ص ٰـلـوۃُُُُُ َوُُالـس َ
سـل ٰۡـینَُ
ُُالـعٰ ـلَـمٰ ۡینَ ُُُُ َوُُالـ َّ
ُُر ٰ
َّـَلمُُ َ
سـیٰـ ُٰدُُُُ ۡالـم ۡـرُُ َ
ع ٰـلیُُُ َ
ا َ ۡلـ َحـمۡ ـدُُُ ٰ ہّلِلٰ َ
ٰ
ہ
الـرحٰ ُـی ُِٰؕمۡ
ۡ
ۡ
َّ
ۡ
ـسۡ
ا َ َّماُُبَـعۡ ـدُُُفَاَع ۡوذُُُُبٰ ہ
اُّلِلُُُٰمٰ نَ ُُُالشیط ٰن
الـرحـمٰ ٰنُُُُ َّ
ُُُالر ٰجی ٰمُُُُُِؕبٰ ٰمُُُُالـلـ ٰہُُُُ َّ
َّ
د ديوبند نه بريلي
(حقيقت)
د ديوبند نه بريلي (حقيقت)
د كتاب نوم :
ُمصنِّف :عالمه موالنا محمد كوكب نوراني اوكاړوي
پشتو ُمترجم :فضل الرحمان فاضل بهيره
د چاپ كال:
مارچ 2016ء
تعداد:
3000
ُ
ټول حقوق بح ِّ
صنِّف ډاكټر كوكب نوراني اوكاړوي محفوظ
ق ُم َ
دي
دا كتاب د كاپي رائټ تحت رجسټرډ دې .رجسټريشن نمبر
14872
دفتر كاپي رائټ ،حكومت پاكستان
حـُیـم ُ
ُالر ُٰ
بُٰـسُـ ٰمُالـُلہـ ٰهُالـ َّرحُـمُٰـ ٰن َّ
ُ
انتساب
د رح َمت عالَم نُور ُم َجسَّم
شَفيع ُمعَ َّ
ظم
س َّلمُ
صلَّىُهللاُتَعَ ٰالىُ َ
ُو َ
َ
ُو ٰا ٰل ٖه َ
علَی ٰه َ
د هر يو رښتيني عاشق په نوم
كوكب غ ٰف َرلهُ ُ
ُُ
د ديوبند نه بريلي
ُ
ُ
ُُُُُُُُُُُُُدا ُكتاب ُ”ديوبند ُسے ُبريلى“حضرت ِّ
عالمهَ ،موالنا،
ډاكټر محمِّد كوكب نوراني اوكاړوي دَ َامـتُبَ َـركَـاتـهـمُالُـعَـالٰـیَـهُُُپهُ
اردوُژبهُكښُووُ .
ُ
ُ
ُ
ُ
كښُدُوسُ
ُُُُُُُُُما ُ(فضلُالرحمٰ ن)ُدُدېُكتابُ ُپهُاُسانهُپښتوُژبهُ
َ
مناسبُدُتر َجمهُكولوُكوششُكړېُدېُ.كهُچرېُپهُدېُتر َجمهُكښُڅهُ
غلطيُياُكمېُ،زياتېُاومومئُنوُستاسوُپهُخدمتُكښُعرضُدېُچهُ
ٰ
فُصاحبُُتهُخبرُاوكړئُاوُدُثوابُحقدارُجوړُشئُ .
ٰ
صنٰ
م َ
پيشكش :ډاكټر كوكب نوراني
ُُُغ ٰف َرلهُ
د يوبند نه بريلـى
1
تقديم
از :حضرت ع َِّالمه پروفيسر ډاكټر محمد مسعود احمد
صاحب
فاضل ُمصنِّف ِّ
عالمه كوكب نوراني اوكاړوي صاحب ُد ُملكُ
معروفُوُمشهورُشخصیتُدېُ.دُهغوئيُمخُروښانهُ،دُهغوئيُخبرېُ
كيُ،دُهغوئيُتقريرُاثرُلرونكېُ،دُهغوئيُ ٰلیكُزړهُ
زړهُروښانهُكوون
ٰ
ٰمامتُوُخطابتُ،دُتبلیغُوُارشادُ،دُتصنیفُوُتا ٰلیفُ
پورېُ.هغوئيُدُا
ٰ
فرائٰضُپهُملكُاوُدُملكُنهُبهرُپهُډيرُښكليُاوُښهُاندازُكښُكويُ.
ٰ
مولىُ ٰ
ٰينيُخدماتُدُٰ
تعالىُدُٰدُهغوئيُدرجاتُاوچتُكړيُاوُدُهغوئيُد
ٰ
قبولُكړيُ،ا ُٰمینُ .
ُُُُدُسترګوُالندېُكتابُ“ديوبندُسےُبريلی”ُپښتوُنومُ[دُديوبند ُنهُ
بريليُته]ُيوُاصَلحيُكوششُدېُاوُدُدېُمقصدُدُزړهُاوُدُنظرُپاكيُ
دهُ........دُدېُاصلُمحركُ[يعنېُوجه]ُپهُافريقيُملكونوُكښُدُمسلمانانوُ
پهُمینځُكښُپه ُدٰينيُمسائٰلوُباندېُجګړهُاوُفسادُدېُ،اوُدُهغېُزړهُ
ص ٰنفُپهُدېُ
ازاروونكيُنظارېُ
ٰ
هغوئيُپخپلهُلیدليُوېُ.........فاضلُم َ
نیادُدُسركارُ
ډيرُزياتُخفهُهمُشوُاوُحیرانُهمُشوُچهُدُدېُجګړېُب
ٰ
تُمباركهُدېُ......دُهرُمذهبُمنونكيُدُخپلُبانيُ
ٰرسالتُماب ُﷺُذا ٰ
اوُمشرُصرفُصفتونهُبیانويُخوُدُځىنېُُتشُدُنومُمسلمانانوُداُ
ٰ
ت ُمباركهُكښُهیڅُ
بدبختيُدهُچهُهغوئيُتهُدُحضور ُانور ُﷺ ُپهُذا ٰ
ٰ
صفَتُنهُښكاريُ،بسُعیبونهُاوُخامئُپكښُلټويُ.......اوُكلهُئېُكهُ
ٰ
پهُيوُصفتُنظرُپريوځيُنوُهغهُهمُپهُعیبُكښُدُبدلولوُكوششُ
ٰ
كويُ .......
د يوبند نه بريلـى
2
ص ٰنف ُدا ُحقیقتونه ُپه ُ“دې ُكتاب’’ ُكښ ُواضحه ُكړيُ
ُُُُ ٰ
فاضل ُم َ
ديُ.......هغوئيُداُډيرهُزړهُپورېُخبرهُلیكليُدهُچه“ُ.دُنبىُ(ﷺ)ُسرهُ
دُامتيُتعلُّقُدُټولوُنهُجداُدېُ،دُهرېُدنیاويُخپلوئُدُپاسهُدېُ،داُدُ
دٰماغوُنهُبلكهُدُزړهُمعاملهُده(ُ”.صُ )٨
ٰ
صطفىُﷺُدُديدنُدُپارهُدٰماغُنهُبلكهُزړهُپكارُدېُاوُ
ُُُُُُبېُشكهُدُم
هغهُهمُهغهُزړهُچهُسلُټوټېُشوېُويُُ.........دُكومُيوُښكليُجانانُ
نظارهُچهُدُزړهُپهُسترګوُكولُپكارُووُ،افسوسُدُهغوئيُنظارهُپهُ
دٰماغوُاوكړېُشوهُ،دُسرُپهُسترګوُاوكړېُشوهُ،دُزړهُپهُسترګوُاوُ
نهُكړېُشوهُ،ځكهُورتهُهیڅُهمُښكارهُنهُشوُ.........دُسرُپهُسترګوُ
كتونكوُنهُدُعقل ُپهُت َیروُكښُالرُخطاُشوهُاوُنورُئېُهمُدُځانُسرهُ
ګمراهُكړلُ.......رښتیاُخوُداُدهُچهُدٰماغوُوالؤُاوُزړهُوالؤُكښُډيرُ
فرقُدېُ........دومرهُفرقُڅومرهُچهُپهُزړهُاوُدٰماغوُكښُدېُ .
ُُُُُُُُپه ُ“دې ُكتاب’’ ُكښ ُد ُمدَّعا ُعرض ُكولو ُنه ُپس ُاصل ُكتابُ
صنٰف ُدا ُحديث ُوړاندېُ
شروع ُكیږيُ ........په ُشروع ُكښ ٰ
ُفاضل ُمُ َ
ُرسول ُهللا ُ(ﷺ) ُاووئیلُهغهُ
ٰال ُهللا ُم َحمد َُّ
كړېُدې”........چاُچهُ َال ُا ٰٰلهَ ُا َّ ُ
تُتهُداخلُشوُ......ُ“.بېُشكهُداُ َحدٰيثُٰپاكُرښتیاُاوُحقُدېُخوُدُ
جن
ٰ
دېُداُمطلبُبالكلُنهُدېُچهُصرفُ َك ٰلمهُوئیلُكافيُديُبلكهُدُعقیدۀُ
یدُوُرسالتُسرهُسرهُټولُمتع ٰلقاتُاوُضرورياتُهمُپهُزړهُكښُ
توح
ٰ
ٰ
داخلولُضروريُديُ.....داُضروريُدهُچهُداُزمونږهُپهُفٰكرُاوُشعورُ
خوارهُاوسيُ ُ.......
ت ُدٰينُباندېُ
ُُُُُُ
صنٰفُپهُخیالُكښُعقیدهُاوُپهُضروريا ٰ
ٰ
دُفاضلُم َ
يقین ُلرلُاصلُڅیزونهُديُاوُهمُداُدُاٰيمانُبنیادُدېُاوُهمُپهُدېُدُ
خَلصيُموندلوُدارُوُمدارُدېُ .........
ُُُُُُُهغوئيُدُخپلُموقفُپهُطرفدارئُكښُدُموالناُاشرُفعليُتهانويُ
يوېُفتوئُت َك ٰفیرُحوالهُوركړيُدهُ.دُموالناُتهانويُپهُخیالُكښُدُموالناُ
دُ
ٰ
شبليُنعمانيُاوُموالناُحمید ُال ٰدينُعقیدېُفاسدېُشويُوېُپهُهمُدېُ
ضراتوُتك ٰفیر ُاوكړوُ[يعنېُكا ٰفر ُئېُ
وجه ُباندېُهغوئيُدُهغهُدواړوُ َح َ
د يوبند نه بريلـى
3
اوګرځول]ُُ......نوُعقیدهُمقدمُ[اول]ُدهٰ ُ،علمُوُعملُوروستيُڅیزونهُ
ديُ ........
صنٰفُپهُنٰزدُعلَمائےُديوبندُسرهُدُاَه ٰلسنتُوُجماعتُ
ُُُُُُ
ٰ
دُفاضلُم َ
اختَٰلفُدُعقائٰدوُمتع ٰلقُدېُيعنېُداُاٰختَٰلفُفروعيُنهُبلكهُبُنیاديُدېُ.
هغوئيُدُعلَمائےُديوبندُداسېُاقوالُاوُ ٰلیكونهُپهُګوتهُكړيُديُچهُدُ
هغېُتعلقُدُعقائٰدوُسرهُدېُاوُدُهغېُنهُدُاختَلفُډيرُسختُقٰسمهُ
اندازهُلګیدېُشيُ ..........
ص ٰنفُداُهمُثابتهُكړېُدهُچهُدُتبلیغيُجماعتُنظرياتيُ
ُُُُُ ٰ
فاضلُم َ
بنیادُدُموالناُاشرُفعليُتهانويُپهُاَفكاروُاوُخیاالتوُقايمُدېُ،ښكارهُ
خبرهُدهُچهُپهُداسېُحالُكښُدُاَه ٰلسنتُوُجماعتُدُعلَمائےُديوبندُ
اوُتب ٰلیغيُحضراتوُسرهُيوُشانُاختَٰلفُدېُ........بلكهُلوستونكيُپهُ
صنٰفُداُثابتهُكړهُچهُهغهُعلَمائےُ
ٰ
دېُخبرهُحیرانُشوُچهُفاضلُم َ
ديوبندُچهُدُتب ٰلیغيُ َجماعتُملګريُاوُمددګارُووُدُتبلیغيُجماعتُ
ُخَلف ُشوُ ،چنانچه ُهغوئي ُد ُ َجماعت ُد ُباني ُ[يعنې ُبنیادُ
سخت ٰ
ايښودونكي]ُموالناُمحمدُاٰلیاسُدُوړوكواليُدُملګريُمولويُعبدالرحیمُ
شاهُصاحبُديوبنديُاوُدُموالناُمحمدُاٰلیاسُدُاوښي ُ[يعنيُدُبچوُدُ
ماما] ُمولوي ُاحتٰشام ُالحسن ُصاحب ُكاندهلوي ُالندې ُ ٰلیك ُتاثراتُ
وړانديُكړيُديُ.موالناُعبدالرحیمُشاهُصاحبُفرمائيُ :
”ُ.١كومُكارُچهُدُاه ٰلُ ٰعلمُدېُهغهُداسېُخلقُكولُغواړيُچهُ
هغوئيُيوُخوُدُدٰينُنهُناخبرهُديُبلكهُدُهغوئيُدُناپوهئَ ُ،جهالتُ
اوُبد ٰكردارئُپهُوجهُپهُمعاشرهُكښُهمُهغوئيُتهُپهُدرنهُسترګهُ
نهُكتېُشي(ُ“.اصولُدعوتُوُتب ٰلیغُصُُ )٤
”ُ.٢زهُپهُخدائےُقَسمُخورمُچهُدُ َجماعتُداُتجزيهُمجبوراًُپهُنهُ
زړهُكوومُاوُ[داسېُكول]ُدٰينيُتقاضهُاوُضرورتُګنړمُځكهُچهُ
كلهُدېُنابا ٰلغهُ[يعنېُبېُ ٰعلمه]ُمشرانوُداسېُعامُخطابونهُشروعُ
كړلُچهُدُهغېُدوئيُتهُشرعاًُاٰجازتُنشتهُاوُهغوئيُدُدېُكارُ
د يوبند نه بريلـى
4
پهُافضلیتُ[بیانولوُكښ]ُدُحدُنهُتیرُشوُاوُدُنوروُدٰينيُشعبوُئېُ
پهُښكارهُمیدانُتخفیفُ[يعنېُسپكُوالې]ُشروعُكړوُاوُذٰمهُدارانوُ
تهُبیاُبیاُدُتو ُّجهُګرځولوُباوجودُئېُهغوئيُترُاوسهُمنعُنهُكړلوُ
ياُهغوئيُمنعُنهُشوُنوُپهُداسېُحالُكښُداُدُذٰمهُوارئُخبرهُدهُ
ُحالُواضحه ُكړېُشيُكهُڅوكُئېُمنيُاوُكهُنهُئېُ
ت
چهُحقیق ٰ
ٰ
مني(ُُ.اصولُدعوتُوُتبلٰیغُ،صُُ )٥٢
د پاس ليكلي شوو اقتباساتو نه دا الندې ليك شوي نتيجې او عيبونه
اخذ كيدې شي.
ُ.١دُتب ٰلیغيُ َجماعتُمبَ ٰل ٰغینُجاهَلنُاوُدُدينُنهُبېُخبرهُديُ .
ُ .٢د ُتب ٰلیغي ُ َجماعت ُخلق ُبد ٰكرداره ُديُ ،په ُمعاشره ُكښ ُپه ُدرنهُ
سترګهُنهُورتهُنهُكتلُكیږيُ .
ُ.٣دُتب ٰلیغيُ َجماعتُجا ٰهلوُمبَ ٰل ٰغینوُتهُشرعاًُدُخطابُ[يعنيُبیانُكولو]ُ
اجازتُنشتهُ .
ُ.٤تبلیغيُحضراتُچهُپهُتب ٰلیغُڅومرهُزورُوركويُهغهُدُحدُنهُتیرُ
دېُ .
ُ.٥دُتبلیغيُ َجماعتُذمهُوارُحضراتُنورېُدٰينيُشعبېُهیڅُنهُګنړيُ
ياُئېُكمترېُګنړيُ .
ُ.٦دُعلمائےُديوبندُدُطرفهُنهُبیاُبیاُدُتو ُّجهُراګرځولوُباوجودُدُ
خپلوُكړوُنهُنهُمنعُكیږيُ .
ُُُُُدُدېُعیبونوُپهُرنړاُكښُچهُدُتبلیغيُجماعتُكومُمخُواضحهُ
كیږيُهغهُستاسوُپهُوړانديُدېُ،دُتفصیلُضرورتُنشتهُ ُ........
ُُُُدُعبدالرحیمُشاهُصاحبُنهُعَلوهُموالناُاح ٰتشامُالحسنُكاندهلويُ
همُدُتبلیغيُجماعتُپهُطرز ُعملُباندېُپهُدېُالفاظوُكښُخپلُ
ٰ
خیاالتُښكارهُكړيُديُ :
د يوبند نه بريلـى
5
”ُ.١دُنٰظام ُالدينُ(دُعَلقې)ُموجودهُتبلیغُزماُدُ ٰعلمُاوُفهم[يعنيُ
پوهې]ُمطابقُنهُدُقراُنُوُحديثُمطابقُدېُاَوُنهُدُحضرتُمج ٰددُ
ىُهللاُمحدثُدهلويُاوُدُعلمائےُحقُ
اَ ٰ
لفُثانيُاوُحضرتُشاهُول ُّ
دُمسلكُمطابقُدېُ.كومُعلمائےُكرامُچهُپهُدېُتبلیغُكښُشريكُ
ديُدُهغوئيُاولنئُذمهُواريُداُدهُچهُداُكارُمخكښُدُقراُنُوُ
حديثُ،دُا ٰئمۀُسلفُاوُدُعلمائےُحقُدُمسلكُمطابقُكړيُ ’’.
زندگیُکیُصراطُمست ٰقیم۔ُضروریُانتباه) ُ
(
ٰ
”ُ.٢زماُدُعقلُاوُپوهېُنهُډيرهُلرېُدهُچهُكومُكارُدُحضرتُ
موالناُاٰلیاسُصاحبُپهُژوندُكښُدُاصولوُدُډيرېُزياتېُپابندئُ
سنهُحیثیتُلرلوُهغهُاوسُدُډيرېُزياتېُ
باوجودُصرفُدُبٰدعتُٰ َح َ
بې ُاصولئ ُسره ُد ُدنیا ُاهم ُكار ُڅنګه ُاومنلې ُشي؟ ُاوس ُخو ُدُ
ت ُحسنه ُهم ُنه ُشي ُوئیلُ
من ٰكراتو ُد ُشاملیدو ُنه ُپس ُدې ُته ُبدع ٰ
كیدېُ.......زماُ[دُدېُبیانولو]ُمقصدُصرفُخپلهُذمهُواريُپورهُ
كولُديُ “.
ُُدُپاسُلیكليُشووُاقتٰباساتوُنهُداُالندېُلىكُنتیجېُاوُعیبونهُاخذُ
كیدېُشيُ .
ُ.١دُتبلیغيُجماعتُمحنتُدُقراُنُوُحديثُمطابقُنهُدېُ .
لفُثانيُاوُدُحضرتُ
ُ.٢دُتبلیغيُجماعتُمحنتُدُحضرتُمج ٰددُا َ ٰ
ىُهللاُمح ٰدثُدهلويُاوُدُعلمائےُحقُدُمسلكُمطابقُهمُنهُ
شاهُول ُّ
دېُ .
ُ.٣دُتبلیغيُجماعتُعملُتهُپهُشروعُكښُ ٰبدعتُٰحسنهُوئیلېُشوُ
ُشرعُخبرېُداخلېُشويُديُ،
َلف
ٰ
خوُاوسُپهُدېُكښُډيرېُخ ٰ
ٰ
ت ُسیٰئهُ
ت ُحسنهُهمُنهُشيُوئیلې ُيعنېُبٰدع ٰ
ځكهُورتهُاوسُبدع ٰ
شوېُدېُ .
د يوبند نه بريلـى
6
ُ”چشمۀُاُفتاب“ُمرتبُكوونكيُعا ٰلمُقمرال ٰدينُمظاهريُپهُ
خپلُپیشُلفظُكښُلیكيُ .
ُالحسنُكاندهلويُدُدېُتحريكُپهُبانیانوُكښُ
ُُُُُ”موالناُاٰحتٰشام
ٰ
يوُدېُ.هغوئيُپهُدېُتازهُورځوُكښُپهُتبلیغيُجماعتُباندېُ
سخت ُتنقید ُكړې ُدې ُاو ُدا ُئې ُد ُګمراهئ ُطرف ُته ُدعوتُ
وركوونكېُجماعتُقرارُكړېُدې(ُ“.چشمۀُاُفتابُ،صُ )٣
ُُُُسوچ ُاوكړئ ُكوم ُجماعت ُته ُچه ُپخپله ُ”علمائے ُديوبند ُدُ
ګمراهئُطرفُتهُدعوتُوركوونكېُاووائي“ُهغهُڅومرهُسختېُ
عَلمهُ
ګمراهئ ُطرفُتهُبوتلونكېُكیدېُشي!.......لیكونكېُ[يعنېُ َ
پروفیسرُډاكټرُمحمدُمسعودُاحمد]ُهمُدُتبلیغيُجماعتُپهُبارهُكښُ
خپلېُذاتېُتجربېُاوُمشاهدېُلیكيُاوُدُهغېُنهُدُموالناُاٰحتٰشامُ
الحسنُكاندهلويُدُپاسُذٰكرُكړېُشويُفیصلېُتصديقُاوُتوثیقُ
كیږيُ .
ُُُُُبهرحالُپهُعلمائےُديوبندُاوُتبلیغيُجماعتُكښُدُاختَلفُنهُ
ورُ
باوجود ُدواړه ُفكري ُطور ُمت َّ ٰفق ُمعلومیږي ُخصوصا ً ُد ُحض ٰ
اَنورُﷺ ُپهُبارهُكښُچهُعلمائےُديوبندُكومُګستاخانهُعبارتونهُ
لیكليُديُتبلیغيُحضراتُدُهغېُتائیدُ[يعنېُطرفداري]ُكويُ ......
صنٰفُپهُ ٰنزدُدُعلمائےُديوبندُاوُدُتبلیغيُجماعتُ
ُُُُُُُ
ٰ
دُفاضلُم َ
[يعنيُدُحضور ُانورُ
ُٰ
غینوُكوششونهُدُاسَلمُاوُدُشارع ُاسَلمُ
دُمب ٰل
ٰ
ورُ
ﷺ]ُدُپارهُبالكلُفائٰدهُمندُنهُديُځكهُچهُهغوئيُدواړهُدُحض ٰ
ښكلېُاوُزړهُروښانهُكوونكېُشخصیتُمسخُكړېُ[يعنېُ
انورُﷺُ
ٰ
پهُورانُشكلُكښ]ُپیشُكويُ ...........
صنٰفُداُحقیقتُپهُتمثٰیليُ[يعنېُدُمثالونوُپه]ُاندازُكښُ
ُُُُ ٰ
فاضلُم َ
دُپوههُكولوُكوششُكړېُدېُ.......لږُسوچُاوكړئُپهُيوهُاجتماعُ
د يوبند نه بريلـى
7
كښُدُټولوُدينونوُواالُراجمعُشويُديُ......يوُيوُفاضلُدُخپلُ
ٰ
صفتونهُبیانويُ......بیاُدُګستاخُرسولُ
مذهبُدُبانيُ[وړومبيُمشر]ُ
ٰ
قُ
وارُراشي ُاوُهغهُدُرسو ٰلُكريمُﷺُعیبونهُبیانُكړيُبیاُيوُعا ٰش ٰ
رسولُراپاڅيُاوُدُرسو ٰلُپاكُﷺُ ٰه ٰ
غهُهغهُصفتونهُاوُمحا ٰسنُبیانُ
كړيُچهُهرُمذهبُواالُحیرانُپاتېُشيُ........دُګستاخٰ ُرسولُ
قُرسولُمیدانُاوګټلوُ......
خبروُپهُچاُهیڅُاثرُاونهُكړوُاوُعا ٰش ٰ
دُدېُمثالُنهُفاضلُمصنٰفُداُخبرهُپهُګوتهُكولُغواړيُچهُكهُ
ٰ
شخصیتُپهُداسېُغلطُاندازُ
ور ُاَنورُﷺ ُ
ٰ
دُدنیاُپهُمخكښُدُحض ٰ
ستاخانُرسولُوړاندېُكويُ
كښُوړاندېُكړېُشيُڅنګهُئېُچهُګ
ٰ
ٰين ُاسَلمُخوريدېُشيُاَوُنهُپهُمسلمانانوُكښُدُدينُهغهُ
نوُنهُد ٰ
جوشُباقيُپاتېُكیدېُشيُكومُچهُقراُنُوُحديثُغواړيُ........دُ
فاضلُمصنٰفُپهُخیالُكښُزمونږهُدُټولوُپريشانوُاوُتباهیانوُ
ٰ
تُاوُدُتعظیمُوتلُ
اصلُسببُدُزړونوُنهُدُحضو ٰرُانورُﷺُدُمحب
ٰ
ديُ......بېُشكهُداُرښتیاُاوُحقُخبرهُدهُ .
عُ
ٰ
بہُمصطفیُبرُساںُخويشُراُکہُُديںُہمہُاوست ُ
ُ
ُُُُُُدُعلمائےُديوبندُاوُدُعلمائےُاَه ٰلسنتُوُجماعتُاختَلفاتُذٰكرُ
صنٰفُتپوسُكويُچهُاُ ٰخرُداُجګړهُبهُختمیږيُ
كولوُنهُپسُفاضلُم َ
څنګه؟ُ...........ضرورُختمیدلُپكارُديُ،پهُجګړهُجګړهُكښُكلونهُتیرُ
شوُ.......دُدېُاُسانُحلُهمُداُدېُچهُكوموُخلقوُګستاخیانېُكړيُديُ
هغوئيُكافٰرُاوګنروُ،دُهغوئيُنهُجداُشوُاوُمونږهُدُسلفُصالحینُپهُ
قُشوُ......داُهیڅُمشكلهُنهُدهُ،دُناموسُ
ُٰ
نقش ُقدمُباندېُمت َّ ٰحدُاوُمت َّ ٰف
ٰ
ٰ
مصطفى ُ(ﷺ) ُد ُپاره ُهر ُڅه ُقربانول ُپكار ُديُ .......خو ُد ُبیشمیرهُ
كوششونوُباوجودُداسېُنهُكیږيُ......ولې......؟ ُ
ص ٰنفُدُماضيُ[يعنېُدُتیرُوخت]ُدُسرُسريُجا ٰئزهُاغستوُ
ُُُُُ ٰ
فاضلُم َ
پهُرنړاُكښُدُدېُوجوهاتُښودليُديُ........كومُيهودُوُنصارىُچهُ
ٰ
دُرسو ٰلُاكرمُﷺُنهُخفهُووُ،هغوئيُپهُزړهُكښُنهُووُمسلمانانُشويُ،
د يوبند نه بريلـى
8
ټولُفسادُدُهغوئيُدېُ.پهُهغوئيُكښُيوُيهوديُعا ٰلمُعبدهللاُبنُسباُ
ووُ،هغهُ(پهُښكارهُخو)ُمسلمانُشوېُووُخوُهغهُداسېُداسېُكارونهُ
شركُهمُنهُشيُكولېُ........منافقینُكهُدُ
اوكړلُچهُهغهُيوُكافٰرُاوُم ٰ
هغهُوختُووُاوُكهُدُدېُدور ُديُ،خوُټولُپهُفٰكريُاعتبارُدُهغهُ
[يعنيُدُحضورُﷺُ
وسُمصط ٰفىُﷺُ
باغیانوُسرهُمتَّفَقُديُڅوكُچهُدُنام ٰ
ٰ
اقدسُدُ ٰعزت]ُدښمنانُديُ .
زدُهغهُباغیانُ،سركشهُاوُګستاخانُسركارُ
ص ٰنفُپهُ ٰن
ُُُُُ
ٰ
دُفاضلُم َ
ٰ
مدينهُﷺُپخپلهُپهُګوتهُكړيُ[يعنيُښودلي]ُووُ.......داُحديثُمبارك ُپهُ
غورُاولولئُ،څلورُواړهُطرفهُتهُاوګورئُ،دُخپلُطرز ُعملُجائٰزهُ
ٰ
ٰ
عاُاوكړئُچهُهللاُتعالىُدُٰمونږُپهُسمهُالرُروانُكړىُ .
واخلئُاوُد
ُُُُُواورئُ ...........
حضور ُاكرمُﷺ ُدُمسلمانانوُپهُلښكرُما ٰل ُغنیمتُتقسیمولوُ،
ُُُُُ
ٰ
واقٰعه ُداسې ُاوشوه ُچه ُيو ُكس ُحرقوس بن زهير ُچه ُهغه ُدُ
ذوالخويصرهُپهُنومُياديدوُ،هغهُاووئیلُ ُ:
”ياُرسولُهللاُتاسوُعدلُ[يعنيُاٰنصاف]ُاوُنهُكړو“ ُ
ُُُُُحضرتُعمرُفاروقُ َر ٰض َىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنهُُدُهغهُګستاخهُاوُبېُادبهُ
ٰجازتُاوغوښتلوُ،سركار ُدوعالمُﷺ ُاجازتُورُنهُ
دُڅټُوهلوُا
ٰ
كړوُاوُذوالخويصرهُتهُئېُاوفرمائیلُ :
زه د هللا نبى يم ،كه زه عدل نه كووم نو د زمكې په سر به زما نه
زيات عدل كوونكې څوك وي؟
ُُُُتاسوُغورُاوكړوُ،حضورُﷺُتهُبهُصحابۀُكراموُڅومرهُپهُاُزادئُ
دُزړهُخبرهُكولهُ،خوُچهُكلهُهغهُاُزاديُګستاخئُتهُاورسیدهُنوُبیاُ
هغهُصحابيُ،صحابيُپاتېُنهُشوُبلكهُګستاخُٰرسولُاوُبېُادبهُشوُ،
تُعمرُ َر ٰض َىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنهُُفیصلهُداُدهُ
اوُدُهغهُپهُبارهُكښُچهُدُحضر ٰ
ُاووهلېُشيُ.....بیاُداُغورُهمُاوكړئُچهُحضورُ
چهُدُهغهُڅټُ ٰد
ٰ
اكرمُﷺُدُذوالخويصرهُترخهُخبرهُڅومرهُپهُرونړُتنديُبرداشتُكړهُ
د يوبند نه بريلـى
9
او ُهغه ُته ُئې ُد ُهغه ُترخې ُخبرې ُډير ُزيات ُخوږ ُجوابُ
ُسركار ُدوعالَم ُﷺ ُمبارك ُنظرُدُ
وركړلو.........خو ُد ُهغې ُنه ُپس ُد
ٰ
مستقبلُيوهُيوهُپردهُپورتهُكويُاوُمونږهُخبردارويُ،څوكُچهُداُوائيُ
ضورُانورُﷺُ(معاذَهللا)ُدُديوالُنهُدُاخواُڅیزُ ٰعلمُنهُلريُ،هغهُدُٰ
چهُح
ٰ
اوګوري ُچه ُد ُهغوئي ُﷺ ُنظر ُد ُكوم ُكوم ُځائ ُپورې ُرسيُ.......
ُالرض َوانُتهُاوفرمائیلُ :
واورئُ........هغوئيُصحابۀُكرامُ َ
عـلَی ٰهم ٰ
ُُُ”دا به اوس ژوندې اوسي ،د ده د نسل نه به مسلسل خلق
اوځيُ “.
ُُُُبیاُئېُدُذوالخويصرهُنښېُبیانُكړېُ،هغهُنښېُلږُپهُغورُسرهُ
اولولئُاوُبیاُاوګورئُچهُداُكومُكومُځائُموندلېُكیږيُ،دُداسيُخلقوُ
نهُپخپلهُځانُبچُكړئُاوُنورُمسلمانُورونړهُهمُبچُكړئُُ..........
اوسُداُنښېُمَلحظهُكړئُ :
ُ.١داُخلقُبهُپهُسرُويښتهُنهُپريږديُ(يعنيُسرونهُبهُخرئي)ُ .
ُ.٢دُپاجاموُاوُپرتوګُپینڅېُبهُدُګټو ُ[يعنيُپړكو] ُنهُډيرېُزياتېُ
اوچتېُساتيُ ُ.
ُ.٣اوږدهُاوږدهُنمونځونهُبهُكويُچهُنورُخلقُدُهغوئيُنمونځونهُ
اوګوريُنوُخپلُنمونځونهُبهُحقیرُ[يعنيُكمتر]ُاوګنړيُ .
داُبهُقرآنُپهُډيرهُښكليُطريقهُلوليُخوُقرآنُبهُصرفُدُدوئيُپهُ
ُ.٤
ٰ
ژبهُويُدُدوئيُدُمرئُنهُبهُښكتهُنهُكوزيږيُ[يعنيُدننهُپهُزړهُكښُ
بهُدُدېُڅهُاثرُنهُوي]ُ .
ُ.٥ژبېُبهُئېُدُشكروُ[يعنيُچینو] ُپهُشانُخوږېُويُخوُزړونهُبهُ
ئېُدُشرمخانوُنهُزياتُسختُاوُبدُويُ .
ُ.٦دُشكلُوُصورتُوغیرهُنهُبهُډيرُنیكُمعلومیږيُخوُدُدٰينُنهُبهُ
داسيُوتليُويُڅنګهُچهُغشېُدُخپلُښكارُنهُاوځيُ .
َ
ُ.٧داُخلقُبهُپخپلهُبدُ[يعنيُناكاره]ُويُاوُبديُبهُخورويُ .
ُُُُُتاسو ُدا ُنښې ُمَلحظه ُكړې ُكومې ُچه ُرښتیني ُخبر ُوركوونكيُ
حضرت ُمحمد ُﷺ ُڅوارلس ُسوه ُكاله ُمخكښ ُارشاد ُفرمائیلي ُديُ...
د يوبند نه بريلـى
10
ُ........دُاه ٰل ُسنتُوجماعتُنهُجداُشويُپهُهرېُډلېُكښُبهُتاسوُ
ددېُُنښوُنهُڅهُنهُڅهُضرورُاومومئُُ ................
ٰ
ُُُُُبیاُيوهُنښهُبلهُدهُحضرتُعبدهللاُبنُعمر ُ َر ٰض َیُهللاُتَعَالیُ َعنه َُما ُچهُدُ
هغېُښودنهُفرمائیليُدهُهغهُداُدهُچهُداسيُقرآنيُآيتونهُكومُچهُدُ
بتانوُاوُكافٰرانوُاوُمشركانوُپهُبارهُكښُديُهغهُبهُپهُمسلمانانوُباندېُ
ټاكيُګنيُداُآيتونهُدُهغوئيُدُپارهُنازلُشويُديُ.داسيُخلقُحضرتُ
عبدهللاُبنُعمرُ َر ٰض َیُهللاُتَعَ ٰالیُ َعنهُ َُماُبدترينُمخلوقُقرارُكړېُدېُ.واورئُ
هغوئيُڅهُفرمائيُ ُ:
ُُُُدُهللاُپهُمخلوقُكښُدُټولوُنهُبدُهغهُخلقُديُڅوكُچهُدُكافرانوُاوُ
مشركانوُپهُبارهُكښُنازلُشويُآيتونهُپهُمسلمانانوُباندېُتړيُ .
ُُُُُُُداُمعیارُچهُمخېُتهُكیږدوُنوُدُباطلهُډلوُپیژندلُآسانیږيُ.دُ
بارك ُاو ُعام ُتقريرونو ُكښ ُځیني ُحضرات ُداسي ُكوي ُاوُ
جمعة ُالمُ َ
هغوئيُتهُمعلومُنهُديُچهُهغوئيُدُدې ُخپل ُعملُپهُوجهُبدترينُ
ٰ
مخلوقُشمیرلېُكیږيُ.هللاُتعالىُ ٰد ُمسلمانانُدُداسيُخلقوُنهُمحفوظهُ
ٰ
اوساتيُ.امین ُ
ُُُُُُد ُموجوده ُدور ُمسلمانان ُځلمي ُد ُاختَلفي ُكشمكش ُپه ُوجه ُڅهُ
يريدليُمعلومیږيُاوُپوښتنهُكويُچهُمونږهُچرتهُالړشو؟ُُ........څهُ
موُچهُعرضُكړلُدُهغېُپهُرنړاُكښُمنزلُمعَیَّنُكولُآسانیږيُ ُ.......
صنٰفُډيرُښهُفرمائیليُديُچهُمونږهُبهُهلتهُځوُكومُځائُ
ُُُُُفاضلُم َ
َّتُويُُ........دُسركارُمدينهُﷺُسرهُم َحبَّتُ،دُاه ٰلُبیتُ
چهُم َحبَّتُم َحب
ٰ
سره ُم َحبَّتُ،دُپاكوُبیبیانوُسرهُم َحبَّتُ،دُصحابۀُكرامُسرهُم َحبَّتُ،دُ
تابعین ُسره ُم َحبَّتُ ،د ُتبع ُتابعین ُسره ُم َحبَّتُ ،د ُم َح ٰدثینو ُاو ُفقهاؤ ُسرهُ
م َحبَّتُ،دُاهلُهللاُسرهُم َحبَّتُ،دُعلمائےُحقُاوُمشائخُٰكراموُسرهُم َحبَّتُ،
........غرضُداُچهُپهُكومېُالرهُكښُدُم َحُبَّتُګلونهُخوارهُويُ،پهُهغهُ
الرهُځئُاوُدُهغهُالرې ُنهُبچُشئُپهُكومې ُ[الرُكښ] ُچهُپريشانيُ
ٰ
ُ،غنېُغنېُويُ.هللاُتعالىُ ٰد ُزمونږهُزړونهُدُ َم َحبَّتُنهُآبادُساتيُ
وي
اوُدُخپلُحبیبُﷺ ُ ٰد ُداسيُم َحبَّتُراُعطاُكړيُچهُدُهغېُمخېُتهُدُ
د يوبند نه بريلـى
11
نُرحُ َُمةُُ ُٰللُعٰ لَُ ُٰمُینُُ
سُٰلیُ َُ
ټولېُدنیاُمحبتونهُهیڅُهمُنهُويٰ ُ.ا ُٰمیُنُ ٰبجاهُٰ َس ٰیدُٰالمر َُ
ُازواجهُوُاصحابهُ َو َسلَّم ُ
ُٰو ٰال ٰٖهُ َو
ٰ
َ
صلَّىُهللاُتَعَ ٰالىُ َعلَیه َ
اسُُُدورُُُکیُُظلمتُُمیںُُہرُقلبُُپريشانُکو ُ
ُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُوهُُداغُُٰ َم َحبتُُُدےُُُجوُُچاندُُکوُُشرمائےُُُُُُُُُُُُُُُ
ٰامین ُ
ُ٢١ذوالحجُ١٤١٢هـ ُ
ُ23جونُ1992ء ُ
ډاكټر محمد مسعود احمد
ُُ
سُلَّ َُما ُ
علَُیُ ُٰهُ َُوُ َُ
صلہىُ َُ
ُا َللُُ َُربُّ ُم َُ
ح َّمدُُ َ
پيش نوشت
ُُُُُُرښتیا ُاووائمُ ،دينىُ ،روحانى ُاو ُ ٰعلمى ُمعا َمَلتو ُكښ ُزماُ
بُ ٰعلمُدېُ.دُحرفُاوُدُلفظُداُلږُشانُپیژندګلوُ
حىثٰیَّتُدُيوُطا ٰل ٰ
اوُدُهغېُدُاستعمالُچهُڅهُطريقهُراځيُ،هغهُزياتهُدُخپلُماحولُ
ينُكري َمینُ،داداُ[يعنيُدُپَلرُپَلر]ُ،نیاُاوُمورُ
پهُوجهُدهُاوُدُوالدَ ٰ
او ُاستاذانو ُو ُمشائخو ُپه ُذريعې ُسره ُدهُ ،هغه ُمحت َرم ُاو ُمعَ َّززُ
هستیانوُدُژوندُپهُهرهُمرحلهُكښُزماُدُشعورُُرهنمائيُكړيُ
دهُ .په ُماشوم ُواليُكښ ُد ُكتاب ُوقلمُ ،مدرسه ُو ُمكتبُ،دينيُوُ
روحانيُ،مباحثهُوُمشاهدهُسرهُواسطهُنصیبُشويُدهُ.سلُكالهُ
تیرُشوُ،ماُتهُداُاندازهُدهُچهُمخېُتهُدُسمندرُسفرُدېُاوُدُژوندُ
ٰكشتئُډيرهُزرُختمیدونكيُدهُ،بیاُهمُيوُيقینُدېُچهُڅهُنهُڅهُ
خپلُلټونُوُتَلشُاوُذوقُوُشوقُ،اوُڅهُدُخپلوُبزرګانوُمهربانئُ
اوُدُملګروُدعاګانېُراُسرهُ َملُديُ ،اٰن ُشَا َءهللا ُكامیابيُبهُنصیبُ
شيُ .
ُُُُُاوِّ لُداُاٰحساسُډيرُتكلیفُوركوونكېُووُ،تیرېُشوېُورځوُ
كښُدُافريقېُملكونهُپهُسفرُدُتلوُاٰتٰفاقُاوشوُنوُدُشوقُسختهُنورهُ
زياتهُشوهُ.پهُخپلُملكُكښُاوُدُمُلكُنهَُُب َُهرُدُاسَلمُپیروكارانوُكښُ
د يوبند نه بريلـى
12
مېُداُحیرانتیاُډيرُزياتهُلیدليُدهُچهُداُټولُپخپلهُپهُګناهونوُكښُ
ډوبُديُ،دُبلُچاُبهُڅهُاٰصَلحُاوكړيُ،دُمدينېُداُ(پهُنوم)ُالرُ
ښودونكيُ،دُرښتیاُدعوىُكوونكيُمب ٰلغُ،دُامنُاوُسَلمتیاُپهُخپلُ
ٰ
علمُبردارُ،پخپلهُژبهُاوُقلمُاوُعملُاوُكردارُسرهُخپلُ
(ګمانُكښ)ُ َ
قومُاوُملتُ،خپلُمحرابُاوُمنبرُرسواُكويُ.داُدرد ُناكُبیانُ
ٰ
كولوُسرهُمېُزړهُ ٰوينېُ ٰوينېُكیږيُچهُمونږُخپلُطاقتُپهُدېُ
اختَلفاتو ُكښ ُخرچ ُكووُ .څه ُ ٰستم ُ[يعني ُظلم] ُدې ُچه ُجنګ ُاوُ
ٰينُ
ا
َ
ٰختَلفُهمُپهُخپلُمركزُكښُدېُ.دُرسولُهللاُﷺُنهُبغیرُدُد ٰ
ېُنهُشيُ.دُرسولُدُعظیمېُُهستئُُپهُتفسیرُاوُ
ص ُّورُكید
اسَلمُت َ َ
َ
زماُرسُولُ(ﷺ)زماُ
َُ
تعبیرُ،تشريحُاوُصفَُتُبیانولوُكښُاٰختَلفُدې.
ُٰ
سمُ،
اٰيمان ُدې ُچهُدُ
آئینېُپهُشانُدېُ.هغهُرح َم ٰ
ور ُم َج َّ
ت ُعا َلمُ،نُ ٰ
َ
ش ٰفیعُم َع َّ
ظمُ(ﷺ)ُدېُ.هغوئيُدُدرندګانوُپهُشانُانسانانوُتهُدُسړيُ
َ ٰ
توبُشرفُاوبخښلوُ،هغوئيُپهُخپلُعظیموُاخَلقوُسرهُنفرتونهُ
پهُ َم َحبَّتُكښُبدلُكړيُديُ.دُدېُمقَ ُدَّسُاوُپاكُرسولُﷺُُتعلیمُ
وتر ٰبیَّتُپهُصحراؤُكښُپهُڅارووُپسېُتلونكيُخلقُدُراروانُ
نسلُپیشوايانُجوړكړهُ.واقعهُداُدهُچهُماُتهُپهُټولهُدنیاُكښُدُبلُ
دٰينُوُمذهبُكسُداسيُمَلؤُنهُشوُچهُهغهُدُخپلُدُدٰينُپیشواُدُ
پارهُداسيُالټاُاوُدُاٰختَلفُخبرېُكړيُويُ.داسيُخبرېُچهُپهُ
ُسوزَ َولوُكښُراځيُ .كیدېُشيُچه ُدُ
بېُادبيُ،ګستاخي ُاو ُزړه َ
نوروُقومونوُخلقوُداُطريقهُنهُويُجوړهُكړيُكومهُچهُمونږهُ
احسانُهیروونكوُدُخپلُرهبرُكاملُ،محسٰنُاعظمُﷺُدُپارهُجوړهُ
ٰ
كړيُدهُ .
ُُُُُُداُخبرهُډيرهُپهُپوههُكښُنهُراځيُچهُدُخپلُنَ ٰبـىُﷺُذاتُواالُ
صفاتو ُكښ ُتنقید ُاو ُكمي ُكوونكي ُپه ُخپل ُ ٰفكر ُاو ُعقیده ُكښ ُكهُ
ٰ
دومرهُپاخهُويُ،نوُدُهغوئيُدُهللاُعظیمُالشانُرسولُﷺُخوښُنهُ
دېُاوُدُهغوئى ُﷺ ُخاصیتونه ُاوُكمالونهُ،تعظیمُوُتوقیرُ[يعنيُدُ
خپلُځانُنهُزياتُ َع َّزتُكول] ُ ُګوارهُنهُدېُنوُپهُداسيُنَبىُباندېُ
ايمانُراوړلُاوُدُهغوئىُپهُتابعدارئُباندېُاصرارُولېُكوئ؟ ُ
د يوبند نه بريلـى
13
ُُُُُدُهللاُسبحانَهُپهُنبىُباندېُايمانُراوړلوُاوُدُهغوئيُدُخبروُ
مباركوُاوُكردارُدُتابعدارئُدُپارهُمونږهُدُخپلهُځانُنهُجوړكړيُ
طريقوُاوُقاعدوُنهُ،بلكهُدُكتابُوُسنَّتُپابندُيوُ.دُنبىُسرهُزمونږهُ
ت َ َعلُّقُدُيوُفلسفيُ،مفَ ٰكرُ،استاذُ،حاكمُاوُمحكومُ،بادشاهُرعاياُ،فاتحُ
او ُمفتوحُ ،آقا ُاو ُغَلم ُ(په ُزور) ُنه ُدېُ ،د ُيو ُرهبر ُاو ُد ُيو ُالرُ
ښودونكيُدېُ،دُيوُنبىُاوُا َّمتُدې ُاوُدُټولوُنهُلوئيُداُتعلُّقُدُ
دېُ.عشقُهمُدُرسولُهللاُﷺُسرهُزمونږُدُتَعَلُّقُ
محبوبُاوُدُم ٰحبُُ
َ
بنیادُدېُ.هغوئيُزمونږُآقاُدېُاوُزمونږُغَلميُڅهُخرڅیدونكيُ
عشقُ
ياُاخستونكيُغَلميُنهُدهُ،پخپلهُاختیاريُدهُ.داُنسبتُخوُدُ ُٰ
دېُ،اوُهمُداُزمونږُفاتحُُ[يعنيُكامیابى ُراكوونكې] ُدېُ،حا ٰكم ُهمُ،
ٰيمانُمومنُتهُ
ستاذُهمُ.دُمومنُا
زمونږهُبادشاهُهمُدېُاوُزمونږهُا
ٰ
ٰ
عشقُوُتعظیمُدرسُوركويُاوُدُعشقُخبرهُدهُنوُدُخپلُحبیبُ
دُ ُٰ
ﷺُطرفُتهُګوتهُنیولُخوُپريږدهُ،سترګېُاوچتولُهمُدُبېُادبئُ
پهُحكمُكښُراځيُ.داُخوُسرُپهُسرُدُنیازمندئُمعا َملهُدهُجناب!ُ
صاحبانو!ُكومُچهُزمونږهُدُخوږُهللاُمحبوبُوي ُدُهغوئيُمقامُ
بهُڅهُويُاوُدُهغهُمقامُځائُبهُڅنګهُوي!ُ ُ
عشقُُسےُُہوجائےُممکنُُہےُُوگرُنہُعقلُُسے ُ
ٰ
صطفیُُُہےُُُ،فیصلہُُُُدشوارُُُہے ُ
مقامُم
کیاُُُ ٰ
ٰ
د شعر ترجمهُ:كهُپهُعشقُسرهُممكنُويُښهُ،ګنيُپهُعقلُسرهُدُمصطفىُ
ﷺُمقامُڅهُدېُفیصلهُكولُګرانُديُ .
ُُُُُخلقُوائيُ”هغوئي ُ ٰد ُوائي“ُدُهغهُ[خلقو] ُپهُزړهُكښُچهُڅهُ
راځيُوائيُديُ،چپُشهُاوُدُاٰتٰحادُ[يعنيُيوُوالي]ُخبرهُكوهُ.څهُ
چهُكیږيُ،داسيُدُٰويُ،اُٰنسانُپهُسپوږمئُقدمُكیښودېُدېُاوُداُ
مواليان ُحضرات ُاوس ُهم ُد ُمیاشتې ُ[يعني ُد ُاسَلمي ُمیاشتېُ
وړومبئُسپوږمئ]ُپهُلیدوُجګړېُكويُ.خلقُوائيُ”دُ ٰجدتُ[يعنيُ
د ُنوي ُفیشن] ُخبرې ُكوئُ ،دٰين ُلږ ُماډرن ُكړئُ ،نوي ُسازونهُ
راوړئُ ،پخواني ُراګونه ُ[يعني ُپه ُسندرو ُكښ ُد ُغاړې ُراښكودوُ
د يوبند نه بريلـى
14
آوازونه]ُ،پخوانئُطريقېُبدلېُكړئُ،زمانهُدُتیزئُاوُتیزُرفتارئُ
دهُ،داُدُكومُځائُ َمسئلېُ،دُكومُځائُاٰختَلفاتُموُنیوليُديُ “......
ُُُُُُبیشكه ُوخت ُبدلُشوې ُدېُخو ُداسي ُنه ُدېُبدلُشوېُچهُ
انسانُدُانسانُنهُبېُپرواهُشوېُويُاوُدُغیرتُوُ ٰع َّزتُ،دُخودئُ
اوُاَناُاورُپهُانسان ُكښُسوړُشوېُويُ.داُدُنويُنويُڅیزونوُ
زياتُوالېُ،دُډيرُډيرُلوړُاوُاوچتُښارونوُجوړولُ،دُمشینانوُ
َ
دنګُوالېُاوُدُټیكنالوجيُبرتريُ،داُښكليُوالېُاوُپړقاُډىرُزياتُ
حىرانوونكيُديُ.انسانُډيرُزياتُ[دُنیغېُالرېُنه]ُښوئیدلېُدېُاوُ
ډيرُزيات ُ[دُنیغېُالرېُنه] ُوركُشوېُدېُ.دُهغهُسترګېُدُنويُ
رنړاُګانوُدُپړقیدونهُډكېُشويُديُ،خوُآياُانسانُهمُبدل ُشوېُ
بُپاكُﷺُ
دې؟ُآياُهغهُپهُسرُګرځیدلُشروعُكړيُدي؟ُدُخپلُح ٰبی ٰ
په ُباره ُكښ ُد ُوركې ُشوې ُالرې ُګمراه ُمَُليانو ُاعتراضونه ُاوُ
ٰ
اوريدوُسرهُدُغیرتُلفظُبېُمعنىُمعلومیږيُ.دُدېُ
سازشونهُپهُ
خلقوُكهُڅهُداسيُبیانونهُدُهغوئُدُنُٰیكونوُ،خاندانيُروايتونوُاوُ
رسمُوُرواجُپهُبارهُكښُښكارهُكړېُشيُنوُداُجنګُتهُتیاريږيُ.
كهُڅوكُدُبلُچاُملګريُتهُبدُردُوائيُنوُداُكسُدُيوُمفتىُخواُ
تهُدُفتوېُ[يعنېُ َُمسئلېُدُپوښتنېُدُپاره]ُاوُدُقاضيُخواُتهُدُقانونُ
دُپوښتنېُدُپارهُنهُځيُ،پخپلهُ َُچړه ُراُاخلي ُاوُدُهغهُګستاخُ،اوُ
وازُخليُسرهُمعموليُرعايتُنهُكويُ.داُخوُدُعامېُخپلولئُ،
ٰوينيُاوُدُاوسیدوُدُخپلولئُمعا َملهُدهُ،خوُچهُكلهُخبرهُدُنبىُﷺُ
ويُاوُدُنبیانوُدُنبى ُﷺ ُويُنوُهلتهُبهُصورتُبلُويُ.دُنبى ُﷺُ
سرهُدُا َّمتىُتَعَلُّقُدُټولوُنهُجداُدېُ،دُهرېُدنیاويُخپلوئُنهُ ٰسواُ
دېُ.داُدُدٰماغوُنهُ،بلكهُدُزړهُمعا َملهُدهُ.داُدُروحُ،روحانٰیَّتُ،دُ
ٰرښینيُ ،سَلمتئ ُاو ُد ُعشق ُخپلوي ُدهُ .په ُنبى ُﷺ ُباندې ُځانُ
قربانوونكېُبهُدُخپلُمحبوبُﷺُپهُبارهُكښُداُنازيباُخبرېُڅنګهُ
په ُخاموشئ ُسره ُبرداشت ُكړي؟ ُدا ُد ُټولو ُنه ُزيات ُزړه ُخفهُ
كوونكيُديُ.دُدېُناالئقهُاوُخبیثهُخلقوُداُظلمُدُيوېُمودېُنهُ
جاريُدېُاوُاوسُڅهُډيرُزياتُسختُشوېُدېُ .
د يوبند نه بريلـى
15
ُُُُُُداُاٰختَلفُصرفُدُاٰخت ََلفُخبرېُنهُديُ،مخت ٰلفُكیدلُجداُ
خبرهُدهُاوُمخا ٰلفُكیدلُجداُ[خبره]ُ.دېُظال َمانوُ،مخا ٰلفوُدُټولوُ
اعتراضونوُاوُاٰختَلفونوُبنیادُدُهغوئيُخرابُعقلُدېُ.دُاٰنسانيُ
عقلُرسائيُڅومرهُده!ُشا ٰع ٰر ُمشرقُعَلمهُمحمدُاقبالُمرحومُ
څهُښهُوئیليُديُ :
گزرُجاُُعقلُُسےُُآگےُُکہُُيہُُنور ُ
چراغُُُراهُُُہےُُ،منزلُُنہیںُُُہے ُ
د شعر ترجمهُ :تیرُشهُدُعقلُنهُچهُمخكښُنورُدېُ،ډيوهُُالرُدهُمنزلُنهُ
دېُ .
ُُُُُاُٰنسانيُعقلُدُزمانهُتیريدوُسرهُسرهُډيرُكمالونهُكړيُديُ.دُ
انساني ُعقل ُكاركردګئ ُپه ُوجه ُنن ُانسان ُد ُمرغو ُپه ُشان ُپهُ
آسمانونوُكښُالوځيُ،انسانُځانُتهُپخپلهُوزرېُلګوليُديُ.انسانُ
َ
دُخپلُځانُپهُشانُدُاوسپنېُانسانانُجوړُكړيُديُكومُچهُدُهغېُ
نهُزياتُمحنتُوُمشقتُاوُډير ُپه ُتیزئ ُكارونهُكويُ.دُاٰنسانيُ
بُشماليُنهُڅوكُغږُ
آوازُاوسُدومرهُاوچتُشوېُدېُچهُدُقط ُٰ
اوكړيُنوُپهُقطبُجنوبيُكښُاوريدېُشيُ...........اوُفاصلېُدُ
انسانُد ُټولو ُنهُعقلُحیرانوونكيُكارنامهُدهُ ،اوُدا ُفاصلې ُراُ
نیاُمشرقُ،مغربُ،شمالُاوُجنوبُ
ن ِٰزدېُكوونكيُديُ.انسانُدُد
ٰ
راغونډُ[يعنيُرانٰزدې]ُكړيُديُ.هغهُكهُدُسحرُخوراكُپهُمشرقُ
كښُاوكړيُنوُدُغرمېُخوراكُپهُمغربُكښُ[كوي]ُ،خوُانسانُ
دُدومرهُقوتُوُقدرتُنهُپسُڅنګهُبېُوسهُاوُبېُكسهُدېُ،څنګهُ
محدودُاوُحقیرُدېُ.هغهُدنیا ُدُدباؤونوُنهُپاكهُكړهُ،خوُهغهُدُ
مرګُنهُپهُبچُكیدوُقادرُنهُدېُ،هغهُفُٰطرتُبدلُكړوُخوُهغهُدُ
هواګانوُ،طوفانونوُاوُآتشُفشاؤُدُمقا َبلېُنهُناكامه ُدېُ.انسانيُ
عقلُدُننُنهُپورېُداُخبرهُحلُنهُكړهُچهُدُيوُسړيُدُګوتېُنقشُ،
دُدويمُانسانُمطابقهُولېُنهُدېُ.داُخوُوړوكيُخبرهُدهُ،دُټولوُ
نهُغټهُدُحیرانتیاُخبرهُخوُپخپلهُداُكائناتُدېُ.داُزمكهُ،آسمانُ،
سپوږمئُستوريُ،داُدريابونهُ،سمندرېُ،سیارېُ،دُصباُاوُماښامُ
د يوبند نه بريلـى
16
مونوُداُرنګونهُاوُداُقوسُقزحُ[يعنيُنمرُپريوتوُ
داُسحرُ،دُمو ٰس
ٰ
په ُوخت ُكښ ُنمر ُخاته ُطرف ُته ُد ُرنګونو ُټال]ُ ،د ُرنګونوُ
كهكشاګانېُ،داُدُسیَلبُرنګُوُنورُ،داُټولُڅهُدي؟ُولېُدي؟ُاوُ
دُچاُدُپارهُدي؟ُُ ..............
ُُُُُمرګُاوژوندُاوُداُكائناتيُنظامُدُانسانيُعقلُدُطاقتُنهُ َبهرُ
دېُ.هللا ُپاكُبیشكهُانسانُلهُعقلُوركړېُدېُخوُبېُحده ُاوُبېُ
حسابه ُنه ُدېُ .څوك ُچه ُد ُخپلُحد ُنه ُورتیر ُشوُ ،هغه ُاونښتلُ،
سترګېُدومرهُلیدلُكولېُشيُڅومرهُچهُدُهغهُ[سترګو]ُپهُاختیارُ
كښُويُ.دماغُدومرهُسوچُكولېُشيُڅومرهُچهُدُهغهُطاقتُ
ويُ،دُدېُنهُزيات ُ[سوچ] ُكولوُسرهُشريانونهُ[يعنيُدُشاُرګونه]ُ
شلیږيُ ُ.
ُُُُُُعقل ُمنزل ُنه ُدېُ .كه ُمنزل ُوې ُنو ُد ُانسانانو ُپه ُزرګونوُ
نسلونهُتیرُشويُديُ،انسانُبهُيوُمنزلُتهُرسیدلېُووُ.عقلُالرهُ
كیدېُشيُ،منزلُنهُشيُكیدېُ.يوُشا ٰعرُوئیليُديُ :
شايدُُاسےُُعشقُُبهیُُنہُُسمجهے ُ
جسُُکربُُمیںُُعقلُُمبتَلُُہے ُ
د شعر ترجمهُ:كیدېُشيُچهُعشقُئېُهمُاونهُپیژنيُپهُكومُتكلیفُكښُچهُ
عقلُاختهُويُ ُ.
ُُُُُدُعقلُدُپارهُتكلیفُالزمُدېُچهُعقلُډيرُكمُقیمتهُدېُُ،داُ
عشقُپهُخپلُځائُپخپلهُمنزلُ
خوُدُوومُدرُنهُپسُرپیږيُٰ ُ.
دې.عشقُدُانسانُفضیلتُدېُاوُكائناتُدُعاشقُمخېُتهُدُسرابُ
[يعنيُدوكېُ،ټګئ]ُپهُشانُدېُ.عاشقُپخپلهُيوُكائناتُدېُ.عشقُ
بُحیاتُ[يعنيُداسيُاوبهُچهُاوڅښېُئېُنوُ
حقیقتُدېُداُمنزلُاوُداُآ ٰ
انسانُنهُمري]ُاوُهمیشهُپاتيُكیدلُديُ .
[يعنيُآخرُدې]ُ.عقلُ
ُٰ
ُُُُُُعقلُاٰب ٰتداءُ[يعنيُشروع] ُدهُ،عشقُاٰن ٰتهاُ
عشقُكیفیت ُ[يعنيُحالُبیانوونكې]ُ
كمیت ُ[يعنيُاندازهُبیانوونكې] ُدېُ ٰ
د يوبند نه بريلـى
17
دېُ.عقلُدُانسانُصفَتُدېُ،عشقُدُانسانُمعراجُدېُ.عقلُشكُ
ٰ
دېُ ٰعشقُيقینُدېُ.غرضُداُچهُپهُعقلُكښُچرتهُاٰنكارُدېُاوُ
چرتهُاٰقرارُدېُ.اوُ ٰعشقُصرفُاٰقرارُدېُ.عقلُخوبُدېُاوُعشقُ
دُهغېُتعبیرُ.عقلُدوكهُدهُاوُعشقُحقیقتُدې(ُ.دُعقلُنهُمرادُګستاخيُ،
بهتانُ،اٰلزامُلګولُاوُكنزلېُنهُدي)ُ .
دُعشقُدُدرجېُپهُبارهُكښُدُحضرتُبايزيدُبسطامىُ َرح َمةُ
ُُُُُُُ
َ
هللا ُتَعَ ٰالی ُ َعلَیه ُنهُتپوسُاوكړئُ،روايتُدېُچهُ”دُهغوئيُروحُپهُ
ٰ
تلوُاوُداُئېُاووئیلُچهُدُشانُ
كالهُالو
عالَ ٰم ُارواحُكښُاوياُزره ُ
ٰ
َ
ٰ
صطفىُﷺُحدُمعلومُنهُشوُ “.
م
ُُُُُُ مونږ ديوانهُخلقُدُيارُدُښارُپهُعقلُنهُ،پهُ ٰعشقُسرهُپیژنوُ.
عشقُ
عشقُدېُ.اعتراضونهُاوُاٰختَلفاتُكولُدُعقلُكارُدېُ،دُ ُٰ
اٰيمانُ ُٰ
شقُخوُسراسرُاطاعتُوُرضاُدهُ.عشقُسوچُنهُ
داُطريقهُنهُدهُٰ ُ.
ع
ٰ
كويُ،دُخپلُمحبوبُﷺُجلوهُګوريُ،دُخپلُحبیبُﷺُښائستُګوريُ.
هغهُخوُحكمُاوريُاوُسرُښكتهُكويُ،داُ[ ٰعشق]ُخوُدُخپلُحبیبُﷺُ
دُوجودُحصهُدهُ،دُهغېُ
هرهُاداُخوښويُ ،هغهُخوُدُحبیب ُﷺ ُ
ٰ
سايهُاوُپرت َوُدېُ ........
ُُُُُُزمونږه ُرسول ُﷺ ُد ُهللا ُپاك ُد ُطرف ُنه ُزمكې ُطرف ُتهُ
رالیږلېُشوېُآخريُتاجدارُدېُ.هغوئي ُﷺ ُدُانسانانوُ،فرښتوُ،
ٰ
ُونو ُكانړوُ ،ذروُ،
پیريانوُ ،د ُحور ُو ُ ٰغلمان َ
ُرسول ُدېُ .هغه ُد َ
ُدر َُمنونوُ ،د ُاوبو ُټولو ُرسول ُدېُ .پهُ
څاڅكوُ ،پانړوُ ،د ُغرونو َُ
ق ُحقیقي ُ َع َّز َو َجلَُّ ُدرود ُو ُسَلم ُلیږيُ ،دُ
هغوئي ُباندې ُپخپله ُخا ٰل ٰ
سمُيادويُ،دُهغوئيُاٰطاعتُخپلُ
هغوئيُدُزلفېُاوُمخُمباركُپهُ َق َ
اٰطاعتُ[قرارُكوي]ُ،دُهغوئىُبیعتُتهُخپلُبیعتُوائيُ.دُهغوئيُ
السُتهُخپلُالسُ،اوُدُهغوئيُتابعدارئُتهُخپلهُرضاُوئیليُدهُ.
دُهغوئيُغَلمانوُتهُئېُدُ َجنَّتُزيرېُوركويُاوُانكارُكولوُوالـؤُ
تهُدُدوزخُدُتكلیفونوُخبردارېُوركويُ .
د يوبند نه بريلـى
18
روُنهُرنړاُتهُاوُدُخاليُعقلُنهُرښتینيُ
د ديوبند نه بريليُ ،دُتیَ
ٰ
قُرسولُﷺُدېُچهُ
ُٰ
عشقُپورېُدُيوُسفرُقٰصهُدهُ.دُبريليُفرقُ،عش ٰ
داُدُاٰيمانُځانُدېُ،هغهُوائيُ :
میںُُتوُُمالکُُہیُُکہوںُُگاُُُکہُُہوُُمالکُُکےُُ َحبیب ُ
محبُُُُمیںُُُنہیںُُُمیراُُُتیرا ُ
يعنیُُُمحبوبُُُوُُُ ٰ
د شعر ترجمهُ:زهُخوُبهُمالكُوائمُځكهُچهُهغوئيُدُحبیبُمالكُدېُيعنيُ
پهُمحبوبُاوُم ٰحبُزهُاوُتهُنشتهُ .
ُُُُُدُديوبندُنښهُ،بېُواګېُ[يعنيُجلیبه]ُعقلُدېُ.دُهغوئيُويناُدهُچهُ
”څنګه يا څومره علم غيب رسُول هللا (ﷺ) ته حاصل دې داسي خو
څاروو ته هم حاصل دې(ُ“ .معاذَهللا) ُ
ُُُُُُمقابلهُاوُيَوشانُوالېُ ٰد ُهغهُخلقُكويُچهُدُهغوئي ُدُعقلُسرهُ
كارُويُ.دُدېُعاجزُخاكسارُاوُدُآ ٰلُرسولُدُخادمُپیغامُخوُدُ ٰعشقُ
ٰ
دعوتُدېُ.دُعقلُپیمانهُدُجاهٰلُاوُعا ٰلمُيوُواليُښهُنهُګنړيُنوُدُنبيُ
اوُا َّمتيُيووالېُبهُڅنګهُقبولُكړيُ.ا َّمتىُهمُبَشرُدې ُ،نبىُهمُبشرُ
داسيُبشرُدېُچهُبېُمثلهُ،بېُمثالهُدېُ.هغوئيُ
[دې] ُخوُداُنبى ُ(ﷺ) ُ
ٰ
(ﷺ)ُدُټولوُ[خلقو]ُنهُبالكلُجداُدېُ.نهُڅوكُدُهغوئيُ(ﷺ)ُبرابرُشتهُُ،
نهُڅوكُمرتبهُكښُيوُشانُ[يعنيُبرابر]ُ.زماُدُنبىُ(ﷺ)ُپهُبارهُكښُدُ
خدائےُپاكُارشادُدې”ُ:دا نبي د خپل خواهش نه خبرې نه كوي ،د هغوئي
شونډې مباركې هله حركت كوي چه كله زمونږه وحي كيږيُ“.هغهُنبيُﷺُ
پهُخپله ُژبهُمباركهُپخپلهُارشادُفرمائي”ُ:زه ستاسو په شان نه يمُ“ .
(لَُسُت ُٰمثلَكم) ُ
ُُُُُُچهُكلهُقرآنُُاووئیلُ:اےُنبى (ﷺ)ُاوفرمايهُ،زهُپهُښكارهُصورتُٰ
شريُكښُستاسوُپهُشانُيمُ.دُدېُرمزُاوُكنايهُنهُمرادُپهُبشريتُ
بَُ َُ
ُربانيُُ
كښُبرابريُدهُنوُدُرسالتُا
حــى َ
ٰ
َ
ٰنكارُبهُهمُكیږيُځكهُچهُو ٰ
دُپارهُُدُټولوُخاصیتونهُاوُكمالونهُاوُفرقُوُشرفُدُهرُبشرُخاصهُ
نهُدهُ.داسيُبیشمیرهُعقليُتوجیهاتُكیدېُشيُ.دُدېُارشادُحقیقتُداُ
دېُچهُ(دُنَبوتُكمالونهُاوُدُنبـىُخاصیتونهُاووينيُنو)ُدُعیسايانوُپهُشانُ
د يوبند نه بريلـى
19
نبـىُخدائُاونهُګنړئُ،دُنبـىُﷺُدنیاُتهُراتللُدُبشرُپهُ ٰلباسُكښُشوېُ
دېُ،نبـىُهرګزُخداُنهُدېُ .
ُُُُُُُزهُُدُدېُعقلُاوُهوشُلرونكوُخلقوُنهُسوالُكومُكهُپهُبرابرئُ
ت ُمصط ٰفى ُﷺ ُيوُمخُپهُخپلُ
باندېُاٰصرارُ
[يعنيُضد] ُدېُنوُدُبشري ٰ
ٰ
ىُ،رسولُتهُصرفُ
دُبرابرئُدعو
ُاكرمُﷺُ
ٰ
ٰ
ځانُكښُاوښائېُ.دُرسو ٰل َ
بشرُوئىل ُزماُپهُ َُمسلكُكښُبےُادبىُاوُكفرُدېُ.اوُقرآنُوائيُچهُ
نبـىُﷺُتهُدُخپلُځانُپهُشانُبشرُوئیلُدُكافرانوُطريقهُدهُ.پهُقرآنُ
وُحديثُكښُدُايمانُوالؤُدُپارهُچرتهُداسيُيوُفرمانُنشتهُچهُنبـىُ
ﷺُتهُدُخپلُځانُپهُشانُبشرُاووائېُبلكهُپهُقرآنُكريمُكښُصفاُوئیلُ
شويُديُچهُڅنګهُتاسوُپهُخپلُمینځُكښُيوُبلُتهُغږُكوئُنبـىُكريمُ
(ﷺ)ُهیڅُكلهُداسيُمهُرابلئُ .
ُُُُُُُدُډيرُوختُنهُزهُدُدېُقرضُداُبوجُمحسوسُكوومُ.ننُدُ
دېُدُاداُكولوُنهُلږُځانُسپكُګنړمُ.اوسُهمُډيرُڅهُپاتيُديُ،
معلومُنهُديُچهُڅومرهُنكاتُاوسُهمُحلُشويُنهُديُ،داُاولنېُ
قٰسطُاوګنړئُ،پاتيُپهُدېُشرطُچهُپهُراروانُژوندُكښُاُٰنُ ُشآ َُءُ
هللاُُ ٰ
تعالىُُبیاُسهيُ .
ماُكوششُكړېُدېُچهُدُعقلُاوُپوههُدعوىُكوونكوُتهُدُ
ُُُُُ
ٰ
نطق ُاوُ
هغوئي ُپه ُژبه ُكښ ُجواب ُوركړمُ .په ُدلیلونو ُنهُ ،د ُ َُم ُٰ
استداللُپهُژبهُنهُُ.بسُزماُپهُ ٰنزدُدُټولوُسوالونوُجوابُيوُدېُ،
اوُهغهُدېُ ٰعشق ُ
صطفىُ(ﷺ) ُ
ُٰ
نُبهُپیشُم
عُعقلُقربانُكُ
ٰ
(ترجمهُ:يعنيُعقلُپهُخوږُپیغمبرُﷺُباندېُقربانُكړه) ُ
ُُُُُُخوُداُدُمستئُخبرهُدهُپهُظاهرهُکتونكوُتهُپهُپوههُكښُنهُ
راځيُ .
ُُُُُُدُكتابُدُلوستلوُنهُپسُكهُيوُكسُنورُواضحهُكیدلُغواړيُنوُدُ
دېُفقیرُدروازهُبیرتهُدهُ.دُهرُكتابُحوالهُلیكُدهُاوُدُهرېُحوالېُسندُ
دېُبهتانُياُدروغُتړلُ،دُمومنُ
موجودُدېُ.داُكتابونهُعامُديُ.پهُچاُبان
ٰ
د يوبند نه بريلـى
20
طريقهُنهُدهُ.يوهُورځُبهُمونږُټولُمیزانُتهُرسیږوُ.دُهغهُورځېُ
خىالُساتئُنوُفیصلهُبهُپهُعدلُوُانصافُكیږيُګنيُدُقبرُمنزلُڅهُ
لريُنهُدېُ ُ......
كوكب نورانى را احمد(ﷺ)ُشفيع ُ
(اوكاړويُغ ٰفرُلَـهُ) ُ
ُ
ُ
ُ
سُلَّ َُما ُ
علَُیُ ُٰهُ َُوُ َُ
صلہىُ َُ
ُا َللُُ َُربُّ ُم َُ
ح َّمدُُ َ
سمُ،شَفیعُمعَ َّ
باركُدې”ُ:كومُ
ُُُُُدُرحم ٰ
ورُم َج َّ
ظمُﷺُارشادُم َ
تُعالَمُ،ن ٰ
ٰ
ٰ
َّ
َ
َّ
ُاّلِلُٰ(ﷺ) ُاولوستلهُهغهُپهُ َجنتُُ
كس ُچهُك ٰلمۀُطیٰبهُ َالاٰلهَُاٰالاّلِلہ ُم َح َّمد َّرسوُل ہُ
ولُ
ٰ
باركُبالكلُصحیحُدېُځكهُچهُداُدُرس ٰ
كښُداخلُشوُ“.داُارشادُم َ
َكريمُﷺُدُژبېُمباركُنهُاداُشوېُدېُ .
پهُدېُژبهُمباركهُباندېُدُهیڅُشكُګمانُنهُشيُكیدېُ.داُهغهُ
ُُُُُُُُ
َ
ٰ
ُحقیقىُهللاُتعالىُپیژندګلوُ
ژبه ُمباركهُدهُكومې ُچهُانسانیتُتهُدُمعبو ٰد
َ
باركُعامُدلیلُدېُ.كهُڅوكُك ٰلمۀُطیٰبهُلوليُنوُ
وركړيُدهُ.داُارشادُم َ
ٰينُاسَلمُپابندُجوړيږيُ.پهُدېُك ٰلمۀُباندېُمكملُيقینُساتلُاوُ
هغهُدُد ٰ
دُهغېُهرُقٰسمهُپابنديُپهُدېُكسُباندېُالزمهُكیږيُ.كهُڅوكُداُك ٰلمهُ
تُدٰينُنهُدُيوېُقطعيُخبرېُهمُانكارُاوكړيُنوُ
لوليُاوُدُضروريا ُٰ
ومنُ
دُخاصُدلیلُپهُوجهُهغهُكسُدُدېُعامُدلیلُنهُاوځيُځكهُچهُدُم ٰ
كیدوُدُپارهُدُټولوُضرورياتُٰدٰينُمكملُمنلُضروريُديُاوُدُدٰينُدُ
يوېُقطعيُخبرېُانكارُهمُدُكفرُ(دُُپارهُكافي)ُدېُ .
څنګهُچهُقاديانيُمرزائيُاحمديُخلقوُصرفُدُختمُنَب َّوتُانكارُ
ُُُُُُ
ٰ
ورُ
ٰ
اوكړوُاوُدُايمانُنهُاووتلُ.ښكارهُخبرهُدهُچهُختمُنَب َّوتُيعنيُحض ٰ
آخريُنَبـىُمنلُداُعقیدهُدهُ،عملُنهُدېُاوُايمانُپهُاصلُكښُ
اكرمُﷺُُ ٰ
دُ صحیحُاوُضروريُعقیدېُدُمنلوُنومُدېُ.دُچاُچهُعقیدېُصحیحُ
نهُويُهغهُدُك ٰلمۀُ َ
ط ٰیبهُوئیلوُ،نمونځُكولوُاوُروژېُنیولوُباوجودُپهُ
د يوبند نه بريلـى
21
ُاكرمُﷺُچهُكلهُ
خپلهُاُٰ
ٰ
ور ٰ
يمانيُدعوىُكښُرښتینېُنهُشيُكیدېُ.حض ٰ
رفُدُزكوۃُُمن ٰكرُشوېُ
ص
ٰ
دُدېُدنیاُنهُتشريفُيوړلوُنوُځینيُقبیلېُ ٰ
حاالنكه ُهغوئي ُد ُنمونځونو ُاو ُروژو ُمن ٰكر ُنه ُوو ُخو ُخلیفۀ ُرسولُ
یُهللاُ ُ ٰ
سبٰی ٰلُ
دُهغهُخلقوُخ
تعالیُ َُعنُ ُه ُ
حضر ٰ
ٰ
ض َُ
ص ٰديقُ َُر ٰ ُ
تُابوبكر ُ ٰ
َلفُجهادُفىُ َ
ٰ
ٰين ُاسَلمُقبلولوُنهُپسُچهُڅوكُدُقطعيُاوُضروريُ
هللاُاوكړوُ.دُد ٰ
اسَلميُعقیدوُنهُُاٰنكارُاوكړيُاوُتوبهُاونهُكړيُنوُهغهُتهُپهُشرعىُ
اصطَلحُكښُمرت َدُوئیلُكیږيُاوُدُدېُسزاُپهُشريعتُكښُقتلُدهُ.داُ
اصولُدېُچهُدُقانونُمن ٰكرُتهُ َ
غدَّارُاوُباغيُوئیلُكیږيُاوُدُدنیاُپهُ
هرُقانونُكښُدُغدارُسزاُقتلُدېُ ُ.
ُُُُدُننُصباُپهُدورُكښُډيرُخلقُدُايمانُاوُاسَلمُخودُساختهُټیكدارانُ
جوړُشويُديُ،دُهغوئيُعقیدېُهیڅُكله ُټیكُنهُديُحاالنكهُهغوئيُ
قرآنُلوليُاوُدُنمانځهُروژېُهمُپابندُديُ.دُكتابُوُسنَّتُعلمُلرلوُ
َ
َ
كرمُﷺُك ٰلمهُلوستونكوُاوُنمونځُُ
ا
ُ
ل
و
هرُكسُداُښهُپیژنيُچهُرس
واالُ
ٰ َ
اداُكولوُوالؤُډيروُخلقوُنومونهُاخستيُووُاوُدُخپلُجماتُنهُئېُدُ
ويستلوُحكمُوركړېُووُ.دېُخلقوُتهُپهُقرآنُوُحديثُكښُمنافُٰقُوائيُ.
ٰ
دُدوئُپهُبارهُكښُهللاُتعالىُښكارهُفرمائیليُديُچهُ”هغهُخلقُكومُ
یامتُمنوُهغهُخلقُهیڅُكلهُمومنُنهُديُ.دُ
ٰ
چهُوائيُچهُمونږهُهللاُاوُقٰ
دېُوجهُئېُداُهمُارشادُفرمائیليُدهُچهُدُهغېُخلقوُپهُزړونوُكښُ
بیماريُده“ُُ(سورۀُبقرهُآيتُُ ُُ)٨
ُُُُُيقیناًُهغهُبیماريُاٰختَلجُ[يعنيُبېُقراري]ُياُدُزړهُدُدړكنُدُغلطُ
حالتُنهُوهُبلكهُهغهُبیماريُداُوهُچهُدُهغهُخلقوُدُزړهُنظرياتُ
يعنيُعقیدېُټیكُنهُوېُ.اګرُچهُهغهُخلقُك ٰلمهُويونكيُاوُنمونځُ
دُهللاُفرمانُداُدېُچهُهغهُمومنُنهُديُ.پهُزړهُكښُدُ
ګزارهُووُخوُ
ٰ
بیمارئُوئىلوُمرادُداُدېُچهُايمانُدُانسانُپهُزړهُكښُئېُ،دغهُ
رنګُدُكافٰرُكفرُاوُدُمنافٰقُمنافقَتُهمُپهُزړهُكښُنقشُ[يعنيُپوخ]ُ
دېُ،يعنيُعقیدهُدُزړهُدُپخېُنظرئیےُنومُدې.اوُپهُآيتونوُكښُصفاُ
ښودلېُشويُديُچهُدُچاُعقیدهُصحیحُنهُويُهغهُكهُهرُڅومرهُدُ
ومنُنهُشيُكیدېُ ُ.
نمانځهُروژېُپابندُولېُنهُئيُهغهُهیڅُكلهُم ٰ
ُُُُُلوستونكيُاوريدونكيُنارينهُاوُزنانهُخاصُطورُځلمېُنسلُپهُدېُ
مرحلهُكښُډيرُزياتُدُذٰهنيُپريشانئُښكارُشويُدېُ،پهُدېُوجهُپهُ
د يوبند نه بريلـى
22
مسلمانانوُكښُڅومرهُډلېُجوړيُشويُديُاوُهرهُډلهُدُكتابُوُسنَّتُ
نهُپهُخپلهُبارهُكښُدُصحیحُثابُت َ َُولوُكوششونهُكويُ،اوُخپلُمخا ٰلفُتهُ
غلطُوائيُ.دُهرېُډلېُعلماؤُګیرېُپريښوديُديُ،دُنمانځهُروژېُ
پابندُديُ،ټولُقرآنُوحديثُلوليُ،ډيرُ ٰعلمُواالُديُاوُدُخپلُمؤقفُ
َ
[صحىحُثا ٰبتُكولو]ُدُپارهُښهُپهُپوههُقصداًُډيرُدلیلونهُپیشُكويُ .
لوستونكي اوريدونكي څوك ،ټيك اوګنړو او څوك ،غلط اوګنړو؟ُ
مونږه َ
چنانچهُدُدېُپريشانوُاوُكشمكشُپهُوجهُهغوئيُدُعاُٰل َُمانوُ[بیانونهُ،
تقريرونهُ،اوُوعظُونصیحت]ُاوريدلُ[پريښوده]ُاوُجماتونوُتهُئېُتللُ
پريښودلُ .
ُُُُُدُدېُپهُجوابُكښُزهُډيرُپهُديانتدارئُاوُدُهللاُپاكُيرهُساتلوُسرهُ
عرضُكوومُچهُپهُدېُكښُهیڅُشكُنشتهُچهُدُعاموُمَُليانوُدُغلطُ
بیانئُنهُخلقُواقعىُډيرُپريشانهُديُ.ټولُخلقُدُدينيُ ٰعلمونوُنهُپورهُ
پهُدېُوجهُهغوئيُرښتیاُاوُدروغُ،صحیحُاوُغلطُنهُشيُ
خبرُنهُديُ،
ٰ
پیژندلېُاوُدُحالُدُحقیقتُنهُدُبېُخبرهُكیدوُپهُوجهُدُپريشانئُښكارُ
كیږيُ .
ُُُُُدُخلقوُكمزوريُدهُچهُدُټولېُدنیاُدُنوروُخبروُاوُ ٰعلمونوُفنونوُ
سرهُت ََو ُّجهُاوُدلچسپيُلريُاوُدينيُ ٰعلمُاوُپوههُنهُحاصلهُويُ.اوُهغهُ
مَُليان ُوئیونكيُخلقُچهُخلقوُتهُحق ُخبرهُنهُرسويُ،هغوئيُخپلهُ
دٰينيُذٰمهُداري ُاوُدُمنصبُفرضُپهُديانتدارئُاوُرښتینيُزړهُسرهُ
پورهُنهُاداُكويُ،كیدېُشيُچهُهغوئيُداُهیرُكړيُويُچهُمونږهُټولُ
بهُيوهُورځُدُدېُختمیدونكېُدنیاُنهُرخصتیږوُاوُدُتیروُنهُډكُقبرُتهُ
ٰ
میدانُكښُبهُدُهللاُتعالىُپهُبارګاهُكښُمخامخُكیږوُ
بهُځوُ،اوُدُ َحشرُپهُ
اوُدُهغهُپهُبارګاه ُكښُبهُدُخپلوُعقیدوُاوُعملونوُدُپارهُبهُجوابُ
وركووُ.كیدېُشيُچهُهغوئيُداُهمُهیرُكړيُويُچهُدُعواموُپهُمخُ
كښُدروغُاوُغلطهُخبرهُپهُدوكهُرښتیاُپیشُكیدېُشيُخوُدُهللاُپاكُ
پهُبارګاهُكښُدروغُنهُشيُرښتیاُكیدېُ.داسيُخلقوُتهُيادُساتلُپكارُ
ديُچهُدُغلطوُعقیدوُاوُعملونوُدُزدهُكولوُاوُتربیتُحاصلولوُپهُوجهُ
هغهُخلقُدُنوروُپهُمُقابله ُكښُدُدوزخُاوُدُهللاُ َع َّز َوجل ُدُعذابُزياتُ
حقدارُګرځيُ .
د يوبند نه بريلـى
23
ُُُُُداُاصولُنهُديُهیرولُپكارُچهُڅنګه يو كس ته نيكي اوښودلې
شي او هغه په ٰهغه نيكئ عمل اوكړي نو نيكي ښودونكي ته د هغه
انسان ُ[كوم ُچه ُپه ُنیكو ُعمل ُكړې ُدې] ُد ټولو نيكو برابر ثواب
حاصليږي ،دغه رنګ كه څوك چا ته بده او غلطه خبره اوښائي او ور
زده ئي كړي او هغه كس په هغه بده او غلطه خبره باندې عمل اوكړي
نو هغه بده او غلطه خبره ښودونكي او زده كوونكي ته به د ٰهغه
انسان [كومُچهُپهُبدهُاوُغلطهُخبرهُعملُكړېُدې]ُد ټولو ګناه كولو
د مجموعې برابر ګناه او عذاب رسيږيُ .
ُُُُُُُُُهرُهغهُكسُچهُهغهُهرُساعتُكښُدُهللاُپاكُنهُيريږيُاوُ
مرګُورتهُيادُويُهغهُدُهرېُغلطئُاوُګناهُنهُبچُكیږيُ،كهُچرتهُپهُ
بېُپوهئُياُبلهُوجهُترېُڅهُغلطيُاوشيُنوُفوراًُتوبهُكويُ.اوُكومُ
كسُچهُدُهللاُ َُع َُّز َُو َُج َُّلُنهُنهُيريږيُهغهُډيرُبدُ[يعنيُناكاره]ُدېُ.بیشكهُ
هوښیارُهغهُكسُدېُچهُدُهللاُپاكُنهُيريږي(ُ.رأسُال ٰحک َُم ٰةُ َمخَافَةُهللا) ُ
پهُقرآنُمجیدُكښُدُهللاُ ٰ
تعالىُارشادُدېُچهُ”قرآنُ
ُُُُُخوږو َلوستونكو!ُ
ٰ
ٰ
دُهغهُخلقوُدُپارهُهدايتُدېُڅوكُچهُدُهللاُتعالىُنهُيريږيُاوُنافرمانيُ
نهُكويُ،داسيُخلقوُتهُمتقىُُوئیلُكیږيُ“،پهُقرآنُپاكُكښُارشادُ
ٰ
ُغلطهُمعنىُكولو]ُپهُوجهُډيرُخلقُګمراهُ
دېُچهُ”دُقرآنُ[دُالفاظو
كیږيُاوُډيرُخلقُترېُهدايتُحاصلويُ“.پهُدېُارشادُكښُدُګمراهُ
كوونكوُذٰكرُمخكښُشوېُدېُ.ثابتهُشوهُچهُهرُقرآنُوئیونكېُهدايتُ
موندونكېُنهُدېُ.دُدېُهیڅُكلهُداُمطلبُنهُدېُچهُقرآنُخلقُګمراهُ
كويُبلكهُدُدېُداُمطلبُدېُچهُداسيُخلقُدُقرآنُالفاظُوُمعانىُدُ
هغېُدُاصلُمفهومُمطابقُنهُپیژنيُبلكهُخپلهُذاتيُرائےُاَهَمُګنړيُاوُ
دُخپلُناقصُعلمُپهُوجهُدُقرآنُمفهومُبدلويُاوُدُخپلُځانُدُپارهُدُ
تباهئُاوُبربادئُالرېُهوارويُ.چنانچهُ ُ
ُُُُدُتبليغى نصاب (چهُدُهغېُنومُئېُبدلُكړوُاوُفضائلُاعمالُئېُكیښودو)ُ
پهُحصهُكښُ
صاحبُ،دُ”
فضائلُقرآن“ُ ٰ
م َرتَّبُكوونكېُشیخُمحمد زكرياُ ٰ
ٰ
دُحضورُ
حديثُٰپاكُموجودُدېُ،هغهُلیكي”ُ:حضرتُعمرُ َر ٰض َىُهللاُ َعـنهُُ
ٰ
اقدسُﷺُداُارشادُنقلُكويُچهُهللا ٰ
تعالی د دې كتاب يعني قرآن پاك په
وجه څومره خلقو ته اوچت والې وركوي او څومره خلق ذليله كويُ“.
دُدېُحديثُ(چهُپهُمسلمُشريفُكښُدې) ُدُنقلُكولوُنهُپسُمحمدُزكرياُ
د يوبند نه بريلـى
24
صاحب ُلیكيُچهُ”دُكَلم ُهللاُشريفُدُآيتونوُنهُهمُداُمضمونُثابتُ
ٰ
ٰ
ً
ً
ِّ
َ
َ
ضلُُّبُٰ ُٖهُ ُكثُٰیُرُاُُ َُوُُيَُهُ ُٰدىُُبُٰ ُٖهُ ُكُٰثیُرُاُ“حق تعالی به
كیږي“ُيوُځائُارشادُدي”:يُ ٰ
د دې په وجه ډير خلقو ته هدايت وركوي او ډير خلق به ګمراه كويُ .په
ُوُ
دويم ځائ كښُارشادُدېَ ”ُ،وُنن َٰزل ٰ
آنُ َماُه َوُ ٰشفَاء َّ
ُو َ
ُمنَ ُالقر ٰ
ُرح َمةُ ٰللمؤ ٰمنٰینَ َ
َال ُ َي ٰزيد ُال ہ
ظ ٰل ٰمینَُُا َّٰالُ َخ َساراًُ“ُاو مونږ نازل كړې دې قرآن چه شفا او َرح َمت
دې د مومنانو د پاره او د ظال َمانو د پاره تاوان او نقصان زياتوونكې دېُ ُ.
ُُُُُدُ ُح ُ
باركُدېُچهُد دې اُمِّت ډير منافقان به قاريان
ضور اكرمُﷺُارشادُم َ
چهُبندهُدُقرآنُپاكُ
ويُ.دُځینيُمشائخوُنهُپهُاٰحیاءُكښُنقلُكړيُديُ
ٰ
سورتُشروعُكړيُنوُفرښتېُدُهغهُدُپارهُدُرحمتُدعاُكويُتردېُ
چهُهغهُفارغُشيُ،اوُدويم ُكسُيوُسورتُشروعُكړيُنوُفرښتېُدُ
هغهُدُختمیدوُپورېُپهُهغهُلعنتُكويُ.دُځینيُعلماؤُُنهُنقلُديُچهُ
انسانُتَلوتُكويُاوُپخپلهُپهُځانُباندېُلعنتُكويُاوُهغهُتهُخبرُهمُ
الُلَُعُنَةُُ
نهُويُ[چهُزهُپهُځانُباندېُلعنتُوائم]ُ.پهُقرآنُشريفُكښُلوليُاَ اُ
هللاُٰ َُعلَُىُال ہظ ٰل ُٰمیُنُُاوُپخپلهُدُظالمُكیدوُپهُوجهُپهُدېُوعیدُ[يعنيُغندنه]ُ
ُ
علَ ٰ
ىُالك ٰذبٰیُنُاوُپخپلهُدُدروغوُوئیلوُ
كښُداخلیږيُ.دغهُشانُوائيُلَعنَةُهللاُٰ َ
پهُوجهُدُهغېُحقدارُجوړيږي(ُ“.صفحهُ.ُ١٣فضائلُقرآن)ُ ُ
ُُُُدُذكرُشويُعبارتُنهُتاسوُښهُاندازهُاولګولهُچهُقرآنُدُټولوُدُ
پاره ُ ٰشفا ُاو ُرحمت ُنه ُدې ُبلكه ُد ُډيرو ُخلقو ُدُپارهُنقصانُاوُتاوانُ
دېُ.دغهُشانُچهُخلقُقرآنُلوليُ،اوُدُبیابیاُلوستلوُسرهُ
زياتوونكې ُ
َ
ئېُپخپلهُنهُدرستُكويُنوُپهُجرمُباندېُجرمُكولوُاوُپهُجرمُباندېُ
دُقائمُپاتيُكیدوُپهُوجهُهغهُپهُخپلُنقصانُاوُعذابُكښُپخپلهُزياتُ
والېُكويُ .
يوُكسُدروغژنُدېُاوُپهُقرآنُمجیدُكښُصفاُپهُدروغژنوُباندېُ
ُُُُُ
ٰ
ٰ
ىُ،نوُهغهُكسُچهُقرآنُلوليُ
لعنتُبیانُشوېُدېُاوُلعنتُهمُدُهللاُتعال
َ
اوُدُخپلوُدروغوُنهُپهُرښتینيُتوبهُنهُكويُاوُدُدروغوُعَلجُنهُكويُ
ٰ
نوُهغهُپهُخپلُلعنتيُكیدوُباندېُدُقرآنُنهُپخپلهُګواهيُپیشُكويُ.
دغهُشانُدُهغهُقرآنُلوستلُهغهُتهُفائدهُنهُوركويُ.تاسوُپخپلهُاووائېُ
چهُهغهُدُقرآنُپهُلوستلوُفائدهُحاصلويُياُنقصان؟ُستاسوُجوابُبهُ
داُويُچهُهغهُخپلُنقصانُكويُ ُ.فائدهُهغهُتهُپهُدېُصورتُكښُ
حاصلیدېُشيُچهُهغهُخپلهُغَلطيُاوُكمُوالېُلريُكړيُاوُپخپلهُخپلُ
د يوبند نه بريلـى
25
ٰ
انوُدُپارهُپهُقرآنُكښُدُهللاُتعالىُ
ځانُدُرُستُكړيُ.دغهُشانُدُظا ٰل َم
لعنتُدېُ.كهُظا ٰلمُدُخپلُظلمُنهُپهُرښتینيُتوبهُنهُكويُنوُهغهُهمُ
يقینا ًُدُقرآنُپهُلوستلوُسرهُپهُخپلُځانُباندېُدُلعنتيُكیدوُتصديقُ
كويُ.اوُدُقرآنُپهُلوستلوُخپلُنقصانُزياتويُ .
ُُُُُقرآنُهغهُتهُنقصانُنهُوركويُبلكهُقرآنُخوُصفاُوائيُچهُپهُظا ٰلمُ
ٰ
باندېُدُهللاُتعالىُلعنتُدېُاوُدُدېُخبرېُهمُخبردارېُوركړېُكیږيُ
ٰ
چهُظالمُكسُدُهللاُتعالىُدُلعنتُنهُبچُشيُ.دُدېُباوجودُكهُظالمُپخپلهُ
ٰ
نهُكړيُنوُبیاُدُهللاُتعالىُعذابُدُهغهُ
خپلُځانُدرستُ[يعنيُټیك] ُ
مقَدَّرُ[يعنيُدُعذابُحقدار]ُدېُ .
ت ُربانيُكښُداُولېُديُچهُقرآنُدُظا ٰل َمانوُپهُ
ُُُُتَ َوجُّه اوكړئُ :پهُآي ٰ
ٰ
انوُدُهللاُتعالىُلعنتُدې!ُُپهُدېُوجهُ
نقصانُكښُزياتېُكويُاوُپهُظا ٰل َم
ٰيمانُدعوىُ
ليُ،قرآنُخوُهغهُكسُلوليُچهُدُا
خوُقرآنُنهُلو
چهُكافُٰرُ
ٰ
َ
َ
كويُ.پسُثا ٰبتهُشوهُچهُډيرُمسلمانانُوئیونكيُظا ٰل َمانُديُاوُپهُظا ٰل َمانوُ
ٰ
باندېُهللاُتعالىُلعنتُفرمائیلېُدېُ .
ُُُُ ُمحت َ َرم لوستونكو! ظلمُڅهُدې؟ُظلمُڅهُتهُوائي؟ُدُظلمُپیژندګلوُداُ
دهُ :
” َوضعُال َّشیُ ٰئُفٰىُغَی ٰرُ َم َح ٰل ُٖه“ ُ
يعنيُيوُڅیزُدُهغېُدُځائُنهُبېُځايهُځائُايښودلُ .
ُُُُُُپه ُآسان ُلفظونو ُكښ ُداسي ُاووائې ُچه ُغَل ُ”الف ُ[يعني ُزيد] ُ“ُ
اوكړيُاوُسزاُ”ب ُ[يعنيُبكر] ُ“ُتهُوركړېُشيُ.كارُدُچاُاوُنومُدُ
ٰ
چاُ.صحیحُتهُغلطُوئیلُاوُغلطُتهُصحیحُوئیلُ.دُهللاُتعالىُكَلمُاوُ
احكامُبدلولُاوُدُخپلُطرفُنهُپهُمعنوُكښُبدلونُكولُ،اوُپهُهغېُكښُ
كمېُزياتېُكولُ .آيتُچهُدُچاُپهُبارهُكښُويُ،هغهُدُبلُچاُپهُبارهُ
كښُښودلُ،داُظلمُدېُاوُداسيُكولوُواالُظا ٰلمُدېُ .
ُُُُُُپهُبخارىُشريفُكښُحديثُٰپاكُدېُ،دُحضرتُ َسیٰدناُعمرُفاروقُ
س ٰیدنا ُعبدهللا ُ َر ٰض َى ُهللا ُتَعَ ٰالی ُ َعـنهُُ
َر ٰض َى ُهللا ُُتَعَ ٰالی ُ َعـنهُ ُځوئُحضرت ُ َ
فرمائيُچهُ”دُهللا ُپهُمخلوقُكښُدُټولوُنهُبدترين ُ[يعنيُډيرُناكاره]ُ
هغهُخلقُديُچهُكومُآيتونهُدُكافرانوُاوُمشركانوُپهُبارهُكښُنازلُ
شويُديُهغهُ[آيتونه]ُپهُمسلمانانوُپورېُتړي(ُ“.بخارىُ،صُُُ١٠٢٤جُ )٢
د يوبند نه بريلـى
26
ُالرضوان]ُپهُدورُكښُدُخوارجوُډَلهُ،منا ٰفقانوُ
ُُُُُدُصحابۀُ ٰكراموُ[ َ
علَی ٰهم ٰ
بهُداسيُكولُ.ننُهمُځانُتهُپهُسوونوُمَُليانُوائيُاوُدُهغوئيُهمُداُ
شركانوُپهُبارهُكښُنازلُشويُآيتونهُپهُنَبیانوُ،
طريقهُدهُچهُدُبتانوُاوُم
ٰ
تُشانُ
َولیانوُاو ُاٰيمانُوالؤُباندېُتړيُ.لوستونكوُاوُوئیونكوُتهُدُآيَ
ٰ
نزولُمعلومُنهُويُچهُآيتُكلهُاوُدُچاُپهُبارهُكښُنازلُشوېُدې؟ُهغهُ
دُدېُمَُليانوُنهُاوريُاوُدُناپوهئُپهُوجهُګمراهُكیږيُ.خوُاَفسوسُپهُ
هغهُخلقوُكومُچهُځانُتهُمَُليانُوائيُاوُپخپلهُځانُدُدٰينُټیكدارانُ
بن ُعمرُ َر ٰض َى ُهللا ُتَعَ ٰالی ُ َعـنهما ُداسيُخلقُپهُ
ګنړىُ.حضرتُعبدهللاُاُٰ ٰ
ٰ
خوارجوُكښُشمارُكړيُديُ.دُهغوئيُ( َر ٰض َى ُهللا ُتَعَالیُ َعـنهُ)ُدُارشادُ
مطابقُداسيُحركتُكوونكيُاوُدُمنافقهُخوارجوُپیرويُكوونكيُټولُ
بدترينُخلقُدېُ .
ت ُمس ٰلمه ُهغه ُځلمي ُځوانان ُكوم ُچه ُد ُداسي ُمَُليانو ُدُ
ُُُُُُُد ُام ٰ
بكواسونوُپهُوجهُدُروحانٰیتُاوُدُاسَلمُدُروحُنهُلريُكیږيُ،دُهغوئيُ
ٰ
دمتُكښُزماُعرضُدېُچهُهللاُتعالىُتاسوُلهُعق ٰلُسلیمُدركړېُ
پهُخ
ٰ
دېُ ،تاسو ُپخپله ُسوچ ُاوكړئُ ،غوروفٰكر ُاوكړئُ ،كیدې ُشي ُتاسو ُداُ
ګنړئُچهُداُدُ َحلوهُاوُخیراتُتقسیمولوُجګړهُدهُهیڅُكلهُداسيُنهُدهُ .
االَشُیَُاءُُبُُٰا َضُ ُدَا ُٰد َُها“ُيعنيُهرُڅیزُپهُ
ُُُُُُُداُاصولُيادُساتئُچهُ”ُُت َعُ ُٰرفُُ ُ
خپلُضدُپیژندلېُكیږىُ.دُشپېُنهُدُورځېُپتهُلږيُ،دُبدبوُنهُدُخوشبوُ
ٰ
حقیقتُښكارهُكیږيُاوُدُداسيُدٰينُخرڅوونكيُمَُليانوُنهُدُعلمائےُ
ُپتهُلګيُ.آياُتاسوُبهُرښتیاُاوُدروغُيوُشانُاوګنړئ؟ُهیڅُكلهُنهُ،
حق
ٰ
ً
ُاوپیژنئُچهُرښتیاُڅهُ
نوُيقینُاوكړئُاصلُجګړهُداُدهُ.تاسوُبهُيقینا
ٰ
دي؟ُاوُدروغُڅهُدي؟ُڅوكُصحیحُدي؟ُاوُڅوكُغلط؟ُدُحقُعا ٰل َمانُ
ٰ
لېُډلېُخلقُڅوكُدي؟ُپهُډيرهُديانتدارئُدُهللاُتعالىُ
څوكُدي؟ُاوُدُباط
ٰ
يرهُساتلوُدُذٰمهُواريُسرهُداُدُدٰينُوُ ٰملَّتُخادمُعرضُكويُ،ت ََو ُّجهُ
اوكړئ!ُ ُ
ٰ
فرمائيُچهُرسولُهللاُ
س ٰیدناُعمرُ َر ٰض َىُهللاُتَعَالیُ َعـنهُُ
ُُُُُا َ ٰمیرُالم ٰ
ؤمنینُ َ
َ
ﷺُمونږُتهُدُمخلوقاتوُدُشروعُنهُواخلهُدُ َجنَّتیانوُ َجنَّتُتهُ[دُداخلیدو]ُ
اوُدُدوزخیانوُدوزخُتهُدُداخلیدوُپورېُخبرُراكړېُدې(ُ،بُخارىُشريفُ
صُُ٤٥٣جُ )١
د يوبند نه بريلـى
27
ُُُدُدېُحديثُشريفُنهُمعلومهُشوهُچهُحضورُنَ ٰبـىُكريمُﷺُبیشكهُ
ٰ
آخرهُ
دُهللاُتعالىُپهُوركړهُسرهُدُاٰبتداءُ[يعنيُشروع]ُنهُدُاٰنتهاءُ[يعنيُ ٰ
پورې]ُدُټولُحالونوُنهُخبرُدېُ.چنانچهُرسو ٰلُكريمُﷺُفرمائیليُديُ
چهُ”زماُُا َّمتُبهُپهُدرېُاوياُډلوُكښُتقسیمیږيُ،پهُدېُكښُبهُيوهُ
ډلهُ َجنَّتُتهُځيُاوُدوهُاوياُډلېُبهُدوزخُتهُځيُ.دُخوږُآقاُﷺُصحابۀُ
ُالرض َوان ُعرض ُاوكړوُ :يا َرسُو َل هللا ُﷺ! ُهغه ُخَلصېُ
كرام ُ َ
عـلَی ٰهم ٰ
موندونكيُډلهُكومهُيوهُده؟ُاوئېُفرمائیلُچهُهغه ناجيه ډله ده ،جماعت
ُالرض َوانُپه طريقه به وي[ُ“.يعنيُ
به وي او زما او زما د صحابؤ َ
عـلَی ٰهم ٰ
رسولُكريمُﷺُاوُدُصحابۀُكراموُ َ
ُالرض َوانُپهُطريقوُبهُعملُكوي]ُ
عـلَی ٰهم ٰ
(تٰرمذىُ،ابوداؤدُ،ا ٰٰبنُماجه) ُ
دُحديثُمشهورُمتفقُشپږُصحیحُكتابونوُكښُپهُابنُماجهُكښُ
ُُُُُُُُُ
ٰ
ديُچهُ”حضرتُاَنسُبنُمالكُ َر ٰض َىُهللاُتَ َُع ٰالیُ َعـنهُُروايتُكويُچهُرسو ٰلُ
كريمُﷺُارشادُفرمائیلېُدېُچهُزما اُمَّت په ګمراهئ باندې نه جمع كيږي.
چه كله تاسوُ(پهُا َّمت)ُكښ اختالف اووينئ نو د ټولو نه لويه ډلهُ(عظمتُ
واالُجماعت)ُالزم اونيسئُ “.
ُُُُُُُُُدُدېُاحاديثوُنهُمعلومهُشوهُچهُدُنبىُكريمُﷺُا َّمت ُپهُكوموُ
ډلوُكښُبهُتقسیمُشيُپهُهغېُكښُبهُيوهُلويهُډلهُويُاوُدُهغېُسرهُدُ
مكملُتړونُحكمُوركړېُشوېُدېُ،چهُهغهُډلهُ َجنَّتُتهُتلونكيُډلهُدهُ
اوُدُهغېُنهُ ٰسواُباقېُټولېُډلېُبهُدُ َج َهنَّمُحقدارېُويُ.رسو ٰل ُكريمُ
ﷺُډيرُاحسانُفرمائیلېُدېُچهُدُهغېُخَلصىُموندونكېُ(ناجیه)ُډلېُ
شناختُښودلېُدېُګنىُهرهُډلهُځانُتهُناجیهُډلهُوائيُ.معلومهُشوهُ
چهُناجیهُډلهُفرقهُنهُدهُاوُدُدېُډلېُعقائدُوُاعمالُپابنديُكولُاوُ
تبلیغُوُاشاعتُتهُفرقهُواريتُهیڅُكله ُنهُشيُوئیلېُ.كیدېُشيُچهُ
لوستونكيُداُاووائيُچهُدُنبىُﷺُواضحهُارشادُباوجودُهمُهرهُډلهُ
پخپلهُځانُتهُناجیهُوائيُ.نوُدُهغېُپهُجوابُكښُعرضُدېُچهُهرُ
ىُكوونكېُپخپلهُدعوىُكښُدُهغهُوختهُپورېُرښتینېُكیدېُنهُ
دعو
ٰ
ٰ
شيُدُڅوُپورېُچهُئېُپهُخپلېُدعوېُصحیحُدلیلونهُنهُويُپیشُكړيُ
اوُخپلُحقُكیدلُدُقرآنُوُسنَّتُنهُصحیحُثابتُنهُكړيُ.رسو ٰلُكريمُ
ﷺُوضاحتُفرمائیلېُدېُچهُناجیهُډلهُبهُلوئيُجماعتُويُاوُدُدېُ
غټې ُډلې ُسره ُئې ُد ُتړون ُتاكید ُوركړې ُدې ُاو ُد ُهغې ُشناخت ُئېُ
د يوبند نه بريلـى
28
ُالرض َوانُپهُطريقوُ
ښودلېُدېُچهُهغهُبهُزماُاوُزماُدُصحابؤُ َ
عـلَی ٰهم ٰ
سنَّت و جماعت“ُ
ويُُ.دُدېُارشاداتوُمطابقُدُناجیهُډلېُعنوانُ”اهل ُ
سنِّى“ُوئیلُكیږى(ُ.يعنيُنبىُپاكُﷺُاوُدُ
دېُچهُپهُيوُلفظُكښُورتهُ” ُ
هغوئىُدُصحابۀُكراموُدُطريقوُمطابقُدُعقائدُوُاعمالُواالُډله)ُ ..
ُُُُُُدُناجیهُډلېُپیژندګلوُحاصلولوُنهُپسُدُخپلُذٰهنُنهُلږُشكونهُلريُ
كړئُ.كهُدُچاُپهُذٰهنُكښُداُسوالُراشيُچهُ(ُ)١پهُحديثُكښُدُډلوُ
تعدادُدرېُاوياُښودلېُشوېُدېُ ُحاالنكهُپهُا َّمتُكښُدُموجودوُډلوُ
تعدادُزياتُښكاريُ(ُ)٢پهُموجودوُډلوُكښُډيرېُ[ډلې]ُداسيُديُچهُ
دُاه ٰلُسنَّ
تُكیدوُدعوىُكويُحاالنكهُاه ٰلُسنَّتُصرفُيوهُډلهُدهُ)٣(ُ.
ٰ
پهُحديثُشريفُكښُديُچهُكلهُپهُا َّمتُكښُاٰخ ٰتَلفُاووينئُ،نوُدُدېُ
اٰختَٰلفُنهُكومُاٰختَٰلفُمرادُدې؟ُهرهُډلهُدُاٰختَٰلفُپهُوجهُجوړهُ
شويُدهُاوُپهُهرهُډلهُكښُاٰختَٰلفُدېُ .
ُُُُُُدُدېُسوالونوُپهُجوابُكښُعرضُدېُچهُپهُا َّمتُكښُبنیاديُ
درې ُاويا ُډلې ُديُ .دوه ُاويا ُدوزخي ُاو ُيوه ُډله ُنجات ُموندونكيُ .دُُ
دوزخيُډلوُاوُناجي ُ[نجاتُموندونكې] ُجماعتُكښُدُهرېُيوېُډلېُ
جدا ُجداُعنوانُدېُچهُدُهغېُنهُدُشمیر ُزياتیدوُخیالُكیږيُ،پهُدېُ
شئُڅنګهُچهُدُيوېُونېُځیلهُيوهُويُخوُخاخونهُ
باندېُداسيُپوههُ
َ
ئېُډيرُويُاوُدُغټوُخاخونوُنهُڅانګيُاوځيُ،بیاُهمُدُخاخونوُدُزياتُ
واليُنهُداُنهُالزمیږيُچهُځیلېُبهُهمُزياتېُويُ.داسيُهمُځانُپوههُ
كړئُچهُپهُ يوهُقبیلهُكښُډيرُخاندانونهُويُاوُپهُهرُخاندانُكښُډيرُ
كسانُويُ.دغهُشانُدُګمراهئُاوُبېُدينئُدوهُاوياُزيلوُنهُډيرُُخاخونهُ
او ُد ُدوه ُاويا ُدوزخي ُقبیلونه ُډير ُخاندانونه ُاو ُد ُدې ُخاندانونه ُپهُ
زرګونوُكسانُپیداُشيُنوُداُنهُشيُكیدېُچهُدُځیلوُاوُقبیلوُشمیرُهمُ
دُخاخونوُاوُكسانوُبرابرُدېُ .
ُُُُدُدوهُاوياُدوزخيُفرقوُنهُهغهُډلېُمرادُديُچهُدُهغېُپهُبنیادونوُ
كښُبےُدينىُ،الحادُ،كفرُاوُزندقهُديُاوُداُټولُپیژنيُچهُدُخاخونوُ
وجودُاوُژوندُدُځیلېُپهُسببُدېُيعنيُيوُخاخُچهُدُخپلېُځیلېُنهُ
كټُشيُژوندېُنهُشيُپاتيُكیدېُ.هغهُدوهُاوياُځیلېُپخپلهُخرابېُديُ
هغهُښهُخاخونهُنهُشيُپیداُكولېُ.هغهُټولېُفرقېُاوُډلېُكومېُچهُدُ
هغېُخرابوُځیلوُخاخونهُديُهغهُكهُپهُبلُشمیر ُكښُُويُدُهغېُ
د يوبند نه بريلـى
29
اصلُهغهُدوهُاوياُدېُ.اوسُدُناجیهُجماعتُپهُاحوالوُځانُپوههُكړئُ
چهُدُهغېُپهُځیلهُاوُبنیادُكښُروحُٰاسَلمُوُايمانُاوُهدايتُوُرح َُمتُ
دېُ.دُدېُښهُځیلېُنهُچهُڅومرهُخاخونهُوتليُديُپهُهغېُكښُدُښهُ
ځیلې ُښې ُنښي ُديُ .د ُدې ُنور ُوضاحت ُكوم ُچه ُد ُشريعت ُڅلورُ
مذهبونهُ( َحنَفىُ،شافٰعىُ،مالكىُ،حنبلى) ُاوُاخواُدُدېُخاخونهُاشعريُ،
ماتُريديُاوُدغهُشانُدُطريقتُڅلورُ ٰسلسلېُقادريُ،نقشبنديُ،چشتيُ،
سهروردي ُاو ُمخكښ ُد ُدې ُنور ُخاخونه ُصابرىُ ،نظاميُ ،اشرفيُ،
شاذليُ،رفاعىُ،مجدديُوغیرهُداُټولُ”اه ٰل ُسنَّت“ُناجیهُجماعتونهُ
ديُ،دُدېُټولوُزيلهُاوُبنیادُيوُدېُاوُدُدېُټولوُپهُمینځُكښُڅهُداسيُ
ښكارهُاخ ٰتَلفُنشتهُكومُچهُاصولىُويُاوُپهُهغېُكښُچهُدُكفرُوُ
َّتُصرفُدُاه ٰلُسنَّتُوُجماعتُ
ُٰ
ايمانُفرقُاوموندلېُشيُ.داُخصوصی ٰ
دېُچهُدُدېُپهُټولوُخاخونوُكښُدُعقائدُوُنظرياتُپورهُپورهُيوشانُ
والېُدېُاوُدُهغېُعقائدُوُاعمالُپهُتواترُسرهُثابتُديُ .
نتُوُجماعتُكیدوُدعوىُكويُكهُ
ُُُُُُهغه ُډلېُچهُپخپلهُدُاه ٰل ُس
ٰ
هغوئيُخپلهُدعوىُصحیحُاوُرښتینيُګنړيُنوُدُاه ٰلُسنَّتُوُجماعتُ
ٰ
ُپخپلهُښكارهُثابتُكړيُګنيُدُهغوئيُدعوىُبهُ
واالُعقائدُوُاعمالُ ٰد
ٰ
باطلهُشيُ.اه ٰلُسنَّتُكیدلُاوُاه ٰلُسنَّتُوئیلُجداُجداُخبرېُديُ.دُيوېُ
ډلېُياُفرقېُپخپلهُځانُتهُاه ٰلُسنَّتُوئیلُدُهغېُډلېُدُاه ٰلُسنَّتُكیدوُ
دُپارهُپورهُدلیلُنهُدېُ ُ.
ُُُُُُياد ساتئُچهُدُصحیحُاه ٰلُسنَّتُنهُ ٰسواُبلُيوُداسيُجماعتُنشتهُ
چهُخپلُصداقتُ،دُقرآنُوُسنَّتُنهُكماُحقُّهُثابتُكړيُاوُخپلُعقائدُ
وُاعمالُدُنبىُكريمُﷺ ُاوُد ُهغوئيُدُصحابۀُ َر ٰض َی ُهللا ُتَعَ ٰالی ُ َعنهُمُ
مطابقُثابتُكړيُ.دُڅوارلسُصدئُتیريدوُنهُپسُهمُدُشريعتُوُ
سنَّتُمطابقُدُاه ٰلُسنَّتُوُجماعتُعقائدُوُاعمالُپهُتواترُسرهُثابتُ
ديُ.اوُنورېُډلېُنويُجوړيُشويُديُاوُدُهغوئيُعقائدُوُنظرياتُ
اوُاعمالُوُاحوالُهرګزُدُقرآنُوُسنَّتُنهُاصَلًُاخستېُشويُاوُثابتُ
نهُديُ،بلكهُهغېُډلوُدُقرآنُوُسنَّتُصحیحُمفهومُمسخُكړېُدېُاوُدُ
اوُتباهئُسامانُئېُتیارُكړېُديُ.دُداسيُخلقوُپهُحصهُ
خپلېُګمراهئُ
ٰ
نیاُاوُآخرتُكښُنقصانُهمُدُ
كښُهدايتُاوُرح َمتُُنشتهُبلكهُپهُد
ٰ
َ
ٰ
دوئيُحصهُدهُ.اوُاه ٰلُسنَّتُوُجماعتُ(فرقهُناجیه)ُتهُدُهللاُتعالىُاوُدُ
ٰ
د يوبند نه بريلـى
30
هغهُدُحبیبُﷺُاوُدُصحابهُ َر ٰض َی ُهللاُتَ َع ٰالیُ َعنهُمُرښتینيُپیروئُاوُدُ
نیاُاوُآخرتُكښُدُهللاُپاكُدُرحمتونوُ،بركتونوُ
غَلمئُپهُبركتُپهُد
ٰ
اوُدُمرستېُاوُمددُزيرېُاوُضمانتُعطاُكړېُشوېُدېُ،دوئيُتهُدُ
نیغېُالرېُهدايتُنصیبُشوېُدېُ،پهُدېُوجهُدُدوئيُسرهُتړونُ
ضروريُدېُ .
ُُُُُپه ُحديث ُشريف ُكښ ُچه ُد ُكوم ُ”اٰختَٰلف“ ُذٰكر ُدې ُد ُهغې ُدُ
وضاحتُنهُمخكښُداُپیژندلُضروريُديُچهُاٰختَٰلفُپهُدوهُقٰسمهُ
دېُ(ُ)١اصوليُ(ُ)٢فروعىُ.دُدواړهُقسمهُاٰختَٰلفُپهُبارهُكښُشرعىُ
قوانینُاوُاحكامُموجودُديُ.هغهُاصولىُياُفروعىُاٰختَٰلفُپهُكومُكښُ
چهُدُكفرُوُايمانُاوُدُهدايتُوُګمراهئُواضحهُفرقُويُ،هغهُدُ
دوزخُحقدارُجوړويُ.داُهمُاوپیژنئُچهُدُرسو ٰلُكريمُﷺُا َّمتُپهُدوهُ
قسمهُدېُ(ُ)١ا َّمتُٰاٰجابَتُ(ُ)٢ا َّمتُٰدعوتُ ،
ُُُُُُ اُمَّت اجا َبت ُهغهُديُكومُچهُپهُپخېُعقیدېُاوُاٰيمانُوالؤُكسانوُ
ت ُدعوتُكښُشاملُديُ.
ُٰ
باندېُمشتملُديُ.ټولُبدعقیدهُخلقُ،پهُا َّم ٰ
هغهُټولېُګمراهُاوُباطلېُفرقېُچهُپهُظاهرهُدُايمانُاوُاسَلمُدعوېُ
كويُ،پهُدېُكښُځینوُډلوُتهُمطلقاًُكافرانُنهُديُوئیلُشويُ،ځكهُچهُ
دُهغوئيُپهُعقیدوُاوُنظريوُكښُدُفرقُكیدوُباوجودُدُكفرُاوُدُايمانُ
ښكارهُفرقُنهُموندلُكیږيُ.خوُداُاټلهُخبرهُچهُدُچاُپهُعقیدوُاوُ
نظريوُكښُدُكفرُاوُدُايمانُښكارهُفرقُويُهغهُدوزخيُډلهُشمیرلېُ
شويُدهُ.پهُا َّمتُكښُپیداُكیدوُواالُنويُډلوُكښُديوبندىُ،وهابيُ،
تبلیغيُډلېُپخپلهُنهُصرفُځانُتهُدُ”اَه ٰلُسنَّت“ُ(سني)ُوئیلوُخواهشُ
ٰ
واُپاتيُټولوُتهُمشركُوُبدعتىُ[وائي]ُاوُدُ
لريُبلكهُدُخپلُځانُنهُ ٰس
ٰ
باطلهُثابتولوُپهُكوششونوُكښُلګیاُديُ .
ُُُُُُُد ُديوبندىُ ،وهابيُ ،تبلیغي ُډلې ُسره ُزمونږه ُاٰختَٰلف ُمحضُ
فروعىُاوُدُخامخاُنهُدېُبلكهُاصولىُاوُبنیادىُدېُ.يقینا ًُتاسوُبهُ
پیژندلُغواړئُچهُاٰختَٰلفُپهُكوموُخبروُباندېُدېُنوُواورئُئېُاوُ
ٰ
هللاُتعالىُاوُدُهغهُُرسولُﷺُګواهُجوړُكړئُاوُپهُعدلُوُاٰنصافُ
سرهُا ووائېُچهُآياُتاسوُداُخبرېُمنلېُشئ؟ُآياُداسيُعقیدهُلرونكيُ
خلقُمسلمانُاوُسنيُكیدېُشي؟ ُ
د يوبند نه بريلـى
د ديوبندى ،وهابي ،تبليغي ډلې يو څو عقيدې
31
ٰ
(فتاوىُرشیديهُجُ١صُ )ُ١٩
(١
)ُهللاُتعالىُدروغُوئیلېُشيٰ ُُُ.
ٰ
(ُ)٢هللاُتعالىُتهُدُمخكښُنهُعلمُنهُويُچهُبندګانُبهُڅهُكويُچهُكلهُ
ئېُبندګانُاوكړيُنوُهللاُتهُعلمُاوشي(ُُُ.تفسیرُبلغةُالحیرانُصُُ )١٥٨ُ،١٥٧
ُاكرمُﷺُنهُزياتُدېُ .
ور َ
(ُ)٣دُشیطانُاوُدُ َُملكُُال َموتُعلمُدُحض ٰ
(براهینُقاطعهُ،صُُ ُ)٥١
ُ
ٰ
ٰ
)ُدُهللاُتعالىُنبىُتهُدُخپلُانجامُاوُدُديوالُنهُشاتهُهمُعلمُنشتهُ .
(٤
(براهینُقاطعهُ،صُُ ُ)٥١
ُ
ٰ
ٰ
ىُڅومرهُاوُڅنګهُعلمُغیبُوركړېُ
تهُچهُهللاُتعال
ورُاكرمُﷺُ
ٰ
(ُ)٥حضُ ٰ
دېُ،داسيُعلمُڅارووُ،پاګلوُاوُماشومانوُتهُهمُحاصلُدېُ ُ.
ٰ
(حفظُااليمانُصُُ )٧
ور ُاكرمُﷺُطرفُتهُصرفُخیالُتللُهمُدُ
(ُ)٦پهُمانځهُكښُحض ٰ
غوايهُاوُدُخرُدُخیالُنهُزياتُبدُدې(ُ.صراطُمستقیمُصُُ )٨٦
ورُ
)ُلفظُ َرحُ َمةُ ٰللعٰ لَ ٰمینُ،دُرسولُهللاُﷺُ
ُ( ٧
ٰ
ٰ
خاصُصفَتُنهُدېُ.دُحض ٰ
اكرمُﷺُنهُعَلوهُهمُنورُبزرګانوُتهُ َرح َمةُ ٰللعٰ لَمٰ ینُوئیلېُشيُ .
(فتاوىُرشیديهُجُ٢صُُ )١٢
ُ ٰ
ٰ
ىُآخريُنبـىُګنړلُ،دُعواموُخیالُدېُ.دُعلمُ
(ُ)٨دُخاتمُالنَّبٰ ٰی
ىنُمعن ٰ
ٰ
ُاكرمُ(ﷺ)ُدُزمانېُنهُپسُ
والؤُپهُنٰ
ور َ
زدُداُمعنىُدرستُنهُدهُ.دُحض ٰ
[يعنیُآخریُنبیُکیدو]ُ
همُكهُيوُنبـىُپیداُشيُنوُدُمح َّمدُ(ﷺ)ُپهُخاتمیتُ
ٰ
كښُڅهُفرقُنهُراځي(ُ.تَحذيرُالناسُصُُ )٢٥ُ،٣
ُاكرمُﷺُتهُدُديوبندُدُعلماؤُسرهُدُت َ َعلُّقُپهُوجهُاردوُژبهُ
ور َ
(ُ)٩حض ٰ
راغليُدهُ(ُ.براهینُقاطعهُصُُ )٢٦
(ُ)١٠دُنبـىُتعظیمُصرفُدُمشرُورورُهمرهُكولُپكارُديُ .
ُ(تقويةُااليمانُصُُ )٥٨
(ُ)١١كهُهللاُاوغواړيُنوُدُ َمح َّمدُ(ﷺ)ُ[دُمرتبې]ُبرابرُبهُپهُكروړونوُ
پیداكړي(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )١٦
مړُشوېُدېُاوُپهُخاوروُكښُمَلؤُشوېُدېُ ُ.
ُاكرمُﷺُ
ٰ
ور َ
(ُ)١٢حض ٰ
(تقويةُااليمانُصُُ )٥٩
(ُ)١٣نبـىُ،رسولُټولُناكارهُدي(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٢٩
(ُ)١٤نبـىُلهُدُهرُدروغُنهُپاكُاوُمعصومُكیدلُضروريُنهُديُ .
ُ(تصُٰفیةُالعقائدُصُُ )٢٥
د يوبند نه بريلـى
32
(ُ)١٥دُنبـىُستائنهُصرفُدُبشرُپهُشانُكوئُبلكهُپهُدېُكښُهمُكمُ
والېُاوكړئ(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٣٥
(ُ)١٦لوئُ[مشر]ُيعنيُنبـىُاوُوړوكېُ[كشر]ُيعنيُباقيُټولُبندګانُ،
بېُخبرهُاوُنادانهُدي(ُ.تقويةُااليمانُصُ )٣
(ُ)١٧لوئُمخلوقُيعنيُنبـىُاوُوړوكېُمخلوقُ،يعنيُباقىُټولُبندګانُ
دُهللاُدُشانُمخېُتهُدُچمارُ[يعنيُګندګيُصفاُكولوُواالُذلیلهُقوم]ُنهُهمُ
زياتُذلیلُدي(ُُُُُُ.تقويةُااليمانُصُُ )١٤
(ُ)١٨نبـىُتهُطاغوتُ(شیطان)ُوئیلُجائزُدي(ُ.تفسیرُبلغةُالحیرانُصُ)٤٣
(ُ)١٩پهُكليُكښُچهُڅنګهُدرجهُدُچودريُ[يعنيُ َملَك]ُ،زمیندارُويُ
داسيُدرجهُپهُا َّمتُكښُدُنبـىُده(ُُ.تقويةُااليمانُصُُ )٦١
(ُ)٢٠دُچاُنومُچهُمح َّمدُ(ﷺ)ُياُعليُدېُهغوئيُتهُدُهیڅُڅیزُاٰختیارُ
نشتهُ،نبـىُاوُوليُهیڅُنهُشيُكولې(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٤١
ُاكرمُﷺُبېُحواسهُشوېُدې(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٥٥
ور َ
(ُ)٢١حض ٰ
(ُ)٢٢ا َّمتىُپهُظاهرهُپهُعملُكښُدُنبـىُنهُمخكښُكیږيُ ُ.
(تحذيرالناسُصُُ )٥
ُاكرمُﷺُپهُپلُصراطُدُلويدوُنهُبچُكړوُ .
ور َ
(ُ)٢٣ديوبنديُمَلُحض ٰ
ُ(بلغةُالحیرانُصُ ُ)٨
اّلِل ُاشرفعلى ُرسول ُهللا ُاو ُاللہهم ُصل ٰ
ُعلى ُسیدنا ُو ُنبیٰناُ
الا ٰٰلهَ ُا َّٰال ہُ
(ُ َ ُ )٢٤
س ٰلىُدهُ،هیڅُخرابيُ[يعنيُبديُپهُكښ]ُنشتهُ ُ.
اشرفعليُوئیلوُكښُت َ َ
(رسالهُاالمدادُصُُ،٣٥مجريهُماهُٰصفرُ١٣٣٦هـُرودادُمناظرهُ( ُٰګیا)ُالفرقانُجُ٣صُ
ُ )٥٨
(ُ)٢٥دُنبـىُمیَلدُمناوهلُداسيُديُڅنګهُچهُهندوُپهُخپلُكن ٰهیاُكښُ
[يعنيُدُسريُكرشنُجى]ُدُجنمُ[پیداُكیدو]ُورځُمناوهيُ .
فتاوىُمیَلدُشريفُصُُ،ُ٨براهینُقاطعهُصُُ )١٤٨
ُ( ٰ
َّ
اتُدُژوندُپهُصفَتُسرهُ
ُاكرمُﷺُاوُدَجالُدواړهُ ٰبالذ
ٰ
ور َ
(ُ )٢٦حض ٰ
ديُ،كومُخصوصیَّتُچهُدُنبـىُكريمُﷺُدېُ
موصوفُ[يعنيُژوندي]
ٰ
دغهُدُدجالُدې( .آ ٰبُحیاتُصُُ ُ)١٦٩
(ُ)٢٧دُرسولُپهُغوښتلوُهیڅُنهُكیږي(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٥٦
(ُ)٢٨هللاُمنئُ،دُهغهُنهُ ٰسواُهیڅُڅوكُمهُمنئ(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )١٤
(ُ)٢٩دُهللاُمخېُتهُټولُاَنبیاءُاوُاولیاءُدُيوېُحقیرېُذرېُنهُهمُكمترُ
دي(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٥٤
د يوبند نه بريلـى
33
(ُ)٣٠نبـىُتهُخپلُورورُوئیلُدرستُديُ(ُ.براهینُقاطعهُصُُ )٣
(ُ)٣١نبـىُاوُوليُدُهللاُمخلوقُاوُبندهُپیژندلو ُاوُوكیلُاوُسفارشيُ
ګنړلوُواالُاوُدُمددُدُپارهُرابللوُواالُ،منښتهُاوُنیازُكوونكيُمسلمانانُ
اوُكافرُابوجهلُ،پهُشركُكښُبرابرُدي(ُ.تقويةُااليمانُصُُ )٢٧ُ،٧
(ُ)٣٢درودُٰتاجُناخوښهُكړېُشوېُدېُاوُلوستلُئېُمنعُديُ ُ.
(فضائلُدرودُشريفُصُُ،ُ٧٣تذكرۃُُالرشیدُجُ٢صُُ ُ)١١٧
ىُ
ض َُ
(ُ)٣٣دُديوبنديانوُيوُمشرُ(سیدُاحمدُبريلوی)ُتهُحضرتُعليُ( َر ٰ
هللاُتَ َع ٰالیُ َعـنهُ)ُپهُخپلوُالسوُغسلُوركړېُووُاوُحضرتُفاطمهُ
( َر ٰض َىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنها)ُدېُ(بربنډه)ُتهُپهُخپلوُالسونوُجامېُاغوستيُ
ديُ .
ُ(صراطُمستقیمُفارسىُصُُ،١٦٤اردوُصُُ )٢٨٠
)ُمیَلدُشريفُ،معراجُشريفُ،عرسُشريفُ،ختمُشريفُ،دريمهُ،
(٣٤
ٰ
څلويښتمهُ،فاتحهُلوستلُاوُايصا ٰلُثوابُټولُناجائزُ،غلطُ،بدعتُاوُدُ
كافرانوُهندوانوُطريقېُديُ .
ُ،فتاوىُرشیديهُجُ٣صُُ،٩٣
ُ،فتاوىُرشیديهُجُ٢صٰ ١٥٠ُ،١٤٤
(فتاوىُاشرفیهُجُ٢صُٰ ٥٨
ُ ٰ
ُ ُ)٩٤
ُ(ښكارهُخبرهُدهُچهُدُرسولُهللاُﷺُمیَلدُتهُغلطُ،بدعتُاوُناجائزُوُ
حرام ُاو ُشرك ُوئیونكي ُديوبندى ُوهابى ُتبلیغى ُحضراتو ُنه ُدا ُسوالُ
ضرورُاوكړئُچهُدُدارالعلومُديوبندُجشنُمناوهلُاوُدُمشركهُزنانهُ
نهُدُهغېُشروعُكولُاوُدُخپلو ُمَليانوُمفتیانوُپهُتَعَیُّنُسرهُورځُاوُ
برسىُمناوهلُ،دُاجتٰماعُدُپارهُتاريخُ ،ځائُاوُوختُټاكلُ،دُسیرتُ
جلسېُكولُ،سیاسىُاوُغیرسیاسىُجلوسُوغیرهُويستلُ،دُغیرهللاُپهُ
نومُادارېُقائمُكولُ،دُغیرهللاُدُښودنېُدُپارهُدُخلقوُنهُمالُاوُنورُ
مددُغوښتلُوغیرهُڅنګهُجائزُاوُټیكُدي؟)ُ ُ
بُبراتُحلوهُ
(ُ)٣٥عامُكورنېُ[تور]ُقارغهُخوړلُثوابُدېُ(خوُدُش ٰ
(فتاوىُرشیديهُجُ٢صُُ )١٣٠
ناجائزهُده)ٰ ُ.
(ُ)٣٦دُهللاُولیانُدُهللاُمخلوقُګنړلوُباوجودُهمُهغوئيُرابللُشركُ
دېُ .
ُ(تقويةُااليمانُصُُ )٧
(ُ)٣٧دُجنازېُدُمانځهُنهُپسُدعاُغوښتلُناجائزُديُ .
(فتوىُمُفتىُجمیلُاحمدُتهانوىُ،جامعهُاشرفیهُالهور) ُ
ُ ٰ
د يوبند نه بريلـى
34
(ُ)٣٨دُهندوانوُهوليُ،1ديوالى 2پرشاد3وغیرهُجائزُدې(ُ.خوُدُفاتحهُ
(فتاوىُرشیديهُجُ٢صُُ )١٢٣
اوُنیازُتبركُناجائزهُدې)ٰ ُ.
ُّ
(ُ)٣٩دُچوهړےُچمارُ[يعنيُرذيلُاوُصفائيُكولوُوالؤ] ُدُكورُډوډئُُ
وغیره ُ
ُپهُخوړلوُكښُهیڅُباكُنشته،كهُپاكُويُ(خوُدُيولسمېُشريفُاوُدُنیازُ
(فتاوىُرشیديهُجُ٢صُُ )١٣٠
پاكُحَللُطعامُخوړلُهمُهرګزُجائزهُنهُدي)ٰ ُ.
(ُ )٤٠دُهندوانوُ(مشركانو ُپلیدو) ُدُسوديُروپوُدُ[حرامې] ُګتېُ[پهُ
(خوُدُمحرمُپهُمیاشتُكښُ
روپو]ُلګولېُشويُسبیلُاوبهُڅښلُجائزُديُ
َّ
عـنهُُدُايصا ٰلُثوابُدُپارهُدُمسلمانُدُ
ىُهللاُُتَعَ ٰالیُ َ
سینُ َر ٰ
دُ َسیٰدناُامامُح َ
ض َ
حَللېُګټېُ[پهُروپو]ُلګولېُشويُسبیلُوغیرهُپاكېُاوبهُحرامېُدي)ُ .
(فتاوىُرشیديهُجُ٣صُ(ُ)١١٤ُ،١١٣معاذَُهللاُث َّمُمعاذَُهللا)ُ ُ4
ٰ
ُُُُُدغه ُشان ُنور ُبكواسونو ُاو ُد ُايمان ُختموونكي ُ َخبَرو ُنه ُد ُدېُ
لماؤُكتابونهُډكُپراتهُديُ.داُدُاهل ُسنَّتُ
ديوبنديُوهابيُاوُتبلیغيُع
ٰ
خادمُ،دُهللاُسبحانهُنهُدُمعافئُاوُبخښنېُطلبُګارُدېُ،ځكهُچهُزماُ
ايمانُدُدېُخبروُنقلُكولوُسرهُهمُيرهُمحسوسُكويُ.حاالنكهُدُدېُ
عبارتونوُنقلُكولوُمقصدُصرفُاوُصرفُداُدېُچهُلوستونكوُتهُ
ٰ
معلومُشيُچهُدُديوبنديانوُوهابیانوُتبلیغیانوُسرهُزمونږُدُاٰختَلفُبنیادُ
څهُدې؟ُيقینُاوكړئُداسيُخبرېُديُچهُهغهُلولئُاوُاورئُنوُمسلمانُ
[دُيرېُنه] ُلړزيږيُاوُايمانُګواهيُوركويُچهُداُخبرېُُصرفُدُ
رسولُدښمنُاوُبېُايمانهُكولېُشيُ .
ٰ
دُهللاُتعالىُنهُدعاُدهُچهُهغهُدُخپلُحبیبُﷺُپهُبَ َُركتُمونږهُدُ
ُُُُُُ
هرېُګستاخئُاوُبېُادبئُنهُاوُدُدېُعبارتونوُلیكلوُاوُمنلوُوالؤُنهُاوُ
دُدېُعبارتونوُلیكونكيُرښتینيُمسلمانانُمنونكوُنهُپهُخپلهُپناهُكښُ
اوساتېُاوُزمونږهُخاتمهُپهُايمانُباندېُاوكړېُ.آمینُ ُ.
1هوليُ :دُهندوانوُيوُاخترُچهُكلهُپهُهغېُكښُدُلكشميُعبادتُكويُاوُډيرېُ
رنړاُګانېُكوي.
ُ 2ديواليُ:دُهندوانوُيوُاخترُچهُكومُچهُدُسپرليُپهُمو ٰسمُكښُمناوهي.
3پرشادُ:دبتانوُپهُنومُمنښتېُطعام.
4دُديوبنديانوُوهابیانوُعبارتونهُمنُوُعنُ[هغهُشان] ُدُمتنُاوُپخپلهُدُهغوئُ
فتوېُزماُپهُكتابُ”سفیدُوسیاه“ُكښُاوګورئ.
د يوبند نه بريلـى
35
ُُُُُلوستونكو حضراتو! ُتاسوُاووائېُآياُتاسوُپهُدېُعبارتونوُباندېُ
ايمانُساتئ؟ُآياُتاسوُداسيُعقیدېُساتئ؟ُدېُخبروُمنلوُتهُتیارُئې؟ُ
تاسوُبهُحىرانُشئُچهُداسيُخبرېُڅوكُكولېُشيُ،څوكُئېُلیكلېُ
نُتهُمومنُاوُمسلمانُوائيُهغهُ
شيُ،تاسوُبهُپخپلهُاووائېُچهُڅوكُځا
ٰ
هیڅُكله ُداسيُخبرېُنهُشيُكولېُخوُافسوسُداُدېُچهُداُخبرېُدُ
جاهَلنوُاوُبېُوقوفهُخلقوُُنهُدي[ُ،بلكهُدُهغهُخلقوُخبرېُديُچهُځانُ
ته] ُپخپلهُدُزمانېُعاُٰل َُمانُ،مطاعُالكلُ،اوُدُملَّتُمجددُ،حكیم ُاال َّمتُ
وائيُهغوئيُپهُخپلوُكتابونوُكښُلیكليُديُ.هغهُخلقوُلیكليُديُچهُ
ځانُتهُصرفُپخپلهُمسلمانُنهُوائيُبلكهُځانُدُاسَلمُټیكدارانُګنړيُ.
ٰ
چهُكلهُعل َمائےُحقُهغوئيُپوههُكړهُچهُداُخبرېُغلطيُديُدُدېُنهُ
توبهُاوكړئُنوُدُډىرېُزياتېُپوهنېُباوجودُدُدېُعبارتونوُلیكونكوُ
داُجوابُوركړوُچهُهغوئيُچهُڅهُلیكليُديُصحیحُلیكليُدي.هغوئيُ
تهُاووئیلُشوُچهُتاسوُدُخپلُځانُاوُدُخپلُمورُوُپَلرُپهُبارهُكښُ
شئُبرداشتُكولېُاوُدُرسولُاكرمُﷺُپهُبارهُكښُ
نامناسبهُتشبیهُنهُ
َ
ٰ
دُهللاُتعالىُدُطرفُنهُدُډيرُادبُحكمُدېُ.دُهغوئُدُپوههُكولوُدُپارهُ
ٰمثالُوركړېُشوُچهُكهُتاسوُچرتهُوالړُئېُاوُدُيوُطرفُنهُستاسوُ
پَلرُراشيُاوُستاسوُپیژندګلوُواالُاووائيُچهُستاُدُمورُمقابلُراغېُ
ياُهغهُكسُراغېُچهُستاُدُمورُسرهُمباشرتُ[يعنيُيوُوالې]ُكويُ،نوُ
آياُتاسوُبهُئېُخوښُكړئ؟ُحاالنكهُويناكوونكېُ ُصحیحُوائيُ.ځكهُ
چهُستاُپَلرُيقیناًُستاُدُمورُمقابلُدېُاوُدويمهُخبرهُهمُټیكُدهُ،خوُداُ
َّ
بهُاوُبېُعزتيُكوونكېُدېُ.اوُكهُهغهُ
اندازُغیرُاخَلقيُ،غیرُم َهذ
حترمُتشريفُراوړېُ
وئیليُوېُچهُستاسوُپَلرُحضورُ،ستاسوُوا ٰلدُٰم َ
دېُنوُيقیناًُداُالفاظُدُخوشحالئُسببُدېُ .
تُخاكُراُبهُعالم ُپاك[ُ.دُعالمُسرهُدُخاورېُڅهُنٰسبَت]ُ
ُُُُُُُچهُنٰسبَ
ٰ
ٰ
چرتهُمونږهُاوُچرتهُدُهللاُتعالىُرسولُ(ﷺ)!فرضُكړهُكهُتاسوُدُهللاُ
ٰ
تعالىُدُنبىُ،خوږُنبىُ،دُنبیانوُدُنبىُﷺُسرهُپورهُعقیدتُاوُ َم َحبَّتُ
نشتهُدېُنوُبیاُهمُتاسوُداسيُتشبیهاتُاوُالفاظُمهُاستعمالوئُچهُهرُ
ورُاكرمُﷺُُ،دُهللاُپاكُپهُمخلوقُ
ٰقسمهُمناسبُنهُويُ.ځكهُچهُدُحض ٰ
كومهُمرتبهُلريُهغهُدُقرآنُكريمُنهُواضحهُدهُ.دُقرآنُپهُترتیبُ
کښُ
ٰ
ٰ
َّ
كښُداُديُ” ٰيآُاَيُّ َهاُالـذٰينَ ُُا َمنوا“ُالفاظُچهُاولُځلُكومُځائُراغليُديُ
د يوبند نه بريلـى
36
هلتهُايمانُوالؤُتهُاولُحكمُداُوركړېُشوېُووُچهُپهُرابللوُكښُبهُ
اُوُقُوُلُواُانُظُرُنَا)ُ
عنَ َُ
همُزماُدُمحبوبُ(ﷺ) ُدُادبُخیالُساتئُ(الُُت َقُوُلُوُا ُ َُرا ُٰ
(سورۀ ُبَقره ُآيت ُُ )١٠٤هغوئيُتهُهیڅُكلهُداُمهُوائېُچهُزمونږهُرعايتُ
اوکړئُبلكهُداُعرضُاوكړئُچهُپهُمونږهُنظرُاوفرمائېُ.پهُكومُلفظُ
کښُچهُداُامكانُووُچهُصرفُدُآوازُپهُاعتبارُمعموليُبدلونُسرهُ
ٰ
ٰ
دُپارهُهللاُتعالىُتهُهیڅُ
معنىُبدلیدهُنوُهغهُلفظُئېُهمُدُخپلوُنبىُﷺُ
كلهُخوښُنهُشوُ،هغهُلفظُئېُبېُادبيُاوُګستاخيُاوګرځولهُاوُدُهغېُ
لفظُاستعمالُمنعُكړېُشوُ،نوُداسيُصريحُ[يعنيُښكاره]ُالفاظُچهُپهُ
هیڅُطريقهُمناسبُنهُديُدُهغېُاستعمالُدُنبىُﷺُدُپارهُبهُڅنګهُټیكُ
قُحقیقيُزدهُكويُدُهغېُ
كیدېُشيُ.دُكومېُبارګاهُادبُچهُپخپلهُخال ٰ
خبَُروُ
دُپارهُستاسوُداُالفاظُډيرُزياتُركیكُ[يعنیُكمتر]ُديُ،دُكفريهُ َُ
نهُعَل وهُهمُكومُځائُچهُتاسوُدُتشبیهاتوُاستعمالُكړېُدېُنامناسبهُ
كړېُدېُ،دُدېُنهُداُښكاريُچهُستاسوُپهُزړهُاوُسترګوُكښُدُخوږُ
حبیبُﷺُسرهُڅهُادبُنشتهُ،ستاسوُدُهغوئیُ(ﷺ)ُسرهُهیڅُ َم َحبَّتُاوُ
تعلقُنشتهُ،داُهمُښكارهُحقیقتُتاسوُتهُمعلومُدېُچهُدُدېُخوږُحبیبُ
ُايمانُاوُجانُايمانُدېُاوُدُ
احمدُمختارُﷺُ َُم َحبَّتُاوُتعظیمُهمُاص ٰل
ٰ
َم َحبَّتُاوُتعظیمُنهُبغیرُدُرسولُ(ﷺ)ُتابعداريُبالكلُبېُسودهُُ[يعنېُ
بې ُفائده] ُدهُ ،نو ُد ُخپل ُقول ُنه ُتاسو ُپخپله ُد ُدين ُنه ُانكار ُكوونكيُ
جوړيږئُاوُدُهمیشهُواليُمَلمتیاُدُخپلُځانُدُپارهُجمعُكوئُ .
ُُُُ لوستونكو حضراتو! ستاسوُبهُخیالُويُچهُداُنصیحتُبهُهغهُخلقوُ
قبولُكړېُويُاوُحقُبهُئېُاٰختیارُكړېُويُخوُافسوسُچهُدېُعلماءُ
یونكوُوالؤُخپلُكفريهُاوُغلطُعبارتونوُتهُنهُصرفُبارُبارُصحیحُ
وئ
ٰ
وائيُبلكهُدُدېُكفريهُاوُغلطُعبارتونوُصحیحُثابتُكولوُدُپارهُدلیلونهُ
وركولُشروعُُكړيُديُ.حاالنكهُهرُعقلُلرونكېُپیژنيُچهُ”عذر
ګناه بدتر از ګناه“ُ(يعنيُدُګناهُجوازُپیشُكولُدُګناهُنهُهمُزياتُناكارهُ
دي) ُ يعنيُغلطُصحیحُثابتُكولُداُپهُغلطئُباندېُغلطيُكولُديُ.
ګناهُنیكيُياُصحیحُګنړلُاوُداُنیكيُياُصحیحُثابت ُكولُدُآخرېُ
یلُداُدُمومنُكارُنهُدېُ .
درجېُګناهُدېُاوُكفرُتهُايمانُوئ
ٰ
لوستونكو حضراتو! ُيقینا ًُداُبهُهمُپیژندلُغواړئُچهُداُكفريهُاوُ
غلطُعبارتونهُدُكوموُ[خلقو] ُلیكلېُشويُياُوئیلېُشويُدي؟ُدُهرُ
د يوبند نه بريلـى
37
عبارتُسرهُدُكتابُنومُاوُدُصفحېُنمبرُتاسوُكتلېُدېُ.اوسُالندېُ
دُكتابونوُدُنومونوُسرهُدُدېُدُلیكونكوُنومونهُهمُاوګورئُ .
ُُُُُداُټولُعبارتونهُچهُدُكوموُكتابونوُنهُنقلُشويُديُدُدېُ
كتابونوُاوُدُدېُدُلیكونكوُنومونهُداُديُ :
صنِّف
كتاب
ُم َ
اشرفعليُصاحبُتهانوي ُ
حفظُااليمان ُ
فتاوىُرشیديه ُ رشیدُاحمدُګنګوهي ُ
محمدُقاسمُصاحبُنانوتوي ُ
آبُحیات ُ
محمدُقاسمُصاحبُنانوتوي ُ
ت َحذيرالناس ُ
براهینُقاطعه ُ خلیلُاحمدُانبیټهوي ُ
شاهُاسمٰ عیلُصاحبُپهلتىُدهلوىُ
تقويةُااليمان ُ
باالكوټى ُ
صراطُمستقیم ُ شاهُاسمٰ عیلُصاحبُپهلتىُدهلوىُ
باالكوټى ُ
حسینُعلىُواںُبهچرانی ُ
تفسیرُبلغةُ
الحیران ُ
محمدُقاسمُنانوتوي ُ
تصفیةُالعقائد ُ
اشرفعليُصاحبُتهانوي ُ
رسالهُاالمداد ُ
ُُتاسوُبهُوائېُچهُمخكښُوروستهُعبارتونهُئېُپريښوديُديُاوُ
مینځنئُجملهُاخستېُشويُدهُ،دُلیكونكوُمفهومُبهُڅهُنورُڅهُويُ
دومرهُلوئيُعلماءُداسيُنهُشيُلیكلېُ،نهُوئیلېُشيُ .
بُعقلُوُدانشُدومرهُخبرهُښهُپیژنيُچهُ
ب
ُُُُُ
ٰ
ٰ
ُايمانُ،صاح ٰ
هرُصاح ٰ
دُنبىُپاكُﷺُنهُلوئيُمخلوقُپهُدنیاُكښُهیڅُڅوكُنشتهُ.دُهغوئيُ(ﷺ)ُ
دُپارهُيوهُمنفيُياُعامهُاوُنامناسبهُياُبدهُتشبیه[يعنيُمثالُوركول] ُپهُ
هیڅُطورُټیكُنهُشيُكیدېُ.كهُيوُغلطُياُبدُلفظُئېُاولیكلوُاوُدُهغېُ
نهُپسُپورهُپیراګرافُياُيوُڅوُصفحېُدُهغېُپهُوضاحتُكښُاولیكلېُ
شيُنوُآياُدُهغېُنهُبهترهُداُنهُوهُچهُهغهُبدُلفظُئېُنهُوېُلیكلې؟ُداُ
اَټلُخبرهُدهُچهُدُكنزلوُُوضاحتُاوُتشريحُوغیرهُنهُهغهُ”كنزلې“ُ
څهُ”دعا“ ُياُ”پاك ُ ٰعبارت“ ُنهُجوړيږيُبلكهُ”كنزلې“ ُكنزلېُپاتيُ
د يوبند نه بريلـى
38
كیږيُ.چرتهُچهُ(پهُدېُكتابونوُكښ) ُغلطُ،نامناسبهُاوُبدُالفاظُلیكلُ
[يعنيُمثالونه]ُوركړېُشويُديُهغهُدُ
شويُديُياُسپكُياُمنفيُتشبیهُ
ٰ
مخكښُوروستهُعبارتونوُسرهُاوُبغیرُ،پهُهرُدواړهُصورتونوُكښُ
غلطُاوُبدُويُ.دُالسونوُبنګړوُدُپارهُآرسىُڅهُديُ[يوُكالېُچهُزنانهُ
ئېُدُالسونوُپهُګوتوُكښُپهُګوتهُكويُاوُپهُهغېُكښُشیشهُلګیدليُوي]ُ.
كتابونهُپهُبازارُكښُخرڅیږيُ.تاسوُپخپلهُاووينئُ.دُمخكښُوروستهُ
عبارتُباوجودُداُالفاظُاوُدُهغېُمفهومُبهُپهُتاسو ُته ُپخپلهُواضحهُ
شيُ.يوُمثالُمَلحظهُكړئُ .
ٰ
اشرفعلىُصاحبُتهانوىُلیكي”ُ :بیاُداُچهُدُهغوئيُ(ﷺ) ُپهُذاتُٰ
ُُُُُُ
ٰ
ُغیبُحكمُوركولُكهُدُزيدُپهُويناُصحیحُويُنوُ
باندېُدُعلم
مقدسه ُ
ٰ
َ
داُامرُغوښتونكېُدېُچهُدُدېُغیب ُنهُمرادُځینيُغیبُديُياُكلُ
غیبُكهُځینيُعلومُغیبیهُمرادُديُنوُپهُدېُكښُدُحضورُﷺُهمُڅهُ
ٰ
ع َمروُ،بلكهُهرُماشومُمجنونُ
تخصیصُ
دېُداسيُعلمُغیبُخوُزيدُوُ َ
ٰ
[پاګل]ُبلكهُټولوُځناوروُاوُڅارووُتهُهمُحاصلُدېُ ُ.
ُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُ(حفظُااليمانُصُُ٧مطبوعهُشیخُجانُمحمدُ
والهُبخشُ،تاجرانُكتبُعلومُمشرقيُ،كشمیريُبازارُالهورُ.جونُ١٩٣٤ء) ُ
ُُُُُآياُداُعبارتُتاسوُدُتهانوىُصاحبُياُدُخپلُوا ٰلدُ،دُملكُدُصدرُ،
دُخپلُاستاذُ،يوُمحت َرمُكسُدُپارهُبهُقبولُكړئ؟ُاوګورئُ ُ.
بیاُداُچهُدُتهانوىُصاحبُپهُذاتُباندېُدُعلمُحكمُلګولُكهُدُچاُ
ُُُُُ
ٰ
پهُويناُصحیحُويُنوُدُپوښتنېُخبرهُداُدهُچهُدُدېُ ٰعلمُنهُمرادُځینيُ
َ
علمُدېُياُټولُعلمُ.كهُځینيُعلمُمرادُويُنوُپهُدېُكښُدُتهانوىُ
وصیَّتُدېُ،داسيُعلمُخوُهرُيوُايرېُغیرې ُ[يعنيُ
صاحبُڅهُخص ٰ
ناُاشناُاوُكمُحیثیتهُخلقو]ُبلكهُهرُماشومُاوُپاګلُاوُټولوُڅارووُاوُخروُ
هاتیانوُتهُهمُحاصلُدېُ ُ.
ٰ
ُُُ اووائې!ُآياُپهُداسيُوئیلوُكښُبهُدُتهانوىُصاحبُپهُشانُكښُڅهُ
ګستاخيُاوشي؟ُستاسوُجوابُبهُداُويُچهُيقیناًُګستاخيُبهُويُ .
ُُُُحیرانتیاُدهُچهُكومهُتشبیهُاوُنامنا ٰسبُالفاظُدُتهانوىُصاحبُدُ
پارهُياُستاسوُيوُبلُمحت َرمُشخصیتُدُپارهُدُګستاخئُاوُبېُادبئُسببُ
دېُ،هغهُدُرسولُهللاُﷺُدُپارهُګستاخيُاوُبېُادبىُبهُولېُنهُوي؟ُاوُ
د يوبند نه بريلـى
39
داُخبرهُدُمخكښُنهُشويُدهُچهُدُنبىُپاكُﷺُپهُشانُكښُبېُادبىُوُ
ګستاخيُبیشكهُكفرُدېُ .
ُُُُُكیدېُشيُتاسوُبهُوائېُچهُدُدېُعلماؤُنٰیَّتُبهُدُُګستاخئُنهُويُ.
دُ ُ
دېُعبارتونوُمفهومُبهُڅهُنورُڅهُويُ.دُهرُلفظُدُيوُنهُزياتېُمعنېُ
ويُ.دُلږُساعتُدُپارهُداُرعايتُاوُتاويلُدُخپلُځانُدُپارهُفرضُ
كړئُاوُبیاُجوابُوركړئُ .
ُُُُيوُكسُتاسوُتهُ”ولدُالحرام“ُاووائيُ.تاسوُبهُپهُاوريدوُغصهُشئُ،
دُغصېُنهُبهُتكُسُورُشئُنوُهغهُكسُاووائيُچهُتاسوُپوههُنهُشوئُ
دُ”حرام“ُ ٰ
معنىُ ٰعزتُهمُدهُ.زماُمطلبُداُووُچهُتاسوُدُ ٰع َّزتُواالُ،
محترمُځوئُئېُاوُزماُنٰیَّتُدُكنزلېُكولوُنهُووُ.اوفرمائېُآياُدُخپلُ
ذاتُدُپارهُبهُتاسوُداُرعايتُقبولُكړئ؟ ُ
چهُكلهُدُخپلُذاتُدُپارهُداُرعايتُتاسوُنهُشئُخوښولېُنوُآياُ
ُُُُ
ٰ
داسيُرعايتُبهُدُخوږُنبىُﷺُدُپارهُتاسوُڅنګهُقَبلَ َوئ؟ُيادُساتئ!ُدُ
ګستاخئُ،بېُادبئُدُپارهُدُنٰیَّتُكیدلُياُنهُكیدلُهیڅُحیثٰیَّتُنهُلريُ ُُ5.
ُُُُُُُدُديوبنديُ،وهابىُتبلیغيُعلماؤُداُعبارتونهُاوُپهُدېُباندېُقائمُ
پاتيُكیدلُهمُدُاٰختَلفُبنیادُدېُ .
ُُُُُدُجاهَلنوُنهُجاهلهُخوُدُرښتینيُمسلمانُايمانُهغهُخبرېُاوريدلُ
همُخوښُنهُكړيُاوُداُخبرهُخوُالُلريُدهُچهُيوُمسلمانُهغهُخبرېُ
اومنيُياُئېُقبولېُكړيُ.تاسوُبهُيقیناًُداُوائېُچهُداسيُخبرېُكولوُاوُ
لیكلو ُواالُ ،د ُهغوئي ُمنلو ُاو ُقبولولو ُواال ُهیڅ ُكله ُدُمسلمانئ ُوئیلوُ
حقدارُنهُدېُ ُُ.
ُُُُُُداُعقليُخبرهُدهُچهُدُجاهلُپهُمقا َبلهُكښُدُعا ٰلمُجرمُزياتُدُنیولو ُ
ُقابلُويُځكهُچهُدُجاهلُخبرهُاوُعملُدُناپوهتیاُپهُوجهُويُاوُعا ٰلمُ
دُپوهنېُپهُوجهُقصداًُجرمُكويُ.پهُدېُوجهُدُهغهُسزاُهمُزياتهُپكارُ
دهُ.تاسوُچهُكومُګستاخانهُ،كفريهُاوُنامناسبهُعبارتونهُاوكتلُداُهغهُ
خلقوُلیكليُاوُوئیليُديُچهُپخپلهُډيرُغټُعاُٰل َُمانُوئیلُكیږيُاوُدُخپلُ
5
دُتفصیلُدُپارهُزماُكتابُ”سُفيدوسياه“ُمَلحظهُكړئ.
د يوبند نه بريلـى
40
ځانُتابعداريُالزمهُقرارُكويُاوُدُهغوئيُمنونكيُدُهغوئيُنهُڅوكُ
زياتُيوُعالمُنهُقبلويُ ُ.
ُُُُُدُدېُ”علماؤ“ُپهُژوندُكښُهغوئيُتهُاووئیلُشوُاوُهغوئيُتهُ
اولیكلُشوُ(اوُټولُريكارډُمحفوظُدې)ُچهُستاسوُداُخبرېُغلطېُديُ،
كفريهُديُ،دُدېُنهُتوبهُاوكړئُ.خوُهغهُټولوُخپلوُلیكلېُشوېُخبرېُ
درستُقرارُكړېُاوُپهُخپلوُلیكلوُقائمُووُ،چنانچهُصرفُپهُبرصغىرُ
كښُنهُبلكهُدُمدينۀُمن ََّورهُاوُمكۀُمكرمهُاوُدُعربوُملكونوُعلمائےُ
حق ُاهلُسنتُوُجماعتُدُحجتُپورهُكولوُنهُپسُدُدېُعبارتونوُ
لیكلو ُوالؤ ُاو ُد ُدې ُنه ُتوبه ُنه ُكولو ُوالؤ ُعلماؤ ُباندې ُد ُكفر ُفتوېُ
ُاوګورئُفتاوىُحسام ُالحرمین)ُ.دُكفرُفتوېُ
اولګوېُ(دُتفصیلُدُپاره
ٰ
شائعُكیدوُنهُپسُدُدېُعبارتونوُلیكلوُوالؤُعلماؤُاوُدُهغوئيُمنونكوُ
داُاووئیلُچهُكوموُپهُمونږهُباندېُدُكفرُفتوېُلګوليُديُكهُزمونږهُ
دُدېُعبارتونوُمطابقُدېُخلقوُپهُمونږهُدُكفرُفتوېُنهُلګولېُنوُ
پخپلهُبهُكافرُشويُووُ ُُ6.ُ.
ُُُُُُُدُدېُنهُصفاښكاريُچهُدېُعلمائےُديوبندُتهُپهُخپلوُعبارتونوُ
دُكفرُكیدوُعلمُووُخوُهغوئيُبیاُهمُدُدېُعبارتونوُنهُتوبهُاونهُكړهُ.
دُدېُوجهُداُدهُچهُهغوئيُداُكارُدُغیرمسلمهُدښمنانوُپهُمشورهُدُ
هغوئيُامدادُاوُتعاونُحاصلولوُنهُپسُكړېُووُ.هغوئيُخپلُ(غیرُ
مس ٰلم) ُغټان ُڅنګه ُناراضهُكولې ُشوُ .هغوئي ُدا ُسوچ ُاونه ُكړو ُچهُ
ٰ
هغوئيُهللاُتعالىُاوُدُهغهُرسولُﷺُناراضهُكويُاوُدُهمیشهُعذابُ
لماؤُدُطرفُنهُدُچاُپهُكفرُباندېُدُهغهُدُكفرُفتوىُجاريُكولوُپهُبارهُ
6دُع
ٰ
كښُدُاشرفعليُتهانوىُارشادُاوګورئُ،هغهُوائي”ُ:خلقُوائيُچهُمَليانُمسلمانانُ
كافر ُجوړويُ ،اے ُظال َمانو! ُد ُمَليانو ُڅه ُخطا ُدهُ ،چه ُكله ُتاسو ُپخپله ُكافرُ
جوړيږئُ،اوسُكهُيوُمولويُ(ستاسو)ُداسيُبېُهودهُخبروُباندېُتاسوُتهُكافرُ
اووائيُنوُپهُدې= ُ=كښُدُبېُوسوُ(مَليانو)ُڅهُخطاُده؟ُُ........مولويُڅوكُ
كافرُنهُجوړويُ،خلقُپخپلهُكافرُجوړيږيُ،مولوي ُخلقُ(دُكفرُكوونكوُكافرُ
كیدل)ُښائيُ........كهُڅوكُكافرُشوُنوُپهُهغهُبهُحكمُلګيُچهُتهُكافرُشوېُئېُ،
دُخدائُپهُبارګاهُكښُتوبهُاوكړئُاوُدُاسَلمُاونكاحُتجديدُاوكړئُ[يعنيُبیاُاسَلمُ
راوړئ ُاو ُنكاح ُاوتړئ] ُُ .......خَلصه ُدا ُده ُچه ُهغه ُ(مولوي ُڅوك) ُكافر ُنهُ
خطباتُحكیمُاالمتُحصهُمحاسنُاسَلمُ
ُٰ
جوړويُبلكهُ(دُهغهُكافرُكیدل)ُښائيُ“.
صُُ،٤٠پهُ”كتابُكفروايمان“ُكښُمفتيُشفیعُهمُداُعبارتُنقلُكړېُدې(ُ).پهُ
دېُموضوعُباندېُنورُتفصیلُزماُپهُكتابُ”سفیدوسیاه“ُكښُمَلحظهُكړئ)ُ
د يوبند نه بريلـى
41
ته ُدعوت ُوركوي ُاو ُپه ُا َّمت ُكښ ُفتنه ُاو ُفساد ُپريږديُ .دا ُكفريهُ
عبارتونهُلیكونكيُچهُكلهُدُدنیاُنهُالړلُنوُدُهغېُنهُپسُدُهغوئيُ
منونكوُتهُاووئیلُشوُچهُپهُدېُكتابونوُكښُچهُكومېُغلطېُخبرېُ
لیكلېُشويُديُ[داُټولُكتابونه] ُپهُاورُاوسوزوئُياُئېُپهُسمندرُكښُ
يخُكړئُ7.اوُدُدېُعبارتونوُنهُتوبهُاوكړئُ.خوُهغهُمنونكوُهمُپهُخپلُ
اوُپهُدېُضدُباندېُقائمُشوُاوُاوسُ
ځانُباندېُدُتوبېُدروازهُبندهُكړهُ
ٰ
همُقائمُديُچهُداُعبارتونهُهیڅُكلهُغلطُنهُديُبالكلُدرستُديُ،چنانچهُ
دُقرآنُوُسنَّتُمطابقُدُعلمائےُحقُفیصلهُداُدهُچهُدُكفرُتائیدُاوُ
ضاُ ٰبالكف ُٰرُكفرُ)ُ.پهُكفرُباندېُراضيُكیدلُهمُكفرُ
ٰحمايتُهمُكفرُدې(ُ.ا َ ُٰ
لر َ
دې) ُ
ُوينا ُده ُچه ُد ُدې ُعبارتونو ُغلط ُاو ُكفريه ُكیدوُ
ُُُُُُُُد ُځیني ُخلقو َ
باوجودُدُدېُلیكلوُاوُمنلوُوالؤُتهُكافرُوئیلوُكښُبهُمونږهُتهُدُڅومرهُ
ركعتونوُثوابُحاصلُشي؟ُمونږهُدُمړُشووُبدهُولېُاووايوُاوُبیاُڅهُ
پتهُدهُچهُمړشووُتوبهُكړيُوي؟ ُ
ُُُُُُُدېُپهُجوابُكښُعرضُداُدېُچهُپهُكفرُاوُاسَلمُكښُفرقُكولُ،
دُضرورياتُٰدٰينُنهُدېُ.يوُكافرُتهُتاسوُهمُټولُعمرُكافرُمهُوائېُ،
خوُچهُكلهُدُهغهُكفرُښكارهُشيُنوُدُهغهُدُكفرُپهُبنیادُهغهُكافرُمنلُ
اوُكافرُوئیلُضروريُشيُ.اوُداُاصولُديُچهُكفرُتهُكفرُنهُوئیلُ
پخپلهُپهُكفرُكښُاختهُكولُديُ ُ8.
ُُُُُُپاتي ُشوهُداُخبرهُچهُهغهُمړهُديُنوُاوسُدُهغوئيُبديُوليُ
ُاكرمُﷺُترهُ
اوكړېُشيُ.دُدېُپهُجوابُكښُعرضُدېُچهُرسو ٰل َ
ابولهبُګستاخىُاوُبېُادبيُاوكړهُ،ولیدُبنُمغیرهُاوُنورُګستاخانُدُ
قٰیامتهُپورېُمَلمتهُكړېُكیږيُځكهُچهُكومُګستاخُٰرسولُدېُدُهغهُ
تعريفُاوُستائنهُنهُشيُكیدېُبلكهُدُهغهُبهُغندنهُكیږيُاوُداُوئیلُ
[ 7يعنيُپهُبوروُكښُئېُواچوئُاوُبورئُځائُپهُځائُڅیريُكړئُاوُدرانهُكانړيُ
پهُكښُبندُكړئُچهُدُاوبوُويخُتهُاورسي]
8واضحهُدهُچهُدُعلمائےُديوبندُنومونهُښكارهُكولوُنهُبغیرُداُكفريهُعبارتونهُ
ُفتوى ُاوغوښتې ُشوه ُهغه ُعالم ُهغهُ
نقل ُكړې ُشو ُاو ُد ُديوبندي ُوهابي ُعالم ُنه ٰ
عبارتونوُتهُكفريهُاوُدُعبارتونوُقائلُوُقابٰل[يعنيُويونكيُاوُقبلوونكي]ُتهُكافٰرُ
وئیليُدي.
د يوبند نه بريلـى
42
چهُڅهُپتهُدهُچهُهغوئىُتوبهُكړيُوي؟ُنوُوړومبنئُخبرهُخوُداُدهُ
چهُدُتوبېُخیالُخوُبهُهغهُكسُتهُراځيُڅوكُچهُداُعبارتونهُكفريهُ
منيُ،چهُديوبنديُوهابيُعلماءُخپلُداُكفريهُعبارتونهُكفريهُهډوُمنيُ
نهُاوُصريحُقولُهمُدُتاويلُقا ٰبلُګنړيُنوُدُهغوئيُتوبهُبهُڅنګهُ
[قبولهُشي]؟ُدُدېُباوجودُعرضُداُدېُكهُدُدېُعلمائےُديوبندُيوُ
عقیدتُمندُتهُپتهُويُچهُدُهغوئيُپیشوايانوُدُخپلوُغلطوُاوُكفريهُ
عبارتونوُنهُتوبهُكړيُدهُنوُهغهُتوبهُدُٰچاپُكړېُشيُاوُمشهورهُدُٰ
كړېُشيُ،اوُټولُعقیدتُمندُدُٰپخپلهُهغهُغلطُاوُكفريهُعبارتونهُدُنهُ
منلوُاوُدُنهُقبلولوُاعَلنُاوكړيُاوُهغهُعبارتونهُ ٰد ُغلطُاوُكفريهُ
اومنيُنوُجګړهُبهُپخپلهُختمهُشيُ ُ9.
ُُُُُځینيُخلقوُاووئیلُچهُدُدېُعبارتونوُلیكونكوُباقىُلیكلُخوُ
صحیحُ ُ
ديُصرفُپهُيوُڅوُخبرو ُُياُيوېُخبرېُپهُوجهُهغوئيُتهُكافرُوئیلُ
اشرفعليُتهانوىُصاحبُدُژبېُنهُ
درستُنهُديُ.دُدېُجوابُپخپلهُدُ
ٰ
واورئُ،هغهُوائيُچهُ”كهُپهُچاُكښُيوهُخبرهُهمُدُكفرُويُهغهُ
باالجماعُكافٰرُدې(ُ“.اضافاتُيومیهُجُ٧صُُ )٣٣٤
ٰ
ُُُُُُُدُدېُعَلوهُهغهُخلقوُتهُعرضُدېُچهُلږُاوګورئُچهُ(عزازيل)ُ
ٰ
شیطانُشپږُلكهُكالهُاوُپهُيوُروايتُكښُديرشُلكهُكالهُدُهللاُتعالىُ
ٰ
عبادتُكړېُووُ،دُزمكېُپهُيوُيوُځائُباندېُهغهُهللاُتعالىُتهُسجدهُ
كړيُوهُ.دُعلمُپهُلحاظُهغهُدُفرښتوُاستاذُمشهورُووُاوُدُعقیدېُپهُ
9
پهُالهورُكښُمجلسُصیانة ُالمسلمینُپهُنومُقائمُشويُادارېُاوسُدُخیانتُدُ
ٰ
پارهُناڅاپهُيوُچالُچلولېُدېُچهُدُعلمائےُديوبندُهغهُكفريهُعبارتونهُئېُپخپلهُ
بدلولُشروعُكړيُديُ.دُدېُواضحهُمطلبُداُدېُچهُدُدېُادارېُسرهُتړلېُ
شويُديوبنديُعلماؤُپهُنٰزدُپخوانيُاصلُعبارتونهُيقینا ًُكفريهُديُ،ګنيُدُبدلولوُ
ضرورتُولېُپیښُشو؟ُكهُواقعىُموجودهُديوبنديُوهابىُعلماءُدُخپلوُغټانوُ
هغهُعبارتونوُتهُكفريهُاوُغلطُوائيُياُاعتراضُكوونكيُمنيُنوُصفاُاقرارُولېُ
نهُكوي؟ُآياُدُچاُكفرُقصداًُدُپوههُكیدوُباوجودُپټولُپخپلهُپهُكفرُكښُاختهُكیدلُ
نهُدي؟ُموجودهُديوبنديُوهابىُعلماءُدُخپلُشیخُمحمدُزكرياُكاندهلوىُداُارشادُ
ص ُّرفُ[يعنيُ
همُواورئُهغهُوائي”ُ:دُبلُپهُكتابُكښُدُهغهُدُاٰجازتُنهُبغیرُت َ
بدلون] ُكول ُچرته ُجائز ُدي؟“ ُص ُُ ٥٣كتب ُفضائل ُپر ُاشكاالت ُاور ُان ُكےُ
جوابات)
د يوبند نه بريلـى
43
لحاظ ُپوخ ُم َو ٰحد ُ(توحیدى) ُوو.هغه ُصرف ُيوه ُغلطي ُكړي ُوه ُچهُ
حضرتُآدمُ َُعُلَیُهُٰالسََّلمُتهُئېُسجدهُنهُوهُكړيُاوُوجهُئېُداُبیانُكړيُ
وهُچهُداُخاكيُ[يعنيُدُخاوروُنهُپیداُشوې] ُبشرُدېُهغهُ(شیطان) ُدُ
ٰ
تُدُعظمتُانكاريُشوُ.هللاُتعالىُچهُحضرتُآدمُ َُعلَُُی ٰه ُالسََّلم ُتهُدُ
نَب َّو
سجدېُكولوُكومُحكمُوركړېُووُهغهُسجدۀُتعظیميُوهُاو ُشیطانُدُ
ٰ
تُدُتعظیمُنهُانكارُاوكړوُ،نوُهللاُتعالىُدُشیطانُعبادتُ،علمُاوُ
نَب َّو
َ
عقیدۀُتوحیدُشمارُنهُكړوُُاوُنهُئېُڅهُپهُخاطرُكښُراوستوُبلكهُدُ
رُئېُصرفُپهُيوهُګستاخئُاوُبېُادبئُباندېُهمیشهُ
تعظیمُنَبوتُمن ٰك
ٰ
ٰ
دُپارهُمردودُاوُلعنتيُاوګرځولوُ.اوسُدُقٰیامتهُپورېُبهُپهُهغهُلعنتُ
لعنتُويُ ُ.
داُماُمخكښُهمُعرضُكړيُووُچهُدُمومنُُكیدوُدُپارهُدُټولوُ
ُُُُُُ
ٰ
ُٰدينُمنلُضروريُديُاوُدُكفرُدُپارهُصرفُدُيوېُقطعىُ
ضروريات
ٰ
دٰينيُخبرېُانكارُكولُكافيُديُ.لږُخیالُاوكړئ!ُچهُكلهُدُشیطانُ
(عزازيل)ُدُلكونوُكالوُنمونځونهُاوُعبادتونهُاوُټولُع ٰلمُاوُعقیدۀُتوحیدُ
دُهغهُپهُكارُرانغلوُاوُهغهُدُلعنتيُاوُمردودُكیدوُنهُبچُنهُشوُنوُ
هغهُديوبنديُوهابىُعلماءُدُيوُڅوُكالوُنمونځونهُ،دُهغوئيُعلمُاوُ
عقیدۀُتوحیدُبهُدُهغوئيُپهُڅهُكارُراشي؟ُشیطانُهمُدُنبىُګستاخىُ
كړيُوهُاوُدېُعلمائےُديوبندُخوُدُنبیانوُدُسردارُﷺُپهُشانُكښُهغهُ
نامناسبهُجملېُوئیليُديُچهُتاسوُئېُدُخپلوُبزرګانوُدُپارهُوئیلُاوُ
اوريدلُبهُبرداشتُهمُنهُكړئُ،پهُدېُصورتُكښُدُدېُعلمائےُ
ٰ
ديوبندُنهُدُهللاُتعالىُدُناراضهُكیدوُاوُپهُدېُعبارتونوُباندېُايمانُ
راوړونكوُمردودُكیدوُكښُڅنګهُشكُكیدېُشي؟ُاوُښهُاوپیژنئُچهُدُ
خَلصيُدارومدارُدُعقیدوُپهُصحیحُكیدوُكښُدېُ،پهُاعمالُاوُعلمُ
نهُدېُ،چنانچهُپخپلهُاشرفعلىُتهانويُصاحبُدُلیكُنهُدُدېُګواهيُ
ٰ
اوګورئُ .
ُُُُُُدُ”سیرۃُالنبى“پهُنومُمشهورُكتابُلیكونكېُشبلىُنعمانىُاوُدُديوبندُ
دُتهانوىُصاحبُيوهُ
يوُبلُعالمُُجنابُحمیدالدينُفراهيُپهُبارهُكښُ
ٰ
اجدُدرياباديُپهُخپلُ ٰكتابُ” َحكیمُ
ٰ
فتوىُدُديوبندُيوُبلُعالمُجنابُعبدال َُم ٰ
د يوبند نه بريلـى
44
اال َّمت“ُ(مطبوعهُاشرفُپريسُالهور١٩٦٧ُ،ء)ُپهُصفحهُُ٤٥٨كښُنقلُ
كړيُدهُ،هغهُلیكيُ :
ُفتوى ُشائع ُشوي ُدهُ .موالنا ُشبلى ُاوُ
ُُُُ” ُد ُموالنا ُتهانوى
ُصاحب ٰ
ٰ
موالناُحمیدالدينُفراهيُكافرانُديُاوُمدرسهُدُدېُدواړوُمشنُووُپهُ
دېُوجهُمدرسةُاالصَلحُمدرسۀُكفرُوُزندقهُدهُُتردېُپورېُچهُكومُ
علماءُد ُ
ُدېُمدرسېُپهُجلسوُكښُشريكُكیږيُهغهُهمُملحدُاوُبېُدينهُديُ ُ10“.
اجدُدرياباديُتهانوىُصاحبُ
فتوىُلوستلوُنهُپسُجنابُعبدال َُم
ٰ
ُُُُُددېُ ٰ
تهُيوُتفصیليُخطُاولیكوُچهُپهُهغېُكښُشبلىُنعمانىُاوُحمیدالدينُ
فراهيُپهُبارهُكښُدُخپلُطرفُنهُصفائيُپیشُكړهُچهُداُخلقُنمونځُ
كوونكيُديُتردېُپورېُچهُدُته ُّجدوُهمُپابندُديُ،ډيرُنیكانُاوُعا ٰل َُمانُ
ديُ.پهُدېُباندېُتهانويُصاحبُپهُجوابُكښُاولیكلُچه ُ”داُټولُ
ٰ
اعمالُاوُاحوالُديُ،عقائدُدُدېُنهُجداُڅیزُدېُ.دُعقیدېُصحیحُكیدوُ
سرهُدُاعمالُاوُاحوالُفسادُكیدلُ[يعنيُخرابیدل]ُُاوُدُعقائدوُخرابیدوُ
سرهُاعمالُوُاحوالُصحیحُكیدلُجمعُكیدېُشيُ ُ“.
(حكیمُاالمتُصُُ ُ)٤٧٦
داُتهانوىُصاحبُيوُبلُځائُفرمائيُچهُ”بدُدينُسړېُكهُدُدينُ
ُُُُُُُ
ٰ
خبرېُهمُكويُنوُپهُهغېُكښُظُل َُمتُ[يعنيُكفر]ُګډُويُ،دُدېُدُلیكُ
پهُنښوُكښُهمُيوُقٰسمُظل َمتُ[يعنيُكفر] ُورګډُشوېُدېُ......پهُدېُ
وجهُدُبېُدينهُخلقوُصحبَتُُاوُدُبېُدينهُخلقوُكتابونهُهیڅُكلهُنهُديُ
صنٰفُدُصحبتُديُ.كومُ
لوستلُپكارُځكهُچهُدُكتابُلوستلُپهُمثلُدُم َ
اثرُچهُدُبېُدينهُدُصحبتُويُهغهُدُدېُكتابُدُلوستلوُويُ “.
ُ(كماالتُاشرفیهُصُُ،٦٨مطبوعهُمكتبهُتهانوىُ،كراچى) ُ
بُداُفتوىُاوګوريُُاَوُاوُ
ُٰلږُپهُغړيدلوُسترګوُدُتهانوىُصاح
10علمائےُديوبندُد
ٰ
ٰ
ٰ
ٰ
ُٰوائېُچهُاعلىُحضرتُموالناُشاهُاحمدُرضاُخانُرحمةُهللاُٰتَ َعالىُ َعلیهُدُطرفُنهُ
د
دُيوُڅوُعلمائےُديوبندُكفريهُعبارتونوُباندېُهرُقٰسمهُحجتُپورهُكولوُنهُپسُ
ٰ
ىُباندېُاعلىُحضرتُتهُ”م َك ٰفر ُالمسلٰمٰ ین“(يعنيُ
جاريُكړېُشويُدُكفرُپهُفتو
ٰ
مسلمانانوُتهُكافرُوئیلوُواال)ُوئیلُظلمُنهُدي؟ُحقیقتُداُدېُچهُرښتینيُمسلمانانوُ
تهُمشركُ،بدعتىُاوُكافرُوغیرهُوئیلُهمُدُاه ٰلُسنَّتوُنهُبلكهُديوبنديُوهابىُعلماؤُ
طريقهُنښهُاوُروزګارُدې.
د يوبند نه بريلـى
45
ُتهانوىُصاحب ُد ُتبلیغى ُجماعت ُپه ُ ٰنزد ُڅه ُمرتبهُ
ُُُُُُدا ُاشرفعلى
ٰ
لري؟ُاوئېُګورئُ .
دُالیاسُصاحبُوائيُ
ُُُُُُدُتبلیغىُجماعتُبانىُ[يعنيُجوړوونكې]ُمحم
ٰ
حضرتُموالناُتهانوىُصاحبُډيرُغټُكارُكړېُدېُبسُزماُ
چهُ”
ٰ
زړهُداُغواړيُچهُتعلیمُدُهغوئُوېُ،اوُطريقۀُتبلیغُزماُوېُ،دغهُ
شانُبهُدُهغهُتعلیمُعامُشي(ُ“.ملفوظاتُصُُ )٥٧
ُُُُُدُتبلیغىُجماعتُبانىُپخپلهُاوښودلُچهُدُهغهُبنیادُاوُدُهغهُدُ
رفُدُتهانوىُصاحبُتعلیمُعامُكولُديُ.دُدېُنهُصفاُ
تبلیغُمقصدُص
ٰ
ٰ
چهُاشرفعليُتهانويُصاحبُدُتبلیغىُجماعتُنظرياتىُبنیادُ
ښكاريُ
ٰ
دېُ.نوُهغهُتهانوىُصاحبُوائيُچهُ”اعمالُوُاحوالُځانُلهُڅیزُ
ٰ
دې“ُاوُ”عقائد“ُدُدېُنهُبالكلُجداُڅیزُدېُ.اوُدُهغهُ[تهانوى]ُپهُلیكُ
كښُداُهمُموجودُديُچهُكهُدُچاُعقیدهُغلطهُويُنوُضروريُنهُدهُ
چهُدُهغهُاعمالُوُاحوالُهمُغلطُويُ،يعنيُبدعقیدهُبېُدينهُكسُنمونځُ
ګزارهُجوړيدېُشيُاوُبیلمانځهُكسُ،صحیحُعقیدېُواالُكیدېُشيُ.
هغوئُپخپلهُواضحهُكړلُچهُصرفُپهُك ٰلمهُاوُنمونځُكولوُباندېُ
ٰ
دارومدارُنهُدېُبلكهُاصلُدارومدارُپهُصحیحُعقائدوُدېُ.كهُعقیدهُ
صحیحُنهُويُنوُدُنمونځُاوُروژهُنیولوُهیڅ ُحیثٰیَّتُاوُاه َٰمیَّتُنشتهُُ.
اوُداُئېُهمُوئیليُديُچهُ”كهُدُچاُعقیدهُصحیحُنهُويُهغهُبېُدينهُ
دېُ،دُهغهُپهُلیكلېُشويُكتابونوُاوُتقريرونوُكښُګمراهيُدهُ،هغهُ
كهُدُدينُخبرېُهمُكويُنوُهغهُهمُدُګمراهئُنهُخاليُنهُويُ،پهُدېُ
وجهُدُهغهُدُصحبَتُنهُهمُبچُكیږئُاوُدُهغهُلیكليُكتابونهُهمُهیڅُ
كلهُمهُګورئُ،ګنيُتاسوُبهُهمُګمراهُشئُ“.هغهُخوُداُهمُلیكليُديُ
چهُدُبدعقیدهُخلقوُدينىُمدرسهُهمُدُايمانُاوُاصَلحُمدرسهُنهُدهُبلكهُ
دُكفرُاوُزندقهُ[يعنيُداسيُبېُدينهُخلقوُچهُتوبهُئېُنهُقبلیږيُدُهغوئي]ُ
مدرسهُدهُاوُكومُخلقُچهُدُدېُمدرسېُسرهُتړونُساتيُ،اوُدُهغوئيُ
پهُجلسوُكښُشريكُكیږيُهغهُبهُهمُملحدهُاوُبېُدينهُشيُ .
ُُُُُلږُسوچُاوكړئُتهانوىُصاحبُدُبدعقیدګئُپهُوجهُخپلُمشهورُ
علماؤ ُ تهُكافرُاووئیلُ.دُهغوئيُدُنمونځونوُ،علمُاوُدُخدمتونوُڅهُ
پرواهُئېُاونهُكړهُ.دُهغوئىُدينىُمدرسېُتهُئېُدُكفرُمدرسهُاووئیلهُ،
د ُهغوئى ُصحبت ُاو ُلیكلي ُكتابونو ُلوستلو ُته ُئې ُالحاد ُاو ُبې ُدينيُ
د يوبند نه بريلـى
46
اووئیلهُ.كهُواقعىُدُتبلیغىُجماعتُنظرياتيُبنیادُتهانوىُصاحبُئيُ
ٰ
نوُدُتهانوىُصاحبُمطابقُدُچاُچهُعقیدهُټیكُنهُويُدُهغهُدُنمونځُ
ٰ
اوُتهانوىُصاحبُفرمائيُچهُدُداسيُخلقوُسرهُناستهُ،
هیڅُفائدهُنشتهُ.
ٰ
پاڅهُ،اوُدُهغوئيُلیكليُكتابونهُلوستلُهمُالحادُاوُبېُدينيُدهُ.اوُپخپلهُ
علمائے ُديوبند ُد ُتبلیغيُجماعت ُد ُغټانو ُخلقو ُپه ُباره ُكښ ُواضحهُ
وئیليُديُچهُداُخلقُجاهَلنُديُاوُدُدوئيُعقیدېُصحیحُنهُديُ .دُ
تبلیغيُجماعتُنظرياتيُبنیادُدُتهانوىُصاحبُاوُدُتبلیغيُجماعتُدُ
ٰ
غټانوُعلماؤُمطابقُثابتُشوُچهُدُتبلیغيُجماعتُسرهُناستهُ،پاڅهُ،دُ
هغوئىُكتابونهُلوستلُالحادُاوُبېُدينيُاوُګمراهيُدهُ .
ُُُُُُُمحترم لوستونكو! كه داُخبرهُمونږهُكووُنوُدُهغوئيُپهُ ٰنزدُ
مجرمانُګرځووُ.حاالنكهُدوئيُلهُخوُپكارُديُچهُخپلُمشرانُمَلمتهُ
كړيُكوموُتهُچهُدوئيُخپلُبنیادُوائيُځكهُچهُهغوئيُدوئيُتهُغلطُ
وائيُاوُدُدوئيُاصلُښكارهُكويُ .
ُُُُُُُُچنانچه ُپخپله ُد ُتبلیغي ُجماعت ُد ُعلماؤ ُحوالې ُاوګورئ(ُ .دُ
براهینُقاطعهُمصنفُخلیلُاحمدُانبیټهويُخلیفهُدُتبلیغىُجماعتُبانيُمحمدُ
الیاسُصاحبُاوُدُهغهُځوئُمحمدُيوسفُسرهُدُيوېُمودېُپورېُكارُ
كوونكېُدُهغهُخاص)ُديوبنديُعالمُعبدالرحیمُشاهُفرمائيُچه ُ
ُُُُُُ”كومُكارُچهُدُعال َُمانوُدېُهغهُداسيُخلقُكولُغواړيُچهُنهُ
صرفُدُدينُنهُنااشناُديُبلكهُدُخپلېُبیوقوفئُاوُجهالتُاوُدُخپلېُ
بدكردارئُپهُوجهُپهُمعاشرهُكښُهمُپهُښهُنظرُنهُشيُلیدلُكیدېُنوُ
داسيُاوګنړئُُ(اٰذاُكانَ ُالغراب ُدَ ٰلی َل ُقَوم ُ َس َیهدٰي ٰهمُ َط ٰريقَ ُال َها ٰل ٰكینا)“ُ(چهُكلهُ
قارغهُدُيوُقومُمشرُجوړُشيُنوُهغهُدېُقومُتهُدُهَلكُكیدوُالرهُهمُ
ښائى)(ُ.اصولُدعوتُوُتبلیغُصُ ُ)٤
ُُُُُنورُفرمائيُ :
ُُُُُُُُُُُُ”زماُ(عبدالرحیمُشاه)ُدُٰپهُخدائُقَسمُويُچهُدُ(تبلیغي)ُجماعتُ
تجزيه ُمجبورا ً ُپه ُناخوښه ُزړه ُكووم ُاو ُديني ُتقاضا ُ[يعني ُحاجت]ُ
ضرورتُګنړمُځكهُچهُدېُنابالغهُمقتديانوُعامُخطابونهُشروعُكړيُ
ديُچهُهغوئىُتهُشرعا ًُدُهغېُاجازتُنشتهُاوُهغوئيُدُدېُكارُپهُ
افضلُكیدوُكښُدُحدُنهُتجاوزُكړېُدېُاوُدُنوروُدينيُشعبوُئېُ
ښكارهُسپكاوېُشروعُكړېُدېُاوُدُذمهُدارانوُبارُبارُتوجهُوركولوُ
د يوبند نه بريلـى
47
باوجودُئېُهغوئيُمنعُنهُكړلُياُهغوئيُمنعُنهُشوُنوُپهُداسيُصورتُ
كښُدُذٰمهُوارئُخبرهُدادهُچهُحقیقيُحالُواضحهُكړېُشيُكهُڅوكُ
ئېُمنيُاوُكهُنهُمني(ُ“.اصولُدعوتُوُتبلیغُصُ )٥٢
مشهورُديوبنديُوهابيُمناظرُاحمدُنعمانىُصاحبُهمُدُخپلُمذهبُ
ُُُُ
ٰ
تبلیغيُجماعتُباندېُاعتراضُكويُوائيُ :
ُُُُُُ”داُغلطيُعامُطورُكیږيُچهُپهُعاموُمحفلونوُكښُداسيُخلقُدُ
خبروُدُپارهُپاڅولُكیږيُكومُچهُدُهغېُاهلُنهُديُبلكهُهغهُ[ديني]ُ
كارُښهُنهُپیژنيُاوُهغوئيُپهُخبرهُكولوُكښُدُخپلُعلمُدُحدُپابنديُ
نهُكويُ،واقعهُهمُداُدهُچهُداسيُغلطئُډيرېُزياتېُكیږيُاوُداُخبرهُ
دُكارُذمهُوارانوُدُپارهُبیشكهُډيرهُفكرمندهُاوُدُتوجهُالئقهُدهُ ُ“.
(تذكرۃُالظفرُصُُ،٢٤٤مطبوعهُعلميُ،كمالیهُ،فیصلُآباد١٩٧٧ُ،ء)
ُُُُُُُُجنابُابوُالحسنُعليُندويُوائيُچهُ”ُ:موالناُ(اشرفعليُعليُ
تهانوي)ُتهُبېُاطمینانيُداُدهُچهُدُعلمُنهُبغیرُداُ(دُتبلیغيُجماعت)ُ
خلق ُد ُتبلیغ ُفرض ُڅنګه ُانجام ُكوي؟ ُخو ُچه ُكله ُ(د ُتهانوي ُوراره)ُ
موالناُظفرُاحمدُصاحبُ(تهانويُته) ُاوښودلُچهُ(دُتبلیغيُجماعت)ُ
ٰ
مبَ ٰلغینُدُدېُڅیزونوُنهُسواُدُكوموُچهُحكمُدېُدُبلُڅیزُذكرُنهُكويُ
اوُنورُڅهُنهُچیړيُنوُموالناُ(تهانوي)ُتهُنورُهمُاطمینانُاوشوُ ُ“.
(دينيُدعوتُصُُ،١٢٦مطبوعهُادارهُاشاعتُدينیاتُ،نئُدهلي) ُ
ُُُُُُُد ُجناب ُظفر ُاحمد ُتهانوي ُعثماني ُد ُژوند ُحالت ُلیكونكېُ
عبدالشكور ُترمذى ُصاحبُ(په ُتذكرۃ ُالظفر ُكښ) ُلیكيُچهُ”ُ:كلهُداُ
(تبلیغي) ُجماعتُاوُدُدېُدُمب ٰلغینوُ،دُتبلیغُبنیاديُامورُنهُعَلوهُدُ
كوموُچهُدوئيُتهُحكمُشوېُويُدُنوروُڅیزونوُذكرُشروعُكړيُنوُ
حضرتُتهانويُتهُپهُكومُبنیادُچهُ(تبلیغي)ُجماعتُاوُپهُاهلُجماعتُ
باندېُاطمینانُحاصلُشوېُووُهغهُبنیادُختمیږيُڅنګهُچهُننُصباُپهُ
كثرتُسرهُلیدلُكیږيُچهُګشتُكوونكيُعامُ(تبلیغي) ُجماعتونوُداُ
اصولُپريښودېُدېُاوُكمُعلمهُمبَ ٰلغینُاخواُديخواُغیرُمتعلقهُخبرېُ
كويُاوُقصېُبیانويُاوُاكثرُدُخپلُعلمُدُحدُنهُورُتیريږيُ ُ“.
(تذكرۃُالظفرُ،صُُ )٢٤٢
ُُُُُُُجنابُظفرُاحمدُعثمانيُپخپلهُفرمائي”:غرضُداُچهُ(دُتبلیغيُ
جماعت)ُ عواميُتبلیغُموجودهُدُكارُطريقهُپهُعلومُدينیهُكښُمهارتُ
د يوبند نه بريلـى
48
حاصلولوُاوُدُدينُپهُمختلفوُشعبوُكښُدُكارُكولوُُاهلیتُپیداُكولوُ
نهُبالكلُغلطُدې(ُ“.تذكرۃُالظفرُ،صُُ )٢٥٢
ُُُُُُُنورُفرمائيُ:چهُدُ”ناقصهُتبلیغُوغیرهُكولُقابٰ ٰلُاعتبارُنهُ
ديُ “.
ُ(تذكرۃُالظفرُ،صُُ )٢٥٣
ُُُُُُُداُجملهُپهُغورُواورئُُ،دُدېُكتابُتذكرۃُالظفرُپهُصفحهُُ٢٤١
ترمذي ُلیكيُ :چه ُپه ُ”تبلیغي ُجماعت ُكښ ُدُ
كښ ُجناب ُعبدالشكور ُ ٰ
شاملیدوُاوُدُهغوئيُپهُملګرتیاُكښُُكارُكولُدُاصَلحُدُپارهُحضرتُ
موالناُ(ظفر)ُپورهُاونهُګنړلوُ ُ“.
ُُُُُمحترم لوستونكو! ُپهُدېُعبارتونوُكښُدُكورُرازدارُصفاُوائيُ
چهُتبلیغيُجماعتُواالُدُحدُنهُتیرُشويُديُاوُدُبارانيُچیندخوُپهُ
شانُهرُيوُټرټرُكولُشروعُكړيُديُاوُدُعلمُحاصلولوُنهُبغیرُدُ
تبلیغُدُپارهُوتليُديُ.دُتبلیغيُجماعتُتبلیغُكوونكيُناقصهُ[يعنيُكمُ
ٰعلمه] ُدېُ،دُدوئيُدُتبلیغُهیڅُاٰعتبارُنشتهُاوُپهُتبلیغيُجماعتُكښُ
شاملیدلُاوُدُتبلیغيُجماعتُپهُملګرتیاُكښُدُتبلیغُپهُكارُاصَلحُنهُ
كیږيُ .چه ُتر ُڅو ُپورې ُد ُهغوئي ُاٰصَلح ُنه ُوي ُشوي ُنو ُد ُنوروُ
اصَلحُبهُڅنګهُاوشيُ .
ُُُُُُپخپلهُديوبنديُوهابيُعلماءُدُخپلُمذهبُتبلیغيُجماعتُاوُدُ
هغېُپهُكارُباندېُمطمئنُنهُديُ .
ُُُُُ هرُيوُښهُپیژنيُچهُدُدوايانوُكتابونهُپهُبازارُكښُخرڅیږيُكهُ
څوكُهغه ُاولوليُاوُكلینكُ[يعنيُدُدوايانوُدكان] ُبیرتهُكړيُنوُداسيُ
[دُدوا]ُګولئُبهُنهُمرضُپاتيُكړيُاوُنهُمريض[ُ.يعنيُدُداسيُكسُدُ
السُدوائيُبهُمريضُمړُكړي]ُځكهُچهُدُدوايانوُكتابونهُپخپلهُلوستلوُ
سرهُهیڅُڅوكُهمُيوُډاكټرُُاوُماهرُطبیبُنهُشيُجوړيدېُترُڅوُ
پورېُچهُپهُمیډيكلُكالجُكښُدُماهرُاستاذانوُنهُباقاعدهُتعلیمُاوُتربیتُ
حاصلُنهُكړېُ.دُهرُدوايانوُدكاندارُپیژنيُچهُدُدردُياُتبېُګولئُ
كومهُيوهُدهُخوُدردُياُتبهُولېُده؟ُداُدُدوايانوُدندارُصحیحُنهُشيُ
ښودلېُترُڅوُپورېُچهُماهرُطبیبُتهُنهُويُتلېُ.پهُدېُوجهُيوُ
مشهورُمتلُدېُ ُ:
د يوبند نه بريلـى
49
ُُُُُ”چهُدُچاُكارُويُهغهُسركارُويُ،كهُبلُئېُاوكړيُنوُخرابُبهُ
ئېُكړېُ ُ“.
ٰ
هللاُتعالىُنهُصرفُكتابُرالیږلېُدېُ،نبـىُئېُهمُرالیږلېُدېُ
ُُُُُ
ځكهُچهُنبـىُكتابُاوُحكمتُزدهُكويُنوُدُكتابُپوههُحاصلیږيُ .
ٰ
چنانچهُعبدالرحیمُشاهُصاحبُفرمائي”ُ:دُغورُمقامُدېُچهُيوُ
ُُُُُ
ٰ
كسُبغیرُدُسندُنهُكمپوډرُنهُشيُجوړيدېُخوُخلقوُدينُدومرهُآسانُ
اوګنړلوُچهُدُچاُزړهُغواړيُدُوعظُوُنصیحتُدُپارهُاودريږيُ.دُيوُ
سندُضرورتُنشتهُپهُداسيُموقعُباندېُداُمثالُښهُرښتینېُراځي ُ
ُُُُُُچه”نیمُحكیمُخطرۀُجانُاوُنیمُمَلُخطرۀُايمانُ “.
ُ(اصولُدعوتُوُتبلیغُصُُ )٥٤
ُُُُمحترم لوستونكو! ُدېُخلقوُتهُوئیلُكیږيُچهُدُتبلیغُدُپارهُدُكورُ
نهُپهُوتلوُكښُدومرهُثوابُدېُخوُداُخلقُدومرهُسوچُنهُكويُچهُ
څنګهُ[داسيُكسُچه]ُګاډېُنهُشيُچلولېُاوُاسټیرنګُتهُكښینولُشيُ
نوُ[پهُګاډيُكښُناست]ُدُټولوُمسافروُځانُنهُبچُكیږيُ[يعنيُدغهُناواقفهُ
كسُبهُګاډېُاوجنګويُاوُمسافروُتهُبهُنقصانُاورسیږي]ُدغهُشانُجاهٰلهُ
كسُتهُدُتبلیغُمنصبُسپارلوُسرهُدُخلقوُايمانُسَلمتهُنهُشيُپاتيُ
كیدېُ .
ٰ
پهُدېُوجهُدُهللاُتعالىُپهُعطاُسرهُدُغیبوُعلمُلرونكېُآقاُﷺُدُ
ُُُُُ
مخكښُنهُارشادُاوفرمائیلوُچهُدُعلماؤُپهُختمیدوُسرهُچهُكلهُعلمُ
اوچتُكړېُشيُنوُخلقُبهُجاهَلنوُتهُراځيُاوُدُهغوئيُنهُبهُدُمسائلوُ
تپوسُكويُاوُهغهُجاهلهُ[خلق]ُبهُبغیرُدُعلمُنهُغلطُجوابونهُوركويُ
چهُدُهغېُنتیجهُبهُداُويُچهُپخپلهُبهُهمُګمراهُشيُاوُنورُبهُهمُ
ګمراهُكوي(ُ.بخارىُوُمسلم) ُداُئېُهمُاوفرمائیلُچهُكلهُدُدينُكارُ
نااهلهُ[يعنيُناالئقه]ُخلقوُتهُاوسپارلُشيُنوُدُقٰیامتُانتٰظارُكوهُ.يعنيُ
هغهُنااهلهُبهُداسيُخبرېُكويُچهُدُهغېُنهُبهُخلقُتباهُاوُبربادُشيُ.
ُاكرمُﷺُداُدُقیامتُدُنښوُنهُيوهُنښهُقرارُكړيُدهُ.تاسوُپخپلهُ
ور ٰ
حض ٰ
اوګورئُ،تبلیغيُجماعتُواالُپهُظاهرهُدُك ٰلمېُاوُدُنمونځُدُپابندئُ
خبرېُكويُخوُدُدينُدُاصلُاوُعلمُنهُلريُويُپهُدېُوجهُپخپلهُهمُ
ګمراهُكیږيُاوُنورُهمُتباهُكويُ .
ُُُُُعبدالرحیمُشاهُلیكيُ :
د يوبند نه بريلـى
50
ُُُُُ”دُبیلمانځهُنقصانُدُهغهُدُذاتُپورېُدېُاوُدُبلُنقصانُمت َ َع ٰديُ
[يعنيُخوريدونكې]ُدېُ،ټولُنسلُتهُنقصانُويُ ُ“.
(اُصولُدعوتُوُتبلیغُ،صُُ )٥٤
ُُُُُُيعنيُنمونځُنهُكوونكېُكسُصرفُدُخپلُځانُنقصانُكويُاوُ
نمونځُګزارهُجوړيدونكېُدُغلطوُعقیدوُښودونكېُټولُنسلُتباهُكويُ.
دُدېُكسُنقصانُدُهغهُدُذاتُپورېُمحدودُنهُويُبلكهُدُوبائيُمرضُ
[يعنيُدُخوريدونكيُمرض]ُپهُشانُنورُهمُدُځانُسرهُښكارُكويُ .
ُُُُُُدُمدرسهُديوبندُيوُبلُاستاذُدُدېُتجويزُچهُپهُ”عوامو كښ د
كار كولو د پاره محمد الياس طريقۀ تبليغ اختيار كړې شي“ُپهُبارهُكښُ
لیكيُ :
ُُُُُُ”ماُچهُدُكومُحدهُپورېُدُهغوئُدُطرزُتبلیغُنهُپیژندګلوُحاصلهُ
كړيُدهُپهُهغېُزهُمطمئنُنهُيم(ُ“.تنبیهاتُصُُ )١٢
ُُُُُدُتبلیغيُجماعتُكتابُ”فضائ ٰلُتبلیغ“ُاوُدُتبلیغُدُفضائلوُمصداقُ
دُتبلیغيُجماعتُقرارُكولوُپهُبارهُكښُعبدالرحیمُشاهُلیكيُ :
ُُُُ”عجیبهُتضادُدېُچهُچرتهُُخوُدېُ[تبلیغ]ُتهُسنَّتُنبوىُوائيُاوُ
چرتهُدُدېُبانيُاوُمحركُموالناُالیاسُجوړويُ ُ“.
ٰ
(اصولُدعوتُوُتبلیغُ،صُُ )١٥٠
ُُُُنورُاوګورئُ ُ:
ُالحسنُصاحبُكاندهلوىُ،دُالیاسُ
ُُُُُُدُمحمدُالیاسُنسبتىُورورُاٰح ٰتشام
ٰ
صاحبُخاصُمددګارُاوُدُماشومُواليُنهُدُبوډاُواليُپورېُدُملګريُ
ٰ
دُلیك”ضرورى انتباه“ُپهُنومُسرهُهغوئيُدُكتابُ”زندگیُکیُصراطُ
رُكښُشائعُكړېُدېُ.داُپهُډيرهُتو ُّجهُسرهُاولولئُ،هغهُ
پهُآخ
مستقیم“ُ ٰ
َ
لیكيُ :
ُُُُُ”د ُ ٰنظام ُالدين ُ(عَلقېُ ،دهلى) ُموجوده ُتبلیغ ُزما ُد ُعلم ُاو ُپوهېُ
مطابقُ،نهُدُقرآنُوُحديثُموافٰقُدېُاوُنهُدُحضرتُمجددُالفُثانىُ،
حضرتُشاهُولىُهللاُمحدثُدهلوىُ[موافقُدې]ُُُ،ا َوُنهُدُعلمائےُحقُ
د ُمسلك ُموافق ُدېُ .كوم ُعلماء ُچه ُپه ُدې ُكښ ُشريك ُدي ُد ُهغوئيُ
وړومبنئُ ٰذ َُّمهُداريُداُدهُچهُداُكارُاولُدُقرآنُوُحديثُ،تیرُشويُ
آئمهُكراموُاوُدُعلمائےُحقُدُمسلكُمطابقُكړيُ .
د يوبند نه بريلـى
51
ُُُُُُُزماُپهُعقلُاوُپوههُكښُنهُراځيُچهُكومُكارُچهُحضرتُموالناُ
جودُصرفُدُبدعتُٰحسنهُ
الیاسُپهُژوندُكښُدُاصولوُډيرېُپابندئُباو
ٰ
حیثٰیَّتُلرلوُهغهُاوسُدُډىرېُبېُاُصولئُنهُپسُدُدنیاُاهمُكارُڅنګهُ
ګنړلُشي؟ُُ.....اوسُخوُدُمنكراتوُ[يعنيُبدوُكارونو]ُدُشاملُكیدوُنهُ
تُحسنهُ(يعنيُښهُطريقه)ُهمُنهُشيُوئیلېُ.زماُمقصدُ
پسُدېُتهُبدع ٰ
صرفُدُخپلېُذمهُوارئُنهُځانُخَلصولُووُ “.
ٰ
ُُُُُُُدُذٰكرُشويُ ٰعبارتُپهُجوابُكښُديوبنديُعالمُمحمودُحسنُ
ګنګوهيُ،احتشامُالحسنُكاندهلوىُلیكيُچهُ :
ُُُُُُ”ماُدُاوسهُپورېُداُګنړلُچهُدُصحتُدُخرابیدوُپهُوجهُهغوئُ
پهُكاندهلهُ[عَلقه]ُكښُمستقلُمقیمُشوُاوُدُنظامُالدينُ[عَلقې]ُقیامُئېُ
پريښودوُاوُپهُدېُوجهُپهُتبلیغيُكارُكښُحصهُنهُشيُاخستلېُخوُدُ
ٰ
نهُمعلومُشوُچهُدُحصهُنهُاخستلوُ
دېُضمیمهُ(ضرورىُانتباه ُلیك) ُ
ٰ
وجهُداُدهُچهُهغوئُ[يعنيُاحتشامُالحسنُكاندهلوي]ُپهُنٰزدُداُتبلیغُدينىُ
بُدينُ[يعنيُدينُخرابوونكېُكار]ُدېُ ُ“.
كارُنهُدېُبلكهُمخ َٰر ٰ
(چشمهُآفتابُصُُ )٧
ُُُُُُ”چشمهُآفتاب“ُمرتبُكوونكېُجنابُقمرالدينُمظاهريُپهُخپلُ
پیشُلفظُكښُلیكي”ُ:موالناُاحتشام ُالحسنُكاندهلوىُدُدېُتحريكُپهُ
جوړوونكو ُكښ ُدې ُهغوئي ُپه ُموجوده ُدور ُكښ ُپه ُتبلیغي ُجماعتُ
باندېُسختُتنقیدُكړېُدېُاوُدېُتهُئېُدُګمراهئُطرفُتهُدعوتُ
وركوونكېُجماعتُوئیلېُدې(ُُُُُُ“.چشمهُآفتابُصُُ )٣
صاحبُدُخطُ
ُُُُُُدُدېُكتابُپهُصفحهُُ١١باندېُشیخُمحمدُزكرياُ ٰ
داُجملهُهمُاوګورئُ،لیكيُ :
ُصاحب ُُ.......
ُُُُُُ”البته ُدا ُخو ُزه ُهم ُاورم ُچه ُد ُحضرت ُتهانوى
ٰ
ځینيُخلفاءُاوُخاصُملګريُداُ(تبلیغيُجماعت)ُنهُخوښويُ “.
ُُُُُعبدالرحیمُشاهُلیكيُچهُ”غیرُسنَّتُ(بدعت) ُسنَّتُګنړلُوغیرهُدُ
عقیديُكمېُدېُ.زهُپهُدېُنهُپوهیږمُچهُدُيوُڅوُاعمالوُپهُوړاندېُپهُ
عقائدوُكښُكمېُپريښودلُپهُكومهُشرعىُطريقې ُسرهُټیكُده؟ُپهُ
صحیحُعقائدوُباندېُدُخَلصيُدارومدارُدېُ،اعمالُدُخَلصيُمدارُ
[يعنيُسبب]ُنهُدې(ُُُُُ“.اصولُدعوتُوتبلیغُصُُ )٦٤
د يوبند نه بريلـى
52
محترم لوستونكو! پخپله ُد ُديوبندي ُوهابي ُتبلیغي ُجماعت ُغټانُ
علماؤُدُتحريرُ[يعنيُلیكلېُشووُكتابونوُوغیره]ُنهُدُدېُتبلیغىُجماعتُ
اصلُتاسوُاوكتلوُ .
ُُُُُُُدُدېُنهُپسُهغوئيُلهُزمونږهُدُنوروُفتووُوركولوُاوُبحثُكولوُ
ضرورتُنشتهُ.قدرتُ[يعنيُهللاُپاك] ُپخپلهُدُهغوئىُدُقلمُ[يعنيُلیك]ُ
نهُهغوئيُغلطُثابتُكړيُديُ.اوسُفیصلهُديوبنديُوهابيُاوُتبلیغیانوُ
لهُپخپلهُكولُپكارُديُ.كهُداُپخپلهُځانُتهُدرستُوائيُنوُدُهغوئيُداُ
ټولُغټانُغلطُثابتىږىُاوُكهُهغوئيُخپلُغټانوُتهُدرستُوائيُنوُداُ
غلطُثابتیږىُ.اوُداُټولُلیكُُلوستلوُ،اوريدلوُواالُ ٰد ُدُدېُلیكُنهُداُ
نتیجهُرااوباسيُچهُداُواړهُلوئيُټولُغلطُديُ ُ.
ُُُُُُمونږهُاهلُسنَّتُوجماعتُ(سنى)ُكوموُتهُچهُداُتبلیغیانُ،ديوبنديانُ
وهابیانُوغیرهُ”بريلوي“ُهمُوائيُ،دُهغوئيُپهُنٰزدُپهُدېُوجهُبدُديُ
چهُمونږهُهغوئيُتهُدُهغوئيُدُتحريرونوُآئینُمخېُتهُكووُاوُچهُكلهُ
دُهغوئيُنهُتپوسُكووُچهُ”پهُدواړوُآوازونوُكښُستاسوُكومُيوُآوازُ
دې؟“ُ نوُداُدُجوابُوركولوُپهُځائُباندېُشورُكويُاوُردُبدُوائيُ.
هغوئيُمونږُتهُدُرښتینيُمسلمانانوُپهُځائُمشركُاوُبدعتیانُجوړوېُ
اوُدُدېُنهُسواُدُهغوئيُنورُڅهُكارُنشتهُ،خوُدُهللاُپاكُدُقدرتُ
نظارېُاوګورئُچهُپهُكوموُخبروُهغوئيُمونږُتهُمشركُاوُبدعتیانُ
وائيُهغهُخبرېُهغوئيُپخپلهُهمُكويُ.يعنيُكوموُتهُچهُحرامُاوُ
ناجائزُوائيُهغهُكويُاوُدغهُشانُدوهُچوندهُمجرمانُجوړيږيُ.يوُ
خوُجائزُتهُدُناجائزُواليُجرمُاوُدويمُدُناجائزهُوئیلوُسرهُدهغېُدُ
كولوُجرمُ.داُپهُدنیاُكښُدُهغوئيُدُپارهُدُهللاُعذابُنهُدېُنوُڅهُدې؟ ُ
ُُُُُُدُلوستونكوُپهُ ُٰذهنُكښُبهُيوهُخبرهُخامخاُويُدُهغېُختمولُهمُ
ضروريُديُ.تاسوُبهُوائېُچهُداُخلقُكوڅهُپهُكوڅهُښارُپهُښارُ
ګرځيُ،خلقوُتهُدُنمانځهُ،روژېُدُپابندئُكولوُتلقینُكويُ ُ11.
11كیدېُشيُچهُخلقُداُګنړيُچهُدُديوبنديانوُوهابیانوُداُتبلیغيُجماعتُدُنمونځُ
روژېُتلقینُاوُتاكیدُاوُدُصحیحُكیدوُدُپارهُجوړُشوېُدېُ.پهُدېُسلسلهُكښُ
لوستونكيُپهُدېُكتابُكښُدُتبلیغيُجماعتُبانىُمحمدُالیاسُصاحبُداُارشادُ
ٰ
بُعلمونهُ،الیاسُصاحبُپهُخپلهُطريقهُسرهُ
كتلېُدېُچهُدُاشرفعليُتهانوىُصاح
ٰ
ٰ
خورولُغواړىُيعنيُخلقُديوبنديُجوړولُغواړيُ .
د يوبند نه بريلـى
53
ُدُخلقوُك ٰلمېُټیكُكويُبیاُهغوئيُتهُغلطُوئیلُڅنګهُټیكُديُ 12ُ.
ُُُُُُعرضُداُدېُچهُدُدېُجوابُتاسوُدُتهانوىُصاحبُدُتحريرُپهُ
حوالېُسرهُمخكښُلوستېُدېُچهُبدعقیدهُاګرچهُدُدينُخبرېُكويُنوُ
هغهُدُګمراهئُنهُخاليُنهُويُ.دُتهانوىُصاحبُُجوابُپورهُدېُبیاُ
زياتُپهُآسانُلفظونوُكښُعرضُكوومُ.يوُصاحبُچهُپهُ
همُداُنورُ
ٰ
ظاهرهُدُنمونځُروژوُډيرُپابندُويُاوُدُشكلُنهُهمُنیكُمعلومیږيُهغهُ
ستاُدعوتُاوكړيُاوُپهُدعوتُكښُدُسوجيُحلواُتیارهُكړيُ.څلويښتُ
ګرامهُپهُخالصهُسوجئُكښُپینځهُويشتُګرامهُخالصُسوچهُغوړيُ
ورګډُكړهُاوُديرشُګرامهُچینيُپكښُواچولُاوُڅلورُګرامهُمغزُبادامُ
اوُپستهُاوُدُسپینوُزروُپانړهُاستعمالُكړهُاوُصرفُيوُګرامُخالصُ
زهرُئېُپهُحلوهُكښُورګډُكړهُچهُپهُحلوهُكښُحلُشوُاوُښكارهُنهُ
ښكاريُ.دُپاسهُنهُصرفُپړقیدونكيُدُسپینوُزروُپانړهُښكاريُ،سوچهُ
غوړيُښكاريُ،پستهُاوُبادامُښكاريُ،هغهُحلواُتاُتهُپیشُكړيُاوُ
محمدُالیاسُصاحبُيوُبلُارشادُپهُډيرُغورُسرهُواورئُكومُ
ُُُُُلوستونكو!ُد ُ
ٰ
چهُمحمدُالیاسُصاحبُپهُخپلهُكتابچهُ”دعوتُ“ُاوُجنابُابوُالحسنُعلىُندوىُ
ٰ
پهُخپلُكتابُ”دينى دعوت“ُپهُصفحهُُ٢٣٤كښُنقلُكړېُدېُهغهُلیكي”ُ:يوُځلُ
خپل ُمحترم ُجناب ُظهیرالحسن ُ(ايم ُاے ُعلیګ) ُته ُ(محمد ُالیاس) ُاووئیلُ:
ظهیرالحسن!زما ُمدعا ُ[مقصد] ُڅوك ُنه ُپیژنيُ ،خلق ُخیال ُكوي ُچه ُدا ُ(تبلیغيُ
جماعت)=ُ=دُنمانځهُتحريكُدېُ،زهُ(محمدُالیاس)ُپهُقسمُسرهُوائمُچهُداُهرګزُ
دُنمانځهُتحريكُنهُدېُ.يوهُورځُ(محمدُالیاس)ُپهُډيرهُپښیمانتیاُاووئیلُ:میاںُ
ظهیرالحسن!ُيوُنوېُقومُپیداُكولُديُ“.لوستونكيُبهُښهُاوپیژنيُچهُدُتبلیغيُ
جماعتُبانىُمحمدُالیاسُصاحبُداُخبرېُصفاُښائيُچهُدُتبلیغيُجماعتُاصلُ
مقصدُهیڅُكلهُهغهُنهُدېُكومُچهُدُتبلیغيُجماعتُګشتُكولوُګرځیدلوُواالُخلقُ
ښائيُ،بلكهُدُنمانځهُوغیرهُتلقینُخوُدُدوئيُښكارهُنښلولېُجالُدېُدُدوئيُاصلُ
مقصدُخوُدُمسلمانانوُنهُمختلفُ،يوُنوېُقومُپیداُكولُديُدُكومېُدُپارهُچهُ
محمدُالیاسُصاحبُډيرهُپهُپښیمانتیاُسرهُوئیليُووُهغهُخوُيوُنوېُقومُپیداُكولُ
غواړيُهغهُقسمُاوخوړوُاوُداُاٰقرارُئېُاوكړوُچهُداُتبلیغيُجماعتُهیڅُكلهُدُ
نمانځه ُتحريك ُنه ُدې ُلهٰ ذا ُتبلیغي ُجماعت ُد ُنمانځه ُتحريك ُګنړلو ُيا ُوئیلو ُواالُ
دروغژنُدې.كهُهغوئيُځانُتهُرښتینيُوائيُنوُبیاُدُهغوئيُمحمدُالیاسُصاحبُ
ٰ
دروغژنُثابتیږي.
كومُكسُچهُدُاسَلمُاوُايمانُدعوىُاوُ
ُ 12جنابُمحمدُحسنُدربهنګيُفرمائي”ُ:
ٰ
تُدينُانكارُ
كوششُكولوُسرهُسرهُانبیاءُعلیهمُالسَلمُتهُردُبدُوائيُاوُدُضروريا ٰ
كويُهغهُقطعاًُيقیناًُدُټولوُمسلمانانوُپهُ ٰنزدُمرتدُاوُكافرُدې(ُ“.اشدالعذابُ،صُ)٥
يعنيُدُداسيُكسُصحیحُتبلیغُكولُهمُدېُكسُتهُهیڅُكلهُڅهُفائدهُنهُشيُرسولېُ
ترُڅوُپورېُچهُهغهُخپلهُعقیدهُاوُعملُټیكُكړېُنهُوي.
د يوبند نه بريلـى
54
وا ئيُچهُپهُدېُكښُګلوكوزُديُ،وټامنُديُ،دُطاقتُدُپارهُبهترينُ
قوتُوركوواالُ[حلوا]ُدهُاوُاوګورئُڅومرهُښكليُدهُ،هرُڅیزُخالصُ
دېُ،پهُدېُوجهُئېُاوخورئُ.اووائېُتاسوُبهُهغهُحلوهُاوخورئ؟ُ
تاسوُبهُئېُيقیناًُاونهُخورئُ.هغهُبهُتاُتهُدُسپینوُزروُدُپانړېُپړقیدلُ،
دُغوړوُفائدېُ،دُچینيُخوږوالېُ،پستهُاوُدُباداموُطاقتُاوُفائدېُ
اوښائيُ.تاسوُبهُوائېُچهُيوُكمُسلُګرامهُخالصُاوُپاكُفائدهُمندُديُ
خوُپهُدېُكښُيوُګرامُخالصُزهر ُهمُديُدُدېُدُاثروُهمُسوچُ
اوكړئُ.هغهُبهُاووائيُچهُباقىُټولُڅیزونهُښكاريُ،زهرُكومُځائُ
دي؟ُباقىُڅیزونهُغالبُديُاوُپهُدېُكښُبېُپناهُقوتُدېُ،خوندُدېُ
فائدهُدهُ.تاسوُبهُپهُجوابُكښُداُاووائېُچهُدُيوُګرامُزهروُدُشاملیدوُ
پهُوجهُباقىُيوُكمُسلُګرامهُبهترينُڅیزونهُهمُفائدهُمندُپاتيُنهُشوُ،
ځكهُچهُهغهُيوُګرامُزهرُكومُچهُپهُهغېُكښُګډُشويُديُحاالنكهُ
هغهُپكښُنهُښكاريُخوُپهُهغېُكښُيقینا ًُګډُديُ،هغهُيوُګرامُچهُ
څومرهُنقصانُكويُداُيوكمُسلُګرامهُښهُڅیزونهُهمُدُدېُنقصانُنهُ
شيُپورهُكولېُ .
ُُُُ محترم لوستونكو!دغهُحالُدُدېُديوبنديُوهابيُتبلیغیانوُوغیرهُ
دېُ.پهُظاهرهُدُنمونځونوُ،روژوُښكليُوالېُاوُپړقاُدهُ،دُتبلیغُاوُ
فائدېُښودلېُكیږيُ.خوُدُدېُتبلیغُپهُبنیادُكښُپټ ُنظرياتيُاوُدُ
عقائدوُكومُخرابُوالېُاوُدُنبـىُﷺُپهُشانُكښُدُګستاخئُاوُبېُادبئُُ
كومُهَلكُكوونكېُمَلوټُدېُهغهُدُايمانُدُپارهُزهرُقاتلُدېُ.څنګهُ
ٰ
چهُزهرُدُانسانيُبدنُدُپارهُدُهَلكتُسببُدېُ.دغهُشانُدُانبیاؤُاوُ
اولیاؤُپهُشانُكښُګستاخيُاوُبېُادبيُبېُشكهُدُايمانُاوُهَلكتُاوُ
بربادئُسببُدېُ.اوُداُتاسوُښهُپیژنئُچهُدُخَلصيُدارومدارُپهُ
اعمالوُنه ُدېُبلكهُپهُصحیحُعقائدوُدېُ.چهُعقیدهُصحیهُنهُدهُنوُدُ
لكونوُكالوُټولُعبادتُهمُبېُفائدېُدې.
ٰ
ُُُُُُيو ُديوبنديُعالم ُاحمد ُعلي ُصاحب ُدغهُشان ُمثال ُد ُابواالعلىُ
مودوديُصاحبُپهُبارهُكښُپهُخپلهُرسالهُ” ُحقُپرستُعلماُکیُ
مودوديت ُسے ُناراضگی ُکے ُاسباب“ ُ(مطبوعہ ُدفتر ُانجمن ُخدامُ
الدينُ،دروازهُشیرواںُواالُ،الهور)ُپهُصفحهُُ٨٠كښُلیكليُديُ.هغهُ
دُخپلُمؤقفُپهُتائیدُكښُنقلُكوومُ.اوګورئُئېُ،هغهُلیكيُ :
د يوبند نه بريلـى
55
ُُُُُ”كه ُلس ُسیره ُپـئ ُ[يعني ُشوده] ُپه ُبیرته ُخلې ُواال ُديګچي ُكښُ
واچوېُاوُدُدېُديګچيُپهُخلهُباندېُيوُلرګېُكیږديُاوُپهُيوُتارُ
باندېُدُخنزيرُيوُتولهُپوټېُ[غوښه]ُاوتړېُاوُپهُشودوُكښُئېُزوړندُ
كړېُبیاُپهُُمسلمانانوُباندېُهغهُ[پـئ] ُاوڅښېُشيُهغهُمسلمانُبهُ
وائيُچهُزهُدُدېُپئىوُنهُهیڅُكلهُهمُنهُڅښمُځكهُچهُداُټولُحرامُشوُ.
پـئُڅښلوُواالُبهُاووائيُچهُورورهُدُلسُسرهُپـئُاتهُسوهُتولېُويُ
تهُصرفُدېُ(يوېُتولې)ُپوټيُتهُولېُګورېُ،اوګورئُدُدېُپوټېُتهُ
ٰ
مخېُاوُشاُتهُ،ښيُاوُګڅُطرفُتهُاوُالندېُڅلورُانچېُجورُپـئُاوُ
پـئُديُهغهُمسلمانُبهُوائيُچهُداُټولُپـئُدُخنزيرُدُدېُيوُپوټيُپهُ
وجهُحرامُشوُ .
ُُُُدغهُشانُقٰصهُدُمودوديُصاحبُدُعبارتونوُدهُچهُكلهُمسلمانُدُ
مودوديُصاحبُدا ُلفظُلوليُچهُ”د خانۀ كعبې هر طرف جهالت او
ګندګي ده“ُدُدېُنهُپسُچهُمودوديُترُڅوُپورېُدُدېُجملېُنهُدُ
توبېُاعَلنُنهُويُكړيُ،مسلمانانُكلهُهمُنهُراضيُكیږيُترڅوُپورېُ
چهُداُپوټېُدُدېُپئیوُنهُنهُويُويستلېُ “.
ُُُُُمحترم لوستونكو! ُپخپله ُعلمائے ُديوبند ُچه ُكومه ُفیصله ُد ُخپلُ
مودوديُصاحبُُدُپارهُكړيُدهُدُهغوئيُدُژبېُمطابقُدغهُشانُ
ٰ
فیصلهُزمونږُدُطرفُنهُدُديوبنديُوهابيُتبلیغيُعلماؤُاوُدُهغوئيُ
طرفداريُكوونكوُدُپارهُدهُ.ترڅوُپورېُچهُديوبنديُوهابيُتبلیغيُدُ
خپلوُكفريهُعبارتونوُنهُتوبهُنهُكويُاوُدُهغهُعبارتونوُدُنهُقبلیدوُ
اعَلنُنهُكويُاوُخپلېُعقیدېُنهُدرستُكويُيعنيُدُپئیوُنهُدُخنزيرُ
پوټېُاوُدُحلوهُنهُزهرُنهُلريُكويُدُهغهُوختهُپورېُا َّمتُٰمسلمهُدُ
دېُټولوُديوبنديُوهابيُتبلیغيُخلقوُپهُبارهُكښُخپلهُفیصلهُنهُبدلويُ
كومُچهُدُدېُكفريهُعبارتونوُقائلُاوُمنونكيُديُځكهُچهُداُفیصلهُ
علمائے ُديوبندُپخپله ُمنليُده ُچه ُد ُخَلصي ُدارُو ُمدار ُعقائد ُديُ،
اعمالُنهُديُ .
ُُُُُ د ُفیصلې ُاو ُصفائې ُدا ُيو ُصورت ُدې ُچه ُټول ُديوبندي ُوهابيُ
تبلیغيُوغیرهُداُاعترافُاوكړيُچهُهغهُديوبنديُوهابيُعلماءُكوموُ
تُخَلفُعبارتونهُلیكليُديُهغوئيُدُدېُ
چهُداُكفريهُاوُدُكتابُوُسنَّ ٰ
عبارتونوُنهُدُتوبهُنهُكولوُپهُسببُكافرُاوُزنديقُديُاوُهرُهغهُكسُ
د يوبند نه بريلـى
56
كومُچهُداُعبارتونهُمنيُاوُقبلويُئېُهغهُهمُدُدېُعبارتونوُدُلیكونكوُ
پهُحكمُكښُداخلُدېُ[يعني ُكافرُدې]ُ.ځكهُچهُهرُيوُپیژنيُچهُدُ
ٰ
شريعتُحكمُنهُشيُبدلیدېُبلكهُخلقوُتهُدُخپلُطبیعتُاوُعقلُپوهنهُ
بهُدُشريعتُمطابقُجوړولُويُ .
ُُُُُكوم ُساعت ُچه ُديوبندي ُوهابي ُتبلیغي ُوغیره ُد ُدې ُاعترافُ
اوكړيُ،ټولهُجګړهُبهُختمهُشيُ.خوُافسوسُچهُكلهُدُدېُغلطوُاوُ
كفريهُعبارتونوُلیكونكوُعلماؤُخلیفهُګانوُاوُمرستهُلرونكيُخلقوُتهُدُ
دېُاعترافُدُپارهُاووئیلُشوُهغوئيُصفاُانكارُاوكړوُ.اوسُلوستونكيُ
پخپلهُفیصلهُاوكړئُچهُكلهُديوبنديُوهابيُدُدېُعبارتونوُدُمنلوُاوُ
قبلولوُپهُضدُقائمُديُنوُدُكتابُوُسنتُفیصلهُڅنګهُبدلیدېُشي؟ُپهُ
ُقوتو ُ[يعنيُ
كومو ُزړونو ُچه ُمهر ُلګیدلې ُدې،كوم ُچه ُد ُګمراهئ ُپه َ
ډوغلو]ُكښُننوتيُديُ،چهُهغوئيُدُرښتیاُاوُدروغوُفرقُكولُنهُقبلويُ،
ـىُدٰين“ُيعنيُستاسوُدُ
دُهغوئيُدُپارهُقرآنُداُوئیليُدي”ُ:لَكمُدٰينكم َ
ُو ٰل َ
پارهُستاسوُدينُاوُزمونږُدُپارهُزمونږهُدينُ .
پهُآخرهُكښُبهُلوستونكوُتهُداُعرضُاوكړمُچهُپهُقبرُكښُدُ َرحمت
ُُُُُ ٰ
عالَمُﷺُپهُبارهُكښُكلهُسوالُاوشيُاوُداُتپوسُاوشيُچهُ(دُمرګُنهُ
دوئيُپهُبارهُكښُڅهُعقیدهُلرله؟ُاوُپهُمیدانُقٰیامتُكښُچهُ
دُٰمخكښ)ُدُ
ٰ
كلهُنمرُپاؤُباندېُيوُمیلُباندېُ[راښكته]ُويُ،كومهُورځُچهُهللاُواحدُ
قهارُدُغضبُُنهُټولُنَفسى نَفسىُوائيُسواُدُخوږُآقاُﷺُدُرحمتُدُ
ل َمنُبهُيوُځائُپناهُنهُويُ.كهُپهُدېُغلطوُاوُكفريهُعقائدوُستاسوُ
ب ُا ٰٰلهيُنهُپخپلهُځانُڅنګهُبچُ
خاتمهُاوشوهُنوُهغهُوختُبهُدُعذا ٰ
كړئ؟ُدُخپلُانجامُ[پهُباره]ُپخپلهُسوچُاوكړئُ .
ُُُزمونږ ٰ
ُاعلى ُحضرتُ ،امام ُاه ٰل ُسنَّت ُموالنا ُشاه ُاحمد ُرضاخانُ
هللاُتَ َع ٰالیُ َعلَیهُخوُداُغوښتليُديُ :
بريلويُ َرح َمةُ ٰ
آجُلےُانُکیُپناهُآجُمددُمانگُانُسے ُ
کلُنہُمانیںُگےُقیامتُمیںُاگرُمانُگیا ُ
د شعر ترجمهُ:واخلئُننُدُهغوئيُپناهُاوغواړئُدُهغوئىُمددُ ُ
ُُُُُُُُُُُصباُبهُنهُمنيُپهُقیامتُكښُكهُموُاومنل ُ
ُُُُُُُ(ښكارهُخبرهُدهُچهُځینيُديوبنديانوُوهابیانوُهمُخپلوُملګروُتهُ
دُدېُكفريهُعبارتونوُنهُمنلوُمشورهُوركړيُوهُچنانچهُدُديوبندُنهُ
د يوبند نه بريلـى
57
وتونكيُماهنامهُ[يعنيُهرهُمیاشتُشائعُكیدونكي]ُ”ت َجلى“ُكښُجنابُدُ
شبیراحمدُعثمانيُورارهُجنابُعامرُعثمانىُلیكُدُدېُثبوتُدېُ ).
محترم لوستونكو! دُدېُخبروُنهُپسُبهُتاسوُداُمعلومولُغواړئُ
چهُدُديوبندُداُعلماءُمخكښُداسيُنهُووُ،داُټولُولېُد الرنس آف
عربيا پالنې ډلې نجدى وهابيانوُملګريُجوړُشوُاوُدُهغوئيُپهُشانُ
دُتعظیمُرسالتُمن ٰكرُجوړُشوُاوُدُشیطانئُپهُژبهُكښُنامناسبهُخبرېُ
ٰ
كولُشروعُكړل ُاوُدُموجودهُديوبنديُوهابيُتبلیغيُوغیرهُدُخپلوُ
غټانوُدېُكفريهُعبارتونوُاوُغلطوُعبارتونوُباندېُولېُقائمُديُ،دُ
سرهُجګړهُولېُنهُختمیږيُ،آخرُدُدېُوجهُڅهُده؟ُ ُ
غلطئُمنلوُ
ٰ
ٰ
ُُپهُديانتدارئُاوُصداقتُدُهللاُتعالىُنهُيرهُلرلوُسرهُخپلُلوستونكوُ
ٰ
تهُعرضُكوومُچهُيهوديُ،عیسائيُ،كافرُ،اوُمنافقُټولُدُخدائُتعالىُ
اوُدُهغهُرسولُﷺُدښمنانُديُ.قرآنُدُهغوئيُحقیقتُپهُوضاحتُسرهُ
بیانُكړېُدېُ.تاسوُپیژنئُچهُداُيوُقدرتيُاوُنفسیاتىُامرُدېُچهُكلهُ
دُيوُبدباطنُاصلیتُښكارهُشيُاوُدُهغهُسپیرهُمخُظاهرُشيُنوُهغهُ
بهُډيرُخفهُشيُاوُهغهُبهُجګړهُكويُيعنيُدُخپلېُاٰصَلحُپهُځائُ[پهُ
هغهُباندې] ُدُدښمنئُ،سركشئ ُاوُدُحسدُاورُبلیګيُترُدېُپورېُچهُ
هغهُدُبدلېُاخستلوُُپهُكارُكښُمشغولُشيُ.يهوديانوُ،عیسايانوُتهُهمُ
دُ َرح َمةُ ٰللعٰ ٰلمینُﷺُاوُدُهغوئىُدُخلفاؤُدُاسَلميُحكومتُخوريدوُاوُخپلُ
ځانُمغلوبهُاوُرټلوُكیدوُغمُووُ،تردېُپورېُچهُدُهغوئيُمركزيُ
مقاماتُخیبرُاوُبیت ُالمقَدَّسُوغیرهُځائیونهُهمُدُهغوئيُنهُاخستېُ
شويُووُ .
ُُُُُهغوئيُاوكتلُچهُاوسُخپلُختمُشوېُحكومتُاوُرعبُاوُدبدبهُ
بیاُنهُشيُحاصلوېُ،دُاسَلميُحكومتُمقا َبلهُنهُشيُكولېُنوُهغوئيُ
په ُخپل ُمینځ ُكښ ُكښیناسل ُاو ُد ُپټ ُسازشونو ُمنصوبې ُئې ُجوړېُ
كړېُ ،چنانچه ُپورهُتفصیل ُپه ُمستندو ُكتابونو ُكښ ُمحفوظ ُدېُ .دېُ
دښمانان ُاسَلمُډلېُداُفیصلهُاوكړهُچهُدُملكُنهُشړلېُشويُيوُاوُدُ
ُٰ
رټلېُكیدوُپهُوجهُمونږُډيرُكمزوريُشويُيوُزمونږهُاصلیتُښكارهُ
شوېُدېُاوسُيوُصورتُداُدېُچهُپهُمسلمانانوُكښُداخلُشئُدُ
مسلمانانوُيوُوالېُاوُاسَلميُورورُوليُختمهُكړئُاوُدُهغېُطريقهُ
داُدهُچهُپهُزړهُكښُپهُخپلوُباطلوُعقائدوُاوُنظرياتوُقائمُاوسئُصرفُ
د يوبند نه بريلـى
58
(منافقانهُطور) ُدَُُبرهَُُبرهُنهُمسلمانانُشئُ،دُدېُدُپارهُصرفُكلمهُ
وئیلُاوُنمونځُكولُبهُويُ،داُبهُپهُښكارهُكولُويُچهُمونږُتهُپهُ
خپلوُعَلقوُكښُبیاُدُاوسیدوُآزاديُحاصلهُشيُ،بیاُمونږهُدُمختلفوُ
منصوبوُپهُذريعهُمسلمانانُپهُخپلُمینځُكښُمخالفُاوُجداُكیدوُسرهُ
ښكارُكړوُ،چهُدُهغوئيُتو ُّجهُزمونږُنهُلريُشيُاوُهغوئيُپهُخپلوُ
َ
جګړوُكښُاونښليُاوُدُيوُبلُخَلفُشيُ،چهُكلهُداسيُاوشيُنوُمونږُ
بهُدُمسلمانانوُدُدېُجنګُجګړوُنهُفائدهُواخلوُاوُپهُخپلوُعَلقوُبهُ
قبضهُاوكړوُاوُخپلُطاقتُبهُپهُځائُكړوُ.چنانچهُعبدهللاُبنُسباُدُ
دېُسازشيُډلېُمشرُلیډرُجوړُشوُ.اوُدُدېُټولُمددُګارانُمنافقانهُ
ىُ
ض َُ
طورُمسلمانانُشوُ.دېُسازشيُډلېُدُحضرتُسیدناُعمرُفاروقُ َر ٰ
هللاُتَ َع ٰالیُ َعـنهُ ُدُشهادتُنهُلږهُمودهُپسُپهُخپلوُناپاكوُمنصوبوُباندېُ
الیُ
ى ُهللا ُتَعَ ُٰ
ثمان ُغنيُ َر ٰ
عملُشروعُكړوُ.ا َ ٰمیر ُالم ٰ
ض َ
ؤمنینُحضرتُع ٰ
ښمنُاسَلمُډلېُدُسازشُنتیجهُوهُ .
َعـنهُُُمظلومانهُشهادتُدُدېُد ٰ
ُُُُدېُډلېُپهُپورهُاسَلميُملكُكښُخپلُتبلیغيُكسانُخوارهُكړيُ
ووُ،داُسلسلهُنسلُدرنسلُروانهُشوهُ.دېُخلقوُاولیدلُچهُمسلمانانُدُ
ـىُپاكُ
خپلُنَبـىُﷺُسرهُبېُپناهُ َم َحبَّتُساتيُ.اوُداسيُ َم َحبَّتُچهُدُنبٰ ُٰ
ﷺُ پهُنومُباندېُخپلُځانونهُاوُخپلُمالونهُټولُهرُڅهُقربانويُاوُدُ
دېُ َم َحبَّتُوجهُدُخوږُنبـىُﷺُحسنُوُجمالُاوُفضلُوُكمالُدېُ.دېُ
ښمنُاسَلمُډلېُاوُدُدېُايجنټانوُداُفیصلهُاوكړهُچهُداُ َم َحبَّتُ
منافقهُ،د ٰ
ترڅوُپورېُنهُويُختمُكړېُشوېُ،دُهغهُوختهُپورېُدُمسلمانانوُدُ
يوُواليُاصلُق َّوتُبهُبرقرارهُويُاوُزمونږهُمقصدُبهُپورهُنهُشيُ،
يهوديانوُاوُعیسايانوُتهُدېُ[ديوبنديانوُ،وهابیانوُتبلیغیانو]ُخلقوُدُخپلېُ
وفادارئُيقینُوركړېُووُچهُپهُاصلُكښُمونږهُستاسوُيوُ،پهُدېُ
وجهُيهوديانوُعیسايانوُخپلېُخزانېُپهُدېُخلقوُپرانستېُ .
ٰ
ىُاوُدُهغهُدُخوږُآخريُرسولُﷺُ
اسَلميُفتحېُسببُدُهللاُتعال
ُُُُُدُ
ٰ
سرهُمكملُ َم َحبَّتُاوُفىُسبی ٰلُهللاُجهادُكولوُجذبهُوهُ.دېُسازشيُډلېُ
اوُدُدېُتابعداريُكوونكيُخلقوُداُفیصلهُاوكړهُچهُتحريرُاوُتقريرُ
اوُپهُهرهُذريعهُسرهُپهُدينُكښُداسيُخبرېُرااوباسئُچهُمسلمانانُ
پهُخپل ُمینځُكښُاوجنګويُاوُدُهغوئيُجهادُپهُخپلُمینځُكښُدُيوُ
بلُخَلفُشروعُشيُ.چنانچهُدُقرآنُوُسنَّتُدُپوهېُمطلبُبدلُكړېُ
د يوبند نه بريلـى
59
شوُ،حرامُتهُحَللُاوُحَللوُتهُحرامُاووئیلُشوُ،نیكُكارونوُاوُسنَّتونوُ
تهُبدعتُاووئیلُشوُ،دُاصو ٰلُدينُخَلفُدېُناكارهُډلېُپهُنومُعال َُمانوُ
تهُدُامامانوُدرجهُوركړېُشوهُاوُدُدېُمخالفهُخلقوُتهُمشركُ،بدعتيُ
دروغژنُدعوىُكوونكيُاودرولېُشوُ.
اوُګمراهُاووئیلُشوُ،دُنبوتُ
ٰ
ُاكرمُﷺُ،دُهغوئيُُپاكوُبیبیانوُ ،صحابهُ ٰكراموُ،اه ٰل ُبیتُاوُ
رسو ٰل َ
اولیاءُهللاُ ُٰر ۡ
ض َوان ُ ُٰ
هللا ُتَ َع ٰالیُ َعلَ ۡی ٰه ۡم ُاَ ۡجمع ٰۡین ُپهُشانُكښُګستاخئُاوُدُبېُادبئُ
سلسلېُشروعُشوېُچهُدُدېُپاكوُهستیانوُدُخوبئُبیانولوُپهُځائُدُ
هغوئيُمنګړتېُ[يعنيُدُځانُنهُجوړُكړېُبدېُخبرې] ُخامئُبیانُشيُ
اوُدُخلقوُدُزړونوُنهُدُهغوئيُ َم َحبَّتُختمُكړېُشيُ.چهُكلهُخلقوُتهُ
اووئیلُشيُچهُپهُنبـىُولـىُكښُڅهُخصوصیتُنشتهُهغوئيُدُنوروُ
انسانوُپهُشانُديُاوُګنهګاريږيُنوُدُخلقوُدُزړونوُنهُبهُم َحبَّتُاوُ
جوشُوُجذبهُپخپلهُختمهُشيُ.چهُكلهُمحبَّتُختمُشيُنوُدُعملُق َّوتُ
بهُهمُباقيُپاتيُنهُشيُاوُدُجهادُوغیرهُسلسلهُبهُهمُختمهُشيُ .
ُُُُُُُدُهللاُپهُعطاُسرهُدُغیبوُعلمُپیژندلوُواالُآقاُﷺُنهُداُټولېُخبرېُ
پټېُنهُوېُ،پهُدېُوجهُرح َمتُٰعالَمُﷺُدُدېُډلېُاوُدُهغېُاحوالوُنهُ
َ
دنیاُتهُدُمخكښُنهُخبرُوركړېُووُ .
ُاكرمُﷺُدُمسلمانانوُ
ور َ
ُُُُُُچنانچهُپهُصحیحُاحاديثوُكښُديُچهُحض ٰ
پهُلښكرُكښُما ٰلُغنیمتُتقسیمولوُچهُيوُكسُحرقوس بن ُزهيرُكومُ
صرهُوئیلوُ،اووئیلُ:يارسولَُهللاُﷺ!ُتاسوُعدلُاونهُ
تهُچهُبهُئېُذوالخ َوي َُ
كړوُ.دُخوږُپیغمبرُﷺُعاشقانُصحابؤُچهُدُدېُبېُادبهُخبرهُواوريدلهُ
ىُ
نوُدُايمانيُغیرتُنهُپهُجوشُكښُراغلهُ.حضرتُعمرُفاروقُ َر ٰ
ض َ
صلَّىُهللا ُتَعَ ٰالىُ َعلَی ٰه َُو ٰال ٰٖه َُو َسُلَّم! ُماُتهُ
ل ُهللاُ َ
هللا ُتَعَ ٰالیُ َعـنهُ ُعرضُاوكړوُ:يارسو َ
اجازتُراكړئُچهُدُدېُګستاخهُژوندُختمُكړمُ،داُپهُخپلهُتورهُئېُ
ىُ
ټكړېُټكړېُكړمُ.نَب ِّ
ق ُاعظمُ َُر ٰ
اكرم ُ َ
ـئ َ
ض َ
صلَّىُهللاُتَ َع ٰالىُ َعلَیه َُٰو ٰال ٰٖه َُو َسلَّم ُفارو ٰ
ُاكرم ُﷺ ُذوالخ َويصره ُتهُ
ور َ
هللا ُتَعَ ٰالی ُ َعـنهُ ُته ُاجازت ُورنه ُكړوُ .حض ٰ
اوفرمائیل”ُ:ستا ُمورُ ٰد ُپهُتاُاوژاړيُ،زهُدُهللاُنبـىُيمُ،چهُزهُعدلُ
اونهُكړمُنوُپهُدېُزمكهُباندېُزماُنهُبلُڅوكُزياتُعدلُكولوُواالُ
ُالرض َوان) ُتهُمخاطبُشوُاوئېُ
څوكُوي؟ُاوُخپلوُصحابۀُكراموُ( َ
عـلَی ٰهم ٰ
فرمائىلُ:اوسُبهُداُژوندېُويُدُدهُدُنسلُنهُبهُداسيُخلقُرااوځيُ،
آخرىُخلقُبهُدُدجالُپهُ
رااوځيُ،رااوځيُتردېُچهُدُدېُ[ګستاخه] ُ ٰ
د يوبند نه بريلـى
60
لښكرُكښُشاملُشيُ.داُبهُزماُدُا َّمتُبهترينُخلقُقتلُكړيُ.پهُكومهُ
ورځُچهُداُاوُدُدهُملګريُقتلُكړېُشيُپهُهغهُورځُبهُداُخلقُپهُ
ا َّمتُكښُدُټولوُنهُبدُخلقُويُاوُكومُخلقُچهُداُقتلُكړيُهغهُبهُزماُ
پهُا َّمتُكښُبهترينُخلقُويُ.وېُفرمائىلُدُدېُدُنسلُنښېُبهُداُويُ
چهُداُخلقُبهُپهُسرونو ُويښتهُنهُپريږدي ُ[يعنيُسرونهُبهُخرئي] ُُ ،دُ
پرتوكُاوُپاجاموُپینڅېُبهُدُګټو ُ[يعنيُپړكو] ُنهُډيرېُاوچتېُساتيُ،
اوږدهُاوږدهُنمونځونهُبهُكويُچهُنورُخلقُدُدوئيُنمونځونهُاوګوريُ
نوُخپلُنمونځونهُبهُورتهُحقیرُمعلومُشيُ.اوئېُفرمائیلُداُبهُقرآنُپهُ
ډيرهُښكليُطريقهُلوليُخوُقرآنُبهُصرفُدُدوئيُپهُژبهُويُدُدوئيُ
ٰ
دُمرئُنهُبهُښكتهُنهُكوزيږيُيعنيُدننهُ[پهُزړهُكښ]ُبهُدُدېُڅهُاثرُ
نهُويُ.اوئېُفرمائیلُدُدوئُژبېُبهُدُشكروُپهُشانُخوږېُويُخوُ
زړونه ُبه ُئې ُد ُشرمخانو ُنه ُزيات ُسخت ُاو ُناكاره ُويُ .د ُشكل ُوُ
صورتُوغیرهُنهُبهُپخپلهُډيرُنیكُمعلومیږيُخوُدُدٰينُنهُبهُداُخلقُ
داسيُوتليُويُڅنګهُچهُغشېُدُخپلُښكارُنهُاوځيُ[يعنيُدُكمانُنهُ
چهُكومُغشېُاوځيُبیرتهُنهُشيُراتلې]ُ.اوئېُفرمائیلُداُخلقُبهُپخپلهُ
بد ُوي ُاو ُبدي ُبه ُخوروي(ُ “.بخارىُ ،جُ ،١ص ُ،٤٧٢بخارى ُجُ ٢ص ُُ،٦٢٤
ُ.مشكوۃُصُُ ُُُُ)٥٣٤ُ،٣٠٩
ُ.١١٢٨ُ،١٠٢٤مسلمُجُ،١صُ٣٤١ُ،٣٤٠
ٰ
ُُُُُُُمحترم لوستونكو! ُدُعدلُوُانصافُُنهُكارُواخلئُاوُپهُحقیقتُ
غور ُاوكړئُ .آيا ُتاسو ُته ُد ُخپل ُخواو ُشا ُداسي ُنښې ُواال ُخلق ُنهُ
ٰ
ښكاري؟ُداُنښېُدُهللاُتعالىُهغهُرسولُﷺُبیانُكړيُديُدُچاُپهُذريعهُ
اوُوسیلهُچهُمونږهُهللاُپیژنوُاوُمنوُ.پهُدېُنبـىُﷺُباندېُيقینُكووُاوُ
قرآنُمنوُ.دُدېُنبـىُﷺ ُدُژبېُمباركېُنهُبیانُشويُديُچهُداُقرآنُ
دېُاوُداُزماُحديثُدېُ.مونږُتهُچهُدُكومېُژبېُنهُقرآنُعطاُشوېُ
دېُ،داُدُهغهُحق ُژبېُمباركېُارشاداتُديُُ.دُچاُچهُدُنبـىُﷺ ُپهُ
ذاتُباندېُپورهُايمانُويُدُهغهُبهُدُنبـىُﷺُپهُصحیحُارشاداتوُهمُ
ُاكرمُﷺُصفاُصفاُټولُڅهُبیانُ
ور َ
رښتینېُيقینُويُاوُپكارُدېُ.حض ٰ
كړيُديُ.داُخلقُكهُدُيوُنقليُ[يعنيُجامهُبدلهُكړيُاوُدُمسلمانئ] ُپهُ
شكلُكښُراشيُياُدُخپلُتحريكُنومُبدلُكړيُ،دُدوئيُاصلیتُدُرنړاُ
ورځېُپهُشانُښكارهُدېُ.سادهُمسلمانانوُتهُدُك ٰلمهُاوُنمونځُزدهُكولوُ
د يوبند نه بريلـى
61
اوُټیكُكولوُپهُبهانهُداُخلقُمسلمانانُتباهُاوُبربادهُكويُ.دُيهوديانوُ،
ُدښمنان ُاسَلم ُپهُ
عیسايانو ُاو ُغیرمسلمه ُډلو ُپه ُامداد ُاو ُمرسته ُد
ٰ
سازشونوُكښُمشغولهُداُدُايمانُغَلنُچهُكلهُدُهللاُپاكُاوُدُهغهُدُ
خوږُرسولُﷺ ُوفادارُاوُدوستانُنهُشوُنوُزمونږهُبهُڅنګهُدوستانُ
اوُخیرُښیګړېُكوونكيُجوړُشيُ.داُهغهُخلقُديُچهُدُدوئيُخداُهمُ
دروغُوئیلېُشيُ،داُهغهُخلقُديُچهُدُدوئيُپهُنٰزدُدُنبـىُعلمُدُ
څارووُپهُشانُدېُ(معاذُهللاُيعنيُدُهللاُپناه)ُ.دُدوئيُعلمُاوُپوههُدُقرآنُ
وُسُنتُدُيقینيُاصولوُپهُځائُپهُذاتيُاحتمالونوُ[مشتملهُوي]ُاوُدُ
خپلوُغټانوُپهُخوشحالولوُكښُنښتيُويُ.دوئيُرښتیاُاوُحقیقتُتهُپهُ
ډيرهُبهادرئُدروغُوائيُ.دوئيُتهُپهُهغهُخبروُكښُڅهُعارُاوُشرمُ
نهُويُكومېُچهُدُاسَلمُاوُدُمسلمانانوُعزتُاوُلوئيُواليُاوُيوُواليُ
تهُنقصانُرسويُ،دُدوئيُدُخپلېُهټُدرمئُسرهُڅهُكارُنهُويُ.
محترمُلوستونكو!ُتاسوُپهُخپلهُاندازهُاولګوئُچهُدُدېُخلقوُداسېُ
ګندهُاوُكفريهُعبارتونوُمسلمانانوُتهُڅومرهُنقصانُرسولېُدېُ .
ُُُځلميُكسان ُلږُسوچُاوكړئُچهُدُدنیاويُترقئُپهُدېُدورُكښُكومُ
ځائُچهُسائنسُنويُنويُڅیزونهُايجادُكړيُديُاوُانسانُئېُهیرانُ
كړې ُدې ُاو ُانسان ُپه ُسپوږمئ ُقدم ُايښودې ُدېُ ،هلته ُداسي ُد ُدٰينُ
خرڅوونكيُمَليانوُعبارتونوُاوُغلطوُنظرياتوُدُګوتېُپهُاشارېُباندېُ
سپوږمئُدوهُټكړېُكوونكيُپیغمبرُﷺُمنونكيُدُروحا ٰنیَّتُنهُاوُدُدٰينُ
نه ُڅومره ُلري ُكړي ُديُ .د ُتبلیغ ُپه ُنوم ُسمګلنګ ُاو ُډرګس ُ[يعنيُ
خوروونكيُدېُډلېُتاسوُدُحكومتُسرهُدُسودُخَلفُنښلوليُ
خطرې]ُ
ٰ
بهُنهُويُلیدليُ.داُډلېُډلېُبهُتاسوُكلهُهمُدُسینماُهالُپهُكړكئُباندېُ
تبلیغُكوونكيُنهُويُلیدليُ .
ُُُُُداُخلقُبهُدُدنیاُپهُسمندرونوُكښُلغړُانسانانوُتهُكلمهُلوستونكيُُ
ښكاره ُنه ُشيُ ،نور ُخو ُنورُ ،دا ُخپل ُبال ُبچي ُپه ُغلطو ُالرو ُكښُ
ِلوُدُكورنهُنهُځيُدوئُدُكتابُوُسنَّتُپهُ
پريږديُاوُدُمیاشتوُپهُچ
دې ُارشاداتو ُعمل ُكولو ُواال ُنه ُښكاري ُچه ُپه ُمونږه ُباندې ُد ُخپلوُ
خپلوانوُحقُدُنوروُنهُزياتُدېُ.بوډاُمورُوُپَلرُاوُځلميُځامنُپیغلېُ
لونړهُاوُښځېُيواځېُپهُكورُكښُپريږديُاوُبېُلیكهُلوستلوُسړيُپهُ
هللاُٰ
زبردستئُبوتلونكيُداُخلقُنهُګوريُچهُحضرتُاويسُقرنيُ َرح َمةُ ُ
د يوبند نه بريلـى
62
ُاكرمُﷺُدُظاهريُژوندُزمانهُموندليُوهُخوُدُبوډئُ
ور َ
تَ َع ٰالیُ َعلَیهُدُحض ٰ
نابینا ُمور ُد ُخدمت ُپه ُوجه ُد ُصحابٰیَّت ُشرف ُحاصل ُنه ُكړې ُشوُ.
تُعالَمُﷺُدُيمنُطرفُتهُمخُكړوُاوُاوئېُفرمائیلُ:ماُتهُدُدېُ
َرحم ٰ
ٰ
حبَّتُخوشبوُراځيُ.دُحضرتُاويسُقرنىُ َرح َمة ُهللاٰ ُتَعَالیُ
طرفُنهُدُ َم َ
َعلَیه ُدُپارهُدُنبـىُﷺ ُارشاداتُدوئيُتهُيادُنهُديُ.دُكفريهُعبارتونوُ
لیكونكيُ ،د ُخپلو ُمَليانو ُنظرياتو ُتبلیغ ُكوونكيُ ،د ُنبـى ُد ُ َم َحبَّتُ،
عظمت ُاو ُشان ُنه ُ[مسلمانان] ُلري ُكوونكي ُدا ُديوبنديانُ ،وهابیانُ،
تبلیغیانُتاسوُچهُكومېُګمراهئُطرفُتهُبوځيُدُهغېُانجامُدُهللاُ
عذابُدېُ .
ُُُُُدُدوئيُتبلیغُدُيهوديانوُ،عیسايانوُاوُبتُپرستئُخَلفُنهُدېُ.داُ
پهُايرانُاوُعراقُكښُاوياُلكهُمسلمانانُُويونكيُدُانسانانوُناحقهُ ٰوينهُ
توئُكوونكوُخَلفُكارُكوونكيُنهُښكاريُ.داُپهُبیتُالمقدسُكښُدُ
صیهونيُطاقتونوُخَلفُجهادُنهُكويُ،دُدوئيُكارُخوُداُدېُچهُدُ
ك ٰلمهُاوُنمونځُټیكُكولوُپهُبهانهُتاسوُخپَلنُجوړولوُاوُدُنبـىُتعظیمُ
ُوينا ُتاسو ُد ُروحانٰیَّت ُنه ُخالي ُكويُ .آيا ُد ُدې ُكفريهُ
ته ُد ُشرك ُپه َ
عبارتونوُپهُخورولوُبهُداُغیرمسلمهُمسلمانانُجوړُكړي؟ ُ
ُُُُُُُلږُګورُاوكړئ!ُپهُيوهُعالَمىُاٰجتٰماعُتهُداُخلقُراشيُكومُځائُ
چه ُد ُهر ُدٰين ُاو ُمذهب ُاو ُرنګُوُنسل ُخلق ُجمعُويُ ،هلته ُهندوُ،
يهوديُ،عیسائيُاوُداُديوبنديُ،وهابى،دُتبلیغُاجازتُاوغواړيُاوُدُ
اٰجازتُپهُمَلويدوُباندېُداُڅلورُواړهُدُخپلُخپلُدينُاوُمذهبُتبلیغُ
اوكړيُاوُدُتبلیغُمقصدُداُويُچهُاوريدونكيُدُچاُنهُمتاَثٰرُشيُ،دُچاُ
خبرهُقبولهُكړيُدُهغهُدٰينُومذهبُاٰختیارُكړيُ.اولُهندوُپاڅيُاوُ
هغهُاووائيُ:چهُ”زمونږهُرامُچندرجىُ13ډيرُكمالُلرونكېُاوُبهادرُ
ووُهغهُدُسیتارانىُُ14حاصلولوُدُپارهُدُاوسپنېُكمانُپهُخپلوُالسونوُ
راتاؤُكړېُاوُماتُكړېُئېُووُ.دُهغهُتعلیماتُډيرُښهُديُپهُدېُوجهُ
ټولُخلقُهندوانُشئُاوُدُدېُرامُچندرُجىُپیرويُاوكړئُ “.
ُ[ 13رامُچندرجىُ:دُهندوانوُدُټولوُنهُلوئُمشرُكومُچهُداُهندوانُخدائُګنړي]
[ 14يعنيُدُرامُچندرجىُدُښځېُنومُدې]
د يوبند نه بريلـى
63
عـلَیـهُٰالـس َ ُ
َّـَلم)ُ
ُُُُبیاُعیسائيُپاڅيُاوُداُاووائيُچهُ”زهُدُحضرتُعیسٰ ىُ( َ
منوونكېُيمُُ،هغوئيُډيرُباكمالهُووُدُهغوئيُكمالُاوګورئُ،هغوئيُ
بهُدُپیدائشيُړندوُخلقوُپهُسترګوُالسُراښكلوُنوُهغهُبهُټیكُشوُ.دُ
برګيُوالؤُپهُبدنُبهُئېُالسُراښكلوُنوُصحیحُبهُشوُ.هغوئيُبهُمړېُ
ژونديُكولُ.هغوئيُډيرُباكمالهُووُدُهغوئيُتعلیماتُډيرُښهُديُپهُ
دېُوجهُټولُخلقُعیسايانُجوړُشئُ “.
َ
َ
م
َّـَل
س
ُالـ
ه
ـ
ی
ل
ـ
ع
ُُُبیاُيهوديُپاڅيُاوُاووائيُچهُ”زهُدُحضرتُموسٰ ىُ( َ ٰ
)ُ
منونكېُيمُ،هغوئيُډيرُباكمالهُووُدُهغوئيُكمالُاوګورئُ،هغوئيُبهُ
پهُلرګېُ[يعنيُپهُهمسا]ُكانړيُاووهلوُنوُدُاوبوُچینهُبهُجاريُشوهُ،
پهُترښُ(مبارك) ُكښُبهُئېُالسُكیښودوُنوُدُسپوږمئُپهُشانُبهُ
َ
پړقیدوُ ،دُهغوئيُتعلیماتُډيرُښهُديُپهُدېُوجهُټولُخلقُيهوديانُ
شئُ “.
پهُآخرهُكښُبهُدُنظامُالدينُعَلقېُاوُدُرائیونډُديوبنديانُوهابیانُ
ُُُُُُ ٰ
اوُتبلیغيُجماعتُمسلمانُويونكېُپاڅيُاوُوائيُبهُچهُ”زهُدُحضرتُ
م َح َّمدُﷺ ُمنونكېُيمُ،زمونږه ُنبـىُزمونږه ُپهُشانُبشرُووُ،دُهغوئيُ
نهُبهُغلطئُهمُكیدېُ،هغوئيُڅهُاختیارُنهُلريُ.زمونږهُاوُپهُهغوئيُ
كښُفرقُداُدېُچهُپهُهغوئيُبهُوحيُراتلهُاوُپهُمونږهُوحيُنهُراځيُ.
دُهغوئيُتعلیماتُډيرُښهُديُپهُدېُوجهُټولُخلقُمسلمانانُشئُ ُ“.
محترم لوستونكو!ُتاسوُپهُعدلُاوُانصافُسرهُاووائېُچهُهغهُدُ
ديوبنديُ ،وهابى ُتبلیغي ُجماعت ُنوموړو ُګنړه ُپه ُحوالې ُسره ُ ُخپلُ
مشرانُباكمالهُثابتويُاوُمسلمانُويونكېُديوبنديُوهابيُتبلیغيُدُخپلُ
نبـىُﷺُدُپارهُكومُنظرياتُاوُعقیدېُلريُهغهُتاسوُاولوستهُ.داُخبرېُ
چهُواوريُنوُآياُدُاجتماعُداُګنړهُبهُدُمسلمانانوُدُنبـىُنهُمتاَثٰرهُشي؟ُ
[هیڅُكلهُهمُنه]ُدُداسيُخبروُپهُوجهُمسلمانُويونكيُباقىُټولُپُهُخپلېُ
مسلمانئُباندېُفخرُهمُنهُشيُكولېُ،ځكهُچهُدُګنړېُهرُيوُكسُبهُ
داُوائيُچهُدُمسلمانانوُنبـىُﷺ ُمحضُبشرُووُاوُپهُهغوئيُكښُڅهُ
كمالُهمُنهُووُنوُدُدېُديوبنديُ،وهابىُتبلیغيُدُبیانُمطابقُدُباقىُ
درېُواړوُمشران ُباكمالهُاوُبهترهُثابتُكیږيُ.خلقُبهُوائيُچهُتهُ
پخپلهُوائېُچهُستاسوُپهُنبـىُكښُڅهُكمالُنشتهُدېُهغهُبېُاختیارهُ
دېُنوُتهُدُهغوئيُدُدينُاختیارُكولوُتبلیغُولېُكوې؟ ُ
د يوبند نه بريلـى
64
ُُُُُمحترم لوستونكو! ُ ُد ُدې ُخلقو ُد ُتبلیغ ُدغه ُحال ُبه ُوي ُاوُ
دې.چنانچه ُد ُدارالعلوم ُديوبند ُسل ُكاله ُجشن ُكښ ُد ُدې ُخلقو ُدُ
پروپیګنډېُمطابقُعلماءُپهُزرګونوُووُاوُعوامُدُعلماؤُنهُهمُزياتُ
جمعُشويُووُ.دُدوئيُدُدېُدهرمُ[يعنېُعقیدې] ُدُمذهبيُدرسُګاهُ
جشنُشروعُكولُدُيوُنیكُبزرګُپهُالسُنهُووُ،يوهُمشركهُپلیدهُ
هندوه ُ[ښځې] ُپه ُالسُ[شروع] ُكولُدُهغوئيُذهنيُدُزړهُسوچُاوُ
نظرياتوُښكارهُثبوتُدېُ.دېُمشركهُښځېُاندراُګاندهىُچهُكومُتقريرُ
كړېُووُدُهغېُنهُداُهمُثابتیږىُچهُدُهغېُاوُدُدوئيُپهُخپلُمینځُ
كښ ُنظريات ُيو ُدي ُُ 15.هغه ُيواځې ُيوه ُهندوه ُښځه ُپه ُزرګونوُ
ديوبنديانوُعلماؤُاوُمبلغینوُپهُموجودګئُدُهغوئيُبنیاديُاوُدُټولوُنهُ
غټېُمدرسېُتهُراغلهُاوُڅنګهُچهُراغليُوهُهغهُشانُالړهُ،يعنيُ
هندوهُراغليُوهُهندوهُالړهُ،دېُپهُزرګونوُپهُغونډهُهغهُيوهُهندوهُ
ُدعوىُ
ښځه ُمسلمانه ُنه ُكړهُ ،د ُهغې ُباوجود ُدا ُخلق ُد ُدٰين ُد ُتبلیغ ٰ
كويُ .................
ُُُُُُُهمُدېُهٰندوستانُته ُزمونږهُجانُاوُشانُحضرتُخواجهُسیدُ
بُنوازُ َُرحُ َُمةُهللاُُٰتَعَُ ٰالىُ َُعُلَیُ ُٰهُچهُ
معینُالدينُحسنُچشتىُاجمیرىُ،خواجهُغري ٰ
كلهُتشريفُيوړلوُنوُيواځيُووُخوُدُهغوئيُتبلیغىُاوُدينىُخدمتونهُ
اوګورئُچهُهغوئيُ( َُرحُ َُمةُهللاُُٰتَ َُع ٰالىُ َُعلَُیُ ُٰه)كلهُدُدنیاُنهُرخصتُشوُنوُپهُدېُ
هندوستانُكښُنههُنیمهُملیَنهُ(يعنيُپینځلُسُاتیاُلكه)ُكافرانُمسلمانُكړيُ
ٰ
ُّلِلٰ ٰ
وو(ُ.اَل َحمد ٰ ہ
ُعلىُاٰح َسانٰ ُٖه) ُ
ُُُُُپهُدېُعالَمىُاٰجتٰماعُكښُكهُزمونږهُدُاه ٰلُسنَّتُوجماعتُ
(سنیانو)ُكښُيوُكسُويُنوُلږُدُهغېُرخُاوګورئُاوُپخپلهُفیصلهُ
اوكړئُ .
قُرسولُداُاووائيُچهُاےُخلقو!ُ
ُُُُُهغهُسنٰىُمسلمانُ،غَلمُاوُعاش ٰ
ٰ
زهُمسلمانُيمُزمونږُداُايمانُدېُچهُزمونږهُمعبو ٰد ُحقیقىُهللاُتعالىُ
دېُچهُدُهرڅیزُپیداُكوونكېُاوُما ٰلكُدېُ.دُهندوانوُرامُ[کومُچهُدوئيُ
خداُګنړي]ُهمُهغهُپیداُكړېُدېُاوُحضرتُعیسٰ ىُوُموسٰ ىُ َعلَی ٰه َماُالسََّلمُ
15دُدېُنهُمخكښُدېُديوبنديانوُوهابیانوُخلقوُدُهندوانوُسرهُدُاٰ ٰتحادُدُمظاهرېُ
كولوُدُپارهُمشهورُهندوُلیډرُګاندهىُدُدٰهلىُدُجامعُٰمسجدُپهُمنبرُكښینولوُ ٰه َّمتُ
كړېُوو)
د يوبند نه بريلـى
65
همُهغهُپیداُكړيُديُ.مونږهُدُعیسايانوُحضرتُعیسٰ ىُ َعلَی ُٰهُالسََّلمُهمُمنوُ
اوُدُيهوديانوُحضرتُموسٰ ىُ َعلَی ُٰهُالسََّلم ُهمُمنوُاوُدُهغوئيُكمالونهُهمُ
ع َ
ظمتُاوُكمالونهُزمونږهُربُدُنبيُﷺُ
منوُځكهُچهُهغوئيُتهُنَب َّوتَ ُ،
پهُبركتُعطاُكړيُديُ.زمونږُدُربُارشادُدېُچهُكهُهغهُزمونږهُ
نبـىُ(ﷺ)ُنهُووُپیداُكړېُنو ُپخپلهُبهُئېُهمُځانُنهُووُښكارهُكړېُ.
پهُدېُوجهُداُټولُكائناتُاوُدُدېُټولُنٰعمتونهُزمونږُدُنبـىُﷺ ُپهُ
مباركُنومُ”م َح َّمد“ﷺُدېُ،چهُ
بَ َركتُعطاُشويُديُ.زمونږُدُنبـىُﷺُ َ
16
دُهغېُدُاداُكولوُدُپارهُزمونږهُشونډېُښكلويُ .اوُچهُكلهُئېُمونږهُ
واوروُنوُښكلووُئېُاوُپهُسترګوُئېُلګووُ،داُنومُچهُواوروُنوُمونږهُ
ودُوُسَلمُلولوُ.دُدېُنومُمع ٰنىُداُښائيُچهُداُدُداسيُذاتُنومُدېُ
در
َ
چهُدُټولوُنهُئېُزياتُتعريفُ[يعنيُستائنه]ُكیږيُ.داُنومُزمونږهُربُُ
ايښودېُووُ،داُنومُمونږُتهُښائيُچهُدُدېُمباركُنومُواالُشخصیتُ
ښهُقٰسمهُستائنېُواالُدېُ.زمونږهُخوږُُهللاُ َع َّزو َج َُّل ُزمونږُدُنبـىُﷺُ
تعريفُكويُ.زمونږُدُنبـىُتعريفُحضرتُموسٰ ىُ،حضرتُعیسٰ ىُ
( َعلَی ٰه َماُالسََّلم) ُهمُكړېُووُ،پهُتوراتُانجیلُكښُزمونږُدُنبـىُﷺ ُذٰكرُ
دېُ.پهُهغوئيُباندېُنازلُشويُكتابُذٰكرُدېُ،دُهغوئيُدُكماالتوُ
ذٰكر ُدېُ .حضرت ُموسٰ ىُ ،حضرت ُعیسٰ ى ُ( َعلَی ٰه َما ُالسََّلم) ُخو ُمعجزېُ
راوړېُوېُخوُزمونږهُنبـىُﷺُټولهُمعجزهُجوړُشوېُتشريفُراوړو.
ٰ
تهُهللاُتعالىُډيرُڅهُعطاُ
حضرتُموسٰ ىُوُحضرتُعیسٰ ىُ َعلَی ٰه َُماُالسََّلمُ
كړيُووُ.موسٰ ىُ َعلَیُهُٰالسََّلمُدُطورُغرُتهُتشريفُوړلوُاوُزمونږُدُربُ
َع َّزو َج َُّل ُسره ُبه ُئې ُكَلم ُكولوُ ،حضرت ُعیسٰ ى ُ َعلَیُ ٰه ُالسََّلم ُزمونږه ُربُ
ٰ
سمُ
هللاُتعال
َع َّزو َج َُّلُژوندېُآسمانُتهُاوچتُكړوُاوُزمونږهُنبـىُﷺُ
ىُدُج ٰ
ٰ
اقدسُسرهُعرشُم َعلہـىُتهُرااوبللوُاوُدُخپلُديدارُنهُئېُمش ََّرفهُكړوُ
ٰ
اوُسَلمُكَلمُئېُورسرهُاوفرمائیلوُ.كومهُفرښتهُچهُوحيُراوړهُاوُدُ
حضرتُموسٰ ىُوُعیسٰ ىُ َعلَی ٰه َماُالسََّلمُپهُخدمتُكښُراتللهُهمُهغهُفرښتهُ
زمونږهُُدُخوږُپیغمبرُﷺُپهُخدمتُكښُراتللهُاوُبارُبارُراغليُوهُ،
ٰ
ىُخپلُآخريُكَلمُقرآنُنازلُكړوُچهُ
باندېُهللاُتعال
زمونږُُپهُنبـىُﷺُ
ٰ
16
جسُطرحُملتےُہیںُلبُنامُمحمُدُکےُسبب ُ
ُ
ٰ
ہمُملُجائیںُسبُنامُمُمحمُدُکےُسببُ(ﷺ)
ُُُُکاشُ
ٰ
د يوبند نه بريلـى
66
دُ ٰقیامتهُپورېُدُټولېُدنیاُدُپارهُهدايتُدېُ.توراتُوُانجیلُننُپهُخپلُ
اصلُ[حالت]ُكښُموجودُنهُديُ،نهُدُدوئيُيوُحافظُشتهُاوُدُقرآنُدُ
خپلُهرُحرفُاوُزبرُزيرُسرهُمحفوظهُدېُاوُمحفوظهُبهُويُاوُدُ
دېُپهُلكونوُحافٰظانُديُ.دېُقرآنُمجیدُدُبتُپرستئُنهُمنعُكړيُدهُ
ٰ
شركُ
ځكهُچهُڅوكُدُهللاُتعالىُنهُ ٰسواُدُبلُچاُعبادتُاوكړيُهغهُمُ ٰ
دېُ.داُدُانسانانوُپهُالسونوُجوړُشويُبتانُدُڅهُنفعُنقصانُما ٰلكُنهُ
ديُ.چهُكلهُپهُبتُباندېُمچُكښینيُنوُهغهُبتُهغهُمچُنهُشيُالوځولېُ.
قابلهُكښُدېُعامُانسانُتهُقدرتُاوُطاقتُحاصلُدېُچهُ
دُبتُپهُم
ٰ
هغهُپهُخپلوُالسونوُهغهُبتُجوړويُاوُتراشيُ.هندوانُدُبتانوُعبادتُ
كويُ ،هغه ُ[بتان] ُد ُهللا ٰ
ُتعالى ُشريك ُجوړويُ .زمونږه ُنبـى ُ(ﷺ) ُپهُ
زرګونوُدروغژنُمعبودانوُتهُښكتهُكیدونكيُدُهللاُپهُحضورُكښُښكتهُ
كړلُ،هغهُهللاُكومُچهُدُزمكېُاوُآسمانُپیداُكوونكېُدېُ،مرګُاوُ
ژوندُپیداُكولوُواالُدېُ،هغهُهللاُچاُچهُټولُكائناتُجوړُكړيُديُ،
هغهُنمرُدُمشرقُنهُراخیژويُاوُپهُمغربُكښُئېُډوبويُ .دېُ[هللا]ُ
مونږُتهُجسمُوُجانُ،عقلُوُشعورُاوُډيرُنعمتونهُراكړيُديُ،انسانُ
ئېُاشرف ُال َمخلوقاتُدُهمیشهُښائستهُواليُآئینهُجوړهُكړهُ.دېُهللاُ
ُحكمت ُزده ُكړيُ ،د ُنیكوُ
پاك ُنبیان ُرالیږلي ُدي ُچهُمونږُتهُعلمُو ٰ
اخَلقوُتعلیمُاوُتربیتُراكړيُاوُزمونږهُژوندُمقصديُاوُكارُكوونكېُ
جوړُكړيُ.هللاُپاكُكمُوُزياتُيوُلكُڅلیرشتُزرهُانبیاءُرالیږليُديُ
چهُپهُهغوئيُكښُدرېُسوهُديارلسُرسوالن ُديُاوُپهُهغوئيُكښُ
ځینوُتهُپهُځینوُباندېُفضیلتُوركړېُدېُاوُپهُخپلُمخلوقُكښُدُ
ټولوُنهُزياتُافضلُاوُاكملُ[يعنيُزياتُكامل] ُزمونږهُنبـيُﷺ ُجوړُ
تهُچهُئېُكومېُدرجېُ،مرتبېُاوُخصوصیاتُ
َُ
كړېُدېُ.خوږُنبـىُﷺُ
عطاُكړيُديُهغهُئېُپهُمخلوقُكښُهیڅُيوُكسُتهُداسيُنهُديُعطاُ
كړيُ.پهُعلمُوُفضلُ،حلمُ[يعنيُبردباري]ُوُكرمُ،سخاوتُ،رحمتُوُ
مهربانيُ،صورتُوُسیرتُ،ويناُوُكردارُ،اخَلقُوُعاداتُكښُبلُ
َ
څوكُدُدوئيُپهُشانُنشتهُ،هغوئيُ(ﷺ)ُبشرُجوړُشوُاوُ[دنیاُتهُئې]ُ
تشريفُراوړوُخوُداسيُبشرُچهُپهُكائناتُكښُدُهغوئيُپهُشانُبشرُ
نشتهُ.هغوئيُدُهللاُنورُدېُ.هغوئيُدُهللاُپاكُدُټولوُنهُخوږُبندهُدېُ،
دُهللاُدُټولوُنهُافضلُنبـيُاوُرسولُ(ﷺ) ُدېُ،زمونږهُُرب ُ َع َُّز َو َج َُّل ُدُ
د يوبند نه بريلـى
67
هغوئيُ(ﷺ)ُسرهُدومرهُم َحبَّتُدېُچهُزمونږهُربُچهُدُهغوئيُ(ﷺ)ُ
خالقُ[يعنيُپیداُكوونكې] ُدېُ،دُهغوئيُمعبودُدېُ،هغهُدُدېُخپلُاوُ
مقدس ُبنده ُستائنه ُاو ُتعريف ُكويُ .په ُم َحبت ُاو ُتعظیم ُسره ُهغوئيُ
يادويُ،پهُهغوئيُدرودُوُسَلمُلیږيُ.زمونږهُرب ُدُهغوئيُدُجانُ،
خبروُ،دُښارُ،دُهغوئيُدُزمانېُدُمحبتُنهُپهُډكُقَسمونوُيادويُ.دُ
هغوئي ُمحبت ُته ُخپل ُمحبت ُوائيُ ،د ُهغوئي ُفرمانبردارئ ُته ُخپلهُ
فرمانبردارىُوائيُ.زمونږهُدُنبـىُ(ﷺ)ُذاتُوُصفاتُاوُجمالُوُكمالُ،
دُهللاُد ُذاتُوُصفاتُاوُجمالُوُكمالُآئین ُدېُ.هللاُپاكُهغوئيُخپلُ
روښانهُدلیلُجوړكرېُرالیږلېُدېُچهُمخلوقُئېُاووينيُاوُدُهللاُپاکُ
دُدېُمقدسُبندهُاوُرسولُ(ﷺ) ُعظمتُوُشانُاوُمرتبهُاوُكماالتُ
اووينيُاوُاندازهُاوكړيُچهُدُهغهُبندهُداسيُعظیمُدېُنوُدُهغوئيُ
خالقُوُما ٰلكُبهُڅومرهُلوئيُويُ.زمونږهُنبـىُﷺُزمونږُدُربُدُحقُ
كیدوُاوُلوئُوالي ُدلیلُدېُ.زمونږهُرب ُدُدېُخپلُخوږُرسولُﷺُ
محبتُاوُفرمانبرداريُخپلهُرضاُاوُزمونږُدُكامیابئُذريعهُفرمائیليُ
دهُ.زمونږهُربُدُدېُنبـىُﷺُتعظیمُاوُتوقیرُ[يعنيُدُخپلُځانُنهُزياتُ
ـئُاكرمُ
َ
عزتُكول]ُپهُمونږهُالزمُكړېُدېُ.زمونږهُربُدُدېُخپلُنَبٰ
ﷺُدنیاُتهُتشريفُراوړلُزمونږُدُپارهُلوئيُاحسانُګرځولېُدېُځكهُ
چهُزمونږهُخوږُنبـيُﷺ ُدُدېُزمكېُاوُآسمانيُكائناتُدُپیداُكیدوُ
سببُدېُ.بندګانوُتهُدُهغوئيُ(ﷺ) ُپهُوسیلهُدُهللاُدُشانُاوُپیژندلُ
معلومُشوُ.هللاُپاكُدُخپلُنبـىُﷺُمنونكوُاوُغَلمانوُدُپارهُدُعیشُوُ
آرامُجنتُجوړُكړېُدېُاوُدُهغوئيُدښمانانوُ،مُن ُٰكروُخلقوُاوُګساخانوُ
دُپارهُدُمصیبتونوُدوزخُتیارُكړېُدېُ.څوكُچهُدُدېُنبـىُﷺُرښتینېُ
غَلمُجوړُشيُ،دنیاُدُهغهُغَلميُكويُاوُڅوكُچهُدُنبـىُﷺُنهُمخُ
واړويُ،دُهللاُپاكُرحمتونهُدُهغهُنهُواوړيُ .
ُُُُُُدېُګنړېُتهُهندوُدهرمُ[يعنيُهندوُعقیدې]ُساتلوُواالُاووئیلُچهُدُ
هغوئيُرامُچندرُډيرهُباكمالهُووُاوُدومرهُطاقتورُووُچهُهغهُمضبوطُ
كمانُپهُخپلوُالسونوُراماتُكړوُاوُماتُئېُكړوُ.هغهُبهُضرورُ
داسيُكړيُويُخوُداُڅهُكمالُنهُدېُچهُبلُڅوكُئېُنهُشيُكولېُ.
پهُدېُدنیاُكښُپهُزرګونوُلوئيُلوئيُپهلوانانُموجودُديُاوُهغهُډيرُ
زور َورُديُ،هغوئيُدُخپلُق َّوتُاوُطاقتُلوئېُلوئېُښودنېُكړيُديُ.
َ
د يوبند نه بريلـى
68
دُاوسپنېُمضبوطُكمانُماتولُڅهُكمالُنهُديُ.زمونږُدُنبـىُﷺُكمالُ
كرمهُكښُډيرهُاوچتهُپړقیدونكيُسپوږمئُ
اوګورئُ،هغوئيُپهُمكهُم َّ
صرفُدُخپلېُيوېُګوتېُپهُاشارهُدوهُټكړېُكړهُاوُبیاُئېُيوځائُ
ٰ
كړهُ.دُقلعهُخیبرُپهُالرهُكښُدُواديُصهباءُپهُمقامُزمونږهُخوږُنبـىُ
ُمبارک ُپه ُاشارې ُسره ُپريوتې ُنمر ُئې ُبیرته ُراُ
ﷺ ُد ُخپل ُالس
َ
اوخیژووُ.دُهندوانوُرامُكمانُماتُكړوُاوُداُكارُبلُڅوكُهمُكولېُ
شيُ،خوُسپوږمئُدوهُټكړېُكولُاوُبیاُئېُيوځائُكولُاوُپريوتېُنمرُ
بیرتهُراخیژولُداُزمونږُدُنبـيُﷺُكمالُووُ.چهُټولُهندوانُاوُداُټولُ
دروغژنُمعبودانُراُيوځائُشيُنوُهمُداُكارُنهُشيُكولېُ .
ُُُُُُپهُدغهُګنړهُكښُدُخپلُدٰينُتبلیغُكولوُواالُعیسائيُاووئیلُچهُ
حضرتُعیسٰ ىُ َُعُلَیُ ُٰهُال َُّسَلمُډيرُباكمالهُووُ.يقیناًُهغوئيُ( َُعُلَُی ُٰهُال َُّسَلم)ُدُكمالُ
خاوندُووُ،دُهغوئيُچهُكومُكمالُعیسائيُښودلېُووُهغهُټیكُدېُ.دُ
آن ُمجید ُكښ ُدې ُاو ُمونږه ُدا ُمنوُ.
هغوئي ُد ُدې ُكماالتو ُذٰكر ُپه ُقر ٰ
ت ُعیسٰ ىُ َُعلَُیُ ُٰه ُال َُّسَلم ُپهُالسُ[راښكلو] ُسرهُ
عیسائيُاووئیلُچهُدُحضر ٰ
نابیناُاوُبرصُ[يعنيُبرګي]ُواالُټیكُاوُصحتُمندُكیدلُ،خوُزمونږُدُ
پهُبدنُمباركُكښُاوُ
نبـىُﷺ ُكمالُاوګورئُ،زمونږُدُخوږُنبـىُﷺ ُ
َ
خاصُطورُپهُالسونوُمباركوُكښُچهُكومُبركتونهُووُدُهغېُڅهُويناُ
َ
[يعنيُدُهغېُبركتونهُډيرُزياتُدي]ُ،زمونږُدُنبـىُﷺ ُدُښپوُمباركوُ
نعلینُشريفُ[يعنيُڅپلئُمباركې]ُچهُپهُكومهُخاورهُاولګیدلېُنوُهغهُ
خاورهُبهُ[كومهُچهُبهُدُنعلین ُشريفُنهُالندېُراتله] ُدُجذامُاوُبرګيُ
والؤُدُپارهُ ٰشفاُشوهُ.زمونږُدُخوږُنبـىُﷺ ُپاکُبدنُمباركُباندېُدُ
بهُدومرهُبابركتهُوهُچهُدُهغېُهواُ
جاموُمباركوُدُپاسهُاغوستونكېُج
َ
شفا ُاوګرځیدله.عیسائي ُاووئیل ُچه ُحضرت ُعیسٰ ى ُ َُعلَُُی ُٰه ُال َُّسَلم ُمړيُ
ژونديُكولوُ.داُدرستُديُچهُهغوئيُ( َُعُلَیُ ُٰهُال َُّسَلم)ُبهُمړيُژونديُكولُ.
پهُبدنُكښُبهُئېُروځُبیرتهُراوستلوُ،داُډيرُغټُكمالُووُ،خوُزمونږُ
دُنبـىُﷺُكمالُاوګورئُ،زمونږُنبـىُپاكُﷺُبېُساهُڅیزونوُتهُژوندُ
وركړېُووُ.هغوئيُ(ﷺ)ُكانړوُاوُدُلرګيُاوچېُتنېُتهُدُوئیلوُطاقتُ
وركړېُووُ.زمونږُدُنبـىُپاكُﷺُپهُالړوُمباركوُكښُدومرهُ َب َركتُووُ
چهُدُمالګیني ُاوبوُپهُكوهيُئېُواچولېُنوُهغهُ[اوبه] ُخوږېُشوېُ.
په ُمات ُشوي ُاندامونو ُبه ُچه ُاولګیدلې ُنو ُهغه ُبه ُيوځائ ُكیدلُ ،پهُ
د يوبند نه بريلـى
69
بیماروُسترګوُبهُئېُچهُلګولېُنوُهغهُبهُټیكُكیدلېُ،دُيوُڅوُكسانوُپهُ
خوراكُكښُچه ُمَلوُكړېُنوُهغهُخوراكُبهُدُزرګونوُدُپارهُپورهُ
شوُ.دُحضرتُعیسٰ ىُ َُعلَُیُ ُٰه ُال َُّسَلم ُكمالُبیشكهُدرستُدېُخوُچهُكومُ
ٰ
تهُدُهللاُتعالىُدُطرفُنهُوركړېُشوېُدېُهغهُ
كمالُزمونږهُنبـىُﷺُ
دُحضرتُعیسٰ ىُ َُعلَُیُ ُٰهُال َُّسَلمُدُپارهُدُرشكُقابلُدېُ ُ.
ُُُُُُُُُُپهُدېُګنړهُكښُدُخپلُدٰينُتبلیغُكولوُواالُيهوديُدُحضرتُ
موسٰ ى ُ َعـلَیـ ٰه ُالـس ََّـَلم ُمعجزې ُبیان ُكړېُ ،هغوئي ُته ُئې ُډير ُباكمالهُ
اووئیلُ.بیشكهُهغهُمعجزېُدرستُديُاوُحضرتُموسٰ ىُ َعـلَیـهُٰالـس ََّـَلمُ
ډيرُدُكمالُخاوندُووُ،دُهغوئيُدُكمالُبیانولوُسرهُيهوديُاووئیلُچهُ
حضرتُموسٰ ىُ َعـلَیـهُٰالـس ََّـَلمُهمساُپهُكانړيُاووهلهُنوُدُهغهُكانړيُنهُ
بهُدُاوبوُچینهُجاريُشوهُ،داُبالكلُدرستُديُ.يهوديُتهُعرضُدېُچهُ
دُغرونوُنهُدُاوبوُچینې ُرااوځيُخوُحضرتُموسٰ ىُ َعـلَیـ ٰه ُالـس ََّـَلم ُپهُ
كانړيُباندېُهمساُوهلهُاوُدُاوبوُچینېُبهُجاريُكیدېُ،داُلوئيُكمالُ
ووُ.راشئُاوُزمونږُدُنبـىُﷺ ُكمالُاوګورئُ.دُ ُحدَيبيه ُپهُمقامُاوُدُ
تبوكُپهُسفرُكښُپهُزرګونوُكسانُزمونږُدُنبـىُﷺُسرهُووُ.دُسختېُ
ګرمئُمو ٰسمُووُ.دُاسَلميُلښكرُسرهُاوبهُختمېُشوېُ.زمونږُدُنبـىُ
ُالرض َوان) ُچهُدُباقىُا َّمتُنهُافضلُديُ،
ﷺ ُمنونكيُصحابۀُكرامُ( َ
عـلَی ٰهم ٰ
هُخدمتُكښُعرضُاوكړوُچهُاوبهُختمېُ
هغوئيُزمونږُدُنبـىُﷺ ُپ ٰ
شويُديُ،دُڅښلوُدُپارهُاوبهُهمُنشتهُ،دُاودسُ،غسلُاوُڅارووُڅښلوُ
دُپارهُهمُدُاوبوُسختُضرورتُدېُ.سختهُګرميُدهُ،كهُاوبهُمَلؤُنهُ
شوېُنوُډيرُنقصانُبهُاوشيُ.خوږُنبـىُﷺ ُهغوئيُتهُُدغټُلوښېُ
راوړلوُحكمُوركړوُاوُپهُهغهُلوښيُكښُئېُخپل ُهغهُالسُمباركُ
كیښودو ُكوم ُته ُچه ُرب ُ َع َّز َو َجلَُّ ُخپلُالسُفرمائیلې ُووُ .په ُزرګونوُ
دُالسُمباركُپینځَؤُګوتوُنهُ
لیدونكوُاولیدلُچهُزمونږهُدُخوږُنبـىُﷺُ
َ
د ُخوږو ُخوږو ُاوبو ُپینځه ُچینې ُجاري ُشوېُ .دا ُاوبه ُټولو ُخلقوُ
اوڅښلېُ.پهُهغېُسرهُئېُاودسُاوكړوُ،اوئېُالمبلُ،دُاسَلميُلښكرُ
پهُڅارووُئېُاوڅښېُاوُخپلُلوښيُئېُترېُډكُكړلُ.حضرتُموسٰ ىُ
َعـلَیـهُٰالـس ََّـَلمُدُكانړوُنهُچینېُجاريُكړېُخوُزمونږهُنبـىُﷺُدُخپلُالسوُ
مباركوُدُګوتوُنهُچینېُجاريُكړيُ،داُزمونږهُدُنبـىُُﷺُكمالُووُ ُ.
د يوبند نه بريلـى
70
ُُُُيهودي ُاووئیل ُچه ُحضرت ُموسٰ ى ُ َعـلَیـ ٰه ُالـس ََّـَلم ُبه ُكله ُخپل ُالسُ
پهُترښُكښُكیښودوُاوُراُاووستلوُبهُئېُنوُهغهُبهُدُسپوږمئُ
َ
[مبارك]ُ َ
پهُشانُځلیدوُ،بیشكهُداُدرستُديُ.زهُعرضُكوومُچهُزمونږهُنبـىُ
مكملُنورُدېُ.دُهغوئيُدُمخُمباركُدُښائستهُواليُاوځلیدوُنهُهمُ
ﷺُ
َ
سپوږمئُشرمیږيُ[يعنيُدُسپوږمئُرنړاُكمهُپريوځي]ُ.دُهغوئيُ(ﷺ)ُ
مباركُغاښونهُداسيُووُچهُدُشپېُپهُتیرهُكښُبهُكلهُخوږُنبـىُﷺُ
مسكېُشوُ،اوُدُهغوئيُ(ﷺ)ُخلهُمباركهُبهُبیرتهُشوهُنوُدُخوږُآقاُﷺُ
دُغاښونوُدُځلیدوُنهُبهُرنړاُخوريدلهُُ.دُنبـىُپاكُﷺ ُپاكهُبىُبىُ
حضرتُعائشهُصديقهُ َر ٰض َی ُهللا ُتَعَ ٰالیُ َعنها ُدُدېُمباركوُغاښونوُنهُ
وتونكيُنورُپهُرنړاُكښُدُجاموُدُګنډلوُستنُكتلهُ،يوهُشپهُزمونږُدُ
نبـىُﷺ ُپهُخدمتُكښُدوهُصحابهُ(اسیدُاوُ ٰعبادُ َر ٰض َیُهللاُتَ َع ٰالیُ َعنه َُما)ُناستُ
ووُاوُپهُخبروُكښُمشغول ُووُ.تورهُتیرهُشپهُوهُ،بارانُوريدوُ،پهُ
ی ُهللا ُتَعَ ٰالیُ
خبروُكولوُكولوُكښُناوختهُشوُ.دېُدواړوُصحابؤُ َر ٰ ُ
ض َ
َعنه َُماُنبـىُپاكُﷺُتهُعرضُاوكړوُچهُ َبهرُتیرهُدهُ،دُبارانُپهُوجهُپهُ
كوڅوُكښُبهُاوبهُاوُخټېُويُ،اوُدُرنړاُنهُموندلوُپهُوجهُبهُزمونږهُ
كورونوُتهُرسیدلُډيرُګرانُوي(ُ.دُصحابهُكرامُ( َ
الرض َوان)ُسرهُ
عـلَی ٰهمُ ُ ٰ
(دُلرګي)ُهمساُويُځكهُچهُهمساُپهُالسُكښُساتلُزمونږُدُخوږُنبـىُﷺُ
الرض َوانُبهُزمونږهُدُنبـىُﷺُدُطريقوُپهُ
طريقهُوهُاوُصحابۀُكراموُ َ
عـلَی ٰهمُُ ٰ
ډيرُمحبتُُپابنديُكوله)ُزمونږهُنبـىُپاكُﷺُپهُدېُ[دوو]ُصحابهُكراموُ
( َر ٰض َی ُهللا ُتَعَ ٰالی ُ َعنه َُما)كښ ُيوُتهُاوفرمائیلُ،خپله ُهمساُماتهُراكړهُ،
زمونږهُنبـىُپاكُﷺُدُهغهُهمساُپهُيوُاړخُالسُمباركُراښكلوُاوُاوئېُ
ی ُهللاُ
فرمائیلُ،داُبهُتاسوُتهُرنړاُكويُ.هغهُدواړهُصحابهُكرامُ َر ٰ
ض َ
تَ َع ٰالیُ َعنه َُما ُپاڅیدلُ،څنګهُچهُبَهرُاووتلُنوُدُهغېُهمساُدُبیټرئُپهُ
شانُرنړاُكولهُ.هغهُدواړهُ[صحابهُ َر ٰض َیُهللاُتَعَ ٰالیُ َعنهُ َُما]ُدُدېُهمساُپهُ
رنړاُكښُالرهُغوڅولهُ.چهُلږُلريُالړلُنوُدُدواړوُدُكورونوُالرېُ
جداُجداُكیدېُ.دُكومُ[صحابيُ َر ٰض َیُهللاُتَعَ ٰالیُ َعنهُ]ُسرهُچهُرنړاُواالُهمساُ
وهُُهغهُتهُبلُ[صحابيُ َر ٰض َیُهللاُتَعَ ٰالیُ َعنهُ]ُاووئیلُچهُزهُبهُخپلُكورُتهُ
څنګهُځم؟ُدېُصحابيُدُهغهُبلُصحابيُهمساُدُخپلېُرنړاُواالُهمساُ
سرهُاومږلهُنوُدُهغهُدويمېُهمساُنهُهمُرنړاُوتلُشروعُشوُاوُهغهُ
د يوبند نه بريلـى
71
دواړه ُ[صحابۀ ُكرام ُ َعـ َلی ٰهما ُ ٰالرض َوان] ُپه ُډيره ُآسانئ ُخپلو ُكورونو ُتهُ
اورسیدلُ .
َ
َ
دُكمالُسرهُبهُصرفُدُهغوئيُالسُ
ُُُُدُحضرتُموسٰ ىُ َعـلیـ ٰه ُالـسَّـَلم ُ
ٰ
مباركُپړقیدلو ُخوُاوګورئُزمونږُدُخوږُآقاُﷺ ُالسُمباركُ،چهُپهُ
كومهُهمساُاولګيُنوُهغهُرنړاُكويُاوُهغهُهمساُچهُدُبلېُهمساُسرهُ
اولګيُنوُهغهُهمُرنړاُكويُ.داُكمالُزمونږُدُنبـىُپاكُﷺُسرهُخاصُ
دېُ.صرفُداُنهُديُبلكهُزهُعرضُكوومُ،چهُزهُخوُيوُډيرُدُكمېُ
درجېُكسُيمُ،چهُزهُدُخپلُنبـىُﷺُكماالتُبیانولُشروعُكړمُنوُداُ
حقیقتُدېُچهُزماُعمرُ،زماُآوازُ،زماُعملُختمیدېُشيُخوُزماُدُ
نبـىُﷺُدُكماالتوُذٰكرُنهُشيُمكملُكیدېُ.اوُدُهغوئىُ(ﷺ)ُعلمُخوُدُ
ملغلروُنهُډكُسمندرُدېُ،چهُپهُهغېُكښُدُقٰیامتهُپورېُزمونږه ُدُ
پارهُدُهرُقسمهُدُكامیابئُاوُدُترقئُالرُښودونكيُديُ.زمونږُدُنبـيُ
ﷺُسرهُمكملُتړونُهمُداُخلقُدُفرښتوُنهُافضلُجوړُكړيُديُكوموُ
چهُپهُبیابانونوُكښُاوښانُاوُڅارويُڅرولوُ،لوټُماُبهُئېُكولوُ،پهُ
خپلوُالسونوُبهُئېُخپلېُلونړهُژوندئُخخولېُ،ظلمُوُستمُدُهغوئيُ
كارُووُخوُچهُكلهُداُخلقُدُخوږُآقاُﷺُسرهُوابستهُ[يعنيُاوتړلې]ُشوُ،
اوُزمونږُدُنبـىُﷺ ُدُدٰينُپابندُشوُنوُزمونږُدُنبـىُﷺ ُدُمحبتُاوُ
تابعدارئُپهُوجهُدُدنیاُتاجدارانُاوُدُهللاُكريمُمحبوبانُجوړُشوُ.زهُ
تاسوُټولوُتهُدعوتُدركوومُچهُزمونږُدُدٰينُ،زمونږُدُنبـىُﷺُسرهُ
نیاُاوُآخرتُكښُنیكئُحاصلېُكړئُ .
مكملُځانُاوتړئُاوُپهُد
ٰ
محترم لوستونكو! ُپه ُعدل ُو ُانصاف ُسره ُاووائې! ُهغه ُهندوُ،
ق ُرسولُداُ
عیسائيُ،يهوديُاوُباقىُټولُخلقُچهُدُسنىُمسلمانُ،عا ٰش ُٰ
حقیقتُواوري ُنوُجوابُبهُنهُشيُوركولې؟ُيقینا ًُ[الجوابه] ُشيُبهُاوُ
ٰ
ُاسَلمُبهُقبولُكړيُ.دُهللاُتعالىُنبیانوُ،ولیانوُكافرانُاوُمشركانُ
ٰين
د ٰ
مسلمانُكړلُاوُديوبنديانُ،وهابىانُ،تبلیغیانُرښتینيُمسلمانانُكافرانُاوُ
مشركانُجوړويُ.دُتبلیغُاوُعقیدوُفرقُاوُاثرُتاسوُپخپلهُاوګورئُ .
ُُُُُدُماديُترقئُپهُدېُدورُكښُدُروحانيُعظمتونوُمنكرُداُخلقُدُ
سائنسيُايجاداتوُاوُكارناموُمخېُتهُبېُوسهُديُ.دا ُ[بدمذهبهُخلق] ُدُ
غیرمسلمه ُخلقو ُټولې ُكارنامې ُمني ُخو ُد ُهللا ٰ
ُتعالى ُد ُنبیانوُ ،ولیانوُ
د يوبند نه بريلـى
72
كماالتُنهُمنيُ.دُريډيو ايجاد كوونكې ماركونيُخوُزمونږُدُخوږُنبـىُ
ﷺُصحابىُحضرتُعمرُفاروقُ َر ٰض َىُهللاُتَ َع ٰالیُ َعـنهُُدُ َك َرامتُ17پهُاوريدوُ
آوازُدُيوُځائُنهُبلُځائُتهُدُرسیدوُڅیز ُجوړويُاوُپخپلهُځانُتهُ
مسلمانُوئیونكېُدُدېُ َك َرامتُپهُاٰنكارُكښُخپلُټولُطاقتُخرچُكويُ.
دغهُشانُدُنوروُمعجزوُاوُكرامتونوُحالُدېُ.افسوسُچهُداُغیرُ
مسلمهُخلقُخوُدُنبـىُپاكُﷺُاوُدُانبیاؤُ َعـلَیـ ٰهمُُالـس ََّـَلمُدُمعجزوُنهُاوُدُ
اولیاء ُهللاُدُ َك َراماتوُنهُدُانساني ُسهولتونوُدُپارهُنويُنويُڅیزونهُ
ايجادُكويُاوُسپرُطاقتُجوړيږيُاوُپخپلهُځانُتهُمسلمانُوئیلوُواالُ
دُدېُمعجزوُاوُ َك َرامتونوُخَلفُپروپیګنډوُكښُخپلُعملُختمويُاوُ
كورُپهُكورُګرځيُاوُخپلُروحانيُقوتُضائعُكويُ .
ُاكرم ُﷺ ُد ُهللا ٰ
ُتعالىُ
ور َ
محترم لوستونكو! لږ ُغور ُاوكړئُ ،حض ٰ
ش ٰفیعُ
حبیبُدېُ.دُنبیانوُنبـىُ،دُرسوالنوُرسولُدېَ ُ،رح َمةُ ٰللعٰ لَ ٰمیُنُدېَُ ُ،
ٰ
دېُ،طهُوُياسینُدېُ،زيرېُوركوونكېُاوُيروونكېُدېُ(ﷺ)ُ،دُ
الُمذنٰبٰینُ
هغوئيُمحبتُ،دُهغوئيُاطاعتُ،دُهغوئيُتابعداريُ،دُهغوئيُغَلميُ
بیشكهُزمونږهُكامیابيُدهُ،زمونږهُپهُكښُخیرُدېُ،زمونږهُدُخَلصئُ
سبب ُدېُ .اٰيمانُ ،قرآنُ ،ر َمضان ُبلكه ُپخپله ُرحمان ُاو ُد ُ[رحمان]ُ
ٰ
پیژندګلوُمونږُتهُدُهللاُتعالىُدُخوږُحبیبُﷺُپهُذريعهُاوُوسیلهُنصیبُ
شوېُدهُ.دُدوئيُ(ﷺ)ُپهُبَ َركتُپهُمونږهُباندېُتهُدُتیرُشووُا َّمتونوُپهُ
شانُعذابُنهُراځيُ،زمونږهُشكلونهُنهُمسخُكیږيُ،زمونږُنهُځناورُ
نهُجوړيږيُ.داُڅهُمعموليُخبرهُنهُدهُ،دُخوږُنبـىُﷺُپهُ َب َركتُمونږُ
بُقدر)ُدُزرګونوُُمیاشتوُنهُبهترهُنصیبُشويُدهُ،مونږُ
تهُيوهُشپهُ(ش ٰ
تهُدُدوئيُپهُوسیلهُ ُ
17
ىُ
ىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنهُُدُحضرتُساريهُ َر ٰ
[هغهُك ََرامتُداُدېُچهُدُحضرتُعمرُ َر ٰ
ض َ
ض َ
ٰ
هللاُتَعَالیُ َعـنهُُپهُنګرانئُكښُايرانُتهُاسَلميُلښكرُلیږلېُووُكلهُچهُاسَلميُلښكرُ
دُكافرانوُسرهُجنګُكولوُاوُهغوئيُپهُحملهُكولوُكښُپريشانهُشوُنوُدُمدينېُ
ىُهللاُ
منورېُنهُپهُسوونوُمیلهُلريُعینُدُجمعېُپهُخطبهُكښُحضرتُعمرُ َر ٰ
ض َ
اساريةَُ
تَعَ ٰالیُ َعـنهُُحضرتُساريهُ َر ٰض َىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنهُ ُتهُغږُكړېُووُهغهُالفاظُداُديُيَ ٰ
ىُهللاُُ
ىُهللاُتَعَ ٰالیُ َعـنهُ!ُغرُطرفُتهُشهُ،حضرتُساريهُ َر ٰ
ج َبلُيعنيُاےُساريهُ َر ٰ
ض َ
ض َ
ال َ
تَ َع ٰالیُ َعـنهُُچهُكلهُداُآوازُواوريدوُنوُدُدېُآوازُپهُحكمُئېُعملُاوكړوُاوُخپلُټولُ
ٰ
وُحكمُاوكړوُنوُهللاُتعالىُهغوئيُتهُپهُ
اسَلميُلښكرُتهُئېُدُغرُطرفُتهُدُكید
دېُجنګُكښُكامیابيُوركړه]
د يوبند نه بريلـى
73
پهُټولُامتونوُدُغورواليُاٰعزازُحاصلُشوېُدېُ .
ٰ
دُهللاُتعالىُخوږُحبیبُﷺُمونږُتهُڅهُنهُديُراكړيُ،كهُمونږهُدُ
ُُُُُُ
دېُټولوُنهُلوئيُاوُدُټولوُنهُدُخوږُنٰعمتُاوُدُلوئيُاحسانُ[يعنيُدُ
خوږ ُآقا ُﷺ] ُتعظیمُاوُتوقیرُاونهُكړوُنو ُخپلُمعبودُنهُشوُراضيُ
تُدعوىُكووُ
كولېُ.زمونږهُعبادتونهُبهُقبولُنهُشيُ.دُهللاُپاكُدُمحب
ٰ
اوُدُهغهُدُحبیبُﷺُپهُشانُكښُګستاخىُكیږيُ،داُدُكومُځائُاٰيمانُ
دې؟ُخپلُاخواُديخواُاوګورئ!ُڅوكُانبیاؤُتهُبدُوائيُ.څوكُاهلُبیتُ
[يعنيُساداتُكرامو] ُتهُبدُوائيُ،څوكُپاكوُبیبیانوُتهُبدُوائيُ.څوكُ
ُالرض َوان ُتهُبدُوائيُاوُڅوكُاولیاء ُهللاُتهُبدُوائيُ.
صحابۀُ ٰكراموُ َ
عـلَی ٰهم ٰ
تاسوُتپوسُكوئُچهُمونږهُدُچاُاومنو؟ُدُچاُپهُالرُروانُشو؟ُ ُ
ُُُُُُراځئُزهُتاسوُتهُدعوتُدركوومُ.تاسوُدُكتابُوُسنتُپیرويُ
ٰ
اوكړئُ.څوكُچهُدُهللاُتعالىُدُانبیاؤُسرهُمحبتُكويُ،دُاه ٰلُبیتوُ،دُ
پاكوُبیبیانوُ،د ُصحابۀُ ٰكراموُ،اوُدُاولیاءُعظاموُسرهُمحبتُكويُ،
څوكُچهُدُدېُټولوُمحبتُدُاٰيمانُسرمايهُاوُدُخَلصئُذريعهُګنړيُ،
ٰ
اوُڅوكُداُاوپیژنيُچهُدُدوئيُرضاُدُهللاُتعالىُرضاُدهُ،دُهغوئيُ
پیرويُاوكړئُ .
ُُُُُاوګورئ!ُتقريباًُيونیمُسلُكالهُمخكښُپهُبرصغیرُ[يعنيُهندوستانُ
پاكستان] ُكښُداُديوبنديانُ،وهابیانُتبلیغیانُوغیرهُنهُووُ.داُدُغیرُ
ښمنانُاٰسَلمُپالونكېُډلېُديُچهُدُدنیاُپهُيوُڅوُسكوُاوُدُخپلُ
مسلمهُد
ٰ
دروغژنېُاَناُدُپارهُدُخپلُنبـىُﷺُاوُدُهغوئيُدُآلُاوالدُ،دُهغوئيُدُ
صحابؤُدُخوږوُملګروُپهُشانُكښُګستاخئُكويُ.دوئيُتهُخپلُانجامُ
اوُدُهللاُعذابُيادُنهُدېُ .
ّلِل!مونږه ُاه ٰل ُسنَّت ُو ُجماعتُ ،د ُسوونو ُكالو ُنه ُد ُحقُ
ُُُُُُُا َ ُلُـ َحمدُ ٰ ہُ
پیژندګلوُيوُ.زمونږُدُټولوُعقائدوُبنیادُقرآنُوُسنتُ.زمونږهُدُعقائدوُ
اوُاعمالوُصحیحُكیدلُپخپلهُدُدېُديوبنديانوُ،وهابیانوُ،تبلیغیانوُوغیرهُ
دُكتابونوُنهُثابتُديُ.زمونږهُدُدوئيُسرهُاختَٰلفاتُدُخپلُذاتُدُپارهُ
ٰ
نهُديُدُهللاُتعالىُاوُدُهغهُدُرسولُﷺُدُپارهُديُ.څوكُچهُزمونږهُدُ
خوږُخوږُنبـىُ(ﷺ)ُدښمنُاوُمخا ٰلفُويُنوُهغهُمونږهُنهُخوښووُ .
ُُُُُُدُهغهُسرهُمفاهَمتُنهُكووُ،دُهغهُسرهُدُصلحُكولوُكوششُنهُ
ٰ
كووُ.افسوسُچهُمونږهُخپلُخپلوانُ،رشتهُدارانُدُهللاُتعالىُاوُدُهغهُ
د يوبند نه بريلـى
74
دُرسولُﷺُدُذاتُنهُزياتُخواږهُاوُاهمُګنړليُديُ.زمونږهُدُپريشانوُ
اوُتباهیانوُاصلُوجهُهمُداُده؟ُځكهُچهُترڅوُپوريُنبـىُپاكُﷺُسرهُ
دُټولوُنهُزياتُاوُرښتینېُمحبتُنهُويُ،دُهغوئيُ(ﷺ)ُدُپیروئُشوقُ
نه ُويُ ،د ُهغوئي ُپوره ُغَلمي ُنه ُويُ ،د ُهغه ُوخته ُپورې ُترقيُ،
مضبوطیا،امنُاوُخوشُحاليُنهُشيُكیدېُ .
سرىُباندېُحكومتُكوونكېُزمونږهُدُخوږُنبـىُﷺُ
ُُُُپهُقیصرُوك ٰ
رښتینېُغَلمُووُ.هغوئيُتهُ ٰعزتُوُعظمتُدُرسولُدُغَلمئُپهُبَ َركتُ
حاصلُشوېُووُ ُ.
ٰيمانُدعوىُلرونكيُ
ُُُُُُُننُتقريباًُدُيوُبل َینُ(يعنيُيوُارب)ُپهُشمیرُدُا
ٰ
صرف ُد ُڅلويښت ُلكه ُيهوديانو ُنه ُذلیله ُكیږيُ ،اوګورئ ُاو ُغورُ
ٰ
اوكړئُ،دُيهوديانوُعیسايانوُداُكوششُدېُچهُمسلمانانُدُنبـىُﷺ ُدُ
محبت ُنه ُلري ُاوساتلې ُشي ُاو ُپه ُخپل ُمینځ ُكښ ُد ُزياتو ُنه ُزياتُ
اونښلولېُشيُچهُدُهغوئيُخیالُغیرمسلمهُخلقوُتهُنهُويُ.مسلمانانُ
دُعقلُاوُشعورُلرلوُباوجودُهمُدُدېُدښمنانوُسازشونهُاونهُپیژنيُنوُ
پهُداسيُعقلُاوُپوههُباندېُافسوسُكیدېُشيُ.كهُڅوكُپخپلهُدُبربادئُ
اوُتباهئُسامانُجوړويُنوُدښمنُهغهُنهُپوههُكويُُا َوُنهُئېُمنعُكويُ،
داُلوټېُبسترېُپهُاوګوُوړونكيُوطنُپهُوطنُګرځیدونكيُتبلیغیانوُتهُ
د ُتبلیغ ُآزادي ُوركوونكي ُغیرمسلمه ُښه ُپیژني ُچه ُدا ُ”ديوبنديانُ
وهابیانُتبلیغیان“ُخلقُچهُكومُ ٰقسمهُمسلمانانُجوړويُدُهغېُنهُدېُ
غیرمسلمهُخلقوُتهُهیڅُنقصانُنهُرسيُ .
ښهُمعلومُديُچهُغیرمسلموُتهُصرفُپهُ
ُُُُُُغیرمسلمهُ[خلقو] ُته ُ
ٰ
هغهُصورتُكښُنقصانُرسیږيُچهُمسلمانُوئیونكيُدُخپلوُعقائدوُ
اوُاعمالوُپهُلحاظُسرهُدُ َبدرُفٰضاُپیداُكړيُځكهُچهُدُبدرُپهُمیدانُ
كښُدرېُسوهُديارلسُبېُسروُسامانهُمجاهدينوُ[صحابؤ]ُدرېُچندهُ
ُجنګُنهُډكُووُ،صرفُپهُخوږُآقاُ
زياتُپهُشمیرُكښُ،چهُدُسامان
ٰ
ٰ
ﷺ ُباندې ُبروسه ُلرونكي ُاو ُد ُاٰيماني ُجذبې ُسره ُهغوئي ُته ُشكستُ
وركړېُووُ.ننُيهوديانُاوُعیسايانُپهُغټهُمنصوبهُدُدنیاُمسلمانانُدُ
دېُايمانيُجذبېُنهُمحرومُساتلوُدُپارهُمختلفېُحربېُازمائيُ.دَُُبهرنيُ
دښمنُنهُدننهُدښمنُزياتُنقصانُرسوونكېُوي.هغهُ[غیرُمسلمهُخلقو]ُ
د يوبند نه بريلـى
75
مسلمانُوئیونكيُُخلقُُخپلُُكارُُچلوونكيُجوړُكړيُديُاوُُ[دُُدېُُ
تبلیغیانوُُ،وهابیانو ُ
ُديوبنديانوُپهُذريعه]ُخپلُكارُجاريُساتيُ .
ښمنُاوپیژنئُ،خپلُاوُپردېُاوپیژنئُ،دُرح َمتونوُ
ُُُُُراځئ!ُدوستُاوُد
َ
واالُخوږُنبـىُﷺُ ٰرښتینيُغَلمانوُسرهُخپلوليُمضبوطهُاوساتئُ.دُدېُ
نبـىُﷺ ُپهُنومُباندېُدُيوُبلُمحافظُ[يعنيُڅوكئُكوونكي] ُاوُدوستانُ
جوړُشئُاوُمت َّ ٰحدُشئُُاوُدُدښمنُدُپارهُمضبوطُديوالُجوړُشئُ.يقینُ
ٰ
دُهللاُتعالىُرح َمتُاوُمددُهرُساعتُزمونږُسرهُويُاوُ
اوكړئُبیاُبهُ
عظمتُوُ ٰعزتُ،كامیابيُاوُخوشحاليُبهُزمونږهُمقَدَّرُجوړُشيُځكهُ
چهُداُعامُاٰعَلنُدېُ :
کیُمحمدُُسےُُوفاُُتوُنےُُتوُُہمُُتیرےُہیں ُ
يہُجہاںُچیزُُہےُُکیاُلوحُُوُقلمُُتیرےُہیں ُ
سلمُاَج َم ٰعین ُ
ُوُاَص َحابٰ ُٖهُ َوُباركُوُ َ
صلَّىُهللاُ َع ٰلىُ َحبٰیبهُ َ
سیٰ ُٰدناُم َح َّمد َّ
َوُ َ
ُو ُٰا ٖله َ
كوكب نوراني را احمد شفيعُ(اوكاړوىُغفٰرلهُ) ُ
١٩٨٨ءُكراچي ُ
ٰ
الرحمنُعطاریُقادريُال َمدنی ُ
پشتو مترجمُ:فضل
ُاآلخرُ١۴٣٧هُ ُ
تاريخُُ٢٩ُ:جنوريُُ١٩ُُُُُ،٢٠١٦ربیع ٰ
ُ