Professional Documents
Culture Documents
3
Brzezinski: respektim të dinjitetit politik të muslimanëve.......................................................8
Islami në dy tre fjalë ................................................................................................................9
Shkëndija e udhëzimit............................................................................................................10
Një miliard musliman në krah të Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.....................12
Zgjedhja e shokëve................................................................................................................16
Përgjegjësia e edukimit të fëmijëve.......................................................................................18
Morali i shoqërisë muslimane................................................................................................21
Mëkatet gjatë verës...............................................................................................................25
Hifzi-mësimi përmendësh i Kur'anit.......................................................................................29
Sqarim për hadithin e Nexhd-it .............................................................................................31
Dispozita islame për adoptin.................................................................................................33
Definicioni i Sheriatit ..............................................................................................................37
Konflikti mes mendjes dhe epshit..........................................................................................38
Arti i të dëgjuarit....................................................................................................................41
Babi, mi jep 10 euro!.............................................................................................................41
Këshillat e Lukmanit drejtuar të birit të tij .............................................................................42
Dy fjalë nga zemra, motra–motrës .......................................................................................44
Imam Zuferi............................................................................................................................45
Imam Ebu Theuri ...................................................................................................................46
Imam Ibën Salah....................................................................................................................47
Ibën Haxher El Askalani.........................................................................................................48
Tema: Pastrimi dhe namazi i të sëmurëve ............................................................................50
Gjendja jonë e dhimbshme ....................................................................................................52
12. Vlera e zuhdit në këtë botë ............................................................................................62
1
Fjala jonë
Falënderimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje
kërkojmë. Tek Ai kërkojmë strehim prej të këqijave të veteve dhe punëve tona. Kë udhëzon
Allahu nuk ka kush e humb dhe kë e humb Ai, nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se Allahu
është Një i Vetëm, pa ortak, s’ka zot tjetër përveç Tij, si dhe dëshmoj se Muhamedi është rob
dhe i Dërguar i Tij.
Me rastin e publikimit të numrit të shtatë me radhë të AlbIslam.Com, ju lajmërojmë se mirë-
presim kritikat, sygjerimet, propozimet dhe këshillat, për konceptin e ri të këtij publikimi që,
inshaAllah, do bëhet për numrin e trembëdhjetë, në muajin Rexheb 1425. Allahut i
mbështetemi dhe prej Tij ndihmë kërkojmë.
Ramadan Ramadani
kryeredaktor
AlbIslam.Com
2
Aktuale
S.N.
Përktheu: Dr.Selim Sylejmani
Editor: Zekerija Abdullahi
Copyright: © Drita e jetës-Gjilan
2.7.2004
7
Brzezinski: respektim të dinjitetit
politik të muslimanëve
The Choice: Global Domination or Global me dhe në temperament më burrështetëro-
Leadership (Zgjedhja: Dominim global ose re se shkrimet e fundit të përkrahësve të
udhëheqje globale) është titulli që mban libri politikës së adminisratës të Bush-it. Është
i fundit i Zbigniew Brzezinski. Autori i librit një ekspresion i nuancuar i urtësisë konven-
është një ish-këshilltar për siguri nacionale i cionale ndër ekspertët amerikan për politikë
SHBA-ve, njeriut që tërë kohës ishte afër të jashtme dhe një qortim për arrogancën
Jimmy Carter-it, (Xhimi Karter). Shkurt thë- vethumbëse të administratës të Bush-it për
nur njeriu që nga krejt funkcionet dhe postet dy vjet e gjysëm rresht.”
që kreu gjatë karierës së tij të bujshme me Përveç shpresës se dikush mund të marrë
siguri meriton epitetin “the man behind përsipër sjelljen në shqip e këtij libri, ajo që
those who pull the strings”-njeriu pas atyre neve na shtyni të shkruajmë për librin, auto-
që tërheqin penjtë. Ky libër është botuar në rin dhe muhabbetet përcjellëse ishte dekla-
prill të këtij viti nga Basic Books dhe nga rata e fundit e Brzezinskit gjatë një interviste
recensionet e shumta që pati ky libër duket për VOA news. Ku ai në pyetjen e gazetarit
se do jetë literaturë kryesore në shumë për problemet me të cilat ballafaqohet bota
qarqe por sidomos për ata që duan të dijnë sot e të cilat autori në librin e tij i emërton
për ardhmërinë e politikës së jashtme të “Global Balkans” (Ballkani global) dhe
SHBA-ve. zgjidhjen e parashtruar për to mes tjerash
Nën titullin “The American Mission?” Willi- tha: në rend të parë me respektimin e dinji-
am Pfaff në prestigjiozen The New York Re- tetit politik të muslimanëve. Ngase nuk
view of Books shkrojti recensimin më të mund të silleni ndaj një religjioni, ... duke iu
plotë dhe më të bujshëm për këtë libër. Ai qasur regjionit në një stil kuazi-kolonialist
aty librin e cilëson si “një turne nëpër hori- pose imperialist. Na duhet patjetër të kup-
zonte në vitin zgjedhor i politikës së jashtme, tojmë se ai relacion ai lloj politike i takon të
më e sofistikuar në analiza dhe rekomandi- kaluarës. Ajo nuk është ardhmëri.”
Hasan Kahvexhi,
9.7.2004
8
Artikuj
Shkëndija e udhëzimit
Unë po kthehesha prej një udhëtimi të nga Kur’ani, me një zë të butë. Pas pak ko-
gjatë dhe Allahu kishte caktuar që vendi im he të gjithë të rinjtë filluan ta ulnin zërin.
në aeroplan të ishte ngjeshur me një grup të Disa prej tyre filluan të lexonin gazetat dhe
papërgjegjëshëm, të rinjsh, zëri i lartë dhe disa prej tyre ranë të flenë.
të qeshurat e të cilëve ishin shumë të larta Pa pritur njëri prej tyre tha me një zë të
dhe ajri ishte mbushur me re tymi nga duha- lartë madje edhe pse ai ishte i ngjeshur me
ni i tyre. Hiqmet i Zotit, aeroplani ishte plotë mua: ”Mjaft, Mjaft”.
dhe unë nuk mund të ndryshoja vendin. Unë mendova se unë e kisha shqetësuar
Unë u përpoqa të ikja nga problemi duke atë sepse zëri im mund të kishte qenë i lartë
fjetur por ishte e pamundur…kur unë u kështu që unë i kërkova ndjesë atij dhe
mërzita nga zhurma e tyre unë morra mus- vazhdova të të lexoja me pëshpëritje të cilat
hafin tim dhe filova të lexoj çfarë mundesha, vetëm unë mund t’i dëgjoja. Unë e pashë
10
atë duke e mbajtur kokën e tij me duart e tij, rën e tij: ”A mendon që Allahu do ta pranojë
pastaj duke u përkulur në sediljen e tij, dhe pendimin tim? ”Unë i thashë: ”Nëse ti je i
duke lëvizur shumë. Pastaj ai e ngriti kokën sinqertë dhe serioz në pendimin tënd, atë-
dhe më tha me zemërim: ”Të lutem, ndalu, herë Allahu do të t’i falë gjynahet e tuaja”.
nuk mund ta duroj”. Ai tha: ”Por unë kam bërë gjëra të tmerr-
Pastaj ai u ngrit nga sedilja e tij dhe u lar- shme, shumë të tmerrshme”.
gua për pak kohë, pastaj u kthye më për- Unë i thashë: ”A nuk e ke dëgjuar se çfarë
shëndeti me selam dhe kërkoj ndjesë. Ai Allahu ka thënë: “Thuaj: “O robërit e Mi, të
heshti dhe unë nuk dija se çfarë po ndodhte. cilët e keni ngarkuar me shumë gabime ve-
Por pas njëfarë kohe ai u kthye tek unë me ten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj më-
sytë e tij plotë me lot, dhe më tha duke shirës së All-llahut, pse All-llahu i falë të
pëshpëritur: “Për tre vite ose më tepër unë gjitha mëkatet, Ai është që shumë falë dhe
nuk e kam vënë ballin tim në tokë dhe as që është mëshirues! ” [ez-Zumer 39: 53]
kam lexuar ndonjë ajet! Një muaj të tërë unë Unë e pashë atë duke qeshur me gëzim,
e kam marrë këtë udhëtim dhe nuk ka patur me sytë e tij të mbushur me lot pastaj ai tha
të keqe të cilën nuk e kam kryer. Pastaj unë lamtumirën dhe u largua. SubhanAllah.
të pashë ty që po lexoje Kur’an dhe bota Nuk ka rëndësi sesa e madhe të jetë e
ime u kthye përmbys dhe zemra ime u keqja dhe gjynahi tek një njeri, në zemrën e
mbush me dëshpërim. Unë u ndjeva sikurse tij ka një farë mirësie. Nëse ne mund të arri-
dikush ishte duke më shtrënguar në fyt... nim atë dhe ta rritnim, atëherë do të jep frut,
unë ndjeva çdo ajet që ti lexove duke më ar- inshaAllah.
dhur mbi trupin tim si një kamxhik. I thashë Kjo mirësie gjithmonë lufton në zemrën e
vetes time; sa kohë kjo neglizhencë do të njeriut madje edhe kur është e mbuluar nga
zgjasë? Ku kjo rrugë do të të çojë ty? Çfarë dëshirat dhe epshet e zjarrta. Kur Allahu dë-
do të vijë pas kësaj loje të marrë? Pastaj shiron të mirën për robin e tij, Ai bën që
unë shkova në banjo, a e di pse? Unë kisha shkëndija e udhëzimit të shëndrisë në zem-
një nevojë të madhe të qaja dhe unë nuk rën e tij dhe ta udhëzojë atë tek rruga e aty-
mund të gjeja asnjë vend tjetër për tu fshe- re që janë të udhëzuar.
hur nga shikimi i njerëzve!” Allahu thotë: “Atë që All-llahu dëshiron ta
Unë i fola atij në vija të përgjithshme rreth udhëzojë, ia zgjeron zemrën për (të pranuar)
tevbes (pendimit) dhe të kthyerit tek Allahu islamin. Atë që dëshiron ta lërë të humbur,
pastaj ai heshti. zemrën e tij ia bën shumë të ngushtë sikur
Kur aeroplani u ndal, ai më ndali dhe du- të ngjitej në qiell. Kështu All-llahu lëshon dë-
kej se ai donte të largohej prej shokëve të tij. nimin mbi ata që nuk besojnë”. [el-En’am 6:
Ai më pyeti me një shprehje serioze në fyty- 153]
Ahmed Ibën Abd el-Rahman el-Suvejan
Marrë nga revista el-Bejan nr. 152, Rabiul al-Ahir, fq. 66-67
Përktheu: Ammar Ardit Kraja
2.7.2004
11
Një miliard musliman në krah të Muhammedit,
sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem
Një organizatë e Vatikanit, kishte nisur një Ky raport, të cilin e ka botuar kjo gazetë
kampanjë me titull: "Një milion misionar kun- gjermane, ndoshta edhe nuk shpalos diçka
dër Muhamedit". të re, sepse këto aktivitete vazhdojnë me
"Shoqata botërore për përkrahjen e vulës dekada, madje edhe me shekuj, mirëpo rën-
së pejgamberëve" me seli në Arabinë Saudi- dësia e këtij raporti nxjer në shesh urrejtjen
te publikoi një deklaratë dhe ia nisi kampa- që kanë ndaj Muhammedit, sal-lall-llahu
njës me moton: "Një miliard me Pejgamberin, alejhi ve sel-lem, Pejgamberit të Islamit, një-
Muhammed". herëzi edhe Pejgamberi i fundit për mbarë
Kampanja synon që të gjith muslimanët të njerëzimin, edhe pse në këtë kohë të fundit
japin mundin e tyre për të sqaruar të vërte- dëgjojmë për shumë konferenca dhe semi-
tat dhe realitetin mbi personalitetin e Pej- nare për bashkjetesë dhe mirëkuptim, sido-
gamberit të All-llahut. Vallë, sa musliman të mos mes muslimanëve dhe të krishterëve.
sodit do të kontribojnë në këtë kampanjë Kjo kapmanjë nuk është e para nga ky lloj,
dhe sa prej tyre do ta vjelin frytin?! para disa koha Papa kërkoi nga të krishteret
....................................... që të mos martohen me musliman, sepse
Më 30, Maj, 2004 gazeta gjermane Welt muslimanët janë të egër kundrejt grave dhe
am Sonntag, publikoi një raport mbi një or- se e krishtereja që do të martohet me musli-
ganizatë të Vatikanit, e cila kishte nisur një manin do të privohet nga të drejtat e veta!
kampanjë me titull: "Një milion misionar kun- Kurse në vitin e kaluar në Amerikë u ngritën
dër Muhamedit". disa priftër ungjëllor (fanatik të krishterë), siç
(http://www.wams.de/data/2004/05/30/2 është Xhimi Fallwell, Pat Robertsoni, etj, duke
84942.html) e njollosur personalitetin e Muhammedit, sal-
Kjo organizatë me qendër në Vatikan, lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe duke e emërtu-
është organizatë që është themeluar mes ar me emërtime të ndryshme neveritëse.
viteve 1566- 1572, nga papa Pius. Kjo or- Vatikani dhe organizatat që punojnë nën
ganizatë atëherë njihej me emrin "Lidhja e ëmbrellën e saj pengimin e përhapjes së
murgjërve", kurse tash e ka emrin "Lidhja e Islamit dhe shëmtimin e pozitës së Pejgam-
murgjërve për kristianizimin e popujve". berit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e kanë
Kjo organizat posedon buxhet vjetor që përcaktuar si synim të vehtin, për realizimin e
fillon nga minimumi 200 milion dollar, e që të cilit synim i kanë në shërbim të gjitha mun-
mund të arrijë deri në 500 milion dollar. dësitë materiale, kurse pas 11 shtatorit, sho-
Posedon 85 mijë prift, 450 mijë organiza- qatat humanitare dhe bamirëse islame balla-
ta fetare, më shumë se një milion mësim- faqohen me vështirësi prej ma të ndryshmëve,
dhënës për krishterizëm, ka 42 mijë shkolla, gjë e cila ua përkufizon mundësitë materiale
1600 spitale, 6 mijë organizata ndihmëse, dhe ua përkufizon hapësirën e veprimtarisë.
780 strehimore për të sëmurët nga kanceri Shoqatat dhe organizatat islame akuzo-
dhe 12 mijë shoqata humanitare dhe bami- hen për përkrahje të terorizmit dhe me këtë
rëse anemban botës. u ndalet veprimtaria, kurse organizatat për
12
kristianizim u jepet liri e gjërë në zhvillimin e mëshirë për të gjitha krijesat". (El-Enbija: 107).
aktivitetit të tyre anë e mbanë botës. Lufta kundër Islamit
Me këtë liri, me këtë forcë njerëzore dhe me Urrejtjen dhe mllefin që kanë kundër Isla-
këtë shtrirje botërore, këto organizata dhe mit del në shesh edhe në problemin e jugut
këtë pasuri, veprojnë organizatat misionare. Ky të Sudanit. Ata këtë vend e konsiderojnë
është shembulli i vetëm një organizatës. strategjik dhe konsiderojnë se nëse depër-
Kurse organizatat e thirrjes islame, duhet ton islami me fuqi në këtë pozitë gjeografike,
të dihet buxheti i tyre, emri i donatorëve dhe kjo domethënë se ka për të depërtuar në
ku janë harxhuar ato donacione. E gjithë or- mbarë kontinentin afrikan, në burimet e Nilit
ganizata duhet të ndëshkohet nëse një pu- dhe të liqeneve, rajon i cili konsiderohet
nëtor i asaj organizate ka marrë pjesë në strategjik dhe udhëkryq i Afrikës, andaj kisha
ndonjë gabim, kurse qeveritë ku gjindet ajo ka vepruar me ngulm që të largojnë çdo
organizatë është përgjegjëse për te dhe du- gjurmë islame nga ky rajon.
het ta llogarit ate për punën që ban. Lord Katshneri, në vitin 1982 thotë:
Pasi që Vatikani e filloi këtë kapmanjë, "Ska dyshim se feja Islame është duke i
"Shoqata botërore për përkrahjen e vulës së pritur ngrohtë nga banorët e këtyre vendeve,
pejgamberëve" me seli në Arabinë Saudite e nësë forcat krishtere nuk i kapin kokat e
publikoi një deklaratë dhe ia nisi kampanjës çeshtjes së Afrikës në dorë, besoj se arabët
së kundërt, me parollë: "Një miliard me Pej- do ta arrinë këtë gjë. Ata do të kenq pozitë
gamberin, Muhammed". qendrore në mesin e kontinentit dhe me te
Kjo kampanjë synon që të gjith muslima- do të arrijnë të dëbojnë të gjtiha ndikimet
nët të japin mundin e tyre për të sqaruar të civilizuese në bregdet, kurse vendi do të bie
vërtetat dhe realitetin mbi personalitetin e në këtë skllavëri".
Pejgamberit të All-llahut, Muhammedit, alej- Kurse prifti Arshid Kunshu e sqaron këtë
hisselam, duke i thirrur ata që të vazhdojnë gjë qysh në vitin 1909 duke thënë:
në thirrjen në fenë e All-llahut, në përhapjen "Nëse nuk i ndryshojmë këto fise të zeza
e Islamit në mbarë popujt. Këtë deklaratë e në vitet e pakta të ardhshme, ata do të bë-
ka përfunduar me frazën: hen muhamedan, pasi qëky rajon është stra-
Ju, një miliard muslimanët, vallë, jeni me tegjik për qëllimet e kristianizimit…".
Pejgamberin tuaj, Muhammedin, sal-lall-llahu Pastaj thotë:
alejhi ve sel-lem?! "Nëse kisha ka nevojë për vend që të
Ne mendojmë se të gjith muslimanët du- strehohet, ajo është këtu për ta penguar
het ta japin mundin e tyre për të sqaruar të përhapjen e Islamit dhe eliminimin e mësi-
vërtetat e Islamit, ta njoftojmë botën me per- meve të pejgamberit të rrejshëm".
sonalitetin e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi Kjo është edhe porosia e konferencës misi-
ve sel-lem, të cilin e zgjodhi All-llahu, subha- onare botërore në Adenbera, që është mbaj-
nehu ve teala, që ta dërgoj për mbrarë njerë- tur në vitin 1910, ku mes tjerash shkruan:
zit dhe me te ta vulos vargun e pejgamberisë. "Gjëja e parë që kërkohet të bëhet, nëse
Ne duhet të vazhdojmë në rrugën e dave- mundet të përfitohet Afrika për ineteres të
tit dhe përhapjes së kësaj feje, duke patur mesihut, të hedhet një forcë misionare e
parasysh ajetin Kur'anor: fuqishme në zemër të Afrikës për ta penguar
"E Ne të dërguam ty (Muhammed) vetëm si depërtimin e Islamit".
13
Misionarizmi mjeti i tyre në këtë drejtim gjitha vendet dhe vepronte në përhapjen e
Misionarizmi është lëvizje politike kolonizia- krishterimit mes tyre.
tore, e cila ka dalur në skenë pas dështimit të Samuel Zvimeri, i cili ishte kryetar i dërga-
kryqëzatave, me qëllim për ta përhapur kristia- tave misionare arabe në Bahrejn, ishte
nizmin mes popujve të ndryshëm, në botën e poashtu edhe kryetar i organizatave misio-
tretë në përgjithësi dhe në mesin e muslimanë- nare në lindjen e mesme, ishte kryeredaktor
ve në veçanti, që ti fusin nën sundimin e tyre. i revistës "Bota Islame", që botohej në gju-
Në këtë drejtim u ndihmon përhapja e var- hën angleze, të cilin e kishte filluar qysh në
fërisë, injorancës dhe sëmundjeve në shumi- vitin 1911. kjo revistë akoma botohet nga
cën e vendeve islame, dominimi perendimor Hardvardi.
në shumë pushtete islame, dobësia e qeve- Dërgatat e Zvimerit dalloheshin më shumë
ritarëve musliman, të cilët heshtin para tyre në veprimtarinë medicinale, andaj edhe kish-
ose u mundësojnë qëndrimin në këto pozita, te hapur ambulanca dhe spitale në Bahrejn,
me stimulime ose frikësime. Kuvajt, Maskat, Uman, etj.
Që nga shekulli i pesëmbëdhjetë, gjatë zbu- Ky njeri konsiderohet shtylla më e lartë e
limeve portugaleze misionarët katolik kanë misionarizmit modern, andaj në emër të tij
hyrë në Afrikë, e kurse një kohë të gjatë pas kanë hapur edhe një institut hulumtues në
kësaj kanë filluar të depërtojnë atje misionarët Amerikë për kristianizimin e muslimanëve.
protestantë, ungjëllor, gjerman e francez. Keneth Kraxh e zëvendësoi Samuel Zvime-
Ja disa informata që tregojnë dendshëmri- rin në postin e kryeredaktorit të revistës
në e veprimtarisë misionare: "Bota Islame", një kohë ishte profesor në
Henri Martini (vdiq në vitin 1812) kishte Universitetin amerikan në Kairo, ishte kryetar
rol të rëndësishëm në dërgimin e misionarë- i katedrës teologjike krishtere në Hardvard, i
ve në Asinë perendimore dhe e kishte për- cili konsideorhet si institut i misionarëve. Prej
kthyer Tevratin në gjuhën hindu, persiane librave të tija është edhe libri "Thirja e
dhe ermene. minares", i cili është botuar në vitin 1956.
Në vitin 1795 është themeluar shoqata Pengimi i unitetit mes muslimanëve është
misionare e Londrës, që më pastaj ta pasoj- qëllim i tyre
në ajo e Skotlandës dhe Njujorkut. Prifti Simon thotë:
Në vitin 1819 u morrën vesh kisha prote- "Uniteti islamik e grumbullon shpresën e
stante me krishterët e Egjyptit për të theme- popujve musliman dhe u ndihmon për tu çli-
luar dergesa të misionarëve dhe ata e mo- ruar nga dominanca europjane, kurse misio-
rrën përsipër përhapjen e Ungjëllit në Afrikë. narizmi është element me rëndësi në thyer-
Në vitin 1849 dërgatat e misionarëve jen e fuqisë së kësaj lëvizjeje, andaj nëpër-
filluan të qarkullojnë edhe në tokat e Shamit. mjet misionarizmit duhet ta pengojmë unite-
Në vitin 1855 u themelua shoqata e rinisë tin e muslimanëve".
krishtere, prej anglezëve dhe amerikanëve, Lorens Brauni thotë:
kurse synimi i tyre përkufizohej në futjen e "Nëse muslimanët bashkohen në një pe-
mbretërisë mesihore në mesin e rinisë. randori arabe, kjo mund ti bëjë ata mallkim
Në vitin 1895 u themelua shoqata e unio- për mbarë botën dhe rezik, ose mund të jenë
nit të studentëve të krishterë në botë, e cila dhunti, mirëpo nëse mbeten të shpërndarë,
inetresohej për gjendjen e studentëve në të atëherë mbeten pa peshë dhe pa ndikim".
14
Misionarët e kanë zakon të përhapin gë- shoqata që janë me "dekor islamik" që të
njeshtra dhe gjëra të kota në mesin e ithtarë- shkaktojnë fitne mes muslimanëve. Pastaj
ve të tyre që ti pengojnë nga hyrja në islam nga ana tjetër kjo bëhet shkak që të ndërhy-
dhe për ta shëmtuar bukurinë e kësaj feje. në perendimorët në çeshtjet e brendshme
Henri Xhezbi thotë: arabe dhe islame, i stimulojnë thirrësit e
"Muslimanët nuk i kuptojnë fetë, as nuk i dhunës që të veprojnë kundër vataneve të
vlerësojnë sa duhet, ata janë hajna, vrasës tyre, i strehojnë dhe përkujdesen për logjis-
dhe të prapambetur, kurse misionarizmi ka tikën e tyre, i fusin në tokat e tyre që të bëj-
të veprojë në qytetërimin e tyre". në fesad, herë herë në emër të fesë, e herë
Kurse ermeni Lutfi Lefonan, i cili ka shkru- herë në emër të politikës opozitare.
ar libër kundër Islamit, thotë: - Angazhimi i arabëve në konfilkte me të
"Historia islame është një varg i trishtue- tjerët, duke e haruar Izraelin, e me këtë i ja-
shëm i gjakderdhjes, luftërave dhe masakrave". pin mundësi Izraelit që ti arrijë qëllimet e ve-
Adisoni duke folur mbi Muhammedin, sal- ta në tokat arabe.
lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë: - Veprim për të dridhur sigurinë dhe rehati-
"Muhamedi nuk kishte patur mundësi ta në e tokave arabe, që ti thuhet botës: Izraeli
kuptojë krishterimin, andaj ai në fantazinë e tij është i rezikuar nga destabiliteti i fqinjëve, an-
kishte vetëm fotografi të deformuar mbi të cilën daj kjo bëhet shkak për të penguar çdo tentim
e ndërtoi fenë e tij, të cilën e sollën arabët". për marëveshje ose zgjidhje të problemit.
Misionari F.Xh. Harber thotë: - Hulumtimi i fronteve të reja, pasi qëjanë
"Muhamedi në realitet ishte adhurues i skajësuar Egjypti, Jordani, e disa shtete
idhujve, sepse perceptimi mbi realitetin ishte arabe, në konfliktin arabo-izraelit, e me këtë
karikatorial". rehatohet Izraeli, sepse te arabët nuk mund
Samuel Zvimeri në librin e tij "Bota Islame të kihet qëndrim unik, i cili do të ndikonte në
sot" thotë: vendimet e tyre dhe do ta turpëronte para
"Në duhet ti bindim muslimanët se të opinionit ndërkombtar.
krishterët nuk janë armiqët e tyre". - Prishja e raporteve politike dhe marë-
Gjithashtu thotë: dhënieve e miqësisë mes shteteve arabe
"Kristianizimi i muslimanëve duhet të bëhet dhe islamike, duke i ngjallur projektet të cilat
prej njerëzve të tyre dhe nga rradhët e tyre, mbështeten në shembujt perendimor, në as-
sepse pemën duhet ta këputë dega e vet". pektin politik edhe shoqëror, stimulimi i insti-
Koalicioni i kishes botërore dhe sionizmit tucioneve politike perendimore që të impo-
Sionizmi botëror, Vatikani dhe Këshilli bo- nojnë kërkesa prej arabëve dhe muslimanë-
tëror i kishave, e kanë zëvendësuar armikun ve, të cilat arrinë deri te ndërhyrja në çesh-
e vjetër duke krijuar një armik të ri, që në- tje të brendshme.
përmjet tyre të realizojnë qëllimet e tyre - Disa ekspertë të tyre thonë: ekziston plan
strategjike afatshkurte dhe afatgjate. Ata dë- sekret për shndërrim të tokave të shenjta
shiruan të godasin ma shumë se një zog me islame anë e mbanë botës në "rajone të izo-
një gurë në këtë formë: luara", ku zhvillohet ritualet fetare, të udhëhi-
- I ndezin luftat historike kundër islamit qen nga institucionet fetare, të cilat nuk kanë
dhe muslimanëve, nëpërmjet tjerëve. Ata lidhje me politikën ndërkombëtare, përveç
preferojnë të fusin individ, organizata dhe aspekteve që kanë të bëjnë me fenë, duke
15
patur si shembull në këtë Vatikanin në Itali. luftoni në rrugën e All-llahut me pasurinë tuaj
- Kurse lobi grupet çifute në Amerikë kër- dhe veten tuaj, e kjo është shumë më e dobish-
kojnë nga administrata politike europiane me për ju, nëse jeni që e dini". (Es-Saff: 8- 11).
dhe amerikane që të themelojnë pushtete të Andaj në fund ne duhet të dimë se:
reja politike më të moderuara në rajonin e Cili është qëndrimi ynë përballë këtyre
Gjirit Arab, për të bashkëpunuar më me shu- lëvizjeve misionare?!
më pozitivizëm me Amerikën dhe perendimin. Vallë, mos ishte shkaktar 11 shtatori, që
Ne asnjëher nuk duhet të harojmë ate që Vatikani ta shpalos fytyrën e vërtetë?!
na ka treguar All-llahu, subhanehu ve teala, Vallë, mos janë veprimet e dhunës ato që
para shumë shekujsh, si këshillë dhe porosi: e stimulojnë këtë veprimtari?!
"Ata duan ta shuajnë dritën e All-llahut me Cilat janë mjetet, sipas teje, për ta mbroj-
gojët e tyre, po All-llahu e plotëson (e për- tur, ndihmuar dhe përkrahur, Pejgamberin,
hap) dritën e vet, edhe pse e urrejnë jobe- sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem?
simtarët. Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dër- (Në një artikull të publikuar më herët në Albis-
guarin e vet me udhëzim të qartë e fé të vër- lam ka disa mënyra për të ndihmuar Pejgambe-
tetë, për ta bërë mbizotërues mbi të gjitha fetë, rin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: http://albislam.
edhe pse idhujtarët e urrejnë. O ju që keni com/artikuj/artikull.asp?NrArtikull=197).
besuar, a t'ju tregoj për një tregti të bujshme Vallë, sa musliman të sodit do të kontri-
që ju shpëton prej një dënimi të dhembshëm: bojnë në këtë kampanjë dhe sa prej tyre do
T'i besoni All-llahut dhe të dërguarit të Tij, të ta vjelin frytin?!
Bekir Halimi,
9.7.2004
Zgjedhja e shokëve
Njerëzit gjithmonë kanë qenë krijesa sho- Ebu Davudi dhe Tirmidhiu].
qërore dhe të nëvojshëm për miq dhe shokë. Shoqërimi i dikujt me pasuesit e çfardo
Një pjesë e mirë e jetës sonë na kalon në rruge tjetër përpos rrugës së udhëzimit re-
bashkveprim me të tjerët. Për muslimanët zulton në ndryshimin e sjelljes, moralit dhe
sikurse jemi ne, që jetojmë në shoqëri ku qëndrimeve të tij. Nëse ne shoqërohemi me
jemi pakicë, çështja e zgjedhjes së shokëve kësi lloj shoqërie, atëherë do ti trashëgojm
të mirë është esenciale për ta ruajtur fenë zakonet, sjelljet e ndoshta edhe fenë e tyre.
tonë. Shoqërimi me muslimanët e udhëzuar Një musliman i tillë do ta gjen veten në një
dhe të moralshëm është i obligueshëm për situat ku do të jetë i gatshëm që ta fshehë
të qëndruar në rrugën e drejtë. islamin e tij ose saj përpara atyre që e nën-
Në një hadith të vërtetë Pejgamberi, sal- çmojnë atë dhe do të ndahet prej besimta-
lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Njeriu rëve. Kur të ndodhë kjo situatë, është arritur
është në fenë e shokut të vetë, andaj le të një pikë ku ka shumë pak dallim në mes këtij
ketë kujdes me kë shoqërohet” [transmeton muslimani dhe shokëve të tij të këqij. Shumë
16
herë muslimani nxitet nga shokët e tij (të kë- nik thotë: “Atë ditë zullumqari do t'i kafshojë
qij) që të bën vepra të liga dhe ti haron obligi- duart e veta dhe do të thotë: “I mjeri unë, ta
met e veta. Rezultati është se këtij muslimani kisha marrë rrugën e Pejgamberit!” O shkatë-
shpesh herë i vjen turp që ti lenë ata dhe ta rrimi im, ah të mos e kisha bërë filanin mik! Në
falë namazin, kështu që këta “shokë” bëhen të vërtetë, pasi e gjeta rrugën e drejë, ai më lar-
shkaktarë që ky të devijon nga rruga e drejtë. goi mua prej asaj, e djalli është ai që njeriun e
Në vend që të shoqërohemi me të deviju- humb dhe e lë të vetmuar.” [El-Furkan: 27-29].
arit ne duhet të shoqërohemi me të udhëzu- Ai, subhanehu ve teala, gjithashtu thotë: “Atë
arit, mirpo përsëri të sillemi në mënyrë të ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njëri-
mirë dhe të drejtë me të tjerët (kuptohet tjetrit, përveç të devotshmëve.” [Ez-Zuhruf: 67].
përderisa nuk na dëmtojn sh.p.). Në dy transmetime të vërteta nga Pej-
Në një hadith tjetër Pejgamberi, sal-lall- gamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ne
llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Shembulli i jemi urdhëruar që të shoqërohemi vetëm me
shokut të mirë dhe shokut të keq është si besimtarët, dhe na është thënë se personi
shembulli i shitësit të miskut (parfumit) dhe do të jetë me atë që e don (në ahiret).
farkëtarit. Sa i përket shitësit të miskut ai Kështu që nëse ne i duam dhe i shoqërojmë
ose do të dhurojë misk (erë të mirë), ose do ata që janë të devijuar, duhet të frikësohemi
të blesh prej tij, ose së paku do të kënaqesh për besimin tonë. Njeri i mençur është ai që
nga era e mirë që i vjen. Sa i përket farkëtarit bëhet gati për botën e ardhshme, jo ai që e
ai ose do ti djegë teshat ose do të marësh neglizhon fenë e tij dhe bjenë në kurthën e
erë të keqe prej tij.” [Buhariu dhe Muslimi]. shejtanit, i cili i thotë se do ti falen gabimet
Gjatë komentimit të këtij hadithi Imam Ne- dhe se mund të bën çfar të don.
veviu, rahimehull-llah, ka thënë se Pejgam- Nëse ne me të vërtetë besojmë se fjala më
beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ka kra- e mirë është fjala e All-llahut dhe se udhëzimi
hasu shokun e mirë me shitësin e miskut më i mirë është udhëzimi i Muhammedit, sal-
dhe ka folur për mirësinë e shoqërimit me lall-llahu alejhi ve sel-lem, atëherë ne duhet të
shokë të mirë, të cilët kanë sjellje fisnike, veprojmë sipas kësaj, sepse përndryshe do të
devotshmëri dituri dhe kulturë. Të tillë janë sjellim argument kundër vetvetes.
ata prej sjelljes së të cilëve përfitojmë. Dhe Nga ana tjetër, “besimtari është pasqyrë
ai, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, na ka ndaluar e vëllaut të vet”, dhe nëse ai sheh ndonjë
të rrimë me ata që bëjnë keq, që bëjnë shumë gabim te besimtari tjetër, ai i’a tërhjek vërej-
mëkate dhe vepra tjera të këqija, si dhe me tjen në një mënyrë të pranueshme, i ndih-
bidatxhit, përgojuesit, e kështu me rradhë. mon të largohet dhe të pastrohet nga çdo e
Një dijetarë tjetër ka thënë: “Shoqërimi keqe që mund ta ketë.
me besimtarët rezulton në arritjen e diturisë E lusim All-llahun të na bën prej të udhë-
së dobishme, sjelljes fisnike dhe veprave të zuarve në rrugën e drejtë dhe të na jep sho-
mira, përderisa shoqërimi me të këqijt të kë të cilët do të na largojnë nga zemërimi i
ndalon nga të gjitha këto.” Tij dhe do të na udhëzojnë në kënaqësinë
All-llahu, subhanehu ve teala, në Kuranin fis- dhe xhennetin e Tij.
Marrë nga: Islamway.com
Përktheu: Omer Islami
17
Hutbe
Muhammed Sherif
Marrë nga: islaam. net
Përktheu: Ammar Ardit Kraja
25.6.2004
24
Mëkatet gjatë verës
Të nderuar vëllezër musliman! 1- Lakuriqësia
Jemi në fillimin e pushimeve verore, përjetoj- Me arsyetim se është nxehtë, se duhet të
më temperatura të larta, jemi në pushimet ve- freskohemi, të shumta janë ato muslimane
rore dhe në vend se ti shfrytëzojmë këto pu- që çveshen dhe dalin lakuriq.
shime dhe kohëra për tiu afruar më shumë All- Islami i ka mësuar muslimanët që mos të
llahut, ne me disa veprime që i bëjmë gjatë dalin lakuriq, sepse lakuriqësia është shenjë
këtyre ditëve, më tepër largohemi nga All-llahu. e primitivizmit, kurse mbulesa është shenjë
Ne, duke tentuar të freskohemi në këtë kohë e përparimit.
me temperaturë të madhe, e fitojmë denimin e Pastaj lakuriqësia është shkas i dobësisë
All-llahut me zjar të xhehenemit, që është së nderit dhe moralit në mesin e të rinjve
shumë më i madh se sa kjo temperaturë. dhe të rejave dhe shkak që sjell prostitucio-
Ne, në vend se ta shfrytëzojmë këtë kohë nin në mesin tonë.
të lirë të pushimeve, për projekte më të më- Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,
dhaja dhe më të gjalla, ne e humbim kohën ka thënë:
kot në vepra të padobishme, ose në vepra "Dy kategori njerëzish prej banorëve të
që sjellin fatkeqësi për mbarë popullin tonë. xhehenemit nuk i kam parë: njerëz që në
Ne, e kemi obligim të flasim dhe ti shpalo- duar e tyre kanë shkopinjë si bishtat e lopës,
sim këto anomali, me qëllim të shërimit të me të cilat i rrahin njerëzit dhe gratë e ve-
tyre, nëse dëshirojmë të shpëtojmë të gjith shura, mirëpo të çveshura, që lëkunden dhe
ne nga denimi i All-llahut, i cili i kaplon që të dridhen, i kanë kokat sikur shpinda e devesë,
gjith, edhe ata që i zbatojnë mësimet dhe ata nuk hynë në xhennet, as që do të nuha-
këshillat e Zotit edhe ata që bëjnë mëkate, sin aromën e xhennetit, edhe pse aroma e
nëse këta të parët nuk urdhërojnë në të xhennetit ndihet nga një largësi shumë e
mirë dhe nuk ndalojnë nga e keqeje. madhe". (Muslimi).
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, 2- Përzierja e burrave dhe grave
na ka mësuar dhe na ka thënë: Kjo dukuri fatkeqësisht në shumë mese mu-
"Pasha Ate, në Dorë të të Cilit është shpir- slimane ësht ëbërë dukuri normale, saqë edhe
ti im, ose do të urdhëroni në të mirë ose do nëpër pllazha të ndryshme, rrinë bash burra
të ndaloni nga e keqeje ose së shpejti do dhe gra, duke iu çbeshur njëri tjetrit. Duke e
t'ju kaplojë denimi i All-llahut, e pastaj do të shpalosur turpin e vet secili para tjetrit.
luteni, mirëpo lutja e juaj nuk do të prano- Imam Aliu, radijall-llahu anhu, ka thënë:
het". (Hasen, Tirmidhiu). "A nuk keni turp ose xhelozi. Kam dëgjuar
Andaj, ne të gjith, e kemi obligim që dukuritë se gratë tuaja dalin në tregje dhe shtyhen
negative që përhapen në shoqëri ti parandaloj- me burrat kafira". (Zevaid Musned, 1/ 133).
më, se përndryshe të gjith ne do të fundosemi 3- Shikimi pa kontrollë
në detin e mosbesimit, imoralitetit, dekadencës, Pasi që disa gra xhveshen, burrave, në
paarsimimit, dembelisë dhe përtacisë. mungesë të besimit të fortë dhe zbatimit të
Prej dukurive që paraqiten gjatë pushime- mësimeve Kur'anore, nuk u mbetet asgjë
ve verore janë këto: përveç se të hapin sytë dhe të shikojnë atë
25
që u del para, ose edhe të hulumtojnë që të largojë nga namazi. Pra, a po i jepni fund
shohin gjëra sa më joshëse dhe tërhjekëse. (alkoolit e bixhozit)?”. (el-Maide: 90- 91).
All-llahu, subhanehu ve teala, na mëson Andaj shumë herë në dasmat tona nga
dhe na thotë: ndikimi i alkoolit vjen edhe rrahja ose vrasja,
"Nuk është për ju ndonjë mëkat, nëse hyni Zoti na ruajtë.
në shtëpi të pabanuara, e që në to keni - Harxhimi i tepruar:
ndonjë përfitim. All-llahu e di atë që e shfaq- Dasmat e sodit nuk bahen për gëzimin e fa-
ni haptas dhe atë që e mbani fshehtë. Thua- miljes por për inatin e rrethit dhe fqinjëve. An-
ju besimtarëve të ndalin shikimet (prej hara- daj në rrethet tona bëhen dasma që kushtojnë
mit), t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të me mijëra euro, që padyshim është tejkalim i
tyre se kjo është më e pastër për ta. All- çdo mestares dhe normales në harxhim.
llahu është i njohur hollësisht për atë që bëj- E nëse po të njejtive u kërkon ndonjë
në ata". (En- Nur: 29- 30). ndihmë për shkollimin e ndonjë studenti, ose
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ndërtimin e ndonjë xhamie, ose organizmin
i ka thënë Aliut, radijall-llahu anhu: e ndonjë kampingu, ose përgaditjen e ndo-
"Ali, mos përcjell shikimin me shikim, sep- një tribune, i gjen se nuk janë të gatshëm të
se e para është për ty, kurs e dyta kundër japin as një përqind të asaj që kanë harxhu-
teje". (hasen, Ahmedi dhe të tjerët). ar në dasma dhe ahengje të tilla.
Ibën Kajjimi, rahimehull-llah, thotë: "Momen- All-llahu, subhanehu ve teala, na mëson që
tet (e shikimit) janë prijësit dhe të dërguarit e mos të harxhojmë pa masë, por të jemi me-
epshit, nëse i ruan ato e ruan edhe organin, satar duke i përshkruar robërit e tij se janë:
sepse ai që shikon pa kontrollë, shikimi i tij e " Edhe ata që kur shpenzojnë nuk e teproj-
shpien në shkatërrim". (Xhevabul-Kafi, fq. 106). në e as nuk janë dorështrënguar, por mbajnë
4- Mëkatet që paraqiten nëpër dasma dhe mesataren e janë të matur". (El-Furkan: 67).
ahengje. Sufjani ka thënë: "Çdo gjë që harxhohet në
- Konsumim i alkoolit: vepra që nuk janë adhurime, ajo është har-
Fatkeqësisht, të rralla janë ato dasma në xhim i tepruar, edhe në qoftëse është pak".
mesin e muslimanëve të vendeve tona, ku - Muzika, prania e këngëtarëve dhe kën-
nuk përdoret alkooli. Dikund e fusin në më- gëtareve dhe vallzimi burra e gra:
nyrë ilegale e dikund në mënyrë legale. Ky mëkat, fatkeqësisht, është bërë feno-
Edhe pse futja në mënyrë legale dita ditës men i pandarë nga dasmat tona.
po bëhet më i zëshëm. All-llahu, subhanehu ve teala, i drejtohet
Kurse All-llahu, subhanehu ve teala, na ka shejtanit duke i thënë:
treguar në Kur'an se alkolli sjell probleme në "Dhe me atë alarmin e zërit tënd, mash-
shoqërinë muslimane: troje atë që mundesh prej tyre, me kalorësit
“O ju që besuat, s'ka dyshim se vera, bi- e këmbësorët tu thirri (bërtitu) ata, përzieju
xhozi, idhujt dhe hedhja e shigjetës (për fall) me ta në pasuri dhe në fëmijë dhe premtoju
janë vepra të ndyta nga shejtani. Pra, largo- atyre, po shejtani nuk u premton tjetër, për-
huni prej tyre që të jeni të shpëtuar. Shejtani veç mashtrim". (El- Isra: 64).
nuk dëshiron tjetër, përveç se nëpërmjet ve- Dijetarët kanë thënë se kjo është muzika.
rës dhe bixhozit të hedhë armiqësi mes jush, Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve
t'ju pengojë nga të përmendurit Zotin dhe t'ju sel-lem, ka thënë:
26
"Do të ketë në ummetin tim njerëz që e kon- sepse vërtet ai është vepër e shëmtuar dhe
siderojnë të lejuar zinanë, mëndafshin, alkoolin është një rrugë shumë e keqe". (El-Isra: 32).
dhe instrumentet muzikore". (Buhariu). Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve
- Mosthirrja e të varfurve nëpër dasma sel-lem, na ka thënë:
dhe gosti: "Kush më garanton atë që ka mes nofulla-
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ve dhe atë që ka mes këmbëve i garantoj
ka thënë: xhennetin". (Buhariu).
"Sa ushqim i keq është ushqimi i dasmave ku 7- Moskujdesi për namazin, e sidomos
thirren të pasurit dhe injorohen të varfurit, kurse për namazin e sabahut
ai që nuk i përgjigjet thirrjes ai ka bërë mëkat Nga shkaku i ndejave të gjata gjatë natës,
ndaj All-llahut dhe Pejgamberit". (Muslimi). nga shkaku i habisë në argëtime na kalojnë
- Fotografimi nëpër dasma sidomos në namazet dhe i harojmë ato.
mesin e grave: Andaj, All-llahu, subhanehu ve teala, na
Kjo pa dyshim se sjell shumë probleme në kërcënohet duke na thënë:
mesin e muslimanëve, sepse ato mund të "Pra shkatërrim është për ata që falen, Të
kapen në situata të palakmueshme, e të bë- cilët ndaj namazit të tyre janë të pakujdes-
hen objekt i ngacmimit të epshit ose talljes. shëm". (El-Maun: 4- 5).
E kjo mund të shkatojë probleme shumë Ibën Kethiri, rahimehull-llah, thotë: "Ose
të mëdha në familjet e muslimanëve, siç duke e vonuar nga koha e parë, ashtu që
është xhelozia, rrahja, ndarja, akuzimi për përherë ose zakonisht e vonojnë nga koha e
jonderë, etj. vet, ose nuk e kryejnë si duhet, me kushtet
5- Shkuarja në plazhë dhe ruknet e urdhëruara, ose nuk kanë pë-
Dita ditës shkuarja në pushimet verore, rulje dhe koncentrim".
shkuarja në plazhë është duke u bërë pjesë Andaj nëse vonimi i namazit e ka këtë kër-
normale në planfikimet tona. Kjo nuk ka qe- cënim, çka të themi për ate që e lenë krejtë-
në e njohur në mesin e muslimanëve tanë, sisht namazin?!
mirëpo ja, fatkeqësisht, nga ndikimi i kultu- Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,
rës së perendimit dhe imitimit tonë të verbër, ka thënë:
kemi ardhur edhe ne në atë gradë që të pa- "Mos i bën All-llahut ortak, edhe nëse
sojmë zakonet dhe adetet e jomuslimanëve. coptohesh ose digjesh, mos e len namazin
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, obligativ, sepse ai që e le namazin me qëllim
na ka mësuar që mos të shpalosim trupin ka humbur garancën e Zotit, mos konsumo
dhe nderin tonë, duke thënë: alkool, sepse është çelësi i çdo të keqeje..".
"Mos të shikon burri pjesët e turpshme (Sahih, ibën Maxheja).
(avretin) të burrit, e as gruaja pjesët e turp- Normalisht se në mesin e namazeve më i
shme të gruas. Mos të flejë burri me burrin rëndi është namazi i sabahut, andaj Pejgam-
nën një mbulesë e as gruaja me gruan nën beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
një mbulesë". (Muslimi). "Nuk ka namaz më të rëndë për munafikat
6- Udhëtimi në vende të ndryshme për të se namazi i sabahut dhe jacisë. Po ta dinin
bërë imoralitet se çka në to, do të vini edhe zvarras. Dëshi-
All-llahu, subhanehu ve teala, na ka thënë: rova që të urdhëroj muezinin të thërret ika-
"Dhe mos iu afroni imoralitetit (zinasë), metin, pastaj të urdhëroj dikend t'i fal njerë-
27
zit, e të marr një flakë e tua djegi (shtëpitë) All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
atyreve që nuk kanë dalë akoma". (Buhariu). "Pasha kohën! Nuk ka dyshim se njeriu
8- Udhëtimi i gruas pa mahrem është në një humbje të sigurt. Me përjashtim
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, të atyre që besuan, që bënë vepra të mira,
ka thënë: që porositën njëri-tjetrin t'i përmbahen të
"Nuk i lejohet gruas që beson në All-lla- vërtetës dhe që këshilluan njëri-tjetrin të
hun dhe Pejgamberin të udhëtojë hapësirë jenë të durueshëm". (Sureja El-Asr).
një ditë e një natë, pa mahrem". (Buhariu Ibën Kajimi, rahimehull-llah, thotë:
dhe Muslimi). "Koha e njeriut, në realitet, është ymri i tij.
9- Dhënia pasqyrë të keqe për muslimanët Është lënda e jetës së tij të përhershme në
Kur ne nuk i respektojmë rregullat e mëdha dhuntitë e pafundshme. Është edhe lënda e
të fesë sonë të pastër, atëherë ua mbushim jetës së tij të vështirë në denimin e dhemb-
mendjen të tjerëve se edhe kjo fe nuk është aq shëm. Kalon shpejtë si retë. Ajo që kohë që
e vërtetë dhe e mirë, sepse po të ishte feja e është për All-llahun dhe me All-llahun është
mirë, do të ishin edhe muslimanët e mirë. jetesa dhe ymri i tij, kurse format tjera nuk
Edhe në këtë mënyrë, në vend se ti afroj- llogariten pjesë e jetës së tij, edhe nëse je-
më mosbesimtarët në fenë tonë, ne i largoj- ton në atë kohë sikur kafshët. Nëse e kalon
më ata, andaj All-llahu, subhanehu ve teala, kohën në neglizhencë, pagjumësi dhe
na ka mësuar që të lutemi, duke thënë: shpresa të kota, nëse koha më e mirë që e
"Zoti ynë, mos na bën sprovë për ata që kalon është gjumi dhe dembelia, atëherë për
nuk besuan dhe falna, Zoti ynë, Ti je nga- te është më mirë të vdes se të jetojë". (Xhe-
dhënjyesi, i urti". (El-Mumtehine: 5). vabul-Kafi, fq. 184).
10- Humbja e kohës 11- Disa alternativa
Humbja e kohës bëhet në shumë mënyra. a- Udhëto për të kërkuar dije dhe për ti
Sot janë krijuar institucione të tëra për tua shoqëruar dijetarët.
harxhuar kohën njerëzve në gjëra të kota. b- Mer pjesë në kurse fetare dhe kapmingje.
Koha harxhohet kot duke: c- Mer pjesë në kurse të aftësimit në
- lexuar revista dhe libra që stimulojnë gjuhë, zanate, informatikë, e të ndryshme.
imoralitetin; d- vizitën e vendeve Islame.
- shikuar filma dhe telenovela të dëmshme; Normalisht se këto janë vetëm disa sinjale,
- dhënia e flaktë pas ndeshjeve të ndryshme edhe pse veprat që mund të bëhen gjatë kë-
sprotive e sidomos pas ndeshjeve të futbollit; tyre pushimeve verore janë shumë ma shu-
- kalimi i orëve të tëra në internet; etj. më se kjo që kemi paraqitur në këtë hutbe.
Koha është ymri i jetës dhe mejdani i ek- E lusim All-llahun ta ruan rininë tonë, të
zistimit të njeriut. ruan nderin tonë, të na e shtojë dijen në fe
Koha është nga ari, madje edhe më i dhe veprat e mira dhe të na mbrojë nga
shtrenjtë se ari. sprovat që i dim dhe që nuk i dimë.
Bekir Halimi,
9.7.2004
28
Tema
Emin Limani
19. 06. 2004
25.6.2004
30
Sqarim për hadithin e Nexhd-it
Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, Hadithe të ngjashme mund të gjenden në
ka thënë: “O All-llah bekoje Shamin. O All- Sahihun e Muslimit (1/83+, 4/6938+.)
llah bekoje Jemenin.” Disa thanë: “O i dër- 2. Në përgjithësi fitnet dhe fatkeqësit e
guar i All-llahut, edhe Nexhdin.” Mendoj se para erdhën nga Lindja, shumica prej tyre
të tretën herë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi nga vet Iraku
ve sel-lem, tha: “Atje do të ketë tërmete, spro- Ibën Haxher el-Askalani duke e komentuar
va dhe fatkeqësi, dhe prej aty del briu i shej- Hadithin e Nexhdit ka thënë: “dhe të tjerë
tanit.” (transmeton Buhari, Libri i Sprovave, kanë thënë se njerëzit e lindjes ishin pabe-
Kapitulli “Fitnet do të vijnë nga Lindja” 9/166) simtarë në kohën kur Pejgamberi, sal-lall-
Hadith i cili është keqkuptuar (me qëllim) llahu alejhi ve sel-lem, na informoi se fitnet
nga grupe të caktuara njerëzish, të cilët mun- dhe fatkeqësitë do të dalin nga ai drejtim
dohen ta shpërndajn dalaletin e tyre dhe ti dhe me të vërtetë ndodhi ashtu siç tha ai.
mashtrojnë muslimanët që nuk kan dije. Dhe sprovat e para që dolën, dolën prej
Pasi që ta hulumtojmë dhe ta shqyrtojmë drejtimit të lindjes dhe ato ishin shkak për
këtë hadith, si dhe pasi ti lexojmë fjalët e përçarjen e reshtave të muslimanëve, e kjo
dijetarëve të mëdhenj do shohim se ky ha- është ajo që shejtani e don dhe e pëlqen.
dith nuk i referohet Nexhdit i cili gjendet në Gjithashtu bidatet dolën nga ai drejtim.”
Arabinë Saudite, por se përkundrazi ky (Fet’hul-Bari 13/58).
hadith i referohet Irakut. Prej sprovave që dolën nga Iraku dhe nga
Ndër dijetarët të cilët i’a kanë referuar këtë Lindja ishte mbytja e Aliut, radijall-llahu anhu,
hadith Irakut janë: Ibën Haxher el-Askalani, vrasja e nipit të Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi
Imam Neveviu dhe shumë dijetarë tjerë. Shka- ve sel-lem, beteja e parë në mes muslimanëve
qet për këtë janë të shumta dhe të qarta: ndodhi në Irak, dhe shumë fatkeqësi tjera.
1. Hadithet e shumta të cilat tregojnë se Imam Neveviu përmend se një nga spro-
Fitneja do të vjen nga lindja vat më të mëdhaja që do të paraqiten nga
Buhariu këtë hadith e ka vendosur nën Lindja do të jetë dalja e Dexh-xhallit (Sherh
kapitullin “Fitnet do të vijnë nga Lindja”: Sahihul-Muslim 2/29).
212- Nga Ebu Selimi: se Pejgamberi, sal- Prej bidateve që u paraqitën në lindje, e
lall-llahu alejhi ve sel-lem, qëndroi afër min- sidomos në Irak, është fakti se shumica prej
berit (dhe bëri me gisht kah lindja) dhe tha: sekteve të hershme devijante siç janë Kade-
“Fitnet janë atje! Fitnet janë atje! Prej atje rijeh, Xhehmijeh e të tjera, u paraqitën atje.
del briu i shejtanit..” Në kohën e Pejgamberit, sal-lall-llahu
213- Nga Ibën Omer i cili ka thënë: E kam alejhi ve sel-lem, kishte 13 vende të njohura
dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut, sal-lall-lla- si “Nexhd”, kjo sepse “Nexhd” gjuhësisht do
hu alejhi ve sel-lem, i cili përderisa ishte i të thotë “tokë e ngritur”. Për këtë shkak
kthyer kah lindja tha: “Me të vërtetë fitnet Arabët nga respekti këtyre tokave u thoshin
janë atje, prej atje del briu i shejtanit.” “Nexhd”. Një nga zonat që më së shumti
214- Hadithi i Nexhdit për të cilin po fla- është thirrur në atë kohë si “Nexhd” ka
sim. qenë zona ku është Iraku i sotshëm.
31
3. Nexhdi në drejtim të lindjes për ata nje- 5. Hadithet e qarta që nuk lënë dyshim se
rëz që jetojnë në Medine është Iraku për cilin “Nexhd” bëhet fjalë
Ibën Haxheri ka thënë: “El-Hatabi ka -Hadithi i Ibën Omerit i transmetuar nga
thënë: “Nexhdi” në drejtim të lindjes, për atë Ebu Nuajmi në “el-Hilje” (6/133): Pejgam-
që është në Medine do të jetë shkretina e beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
Irakut dhe rrethinat e saja, e kjo është në “O All-llah bekoje Medinen, dhe bekoje Me-
drejtim të lindjes për banorët e Medines. ken, dhe bekoje Shamin, dhe bekoje Jeme-
Kuptimi i fjalës “Nexhd” është “toka e ngri- nin…” Një person tha: “O i dërguar i All-
tur”, e kundërta e “el-Gaur” që do të thotë llahut dhe Irakun tonë”, pastaj ai u largua
“ajo që është më e ulët”. Tihameh (Rrafshina pak prej tij dhe tha: “atje do të ketë tërmete,
bregdetare në drejtim të Jug-Perendimit dhe sprova dhe fatkeqësi dhe prej atje do të del
Jugut të Gadishullit Arabik) është plotësisht briu i shejtanit.” (Shuajb Arnauti në “Sher-
“el-Gaur” dhe Meka është në Tihameh.” hus-Sunneh” thotë se isnadi i këtij hadithi
Ibën Haxheri vazhdon dhe thotë: “nga kjo është i vërtetë, 14/206-207).
(fjala e el-Hatabit) shihet se Nexhdi është në -Hadithi i Ibën Omerit i transmetuar në
drejtim të Irakut, e kuptohet dobësia e fjalës “El-eusat” se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi
së Ed-Davudit i cili thotë se Nexhdi është ve sel-lem, e fali sabahun pastaj u kthye kah
vend specifik. Kjo nuk është kështu, përkun- njerëzit dhe tha: “O All-llah bekoje Medi-
drazi çdo vend që është i ngritur thirret nen..” Një person tha: “Edhe Irakun o i dër-
“Nexhd” ndërsa regjioni më i ulët thirret guar i All-llahut?” Ai, sal-lall-llahu alejhi ve
“Gaur”. (Fet’hul-Bari 13/58-59). sel-lem, tha: “prej atje del briu i shejtanit
El-Mubarekfuri i përmend këto fjalë në ko- dhe sprovat dhe fatkeqësit do të vijnë si
mentin e tij të “Sunenit të Tirmidhiut” (Tuh- dallgë.” (el-Hejthemi në “Mexhmeuz-zauaid”
fetuElhvedh, 10/314 nr. 4212). 3/305, kapitulli “përmbledhja e duave (për
4. Hadithi në Sahihun e Muslimit (nr. 6943) Medinen)” thotë: “transmetuesit janë të be-
Selim Ibën Abdull-llah Ibën Omer ka thënë: sueshëm”).
“O njerëzit e Irakut, sa e çuditshme është që -Hadithi i Ibën Abbasit i transmetuar nga
më pyetni për mëkatet e vogla ndërsa i bëni Taberaniu: se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi
mëkatet e mëdha? (e ka fjalën për vrasjen e ve sel-lem, u lut dhe tha: “O All-llah bekoje
Husejnit, radijall-llahu anhu). Unë e kam dë- Shamin dhe Jemenin”. Një person tha: “O i
gjuar babain tim Abdullah Ibën Omerin duke dërguar i All-llahut edhe Irakun?”, Ai, sal-
thënë se e ka dëgjuar Pejgamberin, sal-lall- lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: “Me të vërte-
llahu alejhi ve sel-lem, i cili kur ka qenë i të atje është briu i shejtanit, dhe sprovat
kthyer kah lindja ka thënë: “Me të vërtetë dhe fatkeqësitë do të paraqiten si dallgë,
trazirat do të vijnë nga kjo anë, prej atje ku dhe me të vërtetë ashpërsia është në lin-
paraqitet briu i shejtanit dhe atje do ti godit- dje.” (el-Hajthemi thotë: “transmetuesit janë
ni qafat e njëri-tjetrit…”. të besueshëm”).
32
Dispozita islame për adoptin
Dispozita islame për adoptimin dhe di- obligimeve prindërore ndaj fëmisë janë disa
mensionet e tij njerëzore dhe sociologjike: nga shkaqet që inicojnë shitjen apo dhurimin
Shoqëria arabe në kohën e injorancës e fëmisë i cili do të rritet në ndonjë familje
jetonte sipas botëkuptimit dhe ligjeve të njo- apo shoqëri krejtësisht të huaj. Kjo formë e
hur tek shoqëritë e tjera si romakët, grekët adoptimit me këto motive është një nga ras-
e vjetër si dhe sipas botëkuptimit tek disa tet të cilët ne sot i dëgjojmë dhe i shohim
popuj e qytetrime në këtë periudhë bashkë- nëpër mjetet e mass mediasë elektronike.
kohore. Bazamenti i këtij botëkuptimi ishin Pasi qëbota në vitin 1952 arriti të pajto-
ligjet racionale, tiparet individuale, zakonet e het të ndalon robërinë erdhi koha që të
popujve, si dhe supozimet me dijapazon të ndalon edhe adoptimin i cili është një formë
ngushtë. Ky botëkuptim nxiste në ekzistimin e tjetër e padrejtësisë dhe përplasjes me
e disa zakoneve të trashëguara që kundër- natyrën njerëzore e cila ndërtohet mbi bara-
shtoheshin me bazat e moralit të lartë, pari- zi dhe e cila kërkon që çdo fëmijë t’i atribo-
met e shoqërisë së shëndoshë si dhe me het prindërit të tij e jo t’i atribohet adoptu-
unitetin dhe harmoninë familjare. esit (Sipas legjislacionit kosovar: Kur adopti-
Nga këto dukuri të përhpura në shoqëritë mi i plotë është miratuar, atëherë mbiemri i
e tillë është edhe adoptimi i fëmijve. të adoptuarit shkruhen si mbiemri i adoptue-
Adoptimi definicioni dhe shkaqet: sit. Tek adoptimi i plotë adoptuesi regjistro-
ET-TEBENNI-(adoptim i fëmisë) – që don het në çërtifikatën e lindjes si prind i të
të thotë: Lidhja që mes adoptuesit dhe adoptuarit –neni 179-) (Te adoptimi i plotë
adoptuarit krijon të drejtat dhe detyrat që të drejtat dhe përgjegjësitë ndaj prindërve
ekzistojnë mes prindërve dhe fëmijve- është të tij/saj dhe personave të tjerë në marrë-
një nga dukuritë negative që u përhapën si dhënie me fëmijën shuhen –neni180-) (Pas
përgjigjë instiktit natyror i shfaqur në dashu- krijimit të adoptimit të plotë njohja e atësisë
rinë ndaj fëmijve në rast kur prindërit nuk dhe amësisë së fëmijës së adoptuar nuk
kanë fëmijë, si dhe nga dëshira për adoptim është e lejuar –neni 181-). Me këto ligje
të ndonjë fëmijë me vetëdije për faktin se ndalohet që fëmija e adoptuar ndonjëherë t’i
prindi i vërtetë i atij fëmjë është dikush tjetër kthehet prindit të vërtet dhe gjithë lidhjet me
dhe se ky nuk është babai i vërtetë i tij. ta shuhen. A nuk është kjo padrejtësi që i
Nga motivet për këtë dukuri është edhe përngjan robërisë. Përgjigjën kësaj dileme
përkujdesja për fëmijën e braktisur, me pre- do ta jepni vet ju.
jardhje të panjohur ose fëmijën që nuk ka Adoptimi tek arabët para Islamit:
familje që do të kujdeset për të. Tek arabët adoptimi ka qenë dukuri pre-
Gjithashtu shkak për të adoptuar ndonjë zente në kohën e injorancës si dhe pas ar-
fëmijë mund të jetë dëshira që fëmiu t’i dhjes së Islamit, sepse ligjet e Islamit shpa-
bashkangjitet trungut gjenealogjik të “prindit llëshin gradualisht, duke e edukuar popullin
adoptues” i cili ka pozitë dhe respekt të ma- dal ngadal . Kur ndonjërit prej arabëve kur i
dhë në shoqëri. Varfëria, mbrapambeturia, pëlqente fuqia apo trimëria e ndonjë fëmisë
egoizmi si dhe mosmundësia për kryerjen e e konsideronte një nga fëmijtë e tij dhe ai e
33
fitonte të drejtën e trashëgimisë sikur që (mbështetni) ata në etërit e vërtetë të tyre,
kishin fëmitë e tjerë. Këtë fëmijë ata e thirr- kjo është më e drejtë tek All-llahu, e nëse
nin me emrin e adoptuesit të tij . nuk ua dini (nuk dini se kush janë) etërit e
Edhe Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve tyre, atëherë ata janë vëllezërit tuaj dhe të
sel-lem, para se të bëhet i Dërguari i All- afërmit tuaj në fé. Nuk ëshë ndonjë mëkat
llahut, e kishte adoptuar një djalë nga robë- juaji ajo për çka keni gabuar, por (është më-
rit e Shamit (Sirisë) të cilin e kishte blerë kat) ajo që zemrat tuaja e bëjnë qëllimisht,
Hakim ibën Hizam ibën Huvejlid e ai ia kishte po All-llahu është që falë, është mëshirues.”
dhuruar hallës së tij Hadixhe binu Huvejlid e (El Ahzab, 5) “Muhammedi nuk ka qenë ba-
cila ishte gruaja e parë e Muhammedid, sal- bai i asnjërit prej burrave tuaj por ai ishte i
lall-llahu alejhi ve sel-lem, pastaj ajo ia dhu- dërguari i All-llahut dhe vulë e të gjithë pej-
roi Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel- gamberëve, e All-llahu është i dijshëm për
lem. I Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi çdo send.” (El Ahzab, 40)
ve sel-lem, e ai e liroi ate nga robëria por Që don të thotë : Muhamedi nuk është ba-
Zejdi id ha përparësi mbetjes në praninë e bai i vërtetë i asnjërit nga burrat tuaj, e as
të Dërguarit dhe nuk i kthye në Sham. Kur e që është babai i Zejdit. Pas kësaj njerëzit
Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e filluan ta thirrin Zejdi biri i Harithes që ishte
adoptoi tha: >O fisi i Kurejshit dëshmoni se babai i tij i vërtetë, e jo Zejdi biri i Muham-
ky është biri im dhe ky do të më trashigon medit siç thirrej më pare.
mua e unë do të trashëgoi atë< Këtë dispozitë poashtu e vërteton hadithi i
Kjo traditë është e njejtë me shumë tradita Muhamedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i
që nuk u ndaluan përnjëherë në fillim të Islamit, cili thotë: “Kush thirret në emër të dikuj tje-
por gradualisht si pirja e alkoholit, kamata dhe tër i cili nuk është babai i tij i vërtetë dhe ai
disa dukuri negative të kohës së injorancës. e din atë i është ndaluar hyrja në xhenet”
Zejdi në atë kohë thirrej: Zejdi biri i Mu- Transmeton Ebu Davudi, Nesaiu, Ibën Maxhe,
hammedit. Kjo zgjati deri sa Islami e ndaloi Ibën Hibani dhe Hakimi nga Ebu Hurejreja. Në
adoptimin e fëmive sepse misioni Islam ishte hadithin tjetër është thënë: ”…mbi të janë
që ta edukojë shoqërinë dhe t’i largon dukuritë mallkimet e All-llahut të njëpasnjëshme deri
negative që janë prezente në shoqëri në më- në ditën e gjykimit” transmeton Ahmedi, Bu-
nyrë graduale. Muhammedi a.s. thonte “Jam i hariu, Muslimi, Ebu Davudi dhe Ibën Maxhe
dërguar t’i plotësoj virtytet e larta” (transme- nga Sa’d ibën Ebi Vek-kasi dhe Ebi Bekrete.
ton Buhariu në Edebul Mufred, Hakimi dhe Bej- Islami e anuloi këtë zakon i cili kishte marë
hakiu nga Ebu Hurejreja, radijall-llahu anhu). hov të madh tek arabët si dhe sot në kohën
Dispozita Islame mbi adoptimin: bashkëkohore, dhe ka urdhëruar mos të thirret
Argument për ndalimin e adoptimit të fë- dikush pos në emër të babait të tij të vërtetë.
mijëve i kemi tre ajete kur’anore siç vijojnë : Kjo është kur fëmiut i dihet babai, por, në
“…E as nuk ua bëri djem tuaj të adoptu- mungesë të babait të tij thirret si ndihmësi, i
arit tuaj (fëmijët e tjetërkujt që i adoptoni si mbrojturi nga ose vëlla në fe. Me këtë emër-
të juaj). Këto janë vetëm thënie tuaja që i tim ata hynë në familjen e gjërë të Islamit e
shqiptoni me gojët tuaja, e All-llahu e thotë ngritur mbi bazat e vëllezërisë, solidaritetit,
atë që është realitet, dhe Ai udhëzon në rru- mëshirës, dashurisë dhe kujdesit që mos të
gën e drejtë.” (El Ahzab, 4) “Ju thirrni humbin lidhjet mes muslimanëve.
34
Urtësitë e kesaj ndalese: 5- Fëmiu i adoptuar qoftë mashkull apo
1- Lidhja e ngushtë familjare në Islam mes femër ai është i huaj në rrethin e ngusht fa-
prindëve dhe fëmijëve ndërtohet mbi lidhjen miljar dhe në këtë gjendje nuk mundet të
që formohet nga gjaku dhe prejardhja e për- ketë harmoni morale e as fetare. Kjo ndodhë
bashkëte nga një mitër. Kur ky element nuk se ata në vete e ndiejnë një lloj largësie mes
ekziston paraqiten probleme që burojnë nga njëri tjetrin sepse nuk janë me prejardhje të
vetëdija se kjo familje është artificiale dhe njejtë. Ky realitet mundet të shkakton çrre-
nuk e ka atë lidhshmërinë e gjakut dhe gullime nga aspekti moral (imoraliteti)
prejardhjes së përbashkët. Kjo mes të afër- 6- Me adoptim i merret e drejta dhe i bë-
mëve shkaton, grindje, armiqësi, gjaktrazim het padrejtësi prindërit të vërtetë dhe njëko-
(incest) dhe dukuri tjera negative. Për këtë hësisht i mëkëmbet nderi njerëzor dhe të
shkak sistemi i adoptimit kundërshtohet me drejtat e tij si prindër (shih nenin 180).
fundamentet e ligjit hyjnor dhe moralet e lar- 7- Shoqëria homogjene në zakone dhe
ta, dhe fëmiu i adoptuar është i huaji në fa- tradita është bazë e stabilitetit familjar, si
milje me gjitha pasojat që i ka vetëdija për dhe bazë e reciprocitet të dashurisë dhe
këtë fakt nga anëtarët e tjerë të familjës. simpatisë mes të fëmijëve dhe prindërve.
2- Islami në të gjithë dispozitat e tij juridi- Kjo ngjajshmëri që nuk cenohet nga ele-
ke bazohet në drejtësi. Nga kjo nënkuptohet menti i huaj, i cili ndoshta vjen nga një sho-
se fëmiu duhet të thirret në emër të babait qëri plotësisht të ndryshme, siguron unitetin
të tij të vërtetë, e jo në emër të babait të fal- në pikënisje dhe realizimin e synimeve të
sifikuar ngase e drejta e së vërtetës është përbashkëta që janë trashëgimi kulturore
që ajo të ndiqet dhe të respektohet. dhe shoqërore e familjës në rrethin e gjërë
3- Sistemi i trashëgimisë në Islam është i ku- të shoqërisë homogjene. Në të njejtën kohë
fizuar në afërsinë nga gjaku dhe nëse nga të largimi i fëmisë së adoptuar nga rrethi i tij
afërmit nuk ka trashëgues fëmiu i adoptuar kombëtar, fetar, shoqëror e privon nga for-
nuk fiton të drejtë trashëgimi. Poqëse ne e le- mimi i tij individual nën hijen e trashëgimisë
jojmë adoptimin a thua vallë çfarë do të ndodhte shoqërore të cilës ai i përket. Kështu tek i
(probleme mes trashëguesve me të drejtë dhe adoptuari janë ndërprerë gjitha lidhjet mes
të adoptuarve)??!! Ruajtja e drejtave të tra- tij dhe tiparet kombëtare, fetare dhe shoqë-
shëguesve është obligim të cilin e mbron Islami rore të familjës së tij. Ai në këtë mënyrë bë-
4- Adoptimi nuk e realizon të drejtën e het si druri rrënjet e të cilit janë prerë. Fa-
atësisë. Ai vetëm e verteton pretendimin që miljet adoptuese në shumicën e rasteve nuk
një njeri të bëhet prindër i ndonjë fëmijut. e ruajnë identitetin kulturor të fëmisë dhe
Kur të thirret dikush në emër të dikujt tjetër nuk i kanë parasysh besimet dhe përkatësi-
që nuk i ati i tij kjo thirrje është e falsifikuar, të në e tij fetare në origjinë. (Kjo ndodhë kur
cilën nuk e pranon as ligj hyjnor e as logjika e fëmijtë adoptohen nga familje të huaj prej
shëndosh. Obligim është që fëmiu të thirret shteteve të ndryshëm)
në emër të babait të tij të vërtetë. Allahu si Ç’zgjidhje ofron Islami:
ligjëdhënës vendos ligje të drejta, e thotë të Fenomeni i fëmijëve të braktisur nuk negli-
vërtetën dhe udhëzon në rrugën e lumturisë. zhihet nga Islami. Nga pikënisja e humanite-
“Ju thirrni ata në etërit e vërtetë të tyre, tit Islami kujdeset për çdo njëri dhe mundo-
kjo është më e drejtë tek Allahu …” het t’i garanton jetë dinjitoze duke ia garan-
35
tuar të drejtën për jetë dhe plotësimin e bartë barrën e tjetrit. E Ne nuk dënuam askë
nevojave të tyre. Preventimi është mjeti më i para se t'ia dërgojmë të dërguarin.” (El Isra, 15)
mirë për zgjidhjen e kësaj dukurie. Edukimi i “Ndërkaq, nuk do ta bartë asnjë mëkatar
fëmijve, lufta kundër varfërisë, parandalimi i barrën e tjetrit. Pastaj, e ardhmja juaj është
keqpërdorimit seksual, sanksionimi i njerëz- vetëm te Zoti juaj, e Ai do t'ju njoftojë me
ve që keqpërdorin naivitetin e vajzave janë atë që keni vepruar. Vërtet, Ai e di shumë
vetëm disa nga mjeteve parandaluese. mirë se çka mbajnë zemrat.” (Ez Zumer, 7)
Fëmiu i braktisur në shumicën e rasteve Shejhul Islam Ibën Tejmijje, All-llahu e më-
është fëmijë i marrëdhënieve seksuale jash- shiroftë, thotë: Fëmiu nga marrëdhëniet sek-
tëmartësore: suale joligjore (pasi qëarrinë moshën e pje-
Ëndrat e lumturisë dhe premtimet e prin- kurisë) do të shpërblihet ose denohet në
cave shpeshherë thyhen para realitetit të bazë të veprave të tij. Nëse ka bërë vepra të
idhët. Fjalët e ëmbëla harrohen atëherë kur mira do të shpërblehet dhe nëse ka bërë
paraqitet problemi i fëmisë së “padëshiruar” vepra të ndaluara do të dënohet për të (në-
ose paplanifikuar. Vajza, e cila me siguri ësh- se don All-llahu). Dënimi dhe shpërblimi
të pala më e dobët në këtë rast shpeshherë është i varur nga veprat e njeriut e jo nga
vendos të lirohet nga barra e padëshiruar prejardhja e tij. (Fetvatë e Shejhul Islamit
dhe bën abortin ose braktis fëminë e saj. Ibën Tejmijje, vëll.4, fq.312)
(Në këtë realitet të idhët, nga i cili vuan Fëmija i braktisur që nuk është domosdo-
tërë bota dhe mikropjesa e saj e njohur me shëm nga marrëdhëniet seksuale joligjore:
emrin trojet shqiptare, del në shesh urtësia Fëmiu i braktisur në Islam është e lirë dhe
e ndalimit të marrëdhënieve seksuale para obligimi i përkujdesjes për të është obligim
legalizimit të tyre me anë të kontratës mar- kolektiv (Fardul kifaje). Përkujdesjen materi-
tësore, kurorëzimin. Në mungesë të kontra- ale e ka shteti në rast kur në praninë e tij
tës valide fëmiu i padëshiruar është viktima.) nuk është gjetur ndonjë pasuri. Në rast kur
Dispozita Islame mbi fëmijtë nga marrë- në praninë e tij është gjetur pasuri ajo
dhëniet joligjore: shpenzohet për përkujdesjen ndaj tij. Ai që e
Për këtë fëmijë kujdeset prijesi i shtetit Is- ka gjetur fëminë e braktisur është kujdestari
lam ose personi të cilin do ta cakton prijesi, për të por me kusht që të jetë i drejtë.
shënohet si fëmijë i nënës dhe nuk e trashë- Nëse pas një kohë prinderit e tij kërkojnë
gon atin e tij e as që trashëgohet nga ai. kthimin e fëmisë u mundësohet kjo gjë
Fëmiu nga marrëdhëniet jo të ligjshme ne sepse kjo është me mirë për fëminë.
jurisprudencën Islame nuk përgjigjet për Nëse më tepër se një palë pretendojnë se
veprën e palejuar që e kanë bërë prinderit e janë prindër të fëmisë përcaktohet me anë
tij e as që do të mirret në përgjegjësi para të analizës për vërtetimin e atësisë.
All-llahut, subhanehu ve teala. All-llahu, sub- Opsioni tjetër:
hanehu ve teala, thotë: “Askush nuk do ta Nga opsionet zgjidhese Islame në rregulli-
bartë barrën e tjetrit.” (El En’am, 164) min e statusit të fëmisë së braktisur është
“Kush e udhëzon veten në rrugën e drejtë, edhe tajitja e fëmisë nga ndonjë grua. Me
ai e ka udhëzuar vetëm vetveten e vet, e anë të gjidhënies (tajitje) (tajita: e ushqej
kush e humbë (rrugën), ai e ka bërë humbjen me gji një foshnje të huaj, Fjalori i shqipës
kundër vetvetes së vet, e askush nuk do ta së sotme, fq.1321) krijohet lidhja prindër
36
(prej gjiri)-fëmijë (prej gjiri) dhe vëlla (prej bën edhe nga ndonjë enë.
gjiri)-motër (prej gjiri) mes fëmiut dhe famil- 5. Gjatë ushqimit me qumësht të ngrirë
jës që kujdeset për të si dhe menjanohen nga bankat e qumështit duhet të dihet nëna,
problemet që do të ndodhin pas rritjes së fëmiu dhe numri i tajitjeve
fëmisë (vështirësohet jeta sepse femiu i mo- 6. Gruaja që dyshon në numrin e tajitjeve
shëritur bëhet faktikishti i huaj në rrethin fa- e merr për bazë numrin më të vogël nga
miljar me gjitha implikimet që i ka kjo fjalë) numrat për të cilët dyshon
I Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ve 7. Për këtë gjë pranohet dëshmia e musli-
sel-lem,ka thënë: manes të mençur dhe besnike
“Lidhja familjare e krijuar me anë të tajit- 8. Vëllëzërit e fëmisë të tajitur (prej gjakut)
jes ndalon ato që i ndalon lidhja e gjakut” nuk e marrin dispozitën e tij për nga ndalesa
që don të thotë: Ndalimi i martesës dhe e martesës me fëmitë e tajës (grua që ush-
ndalimet e tjera mes të afërmëve për shkak qen një foshnjë të huaj, Fjalori i shqipës së
të lidhjes familjare bëhen të ndaluar edhe sotme, fq.1321)
kur krijohet lidhja me anë të gjidhënies. Kjo 9. Bashkëshorti i tajës konsiderohet prin-
procedurë i ka kushtet që duhet plotësuar: dër i foshnjës së tajitur me një përjashtim
1. Numri i tajitjeve të jetë më tepër se ata nuk trashëgohen mes veti
pesë herë dhe ato duhen të janë ngopese 10. Kujdesi i madhë duhet të kihet para-
2. Qumështi i gjiut të jetë për shkak të sysh para së të ndërmiret ky hap për shkak
shtatëzanisë. të konsekuencave që rrjedhin prej tij
3. Tajitja të ndodhë brenda dy viteve të 11. Futja e qumshtit me anë të hundës
para nga mosha e fëmiut ose ezofagut në rast të pamundësisë të
4. Nuk është kusht që fëmiu të thithë drej- thithjes me gojë e ka dispozitën e njejtë si-
tëpërsëdrejti nga gjiu dhe mundet që atë ta kur thithja me anë të gojës.
Autor: Dr. Vehbe Ez Zuhejli
Përgatitën për publikim: Enver Azizi
Talha Kurtishi
9.7.2004
Definicioni i Sheriatit
Definicioni terminologjik i Sheriatit (esh-sheria) është: Sheriati është tërësia e rregullave që All-
llahu, subhanehu ve teala, ia ka shpallur të Dërguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe ajo për-
fshin parimet e besimit, dispozitata praktike sekundare si dhe rregullat etike. Kurse etimologjikisht
kjo fjalë ka kuptimin pirja e ujit prej burimi, rrugë e qartë, burim prej të cilit njerëzit pijnë, ligj etj.
Talha Kurtishi
(Shënim për librin në proces botimi nga “NuN”,
me titull “Historia e fikhut islam” nga Sulejman Omer El-Eshkar.)
37
Konflikti mes mendjes dhe epshit
Normalisht se gjatë verës del në shesh edhe nehu ve teala, njeriun. Islami e konfirmon
ma shumë ky konflikt, ndoshta ky konflikt është këtë emocion dhe e nderon, andaj e ka bërë
edhe vendimtari në ecurinë e njerëzimit drejt të ligjshme martesën mes dy gjinive dhe
asaj që i sjell dobi dhe të mira në këtë jetë dhe sunnet të pejgamberëve, si përgjigje e kësaj
në jetën e ahiretit, po edhe të këqijat. nevoje, kurse këtë akt martesor e ka emër-
Njeriu si duket edhe është viktimë e këtij tuar si marvëveshje të rëndë, për të treguar
konflikti, në të cilin, nga mungesa e përdori- rëndësinë dhe madhësinë e tij.
mit të shëndoshë të mendjes, fiton epshi. Ky instikt është prej instikteve më të fu-
Ose nga shkaku se më shumë i servohen qishme te njeriu dhe më i rezikshmi, andaj
elemente joshëse epshit se sa mendjes. All-llahu, tebareke ve teala, e ka bërë prej
Kështu që nuk ka emision, reklamë, program, epsheve të para, të cilat ia ka zbukuruar
shkollë, universitet, rrugë, kafene, ku nuk eks- njeriut. All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
ponohet joshja e epshit, kurse në të gjitha këto "Njerëzve u është zbukuruar dashuria
raste mungon eksponimi i joshjes së mendjes. ndaj të këndshmeve, ndaj grave, djemve e
Në popullin tonë më shumë kemi raste ku ndaj pasurisë së grumbulluar nga ari e ar-
organizohen koncerte muzikore, me karakter gjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e
demoral dhe degjenerues, se sa promovime të bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote,
librit. Madje edhe vet teksti i këngëve më nuk po tek All-llahu është e ardhmja më e mirë".
ka ndonjë karakter shkencor dhe letrar, por (Ali Imran: 14).
është një rënditje e rimuar e fjalëve që nuk ka Kontrollimi i epshit
ndonjë domethënie arsimuese dhe edukative. Andaj, nëse i lirohen frerët këtij instikti
Më shumë vizitohen prezentimet e miseve dhe i hapen dyert gjërë e gjatë, në mungesë
të ndryshme se sa të organizimeve që kanë të kontrolluesit fetar dhe moral, ajo nuk le
të bëjnë me dijen dhe shkencën. asgjë shëndosh, e shkatërron edhe gjendjen
Organizimi i panairit të librit, zakonisht bë- edhe pasurinë, shkakton prishjen e shoqëri-
het më i dobët se sa panairet tjera. së, humbjen e gjinisë njerëzore dhe sojit
Përgaditja e librave dhe prezentimi i tyre dhe shkatërrimin e popujve dhe njerëzve.
zakonisht bëhet më i dobët se sa i prodhi- All-llahu, xhel-le shanuhu, na e ka tërhjekur
meve të ndryshme industriale. vërejtjen nga afrimi imoralitetit e ka thënë:
Media shumë më pak mirret me librin, " … mos u afroheni mëkateve të hapta
dijen dhe shkencën se sa me gjëra shumë të apo të fshehta, …". (El-Enam: 151).
zbehta të realitetit tonë. "Dhe mos iu afroni imoralitetit (zinasë),
Po edhe vet shkolla më nuk e ka atë pozi- sepse vërtet ai është vepër e shëmtuar dhe
të të arsimimit dhe edukimit që ka patur di- është një rrugë shumë e keqe". (El-Isra: 32).
kur, ose të cilën duhet ta ketë. E kur All-llahu e ndalon një gjë, ia ndalon
E mos të flasim për familjet, te të cilët janë edhe shkaqet që shpiejnë në atë gjë, andaj
prishur të gjitha kriteret, ato tradicionale, ka vënduar dispozita dhe ligje që ia lehtësoj-
ato fetare edhe ato shkencore. në njeriut largimin prej tyre. Për këtë, pasiqë
Epshi dhe njeriu All-llahu e ka ndaluar zinanë (marëdhëniet
Epshi është i natyrshëm te njeriu, sepse intime pa kurorë) ka përcaktuar edhe ligje
në këtë formë e ka krijuar All-llahu, subha- dhe rregulla që i mbrojnë njerëzit nga rënia
38
në kënetën e poshtërsisë. po thuani fjalë të matura". (El-Ahzab: 32).
Ligjet për kontrollimin e epshit 6- I ka ndaluar gruas të parfymoset për të
Prej ligjeve për kontrollimin e epshit janë huajit:
edhe këto: Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,
1- I urdhëron All-llahu, dy palët (meshkujt thotë:
dhe femrat) të ulin shikimin. "Secila grua që del nga shtëpia e saj e par-
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: fymosur, kalon pran burrave që tia nuhasin
"Nuk është për ju ndonjë mëkat, nëse hyni aromën, ajo është lavire". (sahih, Nesaiu).
në shtëpi të pabanuara, e që në to keni 7- Ndalimi i përzierjes së gjinive dhe vet-
ndonjë përfitim. All-llahu e di atë që e shfaq- mimi i një burrit të huaj me një grua të huajë:
ni haptas dhe atë që e mbani fshehtë. Thua- Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,
ju besimtarëve të ndalin shikimet (prej hara- ka thënë:
mit), t'i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të "Keni kujdes e mos hyni në mes të grave.
tyre se kjo është më e pastër për ta. All-lla- I thanë: e ç'thua për hyrjen e vëllaut të
hu është i njohur hollësisht për atë që bëjnë burrit? Tha: kjo është si vdekja, kjo është si
ata". (En-Nur: 29- 30). vdekja, kjo është si vdekja". (Buhariu).
2- Qëndrimi i grave në shtëpi, për ta ru- "Çdo herë që vetmohet një burrë me një
ajtur stabilitetin e shoqërisë. grua, i treti është shejtani". (sahih, Tirmidhiu).
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: 8- Sherijati e ka bërë të ligjshme publiki-
"Dhe rrini në shtëpitë tuaja e mos shfaqni min e martesës dhe praninë e dëshmitarëve
bukurinë tuaj si shfaqej në injorancën e her- prej kushteve të martesës.
shme, …". (El-Ahzab: 33). Po ti implementonin këto rregulla njerëzit
3- Nëse del për nevojë, sherijati ia ka bë- në jetën e tyre të përditshme, do të jetonin
rë obligim mbulesën islame, për ta mbyllur në harmoni dhe lumturi, mirëpo kur i lanë
derën e fitnes: këto porosi edhe burrat edhe gratë, edhe të
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: rinjtë edhe të rejat, na ndodhin fatkeqësi
"O ti Pejgamber, thuaju grave tua, bijave tua dhe prishet rehatia dhe siguria e shoqërisë.
dhe grave të besimtarëve le t'i vënë shamitë Reziku i shikimit të pakontrolluar
(mbulojë) e veta mbi trupin e tyre, pse kjo ësh- Dera kryesore e poshtërsisë dhe imorali-
të më afër që ato të njihen (se nuk janë rru- tetit është shikimi i pakontrolluar, qoftë
gaçe) e të mos ofendohen. All-llahu fal gabimet direkt në realitetin e përditshëm të jetës
e kaluara, Ai është mëshirues". (El-Ahzab: 59). sonë ose nëpërmjet kanaleve të ndryshme
Dhe thotë: satelitore ose nëpërmjet internetit.
"…të mos zbulojnë stolitë e tyre përveç Fatkeqësisht shumë familjar dhe njerëz në
atyre që janë të dukshme, …". (En-Nur: 31). vend se të kontrollojnë këto mjete, ata edhe ma
4- I ka ndaluar gruasë që ti përplas shumë i lirojnë dhe nuk i kontrollojnë dhe me
këmbët për të zbuluar stolitë e veta: këtë bëhen shkak për devijimin e fëmijëve të tyre.
"…Le të mos kërcasin me këmbët e tyre Pronarët e internet kafeneve, në vend se të
për ta zbuluar fshehtësinë nga stolitë e ty- vëndojnë programe që i kontrollojnë kompju-
re…". (En-Nur: 31). terat e tyre, ata përkundrazi veprojnë që tua
5- I ka ndaluar gruas të llastohet gjatë foljes: lehtësojnë edhe ma shumë këto shërbime. Ata
All-llahu, subhanehu ve teala, ka thënë: veprojnë për të fituar ma shumë, mirëpo e tërë
"… andaj mos u llastoni në të folur e të kjo shkon në llogari të moralit të popullit tonë.
lakmojë ai që ka sëmundje në zemrën e tij, Pa dyshim se kur një adoloshent do të
39
hyjë në ato faqe, kjo do tia ngacmon epshin Pesë: Nënçmohet dhe poshtërsohet duke
dhe do ta stimulojë për zbatim të asaj që e tentuar të fiton sipmatinë e vajzave.
sheh edhe në praktikë. Kësaj sigurisht se ia Gjashtë: Dobësia fizike e tij.
ndihmon edhe shejtani, edhe do të mundo- Shtatë: Mëriza, ikja nga përgjegjësia,
het që këtë nevojë ta shfryn në mënyrë të mosdurimi, ndjeshmëria e tepruar, hidhërimi
ndaluar fetarisht, ose me gjëra për të cilat ai për shkaqet më të vogla, ngushtica e gjoksit,
mendon ndoshta se janë shërim, kurse aty ngërçe nervore dhe sëmundje psiqike.
qëndron sëmundja edhe më e madhe. Tetë: humbja e kohës në kënaqësi momen-
Kjo lind dëshirën për vizitë të vendeve të tale, harxhimi i rinisë në vrapim pas epsheve.
pista, siç janë diskotekat e ndryshme, kafe- Nëntë: harxhimi i sasisë së madhe të pa-
nete, e shumë vende të posaçme për degje- surisë, të cilat mund të harxhoheshin në
nerim moral. shumë projekte të dobishme si për këtë jetë
Pa dyshim se kjo mënyrë e pakontrolluar si për ahiret.
e shërimit të këtij problemi shkakton proble- Dhjetë: Krimi i zinasë është borxh, të cilin
me psiqike dhe pasoja negative në zhvillimin e ka ai që bën zina, do ta kthen këtë borxhë
e personalitetit të tijë. në familjen e vet.
Na dhemb zemra kur shohim se rinia, në Njëmbëdhjetë: Dobësia e vullnetit për të
kulmin e fuqisë dhe elanit të tyre, në vend mirë dhe dobi në mënyrë shkallëzore, sundi-
se të miret me studim dhe prodhim, ai miret mi nga epshi, derisa të bëhet skllav i epshit,
dhe preokupohet me epshin e tij, bëhet i cili duke kërkuar të çlirohet nga kufizimet
skllav i epshit të vet, synimi i tij final është fetare dhe shoqërore, fitoi lirinë, sikur të pa-
kërkimi i vajzave dhe vizita e vendeve të pis- pagallit, i cili gjindet në kafaz të arit, ose
ta. Kjo është brenga e tij kryesore, për te qenit, i cili është i lidhur me zinxhir të arit.
jeton, mendon dhe pushon. Vepron që tia Dymbëdhjetë: Hidhërimi dhe mllefi i All-lla-
plotëson dëshirat e saja, haron Krijuesin e hut, ardhja e fatkeqësive dhe defekteve,
vet, haron namazin dhe adhurimet e tija, ha- mosbereqeti në pasuri, ymër dhe fëmijë.
ron familjen dhe shoqërinë. Trembëdhjetë: Urrejtja e familjes dhe fare-
Koka i është mbushur me vrapimin pas këtij fisit, moskujdesi për zbatimin e obligimeve
instikti, andaj nëse njeriun nuk e udhëheq dhe mosdhënia rëndësi përgjegjësisë.
mendja, ate e udhëheq epshi kah të dëshirojë. Të vërtetën e thotë All-llahu kur thotë:
Cilat janë frytet që i sjell kjo sjellje: "E kush ia kthen shpinën udhëzimit Tim,
Një: Strese dhe frikë që e kaplon nga çdo do të ketë jetë të vështirë dhe në ditën e ki-
anë. Frikë që mos ti ikin vajzat, frikë nga tur- jametit do ta ringjall të verbër". (Taha: 124).
pi, frikë nga sëmundjet e ndryshme, etj. E lusim All-llahun të na shtojë dijen dhe
Dy: Dekoncentrim dhe mologjikim i shën- besimin!
doshë, sepse epshi ia ka sunduar mendjen. E lusim All-llahun të na shtojë nderin dhe
Tre: Dobësia e rezultateve ideologjike dhe moralin!
shkencore, sepse mendja e tij është e preo- E lusim All-llahun të udhëzojë rininë tonë!
kupuar me gjëra tjera, ka personalitet të E lusim All-llahun të na mbrojë nga spro-
thye dhe trupi i është lodhur. vat që i dimë dhe që nuk i dimë!
Katër: Kallje epshore, ngacmim i instiktit, E lusim All-llahun që të na dhurojë të mi-
ky njeri i ngjan atij që pi ujë deti, aq sa ma rat e dynjasë dhe të ahiretit!
shumë pi, aq ma tepër i shtohet etja. Amin!
Përgatiti: Bekir Halimi
40
Gruaja dhe familja
Arti i të dëgjuarit
Nëse një person fillon të ju tregojë, qoftë e ndërpre atë për të shfaqur diturinë tënde
personalisht qoftë në prezencë të të tjerëve, ayre që janë të pranishëm. Kjo është një
diçka që ju mund ta dini shumë mirë, ju duhet sjellje e keqe dhe e shëmtuar”.
të bëni sikur ju nuk e dini. Mos nxito për të Imami i nderuar Abdullah Ibën el-Kurejshi el-
treguar diturinë tënde ose për të ndërhyrë në Masri një shok i Imam Malikut, El-Lejth Ibën Sa-
bisedë. Në vend të kësaj tregohu i vëmend- dit dhe el-Thaurit ka thënë: “Nganjëherë një
shëm dhe i përqëndruar për bisedën. person do të tregonte një histori që unë e ki-
Tabi’ini i nderuar Imam Ata Ibën Ebu Rabah sha dëgjuar përpara se prindërit e tij të ishin
ka thënë: ”edhe kur një djalë i ri do të më martuar, sërrish unë e dëgjoja sikur unë të mos
tregonte mua diçka që unë ndoshta mund ta e kisha dëgjuar atë asnjëherë më përpara”.
kem ditur përpara se ai të ketë lindur”. Ibrahim Ibën el-Xhuneid ka thënë: ”Një
Halid Ibën Safuan el-Tamimi i cili ka pre- njeri i urtë i ka thënë djalit të tij: ”Mëso artin
zentuar kohën e dy halifeve; ate të Omer e të dëgjuarit siç mëson artin e të folurit”.
Ibën Abdul Aziz dhe ate të Hisham Ibën Të dëgjuarit mirë nënkupton mbajtjen e
Abdul Melik, ka thënë: ”Nëse një person të kontaktit me sy dhe duke e lejuar folësin të
tregon ty diçka që ti e ke dëgjuar ose lajmet mbaron të folurin dhe duke u përmbajtur nga
të cilat të kanë ardhur kohë më përpara mos nevoja juaj për ta ndërprerë bisedën e tij.
Marrë nga: “Islamic manners”
Përktheu: Ammar Ardit Kraja
25.6.2004
L.Kullashi
44
Dijetarët dhe mendimtarët
Imam Zuferi
Imam Zufer ibën Hudhejl, fekihu, muxhte- Zuferi dhe Davudi Et Ta’i kishin qëllimin e
hidi, dijetari i devotshëm. Njëri nga përfaqë- njejtë, të bëhen dijetarë. Davudi e braktisi
suesit më të dalluar të shkollës juridike Ha- fikhun dhe iu përkushtua adhurimit kurse
nefite, al-lameja dhe gjeniu Ebu Hudhejl, Zu- Zuferi i bashkoi, fikhun dhe adhurimin.
fer ibën Hudhejl ibën Kajs ibën Selem El An- El Hasen ibën Zijad El Lu’lui thoshte: Kur e
beri. shikoja ndonjë fekih se si debaton me Zufe-
Ka lindur në vitin 120 H në Asbahan (Isfa- rin, e mëshiroja.
han). All-llahu, subhanehu ve teala, deshi që Ebu Nuajmi thoshte: Kur takohesha me
ky njeri të përfiton nga shumë dijetarë në Zuferin më thoshte eja të ti shoshiti hadithet
krye e të cilëve ishte Imam Ebu Hanifeja, ra- që i ke dëgjuar.
himehull-llah. Nga vargu i mësuesve prej të Dhehebiu kështu e përshkruan: Ishte prej
cilëve përfitoi dije do t’i përmendim; El detrave të fikhut, prej të zgjuarve të kohës,
A’mesh-in, Ismail ibën ebi Halid-in, Muham- mësoi tek Ebu Hanifeja dhe ishte nxënësi më
med ibën Is’hak-un, Haxhaxh ibën Ertah-un i madh i tij, bashkoi dijën me punë, e njihte
dhe gjeneratën e tyre. hadithin në mënyrë precize. Ishte imam, i
Nga Imam Zuferi përfituan shumë nxënës drejtë gjatë hulumtimit, pasues i sunnetit.
prej të cilëve me përmendje do t’i veçojmë: Thoshte (Imam Zuferi): Ai që ulet (për të
Hassan ibën Ibrahim El Kirmani, Ekthem ibën ligjëruar dhe për të dhënë fetva) para kohës,
Muhammed, Abdul Vahid ibën Zijad, ebu do të nënçmohet.
Nu’ajm El Mulai, En Nu’man ibën Abdus Se- I dinte hadithet e deroguara dhe derogue-
lam et Tejmi, Hakem ibën Ejjub, Malik ibën sit e tyre.
Fudejk etj. Shumica e nxënësve të tij ishin Ishte i drejtë dhe respektonte hadithin e
mocanikët e tij. saktë më të cilin punonte dhe i këshillonte
Për vendin e tij të lartë mjaftë flasin fjalët njerëzit të punojnë me të.
e dijetarëve të cilët e përshkranin me epite- Pas jetës së shkurtër në këtë botë ndëroi
tet më të lartë; jetë në vitin 158 H. All-llahu e mëshiroftë me
Ebu Nu’ajm El Mulai dhe Jahja ibën Me’in-i mëshirën e tij të gjërë.Amin.
thonin: Ishte i beshueshëm, besniku… Imam Edh Dhehebi, Sijer A’lam Nubela,
El Hasen ibën Zijad El Fekihu thoshte: vëll. 8, fq. 38-41
45
Imam Ebu Theuri
Fekihu i Bagdadit, nxënësi i Imam Shafi’iut, dijetarëve:
Imami, Hafidhi, Muxhtehidi, myftiu i Irakut. Imam Ahmedi thoshte: E njoh si pasues të
Besniku, i devotshmi, argumenti…Autori i Sunnetit prej kohe. Ai tek unë është në gra-
librave që hadithit ia bashkangjitën fikhun dën e Sufjan Eth Theuriut.
(kuptimin) Shpesh herë kur e pyetnin (Imam Ahmedi)
Quhet Ibrahim ibën Halid ibën Ebil Jeman thoshte: Pyetni tjerët, pyetni fukahatë, pyet-
El Kelbi, Ebu Theur El Bagdadi. Lindi diku ni Ebu Theurin.
rreth vitit 170 H dhe pati fatin të përfiton Sulejman Esh Shadhekuni thoshte: Shkru-
nga imamët e kësaj periudhe të bekuar. Në aji mendimet e Imam Shafi’iut dhe takohu
fillim u shoqërua me ithtarët e mendimit të me Ebu Theurin mos ia lejo vetës që të mos
lirë (Ehlur-rejj) që më vonë të takohet me përfitosh nga ai.
Imam Shafi’iun i cili ndikoi dukshëm në për- Imam Nesaiu: Besniku, njëri prej fukaha-
caktimin e tij shkencor. ve…
Nga mësuesit e tij me do t’i veçojmë: Ebu Hatimi kështu e përshkruante: Njëri
Sufjan ibën Ujejne, Abide ibën Humejd, Ebu prej imamëve të botës, fekihu, alimi modest,
Mu’avije Ed Darir, Veki’ ibën El Xherah, Jezid njeriu plot virtyte. Shkroi librat të shumtë,
ibën Harun, Reuh ibën Ubade dhe Ebu Katan. mbroi sunnetin dhe e komentoi atë. All-llahu
Më i dalluar prej këtyre ishte Imam Shafi’iu. e mëshiroftë…
Nga dija e tij të gjërë përfituan imamë siç Edh Dhehebiu përshkrimin e tij e përmblo-
ishin: Ebu Davudi, Ibën Maxhe, Ebul Kasim El dhi në këto fjalë: Ai padyshim ishte Huxhxhe
Begavi, Ahmed ibën El Hasen Es Sufi, Mu- (argument).
hammed ibën Is’hak Es Ser-raxh dhe shumë Ndërroi jetë në muajin Safer të vitit 240 H.
tjerë. All-llahu e mëshiroftë me mëshirën e tij të
Për dijën e tij të gjërë dëshmojnë fjalët e gjërë. Amin
46
Imam Ibën Salah
Njëri nga dijetarët fisnik të kohës së tij, dithit në të. Si mësues gjithashtu punoi edhe
alimi në lëmitë e tefsirit, fikhut, gjuhës dhe në disa shkollë.
veçanërisht në lëminë e hadithit dhe shken- Ibën Halikani kështu e përshkruan: Kishte
cat përcjellëse të hadithit. Imami i devot- dije të madhe dhe ishte shumë i dëvotshëm.
shëm dhe shembëlltyra e dijetarëve pas tij. E vizitova në Damask dhe e shoqërova një
Quhet Ebu Amër Uthman ibën Abdur Rah- vit e gjysëm…
man ibën Uthman ibën Musa ibën Ebi Nasr Ishte Imam i madhë, fekih, muhaddith, za-
El Kurdi Esh Shehrezuri i njohur me ofiqin hid i modest, mësues i suksesshëm dhe i
Ibën Salah Esh Sherhani Esh Shafi’ij. dobishëm. Banoi në Damask dhe në të e
Ka lindur në vitin 577 H në vendin Esh ktheu kohën e të parëve tanë, e zbukuroi
Sherhan një prej fshatrave afër Irbilit (rajoni me kopshte të dijës nga pemët e të cilëve
të cilin e banon popullsi kurde), Iraku verior. ushqeheshin kërkuesit e dijës.
Mësimet e parë në fikh i morri para atit të tij Edh Dhehebiu thotë: Ishte pasues i selefit, me
Salah i cili ishte një prej dijetarëve të dalluar në besim të pastërt larg shtrembërimeve të apolo-
kohën e tij. Më vonë udhëton në Mosul ku vazh- gjetëve. Besonte në tekstet e shpalljes dhe nuk
don kërkimin e diturisë dhe specializon librat e thellohej në te’vil. I respektuar, me pamje të bu-
medhhebit Esh Shafi’ij. Udhëtoi gjithashtu edhe kur, i mirëpritur nga mbretërit dhe sulltanët…
në Bagdad, Hemedhan, Nejsabur, Damask Thoshte: Në gjumë u inspirova me këto fja-
dheHorasan ku mësoi lëmitë e hadithit. lë: Largohu nga kërkimi prej njerëzve sepse
Nga mësuesit e tij do t’i përmendim: Ubejdu- çdo ditë e re vjen më rrizkun e tij. Kërkimi prej
llah ibën Semin, Nasrullah ibën Selame, Mah- njerëzve largon bukurinë e fytyrës. Sa e mirë
mud ibën Ali El Musili, Abdul Mushsin ibën Et është ndihma që ia ofron atij që ka nevojë…
Tusi, Ebul Fadl ibën Mugrim, ebu Mudhaffer Hiseja të cilën ta ka caktuar All-llahu është
ibën es Sem’ani, Muveffekudin El Makdisi, e ytja. Mos e përshpejto para kohës që të
Fahruddin ibën El Asakir dhe shumë tjerë. goditesh me humbje të shpresës nga mëshi-
Nga nxënësit e tij më të dalluar janë: Fah- ra e All-llahut. All-llahu e di më së mirë.
ruddin ibën Umer El Kerxhi, Zejnuddin El Fa- Shkroi libra të shumta nga të cilat më të
ruki, El Kadi Shihabuddin El Xheuzi, El Hatib njohur janë:
Sherefuddin El Azzavi etj. Fetava ibën Salah në të cilën janë tubuar
Më pas filloi të japë mësim në medresenë “En fetvatë e tij dhe
Nasirijje” në Kuds të cilën e ndërtoi Salahuddin Ulumul Hadith i cili është libri i parë në
El Ejjubi. Më vonë u vendos në postin e mësue- terminologjinë e hadithit.
sit në medresenë Er Revvahijje në Damask. Jeta e tij përfundoi me 25 Rebi’ul Ahir 643 H.
Kur mbreti El Eshref ibën Ejjub ndërtoi All-llahu e mëshiroftë me mëshirën e tij të gjërë.
shkollën “Darul Hadith” filloi ligjëratat e ha-
Talha Kurtishi
47
Ibën Haxher El Askalani
Njëri nga dijetarët më eminentë në lëmitë hihun e Buhariut në Mekke para mësuesit
e hadithit dhe historisë, autori i afro njëqind Afifuddin Abdullah En Neshavuri. Këtë vepër
veprave shumica e të cilave është në lëminë e lexon edhe para Salah Ebu Ali Ez Ziftavi
e hadithit. Nuk ka asnjë segment të shken- dhe Abdur Rahman ibën Abdul Vehhab ibën
cave të hadithit për të cilën nuk ka shkruaj- Rezin.
tur libër që është referencë e paevitueshme Nga mësuesit e tij do t’i përmendim edhe:
për hulumtuesit. Komentimi i tij që ia bëri Ebul Hamid El Mekki, ‘Izz ibën Xhema’a,
Sahihul Buhari në librin e tij Fet’hul Bari shejhul Islam Siraxhuddin El Belkini, Muham-
është libër bazë e shumë studimeve. med ibën Ali El Kattan, El Hejthemi, Et Tehu-
Quhet Ebul Fadl Shihabuddin Ahmed ibën hi dhe Ebul Fadl El Iraki ndikimi i të cilit e
Ali ibën Muhammed ibën Muhammed ibën Ali determinoi për t’u specializuar në lëminë e
ibën Mahmud El Kinani El Askalani El Misri hadithit.
Esh Shafi’ij. Rrjedh prej fisit Benu Kinane që Para Mexhduddin El Fejruzabadi mësoi
jetoi në qytetin El Askelan në Palestinë. gjuhën dhe letërsinë arabe.
Ky gjeni u lind në Egjipt në vitin 773 Sipas Es Sehaviut askush si Ibën Haxher
H/1372 G. Që si fëmijë mbeti pa përkujdes- nuk është takuar me aq shumë dijetarë eks-
jen e babës i cili ndërroi jetë kur ai kishte pertë të lëmive të ndryshme. Mësuesit e tij i
katër vjet. Përkujdesjen për të e morri përsi- ka përmendur në “El Mexhme’ul Muesses bil
për një nga tregtarët më të njohur në atë mu’xhem El Mufehres”.
kohë Zekijjuddin El Harubi. Sipas gjitha referencat Ibën Haxheri ishte
Kërkimin e dijës e fillon prej moshës pesë- dijetari më respektabil tek i cili mësuan shu-
vjeçare duke e mësuar Kur’anin para mësu- më nxënës të dijës. Si nxënës më të dalluar
esit Sadruddin Es Sifti. Në moshën nëntëvje- do t’i përmendim: Shemsuddin Es Sehavi,
çare bëhet hafidh i Kur’anit. Gjatë Ramazanit Zekerijja El Ensari, Xhemaluddin El Kalka-
të vitit 805 H ai ua fal si imam namazin e te- shendi, Ahmed ibën Ebu Bekr El Busiri, Bur-
ravisë muslimanëve në Mesxhidul Haram në hanuddin El Beka’i etj.
Mekke. Punonte palodhshëm në shërbim te fesë.
Si fëmijë i ka mësuar përmendësh librat Plotë njëzet e një vjet ishte në postin e kadi-
“Umdetul Ahkam” të El Hafidh El Makdisiut, së. Punonte edhe si ligjërues në disa shkollë.
“El Elfijje” të el Hafidh El Irakiut, “El Havi Es Ka qenë hatib fillimisht në xhaminë e Az'harit
Sagir, “El Muhtesar’ etj. që më vonë të transferohet në xhaminë e
Përpos në Egjipt ku është rritur, ai vizitoi Amër ibën El As-it, radijall-llahu anhu. Gjatë
edhe vende tjerë në kërkim të diturisë si: punës si përgjegjës i bibliotekës El Mahmudij-
Hixhazi, Jemeni, Palestina etj. je përpiloi katalogun e dorëshkrimeve në të.
Pasi që e mësoi Kur’anin dhe Texhvidin, Kujdes të veçantë i kushtoi edhe shkrimit.
vazhdoi mësimin e hadithit duke e lexuar Sa- Ganim ibën Abbas El Ganim redaktori i
48
botimit të librit Lisanul Mizan përmend listën - Tegliku Ta'lik
prej 191 titujve që i ka shkruar Ibën Haxheri. - It'haful Mehere bil Fevaid El Mubtekere
Vepra më e rëndësishme që e shkroi min Etrafil Ashere
është "Fet'hul Bari", vepër kapitale në të dhe shumë tjerë…
cilën komentoi hadithet që i ka përmbledhur
Imam Buhariu në sahihun e tij. Të tjerët për Ibën Haxher-in:
Këtë vepër Sheukaniu e krahason me fito- Kur para vdekjes e pyetën El Hafidh El
ren e muslimanëve ndaj mushrikëve gjatë Iraki-un kush do të të trashigon (në dije)
çlirimit të Mekkes. pas vdekjes? Tha: Ibën Haxheri, pastaj djali
El Mubarekfuri thotë se kjo vepër është im Ebu Zur'a pastaj El Hejthemi-u.
fjalor dhe enciklopedi e Sunnetit. Ibën El Imad-i kështu e përshkruante:
Në këtë vepër ai punoi plotë njëzet e pesë Dijetar i madh i Islamit, autoritet i jashtëza-
vjet (817 H-842 H). Nga veprat e tij do t'i konshëm, Emirul mu'minin në hadith dhe ha-
përmendim edhe: fidhi i kohës së tij.
- Tehdhibu Tehdhib Et Tekij El Fasi-u dhe Burhan El Halebi-u
- Takribu Tehdhib thonin: Nuk kemi takuar të ngjajshëm me të.
- Lisanul Mizan Esh Sheukani: Hafidhi i madh dhe i njohur
- El Isabe fi Temjizi Sahabe i hadithit, i dalluar në njohjen e hadithit dhe
- Bulugul Meram fi ehadith el Ahkam shkencave të tij. Në mënyrë precize i njihte
- El Metalib el Alije bi zevaid El mesanid mangësitë e fshehta të hadithit.
Eth Themanije Ibën Fejd El Mekkij: Ka shkruar libra me
- El Isabe fi temjizi Sahabe vlerë të jashtëzakonshme dhe më dobi të
- Te'xhilul Menfe'a shumëfishta. Me këto libra ua kaloi dijetarë-
- Ed Durer El Kamine fi A'jan El Mieti Eth ve bashkëkohorë.
Thamine Jeta e tij në këtë botë përfundoi në vitin
- Nuz'hetul Fiker fi istilah Ehlil Ether 852 H/1449 G në Kairo. All-llahu e mëshi-
- Ed Dibaxhe roftë me mëshirën e tij të gjërë.
49
Pyetje dhe përgjigje
Pyetje: Çka kanë për obligim të sëmurit lidhur me pastërtinë dhe namazin?
51
Albani