Wnioskowania prawnicze

I.

Reguły inferencyjne

Normy przesłanki ---------------------------->>>>> normy konsekwencje

Wnioskowanie – jest to proces myślowy, który polega na tym, że ktoś przyjmując

pewne zadanie czy zdania za prawdziwe (przesłanki), wyrabia sobie na tej podstawie
przeświadczenie o prawdziwości innego zdania czy zdań (wniosek).

Pojęcie wnioskowań odnosi się głównie do zdań opisowych, które mają wartość logiczną,
jednakże o normach postępowania nie da się orzekać w tych kategoriach, tak więc
pojęcie „wnioskowanie” stosuje się w swoistym sensie tj. na podstawie zdań o
obowiązywaniu jakiejś normy w systemie uznaje się zdania stwierdzające, że w
tym systemie obowiązuje jakaś inna norma (WNIOSKOWANIE Z NORM O
NORMACH)

Reguły inferencyjne zakładają że istnieje związek przyczynowy pomiędzy normami-

przesłankami a normami-konsekwencjami

Wnioskowania prawnicze dzielimy na:

1) Wnioskowania oparte na wynikaniu normy z normy:

a) Wnioskowania oparte na logicznym wynikaniu normy z normy
b) Wnioskowanie oparte na instrumentalnym wynikaniu normy z normy
2) Wnioskowania oparte na założeniu konsekwentności ocen prawodawcy:
a) Analogia iuris
b) Argumenta a fortiori:
- argumentum a minori ad minus
- argumentum a maiori ad minus

II. Wnioskowania oparte na wynikaniu normy z normy

Wynikanie normy N2 z normy N1 polega na tym, że nie można zrealizować normy N1 ,

jeżeli nie zrealizuje się normy N2 . Niemożność zrealizowania opiera się na związku
logicznym między treścią N1 a normy N2 (wynikanie logiczne normy z normy) lub na
związku przyczynowym między zrealizowaniem normy N1 i N2 (wynikanie
instrumentalne normy z normy). Inaczej mówiąc: z normy N1 wynika norma N2 , jeżeli
zrealizowanie czynów wyznaczonych przez N1 jest warunkiem wystarczającym
zrealizowania czynów wyznaczonych przez N2 , a zrealizowanie N2 jest warunkiem
koniecznym zrealizowania N1.

1) Wnioskowania oparte na logicznym wynikaniu normy z normy opiera się na

założeniu, że norma N1 wynika logicznie z normy N2, jeżeli zakres zastosowania
normy N1 obejmuje zakres zastosowania normy N2 lub zakres normowania N1
obejmuje zakres normowania N2, przy tożsamości albo węższym zakresie drugiego
elementu normy N2.
2) Wnioskowanie oparte na instrumentalnym wynikaniu normy z normy –
opiera się na założeniu, że miedzy zachowaniem adresata normy a wyznaczonym
przez tą normę stanem rzeczy, który on ma zrealizować, występują związki
przyczynowe. Wnioskowanie tego typu przebiega według 2 dyrektyw inferencyjnych:

1
 • Dyrektywa instrumentalnego zakazu – głosi, że skoro obowiązuje norma
ustanowiona w formie przepisów prawnych i nakazuje adresatowi A zrealizować
określony stan rzeczy C (norma-przesłanka), to należy przyjąć, że obowiązuje także
norma, która adresatowi A nakazuje czynić wszystko co jest warunkiem koniecznym
dla zrealizowania tego stanu rzeczy C (norma-konsekwencja)….
• Dyrektywa instrumentalnego nakazu – głosi, że skoro obowiązuje norma
ustanowiona w formie przepisów, nakazująca jakiemuś podmiotowi A zrealizować
stan rzeczy C (norma-przesłanka), to należy przyjąć, że obowiązuje także norma,
która adresatowi A zakazuje czynić cokolwiek, co jest warunkiem wystarczającym
dla niezrealizowania stanu rzeczy C (norma-konsekwencja) ….

III. Wnioskowanie oparte na założeniu konsekwentności ocen prawodawcy

We wnioskowaniach opartych na konsekwentności ocen prawodawcy odwołujemy
się do aksjologicznego uzasadnienia norm prawnych ustanowionych w formie
przepisów prawnych. Mianowicie odtwarzamy to uzasadnienie, zakładamy
dalej, że prawodawca jest konsekwentny w swoich ocenach i na tych
podstawach wnioskujemy, że do systemu prawnego należy (obowiązuje w
tym systemie) jakaś norma-konsekwencja, która znajduje uzasadnienie
aksjologiczne w tych samych ocenach co norma czy normy wyraźnie
ustanowione przez prawodawcę.

1) Analogia iuris – polega na tym, że ustaliwszy

2) Wnioskowania według argumentów a fortiori