Professional Documents
Culture Documents
o o
SV thöïc hieän :
1. NGUYEÃN THÒ NGOÏC KH002343
2. NGUYEÃN ANH QUAÂN KH003661
DAØN BAØI
o o
LOGIC MÔØ Trang
Logic môø ñang trôû thaønh moät trong nhöõng coâng ngheä thieát keá vaø phaùt trieån heä thoáng
ñieàu khieån phöùc taïp thaønh coâng nhaát hieän nay. Chuùng ta thöôøng nghe nhieàu ñeán
thuaät ngöõ nhö maùy giaët fuzzy, quaït fuzzy, xe maùy fuzzy, … Vaäy töø fuzzy ñi keøm vôùi
nhöõng saûn phaåm tieâu duøng ôû ñaây coù yù nghóa gì ñaëc bieät theå hieän moät ñaëc tính chung
naøo ñoù cuûa saûn phaåm chaêng?
Logic môø ñöôïc Lotfi Zadeh ñeà xuaát naêm 1965 taïi tröôøng ñaïi hoïc California Berkeley.
Moät caùch toång quaùt, logic môø tieáp caän vôùi nhöõng söï kieän vaø tình huoáng coù nhöõng
thuoäc tính ñöôïc ñònh nghóa moät caùch chuû quan.
− Moät ñeà nghò trong logic môø khoâng caàn phaûi laø “Ñuùng” hoaëc “Sai”.
− Moät söï kieän (tình huoáng) trong logic môø coù theå laø “hôi ñuùng”, “khaù ñuùng”, “gaàn
ñuùng”, “raát ñuùng”, “khoâng ñuùng” tuøy theo nhöõng thuoäc tính cuûa söï kieän (tình
huoáng) ñoù.
Tröôùc khi tìm hieåu saâu hôn veà logic môø, ta caàn bieát 1 soá khaùi nieäm cô baûn.
Baøi toaùn: ÖÙng duïng cuûa logic môø vaøo heater fan.
Taïi caùc xöù oân ñôùi, ngöôøi ta thöôøng duøng loaïi quaït maùy toûa ra khí noùng laøm aám phoøng
(heater fan) khi thôøi tieát laïnh.
Nhieät ñoä phoøng (room temperature) ñöôïc ño baèng moät caûm öùng (sensor) ñaët trong boä
ñieàu khieån (controller) ñöôïc duøng ñeå ñieàu chænh toác ñoä quaït (fan speed). Xem Figure 1.
Boä ñieàu nhieät truyeàn thoáng (conventional thermostat) hoaït ñoäng nhö moät coâng taéc baät-
o
taét. Neáu ñaët noù ôû 78 F thì boä söôûi aám (heater) chæ ñöôïc kích hoaït khi nhieät ñoä tuït
o o
xuoáng döôùi 75 F. Khi nhieät ñoä leân ñeán 81 F thì boä söôûi taét. Keát quaû laø nhieät ñoä caên
phoøng hoaëc laø quaù aám hoaëc laø quaù noùng.
Moät boä ñieàu nhieät môø coù nhieät ñoä ñöôïc xöû lyù nhö laø caùc khoaûng coù phuû laép leân nhau
o
(Xem Figure 2). Ví duï nhö laø 78 F laø 60% Warm (aám) vaø 20% Hot (noùng). Boä ñieàu
khieån ñöôïc laäp trình baèng luaät ñôn giaûn if-then thoâng baùo cho heater fan neân chaïy vôùi
toác ñoä nhö theá naøo. Keát quaû laø khi nhieät ñoä thay ñoåi thì toác ñoä quaït seõ lieân tuïc ñieàu
chænh nhaèm giöõ nhieät ñoä ôû möùc mong muoán.
Böôùc ñaàu tieân cuûa chuùng ta trong thieát keá boä ñieàu khieån môø (fuzzy controller) laø
xaùc ñònh khoaûng giaù trò cho caùc bieán Input vaø Output cuûa boä ñieàu khieån. Sau ñoù, ta
ñaët nhaõn nhö “Cool” (maùt) cho nhieät ñoä vaø “High” (cao) cho toác ñoä quaït, vaø ta vieát boä
luaät ñôn giaûn baèng tieáng Anh ñeå ñieàu khieån heä thoáng. Caùc taäp môø vôùi caùc thaønh
vieân ñöôïc theå hieän nhö sau:
o Temperature (Nhieät ñoä) : {Cold, Cool, Warm, Hot}
o Fan_speed (Toác ñoä quaït) : {High, Medium, Low, 0}
Trong boä ñieàu khieån, nhöõng hoaït ñoäng ñieàu hoøa nhieät ñoä ñöôïc döïa treân caùc yeáu toá:
nhieät ñoä phoøng hieän taïi seõ rôi vaøo nhöõng khoaûng giaù trò naøy ra sao vaø nhöõng luaät
moâ taû haønh vi heä thoáng. Output cuûa boä ñieàu khieån seõ lieân tuïc khaùc nhau nhaèm ñieàu
chænh toác ñoä quaït.
Boä ñieàu khieån nhieät ñoä ñöôïc moâ taû nhö treân coù theå ñöôïc ñònh nghóa baèng 4 luaät ñôn
giaûn sau:
o R1: IF temperature IS Cold THEN fan_speed IS High
o R2: IF temperature IS Cool THEN fan_speed IS Medium
o R3: IF temperature IS Warm THEN fan_speed IS Low
o R4: IF temperature IS Hot THEN fan_speed IS 0
Tieán trình suy dieãn môø theå hieän trong hình döôùi ñaây (Figure 3):
Boä ñieàu khieån môø hoaït ñoäng töông töï nhö heä thoáng truyeàn thoáng: noù chaáp nhaän giaù
trò Input, thöïc hieän vaøi tính toaùn vaø sinh ra giaù trò Output. Tieán trình naøy ñöôïc goïi laø
Tieán trình Suy Dieãn Môø vaø hoaït ñoäng theo 3 böôùc ñöôïc minh hoïa ôû hình 3, trong ñoù:
(a) Môø hoùa (Fuzzification): trò roõ cuûa ñaàu vaøo ñöôïc chuyeån thaønh trò môø.
(b) Ñònh giaù luaät (Rule Evaluation): möùc ñoä ñuùng cuûa trò môø cuûa ñaàu ra ñöôïc tính
toaùn baèng maùy tính.
(c) Giaûi môø (Defuzzication): trò môø ñaàu ra ñöôïc chuyeån thaønh trò roõ.
o
Trong suoát böôùc môø hoùa, trò roõ cuûa nhieät ñoä laø 78 F ñöôïc nhaäp vaøo vaø chuyeån thaønh
o
trò môø. ÔÛ ví duï naøy, 78 F ñöôïc môø hoùa thaønh Warm vôùi möùc ñoä ñuùng (thöïc chaát laø µ -
haøm thaønh vieân) laø 0.6 (hay 60%) vaø Hot vôùi µ=0.2 (hay 20%).
Trong böôùc ñònh giaù luaät, toaøn boä caùc luaät trong taäp luaät ñöôïc ñònh giaù vaø coù moät
o
soá luaät coù theå bò chaùy (fire). ÔÛ 78 F, luaät R3 vaø R4 bò chaùy. Aùp duïng luaät R3, toác ñoä
quaït
laø Low vôùi µ=0.6. Töông töï, duøng luaät R4 thì toác ñoä quaït seõ laø 0 vôùi µ=0.2.
Trong böôùc giaûi môø, trò môø output 60% Low vaø 20% laø 0 ñöôïc keát hôïp baèng caùch
duøng phöông phaùp tính toaùn goïi laø Troïng löïc Trung taâm (Center of Gravity – COG)
nhaèm taïo ra trò roõ output laø 13.5 RPM cho toác ñoä quaït.
II. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN LOGIC MÔØ
Ta vöøa tìm hieåu öùng duïng logic môø trong lónh vöïc kinh teá. Vaäy logic môø coù gaàn guõi vôùi
sinh hoaït haøng ngaøy cuûa con ngöôøi khoâng? Haõy xem 1 maåu ví duï nhoû sau:
Töôûng töôïng raèng baïn ñang caàm moät traùi taùo. Töï hoûi: vaät ta caàm treân tay coù phaûi
laø traùi taùo khoâng? Dó nhieân caâu traû lôøi laø coù. Baây giôø baïn haõy caén moät mieáng
vaøo traùi taùo. Laëp laïi caâu hoûi. Vaät treân tay baïn baây giôø khoâng hoaùn toaøn laø 1 traùi
taùo vì moät phaàn ñaõ bò caén.
Trong khi baïn aên taùo vaø ngaãm nghó, baïn nhaän ra raèng khi traùi taùo daàn bieán maát
(voâ bao töû cuûa baïn), noù ngaøy caøng trôû neân ít vaø ít gioáng traùi taùo hôn. Keát quaû
hieän taïi laø baïn chæ coøn laïi loõi taùo. Neáu moät ngöôøi naøo ñoù ñöôïc yeâu caàu ñaùnh
giaù vaät treân tay baïn vaø xeáp noù vaøo 1 trong 2 khaû naêng: laø traùi taùo hoaëc khoâng laø
traùi taùo, thì roõ raøng taäp môø laø 1 löïa choïn thích hôïp hôn. Vôùi taäp roõ, moät ñöôøng
ñöôïc veõ phaân bieät giöõa khaùi nieäm laø traùi taùo hoaëc khoâng laø traùi taùo. Söï khaùc
bieät coù ñöôïc nhaän ra khi baïn ñang aên nöõa traùi taùo khoâng? Hay coù theå laø luùc
baïn ñaõ aên heát vaø chæ coøn laïi loõi taùo? Vôùi taäp môø, ñoái töôïng seõ ñöôïc chuyeån
daàn töø traùi taùo ñeán khoâng laø traùi taùo. Noù coù theå coù thaønh vieân ñoàng thôøi trong
caû 2 taäp vôùi möùc ñoä xaùc ñònh. Moät caùch toång quaùt, toång cuûa giaù trò hai thaønh
vieân naøy seõ ñöôïc keát hôïp. Khi baïn ñang aên nöõa traùi taùo, möùc ñoä cuûa ñoái töôïng
laø taùo vaø khoâng phaûi laø taùo baèng nhau.
6. Taïi sao logic môø ñöôïc öùng duïng trong nhieàu lónh vöïc?
- Logic môø ñöôïc öùng duïng nhieàu do:
¾ Laø moät löïa choïn cho phöông phaùp thieát keá ñôn giaûn hôn vaø nhanh hôn.
o Logic môø giaûm chu trình phaùt trieån thieát keá.
o Logic môø ñôn giaûn hoùa söï phöùc taïp trong thieát keá.
o Logic môø caûi thieän thôøi gian tung saûn phaåm ra thò tröôøng.
¾ Laø löïa choïn giaûi phaùp vieäc ñieàu khieån khoâng tuyeán tính
o Logic môø caûi thieän theå hieän ñieàu khieån.
o Logic môø ñôn giaûn hoùa caøi ñaët.
o Logic môø giaûm giaù phaàn cöùng.
- Logic môø laø maãu löïa choïn phöông phaùp thieát keá ñöôïc öùng duïng trong vieäc
phaùt trieån boä ñieàu khieån nhuùng trong nhöõng heä thoáng tuyeán tính vaø khoâng
tuyeán tính. Baèng vieäc duøng logic môø, nhöõng nhaø thieát keá coù theå nhaän ra chi
phí phaùt trieån thaáp hôn, nhöõng tính naêng cao hôn, vaø theå hieän saûn phaåm cuoái
cuøng toát hôn. Hôn theá nöõa, nhöõng saûn phaåm coù theå ñöôïc tung ra thò tröôøng thò
tröôøng nhanh hôn vôùi giaù höõu hieäu hôn.
¾ Ñieàu khieån môø thay theá vai troø cuûa moâ hình toaùn hoïc vaø thay theá noù baèng 1
moâ hình khaùc ñöôïc xaây döïng döïa treân 1 soá luaät ít hôn moâ taû 1 caùch toång quaùt
1 boä phaän nhoû cuûa toaøn heä thoáng. Moät tieán trình xöû lyù keát döõ lieäu nhaäp vaø
nhöõng luaät naøy vôùi nhau vaø cho ra döõ lieäu xuaát mong muoán. Döõ lieäu nhaäp vaøo
vaø xuaát ra khoâng ñoåi.
¾ Muïc ñích cuûa ñieàu khieån môø laø aûnh höôûng leân haønh vi cuûa heä thoáng baèng
caùch thay ñoåi moät hay nhieàu döõ lieäu nhaäp vaøo heä thoáng ñoù töông öùng vôùi moät
hay nhieàu luaät moâ hình hoùa söï vaän haønh cuûa heä thoáng. Heä thoáng ñöôïc
ñìeàu khieån coù theå thuoäc veà cô hoïc, ñieän, hoùa hoïc hay söï phoái hôïp nhöõng
lónh vöïc naøy vôùi nhau.
Keát luaän
EoÄoD
Logic môø (Fuzzy Logic) laø coâng cuï quyù giaù duøng ñeå giaûi nhöõng baøi toaùn coù ñoä phöùc
taïp cao. Noù cuõng ñöôïc duøng ñeå laøm giaûm ñoä phöùc taïp cuûa nhöõng giaûi phaùp ñang
coù cuõng nhö taêng khaû naêng truy caäp cuûa thuyeát ñieàu khieån. Khi ñoä phöùc taïp cuûa
nhöõng baøi toaùn hieän taïi vaø töông lai taêng daàn, khaû naêng tìm giaûi phaùp ñôn giaûn vaø ít
toán keùm hôn ñaõ trôû thaønh nhieân lieäu cho nhöõng coâng trình nghieân cöùu veà thuyeát taäp
môø (fuzzy set theory).
Chuùng ta coù theå xem logic môø nhö laø 1 cô caáu xöû lyù nhöõng luaät (trong nhöõng öùng
duïng ñieàu khieån vaø ra quyeát ñònh) ñöôïc dieãn ñaït khoâng chính xaùc.
Logic môø ñöôïc öùng duïng vaøo caùc boä ñieàu khieån ñöôïc söû duïng roäng raõi trong nhöõng
öùng duïng ñieàu khieån, bao goàm tuû laïnh, maùy giaët, maùy haøn, maùy chuïp hình vaø robot;
pheùp chaån ñoaùn Loãi vaø thaát baïi, xöû lyù aûnh, phaân loaïi maãu, baøi toaùn giao thoâng,
traùnh ñuïng ñoä, hoã trôï ra quyeát ñònh, keá hoaïch döï aùn, thieát bò phaùt hieän noùi doái vaø
lieân keát vôùi heä chuyeân gia.
Beân caïnh nhöõng öu ñieåm, logic môø cuõng boäc loä nhöõng maët haïn cheá nhö
sau:
¾ Khoâng phaûi laø giaûi phaùp cho moïi tröôøng hôïp.
¾ Nhöõng moâ hình chính xaùc/roõ coù theå hieäu quaû vaø tieän lôïi hôn trong 1 soá tröôøng
hôïp.
¾ Nhöõng tieáp caän khaùc coù theå thaåm ñònh chuaån hôn.
Taøi lieäu tham khaûo
2. http://www.cs.cmu.edu/Groups/AI/html/faqs/ai/fuzzy/part1/faq.html
3. http://www.emsl.pnl.gov:2080/proj/neuron/fuzzy/what.html
4. http://www.aptronix.com/fide/howfuzzy.htm