Podejmowanie decyzji jako mechanizm motywacyjny

Zanim bdziemy mogli porozmawia o zen ze znajomoci rzeczy,

musimy osign taki stan wewntrznej wiadomoci, o ktrym nie da
si powiedzie nic logicznego. Sowa s jedynie wykadnikiem tego
stanu, dziki nim moemy dotrze go jego znaczenia, ale nie naley
uwaa ich za najlepszych przewodnikw.
Suzuki Wprowadzenie do buddyzmu zen

Pisaem wczeniej (teoria motywacji, mechanizmy popytu) o poszukiwaniach mechanizmw, ktre

zmuszaj do dziaania. W tych poszukiwaniach wychodz z prostego zaoenia: dziaamy, bo
musimy, natomiast to, jak to opisujemy to ju inna historia. Wod pijemy nie dlatego, e jestemy
jej smakoszami i taka podjlimy strategiczn decyzj, ale z powodu fizjologicznego mechanizmu
odczuwania pragnienia.
Jeeli przyjrzymy si codziennemu dowiadczeniu czowieka w standardowym otoczeniu
spoecznym moemy zauway, e podejmowanie wszelkiego typu decyzji jest procesem, ktry
przebiega w zasadzie bez przerwy. Od najdrobniejszych spraw (chleb z demem czy serem, wyj
ju czy za pi minut) po bardziej strategiczne i dugofalowe decyzje (zosta w kraju czy
emigrowa, nauczy si woskiego czy hiszpaskiego), w peni wiadomie, czy nie cakiem, to bez
przerwy podejmujemy decyzje.
Podjcie za kadym razem decyzji od pocztku do koca, w kadej sprawie byoby dla psychiki
zbyt skomplikowane, dlatego stosuje ona szereg skrtw, uprosze i uatwie. Robimy tak, jak
zawsze, tak, jak inni, zgodnie z tradycj i rytuaami.
Ciekawe jest to, e aby zapamita i utrwali jaki typ decyzji podejmujemy zwykle uywamy
mechanizmu warunkowania, ale nie jako reakcji na bodziec, ale jako opisu (niejako na odwrt).
Jeeli powiemy: wybieram chleb z demem a nie z serem, poniewa bardziej lubi dem wynika
z tego, e sytuacja wyboru demu zostaa utrwalona w psychice wczeniej jako lepsza decyzja ale
w naszych sformuowaniach bdzie to preferencja smakowa.
Jestemy uwarunkowani kulturowo i poprzez indywidualne dowiadczenie na podejmowanie
lepszych decyzji. Wyobramy sobie sytuacj: kilka zaprzyjanionych osb i pada pytanie: co
kady z was robi dzi wieczorem?. Zostan udzielone ostrone (a nawet czasem nieprawdziwe)
odpowiedzi (mimo, e to grono przyjaci), ktrych wspln cech bdzie to, e odpowiadajcy jest
w stanie uzasadni, e takie spdzenie wieczoru to dobra decyzja.
Jednak najciekawsze w tym mechanizmie jest co innego. Wyobramy sobie, e umiemy go, cho
na chwil, wyczy (dzi od 17:00 do 17:15 nie bdzie adnych decyzji, w adnej sprawie, duej,
maej, adnej). Aby to zrobi naprawd potrzebne s zaawansowane techniki medytacyjne, ale tu
sprbujmy sobie to wyobrazi. Na pierwszy rzut oka wida, e bdzie ciko. Uprawniony bdzie
wniosek, e czowiek bdzie wola sytuacje, gdzie podejmuje decyzje od tych, gdzie tego nie robi.
Jest tak dlatego, e podejmuje decyzje z natury, tak, jak oddycha.
Niby proste ale, wcale nie. Zwierzta te cay czas podejmuj decyzje. Ludzie wyrniaj si ich
rozbudowanym, werbalnym uzasadnianiem. Czy w takim razie werbalne uzasadnienie jest
elementem procesu podejmowania decyzji, czy te nastpuje po fakcie? A jeeli po fakcie, to co na

decyzj wpywa przede wszystkim? A moe po prostu niejako odruchowo podejmujemy decyzje,
potem kwiecicie to opisujemy, a jak bdzie, to bdzie?
Tak, czy inaczej szacunek dla joginw: zauwayli, e wstrzymanie oddechu na jaki czas czowieka
nie zabija, zauwayli te, e wstrzymanie si na jaki czas od podejmowania decyzji nie powoduje
dekonstrukcji wiata, tylko tak naprawd nic nie wnosi: wiat z decyzjami, czy bez jest dokadnie
taki sam.