Robert D.

Kaplan

Bt chin t nhin thnh

1 of 4

Bt chin t nhin thnh

obert . aplan, e Atlantic, s thng 6, 2015
neofob chuyn ng

I SAO NGI SCYTHIA LUN CHIN THNG V IU NY C NGHA

G I VI CHIN LC CA

HOA K CHO MI VN T ISIS CHO

N TRUNG QUC.

Dn Scythia l nhng k binh du mc thng tr mt vng tho nguyn

bao la vng pha bc ca Hc Hi, ngy nay l Ukraine v min nam nc Nga,
t th k th by cho n th k th ba trc Cng Nguyn. Khng nh nhng
sc dn c i khc ra i chng li du vt g, dn Scythia tip tc tn ti v
lm mi ngi khip s d i qua. Herodotus ghi chp rng h tn ph
khp hu . khng ch nhn triu cng t cc sc dn m cn c nhng cuc
t kch v cp ph mi nhng sc dn ny c. Napoleon, vo lc chng
kin ngi Nga sn sng th thiu tri th ca chnh h hn l mt vo tay
qun i ca ng, c cho l tht ln: l dn cyia!
Bi hc n lnh cho c gi hin nay bao gm khng ch l s tn bo m
ng ra l nhng chin thut ca h chng li i qun xm lc Ba T ca
Darius vo u th k th su trc Cng Nguyn. Khi b binh ca Darius
hnh qun vo pha ng gn Bin Azov hy vng ng cc cnh qun ca
Scythia trong mt trn chin quyt nh, dn Scythia lun ln trnh su trong
lnh a ca h. Darius ly lm kh hiu v gi vua Scythia, Idanthyrsus, mt
li thch thc: u ngi cho rng ngi mnh hn, dng li v chin; nu khng
hy quy phc.
Idanthyrsus tr li rng do dn ca ng chng c thnh ph cng chng c
t canh tc cho k th tn ph, h chng c g phng th. V th chng c

neofob chuyn ng

Bt chin t nhin thnh

1 of 4

Robert D. Kaplan

Bt chin t nhin thnh

2 of 4

l do g nghnh chin. ay v vy qun ca ng quy ri v nh l t vi

nhng cnh qun lang thang ca Ba T sau nhanh chng rt lui, ht trn ny
sang trn khc. Mi ln nh vy, nhng nhm nh k binh Ba T tho chy
trong hn lon trong khi qun i ca Darius suy yu dn khi h hnh qun
xa dn khi cn c v ng dy hu cn. Rt cc Darius rt qun khi
Scythia, v c bn l b nh bi, m khng c c hi nh ly mt trn.
Git k th th d; ni cch khc, tm thy hn mi l kh. iu cng
ng cho ngy nay. Chin tranh ngy cng din ra trong khng gian bao la hn
v t c n v tham chin hn l vo ngy xa khi m c nhng trn nh c
lp ca i i Cng Nghip. Bi hc lin quan: ng sn hnh bt bng v
ng ln su vo trng hp m li th nn vn minh ca anh chng h tr
c g. Hay l, ni theo cch ca nh hin trit c i ca Trung uc, Tn
T, it khi no nh khi no khng ng. nhng huyt o khng
nn i, i qun khng nn nh, nh khng nn cng. Tin l cho im ny l
i qun Vin chinh Sicily yu mnh cui th k th nm trc Cng
Nguyn, c k s bi ucydides. Trong chuyn , dn Athen phi mt
ton qun nh n Sicily xa xi ym tr ng minh y ch b ko vo
cuc xung t ngy cng cng su hn cho n khi danh ting ca ton b
ch hng hi tr nn ph thuc vo chin thng . Cu chuyn ca
ucydide c im thm tha khi ni n Vit Nam v Iraq. i vi dn
Athen, cng nh i vi Darius, ngi ta ngc nhin l chuyn m nh vi
danh d v danh ting c th a mt cng quc n ch yu mnh. Hnh
nh qun i ca Darius hnh qun vo ch khng ngi him c tho
nguyn tm kim k th m chng bao gi l din qu l c sc li cun n
ni n c ngha su sc hn ch l tnh biu tng.
K ch s khng gip chin anh theo ca anh, hn s lm theo hn.
l ti sao chin tranh bt i xng l xa nh tri t. Khi nhng phin qun
thon thot t bom xe v quy ri thy qun lc chin v binh s nhng gc
ph ca cc th trn Iraq, h hnh ng theo kiu ngi Scythia. V khi Trung
uc quy ri hi qun Philippines v tuyn b ch quyn lnh th bng tu
c, tu hi gim, v gin khoan du, trong lc trnh i u vi chin hm ca
neofob chuyn ng

Bt chin t nhin thnh

2 of 4

Robert D. Kaplan

Bt chin t nhin thnh

3 of 4

Hoa K; h hnh ng theo kiu ngi Scythia. V khi nhng chin binh ca
Nh nc Hi gio v trang vi dao v my quay video; h cng ang hnh
ng theo kiu ngi Scythia. Phn ln l do nhng hnh ng kiu ngi
Scythia ny, Hoa K ch c kh nng c hn nh ot kt qu ca nhng
cuc xung t cho d l mt siu cng. Hoa K ang hc mt bi hc thc t
tr tru ca mt quc: anh tn ti bng cch khng phi trn no cng
nh. Vo th k th nht sau Cng Nguyn, Tiberius gi vng thnh Rome
bng chuyn khng can thip vo nhng xung t ni da xo tht ngoi bin i
pha bc. ay v vy, ng ta kin nhn ch thi trong lc xem cnh tn st. ng
ta hiu r nhng gii hn ca sc mnh ca Rome.
Hoa K khng truy ui nhng nhm s qun Yemen nh Darius lm
Scythia th nhng thnh thong h tiu dit vi tn bng khng qun.
Chuyn h s dng my bay khng ngi li khng phi l bng chng ca sc
mnh m ng ra l nhng hn ch ca Hoa K. Chnh ph Obama phi nhn
ra nhng hn ch ny v khng cho php, ni v d th, quc gia b li ko su
vo cuc xung t Syria. Nu Hoa K ym tr vic lt nh c ti Bashar
al-Assad vo th T, th h phi lm g vo th Nm khi m h khm ph ra
rng h cho ra chnh ph thnh chin Sunni, hoc vo th Su khi m thanh
trng sc tc nhm n ngi Alawite theo khuynh hng Shia bt u? C l
y l trn chin, m Tn T c th quyt nh, m khng nn nh. nhng
ssad git hng chc ngn ngi, v c nhiu hn na, v ng ang
c ran ym tr! ng vy, nhng nn nh cho rng cm xc, cho d ng
n u, c th l k th ca vic phn tch.
Vy th Hoa K c th lm sao trnh c nh mnh ca Darius? Lm th
no h c th trnh b hy hoi bi nim t ho trong khi vn lm trn
trch nhim o ngha ca mt cng quc? H nn dng ngi i din khi
c tm ra c, ngay c gia m ch th. Nu ngi Houthi c ym tr bi
Iran sn sng chin u chng al-Qaeda Yemen, ti sao ngi Hoa K li phn
i? V nu ngi Iran khi mo mt giai on mi ca xung t b phi
Iraq, hy iu l chuyn h t hy dit, mt khi h khng hc c bi
hc ca ngi Scythia. Chng no Trung ng cn t suy sp qua nhng nm
neofob chuyn ng

Bt chin t nhin thnh

3 of 4

Robert D. Kaplan

Bt chin t nhin thnh

4 of 4

thng ca xung t cng thp gia cc nhm nh ngi Scythia, hy

nh K, Ai Cp, Do i, Saudi Arabia, v Iran tranh ginh i n cn
bng quyn lc, v Hoa K c phn rt luisuy cho cng th s thn trng
khng ging nh u hng c iu kin. Kt cc th hy Hoa K quay tr v
cn c ca h l mt cng quc hng hi Chu v l mt ngi bo v trn
b Chu u, ni m c t k hnh ng nh ngi Scythia v nhiu k cn
thng thng. Nhng k Scythia l k th ca nhng quc gia thch khai
phng, nhng quc gia m khng tun theo s hn ch no c. Hn l Hoa K
nn vn nnhng ng nh Dariusqu hm h.

neofob chuyn ng

Bt chin t nhin thnh

4 of 4