Kulturna ponuda u turizmu

Umjetnost Etrurske civilizacije razvila se na

Apeninskom poluostrvu izmeu VIII i III vijeka
p.n.e.
Najvei dio podataka o umjetnosti i obiajima
Etruraca potie iz artefakata pronaenih u
grobnicama. Neke su grobnice imale zidove
oblo ene gipsom i oslikane freskama sa
prizorima iz svakodnevnog ivota
plesovima i igrama, ritualima koji su u
stvarnosti prireivani u ast pokojnika.

Kulturna ponuda u turizmu

Etrurci su bili majstori terakote i bronze.
Od gline su izraivali glave portrete
koji su slu ili kao poklopci za posude
sa pepelom. Takoe radili su statue
od obojene gline koje su oponaale
grku arhajsku skulpturu.
Za Etrursku umjetnost karakteristine su
figure opru ene na sarkofagu,
izdvojene ili u parovima koje
predstavljaju supru nike. Njihov
odnos je predstavljen kao veoma
nje an.

Kulturna ponuda u turizmu

Etrurci su bili veoma vjeti u obradi
metala, naroito bronze.
Malobrojne ali tehniki savrene
skulpture svjedoe o dostignutom
tehnikom savrenstvu. Himera iz
Areca, nastala u IV vijeku p.n.e.
pripisana je Klanisu, majstoru u
bronzi iz Val di Kjane i predstavlja
kompozitno udovite koje je
prema legendi ubio grki junak
Belerofont.

Kulturna ponuda u turizmu

Apolon iz Veja VI vijek p.n.e.

Kulturna ponuda u turizmu

Naljepi i najbolje ouvani primjeri rimskog slikarstva potiu iz unutranjosti kua
Herkulanuma, Pompeje i Ostije.
Podni i zidni mozaici i freske ivih boja ukraavale su vile bogatih Rimljana.

Kulturna ponuda u turizmu

Rimski mozaik koji predstavlja
boga Hipnosa, Vila urbana u
Risnu, II vijek

Kulturna ponuda u turizmu

Rimljani su se divili Grkim skulpturama koje su uvali u svojim zbirkama ili davali da se
urade njihove kopije kojima su ukraavali svoje domove.

Tipino rimski stil u vajarstvu nalazimo u portretima. Rimski portret predstavlja pojedinca
onakvog kakav u stvarnosti jeste i ostavlja potomstvu ili graanima, sliku pretka ili
uglednog sugraanina.

Obo avanje predaka, ije su maske izraivane, uveliko je doprinjelo razvoju portretistike.

Kulturna ponuda u turizmu

Remek djelo rimskog vajarstva
je Trajanov stub, visok
skoro 30 metara od ijeg se
podno ja do vrha prote e
spiralni reljef. Radi se o
neprekidnom nizu slika
koje opisuju dogaaje iz
Trajanovih pohoda protiv
Daana (98-116.)
prikazanih na osnovu
zapisa samog imperatora.

Kulturna ponuda u turizmu

Kod statua zvaninika pokreti i dr anje imali su simboliki
znaaj i bili su vrlo precizni, da bi prenijeli eljenu
poruku i da bi je posmatrai uspjeno deifrovali.
Tako na primjer, podignuta desna ruka uglavnom je
znaila pozdrav, mir i dobronamjernost.
Najuvenija antika statua konjanika Marko Aurelije 174.
god.

Kulturna ponuda u turizmu

Ranohrianske katakombe bile su mjesto
gdje su prvi hriani sahranjivali svoje
mrtve i izvodili tada zabranjene
hrianske obrede. Ranohriansko
slikarstvo je nastajalo upravo u
katakombama, odlikovalo se svedenim
potezima, ali velikom izra ajnou.
Ikonogradija je sadr ala mali broj
figura koje se stalno ponavljaju;
ovjeka u stavu molitve koji priziva
boga uzdignutih ruku, lik ene sa
djetetom Bogorodice sa Hristom.

Kulturna ponuda u turizmu

Figura pastira pozajmljena iz paganskog repertoara koja je dobila novo znaenje Hrista
koji se brine o svom stadu.

Kulturna ponuda u turizmu

Prvi hriani su u slikarstvu koristili simbole, npr. riba i euharistijski hleb, koje su samo drugi
vjernici mogli da razumiju i protumae i da im pridaju odgovarajui znaaj. Poznavanje ovih
simbola bio je svojevrstan tajni nain komunikacije i meusobnog prepoznavanja u periodu
kada je njihova vjera bila zabranjena, a vjernici proganjani.

Kulturna ponuda u turizmu

Vizantinci su koristili tehniku mozaika zasnovanu na rimskoj vjetini kojom su
majstori sa istoka izvanredno vladali.
Meutim umjesto ploica bojenog mermera koriste ploice od obojene staklene
smjes, na zlatnoj podlozi i komadie sedefa koji se preliva u duginim bojama i
skupocjen tvrdi kamen.

San Vitale mozaik na apsidi

Kulturna ponuda u turizmu

Pored religijskih predstava, mozaici u crkvi San Vitale pikazuju i istorijske linosti
cara Justinijana i caricu Teodoru u drutvu velikodostojnika. Ovdje je
primjenjena stroga izokefalija (sve su glave postavljene u istom nivou).
Vizantijska umjetnost VI vijeka predstavlja bogat kodeks vizuelnih formi jezika
simbola.
Obredi i slike su u drevnim vremenima
bili sredstva za saoptavanje slo enih
ideolokih sadr aja politike i vjere.

Carica Teodora

Kulturna ponuda u turizmu

Car Justinian i velikodostojnici San Vitale Ravena VI v.

Kulturna ponuda u turizmu

U romanikom periodu skulptura je jo
uvijek tijesno povezana sa
arhitekturom, ukraava fasade,
portale i kapitele i ima funkciju
plastinog prikazivanja biblijskih
dogaaja, kombinujui likove
mitolokih ivotinja i biljne motive.

Prizori isklesani na srednjovjekovnim sakralnim objektima bavili su se ovjekom u

njegovoj ukupnosti, duom, molitvom, svakodnevnim poslovima. N aportalima katedrala
esto vidimo kako se odvijaju predstave godinih doba i odgovarajuih seoskih poslova,
prikazani istovremeno i realistino i alegorijski.

Kulturna ponuda u turizmu

Za gotiki period karakteristina
je umjetnost vitra a, tehnika
spajanja komada bojenog
stakla u slike koje su imale
religijsu funkciju. Zidovi
katedrala postaju laki zbog
novog sistema gradnje
pomou kontrafora i gubitkom
svoje nosee funkcije
dozvoljavaju pojavu velikih
prozora ukraavanih
vitra ima.

Kulturna ponuda u turizmu

Oko polovine XIII vijeka mozaike na zidovima
zamjenjuju slike na zidu freske i ikone
slikane pod vizantijskim uticajem. U Firenci
se krajem XIII vijeka pojavio najznaajniji
slikar oltarskih kompozicija toga vremena
imabue. Sveti prizori koje je imabue
naslikao odlikuju se velikom izra ajnom
snagom.

Kulturna ponuda u turizmu

Giotto (oto) di Bondone, znan samo i kao
oto (1267. 1337.), bio je slavni
italijanski slikar, arhitekta i vajar.
Najva niji i najuticajniji slikar Gotike.
Smatra se jednim od glavnih prethodnika
Renesanse. U potpunosti napustivi
vizantijski model, on se okree stvarnosti,
oslanja se na sopstveno zapa anje da bi
svojim savremenicima saoptio duhovne
sadr aje. Uveo je realizam u slikarstvo;
dok je konvencionalno slikarstvo do tada
imalo dvodimenzionalne figure, oto je
uveo plastino modelirane figure u jednoj
prostoriji sa perspektivom, koje imaju
odnos jedna sa drugom. Dajui im irinu,
podario im je prirodni volumen i te inu.
Bogorodica, Hrist i apostoli sa vizantijskih
zlatnih pozadina premjeteni su u stvarno
okru enje srednjovjekovnih gradova.

Kulturna ponuda u turizmu

U renesansi, likovna umjetnost stie veu samostalnost u odnosu na crkvu, jer plemike porodice i
bogati graani naruuju palate, statue i slike kojima ele da naglase sopstvenu mo i znaaj.
Stoga se mijenja i sadr aj umjetnikih djela, koja vie nemaju iskljuivo religiozni karakter.
Vajari, slikari i arhitekte se vie ne smatraju zanatlijama, ve istinskim umjetnicima, koji eu
odlikuju prepoznatljivom stvaralakom individualnou. U istom periodu velika geografska
otkria i zamah tehnike, trgovine i privrede vraaju ljudima vjeru u nauku, razum i iskustvena
saznanja. S otkrivanjem perspektive, prikazivanje prostora stie novu, veoma sna nu
izra ajnost. Obnavlja se zanimanje za ljudsku figuru, istra uju se u klasinoj tradiciji antike
prolosti modeli koji se odlikuju skladom i ljepotom.

Kulturna ponuda u turizmu

Prvi veliki reformator slikarstva je Mazao
(Masaccio). Kao veliki uzor mu je
poslu ilo gotiko slikarstvo ota, koji je
slikao skoro 100 godina prije njega i
nainio je par velikih koraka dalje od
gotikog ikonografskog slikarstva.
Masaccio ini mnogo vie; njegovi likovi
imaju mnogo vie individualnosti i
karaktera od Giottovih likova

Masaccio, Autoportret sa slike Sv. Petar na

tronu iz kapele Brancacci, 1428.

Kulturna ponuda u turizmu

Masaccio je primjenom perspektive stvarao
iluziju prostora na svojim slikama; mirne
ljudske figure, povezane u skladne grupe,
oblikovao je realistiki s jakim dramskopsiholokim izrazom.

Kulturna ponuda u turizmu

Srednjovekovni umjetnici su prostor oko figura prikazivali oslanjajui se na sopstvenu intuiciju,
zapravo su ga ponitavali, jer je bo anski lik bivao smjeten u prostor koji nije ovozemaljski,
ve duhovni i rajski. Racionalnost renesansnog oveka osvojila je i prostor vjerskog
postavljajui bo anstva, svece i anele u stvarni prostor. Centralna perspektiva bila je najee
koriena, jer je omoguavala simetrino predstavljanje prostora, kao i jasan pogled na prostor
u prvom planu, onom koji je posmatrau najbli i.

Kulturna ponuda u turizmu

Sandro Botieli (Botticelli) vrlo rano odstupa od tradicionalnih predstavljanja svetih tema
pod utjecajem neoplatinizma, pokreta koji je veliao idealizam antike. Liava se u
potpunosti sakralnih tema i prozranim i harmoninim bojama slika poetine mitoloke
i alegorijske prizore iz antike.

Kulturna ponuda u turizmu

Donatelo
Italijanski skulptor. Sa kojim zapoinje
era ranorenesansnog vajarstva.
Njegovo stvaranje polazi od ivotne
i prirodne stvarnosti, a oplouje se
antikim idealom harmonije.
Sredite njegovog stvaranja je
Firenca, Piza, Siena.
U prvoj fazi izvodi u mramoru niz
kipova. Oko 1430. godine nastaje
efebski graciozni David, prvi
bronzani akt, koji u firentinskoj
skulpturi je simbol ideala snage, isti
motiv je kasnije obradio i
Mikelanelo.

Kulturna ponuda u turizmu

Leonardo da Vini (Da Vinci),
Italijanski slikar, skulptor, graditelj,
istra iva prirode, tehniki
strunjak i izumitelj, bio je jedan od
najznaajnijih renesansnih
umjetnika i sigurno jedan od
najveih inovatora i genija u istoriji
umjetnosti.
Leonardo je otkrio jo jedan pokazatelj
dubune prostora (pored geometrijskih)
u slikarstvu: efekat atmosferske
perspektive.

Kulturna ponuda u turizmu

Sfumato je izra ajno sredstvo koje u najveoj mjeri odlikuje Leonardov stil. Sastoji se od
tehnike vrlo postepenog prelaska sa svijetlih na tamne djelove i sa jedne boje na drugu,
tako da su tvrde konture uklonjene u uronjene u blage i priguene tonalne prelaze.

U XVI vijeku Rim postaje centar

zanimanja renesansnih umjetnika,
a Papa i crkva sve vie preuzimaju
ulogu naruilaca velikih
umjetnikih djela i pokrovitelja
poznatih renesansnih majstora
time vraajui u prvi plan
religiozne teme koje renesansni
umjetnici do ivljavaju i obrauju
u renesansnom duhu.

Kulturna ponuda u turizmu

Mikelanelo Buonaroti
Italijanski slikar, vajar, graditelj. Jedna od
njegovih najpoznatijih skulptura je
"Bahus" koji se nalazi u Firenci, "Mojsije"
(Rim), "Robovi"(Firenca), David
(Firenca), Pijeta (Rim).

Kulturna ponuda u turizmu

Michelangelo David, Firenca

Kulturna ponuda u turizmu

Radove na grobnici Julija II. prekida zbog neoekivane papinske narud be, koju prihvata
nerado i protiv koje se bori svim silama svoga neobuzdanog temperament - stvara
remek-djelo slikarske vjetine - freske u Sikstinskoj kapeli. Cijeli je svod Michelangelo,
pod naletom gnjeva i borbe s okolinom, a prije svega u zanosu nadahnua, oslikao za
manje od etiri godine (1508.-1512.).
U stotinama je likova opisao gotovo sve od postanka ovjeka do njegovog pada,
stvaranje i unitenje svijeta.

Kulturna ponuda u turizmu

Freska sa svoda Sikstinske kapele

Kulturna ponuda u turizmu

Michelangelo je sigurno jedan od
najva nijih i najsvestranijih umjetnika
svih vremena. Njegov genij i njegovi
veliki poduhvati u svim umjetnostima
uinili su ga idolom mnogih generacija
umjetnika.

Motiv Michelangelove bo je ruke

duhovito iskorien u savremenoj
reklami