ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં

જીલનનો ખેર
હુ ં ફગીચાની અંદય જઇને ફેવી ગમો. હુ ં સ્લમંને ફૂર વભજી ફેઠો. જો અ છોડલાઓ

ભને તેભનો વાથી ફનાલી રે તો ભને ૫ણ ભારું ખોલામેલ ુ ં ફા઱૫ણ ભે઱લલાનો
઄લવય પ્રાપ્ત થામ.
બાલના વલકવી. જ્માયે અંતય ભન ઉબયામ છે ત્માયે તકકયક્ુ ત કુવલચાયો ૫ણ ઠંડા ૫ડી

જામ છે . ભનુષ્મ બાલોભાં પ્રફ઱ યચના ળક્ક્ત છે , તેઓ ઩ોતાની દુવનમા સ્લમં લવાલી
રે છે . તે બાલ કાલ્઩વનક જ નશં ળક્ક્તળા઱ી ઄ને વજીલ ૫ણ શોમ છે . ઇશ્વય ઄ને
દે લતાઓની યચના ૫ણ ઩ોતાની બાલનાના ફ઱ ૫ય કયી છે ઄ને તેભાં ઩ોતાની

શ્રદ્ધાને ૫યોલીને તેઓને એટરાં ભશાન ફનાવ્મા છે કે જાણે તે સ્લમં છે . ઩ોતાના બાલ
ફૂર ફનલા ભાટે તડ઩ે તો તેભ ફનલાભાં લાય રાગે નશં, ઩ંક્ક્ત ફનાલીને ફેઠેરા
ફૂર-ફા઱કોએ, વાથીદાય ભાનીને, ભને ૫ણ ઩ોતાના ખેરભાં બાગ રેલા ભાટે વાભેર

કયી દીધા શોમ તેભ જણાયુ.ં જેની ઩ાવે હુ ં ફેઠો શતો તે ભોટો ઩ી઱ા ફૂરોનો છોડ ઘણો

શવીખુળીલા઱ો ઄ને લાચા઱ શતો. ઩ોતાની બા઴ાભાં તેણે કહ્યું “દોસ્ત, તે ભનુષ્મોભાં
વ્મથક જન્ભ રીધો. તેની ૫ણ કોઇ જજંદગી છે , પ્રત્મેક વભમે ચચંતા, દયે ક વભમે

દોડાદોડી, દયે ક વભમે તણાલ, દયે ક વભમે ચીડ, શલેની લે઱ા તુ ં છોડ ફનજે, ઄ભાયી
વાથે યશેળે. જોતો નથી ઄ભે ફધા કે ટરા પ્રવન્ન છીએ, કે ટરા ખીરીએ છીએ. જીલનને
ખેર વભજીને જીલલાભાં કે ટરી ળાંવત છે એ ઄ભે રોકો જાણીએ છીએ. જોતા નથી કે

ં ના રૂ૫ભાં ફશાય નીક઱ી યહ્યો છે . ઄ભારું
઄ભાયી અંદયનો આંતરયક ઈલ્રાવ સુગધ
શાસ્મ ફૂરોના રૂ૫ભાં ૫થયાઇ યહ્યું છે . ફધા રોકો ઄ભને પ્રેભ કયે છે , ફધાને ઄ભે
પ્રવન્નતા અ઩ીએ છીએ. અનંદ઩ ૂલકક જીલીએ છીએ ઄ને જે નજીક અલે છે તેને

અનંરદત કયી દઇએ છીએ. જીલન જીલલાની અ જ ક઱ા છે . ભનુષ્મ બુદ્ધદ્ધળા઱ી
શોલાનો ગલક કયે છે , ૫યં ત ુ બુદ્ધદ્ધ ળા કાભની જેનાથી જીલનની વાધાયણ ક઱ા શવીખુળીથી ખેર કયીને જીલલાની પ્રરિમા ૫ણ શાથ ન રાગે.”

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨..
ફૂરે અગ઱ કહ્યું “વભત્ર, તભને ભેણ ુ ં ભાયલા ભાટે નશં, ઩ોતાની ભોટાઇ
ફતાલલા ભાટે નશં ૫યં ત ુ અ ભં એક તથ્મ કહ્યું છે . લારું ફતાલો, જ્માયે ઄ભે
ધનલાન, વલદ્વાન, ગુણલાન, વં૫વિલાન, લીય ઄ને ફ઱લાન ન શોલા છતાં ઄ભાયા
ં પેરાલતુ ં યાખીને જીલી ળકીએ છીએ. તો ભનુષ્મ
જીલનને શવતુ ં શવાલતુ ં ઄ને સુગધ
કે ભ તે પ્રભાણે કયી ળક્તો નથી ? ઄ભાયા કયતાં ઄નેક ગણા વાધનો ઈ૫રબ્ધ શોલા
છતાંમ ભનુષ્મ જો ચચંવતત ઄ને ઄વંતષ્ુ ટ યશેતો શોમ તો તેભાં શુ ં તેની બુદ્ધદ્ધશીનતા
નશં ભનામ ? વપ્રમ તભે બુદ્ધદ્ધળા઱ી છો, જેથી તે બુદ્ધદ્ધશીનોને છોડીને થોડોક વભમ
઄ભાયી વાથે શવલા-ખેરલા દોડી અલો. આચ્છો તો ઄ભાયા જેલા વનધકનો ઩ાવેથી ૫ણ
જીલન વલદ્યાનુ ં ભશત્લ઩ ૂણક તથ્મ ળીખી ળકો છો.
ભારું ભાથુ ં શ્રદ્ધાથી નભી ગયુ,ં ”ફૂર તભે ધન્મ છો. નજીલા વાધનો શોલા

છતાંમ જીલન કે ભ જીલવુ ં તે જાણો છો. એક ઄ભે છીએ જેઓ પ્રાપ્ત વૌબાગ્મને
ચીડભાં જ ગુભાલીએ છીએ. વભત્ર તભે વાચા ઈ૫દે ળક છો, જે લાણીથી નશં ૫ણ
જીલીને ળીખલો છો. ફા઱વભત્ર, ઄શં ળીખલા અવ્મો છું તો તભાયી ઩ાવેથી ઘણુ ં ફધુ ં

ળીખી ળકીળ. વાચા વાથીદાયની જેભ ળીખલલાભાં વંકોચ યાખીળ નશં.”
મુવકયાતો ઩ી઱ો છોડ મુક્તભને શવી ૫ડયો. ભાથુ ં નભાલી-નભાલીને તે
઄નુભવત અ઩ી યહ્યો શતો ઄ને કશી યહ્યો શતો, “ળીખલાની આચ્છા કયનાયા ભાટે

ડગરે-ને-૫ગરે વળક્ષક શાજય થામ છે . ૫યં ત ુ અજે કોણ ળીખલા આચ્છે છે ? ફધા તો
઩ોતાની ઄઩ ૂણકતાના ઄શંકાયના ભદભાં યોપ જભાલીને પયે છે .”
જીલનના અ ખેરને કોઇ વભજે તો ?

વલલેક જ વાચી ધાવભિકતા
જશાજને વનધાકરયત સ્થાન સુધી ૫શંચાડલા ભાટે તેના ૫ય કુળ઱
ં કયલાની ઄ને તેને ચરાલલા ભાટે શરેવા-દં ડા લગેયેની વ્મલસ્થા
નાવલકની વનભણુક
કયલી જોઇએ. અ જ લાત ભાનલ જીલન રૂ઩ી જશાજની ફાફતભાં ૫ણ રાગુ ૫ડે છે .
વલલેક રૂ઩ી નાવલકને તેનો વંચારન ફનાલલો જોઇએ. અ દુવનમાભાં ઄નેક વલચાયો,
઄નેક અદળો, ઄નેક પ્રરોબનો ઄ને ઄નેક ભ્રભણાઓ વ્મા઩ેરા છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩..
એભાંથી નકાભી લસ્તુઓ ૫વંદ કયી રેલાભાં અલે તો તેન ુ ં દુષ્઩રયણાભ

અ૫ણે જ બોગલવુ ં ૫ડળે. એટરાં ભાટે વલલેક઩ ૂલકક દયે ક લાત ૫ય વાલચેતીથી
વલચાયવુ ં જોઇએ ઄ને જે મોગ્મ શોમ તેનો જ સ્લીકાય કયલો જોઇએ.
ફીજાઓનુ ં ઄નુકયણ કયલાની નીવત શાસ્માસ્઩દ છે . રોકો ઄નેક
રદળાઓભાં ચારી યહ્યા છે ઄ને ઩ોત-઩ોતાની ક્સ્થવત મુજફ વપ઱-વનષ્પ઱ થઇ યહ્યા
ં
ં કયલાભાં અલે. અ યીતે વળખાભણ ૫ણ ઄નેક પ્રકાયની ભ઱ે
છે . ઄નુકયણ કોનુ-કોનુ
છે . ઩ાદયી, ભૌરલી ઄ને ભશંત ૫ણ જો એક વયખી લાત કયતા ન શોમ તો ફે
વ્મક્ક્તઓભાં એક ભતની અળા કે લી યીતે યાખી ળકીએ. વરાશ ભાંગલાથી એટરાં
પ્રકાયના સ ૂચનો ભ઱ે છે કે જેભાં ૫યસ્઩ય તારભે઱ શોતો નથી. એ વરાશકાયો બરા
઄ને વલદ્વાન ૫ણ શોઇ ળકે છે , છતાંમ કોની લાત ભાનલી ઄ને કોની ન ભાનલી ?
એનો અંવતભ વનણકમ છે લટે સ્લમંને જ કયલો ૫ડે છે . અ જ યીતે ઄નુકયણ કયલા ભાટે
એટરાં ફધા વલવલધ પ્રભાણો ભ઱ી ળકે છે , જેભનો સ્લીકાય કયલો એક વ્મક્ક્ત ભાટે
કદીમ વંબલ ફનતુ ં નથી. અ વંદબકભાં ૫ણ ભનુષ્મનો ઩ોતાનો વલલેક જ કાભ અલે
છે . છે લટનો વનણકમ કયલાની જલાફદાયી અખયે ઩ોતાની જ શોમ છે .
જીલનની વપ઱તા ભાટે એ ખાવ જરૂયી છે કે અ૫ણે વલલેકળીર ઄ને

દૂયદળી ફનીએ. તાત્કાચરક રાબ ઄ને ક્ષચણક અક઴ણ
ક ની જગ્માએ ચચયસ્થામી ઄ને
દૂયગાભી રાબોને ભશત્લ અ૫લાનુ ં ળીખીએ. વલલેક૫ણાની અ જ કવોટી છે . જેઓ
એક ક્ષણના રોબ ભાટે કામભી રાબને ગુભાલી દે છે . તેઓ ઄વલલેકી છે . વલલેકળીર

વ્મક્ક્ત મોગ્મ-઄મોગ્મનો વલચાય કયે છે ઄ને ઄મોગ્મનો કોઇ રકંભતે ૫ણ સ્લીકાય
કયતી નથી. બરે ઄નેક રોકો તેભ કયતા શોમ, વલચાયતા કે કશેતા શોમ, ૫યં ત ુ તેના
ભાટે એક ફકલાવનુ ં કોઇ ભશત્લ શોતુ ં નથી. ભે઱ા પ્રદળકનભાં ઄નેક રોકો જાતજાતના
ચેનચા઱ા કયતા શોમ છે . વલવલધ પ્રકાયના દુકાનદાયો ઩ોતાની લસ્તુઓની જાશેયાત
કયે છે ઄ને ગ્રાશકોને રરચાલે છે . ૫યં ત ુ કોઇ વભજદાય શુ ં તેભના ફશેકાલાભાં અલળે
?

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૪..
અ દુવનમા, ફવ, ભે઱ા-પ્રદળકન જેલી છે . ફધી ફાજુથી ઩ોત-઩ોતાની

યીતે વળખાભણ ઄઩ામ છે . અ૫ણે તેને વાંબ઱લી તો જોઇએ. ૫યં ત ુ અ૫ણી વલલેકબુદ્ધદ્ધથી તેનો વનણમ
ક કયલો જોઇએ.
મોગ્મ સ્લીકાયલાભાં જ અ૫ણુ ં કલ્માણ છે . મોગ્મતાનુ ં ફીજુ ં નાભ ધભક છે .
ધભકલાન ફનલાનો વલશુદ્ધ ઄થક છે બુદ્ધદ્ધભાન, દૂયદળી, વલલેકળીર ઄ને સુરુચચ વં૫ન્ન
ફનલાભાં અલે. કોઇ પ્રરોબન, બમ કે વંકોચ તેભને ઄મોગ્મને ઄ને વનમ્નને
સ્લીકાયલાભાં રાચાય કયી ળકે નશં.
અ૫ણે ધાવભિક જીલન જીલીએ જેથી વલલેકળીર ઄ને કતકવ્મવનષ્ઠ ફની
ળકીએ. અ૫ણે શ્રેષ્ઠતભને સ્લીકાયીએ, જેથી ઄ન્મ રક્ષ્મ લગયના રોકોની જેભ

઄સ્ત-વ્મસ્ત ઄ને ઄વ્મલક્સ્થત જજંદગી જીવ્માનો ૫શ્ચાતા૫ ન કયલો ૫ડે. દોરત
જરૂયી નથી, ળાંવતની જરૂરયમાત છે . ભાનલ જીલનની વપ઱તાનુ ં શ્રેમ જે ભશાનતા ૫ય
વનબકય છે તેને એક ળબ્દભાં ધાવભિકતા કશી ળકામ છે . જેણે અ વલભ ૂવતને ભે઱લી ઄ને

સ્લીકાયી તેણે તે ફધુ ં જ ભે઱લી રીધુ ં છે ઄ને ભનુષ્મ જન્ભને વાથકક ફનાવ્મો છે .
઄૫ને દો઴-દુગુકણ ખોજે ઔય ઈન્શં દૂય કયે .

઩ા૫ના મ ૂ઱ અ઱વ, અવરકત ઄ને ઄વાલધાની
અજે ભોટા બાગના રોકો ઘણી મુશ્કે રીઓ ફેઠી યહ્યા છે . વાધનો ઄ને
વગલડો જેટરા પ્રભાણભાં લધતી જોલા ભ઱ે છે તેના કયતાં કંઇ લધુ પ્રભાણભાં
દુઃખની વ ૃદ્ધદ્ધ થઇ યશી છે . દુઃખનુ ં મ ૂ઱ છે ઩ા૫, ઩ા૫નુ ં ૫રયણાભ છે ૫ડતી, દુઃખ, કરશ
઄ને ચચંતા, અ ફધા ઄નીવતના ઈ૫જેરા ૫રયણાભો છે .
અ઱વયુક્ત લતકન, વલ઴મોભાં લાવના, ચચિની કટુતા, ઄ન્મની ૫જલણી
કે કોઇ ૫ણ ખોટા અયો઩ે રગાડલાથી ઩ા઩ોનો વલકાવ થામ છે . ભનુષ્મનો સ્લબાલ
એલો છે કે તે ચુ૫ચા૫ ફેવી ળક્તો નથી.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૫..
તેને પ્રત્મેક વભમે કંઇને કંઇ કાભ ભ઱વુ ં જોઇએ. જો તેભાં અ઱વ,

અવરકત ઄ને ઄વાલધાની લતકલાભાં અલે તો તે કભક ઩ા૫ ફની જળે. એનાથી
ભનુષ્મનુ ં લતન
ક ઄ધોગાભી ફને છે . જેથી સ્લમં દુઃખ બોગલે છે , ઄ન્મને ૫ણ ઄ગલડ
૫ડે છે .

અ઱વને રીધે ળાયીરયક ળક્ક્ત ઘટે છે ઄ને તેની વાથે ઄નેક ભાનવવક
દુ઴ણો ઄ને ખયાફીની લાતો સ ૂઝે છે . ઄સ્લસ્થ ભનથી કયે ર કામો ૫ણ ઄સ્લસ્થ શળે.
તેની ઄વય ખયાફ ૫ડળે. જૂઠું ફોરવુ ં ૫ડળે. ૫રયજનોની મોગ્મ વ્મલસ્થા થઇ ળકળે
નશં. વમ ૃદ્ધદ્ધ ઄ટકી જળે. અ યીતે એક ગુનાની ઄નેક ળાખાઓ-ઈ૫ળાખાઓ લધતી
જળે ઄ને તેનાથી વ્મક્ક્તગત તથા વાભાજજક જીલન ઝેયયુક્ત ફનળે. અ઱વથી
અત્ભા ૫ય ભેર ચઢે છે , અને રીધે તે અત્ભા સ્લચ્છતા, ૫વલત્રતા, રિમાળીરતા ઄ને
઩ ૂણકળક્ક્તયુક્ત લતકન કયી ળક્તો નથી, ૫રયણાભ સ્લરૂ઩ે લાતાલયણ દુઃખકાયક ફને
છે . અ઱વ ઄ચબળા૫ છે .
અવરકત વંકુચચત વ ૃવિ છે . વભાન બાલથી અત્ભીમતા઩ ૂલકક કતકવ્મોનુ ં
઩ારન કયવુ ં ભનુષ્મનો ધભક છે . તેને ઠુકયાલલા જોઇએ નશં. લાત્વલ્મ, સ્નેશ, પ્રેભ,
શ્રદ્ધા, વનષ્ઠા અ ફધા વદ્ગુણો ૫ણ જીલન વ્મલશાયના જરૂયી અંગો છે . એનાથી

ભધુયતા લધે છે , વયવતા અલે છે ઄ને જીલન અનંદ઩ ૂણક ફને છે . ૫યં ત ુ ભનુષ્મ કોઇ
સુખ, બોગ, વ્મક્ક્ત કે વાધન પ્રત્મે અવરકત પ્રગટાલે છે તો તે વશજ કતકવ્મ ૫ણ
઩ા૫ની શ્રેણીભાં અલે છે .

઩ા૫ની એક ળાખા છે – ઄વાલધાની. વલચચરત ભનથી અભતેભ કાભ
કયલાથી તે ઩ ૂણક થતુ ં નથી. ઄વાલધાનીને કાયણે સ્લચ્છતા, સુઘડતા, કામકકુળ઱તા,
વળસ્ત લગેયેભાં વલકૃવત અલે છે . પ્રત્મેક કામક ઩ ૂયા ભનથી કયલાભાં અલે તે જરૂયી છે .
઄ધ ૂયાં ભનથી કોઇ કામક ઩ ૂરું થતુ ં નથી ઄ને ૫યે ળાની લધે છે . ઄વાલધાની એક
પ્રકાયનો પ્રભાદ છે , જેને રીધે ઄નેક પ્રકાયના ઄૫યાધો થતાં યશે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૬..
જમાં સુધી ભનુષ્મનુ ં રક્ષ્મ બોગ યશેળે ત્માં સુધી ઩ોતાના મ ૂ઱ વલકવતા

યશેળ,ે અ ત્રણેમ લળભાં થઇને ભનુષ્મ ઩ા૫ કયળે. યાજનૈવતક દફાણ કે કામદા દ્વાયા
તેભને વભટાલી ળકાતા નથી. અધ્માજત્ભક બાલો જાગૃત થલાથી જ્માયે ભન ફદરાળે
ત્માયે ઩ા઩ોથી ઘ ૃણા ઈ૫જળે. ભનુષ્મને અધ્માજત્ભક જ્ઞાન ઄ને અત્ભ-વલજ્ઞાનની

જાણકાયી થમા વવલામ દુષ્કભોને છોડલા વંબવલત નથી. ઄ધોગાભી પ્રવ ૃવિઓ ઄ને
અજનુ ં ઝેયયુક્ત લાતાલયણ તેને ઄વય કયળે જ. ઈન્નવત, પ્રગવત ઄ને વલકાવનો ઄થક
છે ભનુષ્મના ચરયત્રભાં, તેના જીલનભાં ઈચ્ચ વાત્તત્ત્લક વલચાય, શ્રેષ્ઠ કભક, વ્મલશાયભાં

વળષ્ટતા, વયવતા ઄ને ભધુયતાનો ઈદમ થલો.

ભનુષ્મ – દે લાસુય વંગ્રાભની યણભ ૂવભ
઄સુયતા ઄ને દે લત્લના વંવભશ્રણથી ભનુષ્મ ફનેરો છે . એટરાં ભાટે તેનાભાં તે ફંને
પ્રવ ૃવિઓ જોલા ભ઱ે છે . ફંનેની લચ્ચે વંઘ઴ક ચારતો યશે છે . કોઇ લાય ઄સુયતા
પ્રગટે છે , તો કોઇ લાય દે લત્લ ઈ૫ય અલલા આચ્છે છે . એકફીજાને શયાલલા ભાટે ઄ને
઩ોતાનુ ં લચસ્ક લ સ્થા૫લા ભાટે જે પ્રવતદ્વ ંદ ચારે છે , તેન ુ ં નાભ દે લાસુય વંગ્રાભ છે . અ
વંગ્રાભભાં જે શાયે છે . તેન ુ ં જીલન વનયથકક થતુ ં જામ છે ઄ને જન્ભ જન્ભાંતયો સુધી
૫શ્ચાતા૫ કયલો ૫ડે છે . જે જીતે છે તેને જીલનની વાથકકતાનુ ં ગલક ઄ને ગૌયલ
઄નુબલ કયલા જઇને તે અનંદ ભે઱લલાનો ઄લવય ભ઱ે છે જેને સ્લગક ઄ને મુક્ક્તના
નાભે ઓ઱ખલાભાં અલે છે .
જીલન એક વંગ્રાભ છે જેભાં દયે ક ભોયચા ૫ય તેણે વાલધાની઩ ૂલકક રડવુ ં
૫ડે છે . જેભ કોઇ ઄લ્઩ વાધન વં૫ન્ન વેના૫વત ળત્રુની વલળા઱ વેનાનો વાભનો કયલા
ભાટે વશેજ ૫ણ અ઱વ કમાક વવલામ અત્ભયક્ષા ભાટે ઩ુરુ઴ાથક કયે છે . ગીતાને અલી
અધ્માજત્ભક ૫રયક્સ્થવતની ભ ૂવભકા કશી ળકામ છે . ઩ાંડલો ઩ાંચ શતા ૫યં ત ુ તેભનો
અદળક ઊંચો શતો. કૌયલો વો શતા ૫યં ત ુ તેભનો ભનોયથ કવનષ્ઠ શતો. ફંને એક જ
ં ી ૫ણ શતાં.
ઘયભાં ઉછમાક, યહ્યા ઄ને ભોટા થમા શતા એટરાં ભાટે નજીકના વંફધ

઄જુન
ક રડાઇથી ફચલા આચ્છતો શતો.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૭..
બગલાને તેને ઈદ્બોધન કયું ઄ને કહ્યું રડાઇ વવલામ ફીજો કોઇ યસ્તો

નથી. ઄સુયતાને શયાવ્મા વલના દે લત્લનુ ં ઄ક્સ્તત્લ જ વંબવલત નથી. ઄સુયતાનો
વલજમ થળે તો વભગ્ર દુવનમાનો નાળ થળે, એટરે ઩ોતાના ભાટે જ નશં દુવનમાનુ ં
રશત ધ્માનભાં રઇને ૫ણ ઄સુયતાની વાભે રડવુ ં જોઇએ.

બગલાનના અદે ળને ભાથા ૫ય ચઢાલીને ઄જુન
ક રડમો ઄ને વલજમી
થમો, અ જ છે ગીતાની ઩ ૃષ્ઠભ ૂવભ.
ગીતાકા઱નુ ં ભશાબાયત શજુ ૫ણ વભાપ્ત થયુ ં નથી, અ૫ણી અંદય
કુવલચાય રૂ઩ી કૌયલ શજુ ૫ણ અ૫ણી દુષ્ટતાનો ૫રયચમ કયાલી યહ્યા છે . દુમોધન
઄ને દુઃળાવનનો ઈ૫દ્રલ અજકાર જોલા ભ઱ે છે . ભાનલીમ શ્રેષ્ઠતાઓની દ્રો૫દી

લસ્ત્રશીન ફનીને રાજથી ભસ્તી જોલા ભ઱ે છે .
કુકભીઓની વેના અ૫ણી ભશાનતાને નગ્ન કયી દે છે ઄ને તે ચફચાયી
ળયભના ભામાક ભાથુ ં ઝુકાલીને ઉબી યશે છે . અલી ૫રયક્સ્થવતઓભાં ૫ણ જો ઄જુન
ક
રડલા ભાટે તૈમાય ન થામ તો તેને શુ ં કશેવ ુ ં ?
ં
બગલાને અલી ભનોભ ૂવભના ઩ાથન
કામય, ઢંગી, ઄દૂયદળી,
ક ે ન઩ુવક,

઄બાગી, ફેજલાફદાય લગેયે ઄નેક કટુ ળબ્દો કશીને વધક્કામો શતો. અ૫ણાભાંથી જે
ફધા ઩ોતાના આંતરયક ળત્રુઓની વલરુદ્ધ વંઘ઴ક કયલાથી ઩ાછાં ૫ડે છે . લાસ્તલભાં
એલા રોકો જ વધક્કાયને ઩ાત્ર છે .

જી

લનનુ ં વનભાકણ “ધભકક્ષેત્ર-કુરુક્ષેત્ર’ ના રૂ૫ભાં થયુ ં છે . ઄શં ફંને વેનાઓ

એકફીજાની વાભવાભે ઉબેરી છે . ઄શં દે લાસુય વંગ્રાભનુ ં બ્યુગર લાગી યહ્યું છે .
અલી ક્સ્થવતભાં કોઇ મોદ્ધાને રડલા વવલામ ફીજો કોઇ ભાગક ભ઱ી ળક્તો નથી.
અ૫ણી અંદય દ્રષ્ટી નાંખીને ળાશ્વત વંગ્રાભના સ્લરૂ૫ને અ૫ણે વભજવુ ં જોઇએ.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૮..

જ્ઞાન જ વાથકક જીલનની અધાયવળરા
ભોક્ષ કોઇ સ્થાન વલળેભાં ભ઱તુ ં નથી. તેને ભે઱લલા ભાટે ગાભે-ગાભ
યખડલાની જરૂરયમાત નથી. હૃદમની ઄જ્ઞાન ગ્રંવથનો નાળ થઇ જલો જ ભોક્ષ છે .
ફીજા ળબ્દોભાં સ્લગક, મુક્ક્તનુ ં વાધન છે – જ્ઞાન. તેને ભે઱લી રીધુ ં તો અ જ
જીલનભાં જીલન મુક્ક્ત ભ઱ી ગઇ વભજલી.
અ યુગભાં વલજ્ઞાનની ળાખા-ઈ૫ળાખાઓ વલકત્ર પેરાઇ છે . પ્રકાળ,
ં કત્લ ઄ને ૫દાથોની જેટરી લૈજ્ઞાવનક ળોધો અ યુગભાં
ગયભી, ધ્લવન, વલદ્યુત, ચુફ
થઇ છે તેને જ જ્ઞાન ભાનલાની અજે ૫યં ૫યા ચારે છે . તેના જ અધાય ૫ય ભનુષ્મનુ ં
મ ૂલ્માંકન ૫ણ થઇ યહ્યું છે . કશેલાતા વલજ્ઞાનને જ જ્ઞાન ભાનલાની ફધા રોકો ભ ૂર
કયી યહ્યા છે . ૫યં ત ુ એ જાણી રેવ ુ ં ઘણુ ં જરૂયી છે કે જ્ઞાન બુદ્ધદ્ધની તે સ ૂક્ષ્ભ
રિમાળીરતાનુ ં નાભ છે જે ભનુષ્મને વન્ભાગકની રદળા તયપ પ્રેરયત કયે છે . વલજ્ઞાનનુ ં
ં છે અંતર્જગત વાથે જ્ઞાન તે જ
પ઱ છે . અરોકની કાભનાની ઩ ૂવતિ ઄ને જ્ઞાનનો વંફધ
છે જે ભનુષ્મને અત્ભદળન
ક તયપ રઇ જામ.
અ૫ણી ઩ાવે ઘન શોમ તો દુવનમાની ઄નેક લસ્તુઓ ખયીદી ળકામ છે .
ળાયીરયક ળક્ક્ત શોમ તો ફીજાના ૫ય રૂઅફ જભાલી ળકામ છે . તેનાથી ફીજાઓ ૫ય
ળાવન ૫ણ કયી ળકીએ છીએ કોઇ ફ઱લાન ફીજાઓના ઄વધકાયો ૫ણ છીનલી ળકે
છે . ૫યં ત ુ વલદ્યા કોઇની ઩ાવેથી ખયીદી ળકાતી નથી, ફીજાઓ ઩ાવેથી છીનલી ૫ણ
ળકાતી નથી. તેને ભે઱લલા ભાટે દ્રઢતા, ભનક્સ્લતા ઄ને ઄ઘ્મમનળીરતા ઄઩ેચક્ષત
છે . તેને ભે઱લી રીધા ૫છી ખોલાઇ જલાનો બમ યશેતો નથી. કોઇક ફા઱કોભાં
રકળોયાલસ્થાભાં જ ઄રૌરકક ફૌદ્ધદ્ધક ક્ષભતા કે પ્રવતબા જોલા ભ઱ે છે તો એ વલચાયલા
ૂ ક્સ્થવત
ભાટે વલલળ થવુ ં ૫ડે છે કે એક જ વભમ, સ્થાન ઄ને લાતાલયણભાં ઄નુક઱
ભ઱લા છતાંમ ફે ફા઱કોની ભાનવવક ળક્ક્તભાં અ પયક કે ભ ૫ડે છે ?

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૯..
ત્માયે એભ ભાનવુ ં ૫ડે છે કે એકભાં ઩ ૂલક જન્ભના જ્ઞાનના વંસ્કાય પ્રફ઱

શોમ છે , જ્માયે ફીજાભાં ઓછા શોમ છે . બયત,

ધ્રુલ, પ્રશરાદ, ઄ચબભન્યુ લગેયેભાં

જન્ભથી જ પ્રખય-જ્ઞાનના ઈજ્જ્લ઱ વંસ્કાય ૫ડેરા શતા. જગદ્દગુરુ ળંકયાચામે થોડી જ
ઈભયભાં ઩ ૂણકતા ભે઱લી રીધી શતી. અ તેભના અગ઱ના જન્ભના ૫રય૫કલ જ્ઞાનને

કાયણે જ ફન્યુ ં શતુ ં તેભ ભાનવુ ં ૫ડે છે . અનાથી એ ભતને વભથકન ભ઱ે છે કે ચચયવશમોગીના રૂ૫ભાં જન્ભ-જન્ભાંતયો સુધી વાથે યશેનારું અ૫ણુ ં જ્ઞાન જ છે . જ્ઞાનનો
નાળ થતો નથી. તે ઄જય-઄ભય છે .

વાથકક જીલનની અધાયવળરા જ્ઞાન જ છે . જ્ઞાન જ અ દુવનમાની
વલો૫રય વં૫વિ છે .

વં૫વિ જ નશં વદ્દબુદ્ધદ્ધ ૫ણ
સુખ-સુવલધાની વાધન વાભગ્રી લધાયીને દુવનમાભાં સુખ-ળાંવત ઄ને
પ્રગવત થલાની લાત વલચાયલાભાં અલે છે ઄ને તેના ભાટે જ જે તે પ્રમત્નો કયલાભાં
અલે છે . ૫યં ત ુ વાથોવાથ અ૫ણે એ ૫ણ વલચાયી રેવ ુ ં જોઇએ કે વમ ૃદ્ધદ્ધ ત્માયે જ
ઈ૫મોગી થઇ ળકે છે જ્માયે વાથોવાથ બાલના સ્તય ૫ણ ઊંચુ ં લધે છે . જો બાલનાઓ
કવનષ્ઠ સ્તયની યશે તો લધેરી વં૫વિ ઉરટું વલ૫વિનુ ં રૂ૫ ધાયણ કયે છે .
દુબુદ્ધક દ્ધયુક્ત ભનુષ્મ ઄વધક ધન ભે઱લીને તેનો ઈ૫મોગ ઩ોતાના દો઴દુગુકણો લધાયલાભાં જ કયે છે . જુગાય, નળાખોયી, વ્મવન, વ્મચબચાય, અડંફય
લગેયેનો લધાયો ખાતા-઩ીતા(ધનલાન) મ ૂખાકઓભાં જ થામ છે . વમ ૃદ્ધ રોકોનુ ં જીલન
વનધકનો કયતાં લધુ કલુવ઴ત શોમ છે . તેભનાથી ઉરટું પ્રાચીનકા઱ભાં ઊવ઴ઓએ
઩ોતાના જીલનનુ ં ઈદાશયણ યજૂ કયીને એ વાચફત કયું શતુ ં કે ગયીફીભાં જીલન
વલતાલીને શ્રેષ્ઠ જીલન જીલી ળકવુ ં વંબલ ફની ળકે છે અભ કશીને વં૫વિ ઄ને
વમ ૃદ્ધદ્ધનો વલયોધ કયી યહ્યા નથી.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૦..
઄ભાયો કશેલાનો શેત ુ પક્ત એટરો જ છે કે બાલના સ્તય ઊંચે રઇ

જલાની વાથોવાથ વમ ૃદ્ધદ્ધ લધળે તો તેનો વદુ૫મોગ થળે ઄ને ત્માયે વ્મક્ક્ત ઄ને
વભાજની સુખ-ળાંવત લધળે. બાલના સ્તયની ઈ઩ેક્ષા કયીને જો વં૫વિ ૫ય જ બાય
દે તા યશીએ તો દુગુકણી રોકો તે વમ ૃદ્ધદ્ધનો ઈ૫મોગ વલનાળના ભાટે જ કયળે. લાનયના

શાથભાં ૫ડેરી તરલાય કોઇનુ ં શુ ં રશત વાધી ળકળે ?
વન્ભાગક ૫ય રઇ જનાયી, પ્રેયણા અ૫નાયી વલદ્યા ઄ને અદળોની પ્રત્મે
વનષ્ઠા ઩ેદા કયનારું જ્ઞાન ભાનલ જીલનની વાચી વં૫વિ છે . તેને લધાયલાથી ળોક
વંતા૫થી છુટકાયો ભ઱ી ળકલો વંબલ થળે. બૌવતક વમ ૃદ્ધદ્ધઓ લધાયલાભાં ઘણા રોકો
જોડાઇ ગમા છે ઄ને તે રદળાભાં ઘણુ ં ફધુ ં કયી યહ્યા છે . કે ટરીક વ્મક્ક્તઓ ભાનલ
જીલનની વલો૫રય વં૫વિ વદ્દબાલનાઓને જન્ભાલલાભાં ઄ને લધાયલાભાં જોડાઇ
જલી જોઇએ.
઄ન્નનો દુષ્કા઱ ૫ડી જલાથી રોકો ઩ાંદડા ઄ને છાર ખાઇને જીલતા યશી

ળકે છે , ૫યં ત ુ બાલનાઓનો દુષ્કા઱ ૫ડી જલાથી ઄શં નયકની વ્મથા લેદનાઓ
ઈ૫યાંત ઄ન્મ કંઇ ફચતુ ં જ નથી, અ અશાયના ઄બાલભાં ભનુષ્મનુ ં અંતઃકયણ
મ ૂવછિત ઄ને મ ૃત ફની જામ છે . અલા રોકોની તુરના પ્રેત વ઩ળાચ, ઄સુય, યાક્ષવ

઄ને રશંવક ૫શુઓની વાથે કયી ળકામ છે . તેઓ યાક્ષવી ઄ને ઄ભાનુ઴ી કામો જ કયી
ળકે છે . જેટલુ ં નુકવાન નીયવ ઄ને વનષ્ઠુય, મ ૂવછિત ઄ને મ ૃત અંતઃકયણ દ્વાયા થામ છે
તેટલુ ં ભ ૂખ્મા ભયી જલાથી થતુ ં નથી.

ગાંધીજી, બુદ્ધ, ઇવાઇના ઈ૫દે ળોએ દુવનમાભાં ઘણુ ં જ કાભ કયું છે કે ભ કે
તેભના પ્રલચનોની ઩ાછ઱ તેભનુ ં ઈજ્જ્લ઱ ચરયત્ર પ્રકાળલાન શતુ.ં અ૫ણે અ૫ણો
સ્લમં સુધાય કયલાનો કામકિભ ળરૂ કયીને, રોકવેલાની ભશાન પ્રરિમાની ળરૂઅત
કયલી જોઇએ. યુગ ૫રયલતકનનુ ં ૫શેલ ુ ં કામક છે સ્લમંન ુ ં ૫રયલતકન. અ૫ણે ફદરાઇશુ ં
તો અ૫ણી દુવનમા ૫ણ ફદરાળે.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૧..

ભનુષ્મ ઄ને ૫શુ :
૫શુ ઄ને ભનુષ્મ લચ્ચે મુખ્મ બેદ એ છે કે ૫શુભાં વલચાયણા ઄ને
રિમાઓ ઩ોતાની વ્મક્ક્તગત આચ્છા, અકાંક્ષાઓ ઄ને જરૂરયમાતો સુધી જ વીવભત યશે
છે . તેઓ અગ઱ની લાત વલચાયતા નથી ઄ને ળયીયના સુખથી અગ઱ કોઇ ઈચ્ચ
પ્રમોજન ભાટે કંઇ કયલા ભાટે તત્઩ય થતા નથી. પ્રકૃવતએ સ ૃષ્ષ્ટ િભને ચાલુ યાખલા
ભાટે જીલોભાં કાભ-લાવના ઩ેદા કયી છે . પ્રજનનથી જન્ભેરા ફચ્ચાઓના વંયક્ષણ ભાટે
નય-ભાદાભાં મૌન વશમોગ તથા ફચ્ચાઓનુ ં ઩ો઴ણ કયલાની વાશજજક વ ૃવિ જન્ભાલી
છે . ઩ેટ ઄ને પ્રજનનની ફે પ્રકૃવિઓની અવ઩ાવ જ ઩શુઓનુ ં વભગ્ર જીલન ઘેયામેલ ુ ં
યશે છે , તે ભો જન્ભે છે , યભે છે ઄ને ભયે છે . અ જ ૫શુ જીલનની જીલનગાથા છે .
ભનુષ્મોભાં ૫શુઓ કયતાં જે તપાલત શ્રેષ્ઠતા જોલા ભ઱ે છે તે છે તેભની
અદળકલાદી અકાંક્ષાઓ ઄ને ઈદ્દે શ્મો ભાટે કયલાભાં અલતી રિમાઓ. બગલાનની
વલકશ્રેષ્ઠ કરાકૃવત ભાનલ પ્રાણીભાં જોલા ભ઱ે છે . તેના વર્જનભાં ૫યભેશ્વયે ઩ોતાની
કુળ઱તા ઄ને બાલનાનો બય઩ ૂય વભાલેળ કમો છે . અટરો શ્રભ ઄ને ભનોમોગ
એટરાં ભાટે રગાડમો છે . બુદ્ધદ્ધ લૈબલનુ ં વલળે઴ ઄નુદાન એટરાં ભાટે અપ્યુ ં છે કે તે
ં
઩ોતાના લચકસ્લને ઈચ્ચ અદળોભાં જોડીને ૫યભેશ્વયના અ વલશ્વ-ફાગને સુદય,
સુગવં ધત ઄ને સુવ્મલક્સ્થત યાખલાભાં શાથ રંફાલે.
ભાનલ જીલનની વાથકકતા ઄ને વપ઱તાને એ કવોટી ૫ય કવલી જોઇએ
કે તેણે કે ટરો પ્રકાળ ઩ેદા કમો ઄ને અંધકાયભાં બટકનાયાઓને ઩ોતાનુ ં ઄નુકયણીમ
ઈદાશયણ પ્રસ્તુત કયીને વન્ભાગક ૫ય ચઢાવ્મા. ૫વલત્રતા, શ્રેષ્ઠતા, વજ્જજનતા ઄ને
વહૃદમતાથી બયે લ ુ ં વભગ્ર જીલન એ જ વાચફત કયી ળકે છે કે ભનુષ્મે ઩ોતાના ભશાન
઄લતાયનો શેત ુ વાથકક કમો છે . રોકભંગ઱ના ભાટે પ્રસ્તુત કયે રા ઄નુદાનો ઄ને
ત્માગ-ફચરદાનના અધાયે જ એ વનષ્ક઴ક કાઢી ળકામ છે કે ૫યભેશ્વયના શ્રભને વાથકક
કયલા ભાટે ભનુષ્મનુ ં ભન ઓગળ્યુ.ં

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૨..
ભનુષ્મે ઩ોતાની ગરયભા ૫ય શજાય લખત એ વલચાયવુ ં જોઇએ કે સ ૃષ્ષ્ટની

વલોિભ કૃવત ફનાલલા ઩ાછ઱ ૫યભેશ્વયનુ ં કોઇ વલળે઴ પ્રમોજન તો છુ઩ામેલ ુ નથી ને
? અ પ્રશ્ન વલ઴ે જેટલુ ં ઄વધક ગંબીયતાથી વલચાયલાભાં અલળે તેટરો, અંતયાત્ભા
એક જ ઈિય અ૫ળે કે ૫શુ પ્રવ ૃવિઓભાં વડતા યશેલાભાં ભનુષ્મ જીલનની વાથકકતા

નથી, ૫યં ત ુ તે ભશાન ઈદ્દે શ્મોના ભાટે જીલે ઄ને ભશાન ફીને ઇશ્વયના પ્રમોજનોને ઩ ૂયા
કયે .

ભશત્લાકાંક્ષાઓનું ગાંડ૫ણ
ધન, ઩ુત્ર ઄ને પ્રવવદ્ધદ્ધની પ્રાત્તપ્તની ત ૃષ્ણા, લાવના, ઄શંતાથી વલ઺ુબ્ધ
ભનુષ્મો તે તોપાની ગાંડાઓનુ ં રૂ૫ ધાયણ કયી રે છે કે જેઓ સ્લમં ચેનથી (વનયાંત)
યશેતા નથી ઄ને ફીજાઓને ૫ણ એક ૫ડલા દે તા નથી. ભશત્લાકાંક્ષી વ્મક્ક્તઓ
઩ોતાના ભાટે વલળે઴ રાબ બરે ભે઱લતા યશે, ૫યં ત ુ જનવભાજના ભાટે તેઓ વંકટ
રૂ૫ જ ફની યશે છે . ઄વંત ુષ્ટ જીલન જીલલાનો કોઇ અનંદ જ નથી.
અ૫ણને જે કંઇ ભ઱ે લુ ં છે તેના ૫ય વંતો઴, ગલક ઄ને અનંદ કયતા
જઇને, જો અજે અનંદ ભનાલી ળકતા નથી, તો કારે જો અજ કયતા ઄વધક ભ઱ી
જામ તો સુખી ફની ળકીશુ ં તેનો ળો બયોવો ? ત ૃષ્ણા તો પ્રત્મેક વપ઱તા ૫છી
઄ક્ગ્નભાં ઘી શોભલાની જેભ લધતી જ જામ છે . અથી જેભણે રારવાઓ, કાભનાઓની
અગભાં ફ઱વુ ં શોમ તેભણે ઩ોતાની ભનોભ ૂવભભાં ઄વંતો઴ રૂ઩ી જીલતી ચચતા વજાલી
રેલી જોઇએ.
વભાજવેલા, ૫યભાથક અત્ભવલકાવ, વલદ્યાભ્માવ, બૌવતક ઈન્નવતનુ ં પ્રત્મેક
કામક રાંફા વભમ સુધી કયી ળકલાનુ ં તેભના ભાટે વંબલ ફને છે જેઓ ધૈમકલાન ઄ને
ક્સ્થતપ્રજ્ઞ છે . અ ફે ગુણ પક્ત તેઓને જ પ્રાપ્ત થઇ ળકે છે . જેઓ ઩ોતાની અજની
વવદ્ધદ્ધઓ ૫ય વંતો઴ ઄નુબલતા જઇને અલતીકારે લધુ ઈન્નવતળીર ફનલાનુ ં ઩ોતાનુ ં
એક વય઱ સ્લાબાવલક કતવ્ક મ ભાને છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૩..
દુવનમાભાં ઄નેક પ્રકાયના ધન છે ૫યં ત ુ વંતો઴નુ ં ધન વૌથી ભોટું ધન

છે . કફીયની તે ઈરકત ઘણી વાયગચબિત છે . જેભાં કશેલાયુ ં “જફ અલે વંતો઴ ધન,
વફ ધન ધ ૂરય વભાન” અ ધન જમાં ૫ણ શળે ત્માં અનંદનુ ં ઝયણુ ં લશેળે. ઩વત-૫ત્ની
જો ૫યસ્઩ય વંતષ્ુ ટ શોમ છે તો તેભને સ્લગીમ જીલનયવ અ જ જીલનભાં પ્રાપ્ત થળે.

ગાભડાના છોકયાઓ બણી-ગણીનો ળશેયો તયપ દોટ મ ૂકે છે . જો તેઓને ગ્રામ્મ
જીલનભાં વંતો઴ યાખલાની રશંભત શોમ તો ળશેયી ચભક-દભકભાં ઩ોતાનુ ં સ્લાસ્થ્મ
ં
ફયફાદ કયલાને ફદરે ગ્રાભીણ વભાજને ઄વધક સુદય
ફનાલલા ભાટે તે જ ક્ષેત્રભાં

યશીને ઩ોતાની ઄ને ઩ોતાના ગાભડાના બાઇઓની ઘણી ભોટી વેલા કયી ળકે છે .
પ્રત્મેક વ્મક્ક્ત ઩ોતાના ગુણ, કભ,ક સ્લબાલનો લધુભાં લધુ વલકાવ કયે એ
ઈચચત છે . ઄વધક વેલાબાલી શોવુ,ં ઄વધક વભ્મ, સુવસ્ં કૃત ઄ને અદળકલાદી શોવુ ં કોઇ
વ્મક્ક્તના ભાટે ઓછા ગૌયલની લાત નથી. અ જ ભશત્લાકાંક્ષાઓ ઈચચત છે ઄ને
જીલન ભાટે ઈ૫મોગી ૫ણ. તેની દયે ક ભાટે છૂટ શોલી જોઇએ. ૫યં ત ુ ઄વધક ધન
એકત્ર કયલાની, ઄વધક એળઅયાભ કયલાની, ઄વધક પ્રળંવા કભાલલાની પ્રવ ૃવિ ૫ય
કાન ૂની કે નૈવતક વનમંત્રણ યશે તો એ વલકથા ઈચચત ગણાળે.
અધ્માજત્ભક દ્રષ્ષ્ટકોણ વંતો઴નો દ્રષ્ષ્ટકોણ છે . તેભાં પ્રત્મેક વ્મક્ક્તને

ધીયજ ઄ને ઔચચત્મની વાથોવાથ પ્રગવત કયલા જલાની છૂટ છે , ૫યં ત ુ જન
વાધાયણના ભધ્મભ સ્તયથી ઘણા ઊંચે જલાની ભનાઇ છે . જેનાભાં જન વાધાયણના
ભધ્મભ સ્તયથી ઘણા ઊંચે જલાની ભનાઇ છે . જેનાભાં જે મોગ્મતાઓ શોમ, તેઓ તેનો

઩ોતાનાથી નાના કે ઩છાત વાથીઓને ઈન્નવતળીર ફનાલલાભાં ઈ૫મોગ કયે ઄ને જે
પ્રકાયે રશ્કયના વવ઩ાઇઓ એકવાથે કદભથી કદભ વભરાલતા જઇને એક જ પ્રકાયનો
઩ોળાક ૫શેયીને ભાચક કયતા ચારે છે તે જ પ્રકાયે અ૫ણે ૫ણ અ૫ણા વભગ્ર
વભાજનો એક વયખો વલકાવ કયતા જઇને વાથોવાથ અગ઱ લધલાની લાત
વલચાયલી જોઇએ.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૪..
જો ત ૃષ્ણા ઄ને લાવના ભાટે ભશત્લાકાંક્ષાઓ યાખલાભાં અલે તો તે

વ્મક્ક્ત ઄ને વભાજના ભાટે નુકવાનકાયક વાચફત થળે. કોઇ વ્મક્ક્ત ઄વધક તલંગય
ફનીને, એળઅયાભ બોગલીને, ઩ોતાની દુષ્પ્રવ ૃવિઓને જ બડકાલી ળકે છે . તેનાથી
છે લટે તેન ુ ં ૫તન જ થળે. દમા, કરુણા, ત્માગ ઄ને ૫યભાથકની બાલનાઓને ચરયતાથક

કયલાની ભશત્લાકાંક્ષાઓ જ વાચી ઄ને શ્રેમસ્કય ભશત્લાકાંક્ષાઓ કશી જઇ ળકામ છે .
ખોટો ઄ને કવનષ્ઠ ભશત્લાકાંક્ષાઓના ગાંડ૫ણથી ફચીએ.

અત્ભવલશ્વાવની પ્રફ઱ ળરકત
વલશ્વાવ ભાનલ જીલની દ્રઢ રગાભ (શરેસ)ુ ં છે , જે તેને રાખો વલ૫રયત
ંૂ
ક્સ્થવતઓભાં, મઝલણોભાં
૫ણ ગવતળીર ઄ને સુક્સ્થય ફનાલી યાખે છે . વલશ્વાવની
દોયીથી ફંધામેરી જીલન નાલ ડગભગી ળકતી નથી. જે રોકો ઩ોતાનાભાં ઄ત ૂટ
ંૂ
વલશ્વાવ યાખીને ચારે છે તેઓને મઝલણ
બયી વભસ્માઓ-આંધી-ત ૂપાન ૫ણ ઩ોતાના
ધ્મેમ-૫થ ૫યથી વલચચરત કયી ળકતી નથી. જીલનભાં પ્રકાળ અ૫નાયા ફધા દી૫કો
ઓરલાઇ જામ, ૫યં ત ુ ભનુષ્મના હૃદમભાં વલશ્વાવની જ્મોવત પ્રકાળતી યશે તો તે ઘોય
અંધકાયભાં ૫ણ ઩ોતાનો ૫થ સ્લમં ળોધી રેળે. અત્ભવલશ્વાવની જ્મોવતની વાભે
દુવનમાનો વભગ્ર અંધકાય લેયવલખેય થઇ જામ છે .
વલશ્વાવ ઩લત
ક ોને ડગાલી દે છે , વલળા઱ વાગયને ઩ાય કયાલે છે , વલશ્વાવ
કોઇ કોભ઱ ઩ુષ્઩ નથી જે વાધાયણ લાયુના ઝ઩ાટાથી ૫ડી જામ. તે રશભારમની જેભ
઄ડગ યશે છે . વીતાની ળોધભાં ગમેરા લાન-યંછ વમુદ્ર તટ ૫ય શાયીને ફેવી ગમા.
ુ ત
ં ે અત્ભ-વલશ્વાવને જગાડીને
સ્લમં શનુભાન ૫ણ એની ચચંતાભાં શતા, ૫યં ત ુ જાંબલ
કહ્યુ,ં . શનુભાન ! તભે અ વમુદ્રને રાંઘી ળકો છો ઄ને અત્ભવલશ્વાવ જાગૃત થતા જ
શનુભાન તે વલળા઱ વાગયને યભતની જેભ ઩ાય કયી ગમા.
જ્માં વલશ્વાવ છે ત્માં જીલનના વભગ્ર ઄બાલો, શ્રા૫, ગયીફાઇ, દુઃખ,
દીનતા વનષ્પ્રબાલી ફની જામ છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૫..
એ જીલનના વલકાવ િભભાં ફાધક ફનતા નથી. દુવનમાના ઄વધકાંળ

ભશા઩ુરુ઴ોનુ ં જીલન અ જ વત્મનુ ં પ્રવત઩ાદન કયે છે . જેઓને અગ઱ લધલાની કોઇ
વશાયો ન શતો, તેઓને અત્ભફ઱ના વશાયે જીલનની ભશાન વપ઱તાઓ પ્રાપ્ત કયી.
઄નેક વ્મક્ક્તઓ ઩ોતાના અત્ભવલશ્વાવને અધાયે ઄વાધાયણ ફની ગઇ.

અત્ભવલશ્વાવ ક્યાંમ અભતેભ ળોધલાની લસ્તુ કે કોઇની કૃ઩ાનુ ં લયદાન
નથી. અ અ૫ણા અંતયભાં ચફયાજભાન વનાતન વત્મ છે . અત્ભચેતનાનુ ં ઄જય઄ભય, વલકળક્ક્તભાન, રદવ્મ સ્લરૂ૫ જ અ૫ણા વલશ્વાવનો અધાય ફની ળકે છે . અ
યીતે અત્ભદે લતાનો ૫રયચમ ભે઱લીને તેભના શાથભાં જ જીલનની રગાભ વં઩ી દે લી,
઩ોતાની ળક્ક્ત ઄ને વાભથ્મક ૫ય બયોવો યાખીને વનર્દ્વ્ન્ક દ ફનીને જીલન યણભાં ઩ોતાનુ ં
કતકવ્મ ઩ારન કયતા યશેવ ુ ં જ વલશ્વાવનુ ં ઄લરંફન રેલા ફયાફય છે . ભનુષ્મ ઩ોતે
સ્લમંભાં ઄ખ ૂટ ળક્ક્ત ઄ને બંડાયનો સ્લાભી છે . ભનુષ્મના અંતયભાં ળક્ક્ત ઄ને
વમ ૃદ્ધદ્ધનો ઄જસ્ત્ર સ્ત્રોત છે . એનો ૫રયચમ થલાથી દ્રઢ વલશ્વાવનો ઄ભ્યુદમ થામ છે
઄ને વપ઱તાનો મ ૂ઱ભંત્ર ફની જામ છે .

ઇશ્વયની રદવ્મ બેટ-અત્ભવલશ્વાવ :
઩ોરીવના વળસ્ત્ર યક્ષકો વાથે ચારતા શોમ છે ત્માયે સુયક્ષાની વનવશ્ચંતતા
થઇ જામ છે ઄ને વનબમ
ક થઇને ચારી ળકામ છે . જેને ઇશ્વય ૫ય, તેની વલળ
ક રકતભાન
વિા ૫ય વલશ્વાવ છે તે વનબકમ થઇને ચારે છે . જેને ઇશ્વય ૫ય બયોવો છે , જે ઇશ્વયને
પ્રત્મેક વભમે ઩ોતાનાભાં ચફયાજભાન શોલાને ઄નુબલ કયે છે તેને અત્ભવલશ્વાવની
ઈણ૫ કે ભ કયીને યશેળે ?
ઇશ્વય વલશ્વાવ ઄ને અત્ભવલશ્વાવ એક જ શ્રદ્ધા ની ફે ફાજુઓ જ છે . જે
સ્લમં ૫યની, ઩ોતાની ભશાનતા ઄ને વંબાલનાઓ ૫યથી શ્રદ્ધા ગુભાલી ફેઠો છે , તેને
નાક્સ્તક વવલામ ફીજુ ં શુ ં કશી ળકામ ? જે સ્લમં ૫ય બયોવો યાખે છે તેને ઇશ્વય વશામ
કયે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૬..
કોઇ વનષ્ઠાલાન વનષ્પ઱ યશે તેવ ુ ં ફની ળકે છે , ૫યં ત ુ જેટરા રોકો

વપ઱તા પ્રાપ્ત કયે છે . તેઓભાંથી પ્રત્મેક અત્ભવલશ્વાવી ઄લશ્મ શોમ છે . કોઇ કુળ઱
ૂ નો ઩ાક વનષ્પ઱ જામ તે વંબલ છે .
ખેડત
જેણે ખેતીની કભાણી કયી છે તે ઩ૈકી પ્રત્મેકને ખેડ-લાલણીનો શ્રભ કયલો
૫ડયો છે .

અત્ભવલશ્વાવ જ ળક્ક્તનો સ્ત્રોત છે . લાસ્તલભાં ઇશ્વયની એક ભાત્ર રદવ્મ

બેટ ભનુષ્મને જે ભ઱ે છે તે અત્ભવલશ્વાવ જ છે .

વ્મક્ક્તત્લના ત્રણ અધાય :
઩ાયભાવથિક જીલન જીલલાનો શુબાયં બ ઩ોતાના વ્મક્ક્તત્લને ઈજ્જ્લ઱,
સુવસ્ં કૃત, ૫વલત્ર ઄ને પ્રખય ફનાલલાથી જ વંબલ થઇ ળકે છે . દુવનમાને વાયી
ફનાલલા ભાટે અ૫ણે ઩ોતાની જાતને વાયી ફનાલલી જોઇએ. અ૫ણે અ૫ણી
જાતને જેટરી વાયી ફનાલી રઇએ છીએ તેટરો જ દુવનમાનો એક અંળ ઈિભ ફની
જામ છે ઄ને તે અંળ ફીજાને, ફીજો ત્રીજાને એભ લધતો જઇને દુવનમાને લધુભાં લધુ
ં
સુદય
ફનાલતા જલામ છે . અ૫ણી આંતરયક ક્સ્થવતને ઊંચે રઇ જઇને અ૫ણે
લાસ્તલભાં દુવનમાની ભોટાભાં ભોટી વેલા કયલાનુ ં શ્રેમ ભે઱લીએ છીએ.
અ૫ણુ ં વ્મક્ક્તત્લ ળયીય, ભન ઄ને અત્ભા એ ત્રણ અધાયો ૫ય ઉબેલ ુ ં
છે . અ ત્રણેમને ૫વલત્ર ઄ને પ્રકાળ઩ ૂણક ફનાલલા ભાટે કભમ
ક ોગ, જ્ઞાનમોગ ઄ને
બક્ક્તમોગની ત્રણ વાધનાઓનો િભ ઄૫નાલલો ૫ડે છે . જીલન વાધનાનો ઄થક છે .
઩ોતાની પ્રત્મેક ગવતવલવધઓને અદળકયક્ુ ત ફનાલલી. કભકમોગી ફનીને ળયીયને,
જ્ઞાનમોગી ફનીને ભનને ઄ને બક્ક્તમોગી ફનીને અત્ભાને ૫રયષ્કૃત કયલાભાં અલે
છ. અ૫ણી પ્રત્મેક ળાયીરયક રિમા કતકવ્મ઩ારન ભાટે , પ્રત્મેક વલચાયણા વત્મ ઄ને
વલલેકના પ્રવત઩ાદન ભાટે ઄ને પ્રત્મેક બાલના અત્ભીમતા ઄ને પ્રેભ-સ્નેશના
઄ચબલધકન ભાટે શોમ તો વભજવુ ં જોઇએ કે ળયીય, ભન ઄ને અત્ભાના

ત્રણેમ

અધાયો તે રદળાભાં ઄ગ્રેવય થઇ યહ્યા છે જેના ભાટે ઇશ્વયની આચ્છા ઄ને પ્રેયણા છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૭..
અ ભાગક ૫ય ચારીને અ૫ણે જીલનના ઈદ્રેશ્મોની ૫યીક્ષાભાં વપ઱ થઇ

ળકીએ છીએ.
અ ત્રણે મોગાભ્માવોને અભ તો પ્રત્મેક ૫઱ે ઩ોતાના વલચાયો ઄ને
કામોભાં શ્રેષ્ઠતાનો વભાલેળ કયીને જ વં઩ ૂણક યીતે વં૫ન્ન કયી ળકામ છે , ૫યં ત ુ તેના
ભાટે કે ટરાક વલળે઴ રિમા-વલદ્યાનો ૫ણ વનવશ્ચત છે . એભનો એક ઄ભ્માવના રૂ૫ભાં
દયયોજ કામભ
ક ાં ઄ભર કયલાભાં અલે તો વાધનાભમ જીલન જીલલાનો ઈદ્દે શ્મ ભોટા
પ્રભાણભાં ઩ ૂયો થઇ ળકે છે .

઩ા૫કભક ઄ને અત્ભકલ્માણ :
વાભાન્મ યીતે રોકો કાન ૂની ગુનાઓને જ ઩ા૫ વભજે છે . ચોયી, લટં ૂ ,
શત્મા, વ્મચબચાય, ફેઇભાની લગેયે ઩ોરીવની ૫કડભાં અલનાયા ગુનાઓ જ ઩ા૫
ભાનલાભાં અલે છે ઄ને નળાખોયી, જુગાય, ઄વત્મ લગેયે બુયાઇઓને જ બુયાઇ
વભજે છે . જો અ દો઴ અ૫ણાભાં ન શોમ તો અ૫ણી જાતને વનષ્઩ા઩ી ભાની રઇએ
છીએ. અત્ભકલ્માણનો ઈદ્દે શ્મ અટરી ભોટી ૫રયબા઴ાભાં વલસ્તાયભાં યશેલાથી ૫રય઩ ૂણક
થઇ ળક્તો નથી. જે દુગુકણો અ૫ણા વ્મક્ક્તત્લભાં ફાધક ફનીને ઉબા યશે છે તે
અધ્માજત્ભક દ્રષ્ષ્ટએ ૫ણ ઩ા૫ છે .
અ૫ણે તેભનુ ં વનયાકયણ કયવુ ં ૫ડળે. અ઱વ, પ્રભાદ, ગંદકી, કટુલચન,
અલેળ ઇષ્માક, ચાડી, વનંદા, શયાભખોયી ૫ક્ષ઩ાત, સ્લાથ૫
ક યામણતા ઄નુદાયતા, રોબ,
વંઘયાખોયી, ત ૃષ્ણા, લાવના, ઄વંમભ, ફેજલાફદાયી, બીરુતા, કામયતા, અળંકા,
઄વલશ્વાવ, ઈચ્છૃંખરતા, કૃતજ્ઞતા જેલા ઄ને ભાનવવક દો઴-દુગુકણો બરે છુ઩ામેરા યશે,
બરે ઈ઩ેક્ષણીમ વભજલાભાં અલે ૫યં ત ુ અ૫ણા વ્મક્ક્તગતના વલકાવભાં એ જ વૌથી
ભોટા ફાધક છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૮..
શજાય દુશ્ભન ભ઱ીને અ૫ણુ ં એટલુ ં ઄રશત કયી ળકતા નથી જેટલુ ં અ

ભનની ગુપાભાં છુ઩ાઇને ફેઠેરા ઄જ્ઞાન, ઄દ્રશ્મ ળત્રુઓ કયે છે . અથી અ૫ણા દો઴દુગુણ
ક ોનુ ં વનયાકયણ કયલાનુ ં ઄ચબમાન ચરાલીને પ્રત્મેક કભમ
ક ોગીને ઝીણલટ઩ ૂલક
ક
઩ોતાના રિમાકરા૫ ૫ય દ્રષ્ષ્ટ યાખલી જોઇએ કે તે આંતરયક ળરકતઓનો તેના ઈ૫ય

કે ટરો પ્રબાલ છે ઄ને તેઓ જ્માયે કદી ઩ોતાનુ ં અવધ૫ત્મ જભાલલાનો પ્રમત્ન કયે
તેભને તુયત જ ઝાટકી દે લા જોઇએ, રાત ભાયીને બગાડી દે લા જોઇએ. આંતરયક
દો઴-દુગુકણોની વાથે વતત વંઘ઴ક કયતા યશેવ ુ ં જ લાસ્તવલક ભશાબાયત છે . બગલાને

ગીતાભાં ઄જુનને
અ જ વંગ્રાભભાં કરટફદ્ધ યશેલા ભાટે પ્રોત્વારશત કમો છે . અ જ
ક
કભકમોગની અત્ભા છે .
ગીતાના અ વંદેળાને બગલાન દ્વાયા અ૫ણા ભાટે જ ફતાલામેર
ુ ભાં વતત જોડામેરા
ભાનલો જોઇએ ઄ને અત્ભળોધન તથા અત્ભ સુધાયના ધભકયદ્ધ
યશેવ ુ ં જોઇએ.

ચતુય ફનીએ કે બુદ્ધદ્ધભાની ?
અ દુવનમા ચતુય પ્રાણીઓથી બયે રી છે . હુભરો કયીને ફીજાઓને ઩ેટને વભાલી
ં ઓની વંખ્મા ભોટી છે . ઩ોતાનો સ્લાથક વાધલાની કરાભાં પ્રલીણ
દ્દે નાયા જીલજતુ
રોકોની વંખ્મા ઄શં ઘણી ભોટી છે . એના ભાટે તેઓ ફીજાઓને નુકવાન કયલાના
કુકૃત્મથી ૫ણ ટે લાઇ જામ છે . એલા રોકોને જ ચતુય કશે છે . તેભનાભાંથી ઘણા પ્રલીણ
રોકોને જેરખાનાભાં કે દની ઄ને ફદરાની ભાય઩ીટ વશન કયતાં ક્યાંમ ૫ણ જોઇ
ળકામ છે .
ૂ તા-ચશકતા રદલવ
૫ક્ષીઓ વ ૃક્ષો ૫ય ૫યસ્઩ય શાવન ૫શંચાડયા વલના કદ
વલતાલે છે . કીડીઓ, ભધભાખીઓ ઄ને ૫તંચગમા ૫ણ જીલનમા૫નની પ્રકૃવત પ્રદિ
સુવલધાઓના વશાયે જ જીલન વલતાલી રે છે . શયણાઓના ટો઱ા ઄ને કબ ૂતયોના ઝૂડ
૫ણ ઄નીવત ઄૫નાવ્મા વવલામ ઩ોતાની વાભાન્મ બુદ્ધદ્ધના વશાયે ગુજયાન કયી રે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૧૯..
વ્મક્ક્ત શોમ, વભાજ શોમ કે યાષ્ર શોમ તે બુયાઇથી બયે ર છે એ કે લ઱

એક ભ્રભ છે . જીલનની પ્રત્મેક ક્ષણનો રશવાફ-રકતાફ નંધામ છે . ઩ાણી શંભેળા ઩ાણી
જ યશેળે. જો તે કીચડભાં લશેળે, દુગંધ વલનાનુ ં શળે નશં તો તે ઩ાણી શોલાના ભ્રભ
કયીને ૫ણ ઩ીલારામક ફની ળકે નશં. તે જ પ્રભાણે દગાની વપ઱તા છે લટે ૫તન

઄ને ઄૫મળનુ ં જ કાયણ ફને છે . છે લટ સુધી વાથ અ૫નાયી વપ઱તા બરાઇ દ્વાયા
ભ઱ે છે . તેનાથી ભનુષ્મનો અરોક ઄ને ૫યરોક સુધયે છે . કભપ
ક ઱ તો ળાશ્વત છે .

વ્મલશાયભાં વભજદાયીનો વભાલેળ :
અ દુવનમા ઘણી વલચચત્ર છે એભાં ઄ણઘડ ઄ને સુઘડ ફંને પ્રકાયની
વ્મક્ક્તઓ યશે છે . ઄઩ેચક્ષત પ્રકૃવતના વ્મક્ક્તઓ શંભેળા ભ઱તા યશે એલો દુયાગ્રશ
યાખલો ૫ણ ઄મોગ્મ છે . અ દુવનમા ભાત્ર અ૫ણા ભાટે જ ફની નથી. એભાં તયશતયશના જીલો-ભનુષ્મના વનલાકશની વલધાતાએ વ્મલસ્થા કયી છે . અ વંયક્ુ ત વદાવ્રતી
યવોડાભાં અ૫ણે આચ્છીએ તેવ ુ ં શંભેળાં ઩ાકતુ ં નથી. અ૫ણે તો ભાત્ર શ્રેષ્ઠ રોકો
઩ાવેથી પ્રેયણા રેલી જોઇએ, તેભની વાથે ગાઢ વં૫કક વાધલાનો પ્રમત્ન કયતા યશેવ ુ ં
જોઇએ. વાભાન્મ રોકો વાથે ભનભે઱ વાધી ળકીએ, વંઘ઴ક વલના જીલન વલતાલી
ળકીએ એની જ લાત વલચાયલી જોઇએ.
શય કોઇની વાથે ચફનજરૂયી ઈદાયતા યાખલાની બાલના છે લટે ઘણી
ભંઘી ૫ડે છે . અને કાયણે વં૫કક ક્ષેત્રભાં એક વાભાન્મ લગીકયણ ઄ને સ્તયને ઄નુરૂ૫
઩ોતાના વ્મલશાયભાં પેયપાય કયલો જરૂયી થઇ ૫ડે છે . જ્માં ઄ણઘડોની વાથે વ્મલશાય
કયલો ૫ડે છે ત્માં કરઠનાઇ વશેલી ૫ડે છે . અલા વલચચત્ર પ્રાણી ઄શંકાયી ઄ને દુયાગ્રશી
તો શોમ છે , ઩ોતાના વલલેકના અધાયે કોઇ વનણકમ કયલો તેભની ભમાકદા ફશાયની
લાત શોમ છે . એલા રોકોનો સુધાય ભાય઩ીટથી કયલાનુ ં કાભ અ૫ણુ ં નથી, તે કાભ
ળાવનતંત્રનુ ં છે . અ લે઱ાએ ઄થડાભણથી ફચવુ ં મોગ્મ છે . ઄ણઘડ દુયાગ્રશીઓ
પ્રત્મેનો ભનોયોગીઓ પ્રત્મેના જેલો વ્મલશાય કયલો જોઇએ. ન તો ક્ષભાળીર ફનવુ ં

જોઇએ કે ન તો ઈ૫ચાય પ્રરિમાથી વલમુખ યશેવ ુ ં જોઇએ.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૦..
૫યં ત ુ વાચી વરાશ ભાની જ રેલાળે જ એવુ ં વલચાયવુ ં જોઇએ નશં.

઄નીવતના પ્રત્મે ભાત્ર ઄વશકાય વ્મકત ન કયતાં લાસ્તલભાં અચયલો ૫ણ જોઇએ.
અ જ વાચી અદળલ
ક ારદતા છે જ્માયે એકાદ વ્મક્ક્ત ૫ણ વાશવ કયે છે ત્માયે
અ઩ોઅ૫ તેની ઩ાછ઱ તેના જેલી વ્મક્ક્તઓ દોડી અલે છે . ઄ણઘડ રોકોભાં ૫ણ

૫રયલતકન થઇને જ યશે છે .

઄ભયતાનો ળૈળલકા઱- જીલન

:

જીલન શુ ં છે ? શ્રુવત કશે છે કે જીલનના સ્લરૂ૫ને વભજી રેવ ુ ં જોઇએ
઄ને તેની વાથે જોડામેરા તથ્મોને સ્લીકાયી રેલા જોઇએ, બરે તે ગભે તેટરા ઄વપ્રમ
કે ભ ન જણાતા શોમ. જીલન એક ૫ડકાય છે , એક વંગ્રાભ છે , એક વાશવ છે ઄ને તેને
તે સ્લરૂ઩ે સ્લીકામાક વલના કોઇ ઈ઩ામ નથી. જીલન એક યશસ્મ છે , ઇન્દ્રજા઱ છે ,
ભ ૂરભ ૂરાભણી છે , એક પ્રકાયનો ગોયખધંધો છે . ગંબીય ચચંતન-ભનનના અધાય ૫ય જ
તેના તચ઱મા સુધી ૫શંચી ળકામ છે . અ જ અધાય ૫ય ભ્રભને કાયણે ઩ેદા થનાયા
જોખભોથી ફચી ળકામ છે . કતવ્ક મના રૂ૫ભાં જીલન ઄ત્મંત મુશ્કે ર ૫યં ત ુ ઄ચબનેતાની
જેભ શવતી-શવાલતી શ઱લી-વય઱ યં ગભ ૂવભ છે .
જીલન એક ગીત છે , જેને ઩ંચભ સ્લયભાં ગાઇ ળકામ છે . જીલન એક
સ્લપ્ન છે , જેભાં સ્લમંને ૫યોલી ળકામ તો વં઩ ૂણક અનંદનો યવાસ્લાદ ભાણી ળકામ છે .
જીલન એક ઄લવય છે જેને ગુભાલી દે લાથી શાથભાંથી વલકસ્લ ગુભાલવુ ં ૫ડે છે .
જીલન એક પ્રવતજ્ઞા છે , માત્રા છે , જીલલાની ક઱ા છે , તેને વપ઱ ફનાલલાની યીત
જેણે જાણી રીધી, વભજી રીધી, તેના ૫ય ભનન કયી રીધુ ં તેણે વભજી રેવ ુ ં કે તે
વાચો ઩ાયખું છે , ઝલેયી છે ઄ને વવદ્ધદ્ધઓનો વદુ૫મોગ કયી ળકનાય બાગ્મળા઱ી છે .
જીલન વંદમક છે , જીલન પ્રેભ છે , અનંદ છે , તે વલક કંઇ છે જે સ ૃષ્ટાની અ વલળા઱
સ ૃષ્ષ્ટભાં વલોિભ કશેલા રામક છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૧..

ત૫સ્લીનો લૈયાગ્મ :
વત્મની પ્રાત્તપ્ત ત૫સ્લી જ કયી ળકે છે . ળાયીરયક ઄ને ભાનવવક
પ્રરોબનોથી ફચલાભાં જે વતવતક્ષા ઄ને કષ્ટ વરશષ્ણુતાની, ધૈમક ઄ને વંમભની
જરૂરયમાત ૫ડે છે તેને એકત્ર કયલાનુ ં નાભ જ ત૫ છે . કાયણ વલના ળયીયને
વતાલલાનુ ં નાભ ત૫ નથી. કોઇને ૫ણ વતાલવુ ં ખયાફ છે તો ૫છી ળયીયને ઩ીડા
઄ને ત્રાવ અ઩ીને કયુ ં રશત વાધી ળકામ ? ત૫સ્મા તે છે જેભાં વભગ્ર જીલન રક્ષ્મ
વનધાકરયત કયલાભાં વીવભત કભાણીથી વનલાકશ કયલાભાં ગયીફી ઄થલા કયકવય
઄૫નાલલી ૫ડે છે . તેને પ્રવન્નતા઩ ૂલકક સ્લીકાયલી ઄ને વળયોધામક કયલી તેન ુ ં નાભ જ
ત૫ વાધના છે .
વત્મ રૂ઩ી નાયામણને પ્રાપ્ત કયલાનુ ં મ ૂલ્મ છે લૈયાગ્મ લૈયાગ્મનો ઄થક એ
નથી કે ઘય ૫રયલાયને છોડીને વલચચત્ર લેળ ફનાલલો કે ચબક્ષાટન કયવુ.ં ૫યં ત ુ તેનો
વાચો ઄થક છે કે જે યાગ દ્વે઴ની ધ ૂ૫છાંમાભાં વભગ્ર જગત શવતુ,ં યડતુ,ં ઄ળાંત,

ઈદ્ધર્દ્વ્ગ્ન યશે છે તે તકરીપોથી ફચતા યશીને ભશાન રક્ષ્મની તયપ ઄વલયત ગવતથી
ચારતા યશેવ.ુ ં
વત્મવનષ્ઠ વ્મક્ક્ત અ ઄વત્મથી બયે રા વંવાયને એક વલચચત્ર પ્રાણી
જણામ છે . તેને ૫ણ ઄જ્ઞાનના અંધકાયભાં બટકતી દુવનમા દમાજનક જણામ છે .
ફંનેનો તારભે઱ ફેવતો નથી. અ વલવંગવત કોઇ જગ્માએ કડલાળ ઈત્઩ન્ન કયે છે .
ક્યાંક વતયસ્કાય ઩ેદા કયે છે . ક્યાંક ઄લયોધ ઩ેદા કયે છે . ક્યાંક ત્રાવ અ઩ે છે તેની
ઈ઩ેક્ષા કયલી તે લૈયાગ્મ છે ઄ને એની ફાફતભાં જે ત્રાવ વશન કયલો ૫ડે તેને
વંતો઴઩ ૂલક
ક વશન કયલાનુ ં નાભ ત૫ છે .
લૈયાગ્મ ઄ને ત૫ના શરેવા દ્વાયા વલલેકલાન વ્મક્ક્ત ઩ોતાની વાધનાની
નાલને શંકાયે છે ઄ને વત્મના ૫યભ રક્ષ્મ સુધી ૫શંચે છે . અલી વ્મક્ક્તઓ યુગ
૫રયલતન
ક કયી ળકે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૨..

વલકશ્રેષ્ઠ કાયીગયી :
કરાકાયના શાથ ઄ણઘડ લસ્તુઓને ૫કડે છે ઄ને ઩ોતાના વાધનો દ્વાયા
ં
ં
નલયમ્મ સુદયતા
ફક્ષે છે ઄ને રકંભતી ફનાલે છે . કુંબાય ભાટીના સુદય
યભકડા ફનાલે
છે . મ ૂવતિકાય ૫થ્થયના ટુકડાને દે લ પ્રવતભાભાં રૂ઩ાંતરયત કયે છે . ગામક લાંવના
ટુકડાભાંથી વંગીતનો ધ્લવન તયં ચગત કયે છે . વોનીના શથોડીભાં ઘા લેઠીને ધાતુનો
ટુકડો અક઴કક અભ ૂ઴ણ ફને છે . કાગ઱, યં ગ ઄ને કરભ દ્વાયા ચચત્રકાયે વજેકરા
રકંભતી ચચત્રનો ચભત્કાય શયકોઇને અક઴ે છે .
જીલન એક ઄ણઘડ તત્લ છે , દમાજનક દુગકવતયુક્ત ક્સ્થવતભાં જ ભોટા
બાગની વ્મક્ક્તઓ જેભતેભ જીલન ૫વાય કયે છે . તેનાથી રાબ ઄ને અનંદ
ઈઠાલલાને ફદરે જીલનને ફોજા રૂ઩ી ફનાલીને કભય તોડતા ઄ને ગયદન ભયોડતા
જણામ છે . શુ ં લાસ્તલભાં જીલન એવુ ં જ છે જેને કંટા઱ીને ગભે તે યીતે ઩ ૂરું કયલાભાં
અલે છે ? તેના ઈિયભાં એટલુ ં જ કશી ળકામ છે કે ઄નાડીના શાથોભાં ૫ડીને શીયો
૫ણ ઈ઩ેચક્ષત યશેતો શોમ, તો ઄વત રકંભતી ભનુષ્મ જીલન ૫ણ કે ભ ફોજો ફની ન
યશે. ૫યં ત ુ એ ૫ણ સ્઩ષ્ટ છે કે જો કરાકાયની પ્રવતબાથી વંબા઱ી-ળણગાયી ળકામ તો
ચોક્કવ તેને દૈ લી સ્તયનો, સ્લગીમ ૫રયક્સ્થવતઓથી બય઩ ૂય ફનાલી ળકામ છે .
જીલન જીલલાની કરાનુ ં નાભ વાધના છે . જે ભાનલી ઄ક્સ્તત્લની
ગરયભાને વભજી ળકે ઄ને ઄ણઘડ ક્સ્થવતભાંથી ફશાય અલીને સુવસ્ં કૃત ૫દ્ધવત઩ ૂલકક
જીલી ળકે તેને વલકશ્રેષ્ઠ કરાકાય કશી ળકામ છે .

૫રયલતકન પ્રગવતની પ્રથભ વીડી :
પ્રગવતળીર તેભને કશેલાભાં અલે છે જેઓ ૫રયલતન
ક ની પ્રરિમાથી
બમબીત થતા નથી. તેઓ વાયી યીતે જાણે છે કે ક્સ્થયતા જ જડતા છે , નીયવતા છે ,
વનષ્ષ્િમતા છે . જેઓ અગ઱ લધતા નથી, વલચાયીને ઄નુબલોને સ્લીકાયતા નથી,

તેઓ ઩ોતાની ઉજાક ગુભાલી ફેવે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૩..
઄ગ્રેવયે પ્રગવત ૫થ ૫ય અગ઱ લધતી લે઱ાએ ગઇ ગુજયીને ભ ૂરલી

ૂ તાઓથી ટક્કય રેલા ભાટે ની
૫ડે છે ઄ને અલનાયને સ્લીકાયલી ૫ડે છે . પ્રવતક઱
ભનઃક્સ્થવત ફનાલલી ૫ડે છે . જેઓ ગવતળીર છે તેભનાભાં જીલન છે , પ્રાણ છે ,
વપ઱તાની ફધી વંબાલનાઓ તેભનાભાં શમાત છે . જે જીવલત શોલા છતાંમ ૫ણ

૫રયલતકનથી ડયે છે , તે પ્રાણશીન છે , વનસ્તેજ છે , ભડદા વભાન છે .
યાવત્ર ઄ને રદલવ, ઠંડી ઄ને ગયભી, રાબ ઄ને નુકવાન, પ્રાત્તપ્ત ઄ને
વલમોગની જેભ કે ટરામ ૫રયલતન
ક િભ વ્મક્ક્તના જીલનભાં અલે છે . તે ૫યસ્઩ય
વલયોધી જણાતા શોલા છતાંમ એકફીજા વાથે ઄વલબક્ત રૂ઩ે જોડામેરા છે . યુગ
ફદરામ છે ત્માયે વભગ્ર વમુદામને પ્રબાવલત કયે છે . વર્જન ઄ને વલનાળનુ ં તેભાં
જોડકું શોલા છતાંમ તેન ુ ં ૫રયણાભ સુખદ શોમ છે . તોપાન જ્માયે વભગ્ર લાતાલયણને
વછન્નચબન્ન કયે છે ત્માયે લયવાદના ટી઩ા ૫ણ વાથે દોડી અલે છે .
ભનુષ્મનુ ં વ્મક્ક્તગત ઄ને વામ ૂરશક જીલન એલા જ ૫રયલતકનોથી બયે રા

઄લવયોનો વમ ૂશ છે . તેન ુ ં અગભન ભાનલ વમુદામને વજાગ, વાશવવક, પ્રખય
ફનાલલા ભાટે થામ છે . ભાનલી ગરયભા એભાં જ છે કે અ૫વિઓનુ,ં ૫ડકાયોનુ,ં
૫રયલતકનના પ્રગવત ૫થ ૫ય અગ઱ જલા ભાટે સ્લાગત કયલાભાં અલે. તેનાથી

બમબીત થઇને જે તે ક્સ્થવતભાં ૫ડી યશેલાભાં કામયતા છે . જીલન વંગ્રાભભાં તેઓ જ
વપ઱ થામ છે જેઓ ૫રયલતકનોને પ્રગવતનો ઩માકમ ભાનીને શવીને સ્લીકાયે છે .
ગ઱ાભાં રગાડે છે .

ઇશ્વય ઈ઩ાવના વાથે જોડામેરી શ્રેષ્ઠ બાલનાઓ :
ઈ઩ાવના દયયોજ કયલી જોઇએ. જેણે સ ૂમક ઄ને ચંદ્ર ફનાવ્મા, ફૂર ઄ને પ઱ના છોડ
ઈછે માક, કે ટરીમ લણ-ક જાવતના પ્રાણી ફનાવ્મા તેની ઩ાવે ફેવીશુ ં નશં તો વલશ્વની
મથાથકતાનો ૫િો કે લી યીતે રાગળે ? શુદ્ધ હૃદમથી કીતનક, બજન પ્રલચનભાં બાગ
રેલો, પ્રભુની સ્તુવત છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૪..
તેનાથી અ૫ણા ળયીય, ભન ઄ને બુદ્ધદ્ધના તે સ ૂક્ષ્ભ કે ન્દ્રો જાગૃત થામ છે

જે ભનુષ્મને વપ઱ વદ્ગુણી ફનાલે છે . ઈ઩ાવનાનો જીલન વલકાવની વાથે ઄દ્ધદ્વતીમ
ં છે .
વંફધ
૫યં ત ુ પક્ત પ્રાથકના જ પ્રભુન ુ ં સ્તલન નથી. અ૫ણે કભકથી ૫ણ
બગલાનની ઈ઩ાવના કયીએ છીએ. બગલાન કોઇ ભનુષ્મ નથી, તે તો વલકવ્મા૫ક
઄ને ઄ને વલળ
ક રકતભાન રિમાળીર વિા છે .
એટરાં ભાટે ઈ઩ાવનાનો ઄બાલ યશેલા છતાંમ તેના વનવભિે કભક કયનાયો
ભનુષ્મ ઘણુ ં જ ળીઘ્ર અત્ભજ્ઞાન ભે઱લી ળકે છે . રાકડા કા૫લા, યસ્તા ભાટે ના ૫થ્થય
તોડલા, ભકાનની સ્લચ્છતા, વજાલટ ઄ને ખ઱ાભાં ઄નાજ તૈમાય કયવુ ં લગેયે ૫ણ

બગલાનની સ્તુવત છે .
અ૫ણે અ ફધા કામો એ અળમથી કયીએ કે એનાથી વલશ્વાત્ભાનુ ં
કલ્માણ થળે. કતકવ્મ બાલનાથી કયે રા કભો ઄ને ૫યો૫કાયથી બગલાન જેટરા પ્રવન્ન
થામ છે તેટરા કીતકન બજનથી થતા નથી. સ્લાથકને ભાટે નશં અત્ભવંતો઴ને ભાટે
કયે રા કભકથી ભોટી પ઱દામક ઇશ્વયની બક્ક્ત ફીજી કોઇ શોઇ ળકે નશં.
઩ ૂજા કયતી લે઱ાએ અ૫ણે કશીએ છીએ શે, પ્રભુ તુ ં ભને અગ઱ રઇ જા,
ભારુ કલ્માણ કયો, ભાયી ળક્ક્તઓને વલવ્ક મા઩ી ફનાલી દો ઄ને કભક કયતી લે઱ાએ

અ૫ણી બાલના એ કશે છે કે શે પ્રભુ – તે ભને એટરી ળરકત અ઩ી, એટલુ ં જ્ઞાન

અપ્યુ,ં લૈબલ ઄ને લચકસ્લ અપ્યુ ં તે ઓછા વલકવવત પ્રાણીઓની વેલાભાં કાભ અલે.
હુ ં જે કરું છું તેનો રાબ વભગ્ર વંવાયને ભ઱ે .
અ બાલનાઓભાં કંઇક લધુ ળરકત ઄ને અત્ભકલ્માણની સુવનવશ્ચતતા છે .
એટરાં ભાટે બજનને જ નશં ઇશ્વયીમ અદે ળોના ઩ારનને વાચી ઈ઩ાવના ભાનલી
જોઇએ.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૫..

મુશ્કેરીઓ જરૂયી ૫ણ છે ઄ને રાબદામક ૫ણ :
઄ક્ગ્ન વવલામ યવોઇ ઩ાકતી નથી, ઠંડી દૂય થતી નથી ઄ને ધાતુઓ
૫ણ ઓગ઱ી ળકતી નથી. અદળોની ૫રય૫કલતાના ભાટે એ જરૂયી છે કે તેના
પ્રત્મેની વનષ્ઠાની ગાઢતા મુશ્કે રીઓની કવોટી ૫ય કવી ળકામ ઄ને વાચાં-ખોટા
શોલાથી મથાથકતા વભજી ળકામ. તપ્મા વવલામ વોનાની પ્રાભાચણકતા કે લી યીતે ભાની
ળકામ ? અ તો ળરૂઅતની કવોટી છે .
મુશ્કે રીઓને કાયણે ઈત્઩ન્ન થમેરી ઄ગલડોને ફધા જાણે છે . અથી
એનાથી ફચલાનો પ્રમત્ન ભાટે દૂયદવળિતા ઄૫નાલલી ૫ડે છે . રશંભતનો અળયો રેલો
૫ડે છે ઄ને એલા ઈ઩ામો ળોધલા ૫ડે છે જેની વશામથી વલ૫વિથી ફચવુ ં વંબલ થઇ
ળકે . અ છે તે બુદ્ધદ્ધતત્લ જે ભનુષ્મને મથાથલ
ક ાદી ઄ને વાશવવક ફનાલે છે .

જેભણે

ૂ તાઓને ઄નુક઱
ૂ તાભાં ફદરલા ભાટે ૫યાિભ કયું નશં તેભને
મુશ્કે રીઓભાં પ્રવતક઱
સુદ્રઢ વ્મક્ક્તત્લના વનભાકણનો ઄લવય ગુભાવ્મો છે તેભ વભજવુ,ં કાચી ભાટીના
લાવણો ઩ાણીના રટ઩ા ૫ડતાં જ ઓગ઱ી જામ છે . ૫યં ત ુ જે રાંફા વભમે સુધી બઠ્ઠાની
અગ વશન કયે છે . તેભની ક્સ્થયતા, ળોબા ઄ને ઈ૫મોચગતા કંઇ વલળે઴ લધી જામ છે .
તરલાયની ધાય કાઢલા ભાટે તેને ઘવલાભાં અલે છે . જભીનભાંથી ફધી
ધાતુઓ કાચી નીક઱ે છે . તેન ુ ં શુદ્ધીકયણ બઠ્ઠી વવલામ ફીજા કોઇ ઈ઩ામથી વંબલ
નથી. ભનુષ્મ કે ટરો વલલેકલાન, વવદ્ધાંતલાદી ઄ને ચરયત્ર વનષ્ઠ છે , એની ૫યીક્ષા,
વલ૫વિઓભાંથી ૫વાય થઇને એ ત૫, વતવતક્ષાભાં ઩ાકીને જ થામ છે .

યુગ ધભકની ઄લગણના ભંઘી ૫ડળે :
ભાનલીનુ ં બવલષ્મ ઈજ્જ્લ઱ કે અંધકાયભમ ફનલાની અ વલ઴ભ લે઱ા છે . એને
અ૫વિકા઱ની ક્સ્થવત વભજલી જોઇએ. ઩ ૂય, જલા઱ામુખી, ભ ૂકં૫, યોગચા઱ો, યુદ્ધ,
઄કસ્ભાત, જેલી વલ઴ભ ૫રયક્સ્થવતઓભાં અવ઩ાવની વ્મક્ક્તઓ કોઇને કોઇ સ્લરૂ૫ભાં

મોગદાન અ઩ે છે . પ્રસુપ્ત (અ઱સુ) રોકોની લાત ફીજી છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૬..
જેભને યુગ ૫રયલતકનનો અબાવ થામ, જેભને ઩ોતાની અંદય નય૫શુઓ

કયતાં ઊંચા સ્તયના શોલાનો અબાવ થામ, તેભણે ઩ેટ ઄ને પ્રજનન ભાટે જીલતા ઺ુદ્ર
પ્રાણીઓ જેલો વનલાકશ કયલાની પ્રરિમા સુધી વીવભત યશેવ ુ ં જોઇએ નશં, તેઓએ થોડી
વભમની ભાંગ, યુગનો ઩ોકાય, કતકવ્મોનો ૫ડકાય ઄ને ભશાપ્રજ્ઞાના પ્રલાશ-પ્રેયણાને

વાંબ઱લા-વભજલા ઄ને તેને ઄નુરૂ૫ ઢ઱લા ઄ને ફદરલાનો પ્રમત્ન કયલો જોઇએ.
અંતયાત્ભા ૫ય ગાઢ અંધકાય ઄ને ઠોવ પ્રકૃવતનુ ં વામ્રાજમ શોમ તો લાત ફીજી છે ,
નશંતય કોઇ ૫ણ અ યુગવંવધની લે઱ાભાં ૫રયલતકનના કા઱ભાં યુગધભકથી વલમુખ

યશી ળક્તુ નથી. રોબ ઄ને ભોશની વીવભત જરૂરયમાત વભજી ળકામ છે . તેની ઩ ૂવતિ
૫ય ચારતાં પયતા જ થઇ ળકે છે , ૫યં ત ુ તેની જ શાથ કડી, ફેડીઓભાં ફંધાઇને
઄઩ંગ ફની જવુ ં ળોબાસ્઩દ નથી, વલળે઴તા અલી વલ઴મ લે઱ાભાં જેલી કે ભશાબાયત

કા઱ભાં ઄જુન
ક જેલાની વન્મુખ પ્રસ્તુત શતી.
વનલાકશ ઄ને ૫રયલાયની વભસ્માઓનુ ં વભાધાન કયતા જઇને ૫ણ શય
કોઇ બાલનાળીર યુગ ચેતનાભાં કોઇને કોઇ પ્રકાયે ચોક્કવ રૂ૫થી વશમોગી ફની ળકે
છે . ચખવકોરી ઄ને ળફયી જેલા અંળદાન તો વલ઴ભ ૫રયક્સ્થવતલા઱ાઓ ભાટે ૫ણ
વંબલ છે . અ ભં વંતાડલાનો ઄ને આંખ ફચાલલાનો વભમ જ નથી. અજકાર
઄૫નાલેર ઈદાવી બાલ ચચયકા઱ સુધી ઩ીડા ઄ને વળક્ષાનુ ં કાયણ ફની યશેળે. અ
઄રશતને ૫ણ તેઓ વભજે જેઓ પ્રત્મેક ૫઱ે , પ્રત્મેક લાતભાં રાબ જ રાબની લાત
વલચાયતા યશે છે .

વદાળમતાનું પ્રવતબાઓને અભંત્રણ :
ભ ૂવભખંડોભાં પ઱દ્ર ુ૫તા જરૂયી છે , ૫યં ત ુ તેની એટરી ક્ષભતા નથી કે વમુદ્ર
ં જોડી ળકે . તેને લાદ઱ોની કૃ઩ાનો રાબ રઇને ઩ોતાની તયવ
વાથે વીધો વંફધ
વંતો઴લી ૫ડે છે . અ ત ૃત્તપ્તનો રાબ ખેતયોને શરયમા઱ા ફનાલલા તથા ઄વંખ્મ
જીલોની ભ ૂખ-તયવ ળાંત થલાના રૂ૫ભાં ભ઱ે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૭..
જન વાધાયણ ફધા સ્તયોના રોકોનુ એક વંવભવશ્રત સ્લરૂ૫ છે . તે ફધાભાં

એલા ઄વંખ્મ રોકો છે જેભનાભાં ઈચ્ચ સ્તયની પ્રવતબાઓ પ્રસુપ્ત ક્સ્થવતભાં ૫ડેરી છે
તેભને જો વદાળમતાની વાથે ઘવનષ્ઠ ફનલાનો ઄લવય ભ઱ી ળકે તે તેઓ ત ૂટયુ ં
ફૂટયુ મુશ્કે રી જીલન ન જીલે.

઩ોતાના ભાટે ઄ને ફીજાઓને ભાટે કંઇને કંઇ વવદ્ધદ્ધઓ ભે઱લી ળકે . ૫યં ત ુ
ૂ ો તયસ્મા ઩ાવે ૫શંચે છે કે તયસ્મો કલ
ૂ ા
તેને દુબાકગ્મ જ કશેવ ુ ં જોઇએ કે ન તો કલ
ં જોડલા ભાટે વ્માકુ઱ છે . પ્રવતબાઓ આચ્છે કે
઩ાવે, ભશાનતા પ્રવતબાઓની વાથે વંફધ
ં ભ઱લા’ જેલો સુમોગ
ન આચ્છે , ૫યં ત ુ એ ચોક્કવ છે કે જો તેઓને ‘છી૫ને સ્લાવત બુદ
ભ઱ી ળક્યો શોત તો તેભનાભાં રકંભતી ભોતી ઈત્઩ન્ન થાત, વૌબાગ્મ પ્રળંવા ભે઱લત.
૫યં ત ુ એ શઠીરાં ઄લયોધોનુ ં શુ ં કયી ળકામ જે ઩ોતાની જગ્માએ ૫થ્થયની જેભ ચંટી
ગમા છે .
જેઓ ઄લયોધોનુ ં વભાધાન ળોધે છે તેઓ દૂયદળી છે . એલા રોકો બરે

ૂ ેરા યશે ઄ને લાદ઱ોની જેભ ઉભટી ૫ડે, તેભને દે લતાઓ જેવુ ં શ્રેમ
૫રયશ્રભભાં ડફ
ભ઱ે છે . લાદ઱ો અકાળભાં છલામેરા યશે છે ઄ને ઊંચા અકાળભાં વલશયતા યશે છે
ત્માયે ફધા રોકો તેભની પ્રતીક્ષા કયતા યશે છે ઄ને નજય ઠયાલી યાખે છે . જો તેઓએ

અ મુશ્કે ર જલાફદાયી ખબા ૫ય ધાયણ ન કયી શોત તો ક્યાંમ શરયમા઱ીના દળન
ક ન
થાત ઄ને જ઱ાળમોનુ ં ઄ક્સ્તત્લ ૫ણ જોલા ન ભ઱ત. કતકવ્મ એટરે કતકવ્મ તેન ુ ં કોઇ
઩ારન કયીને જુએ તો તે અળયો કે ટરો યવા઱ ફને. લાદ઱ોને ખારી થઇને ઩ાછાં

લ઱લાની પ્રરિમાભાં યવ ન શોત, તો ચોક્કવ જ અ શુષ્ક નીયવ રાગનાય કાભને
કયલાની તેઓએ ક્યાયનો આન્કાય કયી દીધો શોત.

વાભથ્મકનો અશ્રમ રો :
જીલન ક્સ્થય નથી. તેની વાથે જોડામેરી સુવલધાઓનુ ં ૫ણ કોઇ ઠેકાણુ ં નથી. શવતુ ં
ફા઱૫ણ જલાફદાયી યુક્ત યુલાનીની તયપ અગ઱ લધે છે ઄ને લેદનાયુક્ત
વ ૃદ્ધત્લભાં ફદરાઇ જામ છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૮..
વં૫વિ ૫ણ શંભેળા કોને વાથે અ઩ે છે ઄ને વભત્ર, વશમોગીઓ ૫ણ

઩ાણીભાં ૫ય઩ોટાની જેભ ઉછ઱ે છે ઄ને વભમની વાથે અગ઱ ચારી જામ છે .
ૂ તાઓ શંભેળાં યશેતી નથી, થોડા વભમ ૫છી તે ૫ણ પ્રવતક઱
ૂ તાઓભાં ફદરાઇ
઄નુક઱
જામ છે .

સ ૂમક ઄ને ચંદ્ર ૫ણ ક્સ્થય નથી તો ફીજા કોની ઩ાવે વાથ ભ઱લાની
ં ીઓ ઩ાવે
અળા કયલાભાં અલે. જમાં ળયીય ૫ણ વાથ છોડી દે છે તો સ્લજન વંફધ
ક્યાં સુધી વાથ ભ઱લાની અળા કયી ળકામ? ક્સ્થય દુવનમાભાં એક ઇશ્વય જ છે જેને
ધભક ૫ણ કશેલામ છે . ઇશ્વય ઄થાકત ્ ભાનલીમ ગરયભાને ઄નુરૂ૫ સ્લમંને ઢા઱લા ભાટે
વલલળ કયલાની વ્મલસ્થા. અ જ છે ઇશ્વયનો અશ્રમ ઄ને ધભકન ુ ં ઄લરંફન.
તેભનાભાં જ શંભેળા વાથ અ૫લાની ઄ને વલશ્વાવ઩ ૂલકક ભૈત્રી વનબાલલાની ક્ષભતા છે .
તેઓ એટરાં સુદ્રઢ ઄ને ઄ટર છે કે દુવનમાનુ ં કોઇ તોપાન તેભને
ડગભગાલલાભાં વભથક નથી. ગભે તેનો અળયો ટાં઩ીને યશેવ ુ ં ઄ને વાથ વનબાલલાની

અળા કે ઄઩ેક્ષા યાખલી વ્મથક છે . જેઓ ઄ક્સ્થય છે તેઓ ફીજા કોઇને ઄ને ક્યાં સુધી
વાથ વનબાલી ળકળે. અ સ ૃષ્ષ્ટભાં ભાત્ર ધભક ઄ને ઇશ્વય જ ક્સ્થય વાભથ્મકલાન છે ,
જેભને ઩ોતાની ૫રયષ્કૃત અંતયાત્ભાભાં ભે઱લી ળકામ છે . તેભનાં ળયણે જવુ ં તેભાં

બુદ્ધદ્ધભિા વભામેરી છે .

આંગણાભાં અલેલ ું કલ્઩વ ૃક્ષ :
દે લરોકભાં કલ્઩વ ૃક્ષ અલેલ ુ ં છે તેની ભાન્મતા વાચી નથી કે જેની નીચે
ફેવીને ભનુષ્મ ઩ોતાની જરૂરયમાત ઩ ૂયી કયે છે . જો તે કલ્઩ના વાચી શોમ તો તભે
કે લી યીતે સ્લગક ૫શંચી ળકળો.
એક ફીજુ ં લાસ્તવલક કલ્઩વ ૃક્ષ છે જે તભાયી ઩ાવે છે ઄ને ભાન્મતાઓને
઄નુરૂ૫ ૫ણ છે . તેની ઩ાવે જાઓ તેભાં વાયા૫ણુ ં છે ઄ને વનવશ્ચત રૂ઩ે ભનોયથો ઩ ૂયા
કયો.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૨૯..
તે ભ ૂરોકનુ ં કલ્઩વ ૃક્ષ તભારું વ્મક્ક્તત્લ છે . તેના ૫ય ધ ૂ઱નુ ં અલયણ

ચઢે લ ુ ં છે તેથી તે ઠીક યીતે દ્રશ્મભાન થતુ ં નથી તેના ૫ય જાભેરા ભેરના અલયણો
ં
ખવેડો ઄ને જુઓ કે તે કે ટલુ ં સુદય
઄ને ઈદાય છે . વ્મક્ક્તત્લ ૫ય ચઢે રા દુગુણ
ક ોની
ભચરનતા જ તેને વનયથકક સ્તયનુ ં ફનાલી દે છે ઄ને કોઇના કાભભાં અલતુ ં નથી. તે

એટરાં સ્તયનુ ં ફગડે છે કે તેનો બાય ઈઠાલલો ૫ણ કરઠન રાગે છે .
૫રયષ્કૃત વ્મક્ક્તત્લ એ છે જેભાં ભાનલીમ ગરયભાને મોગ્મ ગુણ, ધભ,ક
સ્લબાલની વલળે઴તા શોમ. એ વન્ભાગક ૫ય ચારનાયાઓ ભાટે ઘયભાં ૫ધાયે રા દે લતા
વભાન છે . તેની વજાલટ ઄ને ઄ચકના કયીને તભે તે ક્સ્થવતભાં ૫શંચી ળકળો જે
પ્રગવત ઄ને ળાંવતના ફંને લયદાન લણભાંગ્મા ઄઩કણ કયે છે .

વભથત
ક ાનો વદુ૫મોગ :
લેર વ ૃક્ષની વાથે લંટલાઇને ઊંચે તો જઇ ળકે છે , ૫યં ત ુ તેને ઩ોતાનુ ં
઄ક્સ્તત્લ ટકાલી યાખલા ભાટે નો યવ જભીનની અંદયથી જ ભે઱લલો ૫ડળે. વ ૃક્ષ લેરને
અળયો અ઩ી ળકે છે , ૫યં ત ુ તેને જીવલત યાખી ળકતી નથી. “઄ભયલેર” જેલો
઄૫લાદ દાખરો ફની ળકે નશં.વ્મક્ક્તગતનુ ં ગૌયલ કે લૈબલ ફશાયથી દ્રષ્ષ્ટગોચય થામ છે . તેન ુ ં લડ૫ણ
આંકલા ભાટે તેના વાધન ઄ને વશામકો અધાયભ ૂત કાયણ જણામ છે . ૫યં ત ુ
લાસ્તલભાં લાત એલી નથી. ભાનલીની પ્રગવતના મ ૂ઱ભ ૂત તત્લો તેના અંતયની
ઊંડાઇભાં વભામેરા શોમ છે .
ભશેનતુ, વ્મલશાય, કુળ઱ ઄ને વભરનવાય પ્રકૃવતની વ્મક્ક્ત કભાણી
કયલાભાં વભથક ફને છે . જેભનાભાં અ ગુણોનો ઄બાલ શોમ છે તેઓ ઩ ૂલકજોએ
લાયવાભાં અ઩ેરી વં૫વિની યખેલા઱ી ૫ણ કયી ળકતા નથી અંદયની ઩ોક઱તા તેને
ફશાયથી ૫ણ દરયદ્ર જ ફનાલી દે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૦..
ગૌયલળા઱ી વ્મક્ક્ત કોઇ દે લી-દે લતાની કૃ઩ાથી ભશાન ફનતી નથી.

વંમભળીરતા, ઈદાયતા ઄ને વજ્જજનતા દ્વાયા ભનુષ્મ સુદ્રઢ ફને છે ૫યં ત ુ તે દ્રઢતાનો
ઈ૫મોગ રોકભંગ઱ના કામો ભાટે કયે તે ઩ણ જરૂયી છે , વં઩વિનો ઈ઩મોગ
ુ
વત્પ્રમોજનોના શેતઓ
ભાટે ન કયલાભાં અલે તો તે બાયરૂ૫ ફનીને યશી જામ છે .

અત્ભળોધનનુ ં ભશત્લ ત્માયે છે જ્માયે તે ચંદનની ભાપક ઩ોતાની અવ઩ાવના
ં પેરાલી ળકે છે .
લાતાલયણભાં વત્પ્રવ ૃવિઓની સુગધ

લૈચારયક ઩ાયવભચણ :
વર્જનશાયે જન્ભની વાથે અ૫ણને ઩ાયવભચણ અ઩ેર છે ઄ને તે એલો છે
કે અજીલન વંતાઇ કે ખોલાઇ જલાનો બમ નથી.
અ ઩ાયવભચણનુ ં નાભ છે – વલચાયણા. તે ભગજની રકંભતી વતજોયીભાં એલી યીતે
સુયચક્ષત છે કે જમાં કોઇ ચોય ૫શંચી ળકે તેભ નથી તે શોલાથી વ્મક્ક્તને કોઇ શાયનુ ં
વંકટ અલલાની અળંકા નથી. વલચાય નકામુ ં ભનોયં જન વભજલાભાં અલે છે . ૫યં ત ુ
ં ક છે જે
લાસ્તલભાં વલચાયભાં ઄નંત વર્જનાત્ભક ળક્ક્ત છે . તેઓ એક પ્રકાયના ચુફ
ૂ ૫રયક્સ્થવતઓને ક્યાંમથી ૫ણ ખંચીને ફોરાલે છે .
઩ોતાને ઄નુક઱
કોઇને વાધન બેટભાં ભળ્મા નથી ઄ને જો ભળ્મા છે તો તે ટકતા નથી.
અ૫ણુ ં ઩ેટ જ ખોયાક ઩ચાલે છે ઄ને જીલતા યશેલા મોગ્મ યવ-રોશીનુ ં ઈત્઩ાદન કયે
છે . ફયાફય એ જ યીતે વલચાય જ વ્મક્ક્તના સ્તયનુ ં વનભાકણ કયે છે . તેના જ અધાય
૫ય ક્ષભતાઓ ઩ેદા થામ છે .
વલચાય ઄ને આચ્છાને ૫યાિભ દ્વાયા ઄લવય ઩ ૂયો ઩ાડી ળકામ છે .
વલચાયોની વર્જનાત્ભક ક્ષભતા વભજલી ઄ને તેભને વાચી રદળાભાં ગવતળીર
ફનાલલા જ તે વૌબાગ્મ છે જેને પ્રાપ્ત ઩ાયવભચણ ભે઱લી અ઩ે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૧..

વત્મને વભજો-વત્મને ૫કડો :
વંકટો ઄ને વલગ્રશો લાદ઱ાઓની જેભ અલે છે ઄ને ચારી જામ છે .
ૂ ડી યભે છે ઄ને
લૈબલનુ ં ૫ણ કોઇ ઠેકાણુ ં નથી. તે શવી ભજાકની જેભ વંતાકક
શાથતા઱ી દઇને ગભે ત્માયે નાવી જામ છે . સ્લમં જીલન પ્રલાશ ૫ણ ઄ક્સ્થય છે .
ૂ તો શતો, તે ઩ોતાનુ ં ઄ક્સ્તત્લ
઩ાણીના ૫ય઩ોટાની જેભ જે શભણાં શભણાં ઈછા઱તો-કદ
ગુભાલીને ન જાણે ક્યાંમ ચારી જામ છે . જે દે ખામ છે તે તોપાનની જેભ ભાત્ર પ્રલાશ
છે . રશેયોને ગણનાય ફા઱કની જેભ વ્મા઩ેરી ચંચ઱ાને અશ્ચમકચરકત-વનયાળ થઇને
જોઇ યશેવ ુ ં ૫ડે છે . ઄શં વભગ્ર ઈરઝનો લણઈકે રી ઄ને વભગ્ર વભસ્માઓ લણઈકરી
યશે છે .
અ ઄ભમાકરદત અંતરયક્ષભાં ઄ટર ધ્રુલતાયો એક જ છે ‘ધભ’ક ! ધભક
઄થાકત ્ કતકવ્મ, પયજ, ડય ૂટી જલાફદાયી ઄ને ઇભાનદાયીનો વમુદામ, ૫થ્થય વાથે
ફાંધેરી નૌકા નદીના તોપાનભાં મથાસ્થાને ઉબી યશે છે . ૫શાડોને આંધી ૫ણ
ગફડાલી ળકે નશં. જેણે ઩ોતાની વનષ્ઠા કતવ્ક મની વાથે જોડી દીધી, તેને કોઇ બમથી
શાયવુ ં ૫ડતુ ં નથી. ઩ ૃથ્લી ઠંડી ઄ને ગયભી ળાંવત઩ ૂલકક વશન કયે છે . વનષ્ઠાલાન જજંદગી
ન તો વંકટ વાભે નભે છે કે ન તો લૈબલથી છકી જામ છે .
અ વલવ્ક મા઩ી ઄વત્મભાં એક ઇશ્વય જ વત્મ છે . અ પ્રલાશભાં એક ધભક
જ ક્સ્થય છે . જે વત્મને ૫કડે છે ઄ને ક્સ્થય યશે છે , તે જ જીલલા મોગ્મ જીલન જીલે છે .

ળાંવત ઄ને વૌદમકને સ્લમંની અંદય ળોધો :
જેભને રોકો ૫વતત, વંકટગ્રસ્ત, ઄ને વનમ્ન કોરટના ગણે છે તેભને પ્માય કયો. જેભને

પક્ત વનંદા ઄ને ગા઱ો ભ઱ે છે , જેઓ ઩ોતાના ૫છાત૫ણાને કાયણે કોઇના વભત્ર ન
ફની ળકતા શોમ ઄ને પ્માય ન ભે઱લતા શોમ તેભને પ્માય કયો. પ્માય કયલા મોગ્મ
તે જ રોકો છે જેભને સ્નેશ વદ્દબાલ અ઩ીને તભે સ્લમંને ગૌયલળા઱ી ફનાલળો.

ભાંગળો નશં, આચ્છા ન કયો. અ઩ીને તભે સ્લમંને ગૌયલળા઱ી ઄નુબલો.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૨..
ં
જેભની ત્લચા ઉજ઱ી ઄ને જોલાભાં સુદય
છે તેભને જોલા ભાટે દોડી ન

જાઓ. એવુ ં તો ૫તંચગમા ઄ને બભયા ૫ણ કયી ળકે છે . જેઓ ગયીફાઇ ઄ને
ફીભાયીની ચક્કીભાં વ઩વાઇને કુરુ૫ દે ખાલા રાગે છે . તેઓને તભો પ્રકાળભાં રાલો.
઄બાલો (ખોટ)ને રીધે જેભના શાડકાં દે ખાઇ યહ્યા છે ઄ને આંખોનુ ં તેજ ઘટી ગયુ ં છે

તેલી વનયાળ વ્મક્ક્તઓભાં અળાનુ ં વંચાયણ કયીને તભે ઩ોતાને ધન્મ ફનાલો.
ઘંઘાટ ઄ને રુદનની વાથે જોડામેરી તકરીપોને જોઇને ડયો નશં, બાગો
નશી, ૫યં ત ુ તેવ ુ ં કયો જેનાથી ઄ળરકતને શઠાલી ળકો ઄ને ળક્ક્તને લધાયી ળકો. ળાંવત
ભે઱લલા ભાટે એકાંત ન ળોધો ઄ને ફગીચાઓભાં ન બટકો, તે તો તભાયી અંદય જ
છે ઄ને તે ત્માયે પ્રગટ થામ છે જ્માયે તભે કોઇ એવુ ં કાભ કયો છો જેનાથી ઄નીવતઓ
઄ને ભ્રભણાઓનુ ં વનયાકયણ થઇ ળકે . વત્પ્રમત્નોની વાથે જ ળાંવત જોડામેરી છે .

ત૫ જે વાથકક – વવદ્ધ થયું :
તે ઘણી મુવીફતોના રદલવો શતા. ગૃશ ક્રેળભાં પવામેરા બાગીયથનો
૫રયલાય ઩ીરડત થઇને મુવીફતોભાં ફ઱ી યહ્યો શતો. કે ટરામ લ઴ોથી દુષ્કા઱ ૫ડી
યહ્યો શતો. જનતા એક-એક ઩ાણીના રટ઩ા ભાટે તયવે ભયી યશી શતી. ગંગા નાયાજ
થઇને સ્લગકભાં જતી યશી શતી. યાજકો઴ ખારી થઇ ગમો શતો. બાગીયથ વનંદા ઄ને
ચચંતાથી ફેચેન શતા. પ્રજાજનો તે પ્રદે ળને છોડીને કોઇ ફીજી જગ્માએ લવલાટ કયલા
જઇ યહ્યા શતા. લાતાલયણ બમ ઄ને અતંકથી બયે લ ુ ં શતુ.ં
ભશવ઴િ બયદ્વાજની વરાશ રઇને બાગીયથ એકરાં ત૫ કયલા ભાટે
રશભારમ એકાંતલાવ ભાટે ચારી ગમા. ગંગોત્રીની નજીક સુભેરુ વળખયની નીચે
બાગીયથ વળરા ૫ય તેભણે ત૫ ળરૂ કયી દીધુ.ં તેભનુ ં રક્ષ્મ એક જ શતુ.ં ઩ાછી ગમેરી
ગંગાને ૫યત ફોરાલલી. તેઓ ત૫ભાં રાગી ગમા વળલજીએ તેભનુ ં ત૫ વાથકક
કયલાભાં વશામતા કયી. ઘણી મુશ્કે રી ૫છી ગંગા ૫યત અલી. વભમ ફદરામો, વંકટ
દૂય થયુ ં ઄ને દુષ્કા઱ ઩ીરડતોએ વંતો઴નો શ્વાવ રીધો.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૩..
બાગીયથની ઩ાછ઱ બાગીયથી ચારી નીક઱ી. ત૫ભાં જે લિી ઓછી

ખાભી ફાકી શતી તેની ઩ ૂતકતા વપ્તવ઴િ ભ઱ીને એક વાથે વપ્તવયોલયભાં કયલા
રાગ્માં. સુખ-ળાંવતનો વભમ ઩ાછો અવ્મો, વપ્તવ઴િઓનો પ્રમાવ ઩ ૂયો થમો. બાગીયથી
ત૫શ્ચમાકએ વભગ્ર લાતાલયણ ફદરી નાંખ્યુ.ં વૌ રોકોએ ત૫નો ભરશભા ઄ને એકાકી

઩ુરુ઴ાથન
ક ુ ં ગૌયલ જાણ્યુ.ં ળાંવતને ઩ાછી લા઱લાનો અ એક જ ભાગક શતો.

સ્લ’નો વલકાવ ઄ને વભષ્ષ્ટગત રશતની વાધના
વલકવવત વ્મક્ક્તત્લની ઓ઱ખ ળી છે ? ઈચ્ચ ચરયત્ર શુ ં છે ? વદ્ગુણોનો
વમુદામ વદ્ગુણોના વત્઩રયણાભોથી ફધા ૫રયચચત છે . તો ૫છી તેભનો પ્રમોગ કયલાભાં
ળી મુશ્કે રી ૫ડે છે ? ઄ને તેભનુ ં વભાધાન કે ભ ભ઱તુ ં નથી એનો એક ળબ્દભાં ઈિય
અ૫લો શોમ તો તે છે વ્મરકતનો સ્લ કે ષ્ન્દ્રત થલો. ઩ોતાની જાતને ભમાકરદત ક્ષેત્રભાં
વંકુચચત કયનાયા વં૫કક ક્ષેત્ર ૫ય ઩ોતાના અચયણની પ્રવતરિમા ૫ય ધ્માન અ૫તા
નથી ઄ને ભાત્ર ઩ોતાની પ્રવન્નતા ઄ને સુવલધાની લાત વલચાયતા યશે છે . એલા રોકો
ભાટે નીવત વનમભોની કથા ગાથા વંબ઱ાલામ છે . એ રોકો વંકીણક સ્લાથક૫યામણતાને
ભજબ ૂતીથી ૫કડી યાખે છે જે સ્લંમને ૫વંદ શોમ છે . ૫છી બરે તેનાથી ફીજાઓનુ ં
ં ઄રશત કે ભ ન થામ.
કે ટલુમ
વદ્ગુણ વાભાજજક દ્રષ્ષ્ટકોણથી પ઱દામી નીલડે છે . ‘સ્લ’ ને સુવલસ્ત ૃત કયી
રેલાથી એ ઄નુભ ૂવત થામ છે કે અ૫ણે કોઇ વલયાટનો નાનો અંળ છીએ. અ૫ણો
સ્લાથક, ૫યભાથકની વાથે ઄વલબક્ત રૂ૫થી જોડામેરો છે . ળયીયની વભગ્રતમા યચના
થમેરી શોલા છતાંમ તેના અંગનુ ં (અંળનુ)ં વલળે઴ રૂ઩ે ભશત્લ છે . નશંતય તે એકલુ ં
વલકવવત યશેલા છતાંમ ઄ન્મ અંગો કષ્ટદામક યશેલાથી કોઇની બરાઇની વંબાલના
નથી. અવુ ં વલચાયનાયા વભષ્ષ્ટને નુકવાન ૫શંચાડીને ઩ોતાનો સ્લાથક વાધલાની લાત
વલચાયતા નથી. અ તે કે ન્દ્રચફંદુ છે . જ્માંથી ઄નેકવલધ વત્પ્રવ ૃવિઓનો અવલબાકલ ઄ને
૫રય઩ો઴ણ થતુ ં જામ છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૪..

ભાનલ જીલનની વલવળષ્ટતા ઄ને વાથક
ક તા :
બગલાને ભનુષ્મના રૂ૫ભાં ઄વાધાયણ બેટ અ઩ી છે , તો વાથે જ એ
જલાફદાયી ૫ણ વં઩ી છે કે એ વલભ ૂવતનો મોગ્મ ઈ૫મોગ કયલાભાં અલે. દુરુ઩મોગ
કયલાથી તો ઄મ ૃત ૫ણ ઝેય ફની જામ છે . ધન-લૈબલ ૫ણ એલી ઄નેક દુષ્પ્રવ ૃવિઓ
વળખલાડે છે જે સ્લમંની ફયફાદીની વાથે સ્લાસ્થ્મ, વભતોરન, મળ ઄ને વશમોગ
ઝૂંટલી રેલાનુ ં વનવભિ કાયણ ફનતી જામ છે .
જીલધાયીના ભાટે વૌથી ભોટો સુ઄લવય એ છે તે ભનુષ્મ જન્ભ ભે઱લી
ળકે . તેભાંમ બાગ્મળા઱ી તેઓ છે જેઓ તેનો વદુ૫મોગ જાણે છે ઄ને કયે છે . ઩ેટ ઄ને
પ્રજનનની સુવલધા તો દયે ક મોવનભાં છે . જેનો જેલો અકાય ઄ને સ્લરૂ૫ છે તેને તે
સ્તયની સુખ-સુવલધાઓ, વંલેદનાઓ પ્રાપ્ત કયલાનો સુ઄લવય ૫ણ છે . જો એટલુ ં
ફની ળકે તો વભજવુ ં જોઇએ કે ભનુષ્મ જીલનની ગરયભાને વભજલાભાં ભ ૂર થઇ ઄ને
રદલવો એલી યીતે ૫વાય થઇ ગમા જેભ ઄ન્મ પ્રાણીઓ ૫વાય કયે છે .
ભાનલ જીલનની વલળે઴તા એ છે કે તે ઩ોતાના અંતઃકયણને, વ્મક્ક્તત્લને
વલકવાલે ઄ને એલા ૫દ ચચન્શો છોડે જેના ૫ય ઩ાછ઱થી ચારનાયા રોકોને પ્રગવતના
ૂ ભાં, અ જ ભાનલી અદળકલારદતા છે ,
૫યભ રક્ષ્મ સુધી ૫શંચલાની સુવલધા ભ઱ે . ટં ક
જેને ઄૫નાલલાથી અ સુમોગ્મની વાથક
ક તા ઩ુયલાય થામ છે .

ઈદ્દંડતાનું ૫રયણાભ વલ૫વિના રૂ૫ભાં
વ્મક્ક્ત ઄ને વભાજ ૫યસ્૫ય એકફીજા ૫ય અધારયત છે . ઈદ્દંડ વ્મક્ક્ત
઩ોતાના ઄ણઘડ કૃત્મો દ્વાયા વભગ્ર વભાજને પ્રબાવલત કયે છે ઄ને ઄ળાંવત પેરાલે છે .

રિમાની પ્રવતરિમા થામ છે . ઄વનચ્છનીમ તત્લો રાંફા વભમ સુધી ચરાલી રઇ ળકામ
નશી. તેને મુશ્કે રીઓ વર્જલાની છૂટ શંભેળા ભ઱ી ળકતી નથી.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૫..
વ્મક્ક્તની ચફનજરૂયી ગવતવલધીઓ વ્મા૫ક વલક્ષોબ ઩ેદા કયે છે ઄ને

વભાજ તથા પ્રકૃવતની તયપથી એલા રોકને વનમંત્રણભાં રાલલાની, કડલો ઩ાઠ
ળીખલલાની, પ્રવતરિમા ચારે છે . તેન ુ ં નાભ વલ૫વિ છે . વલ૫વિથી ઘેયામેર વ્મક્ક્ત
ળીખે છે કે ઩ોતાને ફચાલલા ભાટે તેણે ફીજાઓની મુશ્કે રી વભજલી જોઇએ. જો કે

બુદ્ધદ્ધળા઱ી રોકો વલ૫વિ અલે તે ૫શેરાં જ ૫રયક્સ્થવત વભજી રે છે .
કોઇના ૫ય ઈ૫કાય કયલો તે વજ્જજનતા નથી, ૫યં ત ુ ઩ોતાની જાતને
ગા઱ાગા઱ી, વલયોધ અિોળથી ફચાલલી તે છે . પ્રકૃવતના કઠોય વનમભોનો ઈરટાલેરો
િભ અ૫ણને ઄વય ન કયે તેનાથી ફચવુ ં જરૂયી છે . પ્રકૃવત ઈદ્દંડતા વશન કયતી નથી.
વભાજ ૫ણ તેનો વલયોધ કયે છે ઄ને યાજ્મ વ્મલસ્થા ૫ણ. એ ફધાથી વૌથી ભોટું
અંતઃકયણ છે જે ઈદ્દંડતાની ક્સ્થવતથી છૂટલા ભાટે વલ૫વિઓને જ્માં ત્માંથી અભંવત્રત
કયે છે . ઄નીવતનુ ં અ જ ૫રયણાભ છે .

૫ગદં ડીઓભાં બટકીએ નશં.
જીલન એક લન છે , જે ફૂર ઄ને કાંટાઓથી બયે લ ુ ં છે . તેભાં શરયમા઱ી
લારટકાઓ છે ઄ને ઈજ્જજડ-લેયાન જભીન ૫ણ છે . ભોટા બાગે લનભાં લન્મ ૫શુઓ
઄ને લનલાવીઓના અલલા-જલાની નાની ભોટી ૫ગદં ડીઓ ફની જામ છે . એ
ં
૫ગદં ડીઓ સુવ્મલક્સ્થત દે ખાતી શોલા છતાંમ જગરોભાં
અગ઱ જતાં ઄દ્રશ્મ થઇ
જામ છે . વય઱તા ઄ને સુવલધાને કાયણે ભોટા બાગે માત્રીઓ અ ૫ગંદડીઓને યસ્તે
જામ છે ઄ને વાચા યસ્તેથી બટકી જામ છે .
જીલન લન ૫ણ એલી જ ૫ગદં ડીઓથી બયે લ ુ ં છે , જે ઘણી છે , ૫યં ત ુ
નાની દે ખામ છે ઄ને મુકાભ સુધી ૫શંચાડતી નથી. ઈતાલચ઱મા ૫ગદં ડીઓ ૫કડે છે ,
૫યં ત ુ તેભને ખફય શોતી નથી કે તે અંત સુધી ૫શંચાડતી નથી ઄ને જરદી કાભ થઇ
ં
રારચે જગરભાં
પવાઇ જલામ છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૬..
ં
઩ા઩ ઄ને ઄નીવતનો ભાગક જગરની
૫ગદં ડી, ભાછરીનો કાંટો ઄ને

૫ક્ષીઓની જા઱ જેલો છે . આત્તચ્છત કાભનાઓ જરદીભાં જરદી ઄ને લધુને લધુ
પ્રભાણભાં ઩ ૂયી થઇ જામ, એ રારચભાં રોકો તે યસ્તો ૫કડે છે જે જરદીથી
વપ઱તાનો ભંજજરે ૫શંચાડે. જલ્દીફાજી ઄ને વલળે઴તા ફંને લંદનીમ છે . ૫યં ત ુ

ઈતાલ઱ભાં ઈદ્દે શ્મ નાળ ઩ાભે તો તેભાં બુદ્ધદ્ધભિા કશેલામ નશં.
જીલનનો યાજભાગક વદાચાય ઄ને ધભક છે . તેના ઈ૫ય ચારીને રક્ષ્મ
સુધી ૫શંચલાભાં વભમ તો જામ છે , ૫યં ત ુ તેભાં જોખભ નથી. અ૫ણે ૫ગદં ડીઓ
ઈ૫ય ન ચારીએ, યાજભાગક ઈ૫ય, ન્મામયુક્ત ભાગક ઈ૫ય ચારીએ. જે વપ઱તા ભ઱ે
તે બરે ભોડી ઄ને થોડીક ભ઱ે ૫યં ત ુ તે સ્થામી ઄ને ળાંવતદામક શળે.

ઈન્નવત નશં પ્રગવત ઄઩ેચક્ષત
ઈન્નવત કયી ળકલી કરઠન નથી. નલજાત ફા઱ક ભોટું થઇને છ ફૂટની
ઊંચાઇ સુધી ૫શંચે છે . લડનુ ં નાનુ ં લક્ષ વલકવવત થઇને ઘણી ભોટી જભીનને ઘેયી રે
છે . વનદકમી લાઘ લનયાજ કશેલામ છે . કીડીઓના દયોભાં ઩ુષ્ક઱ ઄નાજ જભા થમેલ ુ ં
જોલા ભ઱ે છે . ૫શેરલાન ઄ને વયકવના ખેરાડીના કામો અશ્ચમચક્ક્ત કયે છે .
ચખસ્વાકાંતરૂ ઩ોતાની જજંદગીભાં રાખોના ઄વધકાયી ફને છે . ચતુય વ્મલવામી રોકો
ભશેરો ઉબા કયે છે ઄ને ભોટયભાં વપય કયે છે . રક્ષાધી૫વતઓ ઄ને ઄ભીય વાભંતોની
અ દુવનમાભાં ખોટ ક્યાં છે .
ઈન્નવત કયનાયાઓની માદી ભોટી છે . એના ભાટે શયીપાઇ ઈિેજજત કયે છે
઄ને ચતુયતા અકાળના તાયા તોડીને વાધનવં૫ન્ન વં૫વિ એકઠી કયે છે . પ્રવતબા ઄ને
વળક્ષણ ૫ણ ભશાલયો ભાંગે છે . ૫રયશ્રભી ઄ને ચીલટાઇલા઱ા તેને વશજ યીતે ભે઱લી
રે છે . દુવનમા ઘણા લેગથી ઈન્નવતની રદળાભાં અગ઱ લધી યશી છે . વલજ્ઞાન, બુદ્ધદ્ધલાદ
઄ને ઄થકળાસ્ત્ર ફધા એ રદળાભાં વશામક છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૭..
ં ભાં
પ્રગવત ળબ્દ આંતરયક વલભ ૂવતઓ વાથે વંફવં ધત છે . ઩ોતાના વંફધ

વંમભ યાખલાથી ઄ને ફચતનો ઈ૫મોગ ઈચ્ચ ઈદ્દે શ્મો ભાટે ઈદાયતા઩ ૂલકક કયલાથી
પ્રગવત થામ છે . પ્રગવતળીર વ્મક્ક્તભાંથી જ દે લતા પ્રગટ થામ છે ઄ને પ્રગવતળીર
વભાજ ઄ને

વમુદામ

સ્લગીમ લાતાલયણનો

યવાસ્લાદ ભાણે

છે . ભનુષ્મની

જલાફદાયી ઄ને રક્ષ્મ એ જ છે .

વં૫વિની વાથે વદાળમતા :
વં૫વિની જેટરી જરૂરયમાત છે . તેટરી જ જરૂરયમાત વદાળમતાની ૫ણ
છે . વદાળમતા અ૫ણને શ઱ીભ઱ીને યશેલાનુ ં ઄ને લશંચીને ખાલાનુ ં ળીખલે છે .
૫યસ્઩ય સ્નેશ ઄ને વશમોગ઩ ૂલકક કે લી યીતે યશી ળકામ છે ઄ને જે અ૫ણી ઩ાવે છે
તેને લશંચીને કે લી યીતે ખાઇ ળકામ છે તે જ જ્ઞાનનો વાય છે . વલચાયતંત્ર (જ્ઞાનતંત્ર)
અ૫ણી ઩ાવે છે , ૫યં ત ુ વલચાયલાની કરાથી અ૫ણે ઄૫રયચચત છીએ. શ્રભ કયલાના
વાધનો અ૫ણે ભળ્મા છે , ૫યં ત ુ કમો શ્રભ કયલો ઄ને કે લી યીતે કયલો એનુ ં બાન
કદાચચત ્ જ કોઇકને જ છે .
વં૫વિની વાથે વદાળમતાનો વભાલેળ જરૂયી છે , નશંતય લાવી યશેત ુ ં
ઈ૫મોગી બોજન ૫ણ વડળે ઄ને તેને જે કોઇ ખાળે તે ફીભાય ૫ડળે. વં૫વિના
઄બાલભાં કે ટરામ રોકો કષ્ટ ઈઠાલે છે , ૫યં ત ુ તેનાથી લધુ રોકો એલા છે જેઓ
વં૫વિનો ઈ૫મોગ ન જાણતા શોલાથી દુઃખી છે .
ૂ ેરા જોલાભાં અલે છે . વોમની ખોટો
વં૫વિલાનોને દુવ્મકવનોભાં ડફ
ુ ાય બેગી થલાથી કુકભોની લણઝાય લધે છે .
ઈ૫મોગ ૫ણ ઘાતક ફને છે . વં૫વિ ફેસભ
એટરાં ભાટે વં૫વિના ફદરે વદાળમતાથી જજંદગી શવતાં શવતાં ઩ ૂયી થામ છે . ૫યં ત ુ
પક્ત વં૫વિ ઩ોતાને ઄ને ફીજાઓને ભાટે વંકટ જ ઩ેદા કયળે.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૮..

તત્લજ્ઞાન ઄ને વેલા વાધન :
વંગીત, કુસ્તી, ચચરકત્વા લગેયે ઄નેક વલ઴મો એલા છે જેભના વવદ્ધાંતો
ભોઢે કયલાથી કાભ ચારતુ ં નથી, તેનો પ્રમોગ ઄ને ભશાલયો ૫ણ કયલો ૫ડે છે .
઩ાણીભાં ૫ડમા વવલામ તયલાભાં કોણ વનષ્ણાત ફની ળકે છે ?
઄ધ્માત્ભના વવદ્ધાંતો લાંચલા, વાંબ઱લા, વભજલા ભાટે લાત છે . તેનાથી
રદળા જ્ઞાન થામ છે . ૫યં ત ુ ભંજજર તો ચારલાથી જ ઩ાય થામ છે . ઄ધ્માત્ભનો ઄થક
છે . અંતમુખ
ક ી ફનવુ.ં અ૫ણી અંદય વભામેરી દે લ વલભ ૂતીઓને જાગૃત ઄ને જીલંત
ફનાલલી. દે લતાની ઈ઩ાવના વાધકને દે લતા ફનાલી ળકે , તેભના જેલી વલળે઴તાઓ
઩ેદા કયી ળકે , ત્માયે તે પ્રમાવ વાથકક ફને છે .
૫યભાથક કે ન્દ્રી ઩ુણ્મ પ્રમોજનોભાં જોડામેરા યશેવ ુ ં તે ઈ઩ામ ઈ૫ચાય છે ,
જેનાથી ઄ધ્માત્ભ તત્લજ્ઞાનને કામન
ક ા રૂ઩ભાં ફદરલાની તક ભ઱ે છે ઄ને તેના
ભશાલયાના અધાયે તત્લજ્ઞાનને કભકભાં વલકવાલાની તક ભ઱ે છે , અ જ વાથકક
઄ધ્માત્ભ છે . ફ઱તણની વ્મલસ્થા ૫ય અગને પ્ર્લચરત યશેલાનો અધાય છે .
તત્લજ્ઞાનનુ ં વભગ્રતમા પ્રવતપ઱ ભે઱લલા ભાટે એ જરૂયી છે કે તેને વેલા
વાધના દ્વાયા કામકરૂ૫ભાં ફદરતુ ં યશેલા દે લાભાં અલે. ઄ધ્માત્ભલાદી ઄ને વેલાબાલી
શોવુ ં એક જ તથ્મના ફે ૫ક્ષ છે .

જીલન-રક્ષ્મની ઩ ૂણત
ક ાનો પ્રમાવ :
વચ્ચરયત્રતા, વળષ્ટતા, વતકકતા, ળૌમક, વાશવ, શ્રદ્ધા , કૃતજ્ઞતા લગેયે
વદ્ગુણોનો ઩ોતાની વલચાયણા ઄ને કામક૫દ્ધવતભાં જેટરો લધુ વભાલેળ થતો જળે
એટરી જ આંતરયક ભશાનતા લધળે ઄ને જીલન રક્ષ્મની ઩ ૂણત
ક ા વય઱ ફનતી જળે.
એના વલકાવનો ૫ણ અ૫ણે પ્રમાવ કયલો જોઇએ.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૩૯..
જીલન-વનલાકશને ભાટે ઄નેક પ્રકાયના નાના ભોટા કાભ કયલા ૫ડે છે , તે

ફધા પ્રવન્નતા઩ ૂલકક કયીએ ૫યં ત ુ તેની ઩ાછ઱ ઊંચો દ્રષ્ષ્ટકોણ યાખીએ. એજ વલચાયતા
યશો કે એ કામોને ૫વલત્ર ધભક કતવ્ક મની ઩ ૂવતિના ભાટે રોકભંગરના ભાટે બગલાનને
ફધી જલાફદાયીઓ ઩ુયી કયલા ભાટે કયલાભાં અલી યહ્યા છીએ, રોબ, ભોશ, ત ૃષ્ણા

઄ને લાવનાથી પ્રેરયત થઇને કયી યહ્યા નથી. જો દ્રષ્ષ્ટકોણભાંથી સ્લાથક૫યામણતાની
વંકુચચતતા દૂય કયલાભાં અલે ઄ને તેભાં કતવ્ક મ઩ારનની બાલના જોડી દે લાભાં અલે
તો વાભાન્મ જેવુ ં દે ખાતુ ં નાનુ ં ભોટું કાભ જ ઈચ્ચ કોરટનો ઩ુણ્મ ૫યભાથક ફની ળકે છે .

દ્રષ્ષ્ટકોણ જ વલસ્ક લ છે . ભાન્મતાઓ ફદરતાં ફધુ ં જ ફદરાઇ જામ છે . નયકને
સ્લગકભાં ઄ને ૫તનને પ્રગવતભાં ફદરલાનુ ં વભગ્ર શ્રેમ અ૫ણા દ્રષ્ષ્ટકોણને પા઱ે જામ
છે . અથી અ૫ણે પ્રત્મેક ૫઱ે એ પ્રમત્ન કયલો જોઇએ કે અ૫ણો પ્રત્મેક વલચાય ઄ને

પ્રત્મેક કામક ઈચ્ચ અદળોથી, ૫વલત્ર બાલનાથી ઓતપ્રોત થામ.

વલયાટને વંફોધન

:

શે વલશ્વકભન
ક ! અજે ઄ભે તભાયા વવંશાવનની વન્મુખ ઉબા યશીને અ
લાત કશેલા અવ્મા છીએ કે ઄ભાયો વંવાય અનંદભમ છે , ઄ભારું જીલન ઈલ્રાવભમ
છે . અ઩ે એ ઘણુ ં વારું કયું કે ઄ભને ભ ૂખ તયવના અઘાતથી જાગૃત યાખ્મા. તભાયા
જગતભાં, તભાયી વ્મા૫ક ળક્ક્તના ઄વીભ રીરાક્ષેત્રભાં ઄ભને જગાડી યાખ્મા. એ
૫ણ વારું થયુ ં કે અ઩ે ઄ભને દુઃખ અ઩ીને વન્ભાવનત કમાક. વલશ્વના ઄વંખ્મ જીલોભાં
જે દુઃખ તા૫ની ઄ક્ગ્ન છે તેનાથી જોડીને ઄ભને ગૌયલળા઱ી ફનાવ્મા. તે ફધાની
વાથે ઄ભો તભાયી વભક્ષ પ્રાથકના કયલા અવ્મા છીએ કે અ૫નુ ં પ્રફ઱ વભથક શંભેળાં
ં ને રઇને
લવંતના દચક્ષણ ૫લનોની જેભ પ્રલારશત યશે. અ૫ના વલવલધ ફૂરોની સુગધ
અલતો ૫લન યાષ્રના ળબ્દશીન, પ્રાણશીન, શુષ્કપ્રામઃ જેલા અયણ્મકની ફધી
ળાખાઓ-઩ાંદડાઓને શારતા, અનંરદત, સુગવં ધત કયે . ઄ભાયાં હૃદમની પ્રસુપ્ત
ળરકત-પ઱-ફૂરભાં વાથક
ક થલા ભાટે પ્રગટી ઉઠે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૪૦..
઄ભાયા ભોશના અલયણને શઠાલો, ઈદાવીની વનદ્રાભાંથી ઄ભને જગાડો

઄શં અજ ૫઱ે ઄નંત દે ળકા઱ભાં ધનલાન વલશ્વાચરની લચ્ચે ઄ભે તભાયા અનંદ
રૂ૫ને જોઇ ળકીએ. અ૫ણે પ્રણાભ કયીને ઄ભે સ ૃષ્ષ્ટના તે ક્ષેત્રભાં પ્રલેળ ભે઱લલાની
઄નુભવત ભાંગીએ છીએ, જમાં ઄બાલની પ્રાથકના, દુઃખનુ ં રુદન, વભરનની અકાંક્ષા

઄ને વંદમકન ુ ં વનભંત્રણ ઄ભને વતત અહ્વાન અ઩ે છે . જ્માં વલશ્વ ભાનલનો ભશામજ્ઞ
઄ભાયી અહવુ તઓની પ્રતીક્ષા કયી યશેર છે .

સુવનવશ્ચત લયદામી – અત્ભદે લ :
૫યોક્ષ દે લતાઓ ઄વંખ્મ છે ઄ને તેભની વાધના-ઈ઩ાવનાનુ ં ભશાત્મ્મ
તથા વલધાન (સ ૂત્રો) ૫ણ ઄નેક છે . અટરી ફધી વલવધ શોલા છતાંમ એ વનવશ્ચત નથી
કે ઄઩ેચક્ષત કૃ઩ા લયવાલળે જ, આત્તચ્છત લયદાન અ૫ળે જ એ ૫ણ ળક્ય છે કે
વનયાળા શાથ રાગે, ભાન્મતાને અધાત ૫શંચે ઄ને ૫રયશ્રભ વનયથકક ફની જામ.
અ બુદ્ધદ્ધલાદી યુગભાં દે ભાન્મતાઓ ૫ય વંદેશ ૫ણ કયલાભાં અલે છે .
તેના વલળે ઄વલશ્વાવ ઄ને ઈ૫શાવયુક્ત ચચાકઓ ૫ણ થતી જોલા ભ઱ે છે . અલી
ક્સ્થવતભાં અ૫ણે વલકભાન્મ એલા દે લતાનો અળયો રેલો જોઇએ જે વાંપ્રદાવમક
અંધવલશ્વાવોથી ૫ય યશેર વલકભાન્મ શોમ ઄ને વાથે જ જેભના ઄નુદાન ઄ને લયદાન
ં ભાં ૫ણ કોઇ વલયોધ ન થામ.
વંફધ
એલા દે લતા એક છે ઄ને તે છે -અત્ભદે લ, ઩ોતાના સુવસ્ં કૃત રૂ૫ ઄ને
૫રયષ્કૃત વ્મક્ક્તત્લ. તેનો અળયો ભ઱લાથી કોઇ ઄બાલયુક્ત યશેત ુ ં નથી ઄ને
વનયાળ-તયછોડામેર. ફધાની અંદય અત્ભદે લની વિા વયખાં પ્રભાણભાં શમાત શોલા
છતાંમ ૫ણ તેને શ્રેષ્ઠતભ ફનાલલા ભાટે વતત ઄ભ્માવની જરૂરયમાત ૫ડે છે .
઩ોતાના ચચંતન, ચરયત્ર, ઄ને વ્મલશાયને ઊંચા સ્તયનુ ં ફનાલલા ભાટે અત્ભસુધાય
઄ને અત્ભવલકાવ કયલો ૫ડે છે . અજ છે સુવનવશ્ચત પ઱દામક અત્ભદે લની વાધના.

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૪૧..

કભક જ વલો૫યી
અ૫ણે

:
ફધા

જે

દે લળરકતઓની

઩ ૂજા-અયાધનાના

ઈ઩ામો

઄ને

વલધાનોને જાણલા ભાટે ઈત્સુક યશીએ છીએ તે દે લ વિાઓ ૫ણ વલવધ વ્મલસ્થા વાથે
ફંધામેરી દે ખામ છે . તેઓ ૫ણ દૈ લી વલધાનોની ઄લગણના કયતી નથી. તો શુ ં તે
સ ૃષ્ષ્ટ-વંચારન વલધાનની ઄ને તેના વલધાતાની જ લંદના કયલાભાં અલે ? અ૫ણા
બાગ્મનુ ં વનભાકણ તો તે વલવધ વ્મલસ્થા અ૫ણા જ કભો પ્રભાણે કયે છે . અ જ તેનો
સુવનવશ્ચત વનમભ છે . અ૫ણા સ્લમંના કભોના પ઱ અ૫લાનુ ં તંત્ર તે ચરાલી યહ્યા છે .
અ યીતે અ૫ણા બોગ, વવદ્ધદ્ધઓ ઄ને પ્રવ ૃવિઓના એકભાત્ર સ ૂત્ર
વંચારન અ૫ણા સ્લમંના કભો જ છે . તો ૫છી દે લતાઓ ઄ને વલધાતાને પ્રવન્ન
કયલાની ચચંતા કયના યશેલાભાં ક્યાંની બુદ્ધદ્ધભિા છે ?
અ૫ણુ ં વાધ્મ ઄ને ઄વાધ્મ તો કભક જ છે . તે જ લંદનીમ છે , તે જ
૫વંદ કયલા મોગ્મ ઄ને અચયણને મોગ્મ છે . દૈ લી વલધાન ૫ણ તેનાથી ઉરટું ઄ને
તેની વલરુદ્ધ કંઇ કદી કયતુ ં નથી. કભક જ વલો૫રય છે . તે જ ૫રયક્સ્થવતઓ ઄ને
ભનઃક્સ્થવતઓના વનભાકતા છે . તેની જ વાધનાથી ઄઩ેચક્ષત વવદ્ધદ્ધઓ વંબવલત છે .

ત્રણ – ઄વાધાયણ વૌબાગ્મ

:

ભનુષ્મ જીલન તે દુગકભ ખીણો જેવુ ં છે , જ્માં ડગરે-૫ગરે વંકટ છે ,

પ્રત્મેક અગ઱ની ૫઱ે કાં તો ચઢાણ છે કે ૫છી ઈતયાણ, કાંટા઱ી લનયાજી ૫ણ છે
઄ને એલી ઊંડી ખીણો છે જ્માં ગફડીને પયીથી ઈ૫ય સુધી ૫શંચવુ ં વંબલ જ નથી.
જે રોકો એભ ભાને છે કે તેઓ ઩ોતાની એકરાંની ળક્ક્તથી અગ઱ લધી ળકે છે ,

તેભની વભજણને અલા ૫શાડોભાં, પ્રકાળ ઄ને બોવભમા વવલામ પયનાય મુવાપયની
જેભ મ ૂખકતા઩ ૂણક ગણી ળકામ. જીલનના ડગરેને ૫ગરે પ્રકાળની જરૂરયમાત છે , ઩ંથ
ફતાલનાય બોવભમાની જરૂય છે , તે ભ઱ી જામ એ ભનુષ્મ જીલનનુ ં ૫યભ વૌબાગ્મ

વભજલાભાં અલે છે .

http://rushichintan.com 

ઊવ઴ ચચંતનના વાંવનધ્મભાં
..૪૨..
અ વૌબાગ્મ કે લી યીતે ભ઱ે ? જીલન ૫થ કોણ પ્રકાવળત કયે ?

વલલાદોના ચક્કયભાં ઘેયામેરા અ પ્રશ્નને ભં ઘણી મુશ્કે રીથી ઈકે રી તો રીધો.
ભશા઩ુરુ઴ જ તે સુમોગ છે , એ લાત વભજી તો રીધી. હૃદમના ઊંડાણભાં ઈતાયી તો
રીધી, ૫યં ત ુ ભશા઩ુરુ઴ ક્યાં ભ઱ે એ પ્રશ્ન પયીથી વાભે અલીને ઉબો થમો. તેને ઈકે રી

રેલા ભનુષ્મ જીલનનુ ં ફીજુ ં વૌબાગ્મ છે .
ે ા તે
ભને કોઇ કશે કે હુ ં એવુ ં રદળા સ ૂચકમંત્ર જાણુ ં છું જેની વોમ શંભળ
તયપ યશે છે જ્માં ભશા઩ુરુ઴ો યશેતા શોમ તો તેને હુ ં ભારું વલકસ્લ લેચીને ખયીદી રઇળ
઄ને તેને જીલનનુ ં ઄વાધાયણ વૌબાગ્મ ભાનીળ.

http://rushichintan.com