grad cinjenice Bajina Ba�ta, grad u zapadnoj Srbiji, na desnoj obali reke

Drine. Nalazise na 43.57' severne geografske �irine i 19.33' istocne geografske

du�ine. Povrsina op�tine iznosi 673 km2.

Na prostoru op�tine po popisu iz 1991. godine �ivelo je 29.747 stanovnika; grad

broji 8555 stanovnika. Naselje je nastalo na pro�irenju-naplavini reke Drine ispod
planinskih obronaka planine Tare, na nadmorskoj visini od 257 metara. Klima je
umereno kontinentalna, sa povecanom vla�nosti vazduha posle izgradnje ve�tackih
jezera u Perucu i u Zaovinama. Prosecna godi�nja kolicina padavina je 700-800 mm.

Hidrografsku sliku kraja cini recni tok reke Drine sa pritokama, recicama :
Pilicom, Racom, Rogacickom rekom. Na reci Drini sagradena je vestacka akumulacija,
najveca na celokupnom recnom toku,jezero Perucac, koje zahvata 12,4 km2, du�ine
oko 50 km, dubine 70 m. Jezero se nalazi 290 m nadmorske visine. Biljni i
�ivotinjski svet je karakteristican za prostore umerene klimatske zone. U
nacionalnom parku Tara na povr�ini od 19000 hektara zastupljene su razlicite vrste
listopadnih �uma (bukva,hrast,bagrem,grab), a na vecim visinama zimzelene �ume
(jela, bor, smrca). Na prostoru nacionalnog parka nalazi se i Pan�i�eva omorika
(otkrio i istra�io na planini Tari poznati srpski geograf Josif Pan�i�) kao i
mnogobrojne livadske zajednice(jeremicak). �ivotinjska vrsta je zastupljena kroz
sitnu i visoku divljac (zec,lisica, medved, divokoze, divlje svinje) kao i pernatu
divljac (jastreb,orao,kobac). U vodama Drine i jezera Perucac ima u izobilju
raznih vrsta recnih riba medju kojima je najpoznatija, nadaleko cuvena Drinska
mladica, �aran, pastrmka, som.

Op�tina i grad su vezani asfaltnim putevima (regionalnog znacaja) preko prevoja

Debelo Brdo (1090 m) sa Valjevom i dalje do Beograda, dolinom Drine prema
Ljuboviji, �abcu, a preko prevoja Kadinjaca (880 m) prema U�icu. Dobro je
razvijena (uglavnom asfaltirana) mre�a lokalnih seoskih puteva.

U Bajinoj Ba�ti ve�e skole su Gimnazija, Tehnicka skola, Osnovna skola "Sveti
Sava" i Osnovna skola "Rajak Pavicevic".

Privredu Bajine Ba�te,danas, predstavlja "Hidroelektrana" Bajina Ba�ta, GP

"Razvoj", metalna industrija IKL, elektroindustrija "Sloboda", "Elektroizgradnja",
fabrika konfekcije "Tarateks", fabrika trikota�e "Kadinjaca", kartona�e
"Laminat", "Crni Vrh" kao i desetak privatnih mini pogona drvne industrije.
Okolina Bajine Ba�te je okrenuta proizvodnji duvana (vrsta berlej, vird�inija o
cijem se otkupu brine preduzece "Bajinovac"), maline (Zemljoradnicka zadruga BB)
kao i raznih sorti voca (�ljiva, kru�ka, jabuka) povrca(krompir,pasulj,kupus,
kukuruz).

Izuzetna lepota planine Tare, jezero Perucac, recni tok Drine, kulturno istorijski
spomenici (manastir Raca, srednjovekovne ru�evine grada Solotnika, crkva brvnara u
Dubu, neolitski tragovi coveka) cine grad Bajinu Ba�tu da okolinom turisticki
atraktivnim prostorom. Turisticku ponudu upotpunjuje sem hotela visoke kategorije:
"Ineks-Drina" u gradu, hotel "Jezero"-Perucac,"Omorika","Beli bor" i "Javor" na
Tari, kao i decje odmarali�te na Mitrovcu.
Stanovni�tvo je najvecim delom doseljeno, po oslobodenju ovih prostora od Turaka
30 godina XIX veka, i vodi poreklo iz Hercegovine, severozapadnih delova Crne
Gore, Sand�aka, Osata (Bosna) i Dalmacije (Pepelj) i Kremana. Danas, je osetna
depopulacija - opadanje broja stanovnika �to je posledica ekonomskih migracija
prema regionalnim centrima Srbije (U�ice, Valjevo, Beograd, Cacak).

Gradsko naselje je sacuvalo arhitekturu s kraja XIX i prve polovine XX veka koja
se dobro uklopila sa modernim gradskim objektima. Seoska naselja su uglavnom
zbijenog tipa. Od seoskih naselja posebno se izdvajaju nekada�nje sedi�te
Racanskog sreza Rogacica, Kostojevici, Pilica.

istorija Varo� 1910.godine

Malo je sacuvanih narativnih izvora stare Bajine Ba�te.
U prijatnom susretu sa varo�icom na Drini, austrijski putopisac Feliks Kanic
iznosi svoje impresivno videnje, krajem 19. veka: "Ime je dobila (Bajina Ba�ta)
prema spahiji Bajinu, a le�i, okru�ena kultirama kukuruza, duvana i voca, u
suncanom Bu�inskom polju na visini 250 metara i naoko deluje vrlo prijatno. Tu
uspeva najbolji duvan u Srbiji. Sa crkvom Sv. Ilije, osvecenom 1893. godine dobila
je lep centar sa svojih 118 kuca, kod kojih crvena opeka potiskuje drvo. One se
grupi�u oko velikog trga, zasadenog hrastovima i jabukama, na koji izlaze cetri
glavne ulice. Na tom trgu je mala mesna �kola; simpaticna zgrada sreske uprave i
karantinska stanica nalazi se u ulici koja vodi prema Drini..."

Bajina Ba�ta kroz istoriju

Na mestu dana�njeg grada u tursko vreme postojalo je selo Pljeskovo. U oslobodenoj
Srbiji kneza Milo�a Obrenovica, a prema hati�erifu od 1833. godine, iseljava se
muslimansko stanovni�tvo iz krajeva oko Drine i odlazi u Bosnu. Predlogom
ministarstva unutra�njih dela, Dr�avni savet 1858. godine donosi odluku da
administrativni centar sreza racanskog bude u Bajinoj Ba�ti, umesto u Rogacici.
Prolazeci kroz ovo mesto 1862. godine Milan �. Milicevic je zapisao: 'Mesto je ovo
osobito lepo. Ovde je odobreno da se zida varo�. Tu je sreska kancelarija i
nekoliko meana i ducana. No, dok se ne bi prolaz otvorio na racanskoj karauli, gde
je nekad i bio izmedu Srbije i Bosne i kuda je najkraci put izmedju U�ica i
Sarajeva, te�ko da ce se ovo mesto podici'

Privredni i dru�tveni razvoj varo�ice usporen je 60-ih godina XIX veka, posebno
posle ukaza kneza Mihajla od 16. juna 1866, po kojem se Bajinoj Ba�ti oduzima
status varo�ice, cemu se protivi mesno stanovni�tvo.

Knez Milan Obrenovic je 15. septembra 1872, ukazom, ponovo uvrstio Bajinu Ba�tu u
red varo�ice kne�evine Srbije. Otvara se prva po�ta i telegraf (1881.) pocinje sa
radom carinarnica, grad se podi�e i razvija po urbanistickom planu, �to skupa
dovodi do veceg priliva stanovni�tva. Broj stanovnika od 1864. do 1910. povecao se
sa 374 na 1306. Racani daju znacajan doprinos u oslobodilackoj borbi 1876. - 1878.
Kada je Srbija stekla nezavisnost na Berlinskom kongresu. I naredni ratovi,
Balkanski i I svetski (1912-1918) uzeli su sa ovog prostora 302 �ivota, pala za
nezavisnost i slobodu Srbije.

Formiranje kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca - Jugoslavije, Bajina Ba�ta

nastavlja sa razvojem. Elektrifikacija 1928, bolnica 1930, eksploatacija �uma,
duvana, izgradnja osnovnih �kola na teritoriji op�tine, podi�e se �ivotni standard
i obrazovni nivo stanovni�tva. Pred II svetski rat grad dobija vodovod i
pokaldrmisane ulice.

Dogadaji koji su obele�ili svetsku istoriju u periodu 1939. Do 1945, odrazili su

se i na ovaj prostor dobijajui formu gradanskog rata i oslobodilacke borbe protiv
okupacionih vlasti. Pocetkom oru�anog otpora protiv okupatora, na ovom prostoru od
formira se Racanska ceta koja je od 3. do 23. Avgusta 1941. Godine narasla na
vojnu formaciju od 62 borca. Prva slobodna teritorija u porobljenoj Evropi -
"Uzicka republika" donela je, prvo, oslobodenje Bajine Ba�te, mada privremeno. Na
ovom prostoru formiraju se prvi NOO. Tokom rata okupatorski teror, posebno 1943.
od strane Bugara odneo je stotine �rtava medu civilnim stanovni�tvom. U sklopu
zavr�nih operacija oslobodenje zemlje septembra 1944. godine, NOVJ oslobada ovaj
prostor.

Nova etapa u istoriji Bajine Ba�te zapocinje posle oslobodenja 1945. Godine kada
grad privredno jaca dobijajuci moderan izgled. Brojni spomenici materijalne I
duhovne kulture svedoce o istoriji ovog kraja, dugo je 5000 godina. Do danas su
sacuvano tragovi iz praistorijskog perioda, ostaci anticke kulture, kao I znacajan
srednjevekovni kulturno-istorijski spomenik - Manastir Raca.

Autor:
Andjelic Lazar,prof.

--------------------------------------------------------------------------------

Dogadaji iz istorije Bajina Ba�te

Evo nekih zanimljivih prica iz pro�lih vremena:

o mostu na Drini,
o kafanama,
o duvanu,
o prvom autu,
o videlu iz Peru�ca i
o humanoj zeni iz �kotske.
Slike iz po�losti Bajina Ba�te
Ovde mozete naci neke slike stare Bajine Ba�te:

slike stare Bajine Ba�te

turizam Bajina Basta - biser zapadne Srbije

Prirodne vrednosti kao i kulturno-istorijske osobenosti koje poseduje uza i sira

okolina Bajine Baste omogucavaju izgradnju snaznije turisticke destinacije
prepoznatljive na ovom prostoru Republke Srbije. Najizrazitije vrednosti ovog
kraja u turistickom smislu su: planina Tara sa nacionalnim parkom, reka Drina sa
kanjonom prema Visegradu i akumulacionim jezerima Perucac i Zaovine, kulturno-
istorijski spomenici: Manastir Raca (XIII vek), crkva brvnara u Dubu (XVIII vek),
Solotuski grad (srednji vek), praistorijski lokaliteti i savremena spomen obelezja
sa bogatom turistickom infrastrukturom- hotelskim kompleksima u gradu i na Tari uz
dobru saobracajnu povezanost cine kompletnu turisticku sliku Bajine Baste.
Sadasnji razvoj turizma pokazuje da je inostrani turizam malo zastupljen na racun
domaceg. Inostrani gosti boravak na ovom podrucju vezuju u okviru tranzitnog
kretanja sa drugim turistickim centrima o cemu svedoci duzina boravka stranih
turista 80. godina XX veka od 1,1 dan za razliku od domaceg turiste koji ostvari
duzinu od 6,8 dana.
Raznovrsnost ponude kojom raspolaze Bajina Basta pruzaju mogucnosti da se
turisticki kapaciteti koriste preko cele godine uz kombinaciju sezonskog,
izletnickog, poslovno-kongresnog i sportskog turizma.

Planina Tara sa bogatom florom i faunom i znacajnim smestajnim kapacitetima

(hoteli "Omorika", "Beli Bor","Javor","Sljivovica", decje odmaraliste Mitrovac)
pruza izuzetne mogucnosti za zimski turizam (ski liftovi, predivni tereni) ali i
pripreme sportskih ekipa (sportski tereni, staze, teretane, bezeni) kao i poslovno
kongresni turizam (hotelski kapaciteti), rekreaciju, izlete i slicno. Ovde treba
napomenuti da planinarenje kao i lovni turizam pruzaju kompletnu sliku mogucnosti
ove planinske lepotice.
Reka Drina sa bogatim prirodnim ambijentom (kanjon prema Visegradu, jezera, vrela
i izvori), kao i kupalisnim turizmom, ribolovom predstavlja znacajnu turisticku
atrakciju koju je moguce upotpuniti i sportskim turizmom (veslanje,
kajak,plivanje).
Kulturno-istorijski objekti od praistorijskih lokaliteta ("Kremenilo-Visesava"),
preko srednjevekovnih Manastir Raca i Solotnik do novostvorenih zdanja,crkvi i
spomenika kulture kao i arhitekture grada sklopu sa prethodnim turistickim
objektima spadaju u znacajnu stavku u turistickoj ponudi kraja.
Seoski turizam sa etnografijom prostora, poznatim gostoprimstvom ljudi, kao i
robom poljoprivrednog porekla, mlecnim proizvodima, sljivovicom i kulinarskim
specijalitetima bili bi u sluzbi turistickih aktivnosti i iskoriscena turisticke
ponude preko cele godine.

Bajina Basta je grad udaljen od Beograda 158 km, od Uzica 40 km, nalazi se u
Zapadnoj Srbiji.
Organizovani turizam posle II svetskog rata ovde pocinje sa osnivanjem turistickog
drustva "Tara" 1952. godine. Grad raspolaze sa modernim hotelom Inex-Drina visoke
B kategorije; u blizini su hotel "Jezero"-Perucac, hoteli na Tari "Omorika","Beli
bor", "Javor", "Sljivovica", decje odmaraliste Mitrovac. Prema podacima iz 1947
ostvareno je 119000 nocenja a grad je posetilo 22300 domacih i stranih turista.

Sportsko Turisti�ki Centar Bajina Ba�ta danas brine o turistickoj ponudi Bajine
Ba�te uz ugostiteljske radnike i poslovne ljude kojima su turisti�ke vrednosti

reka

Reka Drina - Zelena lepotica

Reka Drina nastaje nestajanjem reka Tare i Pive i traje 346 km, uglavnom
predomisljajuci se na koju ce stranu ili mozda pokusavajuci da izbegne susret sa
rekom Savom na severu. Kao i covek u mladosti snazna i brza kroz kanjone i
klisure, a u starosti mirna i spora u nizinama kao da joj se vise ne zuri tamo gde
stici mora. Drina, modra i brza reka, kao vreme sto prolazi, nagledana ljudskog
dobra i zla sigurno je najlepse opisana recju u delima naseg nobelovca Ive
Andrica. Mi cemo vam ovde po dati osnovne podatke o nasoj prelepoj zelenookoj reci
koja na cast bajinobastana tece pored naseg grada.

Drina reka - Drinos

Drina je jedna od nasih najlepsih reka. U stara vremena imala je ime Drinos, a
narod joj je dao ime Zelenika ili Zelenka, po boji recne vode. Ona vijuga kroz
zivopisne planinske i ravnicarske predele Bosne i Srbije. Oko njenih obala
prostiru se kotlinska prosirenja sa obradivim i naseljenim poljima, ali i strme
obale klisurastog i kanjonskog tipa, obrasle vrbama, topolama i niskim zbunjem.
Najlepsi i najveci kanjon na svom recnom toku Drina je usekla od Zepe do
Klotijevca u duzini 24 km. Duzina recnog toka, od Scepan polja gde Drina nastaje
od Pive i Tare do usca u Savu, iznosi 340 km. Razlika u nadmorskoj visini izmedju
izvorista i usca je oko 358 m. Sirina recnog toka varira od 100-200m kod Perucca i
Zvornika do 15 m na mestu zvano Tijesno. Proticaj vode kod Bajine Baste iznosi od
54,4 do 698 m3/s, uz vodostaj od 34-356 cm. Temperatura vode je od 8,7-16,3 (C.
Boja recne vode je mahom zelena i pripada II klasi boniteta.

Najvaznije pritoke reke Drine na prostoru Bajine Baste su Pilica, Rogacica, Raca,
a u nju se uliva niz vrela i izvora, koji se javljaju na prostoru skriljaca i
krecnjaka na obodnim delovima planine Tare. Najvece je Perucacko vrelo. Ono
predstavlja pravu reku i nalazi se na nadmorskoj visini 265 m, a prosecna jacina
vode iznosi 300 l/s. Od vrela voda tece nekoliko stotina metara preko najnize
drinske terase, a zatim se stropostava u Drinu.
Danas je nenadmasna divlja -prirodna sloga Drine ukrocena branama i jezerima
(Visegradsko, Perucac, Zvornicko jezero) cime je narusena ali ne i unistena lepota
Drinskih kanjona. Reka je izgubila sezonsku (jesenju i prolecnu) plahovitost kada
su stradala oranicna polja i naselja duz toka, a dobila je mogucnosti plovidbe,
turizma i privredni znacaj (proizvodnja el. Energije).
Najznacajniji hidrografski objekti na prostoru Bajine Baste vezani su za Drinu i
osim njenog toka kome Bajina Basta gravitira 92%, pritoka, vrela i izvora su i dva
akumulaciona jezera, od kojih je jedno nastalo pregradjivanjem Drinskog toka (u
Peruccu 13 km od Bajine Baste) branom visokom 93 m. Povrsina jezera je 28 km2,
dubina 88 m, a duzina 50 km.
Drugo jezero je izgradjeno na zapadnom delu planine Tare u dolini reke Beli Rzav,
u ciju se vestacku akumulaciju sistemom pumpi u vreme visokog vodostaja prebacuje
voda iz Drine.
Vracanjem vode sa Tarske akumulacije u Perucac zaokruzuje se tehnoloski proces
proizvodnje elektricne energije u sistemu HE"Bajina Basta".

Neke zanimljivosti vezane za Drinu:

reka Drina bila je granicni prostor izmedju Zapadnog i Istocnog Rimskog carstva,
kroz istoriju razdvajala je katolicki od pravoslavnog prostora

Duz Drine-granice Austro-Ugarske i Srbije- 1914-15 vodjene su velike ratne

operacije

Zabelezeno je da je 27.3.1896. godine Drina dostigla vodostaj 14 m veci od

normalnog i poplavila cupriju kod Visegrada, odnela varosicu Ljuboviju

Voda reke se ledila 2 puta 1929 i 1942,. godine kod Bajine Baste (Perucac, Krivi
vir)

Ovom rekom godisnje protice 12,5 milijardi kubnih vode, sto znaci da je moguce
podici 60 manjih hidroelektrana

Voda reke je u prvoj polovini ovog veka koriscena za rad poznatih drinskih
vodenica (samo 1931. godine od B.Baste do Savske Race bilo ih je 53)

Poznato je cuveno splavarennje Drinom (prvi splavovi "dascare" i "gredare" krenuli

su iz Dervente i Perucca 1856 godine). Splavovima se odvlacila gradja nizvodno za
prodaju sa obronaka Tare i Zvijezde, a korisceni su i u turisticke svrhe

U donjem toku Drine (krajem XIX veka) rekom su krstarili austro-ugarski parobrodi
i dolazili do Zvornika

Danas je Drina poznata po svojim atraktivnim kanjonskim predelima, vestackim

jezerima, bogatstvom recne ribe (mladica, pastrmka, saran, klen...). Njen vijugavi
recni tok od davnina do danas u narodnom predanju zabelezen je recima "ko ce krivu
da ispravi Drinu). Narodna izreka je vezana za beskoristan posao, nalik na grcku-
anticku mitolosku pricu o Sizifu. Stoga je Drina mitska, istorijska i stvarna
slika covekovog trajanja na ovim prostorima.

Autor:

U predivnom ambijentu Informa -

ti vnog centra Nacionalnog pa -
rka, na Mitrovcu, dogodila se ne -
davno prva samostalna izlo`ba Mi -
lomira Dagovi}a, do sada poznatog
pesnika dve zapa`ene zbirke poezije, a
sada slikara retkih ikona u neobi~noj
staroj tehnici. Wegove ikone su po
mnogo ~emu posebne, retko vi|ene, kao
da su ra|ene pre nekoliko stotina
godina, kao da je i davno pro{lo vreme
na wima naslikano.
Izlo`bu je otvo rio mr Milovan
Dagovi}, profesor vajarstva iz Ume -
tni~ke {kole u U`i cu, ina~e ro|e ni
brat ikonopisca.
- Autor nas je iznenadio sa ovom
izlo `bom. Za rela tivno kratko vreme
je sasvim dobro savladao dosta ko -
mplikovanu staru tehniku, a ovde nam
se predstavqa kao zreo slikar, tako da
}e mnogi te{ko poverovati da mu je
ovo prva izlo`ba. Ono {to posebno
treba ista}i jeste da je svaka od ovih
ikona zapravo unikat, jer mogu}e je
uraditi vi{e istih ikona, ali }e sve
biti u ne~emu razli~ite� - istakao je
profesor Dagovi}.
Zanimqivo je da je Milomir Dago -
vi} po~eo da slika pre pet-{est go -
dina. Dugo vremena je proveo u Rusiji,
ra dio je u preduze}u �Putevi� iz U`i -
ca, koje je bilo dosta anga`ovano i na
adaptaciji starih ruskih manastira.
Tamo je upoznao monahe koji su radili
stare ikone i to ga je podstaklo da i
sam po~ne da u~i staru, retku tehniku
ikonopisawa.
- Dosta vremena sam utro{io dok
sam savladao tehniku, ali sam bio upo -
ran i uspeo sam do proniknem u mnoge
tajne - ka`e Milomir Dagovi} - Naj -
vi{e sam nau~io u manastiru Boro -
vski u Obninsku. Tehnika je stara
nekoliko vekova, koriste se oksidne
boje, borova smola i glina, a drvo se
priprema kuvawem u maslinovom uqu.
Do sada sam uradio ~etrdesetak ikona,
najvi{e po naruxbini. Ina~e, i ova
izlo`ba je prodajnog karaktera.
Dagovi} isti~e da ve} uveliko spre -
ma jo{ jednu izlo`bu u U`icu. Nara -
vno, povremeno se vra}a i svojoj prvoj
qubavi, poeziji, tako da se uskoro mo -
`e o~ekivati i nova pesni~ka zbirka.