Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Bui Van Nguyen - Tong Tap Van Hoc Viet Nam Tap 4 - Quoc Am Thi Tap

    Uploaded by

    Quang-Dung
    30 views75 pages
    Quốc Âm Thi Tập , bản phiên âm ra Quốc ngữ do Bùi Văn Nguyên chủ biên .

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    Quốc Âm Thi Tập , bản phiên âm ra Quốc ngữ do Bùi Văn Nguyên chủ biên .

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    30 views75 pages

    Bui Van Nguyen - Tong Tap Van Hoc Viet Nam Tap 4 - Quoc Am Thi Tap

    Uploaded by

    Quang-Dung
    Quốc Âm Thi Tập , bản phiên âm ra Quốc ngữ do Bùi Văn Nguyên chủ biên .

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 75
    TRUNG TAM KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN QUOC GIA TONG TAP VAN HOC VIET NAM Tron b6 42 tap C6 chinh ly va 66 sung TAP 4 Chi bién: BUIVAN NGUYEN NHA XUAT BAN KHOA HOC XA HOT HA NOI - 2000 PHAN THU HAL THO VAN CAC TAC GIA NGUYEN TRAI (1380 - 1442) Nguyén Trai, hiéu Ja We Trai. la con Nguyén Ung Long (tue Nguyén Phi Khanh), qué gée la 6 lang Chi Ngai thuyén Chi Linh, Hai Duong) den dai Nguyén Phi Khanh thi dai vé lang Nhi Khé (huyén Thudng Tin, Ha Tay). Me Nguyén Trai 1a con gai quan Tu dé Trdn Nguyén Ban, ton that nha Tran Vé sau, Nguyén Trai dé dai khoa trigu nha Hd, ra lam quan. Gap lie quan Minh xam luge, Nguyén Phi Khanh bi giac bat dua di Trung Quéc, Nguy&n Trai theo cha, réi khon khéo dua cha vé d Can Son. Nguyén Trai trén thoal, theo cude khdi nghia Trung Quang, bi gidc bAt va bi giam long ¢ Thanh Nam (Con Cuéng, Nghé An). Mai dén nam 1423 mdi cé didu kin dang Binh Ngo sich lén Binh Dinh Vuong ¢ Lai Giang (Thugng liu séng Ma, Thanh Hoa), duge nha vua bé dung Jam Thua chi. Van kién dau Uén trong tap Quan trung tt méenh tap la bude thu té oan (1423). Nguyén Trai duge coi nhu muu si xudt sic cla Lé Lai. co céng lao to Win, nhumg tham gia khéi nghia muon, nén chi duge tue Quan Phuc hau, quyén ngang ham tam, hodc tt phdm. Tuy vay. ong van tich cuc xay dung nén van hién dan toc cho dén hai thd cudi cung sau vy an Lé Chi Vien nam 1442 Vé phuong dién van héa va van hoc, Nguyén Trai la mét tac gid lon ¢ thé ky XV trong nhiéu linh vuc. ‘Trong s tac pham edn lar cun Nguyén Trai, Binh Ngo dai cdo va Quén trung ti menh tép la hai van kién chinh tri xuat sac bang Han van, Cae téc pham ay da duve gidi thigu « trén, trong Phan mot Tho van thai khang chidn. Dac bitt Quéc dm thi tap la lac phim tiéng Viet con lai vo cing quy gid déi vii chung ta. 77 1. Thuong, Chu... Nba Thuong thei 6 d Trung Quoc th PHAN THO Quéc AM NGON CHi (21 baiji 1 Thuong Chu ban ecu cdc chu doi Sa lanh than nhan thoa viéc rai. Cai tue tra thuemg pha nuéc tuyét, Cam thanh ? trong vat tién “che mai * Chim kéu hoa né ngay xuan tinh, Huong lun c@ tan tiée khach thdi, Bui cé mét niém chang né tré, “Dao lam con may dao lam tai”. 2 Léu théu ® chua nén tiét trugng phu °, Mién 1A phéng dang dao tién Nho. Tra mai dém nguyét day xem bong, Phién sach ngay xuan ngéi cham eau. Dudéi céng danh, deo khé nhuc, Trong dai dét, c6 phong luuw. L ay thé nha Ha, den Ao Thuong, c6 phAn suy thodi, Nban 46, nha Chu da xdo quyét dig vi lye, lat dé nha Thuong, dé gianh ngdi cng chu. O day Nguyén Trai kin déo néj nha Minh da lat 46 nha Hé dé cusp nude ta. Do dé, ban ct ctia Nguyén Trai dai Hé luc nay da c6 nguiti jam viée vdi nha Minh, nhu.. ngay xia bé Li nha Thuong, 06 ké chay theo nha Chu Nguyén Trai ndi: ede chu d6i 14 néi khong the theo ban ca, kiéu theo giac Minh, ma phai di an cha thi do la ¥ cau tho thita dé, cau thit hai. 2, 3. 4 6. Cai tue: trit bo théi tuc. Tém thanh: tim cudc dai trong sach. Tidu: tchit Hin) nghia la chich, ua mén. . Che mat: gic cay mo gia, dung dé pha che. Lév théu: e6 ughia nbve that théeu. aie chi chua dink. Ban B duge ghida da . Trugng phu : theo sich Manh Tu, ke tevung phu la ngudi ed chi khi cao, khong ngai ngheo hen, khong tham giau sang, khong sg wy ve. 78 dai. May nguéi ngay no thi dé |, La ngé déng thud mat thu *. 3 Am trdc hién mai ngay thang qua, Thi phi nao dén cdi yén ha * Bia an dau e6 dua m Ao mac nai chi gdm 1a. Nuéc duéng ‘cho thanh dia ° thudng nguyét, Dat cay ngo ai lanh uang hoa °. Trong khi hung déng vita dém tuyét, Ngdm dugc cau than dang dang ca * 4 Git bao nhiéu bui, byi lam, Gio tay do dén tung lam °. Rung nhiéu cay rgp, hoa chay déng, Duong it ngudi di, co kip xam... Tho dai tuc, hiém edu dai tue, Chu v6 tam, y khach vé tam °. True thong hién vdng trong khi dy, Nang mé son tang ‘lam ban ngam. 1. May nguoi.. thi dé: Nguyén Trai nhd dén ban déng khoa nim Canh Thin (1400) thai Hé Quy Ly, nhy Nguyén ‘Thanh, ngudi cing ho, Ly Tu Tan, ngudi cimg theo knoi nghia Lam huyén Thugng Phiic (tran Son Tay ea) déu cing vai Nguyén 71 Son, con Vi Mong Nguyen, Bii Ung Dau thi di an, mai vé sau mdi the: 2. Ngé déng: cing goi la cay vong, thude ho thau dau, hoa da, eu thi rung la. Day néi ban cd cing tan tac hét réi, 3. Yén Aa: kh6i va rang, chi noi An dat. . Nude duéng: ban B ghi la: nude ling. Nude dudng co nghia la nude due gitt gin. }. Dat cdy ngo di, linh: ngo ai, cay vo dé cho dat ai,... 4. 5. Dia: phién am chit trie (H4n van). Dia la ao. 6. 7. . Dang dang c . Ting lam: img ram rap, xua ¢ Con Son c6 nhiéu thong, tung lam cing néi vé ~ thé Phat. 9. V6 tam: c6 nghia nbu hu tam theo triét ly nha Phat, tuic thoat canh danh lgi 6 dai : hoa dang dai ca, tic tiéng hat vang lén. 10. Nang mé son tang: nang la hay biét, mé 1a ta, son tang 1a théy chia ndi chung c6 khi chuta dat danh higu hda thugng. Dao Duy Anh trong Nguyén Trai fodn tép da sai lam khi chia chit md trong nguyén tde, than chi widy. Tit dién Tee Nguyen, sang tugién Khang Hy adi rd mb 1A dai tir chi nguei va vat mot cach phiém dinh. Nguyén Trai ding chit 6 nhiéu in, trong tho Nom. ‘Trong van khén gid, hay trong van khé mua ban rudng ctia ta thoi xu, cling thuting dimg chit md nay. 7 ‘9 thu sang déng 5 Lam ngudi chang c6 dite ciing tai, Di nghi ' déu thi kém hét hai. Hiém héc cifa quyén chang dut lan *, Thanh nhan an sach hay deo dai. Dé hay ruét bién sau can, Khén biét long ngudi van dai. Sy thé div lanh ai hdi dén. Bao ring 6ng da diéc hai tai. 6 ‘Trugng 6c *ba thu, uéng mé danh, Chang tai d4u xung chic tién sinh. Cuée cin uée xdo vudn chu tit *, Thuyén mon khén dua bién luc kinh *. An séch, cay den hai ban ci, Song mai, hién tréc mét long thanh. Lai mimg nguyén khi © vita thinh, Cén cay vi hay mét chit dinh a L. Di nghi: dich chit hanh va chi (hoac cng ndi IA hink tang nhu Nguyén Bink Khiém trong bai tho chit Han Tang ). Day la triét ly xudt, xu cua nha Nho, triét ly Khéng gido. Néu nhu nba vua, hay quan trén biét minh 6 dite tai ma ding thi kant (c6 hai nghia, di va lam), khong dimg thi nghé (chi) hay da (tang). G day Nguyén Trai noi khiém: dite tai déu kém, déng thoi cé tam su vé bon co héi “gid 4o tii com”, boi chting gay nhigu khién vua khong phan biét duye ai gioi, ai kém Trong Nguyén Trdi todn tdp. Dao Duy Anh chita chit “di nght” thanh chit “so nghi” thanb ra ha thap tam tu tudng cua Nguyén Trai. Nguyén Trai da ting gidng nghia triét ly “Hanh chi” cho vua Lé Thai Tong qua bon Lé Sat, Lé Ngan (xem Todn th . 2. Dut. (gu: ndu tron, én nau. 3. Trung 6c: trugng ta céi nén dép cao len, khong o6 mai, cba de la nha 6 mai. Trugng 6c chi noi thi cit ngay xua, thi sinh dung léu 6 nén ddp d&t, cbm nha danh riéng cho bé phan coi thi va cham chi. 4. Chit tu: Chi hoc gid thoi xua ¢ Trung Quéc, néi chung ly sé tron la tram nha (bach gia chy titi nhy thai Xuan Thu cé Lao Ti, Khéng Te, thai Chién Quée thi nhiéu han, 6 Manh Tt, Tuan Te... 5. Luc kink: Sdu b6 sdch gée mau mute: Kinh Thi, Kinh Thu, Kink L8, Kinh Nhac (mat), Kinh Dich, Kink Xudn Thu. 6. Nguyen khi: khi se chi site khée con ngudi, hgp véi nguyén khi tri dat, hé hét nguyén'khi la chét. Cang néi van nude thinh tri. 7. Chit dinh: nit ¥ tit cAu trong truyén Truong Holng Tinh (Duong the: “Bat nh thite nhat dinh ty” (Chang bang biét mot chi dinh). Day y Nguyén Trai mudn ndi rng: May nho van nuge thinh mai duge nhu thé nay, chit dimg cay ring do minh ¢6 biét it nhiéu chit nghia. 80 7 Ba may thu nay dé Ié nha, Duyén nao deo ding khé chang tha, M6t than lan quat dugng khoa muc, Hai chit mo mang viée quéc gia. Tai liét lat * nhiéu nén kém ban, Ngudi mon mdi hét phuic con ta Quan than * chua bao long canh cdénh, Tinh phu com trai 4, Ao cha 8 Tui tho bau rugu quan tinh suéng, Quay dung dam ham * may dam dung. Dai Tu Lang “cao thu mat, Be Truong Khién ‘ nhe khéch sang. Tam uom luc nhtic thuyén ddu bai, Hau * chat so le kh6m cuéi lang. Ngam sach * thing chai trong thud ay, Tiéng trao '° day khdp Thuong Lang ". 1. Lan qudt: lan tranh dau d6, Nguyén Trai chudn lie dau do dy khong muén thi. Bai tho nay néi tam su (1400) 44 néu d trén kia. 2. Liét lat: kém cdi, ¥ néi khiém, 3. Quan than: quan la vua, than tue song than la cha me 4. Com trgi: tte com vua vi vua thay trui tri dan, Com trdi, do cha tile ndi bong bang trung hiéu. 5. Quay dung ddim ham: qudy hoae quay tte 1A ngodc vao cdi can tre hay gd, ri vae lén vai, dung la dua xudng dig. Dd hdm la t6 y vui vé, hén nhién. 6. Dai Tu Lang: Tu Lang c6 tén ty 1A Nghiém Quang, von la ban hoe cua Luu Ta (Han Quang Vi. Khi biét Lint Ta len lam vua, thi Ty Lang doi ho, déi tén di an, cau ca 6 ntti Phu Xuan, trén mot chém dé. Noi d6, dai sau, goi la Dai Ty Lang. 7. Be Truong Khién: Truong Khién 1a mét nha tham hiém ndi tiéng déi Han Vo Dé, timg chu du nhiéu nude Trung A. N6i be Truong Khién 1a noi cude dai phiéu bat cua Truong Khién, 8. Héu: cling goi la sd (sb hén). 9. Sach: nghia den IA edi day, tie 1a day te luéi ngudi di chai, nghia bong Ja quyén sdeh, hoae sich luge... O day, Nguyén Trai chi noi thang chai binh thudng, ahiing suy réng ra thi Tu Lang cing la mét kiéu thang chai, mot kiéu Ngu phi trong bai déng dao Thugng Lang. 10. Tigng tréo: tuy vé mat cha Ném, chit fro bo khdu ta trao long, ché gidu, khong phai bé thiiy la nudc tran ién, nhumg tigng trdo cia ta van ¢6 hai nghia: tran ra va ché giéu theo thudt ngi trac Hong. 11. Thuong Lang: theo ty dién Khang Hy, hay Ti Nguyén, nude Sd, qué cia Khuat Nguyén, vi Khudt Nguyén e6 nh&e bai ca dan gian trong bai Nau phi cia minh, dai ¥ noi: Nuée Thuong Lang sach thi ta gidt ddi mi, con bdn thi ta rita chan. That ra thoi Xuan Thu, Khong Tu da ndi cu a6 do tre em hay hat. Manh Tu cé nhée lai ¥ Khong Tu trong chong Ly Léu (thugng) (sich Manh Tw). O day Nguyén Trai chi nhdc lai cau déng dao néi tren, mA Khéng Tu néu tén day hoc trd. Khéng, Manh déu ¢ ban dao Son Ding (nuéc 14), nén ngudi ta cho ring: Thuung Lang cé thé la biét danh mét con séng 3 Son Déng, noi Khéng Tit hay tam giat. i thi, thi nha Hé Jén, nén truée khoa thi Canh Thin 81 9 Sang cing kh6 bdi chung troi. Lan moc lam chi cho nhoc hoi? Ta long thanh vi nue néc ', Vun dat ai lanh ming toi. Liém, can tiét ca tua hang ndm, Trung, hiéu niém xua mya ? nifa réi. Con chau ché hiém song nhat * ngat, Thi thu thuc ay bau nghin doi. 1. Ta... nie nde: ta (chit Han) nghia ta ra, Nuc nec la mét th qua bet va dai, an dé gid nhiét, thanh nhigt, thuse nam ggi 1a nam hoang ba. 2, Mua: chd. 3. Song nhdt: 1a ngay chdn trong mot thang, cing goi lA ngdu. ahd. tear nghia vdi chich nhgt la ngay 16, cing gyi la co what, hay don whgt. Sach Thong gidm doi Dudng Kin Tong chép rang: Nam thd 2 nién’hiéu Bao Linh (825) doi Duong Muc Tong quy dinh ché do ho trigu va nghi lé nha Duong lay chich nhét thitng dau thang lam ngay quan phuong, con tit quan lai tr xudng chi duoc té chic héi hé, dinh dém vao cdc ngay song whgl. (Theo Bui Van Nguyén trong quyén Van clwong Nguyén Trai, trang 224, Nha. xudt ban Bai hoc va Trung hoc chuyén nghiép, 19843, Ché 46 trigu hoi va Khanh tiét nay vé sau duye chép trong Duong thi. Tha Bach Cu Dj c6 cau: “Kim ma dang mon, chich nhét khai, Han dinb dai chiée trong hién tai.” (Cut dén ngay lé thi eta Kim Ma phio doug md, Cée vi Han lam doi 6 déy déa chiéu vua vii ké tai gidi) Nhu vay, céc quan to, khong ké thurlai, c6-thé lam vie 4 dinh thy rieng hay nha riéng vao cac ngay chdn . Ngay chan la ngay thoai mai, thoat céi go'b6 ngay trigu hoi, Khanh tiét, Nhumg tét nat lA cde quan vé d An, thi ngay nado cing JA"song hat ca. Thi du nh song nhat cia ngu, tiéu, canh, myc v.v... ¥ cia song nhgt.ma-Nguyén Trai bay Nguyén Binh Khiém ding 1a thoat canh lam quan ma di 6 dn, ohu-La Vong, Tit Lang. Trong van ban tho quéc am cua Nguyén Trai, Lé Thanh Tong, Nguyén Binh Khiém déu 06 thuat ngit song viéf hoac song ahgt.ma cdc nha phién Am tif trudc dén nay da cé nhimg ¥ kién khée nhau, nhu: song viét (Trdn Van Gidp, Pham Trong Diém) v6i ¥: dé nguyén coi nhw tén nghi, con Dd Van Hy thi cho IA-suéng nhat. Dao Duy Anh thi chia lai nhiéu cach nhu sdm {6i, né béc v.0..., Nguyén Tai Can thi cho la rong vat, Doan Ngoc Phan cho 1a song cat; Biti Van Nguyén, va gan day Nguyén Quang Tuan cho la song nat theo nghia va dién chi Hén. Trong thy tich Trung Quéc, thudt nga song nhét va chich nhét r&t duge thong dung, khong oS thudt ngit song viél. Tuy nhién, t6i van dé ngé van dé dé moi aguiti co thé c6 ¥ kién bd sung. 82 10 Canh tya chia chién long tya thay *, Cé than ché phai lgi danh vay ”, Dém thanh hép nguyét nghiéng chén, Ngay vang xem hoa bg cay. Cay r4m chéi canh chim két t6, Ao quang mau au * ca nén bay. It nhiéu tiéu séi ‘long ngoai thé °, Nang mét 6ng nay dep thu nay. 11 Cé xanh cia duéng dé long nhan °, Truc rgp hién mai quét tuc tran. Nghiép ca thi thy hing mét chic, Duyén xua huong héa tugng ba than *. Nhan Uyén nuée chifa bau con nguyét, Dé Phi ° the nén but c6 than. Ng quan than chua bdo duge, Hai hoa edn bén '° dam thanh van. 1. Thdy: thay chita, 2. Vay: vay boc, tite bj 1é thudge vao danh loi. 3. Mdu du: mam cy ci gu. ‘i i: thdnh thoi, thodt tyc, nhung khéng vui. 5. Ngoai thé: ngoai cudc dvi. 6, Nhén: nhan nghia. . 7. Ba thén: chit Kinh Phat, ngudi ta co ba hién tugng: sde thdn la than cy thé, con tng thén (higén ra) réi lai thanh /éa than (bién mat) vv... Noi mot cdch khéi quét, d6 la ba kiép lam ngutti (qué khd, hién tai va tuong lai). Ba ki€p 46, sdch Phat ndi la Phép, béo va ting. 8. Nhan Uyén: tén tuc la Héi, nha ngheo, hoc gidi, thugng mang gid com, bau nude 1a di hoc, duge Khong Ti yéu quy. 9. DS Phit: nha the néi tiéng Ja but cé than thai Duong 6 Trung Quéc. 10. Ben: tic ben e6, hodc gai. O day chu bén duge ding kiéu ngu y, nghia 1a vudng vit, chifa dit duge con dung lam quan. Thanh van chi duting cong danh. 83 12 Than nhan dau tdi dau lui, Thua duge bing cd ai ké dai *. Ban ci thiéu ham dén lan séch, Tinh quen chang kiém truc cing mai. Cay chong tuyét, ngdm ddi cénh, Cude choi xudn, khap moi déi. Con chau mya hiém song nhat tién, Nghin dau cam quyt ? ay la toi. 13 Ta duong bong nga thia giang lau °, Thé gidi ‘dong nén ngoc mét bau *. Tuyét s6c treo cay diém phan °, Coi déng dai nguyét in cau’. Khoi chim thay quéc quyén phang, Nhan trién ® hu khong gié thau. Thuyén mon con chéo chang khtmg 43 e Trai ban toi ude vé dau? 1. Ai ké déi: duge thua rd rang nhu ddnh cd tudng, muén nian thi phai tdi quan, boi ¢6 di tim dén 46 thoai, 46i conta? 2. Cam qust: day chi t6i t6 trong nha, xua kia thudng goi: thing Cam, con Quyt. 3, Thita giang lau: vé phia lau ben sng, giang lau 6 day theo Sdn B, edn bin A la héng lau, cd nghia la lau son cua ngudi gidu sang. 4, Thé gidi: chi vo tru. 5. Ngoc mét bdu: ngudi xua vi qué dat vdi bdu khi quyén bao quanh nhuf cdi bau khéng 16 bang ngoc. 6. Tuyét séc: tuyét & phuong Bae. Tuyét trong tha c6 cia ta, thuong cd ¥ nghia tugng tring. 7. In cau: trang nhu ludi cau, d day c6 lé 1a tring ha huyén. 8. Nhan Trién: bay nhan bay trén kh6ng thanh bang nhu chay dutmg trién. 9. Chdng khitng 44: chua chiu 45. 84 14 Vita su musi du tam, chin thu ', Lung gay da xi tuéng li: kha. Lam tuyén thanh vang ban Sao, Hua *, Lé nhac nhan choi dao Khéng, Chu * Bat com xoa nhd on xa téc, Gian léu c6 doi duc Dung, Ngu *. To hao chdng cé dén on chua, Day lang giéng may si nho’. 15 Am cao, am thap dat doi ting, Kh&p khénh ba lan tré lai bang °, Quét tric buée qua ling sudéi, Thudng mai, vé dap béng trang. Phan du." léo déo thuong qué ca, Tang etic * bi tri nh¢ viée hang. Mot phit thanh nhan trong thud dy, Thién. kim ° uée d6i duge hay chang? 1. C6 hai cdch hiéu cau nay: hoae 60 céng vdi 8, 9 tudi la 68, 69 tdi, nhung Nguyén Trai chi sding duge 63 tudi, hoac 60 ¢rir di 8, 9 tudi, tie luc Nguyén Trai ngoai 50 tudi, khoding 51, 52 tic lA khodng bi giam long ¢ Con Son, sau vu lién quan véi cde ong Tran Nguyén Han, Pham Van Xao Cau tho lat Iéo 1a vi Nguyén Trai muén duge kin dado, chi khong phdi 1a tho Nguyén Binh Khiém nh Dao Duy Anh viet ¢ phan chii thich trong Nguyén Trdé todn tip. Trong Bach Van quéc ngit thi tap, khong c6 bai nay. 2. Séo, Hua: Sko Phi, Ha Do dai vua Nghiéu. Nghiéu muén nhudng ngoi cho Hua Do, lic dé lam quan Té nhac, nhu Té tudng, nhung Hwa Do bo di an, ri gap Sdo Phu, ké chuyén lai cho Sao, Pht, Sao Phu cam phye Htta Do. 3. Khéng. Chu: Te Khéng Tit vA Chu Cong Ban, hai hoc gia doi Chu da timg soan ra lé nhac. 4. Duéng Ngu: tite Dugng Nghiéu, Ngu Thudn 6 thdi dai cong sn nguyén thiy cia cde png déng nguyén thiy. 5, Si ho: hoe trd néi chung, chie 1a c6 hoc trd Jon tudi, kiéu hoc bé tie. Nhu vay la khi 6 Con Son, Nguyén Trai c6 Iép day hoc, hoc tra 6 Nguyén Truc, Cao Nhué, con suchia Con Son, Lé Bam con trai thi ba cua cau Quée vuong Tu Te, v.v. 6, Bai nay tiép y bai 86 14 6 trén, noi ro: sau vu bi cach chic va. giam long n6i trén, thi cuge dai Nguyén Trai trd lai bin thutng (tra lai bang). 7. Phin du: Téc loai bong budi trong vuon qué. Hai chir nay sau ding dé dat ten Jang (quy huong) cia Luu Bang, Han Cao Té, do do thanh-dién, theo Han thu. 8. Tang. cite: Dao Tiém dai Tan G Trung Quéc, chi lam chite huyén lenk (eri huyén) d Banh Trach 6 80 ngay, réi bo quan di 6 An, vui vai canh ting etic, do dé: ting etic thanh dién, gan véi Dab Tiém 9. Thién kim: nghin lang vang, 6 day Nguyén Trai ca ngai canh an nhan, sau khi da vé Con Son. 85 16 Tham nhan lénh dén giang san, Negay vang xem chai, séch mét an Am rgp chim kéu hoa xAy dong, Song 7 im huang tién * khdi so tan. Mua thu tuéi ba dutng cic, Gié xuan dua mot ludng lan. An ca ‘19 chi thanh thi nia, Nao dau la chdng dat nha quan °. 17 Dot xung biéng tdi Ang can qua °, Thich ‘ léu ta duéng tinh ta. Song nhat hing Jé phién sdch ci, Hom dao * di bita bat com xoa °. Pém thanh nguyét hién ngoai hién tric, Ngay vang chim kéu cuéi khém hoa. Quan tit hay lam bén chi ca, Chang au ngat , chang au gia. 1 1. Bai nay tip hoi tho bai sé 15 6 trén, ca nggi cAnh an nhan doe séch 6 Con Son. An: tite 1a cai yen, mot loai ban (an) ba tang, trén dé doc sach, gidta dé séch, dudi cing dé dng nh, va dé vat. Cae nbA nong thon xi Bde, xu Nghé trude day déu 06 nhimng cai “yén” nhu vay, ding tén cua n6, ndi trai ra la cai “an” 2. Song: cita 68. 3. Huong tién: tham div mai huong dua. 4, An cé: dn In theo nghia dai én, tic an gitta long nhan dan, 461 vdi “an hep” (tiéu an) la an 6 chiva, d ni ritng xa v4ng, Chita Cén Son cdch lang Ngai (Chi Ngai). qué Nguyén Trai, khoang ba bén kilomét. Khde véi Chu An, qué d Thanh Tri (ngoai thanh Ha Ndi ngay nay) lai di an & nui Ham Ech (dong Phugng Hoang), phia bén phai Con Son, khoang hai musi kilomét, do dé Chu An mdi lay hieu la Tiéu An (dn kiéu dng tidu 6 nui} . 5. Nha quan: dich chit “Quan gia” tie ova ma divi Tran hay ding. Can qua: giéo mac, chi chién tranh, ¥ néi théi bin (biéng tir. 7. Thich: chit “dich” trong ban ném, 6 am khéc la déc, dc. nghia IA tién len, lai thang nghta v6i chit thich 1a thn thich c6 Aim Ia dich, nhu con dich, lai cing thong nghia v6i chit thich la vita J, v6n c6 am la dich. Do d6, 6 thé phién la thick vita c6 hai nghia: di v8, di (di va thich j . Thi da: Say men nguyét... Thich thank phong... (Man teudt 56 5). Pham Trong Diém phién va chit thich: dich la éng sio. cing nh Dao Duy ‘Anh d6i chit dich sang chit di la khéng dting véi ban néza, va sai thé loai van phdp. 8. Hém dao: hom mat . 9. Com xoa: edm gao binh thudng. Xem bai 14 d trén. 10. Ngdt: ngheo ngat 86 18 Thuong lang may khom ' mot thuyén cau, Canh la dém thanh himg bdi dau. Nguyét moc dau non. kinh doa iéng *, Khoi tan mat nuoc, than khang lau * Giang son dam duce dé hai bute +, Thé gidi dong nen ngoc mat hau * Ta At long bang Van Chinh * nita, Vui xua chang quan deo au 19 Néo cé an thi ¢6 lo. Chang bang cai «ita ngay. pho pho. Ngay nhan mé sach xem Chu Dich *. Dém vAng tim mai han Lao Bo °. Da biét cita quyén nhiéu hiém héc, Cho hay duéng Igi cue quanh co. Tudng ni " cée duoc bé-hon thiét. Chua dé bang ai dan lan do. 1. Thuong lang mdy khém: Thang lang: sch ta dan, Mat chi Khém la Khim mot qué trong Ba? qudi chi not mic chay. day nghia nbicrung song, agi ong chai cau, 2. Kinh dai tidng: di ddnh chudng tac theo hinh ca kinh, day néi chudng chita dang doi vang lén. 3. Than bhéng tu: Wau than la nortan dai, tir hot mace bo feu ma thanh do de twang tugng, tiéng Phap goi 1A hallucination Cau nay v ner Tro dei nls gide mong co nhv khong, kiéu “Idu than”. 4. Dam: ve, DS hai bide: thye va mong 3. Dong: dong lai. Ngoc mot biu. bau va tra von cht 6 mét, theo quan nigm phiém than luén (panthéisme) cua phuung Dong: Muon vat toi dat ch la mot. (Thién dia van vat nhat thé). 6. Bing: gidng nhau Van Chink la tén tt cut Pham Trong Yom dai Téng, mot triét gia tién bo mA Nguyén Trai hay trich dan 7, Au: to, theo ¥ Van Chinh: lo truée thin ha (Tien thien ha chi wu. ohi wu, 8. Chu Dich: Kink Dich ii Chu, wie la sach Dich do Chu Van Vong va Chu Cong Dan da site chita phuong vi Bat qudi cu cua Phuc Hy thdi dar Bach Viet. Bat quéi cua Phuc Hy goi la Tien chien Bat qudi-dé. con Bat quai cia nha Chu goi ta Héu thidn Bat quéé dé, Nha Chu stta chita Kink Dich cho hop viv noi phat tich cia minh, lam cho cac hudng Bat quai mat ¥ nghia theo khong gian, thoi gian Kink Dich bien nay ta ding l4- Chu Dich, 9. Lao Bo: tite Lam BO, mgt an si diti Tong. trong mar vaio hac lam ban. 10. Tudng ni c6e duge: wong ni la tudng dor nay coe duoc ia bet duge. Cée la do chit gice. cling dye 1a gide bode evn 87 20 Dau ngudi di, 14 dé min, Dutmg hoa vuéng vat ' trie buén Cita song dai, x4m hoi nang, Tiéng vuon vang, kéu cach non Cay rop tan che am mit, Hé thanh nguyét hién bong tron. Ria nam, hac lén ? nén bay ban, U ap cing ta 1am cai con * 21 Chang hay rap rdp da tu (bon) mudi *, Ngay thang bang thoi mét phut cuoi. Thé su, ngudi no di tiét bay *, NhAn tinh ai u cic méng musi *. Thuyén chéo dém nguyét song biéc, Cay dén ngay xudn 14 tugi. Pho quy chang tham, thanh tya nude, Long nao vay vo hoi hoi! * 1, Duong hoa vudng vat: duang lam quan chifa ti dvang con bj rang bude. 2. Lan: lan tran, kiéu nhv an vao trong may. 3. Lam edi con: kiéu nhut Lam Bé coi mai la vo va hac 1a con. 4. Tu muoi: trong ban nom, ghi la bén muoi, thanh ra that nién trong the, day chita la tu mudi. Khoang nay, dudi bén mugi tuoi, Nguyén Trai moi ra khoi nha tu Thanh Nam, lai bi cau Iuu, réi trn thodt dén 1423 mdi chinh thie dang Bizk Ngo sdch 5 Li Giang. 5. OF thang bay: la dtiny 6. Ctie méng mudi: la trai tiét, qua (i8t, » noi chits gap thai, chua thugn nhén tink. 7. Vay vo hoi hoi: tie la ta vay, bat chinh chay qheo gide, da chi d mite do rat thodng. Bay la tam sv Nguyén Trai dudi thor Minh thude, trde khi chinh thie thara gia cuée khoi nghia Lam Son. Bai nay két thie muc Ngon chi rat quan trong. 88 MAN THUAT (14 bai) 1 Ngay thang ké khoai nhiing san hang ' Tuong dao ngo m4n * ngai thung thang. Dao ta cay béi chan non khoe *. Long thé tin chi mat nude bang ' Pia ° co duge cau ngam gid, Hién mai cdm chén héi trang. Thé cing vién hac trong hai ay, Thay c6 ai han ché dai dang * 2 Ngdm ng6t son lam may thi triéu “ Nao dau la chang dat Dung Nghiéu. Ngudi tham phu quy ngudi hang trong, Ta duge thanh nhan, ta sa yéu *. No béc ° At con hai rang quyt. That gia chang quan mét con léu. celia cai thudng ngay. 2. Bao mén: chit Han Ja dao ly, chi canb tam quan. ¥ ndi ngai canh nay 3. Dao... chén non khée: dao ta, tite ly tuong vi dan vi nuée ving nhu chan mii Dao Duy Anh lai chi thich 1a “chan edn non tre, nen khoe", vita mat ¥ sau

    You might also like