiguration of Christ, Holy Transfiguration; blagosiqawe gro`|a na Preobra`ewe the blessing of fruits at the
Transfiguration
preobraziti v. transfigure, transform, change
preobratiti v. convert
preobra}enik n. m. convert, novice
preobra}ewe n. n. conversion
Preosve}eni adj. Most Eminent, Most Reverend
Preosve{tenstvo n. m. Your Grace, Eminence; Va{e preosve{tenstvo Your Eminence/Holiness (obra}awe)
prepodoban adj. holy, saint, just; prepodobni otac Reverend
Father
prepodobnost n. f. holiness, reverence (title)

100

preporod

priziv

preporod n. m. regeneration, renewal; cf. obnova

preporoditi (se) v. regenerate, give new life to; be regenerated
prepotopski adj. ante-deluvian
prepreden adj. crafty, astute
presvet adj. most holy, all-holy
preseqewe n. n. emigration, migration; transmigration of souls,
metempsychosis
preslavan adj. most glorious, marvelous
prestaviti se v. pass away, die, depart from this life
prestavqewe n. n. death, demise
presto n. m. altar, altar-table, communion table, cathedra, throne;
prestoli (angelski ~in) thrones; arhijerejski presto
archbishops stall; papski presto Papal See
prestolan adj. of the altar; prestoni ukrasi the ornaments of
the altar
prestolonaslednik n. m. heir to the throne
prestup n. m. offence; sin; transgression, trespass; forfeiture; krivi~ni prestup criminal offence; commit a crime
prestupiti v. forfeit; transgress; trespass, violate, infringe
prestupnik n. m. sinner, transgressor, trespasser; violator, criminal, law-breaker
prestupni~ki adj. criminal, illegal
presuda n. f. judgment; sentence
pretvarawe n. n. change, transformation; transubstantiation
preteran adj. excessive, immoderate
prete~a n. m. forerunner, precursor; Jovan Prete~a John the
Forerunner
pre~asni adj. all-honourable, most precious; venerable; Pre~asna krv Gospoda na{eg Isusa Hrista precious blood of Our
Saviour
pre~isti adj. all-chaste, all-pure, immaculate, without stain; Pre~isto Telo (Spasiteqa) immaculate body
pribe`i{te n. n. refuge, shelter, stronghold
privla~an adj. tempting, seducing
privla~nost n. f. temptation, attraction, enticement
privoleti v. force, compel, constrain
privremen adj. temporary
priziv (prizivawe) n. m. epiclesis; invocation; call, cry

101

prizivati

provi|ewe

prizivati v. invocate; invoke; cry unto one, call upon, invite;

prizivati ime Bo`ije call upon the name of God
priznawe n. n. confession, avowal, acknowledgement; recognition
priznati v. (greh) admit ones sins; acknowledge; recognize
prikloniti v. incline, bend over, bow, lay; prikloniti glavu
bow ones head; prikloniti koleno kneel
prilog (za crkvu) n. m. offertory
priqe`an adj. diligent, studious, assiduous
priqe`nost n. f. diligence, studiousness
prineti v. offer, immolate; prineti `rtvu offer a sacrifice
prinos n. m. oblation
prino{ewe n. n. Prothesis (rite of preparation), offertory; Anaphora (prayer); offering, oblation
priprata n. f. narthex
Prisnodjeva n. f. Ever-Virgin
pristani{te n. n. refuge, shelter; haven
pristojan adj. decent, proper, becoming
pristojnost n. f. decency
pristrasan adj. partial, biased
pristrasnost n. f. bias, partiality
pritvoran adj. feign, fake, simulate
pritvornik n. m. hypocrite, sham
pritvornost n. f. simulation, pretence
prihod (crkveni) n. m. parish benefice; income; church living
pri~asnik n. m. communicant, partaker; pri~asnik bo`anske
prirode communicant of divine nature
pri~estiti v. administer/give communion; pri~estiti (se)
take communion, receive Holy communion; pri~estiti se svetim tajnama receive the sacrament; pri~estiti se pred
smrt receive the last sacrament
pri~e{}e n. n. communion, eucharist (the holy table, the lords
table)
prqav adj. filthy, dirty, nasty; defiled, vile
prqav{tina n. f. filth, filthiness, defilement, corruption, nastiness
prqati v. defile, corrupt morally
provi|ewe n. n. providence

102

progawawe

propovedati

progawawe n. n. persecution
progawati, progoniti v. persecute
progneviti v. make angry, displease, irritate, anger, chafe; progneviti se get angry, get irritated, fly into a rage
progoniteq n. m. persecutor
pro`drqivac n. m. glutton
pro`drqivost n. f. gluttony
prozba n. f. request, entreaty, prayer
prozelit n. m. proselyte
prozelitizam n. m. proselytism
prozorqiv adj. clairvoyant, clear-sighted, perceptive
prozorqivost n. f. clairvoyance, clear-sightedness, foresight
prozrewe n. n. insight, enlightenment
prozreti, prozrevati v. give spiritual insight to; enlighten
proizvesti (za sve{tenika, monaha) v. ordain (a priest, monk);
primiti (sve{teni~ki) ~in be ordained (as a priest); postaviti na funkciju induct (a priest)
proizvo|ewe (postavqawe) sve{tenika n. n. ordination; induction
projava n. f. manifestation, appearance, revelation
projaviti v. express, manifest, reveal; projaviti se display
oneself
prokimen n. m. Prokemenon (a verse of the psalms sung before the
reading of the Epistles)
prokletstvo n. n. curse, malediction, imprecation, anathema,
damnation
prokliwati v. curse, damn, imprecate
prolazan adj. temporary; perishable
Prolog n. m. Menologion (gr.); Synaxarium
promisao n. f. providence
propast n. f. perdition
propasti v. perish
propoved n. f. sermon, homily, message; dogmatska propoved
dogmatics; moralna propoved moralizing sermon; pohvalna
propoved eulogistic sermon; zbornik propovedi homiliary;
odr`ati propoved deliver a sermon
propovedawe n. n. preaching (of the gospel), sermonizing
propovedati v. preach; sermon, sermonize, proclaim, announce

103

propovednik

psalam

propovednik n. m. preacher of the Gospel, missionary, sermonizer, preacher

prore}i (prorokovati) v. prophesy
proricawe n. n. prediction, prophesy, soothsay
proricati v. predict, foretell
prorok n. m. prophet
proro~anstvo n. n. prophecy, prediction
proro~ica n. f. prophetess
proro~ki, proro~anski adj. prophetic, warning, fatidical
prosvetiteq n. m. enlightener, instructor, educator
prosvetiteqstvo n. f. the Enlightenment
prosvetiti v. enlighten, instruct; civilize; prosvetiti um enlighten the intellect; prosvetiti narod educate the people
prosvetqewe n. n. enlightenment
prosve}ewe n. n. illumination, enlightenment; education, instruction, civilization
prositi, prosja~iti v. beg, make a living by begging
prosjak n. m. beggar, mendicant
prosja~ewe n. n. beggarliness, mendicancy, pauperism,
proskomidija n. f. Proskomidia (gr.), the Office of Preparation,
the Prothesis, table of Oblation; offertory
proslaviti, proslavqati v. glorify, magnify, praise; celebrate;
proslaviti se be glorified, be celebrated; be famous for
proslavqawe n. n. glorification, celebration
prosfora n. f. prosphora, communion bread, holy bread; (cath.
eccl.) host, wafer
protestant n. m. protestant
protestantizam n. m. Protestantism, Evangelicanism
protivnik n. m. foe, enemy; opponent
proto|akon n. m. protodeacon, first deacon
protojerej n. m. archpriest, archpresbyter, first priest
protoprezviter n. m. protopresbyter
protosin|el n. m. protosynkellos (gr.)
profanizacija n. f. profanation
profanizovati v. profane
procesija n. f. procession
psalam n. m. psalm

104

psalmodija

putir

psalmodija n. f. psalmody
psalmopevac (psalmist) n. m. psalmist, psalm-singer, psalmodist
psaltir n. m. Book of Psalms; hymnal, psaltery
puno}a (mera rasta puno}e Hristove) n. f. fullness (measure of
the greatness of Christ)
purizam n. m. purism
purista n. m. purist
puritanac n. m. Puritan
puritanizam n. m. Puritanism
pustiwa n. f. hermitage
pustiwak n. m. anchorite, solitary, hermit; cf. ot{elnik
pustiwa{tvo n. n. eremitic life, solitary life
pusto{ n. f. emptiness, dullness, vapidity
putir n. m. chalice

105

R
rab n. m., raba n. f. servant, man/maid servant; slave; rab Bo`iji
servant of God
rabin n. m. rabbi, rebbi
rabinski adj. rabbinic(al)
ravnoapostolni adj. Equal-to-the-Apostles
ravnodu{an adj. indifferent, unconcerned; listless
ravnodu{nost n. n. indifference; listlessness; cf. indiferentizam
radi prep. for the sake of; Hrista radi for the love of Christ,
for Christs sake; prositi Hrista radi beg for charity, go
begging, ask for alms
radovawe (radost) n. n. joy, delight, gladness, mirth; radovati se
rejoice, be glad/delighted, exult
radostan adj. joyful, rejoicing
ra|awe n. n. generation; procreation
ra|ati v. generate, procreate; beget
razapeti v. crucify
razborit adj. prudential; rational
razboritost n. f. prudence, caution, care
razven~ati v. divorce; dethrone
razvesti se v. divorce (ones husband/wife)
razvod n. m. divorce
razvrat n. m. immorality, lewdness, depravity, corruption, debauchery, perversity
razvratan adj. licentious, depraved, dissipated, debauched, wanton; immoral; razvratno pona{awe corrupt behaviour; razvratan `ivot crooked lifestyle; razvratan ~ovek debauched person; razvratna kwiga pernicious book; postati razvratan become depraved
razvratnost n. f. licentiousness, debauchery, dissipation
razgorevati v. kindle anew

106

razdor

raskajati

razdor n. m. discord, disunion; dissention; posejati seme razdora

sow seeds of discord
razlika n. f. difference, discrepancy, diversity, distinction
razlikovati v. distinguish, discriminate; sort, discern; differ, razlikovati (se) be different/unlike
razli~it adj. different; various
razli~itost n. f. difference; razli~itost Li~nosti Svete
Trojice difference in the manifestation of the Holy Trinity
among holy persons
razmatrawe n. n. deliberation
razmi{qawe n. n. reflection, meditation, consideration; contemplation; speculation
razmi{qati v. reflect, meditate, ponder, think over; deliberate,
contemplate; razmi{qati o Bogu meditate on God
razre{ewe n. n. remission, absolution, pardon; permission
razre{iti v. release, remit, pardon, shrive; pro~itati razre{nu molitvu give sacramental absolution; razre{iti posta
grant dispensation (for fasting); razre{iti od epitimije
remit a public penance
razum n. m. intelligence, reason, wisdom, knowledge, understanding, intelligence; Bog je vi{wi razum God is supreme intelligence; nerazumqivi razum unfathomable intelligence; pot~initi strast razumu control passion with reason; zdrav razum common sense
razumevawe n. n. understanding, intellection; sila razumevawa
intellective power
razumeti v. understand, comprehend, mean
razjasniti v. explain, interpret, elucidate
razja{wewe n. n. explanation, elucidation, interpretation, commentary
raj n. m. Eden, paradise; zemaqski raj earthly paradise
rajski adj. heavenly, paradise; rajske ptice heavenly birds
rasa (mona{ka) n. f. frock, cassock; kukuq cowl
rasejawe n. n. Diaspora, dispersion
rasejati v. disperse
raskajawe cf. pokajawe
raskajati se v. repent, regret, rue; raskajati se zbog svojih grehova repent of ones sins

107

raskid

revniteq

raskid (raskidawe) n. m. dissolution, cancellation, abrogation,

annulation
raskinuti v. cancel, dissolve; raskinuti brak dissolve a marriage; abrogate an agreement/convention
raskol n. m. schism, dissent, heresy, non-conformity; sect, sectarianism, dissidence; raskol izme|u Zapadne i Isto~ne Crkve
Great Schism
raskolnik adj. schismatic, dissenter, sectary, dissident, heretic,
non-conformist
raskolni~ki adj. schismatic(al), heretical, dissenting
rasofor n. m. rasophore, ryasonosets
raspadawe n. n. decay
raspadqivost n. f. dissolution
raspeti v. crucify; raspeti se be crucified
raspe}e n. n. crucifying, crucifixion; crucifix, cross; (u crkvi)
Holy Rood; Raspe}e Hristovo the Crucifixion
raspoznavawe n. n. discermment; raspoznavawe duhova discernment of spirits
raspoznavati v. discern, recognize, diagnose
raspop n. m. an interdicted priest, defrocked priest
raspopiti cf. ra{~initi
rasprava n. f. conflict, discord, contest, dispute; treatise
raspravqati (se) v. contest, dispute
raspu{ten adj. dissolute, licentious
raspu{tenost n. f. dissoluteness, licentiousness; lack of discipline
rastrojen adj. upset, disordered, broken, destroyed
rastrojiti v. ruin, break, destroy; upset, displease
rasu|ivawe n. n. reasoning, deliberation, consideration; (spiritual)
discernment
rasu|ivati v. discern, judge, reason, deliberate
ratni adj. military, of war
ratnik n. m. warrior, soldier
ratoboran adj. belligerent, militant, combative
ratobornost n. f. belligerence, combativeness; aggressiveness
ratovati v. fight for/against, defend
ra{~initi v. defrock, unfrock, disrobe (a priest)
revniteq n. m. devotee, zealot, bigot

108

revnovati

ritualnost

revnovati v. be zealous; act with zeal

revnost n. f. diligence, zeal, ardour, fervency
revnostan adj. ardent; eager, earnest, fervent, zealous
reinkarnacija n. f. reincarnation
reinkarnirati v. reincarnate
rekvijem n. m. requiem
religija n. f. religion; otkrivena religija revealed religion
religiozan adj. religious, pious
religioznost n. f. religiousness, piousness
relikvija n. f. hallows, the shrines or relics of saints
relikvijar n. m. cross chest; reliquary
retor n. m. rhetor, rhetorician
retorika n. f. rhetoric, oratory
retori~ki adj. rhetorical, oratorical
reforma n. f. reform, amendment
reformator n. m. reformer
reformatorski adj. reformed
reformacija n. f. Reformation
reformizam n. m. Reformism
reformisati v. reform
reformist n. m. Reformist
re~ n. f. term, word, expression; re~ Bo`ija the word of God,
the gospel; Logos
rigorizam n. m. rigorism
rigorist n. m. rigorist
rigorozan adj. rigorous
riza n. f. chasuble, cope, vestment, sacerdotal
riznica n. f. sacristy, vestry, vestry-room; treasury
rizni~ar n. m. sacristan, sexton, vestry-keeper
rimokatolicizam n. m. Roman Catholicism
rimokatoli~ki adj. (Roman) Catholic; Rimokatoli~ka Crkva Roman Catholic Church
ritual n. m. rite, ritual
ritualan adj. ritual, ceremonial
ritualizam n. m. ritualism, ceremonialism
ritualnost n. f. rituality, ritualism

109

rob

rukotvoran

rob n. m. slave; biti rob svojih strasti be a slave to ones

passions
rod n. m. generation, race, tribe; origin, stem, descent; qudski rod
human race; rod hri{}anski Christian people; rod qudski human kind, mankind; iz roda u rod from generation to
generation; rodom by birth
roditeq n. m. progenitor, father
roditi v. give birth to, beget, bear, generate; roditi se be born,
come into the world
rodoslov n. m. ancestry, genealogical tree
ro|ak n. m. kinsman, relation, relative; kindred
ro|en adj. born, begotten
ro|ewe n. n. birth, nativity; mesto ro|ewa birth place
ro`destvo n. n. nativity, birth; Ro`destvo Hristovo Nativity
of Christ; Ro`destvo Presvete Bogorodice Nativity of the
Theotokos
ropstvo n. n. slavery, captivity, bondage; vavilonsko ropstvo
the Exile, the captivity of the Jews in Babylon in the 6th c.
rukopolagawe n. n. imposition, laying-on (of the hands); holy orders, consecration, ordination
rukopolagati, rukopolo`iti v. ordain
rukotvoran adj. hand-made

110

S
sabespo~etni adj. co-eternal
sabla`wiv adj. seductive, tempting, suggestive; scandalous
sablazan n. f. scandal, offense; temptation, seduction, deception
sablazniti v. seduce, entice, tempt; offend; scandalize; sablazniti se be offended, take offense at sb; be seduced, be deluded
sabor n. m. assemble, meeting; congregation; council, synod; vaseqenski sabor Ecumenical council
saboran adj. catholic, universal; saborna crkva cathedral
(church)
sabornik n. m. Synaxarium
sabornost n. f. catholicity, universality
sabrawe n. n. assembly, congregation, sinaxis; molitveno sabrawe prayer meeting
sabrat n. m. fellowman
sabrati v. assemble, congregate; sabrati se gather
Savaot n. pr. Sabaoth, Yahweh, God
savez n. m. union, unity, alliance
savesnost n. f. conscientiousness
savest n. f. conscience; gri`a savesti remorse; ~ista savest
clear conscience; ne~ista savest guilty conscience; gristi
(nekoga) savest be conscience-stricken, suffer pangs of remorse
savestan adj. conscientious
savet n. m. council, board, committee; advice; Svetski savet Crkava World Council of Churches; Savet episkopa the
house of bishops; crkveni savet Church council
savetnik n. m. adviser, counselor, consultant
savetovati v. counsel, advice, give advice, recommend; savetovati se (posavetovati se) consult, discuss
save~ni cf. sabespo~etan
savremen adj. contemporary, modern, present-day

111

savremenik

sakrament

savremenik n. m. contemporary
savr{en adj. consummate; perfect; accomplished; jedino je Bog
savr{en God alone is perfect
savr{enost n. f. excellence, perfection, perfectness
savr{enstvo n. n. perfection; dosti}i savr{enstvo u ne~emu
achieve perfection at sth; do savr{enstva to perfection, perfectly
savr{iteq n. m. accomplisher, doer, maker, performer
savr{iti v. accomplish, finish, complete, fulfill; consummate,
perfect
saglasan adj. concordant, harmonious, consenting; saglasno in
accordance
saglasiti se v. harmonize, agree with, come to an agreement; consent, agree to do sth
saglasje n. n. accord, harmony, unison; Concordia (lat.)
saglasnost n. f. consensus, conformity, agreement; consent
sagledavawe n. n. meditation, consideration, contemplation
sagledavati v. consider, contemplate, meditate
sagre{ewe n. n. trespass, sin, transgression, offence
sagre{iti v. sin, transgress, trespass, offend
sadejstvo n. n. synergy, interaction, cooperation; Bo`ije sadejstvo Gods assistance
sadejstvovati v. work with, interact; concelebrate; help
sadr`aj n. m. matter, subject; contents
sadr`ati, sadr`avati v. contain; keep
sa`aqewe n. n. pity, compassion, mercy, tender-heartedness
sa`aqiv adj. compassionate, tenderhearted
sazvu~je n. n. harmony, accordance, consonance, coordination
sazdawe n. n. creation, work; foundation; Bo`ije sazdawe work
of God
sazdateq n. m. creator, maker, founder
sazdati v. make; create; call into being from non-being; accomplish
saznawe n. n. knowledge; notion; information, data
saznati v. learn, hear, find out, familiarize
sakelejnik n. m. sakellarios
sakrament n. m. sacrament

112

sakramentologija

saradwa

sakramentologija n. f. sacramentology
sakriven adj. hidden, concealed; secret, occult
sakrivenost n. f. secrecy, mystery, occultness
sakriti, sakrivati v. conceal, hide; sakriti se hide oneself;
keep out of sight
sam adj. solitary; pron. sam, sama, samo, sami, same, sama oneself, myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, themselves; sam po sebi by oneself; Bog je sama premudrost God is
wisdom itself
Samarjanin n. m. Samaritan
samodisciplina n. f. self-discipline, self-control
samozadovoqan adj. self-satisfied, self-contented
samozadovoqstvo n. f. self-satisfaction, self-content
samokontrola n. f. self-control, self-restraint
samoqubac n. m. egoist, selfish person
samoqubiv adj. self-centered, selfish, egoistic
samoqubqe n. n. self-centeredness, selfishness, egotism; self-esteem
samoobmana n. f. self-deception, self-delusion
samoodricawe n. n. self-sacrifice, self-denial, abnegation, or renouncement of self
samoponi`ewe n. n. self-abasement, self-humiliation
samosvest n. f. self-consciousness
samost n. f. selfhood
samo}a n. f. solitude
samoubistvo n. n. suicide
samoubica n. m. suicide
saobrazan adj. conformable, suitable, consistent
saobraziti v. conform, regulate; saobraziti se act in conformity with
saobraznost n. f. conformity
saose}ajan adj. sympathetic, compassionate, empathetic
saose}awe n. n. sympathy, compassion, empathy
sapostojawe n. n. co-existence; (cath. eccl.) konkomitencija
concomitance
sapostojati v. co-exist
saradwa n. f. cooperation, collaboration (with)

113

sara|ivati

svesilan

sara|ivati v. cooperate with, collaborate with

saslu`ivawe n. n. joint service, co-celebration
saslu`ivati v. concelebrate
saslu`uju}i adj. concelebrating
sasud n. m. vessel, vase; cup; chalice; sasudi izabrani chosen
vessels; slabiji sasud weaker vessel (of women)
sasu{tastven cf. jednosu{tan
Satana n. m. Satan, devil
satanski adj. satanic(al); satanska sekta satanic cult
sahrana n. f. burial, funeral, funeral ceremony, sepulture, (ukop)
interment; crkvena hri{}anska sahrana church/Christian
burial; sahrana Hristova Deposition
sahraniti v. entomb, bury, inhume; sahraniti sa svim po~astima bury with full honours
sa~uvawe cf. ~uvawe
sa~uvati v. keep, preserve, save; Bog neka te ~uva God bless
svadba n. f. wedding, marriage ceremony, nuptials
svadbeni adj. nuptial
svadqiv adj. quarrelsome, belligerent
svadqivost n. f. quarrelsomeness, belligerence
svedok n. m. witness, eyewitness; Jehovahs witnesses
svedo~ewe (svedo~anstvo) n. n. testimony, evidence, witness;
certificate, testimonial
svedo~iti v. witness, bear witness; testify
Svedr`iteq n. m. Pantocrator, Almighty God
sveznaju}i adj. all-knowing, omniscient, the All-Seer (God)
sveznawe n. n. omniscience
svemogu} adj. omnipotent, all-powerful, the All-Mighty (God)
svemo} n. f. omnipotence, almightiness
svemo}an adj. almighty, all-powerful; Pantocrator
sveno}no bdenije n. n. all-night Vigil
sveobuhvatan adj. comprehensive, all-encompassing
sveop{ti adj. universal, common, general
sveop{tost n. f. universality, generality
sveprisutan adj. omnipresent
sveproslavqen adj. glorified forever
svesilan adj. omnipotent, all-powerful

114

svest

sve}a

svest n. f. conscience, awareness, judgment

svestan adj. conscious, aware; svestan postupak deliberate action
svet n. m. world, universe; u belom svetu on the earth, in all the
world; na onom svetu in heaven, the hereafter; oti}i na onaj
svet die, depart
svet adj. holy, saint, sacred; Sveta Trojica Holy Trinity; osve}ena voda Holy Water; Duh Sveti Holy Ghost; sveti ratnik Military-Saint, Warrior Saint; sveta tajna braka Marriage, Holy Matrimony; Sveti Grob Holy Sepulchre; Sveto Pismo Scripture, (Holy) Scripture; sveta tajna pri~e{}a (the
Blessed) Sacrament; svete tajne Mysteries
svetao adj. bright, glorious, luminous; svetla nedeqa Easter Week
svetili{te n. n. sanctuary, holy place
svetilo n. n. luminary; star of heavens
svetiwa n. f. shrine; sanctuary; sanctum; holy object; sacred thing;
svetiwa nad svetiwama (najsvetije mesto u starozavetnom
Hramu) Holy of Holies, sanctum sanctorum (lat.)
svetiteq (svetac) n. m. saint, person canonized by the Church;
svetiteq pokroviteq hrama patron Saint; sveci posledwih dana (mormoni) latter saints
svetiti cf. osvetiti; svetiti se be hallowed, be sanctified; da
se sveti ime Tvoje hallowed be Thy Name
svetkovati v. solemnize, celebrate; commemorate
svetkovina n. f. ceremony; panegyric
svetleti v. light, emit light, shine, gleam; brighten, illumine
svetlost n. f. light, radiance; svetlost razuma light of knowledge; u svetlosti novih otkri}a in light of new discoveries;
u pravoj svetlosti in its true light; splendour, purity
svetovan adj. mundane, secular, worldly; profane, lay, carnal
svetovnost n. n. worldliness
svetogr|e n. n. sacrilege
svetoqubqe n. n. worldliness
svetoota~ki cf. ota~ki
svetost n. f. holiness, sanctity, sainthood, sacredness
svetotajinski adj. sacramental; mystical, mysterious
Svetotroji~ni cf. Troji~ni
sve}a n. f. candle

115

sve}wak

sekularizovati

sve}wak n. m. candle-stick, chandelier

sve}onosac n. m. censer-bearer
sveukupan adj. universal, catholic; cf. vaseqenski
svehvalan adj. all-laudable
sve~an adj. solemn, ceremonious; festive
sve~ar n. m. solemnizer, feaster
sve{tenik n. m. cleric, clergyman, priest, father; minister (Protestantska, Rimokatoli~ka, Anglikanska Crkva), pastor (nekonformisti~ka, Protestantska Crkva); (coll.) the ministry
sve{teni~ki adj. clerical, pastoral, sacerdotal, priestly; sve{teni~ka slu`ba ministry, priesthood
sve{tenodejstvo n. n. ministry, ministration, performance of divine service, celebration of mass
sve{tenodejstvovati v. perform the sacred Mystery, minister;
celebrate divine service
sve{tenomu~enik n. m. holy martyr, priest-martyr
sve{tenona~alnik n. m. hierarch, prelate
sve{tenona~alstvo n. n. hierarchy
sve{tenoslu`ewe n. n. ministration; cf. sve{tenodejstvo
sve{tenoslu`iteq n. m. minister, officiant
sve{tenoslu`iti v. minister; cf. sve{tenodejstvovati
sve{tenstvo n. n. Holy Orders, the ministry, priesthood
svod n. m. dome; vault
svr{etak n. m. completion, end, consummation, finishing; conclusion accomplishment, fulfillment
svr{iti, svr{avati (savr{iti, savr{avati) v. complete,
accomplish, perform, finish, terminate, end; svr{avati, savr{avati Svetu liturgiju celebrate the Divine Liturgy; svr{iti se be completed, be accomplished; be realized; end in termination
sebi~an adj. self-centred
sekta n. f. sect
sekta{ n. m. sectarian, sectarist
sekta{ki adj. sectarian, dissident
sekta{tvo n. n. sectarianism, sectarism
sekularizam n. m. secularism
sekularizacija n. f. deconsecration, secularization
sekularizovati v. deconsecrate, secularize

116

seminarij

sinodalan

seminarij n. m. seminary; Duhovna seminarija Ecclesiastical/theological seminary

seminarist n. m. seminarian, seminarist
Semit n. m. Semite
semitski adj. semitic
Septuaginta n. f. Septuagint (gr.)
serafim n. m. seraph (pl. -im)
serafimski adj. seraphic(al)
sestra n. f. sister; polusestra half-sister; milosrdna sestra
sister of charity, nurse
sestrinstvo n. n. sisterhood
se}awe n. n. memory, remembrance; remembrance of death
se}ati se v. remember, be mindful of
sijawe n. n. light, shine, radiance; aureole, nimbus; glory, halo
sijati v. shine, glow, radiate, beam
sila n. f. force, power, might, fortitude; du{evne sile spiritual
energies; pre~iste sile all-pure heavenly host; ne~ista sila
the evil spirit; sile (angelski ~in) virtues
silazak n. m. descent; Silazak Duha Svetog the descent of the
Holy Ghost
silaziti v. go down, descend (on, upon)
silogizam n. m. syllogism
simvol n. m. symbol; Simvol vere Creed, Credo, belief
simvolizacija n. f. symbolization
simvolizovati v. symbolize
simvolika n. f. symbolism
simvoli~an adj. symbolical
simonija n. f. simony
sin n. m. son; Sin Bo`iji Son of God; sinovi Izraiqa
the children of Israel
sinagoga n. f. synagogue
sin|el n. m. synkellos
sinedrion n. m. Sanhedrim
sinergija n. f. synergy
sinkretizam n. n. syncretism
sinod n. m. synod
sinodalan adj. synodal, synodical

117

siroma{an

slavenosrpski

siroma{an adj. poor, destitute

siroma{tvo n. n. poverty, misery, destitution
siropusni adj. days before Lent; siropusna nedeqa Cheese
fare Sunday; Quinquagesima; siropusna sedmica shrove week
siroti{te n. n. orphanage, orphanhood
siro~e n. n. orphan, an orphan child
sistem n. m. system; biti u sistemu become a rule
sistematizacija n. f. systematization
sistematizovati v. systematize
sistemati~nost n. f. systematic character
sistematski adj. systematic, methodical
sjediniti v. join, conjoin, unite, unify; sjediniti se unite
sjediwewe n. n. union, unity, joining
skaredan adj. shameless, impudent; obscene
skarednost n. f. shamelessness, impudence; obscenity
skeptik n. m. skeptic
skinija n. f. tabernacle, tent; skinija Zaveta the Tabernacle of
the Lord
skit n. m. skete, hermitage; small and secluded monastery
sklad n. m. harmony, accord, concordance, consonance
skladan adj. harmonious, consonant, concordant
sklon adj. disposed, inclined, prone; biti sklon be inclined/
/disposed; yield to
sklonost n. f. disposition, inclination
skru{en adj. afflicted, contrite, penitent
skru{enost n. f. contrition, compunction
slab adj. weak, feeble; slaba nada faint hope; slab poku{aj
feeble attempt; slab razvoj poor development; slaba ta~ka
weak point
slabost n. f. weakness, feebleness; frailness, frailty; partiality/inclination (to sb or sth)
slava n. f. glory, fame, praise; (crkvena) slava patron Saints
day; u slavu Boga unto the glory of God; slava Bogu thank
God, God be praised
slavan adj. glorious, famous, honourable
slavenosrpski (slavenoserbski) adj. Slavonic-Serbian

118

slaviti

slu~ajno

slaviti v. commemorate; celebrate, solemnize; praise, glorify,

laud; slaviti Hrista sing hymns
slavqe n. n. celebration
slavqewe n. n. glorification
slavoqubac n. m. ambitious person
slavoqubiv adj. ambitious, vainglorious, greedy for fame
slavoqubqe n. n. ambition, vainglory, love of fame
slavosloviti v. glorify; praise, sing in praise to
slavoslovqe n. n. doxology, glorification, praise; Gloria in excelsis (lat.)
sladost n. f. delight, sweetness
sladostrastan adj. lascivious, lustful; sensual; epicurian; pleasure-loving, self-indulgent
sledbenik n. m. successor
sledovati v. follow, go after, succeed; adhere to, observe; iz svega
{to je re~eno sledi it follows from what has been said
sledstveno (~emu) adv. consequently
sloboda n. f. freedom, liberty; sloboda veroispovesti freedom of religion
slobodan adj. free, unconfined, unrestricted
slovestan adj. reasonable; verbal, oral, wordy;
slovo n. n. letter, word; Bog Slovo eternal Word
sluga n. m. servant; minister; sluga Bo`iji servant (of God)
slu`a{~i (sve{tenik) n. m. celebrant
slu`ba n. f. service, office; slu`ba sa horskim pevawem
choral-service
slu`ebnik n. m. Book of offices, Book of Prayer, Hieratikon,
Leitourgikon
slu`ewe n. n. service, office; bogoslu`ewe divine service; posvetiti se slu`ewu drugih vow oneself to a life of self-sacrifice
slu`iti v. serve, be in the service, celebrate; officiate; perform a
religious service; slu`iti Liturgiju preside; slu`iti pri
oltaru serve at the altar; slu`iti kao primer serve as an
example; slu`iti kao dokaz serve as proof/evidence
slu`iteq n. m. servant, server, servitor
slu~aj n. m. case, occurrence, incident; chance, occasion
slu~ajan adj. accidental, chance, unintentional, unexpected
slu~ajno adv. by chance, by accident, accidentally

119

smelost

sofistika

smelost n. f. boldness, fearlessness, courage, audacity, daringness

smeo adj. bold, fearless, courageous, daring, audacious
smeran adj. humble, meek
smernost n. f. humility, meekness
smiren adj. humble, meek
smirenoumqe n. n. humbleness of mind, humility
smirewe n. n. humbleness, humility, meekness
smiriti v. pacify; subdue, reduce, master, restrain; smiriti svoje strasti calm ones passions; smiriti se be humbled,
calm oneself
smirna n. f. myrrh
smisao n. m. sense, meaning; imati smisla make sense; smisao `ivota the meaning of life; u izvesnom smislu in a
sense; u {irem smislu in a broad sense; smisao toga je
the whole point is
smrt n. f. death, decease; prirodna smrt natural death; biti
na samrti be at the point of death, on the verge of death; okusiti smrt taste of death
smrtan adj. mortal, deadly, fatal; na samrtnom odru on ones
death bed; smrtna bolest fatal disease; smrtni neprijateq
mortal enemy
snaga n. f. strength, force, power, fortitude
sna`an adj. mighty, strong, powerful; sna`na `eqa intense
wish; sna`an gnev violent anger; sna`an uticaj strong influence; sna`na voqa strong will
snishoditi v. condescend
snisho|ewe n. n. condescendence, mercy, descendence
sno{aj n. m. intercourse, copulation (sexual); imati seksualni
odnos (sa) copulate
snu`den adj. dejected
snu`denost n. f. dejection
sozercavati v. meditate, contemplate
sozercawe n. n. meditation, contemplation, theoria
sozercateq n. m. contemplative person, contemplator
sotiriologija n. f. soteriology
sotiriolo{ki adj. soteriological
sofizam n. m. sophism
sofistika n. f. fallacy, sophistry

120

sohraniti

sredwovekovan

sohraniti cf. sa~uvati

spasewe n. n. salvation; safety; put spasewa path of salvation;
li{iti spasewa reprobate
Spasiteq n. m. the Saviour
spasiteqski adj. saving, of the Saviour
Spasovdan n. m. Ascension of Our Lord
spasonosan adj. salvific
spasti v. save, deliver from; spasti se save oneself, work out
ones own salvation
spiritualizam n. m. spiritualism
spletka n. f. gossip, piece of scandal
spletkariti v. gossip, spread scandal
spletkaro{ n. m. gossip, talebearer
spoznawe n. n. realization, recognition, acknowledgement
spoznati v. realize, acknowledge, be conscious of, know, be aware
of, recognize; spoznati svoju krivicu acknowledge ones guilt
spokoj (spokojstvo) n. m. calmness, quietness, repose; spokojstvo duha peace of mind
spokojan adj. calm, quiet, tranquil, serene; spokojno with a light
heart
spomen n. m. memory, reminiscence, remembrance, recollection
spomiwati v. remember, recall, call to mind
spor n. m. controversy, discussion, dispute
sporan adj. controversial, disputable
sporiti v. argue, discuss
sposoban adj. able, capable
sposobnost n. f. ability, capacity
sramiti se cf. posramiti se
sramota n. f. shame, shamefulness, ignominy
sramotan adj. shameful, disgraceful
srebroqubac n. m. one who loves money
srebroqubiv adj. greedy, avaricious
srebroqubqe n. n. avarice; greed
sredwi adj. middle, mean, average; intermediate; sredwi vek
Middle Ages
sredwovekovan adj. medieval, of Middle Ages

121

Sretewe

strast

Sretewe n. n. the Presentation of Jesus Christ in the Temple, Meeting of our Lord, (cath. eccl.) Candlemas Day
srodnik cf. ro|ak
srodstvo n. n. kindred, kinship, relationship; duhovno srodstvo
spiritual alliance, affinity; krvno srodstvo blood relation; biti u srodstvu be related to
srce n. n. heart; (pokajawe) ~ista srca with heartfelt contrition; te{ka srca with a heavy heart, unwillingly, reluctantly
stavropigija n. f. monastery under the direct control of the
Patriarch
stado n. n. flock, herd
stani{te n. n. dwelling-place, habitation
starac n. m. starets, old man, elder, spiritual guide
stare{ina n. m. dean (of a church), officer priest; elder; principal
stare{ina manastira prior
stare{instvo n. n. rank; duhovno stare{instvo eldership
staroverac, staroobrednik n. m. old-believer
stvaran adj. actual, real, valid
stvarawe n. n. creation; stvarawe sveta creation of the world;
od stvarawa sveta anno mundi, since the creation of the world
stvarnost n. f. reality, present day reality; pretvoriti mogu}nost u stvarnost turn possibility into reality
stvorewe n. n creature
stvoriti v. create, make, produce; generate
stil n. m. style
stilistika n. f. art of style
stih n. m. verse, stich (of the Bible)
stihar n. m. stikharion (gr.); vestment; surplice
stihira n. (gr.) hymn, song, canticle
stoik n. m. stoic
stoicizam n. m. stoicism
stoi~ki adj. stoic(al)
stolpnik n. m. pillarist, stylite
stradawe n. n. the Passion; Strasna sedmica Passion Week,
Holy Week
stradati v. suffer
strast n. f. passion; vice

122

strastan

sholasti~ki

strastan adj. passionate

strah Bo`iji n. m. fear of God; godfearingness
strahopo{tovawe n. n. awe
strog adj. stern; strict
strogost n. f. sterness; strictness
sublimirati v. sublimate
subota n. f. Sabbath
subotar n. m. sabbatarian
sud n. m. judgment; court of justice, court of law; crkveni sud
ecclesiastical court; Bo`iji sud judgment of God
sudbina n. f. fate, destiny, lot
sudbinski adj. fated, predestined
sudija n. m. judge; judiciary
suditi v. judge
sudski adj. judiciary
sujeta n. f. vanity, conceit, self-esteem
sujetan adj. vain, conceited
sumwa n. f. doubt; bez sumwe no doubt, doubtlessly; ne podle`e
sumwi it is beyond doubt
sumwiv adj. doubtful, uncertain, suspicious, questionable; sumwiv kompliment equivocal compliment
sunaslednik n. m. coheir
suprotstaviti (se) v. confront, resist, oppose
su{tina n. f. substance, essence
shvatawe n. n. understanding, comprehension; intelligence; view,
idea, opinion; pogre{no shvatawe misunderstanding
shvatiti v. comprehend, grasp; understand
shima n. f. scheme; primiti shimu adapt a scheme
shimnik n. m. schema-monk; velikoshimnik megaloschemos; maloshimnik mikroschemos, krestonosets
sholastik n. m. scholastic
sholastika n. f. scholasticism
sholasti~ki adj. scholastic

123

T
tajna n. f. mystery; secret; sveta tajna sacred mystery, holy
mysteries; vr{iti svete tajne administer the sacraments;
sveta tajna kr{tewa sacraments of baptism; sveta tajna
pri~e{}a the eucharist; sveta tajna ispovesti Sacrament
of Penance, the seal of confession
tajni adj. secret, hidden; tajna ve~era the Lords supper; tajna
molitva silent prayer; tajna ispovest auricular confession;
Tajna ve~era Last supper
tajnozrewe (sagledavawe) n. n. contemplation
tajnovodstvo cf. mistagogija
talant n. m. talent (ancient coin); gift; zakopati talant u zemqu
bury/waste ones talent
talisman n. m. talisman, phylactery
Talmud n. m. Talmud (collection of ancient writings in the Jews)
talmudist n. m. talmudist, rabbinist
talmudski n. m. talmudic, rabbinic
tama n. f. darkness, obscurity, hell
tamnica n. f. prison, jail
ta{t adj. vain; conceited
ta{tina n. f. vanity
tvar n. f. creature, creation, being; cf. tvorevina
tvaran adj. creaturely
tvarnost n. f. creaturehood
tvorac n. m. maker, creator; Tvorac svih stvari Creator of
All things
tvorevina n. f. creation, work; prvona~alna tvorevina primary creation; obrazovateqna tvorevina secondary creation

124

te`ak

tih

te`ak adj. difficult, hard, grave, weighty, serious, grievous; te`ak

posao hard labour; te{ka vremena hard times; te`ak greh
capital sin
teizam n. m. Theism
teist n. m. theist
teisti~ki adj. theistic(-al)
telesan adj. corporal, bodily, of the flesh
telo n. n. flesh, body; substance; telo i krv flesh and blood;
obu}i se u telo incarnate, embody; `alac u telu the thorn
in the flesh; robovati telu walk after the flesh
telos (gr. kona~ni ishod, svrha, ciq) n. m. thelos
tema n. f. topic, subject, theme
teodikeja n. f. theodicaea (theodicy)
teogonija n. f. theogony
teokrat n. m. theocrat
teokratija n. f. theocracy
teokratski adj. theocratic(-al)
teolog n. m. theologian, theologist, Bachelor of divinity
teologija n. f. theology
teolo{ki adj. theological; teolo{ki fakultet theological
seminary; theological academy
teoretisati v. theorize
teoretski adj. theoretic(-al)
teoreti~ar n. m. theorist, speculatist, speculator
teorija n. f. theory, speculation
teosof n. m. theosophist
teosofija n. f. theosophy, theosophism
teosofski adj. theosophic(-al)
teotokologija n. f. mariology
teotokolo{ki adj. mariological
teurgija n. f. theurgy; cf. ~udotvorewe
timpan n. m. tumbrel, tabor, cymbal
tipik n. m. Typicon
tiranija n. f. tyranny
tiranin n. m. tyrant
tiranisati v. tyrannize, make a person suffer, torture, martirize
tih adj. calm, quiet, peaceful, still, tranquil

125

tihovawe

triteisti~ki

tihovawe n. n. silence, quietude, hesychia (gr.)

tihovateq n. m. silent, speechless, mute, hesychast
tihovati v. practice the silent, inner prayer
ti{ina n. f. peace, calm, silence
tonzura n. f. tonsure
topao adj. warm, heartily, cordial; tople re~i sympathetic
words
toplota n. f. warmth; kindness of heart
Tora n. f. Torah
tor`estven adj. festive, solemn, pompous, triumphal, highday,
festal day
tor`estvovati v. be triumphal, triumph; solemnize, celebrate
with pomp
tradicija n. f. tradition
tradicionalan adj. traditional
trajan adj. permanent, lasting
trajnost n. f. permanence, continuity
traktat n. m. treatise, treaty
transupstancijacija n. f. transubstantiation
transcendentan adj. transcendent, other-worldly
transcendentnost n. f. transcendence, -ency
transcendirati v. transcend
trapeza, ~asna n. f. altar, altar-table
treba n. f. sacrifice, church ceremony; obavqati crkvene trebe
officiate, perform the church ceremony
trebnik n. m. Small Euchologion (book containing the Eucharistic
rites and other liturgical matter), Book of Needs; book of devotion,
prayer book, church-book; service book
trezven adj. sober, sound, sound judgment
trezvenost n. f. sobriety
rd
tridnevni adj. of the 3 day
triipostasni adj. trihypostatic, triplehypostatic
Triod n. m. Triodion; Posni triod (Fasting) Lenten Triod;
Cvetni triod Pentekostarion
Trisveta (pesma) n. f. Trisagion/thrice-holy (hymn)
triteisti~ki adj. tritheistical

126

trnov

tuma~iti

trnov adj. thorny; trnov venac the crown of thorns

trojedini adj. three in one, triune
Trojica n. coll. the (Holy) Trinity; Trinity Sunday (esp. of the
Trinity: that is three in one)
troji~ni adj. Trinitarian, triune
troji~nost n. f. threeness
trojstven adj. triple, treble
trojstvenost n. f. triplicity, trio
tropar n. m. Troparion
trpeza n. f. meal, table, victuals
trpezarija n. f. refectory, dining hall (in a cloister)
trpeqiv adj. tolerant, forbearing
trpeqivost n. f. tolerance, endurance; mildness
trpeti v. endure, bear, stand, suffer, tolerate
trpqewe n. n. perseverance; patience, suffering; dugotrpqewe
great/long suffering
trud n. m. endeavour; labour, toil, work; efforts, deeds; `iveti od
svog truda live by ones labour
trudbenik n. m. zealous worker, labourer, striver
truditi (se) v. labour, toil, work, strive for, work hard
trule`an adj. corruptible, frail, perishable
trule`nost n. f. corruptibleness, perishability
truliti v. become rotten, decay, become corrupted
truqewe n. n. corruption, defilement; putrescence, putrefaction
tuga n. f. sorrow, sadness; grief
tu`an adj. sad, sorrowful, unhappy
tu`ilac n. m. accuser, plaintiff, imputer; (jur.) prosecutor
tu`ila~ki adj. accusatory, imputative
tu`iti v. accuse (of), charge, indict; inculpate; impute
tuma~ n. m. hermeneut, interpreter, explainer, commentator
tuma~ewe n. n. hermeneutics; interpretation, explication, commentary
tuma~iti v. interpret, explain

127

U
ubediti, ube|ivati v. persuade, convince; ~ovek jakih ube|ewa a man of strong beliefs
ube|ewe n. n. conviction; `iveti prema svom ube|ewu have
the courage of ones conviction; mewati svoja ube|ewa take a
different view of things; religiozna ube|ewa religious conceptions
ubistvo n. n. killing, murder, slaughter
ubiti v. kill, murder, slay, assassinate
ubica n. m. f. murderer, murderess
ubog adj. poor, needy, wretched
uva`avawe n. n. respect, esteem; iz uva`avawa prema kome
out of respect towards sb
uva`avati v. respect, hold in esteem
uva`en adj. distinguished, respectful, renowned
uverenost n. f. assurance, certainty, confidence, conviction
uverewe n. n. conviction, confidence; assurance, assertion; moralno uverewe moral conviction; nau~no uverewe scientific
conviction
uvreda n. f. insult, offence, injury, impudence
uvrediti v. offend, insult, injure, affront
uga|awe n. n. obliging, pleasing; satisfaction; indulgence
uga|ati v. please, satisfy, oblige, gratify; indulge; be (well pleasing)
ugwetavawe n. f. oppression, tyranny; maltreatment
ugwetavati v. oppress, repress, tyrannize
ugodan adj. well pleasing, pleasing, gratifying; suitable, fit, proper;
agreeable
ugoditi cf. uga|ati
ugodnik n. m. complaisant/obliging person; sveti ugodnik, Bo`iji ugodnik Saint

128

ud

uzdizawe

ud n. m. member of a body
udaqiti v. drive away, send away, banish; udaqiti se be absent, move away; retire; udaqiti se od sveta enter a convent;
udaqiti se od teme stray from the subject
udeoni~ar n. m. participant, associate, accomplice
udeoni~ariti v. participate
udes n. m. doom, destiny, fate, fortune
udiviti v. amaze, surprise, wonder; udiviti se be surprised,
be amazed, wonder
udivqewe n. n. astonishment, surprise, wonder
udovoqewe, udovoqavawe n. n. satisfaction, gratification, indulgence
udovoqiti, udovoqavati v. indulge (in), satisfy, gratify, fulfill;
give satisfaction; cf. odavati (se)
udostojiti v. vouchsafe, deign; honour; deem worthy, make
worthy; udostoj me da mogu ~initi voqu Tvoju grant that I
may do Thy will; udostojiti se be thought worthy, be deserving
udru`ewe n. n. society, union, company; religiozno udru`ewe
religious society
udru`iti v. join (in a partnership); unite; associate
u`as n. m. fright, dread, horror, terror
u`asan adj. horrible, terrible, dreadful
u`asnuti se v. be terrified/horrified
uzbuditi v. excite, provoke
uzbudqiv adj. exciting, provoking, stimulating
uzvisiti v. sublimate
uzvi{en adj. exalted, sublime, lofty; uzvi{ena du{a elevated
soul; uzvi{ena ose}awa lofty sentiments
uzvratiti v. render, reward, recompense; uzvratiti dobrim na
zlo return good with evil / evil with good
uzdawe n. n. hope, trust, expectation
uzdati se v. hope, trust in sb, have faith in sb; take refuge in, hope
for protection, expect
uzdizawe n. n. exaltation; erection, elevation; the Exaltation of the
Cross cf. Vozdvi`ewe

129

uzdizati

umeren

uzdizati v. erect, raise, lift up (hands); elevate; uzdizati (se)

ascend
uzdr`awe n. n. abstinence, temperance, chastity; continence
uzdr`ati, uzdr`avati (se) v. abstain, forbear from, restrain oneself; cf. zadr`ati
uzdr`qiv adj. abstinent, temperate, moderate, abstemious
uzdr`qivost n. f. temperance, abstention
uznositi v. ascribe, offer; elevate; molitva uzno{ewa
anaphora; uznositi molitve offer up prayers; uznositi na
nebo enheaven; cf. vazneti
uzno{ewe n. n. raising up, elevation; exaltation
uzrok n. m. cause, reason, ground, motive; krajwi uzrok final
cause; prvobitni uzrok original cause; prauzrok the First
Cause (God); uzrok i posledica cause and effect
uzro~nost n. f. causality
uipostaziran adj. enhypostasized
uipostaziranost n. f. hypostasization
ujediniti v. unite, unify; reunite, join again; ujediniti se be
united
ujediwewe n. n. unification; union, reunion, rejoining; ujediwewe
Crkava the reunion of the Churches
ukinuti v. annul, abolish, abrogate, cancel, revoke; ukinuti re{ewe annul a decision; ukinuti zakon abolish a law
uklawati se, ukloniti se v. shun, turn away, avoid, fly from;
uklawati se od zla shun the evil
ukor n. m. reproach, blame
ukoreniti v. enroot, implant, inculcate, instil; ukoreniti se
take root
ukoriti v. reproach, blame, upbraid
ukrasiti v. adorn, beautify, embellish
ukus n. m. taste; flavour
ulazak n. m. entry
ultramontanisti~ki adj. ultramontane
um n. m. mind, intellect, sense, wit; pomra~en um darkening of
the nous, sullied intellect; saznateqni um conscious mind; uzdizati um ka nebesima lift up the mind towards heaven; bistrina uma brightness of mind
umeren adj. abstinent; moderate, temperate

130

umetnik

usavr{iti

umetnik n. m. artist
umetni~ki adj. artistic
umetnost n. f. art; work of art; the art of writing/conversation
umivawe cf. omivawe
umiqewe n. n. compunction, contrition, repentance; humility,
sensitivity, tender emotions
umirewe n. n. pacification, appeasing, peacemaking
umiriteq n. m. pacificator, appeaser, peacemaker
umiriti v. appease, soothe, pacify; subdue, restrain
umni adj. intelligent, rational, reasoning
umno`ewe (blagodati) n. n. growth in Grace
umobolan adj. insane, mad, senseless
umrli n. m. (the) departed, dead, deceased; molitva za umrle
the Litany of the Departed
umrtviti v. put to death, subdue (the flesh)
umrtvqewe n. n. mortification of flesh, discipline
umstvovati v. philosophise
umudriti v. teach, give advice, give wise council, make wise; umudriti se grow wise
uniziti v. humiliate, depreciate, degrade; uniziti se be humbled,
depreciated, humble oneself
unijat n. m. Uniate
unijatstvo n. n. Uniatism
uninije n. n. abasement, despondency, dejection
uo~i adv. on the eve, the day before
upodobiti v. attain the likeness of God; compare, liken, assimilate,
adapt to
upodobqewe n. n. piety; life pleasing to God; comparison, similitude, similarity, assimilation
upokojewe n. n. repose, rest, peace
upokojiti v. pass away, give rest
uprava n. f. board, office; crkvena uprava church administration,
church-government
upravqati v. govern, control, lead
usavr{iti, usavr{avati v. perfect, improve, cultivate (a talent)

131

usamqen

ute{iti

usamqen adj. lonely, reclusive, solitary

usamqenik n. m. recluse; `iveti kao usamqenik lead a solitary life
usvojewe n. n. adoption, adopting; appropriation
usvojiti v. adopt, habitualize; adopt the custom of
usekovawe n. n. beheading; Usekovawe glave Svetog Jovana
Krstiteqa Beheading of St. John the Baptist
usia cf. su{tina
usinoviti v. adopt
usinovqewe n. n. adoption (of a child)
usiologija n. f. ousiology
Uskrs cf. Vaskrs
uskr{wi adj. Passover, Easter; uskr{we jagwe Passover lamb
usmen adj. auricular; tajna ispovest auricular confession
usmerewe n. n. direction; tendency, trend; school
usmeriti v. direct, guide; usmeriti na pravi put set a person
on the right path
uspewe n. n. falling asleep, death; Uspewe Presvete Bogorodice
the Dormition, the Falling Asleep of the Mother of God
usrdan adj. ardent, fervent, very zealous
usrdnost n. f. ardour, fervency, zeal, eagerness; usrdno se moliti pray with fervour
ustav n. m. regulation, statute; crkveni ustav church rubric,
church discipline, canon; manastirski ustav cloistral rule
ustanoviti v. establish, found; prove, show, certify
ustoli~ewe n. n. installation
ustrojiteq n. m. artificer, Creator (of the world)
ustrojiti v. arrange, organize
ustrojstvo n. n. arrangement, organization, structure
uteloviti v. incorporate, embody
utelovqewe n. n. incorporation, embodiment
uteha n. f. consolation, comfort
ute{an adj. consolatory, comforting, gratifying; ute{na okolnost gratifying circumstance
Ute{iteq (Duh Sveti) n. m. The Comforter, Paraclete (gr.)
ute{iti v. comfort, bring consolation

132

uto~i{te

u~iti

uto~i{te n. n. retreat, refuge, shelter; seclusion

utroba n. f. womb; the innermost part of man, ones whole being
utu}i v. depress, deject
utu~en adj. dejected, depressed
utu~enost n. f. depression, dejection
u~en adj. learned, erudite; educated
u~enik n. m. pupil, student; scholar; disciple
u~enost n. f. erudition, education, sophistication
u~ewe n. n. doctrine; pou~avawe schooling, teaching; lessons;
hri{}ansko u~ewe Christian doctrine; u~ewe o preseqewu
du{a doctrine of metempsychosis / transmigration of souls;
u~ewe Svetog Tome Akvinskog Thomism; sledbenik u~ewa Tome Akvinskog thomist
u~esnik n. m. participant; partaker, sharer
u~estvovawe n. n. participation; sharing, partaking
u~estvovati v. participate, take part in; partake, share
u~iteq n. m. teacher, instructor, guide, tutor
u~iti v. learn, study; teach, instruct; be instructed

133

F
fanatizam n. m. fanaticism
fanatik n. m. fanatic, zealot
fanati~an adj. bigoted, fanatic, overzealous
fanati~nost n. f. bigotry, fanaticism
faraon n. m. Pharaoh
farisej n. m. pharisee
farisejski adj. pharisaic
farisejstvo n. n. pharisaism
fatalizam n. m. fatalism
fatalisti~ki adj. fatalist
felon n. m. phelonion, felon
feti{ n. m. fetish
feti{izam n. m. fetishism
filantrop cf. ~ovekoqubac
Filiokve (lat.) Filioque
filosof n. m. philosopher
filosofija n. f. philosophy
filosofski adj. philosophical
filosofstvovati v. philosophize
forma n. f. form, shape
formalan adj. formal
formalizam n. m. formalism
formalnost n. f. formality
freska n. f. fresco
friz n. m. frieze
fundament n. m. foundation, basis
fundamentalan adj. fundamental, essential
fundamentalizam n. m. fundamentalism
funkcija n. f. function; sve{teni~ka funkcija, slu`ba ministry
funkcionisati v. function

134

H
hagiograf cf. agiograf
hagiografija cf. agiografija
Halkidon n. pr. Chalcedon
Hananejka n. f. woman of Canaan
haos n. m. chaos; prvobitni haos abyss
haoti~an adj. chaotic
harizma n. f. charisma
harizmatski adj. charismatic
haxi (haxija) n. m. pilgrim; hadji; cf. hodo~asnik
haxiluk n. m. pilgrimage, hadji; cf. hodo~a{}e
hvala n. f. praise, praising, eulogy, lauding, extollment, panegyric;
thanks; hvala Bogu God be praised
hvalisav adj. boastful; vainglorious
hvalisavost n. f. boastfulness, vainglory
hvaliti v. praise, laud, extoll; hvaliti se boast, brag
hedonizam n. m. hedonism, concupiscence
hedonist n. m. hedonist, sensual man/woman
heortologija n. f. heortology
hermeneutika cf. erminevtika
heruvim n. m. cherub (pl. cherubim)
heruvimski adj. cherubic; Heruvimska pesma Cherubic Song
himna n. f. hymn, gradual; himna blagodarnosti hallel,
thanksgiving hymn, hymn of thanks
hiromant n. m. chiromantist, chiromancer, palmist
hiromantija n. f. chiromancy, palmistry
hirotesija n. f. chirothesia
hirotonija n. f. chirotony, laying of hands, ordination
hladan adj. cold, cool, chilly; unfeeling, unemotional; ukazati kome hladan prijem receive sb coldly

135

hladnokrvan

hri{}anstvo

hladnokrvan adj. cool, equanimous

hladnokrvnost n. f. coolness, cold-bloodedness
hladno}a n. f. coldness, coolness
hleb n. m. bread; hleb nasu{ni daily bread; sveti hleb altar-bread, holy oblation; hleb `ivota bread of life; hleb i vino za pri~e{}e the elements; hleb predlo`ewa shewbread; lomqewe hleba breaking of bread
hodo~asnik n. m. pilgrim
hodo~a{}e n. n. pilgrimage
homiletika cf. omilitika
homilija cf. omilija
hor n. m. choir, chorus
hostija n. m. wafer, host
hotimice adv. voluntarily, intentionally, deliberately
hrabar adj. bold, brave, courageous
hrabrewe cf. bodrewe
hrabriti cf. bodriti
hram n. m. temple; church
hramovni adj. of the temple, of the church; hramovni praznik
patron Saints day
hristijanizacija n. f. christianization
hristoborac n. m. antichristian
hristogram n. m. christogram
hristo|akonstvo n. n. Deaconate in Christ
hristolik adj. Christ-like
hristologija n. f. Christology
hristolo{ki adj. christological
hristoqubiv adj. Christ-loving, Christian
Hristos n. pr. Christ, the Son of God; pre Hrista before Christ
(B. C.); posle Hrista (leta Gospodweg) Anno Domini (A.
D.); prikaz Hristovog raspe}a Holy Rood
hristocentri~an adj. christocentrical
hri{}anin n. m. Christian; obrazovan hri{}anin educated
Christian (well versed in the Bible); dobar hri{}anin good
Christian
hri{}anski adj. Christian, Christianly
hri{}anstvo n. n. Christianity, Christianism, Christendom

136

hronika

humanost

hronika n. f. chronicle
hronologija n. f. chronology
hronolo{ki adj. chronological
hula n. f. curse, blasphemy, oath
huliteq n. m. blasphemer
huliti v. blaspheme, curse, swear, commit blasphemy
human adj. humane, compassionate
humanizam n. m. humanism
humanist n. m. humanist
humanitaran adj. humanitarian
humanost n. f. humanity, compassion

137

C
car n. m. king, emperor, tsar; Car nebeski Heavenly King, Heavenly Father
Carigrad cf. Konstantinopoq; Carigradska vaseqenska patrijar{ija Ecumenical Patriarchate of Constantinople
carica n. f. queen, empress
carski adj. royal, princely; carske dveri the holy doors/gates
carstvo n. n. kingdom, empire; Carstvo nebesko Heavenly
Kingdom
carstvovati v. reign, be king
cvetawe n. n. flourish, thrive; prosperity
cvetati v. flourish, thrive, prosper; flower, bloom, blossom
Cveti (Cvetna nedeqa) n. pl. Palm Sunday, the Entry of Our Lord
into Jerusalem
celeban cf. netrule`an
celibat n. m. celibate
celiv n. m. kiss; celiv mira the kiss of peace; Judin celiv
Judahs kiss
celivawe n. n. kissing, veneration; celivawe krsta veneration of the cross
celivati v. kiss; venerate
celovit adj. integer, complete, whole; perfect
celomudren adj. chaste; pure; virginal
celomudrenost n. f. chastity, purity; cf. ~ednost
celost, celovitost n. f. integrity; cf. ~estitost
cena n. f. price, cost; value, worth; po svaku cenu at any cost,
whatever the cost
ceniti v. value, rate, estimate, appreciate
centar n. m. center
centralan adj. central
cewen adj. valuable, precious; eminent, distinguished

138

ceremonija

crnorizac

ceremonija n. f. ceremony
ceremonijalan adj. ceremonial
cimbal cf. kimval
ciq n. m. purpose, aim, object, end; slu`iti ciqu serve a purpose; ciqati na aim at
cistercijanac, cistercit n. m. Cistercian
citat n. m. quotation; biblijski citat Scriptural reference,
Scriptural text
citirati v. quote
Crkva n. f. Church; sveta, saborna i apostolska Crkva Holy
Catholic and Apostolic Church; Reformatorska Crkva Reformed Church; (Rimo)katoli~ka Crkva Roman Catholic
Church; Anglikanska Crkva Anglican Church; Grkokatoli~ka Crkva Greek-Catholic Church; Luteranska Crkva
Lutheran Church; u duhu Crkve churchlike
crkven adj. ecclesial, ecclesiastic; sacred; of the Church, belonging
to Church, churchly, clerical; crkveno pojawe chant, plain-chant; crkveni prihodi church-living; crkveno pravo
Church law
crkvenoslovenski adj. Church-Slavonic/Slavic
crkvenoslu`iteq n. m. churchman
crkvenost n. f. ecclesiality
crkvewak n. m. sexton; sacristan, vestry-keeper; ecclesiarch (gr.)
crnorizac n. m. friar, monk

139

^
~amotan adj. listless, apathetic, impassive
~amotiwa n. f. listlessness, impassivity
~arobnica n. f. witch, sorceress, enchantress
~arobwak n. m. sorcerer, wizard, enchanter
~as n. m. hour; ustanovqeni ~asovi molitve canonical hours; ~asovi (prvi ~as, tre}i ~as, {esti ~as, deveti ~as)
hours of Divine Office (prime, terce, sext, nones)
~asnost n. f. honesty, purity, virtue
~asoslov n. m. Book of Hours, Horologion
~ast n. f. honour, virtue, respect; credit; ukazati ~ast show respect
~astan adj. honest, pure, decent, fair, upright; holy, venerable; ~asna trpeza altar-table; ~asni (darovi) precious gifts; ^asna Krv Tvoja Thy precious blood; ~asniji od more honourable than
~astoqubac n. m. man of great ambitions, glory seeker
~astoqubiv adj. ambitious, high-aspiring
~astoqubqe n. n. ambition, love of glory
~a{a n. f. cup, chalice; communion-cup (cup used in the administration of the Eucharist); ~a{a gneva Gospodweg the vials of
Gods wrath; ispiti ~a{u `u~i drink the cup of bitterness to
the dregs; ~a{a wegovog strpqewa je prepuna his patience
is exhausted; da me mimoi|e ova ~a{a let this cup pass from
me, take away this cup from me
~edan adj. unstained, chaste
~ednost n. f. chastity, chasteness, virginity; celibacy
~edo n. m. child; duhovno ~edo spiritual child, penitent
~edomorstvo n. n. abortion

140

~estit

~tec

~estit adj. decent, honest

~estitost n. f. decency, honesty, integrity
~etvorojevan|eqe n. n. the four Gospels
~in n. m. dignity; post, rank, office; order; rite, ceremony; act, deed;
duhovni ~in holy orders; primiti ~in ordain; li{iti
duhovnog ~ina disfrock, disrobe; ~in ven~awa Wedding
ceremony
~initi dobra dela (dela milosr|a) v. do good deeds, show
charity
~irakonosac n. m. banner-bearer
~ist adj. clean, pure; intact; ~isti srcem pure hearted; ~isti
ponedeqak first Monday of Lent, clean Monday
~istili{te n. n. Purgatory
~istiti v. cleanse, clean, purify
~istota n. f. purity, chastity; ~istota srca open-heartedness
~ita~ n. m. reader, lector (lat.)
~i{}ewe n. n. purification
~ovek n. m. man; person; individual; mortal; Bo`iji ~ovek saint, prophet
~ovekoqubac n. m. philanthropist, lover of man, he that loves mankind; humanist
~ovekoqubiv adj. humane, philanthropic; (that) lovest mankind
~ovekoqubqe n. n. love towards man, loving-kindness towards
Mankind, philantropy
~ovekomr`wa n. f. misanthropy, hatred towards man
~ovekomrzac n. m. misanthrope, man-hater
~ove~an adj. humane, compassionate
~ove~anski adj. of man, human; rod ~ove~anski mankind;
~ove~anska priroda Hristova the human nature of Christ,
Christs humanity
~ove~anstvo n. n. human race, mankind
~ove~nost n. f. humanity, compassion
~ove{tvo n. n. humanity
~revo n. n. womb; belly, stomach
~revougodije n. n. gluttony, overeating; predavati se ~revougodiju be given to stomach gratification
~revougodnik n. m. belly-slave
~tec n. m. acolyte; server; reader

141

~uvawe

~ulo

~uvawe n. n. observance, keeping, following; (odr`avawe) conservation, preservation; safe-keeping; ~uvawe obi~aja observance of custom; ~uvawe reda maintenance of order
~uvar n. m. guardian, custodian, keeper; protector
~uvati v. keep; guard, maintain; preserve; observe (rules, traditions, customs); ~uvati zapovesti Bo`ije observe the commandments of God; neka vas Bog ~uva God save you, God protect you; ~uvati tajnu keep a secret
~uvstven adj. sensual, of the senses; physical; ~uvstvena zadovoqstva the pleasures of the flesh
~uvstvenost n. f. sensibility, sensitivity; sentiment
~uvstvo cf. ~ulo
~udesan adj. miraculous, wonderful, extraordinary
~uditi se v. wonder, marvel
~udo n. n. miracle, wonder, marvel; prodigy
~udotvoran adj. thaumaturgic; wonder working; ~udotvorna
ikona thaumaturgic image, miraculous icon
~udotvorac n. m. wonder maker; miracle worker, wonder-worker;
thaumaturgist
~ulan adj. sensible, sensory; sensual, sensuous, voluptuous
~ulnost n. f. sensuality, voluptuousness
~ulo n. n. sense, sensation, faculty

142

X
xamija n. f. mosque

143

[
{amanist n. m. sorcerer, shamanist
{amanstvo n. n. sorcery, shamanism
{arlatan n. m. charlatan, verbalist
{arlatanstvo n. n. absence of proof, verbalism
{estopsalmije n. n. Exapsalmos (Six Psalms)
{izma n. f. schism
{izmati~an adj. schismatic
{krt adj. stingy, avaricious, mean, close-fisted, shabby
{krtac, {krtica n. m. miser
{krtost n. f. avarice, stinginess

144

ENGLISH-SERBIAN
DICTIONARY OF THEOLOGY

A
abacus n. (upper part of the capitol) (archit.) abakus, plo~a,
naj~e{}e kvadratnog oblika, zavr{etak kapitela
abate v. oboriti, poni{titi, ukinuti (zakon); smawiti, umawiti; ubla`iti, uti{ati (bol)
abbacy cf. abbotship
abbatical adj. manastirski; opatski
abbess n. igumanija; nastojnica samostana
abbey n. manastir; opatija
abbot n. iguman; opat; Very Reverend Father visokoprepodobni o~e (obra}awe)
abbotship n. ~in, slu`ba igumana; dostojanstvo opata
abide v. pridr`avati se, ostati veran; `iveti, boraviti
abiding adj. stalan, trajan
abjuration n. odricawe (pod zakletvom)
abjure v. odre}i se (jeresi), opozvati, odustati (od)
ablution n. bogoslu`beni ~in omivawa tela i ruku; ablutions
upotreba Darova posle pri~e{}a; ispirawe usta nakon pri~e{}a novih sve{tenika i bolesnih
abode n. (formal) boravi{te, prebivali{te
abortion n. abortus; ~edomorstvo
absoluteness n. apsolutizam
absolution n. (cath. eccl.) razre{ewe, opro{taj grehova, apsolucija; administer sacramental absolution pro~itati razre{nu molitvu
absolve v. razre{iti, oprostiti
abstain (from) v. uzdr`ati se; apstinirati
abstainer n. trezvewak, umerewak
abstention n. uzdr`avawe; suzdr`qivost
abstinence n. umerenost, uzdr`awe, apstinencija
abstinent adj. trezven, umeren

147

abundance

adoration

abundance n. bogatstvo; obiqe, izobiqe

abundant adj. bogat; obilan
abuse n. zloupotreba; pogrda; skrnavqewe
abuse v. zloupotrebiti
acceptable adj. prihvatqiv, blagougodan
accidence n. (cath. eccl.) akcidencija; prelaznost
accident n. akcidencijalan, nebitan, sporedan; (phil.) koji nema
veze sa su{tinom stvari
accord n. slagawe, saglasnost; sklad; sporazum; with one accord
adv. jednodu{no
accord v. dopustiti; odobriti; slo`iti se
acolyte n. crkveni slu`iteq (u ~inu ~ita~a); (cath. eccl.) akolut
acquit v. (jur.) osloboditi (optu`be)
active adj. delatan, voqan
Acts n. pl. (of the Apostles) Dela apostolska
actual adj. pravi, realan, stvaran; sada{wi
actualize v. aktualizovati, odelotvoriti
actually adv. stvarno; u pravi ~as
addict v. (usually passive) be addicted to biti zavisan (od)
addiction n. zavisnost
administer v. upravqati; primeniti; izvr{avati; vr{iti du`nost; administer justice deliti pravdu; administer sacraments ~inodejstvovawe svetih tajni
administration n. upravqawe, uprava; administracija; (cath.
eccl.) administratura
administrative adj. izvr{ni; upravni
administrator n. administrator; upraviteq; starateq; (cath.
eccl.) upraviteq eparhije dok episkop nije imenovan
adopt v. usvojiti, posiniti
adoption n. usinovqewe, usvojewe
adoptionism n. (cath. eccl.) adopcionizam, jeres po kojoj je
Hristos bio samo usvojeni (adoptirani) sin Bo`iji, to jest
nije imao bo`ansku prirodu
adoration n. blago~e{}e, bogopo{tovawe; poklowewe, latrija;
(cath. eccl.) adoracija; Adoration of the Magi poklowewe mudraca

148

adore

albigensians

adore v. obo`avati; po{tovati

adulterate v. izvr{iti prequbu
adulteration n. kvarewe; krivotvorewe
adulterer n. brakolomnik, prequbnik
adulteress n. prequbnica
adulterous adj. prequbni~ki
adultery n. prequba, brakolomstvo; blud
advent n. dolazak, bo`i}ni post; (cath. eccl.) advent (period
pripreme za Bo`i})
adversary n. neprijateq, protivnik
adversity n. beda, nevoqa
Aer n. (gr.) vozduh, vazduh (prekriva~ Darova)
affinity n. srodstvo, rod; srodnost, bliskost
affirm v. tvrditi, potvrditi; posvedo~iti; potpisati
affirmation n. tvrdwa, izjava; afirmacija
afflict v. mu~iti; naneti bol
affliction n. `alost, bol, nesre}a, tuga
affusion n. polivawe (pri kr{tewu)
agape n. (gr.) hri{}anska qubav, milosr|e; agape feast trpeza
qubavi
agnosticism n. agnosticizam (u~ewe koje dopu{ta postojawe
Boga, vi{e sile koju qudski um ne mo`e spoznati)
Agnus Dei (Lamb of God) Agnec Bo`iji; (cath. eccl.) Jagwe
Bo`ije
ail v. (old use) mu~iti, boleti
ailment n. bolest, boqka
aisle n. (archit.) bo~ni brod crkve, crkveno krilo; prolaz izme|u
klupa u crkvi
akathistos (Acathistus) n. lit. not seated akatist (crkvena pesma koja se peva stoje}i, posve}ena Hristu, Bogorodici ili
svetima)
akoimetai n. (gr.) = non-sleepers akimiti, nesneni
akolouthia n. (gr.) posledovawe
alb n. stihar, alba
albigensians n. pl. albe`ani, albigenzi (dualisti~ka jeres,
sli~na bogumilskoj, u Francuskoj XII i XIII veka, ~iji pripadnici nisu priznavali crkveni poredak)

149

all-blameless

anargyroi

all-blameless adj. preneporo~na

all-chaste adj. pre~ista
allegory n. alegorija
Alleluia interj. aliluja
all-encompassing adj. sveobuhvatan
all-holy adj. presveti, svesveti
all-honourable adj. pre~asni
all-laudable adj. svehvalni
all-powerful adj. svemo}an
All Saints Day n. Dan svih svetih; Nedeqa svih svetih (praznik
koji se slavi 1. novembra na Zapadu, odnosno prva nedeqa posle Duhova na Istoku)
almighty adj. svemo}ni; Almighty God Svedr`iteq, Svemogu}i Bog
alms n. pl. milostiwa
almsgiving n. davawe milostiwe, milosr|e
altar n. `rtvenik; oltar, trapeza; altar cloth oltarsko platno
altar covers oltarski prekriva~i
altar-boy n. prislu`iteq
altar-table n. ~asna trapeza; sveti presto
ambition n. ambicija, slavoqubqe, ~astoqubqe; cf. love of glory
ambo(n) n. (archit.) amvon
amen amin; neka tako bude
amend v. popraviti (se); ispraviti (se)
amice n. naramnik, naglavnik
Amish n. ami{ (pripadnik anabaptisti~ke sekte)
amoral adj. amoralan, nemoralan
amphora/rae n. (gr.) amfora
anabaptist n. anabaptista, pripadnik sekte iz XVI veka koja je
tra`ila ponovno kr{tewe odraslih
Anamnesis n. (gr.) anamneza, se}awe, spomen; deo Kanona Evharistije
anamnetic adj. anamneti~ki
anaphora n. (gr.) uzno{ewe, prinos, prino{ewe Darova, Kanon
Evharistije, ponekad se tako naziva i antidor (anafora)
anargyroi (gr.) without silver besrebrenici (npr. sveti vra~i
Kozma i Damjan)

150

Anastasis

anticipate

Anastasis n. (gr.) Vaskrsewe

anathema n. anatema
anathematize v. (to issue an anathema) anatemisati
ancestor n. praotac; predak; starozavetni patrijarh; ancestor of
God bogoroditeq
ancestral adj. pradedovski; nasle|en
anchoress n. ot{elnica
anchorite adj. n. pustiwa~ki, ot{elni~ki; pustiwak, ot{elnik, anahoreta
ancient adj. drevni, anti~ki; the Ancient Church rana Crkva
ancillary adj. pomo}ni; pot~iwen, podre|en
angel n. an|eo, angel
Angelus n. (cath. eccl.) Angelus, molitva Devici Mariji koja se
moli na glas zvona ujutru, u podne i uve~e
anger n. gnev; qutwa; srditost; bes
anger v. razgneviti; qutiti; srditi (se)
Anglicanism (cf. Church of England) n. anglikanizam, Anglikanska Crkva
angry adj. gnevan, qutit
Anno Domini (lat.) (abbr. AD) leta Gospodweg, posle Hrista
announce v. blagovestiti, objaviti; najaviti; predskazati
annunciate v. objaviti, blagovestiti
Annunciation n. Blagovesti, Blagove{tewe
anoint v. mazati; pomazati
anointed one, the n. bogopomazan
anointing n. mirosawe; anointing of the sick jeleosve}ewe
anointment n. pomazawe
ante-chamber n. predsobqe
ante-diluvial adj. prepotopski
antenuptial adj. predbra~ni
antependium n. (lat.) oltarska zavesa
anthem n. crkvena pesma, himna, antifon
anthropological adj. antropolo{ki
anthropology n. antropologija, hri{}ansko u~ewe o ~oveku
anthropomorphism n. antropomorfizam
Antichrist n. Antihrist
anticipate v. predvideti; preduhitriti; unapred uraditi

151

anticlericalism

apostatize

anticlericalism n. antiklirikalizam
antidoron n. (gr.) instead of the gift antidor, nafora
antimins (antimension) n. (gr.) = umesto stola antimins (~etvorougaono platno sa potpisom episkopa, a u koje su obi~no
u{ivene mo{ti svetiteqa; na antiminsu se savr{ava Sveta
evharistija)
antinomy n. antinomija
antiphon n. antifon
antiquity n. drevna epoha; stari vek; starina; narodi koji su `iveli u starom veku
anti-religious adj. antireligijski
anti-Semitic adj. antisemitski
anti-Semitism n. antisemitizam
apathy n. bestra{}e, ravnodu{nost
Apocalypses (Apocalypse) n. apokalipsa; Book of Apocalypse;
cf. Revelation
apocatastasis n. apokatastaza (Origenovo u~ewe osu|eno kao jeres na Petom vaseqenskom saboru)
apocrypha n. apokrifi (spisi ili dela koji se izdaju za biblijske, ali ih ne prihvataju ni jevrejsko ni hri{}ansko predawe)
apocryphal adj. apokrifan
Apollinarian adj. n. apolinarijevski; apolinarijevac
Apollinarianism n. apolinarizam, hristolo{ka jeres nazvana
po Apolinariju, episkopu laodikijskom (IV vek)
apologetic adj. apologetski
apologetics n. apologetika, bogoslovska odbrana hri{}anskih
istina od razli~itih prigovora, u novije vreme grana sistematske teologije
apologist n. apologeta
apology n. apologija
apophatic adj. apofati~ki (odricateqno bogoslovqe); apophatic theology apofati~ko bogoslovqe
apophaticism n. apofatika
apostasy n. odstupni{tvo, otpadni{tvo, apostazija
apostate n. odstupnik od vere, apostat, otpadnik
apostatize v. odstupiti, otpasti (od vere)

152

aposticha

archiepiscopate

aposticha n. (gr.) stihira koja se peva na ve~erwem i jutrewu uz

stihove psalama
apostle n. apostol, poslanik
apostolate n. apostolat, slu`ba apostola
apostolic adj. apostolski; papski; apostolic fathers apostolski Oci (u~enici apostola); apostolic succession apostolsko prejemstvo, nasle|ivawe; apostolic see apostolska stolica, rimska episkopska katedra; cf. Sveta stolica, Rimska
stolica
apostolicity n. apostoli~nost
Apostolos n. (Book of epistles) Apostol (kwiga koju ~ine Dela
apostolska, saborne i Pavlove poslanice, a ~iji se odeqci
~itaju na bogoslu`ewu)
apotheosis n. obo`avawe; veli~awe; apoteoza
appetitive adj. appetitive part of the soul `elateqni, `ude}i
deo du{e
apprehend v. shvatiti
apprehension n. shvatawe; spiritual apprehension duhovno poimawe
apse n. (archit.) apsida
Aramaic adj. semitski jezik, aramejski
arbiter n. izabrani sudija, arbiter
arbitration n. arbitra`a, odluka, presuda
arch n. (archit.) luk; svod; nadsvo|en trem
archangel n. arhan|eo, arhangel
archbishop n. arhiepiskop; Your Eminence Va{e visokopreosve{tenstvo (obra}awe)
archbishopric n. arhiepiskopija
archdeacon n. arhi|akon; Very Reverend Father visokoprepodobni o~e (obra}awe)
archdiocese n. eparhija arhiepiskopa
archetypal adj. arhetipski
archetype n. arhetip, idealna forma, prototip
archidiaconal adj. arhi|akonski
archidiaconate, archdeaconry n. arhi|akonstvo
archiepiscopacy n. arhiepiskopija
archiepiscopate n. arhiepiskopija

153

archieratikon

assembly

archieratikon n. (gr.) arhijerejski ~inovnik

archimandrite n. arhimandrit, nekada stare{ina vi{e manastira, danas po~asna titula sve{tenomonaha; Very Reverend
Father visokoprepodobni o~e (obra}awe)
archistrategos n. (gr.) arhistratig (arhan|eli Mihailo i Gavrilo)
architrave n. (archit.) arhitrav (greda koja povezuje dva stuba i
le`i na wima)
archpriest n. protoprezviter; Very Reverend Father visokopre~asni o~e (obra}awe)
ardent adj. vatren; revnostan, usrdan
ardour n. `ar, entuzijazam; revnost
areopagitical adj. areopagitski
Aristotelian adj. aristotelovski
ark n. sanduk, kov~eg; ark of the Covenant (of Testimony) kov~eg Zaveta; Noahs Ark Nojeva barka
Armageddon n. Armagedon (sveti rat, po Bibliji)
arrogance n. gordost; oholost
arrogant adj. gord, gordeqiv; ohol
artificer cf. creator
artoforium n. artoforion, posuda sa Svetim darovima za pri~e{}ivawe bolesnika
Aryanism n. arijanska jeres, arijanstvo, arijanizam, hristolo{ka jeres iz IV veka, osu|ena na Prvom vaseqenskom saboru
ascend v. uzdizati se, uzneti se
Ascension n. Vaznesewe Gospodwe, Spasovdan
ascesis n. (gr.) askeza, podvi`ni{tvo
ascetic n. adj. asketa, podvi`nik; podvi`ni~ki, asketski; ascetic act rad, delovawe; ~in, delo; podvig; realization of likeness odelotvoreno podobije; cf. likeness of God
asceticism n. podvi`ni{tvo, asketizam, askeza
ascribe v. uznositi; pripisati
Ash Wednesday n. (cath. eccl.) pepeqava sreda (prva sreda Velikog posta); pepelnica, ~ista sreda
aspersorium (lat.) (cath. eccl.) posuda sa blagoslovenom vodom
assembly n. (cf. synaxis) sabrawe; eucharistic assembly evharistijsko sabrawe

154

assumption

avidity

assumption n. pretpostavka; uzimawe, primawe (izgleda, lika,

izraza)
Assumption of the Mother of God (cf. Dormition) n. Uspewe
Presvete Bogorodice
assurance n. osnov, sigurnost; poverewe
asterisk n. zvezdica
astragal n. (archit.) astragal, venac oko stuba
astute adj. pronicqiv, lukav, o{trouman
athanasian adj. atanasijevski
Athanasius of Alexandria n. pr. Atanasije Veliki, episkop
aleksandrijski (IV vek)
atheism n. ateizam, bezbo`ni{tvo
atheist n. ateista, bezbo`nik
atheistic adj. bezbo`ni~ki, ateisti~ki
Athos, Mount n. pr. Sveta Gora, Atos
atone v. ispa{tati, okajavati
atonement n. ispa{tawe, kajawe, iskupqewe, pomirewe (izme|u Boga i gre{nika)
atoner n. pokajnik
atrium n. (archit.) atrijum, dvori{te crkve
attain (to sth) v. sti}i, dose}i, posti}i
attainment n. usvojewe; postignu}e, tekovina
aureole n. oreol, nimb, aureola
auricular adj. usmeni, tajni; auricular confession tajna ispovest
austere adj. asketski, isposni~ki
austerity n. strogost, samodisciplina, uzdr`qivost
authentic adj. istinski, izvoran; verodostojan
authoritarian adj. autoritaran
authority n. autoritet, vlast; ugled; the authorities organi
vlasti
autocephalous (autocephalist) adj. autokefalan
autocephaly n. autokefalnost
avarice n. pohlepa; {krtost, srebroqubqe
avaricious adj. pohlepan; {krt
avid adj. po`udan; lakom
avidity adj. po`uda; lakomost

155

avow

azymites

avow v. ispovedati; priznati, izjaviti

avowal n. ispovedawe; priznawe, izjava
awe n. strah, strahopo{tovawe
awesome adj. stra{an, u`asan
azyme n. azima, beskvasni, presni hleb
azymites n. pl. (gr.) azimiti, naziv za one koji u evharistijskom
prinosu koriste beskvasni hleb

156

B
Babel n. Vavilonska kula
banner n. barjak, zastava; banner-bearer ~irakonosac
banquet table n. sve~ana trpeza
Baptism n. kr{tewe; baptism by immersion kr{tewe pogru`ewem; baptism by pouring kr{tewe oblivawem; baptism by sprinkling kr{tewe kropqewem; the Baptism of
Christ in the Jordan Kr{tewe Gospoda Isusa Hrista u reci
Jordanu; cf. Epiphany
baptismal n. kr{teni, kr{tewski; baptismal name kr{teno
ime; baptismal font (baptisterion) krstionica, baptisterijum (bazen u kojem se vr{i kr{tewe pogru`ewem)
Baptist n. baptista (pripadnik jedne od najve}ih zajednica Slobodnih protestantskih Crkava)
baptistery n. krstionica
Baptist, John the Sveti Jovan Krstiteq
baptize v. krstiti
basilica n. bazilika; T-shaped basilica (archit.) bazilika
Basil the Great / Basil of Caesarea Sveti Vasilije Veliki, Vasilije Kesarijski
baton n. `ezlo; skiptar
bead n. brojanica; beads brojanice
bear v. nositi; roditi; bear a child nositi (roditi) dete;
bear witness to svedo~iti
beatific adj. bla`en; beatific vision vi|ewe Boga
beatification n. blagosiqawe; progla{ewe bla`enim, beatifikacija
beatify v. biti bla`en; u~initi bla`enim, proglasiti bla`enim
Beatitudes n. pl. Bla`enstva (Mt 5, 312)
beget v. ra|ati, za~eti; stvoriti

157

begotten

biblical

begotten p. p. adj. ro|en; the Only-begotten Jedinorodni

Beheading of St. John the Baptist Usekovawe glave Svetog Jovana Krstiteqa
behold v. videti, gledati
being n. bi}e; (ontol.) bitije
belfry n. zvonik, zvonara
Benedictine n. (cath. eccl.) benediktinac (benediktinci red
koji je osnovao Sveti Benedikt u VI veku; najstariji mona{ki
red na Zapadu)
benediction n. blagoslov (koji daje sve{tenik na kraju slu`be);
benediction urbi et orbi (cath. eccl.) blagoslov koji papa
daje u sve~anim prilikama gradu Rimu i celom svetu
Benedictus n. (lat.) himna Blagosloven Gospod Bog Izraiqev
benefactor n. dobrotvor
benefactress n. dobrotvorka
benefice n. dar, beneficija (plata za vr{ewe neke crkvene slu`be); crkveno dobro, prebenda
beneficence n. dobro~instvo
benefit n. dobrobit, korist, dobro~instvo, potpora
benevolence n. dobrota, dobrodu{nost, dobronamernost; blagonaklonost
benevolent adj. dobrodu{an, dobronameran; blagonaklon
beseech v. moliti; prekliwati
besiege v. opkoliti; opsedati
bestiality n. bestijalnost, zverstvo
bestow (upon) v. prineti na dar, darovati
Bethlehem Vitlejem
betray v. izdati, izneveriti
betroth v. (old formal use) dati ruku; zaru~iti; veriti
betrothal n. veridba
beware of v. ~uvati se (ne~ega), paziti, biti na oprezu
beyond prep. iznad, izvan, s one strane; n. onostranost, budu}i `ivot, onaj svet
Bezpopovtsy n. pl. (russ.) bespopovci, staroobrednici (ruska
sekta)
Bible n. Biblija, Sveto Pismo
biblical adj. biblijski

158

bigot

boastfulness

bigot n. revniteq; zilot

bigoted adj. fanati~an, zilotski
bigotry n. revnost; fanati~nost, zilotizam
birth n. ro|ewe; give birth to roditi; birth control kontrola
ra|awa, kontracepcija
bishop n. vladika, episkop; (cath. eccl.) biskup; His Grace
Wegovo preosve{tenstvo, Preosve}eni; Wegova milost; Your
Grace Va{e preosve{tenstvo, Preosve}eni; Va{a milosti
(obra}awe); Bishops residence vladi~anski dvor; bishops
throne vladi~anski presto; titular bishop titularni episkop; assistant bishop vikarni episkop; (cath. eccl.) pomo}ni
episkop (biskup); bishops conference (cath. eccl.) episkopska (biskupska) konferencija (ustanova jedne crkvene pokrajine ~iji su ~lanovi svi ordinariji, pomo}ni episkopi i
ostali naslovni episkopi tog podru~ja)
bishopric n. episkopski ~in; episkopija, eparhija
bitter adj. gorak, ogor~en
bitterness n. gor~ina, ogor~ewe
blaspheme v. bogohuliti, huliti na Boga; klevetati
blasphemous adj. bogohulan, bezbo`an
blasphemy n. hula, skrnavqewe
bless v. blagosloviti, blagosiqati, bla`enim zvati
blessed, the bla`eni, blagosloveni; the blessed sacrament
sveta tajna (pri~e{}a); blessed water osve}ena voda, agijazma; ever blessed (of the Holy Theotokos) Prisnobla`ena;
most blessed preblagoslovena
blessedness n. bla`enost
blessing n. blagoslov, blagodat, milost; blessing of water vodoosve}ewe; the great blessing of the waters at Theophany
bogojavqensko vodoosve}ewe
bliss n. bla`enstvo, radost, sre}a
bloodless adj. beskrvan; bloodless sacrifice of Christ beskrvna
`rtva Hristova
blot (out) v. o~istiti, izbrisati; istrebiti
boast v. radovati se; hvaliti se
boastful adj. hvalisav, ponosan, ohol
boastfulness n. hvalisavost, oholost

159

bodiless

Byzantium

bodiless adj. bestelesan; bodiless servitors bestelesni slu`iteqi; bodiless powers nebeske sile
body n. telo; Body of Christ Telo Hristovo
Bogomil n. bogumil (dualisti~ka jeres iz X veka, nazvana po za~etniku, bugarskom sve{teniku Jeremiji ili Bogomilu iz
Trakije, koja odbacuje brak, upotrebu mesa, po{tovawe ikona
itd.)
bogoroditchni (bogorodichen) n. (slav.) himne Presvetoj Bogorodici, bogorodi~ni
bold adj. hrabar, smeo
boldness n. smelost
bondage n. ropstvo, zarobqenost
book n. kwiga; Book of Hours ^asoslov; Book of Psalms
Psaltir; Book of Revelation Otkrivewe; Book of Offices
Slu`ebnik; Book of Needs (Small Euchologion) Trebnik; Book of Three Odes Triod; cf. Triodion; Book of Eight Tones
Osmoglasnik; Books of the Prophets proro~ke kwige; Book
of Common Prayer Slu`ebnik Anglikanske Crkve
bow n.v. poklon, naklon; pokloniti se
brethren n. bratija
breviary n. brevijar, ~asoslov (rimokatoli~ka bogoslu`bena
kwiga)
bring v. doneti, donositi, prineti, dovesti; bring forth (the
Spirit) ishoditi
brotherhood n. bratstvo
bull n. (cath. eccl.) (papska) bula, va`no papsko pismo s olovnim,
srebrnim ili zlatnim pe~atom, kojim se potvr|uju papska
imenovawa ili papske enciklike; {ire, u crkvenom smislu,
slu`beni dokument s pe~atom
burial n. pogreb, sahrana; burial rites pogrebni obi~aji
burn v. goreti, izgoreti; burning bush nesagoriva, neopalima kupina
bury v. sahraniti, pokopati; prekriti
buttress n. (archit.) potporni stub, potpora, oslonac
Byzantine adj. vizantijski
Byzantium Vizant, kasnije Konstantinopoq (Carigrad); Romejsko carstvo, Vizantija

160

C
Caesarian papism (caesaropapism) n. cezaropapizam
calamity n. velika nesre}a, nevoqa, beda
calendar n. kalendar; Old Calendarists starokalendarci; Old
Style (Julian) Calendar stari (julijanski) kalendar; New
(Gregorian) Calendar novi (grigorijanski) kalendar
calling n. poziv, priziv (Bo`iji)
calumniate v. klevetati, oklevetati, ocrniti
calumniator n. klevetnik
calumny n. kleveta, la`na optu`ba
Calvary n. Kalvarija, mesto Raspe}a Gospoda Isusa Hrista; cf.
Golgotha
Calvinism n. kalvinizam, ogranak protestantizma, nazvan po
osniva~u @anu Kalvinu (XVI vek)
Calvinists n. pl. kalvinisti
candelabrum (pl. -bra) n. veliki sve}wak, polijelej, kandelaber
candle n. sve}a; svetlo sve}e
Candlemas Day (cath. eccl.) Svije}nica; cf. Presentation of Jesus Christ in the Temple
candlestick n. sve}wak
canon n. kanon, pravilo; Kanon Evharistije; zakon, pravni propis; Canon of Scripture kanon Svetog Pisma; Canon Law
kanonsko pravo; Canon of Requests cf. Octoechos; Canon tables kanonske tablice
canonic(-al) adj. kanonski; canonical synthesis kanonska sinteza; canonical letter kanonsko pismo
canonicals n. pl. ode}a, sve{teni~ka ode`da
canonization n. kanonizacija, progla{ewe za svetiteqa
canonize v. kanonizovati, proglasiti za svetiteqa
cantata n. (mus.) kantata
canticle n. hvalospev, himna; Canticles Pesma nad pesmama

161

cantor

cathedral

cantor n. pojac
capitol n. (archit.) kapitl
Cappadocian Fathers n. pl. kapadokijski Oci (Vasilije Veliki, Grigorije Bogoslov i Grigorije Nisijski)
Capuchins n. pl. kapucini, kapucinski red (reformirani, stro`i ogranak frawevaca)
cardinal n. (cath. eccl.) kardinal (glavni papin pomo}nik); u
starini rimski prezviteri; od XII veka po~asna episkopska
(biskupska) titula; Your Eminence Va{a eminencijo
(obra}awe)
careful adj. pa`qiv; bri`qiv
careless adj. nemaran, nehajan; nepromi{qen
carelessness n. nemarnost, nerad
Carmelites n. pl. (White Friars) (cath. eccl.) karmeli}ani, prosja~ki red osnovan u XII veku
carnal adj. ~ulan, telesn, plotski; bludan
Cartesian adj. n. kartezijanski, dekartovski; sledbenik Dekarta, dekartovac
Cartesianism n. kartezijanizam
Carthusians n. pl. (cath. eccl.) kartuzijanci, pustiwa~ki red koji je osnovao Sveti Bruno u XI veku
cassock n. mantija, sve{teni~ka haqina
cataphatic adj. (what God is) katafati~ki; cataphatic theology
(the way of affirmation) katafati~ko (potvrdno) bogoslovqe, katafatika
catechesis n. katiheza (pouke o veri za katihumene)
catechetical adj. katihetski
catechism n. veronauka, katihizis; cf. religious education
catechist n. katheta, verou~iteq
catechize v. pou~avati, u~iti (nekog) veronauci, katihizirati
catechumen n. katihumen, ogla{eni
cathars n. pl. katari, manihejsko-gnosti~ka sekta iz XIXIII
veka
cathedra n. episkopska katedra, episkopsko sedi{te
cathedral n. saborna crkva, episkopska prestona crkva; katedrala

162

catholic

chancel screen

catholic adj. saborni; rimokatoli~ki; the Catholic Church

vaseqenska (katoli~anska) Crkva; Roman Catholic Church
Rimokatoli~ka Crkva
Catholicism n. rimokatolicizam
catholicity n. sabornost, katoli~nost; katoli~anstvo
catholicon n. (archit.) saborna crkva, katolikon
catholicos n. prvojerarh, patrijarh (jermenski i gruzijski)
cause n. uzrok
celebrant n. onaj koji slu`i, slu`a{~i (sve{tenik); principal
celebrant na~alstvuju}i u slu`ewu
celebrate v. slu`iti (Liturgiju); proslavqati
celebration n. slu`ewe; proslava, slavqe
celestial adj. bo`anski; nebeski; celestial bliss nebesko slavqe; celestial powers nebeske sile
celibacy n. celibat, devstvenost, bezbra~nost; celibacy of priesthood sve{teni~ki celibat
celibate adj. bezbra~an, neven~an, neo`ewen
celibate n. devstvenik
cell (kellia) n. }elija, kelija
cemetery n. grobqe
cenobites cf. coenobites
cenobitism cf. coenobium
cenotaph n. kenotaf, prazna grobnica; spomenik podignut pokojniku
cenoule n. odaja u kojoj je bila Tajna ve~era
cense v. kaditi
censer n. kadionica; kadilo
censer-bearer n. sve}onosac
censure n. cenzura, crkvena kazna
centenary n. stogodi{wica
ceremony n. ceremonija, slu`ba; sve~ani obred, svetkovina; cf.
marriage
Chalcedonian halkidonski; Chalcedonian definition halkidonski oros
chalice n. putir; cf. Holy Grail
chancel screen n. (archit.) ogra|en prostor pred glavnim oltarom

163

chandelier

Christianity

chandelier n. polijelej; sve}wak

changeless adj. nepromenqiv; stalan, postojan
changelessness n. nepromenqivost; stalnost, postojanost
chant n. pojawe; liturgical chant bogoslu`bena pesma; Byzantine plain-chant vizantijsko pojawe
chantry n. (grobqanska) kapela
chapel n. kapela, paraklis
chaplain n. (cath. eccl.) kapelan, sve{tenik koji po nalogu episkopa poma`e vikaru
chaplet n. brojanice; cf. prayer-rope
charisma n. (gr.) dar, harizma
charismatic adj. blagodatan, harizmatski; harizmati~an
Charismatics n. pl. harizmati~ni pokret (pentekostalci)
charitable adj. dobrotvoran; milosrdan, dobrostiv
charity n. hri{}anska, delotvorna qubav, dobrotvornost;
milosr|e; Caritas rimokatoli~ka humanitarna organizacija)
chaste adj. celomudren, ~edan, ~ist
chasten v. o~istiti, pro~istiti; obuzdati
chastity n. ~ednost, nevinost, ~istota, celomudrenost
chasuble n. felon, kazula
Cheese Fare Sunday n. siropusna nedeqa
cherub n. heruvim; an|eo, angel; Cherubic Hymn Heruvimska
pesma
chevet n. (archit.) polukru`ni deo oltara
chirothesia n. hirotesija, rukoproizvo|ewe za ni`e ~inove klira (ipo|akon, ~ita~ i pojac)
chirotony n. hirotonija, rukopolo`ewe; cf. ordination
chrism n. miro (osve}eno uqe); (cath. eccl.) krizma
chrismation n. miropomazawe; krizma
Christ n. pr. Hristos
Christadelphians n. pl. ameri~ka sekta ~iji ~lanovi ne veruju u
Svetu Trojicu i besmrtnost du{e
Christendom n. hri{}anstvo, hri{}anski svet
Christian adj. hri{}anski; Christian-prayer movement bogomoqa~ki pokret
Christian adj. n. hri{}anski; hri{}anin
Christianity n. hri{}anstvo

164

Christianization

clear-sighted

Christianization n. hristijanizacija
Christian Scientists n. pl. pripadnici sekte Crkva Hristova
(Church of Christ)
Christ-like adj. hristolik
Christ-loving adj. hristoqubiv
Christmas n. Bo`i}
christocentrical adj. hristocentri~an
Christocentrism n. hristocentri~nost
christogram n. hristogram, inicijali imena Isusa Hrista
christological adj. hristolo{ki
Christology n. hristologija
chronicle n. hronika
Chrysostom, John Sveti Jovan Zlatousti
Church n. Crkva; Church in heaven Nebeska Crkva; Church on
earth zemaqska Crkva; Churches of Christ protestantske
crkve u Velikoj Britaniji i Sjediwenim Ameri~kim Dr`avama; Greek/Eastern Church Pravoslavna Crkva; Church Fathers crkveni Oci; Church Militant vojuju}a Crkva;
Church Triumphant tor`estvuju}a Crkva, Crkva koja trijumfuje
church garret n. potkrovnica, soba na tavanu crkve
churching n. ucrkovqewe (novoro|enog deteta)
church portico n. trem sa stubovima, portik
ciborium (archit.) (canopy supported on four pillars, above an altar)
kivorijum, oltarsko nebo, oltarski baldahin; svod ispod koga
stoji oltar
circumcise v. obrezati
circumcision n. obrezawe; Circumcision of Christ Obrezawe
Hristovo
circumscribe v. ograni~iti; okru`iti, obimoopisati
circumscribable adj. obimoopisiv
Cistercians n. pl. cisterciti
claim n. tvrdwa
clean adj. ~ist; Clean Monday ~isti ponedeqak (prvi dan Velikog posta)
cleanse v. (formal or archaic) o~istiti, sprati, oprati
clear-sighted adj. dalekovidan, prozorqiv

165

clear-sightedness

commemorate

clear-sightedness n. dalekovidnost, prozorqivost

clergy n. klir, sve{tenstvo; clergy-laity council crkveno-narodni sabor
cleric n. klirik, sve{tenik, sve{teno lice
clerical adj. sve{teni~ki, klirikalni
clericalism n. klirikalizam
cloak n. pla{t, ogrta~
cloister n. manastir, samostan; (archit.) unutra{we manastirsko
dvori{te okru`eno tremovima sa arkadama
coalescence n. spoj, spajawe; sjediwewe, preplitawe
coalescent adj. onaj koji se spaja, sjediwuje
codex n. (pl. codices) rukopis; zakonik, zakonski zbornik, kodeks
coenobite n. monah, kalu|er; monah koji `ivi u mona{koj zajednici
coenobitic adj. mona{ki, kalu|erski; coenobitic life op{te`i}e
coenobium n. op{te`i}e, kinovija
coeternal adj. save~ni, sabespo~etni
coexist v. sapostojati
coexistence n. sapostojawe
cognitive adj. saznajni
co-inherence n. cf. perichoresis
college n. kolex; kolegijum; College of Apostles apostolski
kolegijum
collegial adj. saborni, kolegijalni
collegiality n. saborni duh, zajedni~ka odgovornost episkopa u
crkvenom upravqawu
colobium n. haqina bez rukava, du`a od hitona, koju nosi Hristos na nekim predstavama Raspe}a
colonnade n. kolonada
column (archit.) n. stub
come into being v. postati
Comforter (the) Ute{iteq, Duh Sveti
commandment n. zapovest; keep (obey) the commandments
~uvati (dr`ati) zapovesti; the Ten Commandments (Decalogue) deset Bo`ijih zapovesti
commemorate v. slaviti; proslavqati uspomenu (na)

166

commemoration

comprehensive

commemoration n. proslava u spomen koga, komemoracija; pomen

commence v. po~eti
commencement n. po~etak
commend v. predati, poveriti; commend ones soul to God
predati duh svoj Bogu
commendation n. preporuka; pohvala, hvala
commission n. poslawe; izvr{ewe (prestupa), ogre{ewe; komisija, odbor; Commission for Religious (Church) Affairs Komisija za verska pitawa; Commission on World Mission and
Evangelism Komisija za svetsku misiju i evangelizaciju
commit v. izvr{iti, po~initi; commit an offence u~initi
prestup; commit a sin zgre{iti, u~initi greh; commit a
crime izvr{iti zlo~in
communal adj. zajedni~ki; zajedni~arski; communal worship
zajedni~ka molitva
communicant n. pri~asnik, zajedni~ar
communicate v. pri~estiti se
communion n. zajednica, zajedni~arewe, zajedni~arstvo; pri~e{}e; Holy Communion sveto pri~e{}e, Evharistija; take
communion pri~estiti se; impart communion (to) dati
pri~e{}e, pri~estiti (nekoga); communion cloth cf. antimins
community n. zajednica; (of brethren) bratstvo, (of nuns) sestrinstvo; community of saints zajednica svetih; community of people zajednica
compassion n. milosr|e; dobrota
compassionate adj. mnogosa`aqiv
compassion-loving adj. milostiv
compensate v. nadoknaditi; obe{tetiti (nekoga za pretrpqeni
gubitak, povredu, {tetu); platiti
compensation n. naknada, od{teta, nagrada
compline n. ve~erwa molitva, pove~erje; (cath. eccl.) molitva
kojom se zavr{ava ve~erwa; Great Compline veliko pove~erje; Small Compline malo pove~erje
comprehensible adj. shvatqiv, pojmqiv
comprehension n. shvatawe, poimawe
comprehensive adj. sveobuhvatan

167

compunction

confessional

compunction n. umiqewe; skru{enost; gri`a savesti, kajawe

compunctious adj. skru{en, pokajni~ki
conceit n. misao, zamisao, pomisao; ta{tina, samoqubqe
conceited adj. uobra`en, umi{qen, ta{t, sujetan
conceitedness n. ta{tina, umi{qenost, sujeta
concelebrant n. saslu`iteq; koncelebrant
concelebrate v. saslu`ivati
concelebrating adj. saslu`uju}i
co-celebration n. saslu`ivawe
conch n. (archit.) konha
conciliar adj. saboran, koncilijaran
conciliarity n. saborovawe
conciliate v. pomiriti, izmiriti; umiriti, odobrovoqiti
conciliation n. izmirewe; umirewe, odobrovoqavawe
conclave n. (cath. eccl.) konklava, odaja u kojoj se bira papa; skup
kardinala koji u~estvuju u izboru pape
concomitance n. (cath. eccl.) konkomitencija, koegzistencija
(istovremeno postojawe) Krvi i Tela Hristovog u pri~e{}u
~ak i kada vernik uzima samo jedan element (hostiju)
concordance n. konkordanca, pregled paralelnih mesta u Svetom pismu; verbal concordance azbu~ni registar glavnih
re~i Biblije sa navodima iz pasusa u kojima se one nalaze
concordat n. (cath. eccl.) konkordat (ugovor izme|u pape i
dr`avnih vlasti), nagodba
condemn v. osuditi, osu|ivati; condemn a man to death osuditi ~oveka na smrt; condemned sermon propoved za osu|enike
condemnation n. osuda; without condemnation neosu|eno
condescend v. blagoizvoleti, udostojiti se, snishoditi
condescension n. snisho|ewe, qubaznost
confess v. ispovedati; ispovedati se; ispovedati veru; confess a
penitent ispovediti pokajnika
confession n. ispovest; ispovedawe vere, veroispovest, konfesija; public confession javna ispovest; auricular confession
tajna ispovest
confessional adj. veroispovedni, verski; konfesionalni; n.
ispovedaonica; confessional church konfesionalna Crkva

168

confessionalism

consolation

confessionalism n. konfesionalizam
confessor n. ispovednik
confirmation n. miropomazawe; konfirmacija, potvrda
conform (with) v. saobraziti (se), postati saobrazan; biti u
skladu sa; (to) pokoriti se
conformity n. saobraznost, saglasnost
confront v. suo~iti se; opirati se, suprotstaviti se; (jur.) confront a man with his accusers suo~iti ~oveka sa wegovim tu`iocima
confrontation n. suo~avawe; upore|ivawe
confusion n. without confusion nesliveno, bez slivawa, bez me{awa
congregate v. skupiti (se); sabrati
congregation n. sabor; zbor qudi; narod (u crkvi); (cath. eccl.)
kongregacija
congregational (church) n. Kongregacionisti~ka Crkva
congregationalism n. protestantski sistem crkvene uprave koji
podrazumeva samostalno odlu~ivawe svake crkve i wenih parohijana u administrativnim i verskim pitawima
congregationality n. bogoslu`beni skup
conjugal adj. bra~ni, supru`anski; conjugal relations bra~ni
odnosi; conjugal rights bra~na prava
conscience n. savest
consecrate v. osvetiti, osve}ivati; consecrated Elements
osve}ene ~estice; consecrated Gifts osve}eni Darovi
consecration n. osve}ewe; osve}ewe Darova; konsekracija; (episcopal) consecration posve}ewe, rukopolo`ewe episkopa;
consecration of bread, wine, building osve}ewe hleba, vina,
gra|evine
consensus n. saglasnost; general consensus op{te saglasje,
jednodu{nost; consensus of the Churches konsenzus Crkava
consequently adv. sledstveno (tome)
consideration n. sagledavawe
Consistory n. konzistorija, nekada{wi duhovni sudovi, najpre
u Karlova~koj, a potom i Beogradskoj mitropoliji; (cath. eccl.)
sastanak kardinala na ~elu s papom prilikom imenovawa novih kardinala ili kanonizacije svetiteqa
consolation n. uteha, te{ewe

169

constitute

convoke

constitute v. sa~iwavati; ustanoviti, ustanovqavati

constitution n. sastav; ustav
constitutional adj. konstitutivan; ustavni; bitan; constitutional
(make-up) sastav
constitutive adj. sastavni, ustanovquju}i
consubstantial adj. jednosu{tan, sasu{tastven
consubstantiality n. jednosu{nost, sasu{tastvenost
consubstantiation n. cf. transubstantiation
consume v. potro{iti, upotrebiti; uni{titi u po`aru
consummate adj. savr{en, potpun
consummate v. zavr{iti, dovr{iti; ispuniti, usavr{iti
consummation n. svr{etak, savr{avawe; ispuwewe, postignu}e (ciqa); ciq, savr{enstvo
contain v. sadr`ati, obuhvatiti; savladati, obuzdavati
containable adj. sadr`iv
contakion n. kondak
contemplate v. razmi{qati, premi{qati, sagledavati, sozercavati
contemplation n. sagledavawe, posmatrawe, umno gledawe; sozercawe, vi|ewe; contemplation of God bogomislije
contemplative adj. kontemplativan, sozercateqan; misaon, dubokomislen; molitven
contend v. boriti se, sukobiti se
continual adj. neprestan, neprekidan, stalan
continuity n. trajnost, neprekidnost, stalnost; living continuity
(of the tradition) `ivo predawe
continuous adj. neprestan, neprekidan, stalan
contrite adj. skru{en, pokajni~ki
contrition n. skru{enost, kajawe
convent n. (`enski) manastir
conversion n. preobra}ewe, preobra}awe
convert n. preobra}enik, konvertit
convert v. preobratiti, preobra}ati, vratiti gre{nika na pravi put, duhovno probuditi
convocation n. sazivawe, skup; Convocation pokrajinski sinod
convoke v. sazivati

170

cope

crafty

cope n. horski kaput, horski ogrta~

Copts n. pl. Kopti, egipatski hri{}ani
corner-stone n. krajeugaoni kamen, kamen temeqac
corporal adj. telesan
corporal n. platno sli~no antiminsu, ali bez u{ivenih relikvija; wime se ne pokriva `rtvenik
corporate adj. ovaplo}en, utelovqen; korporativan, udru`en;
corporate personality saborna li~nost, korporativna personalnost
Corpus Christi n. (lat.) (cath. eccl.) Tjelovo, praznik posve}en
evharistijskim darovima hleba i vina; proslavqa se u ~etvrtak posle Duhova
corroborate v. potkrepiti (verovawe, teoriju i sl.), potvrditi,
podupreti
corroboration n. podr{ka, potkrepqewe (dokazima)
corrupt adj. oskrnavqen; pokvaren, ne~ist, izopa~en
corrupt v. oskrnaviti; pokvariti, izopa~iti
corruption n. propadqivost, truqewe; izopa~enost
cosmogonic(-al) adj. kosmogonijski
cosmogony n. kosmogonija, teorija o stvarawu sveta
cosmological adj. kosmolo{ki
cosmology n. kosmologija
cotta n. (eccl.) stihar
council n. sabor, koncil
counsel v. savetovati, dati savet, preporu~iti
counselor n. savetnik
countenance n. lice
counter-reformation n. kontrareformacija
covenant n. Bo`ije obe}awe ~oveku, zavet
covet v. strasno `eleti, biti pohlepan
covetous adj. pohlepan, grabe`qiv
coward n. kukavica, stra{qivac, pla{qivac
cowardice adj. kukavi~luk, stra{qivost, pla{qivost, malodu{nost
cowl (koukoulos) n. (gr.) kukuq
craftiness n. lukavstvo, prepredenost
crafty adj. prepreden, lukav

171

create

curate

create v. stvoriti, tvoriti, sazdati

created adj. stvaran, stvoren
createdness n. stvarnost, stvorenost
creation n. tvorevina, tvar
creator n. tvorac, ustrojiteq
creature n. stvorewe, bi}e; fellow creature bli`wi
creaturehood n. tvarnost
creaturely adj. tvaran
Credo (lat.) Simvol vere, Verujem (re~ kojom po~iwe Simvol
vere), Vjeruju
creed n. Simvol vere; veroispovedawe; dogmat, doktrina; the
Apostles Creed Apostolski simvol vere (staro rimsko verovawe iz III veka); Athanasian creed Atanasijev simvol (VI
vek); Nicene-Constantinopolitan creed Nikeo-carigradski
simvol vere
cremate v. kremirati
cremation n. kremacija
crematorium, crematory n. krematorijum
crosier n. (episkopski ili vladi~anski) {tap
cross (oneself) v. (pre)krstiti se
cross n. krst; make the sign of the Cross (pre)krstiti se; arms
of the cross kraci krsta; a free cross (archit.) slobodan krst;
cross-chest relikvijar koji sadr`i ~esticu ^asnog krsta
crucifix n. raspe}e
Crucifixion (the) n. Raspe}e, smrt Hristova na krstu
cruciform adj. (in the form of a cross) u obliku krsta, krstast,
krstoobrazan
crucify v. razapeti, raspeti
crusade n. krsta{ki rat
crusader n. krsta{
crypt n. kripta, prostorija ispod crkve u kojoj se nalaze mo{ti
ili druge svetiwe
cuffs n. pl. narukvice (sve{teni~ke)
culminate v. vrhuniti, dosti}i vrhunac, kulminirati
cult n. kult, bogopo{tovawe; obo`avawe
cupola n. kupola
curate n. (cath. eccl.) sve{tenik; vikar

172

cure

curse

cure n. isceqewe, le~ewe, izle~ewe; (cath. eccl) duhovna pastva,

`upa
cure v. isceliti, izle~iti, le~iti
curia n. (lat. papal court) (cath. eccl.) rimska kurija, papski dvor
(centralne ustanove papske vlasti); bishops curia episkopska kurija, episkopski (biskupski) ordinarijat
curse n. prokletstvo, kletva; psovka

173

D
daemon n. demon
dalmatic n. dalmatika, gorwa sve{teni~ka ode`da
damn v. osuditi na ve~ne muke; prokleti
damnation n. osuda na ve~ne muke; prokletstvo
damned adj. osu|en; the damned n. pl. osu|eni u paklu
dare v. usuditi se, smeti
darken v. pomra~iti; darkening of the nous pomra~ewe uma
day n. dan; day of Unleavened Bread Praznik beskvasnog hleba
deacon n. |akon; Reverend Father ~asni o~e (obra}awe)
deaconess n. |akonisa
dean n. dekan; arhijerejski namesnik (stare{ina vi{e parohija jedne eparhije); (cath. eccl.) dekan, sve{tenik na ~elu dekanata, crkvenog okruga koji ~ini vi{e parohija, `upa; dekan
fakulteta
deanery n. arhijerejsko namesni{tvo; (cath. eccl.) dekanat (crkveno upravno podru~je koje ~ini vi{e parohija, `upa)
Decalogue n. Dekalog, deset Bo`ijih zapovesti
decay n. propadawe; truqewe, raspadawe
deceit n. prevara, varka; lukavstvo
deceitful adj. prevaran, varqiv, la`an, lukav
deceitfulness n. varqivost, lukavost
deceive v. prevariti, obmanuti
deception n. prevara, obmana, opsena, prelest
decollation n. pogubqewe, usekovawe; cf. Beheading of St. John
the Baptist
decompose v. razlagati, raspasti se
decomposition n. razlagawe, raspadawe
decree n. naredba; propis, pravilnik; decree of God voqa
Bo`ija; prohibitive decree zabrana

174

Deesis

denomination

Deesis n. (lat.) Deizis (predstava Hrista, Bogorodice i Jovana

Krstiteqa), molitva zastupni{tva
defame v. klevetati, oklevetati
defile v. prqati, oskrnaviti, oskvrnuti
defilement n. ne~istota, prqav{tina
defraud n. prevariti
defrock v. ra{~initi (sve{tenika); cf. unfrock
degenerate adj. izro|en, izopa~en; izrod, propalica, pokvarewak
degenerate v. izroditi se, izopa~iti se, propadati
deification n. obo`ewe; cf. theosis
deify v. obogotvoriti, obo`avati; deifying grace obo`uju}a
blagodat
deign v. udostojiti, izvoleti, blagoizvoleti
de-individualization n. deindividualizacija
deism n. deizam
deist n. pristalica deizma
Deity (the) n. Bog, svevi{wi
deity n. bo`anstvo; bog; the deities of ancient Greece bo`anstva anti~ke Gr~ke
dejected adj. snu`den, utu~en
dejection n. utu~enost, snu`denost
deliberate adj. promi{qen, nameran, s predumi{qajem
deliberate v. razmi{qati, razmatrati
deliberation n. razmatrawe, promi{qawe; promi{qenost,
predumi{qaj
deliver v. (old use) izbaviti, spasti
delusion n. obmana, privid, privi|ewe, halucinacija
demi-god n. polubog
demon n. demon
demoniac adj. n. demonski, |avoiman, pod uticajem zlog duha;
~ovek opsednut zlim duhom
demystification n. demistifikacija
demystify v. demistifikovati
demythologize v. odvojiti od mita, demitologizti
denial n. negacija, poricawe, odricawe
denomination denominacija; veroispovest

175

denounce

Deuteronomy

denounce v. objaviti; (jur.) optu`iti, prijaviti

denunciation n. objava; (jur.) javna optu`ba
deny v. poricati, odricati, negirati
departed adj. n. preminuli, umrli; prayers for the Departed
molitve za umrle
department n. odeqewe; Department of External Church Relations odeqewe za spoqne crkvene poslove
depose v. ukloniti (sa polo`aja), zbaciti s prestola
deposition n. zbacivawe, svrgnu}e s prestola; preno{ewe Svetih darova na sveti presto
deprave v. iskvariti, izopa~iti (moral, karakter)
depraved adj. pokvaren, iskvaren
depravity n. pokvarenost, izopa~enost, poro~nost
depress v. utu}i, obeshrabriti, rastu`iti
depression n. utu~enost, poti{tenost
deprive v. li{iti (ne~ega), oduzeti; (eccl.) otpustiti iz slu`be
desecrate v. obesvetiti, oskrnaviti
desecration n. skrnavqewe, obesve}ewe
desire n. `eqa, pohota
desire v. `eleti; zahtevati
despondency n. mrzovoqa, o~ajawe, malodu{nost, klonulost,
uninije
despondent adj. snu`den, utu~en, o~ajan, mrzovoqan
destine v. odrediti (za ne{to)
destined adj. su|en, odre|en
destiny n. sudbina, nazna~ewe
deteriorate v. pogor{ati (se), izopa~iti se, pokvariti se
determination n. odre|enost, re{enost
determine v. odrediti, re{iti
determinism n. determinizam
dethrone v. ukloniti (sa polo`aja), zbaciti s prestola
dethronement n. zbacivawe, svrgnu}e s prestola
deuterocanonical (books) n. pl. devterokanonske kwige Svetog
Pisma
Deuteronomy n. Kwiga ponovqenih zakona, Peta kwiga Mojsijeva, Devteronomij

176

devil

disciple

devil n. |avo, vrag

devilish adj. |avolski, vra`ji
devote v. posvetiti (se), predati (se ne~emu)
devoted adj. predan, posve}en
devotion n. predanost; po{tovawe, pobo`nost; Mariological devotion po{tovawe Presvete Bogorodice
devout adj. blagoveran, blago~estiv, pobo`an
diabolical adj. |avolski
diaconal adj. |akonski; diaconal ministry |akonska slu`ba
diaconate n. |akonstvo, |akonski ~in; Diaconate in Christ
hristo|akonstvo, slu`ewe drugima u Hristu
diaconate n. (deaconry) |akonat
diakonikon n. (gr.) |akonikon, ju`ni deo oltara, gde se ~uvaju
bogoslu`bene ode`de, sasudi i kwige; cf. sacristy
dialectic n. dijalektika
diaspora n. dijaspora, rasejawe
diatesseron n. dijatesaron, delo napisano na osnovu ~etiri jevan|eqa s te`wom da ih usaglasi
dichotomy n. dihotomija
Didache n. (gr.) Didahi, U~ewe dvanaestorice apostola, ranohri{}anski spis
differentiation n. razli~itost
dignitary n. velikodostojnik; ecclesiastical dignitary crkveni
velikodostojnik
dignity n. uzvi{enost (o intelektu i karakteru), dostojanstvo
(u pona{awu)
diligence n. revnost; cf. zeal
diocesan n. eparhijski; diocesan highpriest eparhijski arhijerej
diocese n. eparhija (episkopija); (cath. eccl.) dijeceza (biskupija)
dionysiac adj. dionisijski
diptych n. diptih
dirge n. pogrebna pesma, tu`balica
discern v. razaznati, razlu~iti, rasu|ivati
discernment n. rasu|ivawe, razbor
disciple n. u~enik, sledbenik

177

discipline

diversity

discipline n. disciplina; nau~na grana

discos (diskarion) n. diskos
disincarnate v. obezli~iti
disintegrate v. raspasti se, dezintegrisati se
disintegration n. raspadawe, dezintegracija
dismissal n. otpust (na kraju Liturgije); dismissal hymn otpusna himna, tropar
disobedience n. neposlu{nost, nepokornost
disobedient adj. nepokoran, neposlu{an
disobey v. biti neposlu{an, nepokoran
dispassion n. bestra{}e, spokojstvo
dispassionate adj. bestrasan, miran, spokojan
dispensation n. promisao, domostroj spasewa; cf. economy; Mosaic dispensation bo`anski zakoni predati preko Mojsija,
Mojsijevi zakoni; (jur.) ubla`avawe ili obustavqawe nekog
zakona u posebnom slu~aju; grant dispensation razre{iti
(posta)
dispense v. deliti, razdeliti, dodeliti; davati, razdavati
disperse v. rasuti, rasturiti, rasejati
dispersion n. rasejawe, rasturenost; (the) dispersion rasejana
jevrejska plemena
dispute n. rasprava, debata, spor
dispute v. raspravqati se, sporiti se
dissent v. ne slagati se, biti razli~itog mi{qewa; odstupati
od mi{qewa Anglikanske Crkve
dissenter n. disenter, onaj koji odstupa od u~ewa Anglikanske
Crkve
dissident n. disident, otpadnik, odmetnik
dissipated adj. neumeren, razuzdan, raskala{an
dissipation n. razuzdanost, raskala{nost; rastresenost
dissolution n. raspadawe, raspadqivost
distinct adj. poseban, razli~it
distinctness n. posebnost, razli~itost
distress n. (o du{evnom stawu) bol, `alost, tuga
diverse adj. razli~it, druga~iji
diversity n. razlika, razli~itost, raznovrsnost; unity in diversity jedinstvo u razli~itosti

178

divide

door

divide v. podeliti; (u Liturgiji) lomiti

divine adj. bo`anski, Bo`iji; Divine grace bo`anska blagodat; divine nature (of Christ) bo`anska priroda Hristova;
Divine Providence bo`anski promisao; Divine Service
slu`ba Bo`ija, Liturgija
divinity n. (the Divinity) bo`anstvo, bog; (a divinity) (paganski)
bog; the divinity of Christ bo`anska priroda Hristova; bogoslovqe; nau~no prou~avawe religije; a doctor of divinity
doktor teologije
divinization n. obo`ewe
divinize v. obo`iti
division n. podela, podeqenost, deoba
docetism n. doketizam, jeres iz II i III veka koja osu|uje sve materijalno, a Hristovo ovaplo}ewe i smrt smatra prividnim
doctrinal adj. dogmatski; nau~an
doctrine n. u~ewe, doktrina; dogma
dodekaorton n. (gr.) dvanaest praznika Gospodwih
dogma n. dogma, dogmat (doktrinarna definicija); versko na~elo, odluka, re{ewe
dogmatic(al) adj. dogmatski
dogmatics n. dogmatika
dogmatism n. dogmatizam
dogmatist n. dogmati~ar
dogmatization n. dogmatizovawe
dogmatize v. dogmatizovati
dome n. (archit.) kupola
domical adj. (archit.) nadsvo|en, kupolast
dominate v. vladati, upravqati
Dominican n. adj. pripadnik mona{kog reda koji je osnovao
Sveti Dominik 1212; dominikanac, dominikanski
Dominions n. gospodstva (an|elski ~in)
dominions n. pl. dominion, oblast pod vrhovnom upravom
doom n. sudbina, udes, zla kob, propast; Stra{ni sud; doomsday
sudwi dan
doom v. (usu. passive) osu|en (na propast)
door n. vrata; deacon doors n. pl. severne i ju`ne dveri; Holy
Doors, Beautiful Doors carske dveri

179

Doric order

dwelling-place

Doric order n. dorski stil

Dormition n. (the Falling Asleep of the Holy Theotokos) Uspewe
Presvete Bogorodice; Velika Gospojina
doxological adj. doksolo{ki
doxology n. (Thanksgiving service) doksologija, slavoslovqe;
pohvalna crkvena pesma
dreadful adj. stra{an
drum n. (archit.) tambur kupole
drunkenness n. pijanstvo, opijenost
dualism n. dualizam
dualistic adj. dualisti~ki
duarchy n. dijarhija, dvostruka vlast (careva i patrijarhova),
dvovla{}e
duty n. du`nost, obaveza; slu`ba
dwell v. stanovati, boraviti, prebivati, obitavati; (on, upon)
premi{qati
dwelling-place n. stani{te, obitavali{te

180

E
eager (about) adj. revnostan, marqiv
early Church n. rana Crkva
earnest adj. ozbiqan, revnostan; iskren
earthiness n. zemnost
earthly adj. zemaqski, svetovan
Easter n. Vaskrs, Vaskrsewe Hristovo
ecclesia (gr.) Crkva, sabor, sabrawe, skup{tina; cf. assembly
ecclesial adj. eklisijaln; crkven
ecclesiality n. crkvenost
ecclesiarch n. eklisijarh (koji se stara o redu bogoslu`ewa),
crkvewak
ecclesiast n. sve{tenik; Ecclesiastes Kwiga propovednika
ecclesiastic n. duhovnik, sve{tenik
ecclesiastical adj. crkven; duhov; sve{ten; ecclesiastical rank
crkveni ~in, ~in klirika, duhovno stare{instvo; ecclesiastical court duhovni sud; eccleastical new year crkvena nova godina
ecclesiological adj. eklisiolo{ki
ecclesiology n. eklisiologija
echinos (archit.) n. (the lower part of a capitol) ehinus
economy n. ikonomija, domostroj, promisao, upravqawe, rukovo|ewe, primena crkvenih kanona koja podrazumeva izvesno
odstupawe od pravila
ecstasy n. ekstaza, istupqewe
ecstatic adj. ekstati~an, ekstati~ki
ectene n. (gr. ekteneia) jektenija; molitva; Great ectene velika
jektenija; Suppliant ectene prozbena jektenija; Little Ectene
mala jektenija; Ectene of Fervent Supplication molitva
usrdnog moqewa; Ectene for the catechumens molitva za
katihumene; Ectene for the dead jektenija za umrle

181

ecumenic

endeavour

ecumenic(-al) adj. vaseqenski, sveop{t; ekumenski; ecumenical council vaseqenski sabor; ecumenical conscience saborna svest; ecumenical patriarch vaseqenski patrijarh;
Ecumenical Patriarchate Vaseqenska patrijar{ija
ecumenicity n. vaseqenstvo; cf. universality
ecumenism n. ekumenizam (te`wa za jedinstvom hri{}anskih
Crkava)
Eden (heb. bibl.) n. Eden, raj
egocentric adj. egocentri~an
egocentrism n. egocentrizam
egoism n. egoizam, sebi~nost, samo`ivost
egotism n. samoqubqe, samozadovoqstvo
Eileton (the) n. iliton, mawe platno za za{titu antiminsa
elder n. stare{ina (kod Jevreja i prvih hri{}ana); rukopolo`ena osoba u Prezviterijanskoj Crkvi; duhovni otac, starac
eldership n. duhovno stare{instvo, duhovno vo|stvo
elect (the) n. pl. izabranik; Gods elect izabranik Bo`iji
elect v. izabrati glasawem
elevation n. uzdizawe, uzno{ewe; (of a primate to the throne)
stupawe na presto, na primer patrijara{ki; the Elevation of
the Holy Cross Vozdvi`ewe ^asnog krsta
Eliah, the Prophet n. pr. Sveti prorok Ilija
emanate v. proizlaziti, ishoditi, emanirati
emanation n. izliv, emanacija
embalm v. balsamovati
embody v. ovaplotiti, otelotvoriti
emeritus adj. (lat.) umirovqen, penzionisan
Eminence n. preosve{tenstvo; (cath. eccl.) eminencija
empty oneself v. poniziti se, uniziti se, isprazniti se, smiriti se
encaustic adj. n. enkausti~an; enkaustika (tehnika slikawa
vo{tanim bojama koje se zagrejane, u te~nom stawu prenose na
osnovu slike drvo, metal, kamen, staklo)
encolpion (enkolpion) n. (gr.) cf. pectoral cross
encomium n. (formal) enkomion, pohvalna pesma ili beseda
encyclical (letter) n. okru`na poslanica, enciklika
endeavour n. trud, napor

182

endow

epiphanize

endow v. zave{tati, dati

endowed monastery (endowment) n. zadu`bina
endurance n. trpqewe, trpeqivost, izdr`qivost, istrajnost
endure v. trpeti, podnositi, izdr`ati
enduring adj. istrajan; neprekidan
energy n. energija; divine (Gods) energies bo`anske (Bo`ije)
energije
enfleshment n. cf. incarnation
engrave v. gravirati, urezati (crte`, natpis) na metalu ili kamenu
enlighten v. prosvetiti, pou~iti
Enlightenment, the n. prosvetiteqstvo; prosve}ewe
enslave v. pot~initi, porobiti
entablature n. (the uppermost part of a columnar system consisting of
the architrave, frieze and cornice) entablatura
entelechy n. entelehija
entity n. entitet, bi}e
entomb v. polo`iti u grob, sahraniti
Entrance n. ulaz, ulazak; Little Entrance mali vhod; Great
Entrance veliki vhod; cf. Introit
entreat v. usrdno moliti, prekliwati
entry n. ulazak; the Entry of Our Lord into Jerusalem ulazak
Hristov u Jerusalim; cf. Palm Sunday; the Entry of the Mother
of God into the Temple Vavedewe (Presvete Bogorodice)
envious adj. zavidan, qubomoran
envy n. zavist, qubomora; zavideti
envy v. zavideti; biti qubomoran
eparch n. eparh; namesnik oblasti ili provincije
eparchy n. eparhija, episkopija; oblast kojom upravqa eparh
epiclesis n. epikleza, evharistijska molitva priziva Duha Svetoga
epicletic adj. epikleti~an
epigonation n. (gr.) nadbedrenik (deo bogoslu`bene ode`de)
epimanikia n. (gr.) narukvica, epimanikija (deo bogoslu`bene
ode`de)
epiphanic adj. bogojavqewski, epifanijski
epiphanize v. otkriti

183

Epiphany

estrangement

Epiphany (Theophany) n. Bogojavqewe

epiriptarion n. mandija (episkopska)
episcopacy n. episkopat; arhijerejski ~in; consecration to the
Holy Episcopacy arhijerejsko slu`ewe
episcopal adj. arhijerejski; episcopal stole omofor; episcopal
diocese eparhija, episkopija, dijeceza
epistemological adj. epistemolo{ki
epistemology n. epistemologija, teorija saznawa
epistle n. poslanica, epistola; ~itawe Apostola na Liturgiji
epistyle n. (upper part of a columnar system) epistil, arhitrav,
greda koja stoji na stubovima i spaja ih
Epitaphion (the figure of Christ laid out for burial) pla{tanica
epitimion n. (gr.) epitimija; cf. penance
epitrachelion n. (gr.) epitrahiq
equal adj. ravan, jednak; Equal-to-the-Apostles ravnoapostolni
equality n. jednakost
equitable adj. pravi~an, pravedan
equity n. pravi~nost, pravednost; pravo pravi~nosti
erratum n. (lat. pl. -ta) gre{ka u kucawu ili pisawu
eschata n. ono {to pripada eshatonu, eshatolo{ko
eschatological adj. eshatolo{ki; render eschatological eshatologizovati
eschatologization n. eshatologizirawe
eschatologize v. eshatologizovati
eschatology n. eshatologija
eschaton n. eshaton
esoteric adj. ezoteri~an, unutarwi, tajni, namewen posve}enima
essence n. su{tina, bitije, bit; one in Essence (homoousios)
jedinosu{ni; essence and energies in God bo`anska su{tina i energije
essential adj. su{tinski, bitan, neophodan
establish v. ustanoviti, osnovati, postaviti, ustrojiti; (be)
established stvoriti, biti stvoren; postaviti
estrangement n. udaqavawe Zapadne i Isto~ne Crkve; cf. rapprochement

184

eternal

exaltation

eternal adj. ve~an, ve~it, beskona~an, bespo~etan; Eternal

World `ivot ve~ni
eternity n. ve~nost, bezvremenost
ethic(al) adj. eti~ki, moraln
ethics n. pl. etika
ethos n. (gr.) etos, moral; Christian ethos hri{}anski etos
Eucharist n. Evharistija, blagodarewe; pri~e{}e
eucharistic adj. evharistijski
Euchologion (the Book of Needs) n. (gr.) Molitvoslov; the Great
Euchologion Molitvoslov; the Small Euchologion
Trebnik
eulogia n. (gr.) blagoslov; antidor; cf. antidoron
euthanasia n. (gr.) eutanazija
evangelical adj. jevan|elski; evangelisti~ki; Evangelical Church
Evangelisti~ka Crkva
Evangelion n. (gr.) Jevan|eqe, Jevan|elistar
evangelist n. jevan|elist; evangelist symbol simvoli jevan|elista, prema vi|ewu proroka Jezekiqa (krilati ~ovek
Matej; lav Marko; bik Luka; orao Jovan)
evangelistic adj. misionarski
eve n. dan ili ve~e uo~i hri{}anskog praznika, nave~erje
evensong n. ve~erwa molitva (pesma) u Anglikanskoj Crkvi; cf.
Vespers
everlasting adj. ve~it, bespo~etan
ever-memorable adj. nezaboravn
Ever-Virgin n. Prisnodjeva
evict v. (jur.) izbaciti sudskim ili zakonskim putem, oduzeti
posed sudskim putem
eviction n. (jur.) oduzimawe poseda sudskim putem; povra}aj poseda sudskim putem
evidence n. (jur.) dokazna gra|a, dokazni materijal; svedok
evident adj. o~igledan; dokazan
evil adj. lo{, zao, podmukao
evil n. zlo, nesre}a, greh
exalt v. uzvisiti, uzvisivati; uznositi
exaltation n. izdizawe, uzdizawe, zanos, odu{evqewe; The Exaltation of the Holy Cross Vozdvi`ewe ^asnog krsta

185

Exapsalmos

ex nihilo

Exapsalmos (six psalms) n. (gr.) [estopsalmije, {est jutarwih

psalama
Exarch n. (patriarchal representative, provincial bishop) egzarh,
patrijara{ki namesnik
exarchate n. egzarhat; patrijara{ko namesni{tvo
ex cathedra (lat. the authority of the office) (cath. eccl.) s papskog
prestola
excel v. nadma{iti, prema{iti
excellence n. izvrsnost, savr{enost; Your Excellence (bishops
title)
excess n. prekora~ewe (granice), vi{ak, preobiqe
excessive adj. prekomeran, preteran
exclaustration n. (cath. eccl.) eksklaustracija (dobrovoqni ili
nametnuti boravak monaha izvan mati~ne zajednice, koji podrazumeva osloba|awe od nekih obaveza, ali i gubitak nekih
prava)
exclusive adj. iskqu~iv, ekskluzivan
exclusiveness n. iskqu~ivost, ekskluzivnost
excommunicate v. ekskomunicirati; izop{titi; iskqu~iti iz
Crkve
excommunication n. iskqu~ewe, izop{tewe iz crkvene zajednice, ekskomunikacija
execute v. izvr{iti (smrtnu kaznu)
exegesis n. egzegeza, tuma~ewe Svetog Pisma
exegete n. egzegeta
exegetic adj. egzegetski; exegetics n. egzegetika
exemplarism n. u~ewe po kome su stvorewa sazdana prema uzorima (idejama) koji pretpostoje u Bo`ijem umu, egzemplarizam
exhalt v. uzdizati (se), uznositi (se)
exhort v. savetovati, bodriti
exhortation n. bodrewe; opomiwawe
exile n. izgnanstvo, progonstvo; egzil
exile v. izgnati, prognati, proterati
exist v. postojati, bitisati
existence n. postojawe, bitisawe
existentialism n. egzistencijalizam
existentialist adj. n. egzistencijalisti~ki; egzistencijalist
ex nihilo (lat.) ni iz ~ega; creation ex nihilo stvarawe ni iz ~ega

186

exodus

exultation

exodus n. izlazak (Jevreja iz Egipta), proterivawe, egzodus; the

Exodus Kwiga izlaska, Druga kwiga Mojsijeva; (fig.)
oslobo|ewe iz ropstva
exorcise v. izgnati (osloboditi od) zlog duha
exorcism n. izgnawe ne~astivih sila (duhova), egzorcizam
experience n. opit, iskustvo; do`ivqaj
experientially adv. empirijski, iskustveno
expiate v. ispa{tati, okajavati
expiation n. ispa{tawe, okajavawe
expiatory adj. pokajni~ki
express v. izraziti; projaviti
expression n. izraz, projava
extreme adj. krajwi, posledwi; extreme unction cf. unction
exult v. klicati od radosti, likovati
exultation n. klicawe, radovawe

187

F
facade n. fasada
faint-hearted adj. malodu{an, stra{qiv, boja`qiv
faint-heartedness n. malodu{nost, boja`qivost, kukavi~luk
faith n. vera, verovawe; poverewe, pouzdawe; veroispovest
faithful adj. veran, pouzdan; istinit, verodostojan
faithfulness n. vernost, pouzdanost; istinitost, verodostojnost
faithless adj. neveran, neverni~ki
faithlessness n. bezverje, neverni{tvo; neverstvo
fall n. pad, grehopad; propadawe, propast
fallibility n. gre{nost
fallible adj. gre{an, pogre{iv
false adj. la`an, prevaran, dvoli~an; neveran, neistinit
falsehood n. neistinitost, dvoli~nost, lagawe
fanatic n.adj. fanatik; fanati~an
fanaticism n. fanatizam
fast v. post; postiti; observe the fast days dr`ati post; the
Great (Easter) Fast (Lent) Veliki (vaskr{wi) post; the Fast
of the Apostles petrovski post; the Dormition Fast velikogospojinski post; the Christmas Fast bo`i}ni post
fast day n. posni dan
fatalism n. fatalizam
father n. otac; sve{tenik; Fathers of the Church n. pl. Sveti
oci, Oci Crkve
fatherhood n. o~instvo
fault n. gre{ka; nedostatak; krivica
faultiness n. gre{nost; neispravnost
faultless adj. ispravan, bezgre{an
faultlessness n. ispravnost, bezgre{nost
fear n. (of God) strah (Gospodwi)

188

feast

first-begotten

feast n. praznik; movable feast pokretni praznik; fixed feast

nepokretni praznik
feat n. podvig, delo
fellow n. ~lan; drugar; fellowman sabrat
fellow-creature n. bli`wi
fellowheir n. sunaslednik
fellowship n. dru{tvo; zajednica; cf. koinonia
felonion n. (gr.) felon (deo bogoslu`bene ode`de)
Fermentum n. fermentum, deo episkopskog evharistijskog
prinosa koji je no{en prezviterima, predstojateqima parohijskih sabrawa, ~ime je nagla{avana jedinstvenost Evharistije
fervency n. `ar, usrdnost, revnost
fervent adj. vatren, goru}i, `arki, usrdan; Fervent Intercessor
to God usrdni posrednik, zastupnik
festal adj. prazni~an; festal menaion prazni~ni minej
festival n. cf. feast praznik; observe a festival praznovati; festival icon prazni~na ikona
fetish n. feti{
fetishism n. feti{izam
fideism n. fideizam
fidel adj. vernik, veruju}i
fidelity n. vernost, odanost; istinitost
fierce adj. divqi, neobuzdan; `ustar, revnostan
fiery adj. vatren, ogwen, plamen, usijan, u`aren
filial adj. sinovski
Filioque (lat.) Filiokve, dodatak (i od Sina) Nikeo-carigradskom simvolu vere u Zapadnoj Crkvi
filioquism n. u~ewe o Filiokve
filth (filthiness) n. prqav{tina
filthy adj. prqav, ogavan, zao
final adj. kona~n, krajwi, finalni
finalize v. okon~ati, zavr{iti
finery n. naki}enost, nagizdanost; ukra{enost; ukrasi
first-begotten adj. prvoro|en

189

flair

fragment

flair n. sklonost; dar

flatter v. laskati, ulagivati se
flattery n. laskawe, ulagivawe
flesh n. meso; telo; passions of the flesh telesne strasti
flock n. stado (veruju}i narod)
flute n. (archit.) `leb, brazda (u stubu)
foe n. neprijateq; protivnik
fold n. crkva; hri{}anska zajednica, verska zajednica
follow v. pratiti; slediti
follower n. sledbenik; u~enik
folly (for the sake of Christ) n. jurodivost
font n. (archit.) sud za svetu vodu; baptistery font krstionica
fool n. Fool in Christ jurodivi
forbearing adj. krotak; strpqiv
forefather n. predak, praotac
foreknowledge n. predznawe
forerunner n. prete~a, prethodnik; John the Forerunner Jovan Prete~a
foretaste n. predokus
forfeit v. pogre{iti, prestupiti; proigrati, pretrpeti gubitak; biti ka`wen zbog prestupa
forfeiture n. prestup, kr{ewe zakona
forget v. zaboraviti, zanemariti
forgetful adj. zaboravan
forgetfulness n. zaboravnost, zaborav
forgive v. oprostiti
formidable adj. stra{an, strahovit
fornicate v. bludni~iti
fornication n. blud
forsake v. napustiti, ostaviti
fortify v. utvrditi, utvr|ivati; strengthen faith through the
Holy Mysteries u~vr{}en u veri svetim tajnama
fortitude n. postojanost, moralna (duhovna) snaga, samokontrola
foster v. brinuti se (o)
fra (abbr. lat. frater = brat) dodatak imenu kod frawevaca
fragment v. razdeliti, fragmentirati

190

fragmentation

funeral

fragmentation n. razdeqivawe, fragmentacija

fragrance n. mirisnost, prijatan miris, miomiris
fragrant n. mirisan, miomirni
Franciscan n. frawevac, pripadnik mona{kog reda koji je 1209.
godine osnovao Sveti Francisko Asi{ki
fraternity n. bratstvo, bratija
fraternize v. bratimiti se
free-masonry n. slobodni zidari, masoni
fresco n. freska
friar n. redovnik, fratar; Black friar dominikanac; Grey friar frawevac, franciskanac
frieze n. (archit.) friz
frivolous adj. isprazan, bezvredan; frivolous talk praznoslovqe
frock n. ode}a monaha, rasa
fruit n. plod, vo}e, letina, prinos
fruitful adj. plodan, obilan; bogat
fulfil v. ispuniti, ostvariti
fulfilment n. ispuwewe, ostvarewe, puno}a
full adj. pun, obilat; bogat
fullness (measure of the greatness of Christ) n. puno}a (mera rasta puno}e Hristove)
fundamentalism fundamentalizam
funeral n. pogreb, sahrana

191

G
gabled roof n. (archit.) krov sa zabatima
gallery n. (archit.) galerija
gather v. sakupiti se, sabrati se, okupiti se
genealogy n. rodoslov; genealogija (Isusa Hrista)
generate v. ra|ati; stvoriti
generation n. ra|awe, ro|ewe
Genesis n. poreklo; Prva kwiga Mojsijeva, Postawe
genesis n. ra|awe, nastajawe
genocide n. genocid
Gentiles n. nejevrejin, neznabo`ac
gentle adj. krotak, blag, trpeqiv; gentle goodness dobrota
gentleness n. krotkost, blagost, trpeqivost
genuflect v. priklawati kolenom; pokloniti se
genuflection n. priklon kolenom; poklon
genuine adj. istinit, iskren, ~ist
genuineness n. istinitost, iskrenost, nepatvorenost
gerant n. starac
gift n. dar, talent; gift of tongues dar govorewa jezika; precious gifts ~asni darovi
glitter v. blistati, sijati
glorification n. slavoslovqewe
glorify v. hvaliti; proslavqati, slaviti; slavosloviti
glorious n. slavan; veli~anstven, preslavni
glory n. slava, blagodarewe
glow v. plamteti, za`ariti
glutton n. pro`drqivac
gluttony n. neumerenost; pro`drqivost; pohlepa, lakomost
gnomic adj. gnomi~ki; gnomic will gnomi~ka voqa
gnosiology n. gnoseologija
Gnostic adj. gnosti~ki

192

gnosticism

grail

gnosticism n. gnosticizam
Gnostics n. pl. gnostici, ranohri{}anska sekta
God n. Bog; bo`anstvo
God-bearing adj. bogonosni
God-child n. kum~e
god-daughter n. kum~e (`ensko)
God-father n. kum
god-fearingness n. strah Bo`iji
Godhead n. bo`anstvo, Bog
God-incarnate n. (God-made-Man) ovaplo}eni Bog
godless adj. bezbo`an, bezveran
godlessness n. bezbo`nost, bezverje
godlike adj. bo`anski
Godlikeness n. podobije
godly adj. pobo`an, bogoboja`qiv
godmother n. kuma
godparent n. kum
godseeker n. bogotra`iteq
Gods fool n. (Holy fool) jurodivi; cf. yurodivi
godson n. kum~e (mu{ko)
Golgotha (aramaic) n. Golgota, mesto lobawe; mesto izvan zidina gde je Isus bio raspet; danas je na tom mestu Crkva Svetog Groba u Jerusalimu
good adj. blag, blagoprijatan; n. dobro; Good Friday Veliki
petak; good deeds dobra dela; goodness dobrota; vrlina
good-will n. naklonost
Gospel n. Jevan|eqe; deliver the Gospel to Man blagovestiti;
gospel lectionary bogoslu`bena kwiga Jevan|eqa koja se ~itaju tokom godine, Jevan|elistar; lectionary epistolaries cf.
Apostolos Apostol, kwiga koja se ~ita na Liturgiji
gossip n. do{apta~, ogovara~; ogovarawe, tra~
gossip v. ogovarati, tra~ati; praznosloviti
Grace n. blagodat; milost; Divine Grace bo`anska blagodat;
full of grace blagodatni; grace at meals molitva pre jela;
outpouring of grace izliv blagodati
gracious adj. milostiv; blag
grail (Holy) n. sveta ~a{a iz koje je Isus pio na tajnoj ve~eri

193

grant

gynaikites

grant (unto sb) v. darovati, dati, podati

Great adj. veliki; Great Feasts Veliki praznici; Great
Schism raskol (izme|u Isto~ne i Zapadne Crkve); Great
Lent Veliki post
greed n. srebroqubqe, pohlepa, gramzivost
greedy adj. gramziv; pohlepan
Greek adj. gr~ki, jelinski; Greek Catholics (Greek Catholic
Church) grkokatolici; Catholics of the Eastern rite cf. unijati
Greek n. Grk, Jelin; Greek Fathers jelinski Oci, isto~ni
Oci
Gregory the Theologian (Nazianzus) Sveti Grigorije Bogoslov
(Nazijanzin)
Gregory of Nyssa Sveti Grigorije Nisijski
Gregory Palamas Sveti Grigorije Palama
grief n. jad, bol, `alost; grief-stricken adj. o`alo{}en, ucveqen
grieve v. `aliti, tugovati, `alostiti se
grudge n. mr`wa, zla voqa; bear (have) a grudge against sb
`eleti zlo nekome, mrzeti nekoga
grudge v. nenavideti; `aliti, (protiv voqe) davati; roptati,
gun|ati
guard v. ~uvati, sa~uvati
guardian n. ~uvar, stra`ar; gvardijan (poglavar samostana u
fraweva~kom i kapucinskom samostanu); Guardian angel
an|eo ~uvar, hraniteq
guilt n. greh; krivica
guiltless adj. nevin, nedu`an
guilty adj. kriv; gre{an
gynaikites (womens gallery) n. (gr) odvojena galerija za `ene

194

H
Hades (gr. bibl.) ad, pakao
hagiasmatarion cf. Small Euchologion
Hagiasmos (sanctification of water) n. (gr.) vodoosve}ewe, osve}ewe vode; Small Hagiasmos malo vodoosve}ewe; Great Hagiasmos bogojavqensko osve}ewe
Hagiographa n. pl. (gr.) agiografi, kwige Starog Zaveta bez
kwiga Mojsijevih i Proroka; `ivoti svetiteqa
hagiographer n. pisac agiografa; pisac `itija svetih
hagiography n. agiografija, `ivotopis svetiteqa; `itije svetih
hagiologic(-al) adj. agiolo{ki, agiologijski
hagiologist n. agiolog
hagiology n. agiologija; zbirke `itija
hallow v. svetiti, proglasiti svetim, osvetiti (crkvu); o~istiti
halo n. oreol
happiness n. sre}a, radost, zadovoqstvo
happy adj. sre}an, radostan, zadovoqan
hardness n. ~vrsto}a, strogost, krutost
harmonize v. saglasiti se
harmony n. harmonija; sklad
hate v. mrzeti, nenavideti; hater of God bogomrzac
haughty adj. ohol, sujetan
heal v. le~iti, izle~iti, isceliti
healing adj. n. lekovit; le~ewe, iscelewe
hearken v. (poet.) (pa`qivo) slu{ati; poslu{ati
heaven n. nebesa, nebo, Nebesko carstvo
heavenly adj. nebeski, nadnebesni; heavenly powers nebeske
sile
hebdomad n. (gr.) sedmica, nedeqa

195

Hebdomadarian

hierarch

Hebdomadarian n. (gr.) prezviter odre|en da ~inodejstvuje tokom jedne sedmice

Hebrew n. Jevrejin; jevrejski, hebrejski (jezik); adj. jevrejski
hedonism n. hedonizam
heed n. pa`wa; pay heed to poslu{ati; obra}ati pa`wu; give
heed to ~uti
heed v. paziti, obazirati se (na), obratiti pa`wu; brinuti se
Hegoumenos n. (gr.) iguman
hegumene n. (Mother Superior) igumanija
heir n. naslednik, ba{tinik
Heirmologion (Irmologion) n. (gr.) irmologija
hell n. pakao
Hellenism n. jelinizam
Hellenistic adj. jelinisti~ki
hellish adj. paklen, |avolski
heortology n. heortologija (nauka o crkvenim praznicima)
heresiarch n. (leader of a fraction) jeresijarh, jeresena~alnik, arhijeretik, osniva~ jeresi, vo|a krivoveraca
heresy n. jeres, krivoverje
heretic n. jeretik, krivoverac
heretical n. jereti~an, krivoveran
hermeneutics n. erminevtika (nauka o na~elima tuma~ewa Biblije)
hermit n. pustiwak, isposnik, ot{elnik, eremit
hermitage n. isposnica, pustiwakovo prebivali{te
hermitic adj. pustiwa~ki, isposni~ki; hermitic life pustiwa{tvo, ot{elni{tvo
hesychasm n. (gr.) isihazam, molitveno tihovawe, }utawe
hesychast n. (gr.) isihast
heterodox adj. heterodoksan, inoveran, pripadnik druge veroispovesti, nepravoslavan
Hetoimasia n. (gr.) Hetimasija, prikaz prestola sa Jevan|eqem,
simvol Drugog Hristovog dolaska
hierarch n. jerarh; the Three Great Hierarchs Sveta tri jerarha (Basil the Great, Gregory the Theologian and John Chrysostom)

196

hierarchical

homoousion

hierarchical adj. jerarhijski; hierarchical Divine (Solemn) Liturgy sve~ana arhijerejska Liturgija
hierarchy n. jerarhija
hieratikon n. (gr.) slu`ebnik
hiereus n. jerej; Reverend Father o~e (obra}awe)
hierodeacon n. jero|akon
hieromonk n. jeromonah, sve{tenomonah; Reverend Father
prepodobni o~e (obra}awe)
high adj. vi{wi, previ{wi
High Priest n. arhijerej; prvosve{tenik
Hinduism n. hinduizam, tradicionalna religija ve}eg dela Indije
historicism n. istoricizam
historicity n. istori~nost
history of salvation n. istorija spasewa
holiday n. praznik
holiness n. svetost, svetiwa
holy adj. svet; Holy Bible Sveto Pismo; Holy City Sveti
grad; Holy Coat sveta haqina (Gospodwa); Holy Communion
sveto pri~e{}e; Holy Cross Day Krstovdan; Holy Doors
^asne dveri; Holy fool jurodivi; Holy God sveti Bog; Holy
icon stand tetrapod, mali sto sa ~etiri noge na kojem se nalazi celivaju}a ikona; Holy Land Sveta zemqa; Holy of Holies Svetiwa nad svetiwama; Holy Matrimony sveta tajna
braka; Holy Orders sve{tenstvo; Holy Saturday Velika
subota; Holy Unction osve}ewe jeleja (uqa); Holy Water
osve}ena voda; Holy Week Strasna nedeqa (sedmica pre
Vaskrsa); Holy Ghost (Spirit) Sveti Duh; seal of the gift of the
Holy Spirit pe~at dara Duha Svetoga
Holy Trinity Sveta Trojica
homicidal adj. ubistven, ubila~ki
homicide n. ubistvo, ~ovekoubistvo; ubica, ~ovekoubica
homiletics n. omilitika, propovedni{tvo, crkveno besedni{tvo
homiliary n. zbirka omilija
homily n. (old use) omilija; beseda, govor (posle ~itawa Jevan|eqa)
homoousion (gr.) cf. consubstantial

197

honor

hypostasize

honor v. duboko po{tovati, uva`avati

honour n. ~ast, po~ast, slava
Horologion n. ^asoslov
Hosanna Save, we beseech Thee Osana
host n. doma}in, gazda
Host n. (cath. eccl.) hostija, hleb koji se koristi u evharistijskom prinosu
hostile adj. neprijateqski
hostility n. neprijateqstvo
Hour n. ~as; canonical hours kanonski ~asovi (7); the Book of
Hours (Horologion) ^asoslov, ~aslovac; prayer of the hours
molitveni ~asovi
house n. ku}a; house church ku}na crkva; household church
doma}a crkva
Huguenots n. pl. hugenoti, francuski protestanti
human adj. qudski; human nature of Christ ~ove~anska priroda (Hristova)
humane adj. human, ~ove~an, samilostan
humaneness n. humanost, ~ove~nost
humanity n. ~ove~anska priroda (Hristova), ~ove{tvo
humble adj. smeran, skroman; smiren
humble oneself v. uniziti se
humiliate v. poniziti, posramiti
humiliation n. poni`ewe
humility n. smirenoumqe, smirewe; umiqewe
Hussites n. pl. husiti, husovci, sledbenici ~e{kog reformatora Jana Husa
hymn n. v. crkvena pesma; pevati
hymnographer n. crkveni pesnik
hypocrisy n. licemerje
hypocrite n. hipokrit, licemer
hypostasis n. (gr.) (personal existence) ipostas (li~no postojawe); biological hypostasis biolo{ka ipostas; without hypostasis bezipostasni, neipostasni
hypostasization n. ipostazirawe (prirode)
hypostasize n. uipostazirati, ~initi podstavu, sticati novu
podstavu, utemeqiti, oli~niti

198

hypostatic

hyssop

hypostatic adj. (personal) ipostasni; hypostatic nature ipostasnost; hypostatic constitution ipostasni sastav; hypostatic union ipostasno jedinstvo (bo`anske i ~ove~anske prirode u Hristu)
hyssop n. blagovaw; isop

199

I
icon n. ikona, slika
iconism n. ikonizam
icon-lamp n. kandilo
iconoclasm n. ikonoklastija, ikonoborstvo
iconoclast (icon-smasher) n. ikonoborac
iconodule n. po{tovalac ikona, ikonodul
iconographer n. ikonopisac, `ivopisac, zograf
iconographic adj. ikonografski
iconography n. ikonografija; `ivopis, ikonopis
iconological adj. ikonolo{ki
iconology n. ikonologija
iconophile n. ikonofil, protivnik ikonoborstva
iconostasis n. r. ikonostas
icon-screen n. ikonostas
iconstasion n. (gr.) ikonostas
identity n. identitet, bitijnost
idiorrhythmic adj. idioritmijski; idiorrhythmic skete idioritmijski skit
idle adj. lew, besposlen, dokon
idleness n. lewost, dokonost, besposlenost; ispraznost
idolater n. idolopoklonik
idolatry n. idolatrija, idolopoklonstvo
ieratikon n. (gr) slu`ebnik
Ignatius of Antioch n. pr. Sveti Igwatije Antiohijski (Bogonosac)
ignorance n. neznawe, neukost, neobrazovawe, nepoznavawe
ill adj. bolestan, slab
illness n. bolest, slabost
illuminate v. osvetliti, prosvetliti; ukrasiti crte`ima u boji
illuminati n. pl. (lat.) {panska sekta iz XVI veka

200

illumination

impassibility

illumination n. osvetqavawe; prosvetqewe, prosve}ivawe;

ukra{avawe
illumine v. (poet.) duhovno prosvetliti
image n. slika, lik; image and likeness of God slika i prilika, lik i podobije
imitate v. opona{ati, podra`avati, imitirati
imitation n. opona{awe, podra`avawe, imitacija; the Imitation
of Christ ugledawe na Hrista
immaculate adj. neporo~na; pre~ista (Bogorodica); immaculate
conception (cath. eccl.) bezgre{no za~e}e Bogorodice Marije; dogma koju je proglasio Pije IX 1854, a izra`ava veru Crkve da je Marija po posebnoj milosti i predvi|enim Hristovim zaslugama o~uvana od praroditeqskog greha u ~asu svoga
za~e}a; immaculate body pre~isto telo (Spasiteqa)
immanence n. u~ewe o sveprisutnosti Boga (imanentnosti)
immanent adj. imanentan, svojstven, sadr`an
immaterial adj. bestelesan, nematerijalan
immeasurable adj. neizmeran, neizmeriv
immemorial adj. nezapam}en, prastar
immense adj. beskrajan, ogroman
immensity n. beskraj, neizmernost, golemost
immerse v. potopiti; uroniti, utonuti
immersion n. potapawe; baptism by immersion kr{tewe pogru`ewem
immoderate adj. neumeren, neuzdr`qiv
immoderation n. neumerenost, neuzdr`qivost
immoral adj. nemoralan, razvratan
immorality n. nemoral, razvrat
immortal adj. besmrtan, ve~an, neprolazan
immortality n. besmrtnost, ve~itost, neprolaznost; immortality of the soul besmrtnost du{e
immortalize v. u~initi ve~nim
immovable adj. nepokretan
impassable adj. nepremostiv
impasse n. bezizlaz
impassible adj. bestrastan
impassibility n. bestra{}e

201

impeccability

incentive

impeccability n. nepogre{ivost
impeccable adj. nepogre{iv; besprekoran
imperfect adj. nesavr{en; nepotpun, mawkav
imperfection n. nesavr{enost
imperial adj. carski, vladala~ki
imperishable adj. ve~an; neuni{tiv
impersonal adj. bezli~an
impersonate v. oli~avati, uteloviti
impersonation n. oli~avawe
impiety n. bezbo`nost; gre{nost; greh
impious adj. bezbo`an, nepobo`an; opak
implement v. sprovesti u delo, realizovati, implementirati
implementation n. sprovo|ewe u delo, implementacija
implicate v. ume{ati, uplesti
implication n. upletenost, ume{anost
implicit adj. pre}utan, koji se podrazumeva
implore v. prekliwati, usrdno moliti
importunate v. saletati (navaqivati, dosa|ivati) molbama
importunity n. nametqivost, nasrtqivost
impose v. nametnuti, naturiti; imposition of hands rukopolo`ewe
imposition n. (of the hands) rukopolagawe
imprison v. zatvoriti (u tamnicu), uhapsiti; ograni~avati
imprisonment n. zarobqeni{tvo, zatvor
impure adj. ne~ist, prqav, gre{an, pokvaren; impure desires
ne~iste misli
impurity n. ne~istota, prqav{tina, pokvarenost; impurity of
the nous pomra~enost uma
inaudible adj. ne~ujan, bezglasan
inauguration n. inauguracija, sve~ano otvarawe
incarnate adj. ovaplo}en, otelovqen
Incarnation n. ovaplo}ewe, otelovqewe
incarnational adj. ovaplo}enski
incense n. tamjan
incense-box (burner) n. kadionica
incentive n. podsticaj, pobuda, stimulans; the incentive part of
the soul razdra`qivi deo du{e

202

incest

indolent

incest n. incest, rodoskvrnu}e

incomprehensibility n. nedose`nost, neobuhvativost
incomprehensible adj. nedose`an, neposti`an, neobuhvativ
inconceivable adj. neshvatqiv, nepojmqiv
incontinence n. neuzdr`qivost
incontinent adj. neuzdr`qiv, neumeren
incorporate adj. utelovqen; ujediwen, udru`en
incorporate v. uteloviti, otelovqavati
incorporation n. utelovqewe, otelovqewe
incorporeal adj. bestelesan, duhovan
incorruptibility n. nepropadqivost, neprolaznost
incorruptible adj. neprolazan, nepropadqiv
incorruption n. nepropadqivost
indebted adj. zadu`en
indecision n. neodlu~nost, oklevawe, kolebqivost
indecisive adj. neodlu~an, kolebqiv
indelible adj. neizbrisiv, nezaboravan
indescribable adj. nedose`an, neopisiv
indeterminate adj. neodre|en, neopredeqen, neodlu~an
indetermination n. neodre|enost, neodlu~nost
indict v. (formalno) optu`iti, tu`iti
indifferent adj. ravnodu{an
indifferentism n. indiferentizam (ravnodu{nost prema religiji)
indifferentist n. indiferentist (u verskim pitawima)
indignity n. nedostojnost, nedoli~nost
indissolubility n. neraskidivost (braka i sl.); nerazdvojivost;
nerazre{ivost
indissoluble adj. neraskidiv; nerazdvojiv; nerazre{iv
individual adj. individualan, pojedina~an
individual n. individua, pojedinac
individualism n. individualizam
individuality n. individualnost
individualization n. individualizacija
indivisible adj. nerazdeqiv, nedeqiv
indolence n. lewost, nemar, indolentnost
indolent adj. lew, nemaran, indolentan

203

induct

insensitive

induct v. uvesti, uvoditi, postaviti

induction n. postavqawe (na du`nost), name{tewe
indulge v. povla|ivati, udovoqavati; indulge oneself odavati
se, pu{tati sebi na voqu
indulgence n. popu{tawe, udovoqavawe, uga|awe; indulgencija, oprost greha; over-indulgence preterano uga|awe
ineffable adj. neiskazan; neizreciv; neopisiv
inexpressible adj. neiskaziv, neizreciv; neizraziv
infallibility n. nepogre{ivost; (cath. eccl.) the infallibility of the
Pope papska nepogre{ivost (nezabludivost); infallibility of
the Church nepogre{ivost Crkve
infallible adj. nepogre{iv
infant n. novoro|eno dete, odoj~e, beba; infant baptism kr{tewe na ro|ewu
infidel n. nevernik, paganin, nekrst
infinite adj. bezgrani~an, beskrajan, neizmeran, neiskazan; the
Infinite Bog
infinity n. beskrajnost, bezgrani~nost, beskraj
infirmity n. nemo}, slabost
ingratitude n. nezahvalnost
inherit v. naslediti, ba{tiniti; inherited guilt nasledna
krivica
inheritance n. nasle|e, ba{tina, nasledstvo
inhumane adj. nehuman, ne~ove~an, okrutan, bezdu{an
inhumanity n. ne~ove~nost, bezdu{nost, okrutnost
iniquity n. bezakowe, nepravda, pokvarenost
initiate n. posve}enik, novajlija, inicijant
initiate v. posvetiti, uvesti, inicirati
initiation n. posve}ivawe, uvo|ewe, inicijacija
Inquisition n. (also called the Holy Office) (cath. eccl.) crkveni
sud osnovan radi suzbijawa jeresi, inkvizicija
inscribe v. napisati, ispisati
inscription n. natpis (urezan u stenu ili u nadgrobni spomenik)
insensibility n. neosetqivost, bezose}ajnost, ravnodu{nost
insensible adj. neosetqiv, bezose}ajan, ravnodu{an
insensitive adj. neosetqiv, neose}ajan

204

inseparable

intercommunion

inseparable adj. nerazlu~an, nerazdvojan, nerazdvojiv

insidious adj. podmukao, mu~ki, prikriven
insight n. prozrewe, uvid
insincere adj. neiskren, dvoli~an, licemeran
insolence n. drskost, bezobrazluk
insolent adj. drzak, bezobrazan
inspiration n. nadahnutost, inspiracija; divine inspiration
bogonadahnutost
inspired adj. nadahnut, inspirisan; inspired by God bogonadahnut
installation n. ustoli~ewe; uvo|ewe u slu`bu
institute v. ustanoviti, utemeqiti, osnovati, uvesti; imenovati
institution n. institucija, ustanovqewe, utemeqewe, osnivawe,
uvo|ewe
institutional adj. institucionalan
institutionalism n. institucionalizam
instruct v. pou~avati (u {koli), obu~avati, vaspitati
instruction n. pouka, u~ewe, pou~avawe, vaspitawe
instructor n. nastavnik, u~iteq, instruktor
insurmountable adj. neprebro|en, nesavladiv
intact adj. netaknut, nedirnut, ~ist
intangible adj. nedodirqiv, neopipqiv, neshvatqiv
integrate v. sastaviti (u celinu), upotpuniti, integrisati
integration n. ucelovqewe, sastavqawe (u celinu), integrisawe
integrity n. celost, celovitost; ~estitost, vaqanost
intellectual adj. mislen, duhovan, du{evan, uman; intelektualan
intelligence n. inteligencija, intelekt; znawe
intelligent adj. inteligentan, pametan, slovestan; uman, duhovan
intelligible adj. inteligibilan, razuman, umstven
intemperance n. neumerenost, neuzdr`avawe, preteranost
intemperate adj. neumeren, neuzdr`qiv
intercede v. posredovati, moliti
intercession n. zastupni~ka molitva, moqewe, posredni{tvo
intercessor n. zastupnik, posrednik
intercommunion n. zajedni~ko pri~e{}e

205

interdenominational

irritable

interdenominational adj. interkonfesionaln; ekumenski

interdict n. zabrana; (cath. eccl.) interdikt, zabrana ~inodejstava u nekoj oblasti
interdict v. zabraniti; (cath. eccl.) iskqu~iti iz crkvene zajednice
intermarriage n. brak izme|u pripadnika razli~itih veroispovesti
intermarry v. ven~ati se sa pripadnikom druge veroispovesti,
nacije i sl.
interment n. pogreb, ukop, sahrana
intermundal adj. unutarsvetski
interpret v. tuma~iti; prevoditi
interpretation n. tuma~ewe; prevo|ewe
interrelate v. me|usobno op{titi
interrelation n. me|usobni odnos
intervene v. intervenisati, ume{ati se, posredovati
intervention n. intervencija
intone v. zapevati, pevati
intrinsic adj. unutarwi, bitan, karakteristi~an
introit n. uvodni psalam ili antifon na Liturgiji; (cath. eccl.)
the introit mali vhod; great introit veliki vhod
invincible adj. nepostidan; nepobediv
inviolate adj. nepovre|en, neoskrnavqen
invisible adj. nevidqiv; the invisible n. nevidqiv svet, Bog
invocate (invoke) v. prizivati, prekliwati
invocation n. prizivawe (Svetog Duha), epikleza
involuntary adj. nevoqan, nehoti~an
Ionic order n. jonski stil
irmos (theme song) n. (gr.) irmos
irradiate v. zra~iti
irradiation n. zra~ewe; ozarenost
irreconcilable adj. nepomirqiv
irreverence n. nepo{tovawe, nepo{tivawe; neobzirnost
irreverent adj. bez po{tovawa, neobziran
irritability n. razdra`qivost, preosetqivost, gnevqivost
irritable adj. razdra`qiv, preosetqiv, gnevqiv

206

isicasm

Islam

isicasm n. (gr. hesychia) bezmolvije, mol~anije, molitveno tihovawe, }utawe

isicast n. isihast, mol~alnik, molitveni tihovateq
isicastic adj. isihasti~ki
Islam n. islam

207

J
jamb n. (archit.) dovratnik, prozorski ram
janissary n. jani~ar
Jehovah (Yahweh) n. pr. Jahve, Bo`ije ime iz Starog zaveta; Jehovahs witness Jehovini svedoci, sekta osnovana 1879.
godine
Jesuit n. jezuita, isusovac, ~lan Udru`ewa isusovaca, rimokatoli~kog reda koji je 1534. godine osnovao Ignacio Lojola,
{panski sve{tenik
Jesus n. pr. (heb. Joshua) Isus; Society of Jesus isusovci; cf.
Jesuits
Jesus prayer n. Isusova molitva
Jew n. Jevrejin, Judejac
Jewess n. Jevrejka
Jewish adj. jevrejski, judejski
Job n. pr. Jov (Kwiga o Jovu)
Johannine adj. jovanovski
joy n. radost, veseqe, sre}a, dobrobit
jubilant adj. ushi}en, razdragan, koji likuje
jubilate v. trijumfovati, likovati
jubilee n. jubilej, specijalna godi{wica
Juda Iscariot n. pr. Juda Iskariotski
Judaism n. religija jevrejskog naroda, judaizam
judge n. sudija; poznavalac, stru~wak
judge v. suditi, presuditi
judgment n. rasu|ivawe, sud; the last Judgement Bo`iji (posledwi) sud
judiciary adj. sudski; coll. sudije, sudstvo; pravosu|e
Julian adj. julijanski; Julian date julijanski datum
juridical adj. pravni, sudski, zakonski, juridi~ki

208

jurisdiction

justify

jurisdiction n. sudska nadle`nost, oblast, jurisdikcija

juror n. porotnik, zakleti ~inovnik
jury n. porota
just adj. po{ten; pravedan, pravi~an
justice n. pravda, pravi~nost
justification n. opravdawe
justify v. opravdati, pravdati; (cath. eccl.) odre{iti

209

K
katasarkion n. (gr.) belo platno kojim se prekriva sveta trpeza
Kathisma n. (gr.) katizma, odeqak Psaltira
Katholikon (Central Church) n. saborna crkva
kenosis n. kenoza; ispra`wewe, pra`wewe od bo`anske slave
Ve~noga Logosa, Sina Bo`ijeg, uni`ewe, smirewe
kenotic adj. kenoti~ki
kind adj. dobar, blag, qubazan
kindly adj. qubazan, blagotvoran
kindness n. blagost, dobrota
kingdom n. kraqevstvo, Nebesko carstvo; Kingdom of God
Carstvo Bo`ije
kinsmen n. ro|aci
kneel v. kle~ati
kneeling n. kle~awe
knight n. vitez; Knights Hospitallers malte{ki vitezovi,
jovanovci, vite{ki red osnovan u XII veku u Jerusalimu; brinuli su o bolesnicima i {titili hodo~asnike
knowledge n. znawe, poznawe, spoznawe, spoznaja; knowledge of
God bogopoznawe
Koimesis n. (gr.) Usnu}e, Uspewe Presvete Bogorodice
koinonia n. (gr.) kinonija, zajednica; liturgijska zajednica, sabrawe; pri~e{}e svetim tajnama
kontakion (kontakia) n. kondak
ktetor n. ktitor

210

L
lacuna n. (lat.) praznina, me|uprostor u tekstu
Lady-chapel n. kapela u crkvi posve}ena Presvetoj Bogorodici
Lady Day n. (cath. eccl.) praznik Blagovesti; cf. Annunciation
laity n. laici
lamb n. jagwe (simbol Isusa Hrista); Agnec (deo prosfore koji
se koristi u evharistijskom prinosu)
lamb of God (Agnus Dei) n. Jagwe Bo`ije
lament n. kukwava, lelek, oplakivawe; Lamentations (of Jeremiah) Pla~ Jeremijin (kwiga Starog Zaveta); Lamentations
(of Good Friday) pla~ Majke Bo`ije
lament v. `aliti, jadikovati
laos n. (gr.) laos, narod Bo`iji
last adj. posledwi; krajwi, kona~ni; Last Supper Tajna ve~era
laud n. hvala, pohvala, hvalospev; lauds hvalitni (psalmi,
stihire) koji se pevaju na kraju jutrewa; (cath. eccl.) jutrewe,
jutarwa
laud v. hvaliti, slaviti, uznositi
laudable adj. dostojan hvale, pohvalan
lavra n. (laura) lavra
law n. zakon, pravilo, uputstvo, presuda, odluka; the Law of the
Prophets zakon proroka
lay adj. lai~ki; lay brother sabrat, sakelejnik; lay sister sakelejnica; lay people (laity) laici
lay v. postaviti, polo`iti; laying on of the hands rukopolagawe
layman n. laik
laziness n. lewost, tromost, nemarnost
lazy adj. lew, trom, nemaran
lead astray v. zavesti na stranputicu

211

leaven

listlessness

leaven n. kvasac
leavening n. dvig
lectern n. stalak za Jevan|eqe
lectionary n. kwiga tekstova iz Svetog Pisma koji se ~itaju na
Liturgiji tokom godine, lekcionar
lector n. ~ita~, lektor, ~tec; cf. reader
legacy n. zave{tawe, legat
legal adj. zakonski; zakonit, pravosna`an
legality n. zakonitost, legalitet
legalize v. legalizovati, ozakoniti
legate n. papin izaslanik, nuncije; cf. nuncio
legislate v. propisivati, donositi zakone
legislation n. zakonodavstvo, dono{ewe zakona
legislative adj. zakonodavn
Leiturgicon n. (gr.) slu`ebnik; cf. Hieratikon
lenient adj. blag, popustqiv, milostiv
Lent n. Veliki post; (cath. eccl.) korizma
Lenten adj. vaskr{wi; Lenten Triodion Vaskr{wi triod
Leper n. gubavac
Leprosy n. guba
lethal adj. smrtonosan, ubistven
liberality n. dare`qivost, velikodu{nost, {irokogrudost
liberate v. osloboditi
liberation n. oslobo|ewe
licentious adj. raspu{ten, raskala{an, razvratan
licentiousness n. raskala{nost, razvratnost
lie v. n. lagati; la`
lier n. la`ov, la`qivac
life n. `ivot, `ivqewe; life-giver @ivotvorni, @ivonosac;
life-creating `ivotvoran; life-giving `ivotvoran, `ivonosan
light n. svetlo, svetlost; Divine and Uncreated Light bo`anska nestvorena svetlost; the uncreated light of Tabor tavorska svetlost
limbo n. (cath. eccl.) ~istili{te, limb, limbo, limbus; pretpakao, predvorje pakla
listless adj. ravnodu{an, bezvoqan
listlessness n. ravnodu{nost, bezvoqnost

212

litany

Lord

litany n. jektenija, prozbena molitva; small litany mala jektenija; litany of fervent supplication suguba jektenija; litany of
the Departed jektenija za umrle; litany of the Catechumens
jektenija za ogla{ene
lite (lity) n. litija
liturgical adj. liturgijski
liturgics n. liturgika
liturgist n. liturgi~ar, liturg
liturgy n. Liturgija; Liturgy of the Presanctified Liturgija
pre|eosve}enih darova
lives n. pl. `itije; lives of the fathers `itije svetih otaca; lives of the saints `itije svetih
living adj. `iv
loathsome adj. odvratan
local adj. lokalan, pomesan
locality n. pomesnost
localization n. pomesnost
locum tenens (lat.) zastupnik, zamenik (sve{tenika koji je trenutno odsutan), administrator, mjestobqustiteq
locus (lat.) mesto, lokacija
locus sanctus (lat. pl. loca sancta) sveta mesta, mesta va`nih doga|aja iz biblijske istorije, svetiwe
lofty adj. visok, uzvi{en; otmen, ugledan; ponosit, gord
logos (gr. word, reason) Logos, Re~, Slovo; zakon, smisao, misao,
logika, razum, nauka; logoi logosi, logosnosti (odluke Bo`ije voqe)
loins n. pl. krsta, slabine; gird up ones loins opasati se
Lollards n. pl. lolardi, sledbenici Xona Vitklifa, engleskog
reformatora iz XIV veka
lonely adj. usamqen, sam
lonesome adj. osamqen, usamqen, samotan
longevity n. dugove~nost
long-suffering adj. dugotrpeqiv
long-suffering n. dugotrpeqivost
Lord n. Gospod, Vladar; Lords prayer Gospodwa molitva,
O~ena{

213

love

lying

love n. qubav; love of mankind ~ovekoqubqe; love of glory

slavoqubqe
love v. qubiti, voleti; who loves(t) mankind ~ovekoqubac
loving-kindness n. milost
loyalty n. vernost, odanost; ~estitost, po{tewe
Lucifer n. Sotona, Lucifer
lure n. dra`, privla~nost
lure v. privu}i, namamiti
lust n. blud, razvrat, ne~istota
lustful adj. po`udan, bludan, razvratan
Lutheran adj. n. luteran, luteranski
lying n. lagawe, la`

214

M
Macarius of Egypt (the Great) n. pr. Makarije Egipatski (Veliki)
Madona n. pr. (cath. eccl.) Gospa
Magi (old Persian Magus) n. pl. Mudraci; (cath. eccl.) Tri kraqa
magic n. (cf. sorcery) magija
magistros n. vizantijski velikodostojnik
Magnificat n. Veli~aj, du{o moja, Gospoda, pesma posve}ena
Presvetoj Bogorodici
magnificent adj. veli~anstven, sjajan
magnify v. veli~ati, proslavqati (Boga)
maid n. devica, devojka
maiden adj. ~edan, ~ist, devi~anski
maidenhood n. devoja{tvo
majestic adj. veli~anstven; uzvi{en
majesty n. mo}, visina
major adj. ve}i, glavni; zna~ajniji, stariji; major orders vi{i ~inovi u crkvenoj jerarhiji (episkop, sve{tenik, |akon)
malediction n. prokliwawe, prokletstvo, kletva
malice n. zloba, zlo}udnost, pakost
malicious adj. zloban, pakostan, zlurad
maltreat v. zlostavqati, kiwiti, mu~iti
mandate n. nalog, naredba, ovla{}ewe, punomo}
mandatory adj. obavezan
mandyas n. ogrta~, mandija
Mandylion n. mandilion, platno na kojem se nalazi nerukotvoreni lik Gospoda Isusa Hrista
manger n. jasle

215

Manichaeism

materiality

Manichaeism n. manihejizam, manihejstvo, dualisti~ko-gnosti~ko u~ewe sa primesama Zaratustrine religije, budizma i

hri{}anstva
Manichean adj. manihejac, manihejski
manifest adj. jasan, o~igledan, o~it
manifest v. objaviti, otkriti
manifestation n. objava, manifestovawe, javqawe, projava
manna n. mana, hrana kojom je Bog krepio Izraiqce tokom wihovog puta kroz pustiwu
manse n. ku}a {kotskog prezviterijanskog sve{tenika
mansion n. veliko zdawe, palata; zgrada sa vi{e stanova
mantle n. ogrta~ (standardni element vizantijske dvorske ode}e)
manuscript n. rukopis, manuskript
maphorion n. (gr.) maforion, marama, `enski ogrta~ koji pokriva glavu i ramena; Bogorodi~in pokrov
Mariolatry n. Marijin kult, mariolatrija
mariological adj. teotokolo{ki; mariolo{ki
mariology n. teotokologija; (cath. eccl.) mariologija
Maronites n. pl. maroniti, ~lanovi unijatske Crkve iz Sirije,
danas uglavnom `ive u Libanu
marriage n. brak, sveta tajna braka; remarriage ponovni brak
martyr n. mu~enik; Great Martyr velikomu~enik
martyrdom n. mu~eni{tvo
martyria n. (gr) martirija, svedo~ewe istine jevan|eqa
martyrium n. (gr) martirijum, martirion, crkva koja se gradi
na mestu groba svetiteqa
martyrology n. martiriolog, povest o stradawu
marvel v. biti vrlo za~u|en, iznena|en
mask n. maska, li~ina, obrazina
mass n. (cath. eccl.) misa, Evharistija
Master n. vladika, vladar
mastic n. mastiks, `u}kasta smola koja se koristi za pravqewe
tamjana
material adj. materijalan, zemaqski; telesan
materialism n. materijalizam
materiality n. materijalnost; tvarnost; telesnost

216

Matins

Menaion

Matins n. jutrewe, poluno}nica; Matins and Lauds (cath. eccl.)

jutrewe; cf. Orthros
matrimony n. brak; Holy Matrimony sveta tajna braka; matrimonial practice obi~aji vezani za brak
Maundy Thursday n. Veliki ~etvrtak (pred Vaskrs)
Maximus the Confessor n. pr. Sveti Maksim Ispovednik
Mazdaism n. zoroastrijanizam (u~ewe proroka Zoroastera iz
VI veka pre n. e.)
meaning n. smisao, zna~ewe
measure n. (of Christs gift) mera (dara Hristova)
measureless adj. neizmeran
Meatfare Sunday n. mesopusna nedeqa
mediate v. posredovati, miriti dve zava|ene strane
mediation n. zauzimawe, posredovawe, zastupni{tvo
mediator n. posrednik, zastupnik; the Mediator of the New Covenant posrednik Novog Zaveta (Hristos)
medieval adj. sredwovekovn
mediocre adj. osredwi, prose~an
mediocrity n. mediokritet, prose~nost
meditate v. sozercavati, razmi{qati
meditation n. sozercawe, meditacija; theological meditation
bogomisaonost
meek adj. smeran, krotak, pokoran, ni{~i duhom
meekness n. smernost, krotkost
meet adj. dostojan; prikladan, doli~an
Meeting of Our Lord n. Sretewe
Melchites n. pl. melkiti, isprva naziv za pravoslavne (pripadnike carske Crkve) u monofizitskoj sredini; ~lanovi Grkokatoli~ke Crkve na Sredwem istoku
Memorial adj. n. komemorativn; spomenik, obi~aj u spomen ne~ega
Memorial Service n. pomen
memory n. spomen, pam}ewe, se}awe; uspomena
Menaion n. (gr.) (a collection of 12 books, one for each month of the
year) minej (mese~na bogoslu`bena kwiga sa pesmama posve}enim svetiteqima); General Menaion op{ti minej;
Monthly Menaion mese~ni (prosti) minej; Anthologion
prazni~ni minej

217

Menologion

mindfulness

Menologion n. (gr.) prolog

menorah n. menora, sedmokraki sve}wak koji se koristi u jevrejskim obi~ajima, najrasprostraweniji simbol jevrejske
religije
merciful adj. milosrdan, milostiv, mnogomilostiv
merciless adj. nemilosrdan
mercy n. milosr|e, milost; have mercy on/upon pomilovati
merit n. v. zasluga; zaslu`iti
meritorious adj. zaslu`an, dostojan
Messiah n. mesija; pomazanik
messianism n. mesijanizam
metany n. metanija; great metany velika metanija; little metany mala metanija
metempsychosis n. (gr.) metempsihoza, seqewe du{a
Methodism n. metodizam, protestantska denominacija koja
svoje verovawe temeqi na u~ewu Xona Veslija (XVIII vek)
Methodist n. metodista
metope n. (archit.) metopa (poqe izme|u dva triglifa na frizu
dorskog stila)
metousious (gr.) cf. transubstantiation
Metropolitan n. mitropolit; His Eminence Visokopreosve{tenstvo; Visokopreosve}eni (obra}awe)
Metropolitanate n. mitropolija
Midnight Office (service) n. poluno}nica; cf. nocturns
might n. sila, mo}
mighty adj. silan, mo}an, krepak
Milan, edict of Milanski edikt
mild adj. krotak; trpeqiv
mildness n. krotost; trpeqivost
Militant Church n. nebeska vojska, nebeske sile; vojuju}a Crkva
Military-Saint n. sveti ratnik
mind n. um, razum, intelekt; duh; mi{qewe, misao
mindful adj. obziran, pa`qiv; be mindful of pomenuti, setiti
se
mindfulness n. obzirnost, pa`qivost; se}awe

218

mingle

Mitre

mingle v. me{ati, izme{ati se; ume{ati se; without mingling

(of Christs nature) bez me{awa
minister n. sve{tenik, slu`iteq
minister n. (of the sacraments) sve{tenoslu`iteq; sve{tenik u
nonkonformisti~koj (Engleska) i Protestantskoj Crkvi
([kotska); rimokatoli~ki sve{tenik, potparoh u Anglikanskoj Crkvi
minister v. sve{tenoslu`iti, vr{iti slu`bu
ministration n. sve{tenoslu`ewe, slu`ewe, slu`ba
ministry n. sve{teni~ka slu`ba, sve{tenodejstvo; sve{teni~ki poziv; sve{tenstvo; (general) ministry carsko sve{tenstvo (vernih); ordained ministry jerarhijsko sve{tenstvo, pastirsko sve{tenstvo, crkvenoslu`iteqi; perform the
sacred Ministry sve{tenodejstvovati; ministry cycle
slikani ciklus Hristovog `ivota na zemqi
minor adj. mawi, ni`i (po rangu); minor orders ni`i ~inovi
u crkvenoj jerarhiji (ipo|akon, ~ita~)
minster n. manastirska crkva; katedrala (koja je nekad pripadala manastiru)
minuscule n. minuskula, malo brzopisno slovo
miracle n. ~udo; miracle-worker ~udotvorac
miraculous adj. ~udesan, ~udotvoran
miscellaneous adj. me{ovit, raznovrstan
miscellany n. me{ovita zbirka; antologija
misconduct n. lo{e vladawe; prequba
misconduct v. lo{e se vladati; ~initi prequbu
misconstrue v. pogre{no razumeti (protuma~iti)
missal n. (cath. eccl.) misal, molitvenik, trebnik, slu`ebnik
mission n. misija, poslawe
missionarize v. misionariti
missionarship n. misionarstvo
missionary adj. n. misionarski; misionar
mistagogy n. mistagogija, tajnovodstvo
mithraism n. mitraizam, (u drevnoj Persiji) obo`avawe boga
svetlosti Mitre
Mitre n. (Am. Miter) mitra, (starojevrejska) prvosve{teni~ka
kapa; kruna pravoslavnih episkopa; kapa katoli~kih biskupa;

219

mitred

morality

episkopstvo, vladi~anstvo, episkopski, biskupski ~in; confer a mitre postaviti, imenovati za episkopa
mitred adj. mironosn
modalism n. modalizam, trijadolo{ka jeres iz Male Azije, koja
u~i da se Bog otkrivao postepeno u tri razli~ita oblika ili
modusa (kao Otac, Sin i Duh Sveti)
moleben (public prayer meeting) n. moleban
monarch n. monarh, vladar; vladika
monarchical adj. monarhijski
monarchy n. monarhija, jednona~alije
monastery n. manastir
monastic adj. manastirski; monastic residence manastirski
konak; monastic commune (community life) op{te`i}e; monastic order mona{ki ~in
monasticism n. mona{tvo
monism n. monizam
monist adj. monisti~ki
monk n. monah, kalu|er; (cath. eccl.) redovnik; rasophore,
ryasonosets rasofor; krestonosets mala shima; cf. microschemos; megaloschemos velika shima
monogamous adj. monogaman
monogamy n. monogamija
Monophysites n. pl. monofiziti
monophysitism n. monofizitizam, hristolo{ka jeres osu|ena
na ^etvrtom vaseqenskom saboru
monotheism n. monoteizam, jednobo{tvo
monotheist n. monoteist
Monothelites n. pl. monoteliti
monothelitism n. monotelitizam, hristolo{ka jeres osu|ena na
[estom vaseqenskom saboru
Monsignor(e) n. po~asna titula rimokatoli~kih sve{tenika
monstranca n. (cath. eccl.) monstranca; darohranilnica
montanism n. montanizam
moral adj. moralan, eti~ki; n. pl. morals pona{awe;
moral theology moralno bogoslovqe
moralist n. moralist
morality n. moral, etika; pouka

220

moralize

Myrodochion

moralize v. pou~iti, moralizovati, pridikovati

Moravians n. pl. moravijanci (pripadnici Moravske protestantske sekte)
morgue n. mrtva~nica
Mormon n. mormon
Mormonism n. mormonizam, protestantska sekta osnovana
1830. godine u Sjediwenim Ameri~kim Dr`avama
Morning Prayer n. jutarwa slu`ba u Anglikanskoj Crkvi
mortal adj. smrtan; mortal remains posmrtni ostaci; mortal
sin smrtni greh
mortal n. smrtnik, ~ovek
mortality n. smrtnost; smrtnici, ~ove~anstvo, qudski rod
mortification n. umrtvqewe, gu{ewe strasti
mortify v. umrtviti, obuzdavati pohotu, gu{iti telesne strasti
Mosaic adj. Mojsijev, mojsijevski; the Mosaic Law pet kwiga
Mojsijevih
mosaic n. mozaik
mosque n. xamija
Mother of God n. Majka Bo`ija
mourn v. oplakivati, `aliti, biti o`alo{}en
mournful adj. o`alo{}en, tu`an, `alostan, ucveqen
mournfulness n. o`alo{}enost, ucveqenost, rastu`enost
mourning n. tugovawe, tuga, oplakivawe, `aqewe; crnina
Mozarab n. Mozarapin (poarabqeni [panac hri{}anin u doba
mavarske vladavine [panijom)
multiple adj. mno{tven
multiplication n. umno`avawe (hlebova)
multiplicity n. mno{tvenost
multitude n. mno{tvo
mundane adj. svetovan, zemaqski; svetski
murder n. ubistvo
murder v. ubiti
murderer n. ubica
Muscovite adj. moskovski; the Muscovites Moskovqani
Muscovy n. Moskva
Myrodochion n. (gr.) posuda za sveto miro

221

myrrh

mythical

myrrh n. miro
mystery n. (sveta) tajna; Mysteries svete tajne
mystic n. misti~an; mistik
mystical adj. misti~an; mystical theology mistika
mysticism n. misticizam
mystique n. ezoteri~na priroda li~nosti, institucije itd.,
misti~nost
myth n. mit
mythical n. mitski

222

N
name-day n. imendan
naos n. (gr.) naos
narthex n. priprata
National adj. nacionalan, pomesan
Nativity n. ro|ewe; The Nativity of Christ Ro`destvo Hristovo; The Nativity of the Theotokos Ro`destvo Presvete Bogorodice; The Nativity of St. John the Baptist Ro|ewe Svetog
Jovana Krstiteqa, Ivawdan
nave n. brod (u crkvi)
Nazarene, the n. Nazare}anin
Nazareth n. pr. Nazaret
Nazarites n. pl. nazareni
necessary adj. nu`an, neophodan, potreban
necessity n. nu`da, nu`nost, datost, potreba
necrology n. nekrolog, kwiga sa spiskom umrlih; beseda u ~ast
pokojnika
needy adj. siroma{an, bedan
negate v. poricati, negirati
negation n. ni{tavilo; poricawe, negacija
negator n. poricateq
neophite adj. (gr.) neofit, novokr{teni
Neoplatonic adj. neoplatonski, novoplatonski
Neoplatonism n. neoplatonizam, novoplatonizam
Nestorianism n. nestorijanizam, hristolo{ka jeres osu|ena na
Tre}em vaseqenskom saboru
nether adj. (archit.) ni`i, dowi; the nether world dowi svet
new adj. nov; The New Testament Novi Zavet
niche n. (archit.) ni{a
Nicholas of Myra, n. pr. (St. Nicolas the Wonderworker) Sveti
Nikola Mirlikijski (^udotvorac)

223

nihilism

nurture

nihilism n. nihilizam, ni{tavilo

nihilist n. nihilista
Noah n. pr. Noje
nobility n. plemenitost, otmenost; plemstvo
noble adj. blagorodan; bogoobrazn; plemenit, uzvi{en
nocturns n. pl. (cath. eccl.) ve~erwa molitva, nokturnus
nominal adj. nominaln
non-being n. nebi}e
non-conformist adj. nekonformisti~ki
non-existence n. neegzistencija
normative adj. normativn
nota bene (lat.) napomena
nothingness n. ni{ta, ni{tavilo
notion n. ideja, pojam
notorious adj. ozlogla{en, zloglasan
nought n. ni{ta, nula; bring to nought uni{titi
nourish v. hraniti, krepiti
nourishment n. hrana
nous n. (gr.) um, duh; noetic prayer umno-srda~na molitva
novice n. isku{enik, neofit; obra}enik; male novice isku{enik; female novice isku{enica
noviceship n. isku{eni{tvo, novicijat
number n. broj; golden number zlatni broj, broj po kojem se
izra~unava datum Vaskrsa
numberless adj. neizmeran, bezbrojan
nun n. monahiwa, kalu|erica, opatica
nunciature n. nuncijatura, sedi{te diplomatskog predstavnika Vatikana
nuncio n. nuncije, papin ambasador ili diplomatski predstavnik u stranoj zemqi
nunnery n. `enski manastir (samostan)
nuptial adj. svadben, ven~ani; give the nuptial benediction
ven~ati (koga); receive the nuptial benediction ven~ati se;
nuptial bonds bra~ne veze
nuptials n. pl. ven~awe; cf. wedding
nurture n. odgoj, hrawewe
nurture v. othraniti, odgojiti, odnegovati

224

O
oath n. zakletva, prisega; kletva
obedience n. poslu{nost, obedijencija (jedan od tri mona{ka
zaveta); pokornost; dr`awe (zapovesti)
obedient adj. poslu{an; pokoran
obeisance n. poklon, naklon, po~ast; make obeisance (to) odavati po~ast
obey v. slu{ati, pokoravati se
obituary n. ~ituqa
object n. predmet, stvar; ciq, svrha
objectify v. postvariti
Oblation n. `rtva; dar; prinos, prino{ewe, uzno{ewe
obligatory adj. obavezan
obliterate v. uni{titi, izbrisati
obscene adj. bestidan, bludan, sramotan
obscenity n. razvrat, bestidnost, blud
obscurantism n. mra~wa{tvo, nazadwa{tvo, suprotno od prosvetqenosti,
obscurant(ist) adj. n. mra~wa~ki, nazadwa~ki; mra~wak, nazadwak
obscure adj. mra~an, skriven
obscurity n. tama, mrak, nejasnost
obsecrate v. prekliwati, usrdno moliti
obsecration n. prekliwawe, usrdna molba; (cath. eccl.) litanija
obsequies n. pogreb, pratwa, sahrana
Occident n. Zapad; zapadne dr`ave
occidental adj. zapadni, zapadwa~ki
occult adj. magi~an; okultan
occultism n. okultizam
Octateuch n. (gr.) Oktateuh, prvih osam kwiga Starog Zaveta
Octoechos (Oktoekhos) Oktoih, Osmoglasnik

225

oecumenical

omoforion

oecumenical adj. vaseqenski; Oecumenical Council vaseqenski sabor

offend v. uvrediti; povrediti, zgre{iti
offender n. gre{nik; krivac
offense n. krivica, prekr{aj; sablazan; take offense at sb sablazniti se
offer v. ponuditi, prinositi, predlo`iti
offering n. predlo`ewe, prosfora; burnt offering `rtva paqenica
offertory n. prino{ewe, proskomidija; prilog za crkvu; (cath.
eccl.) ofertorij, uvodna molitva; offertory procession ophod
koji odgovara velikom vhodu
office n. slu`ba, pravilo, (cath. eccl.) oficij; (bo`anska, sve{teni~ka), funkcija; hold office vr{iti du`nost (sve{tenika, episkopa); remove from office li{iti du`nosti; be
reinstated in an office biti ponovo postavqen na du`nost
(episkopa); hours of Divine Office (prime, terce, sext, nones)
~asovi (prvi ~as, tre}i ~as, {esti ~as, deveti ~as); monastic
office mona{ko pravilo; Office of Betrothal ~in zaru~ewa;
Office of Crowning ~in krunisawa
office for the dead n. parastos; pomen
officer priest n. stare{ina crkve
officiant n. slu`iteq, oficijant
officiate v. obavqati slu`bu, ceremoniju
officiating clergymen n. pl. slu`a{~i sve{tenici
oikos n. (gr.) ikos (deo akatista)
ointment n. pomazawe
old adj. star; Old Testament Stari Zavet
omen n. znak, znamewe, predznak
ominous adj. zloslutan, prete}i
omnipotence n. svemo}
omnipotent adj. svemogu}
omnipresent adj. svudaprisutan, sveprisutan
omniscience n. sveznawe
omniscient adj. sveznaju}i
omoforion (omophorion) n. (gr.) omofor (deo bogoslu`bene
ode`de episkopa)

226

oneness

outpouring

oneness n. jedno
ontism n. ontizam
ontological adj. ontolo{ki; ontological monism ontolo{ki
monizam
ontologize v. obi}etvoriti, ontologizirati
ontology n. ontologija
oppress v. nepravedno vladati, ugwetavati, tla~iti
oppressive adj. despotski, tla~iteqski
orarion n. (gr.) orar
oratory n. odaja za molitvu; kapela; govorni~ka ve{tina, govorni{tvo
ordain v. (a priest, monk) proizvesti (za sve{tenika, monaha); be
ordained (a priest) primiti (sve{teni~ki) ~in
ordeal n. Bo`iji sud; mu~ewe
order (clerical) n. ~in (sve{teni~ki); be in / take holy orders
primiti (sve{teni~ki) ~in
ordinance n. verski obred; uredba, zakon
ordination n. (laying-on of hands) hirotonija, postavqawe, rukopolagawe za sve{tenika
organization n. organizacija, ustanova, institucija
organizational adj. organizacioni, institutivan
orient n. Istok
oriental adj. isto~ni, isto~wa~ki; orijentalni; Oriental
Orthodox Churches dohalkidonske Crkve Istoka
origin n. loza; po~etak, poreklo
original adj. izvorn, prvobitn; izvornik; praizvor; original
sin prvobitni, praroditeqski greh
originate v. nastati, otpo~eti
ornament n. ukras, ornament
orthodox adj. pravoslavan; pravoveran, ortodoksan
orthodoxy n. pravoslavqe; Orthodoxy Sunday nedeqa pravoslavqa (prva nedeqa Velikog posta)
orthros n. (gr.) jutarwa molitva, jutrewe
otherness n. drugost
otherworldly adj. natprirodan, onostran; cf. supernatural
ousiology n. usiologija
outpour v. izlivati, izliti
outpouring n. izliv (blagodati)

227

P
pagan n. adj. mnogobo`ac, neznabo`ac; paganski
paganism n. neznabo{tvo, paganstvo
pallium n. (cath. eccl.) biskupski pla{t
Palm Sunday n. (The Entry of our Lord into Jerusalem) Cveti; cf.
Willow Sunday; (cath. eccl.) Cvjetnica
Panakeheda n. pl. panihida
panegyric n. hvalospev; panegirik (narodni skup, svetkovina)
pan-orthodox adj. svepravoslavn
pantheism n. panteizam, poistove}ivawe prirode sa Bogom
Pantocrator n. (all-powerful, almighty) Svedr`iteq, Pantokrator
papa n. papa, poglavar Rimokatoli~ke Crkve
papacy n. papstvo, pape, Rimska Crkva
papal adj. papski
papist n. rimokatolik; papist, papinovac
par excellence (lat.) besprekorno; po prevashodstvu, prevashodno
parable n. parabola, alegorija, pri~a sa porukom
Paraclete n. (gr.) Ute{iteq
paradise n. raj, nebo; rajski vrt
paraecclession n. bo~na kapela
parapet n. nizak zid, ograda
parastos n. parastos
parch v. spr`iti, izgoreti, sasu{iti
parchment n. pergament
pardon n. opro{taj, opro{tewe (greha); dopu{tewe, dozvola
pardon v. oprostiti, izviniti
pardoner n. (cath. eccl.) trgovac opro{tajnicama greha
parish n. parohija; rectory parohijski dom
parishioner n. parohijan; `upqanin
parochial adj. parohijski, `upni

228

Parousia

pathology

Parousia (presence, arrival) n. (gr.) Parusija, Drugi dolazak

Parsee n. pars, privr`enik staropersijske vere Zoroastra
Parseeism n. parsizam, vera parsa
parson n. (anglikanski) paroh; `upnik
parsonage n. ku}a sve{tenika, `upni dvor; zemqa ili plata za
izdr`avawe sve{tenika
part v. deliti; Christ is parted but not divided Hristos se deli,
a ne razdequje
partake v. (of) deliti; u~estvovati, pri~estiti se
partaker n. zajedni~ar
partaking n. pri~e{}ivawe, pri~e{}e
participate v. u~estvovati, udeoni~ariti
particular adj. poseban, li~an, individualan
particularity n. posebnost
Pascha n. (heb.) Pasha
paschal adj. pashalni, vaskr{wi; paschal cycle Sveta ~etrdesetnica; Paschal Lamb pashalno jagwe
Paschaltide n. period izme|u Pashe i Pedesetnice
passible adj. osetqiv; the passible part of the soul osetqivi
deo du{e
Passion, the n. Stradawe (Hristovo); Passion week Strasna
sedmica; passion cycle pashalni ciklus; passion bearer
stradalnik
passionless adj. bestrastan
passionlessness n. bestrasnost, bestra{}e
Passover n. jevrejski praznik, Pasha; uskr{we jagwe, Pasha;
Hristos; passover bread, cake beskvasni hleb
pastor n. pastor, sve{tenik u nonkonformisti~koj Crkvi
pastoral adj. pastirski; sve{teni~ki; pastoral cross okovratni krst; pastoral letter pastirska poslanica; pastoral staff
(also crosier) pastirska palica, vladi~anska (ili biskupska) palica, {tap; `ezal
Paten n. diskos; cf. Discos
Pater-noster n. (lat.) cf. Lords Prayer O~ena{
pathological adj. patolo{ki
pathology n. patologija

229

patriarch

Pentateuch, the

patriarch n. patrijarh; praotac, stare{ina; His Holiness Wegova svetost; the Patriarch of Constantinopole patrijarh carigradski; The Patriarch of Rome patrijarh rimski (papa)
patriarchal adj. patrijarhalan; patrijar{ijski
patriarchate n. patrijar{ija
patristic adj. ota~ki, svetoota~ki, patristi~ki
patristics n. patristika
patroness n. za{titnica, pokroviteqica
Patron saint n. svetiteq za{titnik
patter v. brzo ~itati molitve, otaqavati molitvu
pattern n. obrazac, model
pauper n. siromah, sirotica
peace n. mir, smirenost, spokojstvo
peaceable adj. miran, miroqubiv
peaceful adj. miran, tih
peace-loving adj. miroqubiv
peccability n. gre{nost, sklonost grehu
peccable adj. gre{an, pogre{iv
Pectoral cross n. krst na grudima koji nosi prezviter ili
episkop
pederasty n. pederastija
pedestal n. pijedestal, postoqe; podno`je (stuba)
pediment n. (archit.) zabat, kalkan; lastavica; nadvratak
Pelagianism n. pelagijanizam, jeres iz V veka koja pori~e praroditeqski greh i tvrdi da se ~ovek mo`e spasti po svojim delima, bez blagodati
penal adj. krivi~an, ka`wiv
penalty n. kazna, globa
penance n. pokora, okajavawe, ispa{tawe; Sacrament of Penance sveta tajna pokajawa
penance v. nametnuti (dosuditi) pokoru
penitence n. pokajawe, kajawe
penitent adj. pokajni~ki, pokajnik
penitential adj. n. pokajni~ki, pokorni; trebnik pokajawa (pokore)
Pentarchy n. pentarhija, redosled pet patrijarhata u drevnoj
Crkvi: Rim, Carigrad, Aleksandrija, Atniohija i Jerusalim
Pentateuch, the Petokwi`je, Pentateuh, pet kwiga Mojsijevih

230

Pentecost

persona

Pentecost n. Silazak Duha Svetog, Duhovi, Trojica; jevrejska

Pedesetnica
pentecostal adj. pedesetni~ki; pentikostalni (pokret)
Pentecostarion n. bogoslu`bena kwiga pesama za period izme|u
Vaskrsa i Duhova; cf. pentikostar (cvetni triod)
perdition n. propast; ve~na smrt, prokletstvo
perfect adj. besprekoran; savr{en, usavr{en, zavr{en
perfection n. savr{enost, savr{enstvo; usavr{avawe; vrline
perfectness n. savr{enost
perichoresis n. (gr.) perihoresis, perihoreza, pro`imawe
pericope n. navod; odeqak iz jevan|eqa i poslanica
peripteros n. (gr.) hram okru`en stubovima (graditeqstvo ranog
hri{}anstva)
perish v. propasti, umreti
perishable adj. prolazan, tro{an
peristasis n. (gr.) stubovi koji okru`uju peripternu gra|evinu
perjure v. krivo se zakleti
perjurer n. krivokletnik, izdajnik
perjury n. izdaja; krivokletstvo
permanence n. nepromenqivost, trajnost, stalnost
permanent adj. nepromenqiv, trajan, stalan
perpetual adj. neprekidan, neprestan, ve~it
perpetuate v. ovekove~iti
perpetuation n. ovekove~ewe; neprekidno nastavqawe
perpetuity n. neprekidno trajawe, ve~itost; do`ivotni posed;
do`ivotna renta
persecute v. progawati, progoniti
persecution n. gowewe, progawawe
persecutor n. progoniteq
perseverance n. istrajnost, trpeqivost, upornost
persevere v. istrajati, ne odustajati
persevering adj. istrajan
persist v. izdr`ati, odoleti, odupreti se
persistent adj. dosledan, istrajan, izdr`qiv
person n. li~nost; lice; prosopon
persona (lat.) n. persona

231

personal

pitiful

personal adj. li~ni; personaln; li~nostn

personality n. li~nost, osobenost, karakter; personalnost
personhood n. personalnost; li~nost, li~nostnost
personification n. oli~ewe, ovaplo}ewe; oli~nostwewe
personify v. oli~avati, predstavqati, uteloviti
perverse adj. izopa~en, pokvaren; nastran
pestilence n. zarazna bolest, napast
petition n. molba, moqewe, peticija
pew n. crkvena stolica (ili klupa)
pharisee n. farisej
phelonion n. (felon chausuble) felon; polystavrion phelonion
polistavrion
philantropy n. ~ovekoqubqe
philantropist (lover of humankind) n. ~ovekoqubac
Philokalia n. (gr.) Dobrotoqubqe (zbirka asketskih i misti~kih tekstova)
philosopher n. filosof
philosophical adj. filosofski
philosophy n. filosofija
phylactery n. filakterij, jevrejski molitveni kai{; kov~e`i}
s relikvijama (prvih hri{}ana)
Phylacton n. osve}eni predmet koji se nosi radi za{tite od
zlih sila
physician (saint) sveti vra~
pietism n. individualna pobo`nost; pijetizam, reformatorski
pokret u okviru nema~kog protestantizma XVII i XVIII veka
pietistic adj. pijetisti~ki, pobo`wa~ki
piety n. pobo`nost, blagovernost; qubav
pilaster n. pilastar
pilgrim n. haxija, hodo~asnik, poklonik
pilgrimage n. haxiluk, hodo~a{}e, pokloni~ko putovawe
pillar n. potporni stub; kolona
pillarist n. stolpnik (monah koji se podvizava stoje}i na stubu)
pinnacle n. pinakl, {iqak (naro~ito na goti~kim gra|evinama), {iqat kula, toraw; vrhunac
pious adj. pobo`an, blagoveran
pitiful adj. sa`aqiv, samilostan

232

pitiless

praise

pitiless adj. nemilosrdan, neumoqiv

pity n. milosr|e, sa`aqewe, samilost; have pity on smilovati se (na)
pity v. `aliti, sa`aqevati
platonic adj. platonovski
please v. uga|ati
pleasure n. dobra voqa; slast
plenitude n. obilnost, obiqe
pluralism n. pluralizam, postojawe vi{e politi~kih, etni~kih
ili religioznih grupacija
pneumatological adj. pnevmatolo{ki
pneumatology n. pnevmatologija
politicization n. politizacija
politicize v. politizovati
Polycarp of Smyrna n. pr. Polikarp Smirnski
polygamist n. mnogo`enac
polygamy n. mnogo`enstvo, poligamija
pomposity n. pompeznost, nadutost
Pontiff n. (Pope) prvosve{tenik; jevrejski prvosve{tenik, vladika, episkop, biskup; papa
pontifical adj. prvosve{teni~ki; vladi~anski, biskupski, episkopski; papski
pontifical n. papska (ili biskupska, vladi~anska, episkopska)
kwiga obreda
pontificals (pontificalia) n. papska (biskupska, episkopska) ode`da
pontificate n. uprava patrijarha; papstvo, papovawe
pontificate v. ~inodejstvovati (slu`iti) kao vladika, biskup
Popovtsy n. pl. popovci, ogranak staroveraca
portico n. (archit.) portik, trem sa stubovima, stubi{te
posterity n. potomstvo, nara{taj
posthumous adj. posthuman
postulant n. kandidat, pripravnik
postulate v. naimenovati na crkvenu funkciju; polaziti od ne~ega {to se samo po sebi razume
poverty n. siroma{tvo
powers n. pl. vlasti (angelski ~in)
praise v. n. hvaliti, uzdizati, veli~ati; pohvala, hvala

233

praxis

prejudice

praxis n. (gr.) praksa

pray v. moliti (se); umoqavati
prayer n. molitva; prayer(s) of the hours / sacramental function
(molitveni) ~asovi; prayer-book molitvenik; prayer
beads brojanice; pre-gospel prayer molitva pred Jevan|eqe; the inner (mental) prayer unutra{wa (umna) molitva;
the Jesus prayer Isusova molitva; prayer of silence molitveno tihovawe; prayer of the heart molitva srca; evening
prayer ve~erwa molitva
prayerful adj. molitven; pobo`an, bogougodan
preach v. propovedati, pridikovati
preacher n. propovednik
preambule n. preambula; uvod, preliminarna klauzula (ugovora)
prebend n. prebenda, mesto s prihodom; sve{teni~ki prihod,
dohodak
precede v. prethoditi; imati prvenstvo (nad)
precedence n. prvenstvo, stare{instvo; pretho|ewe
precentor n. pojac, kantor; vo|a hora, protopsalt
precinct n. ogra|en prostor u kojem se nalazi katedrala ili crkva
precious adj. dragocen; pre~isti
precursor n. prethodnik, prete~a
predestinate adj. predodre|en (od Boga)
predestination n. predodre|enost
predestine v. predodrediti
predicate n. kategorija
pre-eminence n. nadmo}nost, superiornost
pre-existence n. preegzistencija
pre-existing adj. preegzistentan
prefect n. (cath. eccl.) prefekt (sve{tenik sa biskupskom jurisdikcijom koji upravqa prefekturom)
prefecture n. (cath. eccl.) prefektura (upravna jedinica, naj~e{}e u misijskim podru~jima, kojom upravqa prefekt u papino
ime)
prejudge v. unapred suditi, osuditi, presuditi
prejudice n. predrasuda, predube|ewe

234

prelacy

priest-monk

prelacy n. crkveno velikodostojni{tvo, ~in (dostojanstvo, slu`ba) crkvenog velikodostojnika; prelati, crkveni velikodostojnici; jerarhijska crkvena uprava
prelacy n. (cath. eccl.) prelatura, podru~je kojim upravqa prelat
prelate n. (cath. eccl.) prelat, biskup, nadbiskup, opat (po~asna
titula koju daje Sveta stolica), crkveni velikodostojnik
prelude n. preludijum, uvod u muzi~ko delo; uvod, predgovor
premeditate n. unapred smisliti; premeditated murder ubistvo sa predumi{qajem
premeditation n. predumi{qaj
Presanctified, Liturgy of the Liturgija pre|eosve}enih darova
presbyter n. prezviter, sve{tenik, stare{ina, starac
presbytera n. sve{tenikova `ena, popadija
Presbyterian adj. Prezviterijanska Crkva (kojom vladaju samo
crkvene stare{ine jednakog ~ina); ujedinila se 1972. sa kongregacionalistima u Ujediwenu reformatorsku Crkvu
presbyterian n. prezviterijanac
presbyterianism n. prezviterijanstvo (u~ewe, na~ela i crkvena
uprava prezviterijanaca)
presbyterium n. prezviterstvo
presbytero-centric adj. prezviterocentri~an
presbytery n. svetili{te, isto~ni kraj crkve; parohijski dom;
kolegijum crkvenih stare{ina
Presentation n. (at the Temple) Sretewe Gospodwe; cf. the
Meeting of our Lord; The Presentation (of the Holy Theotokos)
Vavedewe Presvete Bogorodice
preside v. (at a liturgy) slu`iti Liturgiju; na~alstvovati;
(over) biti predsedavaju}i (na)
president n. predsedavaju}i, predstojateq; predsednik
presuppose v. pretpostaviti
pretence n. prividnost, pretvarawe; la`, izmi{qotina; adj.
prevaran, podmukao
pride n. gordost, ponos, oholost, ta{tina
prie-dieu n. (fr.) naslon na kojem se kle~e}i moli Bogu
priest n. prezviter, sve{tenik
priesthood n. prezviterstvo, sve{tenstvo
priestly adj. sve{teni~ki
priest-monk n. sve{tenomonah

235

primacy

progenitor

primacy n. prvenstvo; (cath. eccl.) prima{tvo, primat; primacy

of honour prvenstvo ~asti
primary adj. prvona~aln, izna~aln
primate n. arhiepiskop, nadbiskup, poglavar; vrhovni prelat;
Primate of all England (Archbishop of Canterbury)
arhiepiskop kenterberijski
prime n. po~etak, osvit, cvat, napon; prvi ~as molitve ({est sati ujutro)
primitive adj. prvobitan, drevni, iskonski, najstariji
principal n. adj. stare{ina; glavni, na~alstvuju}i; principal celebrant na~alstvuju}i sve{tenik
principalities n. pl. na~alstva, na~ela (angelski ~in)
principle n. na~elo, princip
prior n. stare{ina manastira; (cath. eccl.) prior
prioress n. igumanija, nastojnica
priority n. prvenstvo
priory n. manastir (samostan) pod upravom igumana (ili nastojnika), podre|en opatiji
probation n. dokazivawe, testirawe, isku{eni{tvo; (jur.)
uslovna sloboda, uslovni otpust kazne
probationer n. pripravnik, pripravnica; isku{enik, isku{enica; zatvorenik uslovno pu{ten
proceed v. produ`iti, nastaviti, napredovati; (against) povesti parnicu; (from) ishoditi
process v. (jur.) pozvati na sud, povesti sudski postupak protiv;
i}i u povorci
procession n. litija, procesija; isho|ewe (Svetog Duha); Double
Procession u~ewe o dvostrukom isho|ewu
proclaim v. propovedati; objaviti
procreation n. ra|awe, stvarawe
prodigal adj. rasipan; izda{an, dare`qiv; rasko{an, bogat; the
prodigal son bludni sin
profane adj. profan, svetovan, paganski
profanity n. profanost, svetogr|e, bogohuqewe, blasfemija
profess v. ispovedati (veru)
profession n. ispovedawe; enter the monastic profession zamona{iti se
progenitor n. roditeq, predak, praotac

236

Prokemenon

protestantism

Prokemenon (in the tone) Prokimen, glas

promiscuous adj. zbrkan; promiskuitetan
promise n. v. obe}awe, obru~ewe; obe}ati
pronaos n. (archit.) pronaos, trem hrama
propagate v. razmno`avati; (ra){iriti (bolest, mi{qewe),
rasprostraniti, prenositi (zvuk, toplotu); propagirati
property n. osobina, svojstvo; svojina, vlasni{tvo, imovina;
real property nepokretnost, nekretnina
prophecy n. proro~anstvo
prophesy v. predskazati; prore}i
prophet n. prorok
prophetess n. proro~ica
prophetic adj. proro~ki, proro~anski
propitiate v. umilostiviti, odobrovoqiti; pomiriti, izmiriti
propitiation n. umilostivqewe
propitiatory adj. umilostivquju}i, pomiruju}i, ubla`uju}i;
propitiary sacrifice `rtva umilostivqewa, pomirewa
proselyte n. neofit; novokr{teni; obra}enik, prozelit
proselytism n. obra}awe, prozelitizam
proselytize v. stvarati obra}enike, pridobijati pristalice
Proskomide n. (gr.) proskomidija
Proskynesis n. (gr.) proskineza, klawawe, poklon u znak po{tovawa ili u molitvi
prosopon n. (gr.) lice, maska, li~ina
prosper v. napredovati, uspevati
prosperity n. blagostawe, napredovawe
prosphora n. prosfora, hleb predlo`ewa
prostrate (oneself) v. klawati se, metanisati
prostration n. metanisawe, klawawe, padawe na kolena
protect v. za{tititi, izbaviti; Protecting Veil of the Mother of
God Pokrov Presvete Bogorodice
protection n. za{tita, krov, pokrov
protector n. za{tita, za{titnik, pokroviteq
protestant n. protestant
protestantism n. protestantizam

237

Prothesis

purity

Prothesis n. (gr.) (sto za) prino{ewe hleba i vina, `rtvenik;

predlo`ewe
protomartyr n. (gr.) prvomu~enik (Stefan)
protopresbyter (gr.) protoprezviter (titula prezvitera); Very
Reverend Father visokopre~asni o~e (obra}awe)
Protosynkellos n. (gr.) protosin|el (titula sve{tenomonaha)
proud adj. ponosan; ohol, ta{t, gord
Proverbs, Book of n. pl. Pri~e Solomonove
providence n. provi|ewe, promisao; predvi|awe; sudbina
provident adj. dalekovidan, prozorqiv
prudent adj. mudar; oprezan, razborit
prudential adj. promi{qen, razborit
psalm n. psalam, pobo`na pesma
psalmist n. psalmopevac
psalmody n. psalmodija, pevawe psalama; zbirka psalama sa muzi~kom kompozicijom
psalter (psalterion) n. psaltir, kwiga psalama
pseudo-religious adj. pseudoreligiozan
psychoanalysis n. psihoanaliza
psychoanalyst n. psihoanaliti~ar
psychological v. psiholo{ki
psychologize v. psihologizirati
psychology n. psihologija
psychotherapy n. psihoterapija
pulpit n. (archit.) predikaonica
purgatory n. (cath. eccl.) ~istili{te, purgatorij
purification n. ~i{}ewe, o~i{}ewe; self-purification samoo~i{}ewe
purificatory adj. koji ~isti, o~i{}uju}i
purify (oneself) v. (o)~istiti (se), oprati (se); umiti
purity n. ~isto}a, nevinost

238

Q
Quadragesima n. f. (lat.) Uskr{wi post; Quadragesima Sunday
prva nedeqa Velikog posta
Quaker n. kveker, ~lan Dru{tva prijateqa (Society of Friends),
hri{}anske grupacije koja je umesto formalnih crkvenih
slu`bi organizovala neformalne skupove (re~ dolazi od drhtawa ~lanova u verskom zanosu) i zalagala se protiv nasiqa
pod bilo kojim okolnostima
quarrelsome adj. svadqiv
quarrelsomeness n. svadqivost
quench v. ugasiti (vatru), sti{ati, ubla`iti, ugu{iti; quenchless flame ve~ni plamen
quick adj. brz; `iv
quicken v. o`iveti
quietism n. kvijetizam, verski pokret zasnovan na pasivnom misticizmu, uz potpuno pot~iwavawe voqe
quietist n. kvijetist(a), pristalica kvijetizma
Quinquagesima n. nedeqa pred Veliki post, siropusna nedeqa
quintessence n. kvintesencija, sr`, jezgro, su{tina

239

R
radiance n. sijawe, sjaj
radiant adj. sjajan, ozaren
radiate v. isijavati; zra~iti, sijati se
rage n. bes, jarost, plahost, strasnost
rage v. besneti, razbesneti
raiment n. spoqna haqina; ogrta~
raise v. vazneti; uzdignuti, uzneti; raise sb from the dead vaskrsavati, o`iveti
rancorous adj. zloban, pakostan, podmukao
rancour n. zloba, pakost, podmuklost
rapprochement n. proces pribli`avawa izme|u Zapada i Istoka
Raskolnik (Old Believers) staroobrednici
rason n. mantija, rasa
rasophore n. rasofor
ratification n. (formal) ratifikacija (ugovora)
ratify v. ratifikovati (ugovor) potpisom ili na drugi na~in,
potvrditi, odobriti
rational adj. razuman, obdaren razumom, razborit, razlo`an; logi~ki
rationale n. osnov (razlog) postojawa; razlo`no izlagawe
Reader n. ~ita~, ~tec
reason n. razlog; razum, pamet, razboritost
reason v. razumno misliti, razmi{qati, zakqu~ivati; rasu|ivati
reasonable adj. slovestan, razuman, razborit
rebirth n. ponovno ro|ewe, duhovna promena obra}ewem i
kr{tewem
rebuke v. n. prekoriti, ukoriti, kuditi; prekor, ukor, pokuda
recalcintrancy n. neposlu{nost, zadrtost
recalcitrant adj. uporan, zadrt, jogunast

240

recapitulate

religion

recapitulate v. vozglaviti, ovozglaviti; rekapitulirati

recapitulation n. vozglavqewe, ovozglavqewe; rekapitulacija
recede v. uzmicati, povla~iti se
recession n. povla~ewe, odstupawe
recessional n. pesma pri zavr{etku Liturgije i odlasku sve{tenika
recite v. izgovarati (molitvu), recitovati
recluse adj. n. povu~en, usamqen; usamqenik, pustiwak; St. Theophan the Recluse Sveti Teofan Zatvornik
reconcile v. izmiriti se, pomiriti se
reconciliation n. izmirewe, pomirewe, rekoncilijacija
rector n. glavni (prvi) paroh, `upnik, pastor (u Anglikanskoj
Crkvi); rektor jezuitskog kolegijuma; rektor (univerziteta),
direktor, upraviteq ({kole)
rectory n. parohija; parohijski dom
rectress n. upraviteqica ({kole)
recusant n. rekuzant, onaj koji odbija crkvenu zakletvu, naro~ito
rimokatolik koji odbija da poha|a anglikanske slu`be
redeem v. otkupiti, iskupiti
Redeemer n. Iskupiteq, Spasiteq (Isus Hristos)
redemption n. iskupqewe; otkup; cf. restoration
refectory n. trpezarija u manastiru ili internatu
Reformation n. reformacija
refuge n. pribe`i{te
regeneration n. obnova, preporod; washing of regeneration
(spiritual bath of rebirth) bawa novog ro|ewa
reign v. n. vladati; vladavina
reincarnate v. reinkarnirati; ponovo uteloviti, roditi
reincarnation n. reinkarnacija
rejoice v. radovati se
relational adj. odnosan; rodbinski
relationship n. odnos; srodstvo
relics (of the saints) n. pl. mo{ti (svetiteqa); (cath. eccl.) relikvije
relief n. reqef
religion n. religija, vera; pobo`nost, bogoboja`qivost

241

religious

response

religious adj. crkven; religiozan, verski; religious education

veronauka
reliquary n. relikvijar (lipsanoteka)
remains n. pl. ostaci, posledwi ostaci, le{
remission n. (of sins) otpu{tewe grehova, opro{tewe; grant remission dati opro{taj grehova
remit v. otpustiti, oprostiti (grehe)
renew v. obnoviti
renewal n. obnova
renounce v. (formal) odre}i se, odricati se
renouncement n. odricawe, odustajawe
renovate v. obnoviti
renunciation n. odricawe, odustajawe; cf. self-denial
reordain v. ponovo postaviti (za sve{tenika, episkopa), ponovo rukopolo`iti
reordination n. ponovna hirotonija, ponovno osve}ewe
repent v. (po)kajati se, `aliti
repentance n. (po)kajawe
repentant adj. pokajni~ki; skru{en
repose n. pokoj; upokojewe
repress v. potiskivati, obuzdavati
repression n. obuzdavawe, savla|ivawe, suzbijawe, ugu{ivawe
repressive adj. represivan, suzbijaju}i, potiskuju}i
reprobate v. odbacivati, odbijati; osuditi na ve~no prokletstvo
reprobation n. osuda na ve~no prokletstvo; odbacivawe
repudiate v. razvesti se; oterati (`enu); odbijati, odbacivati
(zahtev); ne priznati
repudiation n. odbijawe, nepriznavawe
requiem n. (cath. eccl.) rekvijem, misa za pokojne; requiem service parastos
resent v. vre|ati se, zamerati, uzimati za zlo, mrzeti
resentful adj. ozloje|en, uvredqiv, zlopamtiv; pun mr`we
respect n. po{tovawe, strahopo{tovawe; obzir
respect v. po{tovati; imati obzira (prema)
respond v. odgovoriti, uzvratiti
response n. odgovor, uzvra}awe

242

responsory

ritual

responsory n. pesma u formi dijaloga izme|u sve{tenika i naroda

rest n. pokoj; eternal rest ve~ni pokoj
restoration n. dovo|ewe, vra}awe; ponovno vaspostavqawe, obnavqawe
restore v. obnoviti, vaspostaviti; vratiti
resurrect v. vaskrsnuti, uskrsnuti
resurrection n. vaskrsewe, vaskrsnu}e
retreat n. uto~i{te, skloni{te, odmori{te
retreat v. povu}i se (privremeno radi molitve)
retribute v. vratiti, platiti
retribution n. vra}awe za u~iweno zlo, odmazda
reunion n. (ponovno) sjediwewe, ujediwewe
reunite v. ponovo (se) sjediniti, ujediniti
reveal v. javiti se; otkriti, objaviti, projaviti
revelation n. otkrivewe, projavqivawe
Revelation n. Otkrivewe, posledwa kwiga Novog zaveta
revere v. po{tovati; obo`avati
reverence n. po{tovawe, strahopo{tovawe; pre~asnost; reverence for the saints po{tovawe (kult) svetiteqa; Your Reverence Va{a pre~asnosti (obra}awe)
reverence v. pokloniti se, celivati; po{tovati
reverend n. adj. pre~asni (obra}awe prezviteru); po{tovani,
pre~asni; Very Reverend visokoprepodobni, pre~asni; the
Right Reverend Preosve}eni (titula vladike, biskupa);
Most Reverend Visokopreosve}eni (titula mitropolita,
nadbiskupa)
revival n. o`ivqavawe, preporod, bu|ewe vere
revive v. ponovo o`iveti, o`ivqavati
right n. pravo, pravi~nost
righteous adj. pravedan, ispravan; righteous spirit duh pravednika
righteousness n. pravda, ispravnost, pravi~nost, pravednost
right-victorious adj. dobropobedan
rite n. obred, obi~aj; funeral rite opelo
ritual n. obred, verski obi~aj; trebnik, obrednik; adj. obredni, sve~an

243

robbery

rudeness

robbery n. pqa~ka, razbojni{tvo

robe n. dowa haqina
rogation n. javna molitva; Rogation days tri dana molitve
pre Spasovdana; Rogation Sunday peta nedeqa posle Vaskrsa, pred Spasovdan; Rogation Week sedmica Spasovdana
rood n. krst; krst na kojem je Hristos bio razapet, raspe}e
rosary n. (cath. eccl.) brojanice, molitve, O~ena{i uz brojanice
rosette n. (archit.) rozeta
rude adj. sirov; prost, nevaspitan
rudeness n. sirovost; prostota, nevaspitawe

244

S
sabbatarian n. subotar; adj. subotarski
sabbath n. (heb.) subota
sabbatical adj. sabatni, subotni; sabbatical year subotwa godina, kod Jevreja svaka sedma godina u kojoj su poqa bila ugarena, a du`nicima dugovi opra{tani; godina odmora (ili raspusta) profesora od redovnih du`nosti
sabellianism n. savelijanizam (trijadolo{ka jeres, III vek)
sacerdotal adj. sve{teni~ki
Sacra Parallela n. (lat.) teolo{ka antologija
sacrament n. (sveta) tajna, sakrament; the Blessed Sacrament
Evharistija; cf. Mysteries; sacrament of Holy orders rukopolo`ewe
sacramental adj. svetotajinski, pri~esni; sacramental priesthood svetotajinsko sve{tenstvo; sacramental rites (cath.
eccl.) sakramental, sveta radwa, obred koji nije Hristos
ustanovio, ve} Crkva (osve}ewe hrama, upotreba osve}ene vode, pogru`ewe prilikom kr{tewa)
sacramentary n. trebnik svetih tajni
sacred adj. posve}en, crkven; svet
sacredness n. osve}enost, svetost, nepovredivost
sacrifice n. `rtva, `rtvovawe; make a sacrifice prineti `rtvu;
sacrifice v. `rtvovati
sacrificial adj. `rtveni, `rtveni~ki
sacrilege n. bogohuqewe; skrnavqewe, svetogr|e
sacrilegious adj. bogohulan, bezbo`an, obesve}uju}i
sacring-bell n. (cath. eccl.) zvono pri pretvarawu beskrvne (liturgijske) `rtve
sacristan n. crkvewak
sacristy n. crkvena riznica; cf. vestry

245

sage

scroll

sage adj. n. mudar, pametan; mudrac

saint n. svetiteq, svetac
saintly adj. pobo`an
Sakellarios n. sakelejnik
salutation n. pozdrav, pozdravqawe; the Angelic Salutation an|eoski pozdrav
salvation n. spas, spasewe
salvific adj. spasonosan
Samaritan n. Samarjanin
sanctification n. posve}ewe, progla{avawe za svetiteqa; osve}ewe
sanctify v. blagosloviti; osvetiti, osve{tati; posvetiti; sanctify in Grace oblagodatiti
sanctity n. svetost
sanctuary n. hram, svetili{te; oltar, svetiwa
sanctum n. svetiwa
sanctum sanctorum n. (lat.) Svetiwa nad svetiwama (jevrejskog
hrama); cf. Holy of Holies
sapient adj. mudar
sarcophagus n. sarkofag, }ivot, kivot
Satan n. |avo, Satana
saving adj. spasiteqski, spasonosn
Saviour n. Spasiteq (Hristos)
sceptic n. skeptik
schema-monk (Skhimnik) n. shimnik; megaloschemos velikoshimnik; stavrophore, mikroschemos maloshimnik
schism n. {izma, raskol
schismatic adj. n. {izmati~an, raskolni~ki, otpadni~ki; raskolnik, otpadnik
scholastic n. adj. sholastik; sholasti~ki
scholasticism n. sholasticizam
screen n. ikonostas, oltarska pregrada
scribe n. pisar
scriptural adj. biblijski
Scripture (Holy) n., Scriptures n. pl. Sveto Pismo, Sveti spisi
scroll n. svitak, smotuqak (papira)

246

scruple

self

scruple n. nedoumica, sumwa, skrupula; have (make) scruple

(about, of) dvoumiti se, premi{qati se, imati na savesti
scrutinize v. ispitati, istra`ivati, prou~iti
scrutiny n. ispitivawe, istra`ivawe; ispitivawe katihumena
pre kr{tewa
seclude v. izdvojiti, odvojiti, iskqu~iti; seclude oneself povu}i se, osamiti se
secluded adj. izdvojen, odvojen, usamqen
seclusion n. odvojenost, izdvojenost, osama, povu~enost, osamqenost, samo}a; osami{te
Second Coming, the n. Drugi (Hristov) dolazak
sect n. sekta
sectarian adj. sekta{ki
secular adj. lai~ki; necrkven
secularism n. sekularizam
secularist n. pristalica sekularizma
secularization n. posvetovwavawe, sekularizacija
secularize v. sekularizovati
see n. sedi{te episkopa (biskupa), sedi{te arhiepiskopa (nadbiskupa); episkopska katedra; vladi~anstvo, episkopstvo, biskupstvo, arhiepiskopstvo, nadbiskupstvo (dostojanstvo i
nadle`nost); Apostolic see Apostolska stolica; Holy see
Sveta stolica; Papal see Papska stolica
seek v. tra`iti, zatra`iti, te`iti (~emu)
self pron. n. sam, li~no; ja, vlastito bi}e, vlastita li~nost; sopstvo; self-affirmation n. samopotvrda; self-annihilation n.
samouni{tewe; self-centred adj. usredsre|en na samog sebe,
sebi~an, samo`iv; self-control n. samokontrola; self-denial
n. samoodricawe, odricawe, odustajawe; self-discipline n.
vladawe sobom, samodisciplina; self-esteem n. sujeta; samopo{tovawe; selfhood (onehood) n. samost; svoja (vlastita)
li~nost; self-humiliation n. samoponi`ewe, samouni{tewe;
self-indulgence n. samozadovoqstvo, samouga|awe; self-justification n. samoopravdawe; self-knowledge n. samospoznaja;
self-love n. samoqubqe; self-negation n. samoukidawe;
self-sacrifice n. slu`ewe drugom; self-sufficiency n. samodovoqnost; self-transcendence n. samonadila`ewe

247

seminary

shrive

seminary n. (theol.) bogoslovija; teolo{ki fakultet; (cath.

eccl.) semeni{te
Semite n. Semit
Semitic adj. semitski
sensation n. ose}aj; uzbu|ewe, senzacija; poriv
sense n. oset, ose}aj, ~ulo; smisao
sensible adj. ~ulan, osetan; svestan, razborit
sensory adj. ~ulni, osetan
sensual adj. ~ulan, puten, pohotan
separate v. razdvojiti, odvojiti
separation n. odvajawe, razdvajawe; without separation nerazdeqivo, bez deqewa
Septuagint n. (gr.) Septuaginta, prevod sedamdesetorice
sepulchre n. grob, grobnica; Holy Sepulchre Sveti grob
seraph(im) n. serafim
seraphic adj. an|eoski, ~ist; nebeski
Sergius of Radonezh, St. Sveti Sergije Radowe{ki
sermon n. beseda, propoved
sermonize v. ukoriti
serpent n. izdajica; zmija; the old Serpent (the Devil) |avo
serve v. slu`iti, poslu`ivati, pomagati
server n. slu`iteq
service n. slu`ba; usluga; divine service bogoslu`ewe;
choir-service slu`ba sa horskim pevawem; the service of
forgiveness ve~erwe siropusne nedeqe, izmiriteqno ve~erwe; the Service of Coronation or Crowning krunisawe
Seventh Day Adventists n. pl. adventisti
sexton n. crkvewak; grobar
Shamanism n. {amanizam, verovawe u duhove
shameless adj. besraman, bestidan, sramotan
shamelessness n. besramnost, bestidnost, sramotnost
shepherd n. pastir; the Good Sheperd Dobri pastir
shewbread n. beskvasni hleb
shield n. nadbedrenik
Shintoism n. {intoizam, tradicionalna religija Japana
shrine n. svetiwa (crkva, manastir); kivot, }ivot (sa mo{tima)
shrive v. ispovediti i razre{iti (koga); ispovediti se

248

shrouds

sorrowful

shrouds n. pl. pokrov, mrtva~ko ruho

shrove Sunday n. nedeqa Velikog posta
shrove Tuesday n. poklade
simony n. (cath. eccl.) simonija, trgovina duhovnim dobrima
sin n. greh, prestup, povreda; sin of nature greh prirode
sin v. (z)gre{iti; pogre{iti, prekr{iti
sinless adj. bezgre{an
sinner n. gre{nik, gre{nica; prestupnik
sinodos endimusa (gr.) stalni sabor
skete n. skit (mona{ka }elija, koliba); mona{ko naseqe
skeuophylax n. (gr.) ~uvar svetih sasuda, rizni~ar manastira;
cf. vestry-keeper
skouphos n. (gr.) skufija (kamilavka); shouphos with a veil panakamilavka
slander v. opadati, klevetati
slanderer n. opada~, klevetnik
Slav n. Sloven
slave n. rob, su`aw; be slave of ones passions biti rob svojih
strasti
slavery n. ropstvo, su`awstvo, robovawe
Slavic (Slavonic) adj. slovenski
slavonic-serbian n. adj. slavenosrpski
Slavophil n. slavofil
sloth n. o~ajawe u lewosti, nemarnost prema sopstvenom spasewu
sobriety n. trezvenost; umerenost
sodality n. (eccl.) bratstvo, red; udru`ewe, dru{tvo
solemn adj. sve~an, ozbiqan
solemnize v. svetkovati, proslavqati, slaviti
solemnizer n. sve~ar, sve~arica
solitary adj. sam, usamqen, osamqen; solitary life osama
solitude n. usamqenost, samo}a
somatic adj. somatski
Son n. sin; Sonship sinovstvo (Isusa Hrista)
Song of songs n. Pesma nad pesmama
soothe v. umirivati, miriti
sorrow v. tuga, `alost
sorrowful adj. `alostan, tu`an

249

soteriological

stigmatization

soteriological adj. sotiriolo{ki

soteriology n. sotiriologija
soul n. du{a, `ivotno na~elo koje Bog udahwuje svakom qudskom
bi}u; duh
soul-corrupting adj. du{eguban
soul-destroying adj. du{eguban
soul-harming adj. du{eguban
soutane n. (cath. eccl.) mantija
sovereign adj. vrhovni, najvi{i, kraqevski
sovereignty n. suverenitet, vrhovna vlast, nezavisnost
speculate v. razmi{qati, premi{qati, posmatrati
speculation n. posmatrawe, spekulacija, razmi{qawe, teorijsko razmatrawe, teorija; vi|ewe
spirate v. ishoditi (Duha Svetog); udahnuti (du{u)
spiration n. isho|ewe (Duha Svetog); udahwivawe
spirit n. duh; the Holy Spirit Duh Sveti; be called by the Holy
Spirit primiti poziv od Duha Svetoga
spiritual adj. duhovan; spiritual direction duhovno vo|ewe; spiritual priesthood duhovno sve{tenstvo; cf. sacramental; spiritual guidance duhovno rukovo|ewe, pastirstvo
spiritualism n. spiritualizam, verovawe u duhove
spirituality n. duhovnost
spotless adj. neskvern
SS. Peter and Paul sveti apostoli Petar i Pavle; St. Peters
Day Petrovdan
stall n. stolica sa naslonom, obi~no fiksirana za pod u crkvi,
namewena za potrebe sve{tenika i hora
starets (pl. startsy) n. starac, duhovni otac; cf. gerant
steadfast adj. postojan, ~vrst
steadfastness n. postojanost, ~vrstina
stern adj. strog, ozbiqan
sternness n. strogost, okrutnost
steward (of God) n. sluga Bo`iji
stewardship (of God) n. slu`ewe (Bogu)
sticheron n. (gr.) stihira
stigmata n. stigme, rane na telu Hristovom
stigmatization n. stigmatizovawe

250

stigmatize

superstitious

stigmatize v. stigmatizovati
stikharion (sticharion) n. (gr.) stihar
stikheron n. (gr.) stihira
stole n. orar; cf. orarion; epitrahiq
strict adj. strog, nepopustqiv, ta~an
strictness n. strogost, nepopustqivost; ta~nost
strive v. te`iti, stremiti; (against) truditi se, boriti se
striver n. trudbenik, podvi`nik
structure n. v. ustrojstvo; ustrojavati
stylite n. stolpnik; St. Simeon Stylites Sveti Simeon Stolpnik
subdeacon n. ipo|akon, pod|akon
sublimate v. sublimirati, uzvisiti, uzdi}i, uzdizati
sublime adj. uzvi{en, veli~anstven
subsist v. postojati, egzistirati
subsistence n. postojawe, `ivot
substance n. su{tina, usia; supstancija
substantial adj. supstancijalan, su{tastven; bitan, znatan
succeed v. uspeti (in u ne~emu); sledovati, slediti, do}i za;
naslediti, nasle|ivati
success n. uspeh, sre}an ishod, napredak
succession n. nasledstvo, nasle|ivawe, sle|ewe; apostolic
succession apostolsko prejemstvo
successor n. sledbenik, naslednik; prestolonaslednik
suffer v. stradati, patiti
suffering n. stradawe, patwa
suffragan adj. (eccl.) pomo}ni; suffragan bishop vikarni biskup (episkop)
Sufism (Iran) n. sufizam, misti~ni izraz islama
suicide n. samoubistvo; samoubica
Sunday of all Saints n. Nedeqa svetih
Sunday school n. veronauka za decu
super-celestial (powers) adj. nebeske sile
super-essential adj. nadsu{tastven, nadsu{tinski
supernatural adj. natprirodan, nat~ulan; nadsu{tastven, transcendentan
superstition n. sujeverje
superstitious adj. sujeveran

251

Supper, the Last

synod

Supper, the Last n. Tajna ve~era

suppliant adj. n. ponizno mole}iv, pokoran, prekliwu}i; ponizni molilac, pokorni molilac
supplicant n. molilac, zastupnik (pred Bogom)
supplicate v. moliti, prekliwati
supplication n. moqewe, molitva
supplicatory adj. molbeni; supplicatory service moleban
suprasensory (supersensual) adj. nat~ulan
supremacy n. vrhovna vlast; prvenstvo; universal supremacy
(of the pope) nepogre{ivost, prvenstvo pape u odnosu na sve
ostale episkope
supreme adj. vrhovni, najvi{i; vrhunski; Supreme Being
Bog, Svevi{wi; Supreme Pontiff (Pontifex Maximus lat.) vrhovni poglavar
supress v. savla|ivati, gu{iti; potiskivati; spre~avati, zabrawivati
supression n. savla|ivawe, spre~avawe, zabrana, potiskivawe
surmount v. nadma{iti, nadi}i, savladati; nadvisiti, prema{ivati, preovladati
surplice n. bela ode}a (duhovnika u Engleskoj); stihar; (cath.
eccl.) stola
surrealism n. nadrealizam
survival n. nad`ivqavawe, pre`ivqavawe
survive v. nad`iveti, pre`iveti
symbiosis (gr.) n. simbioza, zajedni~ko `ivqewe
symbol n. simvol, simbol
symbolism n. simvolizam, simbolizam
sympathy n. saose}awe, samilost
synagogue n. sinagoga
Synaxarium n. sabornik; `itija svetih koja se ~itaju na
bogoslu`ewu
syncretism n. sinkretizam, ve{ta~ko spajawe elemenata razli~itih religija u jednu celinu
synergy n. sinergija; saradwa, sadejstvo
synkellos (syncellus) n. sin|el (po~asna titula sve{tenomonaha), sakelejnik
synod n. sinod, sabor; skup{tina

252

synodal

synthronon

synodal adj. sinodaln

synopsis n. (gr.) sinopsis, kratak pregled, si`e; upore|ewe prva tri Jevan|eqa
synoptic adj. sinopti~an, pregledan, sa`et; synoptics sinopti~ari (Matej, Marko, Luka); the synoptic Gospels sinopti~ka Jevan|eqa
synthesis n. sinteza
synthronon n. sintronos, episkopski tron i sedi{ta za
prezvitere u oltaru

253

T
tabernacle n. privremeno skloni{te, {ator, pokretni hram;
(cath. eccl) kov~e`i} (u oltaru) u kojem se ~uva monstranca;
(evangelisti~ka) bogomoqa; obitavali{te; feast of tabernacles Praznik senica (kod Jevreja)
table n. sto; table of Oblation proskomidija, predlo`ewe darova
Tal-mud n. Talmud
tangible adj. opipqiv, realan
Taoism n. taoizam, religiozni i filosofski sistem Lao Cea
Te Deum (lat.) latinska himna koja se peva na jutarwoj slu`bi
temenos n. (gr.) zemqa posve}ena bo`anstvu (oko gr~kog hrama)
tempera n. (it.) slikawe vodenim bojama
temperance n. uzdr`qivost, umerenost, trezvenost
temperate adj. blag, odmeren, umeren
temple n. hram, crkva, bogomoqa; the Temple Jerusalim;
templar (knight) templar
templum n. svetili{te, svetiwa
temporal adj. vremenski, prolazan; zemaqski, svetovn
temporality n. temporalija; temporalities n. pl. temporalije
(svetovne koristi, prihodi, plata, materijalna prava i posedi)
temporary adj. privremen; prolazan
tempt v. ku{ati, isku{avati, dovesti u isku{ewe, zavoditi,
zavesti
temptation n. isku{ewe, napast, zavo|ewe
Tempter, the |avo, ku{a~
tempting adj. privla~an, primamqiv
tenacious adj. uporan, ustrajan, nepopustqiv, postojan, ~vrst
terrestrial adj. zemaqski
testament n. testament, zavet; New Testament Novi Zavet;
Old Testament Stari Zavet

254

testify

thought

testify v. svedo~iti
testimony n. svedo~ewe
Tetraevangelion n. (gr.) ^etvorojevan|eqe
tetramorph n. (gr.) simboli ~etiri Jevan|elista, nastali prema viziji proroka Jezekiqa (krilati ~ovek Matej, lav
Marko, bik Luka, orao Jovan)
thank v. zahvaliti, blagodariti
thankful adj. zahvalan, blagodaran
thankfulness n. zahvalnost, blagodarnost
thankless adj. nezahvalan, neblagodaran
Thanksgiving Service n. blagodarewe
theandric adj. bogo~ove~anski, teandri~ki
Theandros n. Bogo~ovek
Thee pron. tebe (li~na zamenica u akuzativu)
theft n. kra|a
Theism n. teizam, u~ewe da je Bog tvorac i upraviteq sveta, ali
da je razli~it od materijalnog sveta
theme n. tema, predmet razgovora
theocentric adj. bogocentri~an
theocentrism n. bogocentri~nost
theocracy n. teokratija, bogovlada
theodicy n. teodikeja, opravdawe Boga
theognosis n. (gr.) bogopoznawe
theologoumenon n. (gr.) telogumena (bogoslovsko mi{qewe,
ali ne dogma)
theology n. teologija, bogoslovqe, bogoslovstvovawe
theoretical adj. teorijski
theoria n. (gr.) sozercawe, sagledavawe, bogovi|ewe; cf. contemplation
theory n. teorija
Theosis n. (gr.) obo`ewe, teoza
Theotokos n. (gr.) Bogorodica
theurgy n. teurgija, bo`ansko dejstvo, ~udotvorewe
Thine poss. pron. tvoj (prisvojna zamenica)
thinghood n. stvarstvenost
Thou pron. ti (li~na zamenica u nominativu)
thought n. misao; wandering thoughts rasejanost

255

threeness

transept

threeness n. troji~nost
thrive v. napredovati, uspeti, uspevati, ja~ati, razvijati se
throne n. presto; (behind the Altar) gorwe mesto; thrones pl.
prestoli (angelski ~in)
thuribulum n. kadionica; cf. incense burner, censer, thymiaterion
Thy poss. adj. tvoj
Thyself refl. pron. sebe, se
tiara n. tijara, trostruka papska kruna
tidings n. pl. vesti, novosti
timeless adj. bezvremen
timelessness n. bezvremenost
tithe n. desetak (deseti deo proizvoda koji se daje parohijskim
sve{tenicima Anglikanske Crkve)
token n. znak, znamewe
tomb n. grob, grobnica, raka
tone n. glas (crkvenog pojawa)
tonsure n. postrig, tonzura; be tonsured primiti postrig
torment v. mu~iti, mu~iti se
torture n. mu~ewe, kiwewe, tortura
torture v. mu~iti, kazniti mu~ewem, kiwiti, mrcvariti
Tractarians n. pl. traktarijanci, sledbenici oksfordskog pokreta koji je poku{avao da uspostavi bli`e veze izme|u Anglikanske i Rimokatoli~ke Crkve
tradition n. predawe, tradicija; Traditio legis (lat.) predavawe
zakona
traitor n. izdajnik, izdajica, izneveriteq
traitorous adj. izdajni~ki; cf. treacherous
trample v. zgaziti, pogaziti, gwe~iti nogama
transcend v. pre}i, prelaziti, nadi}i, prema{iti; transcendirati, biti transcendentan
transcendence(ency) n. nadila`ewe; transcendentnost, transcendencija; nat~ulnost, natpojavnost
transcendent adj. uzvi{en; transcendentan; nat~ulan, nadiskustven
trans-elementation n. transelementacija
transept n. (archit.) transept, popre~ni brod crkve

256

Transfiguration

Trinitarian

Transfiguration n. preobra`ewe, presazdawe; The Transfiguration of Christ Preobra`ewe Gospodwe

transfigure v. preobraziti, preobra`avati
transform v. pretvoriti, preobraziti
transformation n. pretvarawe
transgress v. izvr{iti prestup, prestupiti (zakon); ogre{iti se
transgression n. prekr{aj; sagre{ewe, bezakowe
transgressor n. prekr{iteq; gre{nik, bezakonik
translation n. prevod; prenos mo{tiju
transliterate v. prepisivati drugom azbukom
transliteration n. prepisivawe drugom azbukom, transkripcija
transubstantiation n. (cath. eccl.) transsupstancijacija, promena su{tine evharistijskih darova, a da se pri tome ne mewaju
wihove spoqa{we osobine; the transubstantiated holy bread
osve}eni hleb
Trappists n. trapisti, rimokatoli~ki mona{ki red ~iji se ~lanovi podvizavaju }utawem i strogim pravilom
treacherous adj. izdajni~ki, neverni~ki, neveran, veroloman
treachery n. izdaja, neverstvo; verolomstvo
treasure n. blago, bogatstvo
treasury n. riznica
treat v. ophoditi se (s kim), pona{ati se (prema kome)
treatise n. spis, rasprava, traktat
trespass n. prestup, prekora~ewe, greh, ogre{ewe, prekr{aj
trespass v. umreti; pre}i granice zakonitog (ili pravednog),
prestupiti, u~initi prestup, zgre{iti (prema kome), ogre{iti se (o {to, o koga), prekr{iti zakon, povrediti pravo drugoga
triadology n. trijadologija
tribelon (archit.) trostruki luk, obi~no izme|u dva prostora,
npr. priprate i naosa crkve; cf. triple arch
tribulation n. nevoqa, `alost
tribute n. danak, da`bina; nagrada, hvala, pohvala; pay tribute
to ukazivati ~ast (po{tovawe) kome
triglyph n. triglif
trilateral adj. trostran
Trinitarian adj. Troji~ni, Svetotroji~ni

257

Trinity, the Holy

Typicon

Trinity, the Holy Sveta Trojica; Trinity Sunday Duhovi, Trojica; cf. Whit Sunday
Triodion (Triodon) n. (gr.) Triod; the Penitential (Fasting) Triod
Posni triod; Pentecostarion Cvetni triod
tripled adj. trostruk; triple-hypostatic triipostasni
triptych n. triptih
Trisagion (thrice-holy hymn) n. (gr) Trisveta (pesma)
tritheism n. triteizam, trobo{tvo
tritheistical adj. triteisti~ki
triumphant adj. pobedni~ki, pobedonosan; Triumphant Church
(victorious Church) tor`estvuju}a Crkva
triune adj. troji~in, trojedini~n, trojedan; cf. Trinitarian
trivial adj. neva`an, sitan, trivijalan
Troparion n. (troparia) tropar
Trophy n. trofej, spomenik pobede; spomenik iznad groba mu~enika na mestu mu~eni{tva
troth n. (old use) vera, pobo`nost, istina
trust n. poverewe, pouzdawe; vera
trustful adj. pouzdan; pun poverewa
trustless adj. nepouzdan, nesiguran
trustworthy adj. poverqiv, pouzdan
truth n. istina; po{tewe; vernost
truthful adj. ispravan; istinit; veran
truthfulness n. iskrenost, istinitost, istinoqubqe
tsar n. car
Typicon n. tipik, pravilo, bogoslu`beni ustav

258

U
ultimacy n. apsolutnost, kona~nost
ultimate adj. krajwi, osnovni, posledwi, (sve)vrhunski
ultramontane adj. ultramontanisti~ki, bezuslovno odan (papi), papski
unanimity n. jednoglasnost, jednodu{nost, slo`nost
unanimous adj. jednoglasan, jednodu{an, slo`an
unapproachable adj. nepristupan, nedosti`an
unbegotten (of the Father) adj. nero|en
unbound adj. odre{en, nevezan, slobodan
unbounded adj. neograni~en, neizmeran
unbreakable adj. neraskidiv; nesalomqiv
unceasing adj. nepokolebqiv; neprekidan, stalan
unchangeable, unchanging adj. nepromenqiv
unchanged adj. nepromenqiv
unchangingness n. nepromenqivost
unchaste adj. bludan, razbludan, razvratan
unchastity n. blud, razbludnost, razvratnost
uncial adj. pisan uncijalnim (velikim) slovima
uncircumscribed adj. neograni~en; neobuhvativ
unclean adj. ne~ist, prqav
uncleanness n. ne~istota, prqav{tina
unconditional adj. neuslovqen, bezuslovan
unconfused adj. nesliven, neizme{an
uncreated adj. nestvoren
unction n. mirosawe; jeleosve}ewe; extreme unction (cath.
eccl.) posledwa pomast, jeleosve}ewe
undefiled adj. nesabla`wen; neokaqan, ~ist, neoskrnavqen
undenominational adj. koji ne pripada nijednoj religioznoj denominaciji
undertaker n. pogrebnik

259

undivided

unjust

undivided adj. nerazdeqiv, nepodeqen; jedinstven

unexplainable adj. neobja{wiv, neshvatqiv
unfaithful adj. neveran, veroloman, izdajni~ki
unfathomable adj. nedoku~iv, neizmeran
unfeigned adj. nelicemeran, nepatvoren; prav, iskren
unforgettable adj. nezaboravan
unforgivable adj. neoprostiv
unfree adj. neslobodan
unfrock v. ra{~initi, raspopiti
unfruitful adj. neplodan, jalov
ungodly adj. bezbo`an, gre{an, neveran
ungrateful adj. nezahvalan, neblagodaran
unhallowed adj. neosve}en
unholy adj. bezbo`an; gre{an; neveran
Uniates n. pl. unijati, hri{}ani isto~nog obreda koji su u
jedinstvu sa Rimokatoli~kom Crkvom
unification n. ujediwewe, sjediwewe
uniform adj. jednolik, jednak; saglasan
uniformity n. saglasnost, jednakost
unify v. sjediniti, ujediniti
union n. sjediwewe, ujediwewe
unique adj. jedinstven, jedini; nedosti`an
uniqueness n. jedinstvenost
Unitarian adj. n. unitarac, pripadnik verske zajednice koja odbacuje u~ewe o Svetoj Trojici i veruje da je Bog samo jedno Lice
unite v. sjediniti, ujediniti; be united to sjediniti se; prisajediniti
unity n. jedinstvo, jedinstvenost; unity in diversity jedinstvo
u raznolikosti
universal adj. op{ti, sveop{ti, univerzalan, saborni; the universal Church Vaseqenska Crkva
universalism n. univerzalizam; (cath. eccl.) nauka o op{tem spasewu
universality n. univerzalnost, sveobuhvatnost, celokupnost
universalization n. univerzalizacija
unjust adj. nepravedan, nezakonit

260

unknowability

utter

unknowability n. nespoznatqivost
unknowable adj. nespoznatqiv, nesaznatqiv
unloving adj. nepomirqiv; bezose}ajan, hladan
unmerciful adj. nemilostiv, nemilosrdan
unproductive adj. besplodan, neproduktivan
unredeemed adj. neiskupqen, neotkupqen
unrepeatable adj. neponovqiv
unrighteous adj. nepravedan, nepravi~an; bezbo`an
unsearchable adj. nedoku~iv, neistra`iv
unspeakable adj. neiskazan
unspotted adj. neokaqan, ~ist
unstained adj. ~edan; neokaqan, ~ist
unsubstantial adj. nesu{tastven, netelesan
untrustworthy adj. neveran; nepouzdan
unutterable adj. neiskazan, neizreciv; neopisiv
unworthy adj. nedostojan, bezvredan; nezaslu`en
upright adj. ~estit, po{ten, iskren, ispravan
usurp v. nasilno (bespravno) prisvojiti, uzurpirati
usurper n. uzurpator, prisvaja~
utmost adj. najdaqi, najvi{i, krajwi
utter adj. potpun, apsolutan, krajwi

261

V
vain adj. sujetan, ta{t, uobra`en; uzaludan, isprazan, ni{tavan
vainglorious adj. hvalisav; ta{t
vainglory n. oholost; razmetqivost
valiant adj. hrabar, sna`an, juna~ki
value n. vrednost, va`nost
vanity n. ta{tina, ni{tavost, uzaludnost; sujeta, uobra`enost
vasa sacra n. pl. (lat.) sveti sasudi (bogoslu`bene posude)
vault n. (archit.) svod (unutra{wi)
veil n.(cf. Aer) pokriva~, veo; take a veil zavetovati se (za monahiwu); large veil vozduh; the veils pokriva~i kojima se
prekrivaju diskos i putir, darci
vellum n. velin, najfiniji pergament
venerable adj. dostojan po{tovawa (~asti); pre~asni, ~asni (titula), visokodostojni
venerate v. klawati se, pokloniti se; po{tovati; venerate the
icon, the Blessed Virgin Mary klawati se ikoni, Presvetoj
Bogorodici
veneration n. po{tovawe (koje se ukazuje svetiteqima, Presvetoj Bogorodici i ikonama), klawawe, poklowewe; veneration
of the cross krstopoklowewe
vengeance n. kazna; osveta, odmazda
vengeful adj. osvetoqubiv, osvetni~ki
venial (sin) n. oprostiv greh
Vespers (Evensong) n. ve~erwa (molitva); Small Vespers malo ve~erwe; Great Vespers veliko (svakida{we) ve~erwe
vestibule n. vestibil, predvorje, trem
vestment n. ode`da
vestry n. crkvena riznica, prezviterijum, |akonikon

262

vicar

Vulgate

vicar n. zamenik, zastupnik; namesnik; vikar, `upnik; the vicar

of Christ papa; vicar-general episkopski namesnik; vicar-apostolic apostolski vikar, papski ili arhiepiskopski
zamenik; titularni biskup
vicarage n. parohova ku}a, kapelanija; (cath. eccl.) `upni{tvo,
kapelanstvo (slu`ba paroha); vikarijat
vice n. porok, mana, razvratnost, izopa~enost
victor n. pobednik, pobediteq
victorious adj. pobedni~ki, pobedonosan
victory n. pobeda
vigil (service) n. bdenije; All-night Vigil sveno}no bdenije; vigil light svetlo koje gori ispred ikone; keep vigil bdeti
vigilance n. budnost, obazrivost
vigilant adj. budan, oprezan, pa`qiv
vile adj. ni{tavan, r|av, bedan, nevaqao, zao, gre{an, ne~ist,
prqav
virgin n. devica, devojka
virginal adj. devi~anski, netaknut
virginity n. devi~anstvo, nevinost, netaknutost, neokaqanost
virtue n. vrlina; virtues sile (an|elski ~in)
visible adj. vidqiv, vidan, o~evidan, jasan
vision n. vi|ewe, vizija; Divine vision bogovi|ewe
vocation n. poziv (od Boga), poziv, zanimawe, profesija, posao
voluntary adj. dobrovoqan, hotimi~an; voluntary transgression
voqno sagre{ewe
votive adj. zavetni, zavetovan, obre~en, obe}an, posve}en, zahvalni, pobo`an; votive Mass (cath. eccl.) izvanredna misa
(koja se slu`i po ne~ijoj `eqi); votive church zavetna crkva; votive offering `rtva (Bogu), dar; votive sacrifice zavetna `rtva, `rtva zavetnica
vouchsafe v. (unto sb to do sth) udostojiti; blagoizvoleti, blagovoleti
vow n. zakletva, zavet; take vows as (a monk, a nun) zamona{iti se
vow v. zakleti se; zavetovati se
Vulgate n. Vulgata, latinski prevod Svetog Pisma iz IV veka

263

W
wafer n. hostija
wake n. bdewe kraj odra pokojnika
warrior saint n. sveti ratnik
wash-basin (stand) n. umivaonik
watchful adj. budan, pa`qiv, oprezan
watchfulness n. budnost, pa`wa, opreznost
weak adj. slab, nemo}an, nejak; nestalan, nepouzdan, neuverqiv
weakness n. nemo}
weapon n. oru`je
well n. bunar, zdenac
Wesleyan n. ~lan Metodisti~ke (Vezlijeve) Crkve, metodist
westernization n. pozapadwa~ewe
westernize v. pozapadwa~iti
westernizer n. zapadwak
Whit Monday n. duhovski ponedeqak
Whit Sunday n. (cath. eccl.) Duhovi, sedma Nedeqa nakon Uskrsa, Sveta Trojica, Trojice
Whitsuntide n. vreme Duhova, duhovska sedmica
wicked adj. nemoralan, zao, poro~an; bezbo`an; wicked son cf.
prodigal son
wickedness n. nemoral, poro~nost, gre{nost, bezbo`nost
wile n. lukavstvo, ujdurma, prevara, podvala; the wiles of the
Devil lukavstvo |avolsko
will n. voqa, htewe, odluka, izbor, namera; Gods will Bo`ija
voqa; good/ill will dobra voqa, blagonaklonost / zla voqa,
r|ava namera
will v. hteti, odlu~iti, odrediti, uticati na koga svojom voqom, nare|ivati, zapovedati
willing adj. voqan, spreman, dragovoqan, rad, predusretqiv
Willow Sunday n. Cveti

264

wimple

wrong

wimple n. kalu|erski veo

wisdom n. mudrost; wisdom of God premudrost
wise adj. mudar, pametan; razborit
withstand v. odupreti se, odoleti
woe n. jad, bol, nesre}a, nevoqa, tuga, `alost
wonder n. ~udo, ~u|ewe
wonder v. ~uditi se; wonder-worker ~udotvorac
wonderful adj. divan; izvanredan
wordiness n. mnogogovorqivost, preop{irnost
work n. rad, posao; sazdawe
world n. svet; World Council of Churches Svetski savet Crkava
worldliness n. svetovnost, svetoqubqe; koristoqubqe
worldly adj. svetovan, zemaqski
worship n. poklowewe; service of worship bogoslu`ewe
worship v. pokloniti se (svetiwi), po{tovati; moliti se, bogoslu`iti; obo`avati
worshipper n. vernik, po{tovalac
worshipping adj. bogopo{tuju}i
worthy adj. dostojan, vredan, zaslu`an; make (account) worthy
udostojiti
wrath n. gnev, qutina, jarost
wrathful adj. gnevan, srdit
wretched adj. jadan, bedan, nesretan; nevaqao, nevredan
wrong adj. neistinit; nepravedan, naopak
wrong n. nepravda, krivica, greh; {teta, zlo, uvreda

265

X
xenophobe n. ksenofob, onaj koji mrzi strance
xenophobia n. ksenofobija, mr`wa prema strancima
xenophobic adj. ksenofobi~an, koji mrzi strance

266

Y
year n. godina, leto, godi{te; liturgical year liturgijska godina; unto many years, o Master Mnogaja qeta
yearn v. `udeti, ~eznuti, `eleti
yearning n. ~e`wa, `udwa
Yiddish n. jidi{
yoke n. jaram

267

Z
zeal n. `ar; predanost, revnost
zealot n. fanatik; zilot
zealous (for) adj. revnostan, predan, revniteq (dobra)
Zen Buddhism n. zen budizam
zeon n. (gr.) toplota, voda koja se sipa u sveti putir pred pri~e{}e
zhupa n. `upa
zhupan n. `upan
Zion n. Sion (bre`uqak iznad Jerusalima); stara jevrejska teokratija; hri{}anska crkva; Nebeski Jerusalim
Zionism n. cionizam (pokret Jevreja da se vrate u Palestinu i
tamo se nastane)
Zionist n. cionista, pristalica cionizma
Zwinglians n. pl. sledbenici Ulriha Cvinglija, protestantskog reformatora

268

BIBLIOGRAFIJA
J. Brija, Re~nik pravoslavne teologije, Beograd 1999.
V. Palamarjak, Bogoslovski rusko-engleski re~nik, Zoloti
Litavri 2001.
P. D. Day, The Liturgical Dictionary of Eastern Christianity,
Minnesota 1972.
N. D. Patrinacos, A Dictionary of Greek Orthodoxy, N.Y. 1992.
K. T. Ware, The Orthodox Church, London 1993.
H. S. Vlachos, Orthodox Psychotherapy, Birth of the Theotokos
Monastery 1994.
A Dictionary for Believers and non/believers, Moscow 1989.
J. D. Douglas, Dictionary of the Christian Church, Michigan
1988.
C. Brown, The New International Dictionary of New Testament
Theology, Michigan 1993.
G. L. Prestige, God In Patristic Thought, London 1952.
J. Meyendorff, Byzantine Theology, New York 1983.

269

CIP Katalogizacija u publikaciji

Narodna biblioteka Srbije, Beograd

2 (038) = 163.41 = 111

2 (038) = 111 = 163.41
DOBRI], Aleksandra
Srpsko-engleski i englesko-srpski teolo{ki re~nik =
Serbian-english and English-serbian Dictionary of Theology /
Aleksandra Dobri}. Beograd : Hri{}anski kulturni
centar, 2004 (Beograd : Heleta). 268 str. 24 cm
Tira` 1.000.
ISBN 86-85273-01-3
a) Teologija Srpsko-engleski re~nici
b) Teologija Englesko-srpski re~nici
COBISS.SR-ID 115764236