Dokazi i

dokazivanje
Malovi Anela, Bogievi Kristina, Kurpejovi
Anes

Pojam dokaza

U kriminalistikoj proceduri- razliito posmatrano

Logiki gledano dokaz je metodoloki postupak
za potvrivanje istinitosti postavke
Elementi dokaza u logici su :
O tvrdnja ili teza ija se istinitost utvruje (thesis
probandi),
O razlozi ili argumenti zbog kojih se utvruje
injenica (argumenta probandi),
O nain na koji se utvruje (modus probandi) i
sredstva kojima se utvruje injenica
(instrumenta probandi)
O uvjerljivost, snaga dokaza (nervus probandi)

Ne postoji jedinstvena
definicija pojma dokaza!

Dva pristupa definisanju pojma

dokaz:
1.

Krivino procesni:

U
formalnom
smislu

Odnosi se na radnje
dokazivanja
Radnje koje sud vri da bi
formirao svoje ubjeenje o
postojanju ili nepostojanju
injenica- uticaja na njegovu
odluku

U
materijalno
m smislu

svaki dokazni osnov ili razlog

sadran u odeenom
dokaznom sredstvu koji
govori o istinitosti neke
injenice vane za postupak.

Iz definicije dokaza u materijalnom

smislu pojam dokaza sastoji iz sledecih
Nosilac dokazne informacije
elementa:
Moe da bude: materijalne i
Dokazni izvor
Predmet
dokaza
Dokazni
osnov
Dokazna
sredstva
Dokazne
radnje

psihike prirode

Tvrdnja o postojanje, nepostojanju

odreene injenice
injenica koja je ve
utvrena i iz koje se izvlai
zakljuak o istinitosti
Izvori iz kojih se dobijaju
injenice koje predstavljaju
dokazni osnov
sistem krivino procesnih
regulisanih sredstava, naina I
metoda utvrivanja I spoznaje
stvarnosti

Duko Modly u svom djelu pod nazivom

Priruni kriminalistiki leksikon pod
dokazom podrazumjeva :
Faktike podatke ( dokazne
injenice) koji su sadrani u zakonom
predvienim izvorima dokaza ili
nosiocima dokaza (osoba, stvari i
tragovi) na osnovu kojih u postupku
propisanom pozitivnim propisima
nadleni organ utvruje postojanje ili
nepostojanje krivinog djela, krivicu
odreene osobe i druge okolnosti od
znaaja za donoenje odluke

2. Kriminalistiki :
Istie se definicija dokaza profesora
Branislava Simonovia:
Dokazi predstavljaju utvrenu
konstatovanu relevantnu vezu meu
procesima koji su direktno ili indirektno
uticali na nastanak krivinog djela,
tragovima, predmetima i ljudima.
Posmatrano sa gnoseoloke
(spoznajne) strane, dokazi
predstavljaju sve promjene u sredini
pripremanja, izvrenja, prikrivanja i
uivanja plodova krivinog djela

Nae zakonodavstvo ne daje konkretnu definiciju pojma

dokaz, niti listu sredstava koja se na sudu mogu koristiti kao
dokaz, ve se koristi kao poznat pojam. Definicija profesora
kulia:
Dokazi predstavljaju podatke injenine prirode koji
proizlaze iz krivinoprocesnih radnji koje su
preduzeli subjekti krivinog postupka, a pre svega
sud, koji jedini izvodi dokaze u krivinom postupku,
na osnovu kojih se utvruje injenino stanje, a na
temelju koga se izvode krivinopravno relevantni
zakljuci u pogledu bitnih elemenata krivinog dela i
krivine odgovornosti, te izbora, odnosno mere
konkretne krivine sankcije, kada su za to ispunjeni
potrebni materijalni i procesni uslovi, ili se na
temelju tih podataka izvlae odreeni
krivinoprocesni zakljuci, pri emu se takvi zakljuci
suda u procesnom smislu uobliavaju u okviru odluke
kojom se na zakonski regulisan nain reava
predmet krivinog postupka

Dokazivanje
Dokazivanje predstavlja sloenu i
raznovrsnu procesnu djelatnost
krivinoprocesnih stranaka i
krivinog suda s ciljem utvrivanja
pravno relevantnih i drugih
injenica u krivinom postupku, tj.
radi injeninog i pravnog
oformljenja krivine stvari.

otkrivanje dokaza

sprovoenju dokaznih radnji

izvoenje dokaza
fiksiranje izvedenog sadraja
proveravanje dokaza
ocjenu dokaza

 S obzirom na sloenost i delikatnost ovog

procesa pa samim tim i veliku mogunost

pravljenja greaka mora se strogo voditi
rauna o potovanju odredaba ZKP-a i
pravila kriminalistike taktike i
tehnike prilikom preduzimanja svake faze
dokazivanja.
Dakle, mora se potovati princip
kontinuiteta dokaza- dokaz moe biti
upotrijebljen i koristan samo ako je
vjerodostojan.
Ako ovo pravilo nije potovano, kontinuitet
dokaza nee postojati, odnosno bie
prekinut ime se dovodi u sumnju dokazni
kredibilitet dokaza.

Princip in dubio pro reo - lan 3. stav 3.

ZKP-a CG
Jedan od temeljnih principa krivino
procesnog prava CG
Sumnja u pogledu postojanja nekog bitnog
obiljeja krivinog djela ili u pogledu
injenica od kojih zavisi primjena neke
odredbe krivinog zakonika ili ZKP-a,
povlai za sobom obavezu suda da u
krivinom postupku donese odluku koja je
povoljnija za okrivljenog.

Dokazne radnje
U glavi VII Zakonika o krivinom postupku,
definisane su radnje dokazivanja:
1. Pretresanje stana, stvari i lica

2. Privremeno oduzimanje
predmeta i imovinske koristi

3. Postupanje sa sumnjivim
stvarima

4. Sasluanje okrivljenog

5. Sasluanje
svjedoka

6. Uviaj, rekonstrukcija

7. Vjetaenja koja ukljuuju

obdukciju, ekshumaciju, vjetaenje
tjelesnih povreda, toksikoloka ispitivanja,
tjelesni pregled, psihijatrijsko vjetaenje,
vjetaenje poslovnih knjiga i DNK analiza
8. Fotografisanje i audiovizuelno
snimanje

9. Mjere tajnog nadzora ( l. 157)

1) Tajni nadzor i snimanje telefonskih razgovora i drugih
komunikacija na daljinu;
2) Presrijetanje, prikupljanje i snimanje raunarskih
podataka
3) Ulazak u prostorije radi tajnog fotografisanja,i video i
audio snimanja u prostorijama;
4)Tajno praenje i video i audio snimanje lica i predmeta
5)Simulirana kupovina predmeta ili lica i simulirano
davanje i primanje mita;
6)Pruanje sumuliranih poslovnih usluga ili sklapanje
sumuliranih pravnih poslova;
7) Osnivanje fiktivnog privrednog drutva;
8) Praenje prevoza i isporuke predmeta krivinog djela;
9) Snimanje razgovora uz prethodno informisanje i
saglasnost jednog od uesnika razgovora;
10) Angaovanje prikrivenog isljednika i saradnika.

Teret dokazivanja
Postupak iznoenja dokaza centralni dio glavnog
pretresa
Teret dokazivanja - odreivanje koja strana je duna
da dokazuje neke injenice - nije formalno regulisano
Pod teretom pruanja dokaza u krivinom postupku,
podrazumijeva se pravo i dunost odreenih
krivinoprocesnih subjekata da predlau izvoenje
dokaza, radi utvrivanja pravno relevantnih i drugih
injenica
Istorijski posmatrano, pitanje tereta pruanja dokaza
u krivinom postupku, rjeavano je na vie razliitih
naina, zavisno od samog sistema krivinog
postupka.

Anglosaksonsk
i (akuzatorski)
krivini
postupak
teret pruanja dokaza
na strankama
Prvi red -ovlaeni
tuilac- bio duan da
kao osnov svoje tube
predlae izvoenje
odreenih dokaza
Optueni -sa svoje
strane imao pravo da
prua dokaze
Sud je bio pasivan
nije bio duan da
prua dokaze

Kontinentalnoevropski
(inkvizitorski)
Teret pruanja dokazana krivinom sudu
Sud sam predlae i izvodi
sve dokaze u krivinom
postupku
Sud aktivan

U naem krivinom
postupku
O Optuno raspravni
O zakonodavac nije izriito reio pitanje

tereta pruanja dokaza

O teret pruanja dokaza nejednako
podeljen izmeu glavnih
krivinoprocesnih subjekata
O ovlaeni tuilac - prvenstveno ima pravo
i dunost da prua dokaze u krivinom
postupku
O aktivnost krivinog suda na planu
pruanja dokaza je dopunska

Dokazne zabrane
Koji se dokazi, odnosno dokazna
sredstva ne mogu koristiti - dvije
kategorije:
O dokazi izriito zakonom zabranjeni iz

raznih razloga
O dokazi inae doputeni, ali zabranjeni
uslijed nedozvoljenog naina
pribavljanja

 Otkrivanje dokaza
O Takva aktivnost stranaka i krivinog suda

kojom se utvruje postojanje injeninih

podataka u jednom ili vie izvora dokaza.
O na postojanje odrijeenih dokaznih izvora
moe ukazati bilo koje nezainteresovano lice,
pa i krivini sud po slubenoj dunosti

Izvoenje dokaza
Prihvatanje otkrivenih izvora dokaza i njihovo dalje procesno

uobliavanje tj. pismeno fiksiranje injeninih podataka, da bi

se uspjeno upotrijebile kao dokaz spornih injenica
Ovom aktivnou krivinog suda postie se prikupljanje
injeninih podataka i njihovo obezbeenje, koja aktivnost se
preduzima na zakonom predvien i ureen nain
Primjer, poto je otkriveno da je jedno lice bilo oevidac
krivinog dogaaja i, samim tim, da posjeduje odrijeene
injenice u vezi sa izvrenjem krivinog dela, krivini sud e
to lice pozvati i sasluati ga kao svedoka kako bi se sadrina
njegovog iskaza mogla iskoristiti kao dokaz odreenih spornih
injenica
Slina sutuacija za predmet kao izvor informacija, jer postoji
obaveza da se tano fiksira mjesto i poloaj naenog
predmeta, a posebno da se fiksiraju tragovi na njemu

Provjeravanje
dokaza
O Ima za cilj utvrivanje vjerodostojnosti
dokaza i izvora informacija
O Krivini sud e pristupiti provjeravalju
dokaza i izvora informacija, u sluaju ako
posumnja u njihovu vjerodostojnost
O Ovo se postie izvoenjem drugih dokaza,
kojima se potvruje ili negira sporni dokaz

Ocjena dokaza
O Predstavlja utvrivanje vrijednosti otkrivenih i

izvedenih dokaza u odnosu na sporne injenice, koje su

predmet dokazivanja i koje ine sadrinu krivine
stvari
O Poslijednja, zavrna i najvanija aktivnost krivinog
suda kojom se postie krajnji cilj dokazivanja
O Ova djelatnost krivinog suda je u odreenoj zavisnosti
od prethodnih djelatnosti u sistemu dokazivanja
O Svaki izvedeni dokaz mora da se podvrgne ocjeni
O Ocjenu o istinitosti ili neistinitosti injenice vri sud na glavnom
pretresu i izlae je u razlozima presude
O Ocjenu dokaza mogu da vre i stranke : tuilac i optueni
O Pri ocjeni dokaza sudija se slui logikim (indukcija i
dedukcija) i tehnikim ispitivanjem

O Dopunjavaju se psiholokom ocjenom

O Najvaniju ulogu u ocjeni dokaza ima iskustvo

sudije
O Ako vie dokaznih osnova dokazuje neku
injenicu na isti nain u pitanju je sticaj dokaza
O Kolizija dokaza postoji ako vise dokaza
predstavlja istu injenicu razliito

Teorije o ocjeni dokaza

Aktivnost krivinog suda radi utvrivanja
vrijednosti dokaza, bila je u odreenoj
zavisnosti od stava zakonodavca

Teorija o
zakonskoj
vrijednosti
dokaza

Teorija o
slobodnoj
ocjeni dokaza

Teorija o zakonskoj
vrijednosti dokaza
O Karakteristina za kontinentalno-

evropski (inkvizicioni) krivini postupak

O Zakonodavac je u samom procesnom
zakonu predvidio mjerila na osnovu
kojih se utvruje vrijednost svih dokaza
O sudija je bio duan da se strogo
pridrava zakona i da dokazima prizna
onu vrijednost koja je bila odreena
zakonom bez obzira na svoje lino
uvjerenje

Teorija o slobodnoj ocjeni

dokaza
O primjenjivana je u anglosaksonskom

(akuzatorskom) sistemu krivinog postupka, a

primjenjuje se i u savremenom krivinom
postupku
O Na zakonodavac je predvidio da krivini sud nije
vezan niti ogranien nikakvim posebnim
formalnim dokaznim pravilima prilikom
ocjenjivanja da li neke injenice postoje ili ne
postoje
O Krivini sud - duan da se pridrava Ustava i
zakona i da ima u vidu zakone logike o pravilnom
miljenju i zakljuivanju

O Izuzetno, trai se da se odreene okolnosti dokazuju samo

odreenim dokaznim sredstvom (na primjer za ponavljanje

postupka u korist osuenog okolnost daje pravosnana
presuda zasnovana na lanom iskazu svjedoka)
O Izuzetak od slobodne ocjene dokaza je i pravilo da se
odreena injenica ne moe uzeti kao dokazna ako tome u
prilog ne idu odreeni dokazi, kao i posebna pravila o
dokazima u sluajevima seksualnih delikata.
O Potreba i obaveza obrazlaganja odluke treba da iskljui
samovolju suda i omogui uvid da li se ocjena dokaza
kretala u zakonskim okvirima
O Predmet ocjene dokaza po slobodnom uvjerenju je svaki
dokaz za sebe i svi zajedno
O Svaki dokaz se cijeni ali ne izolovano od drugih dokaza
O Sud moe slobodno da cijeni samo injenice i dokaze koji
su izneseni na glavnom pretresu, na kojima zasniva
presudu.

Vrste dokaza u
kriminalistikoj proceduri

U kriminalistikoj teoriji postoji nekoliko razliitih

kriterijuma na osnovu kojih se vri klasifikacija
dokaza u kriminalistikoj proceduri. Tako se u
zavisnosti od kriterijuma dokazi u kriminalistikoj
proceduri mogu podeliti na:
neposredne i posredne;
originarne i izvedene;
optune i odbrambene;
line i materijalne;
pravno valjane i pravno nevaljane.

Podjela na neposredne i
posredne dokaze
O Na primjer, neko lice je bilo oevidac krivinog djela

ubistva i kao takvo neposredno je opazilo radnju

izvrenja, tanije moment kada je odrijeeno lice
ispalio hitac iz vatrenog oruja u tijelo rtve. Iskaz
ovog lica u svojstvu svjedoka u sebi sadri
informacije koje neposredno dokazuju postojanje
odnosno nepostojanje odlune injenice. Radi se
dakle o dokazu koji ima jednoznaan odnos prema
odlunoj injnici, tj. iskaz ovog lica ukazuje na
injenicu da je dato krivino djelo ubistva izvreno
tako to je identifikovano lice ispalilo hitac iz
vatrenog oruja u tijelo rtve. Neposredni dokazi se
mogu dobiti i na osnovu drugih dokaznih sredstava

Posredni
ili kako se jo nazivaju indicijalni dokazi su takvi
dokazi, na osnovu kojih se u kriminalistikoj
proceduri na posredan nain utvruje
postojanje ili nepostojanje neke sporne pravno
relevantne injenice u vezi sa konkrentim
kriminalnim dogaajem. Ovo se vri tako to se
pomou ovih dokaza neposredno utvruje
egzistencija neke druge injenice, na osnovu
koje se posredno donosi zakljuak o postojanju
ili nepostojanju neke sporne pravno relevantne,
odnosno odlune injenice

Originarni i izvedeni dokazi

Ova podjela je izvrena na
osnovu izvora dokaznih
informacija.

Originarni dokaz
je onaj dokaz i sve one injenice
dobijene neposredno od orginarnih
izvora dokaznih informacija, kojima se
utvruje postojanje ili nepostojanje
spornih pravno relevantnih injenica.
Tako na primjer, originarni dokazom se
smatra onaj dokaz iji je izvor
informacija lice koje je injenine
podatke neposredno opazilo svojim
ulima, zato to je bilo oevidac
kriminalnog dogaaja

Izvedeni dokazi
su one injenice koje nijesu utvrene
neposredno na osnovu originarnog izvora
dokaznih informacija ve posredno putem
surogata, odnosno njegove zamene u kome
je sauvana, odnosno fiksirana dokazna
informacija nakon izvrenja kriminalnog
dogaaja. Izvedeni dokazi su kopija dokazne
informacije, formirane prilikom izvrenja
krivinog djela i u funkciji njegovog izvrenja.
Izvedeni dokazi predstavljaju nuno zlo,