Biostatistik

Ligjrata 5

Madhsit relative

Prmbajtja
Llojet e madhsive relative
a. Indeksi i strukturs
b. Indeksat e dinamiks
Indeksi bazik
Indeksi vargor
c. Koeficientt statistikor

Madhsit relative
Madhsit absolute jan tregues q shprehin sasin
e nj dukurie t caktuar. Kto t dhna fitohen nga
fazat paraprake t vrojtimit dhe t grumbullimit t
materialit statistikor.
Ato jan n form numrash dhe tregojn madhsin
e tiparit t dukuris s studiuar.
N fazn e mtejme t studimit statistikor,
madhsit absolute, nuk i prgjigjen krkesave t
analizs statistikore, sepse nga krahasimi i
madhsive absolute t serive t ndryshme tregohet
vetm lartsia e frekuencave, e cila nuk do t thot
se sht edhe me lartsi m t madhe relative.

P.sh.

Numri i t smurve nga hepatiti viral n Prishtin

sht n1=124
Numri i t smurve nga hepatiti viral n Lipjan
sht n2=108
Diskutoni lidhur me kt shembull!

Rndsia e madhsive relative qndron n

krahasimin e konkludimeve gjat hulumtimit t
dukurive masive.
Pr krahasime duhet s paku t rezultojn dy
madhsi t dukurive t studiuara.
Madhsit absolute shrbejn si baz pr
krahasimin dhe caktimin e raporteve n mes t
tyre.
Kto tregojn raportin ndrmjet madhsis s
nj treguesi (numruesi) ndaj madhsis s
treguesit tjetr (emruesi).

Kshtu, madhsit relative jan parametra

statistikor q shrbejn pr krahasimin e
dukurive t ndryshme pa marr parasysh
intensitetin e tyre.

Vrr
R
Vb
ku: Vrr = vlera rrjedhse, e cila krahasohet, tipari q studiohet
Vb = vlera bazike, me t ciln krahasohet tipari i njohur

P.sh. Konsumi i nj bari t caktuar n repartin

tuaj ishte 2000 tableta, kurse n muajin
paraprak ishte 1000 tableta.
Kur vhen n raport (2000/1000 = 2), fitohet numri
relativ, i cili tregon se shpensimi i tabletave t barit t
caktuar sht dyfishuar, krahasuar me muajin
paraprak.

Vrr 2000

2
R
Vb 1000

Llojet e madhsive relative

1. Indeksi i strukturs
2. Indeksat dinamik
3. Koeficientt statistikor

1. Indeksi i strukturs
Tregon raportin e dukurive t caktuara ndaj
dukurive t prgjithshme dhe shprehet me
prqindje, ose n form t thyess.
Llogaritet me formuln:

*100

ku: f = pjesa e mass, frekuenca e tiparit t caktuar q studiohet

f = tr masa, shuma e t gjitha frekuencave
100 = konstanta

P.sh.
Sa sht struktura e infermiereve ndaj numrit t
prgjithshm t puntorve shndetsor n Kosov,
nse numri i infermiereve sht 3500, kurse numri i
prgjithshm i puntorve shndetsor sht 8540.

3500
100
100 40.98
8540
f

P.sh.
Sa sht struktura e meshkujve n Kosov pr vitin
1981, nse numri i meshkujve sht 818392, kurse
numri i prgjithshm i popullats s Kosovs sht 15
84440.

818392
100
100 51.6%
f
1584440

2. Indeksat e dinamiks
Me ndihmn e indeksave t dinamiks prcjellim
lvizjen e dukuris prej kohe n koh (sipas viteve,
muajve, etj.), t shprehur n njsi relative.
Jan dy lloje t indeksave dinamik:

a. Indeksi bazik (me baz t prhershme)

b. Indeksi vargor (me baz t ndryshueshme)

2.a. Indeksi bazik (me baz t prhershme)

Mundson krahasimin e lvizjes s dukuris sipas
viteve (Vrr) ndaj vitit baz pr krahasim (Vb).
Kshtu, te indeksi bazik duhet t prcaktohet viti baz
(Vb) ndaj t cilit bhet krahasimi i vlerave absolute t
viteve t tjera, q shprehen me vlera relative.
Viti

Numri i t
smurve

Indexi bazik

2005

337

100%

2006

370

2007

400

2008

420

2009

450

Vb
Viti

2005
2006
2007
2008
2009

Numri i t
smurve

337
370
400
420
450

Llogaritja

Indexi bazik

(370/337)*100 =
(400/337)*100 =
(420/337)*100 =
(450/337)*100 =

100%
109.8
118.7
124.6
133.5

2.b. Indeksi vargor (me baz t ndryshueshme)

Mundson krahasimin e lvizjes s dukuris n vitet
vijuese ndaj viti paraprak (Vb).
Kshtu, te indeksi vargor viti baz (Vb) paraqet vitin
paraprak, kurse vitet vijuese paraqesin vitin rrjedhs
(Vrr).
Numri i t
smurve

Llogaritja

Indexi vargor

2005

337

100%

2006

370

(370/337)*100 =

109.8

2007

400

(400/370)*100 =

108.1

2008

420

(420/400)*100 =

105.0

2009

450

(450/420)*100 =

107.1

Viti

3. Koeficientt statistikor
Fitohen me krahasimin e dy apo m tepr dukurive,
prej t cilave njra duhet t jet dukuri masive.
Shrbejn pr matjen e dy raporteve m t shpeshta:
Kur prej njrs dukuri masive rezulton dukuria tjetr
(p.sh. nataliteti, mortaliteti n raport me numrin e
banorve);
Kur dukurit nuk rrjedhin nga njra tjetra
(p.sh. raporti n mes t numrit t mjekve dhe numrit
t banorve).

Shembull:
Koeficienti i natalitetit:
numri i foshnjeve t lindura gjall n 1000 banor t
territorit t caktuar, n periudhn kohore t caktuar.

Lgj
48111
1000 30.2%
Na
*1000
B
1584440

Shembull:
Koeficienti i mortalitetit t prgjithshm:
numri i t vdekurve n 1000 banor t territorit t
caktuar, n periudhn kohore t caktuar.

Vd
M
*1000
B