Lekcija 9

Statika

Statika je grana mehanike koja se bavi analizom optereenja (sila i obrtni moment ili moment)
fizikih tela u statikoj ravnotei, to jest, u stanju u kome se poloaj tela ne menja kroz vreme, ili
kada su komponenete ili strukture pri konstantoj brzini. Kada su u stanju statike ravnotee, telo je ili
u stanju mirovanja ili se centar njegove mase kree konstantnom brzinom.
Prema Prvom Njutnovom zakonu, ova situacija podrazumeva to da su sila i ubrzanje (takoe poznat i
kao moment sile) koji deluju na svaki delo tela jednaki nuli. Iz ovog ogranienja mogu se izvesti
veliine kao to su sila ili pritisak. Sila koja je jednaka nuli je poznata i kao prvi uslov za ravnoteu a
ubrzanje koje je jednako nuli je poznato kao drugi uslov za ravnoteu.
Skalar je veliina kao to su masa ili temperatura, koja ima samo intenzitet. Vektor je veliina koja
ima i intenzitet i pravac. Vektori se mogu slagati koristei se prinicipom zakona paralelograma ili
zakona trougla. Vektori sadre komponente u ortogonalnoj bazi. Jedinini vektori i, j i k su po
dogovoru analogni osama x,y i z.
Sila je delovanje jednog tela na drugo. Sila je ili guranje ili vuenje. Sila ima tendenciju da pokree
telo u pravcu svog delovanja. Delovanje sile se oznaava njenim intenzitetom, pravcem njenog
delovanja i takom delovanja. Tako je sila vektorska veliina poto njen efekat zavisi od pravca kao i
intenziteta delovanja.
Sile se svrstavaju bilo kao kontaktne sile ili kao sile koje deluju na telo. Kontaktna sila se stvara
direktnim fizikim kontaktom; primer je sila koju telo vri na oslonac. Sila koja deluje na telo se
stvara poloajem tela u polju sile kao to je gravitaciono, elektrino ili magnetno polje. Primer za silu
koja deluje na telo je teina tela u sili Zemljine tee.
Pored toga to ima tendenciju da pomera telo u pravcu delovanja, sila takoe moe da rotira telo u
odnosu na osu. Osa moe biti bilo koja linija koja ne preseca niti je paralelna sa linijom delovanja sile.
Ova sklonost ka rotiranju je poznata kao moment (M) sile. Moment se takoe naziva i obrtni
moment.
Intenzitet momenta sile u taki O jednak je najkraem rastojanju od O do linije delovanja F
pomnoen intenzitetom sile: M=F*d, pri emu je F=sila koja deluje a d=najkrae rastojanje od ose do
linije delovanja sile (krak sile).