Predmet komparativne politike

Uvodno predavanje

POLITIKI SISTEM
odreenje pojma

Funkcionionalizam

Sistem meuodnosi u okviru neke sloene cjeline

Politiki zato to se tie raspodjele moi, bogatstva

i resursa u drutvu

Politiki sistem mrea odnosa preko koje vlast

stvara outpute kao odgovor na inpute koje prima
od javnosti

POLITIKI SISTEM
tri osnovna aspekta

Input strana zahtjevi i podrka (javnost,

graani, birako tijelo)

Output strana odluke i njihove posledice

(institucije vlasti / vlada)

Konverzija inputa u outpute (uvari kapija)

interesne grupe, partije

POLITIKI SISTEM
tri osnovna aspekta Outputs

inputs

Graani
Vlada

uvari kapija

Primjer

Funkcije sistema

Artikulacija interesa

Agregacija interesa

Kreiranje politike

Sprovoenje politike

Komparativna politika

Komparativna politika je neeksperimentalna drutvena

nauka koja nastoji da doe do optih zakljuaka na
temelju najboljih dostupnih empirijskih podataka
Da li su nauni zakoni mogui i u drutvenim naukama?
Kontrola kao zamjena za eksperiment
Iako nema strogih zakona, svrha je dobiti predikciju
Bez mogunosti da uporedi, um ne zna kako dalje da
postupi - Tokville

Elementi poreenja

Teorije izjave o kauzalnom odnosu izmeu dvije

pojave

Vrste uporednih studija:

Studije sa velikim N

Studije sa malim N

Studije sluaja

Kako su studije sluaja dio uporednog metoda?

Korisni alati
Klasifikacije

pojednostavljenja na osnovu
neke zajednike osobine

Tipologije - klasifikovanje na osnovu niza

sloenih karakteristika

Tradicionalne klasifikacije i tipologije

ARISTOTELOVA tipologija

veina

jedan

Tiranija

Vladara
U iju korist?
Monarhija
Svih

Ko vlada?
nekolicina

Oligarhija

Demokratija

Aristokratija

Politeja

MONTESKJEOVA klasifikacija
Monarhija Despotija - Republika

Savremene dihotomije

Demokratija Autokratija
Demokratija Totalitarizam
Ustavni Neustavni reimi
Jednopartijski Viepartijski
Monarhija - Republika

Hladno-ratovska tipologija
tri svijeta

Kapitalizam prvi svijet

(15% stanovnitva 63% GDP)

Komunizam drugi svijet

(33% stanovnitva 19% GDP)

Zemlje

u razvoju trei svijet

(52% stanovnitva 18% GDP)

Institucionalne klasifikacije
Sistemi jedinstva vlasti
skuptinski sistem
Sistemi podjele vlasti:
a) parlamentarni
b) predsjedniki
c) mjeoviti

Tipovi politikih sistema

Parlamentarni sistem
parlamentarno-kabinetska vlada

(V.Britanija, Njemaka, Italija, veina evropskih zemalja,

Indija, Kanada, Australija)

Predsjedniki sistem
predsjednika vlada

(SAD, Latinska Amerika, Nigerija, Juna Koreja, Tajvan, ri

Lanka)

Mjeoviti sistem
premijersko-predsjednika vlada (Francuska)
predsjedniko-parlamentarna vlada (Rusija)

Tipovi politikih sistema petolana

klasifikacija
1. isti predsjedniki

(SAD, Latinska Amerika, Nigerija, Tajvan)

2. Predsjedniko-parlamentarni (Rusija)
3. Premijersko-predsjedniki (Francuska)
4. isti parlamentarni

(UK, Italija, Njemaka, eka, Maarska)

5. Parlamentarni sa predsjednikom

(Irska, Portugal, Crna Gora, Slovenija)

Parlamentarni sistem

Bicefalna egzekutiva

razdvojena funkcija efa drave i efa vlade

protokolarni ef drave (predsjednik, monarh) jaki ef

vlade (premijer i njegov kabinet)

Izvrna vlast potie iz skuptine

parlament bira vladu

Odgovornost vlade pred parlamentom

vlada traje onoliko koliko ima podrku veine u

skuptini

vlada moe raspustiti skuptinu

Parlamentarni sistem

Izvrna vlast kao kolektivno tijelo - vlada

kolektivno odluivanje na sjednicama kabineta

solidarna odgovornost ministara
koncentracija vlasti u rukama premijera (kancelarski
tip vlade)
premijer primus inter pares (kabinetski tip)

Premijerska mo

iz kadrovskih imenovanja
iz pozicije partijskog voe

Fleksibilan sistem

vanredni izbori - ventil za reavanje kriza

Predsjedniki sistem

Monocefalna egzekutiva

ujedinjena funkcija efa drave i efa vlade

jaki ef drave (predsjednik) koncentracija izvrne
vlasti

Izvrna ne vlast potie iz parlamenta

odvojeni (direktni) izbori za vladu (predsjednika) i

parlament

Vlada ne odgovara parlamentu

izborni mandati nepromjenjivi

predsjednik ne moe raspustiti skuptinu - skuptina ne
moe smijeniti predsjednika
izuzetak od pravila - impeachment

Predsjedniki sistem

Izvrna vlast u rukama jednoga - predsjednika

formalno ne postoji kabinet sekretari, a ne ministri

jedini formalni odluilac - predsjednik
faktiki kolektivni kabinet, kao kod svake druge vlade

Winer takes all

nema koalicionih vlada pobjednik dobija sve

Rigidan sistem

fiksni mandat predsjednika

nema vanrednih izbora ni za jednu instituciju

Mjeoviti sistem

Bicefalna egzekutiva

razdvojena

funkcija efa drave i efa vlade

jaki ef drave (predsjednik) jaki ef vlade
(premijer i njegov kabinet)

Izvrna vlast potie iz skuptine

predsjednik

bira vladu

imenuje premijera - parlament

Odgovornost vlade pred parlamentom

vlada

traje onoliko koliko ima podrku veine u

skuptini
predsjednik moe raspustiti skuptinu

Mjeoviti sistem

Podijeljena izvrna vlast

predsjednik odbrana, spoljna politika, opta ustavna

pitanja
vlada unutranja politika, ekonomija

Predsjednika mo

iz direktnog mandata, rasputanja skuptine

iz skutinske veine (ako je ima)

Mo vlade

iz zavisnosti od parlamentarne veine (ako je ova

suprotna predsjedniku)

Hibridni sistem

kohabitacija

Partijski sistemi

Jednopartijski sistemi avangardna partija

(komunistiki, autoritarni, postkolonijalni)

Dvopartijski sistemi formula 55-45

(SAD, Britanija)

Dvije i po stranke formula 45-40-15 (Njemaka)

Viepartijski sa dominantnom partijom formula 4525-20-10 (vedska, Japan, Indija, CG)

Viepartijski bez dominantne partije

20-15-10-10

(vajcarska, Belgija, Holandija, Slovenija, Srbija)

formula 25-20-

Kombinacije
Partijski sistem * politiki
sistem Dvopartijski
Predsjedniki-dvopartijski
dvopartijski

Predsjedniki
Predsjedniki-viepartijski
viepartijski
Viepartijski

Parlamentarni-

Parlamentarni
Parlamentarni-

Tipovi izbornih sistema

Veinski prosti uninominalni (SAD, UK)

Veinski - apsolutna veina (Francuska)

Proporcionalni sistemi

a) sa ekstremno niskim cenzusom (1%)

b) sa umjerenim cenzusom (3%)
c) sa visokim cenzusom (5%)
d) sa ekstremno visokim cenzusom (10%)
e) sa vie izbornih jedinica
f) at large - jedna izborna jedinica
g) sa DOntovom formulom
h) sa nekom drugom formulom

Kombinacije
Izborni sistem * politiki
sistem
Veinski

Predsjedniko-veinski

Predsjedniki
Predsjedniko-proporcionalni
proporcionalni
Proporcionalni

Parlamentarno-veinski

Parlamentarni
Parlamentarno-

Politika kultura

Individualne orijentacije lanova politikog sistema

prema njemu samom

Nivo sistema

Nivo procesa

Nivo politike

Legitimitet sistema?

Almodnova tipologija

Parohijalni

Podaniki

Participativni tip

Vrijednosni (supstantivni) i procesni konsensus

Politika socijalizacija

Nain formiranja politikih vrijednosti i nain prenosa

politike kulture sa jedne generacije na drugu

Agensi politike socijalizacije

Porodica

Obrazovni sistem

Vjerske institucije

Vrnjake grupe

Interesne grupe

Mediji

Politike partije

Prijedlog za uenje
Drava

Velika
Britanija
SAD
Francuska
Njemaka
Japan
Rusija
Kina
Meksiko
Iran

Politiki
sistem

Partijski
sistem

Izborni
sistem

Struktura
vlasti

Bitni
istorijski
trenuci

Politika
kultura

Ekonomski sistem

Iz udbenika spremiti
poglavlja

1: Predmet komparativne politike

2: Poreenje politikih sistema

3: Politika kultura i politika socijalizacija