CHN ON CC H THNG T

10.1. CHN ON H THNG TRUYN LC

10.1.1. Chn on ly hp
1. Nhim v v iu kin lm vic ca li hp
Ly hp c nhim v nh l m t khp ni, ng nh thng xuyn khi thay i
s truyn. Do cn phi ng t t, m du, v vy dn n hin tng mn gy trt li
hp. Khng c php bi trn b mt ma st. Ly hp gm cc phn chnh sau:
C cu dn ng ly hp, b phn tr lc.
a p.
a ma st
Cc l xo
S dn ng ly hp:

Hnh 10.1 S ly hp loi mt a v hai a

1-trc khuu; 2-bnh ; 3-a b ng; 4-a p; 5-ccte ly h p; 6-chp bnh trn; 7-bulng p; 8- g i
cn p; 9-cn p; 10-vng nh li hp; 11-tr c ly hp; 12-bn p; 13 -thanh ko; 14-n by; 15-l xo hi
v; 16-l xo p; 17,23- cht dn hng; 18-gi ; 19-l xo p tch a trung gian; 20-bu lng iu ch nh
a p trung gian; 21-a ch ng; 22-a b ng sau; 24-a trung gian; ,25-a b ng trc.

2. Cc hng hc thng gp v phng php xc nh ca li hp

a. Ly hp b trt: biu hin khi tng ga, tc xe khng tng theo tng ng.

a ma st v a p b mn nhiu, l
xo p b gy hoc yu.
a ma st b dnh du hoc b chai
cng.
Bn p ly hp khng c hnh trnh
t do, th hin xe ko ti km, ly hp
b nng.

Hnh10.2. Ly hp mt a GAZ-53A
1-v bao bnh , 2-v b ly h p, 3-l
xo bn ngoi, 4-bnh , 5-trc dn
ng hp s, 6 -l xo chng rung, 7-a
b d n, 8-cn ngt ly hp, 9- a p, 10a ch ng rung c b phn ht du, 11khp ngt ly hp

Hnh 10.3 S li hp dn ng c kh
lc

Hnh 10.4. S li hp dn ng thu

Cc phng php xc nh trng thi trt:

a.1. Gi s cao, ng ly hp
Chn mt on ng bng, cho xe ng yn ti ch, n my, gi s tin s
cao nht (s 4 hay s 5), p v gi phanh chn, cho ng c hot ng ch ti

ln bng tay ga, t t nh bn p ly hp. Nu ng c b cht my chng t ly hp

lm vic tt, nu ng c khng tt my chng t ly hp trt ln.
a.2. Gi trn dc
Chn on ng phng v tt c d c (8-10) . Xe ng b ng phanh trn
mt dc, u xe theo chiu xu ng dc, tt ng c, tay s s thp nht, t t nh
bn p phanh, bnh xe khng b ln xung dc chng t ly hp tt, cn nu bnh xe
ln chng t ly hp trt.
a.3. y xe
Chn mt on ng bng, cho xe ng yn ti ch, khng n my, gi s tin
s th p nh t (s 1), y xe. Xe khng chuyn ng chng t ly h p tt, nu xe
chuyn ng chng t ly hp b trt. Phng php ny ch dng cho t con, vi lc
y ca 3 n 4 ngi.
a.4. Xc nh ly hp b trt qua mi kht
Xc nh ly hp b trt qua mi kht c trng khi t thng xuyn lm vic
ch y ti. Cm nhn mi kht ch khi ly hp b trt nhiu, t c l ly hp
cn tin hnh thay a b ng hay cc thng s iu chnh b thay i.
b. Ly hp ngt khng hon ton: biu hin sang s kh, gy va p hp s.
Hnh trnh t do bn p ly hp qu ln.
Cc u n m khng n m trong cng mt phng do a ma st v a p b
vnh. Do khe h u n m ln qu khng m c a p lm cho a p b vnh.
bi T b kt.
bi kim n m r.
i vi ly hp hai a ma st, cc c cu hay l xo vt nh v a ch ng
trung gian b sai lch.
Cc phng php xc nh trng thi ngt khng hon ton:
b.1. Gi s thp, m ly hp
t ng trn mt ng phng, tt, n my, p bn p ly hp ht hnh trnh
v gi nguyn v tr, gi s thp nht, tng ga. Nu t chuyn ng chng t ly hp
ngt khng hon ton, nu t vn ng yn chng t ly hp ngt hon ton.
b.2. Nghe ting va chm u rng trong hp s khi chuyn s
t chuyn ng thc hin chuyn s hay gi s. Nu ly hp ngt khng hon
ton, c th khng ci c s, hay c va chm mnh trong hp s. Hin tng xut
hin mi trng thi khi chuyn cc s khc nhau.
c. Ly hp ng t ngt:
a ma st mt tnh n hi, l xo gim chn b lit.
Do li xe th nhanh bn p.
Then hoa may a ly hp b mn. Mi
ghp a ma st vi may b lng.
d. Ly hp pht ra ting ku:
Nu c ting g ln: r lng bnh , bn p, hng bi u trc.

Khi thay i t ngt vng quay ng c c ting va kim loi chng t khe h
bn then hoa qu ln (then hoa b r)
Nu c ting trt mnh theo chu k: a b ng b cong vnh.
trng thi lm vic n nh (ly hp ng hon ton) c ting va nh chng t
b va nh ca u n m vi bc, bi T .
e. Li hp m nng:
Tr lc khng lm vic, do khng c kh nn hoc kh nn b r r xi lanh tr
lc hay van iu khin.
3. Cch iu chnh
Kim tra v iu chnh hnh trnh t do ca bn p li hp
Hnh trnh t do ca bn p ly hp gin tip nh hng n khe h gia u
n m vi bi t (bc m ly hp), trc tip nh hng n s trt v m khng dt
khot ca ly hp. Kim tra hnh trnh t do ca bn p ly h p bng thc o t
vung gc vi sn xe v song song v i trc bn p ly hp. Dng tay n bn p
xung n khi cm thy nng th dng li, c tr s dch chuyn ca bn p trn th
c. So snh gi tr o c vi gi tr hnh trnh t do tiu chun nu khng ng ta
phi tin hnh iu chnh.
Nguyn tc ca iu ch nh l: lm thay i chiu di n dn ng thay i
khe h gia bi t (bc m) vi u n m (m bo khong 3 4mm)
Hnh trnh t do ca loi dn ng c kh ln hn loi dn ng bng thu lc,
hnh trnh t do ca bn p ly hp mt s loi xe thng dng c cho trong bng
di y:
Hnh trnh t do ca bn p ly hp
Loi t
(mm)
UAZ
ZIL 130, 131
GAZ 66
IFA-W50L
KAZAZ
TOYOTA
CARINA,
CORONA,
COROLLA (cc xe dn ng thu lc ca
Nht)

28 38
3550
3037
3035
612
515

Hnh 10. 5. Kim tra v iu chnh hnh trnh t do ca bn p li hp

a) Kim tra hnh trnh t do.
b) iu chnh hnh trnh t do i vi loi dn ng c kh.
c) iu chnh hnh trnh t do i vi loi dn ng thu lc.
1-bn p ly h p. 2-n d n ng. 3-l xo h i v. 4- dn ng n cng cua m ly hp. 5- ai
c (ng ren) iu chnh thay i chiu di n dn ng. 6-cng cua m ly hp. 7-bi t (bc m ly

hp). 8-ai c hm. 9-khung xe. 10-n m li hp.

Hnh 10.5 b v hnh 10.5 c trnh by cch iu ch nh hnh trnh t do bng

cch vn ai c iu chnh ho c ng ren 5. cc cp bo dng cao ngi ta cn
iu chnh ng phng ca cc u n m ( khng ng phng bng 0,1 mm)
hoc iu chnh bu lng hn ch s dch chuyn ca a p trung gian v pha a p
chnh (loi hai a ma st)...

10.1.2. Chn on hp s
1. Nhim v v cu to chung hp s
Thay i t s truyn v m men xo n t ng c xung bnh xe ca t ph
hp vi sc cn chuyn ng ca t. Cn phi thay i s khi ti thay i. Thay i

chiu chuyn ng ca t. Dn ng cc b phn cng tc khc i vi xe chuyn

dng.
Hp s bao gm nhng cm chi tit chnh:
Cc bnh rng
C cu gi s
B ng tc
Trc hp s
V v np hp s, cc bi.

Hnh 10.6. Hp s Zil 130

1-khp nh ly h p. 2-trc dn ng. 3-np vng bi trc dn ng. 4-hp ly h p. 5-b

ng tc c a s truyn IV v V. 6-np trn ca h p s. 7-l xo v i bi nh v. 8-bnh
rng ca s truy n V trc b dn. 10-b ng tc ca s truyn II v III. 11-bnh rng
ca s truyn II trc b dn. 12-bnh rng ca s truyn I v s li trc b dn. 13-v
hp s. 14-np vng bi trc b dn. 15- mt bch b t cht trc cc ng. 16-trc b
dn. 17-np vng bi ca trc trung gian. 18-trc trung gian.19-bnh rng ca s truyn
II trc trung gian, 20-b gom ca bm d u nhn. 21-bnh rng ca s truyn III trc
trung gian. 22-bnh rng ca s truyn V trc trung gian. 23-bnh rng d n ng trch
cng sut. 24-bnh rng chng rung. 25-bm du nhn. 26-trc ca khi bnh rng s
li. 27-khi bnh rng s li.
2. Cc h hng ca hp s
a. Sang s kh, vo s nng: thanh trt cong, mn, khp cu mn, b ng tc mn
nhiu (rnh cn ma st b mn khuyt, hc hm b mn nhiu). Rng ng t c mn,
cng cua mn, bi trc s cp mn gy s trc. Cc khp dn ng trung gian cn s
b r, cong.

b. T ng nhy s: bi, hc hm mt tc dng (do mn nhiu), l xo b yu hoc gy.

R dc trc th cp.
c. C ting va p mnh: bnh rng b mn, b mn, du bi trn thiu, khng ng
loi. Khi vo s c ting va p do hc hm ng tc mn qu gii hn lm mt tc
dng ca ng tc. Bc bnh rng lng khng b mn gy ting rt.
d. Du b r r: giong m cc te hp s b lit hng, cc pht chn du b mn, h.
3. Kim tra v bo dng
- Ta c th dng ng nghe (nghe ting g) kim tra mn bnh rng, bi,
dng tay lc kim tra mn then hoa hay lng cc bu lng mi ghp lp mt bch cc
ng.
- Kim tra mc du v thay du: mc du phi m bo ngang l du, nu t
s khng m bo bi trn, lm tng hao mn chi tit, nng cc chi tit, nng du, nu
nhiu qu d chy du v sc cn thu lc tng.
Khi chy xe n s km qui nh hoc kim tra t xut thy cht lng du
khng m bo ta phi tin thay du bi trn:
Thay du bi trn theo cc bc:
- Khi xe va hot ng v (du hp s ang nng), nu xe khng hot ng ta
phi kch cu ch ng, n my, vo s mt lt cho du nng sau tt my, x ht
du c trong hp s ra khay ng.
- du ra hoc du ho vo hp s.
- N my, ci s 1 cho hp s lm vic vi pht lm sch cn bn, du bn,
keo cn sau x ht du ra ra.
C th cho du long vo ra sch du ra, n my ci s 1 vi pht, sau
x du long ra.
- du bi trn hp s ng m hiu, chng loi y ngang l du, hoc ng
vch qui nh.
+ i vi truyn ng cc ng: ta bm m vo cc bi kim, bi trung gian
(nu c), vo rnh then hoa, sit cht cc mt bch...
+ bo dng cc cp cao ngi ta tho ri hp s kim tra mn, cong,
gy, rn nt...cc chi tit.
+ Vi cc hp s, hp phn phi thu lc phi thay du truyn ng ng m
hiu, chng loi.

10.1.3.Chn on trc cc ng
S dng khi mun truyn chuyn ng gia hai trc khng nm trn cng
ng thng.
Rung vng tc no do mn then hoa.
Ku khp cc ng do bi kim b mn hoc kh m.
Ku mi ghp bch chc ch thp.

10.1.4. Chn on cu ch ng
(Trng tm truyn lc chnh)

1. Nhim v v cu to truyn lc chnh

Tng m men v bin chuyn ng quay dc ca ng c thnh chuyn ng
quay ngang ca hai bn trc.
n do mn b truyn, mn bi. iu chnh khe h bng cch thay i cc tm
m v sit cng cc bi cn.
Moay bnh xe o, do mn r ca moay .

Hnh 10.7 Truyn lc chnh bnh rng nn

Hnh 10.8 Truyn lc chnh bnh rng Hypit

Hnh 10.9 Truyn lc chnh kp kiu tp trung Hnh 10.10 Truyn lc chnh kp kiu phn tn

2. Chn on k thut truyn lc chnh

Truy n l c chnh lm vic n: khe h trc bnh rng cn ch ng (qu
da) tng. r t ng cng ca truyn lc chnh tng, kim tra bng cch kch bnh xe
ln, ko phanh tay lc nu dch chuyn qu 45mm theo chu vi th phi iu chnh khe
h bi.
Thiu du bi trn trong v truy n l c chnh. S n khp ca cp bnh rng
cn khng ng, iu chnh bng cch dch trc ca cc bnh rng theo s .
iu chnh bi b vi sai sau iu chnh v t n khp ca bnh rng qu
da v bnh rng vnh chu. Vt tip xc lin quan n p sut tip xc mt rng, nh
hng n ti trng tc dng ln rng.

 iu chnh khe h bi bnh rng qu da (bnh rng ch ng). iu chnh

khe h bi moay . Cc khe h ny lin quan n r tng cng ca bnh xe.

Hnh 10.11 Truyn lc chnh kp ZIL-130

1-Mt bch bnh rng dn ng. 2-Vng chn d u. 3-Np. 4-Vng m bnh rng d n ng. 5m. 6-Vng bi trc c a trc bnh rng cn. 7-ng lt ca cc te b truyn ng chnh. 8-Vng
iu chnh c a vng bi trc bnh rng cn d n ng. 9 -Vng bi sau ca bnh rng cn dn
ng. 10-m iu chnh s n kh p ca cc bnh rng cn. 11-Bnh rng cn dn ng. 12Bnh rng cn b ng. 13- m iu chnh. 14, 29-Vng bi trc bnh rng dn ng hnh tr .
15,28-Np vng bi. 16-Bnh rng dn ng hnh tr. 17-cc ng b truyn ng chnh. 18-Np
vng bi b vi sai. 19- a ta ca bnh rng na trc. 20-Np bn phi hp vi sai. 24-Vng bi hp
vi sai. 25-ai c iu ch nh vng bi hp vi sai. 26-Na trc. 27-Dm cu sau. 30-Ti du nhn.

Hnh 10.12. Cu xe Kamaz

10.2. CHN ON H THNG LI

10.2.1. Nhim v v cu to h thng li
1. Nhim v
Gi xe chuyn ng n nh theo yu cu ca ngi li.
Nh h thng li t c th:
- Quay vng m bnh xe t b trt.
- Lc trn vnh li hp l v to cm gic nh li ph hp.
- m bo t c kh nng t tr v trng thi chuyn ng thng.
- Gim cc va p t mt ng ln vnh li to iu kin thun li cho vic
iu khin chnh xc hng chuyn ng.
2. Cu to
Kt cu ca h thng li rt a dng, cc h h ng trong h thng li ty thuc
vo cu trc ca n v cch b tr bnh xe dn hng.
Cu to chung h thng li bao gm: v lng, c cu li, b tr lc li, tr quay
ng, hnh thang li.
0

Gc nghing ngang ca tr quay ng = 0

0
0
16 Gc nghing dc ca tr quay ng = -3
0
0
0
10 Gc dong = -5 5
chm A-B 0 6mm

Hnh 10.13. Gc t bnh xe

a. Phn loi h thng li

H th ng li c kh bao gm: vnh li, cc trc d n ng c cu li, c cu
li, n lin kt cc bnh xe dn hng, cc khp tr hay cu. Ton b h thng l cc
cm c kh.
H thng li c kh c tr lc bng thy lc bao gm: cc cm c kh ca h
thng li c kh, h thng tr lc bng thy lc. H thng tr l c bng thy lc c
lp ghp t cc b ph n: b m thy lc, van phn phi iu khin ng m ng
du, xi lanh thy lc, cc khp, cc n lin kt vi h thng li c kh. Loi tr lc
ny dng ph bin trn c t con v t ti.
H thng li c kh c tr lc kh nn bao gm: cc cm c kh ca h thng li
c kh, h thng tr lc kh nn. H th ng tr lc kh nn c lp ghp t cc b
phn: bm kh nn, van phn phi iu khin ng m ng kh nn, cc khp, cc
n lin kt vi h thng li c kh.
Ngoi ra trn h thng li tr lc cn c thm cc b phn in, in t khc
nhm hon thin kh nng iu khin hng chuyn ng t, mt s t cn c
thm gim chn cho h thng li.

Hnh 10.14. C cu kiu trc vt-con ln

1- Ccte c a c cu; 2- trc c a n quay ng; 3- con ln ba rng; 4- ming lt; 5- trc
vt; 6- nt; 7-vng m chn; 8- ai c m; 9- trc con ln; 10 -trc li; 11-vt iu chnh;
12- cht hm; 13- vng pht; 14- n quay ng; 15- ai c; 16- ng lt bng ng thanh.

b. Phn loi c cu li

Trc vt lm (globoit) con ln: trc vt l phn ch ng ca c cu li, con ln

c th c hai hoc ba tng rng n khp vi rng ca trc vt v ln t do trn trc con
ln, trc con ln t trn trc quay c gi l trc b ng ca c cu li.

Trc vt cu bi thanh rng

bnh rng: trc vt l phn
ch ng ca c cu li, lin
kt vi thanh rng nh cc
vin bi, cc vin bi in y
trong cc rnh to nn bi
ren trc vt v rnh thanh
rng, thanh rng n khp vi
mt phn bnh rng, trc ca
bnh rng l tr c b ng
ca c cu li. Khi tr c vt
quay thanh rng chuyn
ng tnh tin lm cho bnh
rng v trc b ng quay.
Bnh rng thanh rng:
Hnh 10.15. C cu li ca xe
Maz
bnh rng l phn ch ng,
n khp vi thanh rng.
Rng ca bnh rng c th l thng hay nghing. Thanh rng c th l n ngang dn
ng li. Nh vy thanh rng l phn b ng ca c cu li. Loi c cu li ny hay
dng trn t con vi h thng treo cu trc l dng c lp. Khi hot ng bnh
rng quay, cn thanh rng chuyn ng tnh tin.
c. Dn ng li
Dn ng li l phn lin kt t c cu ti cc bnh xe dn hng.
Trn h th ng treo ph thuc thng dng c cu bn khu: dm cu, hai n
bn v n ngang. Thng thy kt cu ny trn t ti, t but v cc loi t con
c kh nng c ng cao.
Trn h thng treo c lp l dn ng nhiu khu, kt cu ca n rt a d ng
v ph thuc vo khng gian b tr. Dn ng nhiu khu thng gp trn t con.
Nhn chung d n ng li bao gm cc n, khp lin kt. S mi mn cc
khu khp hay cong, bin dng cc thanh lin kt lm sai lch quan h ca dn ng
li, tc l lm xu kh nng iu khin chnh xc hng chuyn ng t.
3. Mt s tiu chun c bn trong kim tra h thng li
a. Tiu chun chu u
Lc trn vnh li khi c hay khng c tr lc ti a khng vt qu 600N. t
c ti trng t trn cu dn hng ln hn 3,5 tn phi c tr lc.
r vnh li cho php nh sau:
Bng. r vnh li cho php theo ECE 79-1988

Vmax trn bng tablo (km/h)

r vnh li cho php ()

> 100

25 100

< 25

18

27

36

b. Tiu chun Vit Nam

Bng . r vnh li cho php theo 22-TCN 224
Loi t

t con
t khch <=12 ch
t ti <=1500 kG

r vnh li cho php ()

t khch
>12 ch

t ti
>1500 kG

10

10.2.2. Cc h hng thng gp

1. C cu li
a. Mi mn c cu li
C cu li l m t c m m bo t s truyn ln trong h thng li. Thng
thng t s truyn t con nm trong khong 1423, t ti v t but khong
1832. Do vy cc v tr lm vic ca c cu li b mi mn rt nhanh, mc d trong
ch to c gng s dng vt liu c bn cao v c kh nng chu mi mn tt. C
cu li th ng c kt cu c kh nn lun lun tn ti khe h ban u. Khi t cn
mi, khe h ban u trong c cu li to nn gc r vnh li. Gc r ny c
tiu chun k thut hn ch ti mc t i thiu m bo kh nng nhanh chng iu
khin xe chuyn hng khi cn thit, chng ta thng dng khi nim r vnh
li.
S mi mn trong c cu li tham gia phn ln vo vic tng r vnh li.
Vic tng r vnh li lm cho nhy ca c cu li gim, to nn s va p trong
khi lm vic v lm mt kh nng iu khin chnh xc hng chuyn ng.
S mi mn trong c cu li c th chia thnh cc dng chnh sau:
Mi mn theo quy lut thng thng, c ngha l khi chuyn ng t thng
hot ng theo hng chuyn ng thng, v v y s mi mn trong c cu li xy ra
nhiu nht ti ln cn v tr n khp trung gian, s mi mn gim dn cc vng bin.
Do v y nh gi s mi mn, chng ta thng t vnh li tng ng vi ch
t i thng v kim tra r vnh li.
Mi mn t bin xy ra do ch nhit luyn b mt khng ng u, do sai
st trong ch to. Hin tng ny xy ra theo quy lut ng u nhin v khng c nh ti
mt v tr no. Tuy nhin c th xc nh c khi chng ta nh li u v hai pha v
xc nh s thay i lc nh tay li.
S mi mn c cu li cn do nguyn nhn mn cc bi, bc ta, thiu du, m
bi trn. Hu qu ca mi mn ny l: gy nn r vnh li, tng lc iu khin vnh
li, i khi cn c th xut hin n trong khi quay vnh li.
Vi c cu li trc vt con ln s mi mn ch yu x y ra ch n khp ca
trc vt vi con ln. C cu li bnh rng thanh rng mi mn ch yu l bnh rng vi
thanh rng, cc bc ta ca thanh rng. Vi c cu li trc vt cu bi thanh rng mi
mn ch yu ti ch n khp ca thanh rng bnh rng.
b. Rn nt gy trong c cu li

S lm vic nng n trc ti trng va p c th dn ti rn nt gy trong c

cu li. Cc hin tng ph bin l: rn nt chn rng, gy r ng. Cc h hng ny c
th lm cho c cu li khi lm vic gy nng t bin ti cc ch rn nt gy. Cc mi
mn tip theo to nn cc ht mi c kch thc ln lm kt c cu hoc tng nhanh
tc mi mn c cu li.
S mi mn v rn nt c cu li cn gy n v tng nhit cho c cu li,
tng ti tc dng ln cc chi tit trc li.
c. Hin tng thiu du, m trong c cu li
Cc c cu li lun c bi trn bng du m, Cn ht sc lu n s tht
thot du m ca c cu li thng qua s chy du m, c bit trong c cu li c xi
lanh thy lc cng chung bung bi trn. Nguyn nhn ca thiu d u m c th l do
rch nt m kn, jong pht lm kn, cc bc mn to nn khe h hng tm ln m
pht khng kh nng lm kn. Hu qu dn ti l thiu du, gy mi mn nhanh,
tng n v nhit c cu li.
Trn h thng tr lc thy lc cn dn ti kh nng mt p sut du v kh
nng tr lc.
d. R lng cc lin kt v c cu li vi khung, v xe
C cu li lin kt v i khung v xe nh cc lin kit bng mi ghp bulng,
cu. Cc mi ghp ny lu ngy c hin tng t n i lng. Nu khng kp thi vn
cht th c th gy nn hin tng tng r vnh li, khi thay i chiu chuyn
hng c th gy nn ting va chm mnh, qu trnh iu khin xe mt chnh xc.
2. Dn ng li
a. i vi dn ng li kiu c kh
Mn r cc khp cu, khp tr:
Trong s dng cc khp cu, kh p tr thng l nhng chi tit c kch thc
nh, lm vic trong trng thi bi trn bng m, tnh cht chu ti va p thng
xuyn, lun lun phi xoay tng i vi m hoc v, d bi bn bm vo, do vy rt
hay b mn.
Cc dng mn thng to nn cc hnh ovan khng u. Mt s khp cu c l
xo t nhm t trit tiu khe h, mt s khc khng c. Do vy khi b mn thng dn
ti tng r trong h thng li v th hin qua r vnh li.
Khi b mn ln thng gy nn va p v to nn ting n khi i chiu quay
vng, c bit nghim tr ng l khi mn, r lng cc kh p cu, khp tr s lm thay
i gc b tr bnh xe dn hng, gy nn sai lch cc sai lch cc gc t bnh xe v
mi mn lch lp xe.
Bin dng cc n dn ng bnh xe dn hng:
Cc n dn hng u c th b qu ti trong s dng, nhng nghim trng
hn c l n ngang (hay cm n ngang) h thng li. Hin tng cong vnh n
ngang do va chm vi chng ngi vt trn ng, hoc do sai lch kch th c n
ngang u lm sai lch gc quay bnh xe dn hng. Bnh xe s b trt ngang nhiu
trn ng khi quay vng (k c bnh xe dn h ng v bnh xe khng dn h ng),
nh vy s gy nn kh nng iu khin hng khng cn chnh xc, lun phi gi

cht vnh li v thng xuyn hiu chnh hng chuyn ng, mi mn nhanh lp
xe
Cc h hng ph bin k trn l c trng tng qut cho cc h thng li, k c
h thng li c tr lc.
H hng c hn ch quay bnh xe dn hng:
Cc c hn ch s quay bnh xe dn hng thng t khu vc bnh xe, do
vy khi quay vng vi gc quay l n nht, ti trng trc tip va p ln c h n ch, c
th gy nn lng c, cong thn c. S nguy him l khi quay bnh xe tc cao s
c th lt xe. Biu hin ca h hng ny l bn knh quay vng ca t v hai pha
khng ging nhau.
Bin dng dm cu dn hng:
Dm cu trn h thng treo ph thuc ng vai tr l mt khu c nh hnh
thang li, trn dm cu c b tr cc chi tit: n bn, n ngang, tr ng lin kt vi
nhp to nn lin kt ng hc vi khung xe. Mt khc, d m cu li l b phn
ton b t. Trn dm cu dn h ng khi b qu ti, do xe chuyn ng trn ng
xu c th gy nn bin dng v lm sai lch kch th c hnh hc ca cc chi tit
trong h thng treo, li. Ty theo mc bin dng ca dm cu m gy nn cc hu
qu nh:
- Mi mn lp do sai lch gc b tr bnh xe.
- Nng tay li, lc nh li v hai pha khng u do thay i cnh tay n quay
bnh xe quanh tr ng.
- Mt kh nng chuyn ng thng.
b. c im h hng i vi dn ng li c tr lc
H hng trong ngun nng lng tr lc (thy lc, kh nn):
Dng h hng ph bin l mn bm thy lc hay bm kh nn.
S mn bm thy lc dn t i thiu p sut lm vic hay tng chm p sut lm
vic. Do vy, khi nh li m ng c lm vic s vng quay nh th l c trn vnh
li gia tng ng k, cn khi ng c lm vic vi s vng quay cao th tr lc c hiu
qu r rt.
H hng bm thy lc cn do h hng bi trc v pht ra ting n khi bm
lm vic, do mn b mt u cnh bm, do du qu bn khng du cp cho bm, do
tc lc, bp ng ng dn du
Trong s dng chng ta cn gp s thiu tr lc do dy ai b chng, do thiu
du. V vy trc khi kt lun v h hng bm nht thit phi loi tr kh nng ny.
Kim sot cc hin tng ny tt nht l dng ng h o p sut sau bm, qua
lc tc dng ln vnh li cc ch lm vic ca ng c, ting n pht ra t bm.
Sai lch v tr ca van iu tit p sut v lu lng, cc cm van ny thng lp ngay
trn thn bm, do lm vic lu ngy cc van ny b r r, b kt hay qu mn. Gii php
tt nht l kim tra p sut sau bm thy lc.
S c trong van phn phi du:
Van phn ph i du c th c t trong c cu li, trn cc n dn ng hay
ngay u xi lanh lc. S sai lch v tr tng quan ca con trt v v van s lm
cho vic ng m ng du thay i, dn ti p sut ng du cp cho cc bung

ca xi lanh lc khc nhau, gy nn tay li nng nh khi quay vng v hai pha. Cm
nhn hay lc nh tay li khng u, s iu khin t lc b mt chnh xc.
Hin tng mn con trt van c th xy ra do du thiu hay qu bn, trong
trng hp ny hiu qu tr lc gim v gy nn nng tay li.
S c trong xi lanh h thng tr lc:
Trc ht phi k n s h hng jong ph t bao kn, s c ny dn n lt
du, gim p sut, mt dn kh nng tr lc, hao du.
Mn xi lanh tr lc xy ra do cn bn du ng li trong xi lanh, du ln tp
cht v nc, do mt kim loi gy nn, hu qu ca n cng lm gim p sut, mt dn
kh nng tr lc.
Tr ng hp c bit c th xy ra khi t va chm mnh, cong cn ca piston
tr lc, gy kt xi lanh lc, khi tay li nng v c khi b kt xi lanh lc v mt kh
nng li.
Lng v sai lch cc lin kt:
S r lng v sai lch cc lin kt trong s dng, i hi thng xuyn kim tra
vn cht.
Cc h hng thng gp k trn, c th tng qut qua cc biu hin chung v
c gi l thng s chn on nh sau:
1. r vnh li tng.
2. Lc trn vnh li gia tng hay khng u.
3. Xe mt kh nng chuyn ng thng n nh.
4. Mt cm gic iu khin.
5. Rung vnh li, phi thng xuyn gi cht vnh li.
6. Mi mn lp nhanh.
3. Cc biu hin ca t khi h hng h
thng li a. Tay li nng
i v i h thng li c tr l c khi tay li nng do bm tr lc hng hoc thiu
du, r bi, thiu du bi trn, tr ng b mn lm sai lch cc gc t bnh xe, lp
bm khng p sut.
b. Tay li b r
bi cn trong c cu li b mn, bnh vt v trc vt b mn, khp cu (r tuyn)
b mn, b r. bi moay mn, khe h tr quay ng ln.
c. Tay li nng mt bn
Piston van phn phi tr lc li chnh khng u, nhp lch mt bn.
d. Vnh tay li r dc v r ngang
bi tr v lng mn.
e. V lng tr khng v v tr cn bng
Sai gc t bnh xe: gc nghing ngang v dc ca tr ng , , do mn gy
gim hiu ng nghch t bnh xe ln vnh tay li.

10.2.3. Phng php, thit b chn on v iu chnh h thng li

1. Xc nh r v lc ln nht t trn vnh li
a. o r vnh li
r vnh li l thng s tng hp quan trng ni ln mn c a h thng
li, bao gm mn ca c cu li, khu khp trong dn ng li v c c a h thng
treo. Vic o r ny c thc hin khi xe ng yn, trn nn phng, coi bnh xe b
kha cng khng dch chuyn.
S dng vnh d qut c thang chia hnh 10.16 (c th kt hp vi lc k)
hay bng cm nhn trc tip ca ngi kim tra o r vnh li.
- G vnh d qut 3 ln ng bc trc
tr
li 4.
- Kp kim ch ln vnh tay li 1
- xe ni bng phng v cc bnh
xe
v tr i thng
- Quay nh vnh tay li ht mc v
bn phi kh ht r, xoay bng chia
3 kim ch v tr s 0. Sau o xoay nh
vnh tay li ht mc bn tri kh ht r
t do. Gc ch ca kim 2 trn vnh chia 3
Hnh 10. 16. Kim tra r ngang ca
s l hnh trnh t do ca vnh tay li.
Hnh trnh t do c a nhng xe cn tt v lng
0
0
khong (1015 ) vi nhng xe c <25 . 1-vnh tay li. 2-kim ca dng c o. 3Nu
vnh d qut c thang chia ca dng
gi tr o c khng ng vi nhng gi tr
c o. 4-trc tr li
trn ta phi tin hnh kim tra v iu chnh
tng b phn trong h thng li.
L c ko phi c t theo phng
tip tuyn vi vng trn vnh li.
Nu h thng c tr lc th ng c phi n my s vng quay nh nht. Gi
tr lc ko o r ty thuc vo loi xe, thng nm trong khong:
- i vi xe con (10 20)N, khi c tr lc (15 25)N.
- i vi xe vn ti (15 30)N, khi c tr lc (20 35)N.
r vnh li c th cho bng hay mm, ty thuc vo quy c ca nh sn
xut. V d : trn t ti ca hng HINO hoc HYUNHDAI cho r vnh li l
1535 mm.
t c tc cng cao th r vnh li yu cu cng nh. Gi tr r cho
php ban u thng c tra theo tiu chun k thut ca nh sn xut.

b. o lc ln nht t trn vnh li

-

xe ng yn trn mt ng tt v phng.
- nh li n v tr gn tn cng, dng lc k o gi tr lc ti xc nh
gi tr lc vnh li ln nht. Nu xe c tr lc li th ng c phi hot ng.

- Dng lc k khi nh li hai pha khc nhau cn cho bit sai lch lc nh
li khi r phi hay tri.

Khi xut hin s sai khc chng t:

mn ca c cu li v hai pha khc nhau.
Gc t bnh xe hai pha khng u.
C hin tng bin dng thanh n dn ng hai bnh xe dn hng.
Lp hai bn c p sut khc nhau

c. o gc quay bnh xe dn hng

- Cho u xe ln cc b kiu mm xoay. Dng vnh li ln lt nh v hai
pha, xc nh cc gc quay bnh xe hai bn trn mm xoay chia
- Khi khng c mm xoay chia c th tin hnh kim tra nh sau: nng bnh
xe cu trc ln khi mt ng, t vnh li v bnh xe v tr i thng, nh du
mt phng bnh xe trn nn, nh li v tng pha, nh du cc mt phng bnh xe ti
cc v tr quay ht vnh li. Xc nh
cc gc quay bnh xe dn hng nh
hnh 10.17.
Trn hnh 10.17 cc gc quay
bnh xe dn hng v hai pha t, n
khc nhau, nhng cc gi tr c
hai bn bnh xe phi bng nhau.
Gc quay bnh xe ln nht ca
t v hai bn phi bng nhau v m
bo tiu chun quy nh.

Hnh 10.17. o gc quay bnh xe dn hng bng

Khi nh li v hai pha cc gc ph ng php nh d u quay bnh

xe khng bng nhau c th
do:
- Tr ng hay rtuyn mn.
- C cu li b mn gy kt.
- n ngang dn ng li b sai lch.
- c hn ch quay bnh xe b hng .
d. Kim tra qua ting n
t ng yn trn nn phng, lc mnh vnh li theo hai chiu nhm to xung
i chiu nghe ting n pht ra trong h thng, xc nh v tr b va p, tm hiu
nguyn nhn.
c bit cn kim tra r dc ca trc li v cc lin kt vi bung li, bng
cch lc mnh dc vnh li theo phng dc trc li.
e. Chn on khi th trn ng
+ Cho xe chy trn mt ng rng, tc thp, ln lt nh li ht v pha
tri, sau v pha phi, to nn chuyn ng rch rc, theo di s hot ng ca xe,
lc nh li, kh nng quay vng tc thp c th xc nh h hng ca h thng li
theo ton b gc quay.
+ Tin hnh kim tra tc cao, khong 50% vn tc ln nht ca t,
0

nhng gii hn gc quay vnh li t 30 n 50

0.

Xc nh kh nng chuyn hng linh hot qua nh gi tnh iu khin ca

t, cm nhn lc nh li trn vnh li.
H hng ca h th ng li v gc kt cu bnh xe s ph n nh cht lng tng
hp c a h th ng li, treo, bnh xe. Trn cc xe c nhiu cu ch ng cn chu nh
hng ca h thng truyn lc.
f. Xc nh kh nng n nh chuyn ng thng khi th trn ng
Chn mt ng phng, tt, cho t chuyn ng v i vn tc cao bng khong
2/3 vn tc ln nht, t tay ln vnh li, cho xe chy thng (vnh li t v tr trung
gian), khng gi cht v hiu chnh hng khi th, cho xe chy trn on ng
1000m, xem xt lch bn ca t. Nu lch bn khng qu 3m th h thng li
v kt cu bnh xe tt, ngc li cn xem xt k hn bng cc phng php xc nh
khc.
2. Chn on h thng li lin quan ti cc h thng khc trn xe
a. Chn on h thng li lin quan ti gc t bnh xe, h thng treo
Ti tr ng thng ng c nh h ng rt ln n qu o chuy n ng ca t,
nht l trn t con. S sai lch ln gi tr ti tr ng thng ng s kh m bo gi
chuy n ng ca t i thng. Khi quay vng s lm cho cc bnh xe ch u ti khc
nhau v c th sau mt th i gian di gy nn mi mn lp v kh m bo quay vng
chnh xc. Nhng kt cu lin quan thng gp trn t l: thanh n nh ngang, l xo
hay nhp b y u sau thi gian di lm vic, gc b tr bnh xe b sai lch. Biu hin r
nt nht l s mi mn bt thng ca lp xe.
S mn lp xe trn b mt sau thi gian s dng ni ln trng thi ca gc t
bnh xe v tr ng. Cc gc ny chu nh hng ca cc n trong hnh thang li v
dm cu, h thng treo. V vy chn on su hn v tnh trng ca h thng li lin
quan n bnh xe cn phi loi tr trc khi kt lun.
b. Chn on h thng li lin quan n h thng phanh
Khi xe chuyn ng, lc dc (phanh, ko) tc dng ln bnh xe, nu cc lc ny
khc nhau hoc bn knh ln ca bnh xe khng ng u s gy hin tng lch
hng chuyn ng. S lch h ng ny s c khc phc nu loi tr c cc
khuyt im ni trn. Trng hp lo i tr c cc khuyt im ni trn m hin
tng vn cn chng t s c nm trong h thng li.
i vi xe nhiu cu ch ng, hin tng lch li cn c th do nhiu nguyn
nhn khc. c bit ch i v i h thng truyn lc m trong vi sai c kh p ma
st, khi c s c ca khp ma st c th cng gy hin tng lch li hay tay li nng
mt pha.
i v i xe c h thng truyn lc kiu AWD c khp ma st gia cc cu v
thng xuyn gi cu th khi h hng khp ma st ny cng gy nn sai lch tc
chuyn ng ca hai cu v t s rt kh iu khin chnh xc hng chuyn ng.
Trong trng hp k trn c th tho cc ng truyn th chy t bng mt cu
trong thi gian ng n, nhm loi tr nh hng ca khp ma st v pht hin h hng
trong h thng li.
3. Kim tra cc gc t bnh xe dn hng
a. Xc nh cc gc t bnh xe bng dng c c kh o gc

S dng ng h bt nc v
hp o gc hnh 10.18 kim tra cc
gc:
- Gc dong bnh xe .
- Gc nghing ngang ca tr quay
ng .
- Gc nghing dc ca tr quay
ng
.
a1. Kim tra gc dong bnh xe
- Kch cu trc ln.
- Bt ng h bt nc vo bulng
bt lp v tr trn cng, quay
mt ng h xung, iu chnh
ng h v tr thng bng v
song song vi mt phng ng
bt nc v tr 0 ca thang o
8, hnh 10.19.
Hnh 10. 18 Cu to ca ng h
0
- Quay bnh xe i 180 xung pha
bt nc M2142
di thp nht mt ng h s
1-thang o gc lch ; 2-cht xoay
quay ln, gi tr ca bt nc
ca ng h quanh trc 3; 3-tr c;
dch chuyn trn thang o 8
4-m kp; 5,5- tay vn, tay hm; 6l gc .
thn dng c; 7-thang o gc lch
Vi t c h thng treo c lp c
; 8-thang o gc lch
th iu chnh c gc nh bc lch tm
v ren ca n ng 2 n i thanh chng 3 vi
n di 1, hnh 10.20. Vi t c h
thng treo ph thuc gc khng iu
chnh c. Nu khi kim tra khng ng
tiu chun th phi kim tra li khe h cht
chuyn hng, cong ca cu dn hng.
0
0
= -5 5

Hnh 10. 20. V tr iu chnh gc

Hnh 10. 19 Kim tra gc

1-n di. 2-v tr iu chnh (bc lch

tm v ren). 3-thanh chng.

a2. Kim tra gc nghing ngang ca tr quay ng

Khi kim tra , phi quay bnh

xe i 1 gc, xc nh c gc quay
ngi ta thm hp o gc, dng c gm
hai a gim ma st bnh xe khi quay
7 v 8. Thn hp o 1, bng khc vch
2, kim ch 3 lin v i ch t quay 4 v
khung ca thanh ta 5, hnh 10.21 Thao
tc kim tra:

Hnh 10. 21. Kim tra gc nghing ngang

1-thn hp o; 2-bng khc vch; 3-kim
ch ; 4 - cht quay; 5-khung ca thanh ta;
6-ng h bt nc; 7,8-a gim ma st;
9-thang o gc lch ;10-gi tr bt nc
dch chuyn trn thang o; 12-thang o
gc lch ; 13-thang o gc lch

- Kch cu trc, tng cp a di bnh xe dn hng (hai a quay mt li

tip xc vi nhau), h kch.
- Quay v lng bnh xe v tr i thng, nn bng phng.
- t cc hp o gc, lp gi ca kim 3 v khung thanh t 5 vo cht 4 lp thanh
t 5 st vo lp bnh xe.
- Lp ng h bt nc vo bu lng bt lp, quay mt ng h ln trn, iu
chnh ng h bt nc nm trong mt phng nm ngang v thanh o 7 song song
vi mt phng quay bnh xe.
0

- Quay v lng v bn tri mt gc 20 (nh quan st hp o), quan st gi tr

ca thang o khi bt nc dch chuyn v quay tay li v pha phi qua v tr trung
0
0
gian 20 (tng cng v hai pha l 40 ), quan st s dch chuyn ca bt nc.
0
0
Gi tr dch chuyn bt nc v hai pha s l gc . = 0 16
a3. Kim tra gc nghing dc ca tr quay ng
Mi thao tc o, cch lp t ng h nh kim tra gc (nhng ch : ng
h bt nc nm trong mt phng nm ngang v thang o 1 vung gc vi mt
phng quay bnh xe).
0

= -3 10
0

Nu quay bnh xe quanh cht chuyn hng 90 th s phn nh c gc ,

0
trn ng h, nhng thc t quay bnh xe v hai pha 40 nn ngi ta hiu chnh
thang o nh gi ng gc , khi ch cn quay bnh xe nh kim tra trn.
b. Xc nh chm

4
3

Hnh 10.22 Kim tra chm

1-ng trt. 2-kim ch. 3-dy xch. 4u t

Hnh 10. 23. iu chnh

chm

chm c th kim tra trn thit b o trt ngang ca bnh xe dn hng

v thng qua tr s lc trt ngang nh gi chm. Khi kim tra tr s ch trn
bng in t thng 5mm nu ln hn phi iu chnh li chm. C th dng
dng c n gin l thc o chm c th thay i c chiu di, hnh 10.22. Tin
hnh o: xe v tr i thng, n n b ng ph ng, t th c o chm t vo ch
phnh to nht ca lp v nm trong mt phng ngang qua tm bnh xe, iu chnh si
dy xch 3 chm t. nh du phn vo v tr hai cht t 4 trn l p, quan st kim ch
ca thc khc v ch (khong cch B). y xe tin v pha tr c (gi v lng xe
vn chuyn ng thng) sao cho du ph n chuyn v pha sau v u dy xch 3 chm
t, o khong cch gia hai im nh du phn (khong cch A)
chm = A-Bmm. Ta o nhiu ln v ly gi tr trung bnh nh gi .
Vi xe con = (1,53,5)mm, xe ti = (1,5 5)mm.
Nu chm khng ng qui nh phi tin hnh iu chnh li bng cch ni
cc bu lng hm u n ko ngang, dng cl ng thay i chiu di n ko ngang
iu chnh chm, hnh 10.23. iu chnh xong vn bu lng hm li.
c. Chn on trn b o trt ngang bnh xe tnh v ng
Khi bnh xe t nghing trn b mt ng s to nn lc ngang tc dng ln
ng. Gi tr lc ngang ty thuc vo k t cu xe v c cho bi nh sn xut. Vic
t nghing bnh xe ph thuc vo cc thng s kt cu ca n dn ng li, gc
nghing trc bnh xe v h thng treo. Thng s ny nh hng rt ln n kh n ng
quay vng, n nh chuyn ng thng, lc t trn vnh li, v vy vic xc nh lc
ngang l mt thng s chn on quan trng.
Thit b o l c ngang c tn gi l thit b o tr t ngang tnh bnh xe.
Thit b o trt ngang tnh c hai loi chnh: mt bn trt v hai bn trt.
S nguyn l ca thit b mt bn trt m t trn hnh 10.24.

Hnh 10.24. S nguyn l ca thit b o trt ngang

Thit b bao gm: bn trt ngang t bnh xe, bn trt c th di chuyn trn
cc con ln trn, nhng b gi li nh g i im ta mm bin dng bng l xo cn
bng. L c ngang t trn bn trt, do ti tr ng th ng ng ca bnh xe sinh ra, gy
nn bin dng l xo v dch chuyn bn trt. Cm bin o chuyn v ca l xo v ch
th trn ng h gi tr trt ngang.
Thit b c hai bn tr t ngang cho php o vi ch th c lp ca tng bnh
xe, do vy c chnh xc cao hn.

Hnh 10.25. Thit b o trt ngang loi hai bn trt

Thit b o trt ngang bnh xe tnh ch thch hp cho vic chn on khi
t cn mi, mn cc khu khp khc cn nh. N u mn h thng cu dn hng
ln, cc loi thit b ny cho s liu o khng chnh xc (khng phn nh ng trng
thi ca gc t bnh xe).
Thit b o trt ngang bnh xe ng dng thm b gy rung in kh nn
hay thy lc to nn lc ng theo phng trt ngang c tnh cht chu k, nhm m
bo nhy ca thit b.

Hnh 10.26. S nguyn l ca thit b o trt ngang ng

Thit b i hi thm cm x l tn hiu v cho ra thng s o, sau khi x l

cc s liu ghi li c trong qu trnh rung. Cc b thit b o ng c kh nng thay
th thit b tnh nhng gi thnh cao.
Trn mt s thit b th phanh c b tr ng thi vi thit b o trt ngang.
Thit b ny i hi qu trnh o phi tun th theo quy nh ring. Chng hn khi o
trt ngang, bn tr t c nng ln, tch bnh xe kh i tang trng c a b o
phanh. Gi trt c thay b ng con ln c kh nng trt bn, ng th i khi th
phanh con ln ng vai tr b o tc bnh xe. Khi th phanh con ln lm vic nh
b o tc .
Ngy nay, cc thit b ny c tch ri, nhng s dng chung h thng ch th
v b tr trong cng khu vc chn on.

Hnh 10.27. B o phanh kt hp vi o trt ngang

d. Xc nh gc t bnh xe trn b th chuyn dng

S sai lch v tr b tr cc gc t bnh xe cn do mt s nguyn nhn khc,
vic ch n on bng cc thit b ni trn c th khng phn nh ng cc trng thi
kt cu t bnh xe tng quan vi khung hay v.

Thit b o gc t bnh xe bng nh sng laser (hay hng ngoi) cho php xc
nh cc thng s kt cu
gc t bnh xe chnh
xc hn.
Thit b bao gm:
- Cc gi o lp
ti bnh xe bng cc c
cu nh v chc chn
trn vnh bnh xe. Mt
phng thng ng ca
gi chp nguyn dng v
tr ca bnh xe. Trn gi
c lp b ngun pht
Hnh.10.28. Cu to h thng o v s

sng bng n neon laser

nguyn l
helium. Chm tia sng
1-T my, 2- Gi o lp ti bnh xe.
c pht ra thng qua
h thng quang hc nh hng truyn nh sng.
Pha trn u xe c t my gm: c cu thu nhn chm nh sng pht ra t cc
gi o t ti bnh xe trc v sau, c cu xc nh v tr chm tia sng laser, cc b
chuy n i digital nhm s ha cc s liu v v tr, mn hnh ch th, bn phm giao
tip, my in kt qu, cc b nh ng, cc b lu tr d liu.
Nguyn l o c thc hin nh sau:
Chm sng t gi o cc bnh sau chuyn dc thn xe v gi o bnh trc v
chuyn v t my u xe.
Chm sng t gi o bnh xe trc v chuyn v t my u xe.
Cc chm tia pht ra t cc gi tr o c ghi v lu tr trn my bao gm v
tr tng i ca cc bnh xe vi khung v xe. Cc s liu ny hin th trn mn hnh,
khi trong b lu tr c sn s liu ca xe, mn hnh c th cho php so snh d liu
v hin th mc ph hp vi s liu chun tin nh gi kt qu.
Thc hin o tin hnh theo trnh t sau:
t xe ln b nng thch hp, lp cc mm gia bnh xe v b nng, nu l bnh xe
dn hng phi lp mm xoay.
Nhn mnh u xe v ui xe h thng nm v v tr xc nh.
Lp cc gi o vo cc bnh xe v t bnh xe v tr i thng, iu chnh cc
gi tr o hng chm tia sng v t my bng cch ng t my v ng in cho
gi o.
Hiu chnh mn hnh hin th s liu ca chm tia.
Xc nh gc dong bnh xe, ghi s liu vo b nh (n phm MEMORRY).
Xc nh gc nghing ngang, gc nghing dc tr ng, ch m bnh xe,
0
bng cch quay bnh xe dn h ng i khong 20 , ghi s liu vo b nh. Quay tr
li bnh xe dn hng v v tr i thng, ghi s liu vo b nh.
Cho hin th s liu.
So snh vi cc s liu chun. nh gi, kt lun.

Cc thng s thu c bao g m cc thng s gc t bnh xe. Thit b ny c

chnh xc cao, c th dng trong chn on trng thi k thu t t con, t ti
nngkhi ang s dng, sa cha, sau s c ln nh: m, , va chm
4. Chn on v iu chnh c cu li
a. r c cu li
Chn on c cu li bng cch o r c thc hin khi kha cng phn b
ng c cu li, xc nh r trn vnh li (tng t nh xc nh r h thng li)
Kt hp vic o r h thng li, s dng phng php suy lun loi tr, xc
nh khu vc hay chi tit b mn, h hng.
b. Xc nh kh nng h hng trong ton b gc quay ca c cu li
Nng ton b bnh xe cu trc dn hng, quay vnh li ti v tr tn cng bn
phi v bn tri, pht hin cc h h ng trong c cu li v r vnh li cc v tr,
c bit v tr tn cng. Vic xc nh ny c th dng cm nhn thay i lc quay
vnh li hay nh lc k.
c. iu chnh c cu li
cc c cu li kiu trc vt - con ln, qut rng v ai c-thanh rng, c hai
vic iu chnh: iu chnh khe h chiu trc ca vng bi trc vt v iu chnh s vo
khp ca qut rng v ai c-thanh rng.
Vic kim tra v iu chnh khe h chiu trc ca vng bi tin hnh nh sau: x
ht du nhn trong cacte c cu li, tch khp ni gia trc vt c cu li v trc tay
li, khp ni gia n quay ng v b tr lc thu lc.
Dng tay lc n quay ng, kim tra khe h trong cc vng bi trc vt. Nu
thy c khe h, phi tho bulng, tho np di ca cacte c cu li 1 v rt m iu
chnh ra, hnh 10.29.

Hnh 10.29. iu chnh khe h chiu trc c

cu li kiu trc vt con ln
1-Np. 2-Cc te c cu li. 3-m iu chnh

Hnh 10. 30. iu ch nh khe h n khp

ca trc vt- con ln.
1-cl. 2-ai c iu chnh. 3-c hm. 4m hm

iu chnh khe h n khp ca cp truyn ng trong c cu li: c nhiu loi

c cu li khc nhau c s dng trn cc t khc nhau, tu thuc vo kt cu c
th m c cch iu chnh khc nhau nhng nguyn tc iu chnh l:

- Dch chuyn dc trc n quay ng s iu chnh c khe h n khp ca

cp truyn ng trong c cu li. V d c cu li trc vt-con ln hnh 10.30. Ta tin
hnh iu chnh nh sau:
- Tho ai c hm 3.
- Ly m hm 4 ra.
- Dng cl 1 iu chnh ai c iu chnh 2.
5. Kim tra dn ng li v khc
phc khe h
a. Cc khp ni
Kt cu ca khp ni cu rt a
dng, c loi kt cu t ng iu
chnh khe h trong qu trnh lm vic,
hnh 10.31, c loi ta phi iu chnh
hnh 10.32.
C th d dng pht hin khe
h trong cc khp ni ca c cu dn
ng li bng cch lc mnh n quay
ng trong khi xoay tay li v nm tay
vo cc khptrong
kimqu
tratrnh
hnh10.33
lm vic(a). Hnh 10.31. Loi khp cu t ng iu chnh r Nu khe h vt qu
qui nh, hy

khc phc bng cch vn cc nt c ren ca khp ni tng ng hnh 10.29 (b). Mun
vy, phi tho ch t ch nt ra, vn nt vo n ht c ri li ni nt ra n khi mt
u ca nt trng vi mt l lp cht ch.

Hnh 10. 32. Loi khp cu khng t ng iu chnh r 1cht cu. 2-gi cht cu. 3-ai c iu chnh. 4-cht ch

Hnh 10. 33. Kim tra (a) v khc phc (b) khe h trong cc khp ni dn

b. Kim tra khe h cht chuyn hng

bnh xe v tr thng.
Kch cu bnh xe khng tip t.
G ng h so 1 vo dm cu 3, iu chnh u o t vo mm phanh 2, xoay
mt ng h kim ch v tr s 0.
+ Kim tra, iu chnh khe h hng trc hnh 10.34 a.
Dng cn l o khe h pha di c a dm cu vi mt cam quay, khe h ny
phi 1,5mm. Nu khe h ln hn ta phi tho cam quay khi du cu v thm m
mt u dy hn gim khe h hng trc.

+ Kim tra khe h hng knh

hnh 10.34 b.
H kch bnh xe ng trn mt t.
Tr s ch trn ng h l khe h h
ng knh u. u 0,75mm, nu khe h
ln hn ta phi thay bc cht chuyn
hng mi.

Hnh 10. 34. Kim tra khe h cht chuyn

hng 1- ng h so; 2- mm phanh; 3dm cu

6. Chn on h thng li c tr lc
a. Xc nh hiu qu ca tr lc

 t ng yn ti ch, khng n my, nh tay li v hai pha cm nhn lc

vnh li. Cho ng c hot ng cc s vng quay khc nhau: chy chm, c ti, gn
ti ln nht, nh tay li v hai pha cm nhn lc vnh li.
So snh b ng cm nhn lc trn vnh li hai trng thi, bit c hiu qu
ca tr h thng lc li.
b. i vi h thng c tr lc thy
lc b1. Kim tra bn ngoi
Trc khi kim tra cht lng ca h thng tr lc thy lc cn thit phi xem
xt v hiu chnh theo cc ni dung sau:
S r r du tr lc xung quanh bm, van phn phi, xi lanh lc, cc ng ng
v ch ni.
Kim tra, iu chnh cng dy ai ko bm thy lc.
Kim tra lng du v cht lng du, nu cn thit phi b sung du.
Kim tra v lm sch li lc du nu c th.
b2. Xc nh hiu qu tr lc trn gi mm xoay
Vic xc nh hiu qu ca tr lc cn c th xc nh trn mm xoay. Trnh t
tin hnh theo hai trng thi ng c khng lm vic v ng c hot ng ch
khng ti. So snh lc nh li trn vnh li
b3. Xc nh cht lng h thng thy lc nh dng c chuyn dng o
p sut
Xc inh ch t lng h thng thy lc bng cch dng ng h o p sut sau
bm, nh trn hnh 10.35.
Dng c o chuyn dng gm: mt ng ng ni thng ng du, trn c
b tr u n i ba ng d n d u vo ng du o p sut, ng h ny c kh nng
2
o n 150 kG/cm , pha sau l van kha ng du cung cp cho van phn phi.
Dng c ny c lp ni tip trn ng du ra c cu li.
+
Sau khi lp dng c vo
ng du, cho ng c lm
vic, ch cho h thng nng
ln ti nhit n nh (sau 15
n 30 giy).
+
Tin hnh x ht khng
kh trong h thng thy lc
bng cch: nh tay li v hai
pha, ti cc v tr tn cng
dng vnh li v gi ti ch
khong 23 pht.
Hnh 10.35. o p sut bm bng dng c chuyn dng

+ ng c lm vic v i ch khng ti, m ht van kha c a dng c o

chuyn dng du lu thng. Xc nh p sut lm vic ca h thng trn ng h
(p1) tng ng khi t chy thng.

ng ht van kha
+ ng c lm vic vi s vng quay trung
ca ca bm khng
bnh, dng c kha kn ng du. Xc nh p sut
ti trn
lm vic ng h (p2).
+ M hon ton van kha, ng c lm vic ch khng ti, quay
vnh li n v tr tn cng, gi vnh li v xc nh p sut trn ng h, p
sut phi quay v tr s p2.
V d trn t HINO FF cc gi tr o kim
2
nh sau: p1 = 500,5kG/cm ( 800
vng/pht)
2
p2 = 122130kG/cm ( 2000
2
vng/pht) p3 = 122kG/cm (
800 vng/pht)
Nh vic kim tra nh trn c th xc nh cht lng bm, van iu p
v lu lng, van phn phi xi lanh lc.
b4. Xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st phn b
ng
Xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st phn b ng c
th thc hin bng cc phng php sau:
+ Cho u xe ln cc b kiu mm xoay c ghi . Dng vnh li ln
lt nh ht v hai pha, xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st
s chuyn ng ca phn b ng:
- Nu c cu li chung vi xi lanh lc, quan st s dch chuyn ca:
n ngang li (c cu li bnh rng thanh rng), n quay ng (nu c cu li
trc vt cu bi thanh rng bnh rng)
- Nu xi lanh lc t ring, quan st s dch chuyn ca cn piston xi
lanh lc.
+ Khi khng c mm xoay chia c th tin hnh kim tra nh sau:
nng bnh xe ca cu trc ln khi mt ng, quan st s chuyn ng ca
phn b ng nh trn.
c. i vi h thng c tr lc kh nn
c1. Kim tra nhanh
+ chng dy ai ko my nn kh, lin kt my nn kh vi ng c.
+ Theo di s r r kh nn tr lc khi xe ng yn v khi xe chuyn
ng c
nh li.
+ Kim tra p sut kh nn nh ng h trn bng tablo: khi ng
2
ng c, m bo np y kh nn ti p sut nh mc (khong 8 kG/cm )
sau thi gian 2 pht.
+ Kim tra nc v du trong bnh cha kh, cng vic ny cn kim tra
thng xuyn, nu thy lng nc v du gia tng t xut cn xem xt cht
lng ca my nn kh.
c2. Kim tra my nn kh v van iu p
Xc nh cht lng my nn kh bng ng h o p sut kh nn sau
my nn:

- Nu p sut qu nh (so vi p sut nh mc) th c th do my nn

kh cht lng km, h ng ng kh nn, sai lch v tr van iu p v van
an ton.
- Nu p sut qu ln chng t van iu p v van an ton b hng.
c3. Xc nh cht lng h thng tr lc

Xc nh cht lng h thng tr lc bao gm: cm c cu li, van phn phi,

xy lanh lc: tin hnh nng cu dn hng, nh li v cc pha u n, o l c tc
dng ln vnh li theo hai chiu, quan st s d ch chuyn ca cn piston lc. Nu thy
c hin tng lc vnh li khng n nh, s di chuyn ca cn piston lc. Nu thy c
hin tng vnh li khng n nh, s di chuyn ca cn piston lc khng u n l
do cm c cu li, van phn phi, xi lanh lc h hng.

10.3. CHN ON H THNG TREO

10.3.1. Nhim v v cu to
1. Nhim v
Lin kt gia dm cu vi khung hoc v t.
2. Cu to
H thng treo trn t bao gm: b phn n hi, b phn dn hng, b phn
gim chn, b phn n nh ngang thn xe.
a. Phn loi tng qut v h thng treo
H thng treo ph thuc c d m cu cng, trong bao gm: h thng treo ph
thuc n (dng cho treo mt cu) t trn cu trc hoc cu sau v h thng treo
ph thuc cn bng t trn cu kp cc cu sau t nhiu cu.
H thng treo c lp, cc dng kt cu c bn:
H thng treo n ngang bao gm: hai n ngang, mt n ngang, t trn cu
trc, cu sau.
H thng treo n dc bao gm: n dc n v n dc c thanh ngang lin
kt ch t trn cu sau.
H thng treo n cho: t trn cu sau.
b. Phn loi b phn n hi
Nhp l: loi mt l, loi nhiu l b thnh b nhp, loi i xng, loi khng
i xng. Nhp bao gm: l nhp, quang nhp, bu lng nh v, cao su gi nhp hn ch
hnh trnh.
L xo xo n c: l xo tr, l xo cn, l xo xp phng, loi c tit din iu, loi
c tit din thay i
Thanh xon: thanh xon n, thanh xon ghp b, loi tit din trn, tit din
vung hay su cnh.
Ngoi ra cn c cc d ng b phn n h i c bit nh: kh nn, kh nn-thy
lc-in t, n hi bng cao su, b phn n hi kt hp vi gim chn
c. Phn loi gim chn
B gim chn gm: xi lanh, piston, van v c cc loi:
Gim chn ng mt lp v c t trn t con.
Gim chn ng hai lp v thng dng c t trn t con, t ti v t but.
Gim chn ng mt lp v c kh nng dp tt dao ng rt cao, nhng li c
bn thp (bng 80% tui th ca loi hai lp v) nn ch dng trn t con c gi
thnh cao.

d. Kt cu thanh n nh ngang
Ty thu c yu cu v kh nng lm vic ca h thng treo trn t, m c th
c mt thanh n nh hay khng. Phn ln t con, t but v trn mt s t ti c
b tr thanh n nh ngang. Thanh n nh ngang thng b tr ngang theo cu xe v
s lm vic khi thn xe b nghing lch v mt pha, to iu kin gim gc nghing
ngang v sn u ti trng cho hai bn thng xe ca cng mt cu.
Thanh n nh c kt cu a dng, phn l n l ch U tit din trn, hnh dng
v kch thc cu to ty thu c vo yu cu gy nn m men chng lt, khng nht
thit tun th theo ti trng ca t.
3. Mt s tiu chun trong kim tra h thng treo
a. Tiu chun v n
n trn t do nhiu nguyn nhn. Cc ch tiu di y l n tng hp:
n do h thng treo, truyn lc, do ng c qua kh th i v do to nn ngun rung
ng t ng c, do cu trc thng, v xe gy nn Khi tin hnh kim tra h thng
treo c th o t xc nh mt s ln kt lun nguyn nhn.
Tiu chu n v n chung cho ton xe ph thu c vo phng php o: t
microphone thu bn trong xe nhm o n trong xe, t microphone ngoi nhm o
n ngoi. Cc ch tiu di y dng cho xe mi khi xut xng.
Cc tiu chun v n yu cu o trong khi xe ng yn n my v khi xe
chuyn ng. Nh ng nu n nh hng ca h thng treo cn thit kim tra
n khi xe chuyn ng. Nu c th kim tra n khi xe ng yn th c th thu c
cc thng tin loi tr nh hng ca cc thng s khc.

Hnh 10.36. H thng treo xe Zil 130

0

- Cc thng s n cho php ca ECE (N 41; N 51)-1984 cho cc loi t khc

nhau, khi th trn ng tt 80 km/h cho trong bng.
- Cc thng s n cho php ca Vit Nam TCVN 5948:1999 khi th trn
ng tt 50 km/h cho trong bng.

Bng. Cc thng s n cho php ca ECE

n trong ECE N0 41
Loi xe*

n dB (A)
khng qua

n ngoi ECE N0 51
Loi xe*

n dB(A)
khng qu

M1- t con

80

M1- t con

80

M2- t but n 5 tn

82

M2- t but c ti <3,5 tn

81

M3- t but hn 5 tn

82

M2, M3 t but c ti >3,5 tn

82

t but

82

M2, M3 t but c ng c
>147kW

85

Cc loi but

84

80

Ch thch: (*) Loi xe xem trong phn loi xe.

N2 t ti c ti <3,5 tn

81

N2, N3 t ti c ti <12 tn

86

N3 t ti c ti >12 tn ng c
>147kW

88

Bng. Cc thng s n ngoi cho php ca Vit Nam 1999.

n ngoi TCVN 5948:1999
Loi xe

n dB (A) khng qu

M1 t con

7477

M2- t but c ti <3,5 tn

7679

M2, M3 t but c ti >3,5 tn

7883

M2, M3 t but c ng c >147kW

7784

N2, N3 t ti c ti <12 tn

7883

N3 t ti c ti >12 tn ng c >147kW

7784

b. Tiu chun v bm ng ca ECE

Trong khong tn s kch ng t thit b gy rung, gi tr bm dnh bnh xe
trn nn khng nh hn 70%

Tiu chun v bm ng

10.3.2. H hng ca h thng treo

1. B phn dn hng:
Mn cc khp tr, khp cu.
Bin dng khu: n ging, b , b xoay, dm cu, nhp l, quang treo.

Sai lch cc thng s cu trc, cc ch iu chnh, vu gim va, vu tng

cng
Cc h hng ny s lm cho bnh xe mt quan h ng hc, ng lc hc ng,
gy nn mi mn lp nhanh, mt kh nng n nh chuyn ng, mt tnh dn hng
ca xe Ty theo mc h hng m biu hin ca n r nt hay m.
2. B phn n hi
B phn n h i quyt nh tn s dao ng ring ca t, do vy khi h hng
s nh hng nhiu ti cc ch tiu cht lng k trn.
Gim cng, hu qu c a n l gim chiu cao ca thn xe, tng kh nng va
p cng khi phanh hay tng t c, gy n, ng thi dn ti tng gia tc dao ng thn
xe, lm xu m du khi xe i trn ng xu.
B kt nhp do ht m bi trn lm tng cng, hu qu c a vic b cng
nhp lm cho t chuyn ng trn ng xu b rung xc mnh, mt m du chuyn
ng, tng lc tc dng ln thn xe, gim kh nng bm dnh, tui th ca gim chn
trn cu xe s thp.
Gy b phn n hi do qu ti khi lm vic, hay do mi ca vt liu. Khi gy
mt s l nhp trung gian s dn ti gim cng. Khi b gy cc l nhp chnh th b
nhp s m t vai tr ca b phn dn hng. Nu l l xo xon c hay thanh xon b
gy, s dn ti mt tc dng b phn n hi.
V tng cng ca h thng treo lm mm b phn n hi, tng ti trng tc
dng ln b phn n h i. V t hn ch hnh trnh cng tng ti tr ng tc dng ln
b phn n hi. C hai trng hp ny u gy nn va p, tng n trong h thng
treo. Cc ting n ca h thng treo s lm cho ton b thn xe hay v xe pht ra ting
n ln, lm xu mi trng hot ng ca t.
R lng cc lin kt nh : quang nhp, ai kp, gi l xou gy nn ting
n, x lch cu t, kh iu khin, nng tay li, tng n khi xe hot ng, d gy
tai nn giao thng.
3. B phn gim chn
B ph n gim chn cn thit phi lm vic vi lc cn hp l nhm dp tt
nhanh chng dao ng thn xe. H hng ca gim chn dn ti thay i lc cn ny.
Tc l gim kh nng dp tt dao ng ca thn xe, c bit gy nn gim mnh
bm dnh trn nn ng.
Cc h hng thng gp l:
Mn b i xy lanh, piston. Piston xi lanh ng vai tr dn hng v cng vi sc
mng hay pht lm nhim v bao kn cc khoang du. Trong qu trnh lm vic ca
gim ch n piston v xi lanh dch chuyn tng i, gy mn nhiu trn piston, lm
xu kh nng dn hng v bao kn. Khi , s thay i th tch cc khoang du, ngoi
vic du lu thng qua l tit lu, cn chy qua gia khe h ca piston v xi lanh, gy
gim lc cn trong c hai hnh trnh nn v tr, mt dn tc dng dp tt dao ng
nhanh.
H pht bao kn v chy du ca gim chn. H hng ny hay xy ra i vi
gim ch n ng, c bit trn gim chn ng mt lp v. Do iu kin bi trn c a pht
bao kn v cn piston hn ch, nn s mn l khng th trnh c sau thi gian di s
dng, du c th chy qua khe pht lm mt tc dng gim chn. S thiu du gim

chn hai lp v dn ti lt khng kh vo bung b, gim tnh cht n nh lm vic.

gim ch n mt l p v, s h pht bao kn dn ti y ht du ra ngoi v gim nhanh
p sut. Ngoi ra s h pht cn ko theo bi bn bn ngoi vo v tng nhanh tc
mi mn.
Du bin ch t sau mt thi gian s dng. Thng thng du trong gim chn
c pha thm ph gia c bit tng tui th khi lm vic nhit v p sut
thay i. Gi c nht trong khong thi gian di. Khi c n c hay tp cht ha
hc ln vo d lm du bin cht. Cc tnh ch t c l thay i lm cho tc dng ca
gim chn mt i, c khi lm b kt gim chn.
Kt van gim chn c th xy ra hai d ng: lun m hoc lun ng. Nu cc
van kt m th lc cn gim chn b gim nh. N u van gim chn b kt ng th lc
cn gim chn khng c iu chnh, lm tng lc cn gim chn. S kt van gim
chn ch xy ra khi du thiu hay b bn, pht bao kn b h. Cc biu hin ca h
hng ny ph thuc vo cc trng thi kt ca van hnh trnh tr hay van lm vic
hnh trnh nn, van gim ti
Thiu du, ht du u xut pht t cc h hng c a ph t bao kn. Khi thiu
du hay ht du gim chn vn cn kh nng dch chuyn th nhit pht sinh trn v rt
ln, tuy nhin khi cng ca gim chn thay i, lm xu chc nng ca n. C
nhiu trng hp ht du c th gy kt gim chn, cong trc.
Do qu ti trong lm vic, cn piston gim chn b cong, gy kt hon ton
gim chn.
Nt cao su ch lin kt c th pht hin thng qua quan st cc u lin kt. khi
b v nt t chy trn ng xu gy nn va chm mnh, km theo ting n.
Cc h hng ca gim chn k trn c th pht hin thng qua cm nh n v
m du chuyn ng, nhit v ngoi gim chn, s chy du hay o trn b kim tra
h thng treo.
4. Bnh xe
Bnh xe c th c coi l mt phn trong h thng treo, cc thay i chnh
trong s dng l: p sut lp, mn, mt cn bng
5. Thanh n nh
H hng c a thanh n nh ch yu l: nt cc gi t a cao su, gim cng,
h hng cc n lin kt. Hu qu ca cc h h ng ny cng tng t nh ca b
phn n hi, nhng xy ra khi t b nghing hay chy trn ng c sng ghnh.

10.3.3. Kim tra, iu chnh h thng treo

- Quan st s rn nt ca nhp, vn cht cc mi ghp: quang nhp, cc u c
nh, di ng ca nhp...
- Bi trn cho c nhp.
- o vng tnh ca nhp so snh vi tiu chun, nu khng m bo phi
thay mi.
- Kim tra mn ca c nhp, bc c nhp.
- i vi gim chn phi kim tra r r du (vi gim chn ng, r du nhiu
phi thay mi, vi gim chn n b xung du gim chn qua l b xung du), xit
cht cc mi ghp...

10.4. CHN ON H THNG PHANH

10.4.1. Nhim v v cu to chung ca h thng phanh
1. Nhim v
H th ng phanh dng gim tc ca t cho n khi dng li hn, m
bo tnh nng an ton khi s dng t.
2. Cu to
Cu to ph thuc tng loi h thng phanh.
a. Phn loi h thng phanh
Theo kt cu
- H thng phanh th y lc: thng gp trn t con, t ti nh (tng trng
lng khng qu 12 tn) v c th chia ra:
+ Phanh thy lc n gin, gm c: bn p, xi lanh chnh, xi lanh bnh xe, c
cu phanh.
+ Phanh thy lc c tr lc bn p phanh, cc dng tr lc l: tr lc chn
khng, in t (dng cho t nh), tr lc kh nn, thy lc (dng cho t ti nh v
va).
+ Phanh thy lc c iu chnh lc phanh cho bnh xe, cc b iu chnh
thng dng l: b iu ha lc phanh n gin (trn c s van hn ch p sut cho
cc bnh xe cu sau), b iu chnh t ng chng trt lt (iu chnh s phanh theo
kh nng chng b cng bnh xe ABS)
- H th ng phanh kh nn: thng gp trn t ti, t but loi va, nng v
c th chia ra:
+ Phanh kh nn n gin gm: bn p, van phanh, my nn kh, b iu p,
bnh cha kh nn, bu phanh bnh xe, c cu phanh.
+ Phanh kh nn c iu chnh lc phanh, cc b iu chnh thng dng l: b
iu chnh n gin, b iu chnh t ng chng trt lt (iu chnh phanh theo kh
nng chng b cng bnh xe ABS)
- H thng phanh thy lc kh nn: thng gp trn t ti nh v trung bnh
(tng trng l ng 6 tn n khng qu 22 tn). H thng phanh loi ny dng cht
lng iu khin c cu phanh thng qua xi lanh bnh xe nh h thng phanh thy lc,
vic to p lc cho cht lng nh h thng cung cp kh nn qua van phn phi v xi
lanh kh nn. H thng ny cho php c cc u im chung ca c h thng kh nn v
h thng thy lc.

Hnh 10.37. S h thng phanh kh nn xe ZIL 130

Vic chia hai dng phanh c th c thc hin ti van phn phi kh nn hay
ti xi lanh chnh thy lc.
Theo s dng dn ng: dn ng iu khin mt dng, hai dng.
Theo qui chun ca qu c t ch cho php dng loi dn ng iu khin hai
dng, cc dng iu khin lm vic c lp vi nhau, nhm trnh xy ra mt phanh
cng mt lc trn tt c h thng phanh, nng cao tin cy, an ton cho xe khi
chuyn ng. Cu trc hai dng c th l: c lp, song song (b tr hn hp).
Theo v tr c cu phanh: b tr trong lng bnh xe, b tr cnh cu xe.
Theo tiu chun kim tra cht lng phanh:
- Loi M: M1 cho t con, M2 cho t but c tng trng lng n 5 tn, M3
ln hn 5tn.
- Loi N dng cho t ti: N1 cho t ti c tng trng lng n 3,5 tn, N2
t 3,5 n 12 tn, N3 ln hn 12 tn.
- Loi O dng cho cc loi rmoc v bn rmoc.
b. Phn loi c cu phanh
C cu phanh dng tang trng.
C cu phanh dng a.
Kt cu ca phanh a rt a dng, cc chc nng hon thin nhiu, chng hn:
trong cc phanh a nm trn bnh xe sau thng c c cu lin ng iu khin vi
phanh tay, c cu t ng iu chnh khe h m phanh v a phanh, cm bin o tc
quay ca bnh xeDo cc h hng xy ra c th l cc biu hin khng r rng.
Vic phn tch h hng v chn on k thut cn nm chc kt cu c th ca chng.
3. Mt s tiu chun c bn trong kim tra hiu qu phanh
a. Cc yu cu c bn khi kim tra h thng phanh

H thng phanh l mt h thng m bo an ton chuyn ng cho t. Do

vy phi chp hnh nhng yu cu kim tra kht khe, nht l i vi t thng xuyn
hot ng tc cao. Cc yu cu sau:
- Phi m bo nhanh chng dng xe khn cp trong bt k tnh hung no. Khi
phanh t ngt, xe phi dng sau sau qung ng phanh ngn nht, tc l c gia tc
phanh cc i.
- Phi m bo phanh gim tc t trong mi iu kin s dng, lc phanh
trn bn p phi t l vi hnh trnh bn p, c kh nng r phanh khi cn thit. Hiu
qu phanh cao v phi km theo s phanh m du m bo phanh chuyn ng vi
gia tc chm dn bin i u n gi n nh chuyn ng ca xe.
- Ti thiu trn t phi c hai h thng phanh l: phanh chnh v phanh d
phng (phanh chn v phanh tay). Hai h thng u phi sn sng lm vic khi cn
thit. Dn ng phanh tay v phanh chn lm vic c lp khng nh hng ln nhau.
Phanh tay c th thay th phanh chn khi phanh chn c s c. Phanh tay dng gi
nguyn v tr xe trn ng bng cng nh trn dc nghing theo thit k ban u.
- Lc iu khin khng qu ln v iu khin nh nhng, d dng k c iu
khin bng chn hoc bng tay.
- Hnh trnh bn p phanh hoc tay phanh phi thch hp v nm trong phm
vi iu khin c th ca ngi s dng.
- H thng phanh cn c nhy cao, hiu qu phanh khng thay i nhiu
gia cc ln phanh. chm tc dng phi nh v c th lm vic nhanh chng to
hiu qu phanh t ngay sau khi va mi thi phanh.
- Khi phanh lc phanh pht sinh ra gia cc bnh xe cng mt cu phi bng
nhau, Nu c sai lch th phi nh trong phm vi cho php. Khi th phanh trn ng
phi ng qu o mong mun theo iu khin.
- Cc h thng iu khin c tr lc phanh, khi b h hng tr lc, h thng
phanh vn c iu khin v c tc dng ln t.
- m bo tin cy s dng ca t trong c h thng v cc chi tit trong h
thng, nht l cc chi tit bao kn bng vt liu cao su, nha tng hp.
- Cc c cu phanh phi thot nhit tt, khng truyn nhit ra cc khu vc lm
nh hng ti s lm vic ca cc c cu xung quanh (lp xe, moay ) phi d dng
iu chnh, thay th cc chi tit h hng.
b. Mt s tiu chun c bn trong kim tra
Cc quc gia khc nhau u c tiu chun ring cho ph hp vi mc pht
trin kinh t, chnh v vy cc tiu chun s dng u khng ging nhau. Tiu chun
c bn trong kim tra hiu qu phanh cho trong bng 10.1 ca ECE R13 Chu u, v
ca TCVN 6919-2001 Vit Nam trong trng hp lp rp, xut xng t.
0
+ Khi phanh xe trn ng qu o chuyn ng ca t khng lch qu 8 so
vi phng chuyn ng thng v khng b lch bn 3,50m.
+ Tiu chun kim tra cht lng phanh chn dng trong kim nh lu hnh
ca Vit Nam do b GTVT ban hnh trong bn 10.2. Tiu chun ngnh 224-2000.
Cng trong tiu chu n ny yu cu cho phanh tay: khi phanh tay (phanh dng
xe) xe c dng trn dc ( dc 20%), hay lc phanh trn bnh xe kim tra trn b
th khng nh hn 16% trng lng t.

Tiu chun Chu u: ECE-R13

ECE-R13
Trng lng ln

t ch ngi
t con

Phanhtay

Phanh

chnh

(chn)

Tc ban u (v)
km/h
Cng thc tnh ton gn
ng qung ng
phanh

t ch hng

T but

t c tng trng lng

M1

M2

M3

3,5Tn
N1

80

60

60

80

2
0,1v + v
150

2
0,15v + v
130

60
2

0,15v + v (*)
130

50,7

Gia tc chm dn trung

5,8

5,0

5,0

Lc bn p max N

500

700

700

Thi gian chm tc

dng max s

0,36s

0,54s

0,54s

Tc ban u phanh
(v) km/h

80

36,7

61,2

36,7

36,7

Cng thc tnh ton gn

ng qung ng

60
2

60

70
2

phanh

0,1v + 2v
150

Qung ng phanh m

93,3

64,4

Gia tc chm dn trung

2,9

2,5

bnh m/s

>12Tn
N3

60

Qung ng phanh m
bnh m/s

36,7

>3,5tn,12T
n N2

50

40
2

0,15v + 2v
130

0,15v + 2v (*)
115

64,4

95,7

54,0

38,3

2,2

Lc tay ko max N

400

600

600

Ch thch: (*)-Cng thc tnh ton gn ng qung ng phanh ly bng n,v tnh
bng km/h
Tiu chun ngnh 22-TTN 224-2000
22-TCN 224:2000
Trng lng ln nht

t ch ngi
t con

t ch hng

t but
8,0Tn

t ti

>8,0Tn

8,0Tn

>8,0Tn

Tc ban u phanh
(v)km/h

30

30

30

30

30

Qung ng phanh m

7,2

9,5

11,0

9,5

11,0

Gia tc chm dn ln

5,8

5,0

4,2

nht m/s

5,0

10.4.2. H hng ca h thng phanh

1. C cu phanh
a. Mn cc c cu phanh
Qu trnh phanh xy ra trong c cu phanh c thc hin nh ma st gia
phn quay v phn khng quay, v vy s mi mn c a cc chi tit m phanh v i tang
trng hay a phanh l khng trnh khi. S mi mn ny lm tng kch thc b mt
lm vic ca tang trng, gim chiu dy m phanh, tc l lm tng khe h m phanh

v tang trng khi khng phanh. Khi , mun phanh hnh trnh bn p ph i ln ln
hoc vi h thng phanh kh nn thi gian chm tc dng s tng. Hu qu ca n l
lm tng qung ng phanh, tng thi gian phanh, gim gia tc chm dn trung bnh
ca t, chng ta thng ni l s mn c cu phanh lm gim hiu qu phanh ca
t. N u hin tng mn xy ra cn t th nh hng ca n ti hiu qu phanh l
khng ng k, nhng khi s mi mn tng ln nhiu s dn ti gim ng k hiu qu
phanh, ng thi lm cho ngi li phi tp trung cao x l cc tnh hung khi
phanh v s nhanh chng mt mi.
S mi mn qu mc ca m phanh c th dn ti bong trc lin kt (inh tn,
hay keo dn) gi a m phanh v guc phanh, m phanh c th ri vo khng gian nm
gia guc phanh v tang trng, gy kt cng c cu phanh.
S mi mn tang trng c th xy ra theo cc dng: b co xc ln trn b mt
ma st ca tang trng v lm bi n ng ln m men phanh, gy mo tang trng khi
phanh v c th nt tang trng do chu ti trng qu ln.
S mi mn cc c cu phanh thng xy ra:
Mn u gi a cc c cu phanh, khi phanh hiu qu phanh s gim, hnh trnh
bn p phanh tng ln (nu l h thng phanh thy lc).
Mn khng u gia cc c cu phanh, hiu qu phanh gim mnh, t b lch
hng chuy n ng mong mun, iu ny thng dn ti cc tai nn giao thng khi
phanh ngt. Cc trng thi lch hng chuyn ng thng nguy him k c khi t
chuyn ng thng, v c bit khi t quay vng v phanh gp.
b. Mt ma st trong c cu phanh
C cu phanh ngy nay thng dng ma st kh, v vy n u b mt ma st dnh
du, m, nc th h s ma st gia m phanh v tang trng s gim, tc l gim m
men phanh sinh ra. Thng thng trong s dng do m t moay , du t xi lanh bnh
xe, n c t bn ngoi xm nhp vo, b mt m phanh, tang tr ng chai cng lm
mt ma st trong c cu phanh. S mt ma st xy ra khng ng thi trn cc c cu
phanh nn s lm gim hiu qu phanh v gy lch hng chuyn ng ca t khi
phanh. Trng hp ny hnh trnh bn p phanh khng tng, nhng lc trn bn p
d c tng cng khng lm tng ng k m men sinh ra.
N u b mt ma st b nc xm nhp th c th sau mt s ln phanh nht nh,
m men phanh sinh ra s phc hi li trng thi ban u.
c. B kt c cu phanh
C cu phanh cn thit phi to cho bnh xe ln trn khi khng phanh. Trong
mt s trng h p c cu phanh b b kt do: bong tm ma st gc phanh, h hng
cc c cu hi v, do iu chnh khng ng, vt l ri vo khng gian lm vic S
b kt c cu phanh cn c th x y ra trn c cu phanh c phanh tay v phanh chn
lm vic chung trong cng mt c cu phanh.
S b kt c cu phanh s gy mi mn khng theo qui lut, ph hng cc chi
tit c cu, ng thi lm mt kh nng chuyn ng ca t tc cao. S b
phanh khi khng phanh lm tng ma st khng cn thit, nung nng cc b mt ma st
trong c cu phanh, do vy h s ma st gim v gim hiu qu phanh khi cn phanh.
Khi c hin tng ny c th pht hin thng qua s ln trn ca t hay kch bnh xe
quay trn, qua ting chm pht ra trong c cu

2. Dn ng iu khin phanh
a. i vi dn ng iu khin thy lc
Khu vc xi lanh chnh:
- Thiu du phanh.
- Du phanh ln nc.
- R r du phanh ra ngoi, r r du phanh qua cc jong, pht bao kn bn
trong.
- Du phanh b bn, nhiu cn lm gim kh nng cp du hay tt l cp du t
bung cha du ti xi lanh chnh.
- Sai lch v tr cc piston du do iu chnh khng ng hay do cc s c khc.
- Nt hay hng cc van du.
- Co xc hay r b mt lm vic ca xi lanh.
ng ng dn du bng kim loi hay bng cao su:
- Tc bn trong, bp bn ngoi ng ng dn.
- Thng hay nt, r r du ti cc ch ni.
Khu vc cc xi lanh bnh xe.
- R r du phanh ra ngoi, r r du phanh qua cc jong, pht bao kn bn
trong.
- Xc hay r b mt lm vic ca xi lanh.
H hng trong cm tr lc: bao gm cc h hng ca:
- Ngun nng lng tr lc (ty thuc vo dng nng lng truyn: chn
khng, thy lc, kh nn, hoc t hp thy lc-kh nn, in). V d: h hng ca
bm chn khng, my nn kh, bm thy lc, ngun in, ng ng dn, li lc,
van iu p
- Van iu khin tr lc: mn, nt cc b mt van, sai lch v tr, khng kn kht
hay tt hon ton cc l van
- Cc xi lanh tr lc: sai lch v tr, khng kn kht, r rc bit s h hng
do cc mng cao su, cc vng bao kn s lm cho xi lanh tr lc mt tc dng, thm ch
cn cn tr li hot ng ca h thng.
- Cc c cu b phn lin kt gia phn tr lc v phn dn ng iu khin,
gy nn sai lch hay ph hng mi tng quan ca cc b phn vi nhau.
Khi xut hin cc h h ng trong ph n tr l c c th dn ti lm tng ng k
lc bn p, cm nhn v lc bn p tht th ng, khng chnh xc. Trn t c tr
lc phanh, khi c cc s c trong phn tr lc s cn dn ti gim hiu qu phanh, hay
gy b kt bt thng c cu phanh.
H hng trong cm iu ha lc phanh: mn, nt cc b mt van, sai lch v tr, khng
kn kht hay tc hon ton cc l van
b. i vi dn ng phanh kh nn
Dn ng phanh kh nn yu cu kn kht cao, do vy ph bin nht l s r
r kh nn, thng gp tt c mi v tr trn h thng.
My nn kh v van iu p c cc h hng thng gp sau:

- Mn bung nn kh: sc mng, piston, xi lanh.

- Mn hng cc b bc hay bi trc khuu.
- Thiu du bi trn.
- Mn, h van mt chiu.
- Chng dy ai.
- Kt van iu p ca h thng.
ng ng v bnh cha kh nn:
- Tc ng ng dn.
- Du v nc ng li.
Van phn phi, van ba ng, cc u ni:
- Kt cc van lm mt hiu qu dn kh.
- Nt hng cc mng cao su.
- Sai lch v tr lm vic.
Cm bu phanh bnh xe:
- Thng cc bt cao su.
- Gy l xo hi v cc bt cao su.
- Sai lch v tr lm vic.
Cc cm quay c cu phanh:
- B kt cc c cu do va chm hay kh m bi trn.
- Sai lch v tr lin kt
- Mn mt bin dng cam.
3. Cc thng s chn on c bn
Qua phn tch v lit k cc h hng trong h thng phanh c th dn ti cc
thng s biu hin kt cu chung nh sau:
- Gim hiu qu phanh: qung ng phanh tng, gia tc chm dn trung bnh
nh, thi gian phanh di.
- Lc phanh hay m men phanh bnh xe khng m bo.
- Tng hnh trnh t do bn p phanh.
- Phanh trn ng thng nhng xe b lch hng chuyn ng.
- Khng ln trn khi khng phanh
4. Cc biu hin ca t khi h hng h thng phanh
a. Phanh khng n
Do tr lc khng hiu qu.
Khe h m phanh v tang trng ln
M phanh dnh du, m phanh b t, tang trng b cc vt rnh vng, m phanh
p khng ht ln tang trng. M phanh b chai cng.
i vi phanh du:
L t kh trong ng ng thu lc, du phanh b ch y, piston ca xi lanh phanh
chnh b kt. Piston xi lanh con b kt, ng ng du bn, tc. Thiu du.

i vi phanh kh:
p sut trong bu phanh khng , b iu chnh p sut khng lm vic, dy
cua roa b chng lm p sut gim, van ca my nn b h , sc mng ca my nn b
mn, li lc khng kh vo my nn b tc, van an ton c a my nn iu chnh sai,
van ca tng phanh b mn, bu phanh khng kn, ng ng dn kh b h. iu
chnh cm phanh khng ng, mng trong bu phanh b chng.
b. Phanh b dt
L xo ko cc guc phanh b gy, m phanh b gy, khe h m phanh v trng
phanh khng ng qui nh nh qu, gi m phanh mn, trc tri o b r, tang
trng b o, bi moay b r.
Bn p khng c hnh trnh t do: Khng c khe h gia m phanh v tang
trng, piston xi lanh phanh bnh xe b kt. Khe h gia cn piston v piston ca xi
lanh chnh qu ln.
c. Phanh n khng u cc bnh xe
Piston ca xi lanh bnh xe b kt (phanh du), iu chnh sai cam nh (phanh
kh), m phanh v tang trng b mn, iu chnh sai khe h tang trng, m phanh.
d. Phanh b b
Guc phanh b dnh vo trng, l xo tr guc phanh b gy, m phanh b trc ra
khi guc phanh. L b xung du xi lanh chnh b bn, tc. Vng cao su ca xi lanh
chnh b n ra, kt. Piston xi lanh chnh b kt.
e. C ting ku trong trng phanh
M phanh mn qu, b chai cng, l xo trong guc phanh b gy.
f. Mc du gim
Xi lanh chnh b chy du, xi lanh bnh xe b chy du.

10.4.3. Kim tra, iu chnh h thng phanh

1. Xc nh hiu qu phanh
a. o qung ng phanh trn ng
Chn on ng phng di, mt ng kh c h s bm cao, khng c
chng ngi vt. Ti 1/3 qung ng cm cc ch th im bt u t chn ln bn
p phanh.
Cho t khng ti gia tc n tc qui nh (v), duy tr tc ny cho n v
tr c c tiu phanh. T i v tr cc tiu ct ly h p, t chn ln bn p phanh v phanh
ng t. Khi phanh, gi yn v tr bn p phanh, vnh li trng thi i thng. Ch cho
t dng li.
o khong cch t c c tiu n v tr t dng, khong cch ny l qung
ng phanh. So snh vi ch tiu nh gi.
Phng php ny kh thun li, khng i hi nhiu thit b, nhng nhc im
l chnh xc khng cao, qu trnh o ph thuc vo mt ng v trng thi p
phanh, d gy nguy him khi th trn ng.
b. o gia tc chm dn, thi gian phanh trn ng

Phng php ny tng t nh trn, nhng cn c dng c o gia tc vi

2
chnh xc 0,1m/s v xc nh bng gi tr gia tc phanh ln nht trn dng c o. o
gia tc chm dn ln nht l phng php cho chnh xc tt, c th dng nh gi
cht lng h thng phanh, v dng c o nh gn (gn trn knh t).
Vic tin hnh o th i gian phanh cn ng h o th i gian theo kiu bm giy
vi chnh xc 1/10 giy. Thi im b t u bm giy l lc t chn ln bn p
phanh, thi im kt thc l lc t dng hn.
c. o lc phanh hoc mmen phanh trn b th
Dng c bn ca thit b o hiu qu phanh thng qua vic o lc phanh bnh
xe bng b th con ln.
B th phanh bao gm ba phn chnh: b o, t iu khin v ng h ch th.
B o l mt thit b i xng. B o bao gm hai tang tr ng c dn ng quay nh
ng c in thng qua mt hp s. V hp s c lin kt vi v ng c in v cng
quay trn hai . Trn v hp s c gn tay n o m men cm ng ca stator. Do vy
khi c lc cm ng sinh ra trn v ng c in th v hp s s quay i mt gc nh to
nn cm bin o m men cm ng v th hin bng chuyn v o lc.
Gia hai tang trng c b
tr con ln o tc di
ca bnh xe, nhm xc
nh o t c bnh xe v
kh nng ln trn. Pha
trc b o c t b o
trng lng t ln cc
bnh xe.
Mn hnh hin th
cho bit lc o ti cm
bin o lc, biu th m
men cm ng stator. Khi
phanh ti trng thi gn b
cng ( trt bnh xe
Hnh 10.38. S nguyn l b th phanh t
kho ng 25 n 50%), m men cm ng ln nht v thit b khng hin th cc gi tr
tip sau.
T in bao gm mch in, r le t ng iu khin, my tnh lu tr v hin
th s liu.
Quy trnh o c xc nh bi nh ch to thit b, bao gm cc trnh t sau
y: t khng ti, sau khi c kim tra p sut lp, cho ln t t ln b th, qua
bn o trng l ng, vo gi tang trng. ng c hot ng nhng tay s v tr
trung gian. Bnh xe phi c inh trn tang trng. Khi ng ng c ca b th, lc
ny do ma st ca tang trng vi bnh xe, bnh xe ln trn tang trng. Ngi li p
phanh nhanh, u cho n khi bnh xe khng quay c v kim ch th ca ng h
b th khng tng ln c n a. Qu trnh kt thc v cho bnh xe cu sau tip tc
vo b o. Khi o cc bnh xe cu sau thng kt hp o phanh tay.
Cc loi b th c th ch th s tc th i hay lu tr ghi li qu trnh thay i lc
phanh trn cc bnh xe. Kt qu o c bao gm:

- Trng lng t t ln cc bnh xe.

- Lc phanh ti cc b mt tip xc bnh xe vi tang trng theo thi gian .
- Tc di ca bnh xe theo thi gian.
Cch tnh ton x l s liu
- Sai lch tuyt i v tng i ca trng lng gia hai bn.
- Sai lch tuyt i v tng i ca lc phanh gia hai bn.
- Lc phanh n v: l lc phanh chia cho trng lng ca tng bnh xe.
- Tc gc ca tng bnh xe theo thi gian.
- trt ca tng bnh xe theo thi gian.
Kt qu tnh ton v hin th bao gm:
- Trng lng ca t t ln cc bnh xe, sai lch tuyt i v tng i gia
hai bn.
- Lc phanh ti cc b mt tip xc ca bnh xe trn cng mt cu, sai lch
tuyt i v tng i gia hai bn.
- Qu trnh phanh (lc phanh) theo thi gian.
- khng ng u ca lc phanh sinh ra trong mt vng quay bnh xe tnh
bng % ( mo ca tang trng).
- Lc phanh ca cc bnh xe cu sau khi phanh bng phanh tay.
- T l lc phanh v trng lng trn mt bnh xe (%).
- Gi tr sai lch ca lc phanh gia hai bnh xe trn cng mt cu, dng
nh gi kh nng n nh hng chuyn ng khi phanh.
Qua cc thng s ny cho bit: cht lng t ng th ca h thng phanh, gi tr
lc phanh hay m men phanh ca tng bnh xe. Khi gi tr lc phanh ny nh hn tiu
chun ban u th c cu phanh c th b mn, h thng dn ng iu khin c s c,
hay c cu phanh b b cng (kt). Tuy nhin, kt qu khng ch r h hng hay s c
khu vc no, iu ny ph hp vi nh gi cht lng tng th ca h thng phanh,
thng qua thng s hiu qu.
Kt qu ca vic o phanh trn b th cho t con ghi li trn giy trong hnh
10.39.

Hnh 10.39. V d kt qu o phanh t con

2. o lc phanh v hnh trnh bn p phanh

Vic o lc phanh v hnh trnh bn p phanh c th tin hnh thng qua cm
nh n ca ng i iu khin. Song chnh xc cc gi tr ny c th dng lc k o
lc v thc o chiu di, khi xe ng yn trn nn ng.

Khi o cn xc nh: lc phanh ln nht t trn bn p phanh, hnh trnh t

do ca bn p phanh, khong cch ti sn khi khng phanh hay hnh trnh ton b
bn p phanh, khong cch cn li ti sn.
Hnh trnh t do c a bn p phanh c o vi lc bn p nh khong (20
50)N, gi tr nh v i t con, gi tr ln vi t ti. Hnh trnh ton b c o khi
p vi lc bn p khong (500 700)N.
Lc phanh ln nh t trn bn p c o bng lc k t trn bn p phanh,
ng vi khi p ht hnh trnh ton b.
Cc gi tri o c phi so snh vi tiu chun k thut ca nh sn xut. Mt
s s liu cho trong bng 6.3.
Khi hnh trnh t do ca bn p phanh qu ln hoc qu nh v hnh trnh
ton b bn p phanh thay i chng t c cu phanh b mn, c sai lch v tr n
dn ng.
Khi lc phanh ln nht trn bn p qu ln chng t c cu phanh b kt, hoc
c h hng trong phn dn ng.
3. o lc phanh v hnh trnh cn ko phanh tay
Mt s s liu ca hnh trnh bn p phanh, phanh tay
Mc t

Phanh chn
A

HINO FC

34

HINO FF

Phanh tay
D

Ting tch

70100

36

1030

Van kha

194204

KAMAZ

2030

100130

HUYNDAI

1216

CROWN

16

125135

810

MAZDA
TOYOTA
4WD

36
36

5070

47
57

6070

A-hnh trnh t do; B- khong cch ti sn; D- khong cch cn li ti sn.

Khi o cn xc nh: lc phanh ln nht t trn cn ko phanh tay, hnh trnh
ton b cn ko. Thng thng trn phanh tay c c cu cc hm, v vy dng ting
tch xc nh. S lng ting tch cho bi nh ch to, tham kha bng 6.3.
4. o hiu qu ca phanh tay
a. Trn b th phanh
T ng t nh th phanh chn, c th ng thi tin hnh khi th phanh cho
cu sau. Thng s cn xc nh bao gm:
Lc phanh trn cc bnh xe.
Hiu qu phanh o bng lc phanh n v (TCVN 5658-1999) khng nh hn 20%
trng lng t ln cu sau.
S lng ting tch theo yu cu ca nh sn xut.

b. Kim tra trn ng phng

Chn mt ng nh trnh by khi th phanh chn trn ng. Cho t chy thng
vi tc 15km/h, ko nhanh u phanh tay. Qung ng phanh khng c ln hn
2
6m, gia tc khng nh hn 2m/s , t khng lch khi qu o thng.
Vi t con c th cho t ng yn ti nn ng phng, ko phanh tay, dng t 4
n 5 ngi y xe v trc, xe khng ln bnh l c.
c. Kim tra trn dc
0

Chn mt ng tt c dc 20 . Cho t dng trn dc bng phanh chn, tt

my, chuyn v s trung gian, ko phanh tay, t t nh phanh chn, xe khng b tri l
c.
5. Xc nh s khng ng u ca lc hay m men phanh
a. Bng cch o trn b th (chn on) phanh
S khng ng u ny c th xc nh c lp ca tng lc phanh sinh ra trn
cc bnh xe (nh nu trn nh kt qu o ghi).
b. Bng cch th xe trn ng
Cc cng vic chnh tin hnh nh sau:
Chn mt ng tt kh, c nhn v bm gn ng u, chiu di khong 150m,
chiu rng mt ng ln t 4 n 6 ln chiu rng thn xe. K sn trn nn ng
vch chun tim ng, cm mc tiu v tr bt u phanh. Cho xe chuyn ng thng
vi vn tc qui nh v phanh ngt, gi cht vnh li.
Thng qua trng thi dng xe xc nh lch hng chuyn ng t, o
chiu di qung ng phanh AB, v lch qu o BC.

Hnh Xc nh lch hng chuyn ng ca t khi phanh

Tr s lch hng ny c th ly bng gi tr trung bnh ca lch ngang thn

xe trn chiu di qung ng phanh, n biu th s khng ng u ca mmen
phanh trn cc c cu phanh, do mn ho c do h hng trong cc ng dn ng
(dng dn ng phanh). iu kin th nh vy c ngha khi xem xt an ton chuyn
ng m khng ch r s khng ng u cho cc bnh xe. Theo TCVN 224-95
lch qu o khi phanh vn tc qui nh (30m/h vi t ti, but, 40km/h vi t
con) khng qu 8 hay 3,5m.
Trc khi th cn ch mt s vn sau:
- Xe khng ti hoc c ti b tr i xng qua mt ct dc tm xe.
- Kim tra cht lng bnh xe, p sut lp, iu chnh ng gc kt cu bnh
xe.

 t khng c b iu chnh lc phanh, bnh xe v mt ng

Trn
c cht u c th xc nh qua vt lt ca cc bnh xe xc
cc lng t
nh s khng
t, ng u
ny.
6. Chn on c cu phanh
C cu phanh c chn on thng qua cc biu hin chung khi
xc nh trn ton xe. Hiu qu v chnh xc hn c l nh vic xc nh
lc phanh hay m men phanh cc bnh xe bng b th.
Trn cc xe ti ln v trung bnh s d ng phanh tang trng c l kim tra
khe h m phanh tang trng xc nh trng thi.
Quan st:
- Bng mt thy cc hin tng r r du phanh khu vc xi lanh bnh
xe.
- S hot ng cam quay h thng phanh kh nn.
Kim tra s ln trn bng cch kch nng v quay cc bnh xe, xc
nh s va chm ca m phanh vi tang trng hoc a phanh.
Kim tra s r r kh nn, khi p phanh.
Kim hin tng b phanh bng cch xc nh nhit ca tang
trng hoc a phanh sau khi th phanh trn ng, qua mi kht chy
ca tm ma st (mi kht c trng).
Kim tra s ln trn ton bnh xe khi th trn ng bng, ct ly hp hay
nh s v s 0. Nhn xt v nh gi theo kinh nghim s dng.
i vi c cu phanh c t im ring c th kim tra:
a. C cu phanh thy lc
Kch bnh xe, kim tra trng thi b cng bnh xe ln lt qua cc
trng thi: phanh bng phanh chn, phanh bng phanh tay, khi thi phanh.

Hnh 10. 40. Kt cu c cu phanh du

1- ng ng dn. 2-xi lanh ph. 3-vt x gi. 4-m guc phanh. 5-piston xi lanh
ph. 6-l xo hi v guc phanh. 7-trng phanh (tang trng) . 8-guc phanh. 9-cupen
vnh khn. 10-l xo gin cch. 11-cam lch tm iu chnh khe h pha trn. 12cht lch tm iu chnh khe h pha di.

Khe h gia m phanh v tang trng (a phanh) c nh hng

n hnh trnh t do v hiu qu phanh, kh nng n nh, dn hng khi
phanh.

Hnh 10.42. X khng kh trong xi lanh bnh xe

Hnh 10. 41. iu ch nh khe h gia m

phanh v trng phanh i vi
phanh du
1-cam lch tm. 2-tang trng. 3 -m phanh.
4-guc phanh. 5-cn l. cht lch
tm.

1-c x kh. 2-ng cao su. 3-bnh cha du phanh.

Kim mc du v b sung du trong tng bm: mc du trong tng

bm nu cao qu d tro gy lng ph, nu thp khi xe ln hoc xung dc d
lm lt kh vo trong ng ng dn lm phanh khng n. Mc du o t mt
thong n mt l du l (15 20)mm. Nu thiu b xung du phanh ng
chng loi, m hiu, s lng.
Kim tra iu chnh khe h gia m phanh v tang trng
Khe h gia m phanh v tang trng c o pha trn v pha di
(cch u mt khong 15 20mm) ca m phanh v tang trng nh cn l 5
hnh 10.41.
Phanh khng t cng ho
Loi phanh

khe h pha trn

khe h pha di

i vi phanh du

(0,2 0,25)mm

0,12mm

i vi phanh hi
(0,4 0,5)mm
0,2mm
Nu khe h ny khng ng qui nh hoc khc nhau cc bnh xe ta
phi tin hnh iu chnh bng cch xoay cam lch tm 11 v cht lch tm
12, hnh 10.40
X kh trong xi lanh bnh xe, hnh 10.42
- Mt ngi di, dng on ng cao su mt u cm vo nt x du,
mt u cm vo bnh cha.
- Mt ngi ngi trn ca bin p phanh, nh phanh. p- nh nhiu ln
n khi cng chn phanh v gi nguyn.
- Ngi ngi di ni c x kh 1/2 3/4 vng s thy du v bt kh
chy ra bnh cha. n khi thy ch c du chy ra th vn cht c x, ngi
ngi trn nh chn phanh.
b. C cu phanh a
Trn t con dng phanh a c gn thm ming kim lo i bo ht m
phanh, khi mn ti gii hn phi thay, ming kim loi ny s c st v i a

phanh te tia la v pht ting va chm bo hiu. Ting va chm c st ny c

th nhn bit c khi phanh hay quay khi kch nng bnh xe.
c. C cu phanh kh nn

C cu phanh guc cam quay c bu phanh tch nng v t ng iu chnh khe

h m phanh tang trng.
C cu phanh loi ny dng ph bin trn xe but, xe ti hin i, khi kim tra
cht lng cn ph i tin hnh cho ng c n my ti p sut kh nn lm vic, m
van phanh tay, ri mi xc nh kh nng ln trn ca bnh xe.
iu chnh khe h pha di gia m phanh v tang trng
iu chnh khe h pha d i tin hnh c lp cho tng m phanh nh quay
u bu lng 7 s xoay cht lch tm 8 lm thay i khe h pha di gia m phanh v
tang trng, hnh 10.43

Hnh 10. 43 Kt cu c cu phanh kh

1-m phanh. 2- l xo h i v guc phanh. 3-gu c phanh. 4 -vng hm. 5-thanh ni. 6-cam
phanh. 7-bu lng iu chnh lin vi trc lch tm. 8-trc lch tm iu chnh khe h
pha di gia m phanh v tang trng

iu chnh khe h pha trn gia m phanh v tang trng hnh 10.45 v hnh
10.45
- Xoay tr c vt 2, ren vt 3 quay, lm vnh rng 4 quay, lm cho trc cam lp
then hoa vi then pha trong c a vnh rng quay lm cam 5 xoay i m t gc, hoc
y hai guc phanh i ra (gim khe h) hoc lm hai guc st vo (tng khe h).

Hnh 10. 44. iu chnh khe h

pha trn
1-c lm lin v i nhau to thnh
gi v n y. 2-trc vt. 3-rng
vt. 4- vnh rng. 5-trc cam lch
tm.

Hnh 10.45. iu chnh phanh bnh xe dn

ng kh nn

Vi c cu phanh hi khng th iu chnh c lp tng m phanh cho

nn yu cu mn ca hai m phanh c a cng mt c cu phanh phi nh
nhau, mi c khe h gia m phanh v tang trng nh nhau khi iu chnh
Thng thng khi iu chnh khe h ngi ta tin hnh theo kinh
nghim:
- Kch cu ln.
- Quay bnh xe ta tin hnh iu chnh: vn cht cht lch tm bnh
xe ngng quay sau ni ra t t bnh xe quay c v khng chm st
m phanh l c, tin hnh iu chnh cht lch tm ca m phanh bn kia
cng tng t.
Tin hnh iu chnh khe h pha trn nh cam lch tm hoc trc vt
quay cam phanh cng tng t nh iu chnh khe h pha di.
7. Chn on h thng dn ng phanh
Ngoi cc vic xc nh cc thng s chung nh gi hiu qu phanh
khi tin hnh chn on cc loi h thng phanh khc nhau cng c cc biu
hin khc nhau.
a. i vi phanh thy lc
Do c truy n n ng lng iu khin c cu phanh l cht lng nn
khi chn on cn thit phi xc nh trng thi k thut ca h thng thng
qua:
S r r cht lng dn ng.

S lt kh vo h thng dn
ng. H hng cc van iu
tit cht lng.
Vn bao kn cc khu vc khng gian cha cht lng.

Vic chn on c th tin hnh b ng vic quan st bng mt cc vt r r ca

du phanh. Song tt nht l dng ng h o p sut nhng v tr c th o c nh
sau: sau xi lanh chnh, xi lanh bnh xe.
Hin tng gim p sut so vi tiu chun c th l do cc nguyn nhn nu
trn, nht l hin t ng h hng do mn cc jong, pht bao kn cc khng gian cha
cht lng. ng thi cng cn ch thm nhng nguyn nhn:
Do sai lch cc n dn ng.
Tc, bp ng dn du.
V ng ng.
Thiu du hoc tc l du ti bnh cha du
a1. Vi h thng phanh c b iu ha lc phanh
Tin hnh kim tra p sut cht lng sau b iu ha nh trn hnh 10.46. S
2
dng cc ng h o c tr s ln nht n 100kG/cm . Vic o c tin hnh nh
tho cc ng ng d n du ra cc cu, lp vo cc ng h o p sut, x khng
kh trong h thng v b sung du phanh. Khi o, p phanh v theo di s tng p
sut du v xc nh p sut ng du ra cu sau trn b iu chnh lc phanh hai
trng thi:
Tng ng mc bn p chn phanh nh, khi b iu ha cha thc hin
iu chnh (vi p sut nh), p sut dn ra cu sau v cu trc l nh nhau.
Tng ng vi mc bn p chn phanh ln, khi b iu ha thc hin iu
chnh (vi p sut cao), p sut dn ra cu cu sau thp hn p sut dn ra cu trc.
Khi b iu ha c mt ng dn du ra cu sau ch cn dng mt ng h o
p sut ra cu sau.
Vic nh gi kt qu ty thuc vo thng s chun do nh ch to qui nh v
bng s liu dng i chiu cho trong bng (i vi mt t con). Nh vic o p
sut c th xc nh kh n ng lm vic ca b iu ha trn t. Cc thng s kim
tra p sut ca b iu ha trn cc xe cng lo i c th khng ging nhau, v vy cng
vic ny cn c ti liu c th. Mt b s liu ca xe s dng ti c ca hng
TOYOTA cho trong bng.

Hnh 10.46. Chn on s lm vic ca b iu ha lc phanh

S liu kim tra s lm vic ca b iu ha lc phanh

p sut sau xi lanh chnh

2

15kG/cm (213psi=1,471kPa)

p sut ra cu sau
2

15kG/cm (213psi=1,471kPa)

80kG/cm (1138psi=7,845kPa) 39kG/cm (555psi=3,825kPa)

a2. Vi h thng phanh c tr lc chn khng
Cc h hng xut hin trong h thng tr lc thng l:
- Hng van mt chiu ni gia ngun chn khng v xi lanh tr lc.
- Van m tr lc b mn, nt, h.
- Mng cao su b thng.
- H thng b h.
- Du phanh lt vo xi lanh.
- Tc, bp do s c bt thng.
- Ngun chn khng b hng (trn ng c phun xng, hay ng c diesel).
Cc biu hin xut hin nh sau:
- R r du phanh khu vc b cng ha.
- Lc trn bn p tng cao.
- Hnh trnh t do ca bn p b gim nh.
- Hiu qu cng ha khng cn.
Phng php chn on
- N my p phanh ba ln t c hnh trnh ng nht.
- Khi ng c khng lm vic, o hnh trnh t do, t chn ln bn p phanh,
gi nguyn chn trn bn p, n my, bn p phanh c xu hng tht xung mt
on nh na chng t h thng cng ha lm vic tt, nu khng h thng c h
hng.
- o lc t trn bn p ti khi t gi tr ln nht, so vi gi tr tiu chun,
khi lc bn p ln chng t h thng c h hng phn ngun chn khng (my ht
chn khng hng, h ng ng chn khng ti xi lanh cng ha) hay van mt chiu.
Khi lc bn p tng qu cao chng t h thng cng ha b mt hiu qu.
- Khi lm vic c hin tng mt cm gic ti bn p phanh: c giai on qu
nng hay qu nh (hng chn phanh) chng t van cng ha sai lch v tr hoc hng
(mn, n, nt van bng cao su).
- Khi phanh c hin tng mt ht cm gic ti bn p phanh, mun r phanh
m khng c, chng t van mt chiu b kt, v tr van cng ha bi sai lch.
- Trn ng c xng c ch ha kh khi b h ng chn khng, c th dn ti
khng n my c, hay ng c khng c kh nng chy chm.
- H cng ha lm vic tt khi dng xe, tt my, hiu qu cng ha cn duy
tr c trong 2,3 ln p phanh tip theo.
b. i vi h thng phanh kh nn
H thng phanh kh nn ngoi vic o c cc thng s chung trn cn cn
thit phi:
Xc nh s r r kh nn trc v sau van phn phi.

Tc ng ng dn.
Kt cc van lm mt hiu qu dn kh.
H hng cc mng xi lanh.
Bm kh nn khng kh nng lm vic.
Khi xc nh: cho ng c lm vic, ch h thng kh nn lm vic p sut
2
yu cu trong khong (5,5 8,0)kG/cm , sau :
Kim tra s r r qua vic xut hin ting kh nn lt qua khe h hp trc v
sau lc p phanh.
Kim tra s hot ng ca cc c cu cam quay ti khu vc bnh xe.
kn kt ca h thng c th pht hin lc d ng xe, tt my, ng h ch th
p sut phi duy tr c p sut trong mt thi gian di nht nh, khi c hin tng
tt nhanh p sut chng t h thng b r, k c khi h phanh tay lin ng qua h kh
nn.
Cc h hng trong my nn kh l:
Mn bung nn kh: sc mng, piston, xi lanh.
Mn, h van mt chiu.
Mn hng b bc, hoc bi trc khuu.
Thit b bi trn.
Chng dy ai
Kt van iu p h thng.
Cc h hng trn c th pht hin thng qua cc biu hin sau:
Kim tra iu chnh chng ca dy ai ko bm hi.
Xc nh lng v cht lng bi trn.
p sut kh nn thp do kt van hoc my nn kh b mn, hng.
Thng xuyn x nc v du ti bnh tch ly kh nn, theo di lng du x
ra xem xt kh nng lm vic ca my nn, nu lng du nhiu qu mc th cn
tin hnh kim tra cht lng ca my nn kh. Khi tin hnh phanh lin lc 3 ln
2
gim p sut cho php khng c v t qu (0,8 1,0)kG/cm (xem trn ng h o
p sut ca t), tng ng vi ng c lm vic ch chy khng ti.
Nghe ting g trong qu trnh bm hi lm vic.
Trn h thng phanh c dng phanh cho r moc vic xc nh cng nh trn,
song khi lng cng vic tng ln nhiu.
Kim tra iu chnh cc b phn ca my nn kh
+ Kim tra, iu chnh cng ca dy ai dn ng my nn kh.
+ Kim tra, iu chnh van iu chnh p sut.

Khi thy p sut trong h thng

phanh (trn ng h bo) b gim khng
bo m th ta phi tin hnh chnh li sc
cng l xo ca van iu chnh p sut: hnh
10.47.
- Vn vo chp c ren 1 tng sc
cng l xo 2, s tng c p
sut trong bnh cha. Khi iu
chnh phi so snh vi p sut
ln nht cho php trong bnh
cha.
- Kim tra kn cc mt phn cch
ca van phn phi v bu phanh
bnh xe, cc u ni bng cch
bi nc x phng v quan st.
- Kim tra p sut ln nht bu
Hnh 10. 47. Van iu chnh p
phanh bnh xe khi phanh c th
quan st trn ng h o p sut
sut 1- chp c ren, 2- l
ca bu phanh bnh xe, hoc
xo
dng ng h o p sut ni vi
ng kh nn vo bu phanh
(vi loi khng c ng h ch
th trn ca bin). Khi p phanh
v gi nguyn chn phanh p lc
2
khong (45) kG/cm .
c. i vi h thng phanh thy lc kh
nn
Trn t ti th ng s dng h thng phanh thy lc kh nn: c cu
phanh lm vic nh thy lc, iu khin nh kh nn.
Khi chn on cn tin hnh cc cng vic cho h thng phanh thy lc
v cc cng vic cho phn h thng phanh kh nn. Ngoi ra cn cn tin hnh
cc cng vic sau:
2

c1. Kim tra p lc kh nn sau van phn phi p (kG/cm ) tng

0
ng vi cc v tr gc bn p phanh ( )
Lp ng h o p sut kh nn vo u vo ca xi lanh kh nn. ng
2
h o c gi tr o ln nht ti 10kG/cm .
N my cho ng c lm vic n nh, p sut kh nn t gi tr 7,0
2
kG/cm .

Hnh 10.48. Phng php nh gi cht lng h thng iu khin ti van

phn phi

Dng thc o chiu cao hay thc o o v tr bn p phanh,

tng ng vi cc gc cho trong bng, ghi li gi tr p sut ch th trn ng
h.

Nu cc gi tr o c nm trong vng ca hai ng m th van phn phi

v h thng thy lc lm vic tt. Nu nm ngoi cn tin hnh xem xt tip cht
lng ca van phn phi v h thng.
2

c2. Kim tra p lc thy lc sau xi lanh chnh p(kG/cm ) tng ng vi

0
cc v tr gc bn p phanh ( )
Lp ng h o p sut kh nn vo u ra ca van phn phi. ng h o c
2
gi tr o ln nht ti 10kG/cm .
N my cho ng c lm vic ti nhit n nh, p sut kh nn t gi tr
2
7,0 kG/cm .
Dng ng h o p sut thy lc lp u ra. X khng kh trong h thng sau
vn cht ng h o.
p bn p theo mc phanh nh, theo di ng h o p sut thy lc,
nhn r trng thi p sut thy lc bt u gia tng, xc nh gi tr p sut kh nn.
p bn p theo mc ch phanh ng t, theo di ng h o p sut thy
lc, ng h o p sut kh nn, xc nh p sut kh nn cc i v p sut thy lc
cc i.
Kt qu c xem xt theo kt cu:
Vi loi van phn phi khng chnh p sut thy lc gia cu trc v cu sau
(loi I).
Vi loi van phn phi chnh p sut thy lc gia cu trc v cu sau (loi
II).

Hnh 10.48. Phng php nh gi cht lng h thng iu khin ti xi lanh kh nn v

thy lc

d. i vi t nhiu cu ch ng lm vic ch lun gi

M t s t c kh nng c ng cao s dng h thng truyn lc v i nhiu cu
ch ng. C u trc v cu sau lin kt vi nhau thng qua khp ma st v lm vic
ch lun gi c hai cu. Nu khi o kim tra phanh trn b th ch cho mt cu, th cc
gi tr o khng phn nh c m men phanh trn cc c cu phanh ca bnh xe.
Trong trng hp ny c th nh gi thng qua:
Tho cc ng lin kt gia cc cu v tng cu xe ring bit th trn b th
thng thng.
S dng cc b th c kh nng lu tr d liu ca nh sn xu t khi th trn b
th phanh mt cu thng thng. Sau khi th xong so snh kt qu vi s liu c
lu tr.
Th phanh t trn ng.

S dng b th chuyn dng cho t hai cu ch ng, th ng thi trn hai cu.
Mt vi dng s t c kh nng c ng s dng h thng truyn lc vi
nhiu cu ch ng. Hnh 10.49.

Hnh 10.49. Cc dng cu trc truyn lc trn t con c kh nng c ng

8. Chn on h thng phanh c ABS

H thng ABS c chn on bng cc phng thc sau y:
a. Chn on chung
Dng chn on h thng phanh thng qua cc thng s hiu qu trnh by
trn, h thng ABS ch lm vic tc bnh xe tng ng vi tc t 10 km/h tr
ln. V vy khi kim tra trn b th phanh vn xc nh cc thng s nh h thng
khng ABS.
Dng t chn on c sn trn xe.

Hnh 10.50. Kim tra p sut trn bnh tch nng ca ABS

Quy lut kim tra chung ca chng nh sau:

a kha in v v tr ON, khi ng ng c , n BRAKE hay ANTILOCK
sng, sau n tt, chng t h thng lm vic bnh thng, ngc li, h thng c
s c cn xem xt su hn.

Vic tin hnh chn on su hn theo phng thc trnh by phn t chn
on ca cc h th ng c t ng iu chnh. Cc qui trnh chn on phn iu khin
thy lc in t ty thuc vo kt cu ca cc nh sn xut (theo ti liu ring).
S bin ng ca p su t th y lc c th xc nh thng qua l chuyn dng
trn khi (block) iu chnh p sut du.
b. Chn on h thng phanh ABS cho t TOYOTA CROWN
Kim tra:
- Bt kha in v ON, en ABS sng, nhp sng u n, trong vng 3 giy ri
tt, bo hiu h thng c kim sot v tt.
- Nu n nhy lin tc khng tt, chng t h thng c s c.

Hnh 10.51. Tm m bo hng

Hnh 10.52. c m

Tm m bo hng:
- M hp u dy ni E1 vi Tc, rt PIN ro khi hp ni dy,
- Ch mt lt, xc nh h hng qua n ABS.
- c m h hng v tra s tay sa cha, so m tm h hng.
c m:
- M bo hng gm hai s u ch s th t li, hai s sau ch s m li,
mi li bo 3 ln, sau chuyn sang li khc, li nng bo trc li nh bo sau.
- M bo bnh thng l n nhy lin tc.
Xa m:
- Bt kha in v ON, ni E1 vi Tc.
- p phanh v gi chng 3 giy.
- Kim tra li trng thi bo m v m bnh thng.
H thng ABS l h th ng quan trng do khng th lm theo kinh nghim,
cn thit c ti liu hng dn chi tit v kim tra trc ht l trng thi bnh in.

10. 5. CHN ON CM BNH XE, MOAY , LP

10.5.1. CC H HNG THNG GP
1. Mn b mt ngoi ca lp
Mn u trn b mt ta theo chu vi ca lp. Hin tng ny thng gp trn
t do thi gian s dng nhiu, km theo l s bong trc cc lp xng mnh ca
lp. nh gi s hao mn ny bng chiu su cn li ca cc lp hoa lp bng cao su
trn mt lp. Nu c s bong trc cc lp xng mnh s dn ti thay i kch thc
hnh h c ca bnh xe. Vi lp dng cho xe ti c chiu su ti thiu cn li ca lp
hoa lp phi 2mm, vi t con phi l 1mm.
Hin tng mn ca cc bnh xe c th khc nhau trn mt xe, cc trng hp
ny lin quan n s khng ng u tui th s d ng hay do kt cu chung ca ton
b cc bnh xe lin kt trn khung khng ng tiu chun quy nh cho php. Khi xut
hin s mn gia tng t xut trn mt bnh xe cn phi xc nh li trng thi lin kt
cc bnh xe ng thi.
Mn vt bnh xe theo cc trng thi:
+ Mn nhiu phn gia ca b mt lp l do lp thng xuyn lm vic
trng thi qu p sut. Khi duy tr p sut lp nh mc thy lm gia.
+ Mn nhiu c hai mp ca b mt lp l do lp thng xuyn lm vic
trng thi thiu p sut lp.
+ Mn lch mt pha (trong hay ngoi ca cc bnh xe) l do lin kt bnh xe
trn xe khng ng qui nh ca hng sn xut.
+ Mn vt mt phn ca chu vi lp, trc ht l do s chu ti ca cc lp
xng mnh khng ng nht trn chu vi lp, do mt cn bng khi xe chy tc
cao (ln hn 50km/h), do cc s c k thut ca h thng phanh gy nn khi phanh
ngt lm b cng v mi b mt lp trn ng.
2. Khng cn bng bnh xe
Vi cc bnh xe khi quay tc cao (thng ln hn 60km/h) cc phn khi
lng khng cn bng ca bnh xe s gy nn lc ly tm, sinh ra s dao ng ln ca
bnh xe theo phng hng knh. S bin dng vng ny ca bnh xe s thu nh
bnh knh ti vng khc trn chu vi, to nn s bin i bn knh bnh xe lm rung
ng ln. Trn bnh xe dn h ng ngi li cm nhn qua vnh li. Trn bnh xe
khng dn h ng to nn s rung ng thn xe gn ging xe chy trn ng mp m
dng sng lin tc.
S mt cn bng bnh xe l mt yu t t hp bi: s khng cn bng ca lp,
sm (n u c), vnh, moay , tang tr ng hay a phanh nhng ch u nh hng ln
hn c l ca c bnh xe (trng lng ln v khi lng phn b xa tm hn) nh m
t trn hnh 10.53.

Hnh 10.53 . Nguyn nhn v hu qu ca s khng cn bng

C th hnh dung s mt cn b ng bnh xe nh sau: bnh xe t trn trc dng

cng sn nh hai bi. Do c s mt cn bng nn khi quay bnh xe quanh trc xut
hin lc ly tm lm cho tm trc b cong, mt phng bnh xe b o. Nhng v s thay
i v tr ca phn khng cn bng theo gc quay bnh xe nn trc quay banh xe b
ngoy trn, to nn s rung ngang bnh xe rt ln ng thi dn n thay i ng
knh bnh xe theo chu k quay ca chng.
S mt cn bng d n ti bin dng trc bnh xe tng, dn p cc khe h theo
chiu tc dng ca lc ly tm qun tnh v bi vy gy nn o mt phng quay ca
lp nh hnh 10.53.
S cn bng lp c c bit quan tm trn t con kha cnh iu khin v
an ton giao thng trn ng.
3. R lng cc lin kt
Cc lin kt ca khu vc bnh xe g m: lin kt bnh xe vi moay , lin kt
bnh xe vi khung, h hng cc lin kt c th chia thnh hai dng: do b t ni lng,
b mn cc mi ghp.
Lin kt bnh xe vi moay thng do c bnh xe b lng, bi bnh xe b
mn. Hu qu ca n l bnh xe khi chuyn ng b o, lc, km theo ting n. Nu
bnh xe cu dn hng th lm tng r vnh li, vic iu khin bnh xe dn h
ng khng chnh xc. Ngoi ra ting n cn chu nh hng ca r ca bc v trc
tr ng.
Lin kt cm bnh xe vi khung gm cc lin k t ca: tr ng v i tr c bnh
xe dn h ng, cc khp cu (rtuyn) trong h thng treo ng lp. Khi cc lin kt b
h hng s dn ti: sai lch v tr b tr bnh xe, c bit trn bnh xe dn hng, gy
nn mi mn lp nhanh, ng thi lm pht sinh ting n v rung khu vc gm sn
xe, khi xe chuyn ng trn ng xu.
Cc biu hin chnh trong qu trnh chn on c th da vo pht hin h
hng:
Cc rn nt bn ngoi.
Hin tng mi mn lp.
S thay i kch thc hnh hc.
Xc nh s cn bng bnh xe.
n v s rung ng ton xe.

S r lng cc kt cu lin kt

10.5.2. PHNG PHP V CC THIT B CHN ON CM BNH

XE
1. Xc nh p sut bnh xe
Xc nh p sut kh nn trong lp l iu kin c s xc nh tt c cc
nhim v chn on tip sau thuc cc vn xc nh trng thi k thut: gim chn,
b phn n hi, trong h thng treo, h thng li, h thng phanh, h thng truyn
lc.
p sut kh trong lp cng lin quan nhiu n cc tnh cht tng qut chuyn
ng ca t, chng hn nh: tnh nng ng lc hc, tnh iu khin, kh nng dn
hng, m du, bn chung ca xe.
Gi tr p sut chun:
Gi tr p sut chun c quy nh bi nh ch to, gi tr ny l tr s ti u
nhiu mt trong khai thc, ph hp vi kh nng chu ti v s an ton ca lp khi s
dng, do vy trc ht cn phi bit cc gi tr tiu chun bng cc cch:
p sut ghi trn b mt lp. Trong h thng o lng c mt s loi lp ghi p sut
bng n v psi c th chuyn i nh sau:
1psi 6,9Pa
V d: Trn b mt lp t con c ghi: MAX. PRESS 32 psi
2

Ngha l: p sut ln nht 32psi 0,22Mpa 2,2KG/cm

p sut s dng thng cho trong cc ti liu k thut km theo xe.
Trn mt s lp t con ca Chu u khng quy nh ph i ghi trn b mt lp,
cc loi lp ny c quy nh theo quy c ca s lp mnh tiu chun ghi trn
b mt lp. Vi loi c 4,6,8 lp mnh tiu chun, tng ng vi mi loi p sut kh
nn ln nht trong lp nh sau:
2
4PR tng ng pmax = 0,22MPa 2,2KG/cm
2
6PR tng ng pmax = 0,25MPa 2,5KG/cm
2

8PR tng ng pmax = 0,28MPa 2,8KG/cm

Trn mt s lp t con ca M, p sut lp c suy ra theo quy nh t ch
ti trng c a lp. Phn loi ti trng ghi bng ch: LOAD RANGE. So snh gia
hai tiu chun ca M v Chu u:
Load Range B: pmax = 0,22MPa tng ng 4PR
Load Range B: pmax = 0,25MPa tng ng 6PR
Load Range B: pmax = 0,28MPa tng ng 8PR
thc hin cng vic kim tra p sut kh nn ngy nay thng dng cc thit
b o p sut kh nn.
i vi ngi s dng xe c th dng loi n gin. Loi ny c cu trc: mt
u t m van kh nn ca bnh xe, mt cp piston xi lanh c l xo cn bng, cn
piston c ghi vch mc p sut ty theo s dch chuyn ca piston bn trong.
i vi cc trm sa cha dng gi o c chnh xc cao hn.

2. Kim tra trng thi h hng bn ngoi

Cc rn nt bn ngoi trong s dng do cc nguyn nhn t xut gy nn nh:
va ch m mnh trn n n cng, lo ha vt liu khi chu p lc gia tng t bin, lp s
dng trong tnh trng thiu p sut
C th nhn thy cc vt rn nt hnh thnh trn b mt khu vc c vn lp v
mt bn ca b mt lp. Cc rn nt trong s dng khng cho php, do vy cn
thng xuyn kim tra.
c bit c n quan st k cc t n tht c chiu su l n, cc vt nhn cng bng
kim loi cm vo lp trong khi bnh xe ln, m cha gy thng, cn sa cha hoc
thay th ngay. Mt s dng h hng trnh by trn hnh 10.54.

Hnh 10.54. Mt s dng h hng b mt

a. Vt nt chn chim chy dc theo chu vi b mt bn ca lp
b. Vt nt hng tm
c. Vt ca rch b mt lp do va chm vi vt cng
d. Cc vt thng b mt lp do b cc vt cng m xuyn.

3. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe

Hnh dng hnh hc bnh xe c ch l s mo ca bnh xe th hin bng
gi tr sai lch kch thc hnh hc ca bnh xe khi quay trc.
Thit b kim tra bao gm: gi ng h so v u o. u o c gn trn
gi o.
Khi o t t trn nn phng, cng. Dng kch nng bnh xe cn o ln c
th quay bnh xe b ng tay quanh trc ca n. a u o vo v quay nh bnh xe
sang cc v tr khc nhau cho n ht mt vng quay bnh xe.

Hnh 10.55. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe

Cc v tr cn o trn lp v vnh c ch ra trn hnh 10.55. Quan trng hn

c l cc kch thc sai lch ng knh, chiu rng bnh xe v vnh.
Sai lch ng knh c so snh vi cc loi lp khc nhau v tra theo tiu
chun.
Khi sai lch ln gi tr ng knh c th dn n mt cn bng bnh xe.
4. Xc nh s hao mn lp do mi mn
S mn lp xe trn b mt sau th i gian s dng l mt thng tin quan trng
hu ch cho vic chn on v: tui th, p sut kh trong lp ang s dng, gc t
bnh xe v cc h hng tr ng, khp quay

Hnh 10.56. Cc dng c bn ca mn lp

Nhn vo u xe, bnh xe bn phi:
a. Khi p sut qu thp hay qu ti; b. khi p sut qu cao;
c. Khi chm dng qu ln; d. Gc nghing ngang tr ng
qu ln; e. Gc nghing ngang bnh xe qu ln; f. Lp b mt
cn bng.

m bo cho lp mn u v tng tu i th ca lp c khong (5000

9000)km cn thay i v tr ca lp theo s hnh 10.57.

Hnh 10.57. S thay i v tr lp

5. Kim tra s r lng cc kt cu lin kt bnh xe

S r lng c a cc bnh xe dn hng lin quan ti: mn bi bnh xe, lng c
bt bnh xe, mn tr ng, hay cc khp cu, khp tr trong h thng treo c lp,
cc khp cu trong cc n dn ng li.
+ Pht hin cc r lng ny c th tin hnh khi kch nng bnh xe cn xem xt
ln khi mt nn. Dng lc ca c hai cnh tay lc bnh xe quay xung quanh tm quay
theo cc phng AA v BB. Cm nhn r ca chng.
- Nu b r theo c hai phng th l bi bnh xe b mn.
- Nu ch r theo phng AA th l mn tr ng, hay cc khp cu, khp
tr trong h thng treo c lp.
- Nu b r theo phng BB th do mn cc khp cu trong h thng li.
S r lng bi hay tr ng cn c th tin hnh xc nh khi a ln b th
kiu rung ngang.
B ng thit b o rung ngang theo thi gian c th pht hin c cc xung va
p, hay nhn trc tip bng mt nu c r mn ln ti ch lin kt.
S r lng cc bnh xe s nh hng ln ti chm v cc gc t, ng thi
vi s xut hin mn lp khng u.
Trn cc b th o tr t ngang tnh, khi c s r lng ny, khng th xc
nh chnh xc gi tr gc t bnh xe.
+ Pht hin r lng khi xe chuyn ng trn ng thng qua cm nhn nhng
va p, r vnh li trn ng xu.
6. Xc nh s mt cn bng bnh xe.
a. Bng cm nhn trc quan
-

Thng qua hin tng mi mn cc b b mt lp theo chu vi

- Khi xe chuyn ng vi tc cao (khong trn 50 km/h) c th xc nh mt
cn bng ny nh cm nhn trc quan v s rung ny bnh xe trn nn ng cc
bnh xe khng dn hng (cu sau). Trn cc bnh xe dn hng, ngoi hin tng
rung ny bnh xe cn km theo s rung lc bnh xe dn hng v vnh li, do hin
tng xut m men hiu ng con quay. Nu s mt cn bng khng ln th cc hin
tng ny ch xy ra mt vng tc nht nh.
b. Bng thit b kim tra trc tip trn xe
Vic kim tra mt cn bng c th thc hin i vi cc bnh xe tho ra khi
xe v a ln b quay kim tra cn bng tnh, cn bng ng. Trong chn on
thng s dng phng php kim tra trc tip trn xe.
Trong cc ga ra sa cha c nhiu loi thit b o v cn bng bnh xe. Nguyn
l chung ca thit b o cn bng da trn vic o dao ng trc khi c s mt cn
bng cc bnh xe. Cc d ng c o ny u m nhn chc nng o, kim tra trc v
sau khi b khi lng cn bng v gi chung l thit b cn bng bnh xe.
c. Thit b kim tra cn bng bnh xe khi tho bnh xe ra khi xe
Vic xc nh mt cn bng tt nht l tho ri bnh xe ra khi xe, khi bnh
xe khng chu nh hng ca cc lc t con ln. Tc quay ca bnh xe c th t

ln nht khong 120km/h, to iu kin pht hin v tin hnh lp thm i trng b
li trng lng gy nn mt cn bng.
Cn ch : bnh xe gm lp (c hay khng c sm) phi ng b vi cc loi
vnh tng ng, do nh sn xut quy nh.
Xem thm :
1.
2.
3.
4.

My c li t
My qut li t
Thit b v sinh kim phun xng in t
Thit b kim tra mch in

THNG TIN LIN H :

CNG TY TNHH IN T THIN PHONG
- a ch : 338 Cao Thng, P.12, Q.10, TP.HCM
- Email : sale@tpauto.vn
- S in thoi : 0888 239 338

75