Θ.Α.

ΑΜΕΛΙΔΗΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΑΡΧΑΙΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

ΠΙΝΑΚΕΣ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Υποκείμενο 3

2. Κατηγορούμενο 3

3. Αντικείμενο 4

Ασκήσεις - Απαντήσεις 8

4. Προσδιορισμοί 12

5. Παραθετικά 14

Ασκήσεις - Απαντήσεις 15

6. Απαρέμφατο 22

Ασκήσεις - Απαντήσεις 24

7. Μετοχή 26

Ασκήσεις - Απαντήσεις 29

8. Προτάσεις 31

Ασκήσεις - Απαντήσεις 39

9. Μετατροπή ευθύ λόγου σε πλάγιο 43

10. Σύνδεση προτάσεων – Μόρια 45

11. Χρήση πτώσεων 52

12. Χρήση επιρρηματικών προσδιορισμών 53

13. Πίνακας ρημάτων - Σύνταξη 54

14. Συνοπτικοί πίνακες 55

15. Συνοπτικοί πίνακες σε διαγράμματα 75

16. Φύλλο αξιολόγησης - Απαντήσεις 79

 ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΜΟΡΦΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Εἰμί, ὑπάρχω, τυγχάνω, διατελῶ,

ἒφυν, πέφυκα

Α ΚΑΘΕ Γίγνομαι, καθίσταμαι, ἀποβαίνω, ἐκβαίνω

Π Νομίζομαι, φαίνομαι, κρίνομαι, δοκῶ

Λ ΜΟΡΦΗ Καλοῦμαι, ὀνομάζομαι, προσαγορεύομαι

Ο Αἱροῦμαι, χειροτονοῦμαι, λαγχάνω,

ἀποδείκνυμαι

ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ – ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ - ΓΕΝΙΚΗ

 διδάσκω, ἀναμιμνῂσκομαι
 ἐνδύω, ἐκδύω
 αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω,
ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ
 αιτιατική + σύστοιχο αντι-
κείμενο
 ἀκούω, πυνθάνομαι, μανθάνω
 λαμβάνω, ἂγω, κωλύω, ἀποστερῶ
 ἐστιῶ, πληρῶ, κενῶ
 ἀπό, ἐκ, κατά (δικαστική σημασία),
πρὸ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ - ΔΟΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ - ΔΟΤΙΚΗ

 λέγω, ὑπισχνοῦμαι, δείκνυμι,  παραχωρῶ, ὑπείκω, μετέχω, κοινωνῶ,
δίδωμι, φέρω μεταδίδωμι
 ἐξίσωση, εξομοίωση, μείξη  τιμῶ, τιμῶμαι (δικαστικά)
 ἐν, σὺν, ἐπί  φθονῶ, μέμφομαι
 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ
Κτητική Γ Ποσού Ποινής – τιμήματος
Ε
Ε Αιτίας Σκοπού
Διαιρετική (υπερθετικός βαθμός)
Ν (έναρθρο
Χρόνου
΄Υλης – Περιεχομένου Ι απαρέμφατο)
Τ
Τόπου
Κ
Ιδιότητας (μέγεθος, ηλικία + αριθμ.) Αναφοράς
Ε Γ Η
Αξίας (ἄξιος, ἀνάξιος) Ποσού Μέσου - οργάνου
Ε
Ρ Δ Αιτίας Τρόπου
Αιτίας (αἴτιος, ὑπεύθυνος) Χρόνου Συνοδείας
Ν
Ο Συγκριτική (συγκριτικός βαθμός) Τόπου
Ο
Αναφοράς
Ι Δημιουργού
Π ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ
Τ
Απλή (απρόσωπα ρήματα)
Κ Υποκειμενική
Τ
Κτητική (εἰμί, γίγνομαι,
Ι
Αντικειμενική
Η ὑπάρχω)
Ω
* Κατηγορηματική Γενική Ενεργούντος προσώπου ή του
Κ
ποιητικού αιτίου
Τ
(παθητικά ρήματα,
Δ Αντικειμενική
Η Παρακείμενος, Υπερσυντέλικος,
Ο
Ο -τός, -τέος ρηματικά επίθετα)
Τ Αναφοράς
Χαριστική
Ι Α
Αντιχαριστική
Ι Αναφοράς
Ηθική (μοι, σοι, ἀσμένῳ, βουλο-
Τ μένῳ)
Αναφοράς
 ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ (οὐ)
ΧΡΗΣΗ
ΕΞΑΡΤΗΣΗ
Απρόσωπα ρήματα

Υποκείμενο  Λεκτικά: Λέγεται, ὁμολογεῖται, ἀγγέλλεται

 Δοξαστικά: Δοκεῖ, νομίζεται
Προσωπικά ρήματα

 Λεκτικά: Λέγω, φημί, ὁμολογοῦμαι, πυνθάνομαι

 Δοξαστικά: Δοκῶ, νομίζω, οἲομαι – οἶμαι, εἰκάζω,
Αντικείμενο
ἡγοῦμαι, λογίζομαι, ὑπολαμβάνω, κρίνω

 Γνωστικά: Γιγνώσκω, οἶδα

 Αισθητικά: ’Ακούω
 Δηλωτικά: Δηλῶ
 Δεικτικά: Δείκνυμι
 Αγγελτικά: Ἀγγέλλω

ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ (μὴ)

ΧΡΗΣΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Απρόσωπα ρήματα
 Δοκεῖ, πρέπει, προσήκει, ἐγχωρεῖ, συμβαίνει
 ἔστι, ἔνεστι, ἔξεστι, πάρεστι
 χρή, μέλει
Υποκείμενο
Απρόσωπες εκφράσεις
 Αφηρημένο ουσιαστικό + ἐστί (ἀνάγκη ἐστί)
 Ουδέτερο επιθέτου + ἐστί (ἄξιόν ἐστι)
 Επίρρημα + ἒχει (καλῶς ἔχει)
 Ε Π Ι Ρ Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Η ΜΕΤΟΧΗ

ΕΙΔΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤ ΜΕΤ.

ΑΡΝ ΕΞΑΡΤΑΤ
ΤΡΟΠΙΚΗ οὐ - oντας
Ενεστώτας

μή
ΤΕΛΙΚΗ Ρήματα για να
Μέλλοντας κίνησης

ὡς Από
ρήματα
(υποκειμενικός
μη
σκοπός) κίνησης

οὐ ἅμα, εὐθύς, ἔτι

Αόριστος μή
ΧΡΟΝΙΚΗ ἐνταῦθα, ἤδη όταν

ἅτε, οἷον, οἷα

ΑΙΤΙΟΛΟ- οὐ (πραγματική αιτία) επειδή

Κάθε
ΓΙΚΗ χρόνος ὡς (υποκειμ.)

ὥσπερ (ψευδή)

ΥΠΟΘΕΤ. εάν, αν
Κάθε χρόνο μή
ΕΝΑΝΤΙΩ- καὶ, καίτοι, αν και
Κάθε χρόνο οὐ
ΜΑΤΙΚΗ καίπερ

ΠΑΡΑΧΩ- καὶ, οὐδέ και αν

Κάθε χρόνο οὐ
ΡΗΤΙΚΗ
 ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (οὐ)
ΕΙΣ. ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΚΦΕΡΟΝΤΑΙ ΔΗΛΩΝΟΥΝ

Μή,  Φόβου: Υποκ. Οριστική Φόβο πραγματικό

Φοβοῦμαι,
μή οὐ Υποτακτική Φόβο προσδοκώμενο
δέδια,
Αντικ.
δέδοικα, Δυνητική Ευκτική Φόβο πιθανό στο παρόν ή
στο μέλλον
ὀκνῶ
Επεξ.
Ευκτική
Φόβο υποκειμενικό
πλαγίου λόγου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (οὐ, μὴ)

ΕΙΣΑΓ. ΕΚΦΕΡΟΝΤΑΙ ΔΗΛΩΝΟΥΝ

Αποτέλεσμα πραγματικό
Οριστική
ὥστε, Δυνητική Οριστική Αποτέλεσμα δυνατό στο παρελθόν,

ὡς μη πραγματικό

Δυνητική Ευκτική Αποτέλεσμα δυνατό στο παρόν ή στο

μέλλον

Ευκτική του πλαγίου λόγου Υποκειμενική γνώμη

Απαρέμφατο (μὴ) Αποτέλεσμα ενδεχόμενο,

επιδιωκόμενο σκοπό

ἐφ’ ᾧ, Απαρέμφατο (μὴ) ΄Ορο, συμφωνία, προϋπόθεση

ἐφ’ ᾧτε Οριστική Μέλλοντα Κυρίως στο Θουκυδίδη

 ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγουν κύριες και όχι δευτερεύουσες:

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ὅπως + Οριστική Μέλλοντος Ερωτηματική

Μὴ Ενδοιαστική

Γὰρ Αιτιολογική

Ὥστε, ἄρα, δὴ, οὖν, τοίνυν, Συμπερασματική

τοιγάρτοι, οὔκουν, οὐκοῦν
Ὅς, ἥ, ὅ, οὗ, ὅπου, ὅθεν, ὁπόθεν, Αναφορική
ἔνθα, ἔνθεν

ΙV. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

ΓΑΡ
 Αιτιολογικός : Εισάγει κύρια αιτιολογική πρόταση.
π.χ. Οἱ δὲ ἐπείθοντο· ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ.

 Επεξηγηματικός: Μετά από δεικτικές αντωνυμίες. Μεταφράζεται:δηλαδή.

π.χ. Οὕτως ἔχομεν νῦν πρὸς Ἀθηναίους. Οὔτε γὰρ (=δηλαδή)

αὐτοῖς σύμμαχοί ἐσμεν οὔτε φίλοι.

 Διηγηματικός : Στην αρχή της διήγησης.

π.χ. Ὁρῶ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸ ναυτικόν ἡμῶν κα-

ταλυόμενον.

 Βεβαιωτικός : Μετά από ερωτήσεις ή το ἀλλά.

π.χ. Ἀλλά γὰρ δέδοικα.
 Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΤΩΣΕΩΝ
Υποκείμενο
Κατηγορούμενο (υποκειμένου)

Ονοματικός ομοιόπτωτος προσδιορισμός

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
Β΄ όρος σύγκρισης

Μετοχή συνημμένη

Υποκείμενο (μετοχής)

Κατηγορούμενο (υποκειμένου)

Αντικείμενο

ΓΕΝΙΚΗ Ονοματικός προσδιορισμός (ομοιόπτωτος – ετερόπτωτος)

Επιρρηματικός προσδιορισμός

Προσδιορισμός επιρρημάτων

Προσδιορισμός επιφωνημάτων

Μετοχή (συνημμένη, απόλυτη)

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

Επιρρηματικό κατηγορούμενο
Επιρρηματικός προσδιορισμός

Τροπική μετοχή
ΤΡΟΠΟΣ
Αναφορική πρόταση
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να βρεθεί, να υπογραμμιστεί και να δικαιολογηθεί το είδος του

Κατηγορουμένου:
1. Δημοσθένης οὐκ ἒλαχε τοιχοποιός.
2. Αυτοί κληθήσονται νομοθέται.
3. Σύ μόνος ὑπάρχεις ἀθάνατος.
4. Καλλικρατίδας οὐκ ἢθελε τοὺς Ἓλληνας κόλακας τῶν βαρβάρων εἶναι.
5. Ἐθελοντής ὑπομένει τοὺς πόνους.
6. Ἀφίκοντο τριταῖοι εἰς Σάμον.
7. Τὴν εἰρήνην ἦγον ἂσμενοι.
8. Αἱ νῆες βοηθοί ἐξέπλευσαν.
9. Τὸ Κύρου ὂνομα μέγιστον ηὒξετο.
10. Ὁ δῆμος εἳλετο τὸν πατέρα στρατηγόν.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Να βρεθεί, να υπογραμμιστεί και να δικαιολογηθεί το είδος του

Κατηγορουμένου:
1. Δημοσθένης οὐκ ἒλαχε τοιχοποιός. (απλό)
2. Αυτοί κληθήσονται νομοθέται. (απλό)
3. Σύ μόνος ὑπάρχεις ἀθάνατος. (απλό)
4. Καλλικρατίδας οὐκ ἢθελε τοὺς Ἓλληνας κόλακας τῶν βαρβάρων
εἶναι. (απλό)
5. Ἐθελοντής ὑπομένει τοὺς πόνους. (επιρρηματικό κατηγ. του τρόπου)
6. Ἀφίκοντο τριταῖοι εἰς Σάμον. (επιρρηματικό κατηγ. του χρόνου)
7. Τὴν εἰρήνην ἦγον ἂσμενοι. (επιρρηματικό κατηγ. του τρόπου)
8. Αἱ νῆες βοηθοί ἐξέπλευσαν. (επιρρηματικό κατηγ. του σκοπού)
9. Τὸ Κύρου ὂνομα μέγιστον ηὒξετο. (προληπτικό κατηγορούμενο)
10. Ὁ δῆμος εἳλετο τὸν πατέρα στρατηγόν. (κατηγορούμενο του αντικ.)
 •ΑΠΛΟ
•ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ
•ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ
•ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΡΗΜΑ

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΠΡΟΣΩΠΟ ΓΕΝΙΚΗ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΔΟΤΙΚΗ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

(ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ – ΜΕΤΟΧΗ)
(ΤΑΥΤΟΠΡΟ- (ΕΤΕΡΟΠΡΟ-
ΣΩΠΙΑ) ΣΩΠΙΑ) Σύστοιχο

ΜΕΤΟΧΗ

ΡΗΜΑ
ΔΙΠΤΩΤΟ

ΣΥΜΦΩΝΕΙ

ΠΑΡΑΘΕΣΗ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ
ΕΠΙΘΕΤΟ
ΚΑΤΗΓΟΡ/ΚΟΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ

ΓΕΝΙΚΗ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΔΟΤΙΚΗ

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

ΓΕΝΙΚΗ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΔΟΤΙΚΗ

ΠΤΩΣΕΙΣ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΕΜΠΡΟΘΕΤΑ
 ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΛΙΚΟ
ΟΥ, (ότι) ΜΗ, (να)

ΜΕΤΟΧΗ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ

(ο οποίος, που) (να ,ότι) Ενεστώτας: Τροπική: όντας
Μέλλοντας: Τελική: για να
Αόριστος: Χρονική: όταν
Αιτιολ.: επειδή
Υποθ.: εάν
Εναντ.: εάν και
ΚΥΡΙΕΣ

ΚΡΙΣΕΩΣ

ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΠΛΑΓΙΕΣ

ΕΙΔΙΚΕΣ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΤΕΛΙΚΕΣ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ

ΧΡΟΝΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ