RACUNOVODSTVO I FINANSIJSKI MENADZMENT

U TRANZICIONIM USLOVIMA
Globalizacija je, ne samo kao ekonomski vec i kao kulturni, socijalni i upravljacki fenomen
posljednjih 20-tak godina, najvise eksploatisan pojam i to kako u strucnim i teorijskim
raspravama isto tako i u praksi elektronskim medijima.
Globalizacija se moze definisati kao internacionalizacija proizvodnje, ato podrazumjeva
privredno sistemsku i drugu otvorenost za direktne investicije.Globalizacija je i dalji rast
multinacionalnih kompanija. Zatim, okrupnjavanje regionalnih i svjetskih finansijskih
trzista.Podrazumjeva i prekogranicne upravljacke aktivnosti, vlasnicko poduzetnicka prava
itd. Sve veci broj zemalja ukljucuje se u regionalne, kontinentalne, svjetske organizacije s
osnovnim ciljem koristenja pozitivnih efekata koje globalizacije donosi.Osnovne trzisne
aktivnosti cine s jedne strane merdzeri,odnosno spajanja i akvizicije,tj. kupovine ili
preuzimanja preduzeca i lanaca. Putem ovih legalnih trzisnih transakcija na nivou svjetske
privrede u 1992.g. ostvaren je promet od 121,9 milijardi $.U 1998.g. vrijednost prometa
ostvarena od merdzera i akvizicija naraslo je na 544,3 milijarde $. U Poljskoj je 92g. od
merdzera i akvizicija ostvaren promet od 1,7 milijardi $,a u 98 g. Poljska biljezi porast
vrijednosti od ovih aktivnosti na 3 milijarde $. Madjarska u 92.g. ostvaruje promet od 900.000
miliona $, da bi u 98 g. promet narastao na 1,7 milijerde $. Rumunije je ostvarivala 530.000
miliona $, da bi promet porastau u 98.g. na 1,3 milijarde $. Rusija je imala porast prometa sa
2,3 u 92.g. na 9,5 milijardi $.Kreneli se od cinjenice da je u nasim uslovima potreba za
dodatnim kapitalom i restruktuiranjem privrede velika i ocigledno, sasvim je jasno da ce se
implemetacijom instrumenata trzisne ekonomije, na ovaj prostor uci i njihova vlasnicka,
upravljacka, organizovana finansijska i racunovodstvena kultura. Vrhovnim ciljem preduzeca
u prometnim uslovima proglasava se rast bogatstva vlasnickog kapitala, odnosno investitora
preduzeca, banaka i sl.,odnosno izmirenja interesa dobavljaca, kreditora, zaposlenih,drzave i
dr.Prema tome,rast bogatstva vlasnickog kapitala predstavlja operacijsku obavezu
menadzmenta u preduzecu.Menadzer u svojstvu agenta, vlasnika kapitala postupa sa
interesima svih svih ucesnika u poslovnim transakcijama na taj nacin da svi budu u
odredjenom smislu zadovoljn, a da se vrijednost vlasnickog uloga konstantno
povecava.Glavna manifestacija ostvarenja tog cilja jeste rast trzisne vrijednosti akcija.da bi se
ovaj cilj ostvario, neophodno je postici zadovoljavajucu visinu prinosnih stopa i to:stopa
prinosa prosjecno angazovanih poslovnih sredstava, kao i stope prinosa sopstvenog kapitala.
Zatim,neophodno je uzvrditi vjerovatnocu ostvarenja prometnih stopa ili, drugacije
receno,izvrsiti procjenu rizika da prinosi budu manji od ocekivanih, ili da potpuno izostanu.
Neophodno je pazljivo odmjeriti finansijski leverage, a to znaci uspjesno finansiranje iz
tudjeg kapitala. Zatim voditi racionalnu politiku dividendi i ukupnu politiku dobiti preduzeca.
Sva pomenuta ostvarenja predmet su upravljacke nadleznosti i odgovornosti finansijskog
menadzmenta u preduzecu u cuje se poslovne aktivnosti ubrajaju sljedeci poslovi:
- izbor izvora finansiranja i pribavljanja finansiranja sredstava iz tog izvora,
- ulaganja prikupljenih sredstava u odgovarajuce oblike imovine preduzeca,
- pazljive finansijske operacije sa dobitkom,
- stalni kontakti sa trzistem novca i kapitala
- konstantno osvarivanje kontrole nad podredjenim preduzecima,kao i kontrola novih
menadzera i akvizicija,
- projektno sistematska i analiticka planiranja i kontrola performansi, odnosno ostvarenja
preduzeca, dijelova preduzeca ili po aktivnostima,po proizvodu,
- informisanje ostalih funkcionalnih menadzera, odnosno top menadzera o svim pomenutim
aktivnostima.

U zemljama razvijenih trzisnih privreda finansijski menadzment u preduzecu ima vodecu

ulogu medju funkcionalnim menadzerima, odnosno najvecu prohodnost prema poziciji
generalnog menadzera, predstavnika kompanije i na upravu funkcija finansijskog menadzera.
U obavljanju svih pomenutih aktivnosti finansijski menadzment oslonjen je prvenstveno na
podrsku iz racunovodstva koje se proglasava za glavnog procesora interpretatora relavantnih
informacija vodjenje pomenutih poslova.
FINANSIJSKA SITUACIJA
-POJAM I DETERMINANTEKategorije finansijske situacije u zemljama razvijene trzisne privrede je izazvalo pojacane
interese negdje u drugoj polovini IX vijeka. Naime, zbog vrlo cestih vjestackih odnosa
zakonodavac je na zahtjev pravnika uveo obavezu svim preduzecima da moraju sastavljati
jednu vrstu imovinskog bilansa kako bi se po ptrebi zainteresovanim korisnicima mogla
prezentirati, odnosno staviti na uvid finansijsku situaciju. Osnovni cilj ove mjere bio je
uvodjenje reda reda u poslove transakcije, odnosno komunikacije. U osnovi predlozenih mjera
nalazi se princip zastite povjerilaca od potencijalnog rizika gubitka sredstava. Nakon davanja
na znacaju kategoriji finansijske situacije na pomenuti nacin, potrazivanja razlicitih
povjerilaca su bila u velikoj mjeri zasticena. Kategorija finansijske situacije je prosla kroz
razlicite faze tako da se danas moze govoriti o definisanju ove kategorije u u zem i srem
smislu.
Polazeci od uzeg aspekta pomenut cemo definiciju francuskog autora Pierre Conso, koji je
isticao da ce finansijska situacija biti povoljna ako su uskladjeni monetarni tokovi. Evidentno
je da pomenuti autor izjednacava pojmove likvidnosti i finansijske situacije. Finansijska
situacija je determinisana strukturom ulaganja, zatim strukturom izvora sredstava, kao i
medjusobnim odnosima izmedju pojedinih kategorija izvora sredstava. Ova definicija
izjednacava kao sto se vidi bilans stanja sa finansijskom situacijom, sto opet ne moze biti
konacna definicija finansijske situacije zato sto nedostaje informacija o zaradjivackoj
informaciji preduzeca. Da bi menadzment preduzeca raspolagao konpletnom informacijom o
finansijskoj situaciji neophodno je usvojiti siri koncept finansijske situacije a on
glasi:Finansijska situacija ce biti bonitetna, odnosno valjana, ako je ispunjen citav niz
pretpostavki.
1) Ako su uskljadjeni odnosi izmedju poslovnih zadataka i finansijskih sredstava
predvidjenih za realizaciju tih poslovnih zadataka.
2) Nephodo je uskladiti odnose izmedju osnovnih i obrtnih sredstava
3) Unutar kategorije obrtnih,kao i unutar kategorije osnovnih sredstava, neophodno je
odrzavati harmonicne odnose izmedju njihovih konstutivnih, odnosno sastavnih
elemenata.Najvazniji poslovni zadatak u poslovanju sa stalnim sredstvima je
postizanje zadovoljavajuceg ragmana stalnih sredstava.Rangman se mjeri indikatorom
kod koga se u broiocu nalazi ukupna proizvodnja a u imeniocu stalna
sredstva.Menadzmen ce biti u stanju da ostvari povoljan rangman stalnih sredstava
jedino ako je povoljna struktura sastavnih elemenata stalnih sredstava sa dominantnim
ucescem opreme,odnosno masina kao najproduktivnijih dijelova stalnih sredstava. Za
najvazniji poslovni zadatak u poslovanju sa tekucim sredstvima proglasava se
ubrzanje koeficijenta obrta tekucih sredstava, a mjeri se indikatorom kod koga se u
broicu nalaze poslovni prihodi kategorije iz bilansa uspjeha, a u imeniocu ukupna
tekuca sredstva, kategorije iz bilansa stanja.

Menadzment preduzeca ce biti u stanju da ostvari zadovoljavajuci koeficijent obrta

tekucih sredstava ako ostvari zadovoljavajucu strukturu njihovih konstutivnih elemenata,
odnosno sa dominantnim ucescem njlikvidnijih dijelova tekucih sredstava, ato su novcana
sredstva.
4)- pretpstavka zahtjeva finansiranje preduzeca u sto je moguce vecoj mjeri sopstvenim
kapitalom. Da bi se doslo do pouzdane informacije o tome da li se preduzece finansira u
zadovoljavajucoj mjeri sopstvenim kapitalom koristi se pokazatelj kod koga se u broiocu
nalazi sopstveni, a u imeniocu tudji kapital. Kao mjerna jedinica ovom indikatoru sluzi
tzv.zlatno pravilo izravnjanja rizika, koje zahtjeva da velicina u indikatoru bude u odnosu
najmanje 1:1.Sto znaci da svaka jedinica tudjeg kapitala mora biti pokrivena najmanje
jednom novcanom jedinicom sopstvenog kapitala.Ukoliko je ovaj odnos naruseb ba stetu
sopstvenog kapitala, finansijska situacije ce biti nepovoljna sto ce ugroziti buducu
finansijsku situaciju.
5)-pretpostavka zahtjeva zadovoljavajuci stepen efektivne i potencijalne
likvidnosti.Efektivna likvidnost (likvidnost I stepena) mjeri se indikatorom kod koga se u
broiocu nalaze novcana sredstva, odnosno likvidna imovina prvog stepena, a u imeniocu
se nalaze tekuce obaveze ili obaveze prvog stepena.Odnos izmedju suprostavljenih
velicina u indikatoru bi trebao da bude najmanje 1:1. Sto znaci da be preduzece trebalo da
bude sposobno da jednom novcanom jedinicom tekucih obaveza pokrije najmanje jednu
novcanu jedinicu likvidne imovine I stepena.Ukoliko su tekuce obaveze vece to znaci da
je preduzece ne likvidno, odnosno da ce u perspektivi imati problema sa finansijskom
situacijom.
Likvidnos II stepena mjeri se indikatorom kod koga se u broiocu nalaze ukupna tekuca
sredstva, a u imenicu ukupne tekuce obaveze. Odnos izmedju suprostavljenih velicina u
indikatoru bi trebao da bude najmanje 2:1.Odnosno,svaka novcana jedinica tekucih
obaveza bi trebalo da bude pokrivena najmanje sa dvije novcane jedinice tekucih
sredstava. Ukoliko ovaj dnos nije ispostovan potencijalna likvidnost ce biti nepovoljna sa
tendencijom ugrozavanja finansijske situacije.
6)-pretpostavka-Finansijska situacija ce biti povoljna ako preduzece placa nize kamate na
angazovani zudji kapital
7)-Da ce finansijska situacija biti povoljna ako preduzece ostvaruje zadovoljavajuci stepen
zaradjivacke sposobnosti mjeren putem prinosnih stopa.To su stope prinosa prosjcno
angazovanih poslovnih sredstava i stope prinosa sopstvenog kapitala.
Stopa prinosa prosjecno angazovanih poslovnih sredstava mjeri se indikatorom kod koga
se u broiocu nalazi posloni dobitak, a u imeniocu prosjecno angazovana ili koristena
poslovna sredstva.
Stopa prinosa sopstvenog kapitala pokazuje
sopstvenog kapitala, a mjeri se
indikatorom kod koga se u broiocu nalazi akumulacija, a u imeniocu sopstveni
kapital,Radi se vrlo kvalitetnom indikatoru koji pokazuje mogucnost razvoja preduzeca.
Na finansijsku situaciju uticu sljedece faktori:
1. Bonitet inicijalne finansijske konstitucije preduzeca
2. Poslovna aktivnost prduzeca
3. Brz obrt imovine
4. Konjuktura
5. Privredni sistem i mjere ekonomske politike
6. Inflatorna kretanja
7. Koristenje internih resursa u preduzecu