ANALIZA FINANSOWA NA PRZYKŁADZIE FIRMY

AGRO-HANDEL SP. Z O.O. W LATACH 2002-2005

WSTĘP..................................................................................................................................2
1. ZAKRES I CELE ANALIZY FINANSOWEJ.................................................................4
38) POJĘCIE I ZNACZENIE ANALIZY FINANSOWEJ W ZARZĄDZANIU JEDNOSTKAMI GOSPODARCZYMI .. 4
39) ISTOTA, PRZEDMIOT I ZAKRES ANALIZY EKONOMICZNEJ......................................................................................7

40) CHARAKTERYSTYKA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH WYKORZYSTYWANYCH JAKO ŹRÓDŁA INFORMACJI W ANALIZACH

FINANSOWYCH.......................................................................................................................................... 10
1.3.1.BILANS............................................................................................................................................14
41) RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT..................................................................................................................19
42) RACHUNEK PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH............................................................................23
43) METODY ANALIZY FINANSOWEJ...................................................................................................................27
44) RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ...................................................................................................................36

2. CHARAKTERYSTYKA ZAKŁADÓW MIĘSNYCH AGRO-HANDEL SP. Z O.O. 41

45) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ JAKO FORMA ORGANIZACYJNO-PRAWNA PODMIOTÓW PROWADZĄCYCH
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ W POLSCE........................................................................................................41

46) RYS HISTORYCZNY, PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI ORAZ CELE SPÓŁKI.....................................................................52

47) ZARZĄDZANIE i PERSONEL FIRMY................................................................................................................56

48) CHARAKTERYSTYKA RYNKU, NA JAKIM DZIAŁA SPÓŁKA..................................................................................59
2.5 POZYCJA BADANEJ SPÓŁKI NA RYNKU............................................................................................................61

3. ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH............................................................64

49) ANALIZA SYTUACJI MAJĄTKOWEJ W OPARCIU O AKTYWA BILANSU......................................................................64

50) ANALIZA SYTUACJI KAPITAŁOWEJ NA PODSTAWIE PASYWÓW BILANSU................................................................70

51) WSTĘPNA OCENA KSIĘGOWEJ WIELKOŚCI WYNIKU FINANSOWEGO.......................................................................82

52) ANALIZA PIONOWA I POZIOMA RACHUNKU Z PRZEPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH..............................................87

53) WYKORZYSTANIE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ DO OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ FIRMY...........................................92
54) ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ......................................................................................................................97

55) WSKAŹNIKOWA OCENA RENTOWNOŚCI................................................................................................................104

56) OCENA SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA.......................................................................................................................108

57) ANALIZA WSPOMAGANIA FINANSOWEGO.............................................................................................................113

ZAKOŃCZENIE...............................................................................................................117
BIBLIOGRAFIA...............................................................................................................120
SPIS TABEL.....................................................................................................................123
SPIS WYKRESÓW...........................................................................................................124
SPIS SCHEMATÓW........................................................................................................125
 Wstęp

Zarządzanie przedsiębiorstwem traktowane jako ciągły proces podejmowania

decyzji, których trafność decyduje o skuteczności i pożądanym poziomie ekonomicznym
działań gospodarczych, komplikuje się, w warunkach dużej zmienności otoczenia i
wzrastającej konkurencji. Jednym z podstawowych warunków efektywnego działania
firmy, jest analiza osiąganych rezultatów gospodarowania. Kierownictwo firmy, aby
sprawnie zarządzać, musi posiadać dobre rozeznanie rzeczywistej efektywności
podejmowanych w przeszłości decyzji. Uzyskiwane wyniki mogą, bowiem bądź to
nasuwać konieczność zmiany dotychczasowych sposobów postępowania, bądź też
potwierdzać słuszność prowadzonej polityki. Analiza osiąganych wyników
gospodarowania jest także niezbędna właścicielom, którzy opierając się na jej wynikach,
mogą dokonać oceny pracy kierownictwa firmy i podjąć stosowne decyzje personalne.
Podejmowanie decyzji strategicznych, które określają podstawowe cele gospodarcze jak i
decyzji operacyjnych oraz taktycznych mających za zadanie likwidację niepożądanych
odchyleń od założonych celów oraz wczesne ich wykrywanie wymaga stałego dopływu
pełnych, szybkich i rzetelnych informacji.
Analiza finansowa jest jednym z ważniejszych narzędzi podejmowania decyzji i
oceny osiąganych przez podmiot gospodarczy efektów. Stanowi najstarszy historycznie
dział analizy ekonomicznej. Początkowo opierała się tylko na analizie bilansu oraz
rachunku wyników. Pierwsze próby oceny wskaźników finansowych przedsiębiorstwa
zostały dokonane już w drugiej połowie XIX stulecia. Porównanie bilansu zapoczątkował
w 1870 r. L. Cohstaedt twórca dziennikarskiej krytyki bilansu1. W obecnej praktyce
gospodarczej analiza finansowa obejmuje zagadnienia takie jak, istotę i wstępną analizę
sprawozdań finansowych, badanie kondycji finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności
jego płynności finansowej, stopnia zadłużenia, sprawności działania, zyskownosci oraz
oceny rynkowej wartości akcji i kapitału. Analiza finansowa pozwala na badanie
czynników kształtujących wyniki finansowe przedsiębiorstw, badanie dochodów ze

1 T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja

Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2002, s. 8.

2
sprzedaży oraz kosztów własnych, co stanowi podstawę do podejmowania decyzji
dotyczących zarówno bieżącej jak i przyszłej działalności gospodarczej.
Reasumując analiza finansowa zaspokaja podstawowe potrzeby informacyjne
kierownictwa przedsiębiorstw i wpływa w ten sposób na poziom zarządzania. Wpływ ten
odzwierciedla się w efektywności gospodarowania i w sytuacji finansowej podmiotów
gospodarczych. Dzięki tym walorom, a także ze względu na duże zapotrzebowanie w
otoczeniu przedsiębiorstwa (akcjonariusze, banki, dostawcy, odbiorcy), analiza finansowa
zaczyna zajmować wysoką pozycję wśród funkcji zarządzania i coraz częściej zaliczana
jest do funkcji podstawowych przedsiębiorstwa.
Celem niniejszej pracy jest analiza finansowa firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w
latach 2002-2005 oraz próba przedstawienia analizy finansowej jako instrumentu
służącego do poznania i oceny przebiegu procesów gospodarczych oraz wykorzystania ich
w rozwoju przedsiębiorstwa.
Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich stanowi bliższe zapoznanie
się z tematyką analizy finansowej jako instrumentu sprawnego zarządzenia
przedsiębiorstwem. Określa istotę, funkcję i zakres współczesnej analizy finansowej.
Wyjaśnia pojęcie i przedmiot analizy oraz charakteryzuje podstawowe metody i rodzaje
analizy finansowej. Ponadto prezentuje podstawowe sprawozdania finansowe, ich budowę
oraz przydatność w analizie finansowej jak również podstawy prawne ich sporządzania.
W rozdziale drugim przedstawiona została ogólna charakterystyka spółki będącej
obiektem badań. Przedstawiono genezę i rozwój przedsiębiorstwa, strukturę organizacyjną,
a także charakterystykę produkcji oraz jej rozmiary. Omówiono również sytuację w
otoczeniu konkurencyjnym i tzw. makrootoczeniu.
Właściwa analiza finansowa spółki Agro-Handel została zawarta w rozdziale
trzecim. Analizą został objęty bilans spółki sporządzony na koniec lat 2002-2005,
rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych, gdzie przyjrzano się
zmianom w strukturze majątku oraz źródłom jego finansowania. Przedstawiono również
podstawowe obszary zastosowania analizy wskaźnikowej, rodzaje wskaźników oraz
interpretację wyników pod kątem ich przydatności dla osób zarządzających firmą.
Dokonano także analizy wskaźnikowej według najczęściej stosowanego w praktyce
gospodarczej zestawu wskaźników tj. wskaźników płynności, sprawności działania,
wspomagania finansowego, rentowności.
Pracę kończą wnioski będące syntezą głównych myśli zawartych w niniejszych
rozważaniach.
1. Zakres i cele analizy finansowej

1.1. Pojęcie i znaczenie analizy finansowej w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi

Analiza jest to metoda badawcza polegająca na rozbiorze, rozłożeniu określonej

całości na składniki i badaniu poszczególnych cech, właściwości przedmiotu. Analizę
stanów i procesów ekonomicznych nazywa się analizą ekonomiczną. Jest ona
instrumentem służącym do poznania rzeczywistości gospodarczej. Analiza ekonomiczna to
również metoda badania procesów gospodarczych, polegająca na rozpatrywaniu związków
najczęściej ilościowych, zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami tych
procesów. Może być stosowana zarówno do badania zjawisk i procesów gospodarczych
zachodzących w skali gospodarki (analiza makroekonomiczna), jak również zjawisk i
procesów występujących w ramach poszczególnych jednostek gospodarczych i instytucji
(analiza mikroekonomiczna).
Zarządzanie finansami polega na optymalizacji bieżących i przyszłych procesów
gospodarczych poprzez wymuszanie podejmowania przedsięwzięć efektywnościowych.
Niezbędnym warunkiem sprawnego zarządzania finansami firmy jest nie tylko znajomość
istoty rynku, zasad jego funkcjonowania, instytucji na nich występujących, lecz także
działanie praw ekonomicznych. W tym celu dokonuje się analizy finansowej.
Proces budowy nowego systemu społeczno-gospodarczego w warunkach
gospodarki rynkowej i związane z nią oczekiwania wymagają rozwoju przedsiębiorstw.
Osiągnięcie tego nie byłoby jednak możliwe bez ciągłego udoskonalania procesów
planowania, bieżącej kontroli i sterowania. Zarządzanie przedsiębiorstwem traktowane
jako ciągły proces podejmowania decyzji, których trafność decyduje o skuteczności i
pożądanym poziomie ekonomicznym działań gospodarczych, komplikuje się, w warunkach
dużej zmienności otoczenia i wzrastającej konkurencji.
Określenie strategii przedsiębiorstwa i jej realizacja gwarantująca sukces, w
warunkach istniejącej ostrej konkurencji wywołuje zapotrzebowanie na analizę
ekonomiczną. Rozwojowi wymienionej analizy sprzyja przede wszystkim zmiana istoty i
charakteru przedsiębiorstwa, które w warunkach gospodarki rynkowej odzyskało pełną
samodzielność i stało się pełnoprawnym podmiotem stosunków gospodarczych.
W związku z tym, że zaczęło prowadzić działalność na własny rachunek jest bardziej
zainteresowane rezultatem swych działań .
Analiza osiągniętych wyników gospodarowania jest niezbędna do prawidłowego
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Analiza ekonomiczna umożliwia stawianie diagnoz, ułatwia podejmowanie decyzji,
a także sprzyja racjonalizacji procesów gospodarczych, zarówno w skali
makroekonomicznej, jak i mikroekonomicznej Warunkiem efektywnego działania firmy
jest analiza osiąganych rezultatów gospodarowania. Kierownictwo firmy, aby sprawnie
zarządzać, musi posiadać dobre rozeznanie rzeczywistej efektywności podejmowanych w
przeszłości decyzji. Uzyskiwane wyniki mogą, bowiem bądź to narzucać konieczność
dotychczasowych sposobów postępowania, bądź też potwierdzić słuszność prowadzonej
polityki.
Cechą charakterystyczną analizy ekonomicznej w gospodarce rynkowej jest
bezpośrednie wykorzystanie jej w procesie zarządzania (planowanie, organizowanie,
motywowanie i kontrola). Analiza ekonomiczna to spójnik między funkcjami planowania i
kontroli. Istota kontroli gospodarczej polega na porównaniu dwóch stanów tych samych
zjawisk gospodarczych - stanu faktycznego ze stanem pożądanym - w celu ustalenia
odchyleń oraz wyjaśnienia przyczyn i skutków występujących różnic.
Wyniki analizy ekonomicznej stanowią podstawę do weryfikacji słuszności decyzji
podjętych w przeszłości oraz ustalenia punktu wyjścia zamierzeń bieżących i przyszłych.
W bieżącej działalności przedsiębiorstwa dostarcza informacji o zakłóceniach w tej
działalności w stosunku do standardów, norm, planów. W fazie oceny okresów przeszłych
jest źródłem informacji o efektywności gospodarowania oraz pozycji przedsiębiorstwa w
branży i na rynku. Pozwala dobrze przygotować strategię rozwoju przedsiębiorstwa, w
oparciu, o którą będzie realizowana przyszła działalność firmy.
Ocena zaprezentowana na podstawie danych liczbowych zawartych w
sprawozdaniach finansowych, dostarcza ogólnych informacji o sytuacji majątkowej i
finansowej przedsiębiorstwa. Celem pogłębienia tego przeprowadza się dalsze,
szczegółowe analizy.
Jedną z form badania bilansu oraz rachunku wyników jest właśnie analiza
wskaźnikowa. Analiza wskaźnikowa polega na wyrażaniu różnych sfer działalności firmy

2 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, PWE., Warszawa 2005, s. 9-11.

za pomocą wskaźników. Na podstawie zmian w wielkości wskaźników ocenia się
wybrane, węższe lub szersze, dziedziny tej działalności .
Analiza wskaźnikowa w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych obejmuje
obliczanie wskaźników finansowych, konstruowanych w oparciu o dane z bilansu oraz
rachunku wyników i porównanie ich wielkości w czasie, z wielkością wzorcową lub
między różnymi jednostkami gospodarczymi. W przypadku oceniania działalności
przedsiębiorstwa za okres, dla którego nie sporządza się sprawozdania finansowego, np.:
za okres jednego miesiąca, podstawę ustalenia wskaźników finansowych stanowić mogą
zamknięcia kont syntetycznych, dokonywane, co miesiąc, zgodnie z wymogami
sprawozdawczości statycznej i koniecznością składania miesięcznych deklaracji
podatkowych. Częstsze obliczanie wskaźników jest możliwe w przypadku prowadzenia
skomputeryzowanej księgowości.
W gospodarce rynkowej szczególnego znaczenia nabierają porównania
wskaźników w przestrzeni, a więc pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami.
Porównania w przestrzeni pozwalają ocenić pozycje firmy na rynku: czy jest ona najlepsza,
najgorsza czy też przeciętna. Takie porównania są niezbędne w sytuacji podejmowania
decyzji o przyszłości przedsiębiorstwa: firma o najgorszej kondycji finansowej ma
najmniejszą szansę przetrwania na rynku, ma ona, bowiem trudności w uzyskiwaniu
kapitałów dla dalszego funkcjonowania. Porównania w przestrzeni są istotne dla
pożyczkodawców i kredytodawców, potencjalnych inwestorów i odbiorców, pracowników
i całego społeczeństwa.
Porównania w przestrzeni wymagają publikowania danych o maksymalnej,
minimalnej i przeciętnej wielkości wskaźników finansowych w danej branży. Niestety, w
Polsce od szeregu lat dane takie nie są publikowane. Istnieje jedynie możliwość obliczania
niektórych wskaźników w oparciu o bilanse publikacyjne (tzn. bilanse roczne spółek
akcyjnych, których akcje są przedmiotem obrotu rynkowego oraz publikowane bilanse
spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, charakteryzujących się dużą ilością
udziałowców), a także możliwość obliczania wskaźników przeciętnych dla wybranych
branż w oparciu o rocznik statystyczny. Brak porównywalności może doprowadzić do
błędnych wniosków4.

3 L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty; Analiza ekonomiczna

przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Lanego we Wrocławiu, Wrocław
2003, s. 12.
4B. Olzacka, R. Pałczyńska-Gościniak; Jak oceniać firmę, ODDK, Gdańsk 2004, s. 59.
 Wskaźniki finansowe są wskaźnikiem informacji dla różnych grup odbiorców.
Dostawcy i banki udzielające kredytów krótkoterminowych są przede wszystkim
zainteresowane oceną płynności bieżącej firmy. Dla nich ważne są, zatem wskaźniki
określające zdolność firmy do wywiązywania się z zobowiązań krótkoterminowych.
Kredytodawcy udzielający kredytów na dłuższy okres są zainteresowani zdolnością firmy
do generowania gotówki oraz oceny ryzyka finansowego w dłuższym czasie. Właściciele
firmy, akcjonariusze są zainteresowani poziomem rentowności i ryzyka związanego z
działalnością firmy. Kierownictwo firmy jest zainteresowane wszystkimi aspektami
analizy finansowej, ponieważ odpowiada za bieżącą i perspektywiczną działalność firmy.
Uwzględniając zakres danych, zawartych w bilansie oraz w rachunku wyniku,
możliwości budowy wskaźników finansowych są bardzo duże. Z tego też względu
dokonuje się wyboru wskaźników o podobnej treści ekonomicznej i grupuje w zestawy,
wykorzystywane dla oceny poszczególnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa rodzaj i
liczba wskaźników, z jakich się korzysta w badaniach analitycznych, zmieniają się w miarę
rozwoju analizy ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę rozwoju analizy
ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę zmian w systemie zarządzania
przedsiębiorstwem. Treść wskaźników analitycznych, a przede wszystkim ich konstrukcja,
ma duży wpływ na obiektywność, dokładność i kompletność wyników prac analitycznych .

1.2. Istota, przedmiot i zakres analizy ekonomicznej

Przez wiele lat analiza ekonomiczna przekształcała się w odrębną dyscyplinę

naukową. Jest ściśle powiązana z wieloma dyscyplinami naukowymi takimi jak:
statystyka, rachunkowość, finanse, marketing, matematyka, planowanie, technologia.
Jest ona, zatem nie tylko dyscypliną naukową, ale i działaniami praktycznymi. Stale
wzrasta przydatność oraz atrakcyjność analizy ekonomicznej w procesach zarządzania
przedsiębiorstwem, bowiem łączy ona teraźniejszą działalność przedsiębiorstwa z jego
przyszłymi rezultatami.

J. Sułowska, Problemy analizy porównawczej wyników ekonomicznych przedsiębiorstw, Zeszyty naukowe

Uniwersytetu Gdańskiego Nr 20, Gdańsk 1995, s. 143.
 Celem przeprowadzenia analizy ekonomicznej jest6:
• sporządzanie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa
oraz pozwalającej na ocenę uzyskiwanych wyników,
• wykrycie i ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych
przedsięwzięć gospodarczych,
• określenie przewidywanych wyników na podstawie informacji o stanie czynników
wytwórczych, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo oraz o zmianach w jego
otoczeniu,
• podejmowanie decyzji zarządczych, służących podnoszeniu efektywności działania
przedsiębiorstwa i jego rozwoju.
Ze względu na dużą różnorodność zagadnień wchodzących w zakres badań
analitycznych przyjmuje się najczęściej podział analizy ekonomicznej, zwany również
klasycznym na dwa zasadnicze działy: analizę techniczno - ekonomiczną i analizę
finansową.
Analiza techniczno-ekonomiczna koncentruje się na ocenie rzeczowych i
osobowych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Analizie poddaje się ilość, jakość
i strukturę działalności wytwórczej, stopień nowoczesności wytwarzania, wyposażenie i
majątek trwały, procesy zaopatrzenia w surowce i materiały, magazynowanie,
gospodarowanie zatrudnieniem itp.
Natomiast analiza finansowa dotyczy całokształtu finansowych aspektów
funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dlatego też trudne jest jednoznaczne określenie
obszarów tej analizy. Do podstawowych zagadnień należących do analizy finansowej
można zaliczyć: wstępną i rozwiniętą analizę sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku
wyników, rachunku przepływów pieniężnych), analizę wskaźnikową, wynik finansowy i
czynniki go kształtujące, koszty działalności, dochody ze sprzedaży, rentowność, płynność,
kapitał obrotowy, ocenę procesów inwestycyjnych, źródeł finansowania .
Znaczenie analizy finansowej przedsiębiorstwa sprawia, że jej zakres jest
stosunkowo szeroki. Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma
charakteru jednolitego, gdyż zależy to min.: od szczegółowości danych, możliwości
pozyskania informacji, czy podmiotu oceniającego.

6Z. Leszczyński, A. Skowronek -Mielczanek; Analiza ekonomiczno - finansowa firmy, Difin, Warszawa
2000, s. 13.
7J. Więckowski, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie przemysłowym, PWE, Warszawa 2000, s. 25.
Niemniej w każdym przypadku przedmiotem badań pozostaje :
• struktura aktywów (proporcje między majątkiem trwałym i obrotowym, rotacja
środków, polityka inwestycyjna i umorzeniowa),
• finansowanie (zmiany kapitału, pochodzenie kapitału, struktura
pasywów, terminowość spłaty zobowiązań, bezpieczeństwo finansowe),
• płynność środków (zdolność płatnicza, upłynnianie majątku, pokrycie majątku
kapitałem),
• zysk (ocena wielkości absolutnych i relatywnych - analiza rentowności).
Na przedmiot analizy finansowej można spojrzeć nie tylko od strony problemowej
(przedmiotowej) istotny jest także zakres czasowy, przestrzenny i podmiotowy. Istotę oraz
zakresy analizy i ich przedmiot przedstawia Schemat 1.

Schemat 1: Istota, zakres i przedmiot analizy finansowej

I Analiza Analiza
s efektywności działalności
przedsiębiorstwa
sytuacji majątkowej i finansowej
przedsiębiorstwa
T
O
T ZAKRES PRZEDMIOTOWY: ZAKRES PODMIOTOWY:
• przychody • przedsiębiorstwo jako całość
A • koszty • samodzielne jednostki wewnętrzne
• wynik finansowy przedsiębiorstwa
• efektywność
• płynność finansowa
• majątek
• kapitał
• sytuacja finansowa

ZAKRES I PRZEDMIOT

ZAKRES PRZESTRZENNY: ZAKRES CZASOWY:

• rozwiązania systemowe • działalność przeszła
• uwarunkowania rynkowe • działalność bieżąca
• pozycja przedsiębiorstwa na rvnku • działalność przyszła

Źródło: Opracowano na podstawie: W. Gabrusewicz opt. cit, s. 19, 23.

' T. Waśniewski, W. Skoczylas op. cit, s. 10-11.

 W działalności gospodarczej każdego przedsiębiorstwa powinna być stosowana
zasada racjonalnego gospodarowania. Istotą tej zasady jest zapewnienie takiego
gospodarowania, aby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień
realizacji celu, albo przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu
środków. Przypatrując się przedmiotowi analizy finansowej w przedsiębiorstwie jako
złożonej całości, wyróżnić możemy dwa podstawowe jego elementy takie jak: wyniki
finansowe oraz stan finansowy.
Wyniki finansowe są ujęciem dynamicznym i ustalane są za pewien okres jako
suma wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartału lub roku. Wyniki finansowe to
zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Wpływają na nie czynniki takie jak:
przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie podatków, dotacje,
dywidendy, itp. Efekty finansowe są określane przez wskaźniki rentowności jako relacje
wyniku finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub
kapitałowych. Osiągnięty wynik finansowy prowadzi do dodatnich lub ujemnych zmian
stanu finansowego przedsiębiorstwa. Jest to ścisła zależność statystycznego i
dynamicznego ujęcia przedmiotu analizy.
Natomiast stan finansowy jest ujęciem statycznym przedmiotu analizy. Ustala się
go na określony moment. Składa się on z trzech elementów. Pierwszy z nich to stan
wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego i obrotowego, kolejny to
środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych
składników z kapitałów własnych lub obcych. Wiąże się to z kształtowaniem pozycji
finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym
lokowaniem środków pieniężnych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek
finansowych.9.

1.3. Charakterystyka sprawozdań finansowych wykorzystywanych jako źródła

informacji w analizach finansowych

Podstawą podejmowania analizy ekonomicznej powinny być odpowiednie

materiały źródłowe o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym. Właściwy dobór tych
materiałów (w tym głównie sprawozdawczości finansowej), a także ich weryfikacja, to
podstawowe czynniki określające jakość analizy. Weryfikacja sprawozdawczości

9 L. Bednarski, Analiza Finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2001, s. 9-11.

10
przedsiębiorstwa w systemie gospodarki rynkowej należy do tych prac specjalistów
rachunkowości i finansów, którymi są w Polsce biegli rewidenci.
Jakość przeprowadzonej analizy, a zatem i jej użyteczności w zarządzaniu
przedsiębiorstwem, zależy w dużej mierze od charakteru i rodzaju wykorzystywanych
informacji źródłowych. Dobór i weryfikacja podstaw źródłowych analizy wpływa w
istotnym stopniu na rzetelność i obiektywność dokonanych ocen. Materiały niestarannie
przygotowane, niekompletne, niewłaściwie zweryfikowane, mogą prowadzić do podjęcia
błędnych decyzji i tym samym uniemożliwić skuteczne działanie. W ramach prac
analitycznych związanych z oceną działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, obok
właściwej analizy porównawczej i przyczynowej, na wyróżnienie zasługuje10:
• zebranie i weryfikacja materiałów źródłowych,
• opracowanie i prezentacja wyników przeprowadzonej analizy.
Podstawowym zadaniem prac przygotowawczych do analizy ekonomicznej jest
dobór i weryfikacja materiałów źródłowych. Decyduje to w dużej mierze o jakości
prowadzonej analizy. Materiały niekompletne lub niestarannie zweryfikowane stać się
mogą przyczyną błędnych ustaleń i stąd uniemożliwiać wyciągnięcie poprawnych
wniosków oraz podjęcie skutecznego działania. Materiały źródłowe wykorzystywane
zarówno na potrzeby analizy finansowej, jak i całej analizy ekonomicznej w
przedsiębiorstwie można ogólnie podzielić na dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią
materiały wewnętrzne - zawierające dane o przedsiębiorstwie, drugą natomiast materiały
zewnętrzne, informujące o otoczeniu przedsiębiorstwa11. Klasyfikację podstawowych
źródeł informacji przedstawia Schemat 2.
Dane o przedsiębiorstwie mogą mieć charakter ewidencyjny i poza ewidencyjny.
Materiały ewidencyjne mają znaczenie podstawowe i wynikają z prowadzonej w danym
przedsiębiorstwie ewidencji. Źródłem informacji liczbowych są: księgowość, kalkulacja
ewidencyjna, sprawozdawczość finansowa i rzeczowa, poprzednie analizy ekonomiczne,
plany, dokumentacja konstrukcyjno-technologiczna oraz inna dokumentacja obrazująca
działalność przedsiębiorstwa. Informacje do sporządzania analizy powinny dotyczyć kilku
okresów, ponieważ wtedy będzie zachowany warunek porównawczy badanych zjawisk
oraz będzie istniała możliwość określenia tendencji rozwoju poszczególnych zjawisk .

10 L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty op. cit, s. 26.

11L. Bednarski op. cit, s. 32.
12 M. Sierpińska, T. Jachna; Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych, PWN, Warszawa
2004,
s. 19.

11
 Schemat 2: Klasyfikacja podstawowych informacji wykorzystywanych analizie
ekonomiczno-finansowej

ZRODŁA INFORMACJI

INFORMACJE Z PRZEDSIĘBORSTW INFORMACJE ZEWNĘTRZNE

POZOSTAŁA PODSTAWOWA
POZOSTAŁE PIERWOTNE
SPRAWOZDAWCZOŚĆ SPRAWOZDAWCZOŚĆ
ŹRÓDŁA
FINANSOIWA

BILANS RACHUNEK RACHUNEK KWARTALEN

PRZEPŁYWÓW SPRAWOZDANIA
WYNIKÓW
PIENIĘŻNYCH FINANSOWE

i
GUS PRASA
i i
RYNEK
i
INTERNET
FACHOWA

Źródło: Z. Leszczyński A. Skowronek-Mielczarek, op. cit, s. 34.

Podstawowym materiałem źródłowym analizy ekonomicznej jest sprawozdawczość

przedsiębiorstwa, którą z uwagi na treść danych można podzielić na sprawozdawczość
rzeczową i finansową. Sprawozdawczość finansowa uwzględniająca dane liczbowe
wyrażone w jednostkach pieniężnych, sporządzana w oparciu o ewidencję księgową,
wykorzystywana jest przede wszystkim jako podstawa źródłowa analizy finansowej.
Sprawozdawczość rzeczowa natomiast służy potrzebom analizy techniczno -ekonomicznej.
Należy jednak zaznaczyć, że często dla dokonania wszechstronnej oceny jakiegoś
zagadnienia niezbędne jest wykorzystanie z danych zarówno sprawozdawczości
finansowej jak i rzeczowej13.
Sporządzanie sprawozdawczości finansowej przez podmioty prowadzące
działalność gospodarczą jest obligatoryjne.. Aby sprawozdanie finansowe mogło pełnić
swoją funkcję informacyjną, jednostka musi stosować określone przez ustawę zasady
rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz
wynik finansowy. Dla zachowania przejrzystości, rzetelności, wiarygodności i
porównywalności informacji, sprawozdawczość podlega regulacji prawnej. Podstawę tej

' M. Bluszcz, Sprawozdanie finansowe i jego analiza, Wydawnictwo Primath, Warszawa 2001, s. 43.

12
regulacji, stanowi kodeks handlowy, prawo podatkowe, ustawa o rachunkowości oraz
przepisy i ustalenia określane przez Ministerstwo Finansów czy Główny Urząd
Statystyczny14.
Podstawowe zasady, według których należy sporządzać sprawozdania finansowe, to1 :
• zrozumiałość (przejrzystość) - sposób prezentacji powinien umożliwiać łatwość ich
rozumienia przez użytkowników, gwarantować czytelność informacji,
• istotność - decyduje o niej zarówno kwota, jak i charakter informacji; dane są
istotne, gdy ich pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na decyzje
gospodarcze, podejmowane przez użytkowników sprawozdania finansowego,
• wiarygodność - wpływa na nią brak istotnych błędów, rzetelne i wierne
odzwierciedlenie wszelkich zdarzeń, przewaga treści ekonomicznej nad formą,
bezstronność, kompletność i stosowanie zasady ostrożnej wyceny,
• sprawdzalność - wszystkie informacje muszą być powiązane w sposób
umożliwiający ich sprawdzenie z dokumentami źródłowymi,
• ciągłość i porównywalność - w kolejnych latach powinny być stosowane te same
metody wyceny i prezentacji; w przypadku zmian konieczne jest sporządzenie
informacji umożliwiającej porównanie poszczególnych okresów.

Niezależnie od formy organizacyjnej, prawnej i własnościowej prowadzące księgi

rachunkowe na zasadach ustalonych w ustawie zobowiązane są do sporządzania
sprawozdawczości obejmującej bilans, rachunek wyników oraz informację dodatkową
według wzorów stanowiących załącznik do ustawy.

Tak, więc trzy wzajemnie ze sobą powiązane źródła przedstawia nam zarówno
dane o finansach przedsiębiorstwa jak i ocenę finansowej kondycji jednostek działających
w sferze biznesu.
Ocena przedsiębiorstwa przez pryzmat finansów możliwa jest jedynie w oparciu o
łączne wykorzystanie wszystkich trzech sprawozdań. Poszczególne części sprawozdania
finansowego są ze sobą wzajemnie powiązane, przedstawiają, bowiem - choć w różnym
aspekcie - to samo przedsiębiorstwo, obejmują skutki tych samych zdarzeń gospodarczych.
Każde z tych sprawozdań spełnia określoną rolę. Bilans stanowi swoisty raport o kondycji
finansowej przedsiębiorstwa, charakteryzując jednocześnie na określony moment czasowy
jego strukturę majątkową oraz źródła finansowania majątku. Wartość

Z. Leszczyński, A. Skowronek-Mielczarek opt. cit, s. 20. Ustawa z dnia 29.09.1994 r. - o

rachunkowości, Dz.U z 2002 nr 76, poz. 694 z późn. zm.

13
poznawcza bilansu polega jednak i na tym, że porównując stany początkowe i końcowe
możemy stwierdzić określone tendencje zmian. Rachunek wyników jest z kolei raportem o
dokonaniach przedsiębiorstwa w ciągu okresu sprawozdawczego i wszystkie wielkości są
w tym sprawozdaniu strumieniami finansowymi sprowadzonymi do konkretnego
przedziału czasowego. Zestawienie przepływu środków pieniężnych, jakkolwiek bardzo
pożyteczne pod pewnymi względami, to jednak nie zawiera informacji niezbędnych do
określenia kondycji finansowej i stwierdzenia, czy przedsiębiorstwo jest rentowne.
Przepływy pieniężne nie uwzględniają wszystkich przychodów i wszystkich wydatków
odnoszących się do danego okresu. Aby obliczyć zysk konieczna jest pełniejsza informacja
księgowa, związana z zasadą przypisania przychodów i wydatków temu okresowi, w
którym zostały one uzyskane lub poniesione. Taki sposób księgowania jest niezbędny w
celu otrzymania kompleksowego obrazu przedsiębiorstwa, a zwłaszcza jego aktywów
innych niż środki pieniężne, zobowiązań i innych źródeł kapitału16.
Duże znaczenie informacyjne mają noty uzupełniające, dotyczące kształtowania się
ważniejszych pozycji bilansu i rachunków wyników. Wyjaśniają one bliżej treść bilansu i
rachunku wyników zarówno za pomocą liczb jak i opisowo.
Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych są, zatem niezbędne. Pamiętać
należy o tym, że sprawozdania finansowe stanowią dokumenty wiarygodne i sporządzane
zgodnie z zasadami określonymi przez prawo i jako takie podlegają weryfikacji przez
biegłych rewidentów, umiejętność ich czytania jest najlepszym sposobem zaznajomienia
się ze strukturą i kondycj ą finansową przedsiębiorstwa .

1.3.1. Bilans

Głównym sprawozdaniem, a zarazem najważniejszym źródłem informacji do

analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest bilans. Obejmuje wartościowe zestawienie
aktywów i pasywów badanej jednostki gospodarczej na określony dzień, zwany
momentem bilansowym. Od czasów uznania bilansu za podstawowe sprawozdanie
finansowe przedsiębiorstwa, stanowi on nieprzerwanie przedmiot badań naukowych
dotyczących prawidłowości, odzwierciedlania majątku, układu poszczególnych pozycji,

16M. Sierpińska, D. Wędzki; Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 2000,
s. 115-124.
17A. Bury, I. Czechowska, H. Mikulski, Z. Konieczny, R. Pastusiak, B. Pomykalska, M. Wypych; Finanse
przedsiębiorstw z elementami zarządzania i analizy, Absolwent, Łódź 2000, s. 114 - 123.

14
problematyki ustalania zasad wyceny aktywów i pasywów, wyrażania realnej wielkości
wyniku finansowego itp .
Bilans przedstawia wszystkie składniki majątkowe firmy po jednej stronie oraz
źródła ich finansowania po drugiej. Suma wszystkich będących w dyspozycji
przedsiębiorstwa składników majątkowych, czyli aktywów, jest równa sumie źródeł ich
finansowania. Strony aktywów i pasywów są uporządkowane w następujący sposób:
aktywa - uszeregowane według stopnia płynności, tj. od najmniej do najbardziej płynnych,
natomiast pasywa - według terminu wymagalności tj. od kapitałów własnych do
zobowiązań krótkoterminowych19. Jest to syntetyczne zestawienie obrazujące sytuację
finansową firmy w danym momencie czasu, czyli w dniu, na który został sporządzony.
Dane z bilansów sporządzanych dla kilku kolejnych okresów (lat) mogą stać się
przedmiotem interesującej analizy także w ujęciu dynamicznym. Wielkości prezentowane
w bilansie są danymi zagregowanymi, odzwierciedlającymi rezultaty podjętych w firmie
decyzji inwestycyjnych, operacyjnych czy finansowych, oraz zdarzeń gospodarczych, jakie
wystąpiły w okresie sprawozdawczym. Wszystkie pozycje bilansu podlegają zatwierdzeniu
i uzgodnieniu ze stanem faktycznym w drodze inwentaryzacji, co stwarza podstawę do
uznania bilansu za rzetelny, prawidłowy i wiarygodny dokument. Jedną z wielu
charakterystycznych cech bilansu można uznać fakt, iż przedstawiany w nim stan na
koniec okresu obrachunkowego (na ogół jest to koniec roku) jest zarazem stanem otwarcia
w następnym okresie obrachunkowym. Kolejną cechą charakterystyczną bilansu, a
zarazem pierwszym weryfikatorem prawidłowości sporządzania jest globalna równowaga
aktywów i pasywów - majątku i kapitałów. Podstawowe pozycje majątku i źródeł ich
finansowania w przedsiębiorstwie przedstawia Tabela 1.
Do aktywów trwałych zalicza się wartości niematerialne i prawne (bez kosztów
organizacji poniesionych przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu spółki), rzeczowe
aktywa trwałe, należności i inwestycje długoterminowe czy długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe.

18 T. Waśniewski W. Skoczylas opt. cit, s. 86.

19 A. Rutkowski, Zarządzanie finansami, PWE., Warszawa 2002, s. 30.

15
 Tabela 1: Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady
ubezpieczeniowe

AKTYWA
A. AKTYWA TRWAŁE
1. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia
mię dzyokreso we
B. AKTYWA OBROTOWE
1. Zapasy
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia
mię dzyokreso we
PASYWA
A.KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
1. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (-)
III. Udziały (akcje) własne (-)
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (-)
B. ZOBOWIĄZANIA 1 REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
1. Rezerwa na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia międzyokresowe

Źródło: S. Koc, T. Fołta, J. Godlewska; Bilans 2004, Grapa Wydawnicza INDOR Sp. z o.o., Warszawa 2005,
s. 32.

Aktywa obrotowe obejmują :

• aktywa rzeczowe - zapasy materiałów, towarów, produktów gotowych i nie
zakończonych, przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia
bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej
jednostki,
• należności krótkoterminowe - oznaczają kwoty pieniężne należne danemu
podmiotowi gospodarczemu od innych podmiotów lub osób fizycznych, z
terminem zapłaty nie przekraczającym jednego roku z różnych tytułów (np. dostaw
i usług, podatków, składek ubezpieczeń społecznych, zaciągniętych pożyczek) oraz
należności dochodzono przez przedsiębiorstwo w sądzie (roszczenia sporne),
• aktywa finansowe - m.in. udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone
pożyczki i inne inwestycje krótkoterminowe, aktywa pieniężne (środki pieniężne
oraz odsetki naliczone od aktywów finansowych),
• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów -rozliczenia wcześniej
poniesionych wydatków w miesiącach następnych zgodnie z zasadą

'Ibidem, s. 31-32.

16
 współmierności ponoszonych kosztów i uzyskiwanych przychodów np.
prenumerata czasopism, dzierżawa mieszkania z góry. Wszystkie składniki majątku muszą
mieć odpowiednie źródła finansowania. Określają one, kto i na jakich warunkach
wyposażył przedsiębiorstwo w środki gospodarcze. Źródła finansowania majątku -
dzieli się na kapitał własny oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania.
Kapitał własny składa się z kapitału zakładowego, kapitał zapasowego, kapitał z
aktualizacji wyceny. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał zakładowy
stanowi równowartość wniesionych przez wspólników zgodnie z umową spółki wkładów
pieniężnych i aportów. Ma on charakter stabilny, ponieważ udziały nie mogą być zwracane
wspólnikowi podczas trwania umowy spółki. Zmniejszenia kapitału udziałowego mogą
mieć miejsce tylko w zakresie przewidzianym w kodeksie handlowym i wymagają uchwał
zgromadzenia wspólników lub możliwość taka musi być przewidziana w umowie spółki.
Zmniejszenie kapitału zakładowego może nastąpić na skutek pokrycia z kapitału
udziałowego straty netto przewyższającej kapitał zapasowy i rezerwowy lub zwrotu dopłat
do udziału, bądź przekształcenia kapitału udziałowego w kapitał akcyjny albo obniżenie
udziału w drodze zmiany umowy spółki. Na kapitał zapasowy wpływają również zyski
zatrzymane w przedsiębiorstwie, (czyli niewypłacone w formie dywidend), jednak dopiero
po podjęciu przez walne zgromadzenia wspólników odpowiedniej decyzji w tej sprawie.
Statut spółki może również postanowić o tworzeniu kapitałów rezerwowych na pokrycie
szczególnych strat lub wydatków. Kapitał z aktualizacji wyceny tworzony jest na
podstawie art. 31 ust. 5 ustawy o rachunkowości z aktualizacji wyceny środków trwałych
w wielkości stanowiącej różnicę wartości netto środków trwałych, powstałą na skutek
aktualizacji wyceny. Kapitały w spółce pełnią jak widać głównie funkcje gwarancyjną,
zwłaszcza z punktu widzenia wierzycieli spółki. Wiadomo jednak, że w istocie
91

o wypłacalności spółki decyduje posiadany przez nią majątek .

Drugim - obok kapitałów własnych - najważniejszym źródłem finansowania są
99

zobowiązania. Do kategorii tej zalicza się :

• rezerwy na zobowiązania z uwzględnieniem nowej pozycji rezerwy na świadczenia
emerytalne i podobne z dalszym podziałem na długo- i krótkookresowe
• zobowiązania długoterminowe (o okresie spłaty dłuższym niż rok, czyli: kredyty,
pożyczki, wyemitowane obligacje itp.),

21 S. Koc, T. Fołta, J. Godlewska opt. cit, s. 35-36.

22 Ibidem, s. 40.

17
 • zobowiązania krótkoterminowe: kredyty kupieckie, krótkoterminowe kredyty
bankowe, krótkoterminowe papiery dłużne wyemitowane przez spółkę,
zobowiązania z tytułu wynagrodzeń, wobec ZUS itp.,
• rozliczenia międzyokresowe bierne przychodów i kosztów, które obejmują ujemną
wartość firmy
Ciekawą kategorię pasywów stanowią rezerwy na zobowiązania. Można
powiedzieć, że są to potencjalne zobowiązania spółki, których wielkości nie można jednak
dokładnie określić, a czasem nie można nawet powiedzieć czy kiedykolwiek powstaną.
Mogą one wynikać z przewidywanych przez spółkę strat, które mogą powstać w
przyszłości z tytułu prowadzonych przedsięwzięć (np.: udzielonych poręczeń, postępowań
sądowych itp.) lub niespłacenia przez kontrahenta należności. Tworzenie rezerw polega na
podwyższeniu pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych, co zmniejsza
wypracowany zysk. Ponieważ jednak strata jeszcze nie powstała, a więc nie nastąpił
jeszcze rzeczywisty ubytek w majątku spółki, kwotę rezerwy ujmuje się w pasywach
bilansu. Tak, więc z jednej strony mamy zmniejszenie pasywów (spadek zysku netto) a z
drugiej - zwiększenie poprzez umieszczenie kwoty rezerwy w pasywach. Operacja taka nie
zmienia łącznej wartości aktywów ani pasywów.
Bilans jest dokumentem zawierającym zestawienie wartości poszczególnych grup
majątku firmy oraz źródeł jego finansowania. Jest to rodzaj fotografii firmy na dany dzień:
nie obrazuje zmian zachodzących systematycznie w ciągu roku, pozwala jedynie na
porównanie stanów na początek i koniec badanego okresu. Bilans wykazuje także
osiągnięty przez przedsiębiorstwo w danym okresie wynik finansowy (zysk lub stratę), jest
to jednak informacja syntetyczna. Ujmuje skutki procesów gospodarczych i
towarzyszących im strumieni pieniężnych widoczne w zmienionych wartościach aktywów
i pasywów. Szczegółowe elementy - przychody i rodzaje kosztów - składające się na
wynik zawiera rachunek zysków i strat. Rachunek przepływów pieniężnych ukazuje
natomiast, z jakiego źródła pochodzą środki finansowe jednostki lub, jaki segment
działalności środki te pochłania: działalność operacyjna, inwestycyjna czy finansowa .

23 W. Bień, Czytanie bilansu przedsiębiorstwa, Finans-Service, Warszawa 2002, s. 39.

18
1.3.2. Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat nazywany także rachunkiem wyników (ang. profit and loss
account) to kolejne z podstawowych i obligatoryjnych sprawozdań finansowych,
sporządzane przez każde przedsiębiorstwo, przedstawiające jego sposób wypracowania
wyniku finansowego.
Rachunek wyników ukazuje zdolność firmy do generowania zysków i
samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na
zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w firmie ze sprzedaży wyrobów i usług
bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów
uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztów tej działalności. Struktura
klasycznego rachunku wyników jest przejrzysta: po jednej stronie mamy przychody,
powiększające wynik finansowy, po drugiej natomiast rozchody (koszty), wpływające
ujemnie na generowane zyski. Rozpatrując rachunek wyników w powyższym ujęciu, które
obowiązująca u nas ustawa o rachunkowości określa jako wariant kalkulacyjny
-spostrzegamy, że zysk (lub strata) jest niczym innym, jak saldem - różnicą pomiędzy
przychodami a rozchodami (kosztami). Jeśli te pierwsze przewyższają koszty, saldo
94-

określa się mianem zysku, w odwrotnej sytuacji mamy do czynienia ze stratą .

Wprowadzony w Polsce wzór rachunku wyników jest dostosowany do potrzeb
9S

sprawozdawczości wszystkich podmiotów gospodarczych . Jednak w zależności od formy

organizacyjno - prawnej, będzie on różnił się niektórymi elementami podziału wyniku
finansowego. W przedsiębiorstwach, w których wynikiem finansowym jest strata w
rachunku wyników nie występują elementy podziału wyników, lecz przedsiębiorstwo
będzie musiało w sprawozdawczości finansowej zaprezentować źródło pokrycia straty.
Polskie przepisy dopuszczają dwa warianty tego sprawozdania różniące się
sposobem ujęcia kosztów uzyskania przychodów ( rozumianych jako koszty wytworzenia
sprzedanej ilości produktów, towarów czy usług). Przedsiębiorstwa mogą sporządzać
rachunek wyników dwóch wariantach: I - rachunek porównawczy lub II - rachunek
kalkulacyjny. Zależy to od rodzaju prowadzonej ewidencji kosztów. Układ obu wariantów
przedstawia Tabel nr 2.

24 T. Waśniewski, W. Skoczylas opt. cit, s. 93-94.

25 M. Sierpińska, T. Jachna opt. cit., s. 42.

19
 Tabela 2: Zakres informacji w porównawczym i kalkulacyjnym rachunku wyników
dla innych jednostek niż banki i zakłady ubezpieczeń
Wariant porównawczy
A. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym
od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie + ;
zmniejszenie -)
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty
V Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk/strata z działalności operacyjnej ( C + D - E )
Wariant kalkulacyjny
A. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym
od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów;
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i
materiałów, materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata ze sprzedaży brutto (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólne zarządu
F. Zysk / strata z sprzedaży ( C - D - E ) G. Pozostałe
przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
1. Zysk/strata z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
1. Dywidendy i udziały w zyskach ll.Odsetki
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
1. Odsetki
II.Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk/strata z działalności gospodarczej (1 + J -
K) M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.l-M.ll)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto (L+M) O. Podatek
dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
(zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto ( N-O-P)

Źródło: P. Rybicki, Sprawozdania finansowe źródłem informacji o firmie, Poltext, Warszawa 2002, s. 74.

Przedstawienie rachunku wyników według wariantu I zastosowania rodzajowego

układu kosztów, a więc obliczenia ogólnych kosztów jako sumy takich pozycji jak:
amortyzacja majątku, zużycie surowców, materiałów, energii, koszty usług obcych, koszty
osobowe i pozostałe koszty.

20
 W wariancie I koszty te ujęte są według układu kalkulacyjnego, który m.in.
pozwala na związanie poniesionych kosztów z celami (przyczynami) oraz wydzielenie
kosztów poszczególnych faz produkcji czy realizowanych w przedsiębiorstwie funkcji (np.
sprzedaży, marketingu), a także pozwala na uchwycenie kosztów produkcji
niezakonczonej. W rachunku kalkulacyjnym do kosztów uzyskania przychodu ze
sprzedaży zaliczamy: techniczny koszt wytworzenia, koszty sprzedaży, koszty handlowe,
(gdy firma prowadzi np. sieć sklepów fabrycznych). Ogólny koszt uzyskania przychodu
można w tej metodzie obliczyć z iloczynu sprzedanych wyrobów i jednostkowego
kalkulowanego kosztu.
Nowy rachunek wyników rozszerzono o wykazywanie odrębnie niektóre pozycje
przychodów i kosztów wynikające z transakcji dokonanych z jednostkami powiązanymi.
Dotyczy to w rachunku kalkulacyjnym: przychodów netto ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów, kosztu sprzedanych produktów, towarów i materiałów, przychodów
finansowych z tytułu dywidend i udziałów w zyskach oraz odsetek zarówno otrzymanych
jak i zapłaconych. W dostosowaniu do zmian wprowadzonych w znowelizowanej
ustawnie, niektóre pozycje wykazuje się w wartości netto. Dla większej przejrzystości
rachunku wyników wprowadzono jednak większą liczbę sald, co pozwala na szybką
orientację w jego strukturze (łatwiej określić wówczas faktyczne źródła przychodów i
kosztów), ponadto znacznie upraszcza procedury analityczne. Wyróżniamy kilka pozycji
wynikowych.
Wynik ze sprzedaży - powstaje wskutek odjęcia od właściwych przychodów
(powstałych ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, skorygowanych zmianą stanu
produktów) kosztów wytworzenia produkcji sprzedanej, do których zalicza się m. in.
wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałów (energii), ceny obcych
usług, amortyzację, wynagrodzenia dla pracowników, podatki i opłaty. Saldo to ma duże
znaczenie dla przedsiębiorstwa, gdyż wskazuje na rentowność jego podstawowej
działalności.
Wynik na działalności operacyjnej - poprzedni wynik korygowany jest o saldo,
wynikające z zestawienia pozycji "pozostałe przychody operacyjne" z "pozostałymi
kosztami operacyjnymi". W przychody wpisuje się tu m. in. przychody ze sprzedaży
składników majątku trwałego, otrzymane dotacje, uzyskane odszkodowania, rozwiązane
rezerwy, czynsze z dzierżaw, a po stronie kosztów - wartość sprzedanych składników
majątku trwałego, utworzone rezerwy, odpisane należności nieściągalne, zapłacone
odszkodowania, koszty czynszów i dzierżaw.

21
 Wynik na działalności operacyjnej korygowany jest o saldo operacji finansowych
-tak powstaje zysk lub strata z działalności gospodarczej. Przychody finansowe obejmują
m. in. otrzymane dywidendy (w tym także otrzymane od członków grupy kapitałowej
-zarówno podmiotów zależnych, jak i stowarzyszonych), otrzymane odsetki, dodatnie
różnice kursowe. Koszty finansowe natomiast obejmują m. in. odsetki do zapłaty (także na
rzecz członków grupy kapitałowej), odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku
trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych oraz ujemne różnice kursowe.
Wynik finansowy brutto i netto - wynik na działalności gospodarczej jest
korygowany o saldo, będące skutkiem zdarzeń nadzwyczajnych. Mamy tu na myśli m. in.
zdarzenia losowe, rezultaty postępowania układowego (naprawczego) lub zaniechania
pewnego rodzaju działalności. W ten sposób powstaje wynik finansowy brutto. Po
zapłaceniu podatku otrzymujemy natomiast zysk (stratę) netto26.
Ustalony w rachunku wyników - wynik finansowy pełni w przedsiębiorstwie rolę
miernika stopnia realizacji wyznaczonego celu gospodarczego. Wynik ten określa tempo
zwrotu poniesionych w procesie gospodarczym nakładów oraz potencjalne korzyści
właścicieli wniesionego do przedsiębiorstwa kapitału. Rachunek wyników dostarcza
informacji o rozmiarach działalności operacyjnej, podstawowej i jej udziale w tworzeniu
zysku przedsiębiorstwa. Jest on punktem wyjścia do szczegółowych badań analitycznych,
szczególnie rentowności i aktywności gospodarczej. Pozwala na ocenę trwałości pozycji
finansowej firmy i stanowi podstawę planowania finansowego.
Ukazuje zdolność firmy do generowania zysku i samofinansowania, nie mówi
natomiast nic na temat jej potencjału ekonomicznego, posiadanego majątku, kapitału
ulokowanego w innych firmach, o jej należnościach, posiadanych zapasach i rezerwach, a
także z drugiej strony o zobowiązaniach wobec wierzycieli. Rozpoznanie to staje się
możliwe poprzez analizę bilansu danej jednostki.
Do celów analizy dane zawarte w rachunku zysków i strat są uzupełniane o
informacje takie jak: koszty i straty nieuznane w przepisach za koszty uzyskania
przychodu, przychody niepodlegające wliczeniu do podstawy opodatkowania, inne
podstawy opodatkowania, ogółem podstawa opodatkowania oraz zmiany metod wyceny
9S

bilansowej, które spowodowały zmianę wyniku finansowego .

26 A. Rutkowski op. cit, s. 36.

27 M. Sierpińska, D. Wędzki opt. cit., s. 31.
28 T. Dudycz, Analiza finansowa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Lanego we
Wrocławiu,
Wrocław 2000, s. 56.

22
1.3.3. Rachunek przepływów środków pieniężnych

Doświadczenia gospodarki rynkowej oraz wieloletnia praktyka w zakresie analizy

finansowej wykazały, że analiza bilansu (ocena posiadanych zasobów) oraz rachunku
wyników (ocena strumieni) aczkolwiek bardzo cenna, to jednak nie zawiera wielu
informacji potrzebnych do oceny rzeczywistej pozycji finansowej jednostki gospodarczej.
Dlatego też obok dwóch już przedstawionych sprawozdań niektóre podmioty mają
obowiązek sporządzać także rachunek przepływów pieniężnych. Podmiotami tymi są
spółki akcyjne kontynuujące działalność oraz pozostałe jednostki, które w poprzedzającym
roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe osiągnęły lub
przekroczyły granicę dwóch z trzech wielkości :

• średnioroczne zatrudnienie - 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie

polskiej 2 500 000 euro,

• przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za

rok obrotowy - równowartość w walucie polskiej 5 000 000 euro

W każdym przedsiębiorstwie w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej

notuje się wypływy gotówki z przedsiębiorstwa i wpływy gotówki do przedsiębiorstwa.
Cash flow jest rozrachunkiem tych przepływów pieniężnych. Rachunek ten dostarcza
informacji o wpływach i wydatkach środków pieniężnych, jakie miały miejsce w spółce w
danym roku obrotowym, ujmując je w trzech częściach jako przepływy pieniężne z
działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Rachunek przepływów pieniężnych
jest sumą przepływów w obrębie tych dziedzin.
Działalność operacyjna w przedsiębiorstwie ma największy zakres. Odnosi się do
działalności, do której przedsiębiorstwo zostało powołane. Polega, więc na zakupie
czynników produkcji oraz sprzedaży wyrobów, usług i innych składników majątku.
Działania te wpływają na zwiększenie lub zmniejszenie zapasów, należności, zobowiązań
oraz na osiąganie zysku.
Natomiast działalność inwestycyjna obejmuje zapłatę za nabyte oraz sprzedane
składniki majątku trwałego, a więc środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, lokaty
finansowe, wraz z korzyściami, jakie przynoszą lokaty w postaci wypłaty odsetek

29 Ustawa z dnia 29.09.1994 r. - o rachunkowości, Dz.U z 2002 nr 76, poz. 694 z późn. zm.art. 68.

23
i dywidend i udzielanie długoterminowych pożyczek. Do działalności inwestycyjnej
zalicza się również zapłatę za nabycie oraz sprzedaż papierów wartościowych, zaliczanych
zarówno do finansowego majątku trwałego, jak i przeznaczonych do obrotu.
Działalność finansowa polega głównie na pozyskiwaniu przez spółkę kapitału
własnego (wkłady pieniężne, dopłaty) i jego obsłudze (dywidendy) oraz kapitału obcego,
zaangażowanego w postaci obligacji, kredytów i pożyczek pieniężnych zarówno
krótkoterminowych, jak i długoterminowych, i ich zwrocie oraz obsłudze (płacone
odsetki)30.
Wyznaczania przepływu środków pieniężnych na całym świecie dokonuje się za
pomocą jednej z dwóch metod: pośredniej lub bezpośredniej. Zgodnie z ustawą o
rachunkowości przepływy z działalności operacyjnej można wyznaczać dowolną metodą,
natomiast konstrukcja obu metod w przypadku przepływów z działalności inwestycyjnej i
finansowej niczym się nie różni.
Metoda pośrednia polega na skorygowaniu zysku operacyjnego netto o kwotę
pozycji, które nie powodują zmian w przepływach pieniężnych. Podstawową wartością,
która musi tutaj być uwzględniona jest amortyzacja. Dokonywane są również korekty in
plus lub in minus w zależności od zmian w takich pozycjach jak: zapasy, należności,
zobowiązania i inne. Metoda ta, chociaż często trudniejsza do zinterpretowania jest
chętniej wybierana przez przedsiębiorców. Spowodowane jest to pewnie tym, że dostarcza
dokładniejszej informacji o zmianach w bieżących aktywach netto i więcej danych o
korektach, co umożliwia oszacowanie przyszłych przepływów pieniężnych. Metoda
O1

bezpośrednia nie jest uboższa w informacje niż metoda pośrednia .

Metoda bezpośrednia polega na dokładnym wyszczególnieniu konkretnych
wpływów i wydatków w ramach działalności operacyjnej. Uwzględnia się tu takie pozycje
jak wpływy od odbiorców i z tytułu odsetek, czy wydatki na rzecz dostawców czy
pracowników i inne.
Metoda bezpośrednia pokazuje nie tylko końcową kwotę przepływów, ale
dostarcza cennej informacji o ich źródłach. Umożliwia to szybsze korygowanie zmian w
rachunku przepływów pieniężnych. Strukturę rachunek przepływów pieniężnych z
zastosowaniem obu wyżej opisanych metod przedstawia Schematu 3.
Przepływy pieniężne netto poszczególnych działalności: operacyjnej, inwestycyjnej
i finansowej liczy się jako różnicę między sumą wpływów i sumą wydatków. Rachunek

30 E. Śnieżek, Przewodnik po cashflow, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2002,

s. 56.
31 Ibidem, s. 61.

24
przepływów pieniężnych można przygotować metodą bezpośrednią lub pośrednią. W
ujęciu bezpośrednim są przedstawione realne wpływy i realne wydatki w każdej z tych
działalności. Przepływy netto w danym obszarze, to suma wpływów minus sumę
wydatków. W ujęciu pośrednim kwota zysku (straty) netto jest korygowana do poziomu
pieniężnego (kasowego). W obu ujęciach w różny sposób są wyceniane poszczególne
przepływy pieniężne w działalności operacyjnej. W przypadku działalności inwestycyjnej i
finansowej przepływy pieniężne są wyznaczane w taki sam sposób. Wybór metody
tworzenia rachunku przepływów pieniężnych nie wpływa na końcowe wyniki, tj.
przepływy pieniężne, operacyjne, inwestycyjne i finansowe, są w obydwu podejściach
identyczne. Wybór sposobu sporządzania rachunku przepływów pieniężnych zależy od
decyzji kierownika jednostki gospodarczej, uwarunkowanej możliwościami zgromadzenia
informacji.

Schemat 3: Struktura rachunku przepływów środków pieniężnych

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA
METODA BEZPOŚREDNIA METODA POŚREDNIA
58) WPŁYWY (WEDŁUG TYTUŁÓW) 1. WYNIK FINANSOWY NETTO 2. KOREKTY
59) WYDATKI (WEDŁUG TYTUŁÓW)
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (A)

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA
1. WPŁYW (WEDŁUG TYTUŁÓW)
2. WYDATKI (WEDŁUG TYTUŁÓW)
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ (B)

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA
1. WPŁYW (WEDŁUG TYTUŁÓW)
2. WYDATKI (WEDŁUG TYTUŁÓW)
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ (C)

RAZEM PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO (A+B+C = X)

X = ZMIANA STANU
ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH (BZ - BO) (W EDŁUG DEFINICJI
ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH STOSOWANYCH DLA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH)

Źródło: E. Śnieżek opt. cit, s. 61.

Oprócz nadwyżki finansowej, jaką przedsiębiorstwo wygospodarowało w danym

okresie korzysta ono również z innych źródeł przychodów 32.

; M. Sierpińska, T. Jachna opt. cit., s. 71.

25
 • długoterminowych w postaci nowych akcji bądź dopłat udziałów do funduszu
założycielskiego zwiększających kapitały własne oraz zaciągania kredytów i
pożyczek,
• krótkoterminowych, dotyczących zwiększenia stanu wszelkich zobowiązań oraz
zmniejszenia stanu środków obrotowych, w których zamrożone są środki
pieniężne.
Rachunek, zatem obrazuje zmiany sytuacji finansowej jednostki wywołane przez
rzeczywisty ruch pieniądza - a nie zapisy memoriałowe - a także przedstawia źródła
dopływu środków oraz sposoby ich wykorzystania. Mimo dużej zbieżności, jeśli chodzi o
istotę rachunku zysków i strat i rachunku przepływów pieniężnych, salda tych rachunków
mają inną interpretację ekonomiczną.
Zysk wyrażający nadwyżkę przychodów nad kosztami jest miernikiem sprawności
procesu wytwarzania i sprzedaży. Nie zawsze jednak pozwala na prawidłową ocenę
sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, a zwłaszcza jego zdolności płatniczej.
Wygospodarowanie nawet dużego zysku nie oznacza, że przedsiębiorstwo będzie miało
środki na regulowanie w terminie swoich zobowiązań, a także na prowadzenie właściwej
polityki rozwojowej. Zysk jest źródłem dopływu dodatkowych pieniędzy tylko wtedy, gdy
nie jest "uwięziony" w należnościach lub zapasach. Dlatego też miernikiem gospodarki
finansowej nie jest zysk, lecz wynik rachunku przepływów pieniężnych .
Rachunek przepływów pieniężnych wykorzystywany jest przede wszystkim do
oceny płynności finansowej. Analiza bilansu pozwala określić płynność w danym
momencie bilansowym, jest, więc analizą statyczną. Obliczanie cash flow jest rachunkiem
płynności w ujęciu dynamicznym. Między obydwoma ujęciami analizy płynności istnieje
ścisła zależność, gdyż dopływ środków pieniężnych, a więc najbardziej płynnych
aktywów, przyczynia się także do wzrostu statycznych kryteriów płynności.
Statyczna analiza płynności określa jedynie stan płynności w danym momencie.
Nie dostarcza natomiast informacji o przyczynach kształtowania się tego stanu. Dopiero
dynamiczny rachunek płynności na podstawie strumieni wpływów i wydatków umożliwia
prześledzenie procesów finansowania i pozwala na ustalenie przyczyn stanu płynności w
okresie objętym analizą.

33 A. Rutkowski op. cit, s. 49.

26
 Zestawienie przepływów pieniężnych służy nie tylko do oceny sytuacji płatniczej
przedsiębiorstwa w przeszłości (rachunek ex post), ale może być podstawą planowania
przyszłych wpływów i wydatków (rachunek ex antę).
Celem rachunku ex post nie jest ustalenie salda końcowego. Jest ono znane i
wynika z różnicy stanu środków pieniężnych wykazanych w bilansie na początek i koniec
okresu sprawozdawczego. Zestawienia przepływów pieniężnych dokonuje się, aby
odtworzyć wszystkie źródła przychodów i sposoby zagospodarowania tych środków. Jeżeli
przedsiębiorstwo wykorzystywało jako źródło finansowania kredyt bankowy, to koszty
obsługi długu wpłyną na wynik finansowy. Niektóre przychody mają charakter
okazjonalny np. podwyższenie kapitału akcyjnego bądź zakładowego, emisja obligacji,
sprzedaż papierów wartościowych, udziałów, gruntów lub środków trwałych.
Wykorzystanie tych źródeł finansowania w analizowanym okresie ogranicza możliwość
skorzystania z nich w okresie następnym.
W przypadku wydatków ogromną rolę odgrywa ich struktura. To, jaka część
środków finansowych została przeznaczona na rozwój przedsiębiorstwa, inwestycje
związane z realizacją postępu technicznego, zwiększenie kapitału obrotowego, a jaka na
wypłaty dla załogi i właścicieli, pozwala ocenić zdolność firmy do generowania dochodów
w przyszłości. Wiąże się to bezpośrednio z przyszłą zdolnością do wywiązywania się ze
zobowiązań wobec banków, dostawców, załogi i właścicieli.
Rachunek cash flow ex antę zestawia prognozowane wpływy pieniężne z
wydatkami, wynikającymi z zaplanowanych rozmiarów działalności i przewidywanej
polityki rozwojowej. Wydatki te powinny być grupowane według ich wagi oraz stopnia
pilności. Zestawienie prognozowanych przepływów pieniężnych ma ogromne znaczenie w
zarządzaniu przedsiębiorstwem. Pozwala ocenić czy przyszłe przychody ze sprzedaży
wyrobów i usług wystarczą na pokrycie niezbędnych wydatków, czy konieczne będzie, i w
jakim zakresie, uzupełnienie środków z innych źródeł.

1.4. Metody analizy finansowej

W ujęciu ogólnym przez metodę należy rozumieć świadomy i uporządkowany

sposób badania rzeczy i zjawisk, prowadzący do zamierzonego celu. Metody badawcze
stanowią w każdej nauce podstawę poznania obiektywnej rzeczywistości i narzędzie
rozwiązywania złożonych problemów badawczych. Obejmują one wszystkie typowe i
powtarzalne sposoby zbierania, opracowania, analizy i interpretacji danych

27
empirystycznych, służące do uzyskiwania maksymalnie lub optymalnie uzasadnionych
odpowiedzi na stawiane w nich pytania. Jednakże szczególna rola przypada metodzie w
analizie ekonomicznej, w tym także w analizie finansowej, która jako nauka ze swej istoty
ma w większym stopniu charakter metodyczny niż teoriopoznawczy. Zajmuje się, bowiem
nie definiowaniem kategorii ekonomicznych, takich jak zysk, koszt czy kapitał, lecz ich
pomiarem i oceną. Definiowaniem tych kategorii zajmują się takie dyscypliny jak
ekonomia i ekonomiki szczegółowe. Natomiast zadaniem analizy finansowej jest najpierw
przyporządkowanie ustalonym kategoriom określonych wielkości liczbowych ich ocena a
następnie ich analiza.34
Ocena działalności gospodarczej stanowiąca przedmiot analizy finansowej jest
bardzo trudna i złożona. Dlatego też skuteczna ocena zjawisk gospodarczych zwłaszcza
przyczynowa analiza finansowa wnętrza przedsiębiorstwa i jego otoczenie wymaga
różnorodnych metod badania. W obecnej praktyce stosuje się w analizie finansowej dwa
rodzaje metod: metody specyficzne dla tej dyscypliny, wypracowane w miarę rozwoju
analizy działalności gospodarczej przedsiębiorstw oraz metody przyjęte z innych dyscyplin
naukowych (np.: statystyki, matematyki) i odpowiednio adoptowane do wymagań
występujących przy analizie zjawisk gospodarczych w przedsiębiorstwie. Są to zarówno
metody jakościowe, jak i ilościowe, obejmujące różne metody deterministyczne oraz
metody stocholastyczne. Wraz z rosnącymi wymaganiami stawianymi przed analizą
finansową przy zarządzaniu przedsiębiorstwem, co szczególnie ma miejsce w ma miejsce
gospodarce rynkowej, metody te polegają na stałej rozbudowie i doskonaleniu. Przy
omawianiu istoty, pracochłonności, zalet i wad oraz możliwości i celowości wykorzystania
poszczególnych metod stosowanych obecnie w analizie finansowej przyjęto układ
zagadnień, obejmujący3 :
• podstawowe zagadnienia metod analizy finansowej,
• charakterystykę ogólnych metod i kierunków porównań stosowanych w analizie
finansowej,
• ocenę poprawności i praktycznej przydatności deterministycznych metod analizy
finansowej,
• możliwości równoległego stosowania innych, metod w przyczynowej analizie
finansowej,

34 S. Nowak, Metodologia badań Społecznych, PWN, Warszawa 1985, s. 19.

3 E. Siemińska, Metody pomiaru i oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, Towarzystwo Naukowe
Organizacji i Kierownictwa DOM ORGANIZATORA, Toruń 2002, s. 55.

28
• konieczność stosowania analizy wpływu inflacji na wynik finansowy
przedsiębiorstwa. W najbardziej ogólnym ujęciu metoda to sposób badania przedmiotu, a
więc w tym przypadku - sposób badania stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa posługuje się metodami ogólnymi i szczególnymi. Do podstawowych
metod ogólnych zalicza się metody: indukcji, dedukcji, redukcji. Natomiast do
najważniejszych metod szczegółowych należą metody analizy jakościowej i ilościowej.
Metoda indukcyjna polega na tym, że w badaniach analitycznych przechodzi się od
zjawisk szczegółowych do ogólnych, od czynników do wyników, na których poziom miały
wpływ oceniane czynniki i od przyczyn do skutków. Kierunek badań zapisać można w
takiej oto postaci:
od szczegółu ► do ogółu
od czynników ► do wyników
od przyczyn ^ do skutków
Ze względu na charakterystyczny kierunek badań metoda jest często nazywana metodą
scalenia. Metoda ta pozwala na uzyskanie dokładnej i pełnej informacji analitycznej o
działalności przedsiębiorstw. Analiza finansowa przeprowadzona za pomocą metody
indukcyjnej rozpoczyna się od badania wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa,
wykorzystania zaangażowanych w tej działalności czynników, a dopiero później ustala się
wpływ gospodarowania tymi czynnikami na wyniki finansowe firmy. Zaleta tej metody
jest dość duża obiektywność wyników, gdyż w czasie prowadzenia badań analitycznych
nie zna się ostatecznych rezultatów pracy przedsiębiorstwa, co przeciwdziała
tendencyjnemu ustosunkowaniu się do ocenianych zjawisk gospodarczych. Obejmowanie
badaniami wszystkich czynników i wieloetapowość oceny, aczkolwiek zapewnia
dokładność badań, ma jednak ujemne skutki, wyrażające się w dużej pracochłonności tej
metody.
Metodą odwrotną do metody indukcyjnej jest metoda dedukcyjna, polegającej na
podejściu od syntezy do zjawisk cząstkowych. Wychodzi, więc od zjawisk ogólnych do
szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników. Zgodnie z tym
procedura postępowania charakteryzuje się następujący sposób:
od szczegółu -Ą do ogółu
od czynników -Ą do wyników
od przyczyn "^ do skutków

29
Analiza finansowa z zastosowaniem tej metody rozpoczyna się od analizy wyników
finansowych, natomiast badanie czynników, które miały istotny wpływ na wielkość i
zmianę wyniku finansowego dokonuje się w dalszej kolejności. Jest ona metodą trudną i
wymaga ona od analityka bardzo dogłębnej wiedzy na temat przedsiębiorstwa, na temat
zjawiska, które bada, na temat metodologii tego badania. Analityk musi potrafić dokładnie
ocenić badane zjawisko, musi umieć sformułować problemy oraz musi wiedzieć, które
problemy poddać badaniu. Jako zaletę tej metody uważa się jej mniejsza w stosunku do
poprzedniej pracochłonność. Badaniu poddawane są wyłącznie te elementy, z których to
zjawisko się składa, które w największym stopniu wpływają na badane zjawisko36.
Najbardziej kompleksową metodą badawczą, z pośród metod ogólnych, jest metoda
redukcji nazywana również metodą weryfikacji. Jest ona zarazem najtrudniejsza w
zastosowaniu w praktyce. Składa się z trzech elementów postępowania badawczego :
• sformułowania tez i wniosków syntezy wstępnej,
• zweryfikowania prawdziwości tez i wniosków w postępowaniu analitycznym,
• podsumowania ustaleń dokonanych w trakcie weryfikacji i sformułowania tezy
końcowej.
Metoda wymaga, sformułowania problemu, przeprowadzenia badań analitycznych
potwierdzających lub odrzucających wstępne ustalenia oraz konieczna jest synteza
końcowa. Analityk przeprowadzający analizę metodą redukcji musi posiadać dobrą
znajomość zagadnień funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz dobrego opanowania
warsztatu badawczego. Metodę weryfikacji można stosować we wszystkich rodzajach
analizy finansowej.
Zaliczane do metod szczegółowych, metody analizy jakościowej (zwane również
metodami opisowymi), ujmują badane związki i zależności w formie opisowej, werbalnej,
bez prób nadawania im ilościowego niezależnego wyrazu. Polegają głównie na
porównawczej analizie dynamiki szeregów czasowych. Niewątpliwą zaletą omawianych
metod jest ich prostota i związana z tym duża łatwość w praktycznym ich stosowaniu.
Wadą prezentowanych metod jest natomiast to, że nie pozwalają na dokładną kwalifikację
zależności istniejących pomiędzy badaną zmienną ekonomiczną a określającymi ją
czynnikami. Ma to istotne znaczenie w zakresie dokładnego rozpoznania charakteru
analizowanych zależności, uściślenia zbioru czynników i uporządkowania ich według siły

36 Ibidem, s. 59-63.
37 E. Urbańczyk, Metody ilościowe w analizie finansowej przedsiębiorstwa, Uniwersytet Szczeciński,
Szczecin 2001, s. 81.

30
i kierunku oddziaływania na badaną zmienną ekonomiczną. Utrudnia to w konsekwencji
precyzyjne prognozowanie kształtowania się tej zmiennej w przyszłych okresach. Pomimo
tych wad metody jakościowe powinny być w dalszym ciągu stosowane w analizie, lecz
głównie we wstępnej jej fazie stwarzając niejako grunt do zastosowania ilościowych metod
analizy przyczynowo-skutkowej.
Niewątpliwie dość istotną przewagę nad metodami jakościowymi mają metody
ilościowe. Wyraża się to m. in. w tym, że wyniki uzyskane przy ich zastosowaniu mają
bardziej jednoznaczny charakter oraz nie są obciążone subiektywizmem. Natomiast wyniki
osiągnięte na podstawie zastosowania metod jakościowych zawierają w wielu przypadkach
dużą dozę subiektywizmu wynikającą z doświadczenia badacza oraz jego wiedzy i
emocjonalnego podejścia do uzyskanych rezultatów badań. W analizie finansowej
zastosowanie znajduje wiele metod ilościowych. Dokonując podziału ze względu na
stopień wnikliwości można wyróżnia się metody: porównań, determistyczne,
stochastyczne.
Metoda porównań określana też mianem metody odchyleń, polega na porównaniu
badanych zjawisk z innymi wielkościami oraz ustaleniu różnic między cechami
porównywanych zjawisk. W metodzie tej ocenia się zawsze przynajmniej dwie kategorie
liczb. Jedna wyraża stan faktyczny, a druga stanowi podstawę porównań. W rezultacie
otrzymuje się różnice dodatnie lub ujemne - zachodzące pomiędzy porównywanymi
wielkościami. W metodzie porównań ważne jest poprawne ustalenie m.in.: przedmiotu
porównań, sposobu ujęcia zagadnień objętych zakresem porównań, podstawy porównań.
Porównywalność jednorodnych zjawisk gospodarczych jest często utrudniona z tytułu
licznych zmian występujących w trakcie dłuższego okresu. Do najczęstszych powodów
zniekształceń zjawisk gospodarczych należą zmiany: metodologiczne, cenowe,
organizacyjne i przedmiotowe. Aby ustrzec się błędnych ocen i wniosków należy przed
dokonaniem porównań doprowadzić dane liczbowe opisujące rozpatrywane zjawisko do
porównywalności. Oznacza to, że trzeba wyeliminować wszystkie te zaistniałe zmiany,
które zniekształciły w pewnym stopniu obraz analizowanych zjawisk gospodarczych . W
wyniku porównania wielkości rzeczywistej z wielkością przyjętą za bazę odniesienia
uzyskuje się odchylenie bezwzględne (różnicę). Aby określić wzajemne powiązania
zjawisk gospodarczych stosuje się odchylenia względne. W zależności od wielkości
przyjętej za bazę odniesienia wyróżnia się następujące kierunki porównań :

38 W. Gabrusewicz opt. cit, s. 34.

39 T. Waśniewski, W. Skoczylas opt. cit, s. 34.

31
 • porównania w czasie, gdy bazę odniesienia stanowią wielkości rzeczywiste lat
ubiegłych,
• porównanie z planem, wówczas gdy wzorcem porównań są założenia planu
przedsiębiorstwa,
• porównania w przestrzeni najczęściej przeprowadzane przy przyjęciu za podstawę
odniesienia wielkości rzeczywistych innych przedsiębiorstw (analizy
międzyzakładowe) czy średnich wielkości branżowych.
Istotą metod deterministycznych jest uzyskanie podstawowych zależności funkcyjnych
pomiędzy zjawiskami występującymi w przedsiębiorstwie, np. określenie najważniejszych
czynników wpływających na koszty bezpośrednie, przychody ze sprzedaży czy na
wielkość zysku ze sprzedaży produktów. Dzięki ilościowym metodom deterministycznym
można ustalić wielkość odchylenia rozpatrywanego zjawiska i w miarę dokładnie rozliczyć
wpływ najważniejszych czynników, które je ukształtowały. Wśród nich wymienia się
najczęściej metody: kolejnych podstawień, reszty, różnic cząstkowych, funkcyjną,
logarytmowania.
Metoda kolejnych podstawień (łańcuchowych) służy do liczbowego określenia wpływu
poszczególnych czynników na wielkość badanego zjawiska tylko wtedy, gdy
współzależności mają charakter związku funkcyjnego wyrażonego w formie iloczynu,
ilorazu lub sumy algebraicznej danych czynników. Metoda ta polega na matematycznym
sformułowaniu funkcji ekonomicznych, stanowiących przedmiot badań, oraz określeniu
odpowiedniego łańcucha przyczyn. Istota tej metody wyraża się w kolejnym podstawianiu
poszczególnych czynników w wielkości określającej wartość wskaźnika, będącego
przedmiotem porównania, w miejsce wskaźnika przyjętego za podstawę odniesienia
(bazę). Przestrzega się przy tym zasady zachowywania raz już przeprowadzonych
podstawień we wszystkich następnych podstawieniach, aż do ostatniego czynnika
włącznie. Postępując w ten sposób, oblicza się wpływ poszczególnych czynników na
odchylenie łączne. Różnicę spowodowaną przez konkretny czynnik ustala się, odejmując
od wyniku podstawienia, w którym dany czynnik występuje w wielkości reprezentowanej
przez wskaźnik będący przedmiotem porównania, wielkości wyniku z bezpośrednio
poprzedzającego podstawienia, gdzie ten właśnie czynnik jest jeszcze ujęty w wielkości
przyjętej dla podstawy odniesienia (bazy). Suma odchyleń cząstkowych powinna być
równa łącznemu (całkowitemu) odchyleniu między wielkością wskaźnika, który jest
przedmiotem porównań, a wielkością wskaźnika przyjętego za podstawę odniesienia.

32
 Metoda reszty zalecana jest do badania wpływu dwóch czynników na badane
zjawisko.40 Najczęściej wykorzystuje się ją do rozliczania wpływu zmian wielkości
zatrudnienia i wydajności pracy na przyrost produkcji. Metoda reszty pozwala na
obliczenie wpływu poszczególnych czynników na zmiany badanego zjawiska, przy czym
wpływ ostatniego czynnika jest „resztą", czyli różnicą między odchyleniem globalnym a
sumą wpływu innych przyjętych do badań czynników.
Do identycznych rezultatów prowadzi metoda różnicowania będąca uproszczoną
wersją metody kolejnych podstawień, która w miejsce pełnych danych czynnika objętego
badaniem wprowadza różnicę między jego wielkością faktyczną a będącą podstawą
porównania. Wadą tych dwóch metod jest to, że w zależności od przyjętej kolejności
podstawienia można otrzymać zróżnicowany wpływ poszczególnych czynników. Zaletą
ich jest prostota i stosunkowo mała pracochłonność.
Metoda różnic cząstkowych polega na jednoczesnym wyodrębnianiu cząstkowych
odchyleń indywidualnych i cząstkowych odchyleń wyrażających łączny wpływ czynników
oraz traktowaniu ich jako odrębnych elementów badania analitycznego. W metodzie różnic
cząstkowych otrzymuje się jednakowe wyniki bez względu na kolejność podstawiania
poszczególnych czynników. Przy dwóch czynnikach oblicza się trzy różnice cząstkowe, a
przy trzech czynnikach siedem różnic cząstkowych. Etapy obliczeń:
• obliczyć wpływ zmiany pierwszego czynnika, zakładając, że czynnik drugi
pozostaje w wielkości przyjętej dla podstawy odniesienia,
• ustalić wpływ zmiany drugiego czynnika, przyjmując z kolei, że czynnik pierwszy
występuje w wielkości odpowiadającej podstawie odniesienia,
• obliczyć wpływ obydwu czynników łącznie.
Metoda funkcyjna uwidacznia wyraźnie związek między wielkością wyników w
okresie przyjętym za podstawę odniesienia a rzeczywistą wielkością porównywanych
czynników. Metoda umożliwia otrzymanie jednoznacznych odpowiedzi bez względu na
kolejność podstawiania czynników. Metoda funkcyjna może mieć zastosowanie nie tylko
w zależnościach stanowiących iloczyn, lecz również w wypadku występowania ilorazów, z
tym że wielkości wskaźników dynamiki względnej (A,B,C) dla czynników w mianowniku
funkcji ustala się w sposób odwrotny, dzieląc wskaźniki podstawy odniesienia przez
wielkości rzeczywiste (badane). Przyjęte w metodzie funkcyjnej matematyczne
rozwiązania pozwalają na uzyskanie wyników identycznych jak w metodzie

40 M. Sierpińska T. Jachna opt. cit, s. 30.

33
podstawień krzyżowych, przy czym stosowane formuły obliczeń należą do stosunkowo
skomplikowanych.
Metoda logarytmowanią pozwala na osiąganie wyników zbliżonych do wielkości
odchyleń obliczonych za pomocą metody funkcyjnej lub podstawień krzyżowych. Można
ją stosować do dowolnej liczby zmiennych objaśniających. Odchylenia cząstkowe oblicza
się w oparciu o wskaźnik dynamiki zjawiska. Warto zwrócić uwagę na fakt, że sposób
prezentowania danych w postaci indeksów dynamiki stwarza możliwość pogłębienia
interpretacji analizowanego modelu zależności. Zróżnicowany stopień przydatności wyżej
wymienionych metod. Dość dokładnie obliczone odchylenia indywidualne (za pomocą
metody funkcyjnej, logarytmicznej, krzyżowych podstawień) mają większą wartość
poznawczą w analizie niż odchylenia łączne.
Oprócz wyżej wymienionych metod, analiza finansowa posługuje się także
metodami specyficznymi, głównie w zakresie operacji finansowych. Metody te zostały
wypracowane przez system bankowy i są ukierunkowane na uwzględnienie czynnika czasu
w operacjach pieniężnych. Do podstawowych metod operacji pieniężnych należą rachunki:
odsetkowe, procentu składanego, dyskontowe.
Do metod, które mogą znacznie wzbogacić badania stosowane w analizie
finansowej należą metody stochastyczne, które charakteryzują się większą precyzyjnością,
ponieważ obok czynników głównych uwzględnia się w nich wpływ czynników
przypadkowych. W metodach tych liczba czynników i postać zależności nie są z góry
określone, lecz wynikają z przeprowadzonego rozpoznania w analizie wstępnej. Metody
stochastyczne pozwalają, więc na szersze ujęcie związków między zjawiskami
gospodarczymi i ściślejsze przypisanie im ilościowego wyrazu. Wśród metod
stochastycznych na szczególne podkreślenie zasługują metody ekonometryczne. Ich ideą
jest budowanie i oszacowanie odpowiednich modeli ekonometrycznych,
odzwierciedlających za pomocą jednego równania lub układu równań zasadnicze
powiązania między rozpatrywanymi zjawiskami. W metodach ekonometrycznych ocena
dokonywana jest przez porównanie stanu rzeczywistego ze stanem dla tego czasu
właściwym, a określonym na podstawie kwantyfikowanej prawidłowości przebiegu.
Wyniki tak przeprowadzonej analizy służą nie tylko do sposobu działania przedsiębiorstw
w przeszłości, ale też do formułowania prognoz przede wszystkim krótko-i
średnioterminowych lub też optymalnych programów działania. Dzięki wykorzystaniu w
szerokim zakresie aparatu statystyczno - matematycznego pozwalają one na znaczenie
szersze zastosowanie ich w procesie planowania i prognozowania procesów

34
produkcyjnych w przedsiębiorstwie, aniżeli to ma miejsce przy zastosowaniu tylko metod
deterministycznych. Drugą grupą metod stochastycznych są metody dyskryminacyjne. Mają
one na celu wczesne rozpoznanie - najczęściej przez bank - zagrożeń dotyczących
efektywności gospodarowania i związanej z tym utraty zdolności kredytowej przez
przedsiębiorstwa lub gospodarstwa domowe. Stosuje się je również w ujęciu
wielowymiarowej dyskryminacji liniowej. Punktem wyjścia jest analiza bilansów
zagrożonych firm przez odniesienie ich do bilansów jednostek dobrze prosperujących.
Metody taksonomiczne to trzecia grupa metod stochastycznych, których istotą jest
skumulowanie szeregu wskaźników pomiaru efektywności gospodarowania oraz innych
czynników, reprezentujących warunki gospodarowania i sprowadzeniu ich do jednego
porównywalnego wskaźnika. Wartości poznawcze wrażają się w tym, że umożliwiają
ocenę pozycji ocenianego przedsiębiorstwa w stosunku do innych jednostek w otoczeniu
gospodarczym (sektor lub region). Statyczne metody taksonomiczne umożliwiają
uwzględnienie zmian rozpatrywanych procesów porównawczych w przestrzeni, zaś
dynamiczne nie tylko w przestrzeni, ale i w czasie41.
Należy podkreślić, że metody stochastyczne nie wykluczają się ze stosowanymi
metodami jakościowymi i metodami deterministycznymi, wręcz przeciwnie - mogą się
wzajemnie uzupełniać, przyczyniając się do znacznego wzbogacenia wartości poznawczej
wyników analizy finansowej.
Oprócz wyżej wymienionych metod, analiza finansowa posługuje się także
metodami specyficznymi, głównie w zakresie operacji finansowych. Metody te zostały
wypracowane przez system bankowy i są ukierunkowane na uwzględnienie czynnika czasu
w operacjach pieniężnych. Do podstawowych metod operacji pieniężnych należą rachunki:
odsetkowe, procentu składanego, dyskontowe.
Przedstawiona charakterystyka metod wykazała, że w analizie finansowej
dysponuje się wieloma różnymi metodami, które są dobierane zależnie od rodzaju
badanych zjawisk i postawionych w analizie celów. Są to metody jakościowe i ilościowe,
determistyczne, stochastyczne oraz różne kombinacje wymienionych metod.
Wyeksponowane wady i zalety poszczególnych metod wykazują, że nie można mówić o
wyższości jednych metod nad innymi. Metody analizy jakościowej, zwane również
metodami opisowymi, ujmują badane związki ich zależności w formie opisowej, werbalnej
bez prób nadania im ilościowego mierzonego wyrazu, co w wielu przypadkach może być

41 T. Waśniewski, W. Skoczylas opt. cit, s. 51.

35
 ważne, ale tylko na etapie analizy wstępnej. Najlepszym rozwiązaniem jest, więc
równoległe stosowanie wszystkich metod i ich dobieranie stosownie do specyfiki badanych
zjawisk i właściwości poszczególnych metod. Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że przy
wyborze metod w znacznej mierze decyduje ich pracochłonność i wartość uzyskiwanych
wyników (dokładność). Nie należy, bowiem stosować metod złożonych, jeśli zbliżone
4-9

wyniki są osiągalne przy zastosowaniu metod prostych, a więc mało pracochłonnych .

1.5. Rodzaje analizy finansowej

Regulowanie i sterowanie procesami gospodarczymi w przedsiębiorstwie wymaga

poddawania analizie zarówno stanów tych procesów, jak i przebiegu oraz wyników
osiąganych w danym czasie. Dlatego w zależności od potrzeb jednostki gospodarczej
przeprowadza się różnego rodzaju analizy finansowe. Podstawowe kryteria podziału i
rodzaje analizy finansowej przedstawia Schemat 4.

Schemat 4: Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria

KRYTERIUM PODZIAŁU RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ

PRZYJĘTA METODA BADAN

ANALIZA FUNKCJONALNA
ANALIZA KOMPLEKSOWA
ANALIZA DECYZYJNA

ZAKRI ANALIZA CAŁOŚCIOWA

ANALIZA ODCINKOWA (PROBLEMOWA
ES PRZEDMIOTOWY BADANA

ANALIZA OGÓLNA
SZCZEGÓŁOW ANALIZA SZCZEGÓŁOWI
OŚĆ BADAN
ANALIZA WSKAŹNIKOWA
ANALIZA ROZLICZENIOWA
FORMA BADAN

I
■ CZAS OBIĘTY ANALIZĄ
ANALIZA RETROSPEKTYWNA (EX-POST)
ANALIZA BIEŻĄCA
ANALIZA PROSPEKTYWNA
■■
ZAKRES PRZESTRZENNY
BADAN ANALIZA POJEDYNCZEGO PRZEDSIĘBIORSTWA
ANALIZA MIĘDZYZAKŁADOWA

ANALIZA WEWNĘTRZNA
PRZEZNACZENIE ANALIZY
ANALIZA ZEWNĘTRZNA

Źródło: W. Gabrusewicz opt. cit, '

s. 29. Ibidem
, s. 54.
36
 Jak wynika z wyżej zaprezentowanego schematu przyjmując za kryterium metodę
badań wyróżnia się trzy rodzaje analiz. Pierwsza z nich, analiza funkcjonalna polega na
badaniu działalności przedsiębiorstwa w podziale na części planu techniczno
-ekonomicznego oraz na działy sprawozdawczości rzeczowej i finansowej lub
poszczególnych funkcji czy służb . Szybkie i kompleksowe opracowanie tej analizy, w
pewnym stopniu zmniejsza możliwość dostrzeżenia niedoskonałości. Analizę funkcjonalną
przeprowadza jednocześnie wiele osób, co umożliwia skrócenie czasu jej wykonywania. Z
kolei analiza kompleksowa zajmuje się całościowym badaniem danego przedmiotu lub
podmiotu. Dostarcza informacji o zjawiskach gospodarczych, które przedstawione są za
pomocą wskaźników oraz zależności, jakie występują pomiędzy nimi. Ostatnia z tej grupy
analiza decyzyjna nastawiona jest głównie na problemowe i szczegółowe badania. Polega
na grupowaniu zjawisk dotyczących określonej decyzji. Przy tej analizie bardzo ważna jest
znajomość nowoczesnych technik obliczeniowych.
Inne kryterium podziału, jakim jest zakres zagadnień objętych analizą wyróżniamy
analizę częściową(odcinkową) i całościową. Pierwsza z nich polega na odrębnym badaniu
rożnych dziedzin działalności np.: produkcji, zatrudnienia, kosztów. Przy badaniach
odcinkowych zawęża się wpływ czynników kształtujących badane zjawisko do bliskich
zależności, bez stwierdzania następstw w innych dziedzinach działalności. Z tego względu
analizę odcinkową często nazywa się analizą problemową. Na podstawie badań
odcinkowych zestawia się ogólna, ocenę i na tej podstawie wyciąga wnioski. Analiza
całościowa, zwana także analizą kompleksową, dotyczy wszystkich zjawisk
występujących w przedsiębiorstwie. Polega ona na badaniach o charakterze ogólnym i
posługuje się opisem zjawisk gospodarczych od strony ilościowej, strukturalnej i
dynamicznej, bez głębszego wnikania w przyczyny zaistniałej sytuacji.
Stopień szczegółowości badań analityczny dzieli analizę finansową
przedsiębiorstwa na ogólną i szczegółową. Analiza ogólna obejmuje całokształt
działalności prace badawcze opierają się na wąskiej grupie odpowiednio dobranych
wskaźników syntetycznych. Brak w niej badań wzajemnych zależności występujących
między zjawiskami gospodarczymi. Stanowi ona podstawę do podejmowania bieżących jak
i rozwojowych decyzji dotyczących całego przedsiębiorstwa, a także jest bardzo przydatna
w ocenie całokształtu działalności firmy. Analiza szczegółowa zajmuje się badaniem
określonego problemu działalności przedsiębiorstwa w sposób dokładny

43 J. Duraj, Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2004, s. 18.

37
i szczegółowy za pomocą wskaźników umożliwiających dostrzeżenie zależności
przyczynowo - skutkowych miedzy badanymi zjawiskami. Przykładem tej analizy może
być ocena wpływu zmian stawek amortyzacji na produktywność środków trwałych
Forma prowadzenia badań jest kolejnym kryterium dzielące analizę finansową na
dwa dalej opisane rodzaje. Analiza wskaźnikowa, która dostarcza informacji o sytuacji
finansowej i wynikach działalności gospodarczej badanej firmy na podstawie zbioru
wskaźników logicznie ze sobą powiązanych. W analizie tej stosuje się mierniki
bezwzględne ukazujące absolutne rozmiary określonych zjawisk gospodarczych oraz
mierniki względne pozwalające określić relacje między nimi. Wartość i zmiana
wskaźników, a także ich wzajemne relacje, stanowią podstawę do formułowania wniosków
dotyczących przyszłości. Aby przy pomocy analizy wskaźnikowej móc dokonać
prawidłowej oceny analizowanych zjawisk ważne jest przestrzeganie określonej procedury
postępowania, która wyodrębnia następujące etapy44:
• wybór zjawisk gospodarczych przedsiębiorstwa objętych badaniem i oceną,
• staranny dobór adekwatnych wskaźników do analizowanych zjawisk,
• weryfikacja poprawności przyjętych wskaźników,
• skorygowanie sposobu mierzenia wskaźnika i współczynnika lub ustalenie
dodatkowych wskaźników i współczynników, pozwalających uzyskać dokładny i
obiektywny obraz analizowanych zjawisk,
• obliczenie wskaźnika i/lub współczynnika na podstawie zweryfikowanych
mierników oraz postawienie diagnozy i sformułowanie decyzji.
Większą wartość poznawczą charakteryzuje się analiza rozliczeniowa, która polega na
badaniu i ocenie związków i współzależności występującymi między poszczególnymi
zjawiskami. Dzięki czemu możliwa jest identyfikacja czynników kształtujących badane
procesy i zjawiska oraz pełniejsza ocena ich oddziaływania na wyniki ekonomiczne
jednostki gospodarczej. Wartość poznawcza analizy rozliczeniowej sprawia, że jest ona
szczególnie przydatna w procesie zarządzania.
Analizę ekonomiczną ze względu na przyjęty horyzont czasowy można podzielić na:
analizę ex post (retrospektywną), analizę ex antę (antycypacyjną), tę ostatnią zaś na analizę
taktyczną (średniookresową) oraz analizę strategiczną (długookresową). Analiza ex post,
zwana także retrospektywną, należy do najlepiej opracowanych rodzajów analizy
ekonomicznej. Może być przeprowadzona na wszystkich szczeblach zarządzania

44 J. Więckowski op. cit, s. 19.

38
w przedsiębiorstwie. Jej podstawowym celem jest przeprowadzenie badań strukturalnych i
przyczynowych w odniesieniu do minionych zadań gospodarczych w przyjętym przedziale
czasu (kwartał, rok). Dzięki wynikom analizy ex post można nie tylko wyjaśnić zmiany,
jakie zaszły w przedsiębiorstwie jako całości, lecz również w poszczególnych wycinkach
jego działalności. Można także, wykorzystując uzyskane wyniki, zapobiegać w przyszłości
zmianom niepożądanym, a także utrwalać tendencje w zarządzanych obiektach
gospodarczych.4 Analiza bieżąca zwana także operatywną ma na celu przygotowanie
informacji analitycznych o zjawiskach i procesach gospodarczych w relatywnie krótkich
odcinkach czasu - zmiana, dzień, dekada. Najistotniejszą cechą analizy operatywnej jest
niemal bezpośrednie wykorzystywanie jej warunków do regulacji zaistniałych odchyleń od
założonych parametrów i do likwidacji występujących zakłóceń w przebiegu procesów
gospodarczych i produkcyjnych. Analiza prospektywna podobnie jak analiza ex post może
być przeprowadzana na wszystkich poziomach zarządzania w przedsiębiorstwie. Pozwala
ustalać wyniki przewidywanych procesów gospodarczych we wszystkich dziedzinach
działalności oraz w przedsiębiorstwie jako całości. Uwzględnia ona zarówno czynniki te,
które działały wcześniej, jak i te, które mogą się pojawić w przyszłości. Analizę ex antę
wykorzystuje się we wszystkich procesach decyzyjnych, a przede wszystkim planowania
jak i kształtowaniu strategii przedsiębiorstwa46.
Wyniki prac badawczych mogą ograniczać się jedynie badanego przedsiębiorstwa,
wówczas mamy do czynienie z analizą pojedynczego przedsiębiorstwa. Natomiast analiza
międzyzakładowa polega na porównywaniu danej jednostki z innymi. Wymaga starannego
doboru przedsiębiorstw wykorzystywanych do porównań. Dotyczy przedsiębiorstw
wchodzących w skład jednej branży. Jej celem jest ustalenie przyczyn różnic między np.
jednostkowymi kosztami własnymi porównywalnych wyrobów wytwarzanych przez
przestrzenne wyodrębnione ogniwa organizacyjne (wydziały, zakłady).

W zależności od przeznaczenia analizy możemy mówić o analizie wewnętrznej i

zewnętrznej. Analizę zewnętrzną sporządza się dla osób i instytucji z poza
przedsiębiorstwa zwykle w układzie rocznym. Wykonywana jest w sposób kompleksowy.
Dostosowana jest do potrzeb szeroko rozumianego otoczenia przedsiębiorstwa.

Analiza ta może być przeznaczona dla: •

banków w związku z ubieganiem się o kredyt,

4 L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, K. Kurtys, T. Waśniewski, B. Wersty opt. cit, s. 14. 46

E. Urbańczyk opt. cit., s. 29.

39
• udziałowców i akcjonariuszy,
• ubezpieczycieli,
• właścicieli i inwestorów w procesie prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego
oraz innych odbiorców z jego otoczenia.
Natomiast analiza wewnętrzna zajmuje się uwzględnieniem potrzeb decyzyjnych
kierownictwa i innych szczebli zarządzania w przedsiębiorstwie. Analiza wewnętrzna jest
wykonywana w sposób bardziej szczegółowy i zajmuje się wybranymi obszarami
działalności przedsiębiorstwa. Zawiera ona analizę podstawowych sprawozdań
finansowych bilansu i rachunku wyników oraz ocenę kondycji finansowej i czynników ją
determinuj ących47.

47 M. Sierpińska, T. Jachna, opt. cit. s. 21.

40
2. Charakterystyka Zakładów Mięsnych Agro-Handel Sp. z 0.0.

2.1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako forma organizacyjno-prawna

podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Polsce

W gospodarce rynkowej podmioty gospodarcze swobodnie prowadzą działalność

gospodarczą i żaden organ nie ma prawa w ich działalność ingerować, o ile działają
zgodnie z prawem.
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana,
handlowa, czy też usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów
naturalnych, wykonywana w sposób zawodowy i ciągły . Warunkiem uznania danej
działalności za działalność zawodową jest, więc jest zarobkowy charakter oraz fakt, że jest
ona wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Prowadzenie działalności
gospodarczej nie wymaga otrzymania zezwolenia władz administracyjnych, za wyjątkiem
otrzymania koncesji w niektórych dziedzinach, np. transport morski i lotniczy, produkcja i
sprzedaż wódek.
Forma prawna podmiotu gospodarczego jest narzędziem określającym wymagania
założycielskie, strukturę władzy oraz odpowiedzialność a także chroniącym interesy
społeczeństwa, państwa, właściciela, pracowników i pożyczkodawców. Podmiot
rozpoczynający działalność gospodarczą ma pełną swobodę wybory formy organizacyjno-
prawnej przedsiębiorstwa, z zastrzeżeniem odrębnych przepisów, które mogą wykluczać
daną formę prawną dla danego rodzaju działalności gospodarczej (np. banki). Główny
Urząd Statystyczny opracował systematykę form prawno-organizacyjnych. Do
podstawowych form prawno-organizacyjnych zalicza się osoby fizyczne (indywidualni
przedsiębiorcy oraz wspólnicy spółek cywilnych), osoby prawne (spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółka akcyjna, inne podmioty mające osobowość prawną) i jednostki
organizacyjne mniemające osobowości prawnej (spółka jawna, spółka partnerska, spółka
komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna).W gospodarce wolnorynkowej znaczna
cześć podmiotów gospodarczych działa jako spółki.
Spółka jest prawną formą współdziałania dwóch lub większej liczby osób dla
łatwiejszego osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Prawo dopuszcza również

48 Ustawa z dnia 19 listopada 2001 r. - Prawo działalności gospodarczej, Dz.U. nr 101, poz. 1178 z późn.
zm., art. 2.

41
możliwość tworzenia i istnienia niektórych spółek z udziałem jednego wspólnika (spółki
jednoosobowe), a także powoływania ich dla celów niegospodarczych. Spółki odgrywają
istotną rolę w stosunkach gospodarczych krajów o gospodarce rynkowej. W formie spółek
występuje większość przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych,
transportowych i innych, a także banków, instytucji ubezpieczeniowych itd., w tym z
reguły największe organizacje gospodarcze. Spółka, jako forma współdziałania osób, znana
była już w starożytności, a przepisy dotyczące spółek zawierają różne systemy prawa
antycznego, z najdawniejszymi włącznie. Praktyczne potrzeby dyktowały łączenie się osób
w grupy, aby w ten sposób osiągnąć zamierzony cel, najczęściej gospodarczy49.
W prawie polskim można wyróżnić spółki prawa cywilnego (spółki cywilne) i
spółki prawa handlowego (spółki handlowe). Kryterium tego rozróżnienia opiera się na
strukturze i charakterze przepisów normujących dany rodzaj spółki. Przyjmując, zatem za
punkt odniesienia stan regulacji prawnej spółek w naszym prawie, można stwierdzić, że
spółkami prawa cywilnego są te spółki, uregulowane przez kodeks cywilny, natomiast
spółkami prawa handlowego są spółki uregulowane przez przepisy kodeksu spółek
handlowych i inne ustawy. Podział na spółki osobowe i kapitałowe, powszechnie
przyjmowany w obcych systemach prawnych, nie ma nic wspólnego z podziałem osób
prawnych na osoby typu korporacyjnego i fundacyjnego (zakładowego). Podział na spółki
kapitałowe i osobowe opiera się na kryterium substratu ich istnienia i działalności. Jeśli
mianowicie jest nim tylko substrat osobowy (wspólnicy), to są to spółki osobowe, jeśli
także kapitał (substrat rzeczowy), są to spółki kapitałowe. W konsekwencji spółki
kapitałowe posiadają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym
majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników. W przeciwieństwie
do spółek kapitałowych, spółkę osobową cechuje osobista (majątkowa) odpowiedzialność
wspólników za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki. Wspólnicy
spółek kapitałowych odsunięci są z reguły od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki
(należą one do zarządu) i od bezpośredniej kontroli jej działalności (wykonuje je specjalny
organ spółki - rada nadzorcza lub komisja rewizyjna), zaś organem ich reprezentującym
jest zgromadzenie wspólników °.
Ojczyzną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są Niemcy końca XIX w., gdzie
znalazła ona swój normatywny kształt w ustawie z 20 IV 1892 r. o spółkach z ograniczoną

49 J. Jecyszyn, C. Kosikowski; Podstawy prawa gospodarczego, Wydawnictwo Prawne LexisNexis,

Warszawa 2004, s. 81.
0 A. Rafalski, Spółki osobowe i kapitałowe: charakterystyki, procedury zakładania, wzory, Ośrodek
Doradztwa i Szkolenia „Tur", Warszawa-Jaktorów 2001, s. 33.

42
odpowiedzialnością. Regulacja tego rodzaju spółki znalazła się następnie w prawie
austriackim (1906r.), angielskim (1907r.) jako private limited company, francuskim
(1925r.) i innych systemach prawnych. W Polsce tą formę prawną prowadzenia
działalności gospodarczej uregulowano po raz pierwszy dekretem z 08.02.1919 r.. Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością opiera się - podobnie jak spółka akcyjna - na koncepcji
zaangażowania kapitałowego wspólników i ich odpowiedzialności ograniczonej do wkładu
w majątek spółki \
Podstawową kwalifikację spółek przedstawia Schemat 5.

Schemat 5: Podział spółek w polskim ustawodawstwie

PODSTAWOWA KWALIFIKACJA SPÓŁEK

SPÓŁKI OSOBOWE: KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH

- SPÓŁKA CYWILNA
<<
SPÓŁKI OSOBOWE:
• SPÓŁKA JAWNA
• SPÓŁKA KOMANDYTOWA
ji SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA_____________

SPÓŁKI KAPITAŁOWE:
-, SPÓŁKA Z 0.0. -, SPÓŁKA
AKCYJNA

Źródło: K.Wach, Jak założyć firmą w Unii Europejskiej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s. 276.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należy do spółek kapitałowych prawa

handlowego, której istotą jest przede wszystkim zgrupowanie środków kapitałowych w
celu realizacji pewnego zamierzenia. Kodeks spółek handlowych pozwala na tworzenie
tego rodzaju spółek dla prowadzenia jakiejkolwiek działalności, jeżeli jej cel nie jest
sprzeczny z przepisami prawa. Oznacza to, że przepisy zawarte w innych aktach prawnych
mogą zastrzegać dla danego typu działalności odrębną formę prawną w postaci innych
typów spółek lub organizacji. Ustawa o narodowych funduszach inwestycyjnych
przewiduje na przykład, że fundusze takie mogą funkcjonować wyłącznie w postaci spółek
akcyjnych. Działalność ubezpieczeniową mogą zaś prowadzić wyłącznie spółki akcyjne

J. Olszewski, Prawo gospodarcze kompendium, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2002, s. 49.

43
oraz towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Prawo bankowe zastrzega, że banki mogą
zostać utworzone jako spółdzielcze, państwowe lub w postaci spółek akcyjnych. Przepisy
kodeksu spółek handlowych nie ograniczają obszaru aktywności, jaką chcą się kierować
wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Można tutaj, więc wyróżnić cele
zarobkowe, gospodarcze niemające charakteru zarobkowego oraz cele niegospodarcze
(non profit). Ten ostatni rodzaj działalności, może znaleźć odzwierciedlenie w celach
naukowych, charytatywnych, bądź społecznych. Należy jednak zaznaczyć, że jest on
rzadko wykorzystywany w praktyce, ponieważ charakteryzuje go brak dochodów spółki.
Taka spółka nie musi, więc prowadzić przedsiębiorstwa, ale musi być dofinansowywana z
zewnątrz. W rozumieniu przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, spółka non
profit jest jednak przedsiębiorcą i powinna zostać wpisana do rejestru .
Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne należy podjąć
następujące kroki:
• zawarcie umowy spółki,
• wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a
w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie
tej nadwyżki; nadwyżkę taką zwaną "agio", zgodnie z literą prawa przelewa się na
poczet kapitału zapasowego tworzonej spółki ,
• powołanie zarządu spółki, który składa się z jednego albo większej liczby
członków; do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza
ich grona ,
• ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego umowa
spółki lub ustawa; organ nadzoru w postaci rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej
powinien zostać ustanowiony w spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa
pięćset tysięcy złotych, a zarazem udziały w spółce posiada więcej niż dwudziestu
pięciu wspólników ,
• uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców.
W myśl postanowień kodeksu spółek handlowych, umowa spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego i określać: firmę i
siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, wysokość jej kapitału zakładowego,

52 A. Rafalski opt. cit, s. 17.

3 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.,
art.l54§3.
54 Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037 z późn. zm., art. 201 § 3.
55 Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037 z późn. zm., art. 213 § 2.

44
wskazanie osoby lub osób będących wspólnikiem spółki, informacje czy wspólnik może
mieć więcej niż jeden udział, liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez
poszczególnych wspólników, czas trwania spółki (o ile jest oznaczony).
Wniesienie kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
warunkuje założenie spółki. Kapitał zakładowy stanowi początkowy majątek spółki.
Wysokość kapitału świadczy o potencjale gospodarczym spółki. Umożliwia rozpoczęcie
działalności gospodarczej i stanowi zabezpieczenie roszczeń kontrahentów spółki.
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jest ograniczona do wysokości
wniesionych przez nich udziałów. Umowa spółki musi określać wysokość kapitału
zakładowego, ilość udziałów, na które się dzieli kapitał oraz ich wysokość. Obecnie
minimalna wysokość kapitału wynosi pięćdziesiąt tysięcy złotych, a jednego udziału
pięćdziesiąt złotych.
Kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Udział należy rozumieć jako część kapitału
zakładowego, a także jako ogół praw i obowiązków wspólnika. Objęcie lub nabycie
udziału jest równoznaczne z nabyciem praw i obowiązków związanych z uczestnictwem w
spółce. Aby być wspólnikiem należy posiadać, co najmniej jeden lub większą liczbę
udziałów w kapitale zakładowym spółki. W przypadku, gdy umowa spółki stanowi, że
każdy ze wspólników ma więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale
zakładowym spółki powinny być równe i niepodzielne. Jeżeli natomiast umowa stanowi, iż
wspólnikom przysługuje tylko jeden układ, wtedy udziały te mogą być różnej wartości i są
podzielne 6. Wspólnik może, więc wtedy zbyć cały udział jak i jego część. Należy wszakże
pamiętać, że zarówno zbywana jak i pozostała część udziału nie może przedstawiać
mniejszej wartości niż pięćset złotych.
Jedną z podstawowych czynności niezbędnych do utworzenia spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością jest zgromadzenie przez wspólników kapitału i przekazanie go tej
spółce tytułem wkładu na kapitał zakładowy. Poprzez zawarcie umowy spółki, wspólnik
zaciąga wobec tej spółki zobowiązanie do pokrycia udziału przez wniesienie wkładu, przy
czym wniesienie całego wkładu musi nastąpić przed zgłoszeniem spółki do
zarejestrowania. Na poczet kapitału zakładowego wspólnicy mogą wnieść dwa rodzaje
wkładów: wkłady pieniężne i wkłady niepieniężne, czyli tzw. aporty. Wkłady niepieniężne
mogą mieć postać rzeczy i praw majątkowych. Ich wniesienie do spółki powoduje
przeniesienie na nią prawa własności, a w konsekwencji - prawa do swobodnego

6 K. Sobczak, Działalność gospodarcza. Uregulowania prawne, PWE, Warszawa 2001, s. 97.

45
dysponowania przedmiotami wkładu . Jednakże w celu ustalenia, czy dane rzeczy lub
prawa mogą stanowić przedmiot aportu, konieczne jest określenie tzw. zdolności
aportowej tych rzeczy i praw, czyli stwierdzenie, czy posiadają one cechy umożliwiające
wniesienie ich do spółki tytułem pokrycia udziałów. Przedmiotem wkładu do spółki
kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.
Do zarejestrowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne jest
powołanie jej organów zwanych władzami spółki. Organami obowiązkowymi są
zgromadzenie wspólników (organ stanowiący) i zarząd (organ reprezentujący). Natomiast
powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej ma charakter fakultatywny. Obowiązek
ustanowienia jednego z tych organów dotyczy tylko spółek, w których kapitał zakładowy
przewyższa 500.000 złotych, a ilość wspólników jest więcej niż 25. Jednocześnie kodeks
spółek handlowych podtrzymuje zakaz łączenia funkcji członka zarządu (a także innych
funkcji podlegających bezpośrednio członkowi zarządu) i rady nadzorczej. Władze spółki
mogą być ustanowione bądź w samym akcie założycielskim bądź w drodze odrębnej
uchwały wspólników podjętej przed zarejestrowaniem spółki, zgodnie z trybem
przewidzianym w umowie 8.
Zarząd spółki zobowiązany jest zgłosić ją do rejestru przedsiębiorców, będącego
częścią składową Krajowego rejestru sądowego, w terminie 7 dni od dnia sporządzenia
aktu notarialnego zawierającego umowę spółki. Sądem rejestrującym jest sąd rejonowy
(sąd gospodarczy) mający siedzibę w mieście będącym siedzibą wojewody 9. Zgłoszenie
do rejestru ma charakter fakultatywny, co oznacza, że sąd nie może stosować środków
dyscyplinarnych (grzywny) w stosunku do członków zarządu, by ci złożyli stosowny
wniosek o rejestrację.
Do zgłoszenia spółki należy dołączyć: umowę spółki, oświadczenie wszystkich
członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich
wspólników w całości wniesione, jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi
akt notarialny zawierający umowę spółki - dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem
składu osobowego. Zarząd jest zobowiązany dołączyć także podpisaną przez wszystkich
jego członków listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub nazwy (firmy) oraz
liczby i wszystkich udziałów każdego z nich. Do zgłoszenia spółki oraz zmian składu
osobowego zarządu należy dołączyć również założone wobec sądu albo poświadczone

7U. Karczmarek, Aport jako wkład do spółki z o.o., "Gazeta Podatkowa" 2004, nr 31, s. 10.
8K. Kruczalak, Prawo handlowe dla ekonomistów, PWE, Warszawa 2002, s. 112.
9Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Krajowy Rejestr Sądowy, Dz.U. z 2001r., nr 17, poz. 209, art. 1-3.

46
notarialnie wzory podpisów członków zarządu. Dokumenty załączone do wniosku
powinny być złożone w oryginałach lub urzędowo poświadczonych odpisach lub
wyciągach60. Sąd rejonowy może orzec o rozwiązaniu spółki wpisanej do rejestru, gdy nie
zawarto umowy spółki, określony w umowie albo statusie przedmiot działalności spółki
jest sprzeczny z prawem lub umowa albo status spółki nie zawiera postanowień
dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego bądź wkładów,
bądź wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące status nie miały
zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania. W takich przypadkach sąd
najpierw wyznacza zarządowi termin do uzupełnienia braków, następnie wzywa zarząd do
założenia wyjaśnienia i jeżeli braki te nie zostaną usunięte może wydać postanowienie o
rozwiązaniu spółki. Postanowienie to nie może być jednak wydane, jeżeli od jej wpisu do
rejestru upłynęło pięć lat. Przed uzyskaniem wpisu do rejestru, spółka w organizacji może
zaciągać zobowiązania i nabywać prawa, w tym prawo własności rzeczy ruchomych i
nieruchomości, ale tylko w ramach działalności o charakterze przygotowawczym do
podjęcia działalności gospodarczej. Podjęcie zaś zasadniczej działalności będzie mogło
nastąpić dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru61.
Najwyższym organem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest zgromadzenie
wspólników. Głównąjego funkcjąjest podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych
przepisami kodeksu spółek handlowych i aktem założycielskim spółki. Ustawa wyróżnia
zwyczajne i nadzwyczajne zgromadzenia wspólników. Zwyczajne odbywa się raz w roku,
w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Wspólnicy na
zwyczajnym zgromadzeniu są zobowiązani62:
• rozpatrzyć i zatwierdzić sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz
sprawozdanie finansowe za ubiegły rok obrotowy,
• powziąć uchwałę w przedmiocie podziału zysku albo pokrycia strat, jeżeli sprawy
te nie zostały wyłączone umową spółki spod kompetencji zgromadzenia
wspólników,
• podjąć uchwałę w przedmiocie udzielenia członkom organów spółki absolutorium
z wykonania przez nich obowiązków.

60 M. Tarska, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Istota, ustrój, funkcjonowanie, C.H.BECK,

Warszawa 2003, s. 125.
61 K. Wach, opt. cit, s. 181.
62 W. Górski, , Prawo gospodarcze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin
2004,
s. 86.

47
Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się, gdy wymaga tego przepis prawa,
umowa spółki bądź organy lub osoby uprawnione do zwołania zgromadzeń uznają to za
wskazane. Zasadą jest, że zwyczajne i nadzwyczajne zgromadzenia wspólników zwołuje
zarząd. Jeżeli zarząd nie zwoła zgromadzenia wspólników w terminie wskazanym w
przepisach lub w umowie, wtedy uprawnienie do zwołania przejmuje rada nadzorcza lub
komisja rewizyjna. Zgromadzenie wspólników może odbyć się w każdym czasie bez
formalnego zwołania, o ile jest na nim reprezentowane 100% kapitału zakładowego i nikt z
obecnych nic wniósł sprzeciwu. Jeżeli ustawa lub akt założycielski nie zawierają
ograniczeń, wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać
prawo głosu przez pełnomocników, zaś uchwały zapadają bezwzględną większością
głosów. Zasadą jest, że uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub
zbycia przedsiębiorstwa, albo jego zorganizowanej części, zapadają większością dwóch
trzecich głosów. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki
wymaga większości trzech czwartych głosów z tym, że statut spółki może ustanowić
surowsze warunki powzięcia tych uchwał. Natomiast uchwała dotycząca zmiany umowy
spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe, bądź
prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich
wspólników, których dotyczy.
Decyzje zgromadzenia wspólników są nadrzędne w stosunku do wszelkich
czynności pozostałych organów spółki i mogą być zaskarżane tylko do sądu
gospodarczego, który może je uchylić tylko wówczas, gdyby stwierdził sprzeczność z
prawami nadrzędnymi (np. z kodeksem spółek handlowych), albo gdyby decyzja podjęta
została z naruszeniem procedury.
Zarząd spółki może być jedno- albo wieloosobowy. Decydujące znaczenie mają w
tym zakresie postanowienia umowy spółki określające organizację jej władz. Dopuszcza
się również możliwość określenia składu zarządu przez wskazanie minimalnej i
maksymalnej liczby jego członków. Przykładowa klauzula umowna może mieć brzmienie:
„Zarząd składa się z 3 do 5 osób". Sposób ten jest korzystny o, tyle że umożliwia
skuteczne działanie zarządu nawet w przypadku przejściowego zdekompletowania np.
wskutek rezygnacji jednego z członków. W skład zarządu mogą wchodzić zarówno
wspólnicy, jak i osoby spoza ich grona. Członkiem zarządu może być tylko osoba fizyczna
o pełnej zdolności do czynności prawnych. Warunkiem wyboru danej osoby do składu
zarządu jest jej zgoda, dlatego ze względów praktycznych, celowe jest jej wcześniejsze
uzyskanie. Podobnie, jak to miało miejsce na gruncie kodeksu handlowego,

48
regułę stanowi wybór członków zarządu uchwałą wspólników, podejmowaną w
głosowaniu tajnym, co do zasady, bezwzględną większością głosów63. Zarząd jest organem
zarządzająco-wykonawczym. Organ ten prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
Pojęcie reprezentacji obejmuje występowanie zarządu w stosunkach zewnętrznych spółki,
tj. składanie i przyjmowanie oświadczeń woli za spółkę we wszelkich stosunkach
prawnych z osobami trzecimi (stąd rozróżnienie na reprezentację czynną i bierną). Pojęcie
prowadzenia spraw spółki jest odnoszone do stosunków wewnętrznych korporacji.
Doktryna definiuje prowadzenie spraw jako podejmowanie wszelkich czynności -o
charakterze przede wszystkim faktycznym i decyzyjnym - zmierzających do realizacji celu
spółki64. Sprawy nieprzekazane innym organom spółki tj. zgromadzeniu wspólników, radzie
nadzorczej lub komisji rewizyjnej przez przepisy ustawy lub umowę spółki należą, co do
zasady, do właściwości zarządu.
Prawo reprezentacji oznacza kompetencję do występowania za spółkę. Zakres
przedmiotowy tego prawa określa tym samym katalog spraw, w których członek zarządu
może działać za spółkę. Z kolei sposób reprezentacji to sposób czynienia użytku ze
wskazanej kompetencji, co ma znaczenie zwłaszcza w przypadku zarządu
wieloosobowego. Zakres prawa reprezentacji został ustalony bezwzględnie
obowiązującymi przepisami kodeksu spółek handlowych. Prawo członka zarządu do
reprezentowania spółki dotyczy wszelkich czynności sądowych i pozasądowych i nie może
zostać ograniczone ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Ewentualne ograniczenia,
zawarte w umowie spółki lub uchwałach wspólników, mają wyłącznie znaczenie
wewnętrzne, w szczególności jako podstawa odpowiedzialności członka zarządu.
Odmiennie należy oceniać skuteczność ograniczeń wynikających z przepisów ustawy.
Przepisy kodeksu spółek handlowych normujące zasady prowadzenia spraw spółki mają w
całości charakter dyspozytywny w związku, z czym umowa spółki może przewidywać w
tej mierze zasady odmienne. Jeżeli brak stosownej regulacji umownej, a zarząd jest
wieloosobowy, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu. Uchwała jest również
konieczna we wszelkich sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki.
Szczególna regulacja ustawowa dotyczy prokurenta, którego powołanie wymaga zgody
wszystkich członków zarządu, podczas gdy odwołać prokurenta może każdy członek
zarządu6 .Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali

63 Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037 z późn. zm., art. 247 § 2, 201 § 4 w zw. z art. 245.
64 A. Herbet, Status prawny zarządu spółki z o.o., "Prawo Przedsiębiorcy" 2001, nr 27, s. 72.
65 Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037 z późn. zm., art. 208 § 6 i 7.

49
prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu. Przesłanką zdolności uchwałodawczej zarządu
nie jest, zatem obecność na posiedzeniu wszystkich jego członków. Uchwały zapadają
bezwzględną większością głosów. Akt założycielski może przewidywać, że w przypadku
równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu może
określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu. W przypadku braku
stosownej klauzuli pozycja prezesa zarządu jest analogiczna do pozycji pozostałych
członków tego organu66.
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność wobec wierzycieli za naruszenie
określonych zasad postępowania i nie wykonywanie obowiązków. Członkowie zarządu
odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe spółki
kapitałowej, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu,
jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub części67. Członek
zarządu może uwolnić się od powyższej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we
właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie
zapobiegające upadłości (naprawcze) albo nie zgłoszenie takiego wniosku nastąpiło bez
jego winy, lub wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie
zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, co do zasady nie musi istnieć organ
nadzorczy, gdyż prawo kontroli działalności zarządu przysługuje każdemu wspólnikowi.
Wspólnik może samodzielnie - lub łącznie z upoważnioną przez siebie osobą - w każdym
czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać
wyjaśnień od zarządu. Wspólnik ma jednak obowiązek korzystać ze swych uprawnień
nadzorczych w sposób lojalny. Zarząd może odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz
udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że
wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi
spółce znaczną szkodę. Wspólnik, któremu zarząd uniemożliwił zrealizowania swych
uprawnień może wystąpić z żądaniem rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników.
Indywidualna kontrola wspólników może doznać ograniczeń albo nawet zostać
wyłączona mocą umowy spółki, ale pod warunkiem ustanowienia tą umową rady
nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Między radą nadzorczą i komisją rewizyjną zachodzą
istotne różnice, co do zakresu ich kompetencji. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad
działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności, a zadaniem komisji

66 T. Raczek, Reprezentacja spółki z o.o., Dom Wydawniczy „Ostoja", Kraków 2002, s. 64.
67 Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm., art. 116.

50
rewizyjnej jest badanie przede wszystkim sfery finansowej działalności spółki. Jednak w
spółce niemającej rady nadzorczej umowa spółki może rozszerzyć obowiązki komisji
rewizyjnej, tak, że faktycznie będzie ona miała podobne obowiązki do obowiązków rady
nadzorczej. W odniesieniu do obu tych organów obowiązują te same przepisy.
W skład rady nadzorczej, powinno wchodzić minimum trzech członków. Nie ma
natomiast ustawowych ograniczeń, co do maksymalnej liczby członków tego organu.
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, to powołanie i odwołanie członków rady
następuje w drodze uchwały wspólników. Przy braku innej regulacji w umowie spółki,
członków rady nadzorczej powołuje się na rok. Uchwałą wspólników członkowie rady
nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie. W kompetencji rady nadzorczej leży
sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej
działalności, jednak nie ma ona prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń
dotyczących prowadzenia spraw spółki. Szczególnym obowiązkiem rady nadzorczej jest
ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za
ubiegły rok obrotowy, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem
faktycznym oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a
także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z
wyników tej oceny. Akt założycielski może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w
szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed
dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności oraz przekazać radzie nadzorczej
prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich
członków zarządu. Rada nadzorcza może też reprezentować spółkę w umowach między
członkiem zarządu a spółką oraz w sporze z nim.
Kontrolowanie działalności spółki przez wspólników, radę nadzorczą lub komisję
rewizyjną to przykład tzw. kontroli wewnętrznej, natomiast ustawa przewiduje jeszcze
tzw. kontrole zewnętrzną;. Mianowicie sąd rejonowy na żądanie wspólnika lub
wspólników reprezentujących, co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może
postanowić o wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, wyznaczyć podmiot
uprawniony do badania sprawozdań finansowych (biegłych rewidentów) w celu zbadania
rachunkowości oraz działalności spółki. Rewidenci składają swoje sprawozdanie sądowi
rejestrowemu, który przesyła jego odpis żądającemu zbadania rachunkowości oraz
działalności spółki, zarządowi i radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną i z tej racji odrębnym
podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Natomiast zyski z udziału w niej

51
(wypłacana dywidenda), będą dodatkowo opodatkowane podatkiem dochodowym od osób
fizycznych (ryczałtem 19% uzyskanego przychodu). Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu
prawnie dopuszczalnym, w tym oczywiście do prowadzenia działalności gospodarczej.
Wybór takiej właśnie formy powinno się rozważyć, gdy planuje się spore, wymagające
dużego kapitału przedsięwzięcie - w takiej sytuacji koszty związane z funkcjonowaniem
spółki będą z powodzeniem zrekompensowane przez korzyści, w tym szczególnie to, że
jako wspólnik nie będzie się odpowiadało za zobowiązania spółki. Warto się nad tym
zastanowić szczególnie wtedy, gdy planuje się bardzo ryzykowne przedsięwzięcie.

2.2. Rys historyczny, przedmiot działalności oraz cele spółki

Agro-Handel jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością powstałą 22 kwietnia 1992

roku. Przedsiębiorstwo zostało wpisane do rejestru handlowego na podstawie postanowienia
Sądu Rejonowego oraz aktu notarialnego z dnia 15 kwietnia 1992 r. Kapitał
zakładowy spółki wynosi 1 400 000 zł. Udziały
wniesione w formie gotówkowej posiadają
łącznie trzy osoby. Na szczególną uwagę
zasługuje fakt, iż zgromadzony kapitał
zakładowy jest w 100% kapitałem polskim, co w
obecnych warunkach ekonomicznych kraju
należy do rzadkości.

Lubiń
Krzywiń

52

Moiciszki

Bicżyri
 Siedziba firmy mieści się na terenie województwa wielkopolskiego. Spółka od
początku istnienia posiada swoje logo, które nierozerwalnie kojarzone jest z omawianą
firmą. Jest to znak rozpoznawczy występujący na odzieży roboczej pracowników
niektórych działów, samochodach dostawczych oraz na gadżetach, takich jak: torby
plastikowe, kalendarze, parasole, długopisy, zegary
Podstawowe informacje o spółce przedstawia poniższa tabela:

Tabela 3: Dane o firmie Agro-Hndel Sp. z o.o.

Nazwa firmy „AGRO-HANDEL" Sp. z ograniczoną odpowiedzialnością

Adres Województwo: Wielkopolskie

Powiat: Kościański
Gmina: Krzywiń
Miejscowość: Mościszki 1
Poczta: 64-010 Krzywiń

REGON 410011644
1511Z Produkcja mięsa, z wyjątkiem drobiowego i
Rodzaj działalności wg. PKP NIP
króliczego

Forma prawna 698-000-54-74

Spółka z ograniczoną działalnością powstała dn.
15.04.1992r.
akt notarialny nr 3336/1992

Krajowy Rejestr Sadowy Data: 15.10.2001 nr. 0000053313 Sąd Rejonowy w

Poznaniu, XXII Wydział Gosp. KRS

Udziałowcy Jan Ludwiczak - 734 udziały Henryk Wachowiak -

333 udziały _ _J?C! Ciesielsld - 33_3_udziały 1 400
Kapitał zakładowy 000,- zł

Osoby upoważnione do Ludwiczak Jan - Prezes Zarządu

reprezentowania Ciesielski Jan - Członek Zarządu
Szała Paweł - Wiceprezes
Źródło: opracowanie własne na podstawie wypisu z Krajowego Rejestru
Sądowego

Przedmiotem działalności Zakładów Mięsnych Agro-Handel jest:

• skup i ubój zwierząt rzeźnych,
• przetwórstwo mięsne i rolno - spożywcze,
• pośrednictwo handlowe w kraju i zagranicą,
• usługi transportowe,
• handel hurtowy produktami mięsnymi.

53
 Aktualnie spółka koncentruje swą działalność na skupie i uboju zwierząt rzeźnych
oraz handlu produktami mięsnymi. Dzięki umowom o współpracy handlowej zawieranymi
z dostawcami, firma może stosować strategię rynkową opartą na dystrybucji towarów o
wysokiej jakości i jednocześnie o konkurencyjnych cenach zbytu. Wysokotowarowe
rolnictwo południowej Wielkopolski stanowi bogate zaplecze surowcowe, dostarczając
codziennie duże ilości wysokiej klasy żywca wieprzowego i wołowego, a stosowanie
nowoczesnych technologii oceny poubojowej żywca pozwala precyzyjnie ocenić jakość
dostarczanego surowca. Zakład posiada supernowoczesną linię ubojową o zdolności uboju
1200 sztuk trzody chlewnej na dobę. W zakładzie dokonuje się rozbioru przemysłowego i
handlowego mięsa wieprzowego w ilości 80 ton na jedną zmianę. Około 10 procent
pozyskanego surowca przetwarza się na produkty wędliniarskie. Zaawansowana
technologia przetwórstwa, bogata baza chłodnicza i transportowa pozwalają firmie
oferować klientom towar najwyższej jakości.

54
Aktualna oferta handlowa firmy Agro-Handel obejmuje szeroki asortyment produktów
rolno-spożywczych m.in.:
• elementy wieprzowe (półtusze, boczek, żeberka, pachwina, schab, łopatka,
karkówka, biodrówka, szynka, podgardle, tłuszcze, mięsa drobne, podroby),
• elementy wołowe (tusze, ćwierci, łopatka, antrykot, kark, rozbratel, udziec, rostbef,
zrazowa górna, zrazowa dolna, podroby wołowe),
• wędliny (wędzonki, wędliny surowe, kiełbasy podsuszane, kiełbasy
drobnorozdrobnione, kiełbasy średniorozdrobnione, kiełbasy gruborozdrobnione,
wyroby drobiowe, wyroby podrobowe)
Dział handlowy utrzymuje stałe kontakty handlowe z ponad 200 zakładami
mięsnymi w kraju i kilkudziesięcioma firmami zagranicznymi, zaopatrując je w półtusze i
mięso w elementach. Własna produkcja wędliniarska rozprowadzana jest poprzez sieć
własnych i patronackich hurtowni i sklepów w całym kraju. Firma zaopatruje również linie
lotnicze, hotele, jednostki wojskowe w tym NATO-wskie, stacjonujące w kraju..
Wdrożony i ściśle przestrzegany w procesie produkcyjnym system HACCP pozwala
skutecznie konkurować firmie również na rynkach zagranicznych. Agro-Handel posiada
uprawnienia eksportowe do krajów Unii Europejskiej, państw Europy środkowo-
wschodniej i południowej, a także krajów Dalekiego Wschodu. Zarówno samą firmę jak i
jej produkty wielokrotnie nagradzano na najbardziej prestiżowych konkursach, targach i
wystawach. W 2006 roku na podstawie auditów przeprowadzonych przez Polską Federację
Pest Control znakiem LIDERZY JAKOŚCI ŻYWNOŚCI wyróżniono m.in.: firmę Agro-
Handel. Bezspornym atutem spółki jest kilkuletnia obecność na rynku oraz dogodna
lokalizacja, wyjątkowo korzystne ceny dla stałych odbiorców, terminowe dostawy,
gwarantowana wysoka jakość zamawianych towarów, szybka i sprawna obsługa
kontrahentów, a także dogodne terminy płatności.

Ostatecznym celem wyznaczonym przez zarząd spółki jest zwiększenie obrotów, a

co za tym idzie zwiększenie zysku. Może to być osiągnięte poprzez realizację celów
pośrednich, jak:

• podwyższenie kwalifikacji załogi,

• dbanie o ciągłość, stabilność oferty asortymentowej,
• precyzyjne wytyczanie celów działania i starannie dobrana strategia firmy,
• a także odpowiednie zarządzanie majątkiem trwałym spółki.

55
2.3. Zarządzanie i personel firmy

Od 2000 roku firma rozpoczęła gruntowną modernizację i rozbudowę zakładu w

celu przystosowania do wymogów sanitarnych Unii Europejskiej. Nakłady na inwestycje
związane z realizacją tych planów w okresie od 2000 do 2005 wyniosły 6.706.648,22
złotych - szczegółowy wykaz zrealizowanych inwestycji oraz źródeł ich finansowania
przedstawia tabela 4.

Tabela 4: Nakłady na inwestycje firmy Agro-Handel Sp. z o.o. oraz źródła ich
finansowania w latach 2000 - 2005
Inwestycja Wartość (zł) Data Data Źródło
rozpoczęcia zakończenia finansowania

Masarnia 491 287,44 11.01.2000 31.12.2002 K/W

Chłodnia półtusz 585.274,79 31.01.2000 31.12.2002 K

Budowa drogi wewnętrznej 500.708,24 05.10.2000 31.12.2001 K

Magazyn żywca 166.911,79 11.12.2000 31.12.2002 K

Modernizacja chłodni półtusz 759.908,60 22.01.2001 31.01.2004 K

Zaplecze socjalne dla pracowników 498.173,29 25.07.2002 31.12.2002 K

Modernizacja hali ekspedycji 309.027,20 12.12.2002 29.02.2004 W

Klimatyzacja zakładu 350.922,89 19.01.2003 31.03.2004 K
Rozbudowa hali uboju 1.437.169,27 08.01.2003 31.03.2004 K

Warsztaty 96.969,29 13.03.2003 31.03.2004 W

Mroźnia chłodnia 630.556,84 24.03.2003 31.01.2004 K

Smalcownia 77.148,63 05.03.2003 01.01.2004 W

Utwardzanie placu i dróg 216 771,48 31.03.2004 31.07.2005 W.

Modernizacja instalacji kanalizacyjnej 20 997,00 07.12.2004 31.07.2005 W

System zraszania magazyn żywca 11 300,80 22.07.2004 31.07.2005 W

Modernizacja myjki samoch. „strefa czysta" 102 942,13 29.04.2004 31.07.2005 W

Modernizacja hali rozbioru 252 614,94 24.03.2004 31.07.2005 W.

Ocieplenia magazynu żywca 25 679,76 31.03.2004 31.07.2005 W

Modernizacja myjki samoch. „strefa brudna" 74 265,05 03.04.2004 31.07.2005 W
Instalacja chłodnicza rampy 45 332,57 14.04.2004 31.07.2005 W.

Odbojniki 52 686,22 31.12.2004 31.07.2005 W

* K - kredyt * W - środki własne

Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Dzięki zrealizowanym inwestycją zakład zwiększył swe moce produkcyjne, co

umożliwiło realizację większej ilości zamówień, a co za tym idzie zwiększył wielkości
produkcji.

Dynamikę wzrost produkcji poszczególnych działów przedstawiają odpowiednio:

56
 dla działu UBOJNIA

Wykres 1: Wielkość uboju trzody chlewnej w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.

2002 2003 2004 158 000
220 7451 szt

$£18 000
208 000
198 000
l- 188 000
178 000
168 000
2005

Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp. z o.o. • dla
działu: ROZBIÓR

Wykres 2: Wielkość rozbioru półtusz wieprzowych i ćwierci wołowych na elementy w

firmie Agro-Handel Sp. z o.o.
14 092 6251

2002 2003 2004 'i 3 600 000

12 600
000
• 11 600
000
• 10 600
7 600
000 kg
2005

Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp. z o.o. • dla działu:
PRODUKCJA

Wykres 3: Wielkość produkcji wędlin w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.

1 902 368,971

Źródło: Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

57

2002 2003 2004 2005

 Jak wynika z powyższych wykresów w latach 2002 - 2005 całkowita wielkość
produkcji firmy Agro-Handel Sp. z o.o wzrosła o 53,09%. Największy wzrost produkcji
odnotowano na dziele rozbioru, którego produkcja w ciągu kolejnych lat wzrastała
odpowiednio o 10,59%, 39,39% i 80,99% w porównaniu do okresu wyjściowego. Skup
trzody chlewnej w 2005 roku przekroczył liczbę 200 tysięcy i osiągnął rekordowy w
historii firmy poziom 220.745 sztuk, zatem była większa o 21,53% (tj. 39.107 szt) do roku
2004, o 26,43% (tj. 46.144 szt) do roku 2003, o 37,99% (tj. 60.772 szt) do roku 2002.
Wielkość produkcji wędlin w ciągu czterech analizowanych lat wzrosła o 546 385,15 kg i
w 2005 roku kształtowała się na poziomie 1 902 368,97 kg.
Wzrost produkcji pociągnął za sobą zwiększenie zatrudnienia. Na dzień
31.12.2005r. w firmie Agro-Handel Sp. z o.o. zatrudnionych było ogółem 253
pracowników tj. więcej o 9 osób niż w roku 2004 i o 31 osób niż w 2003 roku. W ciągu
badanego okresu nastąpił wzrost zatrudnienia o 24,02% tj. o 49 pracowników. Dane
dotyczące ilości zatrudnionych pracowników przedstawia tabela 5.

Tabela 5: Stan zatrudnienie w firmie Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
LATA KOBIETY MĘŻCZYŹNI ZATRUDNIENIE 2002=100 WSKAŹNIKI DYNAMIKI
OGÓŁEM OKRES POPRZEDNI = 100%
2002 66 138 204 100,00 100,00
2003 75 147 222 108,82 108,82
2004 82 162 244 119,61 109,91
2005 \ 84 169 253 124,02 103,69
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp.z o.o.

Udział kobiet w ogólne liczbie zatrudnionych zwiększył się z poziomu 32% w 2002 roku
do 35% w 2005 roku. Struktura zatrudnienia według płci przedstawia się następująco:

Wykres 4: Struktura zatrudnienia wg płci w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.

2005 MĘŻCZYŹNI; 65%

KOBIETY; 35% ■
2004 _
MĘŻCZYŹNI ; 66%
KOBIETY; 34%
J
-
p
MĘŻCZYŹNI 66%
I J
KOBIETY; 34%

2002 - u
MĘŻCZYŹNI 68%
KOBIETY; 32%
J
V______
u
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji firmy Agro-Handel Sp.z o.o.

58
 Poniżej przedstawiono obowiązujący schemat organizacyjny badanej spółki:

Schemat 6: Struktura organizacyjna firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

PRZEZES ZARZĄDU

I -N
1
DYREKTOR 1 CZŁONEK ZARZĄDU
Z-CA PREZESA DYREKTOR DYREKTOR
FINANSOWY
HANDLOWY D.S. SKUPU DYREKTOR D.S.
DYREKTOR
INWESTYCJI
SUROWCOWO-
PRODUKCYJNY
ORGANIZATOR GŁOWNA
PRACOWNICY
SKUPU KSIĘGOWA
DZIAŁU
HANDLOWEGO - KIEROWCY
PRACOWNICY
SPECJALISTA D.S. KADRY I ►
SKUPU PŁACE
HACCP - ELEKTRYCY
KAS ►
A MECHANICY
KIEROWNIK KIEROWNIK
KIEROWNIK!
-
KIEROWNIK!
ROZBIORU PRODUKCJI ►
.EKSPEDYCJI MROŹNI KSIĘGOWOŚĆ
- KIEROWNIK
► BUDOWLANY
IKIEROWNIK
UBOJU
BRYGADZISTA BRYGADZISTA C BRYGADZISTA
PRACOWNICY PRACOWNICY PRACOWNICY
^RF7PnŚRFnNly ^RFZPDŚRFDNI^ \ RF7POŚRFnNI c >
BRYGADZISTA GRUPA
PRACOWNICY REMONTOWO *
RF7POŚRFnNI
BRYGADZISTA -BUDOWLANA
V-
PRACOWNICY
RF7POŚRFnNI ,

Źródło: Opracowanie własne.

2.4. Charakterystyka rynku, na jakim działa spółka

W Wielkopolsce stan pogłowia trzody chlewnej wynosi 4 192,5 tyś sztuk, co

stanowi 24,1% pogłowia krajowego. Produkcja żywca rzeźnego w przeliczeniu na 1 ha
użytków rolnych wyniosła w 2003r, 295,4 kg natomiast w Wielkopolsce wynosiła 594,8
kg na 1 ha użytków rolnych, czyli o 201% większa niż średnia krajowa. W porównaniu z
krajami UE Wielkopolska lokuje się jako liczący producent o dużym potencjale. W 2005
roku w porównaniu z rokiem poprzednim, zwiększyły się fizyczne rozmiary produkcji
zwierzęcej.

59
 Wykres 5: Produkcja żywca rzeźnego, mleka, jaj w latach 1995 - 2005
w tys. ton
1400 600
0 -I- 550

5*
1300 X
0 50
1200 mleko Ą. 450
0
0
1100 400
0
1000
0
oooc jaja
800
0 żywiec rzeźny -f 350
700
0 300
fe
600
25
0 0
500
0 200
400
0
300
0
200
0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Źródło: Rolnictwo w 2005r, GUS, Warszawa 2006.

Zróżnicowanie regionalne występuje także w produkcji zwierzęcej. W

województwach: mazowieckim, podlaskim i wielkopolskim w 2004 r. znajdowało się 44%
pogłowia bydła i 44,6% pogłowia krów. Natomiast pogłowie trzody chlewnej głównie
występuje w woj. kujawsko-pomorskim, mazowieckim i wielkopolskim - łącznie znajduje
się tam 46,5% pogłowia. Miernikiem natężenia chowu zwierząt gospodarskich w
poszczególnych województwach jest obsada na 100 ha użytków rolnych. Największa
koncentracja chowu bydła występuje w woj. podlaskim, a trzody chlewnej w woj.
wielkopolskim. Pogłowie owiec, którego liczebność wynosi w 2004 r. zaledwie 8%
poziomu z 1990 r., (318 tys. sztuk w 2004 r. wobec 4159 tys. sztuk w 1990 r.), występuje
w największej ilości w woj. małopolskim i wielkopolskim. Obsada owiec na 100 ha UR
wahała się w 2003 r. od 0,7 szt. w woj. świętokrzyskim do 11,2 szt. w woj. małopolskim.
Zawartość mięsa w tuszy mierzona poubojowo wynosi w Wielkopolsce 51% a
średnio w Polsce 46,5%. Koszt produkcji kilograma wieprzowiny w Wielkopolsce jest
niższy niż w innych regionach Polski. Pod względem jakościowym jest to najlepszy
jakościowo surowiec dla przetwórstwa mięsnego. Wpływ na ten stan ma przede wszystkim
duża koncentracja produkcji w gospodarstwach rolniczych, rozbudowany przemysł
paszowy, znaczna produkcja zbóż oraz tradycje i wiedza Wielkopolskich rolników. Można,
zatem przyjąć założenie, iż produkcja trzody chlewnej jest konkurencyjna w skali kraju
oraz w skali Unii Europejskiej i dlatego ma szanse dalej rozwijać się i stanowić źródło
dochodów dla Wielkopolskich rolników. Spożycie mięsa kształtuje się na poziomie 63 kg
na jednego mieszkańca w tym mięsa wieprzowego 40 kg i jest dość stabilne spowodowane
stałymi tradycjami kulinarnymi Polaków.

6
0
 Wykres 6: Pogłowie bydła, krów i trzody chlewnej na 100 ha UR
wg województw w 2004r w szt.

Polska ::::
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
•6.7

Warmińsko-mazurskie |
Wielkopolskie f. oc

Za chód niopomorskie
"8

| Bydto | Krowy Trzoda chlewna

Źródło: Rolnictwo w 2004r, GUS, Warszawa 2005

2.5 Pozycja badanej spółki na rynku

Z ostatnich danych wynika, iż przetwórstwem mięsa wieprzowego zajmuje się w

Wielkopolsce około 460 zakładów w tym 37 zakładów jest w okresie przejściowym. W
większości są to małe zakłady rzemieślnicze. Kilka większych zakładów o obrotach
powyżej 100 min zł powstało w ostatnim okresie czasu. Należą do nich Zakład
Przetwórstwa Mięsnego „MRÓZ", Zakłady Mięsne „DUDA", Agro-Handel Sp. z o.o.
Zakłady Mięsne „BARTEK" z Sierakowa, Zakłady Mięsne „SALUS" z Bojanowa.
Zakłady te stanowią grupę tzw. „tygrysów sektora". Wyniki finansowe oraz udziały
rynkowe tej grupy w skali kraju ulegają dynamicznej poprawie. Dzięki tej grupie zakładów
wyniki finansowe całej branży uległy znaczącej poprawie. Wzrosła efektywność branży
oraz wydajność pracy na skutek restrukturyzacji firm i inwestycji kapitałowych.

61
 Do początku lat 90-siątych przemysł mięsny w Wielkopolsce rozwijał się w oparciu
o małe, rzemieślnicze zakłady zajmujące się ubojem oraz przetwórstwem mięsa. W wielu
przypadkach zakłady te nie spełniały podstawowych wymogów sanitarno-weterynaryjnych
oraz bezpieczeństwa żywności. Nastąpiła gwałtowna restrukturyzacja tego sektora
polegająca na:
• koncentracji sektora a w szczególności etapu uboju,
• rozdzieleniu uboju i przetwórstwa - powstają nowe ubojnie specjalizujące się
wyłącznie w uboju, dostosowane do norm i standardów UE,
• zachowaniu małych zakładów przetwórczych posiadających lokalne rynki oraz
przetwarzających zakupione z ubojni tuczniki,
• eksporcie półtusz oraz elementów kulinarnych poza Wielkopolskę, w szczególności
na południe Polski,
• wyodrębnianiu się kilku silnych zakładów - liderów rynkowych zaopatrujących
rynek regionu oraz sieci detaliczne.
Zakład spełnia warunki sanitarne i weterynaryjne obowiązujące dla Zakładów
Mięsnych, co jest stwierdzone w zaświadczeniach wystawionych przez powiatowego
lekarza weterynarii PIW-Hż-6200-31/05. Zakład znajduje się w Rejestrze Powiatowego
Lekarza Weterynarii w Kościanie pod numerem 30110209 (ubój, rozbiór, przetwórstwo,
mięso mielone - z uprawnieniami do handlu z UE) PIW-HZ-6200-29/05. Artykuły
pochodzenia zwierzęcego spełniają wymagania w zakresie warunków zdrowotnych
żywności PIW-HŻ-6200-30/05.
Zakład konsekwentnie realizuje program „Polityka Dobrej Jakości", w ramach,
którego cały swój wysiłek poświęca na stałą poprawę jakości swych produktów, ze
szczególnym uwzględnieniem ich bezpieczeństwa zdrowotnego, przez wszechstronne
zaangażowanie pracowników działających na wszystkich szczeblach przedsiębiorstwa.
Produkcję prowadzi przestrzegając zasad dobrej praktyki produkcyjnej i przepisów
dotyczących ochrony środowiska. Bada wpływ produkcji na środowisko. Pracownicy
spółki znają politykę jakości firmy oraz są przez firmę szkoleni i instruowani w zakresie
bezpieczeństwa żywności. Agro-Handel Sp. z o.o. w Mosciszkach posiadają obecnie
systemy zapewnienia jakości: I - GMP - Zasady Dobrej Praktyki Higienicznej, II - GMP -
Zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej, III - HACCP - System Kontroli Krytycznych
Punktów Zagrożeń.

62
 Firma Agro-Handel działa na terenie całej Polski. Handluje z 532 jednostkami
przetwórstwa mięsnego, z hurtowniami, sklepami, wojskiem oraz innymi jednostkami
budżetowymi. Produkty eksportowane są również do krajów Europy Wschodniej. W 2000
roku Agro-Handel zajął 8 miejsce w eksporcie mięsa. W V edycji rankingu zakładów
mięsnych tygodnika BOSS firma zajęła 7 miejsce a w VI edycji w/w tygodnika zajęła 10
miejsce. Trzykrotnie w latach 2002-2004 otrzymała certyfikat „Solidna Firma. W rankingu
zakładów mięsnych (tabela 6) sporządzonym przez dwutygodnik AGRO-TRENDY firma
Agro-Handel utrzymuje się w ścisłej czołówce najlepszych firm tej branży.

Tabela 6: Ranking zakładów mięsnych wg dwutygodnika AGRO-TRENDY

MIEJSCE MIEJSCE w NAZWA FIRMY PUNKTY
ub. roku
1 (-) ZPM JBB Import-Eksport, Łyse 123
2 (1) PKM DUDA S.A., Warszawa 115
3 (3) MRÓZ S.A., Borek Wielkopolski 97
4 (12) ZM NOWAK Sp. z o.o. Sp. k. , Gdańsk 89
5 (-) PW KIER ZM Jastrzębie, Drzycim 86
6 (5) AGRO-HANDEL Sp. z o.o., Mościszki 83
7 (6) ZM SKIBA, Chojnice 81
ZM KRZYŻANOWSCY, Radom 81
8 (-) ZPM JAFSp. zo.o., Pilica 80
9 (8) GRUPA DUDA, Sosnowiec 78
10 (19) GRUPA ANIMEX Sp. z o.o., Morfiny 76
11 (-) ZM SALUS Sp. z o.o., Bojanowo 73
12 (15) TARCZYŃSKI S.A, Trzebnica 70
13 (14) ZM VIOLASp. J., Lniano 68
14 (15) ZRW Józef Bartos ZPCh, Pieszków 65
15 (14) ZM MAZURY w Ełku Sp. z o.o. 59
16 (-) ZM ZAKRZEWSCY Sp.J., Kosów Lacki 54
17 (22) ZPM Józef Malinowski, Rybno 47
18 (16) MARID Sp. z o.o., Biskupiec 43
(2) PRIME FOOD Sp. z o.o., Przechlewo 43
19 (13) GK PPMiD MAT S.A., Grudziądz 41
20 (-) ZM MEAT-ŁUKÓW S.A. 40
Zródło:J. Okrzesik, Ranking zakładów mięsnych dwutygodnika AgroTrendy
ciągnie dalej ..., "AgroTrendy: (II edycja) "Lokomotywa' ' 2006, nr 13, s.24.

Zakład prowadzi aktywny program współpracy z dostawcami żywca w celu

poprawy jego jakości oraz stabilności dostaw. Cały surowiec skupowany jest w oparciu o
system klasyfikacji SEUROP. Dzięki stałej współpracy z dostawcami Zakład może
zwiększać jakość swoich produktów i umacniać pozycję rynkową.

63
3. Analiza sprawozdań finansowych

3.1. Analiza sytuacji majątkowej w oparciu o aktywa bilansu

Zasoby majątkowe, to kontrolowane przez jednostkę aktywa o wiarygodnie

określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w
przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Aktywa, to te zasoby
majątkowe, nad którymi jednostka sprawuje kontrolę, i które służą jej do osiągania
korzyści w formie dopływu gotówki lub jej ekwiwalentów oraz zabezpieczenia pretensji
wierzycieli. Obejmują one majątek trwały, to jest długotrwałe finansowe lokaty pieniężne i
rzeczowe, a zwłaszcza środki trwałe, wyposażenie oraz prawa i majątek obrotowy, głównie
zapasy, należności a także środki pieniężne. Ich rola w procesie osiągania gotówki nie jest
jednakowa.
Istota i funkcje aktywów trwałych i obrotowych powodują, że niezwykle ważna jest
analiza sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa, której głównym celem jest68:
• dokonanie klasyfikacji i ustalenie najważniejszych cech posiadanego majątku,
• zbadanie wielkości i zmian zasobów majątku w czasie,
• rozpatrzenie struktury zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
Aktywa trwałe zaangażowane są w przedsiębiorstwie przez okres powyżej 1 roku, z
tego też względu uważa się je za mało elastyczne i obciążone są dużym ryzykiem. Nakłady
na inwestycje ponoszone są w momencie rozpoczęcia ich realizacji lub nawet przed i nie
ma nigdy pewności, czy nastąpi ich pełny zwrot z bieżących wpływów działalności
gospodarczej.
W przeciwieństwie do aktywów trwałych, które spełniają pośrednią rolę w procesie
osiągania gotówki, aktywa obrotowe uczestniczą w nim w sposób bezpośredni. Wchodzą
one do procesu gospodarczego i tam też podlegają stałym przemianom oraz wymianom,
przynosząc nadwyżkę środków pieniężnych. Czas przebywania poszczególnych zasobów
aktywów obrotowych jest uzależniony od charakteru procesu produkcyjnego,
terminowości regulowania rozrachunków itd. Z reguły czas ten jest względnie krótki.
Rozchód zasobów majątkowych musi być uzupełniony odpowiednim przychodem, co
stwarza możliwość ciągłego dostosowywania wielkości tych składników do stopnia
wykorzystywanych zdolności produkcyjnych. Ryzyko inwestycyjne występujące przy

68 W. Gabrusewicz op.cit. s.64

64
angażowaniu aktywów obrotowych jest o wiele mniejsze niż w przypadku zastosowania
aktywów trwałych, a ponadto w zależności od jego struktury znacznie zróżnicowane.
Zarządzanie aktywami - z punktu widzenia osiągania wyznaczonych celów
gospodarczych - wymaga ustalenia i utrzymywania optymalnej ich struktury, tj. pożądanej
proporcji różnego typu aktywów, a głównie stosunku aktywów trwałych i aktywów
obrotowych. Wzajemna relacja między aktywami trwałymi a aktywami obrotowymi,
stanowi wielkość zróżnicowaną, która zależy od rodzaju przedsiębiorstwa. Wymieniona
relacja ilustruje płynność majątkową - bilansową. Im więcej środków ulokowanych jest w
aktywach obrotowych (płynnych), tym są one łatwiejsze do zaangażowania w działalności
gospodarczej i w ten sposób przedsiębiorstwo posiada większą płynność majątkowo -
bilansową.
Analizę wielkości i dynamiki majątku rozpatrujemy na podstawie danych
liczbowych w wielkościach bezwzględnych i wskaźników relatywnych (dynamiki i tempa
zmian). Dla analizy zmian, jakie miały miejsce w okresie sprawozdawczym, dużą wartość
poznawczą mają indeksy dynamiki. Wielkość tych indeksów powyżej 100% oznacza
rozwój przedsiębiorstwa, powiększanie zdolności produkcyjnych, natomiast wielkość
poniżej 100%, wskazuje na zawężanie działalności oraz ograniczanie posiadanych
zdolności produkcyjnych. Do podstawowych wskaźników dynamiki wykorzystywanych w
analizie majątku zalicza się:
wskaźnik dynamiki majątku całkowitego = i
ma atek
ff0M^ rozpatrywanego okresu x 100
majątek całkowity poprzedniego okresu
wskaźnik dynamiki majątku trwałego = majątek tmały rozpatrywanego okresu x 100
majątek trwały poprzedniego okresu
wskaźnik dynamiki majątku obrotowego = ^ obrotów rozpatrywanego okresu x 100
ma tek

majątek obrotowy poprzedniego okresu

Istotnym uzupełnieniem w ocenie wstępnej miar dynamiki jest analiza struktury.

Wskaźniki struktury wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup zasobów
aktywów do ich łącznej wartości. Strukturę majątku w dużej mierze kształtuje charakter
przedsiębiorstwa. Wskaźniki struktury wykorzystywane w ogólnej analizie majątku
wyrażają się następującymi formami:
wskaźnik udziału majątku trwałego = majątek trwały x 100
majątek całkowity
wskaźnik udziału majątku obrotowego = majątek obrotowy x 100
majątek całkowity

65
 W badaniach sytuacji majątkowej wskaźniki syntetycznej struktury majątku
uzupełniane są o wskaźniki, które są relacjami jednych pozycji aktywów do innych pozycji
aktywów. Wśród wskaźników relacji najszersze zastosowanie mają wskaźniki:
wskaźnik unieruchomienia majątku = mąąe rway

majątek obrotowy
wskaźnik produkcyjności majątku = majątek rzeczowy

majątek finansowy

Ocena relacji, które charakteryzują proporcje między aktywami trwałymi oraz

aktywami obrotowymi, stanowi w gospodarce rynkowej podstawę do wstępnej oceny
elastyczności firmy oraz stopnia ryzyka, co ma istotne znaczenie dla wierzycieli
przedsiębiorstwa oraz banków finansujących działalność firmy. Wskaźnik
unieruchomienia majątku w postaci przedstawionej powyżej, stanowi syntetyczną miarę
stopnia elastyczności przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika o poziomie
przekraczającym 1, informuje o znacznym stopniu unieruchomienia majątku, wysokich
kosztów stałych i małej elastyczności przedsiębiorstwa. W przypadku obniżenia
zapotrzebowania odbiorców na wytwarzane produkty lub odprzedawane towary,
narastającej konkurencji - względnie też pojawienie się na rynku substytutów - istnieje
duże prawdopodobieństwo obniżenia rentowności, a nawet powstanie strat. Nie dotyczy to
przedsiębiorstw przemysłowych, wprowadzających nowoczesną technikę i technologię,
wówczas wzrost udziału środków trwałych w całkowitym majątku może świadczyć o
rosnącym stopniu mechanizacji produkcji i postępie technicznym. Kiedy wartość
wskaźnika unieruchomienia majątku jest mniejsza niż 1, wówczas jest to symptom
większych możliwości przedsiębiorstwa w przeprowadzaniu zmian. Każdy wzrost tego
wskaźnika w czasie, jest oznaką pogarszania się elastyczności przedsiębiorstwa, a spadek
świadczy o poprawie jego sytuacji w omawianej dziedzinie. Natomiast wskaźnik
produkcyjności, ukazuje relacje między majątkiem rzeczowym (środki trwałe i zapasy), a
majątkiem finansowym (należności i środki pieniężne). Korzystna sytuacja występuje
wówczas, gdy relacja pomiędzy nimi jest wyższa od 1. W przedsiębiorstwach
produkcyjnych majątek obsługujący działalność podstawową, powinien być większy od
majątku finansowego69.
Dokonanie analizy sytuacji majątkowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o. wiąże się z
wykorzystaniem danych, które przedstawia poniższa tabela:

69 M. Jarzębowska, Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2006, s. 80-82.

66
 Tabela 7: Kształtowanie się aktywów w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005
2002 2003 2004 2005
A.Aktywa trwałe 7322 858,87 11 967353,29 13330676,83 14 343 047,12
1. Wartości niematerialne i prawne 65 425,78 96 149,02 104 004,36 93 351,71
II.Rzeczowe aktywa trwale 7 195 752,04 11 765 755,16 13 098 068,05 14 130 704,76
III.Należności długoterminowe 0,00 0,00 0,00 0,00
IV. Inwestycje długoterminowe 30 000,00 30 000,00 30 000,00 0,00
V.Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 31681,05 75 449,11 98 604,42 118 990,65
B.Aktywa obrotowe 11 135497,44 9 798 718,07 9 847444,11 11909667,79
l.lapasy 1 068 370,29 1 191 643,78 691 198,75 1 170 552,01
II.Należności krótkoterminowe 8 796 435,71 7 585 104,11 8 238 820,79 7470 895,76
III. Inwestycje krótkoterminowe 1 249 311,01 990 981,34 818 830,44 3 151 655,41
IV.Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 21 380,43 30 988,84 98 594,13 116 564,61
Aktywa razem 18 458 356,31 21 766 071,36 23178120,94 26 252 714,91

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Analizując zmiany bezwzględne majątku całkowitego i jego podstawowych

grupach majątkowych można zauważyć, iż przyrost majątku całkowitego w badanym
okresie wyniósł 7 794 358,60 zł, na co zasadniczy wpływ miał przyrost majątku trwałego,
którego wartość wzrosła o 7 020 188,25 zł. Należy zauważyć, iż majtek trwały spółki
przez kolejne trzy lata charakteryzował się stałym wzrostem, w przeciwieństwie do
majątku obrotowego, który w roku 2003 był mniejszy o 1 336 779,37 zł w porównaniu do
roku poprzedniego.
Na podstawie danych zawartych w tabeli 7 dokonano obliczeń łańcuchowych
wskaźników dynamiki majątku badanej jednostki gospodarczej, które wynoszą:

Tabela 8: Łańcuchowe wskaźniki dynamiki majątku firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

w latach 2002 - 2005

WYSZCZEGÓLNIENIE WSKAŹNIKI DYNAMIKI

2003 2004 2005
(2002 = 100) (2003 = 100) (2004 = 100)
wskaźnik dynamiki majątku całkowitego
117,92% 106,49 % 113,27%
wskaźnik dynamiki majątku trwałego
163,42 % 111,39% 107,59 %
wskaźnik dynamiki majątku obrotowego
88,00 % 100,50 % 120,94 %
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Z obliczonych łańcuchowych wskaźników dynamiki wynika, że stosunkowo

niekorzystnie kształtowały się roczne zmiany majątku w roku 2004, w którym wskaźnik
dynamiki majątku całkowitego wyniósł zaledwie 106,49 % przy jednoczesnym również
niskim wskaźniku dynamiki majątku obrotowego (100,50%).

67
 Wskaźniki ogólnej struktury majątku przedstawia poniższy wykres:

Wykres 7: Kształtowanie się wskaźników udziału majątku trwałego i obrotowego w

majątku całkowitym firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005

■ /

2002 2003 2004 2005

□ MAJĄTEK TRWAŁY □ MAJĄTEK OBROTOWY

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bilansu firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Natomiast wskaźniki relacji majątku spółki Agro-Handel zawarte są w tabeli 9.

Tabela 9: Wskaźniki relacji majątku firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

w latach 2002 - 2005

WYSZCZEGÓLNIENIE WSKAŹNIKI RELACJI

2002 2003 2005
wskaźnik unieruchomienia majątku
0,66 1,3 1,20
wskaźnik produkcyjności majątku 2004
0,83 5 1,46
1,22 1,5
1,53
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Z wykresu 7 i tabeli 9 wynika, iż systematycznie od początku badanego okresu,

kiedy to majątek spółki był zdominowany majątkiem trwałym następuje równoważenie
udziałów podstawowych grup majątkowych. Wraz ze wzrostem udziału trwałych
składników majątku w majątku całkowitym badanej spółki, zwiększa się ryzyko
inwestycyjne związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Spadek udziału aktywów
obrotowych w aktywach całkowitych wiąże się z spadkiem elastyczności. Potwierdzają to
również obliczone wskaźniki relacji majątku trwałego do majątku obrotowego, których
wielkość w pierwszych trzech latach badanego okresu wzrosła z poziomu 0,66 do 1,35. W
ostatnim analizowanym okresie wskaźnik charakteryzował tendencją spadkową
(zmniejszenie o 0,15) jednak jest on cały czas na wyższym poziomie, niż 1, czyli poziom
uznawany za korzystny. Taka tendencja to efekt zmian dostosowujących technologię

68
produkcji żywności do standardów Unii Europejskiej, jakie firma Agro-Handel
wprowadziła do 01.05.2004, czyli do dnia akcesji do struktur europejskich. Z kolei od
drugiego roku objętego badaniem korzystnie kształtuje się relacja majątku obsługującego
działalność podstawową do majątku finansowego. Wielkość wskaźnika produkcyjności w
tym okresie mieści się w przedziale od 1,46 do 1,54 co dla przedsiębiorstw produkcyjnych
wskazuje na korzystną sytuację.
Szczegółowa struktura i dynamika zmian trwałego i obrotowego majątku spółki
oraz ich poszczególnych składników przedstawia się następująco:

Tabela 10: Kształtowanie się struktury i dynamiki majątku firmy

Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 STRUKTURA (%) 2005 DYNAMIKA --100
2003 2004 2002= 2003 (%)
2004 2005
Majątek trwały 39,69 54,98 57,51 54,6Ą 163,42 182,04 195,87
- wartości niematerialne i prawne 0,35 0,44 0,45 0,361 146,96 158,97 142,68
- rzeczowe aktywa trwałe 38,98 54,06 56,51 53,83\ 163,51 182,03 196,38
- należności długoterminowe 0,00 0,00 0,00
o ,o o \ - - -
- inwestycje długoterminowe 0,16 0,14 0,13
o , o o l100,00 100,00 -
- długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 0,17 0,35 0,43 0,45\ 238,15 311,24 375,59
Majątek obrotowy 60,33 45,02 42,49 45,37 88,00 88,43 106,95
- zapasy 5,79 5,47 2,98 4,46\ 111,54 64,70 109,56
- należności krótkoterminowe 47,66 34,85 35,55 28,46\ 86,23 93,66 84,93
- inwestycje krótkoterminowe 6,77 4,55 3,53 12,01\ 79,32 65,54 252,27
- krótkoterminowe rozliczenia 0,12 0,14 1,00 0,44f 144,94 461,14 545,19
Majątek całkowity 100,00 100,00 100,00 100,00 117,92 125,57 142,23

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Pogłębiona analiza dynamiki aktywów - przeprowadzona na podstawie obliczonych

odchyleń i wskaźników dynamiki - pozwala stwierdzić, iż w latach 2002 - 2005 nastąpił
wzrost całości majątku o 42,23%. Do wzrostu majątku całkowitego głównie przyczynił się
wzrost majątku trwałego, którego wartość wzrosła o 95,87%. Wśród składników majątku
trwałego jedynie inwestycje długoterminowe zmniejszyły 100,00%, natomiast wartość
pozostałych zwiększyła się odpowiednio o: 42,68% wartości niematerialne i prawne, o
96,38% rzeczowe aktywa trwałe oraz o 275,59% długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe, Wartość majątku obrotowego uległa zwiększeniu jedynie o 6,56%.
Największą dynamiką zmian wśród składników majątku obrotowego charakteryzują się
rozliczenia krótkoterminowe, których wartość wzrosła o 445,19%, przy czym wartość

69
 zapasów wzrosła o 9,56%, należności krótkoterminowych spadła o 15,07% oraz
jednoczesnym wzroście środków pieniężnych o 152,27%.
Analizując zmiany w strukturze zachodzące w majątku firmy Agro-Handel należy
zauważyć, iż wzrost udziału majątku trwałym wiązał się ze wzrostem udziału rzeczowego
majątku trwałego z 38,98% do 53,83% tj. o 14,85%. Natomiast spadek udziału majątku
obrotowego w strukturze aktywów wynika głównie ze spadku udziału należności
krótkoterminowych z 47,66% do 28,46,% tj. o 19,20%.

3.2. Analiza sytuacji kapitałowej na podstawie pasywów bilansu

Klasyfikację kapitałów jednostki według najczęściej stosowanych kryteriów

podziału i ich rodzaje przedstawia poniższy schemat:

Schemat 7: Klasyfikacja kapitałów podmiotów gospodarczych

KRYTERIUM: WŁASNOŚCI

KAPITAŁY WŁASNE KAPITAŁY

KAPITAŁY POZOSTAŁE KAPITAŁY OBCE KREDYTY,

PODSTAWOWE
POŻYCI
ZOBOWIĄZANIA

KRYTERIUM: TERMINOWOŚCI

DŁUGOTERMINOWE WŁASNE (PODSTAWOWE, KRÓTKOTERMINOWE REZERWl

'ŁASNE (ZYSKNA DYWIDENDA

OBCE (KREDYTY INWESTYCYJNI BCE (ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE, POŻYCZKI)

KRYTERIUM: ZRODEŁ POCHODZENIA

ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE

WŁASNE (KAPITAŁ ZAŁOŻYCIELSKI, WŁASNE

OBCE (KREDYTY, ZOBOWIĄZANIA,

Źródło: Opracowano na podstawie W. Gabrusewicz op. cit, s. 103, 107,111.

Kapitał własny definiowany jest przez aktywa netto, które równe są aktywom
jednostki, pomniejszonym o szeroko rozumiane zobowiązania i rezerwy na zobowiązania.
Tak zdefiniowany kapitał własny obejmuje kapitał (fundusz) podstawowy, który jest

70
korygowany in minus o należne wpłaty na kapitał podstawowy oraz udział (akcje) własne,
kapitał zapasowy, kapitał z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały rezerwowe, zysk
(stratę) z lat ubiegłych, zysk (stratę) netto oraz nieaktywną pozycję korygującą odpisy z
zysku netto w ciągu roku obrotowego. Kapitał własny, zwłaszcza kapitał podstawowy,
stanowi najbardziej stabilne źródło finansowania, spełniając równocześnie funkcję
70

gwarancyjną wobec wierzycieli . Poniższa formuła przedstawia kapitały własne w ujęciu

rachunkowym:
K APITAŁY W ŁASNE = AK TYW A - ZO BO W IĄZAN IA I REZERW Y NA ZO BO WDążenie do
IĄZAN IA

poprawy stopy zwrotu kapitału własnego powoduje angażowanie w działalność

gospodarczą kapitałów obcych. Dokonując wstępnego przeglądu struktury kapitałów
trzeba brać pod uwagę czas użytkowania kapitałów obcych i odrębnie rozpatrywać:
• kapitały długoterminowe (zobowiązania i kredyty długoterminowe),
• kapitały krótkookresowe (zobowiązania i kredyty krótkoterminowe). Zobowiązania
długoterminowe obejmują długoterminowe pożyczki, kredyty,
obligacje i inne papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwo. Termin ich
płatności jest dłuższy niż jeden rok. Łącznie z kapitałem własnym zobowiązania
długoterminowe stanowią tzw. kapitał stały przedsiębiorstwa, który powinien zapewnić
pokrycie przynajmniej elementów majątku trwałego (wykazującego najniższa płynność).
71
Ujmuje to poniższa reguła :
KAPITAŁ STAŁY = KAPITAŁY W ŁASNE + ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Na zobowiązania krótkoterminowe, a więc płatności o terminie nieprzekraczającym

jednego roku, na które składają się: zobowiązania wobec kredytodawców i
pożyczkodawców z tytułu kredytów i pożyczek krótkoterminowych oraz płatności odsetek
od kredytów i pożyczek długoterminowych przypadające na dany rok, a także
zobowiązania bieżące, obejmujące zobowiązania handlowe (wobec dostawców),
zobowiązania z tytułu płac, podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych.
Struktura finansowa wynikająca z pasywów bilansu daje obraz podstawy
finansowej, na której jest oparta działalność przedsiębiorstwa. Dlatego też punktem
wyjścia przy porównawczej analizie pasywów jest wstępna ocena ich struktury i
ustosunkowanie się - w warunkach danego przedsiębiorstwa - do relacji zachodzących
pomiędzy własnymi i obcymi źródłami finansowania zasobów. Pomiędzy tymi

T. Waśniewski op. cit, s. 290. W.

Gabrusewicz op. cit., s. 107.

71
wielkościami powinna występować właściwa dla danego przedsiębiorstwa proporcja, gdyż
nieprzemyślane, nagłe zmniejszenie kapitałów własnych w stosunku do obcych źródeł
finansowania, przy których płaci się często wysokie odsetki, może spowodować trudności
płatnicze i wywołać niebezpieczeństwo niewypłacalności . Analiza sytuacji majątkowej
obejmuje:
• ocenę struktury kapitałów,
• ocenę dynamiki poszczególnych składników kapitału,
• ocenę struktury kapitałowo-majątkowej.
Poziom sfinansowania składników kapitałami własnymi i obcymi określają
wskaźniki struktury własnościowej i relacji kapitałów własnych i obcych wyrażających się
następującymi formułami:
wskaźnik udziału kapitałów własnych - kapitały własne x 100
kapitały całkowite
wskaźnik udziału kapitałów obcych - kapitały obce x 100
kapitały całkowite
wskaźnik relacji kapitałów obcych do kapitałów własnych - kapitały obce
kapitały własne
wskaźnik relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych - kapitał własny
kapitał obcy

Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitale całkowitym wyraża stopień

samofinansowania przedsiębiorstwa. Wskaźnik udziału kapitałów obcych informuje o
rozmiarach zadłużenia przedsiębiorstwa. Relacja między nimi zależy od charakteru
przedsiębiorstwa i od czynników zewnętrznych. Natomiast wskaźniki relacji są
uzupełnieniem wskaźników struktury. Pierwszy wskaźnik relacji określany jest
wskaźnikiem przekładni kapitałowej. Informuje o skali zaangażowania obcych źródeł
finansowania w stosunku do kapitałów własnych. Drugi wskaźnik relacji jest miarą
samofinansowania przedsiębiorstwa. Istotna jest również wewnętrzna struktura obu grup
kapitałów. Rozpatrzenie jej informuje o wartości kapitału własnego i zagrożeniach
wynikających z zaangażowania kapitału obcego .
Bardzo istotną kwestią wstępnej oceny pasywów jest zbadanie wewnętrznej
struktury kapitałów własnych. W dobrze funkcjonujących przedsiębiorstwach - oprócz
stałego wypłacania dywidend od kapitału zakładowego - ma miejsce systematyczne
tworzenie rezerw z zysku. Stąd też stosunek między kapitałem zakładowym a rezerwami
ulega często znacznej zmianie, wskazując na wzrost stopnia samofinansowania, co oznacza
szybsze zwiększenie rezerw kapitałowych niż kapitału zakładowego. Nierzadkie są

72 M. Jarzębowska op. cit, s. 121.

73 T. Dudycz, op. cit., s. 35.

72
 wypadki, w których wielkość rezerw kapitałowych przekracza kilka razy wielkość kapitału
zakładoweg 74 o . Do oceny struktury kapitałów własnych i obcych służą wskaźniki:
kapitał podstawowy x 100
kapitały własne
kapitał zapasowy x 100
kapitały własne
kapitał z aktualizacji wyceny x 100
kapitały własne
kapitał rezerwowy x 100
kapitały własne
wynik z lat ubiegłych x 100
kapitały własne
wynik roku bieżącego x 100
kapitały własne
zobowiązania długoterminowe x 100
kapitały obce
zobowiązania bieżące x 100
kapitały obce
kredyty krótkoterminowe x 100
kapitały obce
....... , . , ,,. . , _ zobowiązania z tytułu dostaw i usług x 100
kapitały obce
terminowości korzysta się ze
Do oceny struktury kapitału pod względem wskaźników

opisanych wzorami:

wskaźnik udziału kapitałów długoterminowych kapitały długoterminowe x 100

kapitały całkowite
wskaźnik udziału kapitałów krótkoterminowych kapitały krótkoterminowe x 100
kapitały całkowite
wskaźnik relacji kapitałów długoterminowych do krótkoterminowych kapitały długoterminowe
kapitały krótkoterminowe

Dokonując oceny zmiany kapitałów w czasie, w odniesieniu do poszczególnych

grup kapitałów, należy porównać dynamikę poszczególnych grup kapitałów względem
siebie. Wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych obliczany następująco:

wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych =

kapitały całkowite w rozpatrywanym okresie x 100 kapitały

wskaźnik dynamiki kapitałów własnych całkowite w poprzednim okresie
kapitały własne w rozpatrywanym okresie x 100 kapitały
wskaźnik dynamiki kapitałów obcych własne w poprzednim okresie
kapitały obce w rozpatrywanym okresie x 100
wskaźnik dynamiki kapitałów długoterminowych kapitały obce w poprzednim okresie
kapitały długoterminowe w rozpatrywanym okresie x 100
wskaźnik dynamiki kapitałów krótkoterminowych kapitały długoterminowe w poprzednim okresie
kapitały krótkoterminowe w rozpatrywanym okresie x 100
kapitały krótkoterminowe obce w poprzednim okresie

J. Gajdka, Wyznaczenie pojemności zadłużeniowej spółki. Metoda praktyczna, „Przegląd Organizacji",

2001, nr 9, s. 30

73
 Wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych jest równy wskaźnikowi dynamiki
majątku całkowitego. Jeżeli dynamika kapitałów własnych jest silniejsza od dynamiki
kapitałów obcych, jest to pozytywny objaw. Również za pozytywny objaw uważa się
silniejszą dynamikę kapitałów długoterminowych od dynamiki kapitałów
krótkoterminowych. Wskaźniki te pokazują też zmiany w strukturze kapitałów - wzrasta
udział kapitałów o większym wskaźniku dynamiki.
Oddzielna analiza poszczególnych pozycji pasywów i aktywów jest
niewystarczająca, by wyczerpująco ocenić sytuację ekonomiczno-finansową
przedsiębiorstwa. Rzeczywisty obraz stanu ekonomiczno-finansowego firmy można
uzyskać dopiero na podstawie oceny wzajemnego związku między kapitałami (pasywami)
a odpowiadającymi im środkami majątkowymi (aktywami) .
Majątek trwały należy finansować głównie kapitałem własnym (przyjmuje się, że
optymalny poziom sfinansowania majątku trwałego kapitałem własnym wynosi 70%) oraz
w razie potrzeby długoterminowym kapitałem obcym, natomiast majątek obrotowy
powinien znaleźć częściowe pokrycie w kapitale własnym (kapitał własny powinien
stanowić pokrycie dla 30% wartości majątku obrotowego) i długoterminowym obcym oraz
częściowo krótkoterminowym kapitale obcym. Dla utrzymania równowagi finansowej
przedsiębiorstwa istotne jest również zachowanie bieżącej płynności, co łączy się z
finansowaniem majątku obrotowego. Podstawowym źródłem jego finansowania są kapitały
krótkoterminowe (krótkoterminowe kredyty bankowe, pożyczki, bony komercyjne) oraz
zobowiązania bieżące. Jeżeli zobowiązania krótkoterminowe w pełni pokrywają majątek
obrotowy wówczas zachowana jest złota reguła bilansowania w stosunku do obrotowych
składników majątku przedsiębiorstwa76.
Złota reguła bilansowa zakłada, że majątek obciążony dużym ryzykiem, a za taki
uważa się majątek trwały, powinien być finansowany w sposób najbardziej
bezpieczniejszy, czyli przez kapitał własny, tym samym:

kapitał własny* długoterminowy obcy _ > (

n stopień pokrycia)
majątek trwały

W.Gabrusewicz op. cit, s. 120

Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą, red. K. Sawicki,
Wydawnictwo Ekspert, Wrocław 2002, s. 142

74
Do oceny struktury kapitałowo - majątkowej służą również następujące wskaźniki:
wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym = kapitał własny x 100
mają tek trwały
wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym = kapitał stały x 100
mają tek trwały
wskaźnik pokrycia kapitałami krótkoterminowymi majątku obrotowego kapita
= ł krótkoterminowy x 100
majątek obrotowy
wskaźnik zaangażowania kapitałów obcych = kapitały obce x 100
mają tek obrotowy

Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym informuje, w jakiej części

majątek trwały jest finansowany kapitałem własnym. Jeżeli majątek trwały jest w całości
finansowany kapitałami własnymi, to przedsiębiorstwo takie ma bardzo silne podstawy
finansowe. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałami długoterminowymi jest
uzupełnieniem poprzedniego wskaźnika, ponieważ kapitały długoterminowe powinny
przewyższać wartość majątku trwałego. Wartość tego wskaźnika powinna przekraczać
100%. Jeżeli majątek trwały nie jest pokryty kapitałami długoterminowymi, to wartość
wskaźnika jest mniejsza od 100%. Oznacza to, że przedsiębiorstwo może mieć trudności w
regulowaniu bieżących zobowiązań. O ile przedsiębiorstwo swojego majątku trwałego
może nie mieć sfinansowanego kapitałem własnym, to musi bezwzględnie finansować
majątek trwały kapitałem długoterminowym. Pozostałe środki obrotowe finansowane są
kapitałami krótkoterminowymi (zobowiązaniami i kredytami). Stopień tego finansowania
77

określa wskaźnik pokrycia kapitałami krótkoterminowymi majątku obrotowego .

W praktyce jednak obserwuje się, iż część środków obrotowych finansowana jest
kapitałem stałym, co zgodne jest ze złotą regułą finansową. Ta część kapitału stałego, która
finansuje środki obrotowe określana jest mianem kapitału obrotowego netto lub kapitału
pracującego. Celem kapitału pracującego w przedsiębiorstwie jest minimalizacja ryzyka,
wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub
też wynikającego ze strat związanymi z tymi środkami (trudności zbytu produktów,
kłopoty ze ściąganiem należności). Jest to, więc pewnego rodzaju element bezpieczeństwa,
ułatwiający zachowanie bieżącej płynności finansowej. Kapitał obrotowy netto
7R

- w zależności od podejścia - oblicza się według poniższych formuł :

• podejście kapitałowe
KAPITAŁ OBROTOW Y NETTO = KAPITAŁ STAŁY - MAJĄTEK TRWAŁY

• podejście majątkowe
KAPITAŁ OBROTOW Y NETTO = MAJĄTEK OBROTOWY - KAPITAŁY OBCE KRÓTKOTERMINOWE

77 Ibidem, s. 143.
78 W. Gabrusewicz, op. cit, s. 123.

75
 Badając strukturę majątkowo-kapitałową, poziom kapitału obrotowego
wykorzystuje się do obliczenia następujących wskaźników:
wskaźnik udziału kapitału obrotowego w finansowaniu majątku całkowitego = ■ . ,—r^:

r * JH » majątek całkowity
L,
■ ,. ... L, t t u t t- ■ ■ a. w 4. kapitał obrotowy x 100
wskaźnik udziału kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego = ■ . ,—r~h

majątek obrotowy

Wartość przedstawionych powyżej wskaźników informuje o tym, w jakim stopniu

kapitał pracujący finansuje majątek całkowity i majątek obrotowy. Jego wzrost oznacza
zwiększenie długookresowych kapitałów w finansowaniu majątku obrotowego w
przedsiębiorstwie. Jest to sytuacja korzystna dla przedsiębiorstwa. Spadek wartości
wskaźnika oznacza wzrost finansowania majątku obrotowego kapitałem
krótkoterminowym i jest to dla przedsiębiorstwa sytuacja niekorzystna. Poniższa tabela
zawiera dane wyjściowe do dokonania analizy sytuacji kapitałowej badanej zakładów
mięsnych Agro-Handel Sp. z o.o.

Tabela 11: Kształtowanie się wielkości pasywów w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005
2002 2003 2004 2005
A.Kapitał (fundusz) własny 3 817 944,52 4 540 809,91 6 740 569,65 10 335 103,05
I.Kapitał (fundusz) podstawowy 1 000 000,00 1 000 000,00 1 400 000,00 1 400 000,00
II.Kapitał (fundusz) zapasowy 805 400,56 2 339260,45 3 221 688,79 5 003 448,53
III. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny 301 684,07 301 684,07 244 121,12 244 121,12
IV.Zysk (strata) netto 1 710 859,89 899 865,39 1 874 759,74 3 687 533,40
B.Zobowiązania i rezerwy 11 135 497,44 9 798 718,07 9 847444,11 11 909 667,79

I.Rezerwy na zobowiązania 1640,34 7 186,42 78 097,78 9 226,60

-długoterminowe 1640,34 7 186,42 8 027,77 9 226,69
-krótkoterminowe 0,00 0,00 70 070,01 0,00
//.Zobowiązania długoterminowe 4 017200,00 5 052 102,07 5 369 431,75 5 015 020,75
Ill.Zobowiązania krótkoterminowe 10 617 599,30 12 162 308,18 10 337251,86 9 132 173,69
IV.Rozliczenia międzyokresowe 3 972,15 3 664,78 652 769,90 1761190,73
-długoterminowe 0,00 0,00 0,00 1712832,48
-krótkoterminowe 3 972,15 3 664,78 65 2769,9 4 8358,25
Pasywa razem 18 458 356,31 21 766 071,36 23178120,94 26252714,91
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z 0.0.

Analizując zmiany bezwzględne poszczególnych pozycji pasywów można

zauważyć, iż przyrost kapitałów własnych w rozpatrywanym okresie wyniósł 6 517 158,53
zł, na co największy wpływ miał przyrost kapitału zapasowego, którego wartość wzrosła o
4 198 047,97 zł. Należy zauważyć, iż w 2004 roku wspólnicy dokonali dopłaty do kapitału
podstawowego w kwocie 400 000,00 zł. W 2005 roku badanej spółce udało się

76
wypracować największy w całym badanym okresie zysk, wyniósł on: 3 687 533,40 zł i w
porównaniu do roku 2003 (najniższego zysku), był on większy o 1 976 673,51 zł. W latach
2002 - 2005 zobowiązania i rezerwy kształtowały się na poziomie od 14 640 411,79 zł do
17 225 261,45 zł.
Struktura kapitałów badanego podmiotu gospodarczego obrazują poniższe
wykresy:

Wykres 8: Kształtowanie się wskaźników struktury kapitałów według kryterium

własności firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005

ii n

H
2002 2003 2004

■ KAPITAŁ WŁASNY □ KAPITAŁ OBCY

2005

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bilansu firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Analizując wykres 8 można zauważyć, iż udział kapitałów obcych w strukturze w

ciągu badanego okresu spadł z poziomu 79,32% do 60,63%, tym samym badana spółka
poprawia swą strukturę własnościową.

Wykres 9: Kształtowanie się wskaźników struktury kapitałów według

kryterium terminowości firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005

2002 2005

2003 2004

■ KAPITAŁ DŁUGOOKRESOWY □ KAPITAŁ KRÓTKOOKRESOWY

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bilansu firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

77
 Z kolei - jak wynika z wykresu 9 - w latach 2002 - 2005 nastąpiła znacząca zmiana
w strukturze kapitałowej, mianowicie do roku 2003 kapitał całkowity spółki zdominowany
był przez kapitały krótkoterminowe (58% w 2002, 56% w 2003), natomiast po 2003 roku
w kapitałach dominowały kapitały długoterminowe (52% w 2004, 65% w 2005).

Tabela 12: Wskaźniki relacji kapitałów firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

w latach 2002 - 2005
\A/vc7rv7i=™i MiBKiiB WSKAŹNIKI RELACJI
WYSZCZEGOLN EN E „„„„ «„„„ „nn. *nnr-
2002 2003 2004 2005
KRYTERIUM WŁASNOŚCI:
wskaźnik relacji kapitałów obcych do kapitałów własnych 3,83 3,79 2,44 1,54
wskaźnik relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych 0,26 0,26 0,41 0,65
KRYTERIUM TERMINOWOŚCI:
wskaźnik relacji kapitałów długoterminowych do kapitałów krótkoterminowych 0,74 0,79 1,10 1,86
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Również korzystnie kształtują się wskaźniki relacji kapitałów badanej spółki. Skala
zaangażowania obcych źródeł finansowania, w stosunku do źródeł własnych, spadała z
3,83 w 2002 roku do 1,54 w 2005 tj. o 2,29. W dwóch ostatnich badanych okresach miara
skali samofinansowania (wskaźnik relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych)
systematycznie wzrastała, jednak nadal na koniec badanego okresu wielkość utrzymała się
na dość niskim poziomie - zaledwie 0,65. Świadczy to o tym, iż firma Agro-Handel jest
podmiotem silnie uzależnionym od kapitałów obcych. Systematyczny wzrost wielkości
wskaźnika relacji kapitałów długoterminowych do kapitałów krótkoterminowych świadczy
o coraz większej roli długoterminowych źródeł finansowania aktywów spółki Agro-
Handel.
Szczegółowa struktura oraz dynamika kapitałów własnych i obcych a także ich
składników podstawowych prezentuje tabela 13.

78
 Tabela 13: Kształtowanie się struktury i dynamiki kapitałów własnych i obcych
firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 STRUKTURA (%) DYNAMIKA 2002= ■100
2003 2004 2005
2003 2004 (%)

Majątek trwały 100,00 100,00 100,00 100,00 118,93 176,55 270,70

2005

- kapitał (fundusz) podstawowy 26,19 22,02 20,77 13,55% 100,00 140,00 140,00
- kapitał (fundusz) zapasowy 21,10 51,52 47,80 48,41M 290,45 400,01 621,24
- kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny 7,90 6,64 3,62 2,36\ 100,00 80,92 80,92
- zysk (strata) netto 44,81 19,82 27,81 35,68\ 52,60 109,58 215,54

Kapitał obcy 100,00 100,00 100,00 100,00 117,66 112,28 108,72

- rezerwy na zobowi
ązania 0,01 0,04 0,48 0,06\ 438,11 4761,07 562,49
- zobowiązania długoterminowe 27,44 29,33 32,67 37,5/1 125,76 133,66 124,84
- zobowiązania krótkoterminowe 72,52 70,61 62,89 57,37\ 114,55 97,36 86,01
- rozliczenia mi
ędzyokresowe 0,03 0,02 3,97 11,06\ 92,26 16433,67 44338,47

Kapitał całkowity 117,92 125,57 142,23

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Na podstawie danych zawartych w tabeli 13 wynika, że w latach 2002 - 2005

dynamika kapitałów własnych spółki Agro-Handel wzrosła z poziomu 18,93% do 170,70%
tj. o 151,77%, przy czym wśród jego składników największą dynamiką - aż 521,24%
-wyróżniał się kapitał zapasowy. Z kolei dynamika kapitałów obcych spadła o 8,94% z
poziomu 117,66% do 108,72%. Zobowiązania krótkoterminowe wykazywały tendencje
spadkową, a ich dynamika spadła o 24,54%, co należy ocenić jako korzystne zjawisko. Od
2003 roku największy udział w strukturze kapitałów własnych ma kapitał zapasowy, który
stanowi blisko 50,00%. Jednocześnie udział kapitału podstawowego w rozpatrywanym
okresie systematycznie spada, i tak, w pierwszym okresie stanowił 26,19% kapitałów
własnych, a w ostatnim roku jego udział wynosił już tylko 13,55%. Natomiast w strukturze
kapitałów obcych obserwuje się dość korzystne zjawisko w ciągu czterech kolejnych lat,
jakim jest wzrost udziału zobowiązań długoterminowych z poziomu 27,44% na 31,51%,
przy jednoczesnym spadku udziału zobowiązań krótkoterminowych z 72,55% do 57,37%
tj. o 15,55%.
Łańcuchowe wskaźniki dynamiki kapitałów badanej spółki przedstawiają się
następująco:

79
Tabela 14: Łańcuchowe wskaźniki dynamiki kapitałów firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002 - 2005
WSKAŹNIKI DYNAMIKI
WYSZCZEGÓLNIENIE 2003 2004 2005

117,92% 106,49 % 113,27 %

118,93% 148,44 % 153,33 %
117,66% 95,43 % 96,84 %
122,50 % 126,23 % 140,88 %
114,54% 90,91 % 83,01 %
_________________________________________________________(2002 = 100)
__________(2003 = 100)
____________(2004 = 100)
wskaźnik dynamiki kapitałów całkowitych
wskaźnik dynamiki kapitałów własnych
wskaźnik dynamiki kapitałów obcych
wskaźnik dynamiki kapitałów długoterminowych
wskaźnik dynamiki kapitałów krótkoterminowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie
sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Jak wynika z obliczeń przedstawionych w Tabeli 14, w całym okresie objętym

badaniem kształtowały się stosunkowo korzystnie. Warto zauważyć, iż najsilniejszymi
wskaźnikami dynamiki odznaczają się kapitały własne oraz kapitały długoterminowe,
oznacza to, iż ich poziom, co roku wzrastał szybciej.
Wykres 9 obrazuje jak w spółce Agro-Handel przestrzegana była złota reguła
bilansowa.

Wykres 10: Złota reguła bilansowa badanej spółki w latach 2002 - 2005

140%
1,19
120%^ 1,07 z^-**—
0,96 ^
0,80
100% -

80% -
0,72
60% -

40% -
0,38
20% -

0%

2002 2003 2004 2005

-^ - Złota reguła bilansa % -^ - Złota zasada finansowania %

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Z obliczeń przedstawionych na wykresie 10 wynika, iż w latach 2002 - 2004 nie

została zachowana złota reguła bilansowania przez firma, Agro-Handel. Spółce udało się
osiągnąć prawidłowa strukturę majątkowo - kapitałową dopiero w 2005 roku.
8
0
 Kształtowanie się kapitału obrotowego netto badanej spółki w rozpatrywanym
okresie przedstawiono na wykresie 11.

Wykres 11: Kapitał obrotowy netto firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 -2005

KAPITAŁ OBROTOWY NETTO (podejście kapitałowe)

KAPITAŁ OBROTOWY NETTO (podejście majątkowe)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o

Powyższy wykres wskazuje, iż w latach 2003 - 2004 kapitał obrotowy spółki Agro-
Handel był ujemny. Oznacza to, że w tych latach majątek trwały firmy przewyższał kapitał
stały, dlatego część majątku trwałego finansowana była kapitałami krótkoterminowymi.
Jest to sytuacja niekorzystna, gdyż może spowodować do utratę płynności finansowej, ta
zaś może doprowadzić do bankructwa. Jednakże w ostatnim roku objętym badaniem
poziom kapitału obrotowego netto jest najwyższy w całym okresie, zatem zmniejszyło się
zagrożenie utraty płynności finansowej.

Tabela 15: Kształtowanie się wartości wskaźników charakteryzujących sytuację

struktury kapitałowo-majątkowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
RY MAJĄTKOWO-KAPITAŁOWEJ 2005
WKAŹNIKI STRUKTl
2002 2003 2004
WYSZCZEGÓLNIENIE
wskaźnik pokrycia majątku trwałego 52,14% 37,94 % 50,56 % 72,06 %
kapitałem własnym
wskaźnik pokrycia majątku trwałego 107,00 % 80,16 % 90,84 % 107,02 %
kapitałem stałym
wskaźnik pokrycia kapitałami 95,38 % 124,16 % 112,31 % 77,08 %
krótkoterminowymi majątku obrotowego
wskaźnik zaangażowania kapitałów obcych 131,48 % 175,79% 166,92 % 133,65 %

wskaźnik udziału kapitału obrotowego w 2,78% -10,91 % -5,27 % 3,84 %

finansowaniu majątku całkowitego
wskaźnik udziału kapitału obrotowego w 4,60 % -24,23 % -12,40 % 8,46 %
finansowaniu majątku obrotowego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o

81
 Jak wynika z przedstawionych w powyższej tabeli danych, w 2003 roku zarówno
wielkość wskaźnika pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym jak i kapitałem stałym
były najniższym w całym analizowanym okresie i wynosiły odpowiednio: 37,94% i
80,16%.
Niski poziom wskaźników wynika z gruntownej modernizacji zakładu produkcyjnego, jaka
w tym czasie miała miejsce. W 2003 roku rozpoczęto rozbudowę hali uboju, zakupiono
nową linie ubojową, rozbudowano system wagowy, a także wyposażono dział produkcji
wędlin w nowe maszyny i urządzenia techniczne. Zakłady Mięsne Agro-Handel nie były w
stanie sfinansować modernizacji budynków i zakupu nowych środków trwałych bez
konieczności zadłużenia się (zaciągnięcia kredytów). Znajduje to odbicie w poziomie
wielkości wskaźnika zaangażowania kapitałów obcych, który również w roku 2003
kształtował się na poziomie 175,79% i był najwyższym w całym okresie objętym
badaniem. Przez kolejne lata obserwuje się spadek wartości tego wskaźnika, co wskazuje
na to, iż spółka Agro-Handel sprawnie spłaca zaciągnięte wcześniej zobowiązania
kredytowe.

3.3. Wstępna ocena księgowej wielkości wyniku finansowego

Wielkość wyniku finansowego jest głównym czynnikiem rzutującym na poziom

rentowności, a także podstawowym źródłem zasilania przedsiębiorstwa w kapitał własny
oraz wypłat dywidend dla udziałowców. Ponadto stanowi podstawę do rozliczeń
finansowych z budżetem państwa w postaci podatku dochodowego. Umożliwia również
rozwój firmy i wzrost jej wartości. Dodatkowo pełni rolę miernika stopnia realizacji
wyznaczonego celu gospodarczego, określa tempo zwrotu poniesionych w procesie
gospodarczym nakładów oraz potencjalne korzyści właścicieli wniesionego do
przedsiębiorstwa kapitału. Ze znaczącej roli, jaką spełnia wynik finansowy w działalności
przedsiębiorstwa, tworzy się potrzeb jego wielokierunkowej analizy .
Rachunek wyników to główne źródło informacji o wielkości osiągniętego zysku lub
poniesionych strat.. Operując wielkościami strumieniowymi, grupuje wszystkie przychody
uzyskiwane ze sprzedaży dóbr i usług wytworzonych przez przedsiębiorstwo, przychody
ze sprzedaży towarów, przychody z operacji finansowych oraz odpowiadające tym
rodzajom działalności koszty i straty. Na wynik finansowy może oddziaływać różny układ

79 M. Sierpińska, D. Wędzki opt. cit, s. 33.

82
czynników biorących udział w jego tworzeniu. Szczegółowa analiza poszczególnych
czynników umożliwia określenie, w jakim stopniu każdy z nich wpłynął na powstanie
ostatecznej wielkości wyniku finansowego i czy jest ona prawidłowa z punktu widzenia
ekonomicznej efektywności środków zaangażowanych w procesie produkcji. Wstępna
analiza rachunku wyników obejmuje :
• ustalenie i ocenę zmiany wielkości strumieni pieniężnych prezentujących
przychody ze sprzedaży, koszty i wynik finansowy i inne wielkości ekonomiczne w
kolejnych latach badanego okresu,
• badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi wielkościami
ekonomicznymi rachunku wyników.
Przekształcona do postaci analitycznej forma rachunku wyników stanowi dobrą
podstawę do wstępnej oceny kształtowania się wyniku finansowego na różnych poziomach
(Tabela 16).

Tabela 16: Kształtowanie się rachunku wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
____________________________w latach 2002 - 2005_____________________________
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005

Przychody netto ze sprzedaży i zrównanie z nimi 69 760 541,33 73 661368,37 86 555 975,53 94 684149,75
Koszty działalności operacyjnej 67 997 353,07 72 853 543,02 84 489 391,62 89998 011,23

lysk(strata) na sprzedaży 1 763 188,26 807 825,35 2 066 583,91 4 686 138,52
Pozostałe przychody operacyjne 864 475,49 1727 581,78 893 739,41 955386,96
Pozostałe koszty operacyjne 154 615,13 1032 773,29 261181,05 627992,13

lysk(słrała) z działalności operacyjnej 2 473 048,62 1 502 633,84 2 699 142,27 5 013 533,35
Przychody f/nansowe 129 037,31 75 803,70 67 726,68 74 286,25
Koszty finansowe__________________________________229 378,05 236 803,13 376 987,18 359 091,01
lysk(słrała) z działalności 2 372 707,88 1 341 634,41 2 389 881,77 4 728 728,59
Podatek dochodowy 661847,99 441769,02 515124,04 1041205,69

Wynik finansowy netto 1 710 859,89 899 865,39 1 874 757,73 3 687 522,90
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunków wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Najwyższy wyniki na działalności podstawowej spółka Agro-Handel osiągnęła w

2005 roku i wyniósł on: 4 686 138,52 zł i był większy od najniższego wyniku osiągniętego
na tej działalności w badanym okresie o 3 878 313,17 zł. W porównaniu do 1 763 188,26
zł zysk wypracowanego w pierwszym roku analizowanego okresu nastąpił wzrost o
265,78%, który w wartościach bezwzględnych wyraża się kwotą 2 922 950,26 zł.

80 Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą, red. K. Sawicki op.
cit, s. 146.

83
Kształtowanie się wyników poszczególnych segmentów działalności firmy Agro-Handel w
rozpatrywanym okresie obrazuje poniższy wykres:

Wykres 12: Wielkość i zmiana wyników na poszczególnych obszary generowania

wyniku finansowego firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
: wynik na działalności podstawowe] wynik na
140 działalności operacyjnej : wynik na operacjach
finansowych :■ : obowiązkowe obciążenia
I I
wyniku finansowego
%
120

%
1127,08°/
103,06% 89,77%
100

80%

l \
60% ' ~89.77% 77 71 o/,T -7,7?
% '-28,24%l
40% ■ 33,74%l

18,88%
20% -Sf)fi% -16,50% )
-17,89% IL % -'
0% -38,69% -49,09%l I
27,48

tr
'

; i ■i V
2002 2003 2004
2005

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunków wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Potwierdzenie rezultatów oceny wyniku finansowego przy wykorzystaniu

wskaźników dynamiki można uzyskać przez równoległą analizę wskaźników struktury
rachunku wyników. Otrzymane w ten sposób odchylenia dodatnie i ujemne informują
przejrzyście o zaistniałych przekształceniach poszczególnych elementów osiągniętego
wyniku finansowego. Ocena struktury analitycznego rachunku wyników polega na
ustaleniu udziału poszczególnych jego składników w ogólnej (stanowiącej 100%)
wielkości przychodów ze sprzedaży. Analiza dynamiki umożliwia wymierne określenie
wpływu podstawowych czynników na wzrost lub spadek wyniku finansowego netto. W
tym celu dokonuje się porównawczej oceny wskaźników dynamiki poszczególnych jego
składników, istotne znaczenie ma tu porównanie wskaźników, które w głównej mierze
rzutują na poziom zysku netto. Bardzo pomocne w zakresie analizy rachunku wyników jest
tzw. zestawienie analityczne, które w formie dwóch tabel obrazuje strukturę oraz dynamikę
przychodów i kosztów.
84
 Tabela 17: Kształtowanie się struktury i dynamiki przychodów, kosztów i wyniku
finansowego netto firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
WYSZCZEGÓLNIENIE STRUKTURA (%) 2002 2003 DYNAMIKA 2001 '=100 (%)
2004 2005 2003 2004 2005
Przychody netto ze sprzedaży 100,00 100,00 100,00 105,59 124,08 135,73
100,00
Przychody ze sprzedaży produktów 92,57 92,69 97,45 96,81 105,73 130,62 141,94
Zmiana stanu produktów -0,18 0,92 -0,57 0,73 -551,64 400,57 -561,69
Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów 7,60 6,39 3,11 2,46 88,70 50,82 43,97
Koszty działalności operacyjnej 97,47 98,90 97,61 95,05 107,14 124,25 132,36
Zyskfstrata) na sprzedaży 2,53 1,10 2,39 4,95 45,82 117,21 265,78
Pozostałe przychody operacyjne 1,24 2,35 1,03 1,01 199,84 103,39 110,52
Pozostałe koszty operacyjne 0,22 1,40 0,30 0,66 667,96 168,92 406,16
Zyskfstrata) z działalności operacyjnej 3,55 2,04 3,12 5,30 60,76 109,14 202,73
Przychody finansowe 0,18 0,10 0,08 0,08 58,75 52,49 57,57
Koszty finansowe 0,33 0,32 0,44 0,38 103,24 164,35 156,55
Zyskfstrata) z działalności gospodarczej 3,40 1,82 2,76 4,99 56,54 100,72 199,30
Podatek dochodowy 0,95 0,60 0,60 1,10 66,75 77,83 157,32
Wynik finansowy netto 2,45 1,22 2,17 3,89 52,60 109,58 215,54
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Analiza struktury rachunku wyników wykazuje, że decydujący wpływ na wielkość

przychodów netto ze sprzedaży mają przychody ze sprzedaży produktów, ich wskaźnik
udziału wynosił w kolejnych latach odpowiednio 92,57%, 92,69%, 97,45%, 96,81%.
Natomiast koszty działalności operacyjnej, stanowią analogicznie: 97,47%, 98,90%,
97,61%, 95,05% ogólnej wielkości ze sprzedaży..
Przedstawione w tabeli 17 wskaźniki dynamiki wyniku finansowego netto nie
uwzględniają wpływu zmiany cen w badanym okresie. Wskaźniki inflacji (wskaźnik cen
przy podstawie rok poprzedni = 100) w poszczególnych latach kształtowały się
następująco: 100,80% w 2003, 103,50% w 2004, i 102,10% w 2005 roku81.
Analiza dynamiki zysku po wyeliminowaniu wpływu zmiany cen przedstawia
poniższy wykres:

http://www.stat.gov.pl/dane spol-gosp/ceny handel uslugi/wskazniki inflacja/wsk c 50-05.htm

03.01.2007

85
 Wykres 13: Wyniku finansowego netto firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005 i jego dynamika w cenach porównywalnych

250% -r

i i wynik fiansowy netto w cenach bieżących

200% ^^^ wynik finansowy netto w cenach porównywalnych —•—
—
150% wskaźnik dynamiki w cenach porównywalnych
—

100% 3 461
848,85
52,18%.
50% 1 710
859,8.
892
723,60
0%
1 710 859,89
2002 2003 2004 2005

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Jak widać na wykresie 13 oraz w tabeli 18 dynamika zysku w cenach bieżących w

okresie czterech lat wynosiła 215,54%, natomiast wartość wskaźnika dynamiki w cenach
porównywalnych obniża się o 13,19% i kształtuje się na poziomie 202,35%.
Wskaźniki dynamiki przychodów i kosztów poszczególnych segmentów
działalności analizowanej spółki przedstawiono w tabeli 18.

Tabela 18: Kształtowanie się poszczególnych rodzajów przychodów i kosztów

firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ (zł) 2002 2003 2004 DYNAMIKA 2002=100
2005 2003 2004 2005
Przychody netto ze sprzedaży 69 760 541,33 73 661 368,37 86 555 975,53 94 684 149,75 105,59 124,08 135,73
Pozostałe przychody operacyjne 864 475,49 1727 581,78 893 739,41 955 386,96 199,84 103,39 110,52
Przychody finansowe 129 037,31 75 803,70 67 726,68 74 286,25 58,75 52,49 57,57
PRZYCHODY OGÓŁEM: 70 754 054,13 75 464 753,85 87 517 441,62 95 713 822,96 106,66 123,69 135,28
Koszty działalności operacyjnej 67 997 353,07 72 853 543,02 84 489 391,62 89 998 011,23 107,14 124,25 132,36
Pozostałe koszty operacyjne 154 615,13 1032 773,29 261181,05 627 992,13 667,96 168,92 406,16
Koszty finansowe 229 378,05 236 803,13 376 987,18 359 091,01 103,24 164,35 156,55
Podatek dochodowy 661847,99 441769,02 515124,04 1041205,69 66,75 77,83 157,32
KOSZTY OGÓŁEM 69 043 194,24 74 564 888,46 85 642 683,89 92 026 300,06 108,80 124,04 133,29

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Dynamika przychodów netto ze sprzedaży w stosunku do roku wyjściowego

wynosiła dla kolejnych lat odpowiednio: 5,59%., 24,08%, 35,73% Pozostałe przychody
operacyjne charakteryzowały się zmienną dynamiką, z kolei przychody finansowe osiągały
poziom niższy średnio o 43,73% od poziomu z 2002 roku. Koszty działalności operacyjnej

86
wzrastały szybciej o 1,55% w 2003 i o 0,17% w 2004 a niżeli odpowiadające im
przychody. Tendencja ta odwróciła się w 2005 roku, w którym to różnica pomiędzy
dynamika kosztów a przychodów działalności operacyjnej była niższa o 3,37%.

3.4. Analiza pionowa i pozioma rachunku z przepływów środków pieniężnych

Podstawowym celem sporządzania tego rachunku przepływów pieniężnych jest

określenie: zdolności generowania gotówki i jej ekwiwalentów przez przedsiębiorstwo,
ustalenie źródeł jej pochodzenia i kierunków wykorzystania. Informacje zawarte w
rachunku przepływów pieniężnych pozwalają wyjaśnić zmiany występujące w aktywach
bilansu jak i w sytuacji finansowej, w tym zwłaszcza w strukturze finansowania
działalności gospodarczej oraz w płynności finansowej firmy. Dane o przepływach
pieniężnych mogą też zawierać użyteczne informacje do określania kwoty, terminowości
oraz stopnia pewności przyszłych przepływów pieniężnych. Rachunek przepływów
pieniężnych wypełnia lukę w tworzeniu przez rachunkowość „wiernego obrazu" sytuacji
finansowej przedsiębiorstwa. Obok statystycznej informacji o stanie i zmianach w zakresie
zasobów i źródeł ich pochodzenia oraz dynamicznej informacji w ujęciu memoriałowym o
przychodach i kosztach, uzyskuje się w tym rachunku również dynamiczną informację w
ujęciu kasowym o wpływach i wydatkach firmy.
Tabela 19 zawiera dane dotyczące przepływu strumieni środków pieniężnych
badanej jednostki gospodarczej w czterech kolejnych latach

Tabela 19: Kształtowanie się przepływu środków pieni netto z działalności netto
firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
2002 2003 2004 2005
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Zysk (strata) netto 1710 859,89 899 865,39 1 874 759,74 3 687 533,40
Korekty razem -1807 898,85 3 312 073,83 1061717,49 1 999 055,91
Przepływy pieniężne netto z działalności -97 038,96 4 211939,22 2 936 477,235 686 589,31
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Wpływy 186 707,97 111896,06 132 684,45 76 218,70
Wydatki -1028 098,38 -5 740 816,12 -3 824 654,93 -3 665103,59
Przepływy pieniężne netto z działalności -841 390,41 -5 628 920,06 -3 691 970,48 -3 588
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Wydatki 1750 000,00 2186 423,98 2 812 826,80 1613 065,00
1374 422,22 -1027 772,81 -2 229 484,45 -1 377 944,45
Przepływy pieniężne netto z działalności f inansowej 1406 770,29 1158 651,17 583 342,35 235 120,55
Przepływy pieniężne netto razem 486 340,92 -258 329,67 -172150,902 332 824,97
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunków wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

87
 Rachunki przepływów pieniężnych sporządzane z podziałem na przepływy
działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej są pomocne w rozpoznaniu konkretnej
sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Trzy rodzaje strumieni oraz dwa kierunki przepływu
(dodatni lub ujemny) pozwalają, bowiem wyróżnić osiem możliwych przypadków.

Tabela 20: Rodzaje i kierunki przepływów pieniężnych

KATEGORIA STRUMIENI KOLEJNE PRZYPADKI 1 II III IV V
VI VII VIII
OPERACYJNY + + + + - - - -
INWESTYCYJN + - + - + - + -
FINANSOWY + - - + + + - -
Źródło: Opracowanie własne.

Przedstawiona interpretacja zmian w stanie środków pieniężnych ma charakter

ogólny. Podstawę oceny stanowią tylko salda środków pieniężnych netto, uzyskiwane z
poszczególnych rodzajów działalności. Zastosowanie dodatkowych obliczeń i ocen,
pozwala spojrzeć szerzej na zmiany środków pieniężnych w przedsiębiorstwie. Bardzo
istotne jest tu określenie i ocena zdolności przedsiębiorstwa do generowania środków
pieniężnych z działalności podstawowej, dla której przedsiębiorstwo zostało powołane
(samofinansowanie), pozyskiwanie z zewnątrz kapitałów własnych i obcych oraz kierunków
ich wykorzystania.
W metodzie pośredniej, wykorzystywanej do zestawienia przepływów pieniężnych z
działalności operacyjnej wyraźnie widać, że zysk netto to nie to samo, co gotówka
wypracowana z działalności operacyjnej (podstawowej). Porównując zysk netto i środki
pieniężne netto z działalności operacyjnej wyróżnić można cztery warianty charakteryzujące
sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Tabela 21: Wynik księgowy a środki pieniężne netto z działalności operacyjnej

TRESC WARIANTY
IV
WYNIK FINANSOWY NETTO
ŚRODKI PIENIĘŻNE NETTO Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
+
+
Źródło: Opracowanie własne.

Jak wynika z tabeli 19 w 2002 roku dwa ujemne strumienie: operacyjny i

inwestycyjny są finansowane były źródłami zewnętrznymi. Natomiast w kolejnych latach
dodatni strumień pochodzący z działalności operacyjnej nie był wystarczający dla pokrycia
wydatków inwestycyjnych. Niedobór środków pieniężnych pokrywany był kredytami i
pożyczkami oraz innymi wpływami finansowymi. Jest to sytuacja typowa dla
przedsiębiorstw rozwijających się. Z punktu widzenia zdolności generowania środków

88
pieniężnych od roku 2003 badane przedsiębiorstwo znajduje się w korzystnej sytuacji gdyż
osiąga zysk netto i jednocześnie uzyskuje nadwyżkę środków pieniężnych z działalności
operacyjnej.

W ramach wstępnej analizy rachunku przepływu środków pieniężnych istotne jest

też badanie struktury i dynamiki tych przepływów. Analiza dynamiki (analiza pozioma)
umożliwia natomiast ocenę występujących tendencji zmian poszczególnych pozycji.
Analiza struktury, (czyli analiza pionowa) pozwala ujawnić podstawowe źródła
pochodzenia gotówki lub też kierunki ich wydatkowania.
Wykres 14 przedstawia przepływy netto z poszczególnych działalności badanej
jednostki gospodarczej w rozpatrywanym okresie. Jak widać na poniższym wykresie w
badanym okresie, jedynie w roku 2002 Cash Flow operacyjne wykazywało niedobór w
wysokości: 97.038,96 zł, natomiast w trzech kolejnych latach wynik na działalności
operacyjnej przyjmował wartości dodatnie, które wynosiły odpowiednio: 4.211.939,22 zł,
2.936.477,23 zł i 5.686.589,3 lzł. Oznacza to, że środki pieniężne, jakie spółka uzyskiwała
od 2003 ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług były wyższe od wydatków z działalności
operacyjnej. Z kolei cash flow finansowe w całym badanym okresie charakteryzuje stała
tendencja spadkowa. Generowana nadwyżka gotówkowa w wyniku prowadzonej
działalności finansowej w ciągu czterech lat spadła o 83,29%. Ujemne przepływy
pieniężne netto dla działalności inwestycyjnej, jakie kształtowały się w badanej jednostce
należy oceniać pozytywnie, gdyż informują o intensywnym rozwoju firmy. Wynosiły one
odpowiednio dla roku: 2002: -841.390,41 zł, dla 2003: -5.628.920,06 zł, dla 2004:
-3.691.970,48 zł i dla 2005: -3.588.884,89 zł.

89
 Wykres 14: Kształtowanie się dynamiki poszczególnych rodzajów strumieni
przepływów pieniężnych netto firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunków wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
' DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA ■
DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

Do celów analizy strukturalnej nadwyżki strumienia pieniężnego z działalności

operacyjnej dane zawarte w części A rachunku zostały poddane przekształceniu, które
polegało na wyeliminowaniu pozycji nienależących do tej działalności. Efekt tego
przekształcenia przedstawia tabela 22.

Tabela 22: Analiza pionowa gotówki netto z działalności operacyjnej firmy

Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005
- zysk na działalności operacyjnej -18,36% 22,92 % 68,99 % 70,80 %
- amortyzacja -5,10% 32,94 % 52,25 % 28,85 %
- zmiana sianu rezerw -0,02 % 0,13% 2,41 % -1,21 %
- zmiana sianu zapasów 6,57% -2,92 % 17,04% -8,43 %
- zmiana sianu należności 37,64 % 28,76 % -22,26 % 13,50%
- zmiana sianu zobowiązań króikoierminowych -22,33 %
- zmiana sianu rozliczeń międzyokresowych 0,08% 18,82%
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO
Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku przepływów pieniężnych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Głównym źródłem dodatnich wartość przepływów pieniężnych netto z działalności

operacyjnej był zysk na działalności operacyjnej, stanowiący kolejno: 22,92%, 68,99%,
70,80%, całej nadwyżki operacyjnej w latach 2003 - 2005. Wysokim udziałem w
strukturze Cash Flow operacyjnym charakteryzuje się także amortyzacja, która jest
kosztem, ale nie jest wydatkiem, zatem nie pociąga za sobą żadnych przepływów

90
pieniężnych. Dlatego kwotę amortyzacji należy dodać do wyniku finansowego. Niższa
wartość przepływów netto z działalności operacyjnej w 2004 roku wynika z niekorzystnej
zmiany stanu należności (spadek o 653.716,68 zł) przy jednoczesnym spadku zobowiązań
niezwiązanych z zaciągniętymi kredytami i pożyczkami o 1.099.646,32 zł.
Do analizy struktury przepływów pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej
wykorzystano poniższą tabele:

Tabela 23: Analiza struktury gotówki netto z działalności inwestycyjnej

firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005
WPŁYWY: 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
-zbycie wartości niematerialnych i prawnych
oraz rzeczowych aktywów trwałych___________________________________________
WYDATKI: 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
- nabycie wartości niematerialnych i prawnych
oraz rzeczowych aktywów trwałych___________________________________________________
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Z
100.00% 100,00% 100,00% 100,00%
DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku przepływów pieniężnych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Struktura gotówki netto z działalności inwestycyjnej firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

składa się wyłącznie z wpływów i wydatków związanych z nabyciem i zbyciem wartości
niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych.
W badanej spółce składniki gotówki netto z działalności finansowej przedstawione
zostały w tabeli 24.

Tabela 24: Analiza struktury gotówki netto z działalności finansowej firmy

Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005
WPŁYWY: 100,00 % 100,00 % 100,00 % 100,00
- wpływy netto z dopłat do kapitału ~ "i6 0 ,6 0 %"i oo ,o6 "% )4,227o 13,57%
- kredyty i pożyczki ""46,34%
- inne wpływy finansowe - 86,43
WYDATKI: 100,00 % 100,00 % 100,00 %> 100,00 %
• dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 43,83% 14,64% 2,72% 5,47%
• spłaty kredytów i pożyczek 10,78% 61,08% 80,38% '44,10%
• wykup dłużnych papierów - 7,87% 5,62% 19,36%
• odseiid " 45,39 % 16,4)"%"" Yl',28% 30,79 "%>
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO Z 100,00 % 100,00 % 100,00 % 100,00 %
DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunku przepływów pieniężnych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

91
 Z powyższych obliczeń wynika, że w latach 2002 - 2003 jedynym źródłem
wpływów działalności finansowej były kredyty i pożyczki. Sytuacja nieco uległa zmianie
w 2004 roku, kiedy to oprócz wspomnianego źródła pojawiły się także wpływy netto z
dopłat do kapitału zakładowego wspólników, oraz inne wpływy finansowe. Jednak nadal
największy, bo 46,34% udział w strukturze wpływów miały kredyty i pożyczki, natomiast
dopłaty do kapitału i inne wpływy tj. wpływy z funduszu SAPARD oraz z dopłat
bezpośrednich do gruntów rolnych stanowiły odpowiednio: 14,22% i 39,44%. W ostatnim
badanym okresie sprawozdawczym inne wpływy finansowe stanowiły 86,43% ogółu
wpływów na działalności finansowej, pozostały udział 13,57% należał do kredytów i
pożyczek. Po stronie wydatków z działalności finansowej przez cały badany okres
znaczącą udział stanowiły odsetki oraz spłaty kredytów i pożyczek. W latach 2003 - 2005
na spłatę kredytów i pożyczek przeznaczano kolejno 61,08%, 80,38%, 44,10% gotówki
działalności finansowej. Udział dywidendy i innych wypłat na rzecz właścicieli spadł z
poziomu 43,83% w okresie początkowym do poziomu 5,47% w ostatnim okresie objętym
badaniem.

3.5. Wykorzystanie analizy wskaźnikowej do oceny sytuacji finansowej firmy

Od ponad wieku analiza wskaźnikowa jest głównym instrumentem interpretacji

sprawozdań finansowych, a w konsekwencji stanowi podstawę do dokonania oceny
kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Wskaźnikowa analiza kondycji finansowej
przedsiębiorstwa stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych sprawozdań
finansowych. Poszczególne wskaźniki finansowe dotyczą określonego obszaru działalności
firmy. Uwzględniając zakres danych, zawartych w bilansie oraz w rachunku zysków i strat,
możliwości budowy wskaźników finansowych są bardzo duże. Z tego też względu
dokonuje się wyboru wskaźników o podobnej treści ekonomicznej i grupuje w zestawy,
wykorzystywane dla oceny poszczególnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa. Rodzaj
i liczba wskaźników, z jakich się korzysta w badaniach analitycznych, zmieniają się w
miarę rozwoju analizy ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę rozwoju analizy
ekonomicznej jako dyscypliny naukowej i w miarę zmian w systemie zarządzania
przedsiębiorstwem. O jakości analizy nie świadczy, bowiem duża liczba wskaźników, lecz
ich trafny dobór i umiejętna ocena. Nadmiar może rozmazywać obraz sytuacji finansowej
firmy, dlatego w praktyce dla każdej z grup wyodrębnia się kilka wskaźników o znaczeniu
podstawowym. Dzięki nim można zidentyfikować jej słabe i mocne strony. Zbyt wysoka

92
lub zbyt niska wielkość wskaźników jest sygnałem o występowaniu określonych zjawisk i
może być źródłem informacji o zagrożeniach i szansach działalności firmy. Należy jednak
dodać, że podstawowe wskaźniki finansowe na ogół nie dostarczają pełnych informacji o
przyczynach występowania zjawisk lub zdarzeń, by je poznać należy dokonać pogłębionej
analizy wykorzystując bardziej szczegółowe wskaźniki. Treść wskaźników analitycznych,
a przede wszystkim ich konstrukcja, ma duży wpływ na obiektywność, dokładność i
kompletność wyników prac analitycznych.
Analiza wskaźnikowa jest szybką i efektywną metodą uzyskiwania wglądu w
operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy. Niemniej sposób podejścia do tego
narzędzia musi być odpowiednio wyważony i uzupełniony innymi narzędziami
analitycznymi gdyż analiza wskaźnikowa nie jest wolna od pewnych ograniczeń.
Najważniejszym z nich jest fakt, że bazuje wyłącznie na przeszłości firmy, jednak wraz z
analizą otoczenia może ona służyć do przewidywania warunków działania
przedsiębiorstwa w przyszłości . Wszystkie wskaźniki wykorzystywane w analizie
finansowej mogą być obliczane:
• na podstawie danych wyrażających stan zjawiska na początku i końcu okresu
sprawozdawczego - różnice pomiędzy tak obliczonymi wskaźnikami pokazują
zmiany - jakie zaszły w badanym zjawisku, w wyniku podjętych w ciągu okresu
sprawozdawczego decyzji gospodarczych,
• na podstawie wielkości średnich, ustalanych np. w oparciu o sumę stanu na
początek i koniec okresu sprawozdawczego dzieloną przez 2.
Istnieje kilka sposobów podziału klasyfikacji wskaźników ekonomicznych. Jeden z
możliwych sposobów ich podziału, jaki spotyka się w literaturze przedstawiono poniżej:

Schemat 8: Klasyfikacja wskaźników ekonomicznych

WSKAŹNIKI EKONOMICZNE

WEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE
i
OPERACYJNE FINANSOWE
i X I
_n
EFEKTYWNOŚCI PŁYNNOŚCI

ELASTYCZNOŚCI STRUKTURY KAPITAŁU

Źródło: L. Bednarski, T. Wiśniewski op. cit, s. 321.

; M. Sierpińska, T. Jachna op. cit. s. 78.

93
 Według powyższej klasyfikacji wskaźniki dzielone są na wewnętrzne i czyli takie,
które obliczane są na podstawie danych zaczerpniętych ze sprawozdań finansowych firmy
stanowiące ich interpretację. Wskaźniki zewnętrzne to takie, w których dane znajdujące się
w liczniku bądź mianowniku pochodzą z materiałów źródłowych innych niż sprawozdania
finansowe (np.: cena rynkowa akcji danej spółki). Wskaźniki te wykorzystywane są
najczęściej przez inwestorów i potencjalnych inwestorów firmy. Wskaźniki wewnętrzne
dzielone są następnie na dwie zasadnicze grupy: wskaźniki operacyjne (koncentrują się na
operacjach spółki dotyczą, zatem strony aktywów) oraz finansowe (skupiają się na badaniu
sposobu sfinansowania aktywów spółki). Wskaźniki operacyjne dzielone są następnie na
wskaźniki rentowności, które charakteryzują efekty, jakie spółka uzyskuje z działań
operacyjnych oraz wskaźniki efektywności (wydajności) określające obrót lub też
charakteryzujące efektywność inwestycji. Wskaźniki finansowe dzielą się z kolei na
wskaźniki płynności i struktury kapitału (zasilania). Pierwsze oceniają krótkoterminową
pozycję finansową firmy, a w szczególności zdolność spółki do spłacania swoich
zobowiązań w krótkim terminie. Wskaźniki struktury kapitału służące ocenie
długoterminowej struktury kapitału, a przede wszystkim udział kapitału własnego
Ol

i obcego w finansowaniu firmy w długim okresie .

Natomiast dokonując klasyfikacji wskaźników służących do oceny kondycji do
oceny kondycji finansowej firmy można ująć w następujących grupach84:
• wskaźniki rentowności (zyskowności) (profitability ratios),
• wskaźniki płynności (liąuidty ratios),
• wskaźniki sprawności działania (activity ratios),
• wskaźniki zadłużenia (debt ratios),
• uzupełniane dla niektórych przedsiębiorstw o wskaźniki rynku kapitałowego.
Jak wynika z przedstawionych przykładów klasyfikacji wskaźników
ekonomicznych, podziały te są bardzo do siebie zbliżone. Nie budzi też wątpliwości
zaliczanie poszczególnych wskaźników do danej grupy. Sprawa sporną może być tylko ich
gradacja
Ogólne zasady interpretacji wskaźników wskazują na konieczność zastosowania
metody porównań, przy dokonywaniu oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
Najczęściej przyjmowane kierunki porównań przedstawia schemat:

83 L. Bednarski, T. Wiśniewski op. cit, s. 323.

1 Ibidem, s. 324.

94
 Schemat 9: Najczęściej przyjmowane kierunki porównań w analizie wskaźnikowej

KIERUNKI PORÓWNAŃ WSKAŹNIKÓW

4± O
CZAS PLAN
- analiza - analiza wyników
zachodzących uzyskiwanych przez
w czasie zmian przedsiębiorstwo z
poszczególnych danych PRZESTRZEŃ danymi zawartymi w
finansowych i - porównanie danych planach,
wskaźników finansowych kosztorysach,
dotyczących tego przedsiębiorstwa z założeniach
samego odpowiadającymi im projektowych lub z
danymi innych firm, przyjętą umownie
przede wszystkim wielkością optymalną
działających w tej
samej branży i
przedsiębiorstw
konkurencyjnych
Źródło: L. Bednarski, op. cit, s. 20

Porównanie wskaźników w czasie pozwala wyznaczyć trendy kształtowania się

określonych relacji finansowych i ocenić, czy tendencje zmian we wskaźnikach są
korzystne dla firmy oraz jakie jest natężenie zmian w stosunku do lat ubiegłych.
Pogorszenie wskaźników może być sygnałem występujących nieprawidłowości i
świadczyć o podejmowaniu błędnych decyzji gospodarczych w badanym okresie .
Porównania w przestrzeni wymagają publikowania danych o maksymalnej,
minimalnej i przeciętnej wielkości wskaźników finansowych w danej branży. Porównania
pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami pozwalają ocenić pozycje danej firmy na
rynku. Takie porównania są niezbędne w sytuacji podejmowania decyzji o przyszłości
przedsiębiorstwa, firma o najgorszej kondycji finansowej ma najmniejszą szansę
przetrwania na rynku, ma ona, bowiem trudności w uzyskiwaniu kapitałów dla dalszego
funkcj onowania86.
Ważnym aspektem analizy wskaźnikowej jest sprawdzian jednolitości konstrukcji
badanych wskaźników oraz procedur rachunkowości (eliminacje zakłóceń) i wtedy, gdy
licznik jest współmierny do mianownika. Stąd też przed porównaniem wskaźników
zachodzi konieczność ustalenia rodzajów i rozmiarów ewentualnych zakłóceń w
porównywalności, a następnie w miarę możliwości ich eliminowanie bądź odpowiednie
uwzględnianie w dokonywanej ocenie. Poniższy schemat przedstawia cztery główne
rodzaje zakłóceń spotykanych przy porównywaniu wskaźników.

' B. Olzacka, R. Pałczyńska-Gościniak op. cit., s. 54. '

Ibidem, s. 55.

95
 Schemat 10: Zakłócenia w porównywalności wskaźników

METODOLOGICZNE RZECZOWE (PRZEDMIOTOWE)

- wynikają z odmienności treści i budowy wskaźników
ekonomicznych, sposobu ich obliczania
lub zasad ewidencji (mogą nasilać się w
porównaniach dotyczących odległych okresów, jak
również w porównaniach międzynarodowych, które
muszą uwzględniać odmienności systemów
ekonomicznych).
FINANSOWE (CENOWE)
- powstają na skutek zmian ceny sprzedaży
wyrobów, robót i usług wynikających z decyzji
organów upoważnionych do ustalania ceny lub
producentów. Podobny skutek wywoływać mogą
zmiany kursów walut, oprocentowania kredytów,
taryf przewozowych, telekomunikacyjnych,
pocztowych, itp.
- wynikają z różnic lub dokonywanych zmian w
zakresie przedmiotu działalności jednostek
gospodarczych (nasilać się mogą w związku z
postulowanym postępem techniczno-technologicznym
produkcji krajowej z uwagi na istotne w poziomie techniki
i technologii krajowej i zagranicznej).
J^
ORGANIZACYJNE
- wywoływane są przekazywaniem, przyjęciem,
podziałem lub łączeniem przedsiębiorstw i ich
elementów składowych. Tworząca się wielkość form
organizacyjnych przedsiębiorstwa, ich duża
elastyczność, wymaga szczególnie przy
porównywaniu w czasie, obserwacji zmian
organizacyjnych podmiotów gospodarczych

__________________P^
Źródło: J. Sułowska op. cit, s. 145.

,87.

Analiza wskaźnikowa jest zalecana z wielu powodów, a przede wszystkim, dlatego, że :

• charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i
umożliwia osobie z zewnątrz ocenę kondycji finansowej,
• celowo dobrany zestaw wskaźników umożliwia badanie trendów i progresji na
przestrzeni co najmniej kilku lat,
• stwarza szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży, grupy
przedsiębiorstw, podobnych przedsiębiorstw, a także ze wskaźnikami konkurentów
w określonym momencie,
• wskazuje sposoby, możliwości i niezbędne usprawnienia - jest to konieczne, jeśli
organizacja jest zarządzana mniej efektywnie niż konkurencyjne firmy,
• może wyjaśnić spadek zysku i potencjalne możliwości jego wzrostu. Poprawnie
przeprowadzona analiza wskaźnikowa może dać źródła wiedzy do
podjęcia słusznych i właściwych decyzji biznesowych firmy. Poprzez jej systemowy
charakter stopień szczelności uzyskiwanych danych może znacznie ograniczyć ilość
popełnionych błędów strategicznych mających istotne znaczenie w dalszym
funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i jego rozwoju. Również jej ilościowy i jakościowy

Z. Leszczyński, A. Skowronek-Mielczarek op. cit, s. 91

96
charakter może przyczynić się do podjęcia skutecznych działań zapobiegających
zagrożeniom wobec występującej niepewności strategicznej. Pozwala ocenić stan
faktyczny i poprzez obiektywną ocenę wykreować potencjały doskonalenia oraz siłę
finansową przedsiębiorstwa.

3.5.1. Analiza płynności finansowej

Warunkiem egzystencji przedsiębiorstwa, oprócz prowadzenia działalności

gospodarczej zgodnie z zasadami efektywności gospodarowania, jest zachowanie
płynności finansowej, której przejawem jest terminowe regulowanie zobowiązań.
Terminowość oznacza, że płatność nastąpi w najpóźniejszym - możliwym do
zaakceptowania przez wierzycieli - terminie. Brak płynności finansowej - z punktu
widzenia przedsiębiorstwa -zazwyczaj pociąga za sobą gro niekorzystnych skutków, np.:
dostawcy mogą żądać zapłaty wyłącznie gotówką; trudniejsze staje się uzyskanie kredytu,
rośnie też zazwyczaj jego cena (oprocentowanie), a w konsekwencji - koszty
funkcjonowania przedsiębiorstwa; kredytodawcy mogą wywierać wpływ na decyzje
przedsiębiorstw, co oznacza ograniczenie jego suwerenności gospodarczej.
Płynność finansową przedsiębiorstwa należy rozumieć jako kategorię ekonomiczną
oo

w trzech aspektach :
• płynność płatniczą - rozumianą jako zasób środków pieniężnych, który jest
konieczny do niezbędnego zakupu towarów i usług, gdy są one przedsiębiorstwu
potrzebne oraz do regulowania zobowiązań finansowych w pełnej wysokości i
wymagalnych terminach. Zdolność do terminowego regulowania zobowiązań
bieżących nie oznacza utrzymywania w przedsiębiorstwie takiego stanu środków
pieniężnych, który w pełni równoważyłby zobowiązania bieżące. Płynność
finansowa to takie sterowanie wpływami i wydatkami, aby wpływy mogły
równoważyć w określonym czasie wydatki, zaś ewentualne niedobory środków
pieniężnych powinny uzupełniać rezerwy lub kredyt.
• płynność strukturalna - czyli właściwe relacje pomiędzy składnikami majątku
łatwymi do spieniężenia (upłynnienia) i zobowiązaniami bieżącymi, koniecznymi
do uregulowania. Do oceny strukturalnej płynności finansowej konieczne są

'W. Gabrusewicz op. cit, s. 254.

97
 odpowiednie informacje, dotyczące charakteru posiadanych
składników majątkowych oraz rodzaju i terminów płatności zobowiązań,
• płynność potencjalną, która wyraża możliwości szybkiego pozyskania środków
pieniężnych, kiedy stają się one przedsiębiorstwu potrzebne. Aby przedsiębiorstwo
nie miało kłopotów z płatnościami swoich zobowiązań powinno na bieżąco
rozwiązywać problemy płatności finansowej, a problemy te, powinny z kolei
wynikać z długofalowego planu zarządzania płynnością finansową.
Dlatego uzasadnione jest wyróżnienie płynności finansowej krótko-i
długoterminowej. Pierwsza skupia się na krótkookresowym przewidywaniu wpływów i
wydatków przedsiębiorstwa na podstawie kilku wskaźników, które pozwalają w sposób
przybliżony określać zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia. Natomiast
płynność finansowa długoterminowa ma ukazać wydatki i możliwości ich finansowania w
dłuższej perspektywie .
Najczęściej stosowanymi w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa są
metody wskaźnikowe. Można tu wyróżnić dwie grupy wskaźników. Pierwsza z nich zwana
metodą statyczną pomiaru płynności finansowej oparta jest na informacjach zawartych w
rachunku wyników i bilansie. Cechą charakterystyczną tej metody jest szybkość
uzyskiwanych informacji, natomiast wadą - zbyt ogólny charakter uzyskiwanych
informacji. Druga grupa określana jest w literaturze mianem metody dynamicznej pomiaru
płynności finansowej. Oparta jest na informacjach pochodzących ze sprawozdania z
przepływu środków pieniężnych. Cechą charakterystyczną tej metody to szczegółowość
uzyskiwanych informacji. Statyczna analiza płynności określa jedynie stan płynności w
danym momencie. Nie dostarcza natomiast informacji o przyczynach kształtowania się
tego stanu. Dopiero dynamiczny rachunek płynności na podstawie strumieni wpływów i
wydatków umożliwia prześledzenie procesów finansowania i pozwala na ustalenie
przyczyn stanu płynności w okresie objętym analizą90.
Przedmiotem analizy płynności finansowej są następujące zagadnienia:
• analiza długoterminowej płynności finansowej,
• analiza statycznej i dynamicznej płynności finansowej,
• ocena wielkości i zmian kapitału pracującego.
Badanie długoterminowej płynności finansowej to inaczej analiza prawidłowości
sfinansowaniu aktywów trwałych. Zgodnie ze złotą zasadą bilansową: aktywa trwałe -

89 Ibidem, s. 254.
90 M. Jerzembowska op. cit, s. 138.

98
w miarę możliwości - powinny być sfinansowane kapitałem własnym. Oznacza to, aby
aktywa trwałe były, co najmniej równe kapitałowi własnemu. Jeżeli nie jest to możliwe
prawidłowym źródłem pokrycia aktywów jest długookresowy kapitał obcy, z tym jednak,
że łączną wielkość kapitału stałego powinna przekraczać wartość aktywów trwałych.
Aktywa obrotowe mogą być pokryte nie tylko kapitałem stałym, ale także
krótkoterminowym kapitałem obcym. Wskaźniki wykorzystywane do badania
długoterminowej płynności finansowej przedstawiają następujące formuły:
_____________kapitał własny x 100_____________
wskaźnik pokrycia I stopnia
aktywa trwale
. . .. . . „ . . kapitał stały x 100
wskaźnik pokrycia II stopnia = ^ f—;

aktywa trwałe

Jeżeli obliczony wskaźnik pokrycia I stopnia aktywów trwałych jest większy lub
równy 100%, wówczas wskazuje na prawidłowe sfinansowanie tych składników
majątkowych - złota zasada bilansowa jest zachowana. Taka wielkość zapewnia spłatę
zobowiązań firmy. Jeżeli kapitał własny nie pokrywa aktywów trwałych, wówczas
sprawdzany jest wskaźnik pokrycia II stopnia. Gdy jego wartość jest równa lub większa od
100% oznacza, iż obliczone wskaźniki stopnia pokrycia aktywów trwałych wskazują na
prawidłowe sfinansowanie tych składników majątkowych. Taka wielkość zapewnia spłatę
zobowiązań firmy nawet w przypadku jej upadłości, przy czym, tak znaczne
zaangażowanie kapitału własnego w finansowaniu aktywów trwałych może powodować
obniżenie się rentowności. Natomiast w przypadku gdy wartość wskaźnika pokrycia II
stopnia jest mniejsza niż 100%, wtedy obliczone wskaźniki wskazują na to, że złota zasada
bilansowa nie jest zachowana. Kapitał własny i stały w danym okresie nie w pokrywają
aktywa trwałe, taka sytuacja wpływa negatywnie na płynność finansową
przedsiębiorstwa91.
Badanie krótkoterminowej płynności finansowej, to analiza statycznej oceny
płynności finansowej przy wykorzystaniu następujących wskaźników:
wskaźnik bieżącej płynności finansowej (current ratio) _ ______aktywa obrotowe x100______
(wskaźnikpłynności finansowej III stopnia) zobowiązania bieżące
wskaźnik szybkiej płynności finansowej (quick ratio) _ (aktywa obrotowe - zapasy) x
(wskaźnikpłynności finansowej II stopnia) zobowiązania bieżące
wskaźnik płynności gotówkowej (super quick ratio) _ _______środki pieniężne x100
(wskaźnikpłynności finansowej I stopnia) zobowiązania bieżące

Pierwszy z przedstawionych wskaźników powinien oscylować w granicach 120-

200% . Trzeci stopień płynności traktuje się w przedsiębiorstwie jako wskaźnik

Ibidem, s. 140.
W. Gabrusewicz op. cit, s. 255.

99
bezpieczeństwa w zakresie płynności środków. Przy określaniu wielkości wzorcowej tego
wskaźnika wychodzi się z założenia, że z uwagi na rozbieżności czasowe pomiędzy
terminami płatności zobowiązań a uzyskiwanymi wpływami z działalności, środki
obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania.
Doprowadziło to w praktyce do wymogu, aby aktywa obrotowe ogółem były dwukrotnie
wyższe od zobowiązań bieżących. Zbyt wysoka lub zbyt niska wielkość wskaźnika
powinna skłaniać kierownictwo przedsiębiorstwa do zbadania przyczyn takiego
kształtowania się przedstawionej relacji. Jeżeli wskaźnik spada poniżej 120%, to stanowi
on dla przedsiębiorstwa sygnał informujący go o konieczności przeprowadzenia analizy
kapitału obrotowego i oceny przyczyn obniżenia jego wysokości. Niski poziom wskaźnika
może oznaczać, że firma nie posiada wystarczających środków dla spłacania bieżących
zobowiązań. Wskaźniki płynności finansowej III stopnia przyjmujące wielkości powyżej
200% wskazują na nadmierną płynność, co może mieć niekorzystny wpływ na rentowność
firmy.
Wskaźnik płynności finansowej II stopnia służy do oceny stopnia pokrycia
zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Wielkość tego
wskaźnika w granicach 100% uważana jest za wzorcową, ponieważ świadczy o zdolności
przedsiębiorstwa do pokrycia w krótkim czasie wymagalnych zobowiązań . Wielkości
wskaźnika niższe od postulowanych mogą wskazywać na niedostateczne wyposażenie
przedsiębiorstwa w środki płynne zabezpieczające spłatę zobowiązań. Natomiast wysoki
wskaźnik płynności II stopnia wskazuje na nieprodukcyjne gromadzenie środków
pieniężnych na rachunkach bankowych oraz występowanie wysokiego stanu należności,
które nie zawsze mogą być należnościami terminowymi.
Wskaźnik płynności gotówkowej jest w literaturze przedmiotu ciągle
przedstawiany i w praktyce liczony, chociaż nie ma dużej wartości poznawczej, ze
względu na stopień płynności tych składników majątkowych. W tej sytuacji trudno jest
określić wzorcową wielkość dla tego wskaźnika. Spotykane są poglądy, że powinien on
oscylować w granicach 10 - 20%. Niski poziom tego wskaźnika wynika z reguł
zarządzania gotówką w przedsiębiorstwie, w myśl, których zasoby kapitału gotówkowego
powinny być ograniczone do niezbędnego minimum, gdyż tylko kapitał zaangażowany w
obrocie przynosi zysk. Ponadto, w krytycznych sytuacjach firmy rentowne o określonej
wiarygodności, mogą korzystać z krótkoterminowego kredytu bankowego.

93 Ibidem, s. 257.

100
 Do oceny gospodarki pieniężnej przedsiębiorstwa w ujęciu dynamicznym
wykorzystuje się wskaźniki oparte na przepływach pieniężnych, które ujmuje się w dwóch
grupach94:
• wskaźniki wydajności gotówkowej,
• wskaźniki wystarczalności gotówkowej.
Wskaźniki wydajności gotówkowej, informują o tym, ile wpływów gotówkowych
osiąga przedsiębiorstwo w danym czasie ze sprzedaży lub zaangażowanego majątku.
Pożądanym kierunkiem zmian tych wskaźników jest wzrost ich wielkości w czasie. Każdy
przyrost wartości wskaźników należących do tej grupy poprawia sytuację płatniczą
przedsiębiorstwa, ich spadek natomiast sytuację tę pogarsza. Wśród wskaźników
wydajności gotówkowej wyróżniamy:
wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży = ^^Tdafne™^

wskaźnik wydajności gotówkowej zysku = gotówka netto z działalności operacyjnej

wskaźnik wydajności gotówkowej majątku
wskaźnik wydajności gotówkowej majątku trwałego
wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego
zysk z działalności operacyjnej
= flofów/ca netto z działalności operacyjnej
średnia wartość majątku ogółem
= ,qofów/ca netto z działalności operacyjnej
średnia wartość majątku trwałego
= ffofów/ca netto z działalności operacyjnej

średnia wartość majątku obrotowego

Drugą grupę wskaźników, opartych na przepływach pieniężnych stanowią

wskaźniki wystarczalności gotówki, które informują o tym, w jakiej relacji pozostaje
wygenerowana z działalności podstawowej gotówka do różnych wydatków i zobowiązań
jednostki gospodarczej. Przykładowe wskaźniki tej grupy to:
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę _ gotówka netto z działalności operacyjnej
zobowiązań ogółem zobowiązania ogółem
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę _ gotówka netto z działalności operacyjnej
zobowiązań bieżących zobowiązania bieżące
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę _ gotówka netto z działalności operacyjnej
zobowiązań długoterminowych zobowiązania długoterminowe
gotówka netto z działalności operacyjnej
wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej = spłata zobowiązań długoterminowych +
wypłata dywidend + zakup majątku trwałego
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup _ gotówka netto z działalności operacyjnej
środków trwałych wydatki na zakup środkó w trwałych

Zachowanie płynności finansowej uwarunkowane jest posiadaniem przez

przedsiębiorstwo kapitału obrotowego. Kapitał pracujący (kapitał obrotowy) jest różnicą
pomiędzy majątkiem obrotowym (krótkoterminowym) a zobowiązaniami bieżącymi.
Wyraża on, więc wielkość kapitałów stałych (kapitałów własnych i długoterminowych

94 M. Sierpińska, D. Wędzki op. cit, s. 61.

101
kapitałów obcych) finansujących majątek obrotowy. Jako najbardziej płynna część
kapitału stanowi on pewnego rodzaju zabezpieczenie dla zaspokojenia zobowiązań
wynikających z bieżącego cyklu obiegu gotówki w przedsiębiorstwie9 .
KAPITAŁ OBROTOWY = AKTYWA OBROTOWE - ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE

Zastosowanie wyżej wymienionej formuły pozwala zmierzy płynność firmy w

sposób bezwzględny. Dodatni kapitał obrotowy dobrze świadczy o płynności firmy
-możliwości regulowania zobowiązań składnikami majątku obrotowego. Jeśli jest on
rosnący, świadczy to o rozszerzeniu zarówno skali działalności jak i wykorzystania
kapitału stałego firmy do finansowania obrotowych składników majątku.
Dla porównań z innymi podmiotami w zakresie kapitału obrotowego posługujemy
się wskaźnikiem poziomu kapitału obrotowego, który obliczamy za pomocą wzoru:
wskaźnik kapitału obrotowego = kapitał obrotowy
aktywa ogółem

Ocena wielkości kapitału pracującego - po odpowiednich korektach - określa

długoterminowy potencjał finansowy. Wzrost kapitału pracującego oznacza zwiększenie
stopnia długookresowego finansowania aktywów obrotowych, co z kolei świadczy o
zwiększeniu się poziomu bezpieczeństwa. Zmiany te są wynikiem dużego wzrostu
inwestycji krótkoterminowych, a więc najbardziej płynnych składników majątku
obrotowego. Spadek kapitału pracującego oznacza zmniejszenie stopnia długookresowego
finansowania aktywów obrotowych oraz zmniejsza się poziom bezpieczeństwa.
Wartości wskaźników płynności badanej spółki w rozpatrywanym okresie
przedstawiono w tabeli 25.

Tabela 25: Wskaźniki płynności finansowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w

latach 2002 - 2005 - ujęcie statyczne
~ZZZ^Z^ZZZT~ WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%) ZMIANA WSKAŹNIKA (A%)
WYSZCZEGÓLNIENIE
104,85 80,54 89,04 129,73 -24,31 8,50 40,69
94,78 70,75 82,79 116,98 -24,03 12,04 34,19
11,76 8,15 7,40 34,33 -3,61 -0,75 26,93
2002 2003 2004 2005 2003/2002 2004/2003 2005/2004
wskaźnik bieżącej płynności
wskaźnik szybkiej płynności
wskaźnik płynności gotówkowej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Analizując powyższe dane można zauważyć, iż wskaźniki płynności finansowej

wszystkich trzech stopni w roku 2003 uległy znaczącemu obniżeniu i wykazywały niepokojące
odchylenia od wielkości wzorcowych. W kolejnym roku sytuacja uległa

9 M. Sierpińska, T. Jachna op. cit, s. 55.

102
delikatnej poprawie, jednak poziom wskaźników płynność kształtował się na
niebezpiecznie niskim poziomie. Dopiero wzrost w 2005 roku wskaźników płynności I, II i
III stopnia odpowiednio o: 40,69%, 34,19% i 26,93% powoduje, iż wartości wskaźników
płynności finansowej firmy Agro-Handel Sp, z o.o. oceniane są jako bezpieczne.

Tabela 26: Wskaźniki płynności finansowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w

latach 2002 - 2005 - ujęcie dynamiczne
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%) ZMIANA WSKAŹNIKA (A%)
2002 2003 2004 2005 2003/2002 2004/2003 2005/2004
WSKAŹNIK WYDAJNOŚCI:
gotówkową sprzedaży -0,06 5,21 1,42 1,21 5,27 -3,79 -0,21
gotówkową zysku -0,04 2,80 1,09 1,13 2,84 -1,71 0,04
gotówkową majątku -0,01 0,21 0,13 0,23 0,22 -0,08 0,10
gotówkową majątku trwałego -0,01 0,44 0,23 0,41 0,45 -0,21 0,18
gotówkową majątku obrotowego -0,01 0,40 0,30 0,52 0,41 -0,10 0,22
WSKAŹNIK WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKI OPERACYJNEJ:
na spłatę zobowiązań ogółem -0,01 0,24 0,18 0,36 0,25 -0,06 0,18
na spłatę zobowiązań bieżących -0,01 0,35 0,27 0,62 0,36 -0,08 0,35
na spłatę zobowiązań długoterminowych -0,02 0,83 0,55 0,84 0,85 -0,28 0,29
ogólnej 0,08 -0,65 -0,52 -1,52 -0,73 0,13 -1,00
na zakup środków trwałych 0,09 -0,73 -0,77 -1,55 | -0,82 -0,04 -0,78

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Jak wynika z obliczonych powyżej wskaźników, w badanym okresie wahaniu ulega

wydajność gotówkowa. W latach 2003 i 2005 wzrasta, natomiast w 2004 roku nieco
maleje w stosunku do analogicznych okresów poprzednich dla danego roku. Szybciej
zwiększa się wydajność gotówkowa majątku obrotowego, niż to ma miejsce w przypadku
wydajności gotówkowej majątku trwałego. Jednak najszybciej poprawia się wydajność
gotówkowa zysku.
Podobne tendencje zmian wykazują wskaźniki wystarczalności gotówki
operacyjnej. W całym analizowanym okresie największe obciążenie środków pieniężnych
z działalności operacyjnej związane jest z spłatą zobowiązań długoterminowych. Jedynie
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakupy środków trwałych w ciągu
czterech badanych lat systematycznie maleje, co w konsekwencji obniża zdolność porycia
wydatków spółki.
Wartość ujemna tego wskaźnika oznacza, iż rozwój przedsiębiorstwa - czy też spłata
zobowiązań wobec wierzycieli - będzie wymagała zwiększenia kapitału własnego.

103
Wyniki analizy kapitału obrotowego przedstawiają się następująco:

Tabela 27: Kapitał obrotowego firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE 2002 2003 2004 2005
kapitał obrotowy netto 513925,99 -2367254,89 -1212647,66 2729 135,85
wskaźnik kapitału obrotowego 0,03 -0,11 -0,05 0,10
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Dodatni poziom kapitału obrotowego na początku i na końcu badanego okresu

pozwala przypuszczać, iż niepokojące zjawisko - jakie obserwuje się w latach 2003 -2004,
a mianowicie ujemny kapitał obrotowy spółki - miało charakter przejściowy. Oceniając
płynność finansową na podstawie wskaźnika kapitału obrotowego można zauważyć, iż z
największymi kłopotami z utrzymaniem płynności finansowej spółka borykała się w 2003
roku.

3.5.2. Wskaźnikowa ocena rentowności

W pojęciu rentowność mieści się wiele szczegółowych wyobrażeń dotyczących

produktywności kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwo. Rentowność możemy
określić jako relatywną wielkość wyniku finansowego, który odzwierciedla opłacalność
działalności gospodarczej. Jest to zjawisko osiągania przychodów z działalności
gospodarczej przewyższających koszty jej prowadzenia. Charakteryzuje ona wartość
przypisywaną wyrobom i usługom oraz stopień opłacalności środków zużytych bądź
zaangażowanych w danym okresie w działalności eksploatacyjnej. Poziom rentowności
wynika ze stosunku zachodzącego pomiędzy wypracowanym zyskiem, a wielkością
zaangażowanego kapitału. Osiągnięty poziom rentowności - wskaźniki rentowności
-należy zawsze badać na tle warunków istniejących w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu.
Powyższa charakterystyka wskazuje, że podstawowym miernikiem rentowności każdego
przedsiębiorstwa jest wielkość wypracowanego zysku.
W teorii analizy finansowej, najczęściej spotykaną definicją rentowności jest
rozumienie jej jako zjawiska osiągania przychodów przewyższających koszty prowadzenia
działalności gospodarczej96.
Działania zmierzające w kierunku maksymalizacji zysku, a więc i zwiększania
poziomu uzyskiwanej rentowności podejmowane przez przedsiębiorstwo, podyktowane są

96 Mała encyklopedia ekonomiczna, PWE, Warszawa, 1974, s.691.

104
wieloma zasadniczymi względami. Przyjmując obowiązującą w gospodarce rynkowej
zasadę samofinansowania się przedsiębiorstw, należy stwierdzić, że wielkość osiągniętego
zysku powinna wystarczyć na pokrycie podstawowych potrzeb powstałych w związku z
prowadzoną działalnością.
Analizę rentowności należy uważać za jeden z głównych celów analizy finansowej,
ponieważ od wielkości zysków i osiągniętej rentowności zależy obecna i przyszła pozycja
finansowa przedsiębiorstwa. Odzwierciedla ona sprawność finansową przedsiębiorstw
będącą wynikiem efektywności gospodarowania. Możemy wyróżnić trzy podstawowe
aspekty rentowności:
• rentowność sprzedaży (rentowność handlowa),
• rentowność majątku (rentowność ekonomiczna),
• rentowność zaangażowanych kapitałów (rentowność finansowa)
Najogólniejszy wskaźnik rentowności sprzedaży oblicza się według wzoru:
wskaźnik rentowności sprzedaży = , z ^s x —
przychody ze sprzeda
ży

Wskaźnik rentowności sprzedaży stanowi relację zysku do przychodów ze

sprzedaży. Informuje on o udziale zysku w wartości sprzedaży. Im wskaźnik ten jest
wyższy, tym większa jest efektywność przedsiębiorstwa. W zależności od rodzaju
przyjętego zysku (z działalności operacyjnej, zysk netto, zysk brutto) z rachunku zysku i
strat, można mówić o rentowności sprzedaży mierzonej zyskiem operacyjnym, zyskiem
netto. Wskaźnik rentowności sprzedaży netto określany jest również zwrotem ze
sprzedaży. Informuje, jaką marżę zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Im niższy jest
ten wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia
określonej kwoty zysku. Większa wartość wskaźnika oznacza, zatem korzystniejszą
kondycję finansową firmy97.
Kolejnym obszarem analizy rentowności działalności przedsiębiorstwa jest analiza
rentowności majątku. Wskaźnik rentowności aktywów określa zdolność aktywów jednostki
do generowania zysku. Stanowi on relację zysku netto do aktywów. Informuje on o
wysokości zysku netto przypadającego na jednostkę aktywów. Wskaźnik ten, określany
jest również zwrotem z majątku ROA (return on assets), pokazuje jak efektywnie firma
zarządza swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest większa, tym korzystniejsza
go

jest sytuacja finansowa firmy . Ogólna postać wskaźnika rentowności majątku, może być

97 W. Gabrusewicz op. cit, s. 234.

98 Z. Leszczyński., A. Skowronek -Mielczarek op. cit, s. 142.

105
rozbudowana przez uwzględnienie zarówno odpowiednich rodzajów zysku jak
i składników majątku:
w s kaźn ik re n to w n o ś ci m ają tk u n e tto = zysk ne tto x 1 00
m a ąj te k o gó łe m
w sk aźn ik re n to w n o ś c i m a ją tk u b ru tto = zysk b rutto x 1 00
m a ąj te k o gó łe m
w sk aźn ik re n to w n o ś c i m a ją tk u b ru tto z o d s e tka m i = (zysk b ru tto + od setki) x 1 00
m a ąj te k o gó łe m
w s kaźn ik re n to w n o ś ci m ają tk u trw a łe g o = zysk ne tto x 1 00
m a ąj te k trw a ły
w sk aźn ik re n to w n o ś c i m a ją tk u o b ro to w e g o = zysk ne tto x 1 00
m a ąj te k ob ro to w y
w s kaźn ik re n to w n o ś ci m ają tk u czys te g o = zysk ne tto x 1 00
m a ąj te k og ó łe m - zo bo w ią za n ia b ie żą ce

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE - return on eąuity) stanowi relację

zysku netto do przeciętnego stanu kapitału własnego. Wskaźnik ten informuje o zdolności
kapitału własnego do generowania zysków. Im wyższy wskaźnik, tym wyższa efektywność
wykorzystania kapitału własnego, większa możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz
dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Dzięki temu wskaźnikowi uzyskujemy odpowiedź na
pytanie, jaka jest stopa zwrotu od wkładu kapitałowego wniesionego przez właścicieli
firmy".
Wskaźnik rentowności kapitału podstawowego stanowi dalsze uszczegółowienie
wskaźnika rentowności kapitału własnego. Podobnie jak przy wskaźniku rentowności
kapitału własnego, oblicza się go jako relację zysku netto do przeciętnego stanu kapitału
podstawowego. Wskaźnik rentowności zaangażowanych kapitałów obliczane są wg
następujących formuł:
w skaźnik ren tow n o ści kap itału w łasneg o = f " . °,x
z s e

ka p itał w ła sn y
w skaźn ik ren to w n ości kap itału po dstaw o w eg o= , z^ ,ne °x
kap itał p od sta w o w y

Poziomu rentowności zakładów mięsnych w Mościszkach i jego zmiany w czasie

zostały zaprezentowane w tabeli 28.

"ibidem, s. 143.

106
Tabela 28: Wskaźniki rentowności firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%) 2002 ZMIANA WSKAŹNIKA (A%)
2003 2004 2005 2003/2002 2004/2003 2005/2004
RENTOWNOŚĆ HANDLOWA - wskaźniki:
rentowności sprzedaży 2,52 1,11 2,37 4,99 -1,41 1,26 2,62
rentowności operacyjnej sprzedaży 3,50 2,01 3,07 5,28 -1,49 1,06 2,21
rentowności działalności gospodarczej 3,35 1,79 2,72 4,98 -1,56 0,93 2,26
rentowności brutto 3,35 1,79 2,7 4,98 -1,56 0,91 2,28
rentowności netto 2,41 1,20 2,13 3,88 -1,21 0,93 1,75
RENTOWNOŚĆ EKONOMICZNA - wskaźniki:
rentowności majątku netto 11,13 4,47 8,34 14,92 -6,66 3,87 6,58
rentowności majątku brutto 15,43 6,67 10,63 19,13 -8,76 3,96 8,50
rentowności majątku brutto z odsetkami 13,71 7,72 12,02 20,25 -5,99 4,30 8,23
rentowności majątku trwałego 25,89 9,33 14,82 26,65 -16,56 5,49 11,83
rentowności majątku obrotowego 19,51 8,60 19,09 33,90 -10,91 10,49 14,81
rentowności majątku czystego 29,92 10,32 17,26 25,27 -19,60 6,94 8,01
RENTOWNOŚĆ FINANSOWA - wskaźniki:
rentowności kapitału własnego 56,08 21,53 33,24 43,19 -34,55 11,71 9,95
rentowności kapitału podstawowego 171,09 89,99 156,23 263,39 -8,10 66,24 107,16

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Ocena rentowności spółki Agro-Handel w latach 2002-2005 nasuwa następujące

wnioski:
• wszystkie wskaźniki rentowności w badanym okresie wykazały podobne tendencje,
a mianowicie, po obniżeniu się ich poziomu w roku 2003, w kolejnych dwóch
badanych okresach, ich wielkości systematycznie wzrastały,
• zyskowność sprzedaży w latach 2002 - 2004 kształtowała się na poziomie od
1,11% do 2,52%, w 2005 roku udział zysku w wartości sprzedaży wzrósł blisko o
106,75% w porównaniu do okresu poprzedniego i wyniósł on 4,99%,
• w pierwszych dwóch badanych okresach majątek trwały charakteryzował się
wyższą rentownością niż majątek obrotowy, w kolejnych dwóch okresach nastąpiła
odwrotność tej relacji,
• w ciągu całego badanego okresu rentowność kapitału własnego spadła o 1289%, tj.
z poziomu 5608% do 4319%, przy czym najniższą zyskowność kapitału własnego
osiągnęła spółka w 2003 roku i wynosiła zaledwie: 21,53%.

107
3.5.3. Ocena sprawności działania

Do pomiaru aktywności przedsiębiorstwa w zakresie wykorzystania zasobów

majątkowych firmy służą wskaźniki sprawności działania, nazywane też wskaźnikami
obrotowości. Ich istotą jest rozpatrywanie relacji między odpowiednim wskaźnikiem
dynamicznym - wyrażającym przychód ze sprzedaży w cenach brutto, netto lub kosztach
własnych - a wskaźnikiem statycznym, wyrażającym przeciętny stan zaangażowanych w
działalności składników majątkowych. Wskaźniki szybkości obrotu charakteryzują stopień
wykorzystania majątku jednostki. Informują o szybkości, z jaką obracane są aktywa
ogółem, zapasy, należności oraz jak szybko jednostka spłaca swoje zobowiązania.
W celu pomiaru aktywności przedsiębiorstwa - w zakresie wykorzystania zasobów
majątkowych - wykorzystuje się następujące wskaźniki sprawności działania:
• wskaźniki obrotowości majątku,
• wskaźniki rotacji zapasów,
• wskaźnik rotacji należności,
• wskaźnik okresu spłaty zobowiązań
Podstawową grupą wskaźników, a zarazem najogólniej charakteryzującą sprawność
działania, stanowią wskaźniki obrotowości majątku, do których zalicza się:
wskaźnik obrotowości majątku = przychody oq ó łem
mają tek ogółem
wskaźnik obrotowości majątku trwałego = przychody oq ó iem
mają tek trwały
wskaźnik obrotowości majątku obrotowego = przychody og ó łem
mają tek obrotowy

Wskaźnik obrotowości majątku informuje, jaka wartość przychodów ze sprzedaży

przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku. Określa zdolność aktywów
jednostki do generowania przychodów ze sprzedaży. Jego zwiększenie jest istotnym
czynnikiem poprawy rentowności przedsiębiorstwa. Niższa od 1 wartość tego wskaźnika
sugeruje, że przychody uzyskiwane ze sprzedaży wymagają więcej niż proporcjonalnego
zaangażowania majątku100.
Kolejnym wskaźnikiem, jest wskaźnik obrotowości majątku trwałego, który wyraża
zdolność majątku trwałego do generowania przychodów. Podobnie jak w przypadku
poprzedniego wskaźnika, wyższy jego poziom świadczy o lepszym wykorzystaniu tej
części majątku. Poprawa wartości wskaźnika może wynikać między innymi z lepszej

100 M.Sierpińska, T. Jachna op. cit. s. 180.

108
organizacji pracy, przeprowadzania systematycznych remontów i konserwacji. Przy
obliczaniu tego wskaźnika przyjmuje się majątek trwały netto, dlatego przedsiębiorstwo
starsze, które dysponuje majątkiem w znacznym stopniu zamortyzowanym, będzie
wykazywało rotację wyższą, niż firma w stosunku do niej konkurencyjna, posiadająca
nowszy, mniej zamortyzowany majątek. Wykorzystanie wskaźnika rotacji środków
trwałych w systemie oceny jest szczególnie istotne dla firm, w których środki trwałe
stanowią ważny element majątku. Ma natomiast małe znaczenie w firmach, w których
sprzedaż w mniejszym stopniu zależy od środków trwałych zaangażowanych w ich
działalności.
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego ukazuje ile razy w ciągu roku
następuje odtworzenie tego majątku poprzez sprzedaż wyrobów i usług. Im wyższa jest
wartość wskaźnika, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Należy jednak
pamiętać, że wskaźnik zbyt wysoki może być niekorzystny, ponieważ świadczy o
zamrożeniu kapitału obrotowego. Wskaźnik zbyt niski może prowadzić do zachwiania
rytmiczności produkcji i sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystania środków
trwałych101.
Wskaźnik rotacji zapasów jest miarą efektywności wykorzystania kapitału
zaangażowanego w zapasach danego przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika
informuje o czasie pozostawania kapitału w zapasach. Im krótszy jest ten okres, tym
większa płynność kapitału zaangażowanego w zapasach i odwrotnie. Niska wielkość tego
wskaźnika może też oznaczać brak środków na odtworzenie zapasów. Wydłużenie okresu
pozostawania kapitału w zapasach może być spowodowana szeregiem czynników. Ich
identyfikacja wymaga uprzedniego określenia rodzaju zapasów, w stosunku, do których
miało miejsce spowolnienie rotacji. Dlatego obok ogólnego wskaźnika rotacji zapasów
wyróżniamy także wskaźniki rotacji poszczególnych rodzajów zapasów . Wskaźniki
rotacji zapasów oraz wskaźnik cyklu zapasów w dniach ujmują następujące formuły
obliczeniowe:
wskaźnik rotacji zapasów = przychody ze sprzedaży
zapasy ogółem
wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach = zapas ogółem x 365
przychody ze sprzedaży

Wskaźniki rotacji określają, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi

„odnowienie" stanu zapasów. Korzystna sytuacja jest wtedy, gdy liczba obrotów wzrasta,

101 Ibidem, s. 182.

102 Z. Leszczyński, A. Skowronek -Mielczarek op. cit, s.96.

109
ponieważ skraca się czas przebywania zapasów w przedsiębiorstwie. Wówczas sprzedaż
realizowana jest przy niższym poziomie zaangażowanych zapasów, co oznacza mniejsze
koszty. Natomiast wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach informuje, co ile dni
przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki
wskaźnik rotacji w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie
szybkim.
Kolejnym składnikiem majątku obrotowego uwzględnianym przy ocenie
sprawności działania są należności, którym odpowiada strumień sprzedaży brutto, dlatego
zasadne jest, by do obliczeń należności przyjmować sprzedaż brutto. Do oceny szybkości
rotacji należności wykorzystuje się następujące wskaźniki:
wskaźnik rotacji należności = przychody ze sprzedaży
przecię tny stan należności
wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach = przeciętny stan należności x 365
przychody ze sprzeda
ży

Wskaźnik rotacji należności określa, ile razy wciągu roku firma odtwarza stan
swoich należności. Według standardów zachodnich, wskaźnik ten powinien oscylować w
przedziale 7,0 - 10,0 . Jeśli jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że
przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów, przez co może samo mieć
trudności z terminowym regulowaniem swych zobowiązań. Wskaźnik cyklu inkasa
należności w dniach, określa ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności.
Informuje, zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców i
jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.
W ocenie sprawności działania przedsiębiorstwa ważny jest również okres
regulowania zobowiązań wobec dostawców. Wskaźnik okresu spłaty zobowiązań, który
informuje, jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie ustala się w
następujący sposób:
wskaźnik okresu spłaty zobowiązań = zobowiązania bieżące x 365
koszt własny sprzedaży

Poniższa tabela zawiera wyniki pomiaru sprawności działania badanego podmiotu:

103 W. Gabrusewicz op. cit, s. 268.

110
 Tabela 29: Wskaźniki sprawności działania firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002 - 2005
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA 2002 ZMIANA WSKAŹNIKA
2003/2002 2004/2003 2005/2004
2003 2004 2005
WSKAŹNIKI SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA:
wskaźnik obrotowości majątku 4,60 3,75 3,89 3,87 -0,85 0,14 -0,02
wskaźnik obrotowości majątku trwałego 10,71 7,82 6,92 6,92 -2,89 -0,90 0,00
wskaźnik obrotowości majątku obrotowego 8,07 7,21 8,91 8,80 -0,86 1,70 -0,11
wskaźnik rotacji zapasów 93,08 65,19 91,94 101,72 -27,89 26,75 9,78
wskaźnik rotacji należności 10,15 9,21 11,06 12,19 -0,94 1,85 1,13
wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach 3,87 5,47 3,93 3,55 1,60 -1,54 -0,38
wskaźnik inkasa należności w dniach 35,96 39,62 33,00 29,95 3,66 -6,62 -3,05
wskaźnik okresu spłaty zobowiązań 28,51 52,26 46,83 43,29 23,75 -5,43 -3,54

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

Analiza wskaźnika efektywności wykorzystania majątku całkowitego wykazuje

tendencję wahającą się. Wielkość tego wskaźnika w stosunku do okresu poprzedniego w
2003 roku spadła o 0,85, po czym w 2004 wzrosła o 0,14, a w ostatnim okresie zanotował
niewielki spadek (o 0,02). Spadek poziomu wskaźnika oborowości majątku w
rozpatrywanym okresie z 4,60 do 3,87 spowodowany był gorszą, co roku efektywnością
wykorzystania majątku trwałego, która w tym samym czasie obniżyła się z poziomu 10,71
do 6,92.
Przyglądając się wskaźnikowi rotacji zapasów, zauważyć można, iż w dwóch
ostatnich okresach, jego wielkość wzrastała odpowiednio o 26,75 i 9,78. Świadczy to o
poprawie efektywności gospodarowania zapasami, co pociąga za sobą obniżkę kosztów
magazynowania i uwolnienie kapitału obrotowego zaangażowanego w zapasach.
Korzystną tendencję zmian w gospodarce magazynowej, zwłaszcza w latach 2004 - 2005,
potwierdza także wskaźnik cyklu obrotu zapasami w dniach, który w porównaniu do roku
2003 uległ skróceniu o 2 dni (1,92).
Analiza wskaźnika rotacji należności wykazuje tendencję skokową: po
zmniejszeniu ilości stanu swoich należności w 2003 roku do okresu poprzedniego o jeden
dzień (0,94) w kolejnych dwóch latach nastąpiło przyspieszenie obrotu należności, co roku
odpowiednio o 2 dni (1,85) w 2004 roku i o 1 dzień (1,13) w roku 2005. Analogicznie
kształtuje się wielkość wskaźnika inkasa należności w dniach, i tak: po wydłużeniu okresu
kredytowania swych odbiorców w 2003 roku o 4 dni (3,66) w stosunku roku 2002, w
kolejnych latach okres ściągalności skrócił się o 7 dni (6,62) w 2004 i 3 dni (3,05) w 2005
roku.

111
 Podobną tendencje skokową wykazuje wskaźnik okresu spłaty zobowiązań, którego
wielkość w 2003 roku zwiększyła się o 23,75 (a zatem okres spłaty zobowiązań wydłużył
się o 24 dni), a następnie w latach 2004 - 2005 wielkość wskaźnika zmniejsza się kolejno,
co roku o: 5,43 (5 dni) i o 3,54 (4 dni). Z punktu widzenia płynności finansowej poziom
wskaźnika spłaty zobowiązań kształtuje się na niekorzystnym, albowiem znacznie
wyższym, poziomie niż wskaźnik cyklu inkasa należności.
Wskaźnikiem pomocniczym, wykorzystywanym przy ocenie aktywności
przedsiębiorstwa, jest wskaźnik cykl środków pieniężnych. Cykl środków pieniężnych jest
czasem upływającym od momentu wypływu gotówki w celu uregulowania zobowiązań do
momentu przepływu gotówki z tytułu spłaconych należności104. Krótszy cykl oznacza, że
pieniądze zainwestowane w aktywa obrotowe szybko wracają do przedsiębiorstwa z tytułu
sprzedaży i mogą być ponownie wykorzystywane. Oblicza się go następująco:

CYKLŚRODKÓW WSKAŹNIK OBROTU WSKAŹNIK INKASA WSKAŹNIK OKRESU

PIENIĘŻNYCH ZAPASAMI W DNIACH NALEŻNOŚCI SPŁATY ZOBOWIĄZAŃ

Poniższy wykres przedstawia kształtowanie się długości cykl środków pieniężnych

zakładu produkcyjnego w Mościskach w rozpatrywanym okresie.

Wykres 15: Kształtowanie się cyklu środków pieniężnych firmy

Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 - 2005

Cykl środków pieniężnych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 32.

W rozpatrywanym okresie cykl środków pieniężnych w uległ skróceniu z 11 dni do

-10, co świadczy o zmianie polityki inwestowania w aktywa obrotowe firmy Agro-Handel
Sp. z o.o. Ujemna wartość cyklu oznacza, iż aktywa obrotowe spółki są w dużym stopniu
kredytowane przez dostawców, a więc finansowane kapitałem obym.

J.Duraj op. cit.,s. 148.

112
3.5.4. Analiza wspomagania finansowego

Większość podmiotów gospodarczy nie jest wstanie funkcjonować, opierając się

jedynie na kapitałach własnych, przez co zmuszone są do korzystania z różnych form
wspomagania finansowego, czyli kapitałów obcych. Przedsiębiorstwo - aby móc zaciągnąć
pożyczkę długoterminową - musi wykazać się zdolnością do zaciągania kredytów
krótkoterminowych, czyli posiadać płynność finansową. Analiza płynności, pokazuje
zdolność przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań bieżących. Do oceny sytuacji finansowej
niezbędna jest znajomość możliwości przedsiębiorstwa do wywiązywania się z
całkowitego zadłużenia. Analiza zadłużenia pozwoli ocenić politykę finansową
przedsiębiorstwa, stąd określa się ją również analizą struktury finansowej. Wskaźniki
służące do oceny zadłużenia można ująć w dwie grupy: wskaźniki obrazujące poziom
zadłużenia oraz wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu10 .
Do oceny poziomu zadłużenia wykorzystuję się następujący zestaw wskaźników:
wskaźnik ogólnego zadłużenia = zobowiązania ogółem
aktywa ogółem
wskaźnik zadłużenia długoterminowego = zobowiązania długoterminowe
aktywa ogółem
wskaźnik struktury zadłużenia = zobowiązania długoterminowe
'
zobowiązania krótkoterminowe
wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych = zobowiązania ogółem
'
kapitały własne
wskaźnik zadłużenia długoterminowego kapitałów zobowiązania długoterminowe
własnych = kapitały własne
zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik ogólnego zadłużenia, w przedstawionej postaci, określa udział obcych

źródeł w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa wyrażonych w wartości bilansowej lub
też rynkowej. Często traktowany jest on jako indykator ryzyka finansowego. Wysoki
poziom tego wskaźnika może oznaczać ograniczenie samodzielności firmy, zwiększenie
ryzyka wierzycieli, ograniczenie dostępu do nowych kredytów i zwiększenie ryzyka utraty
płynności. Odsetki od kapitałów obcych muszą być, bowiem płacone bez względu na
poziom osiąganych zysków. W praktyce poziom tego wskaźnika jest zróżnicowany. Jego
wielkość uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności i zmienności przepływów
pieniężnych. Wierzyciele oczekują, by wskaźnik ten nie był większy niż 50%. Wówczas
bowiem aktywa firmy mogą zmniejszyć swoją wartość do połowy, nim zagrożą
bezpieczeństwu kapitału obcego. Jeżeli wskaźnik ten jest większy niż 0,50, może powstać

10 W. Gabrusewicz op. cit, s. 271.

113
sytuacja, że wypracowane środki pieniężne okażą się niewystarczające do spłaty
zadłużenia. Według standardów zachodnich w firmie, w której nie została zachwiana
równowaga między kapitałem obcym a kapitałem własnym, wskaźnik ten powinien
oscylować w przedziale 0.57 - 0.67106.
Drugim wskaźnikiem, uważanym za podstawowy wskaźnik oceny struktury
kapitałowej, jest wskaźnik zadłużenia kapitału własnego, który określa stopień
zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitałów własnych. Wzrost wskaźnika
oznacza większe zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł
własnych, a więc zwiększenie stopnia zadłużenia. Oddziałuje to bezpośrednio na poziom
ryzyka finansowego z powodu wyższych rat kapitałowych i odsetek. W USA wartością
graniczną w małym biznesie jest proporcja 3:1. Dla średnich i dużych firm relacja ta jest
ostrzejsza. Banki niechętnie udzielają kredytów inwestycyjnych, gdy kapitał własny w
stosunku do zamierzonego kredytu nie osiąga relacji 1:1
Trzecim wskaźnikiem o zbliżonej wartości poznawczej jest wskaźnik zadłużenia
długoterminowego. Wskaźnik ten nosi miano wskaźnika zadłużenia lub też ryzyka. Jako
zobowiązania długoterminowe przyjmowane są wszystkie zobowiązania z terminem
płatności przekraczającym 1 rok. Pożądana wielkość tego wskaźnika wynika z relacji
zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego, równej 1:2 i wynosi 0,5. Za
poważnie zadłużone uważane są przedsiębiorstwa, w których wskaźnik przekracza wartość
1.
Natomiast wśród wskaźników informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi
długu wyróżniamy następujące wskaźniki:
wskaźnik pokrycia obsługi długu 1 zysk przed opodatkowaniem + odsetki
raty kapitałowe + odsetki
wskaźnik pokrycia obsługi długu
II zysk po opodatkowaniu
raty kapitałowe + odsetki
wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych zysk przed opodatkowaniem + odsetki
odsetki

Pierwsze dwa wskaźniki tej grupy określane są również mianem wskaźników

wiarygodności kredytowej. Wskaźnik pokrycia obsługi długu I informuje o tym, ile razy
zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitałowe powiększone o odsetki od
kredytu przypadające w danym roku. Wielkość tego wskaźnika nie powinna być niższa niż

106 Z. Leszczyński, A. Skowronek -Mielczarek op. cit, s. 135.

107Ibidem, s. 136

114
1,2. W banku światowym minimum dla wskaźnika pokrycia obsługi długu I wynosi 1,3 a
optymalny poziom to 2,5 .
Należy podkreślić, iż przed zobowiązaniami kredytowymi, pierwszeństwo mają
zobowiązania podatkowe. Dlatego też, uzasadnione jest uwzględnienie w tej sytuacji zysku
netto (wskaźnik pokrycia obsługi długu II). Tylko zysk pozostający w firmie może być
wykorzystywany do spłaty zaciągniętego kredytu. Wskaźnik ten powinien być, co najmniej
równy wskaźnikowi pokrycia obsługi długu I.
Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych informuje o tym, ile razy kwota
wypracowanych środków przewyższa wymagane odsetki lub też, ile razy zysk brutto może
ulec obniżeniu żeby zagrozić obsłudze zadłużenia. Im wyższe wartości osiąga ten
wskaźnik, tym mniejsze jest ryzyko wynikające z zaangażowania kapitału obcego. Za
dobry, w wypadku kredytów zabezpieczonych, uważa się wskaźnik wynoszący 2,4. Dla
kapitałów obcych niezabezpieczonych wymaga się wskaźnika na poziomie 5.
Tabela 30 przedstawia wskaźniki zadłużenia analizowanej spółki.

Tabela 30: Wskaźniki zadłużenia firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 -2005
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%) ZMIANA WSKAŹNIKA (A%)
2002 2003 2004 2005 2003/2002 2004/2003 2005/2004
WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA:
ogólnego 0,79 0,79 0,71 0,61 0,00 -0,08 -0,10
długoterminowego 0,22 0,23 0,23 0,26 0,01 0,00 0,03
struktury zobowiązań 0,27 0,29 0,33 0,42 0,02 0,04 0,09
kapitałów własnych 3,83 3,79 2,44 1,54 -0,04 -1,35 -0,90
długoterminowego kapitałów własnych 2,05 2,11 1,80 1,65 0,06 -0,31 -0,15
WSKAŹNIKI POKRYCIA:
obsługi długu 1 11,01 1,85 1,28 5,66 -9,16 -0,57 4,38
obsługi długu II 7,33 1,07 0,89 4,17 -6,26 -0,18 3,28
zobowiązań odsetkowych 13,08 7,36 8,66 18,09 -5,72 1,30 9,43
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Agro-Handel Sp. z o.o.

W latach 2002 - 2003 roku 79% całości kapitałów zaangażowanych w spółkę miało
swe pokrycie w kapitale obcym. W ostatnich trzech okresach udział ten charakteryzował
się tendencją spadkową i w 2005 roku ukształtował się na, bezpiecznym wg standardów
zachodnich, poziomie tj. 61%. Tym samym, udział obcych źródeł w finansowaniu
aktywów spółki w rozpatrywanym okresie spadł o 18%. Wzrost wielkości wskaźników:
zadłużenia długoterminowego (o 0,04) i struktury zobowiązań (o 0,15), wskazuje na

108 W. Gabrusewicz op. cit. s.

276.
115
korzystne zmiany w strukturze finansowania, gdyż zobowiązania długoterminowe są mniej
pilne i w pewnym okresie nie są wymagalne. Natomiast spadek poziomu wskaźnika
zadłużenia kapitałów własnych oznacza mniejsze zaangażowanie obcych źródeł
finansowania w stosunku do źródeł własnych, a tym samym zmniejszenia stopnia
zadłużenia.
Wielkość wskaźnika zadłużenia długoterminowego - mimo tendencji spadkowej
-nadal utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie: 1,65, przy czym racjonalny wskaźnik
zadłużenia długoterminowego powinien mieścić się w przedziale 0.5 - 1, zatem spółkę
Agro-Handel można uznać za poważnie zadłużoną.
Spółka w badanym okresie osiągała wysoki zysk, zatem wskaźniki należące do
grupy informujących o zdolności spółki do obsługi długu przyjmują wysokie wartości.
Oznacza to, iż wygospodarowany przez spółkę zysk, w wystarczającym stopniu
zabezpiecza obsługę zaciągniętych kredytów.

116
 Zakończenie

Na podstawie przeprowadzonej analizy finansowej można stwierdzić, że w latach

2002 - 2005 nastąpiła poprawa wyników działalności firmy Agro-Handel Sp. z o. o. W
całym badanym okresie spółka osiągała zysk na poziomie od 899 865,39 zł
(wyprasowanym w 2003 roku) do 3 687 522,90 zł osiągniętym w roku 2005.
Głównym czynnikiem wpływającym na wynik finansowy spółki jest wynik na
działalności gospodarczej. Podstawowym źródłem przychodów spółki była sprzedaż
produktów na rynku krajowym, której wartość w badanym okresie wzrosła z 69 760
541,33 zł do 94 684 149,75. Z drugiej strony największy wpływ na wynik finansowy miały
koszty zużycia materiałów i energii, które wynosiły odpowiednio: 36 398 300 zł, 138 463
400 zł, 152 147 800 zł.
Analiza bilansu firmy Agro-Handel Sp. z o.o. za lata 2002 - 2005 potwierdza
szybkie tempo jej rozwoju. Suma bilansowa wzrosła w tym okresie o 42,23%
Po stronie aktywów dominującą grupą był majątek trwały. Dynamika wzrostu
rzeczowych składników majątku wyniosła 195,87 %, a ich udział w aktywach ogółem
wzrósł z 39,69% w 2002 roku do 54,63% w 2005 roku. Majątek obrotowy spółki w
badanym okresie wzrósł o 6,95% ale jego udział w majątku ogółem zmniejszył się z
60,33% do 45,37%.
W strukturze pasywów dominujący udział na początku badanego okresu posiadały
zobowiązania krótkoterminowe jednakże w wyniku znacznego wzrostu sumy bilansowej
ich udział zmniejszył się z 57,52 % w 2002 roku do 34,79 % w ostatnim badanym okresie.
Spadek ten związany był również ze zmianą źródeł finansowania dalszego rozwoju
przedsiębiorstwa. Zobowiązania krótkoterminowe zastąpione zostały kapitałem
długoterminowym, którego wysokość w 2005 roku wyniosła 17 072 182,97 zł, co stanowi
65,03% kapitału ogółem.

117
 Kapitał własny przedsiębiorstwa wzrósł z 3 817 944,52 zł w 2002 roku do 10 335
103,05 zł w 2005. Jego udział w pasywach ogółem wynosił na koniec badanego okresu
39,37%. Największy wpływ na kształtowanie się wielkości kapitału własnego miały:
kapitał podstawowy, kapitał zapasowy i wynik finansowy roku obrotowego.
Wskaźnik pokrycia majątku kapitałem własnym w badanym okresie kształtował się
na poziomie od 52,14% w 2002 roku do 72,06% w 2002 roku. Do roku 2004 spółka nie
przestrzegała złotej reguły bilansowej.
Mimo pogorszeniu się w latach 2003 - 2004 poziomu wskaźnika pokrycia majątku
trwałego kapitałem stałym w 2005 roku jego wielkość pozostała na podobnym poziomie
jak na początku badanego okresu tj. 107%. Poziom powyżej 100% uznawany jest za
prawidłowy
Analiza rachunku zysków i strat zakładów mięsnych Agro-Handel Sp. z o.o.
wskazuje, że głównym źródłem przychodów był przychód netto ze sprzedaży, a zatem
przychody podstawowej działalności operacyjnej. W badanym okresie dynamika
przychodów ogółem 135,28% przy jednoczesnej dynamice koszty działalności operacyjnej
wynoszącej 133,29%. Wynikiem tych zmian jest korzystna tendencja kształtowania się
wyniku finansowego.
Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany w latach 2002 - 2005 pozwala
wyodrębnić podstawowe strumienie pieniężne. Od 2003 roku spółka poniosła duże
wydatki na inwestycje dostosowujące zakład do standardów europejskich. Wydatki na
inwestycje związane były głównie z nabyciem składników rzeczowego majątku trwałego.
Inwestycje w tym okresie kształtowały się na poziomie 5 740 816,12 zł, 3 824 654,93 zł, 3
665 103,59 zł i sfinansowane zostały środkami własnymi oraz kredytami.
Rozszerzeniem ogólnej analizy struktury majątkowo - finansowej jest analiza
wskaźników płynności, zadłużenia i efektywności zaangażowanych środków.
Wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań w kolejnych latach kształtował się
następująco: 2002 - 104,85%, 2003 - 80,54%, 2004 - 89,04%, 2005 - 129,73%. Jak widać
wskaźniki bieżącej płynności badanej jednostki w okresie gruntownej modernizacji
zakładu przetwórczego osiągnęły wielkości uznawane za niezadowalające. Pozytywnie
należy jednak ocenić fakt, iż firma Agro-Handel Sp. z o.o. utrzymywała niski poziom
wskaźników płynności finansowej tylko przez okres dwóch lat.
Należności inkasowane były w 2002 roku średnio w ciągu 36 dni, okres ten skrócił
się do 30 dni w 2005 roku. Znacznemu wydłużeniu, bo o 15 dni uległ natomiast okres
płacenia zobowiązań i wynosił odpowiednio: 29 dni, 52 dni, 46 dni, 44 dni.

118
 W latach 2002 - 2005 roku zwiększyła się produktywność zarówno majątku
trwałego jak i obrotowego. Jednakże rentowność majątku trwałego wzrosła zaledwie o
0,76 przy jednoczesnym wzroście rentowności majątku obrotowego o 14,39.
Agro-Handel Sp. z o.o. jest przedsiębiorstwem działającym od 1992 roku.
Wielkość i rodzaj inwestycji wskazują na to, że znajduje się ona nadal w fazie rozwoju.
Dzięki osiąganym zyskom i jednoczesnym wysokim poziomie zadłużenia nie wydaje się
być podmiotem zagrożonym upadłością. Rodzaj produkcji, jak i duża stabilność rynków
zbytu pozwalają optymistycznie prognozować przyszłość firmy.
Przedstawione badania potwierdzają, że systematyczna analiza sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa pozwala na dokonanie oceny przebiegu procesów gospodarczych oraz
wykorzystanie ich do prawidłowego rozwoju przedsiębiorstwa.

119
BIBLIOGRAFIA
60) Bednarski L., Analiza Finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2001
61) Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys K., Waśniewski T., Wersty B.;
Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
im. Oskara Lanego we Wrocławiu, Wrocław 2003, s. 12
62) Bień W., Czytanie bilansu przedsiębiorstwa, Finans-Service, Warszawa 2002
63) Bluszcz M., Sprawozdanie finansowe i jego analiza, Wydawnictwo Primath,
Warszawa 2001
64) Bury A., Czechowska I., Mikulski H., Konieczny Z., Pastusiak R., Pomykalska B.,
Wypych M.; Finanse przedsiębiorstw z elementami zarządzania i analizy,
Absolwent, Łódź 2000
65) Dudycz T., Analiza finansowa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara
Lanego we Wrocławiu, Wrocław 2000
66) Duraj J., Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2004
67) Gabrusewicz W., Podstawy analizy finansowej, PWE., Warszawa 2005
68) Gajdka J., Wyznaczenie pojemności zadłużeniowej spółki. Metoda praktyczna,
„Przegląd Organizacji", 2001, nr 9, s.28 - 31
10) Górski W., Prawo gospodarcze, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu
Szczecińskiego, Szczecin 2004
ll)Herbet A., Status prawny zarządu spółki z o.o., "Prawo Przedsiębiorcy" 2001,
nr 27, s. 72. 12) Jarzębowska M., Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, PWE,
Warszawa 2006 13)Jecyszyn J., Kosikowski C.; Podstawy prawa gospodarczego,
Wydawnictwo
Prawne LexisNexis, Warszawa 2004
69) Karczmarek U., Aport jako wkład do spółki z o.o., "Gazeta Podatkowa" 2004,
nr31,s. 9-11.
70) Koc S., Fołta T., Godlewska J.; Bilans 2004, Grupa Wydawnicza INDOR Sp. z
o.o., Warszawa 2005
71) Kruczałak K., Prawo handlowe dla ekonomistów, PWE, Warszawa 2002
17)Leszczyński Z., Skowronek -Mielczanek A.; Analiza ekonomiczno - finansowa
firmy, Difin, Warszawa 2000
72) Mała encyklopedia ekonomiczna, PWE, Warszawa, 1974, s.691
73) Nowak S., Metodologia badań Społecznych, PWN, Warszawa 1985

120
74) Olszewski J., Prawo gospodarcze kompendium, Wydawnictwo C.H. BECK,
Warszawa 2002
75) Olzacka B., Pałczyńska-Gościniak R.;Jak oceniać firmę, ODDK, Gdańsk 2004
76) Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania
firmą, red. K. Sawicki, Wydawnictwo Ekspert, Wrocław 2002
23) Raczek T., Reprezentacja spółki z o.o., Dom Wydawniczy „Ostoja", Kraków 2002
24)Rafalski A., Spółki osobowe i kapitałowe: charakterystyki, procedury zakładania,
wzory, Ośrodek Doradztwa i Szkolenia „Tur", Warszawa-Jaktorów 2001
77) Rutkowski A., Zarządzanie finansami, PWE., Warszawa 2002
78) Rybicki P., Sprawozdania finansowe źródłem informacji o firmie, Poltext,
Warszawa 2002
79) Siemińska E., Metody pomiaru i oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa,
Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa DOM ORGANIZATORA,
Toruń 2002
80) Sierpińska M., Jachna T.; Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych,
PWN, Warszawa 2004
81) Sierpińska M., Wędzki D.; Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie,
PWN, Warszawa 2000
82) Sobczak K, Działalność gospodarcza. Uregulowania prawne, PWE, Warszawa
2001
31)Sułowska J., Problemy analizy porównawczej wyników ekonomicznych
przedsiębiorstw, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Gdańskiego Nr 20, Gdańsk 1995
32) Śnieżek E., Przewodnik po cashflow, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce,
Warszawa 2002
33)Tarska M., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Istota, ustrój,
funkcjonowanie, C.H.BECK, Warszawa 2003
83) Urbańczyk E., Metody ilościowe w analizie finansowej przedsiębiorstwa,
Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2001
84) Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, Dz.U. nr 137, poz. 926 z
późn. zm.
85) Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, Dz.U. nr 94, poz.
1037 z późn. zm.
86) Ustawa z dnia 19 listopada 2001 r. - Prawo działalności gospodarczej, Dz.U. nr
101, poz. 1178 z późn. zm.

121
87) Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Krajowy Rejestr Sądowy, Dz.U. z 2001r., nr 17,
poz. 209,
88) Ustawa z dnia 29 wrzśnial994 r. - o rachunkowości, Dz.U z 2002 nr 76, poz. 694 z
pózn. zm.
89) Wach K., Jak założyć firmę w Unii Europejskiej, Oficyna Ekonomiczna,
Kraków 2005
90) Waśni ewski T., Skoczylas W.; Teoria i praktyka analizy finansowej
w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2002
91) Więckowski J., Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie przemysłowym, PWE,
Warszawa 2000

122
SPIS TABEL

Tabela 1: Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe
16
Tabela 3: Dane o firmie Agro-Hndel Sp. z o.o.__________________________________53
Tabela 4: Nakłady na inwestycje firmy Agro-Handel Sp. z o.o. oraz źródła ich
finansowania w latach 2000-2005____________________________________________56
Tabela 5: Stan zatrudnienie w firmie Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002 -2005 _____58
Tabela 6: Ranking zakładów mięsnych wg dwutygodnika AGRO-TRENDY__________63
Tabela 7: Kształtowanie się aktywów w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005_______________________________________________________67
Tabela 8: Łańcuchowe wskaźniki dynamiki majątku firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002 - 2005______________________________________________________67
Tabela 9: Wskaźniki relacji majątku firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002 - 2005______________________________________________________68
Tabela 10: Kształtowanie się struktury i dynamiki majątku firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005_______________________________________________________69
Tabela 11: Kształtowanie się wielkości pasywów w firmie Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005_______________________________________________________76
Tabela 12: Wskaźniki relacji kapitałów firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005
_______________________________________________________________________78
Tabela 13: Kształtowanie się struktury i dynamiki kapitałów własnych i obcych firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005_____________________________________79
Tabela 14: Łańcuchowe wskaźniki dynamiki kapitałów firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005_______________________________________________________80
Tabela 15: Kształtowanie się wartości wskaźników charakteryzujących sytuację struktury
kapitałowo-majątkowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________81
Tabela 16: Kształtowanie się rachunku wyników firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002 - 2005______________________________________________________83
Tabela 17: Kształtowanie się struktury i dynamiki przychodów, kosztów i wyniku
finansowego netto firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005________________85
Tabela 18: Kształtowanie się poszczególnych rodzajów przychodów i kosztów firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________________________________86
Tabela 19: Kształtowanie się przepływu środków pieni netto z działalności netto firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________________________________87

123
Tabela 20: Rodzaje i kierunki przepływów pieniężnych____________________________88
Tabela 21: Wynik księgowy a środki pieniężne netto z działalności operacyjnej________88
Tabela 22: Analiza pionowa gotówki netto z działalności operacyjnej firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________________________________90
Tabela 23: Analiza struktury gotówki netto z działalności inwestycyjne firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________________________________91
Tabela 24: Analiza struktury gotówki netto z działalności finansowej firmy
Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005____________________________________91
Tabela 25: Wskaźniki płynności finansowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005 - ujęcie statyczne_______________________________________ 102
Tabela 26: Wskaźniki płynności finansowej firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005 - ujęcie dynamiczne_____________________________________ 103
Tabela 27: Kapitał obrotowego firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005_____ 104
Tabela 28: Wskaźniki rentowności firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005 107
Tabela 29: Wskaźniki sprawności działania firmy Agro-Handel Sp. z o.o.
w latach 2002-2005______________________________________________________ 111
Tabela 30: Wskaźniki zadłużenia firmy Agro-Handel Sp. z o.o. w latach 2002-2005___ 115

SPIS WYKRESÓW
Schemat 1: Istota, zakres i przedmiot analizy finansowej.
Schemat 2: Klasyfikacja podstawowych informacji wykorzystywanych analizie
ekonomiczno-finansowej___________________________________________________ 12
Schemat 3: Struktura rachunku przepływów środków pieniężnych__________________25
Schemat 4: Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria_____________________36
Schemat 5: Podział spółek w polskim ustawodawstwie____________________________43
Schemat 6: Struktura organizacyjna firmy Agro-Handel Sp. z o.o. __________________59
Schemat 7: Klasyfikacja kapitałów podmiotów gospodarczych_____________________70
Schemat 8: Klasyfikacja wskaźników ekonomicznych____________________________93
Schemat 9: Najczęściej przyjmowane kierunki porównań w analizie wskaźnikowej_____95
Schemat 10: Zakłócenia w porównywalności wskaźników ________________________96

124
SPIS SCHEMATÓW
Schemat 1: Istota, zakres i przedmiot analizy finansowej.
Schemat 2: Klasyfikacja podstawowych informacji wykorzystywanych analizie
ekonomiczno-finansowej___________________________________________________ 12
Schemat 3: Struktura rachunku przepływów środków pieniężnych__________________25
Schemat 4: Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria_____________________36
Schemat 5: Podział spółek w polskim ustawodawstwie____________________________43
Schemat 6: Struktura organizacyjna firmy Agro-Handel Sp. z o.o. __________________59
Schemat 7: Klasyfikacja kapitałów podmiotów gospodarczych_____________________70
Schemat 8: Klasyfikacja wskaźników ekonomicznych____________________________93
Schemat 9: Najczęściej przyjmowane kierunki porównań w analizie wskaźnikowej_____95
Schemat 10: Zakłócenia w porównywalności wskaźników ________________________96

125