I.

Wika bilang Panlipunang Penomenon

1. Wika at Linggwistiks nina Consuelo Paz, et. Al
Gawa ni Consuelo Paz na isang linguists kaya gumagamit ng mey atbp.
Ano ang wika?
o Behikulo ng ating ekspresyon at komunikasyon na epektibong
nagagamit.
o Sistem ng mga arbitraryong bokal-simbol na ginagamit ng mga
miyembro ng isang komyuniti sa kanilang komunikasyon at pakikipagugnayan sa isat isa.
o Sistem ng mga rul
Paggamit ng mga patinig
Paggamit ng mga fangsyon ng salita
o Sistem ng mga arbitraryong bokal-simbol
Walang koneksyon ang symbol at kahulugan nito
Pagkamalikhain ng Wika
o Nasa tao lamang at wala sa ibang nilalang
Mey grammar ang lahat ng wika
o Linggwistik-kompetens kakayahang magsabi kung tama o mali
ang isang sentens
o Fonetiks artikulasyon ng mga tunog
o Fonoloji pagpapattern o kombinasyon ng mga tunog
o Morfoloji pagbuo ng mga salita
o Sintaks pagbuo ng mga sentens
o Semantiks interpretasyon ng mga kahulugan ng mga salita at
sentens
Lahat ng grammar ay pantay-pantay
Nagbabago ang wika
o Pinakamadaling maapektuhan ang bokabularyo
o Halimbawa
Wikang Latin -> Romance Languages
Linggwistiks
o Sayantifik na pag-aaral ng wika ng tao
o Poliglot spiker ng maraming wika
2. Mga Varayti ng Wika ni Nilo S. Ocampo
Sulat ni Nilo S. Ocampo na isang manunulat
Dalawang Uri ng Baryasyon
o Geographic Linguistics (Dayalek)
o Panlipunang Baryasyon (Sosyolek)
Ang Istandard na Wika
o Varayti na itunuturing na wasto at tama
o Itinuturo sa eskwelahan
Punto (Aksent) at Dayalek
o Punto aspeto sa pagbigkas na nagpapakita ng pinanggalingang
rehiyon o lipunan.
Kaibang bokabularyo
Kaibang anyong gramatikal

Mga Dayalek na Rehiyunal

Isogloss at Dayalek na Hangganan
o Isogloss mga linya na naghihiwalay sa gamit na varayti ng wika ng
dalawang lugar
o Bidialectal nagsasalita ng dalawang dayalek
o Bilingual nagsasalita ng dalawang wika
Bilingguwalismo
o Halimbawa
Canada French at English
Pagpaplanong Pangwika
o Proseso
Pagpili
Kodipikasyon paggawa ng standard
Elaborasyon linangin sa pamamagitan ng paggamit
Implementasyon
Mga Pidgin at Creole
o Pidgin varayti ng isang wika na napaunlad sa kadahilanang praktikal
(pangangalakal) sa pagitan ng dalawang tao o grupo ng mga tao na
may magkaibang wika.
o Creole kapag nadevelop na ang pidgin at naging unang wika ng
isang lipunan
Halimbawa: Chavacano, Tok Pisin
Wika, Lipunan at Kultura
Mga Panlipunang Dayalek (Sosyolek)
o Edukasyon
o Okupasyon
Jargon
o Uring Panlipunan
o Edad
o Kasarian
o Etnikong Kaligiran
Idyolek
o Dayalek na personal ng bawat ispiker na indibidwal ng isang wika
Register
o Wika na nakakonstekto sa kasalukuyang sitwasyon
Tenor
o Nakadepende sa katayuan ng kausap. Pormalidad.
Larang/Field
o Depende sa propesyon o topic na pinaguusapan.
Paraan (Mode)
o Pamamaraang gamit sa komunikasyon.
Katangian ng mga Pananalitang Espotanyo
o Mga patlang o pampunong bigkas
o Marker ng pagkaunawaan o simpatya sa naguusap
o Paguulit
o Pagtatangka sa pagbabago ng paguusap
Magkahalong Paraan

Diglossia
o Sitwasyong may dalawang napakaibang varayti ng wika sa loob ng
isang komunidad ng pagsasalita, bawat isa ay nay katungkulang
panlipunan.
Wika at Kultura
Determinismong Lingguwistik
o Itinatakda ng wika ang pagiisip
Ang Haypotesis na Sapir-Whorf
o Edward Sapir at Benjamin Whorf
o Pagmamanipula ng wika sa pagiisip ng tao.
o Hal. Ingles at ang mga Hopi

II. Kalikasan ng wikang Filipino

1. Mulang Tagalog Hanggang Filipino ni Virgilio Almario
Walang Tradisyon ang Filipino
Alpabetong Romano
o Espanyol
Nagsagawa ng unang malawakang kodipikasyon (pagsasaayos)
Gumawa ng mga disyonaryo ang mga Fray
Alpabetong Romano unang hakbang sa pormalisasyon
o Katon tinuturo ang wika at Alpabetong Romano
Nahating Lipunan
o Wala nang gustong matuto ng Baybayin
Abakadang Tagalog
o Amerikano
Pagpapalaganap ng Abakada
o Nobyembre 13, 1936 itinatag ang Surian ng Wikang Pambansa
Purismo sa Wika
o Pinigilan ang paglawak ng Pilipino na Purismong Tagalog
o Barirala ni Lope K. Santos Tagumpay na nakapagtranslate sa Wikang
Pambansa
Bilingguwalismo sa Edukasyon
Pilipino versus. Filipino
Wika ng Modernisasyon
Katon - aklat na binubuo ng maiikling pangungusap at parirala para
pagsanayang basahin ng mga baguhan
Wikang Filipino Bilang Konsepto ni Pamela Constantino
Timeline
o Konstitusyon ng 1935 batay sa isang wika ang Wikang Pambansa
o Executive Order 134 Tagalog ang naging batayan nito
o Disyembre 30, 1937 pinirmahan ito ni Pangulong Quezon
o 1959 Tinawag itong Pilipino
o Department Order No. 7 Tinawag itong Pilipino ni Sek. Romero
(Departamento ng Edukasyon)
o 1973 Lahat na ay batayan ng Wikang Pambansa at tatawaging
Filipino sa Konstitusyon ng 1987.

Konseptuwal na Batayan ng Filipino

o Lingua Franca at Dayalekto
Lingua Franca at Karanasang Komon ng mga Filipino
o Wikang ginagamit ng dalawang tao na may magkaibang wika Lingua
Franca
Horizontal vs. Vertical
o Horizontal
Filipino -> Wika sa Pilipina -> Banyagang Wika => Lingua Franca
o Vertical
Konstitusyon
Tagalog
Pilipino (Tagalog +)
Filipino (Pilipino +)
Mga Dayalekto ng Filipino at Pagkilala sa mga Katutubong Wika ng Pilipinas
o Interference Epekto ng unang wika sa pangalwang wika
o Code Switching Pagpapalitan ng istruktura ng katutubong wika
Natural na Proseso at Papel ng mga Tagapagsalita ng Katutubong Wika

2. Mga artikulo mula sa Ang Wikang Filipino: Atin Ito ni Consuelo Paz
A. Tsapter 1 Filipino- Pinagkaisahang Wika
Ang Sistemang Demokratiko Pagpapasya ng Karamihan
o Ang mismong nagsasalita ang gumagawa ng gagamitin niyang
linggwa franka
Madaling matutunan at matuto pantay-pantay ang oportunidad
o Malaking porsyento ng linggwa franka ay galing sa sarili nilang
katutubong wika
Nakabatay sa reyalidad daynamik na wika
o Madaling magbago
B. Tsapter 2 Ang Unibersal na Nukleyus at ang Filipino
Mga Tunog
o Halos lahat ng wika ay may p.
o Lahat ng wika natin ay may diin na ponemik
Mga Morpim at Salita
o Halimbawa:
Apuy
Bangun
o Kogneyt
o Hiram na Salita
o Pagkakabit ng mga apix sa system
Ang Sintaks
o May nawn at predikeyt
o Meyroong posesis o di kaya ay lokativ preys
C. Tsapter 3 Ang Filipino Bilang Linggwa Frangka
Linggwa Franca
Veripikasyon ng Linggwa Frangka

Ebidensyang Istruktural
Ebidensyang Sosyolohikal at Sikolohikal
Pangangailangan ng Panahon

III. Wika sa Kultura at Lipunang Pilipino

1. Wika, Nasyonalismo at Ideolohiya ni Pamela Constantino
Ideolohiya set ng mga magkakaugnay at organisadong pniniwala o ideya, at
maging atityud ng isang grupo o komunidad.
Nasyonalismo isang makabagong penomenon para ipaglaban at tangkilikan
ang sariling atin.
Wika at Ideolohiya
o Mga Ideolohiyang Umiral Dahil sa Wika
Ekonomiko
Kapitalismo
o Mga Amerikano
Relihiyon
Kristiyanismo
o Mga Espanol
Politikal
Nasyonalismo
o Mga Hapon
Bayan at Bansa
o Bayan
Noon
Mas maliit na yunit
o Bansa
Ngayon
Malaking Yunit Binubuo ng higit sa isang wika at kultura
Nasyonalimo at Pagpaplanong Pangwika: Tungo sa Modernisasyon ng mga
Wika sa Malaysia, Indonesia at Pilipinas
o Pagpaplanong Pangwika pagmamaniobrang pangwika
o Supraetnik pag-adap nila sa isang katutubong wika na malawak ang
gamit sa bansa
2. Ang Kapangyarihan ng Wika, Ang Wika ng Kapangyarihan ni Conrado de Quiros
3. Ang Wika ng Naghaharing Uri ni Consuelo Paz
Thai hindi magaling magIngles ngunit maunlad
Alienating Effects
Dokyu: Dont English Me (I-Witness)
Mga Artikulo mula sa pahayagan: Language, learning, identity, privilege
(Philippine Daily Inquirer)
Aquinos speaking in Tagalog/Filipino, a
weird affection (The Manila Times)
4. Ukol sa Wika at Kulturang Pilipino ni Zeus Salazar
Wika at Kultura

Wika Ekspresyon at imbakan-hanguan at agusan ng KULTURA

Identidad ng Bawat Wika

Halimbawa: Aleman na sumisigaw ng luger; Pranses na parang
nakahalik ang posisyon ng labi kapag nagsasalita
Bayan o Pamayanan (Ethnos sa Griyego o Volk sa Aleman)
Bayan at Bansa
Bayan
Pag-iral ng Kultura
Bansa / Estado / Nasyon
Paggamit ng Kultura
Aleman -> Austronesia + Alemanya
Irredentismo ang pagsasangkot o political na paggamit sa natural na
hangarin ng bawat kabuuang lumawak.

o
o

o
o

II
o
o

Wika ang impukan-kuhanan ng isang kultura

Kultura ng Wika sa Pilipinas
Paggamit ng ka___
Utang na Loob
Loob ta Labas
Paggamit ng Bait
Kultura ng Pilipinas sa Ingles
Salvage
CR
Where are you going?
Kultura ng Pilipinas sa Espanyol
Querida
Conyo
Leche

III
Ang Wika ay aluyan ng kultura.
Paggamit nito sa Edukasyon
Paggamit nito sa Pakikiugali
Ang pagkakaalam ng isang wika ay nangangahulugan ng pagiging
miyembro ng kultura nito.
o Naaangkin ng kultura ang isang tao o grupo ng mga tao
Wika at Kulturang Pilipino
o Pilipinas
Nasa yugto ng pamayanang pambansa
Kailangan magwagi laban sa Ingles
Nakasalalay sa pagiging bansa
o
o
o
o

5. Wika at Globalisasyon: Kalakaran, Pagtanggi at Pag-aangkin ni Vivencio R. Jose

Ang Globalisasyon Noon at Ngayon
o Noon
Lumalaban ang mga Filipino para sa Nasyonalismo
o Ngayon

Paghahari ng mga Multinational Corporations

Cultural Commodification
Ekonomiya
Knowledge Revolution sa Edukasyon para sa Kaunlaran
o Human Resources
o Paradaym na Filipino
Lakas
Talino
Determinasyon
o Problema sa pagkilala sa identidad
Papel ng mga guro sa Knowledge Revolution
o Gamitin ang Wikang Filipino sa Edukasyon
Sulong sa Hinaharap

Mga Wikang Filipino sa Edukasyonal na mga Isyu sa Panahon ng Globalisasyon ni

Wilfrido Villacorta
Makabuluhan pa ba ang Wikang Filipino?
o Dapat tayo ay mabuklod bilang isang nasyon
o Pagdating sa ating karakter sa Globalisasyon
Ang Tunay na Katayuan ng Ingles
o Importantens malaman
o Higit tayong matututo kapag tinuruan tayo sa Wikang Filipino at lalo na
sa Wikang una nating natutunan (Katutubong Wika)
o Mas magaling tayong magpahayag ng damdamin at mas bukas kapag
Filipino ang gamit
Ang Wika at ang Proteksiyon ng Kultura
o Alagaan ang Pamana ng Kultura
Ang Wika at ang Kompetisyong Global
o Palaganapin at Paunlarin ang Filipino
o Gamitin ang Filipino sa trabaho at huwag tingnan ang sarili bilang
empleyado ng mga dayuhan
6. Pagiging Lalaki, Pagkalalaki, at Pagkamaginoo ni Leonardo D. De Castro
Kasarian at Pagkakakilanlan
o Pagpapangalan Mga pangalang lalaki at babae
Masculinity at Pagkalalaki
o Pagiging Lalaki Bilang isang Pisikal na Katangian
o Pagiging Lalaki Bilang Pagpasa sa Pagsubok
o Pagiging Lalaki sa Puso at Babae sa Anyo
o Lalaki ang nakatago, Babae sa Puso
o Babae sa Loob, Lalaki sa Kutob
Pagiging Lalaki at Pagkalalaki
o Pagiging Lalaki
Nakakabit sa pagkakaroon ng Aring Panlalaki
o Pagkalalaki
Sosyolohikal at Sikolohikal na konsepto
Natural na Lalaki

Temporal-Limbic Systems
Higit na aktibo ang lalaki
o Cingulate Gyrus
Higit na aktibo sa pagsasalita ang mga kababaihan.
o Hati ng Utak
Nakalalamang ang babae sa mga gawaing kailangan ng mental
na abilidad
Pagkamaginoo
o May aspetong etikal
o

7. Ang Diskursong Patriyarkal sa Wika at Panitikang-Bayan ni Lilia Quindoza

Santiago
Kasarian salitang-ugat ay sari
Epiko mahabang naratib ukol sa pakikipagsapalaran ng bayani
Kasarian at mga Wika sa Pilipinas
o Misogyny kakulangan sa persepsyon dahil sa makaisang panig na
paninging pangkasarian
Pambalaki Neuter Walang Kasarian
Idealisasyon ng Babae sa Panitikan
o Dapat ay birhen, malinis, inihahalintulad sa bulaklak
o Pagsamba sa beatiko
o Nililigawan
o Puta
o Binebenta
o Leche
o Putangina
o Japayuki
8. Salitang Bakla: Makapangyarihan? Mapagpalaya? ni Eufracio Abaya at Jesus
Federico Hernandez
Ang Salitang Bakla
Mga Tunog
o Q ang global na istap
o Ch para sa voysles
Pagbubuo ng Salita
o Pagkabit ng Afiks
o Sabstitusyon
o Panghihiram
o Akronims
o Reduplikeysyon
o Kahawig
o Pagkakaltas
o Metatesis pagpapalitan ng ayos o tunog
o Katunog
o Pangalan ng Sikat
o Onomatopea
o Paggamit ng mga Metaphor

Istruktura