1

DÖNEM PROJESİ HAZIRLAMA KILAVUZU

Dönem projesi, lisans öğrencisinin bilimsel araştırma yöntemlerini uygulamalı

olarak öğrenmesine yardımcı olan ve aynı zamanda danışman hocası ile daha yakın bilgi
alış verişine girmesine imkân sağlayan bir çalışmadır. Öğrenciden beklenen, lisans
eğitimi süresince ana hatlarıyla ele alınan konular arasından ilgisini çeken ve daha
ayrıntılı öğrenmek istediği bir konu hakkında, sosyal bilimlerin araştırma yöntemlerine
uygun olacak nitelikte bir proje hazırlayarak dersin hocasına sunmasıdır.

Dönem Projesi Önerisi

Öğrenci, dönem projesini yazmaya başlamadan önce yazacağı proje ile ilgili
kaynak taraması yapmalı ve bir taslak plan yapmalıdır. Yapmış olduğu bu ön çalışmayı
proje önerisi olarak vize sınav tarihinde dersin öğretim üyesine sunmalıdır. 400
kelimeyi geçmeyen bu öneride projenin konusu ve kapsamı açıkça belirtilmeli, neden bu
konunun seçildiği ve nasıl bir yöntem izlenerek hazırlanacağı açıkça yazılmalıdır.

Dönem Projesinin Biçim ve İçerik Özellikleri

Proje ile ilgili kaynaklar taranmış, gerekli görülen kısımlar okunmuş, projenin
iddiası öğrencinin kafasında belirmiş ise, dönem projesinin yazılmasına başlanabilir.
Projenin hazırlanması sırasında göz önünde bulundurulması gereken biçimsel ve içeriğe
ilişkin özellikler vardır. Aslında bu özellikler, sadece dönem projesinin hazırlanmasında
değil, aynı zamanda herhangi bir bilimsel araştırmanın üretilmesinde de uyulması
gereken kurallardır.

1.Projenin Biçime İlişkin Özellikleri

1.1.Şekil Kuralları
Proje, Times New Roman yazı karakterinde, 12 punto ve 1,5 satır aralıklı
yazılmış, paragraflar arası 1,5 satır ve 0,6 nk olarak ayarlanmış olmalıdır. Sayfaların
kenar boşlukları üniversitemizin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün belirlediği şekilde,
 2

yukarıdan ve soldan 4 cm., aşağıdan 3 cm. ve sağdan 2 cm. olmalıdır. Başlıkların

puntosunun metin yazılarının puntosundan daha belirgin olması için 14 puntoya ayarlı
ve koyu yazılması gereklidir. Sayfa numarası sayfanın sağ üst köşesinde olmalı ve
gösterilmesine kapak sayfasından sonra başlanmalıdır. Burada önemli olan şekil
ayarlamalarının bütün proje boyunca aynı tutulmasıdır.

1.2.Kapak
Her projenin mutlaka bir kapak sayfalı olmalıdır. Bu sayfada projenin başlığı,
hazırlayan öğrencinin ve sunulan öğretim üyesinin adı, sunum tarihi ve hangi kuruma
sunulduğu gibi bilgiler açıklıkla belirtilmelidir. Başlık projenin konusunu ve çalışma
alanını kısaca belirtmelidir. Uzun ve karmaşık başlıklar yerine sade ve net başlıklar
tercih edilmelidir. Kapak sayfasında süslemeden uzak durulmalıdır.

1.3.İçindekiler
Başlık sayfasının ardından projenin içindekileri sayfa numaraları ile gösteren bir
kısım bulunmalıdır. Eğer kullanıldıysa tablolar, grafikler ve haritalar da ayrı bir başlık
altında sayfa numaraları ile birlikte belirtilmelidir.

1.4.Özet
İçindekiler sayfasının ardından projenin konusunu, çalışma alanını ve hipotezini
en fazla 200 kelime ile anlatan bir özet kısmı yer almalıdır. Tamamen öğrencinin kendi
cümleleri ile yazılmış olan bu kısımda, projenin neyi içerdiği ve amacı belirtilmelidir.
Özetin altına, projenin konusunu en genel şekilde ifade ettiği düşünülen 4-5 tane anahtar
kelime yazılmalıdır. Bu kelimeler danışman hocaya nasıl bir çalışma okumak üzere
olduğunu ifade eder nitelikte olacaktır.

1.5.Başlıklar
Proje giriş, ana metin ve sonuç şeklinde oluşturulmalıdır. Ana metnin başlıkları
ve bunların alt başlıkları “ondalık” ya da “rakam-harf” sisteminde dizilebilir. Hangi
sistem seçilirse seçilsin önemli olan kuralına uygun kullanılması ve bütünlüğün
bozulmamasıdır. Aşağıda iki çeşit başlık sistemi örneği görebilirsiniz.
 3

Ondalık Sistem Örneği

1. Birinci Bölüm Başlığı
1.1. Birinci Bölümün Birinci Alt Başlığı
1.2. Birinci Bölümün İkinci Alt Başlığı
1.2.1. İkinci Alt Başlığın İlk Alt Başlığı
1.2.2. İkinci Alt Başlığın İkinci Alt Başlığı
1.3. Birinci Bölümün Üçüncü Alt Başlığı
2. İkinci Bölüm Başlığı

Rakam - Harf Sistemi Örneği

I. Birinci Bölüm Başlığı
II. İkinci Bölüm Başlığı
A. İkinci Bölümün İlk Alt Başlığı
1. Alt Başlığın İlk Alt Başlığı
2. Alt Başlığın İkinci Alt Başlığı
B. İkinci Bölümün İkinci Alt Başlığı

1.6. Metin
Kaynak taraması ve veri derleme işleminin tamamlandığı düşünülüyorsa
projenin metin kısmının yazımına geçilebilir. Proje metni genel olarak üç kısımdan
oluşur: Giriş, ana metin ve sonuç. Ana metin kendi içinde alt başlıklara ayrılabilir.

Projenin metin kısmına projenin hipotezini, kapsamını, metodolojisini, ne tür

kaynaklardan yararlanıldığını, literatürde bu konuda nasıl bir eksiklik görüldüğünü ve
projenin literatüre ne gibi bir katkı sağlayacağının düşünüldüğünü anlatan giriş bölümü
ile başlanır. Yapılması planlanan tartışmalarla ilgili ön bilgi verilmesi ve nereye
varılmak istendiği açık bir şekilde ortaya konmalıdır. Alıntılar yapmaktan ziyade özgün
cümlelerin kullanıldığı giriş bölümü birkaç sayfayı aşmamalıdır.

Giriş kısmının ardından projenin ana metni yazılmalıdır. Projenin bel kemiği
olan bu kısım, konunun aktarılmasına bağlı olarak çeşitli bölümlere ayrılabilir. Bu
 4

bölümler yapılan araştırmanın niteliğine bağlı olarak değişebilir. Eğer bir bölge veya
ülkeden bahsedilecekse kısa bir tarihsel bölüm yazılabilir. Teorik bir araştırmada ise
kavramların tartışıldığı bir bölüme yer verilebilir. Aynı şekilde gerekli görülürse, konu
ile ilgili kaynakların tanıtıldığı bir bölüm de projeye eklenebilir. Önemli olan bu
bölümlerin hipotezi destekler nitelikte olmasıdır. Projenin iddiasını desteklemeyen,
kendi başına bağımsız birer adacık gibi duran bölümler, ne kadar iyi veya güzel
yazılmış olursa olsun kullanılmamalıdır. Bu tip bölümler hem projenin bütünlüğünü
bozacak, hem de danışmanın konudan uzaklaşmasına sebep olacaktır. Hangi bölümlerin
gerekli olduğu konusunda öğrenci danışman hocasıyla bilgi alışverişinde bulunmalıdır.

Projenin ana metninde, öğrencinin okuduğu kaynakları özetlenmesi veya uzun

uzadıya alıntılar yapması değil, özgün değerlendirmeler yapması beklenir.
Unutulmamalıdır ki, önemli olan bahsedilen konu ile ilgili yapılmış okumaların öğrenci
tarafından nasıl değerlendirildiği ve hipotezin öne sürülmesi sırasında bunların nasıl
kullanıldığıdır.

Projenin metin kısmı sonuç yazılarak tamamlanır. Bu son kısımda bütün

projeyi özetlemek yerine, bulgular yorumlanmalı, hipotezin ne olduğunun tekrar altı
çizilmeli, varsa literatürdeki eksiklik işaret edilmeli ve projenin konuya katkısının ne
olduğu söylenmelidir. Bu bölümde projenin nasıl bir fikri desteklemek için yazıldığı ve
gelecekte bu konuda ne gibi çalışmalar yapılabileceği hususunda öneriler de
belirtilebilir.

1.7. Kaynaklar
Projenin en önemli kısımlarından biri de yararlanılan kaynakların gösterildiği
bölümdür. Bu bölümde, farklı türden kaynaklar birer satır boşluk bırakarak yazılmalıdır.
Kaynağın künyesi yazılırken yazarın adı, soyadı, kaynağın tam adı, basım tarihi, basım
evi ve basım yeri gibi hususların tam olarak belirtildiğinden emin olunmalıdır.
Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Engin Berber, “Akademik Yazımda Dipnot
Kuralları Kılavuzu”, 2009. (http://iibf.ege.edu.tr/uluslararasi/arsiv/Dipnot.doc)
 5

2.Projenin İçeriğe İlişkin Özellikleri

Bir proje içeriğinin başarılı görülebilmesi için, o projenin bilimsel araştırma
yöntemlerine uygun olarak hazırlanmış olması, kaynak çeşitliliğine dikkat etmesi,
dipnotları, tablo ve şekilleri doğru kullanması ve öğrencinin özgün değerlendirmelerine
dayanıyor olması gibi hususlar göz önünde bulundurulur. Aslında bir öğrenciden dönem
projesi hazırlaması istenirken amaç, onu bilimsel bir araştırma yapmaya teşvik etmek ve
böylece onun kendisini geliştirmesine yardımcı olmaktır. Öğrenci böylece, bir
araştırmacı kimliğine bürünerek kaynak taraması yapmayı, bilgi ve belge derlemeyi,
bunları seçerek gruplandırmayı ve değerlendirmeyi öğrenir. Projenin içeriği disiplinli
bir çalışmanın ürünü olarak ve çeşitli aşamalardan geçerek ortaya çıkar.

2.1. Konu Seçimi

Bir araştırmaya öncelikle konu seçmekle başlanır. İncelenmek istenen konu
hakkında öğrencinin eğitim hayatından veya ilgi alanından dolayı az çok bilgi sahibi
olması beklenir. Ayrıca öğrencinin bu araştırma için istekli olması, konunun
araştırılmasının öğrencinin gelişimine katkıda bulunacak olması ve konu ile ilgili
öğrenciye ait orijinal bir fikrin olması gibi hususlar da dikkate alınmalıdır. Doğru
konuyu bulabilmek için, öncelikle olabildiğince kaynağa başvurulmalıdır. Çalışılması
düşünülen konunun dönem projesi için uygunluğunu proje danışmanı olan öğretim
üyesi ve bilgi sahibi olduğu düşünülen kişilerle konuşmak iyi bir yoldur.

2.2. Konunun Araştırılması

Konu belirlendikten sonra yapılan ilk okumaların genel nitelikte (örneğin
ansiklopedi veya uzmanlık sözlüğü gibi) olmasında yarar vardır. Böylece düşünülen
konunun kapsamı, önemi ve o konuda yazılmış belli başlı kaynaklar ile ilgili ön bilgi
edinilir. Bu aşamada okunulan kaynakların dipnotlarına dikkat etmek, bu konuda
yazılmış diğer kaynakları öğrenmek için iyi bir yöntemdir. Daha geniş kaynaklara
ulaşmak için kütüphaneler, internetteki veri tabanları, gazete ve dergi arşivleri
kullanılabilir; ilgili görülen resmi/özel kuruluşlarda araştırma yapılabilir veya konunun
uzmanlarına danışılabilir.
 6

2.3. Hipotez Oluşturma

Bu aşamada belirlenmiş olan konu ile ilgili bir sorunsal oluşturulur ve ardından
bir çözüm önerisi sunulur. Bu öneri o araştırmanın hipotezidir. Hipotez, okunulan
kaynaklardan elde edilen veriler ve kişisel fikirlerle olgunlaşır, eleştirilir ve sınanır.
Projenin sonuç kısmında da hipotezin ispatı konusunda varılan nokta sebep-sonuç
analizleri ile okuyucuya sunulur. Dönem projeleri mutlaka bir hipoteze dayanmalı ve
bunu giriş, gelişme ve sonuç aşamalarında ele almalıdır.

2.4. Bilimsel Ahlak

Bir çalışmanın bilimsel ahlaka uygunluğu dönem projesi dahil her tür bilimsel ve
akademik çalışmada gözetilmelidir. Başka birine ait olan bir araştırma sonucunun,
değerlendirmenin, fikrin veya yorumun tümünün veya bir bölümünün kaynak
gösterilmeden aynen yazılması ya da benzer cümlelerle ifade edilmesi bilim
hırsızlığıdır ve ciddi bir akademik suçtur. Böyle durumlarda öğrenci kesinlikle
başarısız olarak değerlendirilecektir. Öğrenci, kaynaklara ve yazarlara atıfta
bulunmayı ihmal etmemelidir. Bir kaynaktan sadece esinlenmek veya fikri olarak
faydalanmak da atıfta bulunmayı gerektirir. Diğer taraftan, yararlanılan kaynaktan
aynen aktarma da tercih edilebilir. Bu tür aktarımlarda kaynak metin hiçbir değişime
uğramadan tırnak içinde alıntılama şeklinde kullanılmalıdır. Aynen yapılan alıntı 4
satırın üzerinde ise metin sağdan ve soldan 1 cm. girinti yapılarak ve tek satır aralığı ile,
11 punto olarak yazılmalıdır. Ancak değiştirerek veya aynen yapılan alıntıların yarım
sayfadan uzun tutulmaması hem bilimsel etik açısından, hem de projenin bütünselliğinin
bozulmaması açısından önemlidir. Unutulmamalıdır ki, araştırma sadece o konuda
yazılmış olan eserlerin bir özeti veya derlemesi değildir. Dönem projesi toplanan
verilerin öğrenci tarafından sentezlendiği ve özgün fikirlerini ortaya koyduğu bir
çalışmadır.
 7

Projenin Sunumu ve Değerlendirilmesi

Projenin değerlendirilmesi sırasında çalışmanın hipotezinin açıkça ortaya
konulması, kaynak taramasının yeterliliği, özgün bir içeriğinin olması, biçimsel olarak
yazım kurallarına ve bilimsel ahlaka uygunluğu gibi kriterler göz önünde bulundurulur.
Başarılı sayılabilecek bir dönem projesi hem içerik açısından, hem de görünüm olarak
bilimsel araştırma yöntemlerine uygun olmalıdır.

Projenin notlandırılması sırasında proje önerisi vize sınavı yerine kabul edilir.
Projenin bitmiş halinin basılı tam metninin teslimi ise, final sınavlarının ilk günü
yapılır. Projenin elektronik ortamdaki halinin (doc. veya docx uzantılı olarak) moodle
sisteminde yüklenmesi gerekir. Projelerin zamanında teslim edilmiş olması da
değerlendirme kriterleri arasında yer almaktadır.
 8

Yararlı Kaynaklar

Ali Balcı, Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara: Pegem
Yayıncılık, 2000.

Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 2. bs.,
Ankara: Seçkin Yayınevi, 2000.

Birsen Gökçe, Toplumsal Bilimlerde Araştırma, 5. bs., Ankara: Savaş Yayınevi, 2007.

Doğan Kökdemir, vd., Akademik Yazım Kuralları Kitapçığı, Ankara: Başkent

Üniversitesi, İ.İ.B.F. ELYADAL Yayını, 2004.
(http://elyad.baskent.edu.tr/pivolka/akademik.pdf)

Engin Berber, Akademik Yazımda Dipnot Kuralları Kılavuzu, 2009.

(http://iibf.ege.edu.tr/uluslararasi/arsiv/Dipnot.doc)

Halil Seyidoğlu, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı, 8. bs., İstanbul: Güzem

Yayınları, 2000.

Hüseyin Bal, Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Isparta: Süleyman Demirel

Üniversitesi Yayınları, 2001.

Kazım Özdamar, vd., Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Anadolu Üniversitesi

Açık Öğretim Yayınları, 1999.
(http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/IOLTP/2294/unite01.pdf)

Keith P. Punch, Sosyal Araştırmalara Giriş: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, Ankara:

Siyasal Kitabevi, 2005.

Niyazi Karasar, Araştırmalarda Rapor Hazırlama, 8. bs., Ankara: 3A Araştırma

Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti., 1995.

Niyazi Karasar, Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, 7. bs.,

Ankara: 3A Araştırma Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti., 1995.

Rauf Arıkan, Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma, 3. bs., Ankara: Gazi Kitabevi,
2000.

Robert A. Day, Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır?, (Çeviren G. A.

Altay), Ankara: TÜBİTAK Yayınlar (1994) 2000.
(http://journals.tubitak.gov.tr/kitap/maknasyaz/)

Türkiye Bilimler Akademisi Bilim Etiği Komitesi, Bilimsel Araştırmada Etik

ve Sorunları, Ankara: TUBA Yayınları, 2002.
 9

Dönem Projesi Örneği:

Ege Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Uluslararası İlişkiler Bölümü

Ulusal Kimliklerin Dış Politika Oluşumuna Etkisi :

Türkiye’nin 2000’li Yıllardaki Orta Doğu Politikası

Sude Ceren GÖRGÜLÜ

Proje Danışmanı:
Prof. Dr. Engin BERBER

Ocak 2010
İzmir
 10

İçindekiler

Başlık Sayfa
1. Giriş 2
2. Kavramsal Çerçeve 4
2.1. Ulus, Kimlik ve Ulusal Kimlik Nedir? 5
2.2. Dış Politika Nasıl Oluşturulur? 6
2.3. Uluslararası İlişkiler Literatüründe
Ulusal Kimlik ve Dış Politika Tartışmaları 8
3. Türkiye’nin Ulusal Kimliği 10
3.1. Tarihsel Temeller 12
3.2. İdeolojik Temeller 13
4. Türkiye’nin Orta Doğu Politikası 15
4.1. Tarihçe 15
4.2. Türkiye’nin Değişen Orta Doğu Politikası 16
4.2.1. İç dinamikler 17
4.2.2. Dış Dinamikler 19
5. Ulusal Kimlik Söyleminin
Türkiye’nin Orta Doğu ile İlişkilerinde Kullanımı 20
5.1.1. Hükümetler 21
5.1.2. Medya 22
5.1.3. Toplum 22
5.1.4. Yabancı Devletler 24
6. Bir Örnek:
İsrail-Filistin Sorunu ve Türk Dış Politikası 25
7. Sonuç 27
8. Kaynaklar 29
 11

Özet

Bu dönem projesi, Türkiye’nin ulusal kimliğinin Orta Doğu ile ilişkileri üzerine
etkisini incelemektedir. Tarihsel ve ideolojik temelleri olan Türk ulusal kimliğinin dış
politika dinamikleri üzerinde giderek artan bir etkiye sahip olduğunun iddia edildiği bu
çalışma, Türkiye’nin Orta Doğu ile ilişkileri çerçevesinde bu iddiasını sınamayı
amaçlamaktadır. Sadece söylemsel düzeyde değil uygulamada da ulusal kimliğin
varlığının daha açık hissedildiği Türk dış politikası, bölgesel ve küresel krizlerin odak
noktası haline gelen Orta Doğu ile ilişkilerinde birçok dinamikten etkilenmektedir. Bu
dinamiklerin Türk ulusal kimliği ile kurduğu organik bağların incelenmesi, ulusal ve
uluslararası aktörlerin kimlik değerlendirmelerinin yapılması ve çözümsüzlüğe
sürüklenen İsrail-Filistin ilişkileri bağlamında yorumlanması bu projenin hipotezinin
olgunlaşması için ele alınacak başlıca konular arasındadır. Projenin son bölümünde,
konunun daha iyi anlaşılması için İsrail-Filistin sorunu karşısında son on yılda Türk dış
politikasının aldığı tavır daha yakından incelenecektir. Uluslararası İlişkiler
literatüründe, genellikle güvenlik ve ekonomi temelli olarak incelenen Türkiye’nin Orta
Doğu politikası, bu proje ile kimlik bağlamında ele alınarak, bu konuda literatürde
görülen bir eksikliğin giderilmesine katkıda bulunulduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Ulusal kimlik, Türkiye, Orta Doğu