ivúy-sUcI

i«k -inpAt (6-10)

2. i«tIy pMcAÕtk
(6) 1. puÝl vgQ - - - - - - - - - - - - - 81
(7) 2. suK vgQ - - - - - - - - - - - - - 84
(8) 3. sinimØA vgQ - - - - - - - - - - - - 86
(9) 4. DmQ vgQ - - - - - - - - - - - - - - 87
(10) 5. bAl vgQ - - - - - - - - - - - - - 88
 (6) 1. puÝl vgQ 81

2. i«tIy pMcAÕtk
(6) 1. puÝl vgQ
53. “iBöuSo, lok mš do ¯yVEt bhujn-iht ke ila, bhujn-suK ke
ila w¥pÚA hote hÓ, bhut jnAš ke STQ, iht tTA dev-mnuÏyAš ke suK ke ila
w¥pÚA hote hÓ¦
“k Èn-se do ¯yVEt?
“sýyk -sMbu ShQt tTAgt SÈr ckR vtIQ-rAjA¦ iBöuSo, ye do
¯yVEt lok mš bhujn-iht ke ila, bhujn-suK ke ila w¥pÚA hote hÓ, bhut
jnAš ke STQ, iht tTA dev-mnuÏyAš ke suK ke ila w¥pÚA hote hÓ¦”
54. “iBöuSo, lok mš do SsADArf mnuÏy j®m lete hÓ¦
“k Èn-se do?
“sýyk sMbu ShQt tTAgt SÈr ckR vtIQ-rAjA¦ iBöuSo, lok mš ye
do SsADArf mnuÏy j®m lete hÓ¦”
55. “iBöuSo, qn do ¯yVEtyAš k I mí¥yu bhut jnAš ke SnutAp k A
k Arf hotI hÔ¦
“ik n do k I?
“sýyk sMbu ShQt tTAgt k ISÈr ckR vtIQ-rAjAk I¦iBöuSo, qn
do ¯yVEtyAš k I mí¥yu bhut jnAš ke SnutAp k A k Arf hotI hÔ¦”
56. “iBöuSo, ye do ‰tUpAhQ hÓ (ijnke SvÕeú pr ‰tUp bnAye jA
sk te hÓ)¦
“k Èn-se do?
“sýyk sMbu ShQt tTAgt tTA ckR vtIQ-rAjA¦
“iBöuSo, ye do ‰tUpAhQ hÓ¦”
57. “iBöuSo, ye do bu hote hÓ¦
“k Èn-se do?
“sýyk sMbu ShQt tTAgt tTA áA¥yek -bu¦
“iBöuSo, ye do bu hote hÓ¦”
58. “iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦
“k Èn-se do?
“öIfAsRv iBöu tTA üeÏX hATI¦
82 i«k inpAt

“iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦”

59. “iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦
“k Èn-se do?
“öIfAsRv iBöu tTA üeÏX SÎv¦
“iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦”
60. “iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦
“k Èn-se do?
“öIfAsRv iBöu tTA mígrAj ˜sh¦
“iBöuSo, ye do ibjlI ke k ìzk ne pr zrte nh™¦”
61. “iBöuSo, do bAtAš k AivcAr k rik ÚArmAnuúI-BAúA nh™ bolte¦
“k Èn-sI do?
“hm JUX n bolš tTA glt doúAropf n k rš¦
“iBöuSo, qn do bAtAš k AivcAr k rik ÚArmAnuúI-BAúA nh™ bolte¦”
62. “iBöuSo, V‰©yAM do bAtAš se SsMtuÏx rh k r hI ÕrIr ¥yAg
k rtI hÓ¦
“k Èn-sI do se?
“mÔTun tTA sMtAno¥pVØA k I qœCA se¦
“iBöuSo, V‰©yAM qn do bAtAš se SsMtuÏx rh k rhI ÕrIr ¥yAg k rtI
hÓ¦”
63. “iBöuSo, tuýhš SsMt-shvAs tTA sMt-shvAs ke bAre mš wpdeÕ
detA hUM¦ qse suno, SœCI trh mn mš DArf k ro¦k htAhUM¦” “SœCA, BMte!”
k h k r iBöuSAš ne BgvAnk o áAitvcn idyA¦ BgvAn ne yh k hA –
“iBöuSo, SsMt-shvAs kÔ sA hotA hÔ? SsMt kÔ se rhte hÓ?
“iBöuSo, ‰Tivr iBöu soctA hÔ –
“‘‰Tivr iBöu BI muJe ku Cn k he, m›ym-‰Tivr BI muJe ku Cn k he,
nyA BI muJe ku Cn k he; mÓ BI n ‰Tivr iBöu k oku Ck hUM, n m›ym-‰Tivr
k o ku C k hUM SÈr n nye iBöu k o ku C k hUM¦
“‘‰Tivr muJe ku Ck hšge to Siht k IhI bAt k hšge, iht k IbAt nh™
k hšge¦ mÓ BI w®hš ‘‘nh™’’ k hk rk Ïx dUMgA SÈr wnk A k hnA XIk hÔ, yh
jAnte hua BI wnk A k hnA nh™ k ÁMgA¦ m›ym-‰Tivr BI muJe ku C k hšge,
nye iBöu BI muJe ku C k hšge to Siht k I hI bAt k hšge, iht k I bAt nh™
 (6) 1. puÝl vgQ 83

k hšge¦ mÓ BI w®hš ‘‘nh™’’ k hk rk Ïx dUMgA SÈr wnk A k hnA XIk hÔ, yh

jAnte hua BI wnk A k hnA nh™ k ÁMgA¦ ’
“‘m›ym-‰Tivr BI soctA hÔ... nyA iBöu BI soctA hÔ –
“‘‰Tivr BI muJe ku C n k he, m›ym-‰Tivr BI muJe ku C n k he, nyA
BI muJe ku Cn k he, mÓ BI n ‰Tivr iBöu k oku Ck hUM, n m›ym-‰Tivr k o
ku C k hUM SÈr n nye iBöu k o ku C k hUM¦
“‘‰Tivr muJe ku Ck hšge to Siht k IhI bAt k hšge, iht k IbAt nh™
k hšge¦ mÓ BI w®hš ‘‘nh™’’ k hk rk ÏxdUMgA SÈr wnk Ak hnAXIk hÔ, yh
jAnte hua BI wnk A k hnA nh™ k ÁMgA¦ m›ym-‰Tivr BI muJe ku C k hšge,
nye iBöu BI muJe ku C k hšge to Siht k I hI bAt k hšge, iht k I bAt nh™
k hšge¦ mÓ w®hš ‘‘nh™’’ k h k r k Ïx dUMgA SÈr wnk A k hnA XIk hÔ, yh
jAnte hua BI wnk Ak hnAnh™ k ÁMgA¦’ iBöuSo, qs áAk ArSsMt-shvAs
hotA hÔ¦ SsMt qsI áAk Ar rhte hÓ¦
“iBöuSo, sMt-shvAs kÔ sA hotA hÔ? sMt kÔ se rhte hÓ?
“iBöuSo, ‰Tivr iBöu soctA hÔ –
“‘‰Tivr iBöu BI muJe k he, m›ym-‰Tivr BI muJe k he, nyA iBöu BI
muJe k he; mÓ BI ‰Tivr iBöuSAš k o k hUM, m›ym-‰TivrAš k o k hUM, nye iBöu
k o k hUM¦
“‘‰Tivr muJe ku Ck hšge to iht k IhI bAt k hšge, Siht k IbAt nh™
k hšge¦ mÓ BI w®hš ‘‘SœCA’’ k hUMgA SÈr k Ïx nh™ dUMgA¦ wnk A k hnA XIk
hÔ, yh jAnte hua mÓ wnk Ak hnAk ÁMgA¦m›ym-‰Tivr BI muJe ku Ck hšge,
nyA iBöu BI muJe ku Ck hegAto iht k IhI bAt k hegA,Siht k IbAt nh™
k hegA¦mÓ BI w®hš ‘‘SœCA’’ k hUMgASÈr k Ïxnh™ dUMgA¦ wnk Ak hnAXIk
hÔ, yh jAnte hua mÓ wnk Ak hnAk ÁMgA¦’ iBöuSo, qs áAk ArsMt-shvAs
hotA hÔ¦ sMt qsI áAk Ar rhte hÓ¦”
64. “iBöuSo, ijs SiDk rf mš donAš Sor se k hA-sunI rhegI,
díVÏx-pirdAh rhegA, icØA ku ipt rhegA, dÈmQn‰y rhegA, kR oD rhegA,
SAMtirk SÕAMit rhegI, ws SiDk rfke bAre mš iBöuSo, yh SAÕA k rnI
cAiha ik wnk A k lh dIGQk Al tk jArI rhegA, ve pr‰pr k Xor bolte
rhšge SÈr ˜hsR bne rhšge tTA iBöu suKpUvQk n rh skš ge¦
“iBöuSo, ijs SiDk rf mš donAš Sor se k hA-sunI n hogI,
díVÏx-pirdAh n hogA, icØA ku iptn rhegA, dÈmQn‰y n rhegA, kR oDn rhegA,
84 i«k inpAt

SAMtirk ÕAMit rhegI, ws SiDk rf ke bAre mš iBöuSo, yhI SAÕA k rnI

cAiha ik n wnk A k lh dIGQk Al tk jArI rhegA, n ve pr‰pr k Xor
bolte rhšge SÈr n ˜hsR hI bne rhšge tTA iBöu suKpUvQk rh skš ge¦”
*****
(7) 2. suK vgQ
65. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“gíhIsuK tTA áAvRÀyA-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ qn donAš suKAš mš yh áAvRÀyA-suK hI üeÏX
hÔ¦”
66. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“k AmBogAš k A suK tTA nÔÏk ýyQsuK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ qn donAš suKAš mš yh nÔÏk ýyQ suK hI üeÏX
hÔ¦”
67. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“wpiDsuK tTA inrŒpiDsuK¦1
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn donAš suKAš mš yh inrŒpiDsuK
hI üeÏX hÔ¦”
68. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“sAsRv-suK tTA SnAsRv-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš yh SnAsRv-suK hI
üeÏX hÔ¦”
69. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
1 ‘wpiD suK, inrŒpiD suK’ -- Bv-tíÏfA ke áAit SAsEt rhne k A suK wpiDsuK hÔ
tTA tíÏfAtIt ho jAne k AsuK inrŒpiD suK hÔ¦ wpiDsuK k oteBUmk suK BI k hte
hÓ, STAQt k AmAvcr, ÁpAvcr SÈr SÁpAvcr BUim k A suK¦ inrŒpiD suK k o
lok oØAr suK k hte hÓ¦
 (7) 2. suK vgQ 85

“BÈitk -suK tTA SBÈitk -suK¦

“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš SBÈitk -suK hI
üeÏX hÔ¦”
70. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“SAyQ-suK tTA SnAyQ-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš yh SAyQ-suK hI
üeÏX hÔ¦”
71. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“k Aiyk -suKtTA cÔtisk -suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš yh cÔtisk -suK hI
üeÏX hÔ¦”
72. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“áAIit-siht suK, áAIit-riht suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš yh áAIit-riht suK
hI üeÏX hÔ¦”
73. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“SAnMd-suK tTA wpeöA-suK1¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn do suKAš mš yh wpeöA-suK hI
üeÏX hÔ¦”
74. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“smAiD-suK tTA SsmAiD-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn donAš suKAš mš smAiD-suK hI
üeÏX hÔ¦”

1 sAt suK SÈr wpeEKA suK -- áATm tIn ›yAnAš k A suK sAt suK hÔ EyAšik qnmš
‘áAIit’ ›yAnAMg rhtA hÔ SÈr ctuTQ ›yAn k A suK wpeöA-suK¦
86 i«k inpAt

75. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦

“k Èn-se do?
“s-áAIit-SAlMbn-suK tTA S-áAIit-SAlMbn-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn donAš suKAš mš S-áAIit-SAlMbn
suK hI üeÏX hÔ¦”
76. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“SAnMd-SAlMbn-suK tTA wpeöA-SAlMbn-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn donAš suKAš mš
wpeöA-SAlMbn-suK hI üeÏX hÔ¦”
77. “iBöuSo, ye do suK hÓ¦
“k Èn-se do?
“Áp-SAlMbn-suK tTA SÁp-SAlMbn-suK¦
“iBöuSo, ye do suK hÓ¦ iBöuSo, qn donAš suKAš mš yh
SÁp-SAlMbn-suK hI üeÏX hÔ¦”
*****
(8) 3. sinimØA vgQ
78. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ inimØA (SADAr) hone se w¥pÚA hote
hÓ, ibnA inimØA ke nh™ w¥pÚA hote¦ ws inimØA k A hI áAhAf k r dene se ve
pApI Sku Õl-DmQ w¥pÚA nh™ hote¦”
79. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ indAn (k Arf) hone se w¥pÚA hote
hÓ, ibnA indAn ke nh™¦ ws indAn k A hI áAhAf k r dene se ve pApI
Sku Õl-DmQ w¥pÚA nh™ hote¦”
80. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ hetu hone se w¥pÚA hote hÓ, ibnA hetu
ke nh™¦ ws hetu k A hI áAhAf k r dene se ve pApI Sku Õl-DmQ w¥pÚA nh™
hote¦”
81. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ sM‰k Ar hone se w¥pÚA hote hÓ, ibnA
sM‰k Ar ke nh™¦ ws sM‰k Ar k A hI áAhAf k r dene se ve pApI Sku Õl-DmQ
w¥pÚA nh™ hote¦”
82. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ áA¥yy hone se w¥pÚA hote hÓ, ibnA
áA¥yy ke nh™¦ ws áA¥yy k A hI áAhAf k r dene se ve pApI Sku Õl-DmQ
w¥pÚA nh™ hote¦”
 (9) 4. DmQ vgQ 87

83. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ Áp hone se hI w¥pÚA hote hÓ, ibnA
Áp ke nh™¦ ws Áp k A hI áAhAf k r dene se ve pApI Sku Õl-DmQ w¥pÚA
nh™ hote¦”
84. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ vednA ke hone se hI w¥pÚA hote hÓ,
ibnA vednA ke nh™¦ ws vednA k AhI áAhAf k rdene se ve pApI Sku Õl-DmQ
w¥pÚA nh™ hote¦”
85. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ sMôA hone se hI w¥pÚA hote hÓ, ibnA
sMôA ke nh™¦ ws sMôA k AhI áAhAf k rdene se ve pApI Sku Õl-DmQw¥pÚA
nh™ hote¦”
86. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ ivôAn hone se hI w¥pÚA hote hÓ,
ibnA ivôAn ke nh™¦ ws ivôAn k AhI áAhAf k rdene se pApI Sku Õl-DmQ
w¥pÚA nh™ hote¦”
87. “iBöuSo, pApI Sku Õl-DmQ sM‰kí t-SAlMbn hone se hI w¥pÚA
hote hÓ, ibnA sM‰kí t-SAlMbnke nh™¦ ws sM‰kí t-SAlMbnk AhI áAhAf k r
dene se pApI Sku Õl-DmQ w¥pÚA nh™ hote¦”
*****
(9) 4. DmQ vgQ
88. “iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“icØA-ivmuVEt tTA áAôA-ivmuVEt¦
“iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦”
89. “iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“vIyQ (áAy¥n, áAgRh) tTA Sivöep (icØAek AgRtA)
“iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦”
(SAge ke sU© qsI kR m se hÓ¦)
90. “nAm SÈr Áp¦”
91. “iv¬A tTA ivmuVEt¦”
92. “Bv-díVÏx tTA ivBv-díVÏx¦”
93. “inlQÀjtA tTA S-pApBIrŒtA¦”
94. “lÀjA tTA pApBIrŒtA¦”
88 i«k inpAt

95. “duvQctA tTA pApim©tA¦”

96. “suvctA tTA k £yAfim©tA¦”
97. “(S§Arh) DAtuSAš ke ôAn mš ku Õl honA tTA mnisk Ar (shI
ZMg se ˜ctn k rne) mš ku Õl honA¦”
98. “iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“SApVØA (doúAš) ke ôAn mš ku Õl honA tTA doúAš k o dUr k rne k A
k ÈÕl¦
“iBöuSo, ye do DmQ hÓ¦”
*****
(10) 5. bAl vgQ
99. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo SnAgt-BAr vhn k rtAhÔ tTA jo SAgt-BAr vhn nh™ k rtA¦
“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦”
100. “iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo SnAgt-BAr vhn nh™ k rtAtTA jo SAgt-BAr vhn k rtAhÔ¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
101. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo wict k o Snuict smJe tTA jo Snuict k o wict smJe¦
“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦”
102. “iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo Snuict k o Snuict smJe tTA jo wict k o wict smJe¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
103. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
 (10) 5. bAl vgQ 89

“jo Sdoú k odoú smJtA hÔ tTA jo doú k oSdoú smJtA hÔ¦

“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦”
104. “iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo Sdoú k oSdoú smJtA hÔ tTA jo doú k odoú smJtA hÔ¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
105. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo SDmQ k o DmQ smJtA hÔ tTA jo DmQ k o SDmQ smJtA hÔ¦
“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦”
106. “iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo DmQ k o DmQ smJtA hÔ tTA jo SDmQ k o SDmQ smJtA hÔ¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
107. “iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo Sivny (Sinym) k oivny (inym) smJtA hÔ, tTA jo ivny
k o Sivny smJtA hÔ¦
“iBöuSo, ye do mUKQ hÓ¦”
108. “iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦
“k Èn-se do?
“jo Sivny k oSivny smJtA hÔ tTA jo ivny k oivny smJtA
hÔ¦
“iBöuSo, ye do pMizt hÓ¦”
109. “iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo Sk Èkí t¯yke ivúy mš k Èkí ¥y(pÎcAHAp) k rtA hÔ tTA jo
k Èkí t¯yke ivúy mš Sk Èkí ¥yk rtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦”
110. “iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte¦
90 i«k inpAt

“ik n do ke ?
“jo Sk Èkí t¯yke ivúy mš Sk Èkí ¥yk rtA hÔ tTA jo k Èkí t¯yke
ivúy mš k Èkí ¥yk rtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte¦”
111. “iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo Snuict k o wict smJtA hÔ tTA jo wict k o Snuict
smJtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦”
112. “iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte¦
“ik n do ke ?
“jo Snuict k o Snuict smJtA hÔ tTA jo wict k o wict
smJtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ¦”
113. “iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo SnApVØA (Sdoú) k o SApVØA (doú) smJtA hÔ tTA jo SApVØA
k o SnApVØA smJtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦”
114. “iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte¦
“ik n do ke ?
“jo SnApVØA k o SnApVØA smJtA hÔ tTA jo SApVØA k o SApVØA
smJtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ¦”
115. “iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo SDmQ k o DmQ smJtA hÔ tTA jo DmQ k o SDmQ smJtA hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦”
116. “iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo SDmQ k o SDmQ smJtA hÔ tTA jo DmQ k o DmQ smJtA hÔ¦
 (10) 5. bAl vgQ 91

“iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ¦”

117. “iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦
“ik n do ke ?
“jo Sivny k oivny smJtA hÔ tTA jo ivny k oSivny smJtA
hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv bìZte hÓ¦”
118. “iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ ¦
“ik n do ke ?
“jo Sivny k oSivny smJtA hÔ tTA jo ivny k oivny smJtA
hÔ¦
“iBöuSo, qn do ke SAsRv nh™ bìZte hÓ¦”
*****