Professional Documents
Culture Documents
NSZ
Bu metod klasik, akustik, elektro gitar eitiminde temel olmas amac ile
hazrlanmtr Ali ELEB nin arivinden ve Barok Sanat Gzel Sanatlar kursunda gitar
derslerinde kullanm olduumuz nota, akor, tablature ve benzeri dokmanlardan
faydalanlmtr. Gitar eitimi konusunda birok kitap olmasna ramen birounun eksik
bazlarnn ok akademik ve renciler tarafndan anlalmasnn zor olmas, bizi daha
anlalr, ierisinde rencileri motive edecek gncel arklarn ve rneklerin bulunduu bir
derleme hazrlamaya itmitir.
Bilindii zere gitar ilk etapta dier enstrmanlara gre renilmesi daha kolay ama
uzmanlamas zor bir enstrmandr, Klasik Akustik ve Elektro gitar temelini oluturacak bilgi
ve egzersizleri Bu kitapta toplamaya altk. Kitapta lenen konu diziliinin daha nce
kursumuz tarafndan kullanlm olmasnn bir art olduunu dnyoruz. leri dzey
rencilerimiz iin armoni, akor ve gitar tekniklerinin bulunduu 2. bir derleme hazrlamay
da dnyoruz, gerektiinde bu kitaptan da faydalanabileceksiniz.
Bu derlemeyi oluturmamzda emei geen tm eitmen ve alma arkadalarmza
teekkr eder, byle bir kitab rencilerimize sunmamzda bize yardmc olduklar
Ali ELEB ye ayrca kranlarmz sunarz.
Barok Sanat
Gzelsanatlar Kurs Merkezi
BLM I
GR
Gitar 20. Yzyl boyunca kendini dnyann en popler mzik enstrman olarak kabul
ettirmitir. Standart gitar 6 telli bir enstrmandr. Zaman iinde deiik soundlar ve farkl
mzik trleri iin ok sayda gitar trleri retilmitir.
Klasik Gitar
Tarihesi, trdeleri ile ele alndnda 16. Yzyla hatta ncesine uzanan klasik gitar,
spanyol Flamenco tarznn esas enstrman olarak 19. Yzyldan itibaren yaygnlam ve
bugnk ekline kavuturulmutur. Modern gitar trlerinin tamamnn atasdr. Aa gvde
ve ses delii; ayrca alt telinin naylon trevi olmas tipik zelliklerindendir.
Akustik Gitar
Gvdesinin (kasa) ve ses deliinin klasik gitara gre daha genie olmas; tm
tellerin elik veya trevi olmas esas farkllklardr. Amerikan Folk Mzii (Country-Blues)
soundu iin gelitirilmi, zgn tns ile tm dnyada gitar mzii iinde yerini almtr. Daha
ok Rock (zellikle slow-rock), Blues ve Folk mzie yatkn bir soundu vardr.
NOTA BLGS
Notalar hepimiz biliyoruz. Bunlar sras ile;
Do Re Mi Fa Sol La Si dir.
Dizi (Gam-Makam-Mod):
Notalarn belirli bir dzende sralanmasna dizi (gam) denir.
Do Majr Gam:
Sras ile hi deitirici iaret (diyez yada bemol ) almadan notalarn Do sesinden balayarak
Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si-Do
eklinde arka arkaya dizilmesiyle oluan diziye Do majr gam denir.
Do dan balayarak notalar bir nota dorusu zerinde gsterebiliriz.
ekilde grld gibi baz notalarn aras ses baz notalarn aras tam sestir.
Gitarda yan yana olan iki perde aras yarm () sestir. Bat mziinde kullanlan en dar
standart ses aral da budur.
Aras tam olan 2 nota arasnda bir nota daha vardr, ama yarm aralk olan notalarn
arasnda ses olmayp bitiiktir. Arasnda ses olmayan notalar Mi-Fa ve Si-Do dur ( i ile biten
notalarn arasnda baka bir ses yoktur )
Notalarn Yazm;
Notalar yazmak iin Dizek (Porte) kullanlmaktadr. Notalar dizek zerine
yerletirilirken bir izgi zerine bir bolua denk gelecek ekilde yazlrlar.
Anahtarlar (Aklar):
Portenin sol ba tarafna konulur ve konulduu izgiye kendi adn verir. nce notalar
yazmak iin Sol anahtar, orta sesleri yazmak iin Do anahtar, kaln sesleri yazmak iin Fa
anahtar kullanlr. Gitar ince sesli bir enstrman olduu iin Sol anahtarn kullanacaz
(Bas gitar hari. Bas gitar Kaln sesli olduu iin Fa anahtar kullanlr)
Sol anahtar
Do anahtar
Fa anahtar
Deitirici iaretler:
nne geldii notann ses yksekliini deitiren iaretlerdir. Notann sol tarafna
konur ve l iindeki ayn ismi tayan notalar etkiler.
Diyez
GTAR NEDR:
Gitarn kkeninin ne kadar eskiye dayand konusunda birok varsaym var,
Ankaradaki Anadolu Medeniyetleri Mzesinde bulunan Hititlere ait bir kabartmada ve
bunun yan sra, Asurlara ait kabartmalarda da gitara benzeyen telli alglarn varl bir
gerek. Avrupaya geli yksnde ise ran ve Arap adlarna rastlyoruz. nce ran yoluyla
Arap dnyasna, Araplarn spanyay fethiyle de Avrupaya getii yaygn bir saptama.
Marip ve Latin gitarlar 12. yzylda grlr. 15. yzylda ise lavtaya doru gelierek
Mandola ya da Mandora adn alr. Gnmz gitarnn ana izgilerinin olutuu bu
yzylda Latin gitar, mzrapl Vihuela olur. Flemenk Vihuelas ise Avrupa Lavtasndan
baka bir ey deildir.
Tarihte somut olarak ilk kez, 14. yzylda, ekli fazla tanmlanmasada Guitern diye bir
sazdan bahsedilir. El Vihuelas olarak 13. yzyldan beri tannan bu alg, 1500lerin sonuna
doru, bugnk gitarn domasndaki ilk ipularn verir.
Ingiltere Kraliesi I. Elisabeth, saraynda ve evresinde daima mzikilere yer vermesiyle
tannr. spanya Kral arlkenin olu II. Philiph, 1554de ngiltere Kral VIII. Henrynin kz
olan, ngiltere ve rlanda Kraliesi Mary Tudorla evlenir. Bu ada Lavtalir mziinin en
gzel rnekleri verilir.
John Dowland (1562 1626) zamannn en byk lavtacsdr.
Gitar mzii, 16. yzyldan 18. yzyla kadar ya Tabulatur (ses perdeleri yerine parmak
pozisyonlarn gsteren nota yazm sistemi) biiminde ya da alfabetik akor simgeleri
sistemiyle yazlyordu. 1586 ylnda karlan ilk gitar metodu spanyol Gitar olarak
adlandrlan be ift telli alg iindir. Daha onceki gitarlar drt, Vihuela ise alt ift tellidir.
Vihueladan sonra Barok Gitar devri yaayan be ift; gnmzde kullanlan klasik gitarlar
ise tek alt tellidir ve bunun 18. yzyldan bu yana byle olduu Fernando Sorun alt telli
Romantik Gitar kullanmasyla somutlanr. 17. ve 18. yzyllarda talya ve Fransada gitar
metodlarna rastlanr. 18. yzyln sonunda IV. arln himayesinde birok gitarist yetiir.
Gelmi gemi en byk gitar ustalarndan birinin Niccolo Paganini olduu sylenir. Bu
algy keman kadar ustalkla almasnn yan sra, eserlerini bestelerken dizinin zerinden
hi eksik etmediinden sz edilir.
Bu arada Shubert, Berlioz, Diabelli, Gragnani, Carulli, Carcassi, Coste gibi
bestecilerin ilgisini eken gitar, onlarn dab u alg iin eserler yazmasna neden olmutur.
1778 1830 yllar arasnda yaayan Fernando Sor ise ayn dnemde spanyada yetien
en nemli gitar ustasdr. Fernando Sorun, rencisi olarak pek ok guitarist yetitirmesinin
yan sra, yazd sonatlar, varyasyonlar, fanteziler ve ettleri bugn bile birok gitaristin
daarcnn ba kesinde yer alr. Besteci, gitar alt telli yaparak bugnk gitarn temelini
atar. spanyada, Sordan sonra Dionisia Aguada gibi bir gitar ustas yetiir. Daha sonra yine
ayn dnemde talyada zellikle Beethovenn hayranln kazanan Mauro Giuliani (17811828) ismine rastlarz.
19. yzylda gitarda, sesin artmasn salayan deiiklikler yapld. Gvdesi geniletildi,
derinlii azaltld, gs kapa iyice inceltildi. Gvdenin iine gs kapan desteklemek
iin konan enine talarn yerini, ses deliinin altna yelpaze gibi alan nsal talar ald.
Eskiden ahap bir takozun iine saplanan sap, tellerin germesine karn ek bir dayanak
oluturacak gibi, gvdenin iine doru biraz giren bir pabu ya da kma kol biimine
getirilerek arkaya tutkalland.
19. yzyl boyunca spanyada birok usta gitarist yetiir. Bunlar arasnda Sor, Cano,
Huartas, Tostado, Aquado, Fossa balca isimlerdir. Yzyln ikinci yarsnda ada gitar
ekolnn kurucusu olarak nitelenen, Bach, ve Beethovenn eserlerinden gitar iin yapt
dzenlemelerle tannan Valenciyal gitarist-besteci Francisco Tarrega adna rastlarz.
Andres Segovia, Emilio Pujol, Miguel Llobet, Regino Sainz de la Maza, Alirio Diaz ve
Narciso Yepes Onu izlerler. ngilterede ise, Julian Bream ve John Williams gibi gitaristler de
ayn paralleled devam ederler. Alirio Diazn nerisi zerine Andres Segoviann gitarda ilk
kez naylon tel kullanmasnn yan sra en nemli misyonu; o yllarda daha ok Amerikada
folk mzik, Avrupada ise trk elikisi olarak grlen gitar, Klasik Gitar olarak tm
dnyaya tantmaktr. Ayrca stn virtzitesiyle de algsn sevdiren ve gelitiren bir
sanatdr. Segovia nn rencisi olan Alirio Diaz (1923) ise nl bir yorumcu olarak btn
dnyaya adn duyururken, zellikle Trkiyede verdii konserlerle lkemizde gitarn
tannmasnda byk katkda bulunmu, halen de bu katksn btn dnyada olduu gibi
Trkiyede de srdrmektedir.
BLM II
ncelikle gitara balamadan, nota bilgisi hakknda bir miktar bilgi edinmemiz
balangta bu ii kavrayabilmemiz ve ilerletebilmemiz asndan ok nemli. Bu nedenle
basit dzeyde nota ve mzik bilgisi bu kitapta yer alacak, daha detayl bilgi iin dier
kitaplarmz (Temel Mzik Eitimi 1-2 ) size yeterli olacaktr. Gitara balamadan nce gitar
hakknda da temel bilgilere ihtiyacmz olacak.
Aadaki gitarn aksamlar detayl olarak gsterilmitir.
A Ba
B- Klavye
C- Gvde
1234567-
10
Akord anahtarlar
st eik
Teller
Perdeler
Ses delii (rezonans boluu)
Alt eik (kpr)
Gs tablas
11
SOL EL
SA EL
Parmak altrmalar:
Gitarn klavyesindeki (sapndaki) fredlerle ayrlm blmlere perde dendiini biliyoruz.
Perdeler 1. perde, 2. perde, 3. perde, 4.perde, ... olarak gvdeye doru artacak ekilde
isimlendirilirler. imdi sol elinizin 1. parmanz (iaret parmanz) 1. perdeye, 2.
parmanz(orta parmanz) 2. perdeye, 3. parmanz(yzk parmanz) 3. perde,
4.parmanz(sere parmanz) 4. perdeye koymanz istiyorum. Daha sonra kaln telden
(st telden) balayarak nce 1.perdeye 1.basp teli sa elimizin baparma (p) ile
titreteceiz sonra 2.perdeye basacaz sonra 3. perdeye basacaz sonra 4.perdeye basp
teli sa elimizin baparmayla (p) titreteceiz sonra ayn ilemleri en kaln telin bir altndaki
telde yapacaz. En ince tele kadar aldmzda 24 tane ses alm olduk. Bu altrmay
yaparken dikkat etmemiz gereken tele dik basmak , tane tane ve dzgn sesler
karabilmek.
*Ayn altrmaya devam:
Bu altrmay kaln telden ince tele doru yaptk (kc) imdi ise ayn altrmann tam
tersini yapacaz, yani inceden kalna (kc). Bu altrmay yaparken dikkat etmemiz
gereken bir baka konu (gitarda solo alarken) 1.parmak 1.perdede 2. parmak 2. perdede 3.
parmak 3. perdede ve 4. parmak 4. perdede olacaktr. Bunu alkanlk haline getirmeliyiz,
dier pozisyonlardaki gamlar reninceye kadar byle yapacaz.
12
TELLERN SMLER
Her telin bir ismi vardr. Teller o tele bo alndnda kan sesin ismini alrlar. Buna
gre en kaln telden balayarak teller Mi, LA, RE ,SOL ,Si ,Mi eklinde isimlendirilirler.
Yani biz biliyoruz ki bir tele bo vurursak telin ismi neyse o notay alm oluruz.
Teliniz koptuunda da, yenisini alrken hangi teliniz koptuysa onun ismini vermeniz gerekir.
Daha nceki derslerimizde do majr gam ve gamdaki notalar renmitik.
Hatrlamak iin tekrarlayalm.
DO MAJR GAM
Notalarn yan yana sralanmas ile oluan diziye Gam (Mod, Makam) denir. Bat
mziinde Majr ve Minr gamlar kullanlmaktadr.Do ile balayan dizi ise Do majr gam
olarak adlandrlmaktadr. Do majr gamda Mi-Fa ve Si-Do aras aralk dier notalarn
aras 1 aralktr.
Yani bir majr gamn kalb: 1+1++1+1+1+ eklindedir.
Yukarda anlatlanlar biraz aklarsak;
DO ile RE nin arasnn tam (1) aralk olmas demek Do ile Re arasnda baka bir bir ses var
demektir. Bu Do ile Re arasnda bir sestir. Ayn ekilde Re ile Mi arasnda da vardr ama Mi
ile Fa aras da byle bir durum sz konusu deildir. nk bu iki ses aras sestir, bu iki
ses bitiik yani dip dibedir.
Gitarn tellerindeki perdelerde de durum byledir. Do ile Re arasda tam aralk olduu
iin baka bir ses vardr (Do# yada Reb ) Ama Mi ise Fa notas aras olduu iin bitiiktir,
Arada baka bir ses yoktur.
13
DO majr gamnda hi diyez bemol gibi arza bulunmad iin doal majr gam Do
majr gamdr, Dier majr gamlar DO majrn kalbna gre karlmaktadr.
Do majr gam bildiimize gre gitarn klavyesindeki tm notalar karabiliriz.
Bir rnek vermek gerekirse, en st tel mi olduuna gre 1. perde Fa dr (yan yana
drlar, nk aralarnda ses yoktur aralk). Fa dan sonra Sol gelir, Solda
3.perdededir nk aralarnda bir ses vardr (tam aralktr) sonra La notas 5. perdededir. Bu
ekilde devam eder.
Bu aamadan sonra Do majr gamn kullanarak gitarda basit solo paralar
alabileceiz. Bunun iin notalarn gitar zerindeki yerini bilmemiz gerekiyor. Biz Do majr
gamn renmekle gitar zerinde bulunan dier notalar da karabilecek bilgiye sahip
olduk.
dev:
imdi siz srasyla kaln Do dan balayarak ince Do ya kadar Do majr gam
alyorsunuz (kc). Bunu yaparken. 1. perdeye 1.parmakla, 2.perdeye 2.parmakla,
3.perdeye de 3.parmakla basyorsunuz. Bu kural dier birinci pozisyonda yaptmz tm
altrmalar ve aldmz arklar iinde uyguluyoruz.
NOT: Yuvarlak iine alm olduumuz kaln Do dur.
14
dev2:
Do majr gam geriye doru alyorsunuz. Yani ince Do dan kalna doru (inici). Bu iki devi
ok iyi renmemiz ve seri ekilde alabilmemiz gerekiyor ki sonraki derslerde arklar
rahat bir ekilde alabilelim.
Etd 1 (Blk gam):
15
Postac
Kk oduncular:
16
17
18
AKORLAR
AKOR: Birden fazla sesin ayn anda alnmas ile akor, En az 3 sesin ayn anda
alnmas ile de temel akorlar oluur. Yani basit bir akorun oluabilmesi iin en az 3 ses
gerekir, Buna temel akorlar denir. ten fazla notay da ayn anda alarsak akor elde
edebiliriz. Gitarda alt tel olduu iin ayn anda en fazla alt sesli akor alabiliriz.
DO
RE
FA
SOL
LA
DO
RE
10
M .....
Bu gamn 1. sesi Do 3. sesi Mi ve 5. sesi Sol ayn anda alarsak Do majr gam
elde ederiz.
A = LA
B = S
C = DO
D = RE
E = M
F = FA
G = SOL
Akorlarn simgesini yazarken harfler notann adn ifade eder, eer simgenin yannda
m harfi yoksa akor majr akordur eer m harfi varsa akor minr akordur.
rnekler;
G
=
Dm =
Am
=
A
=
Bbm7 =
E
Gm
Fm
D
F#9
19
= Mi Majr Akor
= Sol Minr
= Fa Minr
= Re Majr
= Fa Diyez Majr Dokuzlu
Basit Akorlar
20
21
Karlar Der
Am
Dm
Insallah ol sende byle asik ol da bak birine
E
Ben oldum da ne oldu sanki
Am
Senin gibi birisine
Am
Gel de gr bak simdi beni bulamazsn eski halimi
E
Seni dnmekten yitirdim ben benliimi
Am
Dm
Karlar der der der alarm
Am
Hep ismini hep ismini anarm
Am
Dm
Zaten sende insaf yoktu olsaydi terketmezdin beni
E
Am
Terkettin de ne oldu sanki bak buldum baka birini
Am
Dm
Karlar der der der alarm
Am
Hep ismini hep ismini anarm
22
ok Uzaklarda
Am
Caddelerde rzgar aklmda ak var
Dm
Gece yarsnda eski yamurlar
Am
ark sylyorlar sessiz usulca
E7
Am
zlediim imdi ok uzaklarda
Am
Deli dolu gnler hayat gzeldi
Dm
Kahkahalaryla gnler geerdi
Am
Ellerim uzanmaz dokunamam ki
E7
Am
zlediim imdi ok uzaklarda
Dm
O da zlyormu benim bir tanem
Am
ok yormu ben olmaynca
E7
Am
zlediim imdi ok uzaklarda
Dm
O da zlyormu benim bir tanem
Am
ok yormu ben olmaynca
E
Am
yle yazyor son mektubunda
,
23
24
25
Ankara
Am G
Am G
Sen ellerimde sen gzlerimde
Dm
Am
Issz geen her gecemde
G
Em
Am
her eyinle yanmdasn
Am
G
En zor bu gerekten
Am
G
sevdiimi sylemeden
Dm
Am
Ayrldm yine senden
G
Em
Am
ayrldm yine senden
Am
G
Yoksun sen aslnda
Am
G
Yalnzm bu kumsalda
Dm
Neler neler yapyorsun
Am
Bensizken Ankara'da
G
Em
Am
Bensizken Ankara'da
26
Anlasana
Am
C
Kendimi esir aldm
Dm
Am
almadyine telefonlar
Am
C
Alrm sanmtm
Dm
Am
Yreimde sancn var
Dm
Am
Gel etme nazl gne
Dm
Am
Sensin gnlme e
G
Em Am
Beni biraz anlasana
Dm
Am
lrm akna yar
Dm
Am
lrm diyar diyar
G
Em Am
Beni biraz anlasana
C Dm
Am
Oofff sarl bana
G
Em
Am
Beni biraz anlasana
27
RE
M FA
SOL
LA
S DO
SOL
LA
DO
RE
FA#SOL
RE
FA# SOL
LA
DO#RE
LA
DO# RE
FA#
SOL#LA
FA#
SOL#LA
DO#
RE# M
DO#
RE# M
FA#
SOL#
LA# S
FA#
SOL#
LA# S
DO#
RE#
M#FA#
DO#
RE#
M# FA#
LA#
S#DO#
SOL#
28
Vals 1
Vals 2
Slow
Bolero
Step (Mar)
Pasadople
29
Lento
Polka
Swing
Boogie
Slow-Rock
30
Folk
Zeybek
Tango
Begin
Blues
Bajon
31
a a
Bossa Nova
Beat
Shake
Soul
Calipso
32
Twist
33
Arpej
Akor seslerinin eitli dzenlerde ayr ayr tnlatlmas
Pena Kullanm
Her trl gitar alarken kullanlan yaygn ve ideal bir yntem de pena kullanmdr.
Akort
Gitarlarn akort ayar genel olarak bir telin seilen tek bir referans
noktasna gre akort edilmesi yoluyla gerekletirilir. Gitarn en kaln
telinin (E) 5. perdesi la (A) sesi olmaldr. 440 Hz. lik frekansa sahip bu
notay A sesi akortuna sahip diyapazon, bir tulu alg veya akortlu
olduuna gvendiiniz bir baka enstrman ile salayabilirsiniz. Ayrca
normal hatl bir telefondaki "evir sinyali" de A-440 Hz. sesine gnl
rahatl ile akort yaplabilecek derecede yakndr. Piyasada gitarn tm
tellerinin seslerini veren akort ddkleri veya elektronik akort cihazlar
(tuner) da bulunmaktadr.
34
35
Blm III
Bu blmde ileri dzey klasik eserlere yer verilmitir.
123456-
Malaguena - Anonymo
Vals B.Calatayud
Valse Francisco Tarrega
Bourree J.S.Bach
Moonlight Sonata L.W. Beethoven
Asturias - Ahmet Kanneci
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
B
BALALAYKA: Rus halknn ulusal alglarndan. gen biimli, uzun boyunlu ve telli.
BALLAD (Fran. ballade / tal. balata): 12. yy.da Gney talya halknn syledii ksa
dans arks. Daha sonra, ballad, dans ile balln kaybetmi, romantik yzylda
Chopin, Liszt, Brahms gibi besteciler piyano iin balladlar yazmlardr. Bugn bu terim
zellikle halk mziinde, ak arklar iin kullanlr.
BAGATELLE (Fran.): Kelime anlam bo, nemsiz. Hafif, ksa piyano paras anlamna
gelir. Baka alglar iinde bagatelle yazm besteciler vardr.
BANO (banjo): ounlukla Amerikan gezginci halk arkclarnn kulland be, yada
daha ok telli alg. lk caz orkestralarnda gitar yerine kullanlrd.
BANDO (tal.): Nefes ve vurmal alglardan kurulan, ounlukla trenlerde kullanlan
alg topluluu. Bandolar, genel olarak askeri mar alarlar. Bugn ya bu trl
topluluklar iin dorudan doruya yazlm, yada dzenlenmi, senfonik mzik alan
bandolar vardr.
BARCAROLLE (Fran.) Sandal arks. Genellikle Venedik gondolcularnn syledikleri hafif
ve durgun para.
BARTON: Orta kalnlkta erkek sesi.
BAROK (Fran.,ng.Baroque): Mzik alannda Barok a 1550 yllarnda balam,
1600den sonra yaylm, an br sanatlarndaki renk ve ssleme gsterii, talyan
madrigalinin kromatik armonisinde, Venedikli bestecilerin birden ok koro iin yazdklar
yaptlarda belirmitir. Barok eilimlerine uygun mzik yazm besteciler arasnda
Gabrieliler, Schtz, Buxtehude, bir snra kadar Bach, Haendel, Rameau ve Lully
gsterilebilir.
BAS, BASSO: En kaln erkek sesi.
BASSO CONTNUO: Srekli bas. 16. yy. sonlarnda klavsenci veya orgularn ok ses
mziine elik etmelerini kolaylatrmak amacyla gelitirilmi kural.
BEL CANTO (tal.) Gzel ark, gzel syleyi anlamna gelir. talyan operasnn ses
gsterisine ve hanere cambazlna dayanan syleme slubu.
BEMOL: Bir notay yarm aralk pesletiren iaret.
BERCEUSE (Fran.): Ninni.
BS (Fran.): Konserde halkn icracdan ek para almasn istemek iin kulland kelime.
Yerine encore kelimesi de kullanlr yine anlamna gelir. Notada bis yazs, bir
blmn bir kere daha alnacan gsterir.
BOLERO: Bir eit spanyol dans. vuruludur, kastanyet eliinde oynanr. Bu dansa
sanat mziinde de rastlanmaktadr. En nl Bolero, Ravelin yazd ayn adl orkestra
yaptdr.
BOURREE (Fran.): Fransann Auvergne blgesinden doma en bir dans. Drt
zamanldr. Barok sitlerinde kullanlmtr.
BUFFO (tal.): Gldrc. Operalarda gldrc rollere kan arkc.
BURLESCA (tal.): Gldrc alayc karakterli bestelere verilen ad. Bachn la minr
klavsen partitasnda bu adn ilk kullanlndan birine rastlanlr.
--------------------------------------------------------------------
57
C-
CACOPHONE (Fran.): Kakma. Geleneksel armoni kurallarna gre uyumsuz saylan
nota bileimi.
CADENZA (tal.): (kadans. Fran: Cadence. Alm: Kadenz) Latince dmek anlamna
gelen cadere szcnden. (1) Melodi ve armonide, bir dinlenme noktasna var. (2)
Yorumda, d noktasna, parann ana tonalitesine varrken alnan yada sylenen
ssl, gsterili geit; genellikle konertolarda rastlanr.
CAMERA (tal.): Oda anlamna gelir. sonata da camera, yada concerto da camera,
dind nitelii olan alg mziklerini anlatmak iin kullanlan terimlerdir. sonata da
camera, drl danslarn art arda dizilmesi bakmndan site benzer.
CANTABLE (tal.): ark syler gibi.
CANTO (tal.): ark.
CANZONE (tal.): (1) Halk arks. (2) ok sesli ark. (3) Yaz bakmndan madrigali
andran; iki yada sesli alg mzii paras. Canzonetta: Ksa Canzone.
CAPELLA (tal.): Bir mzik parasn seslendiren trl alglardan kurulu topluluk.
CAPRCCO (tal.): Balangta fuga yazsna dayanan bir trl alg mziini tantmas
bakmndan ricercar ve fantasia ile ayn anlama gelirdi. Bugn beklenmedik etkiler
tayan kaprisli besteler iin kullanlmaktadr.
CAVATNA (tal.): Daha ark, daha gsterisiz bir arya tr.
CELESTA: Mekanizmas piyanoyu andran klavyeli kk alg. Alan ortada dan yukar
drt oktavdr.
CHACONNE (Fran. talyancas Ciacona): spanyol kaynakl olduu sanlan bir dans.
Aslnda 4/4 ldedir. Sanat mziinde kullanl, pes alanda tekrarlanan ldeki
motif zerine eitlemelere dayanr. Passacagliaya benzer.
CODA (tal.): kuyruk anlamndadr. Bir bestenin sonuna konan biti blm.
COURANTE (Fran. talyancas Corrente): 16. yy.da ortaya km, hzl tempoda, l
zaman lsnde Fransz dans.
CREDO (tal.): Dua.
CRESCENDO: Sesi gitgide ykselterek.
ALGILAMA (fran. ngilizcesi: Instrumentation): alglarn tn nitelikleri, ses snrlar,
birbirleriyle birletiklerinde, ne trl sonularn ortaya kabilecei konusundaki bilgilerin
tm.
ETLEME (Fran. Variation): Bir temann, bir konunun, bir dnn deiikliklerle
tekrarlanmas. Deiim, ritm, armoni ve melodide, ou kere konunun her bir tekrarnda
bunlardan yalnz birinde yaplr.
--------------------------------------------------------------------
58
E
ENSEMBLE (Fran.) Beraberlik, topluluk.
ELK (Fran. Accompagnement): nsan sesi yada tek alg iin yazlm yaptlarda,
balca ses yada seslere yardmc durumda olan alg blm.
ETUDE (Fran.): alma yada terim paras. Bu amala yazlm pek ok para, anlatmla
ilgili bamszlklar ynnden, bal bana birer sanat yapt deeri tamaktadr. rnek:
Chopin veya Debussynin piyano tudeleri.
--------------------------------------------------------------------
FALSETTO (tal.): Erkek seslerinin normal alan dnda tiz, kadn sesine benzer sesler
karmak amacyla bavurduklar yntem.
FANDANGO (sp.): zamanl, canl, gitar ve kastanyet eliiyle oynanan spanyol
dans.
FANFAR (Fran. Fanfare): Maden alglarn ald, genellikle enliklerde ve trenlerde ilgi
ekmek iin kullanlan mzik.
FANTASE (Fran. talyanca:fantasia. Almaca:Phantasiestck. ngilizce:Fancy): Bamsz
biimli para. Balangtaki anlamna gre, blm benzetmelerinin imitation larn nce
metot kurallarna uygun olarak, sonralar kontrapunta yazsnda daha byk zgrlkle
yapld paralar. 18. yya kadar yazlm fantasieler, Bachda en kesin ilkelerini bulan
fuga yazsn hazrlanmtr.
FRANDOLE (Fran.): Fransz halk dans. Jige benzer.
FNALE (tal.): Konerto, senfoni, opera gibi uzun, yada ok blml bir bestenin son
blm.
FOLA: Eski Portekiz dans.
FORLANA: Jige benzer talyan dans.
FORTE (tal.): Gl.
FUGA (Lat. Franszca: Fugue): Kontrapunta yazs biimlerinden biri. Tema (yada, baka
bir deyile konu) bir seste sunulur ve sonra br seste birbiri ardndan benzeti yoluyla
konuyu izler. Fuga szc Latincede kamak anlamna gelir. Nitekim Fugada
seslerin birbiri ardna sralanmas kovalamay andrmaktadr.
FENEBRE (tal.): Yasl. Marcia funebre: Cenaze Mar.
FUOCO, CON (tal.): Ateli.
FURANT: abuk tempoda bir Bohemya dans.
FUROSO (tal.): fkeli.
--------------------------------------------------------------------
GAVOTTE (Fran.): Fransada 18.yy.dan sonra yaygnlaan oynak bir dans tr.
GOCOSO (tal.): Sevinli, en.
GUSTO (tal.): Tam. Doru. Allegro guisto: Arla kamayan, kesin vurulu hzl
tempo.
GLSSANDO (tal.): Kaydrma, piyanoda parma tularn stnden hzla geirme. Yayl
alglarda telin stnde kaydrma.
GLOCKENSPEL: Byklerine gre, tnlar belirli elik paracklara tokmakla vurularak
alnan, ses boyutlar be oktava dek ulaan alg.
GRANDOSO (tal.): Byk, ihtiaml.
GRAVE (tal.): ok yava tempo.
GRAZOSO (tal.): Sevimli yada ince duygulu.
--------------------------------------------------------------------
HABANERA (isp.): spanyada yaygn Kba kaynakl dans. Kbaya Afrikadan gelmitir.
ki vuruludur. Ritm zellii, birinci vuruun noktal oluudur.
HARMONCA: Az mzkas. Az orgu. Sesi, flenince titreyen maden kamlarla kar.
HARMONUM: Kaml org. 1810 ylnda Fransz Grl bulmu. 1842 ylnda Fransz
Deboin gelitirmitir. Piyanoya benzer. Kullanl ve sesi orgu andrr.
--------------------------------------------------------------------
59
I
IMPROMTU (Fran.): Doatan yorum anlamna gelmekle birlikte 19. yyda gelimi ark
(Lied) biiminde yazlm paralar iin kullanlmtr.
IMPROVISATION (Fran.): Doatan yorum yada syleyi. Mzii hazrlksz olarak ie
doduu gibi, hem yaratma hemde yorumlama sanat.
INTERLUDE (Fran.): Bir yaptn ana blmleri arasnda yorumlanan para.
INTERMEZZO (tal.): (1) Balangtaki anlamna gre, bir oyunun perdeleri arasnda
dekor deimesine ve oyuncularn hazrlanmasna frsat vermek iin sunulan mzikli ksa
oyun. Intermezzolar sonralar opera perdeleri arasnda da oynanmtr. (2) Operalarda
ara mzii
--------------------------------------------------------------------
60
L
LAENDLER: Kayna Avusturya olan ll dans. Valsin doumuna yol am viyana
klasikleri bu dans baz yaptlarnda kullanmlardr.
LARGAMENTE, LARGO (tal.): Geni anlamnda. ok yava tempo.
LARGHETTO (tal.): Largodan az daha hzl.
LEGGERO (tal.): Hafif.
LETMOTV (Alm.): Kiilerin yada olaylarn tantlmas iin kullanlan, melodik, ritmik
yada armonik kimlii olan cmle blmleri. Genellikle operada kullanlr. Wagnerin
operalarnda Leitmotivlerin zel bir nemi vardr.
LENTO (tal.): Yava.
LBRETTO (tal.): Kk kitap anlamna gelir. Opera metni, opera oyunu.
LOURE (Fran.): 18. yy. sitlerinde rastlanan bir tr halk dans.
--------------------------------------------------------------------
NOCTURNE, NOTTURNO (fran, tal.): Gece Mzii anlamnda kullanlr. lk terim olarak
durgun, dnceli, ve duygulu piyano paralarn anlatmak iin John Field tarafndan
kullanlmtr. Bu trde en olumlu, en nl paralar Chopin yazmtr.
NONET: Dokuz alg iin yapt. Dokuz algdan kurulmu topluluk.
NOTA: Mzik yazs. Sesleri gsteren iaretler.
--------------------------------------------------------------------
61
P
PARTSYON (Fran.): alg yada ses blmlerinin birlikte okunmasn salamak amacyla
birbiri stne sralan notas.
PARTTA (tal.): 17. yyda art arda alnan dans paralar dizisi. Bach, terimi iki anlamda
kullanmtr. (1) sit karl, (2) org choraleleri zerine eitlemeler.
PASSACAGLA (tal.) : spanyolca sokak arks anlamna gelen passagallo
szcnden 17. ve 18. yy. sitlerinde rastlanan, orta yavalkta, zamanl,
tekrarlanan figre (ostinatoya) dayanan dans biimi.
PASSION: sann halanmas ile ilintili kutsal metin zerine koro, solo arklar ve alg
elii iin bestelenen bir tr oratoryo. Ortaada mystre ve devozionelerden
tremitir.
PASTORAL: (1) Konusu genellikle efsanelere dayanan mzikli oyun. Operann ncsdr.
Renaissance talyasnda ortaya km, sonra zellikle Fransada gelimitir. (2)
obans nitelikte alg mzii yada ark. Musette ve Siciliana pastoral biimlerdir.
PANO, PANSSMO (tal.): Hafif, yumuak ok hafif, ok yumuak.
PCCOLO (tal.): Kk flt. Ses alan normal flte kyasla bir oktav yukardan balar.
PU (tal.): ok.
PZZCATO (tal.): Yayl alglarda bir geidin yayla deil, tellerin parmakla veya trnakla
ekilerek alnacan belirten terim.
POLACCA (tal.): talyan tarznda yazlm olmakla beraber dansn ritmik zelliklerine
bal bir tr polonaise.
POLTONALTE (Fran.): Birden ok ve birbirinden ayr tonalitelerin bir arada kullanlmas.
POLKA: Bohemya kaynakl, hzl tempolu dans.
POLONASE (Fran.): Polonya halk dans. Orta yavalktadr.
PRESTO (tal.): abuk.
PRESTSSMO (tal.): ok abuk.
PRIMADONNA (tal.): Birinci Kadn anlamna gelir. Operalarda ba kadn arkc.
--------------------------------------------------------------------
QUATRE NOTES CONTRE UNE: Bire kar drt nota kullanarak yaplan iki partili
kontrpuan.
QUETO: Sakin anlamnda kullanlr.
QUNTON: 18. yy.a ait eski bir Fransz keman.
QUODLBET: (istendii gibi, dermece) 16. ve 17. yy.larda polifonik vokal bir eserin farkl
eserlerindeki birka popler melodi ve metnin komik bileimi bu kelimeyle adlandrlrd.
Bachn Goldberg Variationlarn sonuncusu bir quodilbet idi.
--------------------------------------------------------------------
62
S
SALTARELLO: Hzl tempoda eski spanyol- talyan dans. Lavta siterinde pavandan
sonra yer alr.
SCHERZO: aka anlamna gelir.sonat biiminde Beethovenden bu yana
menuettonun yerini alm olan blm. Tekrarlanan kesin izgili bir ritmik figre
dayanr. Menuettoda olduu gibi kart nitelikte bir yava blm (l blm) vardr.
SERENAD: Akam mzii. Akam yahut gece vakti, ak havada genellikle bir kadnn
penceresi altnda sylenir, alnr trde paralar
SONAT: Balangtaki anlamyla alnmak, tnlatlmak iin para anlamnda yada
drt blmden kurulmu yaptn btn..
SONATN: Kk ve ksa sonat.
SOPRANO: En tiz kadn veya ocuk sesi.
SUBRET: Operalarda ve operetlerde genellikle hizmeti kz rolne kan hafif sopranolar
snfna verilen ad.
STACCATO: Notalarda belirtilen sesleri birbirine balamadan teker teker ayr ayr
yorumlama.
STRETTO: (1) Fuga yazsnda, ana konu ile karln st ste geldii ve seslerin birbirini
daha yakndan izledii blm. (2) Parann sonunda tempo hzlanmas (genellikle talyan
operasnda).
ST: 16. yy.da bir yandan halk arasnda, te yandan saraylarda gelimeye ve
yaygnlamaya balayan dans paralar demeti. Sanat mzii snrlar iinde yer edinmi,
17. ve 18. yy.lar boyunca balca alg mzii ortam ve sonat biiminin ncs
olmutur. Allemande, Courante, Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne
sitlerde rastlanan balca danslardr.
SRDN: Bir yayl algy, yada maden nefes algsn sarlatrc para veya tka.
--------------------------------------------------------------------
TANGO: Ritmi Habaneraya benzeyen (noktal ritm) fakat daha abuk tempoda dans.
spanyol-Amerikan kaynakldr. Meksikadan kt sanlr. Arjantinde ok yaygndr.
TARANTELLA: ok hzl ve canl tempoda Napoli dans.
TEMA: Bir bestede balca mzikal fikir yada konu. lk ok ses yazsnda, zerine
kontrapuntann kurulduu cantus firmus.
TEMPO: Mzikte sesin sresi zerine kurulmu, ses hareketlerinin sre ve hzlarn
lmeye yarayan sistemlerin temeli.
TENOR: En tiz erkek sesi.
TOCCATO: Szck anlam dokunmak iin para. Klavye mziinde (org, klavsen)
verilen ilk adlarndan biri. Kuzeyli orgular ve Bach fuga yazsnda toccatalarda geni
yer vermilerdir.
TONALTE: Bir bestede yada bir beste blmnde btn nota ve akorlarn, bir k
noktas durumundaki notayla ilgilerini dzenleyen sistemlerin btn. Tonalite, kendi
bana, mzik yaratclnda bir ama deil, fakat aralardan yalnz biridir.
TRANQULLO: Sakin, rahat.
TREMOLO: Bir nota yada bir akorun ok hzl olarak tekrar.
TRL: Bir notann bir stteki notayla ok hzl olarak sralanmas.
TRO: ses yada alg iin yazlm beste. Byle bir besteyi alan topluluk.
TROPPO: ok Non troppo: ok deil Allegro non troppo: ok hzl deil
TROUBADOUR: 11. ve 14. yy.lar arasnda Fransann gneyindeki gezginci ozanlara
verilen ad. Kuzeydekilere trouvre denir.
TUTT: Btn, tm, hep birlikte anlamlarna gelir. Konertolarda ve koro seslerinde solo
sesin yannda bulunan alg ve seslerin btnne verilen ad.
--------------------------------------------------------------------
63
U
UVERTR: Mzikli sahne yaptlarnn, sit ve senfonilerin bandaki al, giri mzii.
talyada Alessandro Scarlatti, Fransada da Jean-Baptiste Lully uvertr blml
olarak kesinletirmiler, bylece klasik senfoni biiminin temelini atmlardr.
UMORSTCO: akac, esprili.
UNA CORDA: Tek tel. Piyanoda zel bir pedala baslarak ekilerin yerine bir tele
vurmasn salayarak zel bir ses rengi elde edilmesi. Normale dn tre corde
komutuyla belirtilir.
UNCA: engel. Notalarn deerini gsteren engel.
UNGHERESE, HONGROSE: Macar tarznda.
UNSONO, UNSSON: Tek sesli, ayn seste.
UNTONAL: Tek tonlu.
UNNO, NATONALE: Ulusal.
UOMO: Erkek adam. Baroldeki erkek arkc.
GEN (Fran., ng. Triangle): Titreimi salamak amacyla gen biiminde bklm
maden ubuktan yaplma, belirli bir nota ykseklii vermeyen vurma algs.
--------------------------------------------------------------------
VBRAFON: Maden ubuklarn stne tokmakla vurularak alnan, her bir ubuun
altnda bulunan borunun iindeki havann, elektronik arala titretirilmesiyle elde edilen
tnya sahip alg.
VBRATO: Titreme, insan sesinde olsun, trl alglarda olsun, bir notann yksekliini
aa ve yukar doru sk yada geni aralkl sallandrlmayla elde edilir.
VRGNAL: Diz stne yerletirilip alnan kk klavsen.
VRTUOZ: Yorumunda teknik ustaln stn katna erimi kiiler iin kullanlan terim.
VVACE: Canl.
VOCE: Ses. (Mezza Voce: Yarm ses), (Sotto Voce: hafif ses)
VORSPEL: Mzikli oyunlarda yaptn balamasndan nce alnan orkestra paras.
--------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------
YORUM: Bir mzik yaptn icra eden arkc, enstrmanist yada yneticinin, o yapt
bestecinin dnce ve duygularna uygun olarak sunma amacyla uygulad duygusal
davrann ve bilimsel inceleme sonularnn tm.
--------------------------------------------------------------------
64