lj;o-;"rL

;+o'ųlgsŽo] 3 2= pkfbfg;'ųjŰgf 32
3_ 4= ;+oáhg;'ųƀojŰgf 33
lgbfgjƮLsŽ 3 5_ 6= dxf?ŋ;'ųƀojŰgf 33
1= lgbfg;+o'ų+ 3 7= t?)?ŋ;'ųjŰgf 33
1= a'źj±Ʈëf 3 10= lgbfg;'ųjŰgf 33
1= klŝ;d'ƍfb;'ųjŰgf 3 7= dxfj±Ʈëf 35
2= ljeś;'ųjŰgf 6 1= cƧ'tjf;'ųjŰgf 35
3= klkbf;'ųjŰgf 8 2= b'ltocƧ'tjf;'ųjŰgf 36
4= ljkƧL;'ųjŰgf 9 3= k'ųd+;"kd;'ųjŰgf 36
5_ 10= l;vL;'ųflbjŰgf 9 k&dfxf/jŰgf 36
2= cfxf/j±Ʈëf 10 b'ltofxf/jŰgf 38
1= cfxf/;'ųjŰgf 10 tltofxf/jŰgf 38
2= dálńomþƮ'g;'ųjŰgf 12 rt'Ŵfxf/jŰgf 38
3= ;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf 13 4= clŴ/fu;'ųjŰgf 38
4= b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf 13 5= gu/;'ųjŰgf 39
5= sŝfg±uëfų;'ųjŰgf 13 6= ;ƙ;;'ųjŰgf 40
6= wƙslys;'ųjŰgf 14 7= gńsnfkL;'ųjŰgf 40
7= cr]nsƧk;'ųjŰgf 14 8= sŽ];lƗ;'ųjŰgf 40
8= ltƗ?s;'ųjŰgf 16 9= pkolƃ;'ųjŰgf 41
9= afnklůt;'ųjŰgf 16 10= ;'l;d;'ųjŰgf 41
10= kŝo;'ųjŰgf 17 8= ;d)Ɣfƪ)j±Ʈëf 42
3= b;anj±Ʈëf 18 1= h/fd/);'ųflbjŰgf 42
1= b;an;'ųjŰgf 18 9= cƃ/k]Ɯfnj±Ʈëf 42
2= b'ltob;an;'ųjŰgf 18 1= ;Ŵ';'ųflbjŰgf 42
3= pklg;;'ųjŰgf 21 2= cle;do;+o'ų+ 42
4= cţltlŴo;'ųjŰgf 22 1= gvl;vf;'ųjŰgf 42
5= e"ldh;'ųjŰgf 23 2= káŋ/)L;'ųjŰgf 43
6= pkjf);'ųjŰgf 23 3= ;+e]şpbs;'ųflbjŰgf 43
7= kŝo;'ųjŰgf 23 4= kyjL;'ųflbjŰgf 43
8= leŋ';'ųjŰgf 24
9= ;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf 24
3= wft';+o'ų+ 43
10= b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf 24 1= gfgųj±Ʈëf 43
4= sńf/vlųoj±Ʈëf 24 1= wft'gfgų;'ųjŰgf 43
1= e"t;'ųjŰgf 24 2= mþƧgfgų;'ųjŰgf 44
2= sńf/;'ųjŰgf 24 3= gámþƧgfgų;'ųjŰgf 44
3= `f)jŴ';'ųjŰgf 26 4= j]bgfgfgų;'ųjŰgf 44
4= b'lto`f)jŴ';'ųjŰgf 26 5= b'ltoj]bgfgfgų;'ųjŰgf 44
5= cljşŽkŝo;'ųjŰgf 26 6= aflx/wft'gfgų;'ųjŰgf 44
6= b'ltocljşŽkŝo;'ųjŰgf 27 7= ;ţfgfgų;'ųjŰgf 45
7= gt'ƛ;'ųjŰgf 27 8= gákl/o];gfgfgų;'ųjŰgf 45
8= r]tgf;'ųjŰgf 27 9= aflx/mþƧgfgų;'ųflbjŰgf 45
9= b'ltor]tgf;'ųjŰgf 28 2= b'ltoj±Ʈëf 45
10= tltor]tgf;'ųjŰgf 28 1= ;ųwft';'ųjŰgf 45
5= uxkltj±Ʈëf 28 2= ;lgbfg;'ųjŰgf 46
1= kťj]/eo;'ųjŰgf 28 3= luŧsŽj;y;'ųjŰgf 46
2= b'ltokťj]/eo;'ųjŰgf 29 4= xLgflwd'lųs;'ųjŰgf 47
3= b'ŋ;'ųjŰgf 29 5= rŘd;'ųjŰgf 47
4= nás;'ųjŰgf 29 6= ;ufyf;'ųjŰgf 47
5= `flts;'ųjŰgf 29 7= cƧź;+;Ɔg;'ųjŰgf 48
6= cţt/Ɣfƪ);'ųjŰgf 30 8_ 12= cƧźd"ns;'ųflbjŰgf 48
7= hŽ)'Ƨál);'ųjŰgf 30 3= sƙkyj±Ʈëf 48
8= násŽolts;'ųjŰgf 30 1_ 2= c;dflxt;'ųflbjŰgf 48
9= cl/o;fjs;'ųjŰgf 30 3_ 5= kťl;ŋfkb;'ųflbjŰgf 48
10= b'ltocl/o;fjs;'ųjŰgf 30 7= b;ś;'ųjŰgf 50
6= b'ŋj±Ʈëf 31 4= rt'Ŵj±Ʈëf 50
1= kl/jLd+;g;'ųjŰgf 31 1= rt'wft';'ųjŰgf 50

1
 2= k'Ƒ];Ɨáw;'ųjŰgf 50 1_ 4= lelƆ;'ųflbjŰgf 63
3= crƸ/;'ųjŰgf 51 5= clr/kŊƃ;'ųjŰgf 63
4= gár]b+;'ųjŰgf 51 6= kť/y;t;'ųjŰgf 63
5= Psƃb'ŋ;'ųjŰgf 51 7_ 13= dft';'ųflbjŰgf 64
6_ 10= clegƆ;'ųflbjŰgf 51 7= /fx'n;+o'ų+ 64
4= cgdtƮ;+o'ų+ 51 1= k&dj±Ʈëf 64
1= k&dj±Ʈëf 51 1_ 8= rŋ';'ųflbjŰgf 64
1= lt)sŪ;'ųjŰgf 51 9= wft';'ųjŰgf 64
2= kyjL;'ųjŰgf 52 10= vƈ;'ųjŰgf 64
3= cƧ';'ųjŰgf 52 2= b'ltoj±Ʈëf 65
4= vL/;'ųjŰgf 52 11= cg';o;'ųjŰgf 65
5= kƑt;'ųjŰgf 52 12= ckut;'ųjŰgf 65
6= ;f;k;'ųjŰgf 52 8= nŋ);+o'ų+ 65
7= ;fjs;'ųjŰgf 53 1= k&dj±Ʈëf 65
8= uśf;'ųjŰgf 53 1= clŪ;'ųjŰgf 65
9= bů;'ųjŰgf 53 2= k]l;;'ųjŰgf 66
10= k'Ʈn;'ųjŰgf 53 3= lků;'ųjŰgf 66
2= b'ltoj±Ʈëf 53 4= lgŞlj;'ųjŰgf 66
1= b'Ʈt;'ųjŰgf 53 5= cl;nád;'ųjŰgf 66
2= ;'lvt;'ųjŰgf 53 6= ;lų;'ųjŰgf 66
3= Ƹt;dų;'ųjŰgf 54 7= p;'nád;'ųjŰgf 66
4_ 9= dft';'ųflbjŰgf 54 8= ;"lrnád;'ųjŰgf 66
10= j]k'ƟkƑt;'ųjŰgf 54 9= b'lto;"lrnád;'ųjŰgf 66
5= sƧk;+o'ų+ 54 10= s'þƘů;'ųjŰgf 66
1= ;ƃ'Ū;'ųjŰgf 54 2= b'ltoj±Ʈëf 67
2= cgáųƍL;'ųjŰgf 55 1= ;;L;s;'ųjŰgf 67
3= rƆ"kd;'ųjŰgf 55 3= lgŞljlŴ;'ųjŰgf 67
4= s'þn"ks;'ųjŰgf 56 4= dś'lnlŴ;'ųjŰgf 67
5= lhŰ;'ųjŰgf 56 5= cálslngL;'ųjŰgf 67
6= cájfb;'ųjŰgf 56 6= c;L;s;'ųjŰgf 67
7= b'ltocájfb;'ųjŰgf 57 7_ 11= kfkleŋ';'ųflbjŰgf 67
8= tltocájfb;'ųjŰgf 57 9= cákƙ;+o'ų+ 68
9= ´fgfleţ;'ųjŰgf 57 1= s"þ;'ųjŰgf 68
10= pkƧo;'ųjŰgf 57 2= gvl;v;'ųjŰgf 68
11= rLj/;'ųjŰgf 57 3= s'þn;'ųjŰgf 68
12= k/+d/);'ųjŰgf 59 4= cáŋf;'ųjŰgf 68
13= ;źƙƍlt¿ks;'ųjŰgf 59 5= ;lų;'ųjŰgf 68
6= nfe;ŊŽ/;+o'ų+ 60 6= wg'Ʈx;'ųjŰgf 68
1= k&dj±Ʈëf 60 7= cfl);'ųjŰgf 69
1= bf?);'ųjŰgf 60 8= slnś/;'ųjŰgf 69
2= alń;;'ųjŰgf 60 9= gfu;'ųjŰgf 70
3_ 4= s'þƙ;'ųflbjŰgf 61 10= lańf/;'ųjŰgf 70
5= dLŃÜs;'ųjŰgf 61 11= l;śfn;'ųjŰgf 70
6= c;lg;'ųjŰgf 61 12= b'ltol;śfn;'ųjŰgf 70
7= lbź;'ųjŰgf 61 10= leŋ';+o'ų+ 70
8= l;śfn;'ųjŰgf 61 1= sŽ]lnt;'ųjŰgf 70
9= j]/Ƙ;'ųjŰgf 61 2= pkltƧ;'ųjŰgf 71
10= ;ufys;'ųjŰgf 61 3= #;'ųjŰgf 71
2= b'ltoj±Ʈëf 62 4= gj;'ųjŰgf 71
1_ 2= ;'jŰkflt;'ųflbjŰgf 62 5= ;'hŽt;'ųjŰgf 71
3= tltoj±Ʈëf 62 6= ns'þůselŹo;'ųjŰgf 71
1= dft'ufd;'ųjŰgf 62 7= lj;fv;'ųjŰgf 72
2= sƠf)L;'ųjŰgf 62 8= gƆ;'ųj»Űgf 72
3_ 6= Psk'ųs;'ųflbjŰgf 62 9= ltƧ;'ųjŰgf 72
7= tlto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf 62 10= ±yë/gfds;'ųjŰgf 72
8= %lj;'ųjŰgf 63 11= dxfslƍg;'ųjŰgf 73
9= /ş';'ųjŰgf 63 12= ;xfos;'ųjŰgf 73
10= leŋ';'ųjŰgf 63
4= rt'Ŵj±Ʈëf 63

2
3-12 lgbfgjƮ_LsŽM
33 a
Ķ gdá tƧ eujtá c/xtá ;ƙf;Ɨ'źƧĶ

;+o'ųlgsŽo]
lgbfgjƮLsŽ
1= lgbfg;+o'ų+

1= a'źj±Ʈëf

1= klŝ;d'ƍfb;'ųjŰgf
1= b'lto;'ųfbLlglk klŝ;d'ƍfbj;]g]j b]l;tfgLlt cfx æk&d+ klŝ;d'ƍfb;'ųÆlƃ. tŶflt kb+ o] b];sŽnf Ow
ljx/)lsl/ofo lj;];gefj]g j'ųf, t];+ kl/bLkglƃ bƧ]ƃá æo+ ;do+»k]0» bLk]tLÆlt cfx. t+_;Źá lx j'ųƧ cŴƧ
kllgŹ];á, tƨf Ow b];Ƨ sŽnƧ jf kllgŹ];á eljt'+ c/xlt, g cţƧ. co+ tfj tŶ;ŹƧ kllgŹ];efj] cŴljefjgf. oƨf kg
ólb;];' &fg];' tŶ;Źá wƙb];gfljl;Ū+ b];+ sŽnť ljefj]lt, tƨf j'ų+ æefl;tƑo'ų] jf b];sŽn]Ælt t]g tŶflt oŴ eujf wƙb];gŴ+
leŋ" cfnlk cefl;, tflb;] b];], sŽn] jflt cŴá. g xLltcflbgf td]jŴ+ ;dŴ]lt.
gg' r oŴ l&tá eujf æcsŽná ±vëf tfjfÆltcflbgf aflxoƧ wƙb];g+ kllŋlk, tŴ]j cƃ/jLlyo+ l&táj tƧ wƙ+
b];];LltĠ ;ŝd]t+. cb];]tƑsŽn] cb];gfo lx Ob+ pbfx/)+. t]gfx æcsŽná ±vëf tfjfÆlt. o+ kg tŴ j'ų+ æcƃ/#/+
kljŪƛfÆlt, tlƕ tƧ csŽnefjƧ]j kl/ofo]g bƧgŴ+ j'ų+. tƧ lx tbf cźfgkl/Ƨd]g ¿ksŽo] csƙţtf cxál;, anjkLltj]±uëg
gfdsŽo]. tb'eoƧ j"k;d+ cfud]ƃá kkťkl/xf/Ŵ+ eujf æcsŽná ±vëfÆlt kl/ofo]g kllŋlk. cb];]tƑb];] cb];gfo kg
pbfx/)+ æcy ±vëf eujf dƮf cáŊƙ cţt/Ƹƨ ?ŋd"n] lg;Llb, ljxf/tá lgŋldŷf ljxf/kŞfofo+ kţų] cf;g] lg;LbLÆlt
Pjdflbs+þ Ow cflb;Ź]g ;ślxt+. æ; ±vëf ;á leŋj] afná Ow kfkflg sƙflg sl/ŷfÆlt PjdfbL;' ‘d0lg03=248’ kbk"/)dų]
±vëf_;Źá, æb'ŋ+ ±vëf cuf/já ljx/lt cƍltƧáÆltcfbL;' ‘c0lg0 4=21’ cjwf/±)ë, ælsųfjtf g' ±vëf, cfj';á, ;Ŵ' kljljųƧ
ljx/tá ;fjsŽ ljj]s+þ gfg'l;ŋƃLÆltcfbL;' ‘d0lg0 1=31’ cflbsŽnŴ], jfŌf/Ƙ]lt cŴá. tŴ kbk"/±)ëg jrgfnŘf/dų+ st+ xált,
cflbsŽnŴ]g jfŌƧ pkţf;dų+, cjwf/)Ŵ]g kg lgodbƧg+. ætƨf cfdƃ]l; PjfÆlt cfdƃg] lgodá blƧtá xátLlt.
æeujflt násu?bLkgÆlƃ sƨf j'ų,+ gg' k'Ƒ] æeujfÆlt kb+ j'ųlƃĠ olblk k'Ƒ] j'ų+, t+ kg oyfj'ųŪfg]
ljx/)lsl/ofo sų'lj;];bƧgk/+, g cfdƃglsl/ofo, Ow kg cfdƃglsl/ofo, tƨf tbŴ+ k'g eujflt kflńo+ j'ųlƃ. tƧŴ+
bƧ]t'+ æeujflt násu?bLkgÆlƃ cfx. syf;jgo'ųk'Ʈnjrglƃ jŋdfgfo klŝ;d'ƍfbb];gfo ;jgoáŕk'Ʈnjrg+. rt";'lk
kl/;f;' leŋ" Pj Plb;fg+ b];gfg+ lj;];]g efhge"tflt ;flt;o]g ;f;g;ƕlƮfxsefjbƧgŴ+ Ow leŋ'ux)lƃ bƧ]ŷf Obflg ;ŹŴ+
bƧ]t'+ æclkrfÆlt cfx. tŴ leŋsŽ]lt leŋ"lt leŋg;Lnųf leŋgwƙųf leŋ"lt cŴá. leŋfrl/o+ cŢ'kutált a'źfbLlxlk cŢ'kut+
leŋfrl/o+ pŦfrl/o+ cŢ'kutųf cg'lŪtųf leŋ'. oá lx sŽ]lr cƍ+ jf dxƃ+ jf eáuŋƈ+ kxfo cuf/ƨf cgufl/o+ kƑlhtá, ;á
sl;±uëf/ŋfbLlx hLljssƍg+ lxŷf lnś;ƕlŞg]g]j leŋfrl/o+ cŢ'kutųf leŋ'. k/klaźhLljsųf jf ljxf/dŢ] sŽheų+ e'ŧdfgálk
leŋfrl/o+ cŢ'kutált leŋ' lklůofnákeáhg+ lgƧfo kƑşŽo pƧfxhŽtųf jf leŋfrl/o+ cŢ'kutált leŋ"lt Pjd]Ŵ cŴá bŪƑá.
cflbgf go]gflt æleƉkw/ált leŋ', leƆlt kfks]þ cs'þ;n] wƙ]lt leŋ', leƉųf kfksŽg+ cs'þ;nfg+ wƙfg+ leŋ"Æltcflbgf
ljeś] ‘lje0509’ cfutgo]g. `fkg]lt cjaáwg], klj]bg]lt cŴá. leŋg;Lntf, g sl;jfl)şŽbLlx hLjg;Lntf.
leŋgwƙtf æplŹƧ cl/of ltŪƃLÆlt ‘hŽ0 1=7=59’ Pj+ j'ųleŋg;efjtf, g ofrgfsŽ]xţ;efjtf. leŋg] ;fw'sŽl/tf æplųŪ]
gƍdş]ƜfÆlt ‘w0k0 168’ jrg+ cg'Ƨl/ŷf tŴ cƍdştf. cy jf ;Ln+ gfd kslt;efjá. Ow kg tyflwŪfg+. wƙált jt+.
ck/] kg æ;Ln+ gfd jtj;]g ;dfbfg+. wƙá gfd kj]l)_cfut+ rfl/ų+. ;fw'sŽl/tf ;ŊŝsŽl/tf cfb/lsl/ofÆlt jŰ]lƃ.
xLgflwshg;]ljtj'lųlƃ o] leŋ'efj] l&tflk hŽltdbflbj;]g pźtf pƉńf, o] r lulxefj] k/];' clŴsefjlƕ cg'kuttfo
leŋfrl/o+ k/dsŽkţ+ dţlƃ, t];+ peo];lƕ oyfŊd+ æleŋjáÆlt jrg]g xLghg]lx blnŹ]lx k/dsŽkţt+ kų]lx k/s'þn];'
leŋfrl/ofo hLljs+þ sƍ]ƃ]lx ;]ljt+ j'Ƹų ksŽ;]ƃá pźtefjlgƮx+ s/ált, clwshg]lx pńf/eáuvlųos'þnflbtá kƑlht]lx a'źfbLlx
cfhLj;áwgŴ+ ;]ljt+ j'Ƹų ksŽ;]ƃá bLgefjlgƮx+ s/átLlt oáh]tƑ+. oƨf æleŋjáÆlt jrg+ cfdƃgefjtá cled'vLs/)+, ks/)tá
;fdlŴotá r ;'Ƨ";fhgg+, ;Ŋŝ;jgdgl;sŽ/lgoáhgť xált, tƨf tdŴ+ bƧ]ƃá æleŋjált OldgfÆltcflbdfx.

3
 tŴ ;fw's+þ dgl;sŽ/]kLlt ;fw's+þ ;jg] ;fw's+þ dgl;sŽ/] r. sy+ kjlųtf ;jgfboá ;fw's+þ kjlųtf xáƃLltĠ æcźf Odfo
klklųof ;sn;f;g;ƕlų xŴutf eljƧtLÆlt cfb/uf/joá±uëg syfbL;' ckl/ejflbgf r. j'ųlŤ ækťlx, leŋj], wƙ]lx
;dƉfutá ;')ƃá ;źƙ+ eƑá lgofd+ cáŊldt'+ s'þ;n];' wƙ];' ;ƙų+. std]lx kťlxĠ g sy+ kl/eált, g slys+þ kl/eált, g cųfg+
kl/eált cljlŋųlrųá wƙ+ ;')flt PsƮlrųá, oálg;á r dgl; s/ált. Od]lx ±vëf, leŋj], kťlx wƙ]lx ;dƉfutá ;')ƃá ;źƙ+
eƑá lgofd+ cáŊldt'+ s'þ;n];' wƙ];' ;ƙųÆlƃ ‘c0lg0 5=151’. t]gfx æ;fw's+þ dgl;sŽ/foųf lx ;f;g;ƕųLÆlt. ;f;g;ƕlų
gfd ;LnflblgƎlų. k&d+ pƍƉųf clwudj;]g. ;Ŵ'rl/ofg'ljwfosųf ;Lnflbu')fg'Ūfg]g. ltŰ+ ofgfg+ j;]g
cg'wƙklklų;Ƙjtá ;sn;f;gklƮfxsųf.
;lƃsųflt ;dLkefjtá. ;lƃsŽjr/ųflt ;ƑsŽn+ ;+j'lųefjtá. oyfg'l;Ūlƃ cg';f;lgofg'¿k+, cg';f;Ƹg cgj;];tá
klƮx]ŷflt cŴá. Psŝ] leŋ"lt o] klŝ;d'ƍfbwƙ] b];gfk;'tf, t]. k'Ƒ] æ;Ƒkl/;;fwf/)f lx eujtá wƙb];gfÆltcflbgf
leŋ"g+ Pj cfdƃgsŽ/)+ bƧ]ŷf Obflg leŋ" cfdƃ]ŷf wƙb];gfo koáhg+ bƧ]t'+ lsdŴ+ kg eujflt rábg+ ;d'Ūfk]lt. tŴ cţ+
lrƃ]ƃflt cţljlxtf. ljlŋųlrųflt c;dflxtlrųf. wƙ+ kŝj]ŋƃflt lxƜá ttá k/lbj;];' jf ;'twƙ+ klt dg;f cj]ŋƃf. leŋ"
cfdƃ]ŷf wƙ] b]l;odfg] cflbtá kŪfo b];g+ ;Ɵŋ]t'+ ;ŊŽ]tLlt Odd]jŴ+ Ɠlt/]sd'±vëg bƧ]t'+ æt] cgfdƃ]ŷfÆltcflb j'ų+.
leŋjált r ;lƈj;]g O_sŽ/náká bŪƑá æleŋjá OtLÆlt, colŤ Olt;Źá
x]t'kl/;dfkgflbkbŴljkl/ofoksŽ/fjwf/)lgbƧgflbcg]sŴke]bá. tyf x]; æ?ƍtLlt ±vëf, leŋj], tƨf ‘¿k’lƃ
j'ŝtLÆltcfbL;' ‘;+0lg0 3=79’ x]t'lƛ lbƧlt, ætƨfltx d], leŋj], wƙbfofbf ejy, df cfld;bfofbfÆltcfbL;' ‘d0lg01=29’
kl/;dfkg], æOlt jf Pj¿kf lj;"sbƧgf kllj/táÆltcfbL;' ‘bL0lg0 1=13’ cflbcŴ] ædfulůoált tƧ Ɣfƪ)Ƨ ;řf ;dţf
kţlų jáxf/á gfd+ gfdsƙ+ gfd±wëƜ+ lg?lų Ɠŧg+ clenfkáÆltcfbL;' ‘dxflg073 75’ kbŴljkl/ofo], æOlt ±vëf, leŋj],
;ƍleoá afná, cƍleoá klůtá. ;pkŹjá afná, cg'kŹjá klůtáÆltcfbL;' ‘d0lg03=124’ ksŽ/], æclŴ Obƍŝof
h/fd/)lƃ Olt k'Ū]g ;tf, cfgƆ, cŴLltƧ jrgLo+. Ƹs kŝof h/fd/)lƃ Olt r] jb]Ɯ, hŽltkŝof h/fd/)lƃ OŝƧ
jrgLoÆlƃcfbL;' ‘bL0lg0 2=96’ cjwf/±)ë, æ;ƑdŴLlt ±vëf, sŝfg, cod]sŽ] cƃá, ;Ƒ+ gŴLlt co+ b'ltoá cƃáÆltcfbL;' ‘;+0lg0
2=15 3=90’ lgbƧg] Owflk lgbƧg] Pj bŪƑá. leŋjált cfdƃgfsŽ/á td]; Olt_;Źá lgbƧ]lt æleŋjált cfdƃ];LÆlt. Oldgf
go]g eŹƃ]ltcfbL;'lk oyf/x+ Olt;ŹƧ cŴá j]lbtƑá.
k'Ƒ] æeujf cfdƃ];LÆlt j'ųųf eujtá kŝƧá;'lƃ Ow eujtált ;fldjrg+ cfdƃgd]j ;ƗƈLcƃ/+ ck]ŋtLlt Oldgf
clwƍfo]g æeujtá cfdƃg+ klcƧá;'Ælƃ j'ų+. eujtált Ob+ kg klƧj;Ɨƈ]g ;ƕbfgjrg+. Pųfjtf o+
sŽnb];b];skl/;fkb];kldlůt+ lgbfg+ efl;tlƃ ;Ɨƈá. PŴfx - lsdŴ+ kg wƙljgo;śx] sl/odfg] lgbfgjrg+, gg' eujtf
efl;tjrgƧ]j ;śxá sŽtƑáltĠ j'ŝt] - b];gfo l&ltc;ƙá;;ź]Ɯefj;ƕfbgŴ+. sŽnb];b];slgldųkl/;fkb];]lx pklgalƈŷf &lktf
lx b];gf lr/lŪltsŽ xált c;ƙá;wƙf ;ź]Ɯf r, b];sŽnsų';át'lgldų]lx pklgaƈá ljo jáxf/ljlgŞoá. t]g]j rfoƨtf dxfsƧk]g
æklŝ;d'ƍfb;'ų+, cfj';á cfgƆ, sŴ efl;tÆlƃcflbgf b];flbk'Şf;' stf;' tf;+ ljƧşg+ s/áƃ]g wƙeůfufl/s]þg æPj+ d] ;'tÆlƃ
cfoƨtf cfgƆ]g OdƧ ;'ųƧ lgbfg+ efl;t+.
clkr ;Ŵ' ;ƕlųksŽ;gŴ+ lgbfgjrg+. tyfutƧ lx eujtá k'Ƒ/rgfg'dfgfudtŊŽefjtá ;ƙf;Ɨ'źefjl;lź. g lx
;ƙf;Ɨ'źƧ k'Ƒ/rgfbLlx cŴá clŴ, ;ƑŴ cƍlxt`f)rf/tfo Psƍdf)ųf r `]Ɯwƙ];'. tyf
cfrl/od'lŪwƙdŞl/o;Ŵ';fjsŽg'/áwfefjtá vL)f;jųl;lź. g lx ;Ƒ;á vL)f;jƧ t] ;ƘjƃLlt ;'lj;'źf rƧ k/fg'Ʈxƍjlų, Pj+
b];s;+lsn];e"tfg+ lblŪ;Ln;ƕbfb";sŽg+ cljşŽtŲfg+ cŝƃfefj;+;"rs]þlx `f);ƕbfkxfg;ƕbfleƓŧgs]þlx r ;+a'źlj;'źefj]lx
k'l/dj];f/şƀol;lź, ttá Pj r cƃ/floslgƜflgswƙ];' ;ƙáxfefjl;lźtá klŞdj];f/şƀol;źLlt eujtá rt'j];f/ş;dƉfudá
cųlxtk/lxtklklų r lgbfgjrg]g ksŽl;tf xált, tŴ tŴ ;ƕųkl/;fo cŢf;ofg'¿k+ &fg'ƍlųsklefg]g wƙb];gfbLkgtá,
Ow kg d"nƀoj;]g cƃƀo/lxtƧ lt;lƈsŽnaƈƧ rt'lƑwgo;ř]kuƘL/efjo'ųƧ klŝ;d'ƍfbƧ aálwof lgbƧgtá rflt oáh]tƑ+.
t]g j'ų+ æ;Ŵ' ;ƕlųksŽ;gŴ+ lgbfgjrgÆlƃ.
tyf ;f;g;ƕlųksŽ;gŴ+ lgbfgjrg+. `f)s?)fkl/Ʈlxt;Ƒlsl/oƧ lx eujtá glŴ lg/lŴsŽ kjlų, cųlxtŴf jf,
tƨf k/];+ Pj cŴfo kjų;Ƒlsl/oƧ ;ƙf;Ɨ'źƧ ;snlƕ sŽojrLdgásƙ+ oyfkjų+ j'ŝdfg+ lbŪwlƙs;ƕ/flosk/dŴ]lx oyf/x+
;ųfg+ cg';f;gŪ]g ;f;g+, g sƑ/rgf. tlob+ ;Ŵ'rl/t+ sŽnb];b];skl/;fkb];]lx ;Ƹź tŴ tŴ lgbfgjrg]lx oyf/x+ ksŽ;Lolt,
Ow kg ƀfb;klbskŝofsŽ/ljefjg]g t]g. t]g j'ų+ æ;f;g;ƕlųksŽ;gŴ+ lgbfgjrgÆlƃ.
clkr ;Ŵ' kdf)efjƍsŽ;g]g ;f;gƧ kdf)efjbƧgŴ+ lgbfgjrg+, tťƧ kdf)efjbƧg+ x]Ūf j'ųgofg';f/]g æeujfÆlt
r Oldgf kb]g ljefljtlƃ j]lbtƑ+. æeujfÆlt r Oldgf tyfutƧ /fubá;dáxflb_;Ƒ;+lsn];dnb'ŝl/tflbbá;ƍxfgbLkg]g
jrg]g cgţ;fwf/);'kl/;'ź`f)s?)flbu')lj;];oáukl/bLkg]g ttá Pj ;Ƒ;ų'ųdefjbLkg]g codŴá ;Ƒyf ksŽl;tá xátLlt.
Obd]Ŵ lgbfgjrg] koáhglgbƧg+.
lglŋųƧflt b]l;tƧ. b];gflk lx b];]tƑƧ ;LnflbcŴƧ ljg]Ɯ;ƃfg];' lglŋkgtá ælgŋ]káÆlt j'ŝtLlt æ;'ųlgŋ]k+ tfj
ljrf/]ŷf j'ŝdfgf kfsf xátLÆlt ;fdţtá eujtá b];gfo ;d'ŪfgƧ ljefu+ bƧ]ŷf æPŴfo+ b];gf Pj+;d'ŪfgfÆlt b];gfo ;d'Ūfg]
blƧt] ;'ųƧ ;ƙb]j lgbfgkl/hŽgg]g jŰgfo ;'ljţ]Ɯųf j'ų+. ttá x]Ūf æsƨf eujtf klŝ;d'ƍfbj;]g]j b];gf cf/źfÆlt s]þglr
rábgfo stfo æk/Ţf;oáo+ ;'ųlgŋ]káÆlt kl/xf/á ;'slytá xált. tŴ oyf cg]s;tcg]s;xƧe]bflglk ;'ųƃflg
;+lsn];efluoflbkwfggo]g ;áń;ljwt+ gfltjųlƃ, Pj+ cųŢf;oflb;'ųlgŋ]kj;]g rt'lƑwefjlƃ cfx ærųf/á lx ;'ųlgŋ]kfÆlt.
PŴ r oyf cųŢf;oƧ cŪ'ƍlųof r k/Ţf;ok'Şflx ;Ƹź ;+;Ʈe]bá ;Ƙjlt æcųŢf;oá r k/Ţf;oá r, cųŢf;oá r k'Şfjl;sŽ] r,
cųŢf;oá r k/Ţf;oá r k'Şfjl;sŽ] r, cŪ'ƍlųsŽ] r k/Ţf;oá r, cŪ'ƍlųsŽ] r k'Şfjl;sŽ] r, cŪ'ƍlųsŽ] r k/Ţf;oá r k'Şfjl;sŽ]
rfÆlt cŢf;ok'Şfg';lƈ;Ƙjtá, Pj+ olblk cŪ'ƍlųof cŢf;o]glk ;+;Ʈe]bá ;Ƙjlt, cųŢf;ofbLlx kg k'/tá l&t]lx cŪ'ƍlųof
;+;±Ʈëf gŴLlt. glow lg/j;];á ljŴf/goá ;ƘjtLlt ærųf/á lx ;'ųlgŋ]kfÆlt j'ų+. tbƃáuwųf jf ;Ƙjƃfg+ ;];lgŋ]kfg+

4
d"nlgŋ]kj;]g rųf/áj blƧtf, tyfbƧgť]Ŵ co+ ;+;Ʈe]bá ux]tƑált.
tŶfo+ jrgŴá - lglŋkLotLlt lgŋ]ká, ;'ų+ Pj lgŋ]ká ;'ųlgŋ]ká. cy jf lglŋkg+ lgŋ]ká, ;'ųƧ lgŋ]ká ;'ųlgŋ]ká,
;'ųb];gflt cŴá. cųgá cŢf;oá cųŢf;oá, ;á cƧ clŴ sŽ/)e"tált cųŢf;oá. cųgá cŢf;oá PtƧflt jf cųŢf;oá.
k/Ţf;o]lk P;]j goá. k'Şfo j;]g kjųwƙá PtƧ cŴLlt, k'Şfjl;sŽ]. ;'ųb];gfo jŴ'e"tƧ cŴƧ pƍlų cŴ'ƍlų, cŴ'ƍlųo]j
cŪ'ƍlų, ;f PtƧ cŴLlt cŪ'ƍlųsŽ]. cy jf lglŋkLolt ;'ų+ Pt]gflt ;'ųlgŋ]ká, cųŢf;oflb Pj. PtƸƨ kg cŴljsƍ] cųgá
cŢf;oá cųŢf;oá. k/];+ cŢf;oá k/Ţf;oá. k'ŞLotLlt k'Şf, k'lŞŷf `ftƑá cŴá. tƧ k'Şfj;]g kjų+ wƙklƮfxsŽg+ jrg+
k'Şfjl;s+þ, tb]j lgŋ]k;Źfk]ŋfo k'lƟśj;]g æk'Şfjl;sŽ]Ælt j'ų+. tyf cŪ'ƍlų Pj cŪ'ƍlųsŽ]lt Pjƕ]Ŵ cŴá j]lbtƑá.
clkr]Ŵ k/];+ OlƇokl/kfsŽlbsŽ/)lg/k]ŋųf cųŢf;oƧ lj;'+ ;'ųlgŋ]kefjá o'ųá s]þjn+ cųgá cŢf;o]g]j wƙtlƃ&kgŴ+
kjlųtb];gųf. k/Ţf;ok'Şfjl;sŽg+ kg k/];+ cŢf;ok'Şfg+ b];gfkjlųx]t'et" fg+ pƍlųo+ kjlųtfg+ sy+ cŪ'ƍlųo+ cgj/á±wëf,
k'Şfjl;scŪ'ƍlųsŽg+ jf k/Ţf;ofg'/á±wëg kjlųtfg+ sy+ k/Ţf;o] cgj/á±wëfltĠ g ráb]tƑd]t+. k/];lŤ
clegLxf/kl/k'Şflbljlgd'ųƧ]j ;'ųb];gfsŽ/)'ƍfbƧ cŪ'ƍlųefj]g ulxtųf k/Ţf;ok'Şfjl;sŽg+ lj;'+ ux)+. tyf lx
ƔƪhŽnwƙbfofb;'ųfbLg+ jŰfjŰcfld;'ƍfbflbb];gflgldų+ æcŪ'ƍųLÆlt j'ŝlt. k/];+ k'Ş+ ljgf cŢf;o+ Pj lgldų+ sŷf b]l;tá
k/Ţf;oá, k'Şfj;]g Pj b]l;tá k'Şfjl;sŽ]lt kfsájfodŴált. cųgá cŢf;o]g]j s±yëlt wƙtlƃ&kgŴlƃ bŪƑ+.
b;an;'ųƃxf/sŽ]lt b;anj±Ʈë cg'k'Ƒ]g lglŋųfg+ ;'ųfg+ cfjln, tyf rƆákdxf/sŽboá.
ljd'lųkl/kfrgLof wƙf ;lźlƇofboá. cŢf;olƃ clwd'Ƹų. vlƃlƃ lblŪlgŢfgŋƸƃ. dglƃ lrų+. clegLxf/lƃ
kl)wfg+. a'Ţgefjlƃ a'Ţg;efj+, klljŢgfsŽ/+ jf.
pŔltţ"lt pŔg+ gfd `f)'Ŕg+, `f±)ëg pŔltdų] Pj wƙ+ hŽgftLlt cŴá. ljklťt+ ljŴfl/td]j cŴ+ hŽgftLlt
ljklťtţ". pŹ];fbLlx g]tƑált g]Ɯá. Ɠŧgkb+ k/d+ cƧflt kbk/dá. ;x pbfxj]nfoflt pbfxf/wƙƧ pŹ];] pbfxdų]
Pj. wƙfle;doált rt';ŝwƙƧ `f±)ëg ;Ƹź cle;dfoá±uëf. co+ j'ŝtLlt co+ ærųf/á ;ltkŪfgfÆltcflbgf go]g ;+lvų]g
dfltsŽo &lkodfgfo b];gfg';f/]g `f)+ k];]ŷf c/xų+ ulŲt'+ ;dŴá k'Ʈná æpŔltţ"Ælt j'ŝlt. co+ j'ŝtLlt co+ ;+lvų]g dflts+þ
&k]ŷf ljŴf/]g cŴ] ljelhodfg] c/xų+ kfk'l)t'+ ;dŴá k'Ʈná æljklťtţ"Ælt j'ŝlt. pŹ];tált pŹ];x]t', plŹ;ƃƧ plŹ;fk]ƃƧ
jflt cŴá, æplŹ;táÆltlk kf±&ëf, cod]jŴá. kl/k'Ştált kl/k'ŞƃƧ. cg'k'Ƒ]g wƙfle;doá xátLlt cg'Ŋd]g c/xųƍlų
xált. g tfo hŽltof wƙfle;doá xátLlt t]g cųefj]g dƮ+ jf mþn+ jf cƃd;á ´fg+ jf ljkƧg+ jf lgƑų]t'+ g ;ŊŽ]lt. co+
j'ŝtLlt co+ k'Ʈná Ɠŧgkbd]j k/d+ sŷf l&tųf ækbk/dáÆlt j'ŝlt.
Psr/flt ljj]sŽle/ltof Psljxfl/gá. lƀr/flt ƀ] PsŢf;of x'ŷf `f)rl/oflbj;]g ljr/ƃf. P; goá ;];];'.
;ų;'ţtfksŽ;g]g ;'ţt+. ttá Pj ;Ų+ ;'v'd+. æk/];+ cŢf;oj;]g eujf Ob+ ;'ų+ cf/eLÆlt jŷf t] kg æk/]Ælt j'ųk'Ʈnf
ckl/slƙsŽ ;'kl/;álwtk'Ƒefuklkbf rflt b'ljwf, tb'eo];' ;Ŵ' klkƸų pkdfd'±vëg ksŽ;]ƃá oyf xLltcflbdfx. ¿k+ g
;d'Ūfk]lt lnvgj;]g g pƍfb]lt. cstflelgj];lƃ ljkƧgfefjgfo cstfg'oáu+. ;Ln»k]0» ;ƕbfoflt c;dflbƉ;Ln+
;Ln;ƕbfo, ;'kl/;'ź;Ln+ ;dflw;ƕbfo, cg'h'stlblŪh'sƙ+ lblŪ;ƕbfo oáh]ƃált oáhgf.
olƃ o+ k'Ƒefuklkb+ ;ƈfo. ;Lnlƃ rt'kfl/;'lź;Ln+. lblŪ rflt sƙƧstflblŪ r]j sƙky;ƙflblŪ r. ltlj±wëgflt
cŢų+ alxźf cŢųalxźflt Pj+ lj;oefjtá ltƍsŽ/]g. oyfj'ųlblŪlj;'lźof lj;];kŝo+ ;Ln+o]j efjgfo clwŪfglƃ j'ų+ æ;Ln+
lgƧfo ;Ln] kltŪfofÆlt.
;'wƃ;'jŰ+ ckut;ƑsŽńs+þ. rt'/Ƨflb±wëftá ;'kl/dlştdl)ŋƈá. kŝowƙfg+ cljşŽbLg+ tƧ tƧ kŝo'ƍƉƧ
x]t'kŝoflbefjá kŝofsŽ/á. ;á kg cŴtá cljşŽ Pjflt cfx æklŝ;d'ƍfblƃ kŝofsŽ/Ælƃ. t]gfx ækŝofsŽ/á xLÆltcflb.
sŽd+ já_;Źá kbk/lŪtá kloáuLcŴlj;];jfrsŽ], gfdk/e"tá kg t+ t+ sų'sƙs/)flb;fwgljl;Ūd]j kaá±wëlt,
lx_lgkftk/e"tá kg jrgfnŘf/dųd]jflt cfx æjált»k]0» lbƧtLÆlt. t+b];glƃ tƧ klŝ;d'ƍfbƧ b];g+. ;f lx Ow
t_;Ź]g kŝfd;Lolt. æ;')fyfÆlt ;átljţ]Ɯtfjrgtá g s]þjn+ klŝ;d'ƍfbá.
PsŴd]t+ kb+ s_;Ź]g kbjŬgdųƧ stųf, tƨf ;fw';ŹƧ stá cŴ'źf/á ;fw's;ŹƧlk stá Pj xátLlt clwƍfoá. ;fw'
eƃ]lt ofrfdx+ eƃ]lt cod]Ŵ cŴált cfx æcfofrg]Ælt. k'g ;fw' eƃ]lt Pj+ eƃ]lt cod]Ŵ cŴált cfx æ;ƕlŞg]Ælt. ;fw'
;fw"lt cxá cxált cod]Ŵ cŴált j'ų+ æ;ƕx+;g]Ælt. ;fw' wƙ?rLlt k'ţsŽdá ;'Ɔ/ált cŴá. kţf)jflt kţjf. cŹ'ưált
cb";sŽ]. bŃÜLsƙ]lt ly/Ls/±)ë ;Ŋŝlsl/ofo+. cf)lųolƃ cf)fkg]. æ;')fy ;fw's+þ dgl; s/áyfÆlt lx j'ų] ;fw's;Ź]g
;jgdgl;sŽ/fg+ ;Ŋŝlsl/of ljo tbf)fkglƕ j'ų+ xált. cfofrgŴtf ljo rƧ cf)fkgŴtf j]lbtƑf.
Obfg]Ŵ Pj+ oáhgf j]lbtƑflt ;Ɨƈá. ;áltlƇoljŋ]klgjf/)+ ;jg] lgoáhgj;]g lsl/oƃ/kl;]wgefjtá, ;át+
cábxyflt lx cŴá. dlglƇoljŋ]klgjf/)+ cţlrƃfkl;]wgtá. k'l/dlƃ æ;')fyfÆlt kb+. PŴflt æ;')fy, dgl; s/áyfÆlt
kbƀo], PtƸƨ jf clwsŽ/]. ƓŧgljkƟf;Ʈfxlgjf/)+ ;átƀf/] ljŋ]kklafxsųf. g lx ofyfjtá ;')ƃƧ ;Źtá ljkƟf;Ʈfxá
xált. cŴljkƟf;Ʈfxlgjf/)+ dlglƇoljŋ]kklafxsųf. g lx ;Ŋŝ+ wƙ+ pkwf/]ƃƧ cŴljkƟf;Ʈfxá xált. wƙƧjg] lgoáh]lt
æ;')fyfÆlt ljbxgtá. wf/)"kkl/ŋf;"lt PŴ pkkl/ŋƮx±)ëg]j t'ngtL/)flbs]þ lblŪof r ;'ƍlj]w+ ;śŲflt. ;Ɠŧgált PŴ
oyflwƍ]tdŴ+ ƓŧotLlt Ɠŧg+, ;efjlg?lų. ;x Ɠŧg]xLlt ;Ɠŧgá, Ɠŧg;ƕƉált cŴá. c/)Lotá pkuƃƑtá cŴá,
rt'kfl/;'lź;LnflbsŽ]. ;x cŴ]gflt ;fŴá, cŴ;ƕƉált cŴá. wƙuƘL/áltcfbL;' wƙá gfd tlƃ. b];gf gfd tƧf dg;f
jjŴlktfo tlƃof b];gf syg+. cŴá gfd tlƃof cŴá. klj]±wëf gfd tlƃof tlƃcŴƧ r oyfe"tfjaá±wëf. oƨf r]t]
wƙb];gfcŴklj]wf ;;fbLlx ljo dxf;d'Źá dƆa'źLlx b'ŋáufƭf cnưg]ƜkltŪf r, tƨf uƘL/f. t]g j'ų+ æoƨf co+ wƙá»k]0»
;fw's+þ dgl; s/áyfÆlt.
PŴ r klj]wƧ b'Ŋ/efjtá wƙŴfg+ b];gf`f)Ƨ b'Ŋ/efjtá b];gfo b'ŋáufxtf, klj]wƧ kg pƍfb]t'+ c;Ŋ'þ±)ëƜųf
tlƑ;o`f)'ƍlųof r b'Ŋ/efjtá b'ŋáufxtf j]lbtƑf. b];g+ gfd plŹ;g+ ;ř]kbƧg;lb;+. tyf lx ljeś;'ų] æb];]ƧfdLÆlt jŷf

5
k'g æefl;ƧfdLÆlt j'ų+. tƧ lglŹ;g+ ef;glƃ Owflwƍ]tlƃ cfx æljŴf/tálk g+ efl;ƧfdLlt j'ų+ xátLÆlt. kl/Ɠų+ syg+ jf
ef;g+.
;flńsŽloj lgŔá;ált ;flńsŽo cfnfká ljo dw'/á sŰ;'±vëf k]dgLoá. klefg+ ;Źá. pbL/oLlt pŝf/Lolt, j'ŝtLlt
cŴá. Pj+ j'ų] pƧfxhŽtflt Pj+ æ;')fy ;fw's+þ dgl; s/áy, efl;ƧfdLÆlt j'ų] æg ls/ ;Ŵf ;ř]k]g]j b];]Ƨlt, ljŴf/]glk
efl;ƧtLÆlt ;ŧft'Ƨfxf xŪt'Ūf x'ŷf.
stdált tƧ kbƧ ;fdţtá k'Şfefjá `folt, g lj;];tált tƧ k'Şflj;];efj+ s±yëƃá æs±yët'sƚtfk'ŞfÆlt jŷf t]g]j
k;ś]g dxflgŹ];] cfutf ;Ƒflk k'Şf cŴ'źf/go]g bƧ]lt ækťljwf lx k'ŞfÆltcflbgf. tŴ clbŪ+ hŽ]t]lt Ptfoflt clbŪhŽ]tgf.
lbŪ+ ;+;ƆLolt Ptfoflt lbŪ;+;Ɔgf. ;+;Ɔgť]Ŵ ;fsŞfj;]g ljlgŞos/)+. ljdƸt l%Ɔlt Ptfoflt ljdltŞ]bgf. cg'dltof
k'Şg+ cg'dltk'Şf. æt+ Ƹs dţy leŋj]Æltcflbk'Şfo lx æsŽ t'ƛfs+þ cg'dtLÆlt cg'dlt k'lŞtf xált. s±yët'sƚtf s±yët'sƚtfo.
nŋ)lƃ `ft'+ k'lŞtá oá sŽ]lr ;efjá. cţftlƃ o]g s]þglr `f±)ëg cţftefjdfx. clbŪlƃ bƧge"t]g `f±)ëg rŋ'gf ljo
g lbŪt+. ct'lntlƃ æPųs+þ ObÆlƃ t'nge"t]g `f±)ëg g t'lntt+. ctLl/tlƃ tL/)e"t]g `f±)ëg cst`f)lsl/of;dfkgt+.
clje"tlƃ `f)Ƨ ckfsefj+. cljefljtlƃ `f±)ëg ckfsLstefj+.
kť;' k'Şf;' of a'źfg+ ;Ƒtá g ;lƃ, tf bƧ]ŷf Owflwƍ]tk'Ş+ lgud]t'+ ætŴfÆltcflb j'ų+. t+ ;'ljţ]Ɯd]j. olb
klŝ;d'ƍfbá kŝofsŽ/á, cy sƨf eujtf klŝ;d'ƍfbb];gfo ;řf/fboá kŝo'ƍƉf slytflt cfx æPŴ rfÆltcflb. kŝo'ƍƉlƕ
s±yëlt kŝo'ƍƉbƧg]g kŝowƙfg+ kŝoefjƧ slytefjtá. cfxf/jƮƧfltcflb ækŝofsŽ/á klŝ;d'ƍfbáÆlt bƧgŴ+ j'ų+.
æ;ƘjƃLÆlt kflńo+ k/tá j'ų+ lsl/ofkb+ cfg]ŷf oáh]lt, cţyf ;řf/f Ƹs stflt jf s/áƃLlt jf g `fo]Ɯ. kjlųof cg'nádtá
æcljşŽkŝofÆltcflbsŽ cg'nádklŝ;d'ƍfbsyf.
æcljşŽo ŷ]jfÆltcflbsŽ kg tƧ ljnádtá klnádsyf. cŝƃd]j ;řf/] lj/şlt Pt]gflt lj/f±uëf, d±Ʈëf.
c;];lg/áwflt c;];]ŷf lg/áwf ;d'lŞƆgf. Pj+ lg/áwfglƃ Pj+ cg'ƍfblg/á±wëg lg?źfg+ ;řf/fg+ lg/áwf. Olt cljşŽbLg+
lg/áwjrg]g c/xų+ jblt. ;snƧflt cgj;];Ƨ. ;ųlj/lxtƧflt k/kl/slƍthLj/lxtƧ. ljlgjų]ŷflt
cg'ƍfblg/áwbƧgj;]g ljkl/jų]ŷf.
cųdgflt kLlt;ádgƧ]g ulxtlrųf. tyfe"tf r xŪlrųf gfd xáƃLlt cfx æt'ŪlrųfÆlt. ætƧ jrg+
cleglƆtƑÆlƃ PŴ clegƆg;Źá cg'dábgŴá. æcleglƆŷfÆlt PŴ ;ƕlŞgŴá. Ow kg peoŴálk jũtLlt cfx æcg'dáƸb;'
r]j ;ƕlƸŞ;' rfÆlt.

klŝ;d'ƍfb;'ųjŰgf lglŪtf.

2= ljeś;'ųjŰgf
2= b'lto]kLlt b'lto;'ų]lk. lk_;Ź]g tbţ];' ;'ų];'kLlt cŴá. ælj;'lźd±Ʈë j'ųf PjfÆlt jŷflk tb]sb];+ Ow
ljlgoáuŋd+ bƧ]t'+ æoyf xLÆltcflb j'ų+. tlƃ d"n+. ljŴf/b];glƃ æljelhƧfdLÆlt kbƧ cŴƧ bƧgj;]g kjų+ ljeśb];g+.
pŹ];b];gf k&d;'ų] cg'nádb];gf;lb;fj. k'g jũljjũ+ bƧ]ƃált æOlt ±vëf, leŋj]Æltcflbgf kjƸų lgjlųť bƧ]ƃá. k&d+
pŹ];j;]g ljehgj;]g ljjũ+ blƧt+, ttá Pj Ɠlt/]sgo]g ljjũlƕ blƧtd]j xátLlt k'gƮx)+.
t];+ t];+ ;ųfglƃ Ob+ lslť ksŽ/tá cgfdl;ŷf ;Ƒ]lk ;ų] ;fdţtá Ɠfk]ŷf ux)lƃ cfx æ;ř]ktá»k]0» lgŹ];áÆlt.
ulthŽltj;]gflt kťultj;]g, tŴflk Ps]þsŽo ultof vlųoflbe'ƙb]jflbxlŴcflbhŽltj;]g r. ælrų+ dgáÆltcfbL;' ljo lsŝlj;];+,
ædfg;ÆlƃcfbL;' ljo ;dfg] cŴ] ;Źlj;];+, æků/ÆlƃcfbL;' ljo u')lj;];+, ær]tl;s+þ xboÆlƃcfbL;' ljo lgƧolj;];+, ælrųƧ
l&tLÆltcfbL;' ljo cţƧ cjŴfefjlj;];+, æcn'ưgfÆltcfbL;' ljo cţƧ lsl/ofefjlj;];+, æcn'lưtųÆlƃcfbL;' ljo cţƧ
cefjtflj;];lƃ Pjdflbs+þ cgk]lŋŷf wƙdų+ jf bLkgf ;efjlgŹ];á. lhŰƧ hL/)j;]g kjųgfsŽ/á hL/)tflt cfx
æcfsŽ/lgŹ];áÆlt.
sŽnfltŊd] lsŝlgŹ];flt snnsŽntá ke'lt k'l/d¿kfg+ h/fkųŋ±)ë pƍşdfgflg klŞd¿kflg kl/kŊ¿kfg'¿kflg
kl/)tkl/)tflg pƍşƃLlt cg'Ŋd]g ;'kl/)t¿kfg+ kl/kfssŽn] pƍşdfgflg vlůŝflb;efjflg pƍşƃLlt ævlůŝÆlƃcfboá
sŽnfltŊd] h/fo lsŝlgŹ];f. ksltlgŹ];flt mþnljkŝgksltof lgŹ];f, h/fo jf kfk'l)tƑmþnd]j kslt, tƧf lgŹ];f, g r
vlůŝfbLg]j h/flt pbsŽlbutd±Ʈë;' lt)?ŋ;+eƮtfboá ljo kl/kfsutdƮ;řft];' kl/k'Ű¿k];' nưdfgf vlůŝfboá h/fo
utdƮfOŝ]j j]lbtƑf, g h/flt.
oƨf h/+ kųƧ cfo' xfolt, OlƇoflg hş/flg xáƃLlt cfo'xfgfboá ksltlgŹ];f, tƨf j'ų+ æklŞdf ƀ]
ksltlgŹ];fÆlt. t]gfx æOd]lx kgfÆltcflb.
cljţfodfgƃ/ųf cjLlrh/f dl)cfbL;' dƆb;sŽbL;' Ps]þsb;s]þ;' r v±)ë v±)ë lhŰljsŽ/fbLg+ b'ljţ]Ɯųf. ttá cţ];"lt
dl)cflbtá cţ];' clxŞųsŽbL;', kf)Lg+ Psejkl/ofkƉ] ;sncfo'Ƹƨ ulxtt?)o'jfh/fsŽn];', Pslƀlųlbj;fltŊd];' k'ƎfbL;' jflt
cŴá. tŴ lx h/flj;];Ƨ ;'ljţ]Ɯųf ;jLlrh/f gfd.
rjgsj;]gflt rjgsŽg+ vƈfg+ j;]g. Psrt'kťŋƈfo r'ltof rjgd]j rjgtflt cfx æefjjrg]g nŋ)lgbƧgÆlƃ,
kflńo+ ær'tLÆlt j'ųƧ d/)Ƨ ;efjbƧglƃ cŴá. eś'ƍlų leşdfgtf. t]g æe]báÆlt Oldgf vƈfg+ leşdfgtf e]b;dlśtf
j'ųflt bƧ]lt. &fgfefjkl/bLkglƃ s]þglrlk cfsŽ/]g cjŪfgfefjbLkg+. #Ƨ]jflt lx lj;lb;"bfx/)+. oyf #] leƉ]
skfnflbcjoj;];á nưlt, g Pj+ r'ltŋƈ];' eś];', g sŽ]lr lj;];á ltŪtLlt bƧ]t'+ æcƃ/wfgÆlƃ j'ų+. dŝ';řft+ d/)lƃ dŝ';lţt+

6
d/)+. æsŽnd/)Ælƃ jblƃ. ;ƃfgƧ cŝƃ;d'Ş]be"t+ vL)f;jfg+ d/)+ ;d'Ş]bd/)+. cflb_;Ź]g vl)sd/)+ ;śŲflt. tƧ
lsl/oflt cƃsƧ lsl/of, of nás]þ j'ŝlt ædŝ"Ælt, d/)lƃ cŴá. rjgsŽná Pj jf cgltŊdgLoųf lj;];]g sŽnált j'ųált tƧ
lsl/of cŴtá r'ltŋƈfg+ e]bkjlųo]j. ædŝ' d/)Ælƃ jf PŴ ;df;+ csŷf oá ædŝ"Ælt j'ŝlt e]bá, td]j d/)+ ækf)rf±uëfÆlt
Pjd]Ŵ cŴá bŪƑá.
rt'jásŽ/j;]gflt rt'jásŽ/ejj;]g. tŴ lx ¿ksŽo;lţtá sń]j/á glŴ, o+ lglŋk]Ɯ. lsťflk PsjásŽ/ej]lk
sń]j/lgŋ]ká glŴ, ¿ksŽoƧ kg tŴ clŴtfdų+ ux]ŷf æPsjásŽ/j;]g sń]j/Ƨ lgŋ]káÆlt j'ųá. rt'jásŽ/j;]g rflt r_;Ź]g
æ;];ƀoj;]g vƈfg+ e]báÆlt OddŴ+ bƧ]lt ;ƑŴ]j vƈe]b;ưfjtá. ;];ƀoj;]gflt ;];ejƀoj;]g]j sń]j/Ƨ lgŋ]ká. olblk
PsjásŽ/ej] ¿ksŽoá ljşlt, sń]j/lgŋ]ká kg gŴLlt æsń]j/Ƨ ;ưfjtáÆOŝ]j j'ų+. oƨf dg'ƧfbL;' sń]j/lgŋ]ká clŴ, tƨf
dg'ƧfbL;' sń]j/Ƨ lgŋ]kált oáhgf. sń]j/+ lglŋkLolt Pt]gflt d/)+ sń]j/Ƨ lgŋ]ká. Pstá sŷflt PsŢ+ sŷf, PsŢ+
ux)dų]g.
hŽogŪ]gfltcflb cfotgj;]g oálgj;]g r ƀLlx kb]lx ;Ƒ;ų] kl/oflbloŷf kl/oflbloŷf hŽƸt bƧ]t'+ j'ų+. s]þlr kg
æsų'efjj;]g kbƀo+ j'ųÆlƃ jblƃ. æt];+ t];+ ;ųfg+ hŽlt ;ŧftLÆlt kg sųl/ ;fldlgŹ];Ƨ stųf peoŴflk efjlgŹ];á.
;ƕ'Űf hŽlt ;ŧflt. kfsf lgƑlų clelgƑlų. t];+ t];+ ;ųfg+»k]0» clelgƑųLlt ;ųj;]g kjųųf jáxf/b];gf.
tŶ tŶflt Psrt'jásŽ/ej];' lƀƉ+ ;];¿kwft'o+ kl;lƈŋ±)ë pƍşdfgfg+ kťƉ+, sŽdwft'o+ ljsnfljslnlƇofg+ j;]g ;ųƉ+
gjƉ+ b;Ɖ+ k'g b;Ɖ+ PsŽb;Ɖť cfotgfg+ j;]g ;śxá j]lbtƑá. ;ƃltolƃ o]g sƙ'gf vƈfg+ kft'efjá, t]g cle;řt;ƃlto+.
tť ±vëf kl;lƈŋ)j;]g j]lbtƑ+.
sƙ+o]j sƙejá æejlt Ptƨf pkklųejáÆlt sŷf. sƙ]g lgƜflbtcųefj'kklųj;]g ejtLlt ejá, tyf tyf
lgƑųljkfsŽ] sųf¿kť. cŪsyfo+ kg æejtLlt sŷf ejáÆlt pkklųejƧ jŋdfgųf æsƙ+ mþnjáxf/]g ejált j'ųÆlƃ slyt+.
pkflbolƃ ;ųf bƭƮfx+ uŲlƃ Pt]g lsn];sŽd]g. g s]þjn+ Ow s/);fwgd]j, cy ±vëf sų';fwglƕ nưtLlt j'ų+ æ;o+
jfÆlt. tlƃ jŴ'sŽd+. sŽdá r ;á sŽdgŪ]g, pkfbfgť e';dfbfgŪ]gflt sŽd'kfbfg+. Ptlƃ sŽd'kfbfgkb+. k'g Ptlƃ
sŽd'kfbfg;řft+.
;Ƨtá cųflt Ob+ k'l/dlbƸŪ pkflbodfg+ pų/lbƸŪ bƧ]t'+ j'ų+. oyf P;f lblŪ bƭLs/)j;]g k'l/d+ pų/f pkflbolt,
Pj+ æglŴ lbƉÆlƃcflbsŽkLlt. cųƮx)+ kg æcųjfb'kfbfgÆlƃ Ob+ g lbŪ'kfbfgbƧglƃ bŪƑ+. násŽ] rflt cųƮx)ljlgd'ųƮx)+
lbŪ'kfbfge"t+ Ow k'l/dlblŪpų/lblŪjrg]lx j'ųlƃ bŪƑ+.
o]g ldŞflelgj];]g ±uëf;Ln±uëfjtfƸb ;dflbolt r]j cg'ltŪlt r, ;á ±uëf;Ln±uëfjtfbLgLlt clwƍ]tflg. t]gfx
æ±uëf;Ln»k]0» ;od]j pkfbfgfgLÆlt. clelgj];tált clelgj];gtá.
cųjfb'kfbfglƃ æcųfÆlt jfbƧ kţfkgƧ ux)Ƨ sŽ/)e"tf lbŪLlt cŴá. cųjfbdųd]jflt cųƧ cefjf æcųfÆlt Ob+
jrgdųd]j. pkflbolƃ bƭ+ uŲlƃ.
rŋ'ƀf/fbL;' kjųfoflt Ob+ tŲfo ¿ktŲflbefjƧ sŽ/)jrg+ %ƀf/f/ƙl)swƙfg+ kllgotf/ƙ)ųf. hjgjLlyof
kjųfoflt Ob+ tƧf kjlųŪfgbƧg+. ;efj]g]j pŪft'+ c;ŊŽ]ƃƧ j]ń' ljo lgƧoá cx'ŷf cán'Ƙsefj]g efjá pkfbfgƧ kŝoefjtá
cf/ƙ)lƕ t+;lb;+ j'ų+. ¿k]lt lj;o] e'ƙ+. ;f ltljwf xátLlt ;Ɨƈá. sŽdtŲf sŽdƧfbefj]g kjlųof. Pj+ cƧfb]ƃLlt
;ƧtlblŪof ;xhŽtlgƧo;ƕo'ųclŴcljutflbkŝoe"tfo ;+;Ūųf lgŝw'j;Ƨtflelgj];d'±vëg cƧfb]ƃL. ej;xutf tŲf ejtŲf.
ejlt ltŪlt ;ƑsŽnlƃ lx ejlblŪ ejá pų/kbnák]g, ejƧfbj;]g kjlųof r. Oldgf go]g ljejtŲflt PŴ cŴá j]lbtƑá.
ljejlt plŞşlt ljgƧtLlt Pj+ kjųf lblŪ ljejá pų/kbnák]g. Pj+ tflg cŪf/;flt of % sŽdtŲf, % ejtŲf, % ljejtŲf
j'ųf, Ptflg cŪf/; tŲfljrl/tflg tŲfkŝoá. cŢųlƃ ;s;ƃlto+. alxźflt ttá alxźf. ctLtf/ƙ)flg jf xáƃ'
Ot/f/ƙ)flg jf, ;o+ kg ctLtflg %Ƹų; tŲfljrl/tflg. ;];kbƀo]lk P;]j goá. æcŪ;t+ tŲfljrl/tfgLÆltcflbgf ;Ɨƈá.
Obflg ck/]glk ksŽ/]g cŪ;t+ tŲfljrl/tflg bƧ]t'+ æcŢlųsƧfÆltcflbdfx. tŴ cŢlųsƧflt cŢlųsvƈkťs+þ. pkoáuŴ] lx
Ob+ ;fldjrg+. pkfbfoflt ux]ŷf. cƨLlt xátLlt ob]t+ cŢlųs+þ vƈkťs+þ pkfbfo tŲfdfglblŪj;]g ;d'bfoƮfxtá cƨLlt ufxá
xált, tƸƨ ;tLlt cŴá. Ow kg ¿kflbcf/ƙ)j;]g cŴá j]lbtƑá. OŴdƨLlt xátLlt vlųofbL;' æOb+ksŽ/á cxÆlƃ Pj+
tŲfdfglblŪj;]g xátLlt cŴá. Ob+ tfj cg'klgwfo ux)+.
PjdfbLgLlt cflb_;Ź]g æPjdlƨ, cţyflƨ, cx+ eljƧ+, OŴ+ eljƧ+, Pj+ eljƧ+, cţyf eljƧ+, c;lƨ, ;tlƨ, cx+
l;o+, OŴ+ l;o+, Pj+ l;o+, cţyf l;o+, ckfx+ l;o+, ckfx+ OŴ+ l;o+, ckfx+ Pj+ l;o+, ckfx+ cţyf l;oÆlƃ Pt];+ ;śxá.
pklgwfo ux)lƕ b'ljw+ ;dtá c;dtá jflt t+ bƧ]t'+ æPjdlƨ, cţyfƨLÆlt r j'ų+. tŴ PjdƨLlt Ob+ ;dtá pklgwfo ux)+,
oyf co+ vlųoá, Pj+ cxdƨLlt cŴá. cţyfƨLlt Ob+ kg c;dtá ux)+, oyfo+ vlųoá ttá cţyf cx+ xLgá jf clwsŽ] jflt
cŴá. Odflg tfj kŝ'ƍƉj;]g rųfl/ tŲfljrl/tflg. eljƧlƃcfbLlg kg rųfl/ cgfutj;]g j'ųflg, t];+ k'l/drt'Ŋ]þ j'ųgo]g]j
cŴá j]lbtƑá. c;ƨLlt ;Ƨtá clƨ, lgŝƧ]t+ clwjrg+. ;tƨLlt c;Ƨtá clƨ, clgŝƧ]t+ clwjrg+. Olt Odflg ƀ] ;Ƨt'Ş]bj;]g
j'ųflg. Otá k/flg l;olƃcfbLlg rųfl/ ;+;okl/ljtŊj;]g j'ųflg, tflg k'l/drt'Ŋ]þ j'ųgo]g cŴtá j]lbtƑflg. ckfx+
l;olƃcfbLlg kg rųfl/ æclk gfdfx+ ej]ƜÆlƃ Pj+ kŴgfsƍgj;]g j'ųflg, tflglk k'l/drt'Ŋ]þ j'ųgo]g]j j]lbtƑflg. Pjd]t];'
-
ƀ] lblŪ;L;f rųf/á, ;'ź;L;f ;L;d"nsŽ.
toá toált Ptflg, cŪf/; ljefjo]Ķ
Pt] lx ;Ƨt'Ş]bj;]g j'ųf ƀ] lblŪ;L;f gfd, æclƨ, eljƧ+ l;o+, ckfx+ l;oÆlƃ Pt] rųf/á ;'ź;L;f gfd,
æOŴdƨLÆltcfboá toá toált ƀfb; ;L;d"nsŽ gfdflt j]lbtƑ+. Ow kflńo+ ¿kf/ƙ)flbj;]g tŲf cfutflt cfx
æcŢlųs¿kflblglƧtfgLÆlt. cŪf/; tŲfljrl/tfgLlt cfg]ŷf ;Ɨƈá. Oldgf cƨLlt Oldgf cle;]s;]gfkŝflbgf ævlųoá cxÆlƃ

7
d"nefjtá æcƨLÆlt xált. ;];+ k'Ƒ] j'ųgo]g]j j]lbtƑ+. ;śx]lt tŲfo oyfj'ųljefuƧ ;+lvkgj;]g ;śŲg] sl/odfg]. æ%lod],
leŋj], tŲfsŽofÆltcflb lgŹ];á. æ¿k] tŲf ¿ktŲfÆltcflb lgŹ];Ŵá. æsŽd/fuefj]gfÆltcflbsŽ], æcŢlųsƧ'kfbfofÆltcflbsŽ] r
lgŹ];ljŴf/á. æ¿kfbL;' cf/ƙ±)ë;' %ń]jfÆltcflbsŽ] ;śxá.
oƨf rŋ'ƀf/fbL;' Ps]þsƸƨ ƀf/] pƍşgsljţf)flg ljo cg]sŽ Pj j]bgf, tƨf tf /fl;j;]g PsŢ+ ux]ŷf æ%
j]bgfsŽofÆlt j'ųlƃ cfx æj]bgf;d"xfÆlt. lgƧoefj]g pƍlųƀf/efj]g gfgfkŝof xálƃ rŋ'wft'cfboá, tf s'þlŞgf wf/]lƃoá ljo
ká;]lƃoá ljo r xáƃLlt tf;+ dft';lb;tf j'ųf. rŋ';ƖþƧx]t"lt lgƧoflbrŋ';ƖƧkŝof. colƃ co+ j]bgf ærŋ';ƖƧhŽ
j]bgfÆltcflbgf ;fwf/)tá j'ųf. PŴflt PtƸƨ j]bgfkb]. ;Ƒ;śflxsŽlt s'þ;nfs'þ;nljkfslsl/ofg+ j;]g ;Ƒ;śflxsŽ. Pj+
ljeś] cfutgo]g ;fwf/)tá jŷflk Owflwƍ]tj]bgd]j bƧ]t'+ æljkfsj;]g kgfÆltcflbdfx. rŋ'lƛ ;ƖþƧált rŋ'lƛ lgƧoe"t]
pƍƉmþƧá. P; goá ;];];'. oƨf rŋfbLlg lj;'lźd±Ʈë vƈlgŹ];] nŋ)flbljefutá, cfotglgŹ];] lj;];tá, ;fdţtá r
;ŹŴbƧgflbj;]g ljefljtflg, tƨf æo+ jųƑ+»k]0» j'ųd]jfÆlt cfx.
gdgnŋ)lƃ cf/ƙ)fled'v+ x'ŷf gdg;efj+ t]g ljgf cƍjųgtá. ?ƍgnŋ)+ x]Ūf j'ųd]j. j]bgfŋƈá kg PsŽj
j]bgf. ;Ƒb'Ƒnlrųflg gfd kťljţf)flg gg' tŴ hLljtlrųlŪltoá r ;ƃLltĠ ;ŝ+, tf;+ kg lsŝ+ g tyf kfs+, oyf
r]tgfbLglƃ t] Pj]Ŵ kflńo+ pźf. o]g dxƃkft'efjflbgf sŽ/±)ëg. PŴflt PtƸƨ dxfe"tlgŹ];]. cţá ljlgŞogoált æjrgŴtá
snfktáÆltcflbgf nŋ)flblgŞotá cţá ljlgŞogoá. gg' ;á rt'wft'jjŴfg] j'ųá, g ¿kŋƈlgŹ];]ltĠ tŴ j'ų]lk ært'wft'jjŴfg]
j'ųfgLÆlt cltb];j;]g j'ųųf æ¿kŋƈlgŹ];] j'ųáÆlt j'ų+. pkfbfoflt klŝ. e"tflg lx klŝ pƍşdfg+ pkfbf¿k+ ætflg
ux]ŷfÆlt j'ų+ cljƧşgtá. lgƧfofltlk Ps]þ t];+ lgƧokŝoefjtá. k'ƑsŽnlsl/of gfd Ps+þ;tá ck/sŽnlsl/ofk]ŋflt kf&;];]g
cŴ+ jblt. ljelųljkƟf;]g ljgf Pj cŴ+ bƧ]t'+ æ;d"xŴ] jfÆltcflb j'ų+. ;d"x;Ɨƈ] ;fldlgŹ];]g ;d"xŴá bLlktált t+ bƧ]ƃá
cfx æ;d"x+ pkfbfofÆlt. wƙ;śl)o+ ‘w0;0584’ cfutgo]g æt]jL;ltljwÆlƃ j'ų+. tŴ lx xbojŴ' g lglŹŪ+, æo+ ¿k+
lgƧfofÆlt jf kŪfg] ‘kŪfg01=1=8’ cfutųf xbojŴ'lƕ ux]ŷf hŽlt¿kefj]g pkro;ƃltoá Pstá sŷf æt]jL;ltljwÆlƃ j'ų+.
rŋ'Ƨ ljţf)lƃ jf rŋ'ljţf)+. c;fwf/)sŽ/±)ëg rfo+ lgŹ];á. æ;řf/kŝof ljţf)Ælƃ PŴ ;Ƒnálsoljkfsljţf)Ƨ
ux]tƑųf æt]e"dsljkfslrųƧ]t+ clwjrgÆlƃ j'ų+.
cle;ř/)nŋ±)ëflt cfo"xg;efjá. rákgj;]gflt ljţlų;+rákgj;]g, sŽoljţlųof ;d'Ūfkgj;]gflt cŴá.
jrge]bj;]gflt jrLe]b'ƍfbj;]g, jrLljţlųof ;d'Ūfkgj;]gflt cŴá. Pj+ rákg+ g ej]Ɯflt bƧ]t'+ æ/xá lg;Llbŷf lrƃ]ƃƧfÆlt
j'ų+. Ps"þgƸt;flt PŴ cleţfr]tgfljlgd'ųf Pj Ps"þgƸt; r]tgf j]lbtƑf tƧf ljkfsljţf)Ƨ kŝoųfefjtá.
b'ŋ]lt Pslƕ Ob+ e'ƙjrg+ ;+l;n];glgƧolj;oƓfkgj;]g cųfg+ lelƆŷf ljlgoáu+ uŞtLlt ært"lx sŽ/±)ëxLÆltcflb
j'ų+. PsŽ]lk lx ljelųlgŹ];á cg]swf ljlgoáu+ uŞlt oyf tlźtŴ] pų/kb;dfxf/]lt. tlƃ cţf)+. b'ŋ;ŝlƃ xbojŴ'nŋ)+
b'ŋ;ŝ+. cƧflt cţf)Ƨ. lgƧokŝoefj]gflt k'/]hŽtlgƧoefj]g. ;xhŽtlgƧokŝoefj]g kg t+;xhŽtf mþƧfboá jųƑf.
cf/ƙ)kŝoefj]g b'ŋ;ŝ+ cƧ cf/ƙ)lƃ oáhgf. b'ŋ;ŝlƃ pkoáuPsjrg+ Ptlƃ cţf)+. tƧflt b'ŋ;ŝƧ. æklŞfb]tLÆlt PŴ
j'ų+ klŞfbgfsŽ/+ bƧ]t'+ æofyfjfÆltcflb j'ų+. `f)ljƍo'ųlrų]glk Psb];]g ofyfjtá nŋ)klj]±wëf xálto]jflt
æofyfjnŋ)klj]wlgjf/±)ëgfÆlt jŷf æ`f)kjlųof r]Ŵ cƍbfg]gfÆlt j'ųlƃ jblƃ. k'l/d+ kg klj]w`f)'ƍlųof
lg;]wsyfbƧg+, klŞd+ cg'aáw`f)'ƍlųof. Pjd]Ŵ cŴá j]lbtƑá. PŴflt b'ŋ;ŝ].
;xhŽtƧ cţf)Ƨ ;d'bo;ŝ+ jŴ' xált lgƧokŝoefjtált j'ų+ æjŴ'táÆlt. cf/ƙ)tált cf/ƙ)kŝoefj]g. oƨf
;d'bo;ŝ+ cţf)Ƨ cf/ƙ)+ xált, tƨf æb'ŋ;d'bo] cţf)Ælƃ j'ųlƃ cŴá. klŞfbg+ b'ŋ;ŝ] j'ųgod]j Ps]þg]j sŽ/±)ëg Ot/];+
ltŰ+ c;Ƙjtá, Ƹs kg Pt+ Ps+þ sŽ/)lƃ cfx æklŞfbgtáÆlt. Ob+ ljŴf/tá ljefj]t'+ ælg/áwklkbfg+ xLÆltcflb j'ų+.
tbf/ưflt t+ cf/ư t+ cf/ƙ)+ sŷf. klŞdlŤ ;ŝƀolƃ lg/á±wëf d±Ʈëf. tlŤ gouƘL/ųf. b'Ź;lƃ ;Ų;'v'dwƙųf ;efj]g]j
uƘL/tfo b'Ź;+ b'ljţ]Ɯ+ b'/jƮfx+. tŴflt k'l/d] ;ŝƀo]. cƈe"tlƃ cƈsŽ/e"t+. g kjųlt cf/ƙ)+ sŽt'+ g lj;xlt.
jrgLoų]gflt jfrsefj]g tyf pkŪfgtá. ;efjnŋ)Ƨ b'Ź;ųflt kLńgflbcfo"xgflbj;]g æOb+ b'ŋ+, co+ ;d'boáÆlt
‘d0lg0484 3=104’ ofyfjtá ;efjnŋ)Ƨ b'Ź;ųf b'ljţ]Ɯųf k'l/dƀo+ uƘL/+. tŴflt k'l/dƸƨ ;ŝƀo]. ljkƟf;Ʈfxj;]g
kjųtLlt ;'eflbljk/LtƮfxfg+ kŝoefjj;]g cţf)+ kjųlt.
Obflg æb'ŋ] cţf)ÆlƃcfbL;' ksŽ/ƃ/]glk cŴ+ bƧ]t'+ æclkrfÆltcflb j'ų+. tŴ b'ŋ]lt Pųfjtflt æcţf)lƃ j'ŝdfgfo
cljşŽo b'ŋ]Ælt Pųs]þg. ;śxtált ;dáwfgtá. lsŝtált c;ƕlj]wlsŝtá. cţf)ldjflt lj;o;efj+ ofyfjtá klljlŢt'+
cƍbfglsŝldj. æb'ŋ]Æltcflbgf tŴ cljşŽ kjųlt, lj;];tá lglŹŪ+ xátLlt sŷf ;ƑŴ]j tyf cljl;Ū;efjbƧg+ Oblƃ bƧ]t'+
æclj;];tá kgfÆltcflb j'ų+.
vl)slg/áwƧ Ow cglwƍ]tųf co'şdfgųf lj/fuƮx)tá r cljşŽbLg+ klkŋj;]g klafxg+ Ow ælg/á±wëfÆlt
clwƍ]tá, ;á r g];+ ;Ƒ;á cg'ƍşgd]jflt cfx ælg/á±wëf xátLlt cg'ƍfbá xátLÆlt. æcljşŽ lg?Ţlt PŴflt cljşŽlg/á±wëf,
;řf/f lg?Ţlƃ PŴflt ;řf/lg/á±wëfÆlt Pj+ ;Ƒ]lx Pt]lx lg/áwkb]lx lgƑfgƧ b]l;tųf bŪƑf. t]gfx ælgƑfg+ xLÆltcflb.
jũljjũlƃ jũť ljjũť. æƀfb;xLÆlt Ob+ kŝ]s+þ oáh]tƑ+ æcg'nádtá ƀfb;lx kb]lx jũ+, klnádtá ƀfb;lx ljjũ+ Ow
blƧtÆlƃ.

ljeś;'ųjŰgf lglŪtf.

3= klkbf;'ųjŰgf

8
 3= ldŞf klkşlt Ptfoflt ldŞfklkbf, jũufldd±Ʈëf b'ŋfjxųf. t+ ldŞfklkb+. t]gfx æclgƜflgsklkbfÆlt.
;á k'ţfle;řf/á sy+ ldŞfklkbf xátLltĠ ;ƕlųej] ;'vfjxáj xátLlt clwƍfoá. jũ;L;ųflt jũklŋofg+ pųdśefjtá.
cƃd;ált pŊ+þ;kl/oƃ+ ;ƈfo jblt cjs+þ;kl/oƃtá. æOb+ d] k'ţ+ lgƑfgflwudfo kŝoá xát"Ælt Pj+ lgƑfg+ kŴ]ŷf kjlųt+.
kŰd'lŪbfgdųlƃ ;fskŰd'lŪbfgdų+. cƍŷflt cƃáuwx]t' P; lgŹ];á, ckfk]ŷflt cŴá. ob±Ʈëg jf klkşgtá c/xų+ kųált
j'ŝlt, tb±Ʈëg tbfjxf klkbflk kųflt j'ŝtLlt æcƍŷfÆlt j'ų+. cg'nádj;]gflt cg'nádklŝ;d'ƍfbj;]g. klnádj;]gflt
PŴflk P;]j goá. klkbf k'lŞtflt Pt]g klkbf b];]t'+ cf/źflt colƕ cŴá ;ślxtá oyf/źƧ cŴƧ s±yët'sƚtfk'Şfo
Owfutųf. cg'nádklŝ;d'ƍfbb];gfoƕ]Ŵ Ɠlt/]sd'±vëg cljşŽlblg/áwf kg ljşŽo ;lt xált ;řf/fg+ c;Ƙjált j'ų+ ælgƑfg+
eflhtÆlƃ. ;¿k]g kg tfo jũd]j ksŽl;t+. jŋlt lx kl/oá;fg] æjũljjũd]j slytÆlƃ. lgƜftg]lt lgudg]. mþn]gflt
kųƑmþn]g klkbfo ;ƕfksx]t'gá blƧtųf. oyf lx ltlj±wëf x]t' `fksŽ], lgƑųsŽ,] ;ƕfksŽ]lt, Pj+ ltljw+ mþn+ `fk]tƑ+,
lgƑų]tƑ+, ;ƕfk]tƑlƃ. tƨf kųƑmþn]g lgƑfg]g t+;ƕfksx]t'e"tfo klkbfo blƧtųflt cŴá. t]gfx æmþn]g x]ŴfÆltcflb. co+
j'ŝtLlt Pj+ lgƑfgmþnf co+ æ;ƙfklkbfÆlt j'ŝlt. c;];lj/fuf c;];lg/áwflt ;d'Ş]bƍxfgj;]g cljşŽo c;];lj/şgtá
c;];lg?Ţgtá r. kbƀo]glk cg'ƍfblg/áwd]j jblt. tlŤ lgƑfg+. b'ltoljsƍ] co+ PŴ clwƍfoá - o]g d±Ʈëg s/)e"t]g
c;];lg/á±wëf xált, cljşŽo c;];lg/á±wëf o+ cfuƙ xált, t+ dƮ+ bƧ]t'lƃ. PjlŤ ;tLlt Pj+ kbefhgƧ lgƑfgƧ kbŴ] ;lt.
;fg'efjf klkbf ljeųf xátLlt cljşŽo c;];lg/áwx]t'klkbf tŴ ;flt;o;fdlŴo;dfoáutá ;fg'efjf ljeųf xált.
ldŞfklkbfux±)ëg]Ŵ jũƧlk ljeųųf j'ų+ æjũljjũd]j slytÆlƃ.

klkbf;'ųjŰgf lglŪtf.

4= ljkƧL;'ųjŰgf
4= ljƎþƆƃLlt lgld;gj;]g. clgld;]xLlt ljutlgld;]lx pƙLnƃ]x]j. t]g j'ų+ dxfkbfg]. PŴflt PtƸƨ æljkƧLÆlt
kb], PtƸƨ jf æclgld;]xLÆltcflbs]þ oyfut] ;'ųƃ].
dxfk'l/;Ƨ clgld;nárgtá æljkƧLÆlt ;dţfklnfeƧ sŽ/)+ j'ų+, t+ csŽ/)+ cţ];lƕ dxf;ųfg+ rl/dej]
clgld;nárgųflt rábg+ ;ƈfo æPŴ rfÆltcfƸb jŷf ttá kg cţd]j sŽ/)+ bƧ]t'+ æclkrfÆltcflb j'ų+. knfńodfgƧflt
tá;]ƃƧ. cgfb/] r]t+ ;fldjrg+. cũƧflt cŴƧ.
k'ţ'Ƨo;řftá e±uëf cƧ clt;o]g cŴLlt eujflt æefŕ;ƕƉƧfÆlt j'ų+. ;ƙflt ;ƙb]j ofyfjtá, `fo]g sŽ/±)ëgflt j'ų+
xátLlt cfx ægo]g x]t'gfÆlt. ;+_;Źá æ;fdÆlƃ Oldgf ;dfgŴált cfx æ;fd+ kŝųk'l/;sŽ/]gfÆlt, ;oƘ'`f±)ëgflt cŴá. ;ƙf,
;fd+ a'lŢ Pt]gflt ;Ɨá±wëf j'ŝlt dƮ`f)+, æa'Ţlt Pt]gfÆlt sŷf Ow ;Ƒţ'tţf)Ƨlk ;śxá. aálwdf ;ųá aálw;ųá, k'l/dkb]
pų/kbnáká oyf æ;fskŴjáÆlt. a'Ţgs;ųált PŴ dxfaálwofgklkbfo a'ŢtLlt aálw r ;á ;ųlj;];oáutá ;ųá rflt
aálw;ųá. kŴodfgá kjųtLlt æs'þbfƧ' gfd dxƃ+ aáƸw kfk'l)ƧfdLÆlt ;ŧftŞƆá klkşlt. b'ŋlƃ hŽltcflbd"ns+þ b'ŋ+. sŽd+
r't'kkftflk d/)hŽltoá, æhŽolt dLotLÆlt kg jŷf ærjlt pkkştLÆlt jrg+ g Psejkl/ofkƉfg+ t];+ ux)+, cy ±vëf
gfgfejkl/ofkƉfg+ PsŢ+ ux)lƃ bƧ]ƃá cfx æOb+»k]0» j'ųÆlƃ. tƧ lgƧ/)lƃ tƧ h/fd/)Ƨ lgƧ/)lƃ j'ŝlt. oƨf
dxf;ųá lhŰƓflwdt] lbƩf kƑlhtá, tƨfƧ h/fd/)d]j cflbtá pkŪfl;.
pkfodgl;sŽ/]gflt pkfo]g ljlwgf `fo]g dgl;sŽ/]g k±yëg dgl;sŽ/Ƨ kjųgtá. ;dfoá±uëf cxá;Llt ofyfjtá
klljŢgj;]g ;dfudá cxál;. oálg;á dgl;sŽ/flt x]t'lƛ lgƧŊjrglƃ tƧ æoálg;á dgl;sŽ/]gfÆlt x]t'lƛ s/)jrg]g cfx.
hŽltof ±vëf ;lt h/fd/)lƃ ælslƛ g' ±vëf ;lt h/fd/)+ xált, Ƹs kŝof h/fd/)Ælƃ h/fd/±)ë sŽ/)+ kl/ƮŲƃƧ aálw;ųƧ æoƸƨ
;lt o+ xált, c;lt r g xált, t+ tƧ sŽ/)Ælƃ Pj+ cƓlerf/hŽltsŽ/)kl/ƮŲg]g æhŽltof ±vëf ;lt h/fd/)+ xált, hŽltkŝof
h/fd/)Ælƃ of h/fd/)Ƨ sŽ/)kl/ƮflxsŽ kţf pƍlş, tfo pƍşlƃof rƧ cle;doá klj]±wëf cxá;Llt cŴá.
OtLlt j'ųƍsŽ/k/fd;g+. xLlt lgkftdų+. Oblƃ oyfj'ųƧ jũƧ kŝŋtá ux)+. t]gfx æPjldbÆlƃ. Ow cljşŽo
;d'boƧ cfutųf æPsŽb;;' &fg];"Ælt j'ų+. ;d'bo+ ;lƕů]ŷflt ;řf/fbLg+ ;d'bo+ PsŢ+ ux]ŷf. cg]sjf/lŤ ;d'bobƧgj;]g
`f)Ƨ kjųųf æ;d'boá ;d'boáÆlt cfd]l*tjrg+. cy jf æPj+ ;d'boá xátLÆlt Ob+ g s]þjn+ lgƑlųbƧgk/+, cy ±vëf
klŝ;d'ƍfb;Źá ljo klŝ;d'ƍfbd'±vëg Ow ;d'bo;Źá lgƑlųd'±vëg kŝoų+ jblt. ljţf)fboá r ofjƃá Ow kŝowƙf lglŹŪf,
t] ;fdţ¿k]g ƓfklgŞfj;]g uŲƃá æ;d'boá ;d'boáÆlt cjár. t]gfx æcljşŽkŝof ;řf/fg+ ;d'boá xátLÆlt. bƧgŪ]g rŋ"lt
;d'boƧ kŝŋtá bƧgefjá rŋ'. `ftŪ]gflt `ftefj]g. khŽggŪ]gflt æcljşŽ;řf/flbt+t+kŝowƙkjlųof PtƧ b'ŋŋƈƧ
;d'boáÆlt ksŽ/tá jf hŽggŪ]g. klj]wgŪ]gflt æco+ cljşŽlb kŝowƙá OdƧ ;řf/flbsƧ kŝoefjtá ;d'boáÆlt
klljŢgŪ]g. cáef;gŪ]gflt ;d'boefjklŞfbsƧ dáxƈsŽ/Ƨ lsn];ƈsŽ/Ƨ ljwdgj;]g cjef;gj;]g. t+ kg]t+
ærŋ'Ælƃcflbgf j'ų+ `f)+. lg/áwjf/]lt klnádjf/]. ;á lx ælsƧ lg/áwf h/fd/)lg/á±wëfÆlt lg/áwlsųgj;]g cfutá.

ljkƧL;'ųjŰgf lglŪtf.

5_ 10= l;vL;'ųflbjŰgf

9
 5_10= g Pj+ oáh]ŷflt æl;lvƧkLÆltcflbgf ;d'ŝoj;]g Pj+ g oáh]ŷf. sƨfltcflbgf tŴ sŽ/)+ jblt. PsŽ;g]
cb]l;tųflt j'ųd]jŴ+ kfs+ sŽt'+ ægfgf&fg];' xLÆltcflb j'ų+. olblk tflg lj;'+ lj;'+ j'ųefj]g b]l;tflg, cŴjŰgf kg Ps;lb;f
tbŴƧ cleƉųf. æa'źf hŽtfÆlt g cţá cflrŋtLlt oáhgf. g lx dxfaálw;ųfg+ klŞdej] k/ákb];]g koáhg+ clŴ.
utd±Ʈëg]jflt klklųudg]g utd±Ʈëg]j klŞddxfaálw;ųf uŞlƃ, cod]Ŵ wƙtf. uŞƃLlt rt";' ;ltkŪfg];' kltlŪtlrųf ;ų
aáŢś] ofyfjtá efj]ŷf ;ƙf;Ɨálwof cle;Ɨ'Ţgj;]g kjųƃLlt cŴá. oyf kg t];+ k&dljkƧgflelgj];á xált, t+ bƧ]t'+
æ;Ƒaálw;ųf xLÆltcflb j'ų+. a'źefjfg+ ljkƧgf, a'źŴfo jf ljkƧgf a'źljkƧgf.

l;vL;'ųflbjŰgf lglŪtf.

a'źjƮjŰgf lglŪtf.

2= cfxf/j±Ʈëf

1= cfxf/;'ųjŰgf
11= cfx/ƃLlt cfg]lƃ pƍfb]lƃ, pkŴƘ]ƃLlt cŴá. lgƑųflt k;'tf. e"tf gfd oƨf ttá kŪfo nás]þ hŽtjáxf/á
kl;lƈƮx)tá kg kŪfo ofj dft's'þlŞtá lgŋƃá, tfj ;Ƙj]l;gá, P; tfj uư;]Ɯs]þ;' e"t;Ƙj]l;ljef±uëf, Ot/];' kg
k&dlrųflbj;]g j'ųá. ;Ƙj_;Źá r]Ŵ uư;]ƜsŽg+ j;]g k;"ltkl/ofoá, Ot/];+ j;]g pƍlųkl/ofoá.
k&dlrųk&dOl/ofkyŋ±)ë;' lx t] ;Ƙj+ pƍƸų P;lƃ pkuŞlƃ gfd, g tfj e"tf pkklųof g ;'ƍltlŪtųf, e"tf Pj ;Ƒ;á
ej];gfo ;d'lŞƉųf. g k'g eljƧƃLlt cjwf/±)ëg lgjlųtdŴ+ bƧ]lt. oá r æsŽn#;á e"táÆltcfbL;' e"t_;ŹƧ vL)f;jjflrtf
bŪƑf. jf_;Źá r]Ŵ ;lƕůgŴá æclƮgf jf pbs]þg jfÆltcfbL;' ljo.
oyf;s+þ kŝoefj]g cųefjƧ k&kgd]j]Ŵ cfxf/]lx sŽtƑcg'Ʈxá xátLlt clwƍfo]gfx æjrge]bá»k]0» PsŽ] o]jfÆlt.
;ųƧ pƍƉwƙfglƃ ;ųƧ ;ƃfg] pƍƉwƙfg+. oyf æjƧ;t+ ltŪtLÆlt j'ų] cg'ƍaƈj;]g kjųtLlt j'ų+ xált, Pj+ l&ltoflt
cg'ƍaƈj;]g kjlųoflt cŴá, ;f kg cljŞ]bált cfx æcljŞ]bfofÆlt. cg'ƍaƈwƙ'ƍlųof ;ų;ƃfgá cg'Ʈlxtá gfd xátLlt cfx
æcg'ƍƉfg+ pƍfbfofÆlt. PtfgLlt l&ltcg'Ʈxkbflg. peoŴ bŪƑflg g oyf;Ɨƈtá.
jŴ'utf cáhŽ jŴ' ljo t]g ;Ƹź cŢáxl/tƑt+ uŞtLlt j'ų+ æcŢáxl/tƑsŽ] cfxf/áÆlt, lgƑlųtcáh+ kg ;ƈfo
æsańLsŽ/á cfxf/á cáhŪds¿kflg cfx/tLÆlt jŋlt. cáńfl/stf cƍáhtfo g jŴ'gá y"ntfo slygtfo jf, tƨf oƸƨ jŴ'Ƹƨ
kl/ųf cáhŽ xált, t+ cáńfl/s+þ. ;ƍfboá b'ŋ'ƍfbstfo cáńfl/sŽ j]lbtƑf. lj;f)fbLg+ ltjƧ%lūtfg+ k"lte"tųf d'b'stflt
jblƃ. t/ޱvëńt]ldttfo kg tyfe"tfg+ t];+ d'b'stf. wƙ;efjá x];. ;;fg+ cfxf/á ;'v'dá t?)lt);Ƨvfbgtá. ;s'þ)fg+
cfxf/á ;'v'dá lt)aLhŽlbvfbgtá. kŝƃjf;Lg+ cfxf/á ;'v'dá df;d'Ʈs'þ/flbeáhgųf. t];lƃ k/lglƙtj;jųLg+. ;'v'dáŷ]jflt g
lslť pkfbfo, cy ±vëf ;'v'dáOŝ]j lgŪ+ kųá ttá k/d;'v'dƧ cefjtá.
jŴ'j;]g kg]Ŵ cfxf/Ƨ cáńfl/s;'v'dtf j'ųf, ;f rƧ cƍáhdxáhtflx j]lbtƑflt bƧ]t'+ æPŴ rfÆltcflbdfx.
kl/Ƨolƃ v'bfj;]g pƍƉ+ ljƸx;+ ;/L/b/y+. ljgáb]tLlt jŴ' tƧ ljgábgdų+ s/ált. g kg ;ŊŽ]lt kfn]t'lƃ ;/L/+ ofk]t'+
gƍxált lg/áhųf. g ;ŊŽ]lt kl/Ƨo+ ljgáb]t'+ cfdf;oƧ ck"/)tá.
%lƑ±wëfkLlt Oldgf sƧlr mþƧƧ cgj;]l;tƑtdfx. b];gŊd]g]j]Ŵ mþƧfbLg+ b'ltoflbtf, g cţ]g sŽ/±)ëgflt cfx
æb];gfgoá Pj r];fÆltcflb. dg;á ;ť]tgf g ;ųƧflt bƧgŴ+ dgáux)+ oyf ælrųƧ l&lt, r]táljd'lų rfÆlt cfx
ædgá;ť]tgflt r]tgfjfÆlt. lrųlƃ o+ lslť lrųd]j. Ps/fƸ; sŷflt PsŢ+ ux]ŷf ljefu+ csŷf, ;fdţ]g ulxtflt cŴá. tŴ
nưdfg+ pkflbŰsŽlbljefu+ bƧ]t'+ æsańLsŽ/á cfxf/áÆltcflb j'ų+. cfxf/Ŵ+ g ;f±wëƃLlt tflb;Ƨ cfxf/Ƨ cgfx/)tá. tbfkLlt
lelşŷf ljutsŽn]lk. pkflbŰsŽxf/ált j'ŝƃLlt s]þlr. Ob+ kg cfrl/ofg+ g ?ŝlt tbf pkflbŰs¿kƧ]j cefjtá.
kl;lƈlrų]g]j ;xhŽtflt nŋ)jrgd]t+, ;Ƒfolk sƙh¿kkl/ofkƉfo cáhŽo clŴefjƧ cljŞ]bƍjlų;ƘjbƧgŴá. ;ųdflt
pƍƉlbj;tá kŪfo ofj ;ųdlbj;flk. ¿k;ƃƸt kfn]lt kj]l)#gj;]g. cod]jflt sƙhcáhŽ. sƙhcáh+ kg klŝ pƍƉcáhŽ
csƙhųf cg'kflbŰcfxf/áŷ]j j]lbtƑá. cg'kflbŰsŽ mþƧfboá j]lbtƑflt cfg]ŷf ;Ɨƈá. nás'þų/f mþƧfboá sylƃ cfx ænás'þų/f
kg ?ŃÜLj;]g slytfÆlt. oƨf t];+ s'þ;nfg+ pk]tkl/ofoá glŴ, tƨf ljkfsŽg+ pkflbŰkl/ofoá gŴ]jflt cg'kflbŰkl/ofoálk
?ƭLj;]g j'ųált j]lbtƑá.
k'Ƒ] æcfxf/flt kŝofÆlt j'ųųf olb kŝoŪá cfxf/Ūáltcflbgf ráb]lt, cy sƨf Od] Pj rųf/á j'ųflt cy sƨf
rųf/áj j'ųf. Od] Pj r j'ųflt oáhgf. lj;];ƍŝoųflt Pt]g oyf cţ] kŝowƙf cųgá kŝo'ƍƉƧ kŝofj xálƃ, Od] kg tyf
r xált cţyf rflt ;dfg]lk kŝoų] clt/]skŝof xálƃ, tƨf æcfxf/flt j'ųfÆlt OddŴ+ bƧ]lt. Obflg t+ clt/]skŝot+ bƧ]t'+
ælj;];kŝoá xLÆltcflb j'ų+. lj;];ƍŝoá ¿ksŽoƧ sańLsŽ/á cfxf/á pkyƘsefjtá. t]gfx cŪsyfo+ æ¿kf¿kfg+ pkyƘsų]g
pksŽ/sŽ rųf/á cfxf/f cfxf/kŝoáÆlt ‘lj;'lź02=608 kŪf0cŪ0 kŝo'Ź];jŰgf’. pkyƘsųlŤ ;tLlk hgsų] c¿kLg+ cfxf/fg+
cfxf/h¿k;d'Ūfgs¿kfxf/Ƨ r xált, c;lt kg pkyƘsų] cfxf/fg+ hgsų+ gŴLlt pkyƘsų+ kwfg+. hgodfgálk lx cfxf/á
cljŞ]bj;]g pkyƘodfgá Pj hg]tLlt pkyƘsefjá Pj cfxf/efjá. j]bgfo mþƧá lj;];kŝoá. æmþƧkŝof j]bgfÆlt lx j'ų+.

10
æ;řf/kŝof ljţf)Ælƃ jrgtá ljţf)Ƨ dgá;ť]tgf. ær]tgf ltljw+ ej+ hg]tLÆlt lx j'ų+. æljţf)kŝof gfd¿kÆlƃ kg
jrgtá gfd¿kƧ ljţf)+ lj;];kŝoá. g lx cáŊƃljţf)fefj] gfd¿kƧ clŴ ;Ƙjá. oyfx æljţf)ť lx, cfgƆ, dft's'þlŞƸƨ g
cáŊldƧy, clk g' ±vëf gfd¿k+ dft's'þlŞƸƨ ;d'lŝƧyfÆltcflb ‘bL0lg02=115’. j'ųd]jŴ+ ;'ų]g ;f±wët'+ æoyfxfÆltcflb j'ų+.
Pj+ olblk kŝoŴá cfxf/Ŵá, lj;];kŝoųf kg Od]j cfxf/flt j'ųflt t+ g];+ lj;];kŝot+ cljefutá bƧ]ŷf Obflg
ljefutá bƧ]t'+ æsŽ] kg]ŴfÆltcflb cf/ź+. d'±vë &lktdųá Pj c;řflbtá, tųs]þgflk cưƃ/Ƨ cfxf/Ƨ kŝoá xált Pj. t]gfx
æcŪ ¿kflg ;d'Ūfk]tLÆlt. ;'vj]bgfo lxtá ;'vj]bgLoá. ;ƑyfkLlt rŋ';ƖƧflbj;]g. oųsŽ mþƧƧ ksŽ/e]bf, t];+ j;]g
;ƑƍsŽ/álk mþƧfxf/á oyf/x+ ltƧá j]bgf cfx/lt, cgfxf/sŽ] glŴ.
;ƑyfkLlt Owflk mþƧfxf/] j'ųgofg';f/]g cŴá j]lbtƑá. lt;ƃltj;]gflt sŽob;s+þ efjb;s+þ jŴ'b;slƃ
ltljw;ƃltj;]g. ;xhŽtflbkŝogo]gflt ;xhŽtflbkŝoljlwgf. kl;lƈljţf)lŤ cųgf ;xhŽtgfdƧ
;xhŽtcţdţljkflslƇo;ƕo'ųclŴcljutkŝo]lx kŝoá xáƃáo]j cfxf/kŝotfo t+ cfxf/]lt j'ų+, ;xhŽt¿k];' kg jŴ'gá
;ƕo'ųkŝo+ &k]ŷf ljƍo'ųkŝo]g, ;];¿kfg+ cţdţkŝoť &k]ŷf Ot/];+ kŝofg+ j;]g oáhgf sŽtƑf. tfgLlt gk'+;slgŹ];á
cgk'+;sŽglƕ gk'+;s]þlx ;x jrgtá. ;f;js'þ;nfs'þ;nr]tgfj j'ųf lj;];kŝoefjbƧg+ x]tlƃ, t]gfx æclj;];]g kgfÆltcflb.
kl;lƈljţf)d]j j'ųlƃ PŴflk P;]j goá. oyf tƧ tƧ mþnƧ lj;];tá kŝotfo Pt];+ cfxf/Ŵá, Pj+ clj;];tákLlt bƧ]t'+
æclj;];]gfÆltcflb j'ų+. tŴ t+;ƕo'ųt+;d'Ūfgwƙfglƃ t]lx mþƧfbLlx ;ƕo'ųwƙfgť]j t+;d'Ūfg¿kwƙfgť. tŴ ;ƕo'ųƮx)+
oyf/xtá bŪƑ+, ;d'ŪfgƮx)+ kg clj;];tá.
pkŴƘ]ƃá cfxf/lsŝ+ ;f±wëtLlt pkŴƘ]ƃá Pj ¿k+ ;d'Ūfk]lt, cáhŪds;d'Ūfkg]g]j kgƧ pkyƘglsŝl;lź. m'þ;ƃáo]jflt
m'þ;glsŝ+ s/áƃá Pj. cfo"xdfgfjflt r]todfgf Pj cle;ƆxƃL Pj. ljhŽgƃd]jflt pkklųkl/sƍgj;]g ljhŽgƃd]j cfxf/lsŝ+
;f±wëtLlt oáhgf. ;ƑŴ cfxf/lsŝ;fwgť t];+ j]bgflbpƍlųx]t'tfo cųefjƧ kjųgd]j. sŽoŪkg]gflt sƨf j'ų+, gg'
sƙhŽlb¿k+ sƙflbgfj kjųtLlt rábg+ ;ƈfofx æsƙhlgtákLÆltcflb.
pkflbŰ¿k;ƃltof pkŴƘg]g]j pt'lrųh¿k;ƃtLglƕ pkŴƘgl;lź xátLlt ælƀƉ+ ¿k;ƃtLgÆlƃ j'ų+. pkŴƘgd]j
;ƈfo æcg'kfnsŽ] x'ŷfÆlt r j'ų+. ¿ksŽoƧ l&ltx]t'tf lx ofkgf cg'kfngf. ;'vflbjŴ'e"tlƃ ;'vfbLg+ kjlųŪfge"t+. cf/ƙ)lƕ
lx j;lt PŴ cf/ƙ)s/)j;]g tbf/ƙ)f wƙflt jŴ"lt j'ŝlt. m'þ;ƃáo]jflt Ob+ mþƧƧ m'þ;g;efjųf j'ų+. g lx wƙfg+ ;efj]g
ljgf kjlų clŴ, j]bgfkjlųof ljgf ;ųfg+ ;ƈfjgtf gŴLlt cfx æ;'vflb»k]0» xátLÆlt. g r]Ŵ ;ţLejsyfo+ c;ţLejá
bƧ]tƑá, tƧflk jf sŽ/)e"tj]bgfkjlųj;]g]j l&ltof x]t'gá cƓflktųf, tyf lx ædgá;ť]tgf»k]0» ejd"nlgƎþfbgtá ;ųfg+
l&ltof xátLÆlt j'ųf. ttá Pj ljţf)+ ljhŽgƃd]jflt pkklųkl/sƍgj;]g ljhŽgƃd]jflt j'ųájfodŴá.
rųfl/ eoflg bŪƑflg cfbLgjljefjgtá. lgsƃLlt lgsŽdgf, /;tŲ+ ;ƈfo jblt. ;f lx sańLsŽ/] cfxf/] anjtL,
t]g]j]Ŵ cjwf/)+ st+. efolt Ptƨflt eo+, lgslƃo]j eo+ dxfgŴx]t'tá. pkudg+ lj;lolƇoljţf±)ë;' lj;oljţf±)ë;' r
;śltj;]g kjlų, t+ j]bgflbpƍlųx]t'tfo æeoÆlƃ j'ų+. cjwf/±)ë koáhg+ j'ųgod]j. ;];ƀo]lk P;]j goá. cfo"xg+
cle;Ɔxg+, ;+ljwfglƃlk jblƃ. t+ ej"kklųx]t'tfo æeoÆlƃ j'ų+. clelgkftá tŴ tŴ ej] kl;lƈƮx)j;]g ljţf)Ƨ
lgƑlų. ;á ej"kklųx]t'sŽg+ ;Ƒ];+ cgŴfg+ d"nsŽ/)tfo æeoÆlƃ j'ų+. Obflg lgslƃcfbLg+ ;ƍleot+ ljŴf/tá bƧ]t'+ æƸs
sŽ/)fÆltcflb cf/ź+. tŴ lgsƸƃ sŷflt cfno+ hg]ŷf, tŲ+ pƍfb]ŷflt cŴá. ;LtfbLg+ k'/ŋtflt ;LtfbLg+ k'/tá l&tf,
;LtfbLlx aflwodfgflt cŴá.
mþƧ+ pkuŞƃflt rŋ';ƖƧflbe]b+ mþƧ+ kjų]ƃf. mþƧƧflbgált sŽo;ƖƧj;]g mþáŪƑ;řftƧ cƧfbg;Lnf. sŽo;ƖƧj;]g lx
;ųfg+ mþáŪƑtŲf kjųtLlt bƧ]t'+ mþƧfxf/fbLgjbƧg] mþáŪƑf/ƙ)+ pź+ æk/];+ /lŋt±uëflkt];"Æltcflbgf. mþƧƧflbgált jf
mþƧfxf/Ƨflbgált cŴá. ;lt lx mþƧfxf/] ;ųfg+ mþƧf/ƙ±)ë cƧfbá, gf;lt, t]gfx æmþƧƧfbd"nsÆlƃcflb.
hŽltlgldųƧ eoƧ clelgkft;efj]g ulxtųf ætƙ"nsÆlƃ j'ų+. sƙfo"xglgldųlƃ cŴá. eo+ ;Ƒlƃ kťjL;lt,
ltljwdxfeo+, cţť ;Ƒeo+ cfutd]j xált eoflwŪfgƧ cųefjƧ lgƎfbgtá.
clelgkttLlt clelgƑųlt. k&dflelgƑlų lx ;ųfg+ tŴ tŴ cśf/sŽ;';lb;] ej] clelgkft;lb;L. tƙ"nsųflt
gfd¿klgƑlųd"nsųf. ;Ƒeofg+ clelgkftáo]j eo+ efolt Ptƨflt sŷf.
cƍ]lt ljoflt mþnƧ cųnfex]t'efjtá sŽ/)+, t+ lgƜfb]lt ljo. tlƃ mþn+. ttált sŽ/)tá. Pt];lƃ cfxf/fg+
oyfj'ų]gflt æmþn+ lgb]tLÆltcflbgf j'ųƍsŽ/]g cŴ]g. ;Ƒkb];"lt æj]bgflg/á±wëgfÆltcfbL;' ;Ƒ];' kb];'.
kl;Ƹƈ cfƸb sŷflt kl;lƈŋ)+ cfƸb sŷf. pkflbŰscfxf/] ;ƈfo æcųefj;řftfg+ cfxf/fgÆlƃ j'ų+. t] lx
lgƍl/ofotá tŲflgbfgf. kl/k'Űfotgfg+ ;ųfg+ ;ų;ƃltj;]gflt kl/k'Űfotgfg+ ;efjsŽg+ rŋ' ;át+ #fg+ lhƢf sŽoá efjá jŴ"lt
Od];+ ;ųƉ+ ;ƃtLg+ j;]g. ;];fg+ ckl/k'Űfotgfg+ cƈalw/cefjsŽg+. ögög;ƃltj;]gflt rŋ'gf, ;át]g, tb'eo]g, efj]g r
ögög;ƃltj;]g. kl;lƈo+ hŽtf kl;lƈsŽ. k&dejślrųŋ)fbLlt cflb_;Ź]g tbf/ƙ)lrųƧ ;śxá bŪƑá.
tŲfolk lgbfg+ hŽgftLlt oáhgf. tŲflgbfglƃlk kf±&ëf. jũ+ bƧ]ŷflt ;¿ktá gotá r ;snd]j jũ+ bƧ]ŷf. Obflg
tdŴ+ ljŴf/tá ljefj]t'+ æOdlƨť kg &fg]Æltcflbdfx. ctLtfled'v+ b];g+ sŷflt kŝ'ƍƉejtá kŪfo ctLtwƙfled'v+ tlƑ;o+
b];g+ sŷf tyfsŽ/±)ëg. ctLt]g jũ+ bƧ]tLlt ctLtej]g sƙlsn];ljkfsjũ+ bƧ]lt. cųefjált kŝ'ƍƉá cųefjá. olb Pj+ sƨf
æctLt]g jũ+ bƧ]tLÆlt j'ųlƃĠ gfo+ bá;á æctLt]g]jfÆlt cgjwf/)tá, Pjť sŷf ctLtfled'vƮx)+ hgssƙ+ ulxt+, tŲf;L;]g
gfgƃl/oefjtá. g lx sƙ'gf ljgf tŲf ejg]lų o'şlt.
t+ sƙlƃ tŲf;L;]g j'ųsƙ+. bƧ]t'lƃ t+ ctLt+ cųefj+ bƧ]t'+. tƧųefjƧ hgs+þ sƙlƃ tƧ oyfj'ųƧ cųefjƧ hgs+þ.
ttá k/lƕ cųefj+ cfo"lxt+ sƙ+ bƧ]t'+ j'ų+. cljşŽ r gfd tŲf ljo sƙųflt sƙƧ]j ux)+. ƀL;' &fg];"lt cfxf/Ʈx±)ëg
j]bgflbƮx±)ëgflt ƀL;' &fg];'. cųefjált kŝ'ƍƉsŽlnsŽ] ctLtsŽlnsŽ] r cųefjá. k'g ƀL;"lt tŲfƮx±)ë cljşŽ;řf/Ʈx±)ëlt ƀL;'
&fg];'. tƧ hgslƃ kŝ'ƍƉƧ r]j ctLtƧ r cųefjƧ hgs+þ sƙ+ j'ųlƃ oáhgf sƙƮx±)ëg r]Ŵ oŴ t+ sƙ+ cfo"lxt+, ;f ctLtf

11
hŽlt cŴtá blƧtf xált. t]g ;+;f/jũƧ cgdtƮt+ bLk]lt. ;ř]k]gflt ;ř]k]g x]t'kťsmþnkťsƮx)lƕ lx ;ř]ká Pj
x]t'mþnefj]g ;śx]tƑwƙfg+ cg]sljwųf.
olb ctLt]g jũ+ blƧt+, Pj+ ;lt ;ƍb];f klŝ;d'ƍfbwƙb];gf xátLlt bƧ]ƃá ætŶfoÆlƃcflbdfx. t]g lx olblk
;¿ktá cgfut]g jũ+ Ow g blƧt+, gotá kg tƧlk blƧtųf lgƍb];f Pj klŝ;d'ƍfbb];gflt bƧ]lt. Obflg tdŴ+ pkdfo
ljefj]t'+ æoyf xLÆltcflb j'ų+. pbslkŪ] lgkƉlƃ pbs+þ kl/Ɛjj;]g lgkƉ+. k/efulƃ k/pųdśefu+. cá/tált ttá
ck/efutá cánás]þƃá. ckl/k'Űált ljsnfjojá. Pj+;ƕblƃcflb pkdfo ;+;Ɔg+.
oyf lx uLjf ;/L/;ƈf/ssů/fg+ d"nŪfge"tf, Pj+ cųefj;ƈf/sŽg+ ;řf/fg+ d"ne"tf tŲflt j'ų+ æuLjfo
lbŪsŽnáÆlt. oyf j]bgflbcg]sŽjoj;d'bfoe"tá cųefjá, Pj+ mþf;'slklŪsůsŽlbcg]sŽjoj;d'bfoe"tf lkŪLlt ælklŪof»k]0»
tƧ lbŪsŽnáÆlt j'ų+. tŲf;řftlƃ tŲfo slyt+. Ow b];gfo kŝof cljşŽ;řf/f j]lbtƑflt ægś'Ūd"nƧ lbŪsŽná ljofÆlt
j'ų+. tyf lx kl/oá;fg] ægś'Ūd"n+ kƧ]ƜfÆlt pkdfbƧg+ st+. gotá kl/k'ŰefjƮx)+ j]lbtƑ+. kflńo+ cgfutƧflk kŝojũƧ
x]t'j;]g mþnj;]g jf kl/k'ŰefjƧ d'vdųbƧgLoųf cflbtá mþnx]t';lƈ, dŢ] x]t'mþn;lƈ, cƃ]lk mþnx]t';ƈLlt Pj+ lt;lƈsųf
rt';ř]kd]j jũ+ blƧtlƃ.

cfxf/;'ųjŰgf lglŪtf.

2= dálńomþƮ'g;'ųjŰgf
12= OdƸƨo]j &fg]lt ærųf/ád] leŋ'»k]0 cfxf/fÆlt Pj+ rųf/á cfxf/] ;¿ktá bƧ]ŷf æOd] ±vëf leŋj]»k]0
cg'ƮxfofÆlt lgudgj;]g blƧt] OdƸƨo]j &fg]. b];g+ lgŪfk]l; rt'cfxf/ljefubLks+þ b];g+ pŹ];j;]g]j lgŪfk]l;, pkl/
cfjş]ŷf t'ŲL lg;Llb. lblŪultsŽ]lt cųlblŪj;]g lblŪultsŽ]. j/uƈjfl;tlƃ ;efjl;ź]g rƆguƈ]g r]j tbţgfgfuƈ]g r
kl/efljtųf j/uƈjfl;t+ /tgrŘáj/]gflt /tgdo]g pųdrŘás]þg. b];gfg';Ƹƈ #]ƃált oyfb]l;tfo b];gfo cg';Ƹƈ #]ƃá,
oyf pkl/b];gf jź]Ɯ, Pj+ pƧfx+ s/áƃá. ljţf)fxf/+ cfxf/]tLlt tƧ cfxf/)lsl/ofo j'ųk'Şfo t+ lblŪut+ pƍf]ƃá æoá
Pt+»k]0» e'ŧlt jfÆlt cfx.
ljţf)fxf/] gfd OlŞt] tƧ pke'ŧs]þglk eljtƑ+, ;á æsŽ] g' ±vëfÆlt co+ k'Şfo clwƍfoá. pt';do]lt uưj'Ūfg;do].
;á lx pt';doƧ dųs;doųf tyf j'ųá. æpbs]þg cůflg df gƧƃ"Ælt dxf;d'Źtá lgŋldŷf. luŢkátsŽ ljo cfxf/;ť]tgfo
tflg sŞkůflg dgá;ť]tgfxf/]g ofk]ƃLlt co+ tƧ ±yë/Ƨ nlź. lsťflk co+ nźLlt mþƧdgá;ť]tgfxf/];' lsťflk ±yë/Ƨ o'ųf co'ųf
jf co+ nlź. Od+ kŤlƃ æsŽ] g' ±vëf, eƃ], ljţf)fxf/+ cfxf/]tLÆlt Od+ kŤ+ Ptfo oyfj'ųfo nlźof g kg k'Şlt, cy ±vëf
;ų'knlźof k'ŞtLlt clwƍfoá. ;ált lblŪultsŽ]. g lgƮx]tƑá pƙųs;lb;ųf clwƍfo+ chŽlgŷf k'Şfo stųf. t]gfx
æcfxf/]tLlt gfx+ jbfdLÆltcflb.
tƸƨ dof Pj+ j'ų]lt tƸƨ jrg] dof æcfxf/]tLÆlt Pj+ j'ų] ;lt. co+ kŤált æsŽ] g' ±vëf, eƃ], ljţf)fxf/+
cfxf/]tLÆlt co+ kŤá o'ųá ej]Ɯ. Pj+ k'lŞt] kŤ]lt ;ų'knƸź cgfbfo æstdƧ wƙƧ kŝoáÆlt Pj+ wƙkjųj;]g]j kŤ] k'lŞt].
t]g]j ljţf±)ëgflt t]g]j kl;lƈljţf±)ëg ;x pƍƉ+ gfdť ¿kť ctLtej] lblŪultsƧ j;]g cfoƸt k'gưjflelgƑųLlt Owflwƍ]t+.
gfd¿k] hŽt] ;tLlt gfd¿k] lgƑų] tƍŝoe"t+ lelƆŷf ;ńfotg+ xált.
tŶfo+ kŝoljef±uëf - gfdlƃ j]bgflbvƈųo+ Owflwƍ]t+, ¿k+ kg ;ų;ƃltkl/ofkƉ+, lgodtá rųfl/ e"tflg % jŴ"lg
hLljltlƇo+ cfxf/á r. tŴ ljkfsgfd+ kl;lƈŋ±)ë xbojŴ'gá ;xfoá x'ŷf %ŪƧ dgfotgƧ
;xhŽtcţdţlgƧo;ƕo'ųljkfsclŴcljutkŝo]lx ;ųwf kŝoá xált. lslť kg]Ŵ x]t'kŝo]g lslť cfxf/kŝo]gflt Pj+ pŊ+þ;fjs+þ;á
j]lbtƑá. Ot/];+ kg kťfotgfg+ rt'Ɖ+ dxfe"tfg+ ;xfoá x'ŷf ;xhŽtlgƧoljkfsljƍo'ųclŴcljutj;]g %wf kŝoá xált. lslť
kg]Ŵ x]t'kŝo]g lslť cfxf/kŝo]gflt ;Ƒ+ k'l/d;lb;+. kjų] ljkfsgfd+ ljkfsƧ %ŪfotgƧ j'ųgo]g ;ųwf kŝoá xált,
cljkfs+þ kg cljkfsƧ %ŪƧ ttá ljkfskŝo+ ckg]ŷf kŝoá xált. rŋfotgfbLg+ kg kŝ'ƍƉ+ rŋ'k;fbflbjŴ'slƕ Ot/lƕ
ljkfsgfd+ kŞfhŽtljƍo'ųclŴcljutkŝo]lx rt'wf kŝoá xált, tyf cljkfslƕ j]lbtƑ+. ¿ktá kg jŴ'¿k+ kl;lƈo+ %ŪƧ
;xhŽtcţdţlgƧoljƍo'ųclŴcljutkŝo]lx %wf kŝoá xált. rųfl/ kg e"tflg rŋfotgfbLg+ kťƉ+
;xhŽtlgƧoclŴcljutkŝo]lx rt'wf kŝoá xált. ¿khLljt+ clŴcljultlƇoj;]g ltwf kŝoá xátLlt coŤ]Ŵ ;ř]ká, ljŴf/á kg
lj;'lźdƮtá ‘lj;'lź02=594’ ux]tƑá.
kŤƧ cásŽ;+ b]ƃált æsŽ] g' ±vëf, eƃ], m'þ;tLÆlt OdƧ lblŪultskŤƧ cásŽ;+ b]ƃá. ttá ljj]r]t'sŽdált clwƍfoá.
;Ƒkb];"lt lblŪults]þg eujtf r j'ųkb];'. ;ųált cųf. ;á kg pŞ]bjflbgálk ofj g plŞşlt, tfj cŴ]jflt nlź, k±uëj
;Ƨtjflbgá. e"tált ljşdfgá. lgƎþųált lgƎƉá. g tƧ bflg lgƎfb]tƑ+ lslť cŴLlt nlź. Obƍŝof Oblƃ Odƨf
ljţf)fxf/kŝof Ob+ gfd¿k+. k'g Obƍŝof Oblƃ Odƨf gfd¿kkŝof Ob+ ;ńfotglƃ Pj+ ax";' &fg];' eujtf slytųf oyf
kŝotá lgƑų+ ;řf/dųldblƃ ;ţƸų pkutá. t]gfkLlt ;ţų'kut]gflk. PsŽaź+ sŷflt oyf k'Şfo cj;/á g xált, tyf PsŽaź+
sŷf. b];gf?ŃÜlƃ otá ;ńfotgkbtá kŪfo æ;ńfotgkŝof mþƧáÆltcflbgf b];gf klŝ;d'ƍfbjLƸy cf?ƭd]j. td]jflt
;ńfotgkbd]j ux]ŷf. ljjş]ƃált ljjũ]ƃá. Pjdfxflt æ%Ɖ+ŷ]jfÆltcflbcfsŽ/]g Pj+ b]l;t], æljg]Ɯhgá klljŢtLÆlt
Pjdfx. ljţf)fxf/á cfoƸt k'gưjflelgƑlųoflt Pj+ k'l/dejtá cfoltejƧ kŝoj;]g d"nsŽ/)j;]g r b]l;tųf
æljţf)gfd¿kfg+ cƃ/] PsŽ] ;ƈLÆlt j'ų+. tbldgf ljţf)Ʈx±)ëg cle;řf/ljţf)Ƨflk ux)+ stlƃ bŪƑ+.

12
 dálńomþƮ'g;'ųjŰgf lglŪtf.

3= ;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf
13= o] kŝo;djfo] t]gųefj]g ;ŝflg klljlŢt'+ ;dŴf, t] aflx/slnś] l&tflk t]g]j tŴ ;dŴtfoá±uëg efljg+
;ldtaflxtkfkt+ ck]lŋŷf ;d);ƙtfo]j Ɣfƪ);ƙtfo]jflt t] lgjų]t'+ æ;ŝflg klljlŢt'+ c;dŴfÆlt j'ų+. b'ŋ;ŝj;]gflt
b'ŋcl/o;ŝj;]g. cţyf sy+ aflx/sŽlk h/fd/)+ b'ŋlƃ g hŽglƃ. ;ŝb];gfefjtá æ;x tŲfofÆlt j'ųlƃ s]þlr. t+ g ;'Ū'.
oƨf tŴ tŴ ej] k&dflelgƑlų, Ow hŽtLlt clwƍ]tf, ;f r tŲf Pj ;ƃfg]g, tŲ]j ;f hŽlt. h/fd/)ť]Ŵ kfsd]j clwƍ]t+,
g vl)s+þ, tƨf ;tŲf Pj hŽlth/fd/)Ƨ ;d'boált e"tsygd]t+ bŪƑ+. ;d'bo;ŝj;]g g hŽgƃLlt oáhgf. P; goá
;];kb];'lk. ;Ƒkb];"lt oŴ tŲf lj;];gefj]g jųƑf, t];' ;Ƒkb];'. o]g ;dƉfutųf k'Ʈná k/dŴtá ;d±)ëf Ɣfƪ±)ëflt j'ŝlt, t+
;fdţ+ Ɣƪţťflt cfx æcl/o»k]0» ƔƪţťfÆlt. o]g lx kjlųlgldų]g ;d)_;Źá Ɣfƪ)_;Źá r ;s]þ cŴ] lg?ƭá, tƧ j;]g
cleƉálk j]g]ƜŢf;otá lƀwf sŷf jų'+ c/xtLlt j'ų+ æpeoŴfkLÆlt. PsŽb;;' &fg];' rųfl/ ;ŝflg s±yël; cljşŽ;d'boƧ
cg'źųf.

;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

4= b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf
14= Od] wƙ] std] wƙ]lt r PŴ Olt_;Źá cflbcŴá. t]g æOd];+ wƙfg+ std];+ wƙfgÆlƃ Od];+ kbfg+ ;śxá. Ptflg
lx kbflg h/fd/)fbLg+ ;fwf/)efj]g j'ųflg OldƧf b];gfo kkťe"tfgLlt cfx æPųs+þ kkť+ sŷf slyt+, b];g+»k]0»
cŢf;o]gfÆlt. Oldgf tfg]j h/fd/)fbLlg ux]ŷf k'ƮnŢf;oj;]g cflbtá æOd] wƙ]Æltcflbgf ;Ƒkb;fwf/)tá b];gf cf/źf.
oyfg'nád;f;glŤ ;'ųƃb];gf, g oyfwƙ;f;glƃ.

b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

5= sŝfg±uëfų;'ųjŰgf
15= oƨf Ow hŽgƃflk æ;ƙflbŪLÆlt jblƃ chŽgƃflk aflx/sŽlk ;f;lgsŽlk cg'Ƨjflbj;]glk cųkŝŋ]glk, tƨf t+
ax"g+ jrg+ pkfbfo cfd]l*tj;]g æ;ƙflblŪ ;ƙflbŪLlt, eƃ], j'ŝtLÆlt cfx. tyflglŹŪtfbƧgŴ+ lxƧ co+ cfd]l*tkoá±uëf.
coŤ]Ŵ clwƍfoá - æck/]lxlk ;ƙflbŪLlt j'ŝlt, ;f kgfo+ Pj+ j'ŝdfgf cŴť nŋ)ť pkfbfo lsųfjtf g' ±vëf, eƃ], ;ƙflblŪ
xátLÆlt. cŪsyfo+ kg æ;ƙflbŪLÆlt jrg] oƨf ljţ" Pj kdf)+, g cljţ", tƨf æo+ klůtfÆltcflb j'ų+. ƀ] cjojf cƧflt
ƀo+, b'ljw+ lblŪufxjŴ', ƀo+ lblŪufxj;]g lglƧtá cklƧtált ƀolglƧtá. t]gfx æƀ] sŽ]Ūf;] lglƧtáÆlt. ofo lblŪof æ;Ƒáo+
násŽ] clŴ ljşlt ;ƑsŽn+ pknưtLÆlt lblŪultsŽ] uŲflt, ;f lblŪ clŴtf, ;f Pj ;bf ;ƑsŽn+ násŽ] cŴLlt kjųufxtfo ;Ƨtá,
t+ ;Ƨt+. ofo lblŪof æ;Ƒáo+ násŽ] glŴ g xált plŞştLÆlt lblŪultsŽ] uŲflt, ;f lblŪ glŴtf, ;f Pj plŞştLlt
pƍƉufxtfo pŞ]bá, t+ pŞ]b+. násŽ] £2=0037 gfd ;řf/násŽ] tlƛ ux]tƑtá. ;ƙƍţfoflt cljk/Ltkţfo oyfe"tkţfo. t]gfx
æ;ljkƧgf dƮkţfÆlt. lgƑų];' wƙ];"lt oyf kŝo'ƍƉ];' ¿kf¿kwƙ];'. kţfoƃ] Ʃ]jflt ;ƃfglgaƈgj;]g kţfodfg];' Pj. of
gŴLlt of pŞ]blblŪ tŴ tŴ]j ;ųfg+ plŞşgtá ljgƧgtá sŽ]lr l&tá gfd ;ųá wƙá jf gŴLlt ;řf/nás]þ pƍş]Ɯ. æglŴ ;ųf
cákkfltsŽÆlt kjųdfgflk ldŞflblŪ tyfkjų;řf/f/ƙ)fj. ;f g xátLlt sƙfljşŽtŲflbe]b+ kŝo+ klŝ ;řf/násƧ
;d'bolgƑƸų ;ƙƍţfo kƧtá, ;f pŞ]blblŪ, g xált, gƍjųlt cljŞ]b]g ;řf/fg+ lgƑlųbƧgtá. náslg/áwlƃ ;řf/násƧ
vl)slg/áw+. t]gfx æ;řf/fg+ eśÆlƃ. of cŴLlt x]t'mþn;Ɨƈ]g kjųdfgƧ ;ƃfgfg'kŞ]bƧ PsųƮx±)ëg ;řf/nás]þ of ;ƧtlblŪ
;ƑsŽn+ násŽ] cŴLlt pƍş]Ɯ. ;f g xátLlt pƍƉ'ƍƉfg+ lg/áwƧ gjgjfgť pƍfbƧ bƧgtá, ;f ;ƧtlblŪ g xált.
násŽ] ;d'b]lt Ptƨflt nás;d'boált cfx æcg'nádkŝofsŽ/Ælƃ. kŝowƙfglŤ cųgá mþnƧ kŝoefjá
cg'nádkŝofsŽ/á. klnád+ kŝofsŽ/lƃ cfg]ŷf ;Ɨƈá. t+tx+ ]t'lg/áwtá t+t+mþnlg/á±wëf lx klnádkŝofsŽ/á. oá lx cljşŽbLg+
kŝowƙfg+ x]t'cflbkŝoefjá, ;á lgƍl/ofotá nás;d'boá. kŝo'ƍƉƧ ;řf/flbsƧ. cg'Ş]b+ kƧtált cg'Ş]bbƧgƧ x]t'.
coƕLlt g s]þjn+ v)tá pbojogLx/)goá, cy ±vëf kŝotá pbojogLx/)goálk.
pkudgŪ]g tŲfj pkoá. tyf lbŪ'koá. P;]j goált Oldgf pko]lx pkfbfgfbLg+ cgŴƃ/t+ cltlb;lt. tyf r
kg t];' b'ljwtf pkfbLolt. gg' r rųfl/ pkfbfgflg cţŴ j'ųfgLltĠ ;ŝ+ j'ųflg, tflg r ±vëf cŴtá ƀ] Pjflt Ow Pj+ j'ų+.
sŽd+ æcx+ ddÆlƃ coyfg'Ŋd]g j'ų+, oyfg'Ŋd+o]j kg cŴá j]lbtƑá. cflb_;Ź]g k/ák/Ƨ ;'e+ c;'elƃcfbLgť ;śxá j]lbtƑá.
t] wƙ]lt t]e"dswƙ]. ljlglj;ƃLlt lj¿k+ lglj;lƃ, clelglj;ƃLlt cŴá. tfxLlt tŲflbŪLlx. ljlgaźált lj¿k+ ljd'lŝt'+ jf
cƍbfgj;]g lgod]ŷf aźá.
æclelgj];áÆlt pko'kfbfgfg+ kjlųcfsŽ/lj;];á j'ųált cfx ætťfolƃ tť pko'kfbfgÆlƃ. lrųƧflt cs'þ;nlrųƧ.

13
kltŪfge"tlƃ cfwf/e"t+. bá;dáxj;]glk cs'þ;nlrųƍjlų tŲflbŪflelgj];"klgƧof Pjflt tŲflblŪoá cs'þ;nƧ lrųƧ clwŪfglƃ
j'ųf. tlƨlƃ cs'þ;nlrų]. clelglj;ƃLlt æPt+ dd, P;á d] cųfÆltcflbgf clelgj];g+ kjų]lƃ. cg';]ƃLlt yfdutf x'ŷf
cƍxfgefj]g cg';]lƃ. tb'eolƃ tŲflblŪƀo+. g pkuŞtLlt æPt+ ddfÆltcflbgf tŲflblŪultof g pk;Řdlt g cƟLolt. g
pkflbotLlt g bƭƮfx+ uŲflt. g clwŪftLlt g tŲflblŪufx]g clwŪfo kjųlt. cųlgoufxá gfd ;lt cųufx] xátLlt j'ų+
æcųf d]Ælt. Ob+ b'ŋƮx)+ pkfbfgŋƈfkƧo+ tlƑlgd'ųƧ b'ŋƧ cefjflt j'ų+ æb'ŋd]jflt kť'kfbfgŋƈdųd]jfÆlt. æ;+lvų]g
kť'kfbfgŋƈf b'ŋfÆlt ‘bL0lg02=387 d0lg01=120 3=373 lje0190’ lx j'ų+. sř+ g s/átLlt ;+;o+ g pƍfb]lt ;Ƒ;á
ljlrlsŞfo ;d'lŞƆgtá.
g k/ƍŝo]gflt k/Ƨ c;Źxg]g. ldƧs;ƙflbƸŪ cfxflt gfd¿kkl/Ş]btá kŪfo ;ƙflblŪof j'ųųf
nálsonás'þų/ldƧs+þ ;ƙflbƸŪ cjár. lgs"þƃált lgxLgƃá. lgxLgkl/ofoá lx co+ lgs"þ_;Źá. t]gfx ænfdsƃáÆlt. k&dslƃ
r u/xfo+ s_;Źá. ;Ƒ+ gŴLlt oyf;řt+ eś'ƍlųof glŴ Pj, ;Ƒ+ glŴ plŞşlt ljgƧtLlt clwƍfoá. ;ƑdŴLlt r oyf c;řt+
clŴ ljşlt, ;ƑsŽn+ pknưtLlt clwƍfoá. ;Ƒlƃ r]Ŵ ;ŊŽo;Ƒ+ j]lbtƑ+ æ;Ƒwƙd"nkl/ofoÆlƃcfbL;' ‘d0 lg01=1’ ljo. tlŤ
kl/ţf`f)fg+ kŝoe"t+. Olt_;Źá lgbƧg]. Ƹs lgbƧ]ltĠ clŴ_;Ź]g j'ų+. æclŴtÆlƃ lgŝt+. ;ƧtƮfxá lx Ow k&dá cƃált
clwƍ]tá. pŞ]bƮfxá b'ltoált tb'eoljlgd'ųf r Obƍŝotf. PŴ r pƍƉlg/áwsygtá ;Ƨtt+, lg?Ţƃfg+ c;lt lgƑfgƍlųo+
oyfkŝo+ k'g"kudgsygtá pŞ]btť cg'kuƙ dlŢd]g eujf wƙ+ b];]lt Obƍŝotfgo]g. t]g j'ų+ æPt]»k]0 cƃ]Æltcflb.

sŝfg±uëfų;'ųjŰgf lglŪtf.

6= wƙslys;'ųjŰgf
16= lglƑƆgŴfoflt lglƑbfg'kƧgfklnfefo. ;f lx h/fd/);L;]g j'ų];' ;řtwƙ];' lglƑƆgfsŽ/]g kjųlt.
lj/şgŴfoflt lj/fufg'kƧgfklnfefo. ;Lntá kŪfoflt ljjũ;lƉlƧt;Ln;dfbfgtá kŪfo. ;átfklųoś]lx ;dƉfutá
ljjũ;lƉlƧt;Ln] kltlŪtá pkf;sŽ]lk k±uëj rt'kfl/;'lź;Ln] kltlŪtá leŋ' ;ƙfklkƉá gfd. t]gfx æofj c/xųdƮf klkƉált
j]lbtƑáÆlt. lgƑfgwƙƧflt lgƑfgfjxƧ cl/oƧ dƮƧ. cg'¿k;efje"tlƃ lgƑfgflwudƧ cg'Şljs;efje"t+. lglƑbflt Oldgf
j'Ūfgufldlgkl/oá;fg+ ljkƧg+ jblt. lj/fuf lg/áwflt kbƀo]g cl/odƮ+, Ot/]g mþn+. PŴflt OdƸƨ ;'ų]. Ps]þg go]gflt
k&d]g go]g. tŴ lx eujf t]g leŋ'gf wƙslysnŋ)+ k'lŞtá t+ dŴs+þ kfk]ŷf ljƧş]l;. oá lx ljkƧg+ dƮ+ cg'kfbfljd'Ƹų
kfk]ŷf s±yët'+ ;ŊŽl] t, ;á PsƃwƙslysŽ]. t]gfx æwƙslysƧ k'Şf slytfÆlt. ƀLxLlt b'ltotltogo]lx. tlƃ k'Ş+. lj;];]ŷflt
ljl;Ū+ sŷf. oyfk'lŞtdųd]j cs±yëŷf ck'lŞtlƕ cŴ+ bƧ]ƃá wƙfg'wƙklkƸų cg'kfbfo ljd'lų;řft+ lj;];+ kfk]ŷf. eujf lx cƍ+
oflrtá ax'+ b]ƃá pńf/k'l/;á ljo wƙslysnŋ)+ k'lŞtá klŝ;d'ƍfbd'±vëg tť]j ttá r pųƸ/ wƙfg'wƙklkƸų cg'kfbfljd'ųť
ljƧş]l;. tŴ ælglƑbfo»k]0 wƙ+ b];]tLÆlt Oldgf wƙb];g+ jf;gfefluo+ sŷf bƧ]l;. ælg/áwfo klkƉá xátLÆlt Oldgf
lgƑ]wefluo+, æcg'kfbfljd'ųá xátLÆlt Oldgf b];g+ c;]ŋefluo+ sŷf bƧ]l;. t]gfx æ;]ŋf;]ŋe"ldoá lglŹŪfÆlt.

wƙslys;'ųjŰgf lglŪtf.

7= cr]nsƧk;'ųjŰgf
17= lnś]g cr]nsŽ]lt kƑlhtlnś]g cr]nsŽ]. t]g cr]nsr/±)ëg cr]ná, g lgŝ]ntfdų]gflt bƧ]lt. gfd]gflt ±uëfųgfd]g
sƧkált. b];]lt kj]b]lt ;+;oljudg+ Pt]gflt b];á, lgŞox]t"lt cfx ælslťb]j b];Ælƃcflb. ;á lx ;+;oljudg+ s/átLlt
sŽ/)+. cásŽ;lƃ cj;+;Ɔgkb];+. t]gfx æv)+ sŽnÆlƃ. cƃ/#/+ cƃálgj];g+. cƃ/] #/flg PtƧflt cƃ/#/+, cƃáufdá.
obfsř;Llt o+ cfsřl;. Olt eujf ;Ƒţ'kjf/)fo kjf/]lt. t]gfx æo+ OŞ;LÆlt. obfsř;Llt o+ cfsřl;, sƧk, ltŋų'+
kllŋkƃálk k'Şl;, o+ cfsřl;, td]j k'Şflt cŴá.
æofjtlto+ kllŋkLÆlt j'ųųf ætltolƕ ±vëfÆltcflbgf kf±&ëg eljtƑ+. ;á kg goj;]g ;+lvųált bŪƑá. o]g
sŽ/±)ëg eujf cr]nsƧ ltŋų'+ ofrfk]ŷf rƧ kŤ+ s±yël;, t+ bƧ]t'+ æsƨf kgfÆltcflbdfx. uf/jhggŴ+ ofjtlto+ kllŋlk tť
wƙƧ ;'Ƨ";fo. wƙu?sŽ lx a'źf eujƃá. ;ųfg+ `f)kl/kfs+þ cfudodfgá ofjtlto+ ofrfk]tLlt ljelųljkl/)fdj;]g ;fwf/)tá
kb+ oáh]ŷf k'g æPųs]þg sŽn]gfÆlt sƧkƧ j;]g oáh]tƑ+.
dflt kl;]±wë lgkftá. e)Llt k'gjrgj;]g lsl/ofkb+ jblt. df Pj+ el), s±yë;Llt cŴá. æOlt eujf cjárfÆlt
kg ;śLltsŽ/jrg+. ;o+st+ b'ŋlƃ k'l/;Ƨ pƍşdfgb'ŋ+, t]g st+ gfd tƧ sŽ/)Ƨ k'Ƒ] t]g]j sƙƧ pklrtųflt co+ goá
cgjşá. lblŪultsŽ] kg kťŋƈljlgd'ų+ lgŝ+ sŽ/sj]bsnŋ)+ cųfg+ kl/sƍ]ŷf tƧ j;]g æ;o+st+ b'ŋÆlƃ k'ŞtLlt eujf ædf
x]jÆlƃ cjár, t]gfx æ;o+st+ b'ŋlƃ jų'+ g jũtLÆltcflb. PŴ r olb aflx/s]þlx kl/slƍtá cųf gfd sŽ]lr clŴ, ;á r lgŝá,
tƧ lglƑsŽ/tfo, k'l/d¿kfljhxgtá sƧlr lj;];fwfgƧ sŽt'+ c;Ŋ'þ±)ëƜtfo clxttá lgjųgŴ+, lxt] r jųgŴ+ pkb];á r lgƍoáhgá
l;of cųjflbgá. sy+ jf ;á pkb];á kjųLoltĠ ljsŽ/fefjtá. Pjť cųgá chfsŽ;Ƨ ljo bfgflblsl/of Ƹx;flblsl/of r g
;Ƙjlt, tyf ;'vƧ b'ŋƧ r cg'ejgaƈá Pj cųjflbgá g o'şlt sƙaƈfefjtá. hŽltcfbLgť c;Ƙjtá s'þtá ljdáŋá. cy kg
æwƙdų+ tƧ pƍşlt r]j ljgƧlt r. oƧ j;]gfo+ lsl/ofjáxf/áÆlt jb]Ɯ, Pjlƕ k'l/d¿kfljhxg]g cjlŪtƧ cųgá wƙdųlƃ

14
g ;ŊŽ ;Ƙfj]t'+. t] jf kgƧ wƙf cjŴfe"tf, ttá cţ] jf l;o'+ cgţ] jf. olb cţ], g tflx tƧ pƍƉflxlk sŽ]lr lj;];á clŴ.
oá lx s/ált kl;+j]b]lt rjlt pkkşlt rflt OlŞt+, tƨf tbŴá Pj oyfj'ųbá;á. lsť wƙsƍgflk lg/lŴsŽ l;of. cy
cgţ], pƍfbljgf;jƃLlx cjŴflx cgţƧ cųgá tf;+ ljo pƍfbljgf;;Ƙjtá s'þtá lgŝtfjsŽ;á. tf;lƕ jf cųgá ljo
lgŝtfkųLlt aƈljdáŋfg+ c;Ƙjá Pjflt g o'şt]jfo+ cųjfbá. t]gfx æcųf gfd sŽ]lr b'ŋƧ sŽ/sŽ] gŴLlt bLk]tLÆlt. k/tált
æk/+st+ b'ŋÆlƃcflbs]þ k/Ƹƨ ltlj±wëlk go]. clwŝ;d'ƍƉlƃ clwŝ olbŞfo lslť sŽ/)+ sƧlr jf k'Ƒ+ ljgf ;d'ƍƉ+. t]gfx
æcsŽ/±)ëg olbŞfo pƍƉÆlƃ. sƨf Pjdfxflt Pj+ jŋdfgált clwƍfoá. cƧflt cr]nƧ. colƃ eujƃ+ ;ƈfo jblt.
;á±wëƃált ;o+ lj;'ź+ sŷf k'lŞtdŴ+ Pj cųgá k'Şfo ;'Ƹź bƧ]ƃá. nlźof æ;o+st+ b'ŋÆlƃ ldŞfux)Ƨ kl;]wgŴfo.
;á s/átLlt ;á sƙ+ s/ált. ;á kl;+j]botLlt sŽ/sj]bsŽg+ cgţųbƧgk/+ Pt+, g kg sƙlsl/ofmþnfg+ kl;+j]bgfg+
;dfgsŽntfbƧgk/+. OtLlt lgbƧgŴ] lgkftá. ±vëflt cjwf/±)ë. æ;á PjfÆlt blƧtá. clgotfb];f lx Pt] lgkftf.
cflbtált e'ƙŴ] lgƧŊjrglƃ cfx æcflblƛo]jfÆlt. æ;o+st+ b'ŋÆlƃ nlźof k±uëj æ;á s/ált, ;á kl;+j]botLÆlt
;ţflrųljkƟf;f ejlƃ. ;ţfljkƟf;tá lx lrųljkƟf;á, lrųljkƟf;tá lblŪljkƟf;á, t]gfx æPj+ ;lt kŞf ;o+st+ b'ŋlƃ co+
nlź xátLÆlt. Pj+ ;lt ;ţflrųljkƟf;fg+ Ɣ"lxtá ldŞflelgj];á, olbb+ æ;o+st+ b'ŋÆlƃ nlź. tƨf kllgƧş]t'+ kfks+þ
lblŪutlƃ bƧ]lt. t]gfx eujf æ;o+st+»k]0 Pt+ k/]tLÆlt. jũb'ŋ+ clwƍ]t+ clj;];tá cŴLlt r j'ųųf. ;Ƨt+ ;Ƨtufx+
bLk]lt k/];+ ksŽ;]lt, tyfe"tá r ;Ƨt+ bƭƮfx+ uŲftLlt. tƧflt lblŪultsƧ. t+ æ;o+st+ b'ŋÆlƃ Pj+ kjų+ ljk/LtbƧg+.
Pt+ ;ƧtƮx)+. k/]lt pk]lt. t]gfx æsŽ/sť»k]0» cŴáÆlt. Psd]j uŲƃlƃ ;ltlk jŴ'e]b] coálg;á pƍşg]g Psd]j sŷf
uŲƃ+.
Ow æcflblƛo]jfÆlt kb]. æk/+st+ b'ŋÆlƃ nlźof k±uëjfltcflbgf x]Ŵ j'ųgofg';f/]g cŴá j]lbtƑá. coŤ]Ŵ oáhgf
- æk/+st+ b'ŋÆlƃ nlźof k±uëj cţá s/ált, cţá kl;+j]botLlt ;ţflrųljkƟf;f ejƃLlt ;Ƒ+ x]Ūf j'ųgo]g]j oáh]tƑ+. Pj+
;tLlt Pj+ d'b's]þ pŞ]bljkƟf;] k&d'ƍƉ] ;lt kŞf æk/+st+ b'ŋÆlƃ co+ nlź xátLlt ;Ɨƈá. sŽ/sŽ]lt sƙƧ sŽ/sŽ]. t]g stlƃ
sƙsŽ/s]þg st+. sƙ'gf lx mþnƧ jáxf/á ce]bákrf/sųf. Pjlƃ lblŪ;xutf j]bgf ;ft;efjf lsn];kl/ńfxflbgf ;kl/Ƨof
;pkfof;f, Pj+. æk±uëj Ot/]Ælt j'ųj]bgfo clet'ƉƧ ljźƧ. æj'ųgo]g oáh]tƑÆlƃ jŷf t+ oáhg+ bƧ]ƃá
ætŶfoÆlƃcflbdfx. pŞ]blƃ ;tá ;ųƧ pŞ]b+ ljgf;+, ljejlƃ cŴá. c;tá lx ljgf;f;Ƙjtá clŴefjlgaƈgá pŞ]bá. oyf
x]t'mþnefj]g kjųdfgfg+ ;efjwƙfg+ ;ltlk Ps;ƃfgkl/ofkƉfg+ leƉ;ƃltkltt]lx lj;];] x]t'mþnfg+ k/dŴtá cljgfefjųf
leƉ;ƃfgklttfg+ ljo cŝƃe]b;lƉŪfg]g gfgųgoƧ ldŞfux)+ pŞ]bflelgj];Ƨ sŽ/)+. Pj+ x]t'mþne"tfg+ wƙfg+ ljşdfg]lk
;efje]b] Ps;ƃltkl/ofkƉtfo Psųgo]g cŝƃfe]bux)lƕ sŽ/)d]jflt bƧ]t'+ æ;ųƧfÆlt j'ų+ kflńo+. ;ƃfgj;]g lx jųdfg];'
vƈ];' #gljlgưáufefj]g Psųux)lgaƈgá ;ųƮfxá, ;ųƧ r clŴefjƮfxlgaƈgá pŞ]bƮfxá, ofjfo+ cųf g plŞşlt, tfjfo+
ljşlto]jflt ux)tá lg?boljgf;á Ow pŞ]bált clwƍ]tált æpŞ]bÆlƃ j'ų+. lj;];]g gf;á ljgf;á, cefjá. ;á kg
d+;rŋ'kţfrŋ"g+ bƧgkyfltŊdáo]j xátLlt j'ų+ æcbƧgÆlƃ. cbƧg] lx gf;;Źá nás]þ lg?ƭált. ;efjljudá ;efjfkudá
ljejá. oá lx lg?boljgf;]g plŞşlt, g ;á cųgá ;efj]g ltŪlt.
Pt] t]lt jf o] Od] tof æ;o+st+ b'ŋÆlƃ r k'Ū]g dof æ;á s/ált, ;á kl;+j]botLÆltcflbgf, æcţá s/ált, cţá
kl;+j]botLÆltcflbgf r kllŋųf ;Ƨt'Ş]b;řftf cƃf, t] peá cƃ]lt oáhgf. cy jf Pt] t]lt oŴ k'y" cţltlŴof
cg'klrt`f);Ƙf/tfo k/duƘL/+ ;Ų+ ;'v'd+ ;'ţt+ cƍhŽgƃf ;Ƨt'Ş]b] lgd'Ʈf ;L;+ plŋlkt'+ g lj;xlƃ, Pt] t] peá cƃ] cg'kuƙflt
oáhgf. b];]tLlt k&d+ tfj cgţ;fwf/±)ë klklųwƙ] `f)fg'efj]g dlŢdfo klkbfo l&tá, s?)fg'efj]g b];gfwƙ] dlŢdfo
klkbfo l&tá wƙ+ b];]lt. PŴ xLlt lx_;Źá x]t'cŴá. oƨf sŽ/)tá»k]0 lglŹŪá, tƨf dlŢdfo klkbfo l&tá wƙ+ b];]tLlt
oáhgf. sŽ/)tá mþn+ bLlktlƃ oáhgf, cle±wëƜfg'¿klŤ lnśjrgflg xálƃ. cƧflt mþnƧ. g sŽ]lr sŽ/sŽ] jf j]bsŽ] jf lglŹŪá,
cţbŴ' kllŋųá x]t'mþndųtfbƧgtá s]þjn+ b'ŋŋƈux)tált. Pųfjtflt æPt] t], sƧk»k]0 b'ŋŋƈƧ lg/á±wëf xátLÆlt Pųs]þg
tfj kb]g. ;];kŤflt æ;o+stť k/+stť b'ŋÆlƃcflbsŽ ;];f rųf/á kŤf. cŪsyfo+ kg æƸs g' ±vëf, eá ±uëftd, glŴ b'ŋÆlƃ
kŤá kflńo+ ;¿k]g]j kllŋųált g pźtá. kl;]lwtf xáƃLlt tltokŤá, tfj k&db'ltokŤklŋ]k]g]j kllŋųá, ;á lx kŤá lj;'+
lj;'+ klŋ]k]g PsŢ+ klŋ]k]g r. t]gfx æpeá»k]0» kllŋųáÆlt. PŴ r oƧ cųf sŽ/sŽ] j]bsŽ] jf OlŞtá, t]g
ljkl/)fdwƙá cųf cg'ţftá xált. tyf r ;lt cg'k'Ƒwƙƍjlųof ¿kflbwƙfg+ ljo ;'vflbwƙfg+ ljo rƧ kŝofoųj'lųtfo
pƍfbjƃtf cfkşlt. pƍfb] r ;lt cjƧ+efjL lg/á±wëflt cgjsŽ;f lgŝtflt. tƧ æ;o+stÆlƃ k&dkŤklŋ]ká kŞf r] cųgá
lg?ƭƧ ;d'boá xátLlt k'Ƒ] ljo cg]g eljtƑ+, k'Ƒ] ljo jf kŞflk. ;];kŤflt tltokŤfboá. tltokŤá kllŋųált Pjť
tltokŤá kllŋųá j]lbtƑá - æcljşŽkŝof ;řf/fÆltcflbgf ;tt+ ;ldt+ kŝofoųƧ bLkg]g b'ŋƧ clwŝ;d'ƍƉtf kllŋųf, ttá
Pj tƧ chŽggť kllŋų+. t]gfx eujf æPjd]tƧ s]þjnƧ b'ŋŋƈƧ ;d'boá xátLÆlt ‘d0lg03=126 ;+0lg0 2=39_40 dxfj01
pbf01’.
o+ kl/jf;+ ;dflbloŷf kl/j;tLlt oáhgf. jrgl;lnŪtfj;]gflt æeujtá ;lƃs]þ kƑş+ ne]Ɯ+ pk;ƕbÆlƃ ofrƃ]g t]g
j'ųjrgl;lnŪtfj;]g. ufdƍj];gfbLgLlt cflb_;Ź]g gfltlbjfklŊdg+, gj]l;oflb±uëfr/tf, ;Ɣƪrf/Lg+ lsŝ];' bŋtflb,
pŹ];fbL;' ltƑŞƆtf, ltlŴofg+ cjŰe)g] cųdgtf, a'źfbLg+ cjŰe)g] cgųdgtf, ltlŴofg+ jŰe)g] cgųdgtf, a'źfbLg+
jŰe)g] cųdgtflt ‘dxfj087’ Od];+ ;śxá. cŪ jųfgLlt Odflg cŪ ltlŴojųflg k"/]ƃ]g. PŴ r gfltsŽn]g ufdƍj];gf tŴ
lj;'źsŽojrL;dfrf/]g lkůfo rl/ŷf gfltlbjfklŊdglƃ Obd]s+þ jų+.
cod]Ŵ kf±&ëflt PtƸƨ sƧk;'ų] co+ kf±&ëf. cţŴflt ;Lxgfb;'ųfbL;' ‘bL0lg01=402_403’. #+l;ŷf sŽ]ũ]ŷflt oyf
;'jŰ+ lg#+l;ŷf clws/l)of sŽũ] ]ŷf lgŹá;d]j uƞlt, Pj+ kl/jf;jųr/±)ëg #+l;ŷf ;'źefjjLd+;g]g sŽ]ũ]ŷf ;'źá Pj cţltlŴok'Ƒá
Ow uƞlt. ltƑŞƆtlƃ ;f;g+ cg'kljl;ŷf Ɣƪrl/ojf;] ltƑŞƆt+ bƭt/fle?lrt+. cţt/+ leŋ'+ cfdƃ];Llt gfd±uëfų]g ckfs+
Ps+þ leŋ'+ cf)fk]l; Plxleŋ'pk;ƕbfo pklgƧofefjtá. u±)ë lg;Llbŷflt leŋ" cųgá ;lƃs]þ kųf;gj;]g u±)ë lg;Llbŷf.

15
 cr]nsƧk;'ųjŰgf lglŪtf.

8= ltƗ?s;'ųjŰgf
18= oƨf ltƗ?sŽ] æj]bgf cųf. cųfj j]botLÆlt Pj+nlźsŽ], tƨf tfo nlźof æ;o+st+ ;'vb'ŋÆlƃ jblt, t+
kl;+xl/t'+ eujf æ;f j]bgfÆltcfƸb cjár. t]gfx æ;f j]bgfltcflb ;o+st+ ;'vb'ŋlƃ nlźof lg;]wgŴ+ j'ųÆlƃ. PŴfkLlt
Odlƨlƕ ;'ų]. tŶflt o+ j'ų+ æ;f j]bgf»k]0 ;'vb'ŋÆlƃ, tƸƨ kf±&ë. cflblƛo]jflt PŴ e'ƙjrg]g æcflbtáÆlt tá_;Źá g
lgƧŊjrg]. Pj_sŽ/]g ±vëf_;Źá cjwf/±)ëlt bƧ]lt. o+ kg]Ŵ jųƑ+, t+ cgƃ/;'ų] j'ųd]j. tŴ kg æj]bgftá cţá cųf,
j]bgfo sŽ/sŽ]Ælt nlźsƧ lblŪultsƧ jfbá kllŋųá, Ow æj]bgf cųfÆlt Pj+nlźsƧflt cod]j lj;];á. t]gfx æPjlŤ ;lt
j]bgfo Pj j]bgf stf xátLÆltcflb. OldƧflt ofo j]bgfo ;'vb'ŋ+ st+, OldƧf. k'Ƒ]kLlt ;ƧtfsŽ/tá k'Ƒ]lk. k'l/dlŤ cŴlƃ
cgƃ/;'ų] j'ų+ cŴ+. cŪsyfolƃ ká/f)Ūsyfo+. tlƃ k'l/d;'ų] j'ųdŴ+. cƧflt OdƧ ;'ųƧ. oƨf ltƗ?sŽ] æj]bgfj cųfÆlt
uŲflt, tƨf j'ų+ æcx+ ;f j]bgf»k]0» g jbfdLÆlt.
cţf j]bgfltcfbL;'lk o+ jųƑ+, t+ cgƃ/;'ų] j'ųgod]j. sŽ/sj]bgflt sų'e"tj]bgf. j]bgf;'vb'ŋlƃ j]bgfe"t;'vb'ŋ+
slyt+, g jũ;'vb'ŋ+. æljkfs;'vb'ŋd]j jũtLÆlt j'ų+ æ;o+st+ ;'v+ b'ŋÆlƃcflbjrgtá.

ltƗ?s;'ųjŰgf lglŪtf.

9= afnklůt;'ųjŰgf
19= cljşŽ gLj/)f ejflb_cfbLgjƧ lgjfl/tklŞflbsŽ PtƧflt cljşŽgLj/±)ëf, cljşŽo lgj'tált cfx æcljşŽo
lgjfl/tƧfÆlt. co+ sŽoált afnƧ cƍxLglsn];Ƨ kŝ'ƍƉ+ cųefj+ /ŋ+ sŷf cljşŽo klŞflbtfbLgj] cofyfjbƧgj;]g tŲfo
klnźlrųƧ t+t+ej"kuf ;řf/f ;ř/Lolƃ. t]lx r cųefjƧ clelgƑlų, tƨf coť cljşŽo sŽoá lgƑųált. cƧflt afnƧ. co+
cŴált æco+ sŽoá gfd¿klƃ r j'ųáÆlt cŴá bLk]tƑá pkfbfgŋƈ;ńfotg;śxtá t];+ wƙfg+. Pjd]t+ ƀolƃ Pj+ cljşŽo
lgjfl/tųf, tŲfo r ;+o'ųųf Pj+ ;k/;ƃfgut;ljţf)ssŽo;řft+ ƀo+ xált. cţŴflt ;'ųƃ/];'. ærŋ'ť klŝ ¿k] r pƍşlt
rŋ'ljţf)+, ltŰ+ ;ślt mþƧáÆltcflbgf ‘d0 lg01=204 400 3=421 425_426 ;+0lg0 2=43_45 4=60_61 syf0465 467’
cŢlųsaflx/fotgflg lelƆŷf rŋ'¿kflbƀoflg klŝ rŋ';ƖƧfboá j'ųf, Ow kg clelƆŷf % cŢlųsaflx/fotgflg klŝ
rŋ';ƖƧfboá j'ųf æƀo+ klŝ mþƧáÆlt, tƨf dxfƀo+ gfd ls/]t+ cgj;];tá cŢlųsaflx/fotgfg+ ulxtųf. cŢlųsaflx/flg
cfotgfgLlt PŴflk lx ;ńfotgflg ;ślxtfg]j. mþƧsŽ/)fgLlt mþƧkjlųof kŝoflg. o]xLlt x]t'bƧgdųlƃ cfx æo]lx
sŽ/)e"t]xLÆlt. mþƧá Pj m'þ;glsŝá, g mþƧfotgfgLlt j'ų+ æmþƧ]g m'þŪáÆlt. kl/k'Űj;]gflt cj]sƟj;]g. ckl/k'Űfotgfg+
xLgflg mþƧƧ sŽ/)flg xálƃ, t];+ ljoflt æPt];+ jf cţt/]gfÆlt j'ų+. sŽolgƑųgflbƛLlt ;ljţf)sƧ sŽoƧ lgƑųg+ sŽolgƑųg+,
sŽoá jf lgƑųlt Pt]gflt sŽolgƑųg+, lsn];fle;řf/f. cflb;Ź]g mþƧ;ńfotgflb;śxá. clws+þ ko;lt ko'ŧlt Pt]gflt
clwƍof;á, lj;];sŽ/)lƃ cfx æclwskoá±uëfÆlt.
eujf cƛfs+þ pƍfbsefj]g d"nefj]g euj+d"nsŽ. Od] wƙflt Od] sŽ/)wƙf. o]lx do+ afnklůtfg+ ;dfg]lk
sŽolgƑųgflblƛ lj;];+ hŽg]Ɯfd, t]gfx æk'Ƒ] sƧk;ƙf;Ɨ'ź]g pƍflbtfÆltcflb. cfhŽgfdflt cled'v+ kŝŋtá hŽgfd.
klljŢfdflt tƧ]j j]jrg+, clwuŞfdflt cŴá. g]tflt cƛfs+þ ;ƃfg] kfk]tf. ljg]tflt oyf cndl/o`f)bƧglj;];á xált, Pj+
lj;];tá g]tf, tbśljgoflbj;]g jf ljg]tf. cg'gt] flt cg'¿k+ g]tf. cƃ/ƃ/f oyfwƙkţlųof kţflktfg+ wƙfg+ cg'¿ktá bƧg+
xátLlt cfx æoyf;efjtá »k]0» bƧ]tfÆlt. cfkfy+ pkuŞƃfg+ eujf kl;/)+ ;dá;/)Ūfglƃ euj+kl;/)f wƙf. t]gfx
ært'e"dswƙfÆltcflb. kl;/lt klljŢtLlt kl;/)+, tƨf klljŢgj;]g eujf kl;/)+ Pt];lƃ euj+kl;/)f. t]gfx
æclk rfÆltcflb. mþƧá cfuŞtLlt klljŢgsj;]g mþƧá `f)Ƨ cfkfy+ cfuŞlt, cfkfy+ cfuŞƃáo]j ;á cŴtá æcx+ lsƉfdáÆlt
gfd+ k'Şƃá ljo, eujf rƧ gfd+ s/áƃá ljo xátLlt j'ų+ æcx+ eujfÆltcflb. pkŪft"lt `f)Ƨ kŝ'kŪft'. eujƃ+o]j kleft"lt
eujtá Pj ef±uëf xát', eujfj g+ cųgá efu+ sŷf ljƧş]t"lt cŴá, eujtá ef±uëf olbb+ wƙƧ cŋfg+, cƛfs+þ kg ;jg+ ef±uëflt
cod]Ŵ clwƍfoá. PjlŤ ;Źnŋ±)ëg ;d]lt. s]þlr kg kleft"lt cŴ+ jblƃ `f±)ëg lbƧt' b];Lot"lt jf cŴá. t]gfx æt'ƛ]o]j gá
s±yëŷf b]yflt cŴáÆlt.
afnƧ klůtƧ r sŽoƧ lgƑlųof kŝoe"tf cljşŽ r tŲf r. t]gfx æsƙ+»k]0» lg?źfÆlt. hjfk]ŷflt
ulxthjg+ sŷf, oyf kl;Ƹƈ cfslŬt'+ ;dŴ+ xált, Pj+ sŷf. olb lg?źf, sy+ cƍxLgflt j'ųlƃ cfx æoyf kgfÆltcflb.
ejlt lx t+;lb;]lk tƑáxf/á oyf æ;f Pj ltlų/L, tfg]j cá;wflg, tƧ]j sƙƧ ljkfsŽj;];]gfÆlt r. b'ŋŋofoflt
tbŴlj;];gŴlƃ cfx ævoŴfofÆlt. kl;lƈsŽolƃ kl;lƈux)k'Ƒs+þ sŽo+. kflńo+ æafn]gfÆlt s/)jrg+ lgƧŊ]þlt cfx
æafntáÆlt. efljgf ;x kl;lƈgf ;ƍl;lƈsŽ]. oá kg Psƃtá t]gųefj]g c/xų+ kų'+ eƑá, ;á efljgf kl;lƈgf
æcƍl;lƈsŽ]Ælt, ttá lj;];gŴ+ æ;ƍl;lƈsŽ]Ælt j'ų+. lsťflk j'ų+, ;á r ofj cl/oe"Ƹd g cáŊdlt, tfj afnwƙ;dśL Pjflt
sŷf æ;Ƒálk k'y'şgá afnáÆlt j'ų+. tyf lx æcƍl;lƈsŽ] vL)f;já klůtáÆlt vL)f;j_;Ź]g cƍl;lƈsŽ] lj;]l;tá. olb Pj+
;]ŋf sylƃ cfx æ;átfkƉfÆltcflb. t] lx l;vfkųklůŝefjnŋ)fefjtá klůtflt g jųƑf vL)f;jf ljo, anjt/fg+ kg

16
afnwƙfg+ kxLgųf afnfltlk g jųƑf k'y'şgf ljo. elhodfgf kg rt';ŝ;ƕlj]w+ pkfbfo klůtkŋ+ ehlƃ, g afnkŋ+
j'ųsŽ/±)ëgflt.

afnklůt;'ųjŰgf lglŪtf.

10= kŝo;'ųjŰgf
20= ;Ƒlƕ ;řt+ cƍlŝ pƍƉ+ gfd gŴLlt kŝowƙálk cųgá kŝowƙ+ pkfbfo kŝo'ƍƉá, tyf kŝo'ƍƉwƙálk cųgá
kŝo'ƍƉ+ pkfbfo kŝowƙált oyf/x+ wƙfg+ kŝokŝo'ƍƉtf. o];+ ljg]Ɯfg+ klŝ;d'ƍfbb];gfo]j ;'aáwtá pkŪflt, t];+ j;]g
;'Ū' ljefu+ sŷf klŝ;d'ƍfbá b]l;tá. o];+ kg ljg]Ɯfg+ tb'eoƸƨ ljeş ;'t] Pj wƙfle;doá xált, t] ;ƈfo eujf tb'eo+
ljeş bƧ]ƃá æklŝ;d'ƍfbť já, leŋj], b];]Ƨfld klŝ;d'ƍƉ] r wƙ]Ælt Od+ b];g+ cf/eLlt OddŴ+ ljefj]ƃá æ;Ŵf OdƸƨ
;'ų]Æltcflbdfx. kŝoƧ efjá kŝoų+, kŝolgƑųtf. c;efjwƙ] g nưtLlt æ;efjwƙ]Ælt j'ų+. gg' r hŽlt h/f d/)ť
;efjwƙá g xált, o];+ kg vƈfg+ hŽlt h/f d/)ť, t] Pj ;efjwƙf, cy sƨf b];gfo t] ulxtfltĠ gfo+ bá;á, hŽlt h/f
d/)lŤ kŝolgƑųfg+ ;efjwƙfg+ ljsŽ/dų+, gţ];+, tƨf t] ulxtflt. pƍfbf jf tyfutfglƃ g ljg]Ɯk'Ʈnfg+ dƮmþn'ƍlų ljo
hŽltkŝof h/fd/)'ƍlų tyfut'ƍfbfoųf, cy ±vëf ;f tyfutfg+ pƍfb]lk cg'ƍfb]lk xálto]j. tƨf ;f sŽd+ c;řtf ljo wft' g
lgŝf, tyflk æ;ƑsŽlnsŽÆlt Pt]g hŽltkŝotá h/fd/)'ƍųLlt bƧ]lt. t]gfx æhŽlto]j h/fd/)Ƨ kŝoáÆlt. hŽltkŝoflt r
hŽlt;řftkŝof. x]t'lƛ lgƧŊjrg+. l&tfj ;f wft', ofo+ Obƍŝotf hŽltof h/fd/)Ƨ kŝotf tƧ Ɠlerf/fefjtá. Obflg g
sbflr hŽlt h/fd/)Ƨ kŝoá g xált xálto]jflt h/fd/)Ƨ kŝoefj] lgod]lt. peo]glk oyfj'ųƧ kŝoefjá oŴ xált, tŴ
cjƧ+efljt+ bƧ]lt. t]gfx eujf æl&tfj ;f wft"Ælt. ƀLlx kb]lx. ltŪƃLlt oƧ j;]g wƙfg+ l&lt, ;f Obƍŝotf
wƙlŪttf. wƙ]lt kŝo'ƍƉ] wƙ]. lgod]lt lj;];]lt. x]t'utlj;];;dfoá±uëf lx x]t'mþnƧ Pj+ wƙtflgofdá Pjflt.
ck/á goá - l&tfj ;f wft"lt ofo+ h/fd/)Ƨ Obƍŝotf æhŽltkŝof h/fd/)Ælƃ, P;f wft' P; ;efjá. tyfutfg+
pƍfbtá k'Ƒ] pźť cƍlljlŢodfgá, dŢ] r klljlŢodfgá g tyfut]lx pƍflbtá, cy ±vëf ;ƘjƃƧ h/fd/)Ƨ ;ƑsŽn+ hŽltkŝotá
;Ƙjált l&tfj ;f wft', s]þjn+ kg ;oƘ'`f±)ëg cle;Ɨ'Ţgtá æco+ wƙá tyfut]g cle;Ɨ'źáÆlt kj]bgtá r tyfutá æwƙ;fdLÆlt
j'ŝlt, g ck'ƑƧ pƍfbgtá. t]g j'ų+ æl&tfj ;f wft"Ælt. ;f Pj æhŽltkŝof h/fd/)Ælƃ PŴ ljkƟf;fefjtá Pj+
cja'ŢdfgƧ PtƧ ;efjƧ, x]t'gá jf t±yëj efjtá l&ttflt wƙlŪttf, hŽlt jf h/fd/)Ƨ pƍfblŪlt
kjųcfo"xg_;+oáu_klnaáw_;d'bo_x]t'kŝolŪtLlt tb'ƍfbflbefj]gƧf l&ttf æwƙlŪttfÆlt mþn+ klt ;fdlŴotá x]t'd]j jblt.
wf/Lolt kŝo]xLlt jf wƙá, ltŪlt tŴ tbfoųj'lųtfo mþnlƃ l&lt, wƙƧ l&lt wƙlŪlt. wƙált jf sŽ/)+ kŝoefj]g mþnƧ
wf/)tá, tƧ l&lt ;efjá, wƙtá r cţá ;efjá gŴLlt wƙlŪlt, kŝoá. t]gfx ækŝokl/Ʈx] kţf wƙlŪlt`f)Ælƃ
‘kl0d0dfltsŽ 4’. wƙlŪlt Pj wƙlŪttf. ;f Pj wft' æhŽltkŝof h/fd/)Ælƃ OdƧ ;efjƧ, x]t'gá jf cţyųfefjtá,
æg hŽltkŝof h/fd/)Ælƃ ljţfodfgƧ r tưfjfefjtá lgofdtf jjlŴtefjált wƙlgofdtf. mþnƧ jf h/fd/)Ƨ hŽltof ;lt
;Ƙjá wƙ] x]t'lƛ l&ttflt wƙlŪttf, c;lt c;Ƙjá wƙlgofdtflt Pj+ mþn]g x]t'+ ljefj]lt, t+ æl&tfj ;f wft"Æltcflbgf j'ų+.
Od];+ h/fd/)fbLg+ kŝotf;řft+ Obƍŝot+ cle;Ɨ'Ţlt kŝŋs/±)ëg cled'v+ a'Ţlt ofyfjtá klljŢlt, ttá Pj cle;d]lt
cled'v+ ;dfuŞlt, cflbtá s±yëƃá cflrŋlt, plŹ;tLlt cŴá. td]j pŹ];+ kl/oá;fk]ƃá b];]lt. oyfplŹŪdų+ lglŹ;gj;]g
ksŽ/]lx `fk]ƃá kţfk]lt. ksŽ/]lx Pj kltŪk]ƃá kŪk]lt. oyflglŹŪ+ kllgŹ];j;]g ljj/lt ljehlt. ljjlŤ ljeųť cŴ+
x]t"bfx/)bƧg]lx kfs+ s/áƃá pųfgLs/ált. pųfgLs/áƃá tyf kŝŋe"t+ sŷf lgudgj;]g kƧyflt rfx.
hŽltkŝof h/fd/)lƃcfbL;"lt hŽltcfbLg+ h/fd/)kŝoefj];'. t]lx t]lx kŝo]xLlt ofjts]þlx kŝo]lx o+ mþn+
pƍşdfgf/x+, cljsn]lx t]x]j tƧ pƍlų, g ögflws]þxLlt. t]gfx æcg"gflws]þx]jfÆlt. oyf t+ rŋ'¿kfnásdgl;sŽ/]lx
rŋ'ljţf)Ƨ ;Ƙjált. t]g t+t+mþnlgƎfbg] tƧf kŝo;fdlƮof tƍsŽ/tf tytflt j'ųflt bƧ]lt. ;fdlƮlƃ ;dáwfg+, ;djfolƃ
cŴá. c;Ƙjfefjtált cg'ƍşgƧ cefjtá. tyfljwkŝo;fdlƮolŤ ;ltlk mþnƧ cg'ƍşg] tƧfljtytf l;of. cţwƙkŝo]xLlt
cţƧ mþnwƙƧ kŝo]lx. cţwƙfg'ƍlųtált ttá cţƧ mþnwƙƧ cg'ƍşgtá. g lx sbflr rŋ'¿kfnásdgl;sŽ/]lx ;átljţf)Ƨ
;Ƙjá clŴ. olb l;of, tƧf ;fdlƮof cţytf gfd l;of, g r]t+ cŴLlt æcgţytfÆlt j'ų+. kŝotált kŝoefjtá.
kŝo;d"xtált PŴflk P;]j goá. Obƍŝof Pj Obƍŝotflt tf_;Ź]g kb+ jlŬt+ oyf æb]jáo]j b]jtfÆlt, Obƍŝofg+ ;d"xá
Obƍŝotflt ;d"xŴá tf;Źá oyf æhgfg+ ;d"xá hgtfÆlt OddŴ+ ;ƈfofx ænŋ)+ kg]Ŵ ;Ź;Ŵtá j]lbtƑÆlƃ.
g lgŝ+ ;Ƨtlƃ clgŝ+. h/fd/)+ g clgŝ+ ;řf/fg+ ljsŽ/efjtá clgƎƉųf, tyflk æclgŝÆlƃ kl/ofo]g j'ų+. P;
goá ;řtfbL;'lk. ;dfuƄf st+ ;lxt]x]j kŝo]lx lgƑų]tƑtá oyf;efj+ ;d]ŝ ;Ƙ'Ɯ kŝo]lx stlƃ ;řt+ kŝof/x+ kŝo+ klŝ g
ljgf t]g ;lxt;d]td]j pƍƉlƃ klŝ;d'ƍƉ+. t]gfx ækŝo] lgƧfo pƍƉÆlƃ. vo;efjlƃ leşg;efj+. ljuŞgs;efjlƃ
;sefjtá ckuŞgs;efj+. lj/şgs;efjlƃ kn'şgs;efj+. lg?Ţgs;efjlƃ v)eśj;]g keś';efj+. j'ųgo]gflt h/fo
j'ųgo]g. hgsƍŝofg+ sƙfbLg+. lsŝfg'efjŋ±)ëlt PŴ lsŝfg'efjá gfd oyf kjųdfg] kŝo] tƧ mþn+ pƍşlt, tyf kjlų, Pj+
;ƃƧ kjųgŋ±)ë. Ob+ j'ų+ xált - oƸƨ v±)ë kŝoá cųgá mþn'ƍfbg+ klt Ɠfjá gfd xált, OdƸƨ v±)ë o] wƙf ¿kfboá pknưlƃ
ttá k'Ƒ], kŞf r cg'knưdfgf, t];+ ttá pƍlų lgźf/Lolt, Pj+ hŽltoflk ;f lgźf/]tƑf t+v)"knźtált. olb Pj+ lgƍl/ofotáj
hŽltof s'þtálr pƍlų l;lź, cy sƨf æPs]þg kl/ofo]gfÆlt j'ųlƃĠ hŽodfgwƙfg+ ljsŽ/efj]g pknźƑųf. olb lgƎƉwƙf ljo
hŽlt pknư]Ɯ, lgƍl/ofotáj tƧf s'þtálr pƍlų l;of, g r]j+ pknưlt, cy ±vëf clgƎƉųf ljsŽ/efj]g pknưlt. tƨf æPs]þg
kl/ofo]g]Ŵ clgŝfltcfbLlg o'şƃLÆlt j'ų+. g kg h/fd/±)ë, hgsƍŝofg+ lsŝfg'efjŋ±)ë tƧ cnưgtá. t]g]j æPŴ r

17
clgŝlƃ»k]0 clgŝ+ gfd hŽtÆlƃ j'ų+.
;ljkƧgfoflt PŴ ;x_;Źá cƍwfgefjbLkgá æ;dlŋs+þ, ;ds;ÆlƃcfbL;' ljo. cƍwfge"tf lx ljkƧgf,
oyfe"tbƧgdƮkţf khŽgflt. æk'l/d+ cƃÆlƃ j'ŝdfg] kŝ'ƍƉefjƧlk ux)+ l;oflt æk'l/d+ cƃ+ ctLtÆlƃ j'ų+. ljşdfgtť
cljşdfgtťflt ;Ƨtf;Ř+ lgƧfo æcxáƸ; g' ±vëf cxdtLtdźfgÆlƃ ctLt] cųgá ljşdfgt+, clwŝ;d'ƍlųcf;Ř+ lgƧfo æotá
ke'lt cx+, ttá k'Ƒ] g g' ±vëf cxál;Ælƃ ctLt] cųgá cljşdfgtť sřlt. sƨfĠ ljlrlsŞfo cfsŽ/ƀofjnƗgtá. tƧf kg
ctLtjŴ'tfo ulxtųf ;Ƨtflwŝ;d'ƍlųcfsŽ/lglƧttf blƧtf Pj. cf;ƍgkl/;ƍgkjlųs+þ sŴlrlk cƍljlųx]t'e"t+ ljlrlsŞ+ sƨf
pƍfb]tLlt g ljrf/]tƑd]tlƃ bƧ]ƃá cfx æƸssŽ/)lƃ g jųƑÆlƃ sŽ/)+ jf ljlrlsŞfo coálg;ádgl;sŽ/á, tƧ cƈafnk'y'şgefjá,
cl/ofg+ cbƧfljtf rflt bŪƑ+. hŽltlnś'kklųoált vlųoƔfƪ)flbhŽƸt, uxŪkƑlhtflblnś+, b]jdg'Ƨflbpkklųť. lgƧfoflt
pkfbfo. tƸƨ sŽn] o+ ;ƃfg+ dlŢd+ kdf)+, t]g o'ųá kdfl)sŽ], tbefjtá clwsefjtá jf æcƍdfl)sŽ]Ælt j]lbtƑá. s]þrLlt
;f/;df;frl/of. t] lx æsy+ g' ±vëfÆlt OƧ/]g jf Ɣƪ'gf jf k'Ƒst]g jf cx]t'tá jf lgƑųált lrƃ]tLlt jblƃ. cx]t'tá
lgƑlųsřflk lx x]t'k/fd;gd]jflt. k/ƕ/lƃ k'Ƒfk/ƍjƸų. cźfglƃ sŽnflwjrg+, tť e'ƙŴ] pkoáujrg+ bŪƑ+. ljşdfgtť
cljşdfgtťflt ;Ƨtf;Ř+ lgƧfo æeljƧfld g' ±vëf cx+ cgfutdźfgÆlƃ cgfut] cųgá ljşdfgt+, pŞ]bf;Ř+ lgƧfo æolƨť
cųefj] pŞ]bgsřf, ttá k/+ g' ±vëf eljƧfdLÆlt cgfut] cųgá cljşdfgtť sřtLlt x]Ūf j'ųgo]g oáh]tƑ+.
kŝ'ƍƉ+ cźfglƃ cźfkŝ'ƍƉƧ Owflwƍ]tųf ækl;lƈdfƸb sŷfÆltcflb j'ų+. æOb+ sy+, Ob+ syÆlƃ kjųgtá
sy+syf, ljlrlsŞf, ;f cƧ cŴLlt sy+syL. t]gfx æljlrlsŞLÆlt. sŽ PŴ lrƃfĠ pƙųsŽ] ljo afnk'y'şgált klsŝ]j j'ųlƃ
clwƍfoá. t+ dxfdftfo k'ų+. d'ů];'lƃ d'ů]g clgŞƃ+ hŽu/)sŽn] g ;ŊŽlt ;'ų+ d'ů];+' s'þnwƙj;]g oyf Psŝ] s'þntfk;f.
/fheo]gflt r jblƃ. ;Llte"tlƃ Ob+ dw'/sefjƍlųof sŽ/)jrg+. æ;]te"tÆlƃlk kf±&ëf, pbs]þ lr/Ūfg]g ;]tefj+ kųlƃ cŴá.
cųgá vlųoefj+ sřlt sŰá ljo ;"tk'ų;ţL, ;"tk'ų;ţLlt ;"l/ob]jk'ųƧ k'ų;ţL. hŽltof ljefljodfgfo æcxÆlƃ
tƧ cųgá k/fd;g+ ;ƈfofx æPjlƕ l;of sřfÆlt. dg'Ƨflk r /fhŽgá ljoflt dg'Ƨflk r s]þlr Psŝ] /fhŽgá ljoflt clwƍfoá.
j'ųgod]j æ;ŮfgfsŽ/+ lgƧfofÆltcflbgf. PŴflt æsy+ g' ±vëfƨLÆlt kb]. cưƃ/] hLjált k/kl/slƍt+ cƃ/ųfg+ jblt.
;áń;+;fbLglƃ cflb_;Ź]g ;/L/kl/df)cś'Ū_ojk/df)'kl/df)tflbs]þ ;śŲflt. ;ųkţlų hLjlj;oflt lblŪultsŽg+ dltdų+,
k/dŴtá kg ;f cųefjlj;ofjflt cfx æcųefjƧ cfultultŪfgÆlƃ. otfo+ cfutá, oŴ r uldƧlt, t+ &fglƃ cŴá.
;átfkƉá clwƍ]tá ljlrlsŞfkxfgƧ lbŪųf. Ot/]lk toált ;sbfufdLcfboá cjfl/tf Pj. æcoť»k]0 ;'lbŪfÆlt lgƍb];tá
;ŝ;+klj]wƧ hŽ]lttųf.

kŝo;'ųjŰgf lglŪtf.

cfxf/jƮjŰgf lglŪtf.

3= b;anj±Ʈëf

1= b;an;'ųjŰgf
21= k&d+ b'ltoƧ]j ;ř]ká k&d;'ų] ;ř]kj'ųƧ cŴƧ ljŴf/j;]g b'lto;'ųƧ b]l;tųf, tť kg eujf k&d;'ų+ ;ř]ktá
b];]l;, b'lto+ ttá ljŴf/tá. k&d+ jf ;+lvų?rLg+ k'Ʈnfg+ cŢf;o]g ;ř]ktá b];]l;, b'lto+ kg cųgá ?lrof ttá ljŴf/tá.
;Lx;dfgj'lųsŽ lx a'źf eujƃá, t] cųgá ?lrof s±yëƃf cųgá yfd+ bƧ]ƃfj s±yëlƃ, tƨf b'lto;'ųj;]g r]Ŵ cŴjŰg+ sl/Ƨfd,
tƸƨ ;+jlŰt] k&d+ ;+jlŰtd]j xátLlt clwƍfoá.

b;an;'ųjŰgf lglŪtf.

2= b'ltob;an;'ųjŰgf
22= tŴflt b'lto;'ų]. b;lx an]xLlt b;lx cgţ;fwf/±)ëlx `f)an]lx, tflg tyfutƧ]j anfgLlt tyfutanfgLlt
j'ŝlƃ. sŽdť tflg Psŝfg+ ;fjsŽglƕ pƍşlƃ, oflb;flg kg a'źfg+ &fgfŪfg`f)fbLlg pƍşlƃ, g tflb;flg tbţ];+ sbflrlk
pƍşƃLlt. xlŴs'þnfg';f/]gflt jŋdfgxlŴs'þnfg';f/]g. sŽńfjslƃ s'þn;Źfk]ŋfo gk'+;slgŹ];á. P; goá ;];];'lk.
ksltxlŴs'þnlƃ lul/r/glbr/jgr/flbƍe]bf ±uëfrl/osŽńfjsgfdf ;Ƒflk an]g kfsltsŽ xlŴhŽlt. b;Ɖ+ k'l/;fglƃ yfddlŢdfg+
b;Ɖ+ k'l/;fg+. PsƧ tyfutƧ sŽoanlƃ cfg]ŷf ;Ɨƈá. PsƧflt r tyf x]Ūfsyfo+ cfutųf b];gf;át]g j'ų+.
gf/fog;Ŝftanlƃ PŴ gf/f j'ŝlƃ /lƨoá, tf ax" gfgfljwf Otá pƍşƃLlt gf/fog+, jlh/+, tƨf gf/fog;Ŝftanlƃ
jlh/;Ŝftanlƃ cŴá. tyfutƧ sŽoanlƃ tyfutƧ kfsltssŽoan+. ;śx+ g uŞlt cųgá anfefjtá, ttá PjƧ aflx/stf
nfdstf r. tb'eo+ kgƧ sŽ/±)ëg bƧ]t+' æPtlŤ lgƧfofÆltcflb j'ų+. cţlƃ sŽoantá cţ+ ttá lj;'+o]j. b;;' &fg];' b;;'

18
`ftƑŪfg];'. ofyfjklj]wtá ;oť csƕo+, k'Ʈnť t+;dƸś g]Ɯ];' clwan+ s/átLlt cfx æcsƕgŪ]g pkŴƘgŪ]g rfÆlt.
&fgť &fgtált sŽ/)ť sŽ/)tá. sŽ/)lŤ oƨf mþn+ ltŪlt tbfoųj'lųtfo pƍşlt r]j kjųlt r, tƨf æ&fgÆlƃ
j'ŝlt. ljkl/ofo]g cŪfglƃ csŽ/)+ j]lbtƑ+. tb'eo+ eujf o]g `f±)ëg o] o] wƙf o];+ o];+ wƙfg+ x]t" kŝof pƍfbfo, t+ t+
&fg+, o] o] wƙf o];+ o];+ wƙfg+ g x]t" g kŝof pƍfbfo, t+ t+ cŪfglƃ khŽgflt. t+ ;ƈfofx æ&fgť»k]0» hŽgg+ PsÆlƃ.
sƙ;dfbfgfglƃ sƙ+ ;dflbloŷf stfg+ s'þ;nfs'þ;nsƙfg+, sƙţ]j jf sƙ;dfbfg+. &fg;á x]t';ált kŝotá r x]t'tá r. tŴ
ultpklwsŽnkoáuf ljkfsƧ &fg+, sƙ+ x]t'. ;ƑŴufldgLklkbfhŽgglƃ ;Ƒultufldlgof cultufldlgof r klkbfo dƮƧ hŽgg+,
ax";'lk dg'Ƨ];' Psd]j kf)+ xgƃ];' æOdƧ r]tgf lg/oufldgL eljƧlt, OdƧ lt/ŞfgoálgufldgLÆlt Oldgf go]g PsjŴ'lƨlƕ
s'þ;nfs'þ;nr]tgf;řftfg+ klkųLg+ cljk/Lttá ;efjhŽgg+ cg]swft'gfgfwft'náshŽgglƃ rŋ'wft'cfbLlx sŽdwft'cfbLlx jf
ax'wft'gá, tf;+o]j wft"g+ ljk/Lttfo gfgƍsŽ/wft'gá vƈfotgwft'násƧ hŽgg+. k/;ųfglƃ k/];+ ;ųfg+.
gfgflwd'lųstfhŽgglƃ xLgfbLlx clwd'ųLlx gfgflwd'lųsefjƧ hŽgg+. t];+o]jflt k/;ųfg+o]j. OlƇok/ákl/oųhŽgglƃ ;źfbLg+
OlƇofg+ k/efjƧ ck/efjƧ j'lźof r]j xflgof r hŽgg+. ´fgljdáŋ;dflw;dfkųLglƃ k&dfbLg+ rt'Ɖ+ ´fgfg+, æ¿kL ¿kflg
kƧtLÆltcfbLg+ cŪƉ+ ljdáŋfg+, ;ljtŊ;ljrf/fbLg+ ltŰ+ ;dfwLg+, k&dŢfg;dfklųcfbLgť gjƉ+ cg'k'Ƒ;dfkųLg+.
;+lsn];jábfgj'ŪfghŽgglƃ xfgefluoƧ, lj;];efluoƧ æjábfglƕ j'Ūfg+, tƛf tƛf ;dflwƛf j'Ūfglƕ j'ŪfgÆlƃ ‘lje0828’ Pj+
j'ųku')ŢfgƧ r]j ejśmþn;dfkųLgť hŽgg+. x]lŪd+ x]lŪdlŤ ku')Ţfg+ pkl/dƧ pkl/dƧ kbŪfg+ xált, tƨf jábfglƕ
æj'ŪfgÆlƃ j'ŝlt. ejś]g kg ;Ƒ´fg]lx j'Ūfg+ xált. mþn;dfklųof lg/áw;dfklųtá j'Ūfgd]j ;ƈfo ætƛf tƛf ;dflwƛf
j'ŪfgÆlƃ j'ų+. k'Ƒ]lgjf;hŽgglƃ k'Ƒ]lgjf;fg'Ƨlt`f±)ëg lgj'Ūŋƈfg+ hŽgg+. r't"kkfthŽgglƃ ;ųfg+ r'ltof pkklųof r ofyfjtá
hŽgg+. cod]Ŵ ;ř]ká, ljŴf/á kg lj;'lźd±Ʈë j'ųgo]g]j j]lbtƑá. cf;jŋohŽgg+ cf;jŋo`f)+, dƮ`f)lƃ cŴá. oŴ kg]tflg
ljŴf/tá cfutflg ;+jlŰtflg, tflg bƧ]ƃá æclewƙ] kgfÆltcflbdfx.
Ɠfdáxeoj;]g ;/)kl/o];g+ ;f/şg+ ;f/bá, Ɠfdáxeo+. ljutá ;f/bá PtƧflt lj;f/bá, tƧ efjá j];f/ş+. t+
kg `f);ƕb+ kxfg;ƕb+ b];gflj;];;ƕb+ ±vëd+ lgƧfo kjų+ rt'lƑw+ kŝj]ŋ)f`f)+. t]gfx ært";' &fg];"Æltcflb. rt";"lt
k/kl/slƍt];' jŴ";'. k/kl/slƍt];' jf jŴ'dų];' rábgfsŽ/±)ë;'. ;ƙf;Ɨ'źƧ t] klhŽgtált æcx+ ;ƙf;Ɨ'źáÆlt Pj+ klhŽgƃ]g
tof. Od] wƙflt æOb+ kťd+ cl/o;ŝ+, co+ %Ūá pkfbfgŋƈá, Ob+ t]/;d+ cfotgÆlƃ j]lbtƑf Od] wƙf. cgle;Ɨ'źf
cƍlljźųflt.
tŶflt tƸƨ cgle;Ɨ'źwƙ;řft] rábgfjŴ'Ƹƨ. sŽ]rLlt ;d)fbLlx cţá jf oá sŽ]lr. ;x wƙ]gflt ;x x]t'gf.
æwƙkl;lƘbfÆltcfbL;' ljo x]t'kl/ofoá Ow wƙ_;Źá. x]t"lt r pƍlų;fwgx]t' j]lbtƑá, g sŽ/sŽ] ;ƕfksŽ] jf. lgldųlƃ
sŽ/)+, t+ kg]Ŵ rábgfjŴ'd]j. g ;dg'kƧfld ;ƙf;Ɨ'źefjtá. ±vëdƍųált c±vëdƍų¿kfo rábgfo cg'kŹj+ kųá lgŝnefjƍųá.
j];f/şƍųált lj;f/befjƍųá. ;];];'lk P;]j goá. co+ kg lj;];á - Od] cf;jflt sŽdf;jfbL;' Od] gfd cf;jf g kl/ŋL)flt
cf;jŋojrg]g]Ŵ ;Ƒlsn];ƍxfg+ j'ų+. g lx ;á lsn];á clŴ, oá ;Ƒ;á cf;j];' vL±)ë;' gƍxLo]Ɯ. cƃ/flosŽlt cƃ/fos/f,
;ƮljdáŋflwudƧ cƃ/fos/flt cŴá. wƙá lx oá ;+lsn];tá lgƜflt, ;á ælgƜflgsŽ]Ælt j'ųá. wƙ] lgƜƃ] t+;dśLk'Ʈná
lgƜflgsŽ]lt jáxl/tá xátLlt tƧ kllŋkƃá æ;á g lgƜftLÆlt cfx. sy+ kg b];gfwƙá lgƜftLlt j'ŝltĠ lgƜfgŴ;dfwfgtá, ;á
ce]bákrf/]g ælgƜftLÆlt j'ųá. cy jf æwƙá b]l;táÆlt cl/owƙƧ clwƍ]tųf g sŽ]lr lj/á±wëf.
p;eƧ Oblƃ cf;e+, c;ƃ;gŪ]g cf;e+ ljoflt cf;e+, ;]ŪŪfg+ ;Ƒţ't+. cf;eŪfgŪflotfo cf;ef gfd k'Ƒa'źf.
;Ƒţ'tklhŽggj;]g cled'v+ uŞlƃ, rtƧá jf kl/;f pk;ŘdƃLlt cf;ef. rtƧálk lx kl/;f a'źfled'vf Pj+ ltŪlƃ, g ltŪlƃ
k/ƙ'vf. ObƕLlt æp;eáÆlt Oblƕ kb+. tƧflt lg;eƧ. o];+ an'ƍfbfjŪfgfg+ j;]g p;eƧ cf;eŮfg+ OlŞt+, ttá ;flt;ofg+
Pj t];+ j;]g cf;eŮfg+ xátLlt bŪƑ+. o+ lslť nás]þ pkd+ gfd a'źu')fg+ lgbƧgefj]g j'ŝlt, ;Ƒ+ t+ lgxLgd]j. ltŪdfgá rflt
cltŪƃálk ltŪdfgá Pj klhŽgflt gfd. pkuŞtLlt cg'hŽgflt.
cŪ ±vëf Odflt Ob+ j];f/ş`f)Ƨ anbƧg+. oyf lx Ɠų+ kl/;+ cŢáufx]ŷf ljţ"g+ lrų+ cf/fwg;dŴfo syfo wƙslysƧ
%]sefjá kţfolt, Pj+ Odf cŪ kl/;f kŷf ;Ŵ' j];f/ş`f)Ƨ an+ kfs+ xált. t]g j'ų+ ækl/;f;"Ælt. vlųokl/;flt vlųofg+
;lƉklttfg+ ;d"xá. P; goá ;ƑŴ. df/kl/;flt df/sŽlosŽg+ ;lƉklttfg+ ;d"xá. df/;lb;fg+ df/fg+ kl/;flt df/kl/;f.
;Ƒf r]tf kl/;f pƮŪfgbƧgj;]g ulxtf. dg'Ƨf lx æPŴ /fhŽ lgl;ƉáÆlt j'ų] ksltjrglƕ jų'+ g ;ŊŽ]lƃ, sŞ]lx ;]bf d'ŝlƃ,
Pj+ pƮf vlųokl/;f, Ɣfƪ)f tL;' j]b];' s'þ;nf xálƃ, uxktoá gfgfjáxf/];' r cŋ/lrƃfo r s'þ;nf, ;d)f ;sjfbk/jfb];'
s'þ;nf, t];+ dŢ] wƙsyfsyg+ gfd cltljo efl/o+. b]jfg+ pƮefj] jųƑd]j glŴ. cdg'Ƨált lx j'ųdų] dg'Ƨfg+ ;sn;/L/+
sƕlt, t];+ ¿k+ lbƩflk ;Ź+ ;'ŷflk ;ųf lj;lţtflk xálƃ. Pj+ cdg'Ƨkl/;f pƮf. Olt r]tf kl/;f pƮŪfgbƧgj;]g j'ųf.
sƨf kg]Ŵ ofdflbkl/;f g ulxtfltĠ e';+ sŽdfleluźtfo oálg;ádgl;sŽ/lj/xtá. ofdfboá lx pńf?ńf/] sŽd] kl;]jƃf
tŴfleluźtfo wƙƧjgfo ;efj]g lrųlƕ g pƍfb]lƃ, dxfaálw;ųfg+ kg a'źfgť cfg'efj]g cfslŬodfgf sbflr g];+
klo?kf;gfbLlg s/álƃ tflb;] dxf;do]. t]g]j lx ljdfgjŴ'b];gflk t+lgldųf ax'nf gfxál;. ;]Ūgfblƃ s]þglr cƍlxtefj]g
pųdgfb+. ceLtgfblƃ j];f/şoáutá s'þtálr lgưogfb+. ;Lxgfb;'ų]gflt vlƈoj±Ʈë cfut]g ;Lxgfb;'ų]g. ;xgtált vdgtá.
xggtált ljwdgtá ljź+;gtá. oyf jfltcflb æ;Lxgfb;lb;+ jf gfb+ gbtLÆlt ;ř]ktá j'ųƧ cŴƧ ljţfkg+.
Ptlƃ æƔƪrŊÆlƃ Pt+ kb+. kţfkefljtlƃ lr/sŽnkl/efljtfo kf/ldtfkţfo ljkƧgfkţfo r pƍflbt+.
s?)fkefljtlƃ ælsŞ+ jtfo+ násŽ] cfkƉáÆltcflbgoƍjųfo dxfs?)fo pƍflbt+. oyf clelgŋdgtá ke'lt dxfaálw;ųfg+
cl/odƮflwudglj/álwgL klklų glŴ, Pj+ t'l;tejgtá lgotefjfklųtá r kŪfoflt b'ltotltogof r ulxtf. mþnŋ±)ëlt
cƮmþnŋ±)ë. klj]wlgŪųf c/xųdƮ`f)+ jlh¿kdtfo]j ;flt;oá klj]±wëflt æmþnŋ±)ë pƍƉ+ gfdfÆlt j'ų+. t]g klnźƧlk
b];gf`f)Ƨ lsŝlgƎlų k/Ƨ a'Ţgdų]g xátLlt æcţfl;sŽ]ůţƧ ;átfklų»k]0» mþnŋ±)ë kjųg+ gfdfÆlt j'ų+. ttá k/+ kg ofj
kl/lgƑfgf b];gf`f)ƍjlų, tƧ]j kjlųtƧ wƙrŊƧ &fglƃ j]lbtƑ+ kjlųtrŊƧ rŊjlųgá rŊ/tgƧ &fg+ ljo. peoƕLlt

19
lk_;Ź]g nálsob];gf`f)Ƨ Ot/]g cgţ;fwf/)tfj;]g ;dfgt+ ;lƕů]lt. p/l; hŽttfo p/;á ;Ƙ"tlƃ cá/;+ `f)+.
Olt ¿klƃ PŴ Olt_;Źá cgj;];tá ¿kƧ ;¿klgbƧgŴált tƧ æOb+ ¿kÆlƃ Pt]g ;fwf/)tá r ;¿klgbƧgdfx.
Pųs+þ ¿klƃ Pt]g cgj;];tá æOtá pź+ ¿k+ gŴLÆlt lgldųƧ cţƧ cefj+. Obflg tdŴ+ ljŴf/tá bƧ]t'+ æ?ƍg;efjť]jfÆltcflb
j'ų+. tŴ ?ƍg+ ;Ltflblj/álwkŝo;djfo] lj;lb;'ƍlų. cflb_;Ź]g cŢlųsaflx/flbe]b+ ;śŲflt. nŋ)»k]0» j;]gflt
sŋńųflbnŋ)j;]g ;ƈf/)flb/;j;]g ;ƕlŞgflbkŝ'kŪfgj;]g e"tųoflbkbŪfgj;]g r. Pj+ kl/ƮlxtƧflt Pj+ ;fwf/)tá r
nŋ)flbtá r kl/ƮlxtƧ. cljşŽ;d'boflt cljşŽo pƍfbf, clŴefjflt cŴá. lg/áwlj/áwL lx clŴefjá xált, tƨf lg/á±wë
c;lt clŴefjá xált, tƨf k'l/dej] l;źfo cljşŽo ;lt OdƸƨ ej] ¿kƧ ;d'boá ¿kƧ pƍfbá xátLlt cŴá. tŲf;d'bof
sƙ;d'boflt PŴflk P;]j goá. cljşŽbLlx r tLlx ctLtsŽlnsųf t];+ ;xsŽ/LsŽ/)e"t+ pkfbfglƕ ulxtd]jflt j]lbtƑ+.
kjlųkŝo];' sańLsŽ/cfxf/Ƨ anjtfo, ;á Pj ulxtá, æcfxf/;d'bofÆlt kg ulxt]g kjlųkŝotfdų]g pt'lrųflglk ulxtfg]j
xáƃLlt ƀfb;;d'Ūflgs+þ ¿kƧ kŝotá bƧglƕ eljtƑd]jflt bŪƑ+. lgƑlųnŋ)lƃcflbgf sŽnj;]g pbobƧgdfx. tŴ e"tj;]g
d±Ʈë pbo+ klƧŷf l&tá Ow ;ƃltj;]g cg'Ŋd]g v)j;]g kƧlt. cljşŽlg/áwf ¿klg/á±wëflt cƮdƮ`f±)ëg cljşŽo
cg'ƍfblg/áwtá cgfutƧ cg'ƍfblg/á±wëf xált kŝofefj] cefjtá. kŝolg/á±wëgflt cljşŽ;řftƧ kŝoƧ lg/áwefj]g.
tŲflg/áwflt PŴflk P;]j goá. cfxf/lg/áwflt kjlųkŝoƧ sańLsŽ/fxf/Ƨ cefjf. ¿klg/áwflt t+;d'Ūfg¿kƧ cefjá xált.
;];+ x]Ūf j'ųgofg';f/]g j]lbtƑ+. ljkl/)fdnŋ)lƃ ejsŽnj;]g x]t'ƀobƧg+. tƨf t+ kbŪfgj;]g k±uëj klƧŷf l&tá Ow
;ƃltj;]g lbƩf cg'Ŋd]g v)j;]g kƧlt.
Olt j]bgfltcfbL;'lk j'ųgo]g cŴá j]lbtƑá. ;'vflbe]blƃ ;'vb'ŋcb'ŋd;'vflbljefu+. ¿k;ţflbe]blƃ ¿k;ţf, ;Ź»
uƈ» /;» mþáŪƑ wƙ;ţflbljefu+. mþƧflbe]blƃ mþƧr]tgfdgl;sŽ/flbljefu+. nŋ)»k]0» j;]gflt
OŪfg'ejgnŋ)flbnŋ)j;]g OŪfsŽ/;Ƙáu/;flb/;j;]g sŽloscƧfbflbkŝ'kŪfgj;]g OŪf/ƙ)flbkbŪfgj;]g. æm'þŪá j]bl] t, m'þŪá
;ŧfgflt, m'þŪá r]t]tLÆlt ‘;+0lg0 4=93’ jrgtá tL;' j]bgfbL;' vƈ];' mþƧ;d'boflt jųƑ+. ljţf)ƍŝof gfd¿kÆlƃ jrgtá
ljţf)ŋƈ] gfd¿k;d'boflt jųƑ+. t];+o]j j;]gflt æcljşŽlg/á±wëf j]bgflg/á±wëfÆltcflbgf t];+o]j cljşŽbLg+ j;]g oáh]tƑ+.
pkfbfgŋƈfg+ ;d'boŴśdj;]g ltlŴofg+ clj;oálk ;ƍb];á ;Lxgfbá blƧtá. Obflg lgƍb];á cg'nádklnádj;]g
;ř]ktá ljŴf/tá kŝofsŽ/lj;oá cgţ;fwf/±)ëf bƧLotLlt cfx, æcolƕ ck/á ;LxgfbáÆlt. tƧflt æOdƸƨ ;tLÆltcflbgf
;ř]ktá j'ųklŝ;d'ƍfbkflńof. PŴ r æOdƸƨ ;lt Ob+ xált, OdƧ lg/áwf Ob+ lg?ŢtLÆlt cljşŽbLg+ efj] ;řf/fbLg+ efjƧ,
cljşŽbLg+ lg/á±wë ;řf/fbLg+ lg/áwƧ syg]g k'l/dƸƨ kŝonŋ±)ë lgodá blƧtá æOdƸƨ ;lt Pj, gf;lt, OdƧ pƍfbf Pj,
gfg'ƍfbf, lg/áwf Pj, gflg/áwfÆlt. t]g]b+ nŋ)+ cƃáuwlgod+ Ow klŝ;d'ƍfbƧ j'ųlƃ bŪƑ+. lg/á±wëflt r cljşŽbLg+ lj/fuf
ljud]g cfoƸt cg'ƍfbá cƍjlų. tyf lx j'ų+ æcljşŽo ŷ]j c;];lj/fulg/áwfÆltcflb. lg/áwlj/áwL r pƍfbá, o]g ;á
pƍfblg/áwljef±uëg j'ųá æOdƧ lg/áwf Ob+ lg?ŢtLÆlt. t]g]t+ bƧ]lt æc;lt lg/á±wë pƍfbá gfd, ;á r]Ŵ clŴefjált
j'ŝtLÆlt. æOdƸƨ ;lt Ob+ xátLÆlt Obd]j lx nŋ)+. kl/ofoƃ/]g æOdƧ pƍfbf Ob+ pƍştLÆlt jbƃ]g k/]g k'l/d+
lj;]l;t+ xált. tƨf g jųdfg+o]j ;ƈfo æOdƸƨ ;tLÆlt j'ų+, cy ±vëf d±Ʈëg clg?Ţg;efjťflt ljţfolt. oƨf r æOdƸƨ
c;lt Ob+ g xált, OdƧ lg/áwf Ob+ lg?ŢtLÆlt lƀwflk plŹŪƧ nŋ)Ƨ lgŹ];+ jbƃ]g eujtf æcljşŽo ŷ]j c;];lj/fulg/áwf
;řf/lg/á±wëfÆltcflbgf lg/á±wëfj j'ųá, tƨf glŴefjálk lg/á±wëf Pjflt glŴefjlj?źá clŴefjá clg/á±wëflt blƧt+ xált. t]g
clg/áw;řft]g clŴefj]g pƍfb+ lj;];]lt. ttá Ow g s]þjn+ clŴefjdų+ pƍfbált cŴá clwƍ]tá, cy ±vëf clg/áw;řftá clŴefjá
rflt codŴá ljefljtá xált. Pjd]t+ nŋ)ƀojrg+ cţdţ+ lj;];glj;]l;tƑefj]g ;fŴslƃ j]lbtƑ+. sŽ] kgfo+ clg/á±wëf gfd, oá
æclŴefjá, pƍfbáÆlt r j'ųáltĠ cƍxLgefjá r clgƑlųtmþnefj]g mþn'ƍfbgf/xtf rflt cod]Ŵ ;ř]ká. ljŴf/á kg
k/dŴbLklgo+ pbfgŪsyfo+ ‘pbf0cŪ01’. j'ųgo]g j]lbtƑá.
kťŋƈljehgflbj;]gflt kťƉ+ pkfbfgŋƈfg+ ƀfb;klbsƧ kŝofsŽ/Ƨ ljehgj;]g. OdlƨlŤ b;an;'ų] wƙƧ
b]l;tfsŽ/á kťŋƈkŝofsŽ/dųá. t]gfx ækťŋƈkŝofsŽ/wƙáÆlt. cfrl/od'lŪof cs/±)ëg lje"tá, ;á kg cŴtá r ;Źtá r
lklxtá x]Ūfd'vhŽtá jf g xátLlt cfx æclgs'þlştáÆlt. ljjált ljefljtá. t]gfx æljjl/ŷf &lktáÆlt ksŽl;tált `f±)ëfef;]g
cáefl;tá cfbLlktált cfx æbLlktá hŽ]lttáÆlt. tŴ tŴ l%ƉleƉŪfg]. l;lƑtulŮtlƃ jfs+þ ux]ŷf l;lƑt+, l;lƑt'+ c;Ŋ'þ±)ëƜŪfg]
jfs]þg ulŮtť. l%ƉlknáltsŽefj]g ljutlknáltsŽ] wƙá, tƧ l%ƉlknáltsƧ klnádtf l%ƉleƉtfefj]gflt bƧ]ƃá æg
x]ŴfÆltcflbdfx. lgjf;gkf?kg+ kl/Ʈx)+. ;o+ klefg+ sƍ]ŷf. jŬ]ƃf cųgá ;do+. ;d)srj/lƃ ;d)j];wf/)j;]g
;d)kl¿ktfo ;d)fg+ srj/e"t+. cųgá ¿kkjlųof s/ů+ s'þlŞt+ w'ų+ jflt kjų]tLlt sŽ/ůjá, b'ƧLná. t+ sŽ/ůj+.
lgźdyflt gLx/y. s;Ɨ'lƃ ;d)s;+. cksƧyflt cksŬy glƃ cŴá. knfk]lt knfk;lb;]. tyf lx tů'n;f//lxtá
wţkl¿ksŽ] y';dųsŽ] knfkált j'ŝlt, Pj+ ;Lnflb;f//lxtá ;d)kl¿ksŽ] knfká ljoflt knfká, b'ƧLná. t] knfk]. jfx]yflt
ckg]y. kltƧtflt afƭ;lttfo kltƧtf xáyflt.
;źfo kƑlht]gflt /fh"kŹjfbLlx cg'kŹ't]g æPjlŤ t+ cáltŰ+ hŽltcflb;+;f/eo+ ljlhlgƧfdLÆlt jũlgƧ/)Ŵ+ cfutfo
;źfo j;]g kƑlht]g. cfrf/s'þnk'ųált cfrf/]g clehŽtá. t]gfx æotá s'þtárLÆltcflb. hŽlts'þnk'ųált hŽlt;ƕlųof clehŽtá.
ljţ'ƍ;Ŵflg cśflg ;ƙfkwflgośefj]g, sŽo] r hLljt] r lg/k]ŋefj]g jLl/o+ cf/eƃƧ tyfkjųjLl/oj;]g ætrá Ps+þ cśÆlƃ
j'ų+. P; goá ;];];'lk. gj;' &fg];' ;dfwftƑlƃ æsŽnj;]g kť;', Ol/ofkyj;]g rt";"Ælt Pj+ gj;' &fg];' jLl/o+ ;dfwftƑ+
kjų]tƑ+.
;á b'ŋ+ ljx/tLlt s'þ;Ltk'Ʈná lgƜflgs;f;g] jLl/of/ƘƧ cs/±)ëg ;fdţŴƧ cg'ƍlųof b'ŋ+ ljx/lt. ;s+þ jf cŴ+
;bŴ+ s_sŽ/Ƨ b_sŽ/+ sŷf s'þ;LtƧ cŴkl/xfog+ d"ntá kŪfo bƧ]t'+ æ% ƀf/fgLÆltcflb j'ų+. lg;şŽj;]g kL&dŹgtá kL&dŹgá,
lg/Ƨgjrg+ tƧ, sƧlrkŴƧ cwf/)tá s]þjn+ kL&ef/e"tált clwƍfoá. cţŴ kg ædvdŹgáÆlt j'ŝlt, tŴ bfgldŞfo k/];+ dv+
kƧƃált cŴá. nůk"/sŽ]lt s'þlŞk"/+ e'lŧŷf jŝs'þlk"/sŽ].

20
 æcf/źjLl/oáÆltcfbL;' æs'þ;Ltá k'ƮnáÆlt PŴ j'ųljkl/ofo]g cŴá j]lbtƑá, cf;L;fo j;]g ±yëfldtá. cf/źjLl/o]lt
kƮlxtjLl/o]. klxtų]lt lgƑfg+ kltk]l;tlrų]. Pt]g ;fjsŽg+ ;ƙfklkƸų ;Ŵ'jƆgflg;+;ť bƧ]l;.
xLg]gflt jũlglƧt]g wƙ]g. t]gfx æxLgfo ;źfofÆltcflb. c±Ʈëgflt ;]Ū]g ljjũlglƧt]g wƙ]g, ó;slƕ
stsŽn'l;oljutŪ]g důŪ]g r k;Ɖlƕ ;'/flb g kftƑ+. ;f;glƃ kl/olųklklųklj]wnŋ)+ ;f;g+. k;Ɖ+ ljutbá;dnųf
k;fblgoųf r. kftƑť kų]g ljo ;'±vëg kl/e'lŧtƑtá b'ŝl/t;Ƒlsn];s;fjdnkŘbá;/lxtųf r.
důe"tf aálwklŋowƙb];gflk b];gfdůá. tƧ PsƧ]j kg b];gfdůƧ klƮfxsŽ ;'ƍlkƉf bá;/lxtf rtƧá kl/;f
klƮxdůá. dƮƔƪrl/o+ tƮltsųf ;snálk aálwklŋowƙ/fl; Ɣƪrl/odůá. t]gfx æstdá b];gfdůáÆltcflb. tŴ
ljţftf/ált ;ŝfg+ cle;d]tfljgá. tyf lx cflbtá ært'Ɖ+ cl/o;ŝfg+ cflrŋ)fÆltcflb j'ų+. k'Ƒef±uë æclŴ co+ násŽ]Æltcflbgf
Ownásk/násut;ƙá;ljud]g kjųá clwdáŋáj clwdáŋdůá. %ū]ŷf ;d'Ş]bj;]g ljhlxŷf. rt'e"dsƧ ;lźlƇoƧ clwdáŋdů]g
důe"t+ clwdáŋ+. cflb_;Ź]g ækƮxdůá jLl/lolƇo+ sŽ];şs;ÆlƃcfƸb kflń;];+ ;śŲflt. PŴflt PtƸƨ ;f;g], ædůlƨÆlƃ jf
jrg]. sŽ/)jrg+, t]g æ;Ŵf ;ƙ'vLe"táÆlt ;ƙ'vefjgfoá±uëf lg/f;Řmþnfjxált bƧ]lt. t]gfx æc;ƙ'vfÆltcflb. kdf)lƃ
cg'¿k+ e];şƧ kdf)+. pƮdglƃ e];şƧ jdg+ lj/]rg+, tƧ jf j;]g bá;wft"g+ jdg+ lj/]rg+. Pjd]jflt oyf e];şdů+
j]ş;ƙ'vf lg/f;Řf lkjlƃ, Pjd]j æ;Ŵf ;ƙ'vLe"táÆlt lg/f;Řf jLl/o+ sŷf, důk]Ɯ ;f;g+ lkjyflt oáhgf.
cleţf;dfklųklnfe]g ;flg;+;f. dƮmþnflwudg]g ;jlŬ k/Ŵlƃ cųgá lbŪfg'ultcfklųof, tyf ;ƙfklkşƃfg+ k/];+ cŴlƃ
Pjd]Ŵ cŴá bŪƑá.

b'ltob;an;'ųjŰgf lglŪtf.

3= pklg;;'ųjŰgf
23= hŽgtá kƧtált PŴ bƧg+ kţfrŋ'gfj bƧg+ clwƍ]t+, g d+;rŋ'gflt cfx æƀ]lk kbflg PsŴfgLÆlt. Pj+ ;ƃ]kLlt
kbƀoƧ PsŴų]lk `f)nŋ)`f)ƍefjlj;oƧ tyfbƧgefjflj/áwgflt cŴá. t]gfx æhŽggnŋ)lŤ `f)Ælƃcflb. `f)ƍefjlƃ
`f)fg'efj]g `f)lsŝlj;oáef;lƃ cŴá. t]gfx æ`f±)ëg ljjũ] wƙ] kƧtLÆlt. hŽgtá kƧtált r hŽggbƧgd'±vëg k'ƮnflwŪfgf
b];gf kjųflt cfx - æ`f)nŋ)+ pkfbfofÆltcflb. hŽgtált jf k'Ƒefu`f±)ëg hŽgtá, ck/ef±uëg `f±)ëg kƧtá. hŽgtált jf
jŷf g hŽgg+ cg'ƧjfsŽ/kl/ljtŊdųj;]g Owflwƍ]t+, cy ±vëf ¿kflg ljo rŋ'ljţf±)ëg ¿kfbLlg t];ť ;d'boflbs]þ kŝŋ] sŷf
bƧglƃ ljefj]t'+ ækƧtáÆlt j'ųlƃ Pj+ jf PŴ cŴá.
cf;jfg+ volƃ cf;jfg+ cŝƃƍxfg+. ;á kg t];+ cg'ƍfblg/á±wëf ;Ƒ]g ;Ƒ+ cefjá Pjflt cfx æc;d'ƍfbá vL)fsŽ/á
glŴefjáÆlt. cf;jŋo;ŹƧ vL)fsŽ/fbL;' cfutŪfg+ bƧ]t'+ æcf;jfg+ vofÆltcflb j'ų+. ph'dƮfg';fl/gált lsn];jŘsŽojŘfbLg+
kxfg]g ph'e"t] ;ljkƧgfx]lŪddƮwƙ] cg'Ƨ/ƃƧ. ob]j lxƧ kl/ŋL)+. voƸƨ k&d+ `f)+ ættá cţf cgƃ/fÆlt vo;řft] cƮd±Ʈë
tƍl/ofkƉd]j `f)+ k&d+ pƍşlt, tbgƃ/+ kg cţf c/xųlƃ. olblk ufyfo ævoƸƨÆOŝ]j j'ų+, ;d'Ş]bj;]g kg æcf;j] vL±)ë
d±Ʈëf voáÆlt j'ŝtLlt cfx æd±Ʈëf cf;jŋoált j'ųáÆlt. ;d±)ëflt ;ldtkfká clwƍ]tá, ;á kg vL)f;já xátLlt. æcf;jfg+
vofÆlt Ow mþn+, kl/ofo]g kg cf;jŋoá d±Ʈëf, t]g kųƑtá mþn+. Pt]g]j lgƑfgƧlk cf;jŋoefjá j'ųált j]lbtƑá.
hŽgtá Pj kƧtá Pjflt Pjd]Ŵ lgodá OlŞtá, g cţyf lj;];fefjtá clgŪfkƉájflt tƧ lgodƧ mþn+ bƧ]t'+ ægá
chŽgtá gá ckƧtáÆlt j'ųlƃ cfx æoá kg g hŽgflt, g kƧlt, tƧ gá jbfdLlt cŴáÆlt. Oldgf vƈfg+ kl/ţf cf;jŋoƧ
PslƃssŽ/)lƃ bƧ]lt. Pt]gflt ægá chŽgtá, gá ckƧtáÆlt Pt]g jrg]g. t] kllŋųflt s]þ kg t]ltĠ æafn] r klůt] r
;ƈfljŷf ;+;l/ŷf b'ŋƧƃ+ sl/Ƨlƃ ‘bL0lg01=168 d0lg02=228’ cx]t" cƍŝof ;ųf lj;'ŢƃLÆlt ‘bL0 lg01=168 d0lg02=101
227’ Pjdflbjfbf. t];' s]þlr clehŽlt;Řlƃdų]g ;+;f/;'Ƹź klhŽglƃ, cţ] OƧ/khŽkltsŽ/)flbj;]g. tlob+ ;Ƒ+ ;+;f/fbLxLlt
PŴ]j ;ślxtlƃ bŪƑ+. k'l/d]g kbƀo]gflt æhŽgtá kƧtáÆlt Oldgf kbƀo]g. pkfoá j'ųá æcf;jŋofÆlt clwsŽ/tá.
Oldgflt ægá chŽgtá, gá ckƧtáÆlt Oldgf kbƀo]g. cg'kfoá xált P; cf;jfg+ voƧ, olbb+ kťƉ+ vƈfg+ ckl/ţflt æhŽgtá
kƧtáÆlt Oldgfj clgodjrg]g cg'kfokl;]±wëflk cŴtá aálwtá xátLlt. td]j lx cŴtá aálwtefj+ ljefj]t'+ Pj+ ;+jŰgf stflt
bŪƑ+.
bƑhŽltsŽ]lt bƑ¿ká. ;á lx æſƓáÆlt j'ŝlt æſƓ+ ljgƧlt gfſƓÆlƃcfbL;'. bƑhŽltsŽ] jf ;f/;efjá,
;f?ƍ;Lnfrf/ált cŴá. oyfx æg ±vëf bƑ bƑf Pj+ lgƑ]±&ëƃLÆlt ‘kf/f0384’. jų;L;] &ŷflt jų+ pųd+ w'/+ sŷf. oá lx
kl/;'źfhLjá sŽt'+ chŽgƃfg+ ;Ɣƪrf/Lg+ cųgá jf jƧjftflbklafxgŴ+ %ųfbLlg s/ált, ;á jų;L;] &ŷf s/ált gfd. kbŪfg+ g
xátLlt g jųƑ+ gfys/)wƙefj]g dƮmþnflwudƧ pklgƧoefjtá. j'ųlŤ æoflg tflg ;Ɣƪrf/Lg+ pŝfjrflg lsŝs/)Loflg, tŴ
bŋá xátLÆltcflb ‘bL0 lg03=345’. Pj+ hŽgtált Pj+ j]şsƙfbLg+ hŽggx]t' ldŞfhLjkŝof sŽdf;jfboá cf;jf jŬlƃo]j, g
kxLolƃ. æPj+ ±vëf»k]0 cf;jfg+ voá xátLÆlt Odfo kflńof c/xųƧ]j ux)+ o'ų+ mþnƮx±)ëg x]t'gá cj'ųl;źųf. t]gfx
æcf;jfg+ voƃ] hŽtųfÆlt.
cfudg+ cfudá, t+ cfjxtLlt cfudgLof, k'Ƒefuklkbf. volƨlƃ efj]gefjnŋ±)ë e'ƙ+, vo]lt kg lj;o]. t]gfx
æcf;jŋo;řft]Ælt. pklg;Lblt mþn+ PŴflt sŽ/)+ pklg;f. c/xųmþnljd'lų pŊŪlgŹ];tá. ;flt ljd'lų. cƧflt
kŝj]ŋ)`f)Ƨ. dgƸƨ ljjũlglƧt] kg cgƃ¿klgƧoflk kŝof ;ƘjƃLlt ænưdfgj;]g kŝoefjá j]lbtƑáÆlt j'ų+.
lj/şlt c;];;řf/tá Pt]gflt lj/f±uëf, d±Ʈëf. lglƑƆlt Ptfoflt lglƑbf, anjljkƧgf. t]gfx æPt]gfÆltcflb.
kl;řfg'kƧgflk d'lŝt'sƚtfklŋsŽ Pjflt clwƍfo]g ært'Ɖ+ `f)fg+ clwjrgÆlƃ j'ų+. æofj dƮfdƮ`f)bƧglj;'lź, tfj

21
t?)ljkƧgfÆlt lx jrgtá pklŊn];ljd'ųpboƑo`f)tá k/+ anjljkƧgf. ¿kf¿kwƙfg+ lj;];e"tá ;fdţe"tá r oá oá ;efjá
oyf;efjá, tƧ hŽgg+ oyf;efjhŽgg+. tb]j bƧg+. kŝŋs/)Ŵ]g `ftkl/ţf tL/)kl/ţf r ulxtf xált. t]gfx
æt?)ljkƧgÆlƃcflb. ;řf/kl/Ş]b]`f)lƃ gfd¿kkl/Ʈx`f)+ jblt. sřfljt/)+ kŝokl/Ʈxá wƙlŪlt`f)lƃlk j'ŝlt.
goljkƧgflbs+þ cg'kƧgf`f)+ ;ƙ;g+. dƮfd±Ʈë`f)lƃ dƮfdƮ+ jjŴk]ŷf l&t+ `f)+. ;á lx kfbsŢfg;dflw t?)ljkƧgfo kŝoá
xált. æ;dflxtá oyfe"t+ khŽgflt kƧtLÆlt ‘;+0lg0 3=5=¶ 4=99 5=1071’ lx j'ų+.
k'Ƒefu;'vlƃ pkrf/Ţfg;lxt;'v+. b/y klƍƧźLlt sŽdŞƆflblsn];b/yƧ klkƧƘg+. æ;'v+kfx+, leŋj], ;pklg;+
jbfdLÆlt PŴ clwƍ]t;'v+ bƧ]t'+ æcƍgfk'ƑefuƧ ;'vƧfÆlt j'ų+. ækƧźsŽoá ;'v+ j]b]tLÆlt ‘bL0lg01=4663=359 c0g01=3=96’
j'ųcƍgf;'vƧ kƧlźof kŝoų] jųƑd]j glŴ. ;'vlƃ PŴflk P;]j goá. anjkLtLlt mþ/)nŋ)ƍųf kLlt. tflb;f lx
ljtŊljrf/;'v;dfwLlx nźƍŝof gLj/)+ ljŋƘƃL t+lgldų+ b/y+ kl/ńfx+ klkƧƘ]lt. t]gfx æ;f lx b/yƍƧlźof kŝoá
xátLÆlt. b'ƑnkLtLlt t?)kLlt. t]gfx æ;f lx anjkLltof kŝoá xátLÆlt. ;źflt /tgųou')fg+ sƙmþnƧ r ;Źxgj;]g
kjųá clwdáŋá, ;f kg oƨf cųgá lj;o] k'gƍ'g+ pƍşlt, g Psjf/d]j, tƨf cfx æck/fk/+ pƍşg;źfÆlt. oƨf ;Źxƃá
;ź]ƜjŴ'Ƹƨ kd'lbtá xált, tƨf cfx æ;f lx b'ƑnkLltof kŝoá xátLÆlt. b'ŋb'ŋflbe]bƧ ;ƑƧlk b'ŋƧ jũb'ŋƃáuwųf tƧ r
Owflwƍ]tųf j'ų+ æb'ŋlƃ jũb'ŋÆlƃ. h/fd/)b'ŋlƃ s]þlr, ;ásŽboá rflt ck/]. tb'eoƧlk ;śŲgtá k&dá PjŴá o'ųá. oƨf
b'ŋƍųá sƙƧ mþnflg ;Źxlt, /tgųo] r k;fb+ pƍfb]lt, tƨf j'ų+ ætlŤ ck/fk/;źfo kŝoá xátLÆlt. oƨf æcfrl/ofg+
;lƃs]þ wƙ+ ;'ŷf kjlųb'ŋÆlƃ lrƃotá æPsƃtá co+ wƙá OdƧ b'ŋƧ ;dltŊdfo xátLÆlt ;źf pƍşlt. t]gfx æwƙ+ ;'ŷf tyfut]
;ź+ klnetLÆltcflb ‘bL0lg01=191’. ;ljsŽ/flt pƍfbljsŽ/]g ;ljsŽ/f vƈhŽlt hŽogŪ]g. hŽltof kg c;lt tŴ tŴ ej]
glŴ b'ŋƧ ;Ƙjált cfx æ;f lx jũb'ŋƧ kŝoáÆlt. sƙejált sƙejflbsŽ] ltlj±wëflk sƙejá. ;á lx pkklųejƧ kŝoá.
PjdfƸb ;ƈfofx æPt]g'kfo]gfÆlt. ;];kbfgLlt pkfbfgflbkbflg. cg'nád`f)+ ;řf?k]ŋfklŋsųf lgƑfgƮx±)ëg ulxt+,
±uëfŶe'`f)+ k&ddƮƧ cfjşg+. ;á lx t]g ljkƧgfo lslť lslť lj;];Ūfg+ slo/tLlt t+ cgfdl;ŷf lglƑb"klg;á lj/f±uëflt
ælj/f±uëfÆOŝ]j j'ų+.
s]þg pbs]þg ljbf/loŷf utkb];ált sŷf sƆ/á. lgtƗáltlk pbsƧ. oyf lgƉ+ pbs+þ kjųlt, tyf lgjųgefj]g
gbLs'þŦáltlk j'ŝlt. x]dƃluƛpt'j;]g cŪ df;] kjųá kyjLljj/ált sŷf kb/á. v'lŹsŽ pbsjflxlgoá ;fvf ljoflt ;fvf v'ŹsŽ
;áưf s'þ;'ưf cá_sŽ/Ƨ p_sŽ/+ sŷf. Pjd]j ±vëfltcflb æ;]Ɯyflk, leŋj]Æltcflbgf pkgLtfo pkdfo pkd]Ɯ]g ;+;Ɔglƃ, t+ oáh]ŷf
bƧ]t'+ æcljşŽ kƑtált bŪƑfÆltcflb j'ų+. tŴ cljşŽ r ;ƃfgj;]g lr/+tgsŽnƍjųgtá kr'/hg]lx b'ƍhxgtá ækƑtáÆlt
j'ųf. násųofleƓfkgtá cle;Ɔgtá r cle;řf/f d]#;lb;f. cle;řf/f d]#ált bŪƑflt cfg]ŷf ;Ɨƈá. tyf ;];kbƀo]lk.
ljţf)flbjũ+ cg'kjlųtá k/ƕ/kŝotá r sƆ/flb;lb;f. ljd'lų Ps/;ųf, xflgj'lźcefjtá r ;fu/;lb;flt pkdf;+;Ɔg+.
tŴ oƨf k'l/dl;źfo cljşŽo ;lt cle;řf/f, gf;lt, tƨf t] pkl/kƑt] kjųf ljo xáƃLlt j'ų+ æcljşŽ»k]0»
jƧg+ j]lbtƑÆlƃ. cƧ'tjf xLltcflb j'ųƧ]j cŴƧ ;dŴg+. tŲfo clenf;+ sŷflt Pt]g ;ƑƧlk cle;řf/j'lŪt]dgŴ+ bLk]lt.
tŲf lx æƥ]xáÆlt j'ųf. clƃdeljsƧ cƃejlgƑųsŽ] cle;řf/á lgƑfg+ g kųá, tbƃƧ efuƧ lgƑfg+ cfxŝ l&tá ljo xátLlt
ædxf;d'Ź+ cfxŝ l&tsŽná ljofÆlt pkdflgbƧg+ st+. ljţf)flbjũ+ k"/]ŷflk Oldgflk lx clƃdeljsƧ]j ljţf)ƍjlų blƧtf. ;f
lx k"l/tflt jųƑf ttá k/+ ljţf)flbjũƧ]j cefjtá. hŽtƧ k'ƮnƧ hŽltkŝojũb'ŋj]bgfo wƙƧjg+ OlŞtƑ+, t+ kg olblk
OdƸƨ ;'ų] g cfut+, ;'ųƃ/];' kg cfutd]jflt ttá cfxl/ŷf t+ jųƑlƃ bƧ]ƃá æa'źjrg+ kgfÆltcflbdfx. tlob+
;fjsaálw;ųfg+ j;]gfo+ b];gflt sŷf j'ų+. Ot/];+ kg j;]g j'ŝdfg+ ;'ųƃ/Ʈx)Ŵ+ koáhg+ gŴLlt æof xLÆltcflbdfx. kflńof
j;]g ulxtd]jflt ;ř]ktá j'ųcŴƧ ljŴf/tá bƧg+. lgƑųLlt lgƑųdfgf vƈf ulxtflt cfx æ;ljsŽ/fÆlt.
clgŝtfnŋ)flbbLkgtá nŋ)fx+. sƙfsƙlƃ ljlgŞo+. lgşlƃ lgƮ'Ɨ+, ;'źlƃ cŴá. kyjLsl;)fbL;' sƙ+ cf/etLltcflb kflńo+
;dyk'Ƒśdf ljkƧgf blƧtflt sŷf j'ų+ PjlŤ kfdẎlbbƧg+ ;ƘjtLlt. b]jƧflt d]#Ƨ. sƨf kg]Ŵ ævL)f;jƧ»k]0 l&tsŽná
j]lbtƑáÆlt j'ų+, gg' k'Ƒ] b]jŪflgoá cle;řf/á j'ųá, g cle;řf/á vL)f;jáltĠ gfo+ bá;á, sŽ/)"krf/]g mþnƧ j'ųųf.
cle;řf/d"nsŽ] lx vƈ;ƃfgá vƈ;ƃfg] r plŞƉ;+oá±uë vL)f;j;dţflt.

pklg;;'ųjŰgf lglŪtf.

4= cţltlŴo;'ųjŰgf
24= ;ált ;fl/k'ųŴ]/á. olb g tfj kljŪá, sƨf ækflj;LÆlt j'ųlƃ cfx ækljl;ƧfdLÆltcflb. t]g cjƧƘfljlg
e"t] ljo pkrf/á xátLlt bƧ]lt. Obflg tdŴ+ pkdfo ljefj]ƃá æoyf lsÆlƃcflbdfx. cltƍ±uëfo]j lgŋƃlbj;ált ksltof
leŋfr/)j]nfo cltljo kftá Pj ljxf/tá lgŋƃlbj;ef±uëf. Ptbxá;Llt Pt+ æcltƍ±uëf ±vëfÆltcflbs+þ lrƃg+ cxál;.
blŋ)ƀf/Ƨflt /fhuxgu/] blŋ)ƀf/Ƨ j]ń'jgƧ r cƃ/f cxál;, tƨf æt]g'k;ŘldƧÆlƃ lrƃgf cxá;Llt clwƍfoá. Ƹs jfbLlt
rt";' jfb];' st/+ jfb+ jbl;. lsdŋfoLlt tƧ]j j]jrg+. Ƹs jbtLlt kg rųf/á jfb] ;fdţtá ux]ŷf gk'+;slnś]g jblt oyf Ƹs
t] hŽtlnś+. ;ƑgfdŤ]t+, olbb+ gk'+;slnś+. jblt Pt]gflt jfbá, bƧg+. t+ ;ƈfofx æƸs PŴ»k]0 bƧglƃ k'ŞƃLÆlt.
æwƙkl;lƘbfÆltcfbL;' ljo wƙ_;Źá x]t'cŴált cfx æo+ j'ų+ sŽ/)+, tƧ cg'sŽ/)Ælƃ. jfbƧ jrgƧ cg'ƍlų jfbƍjlų.
Ob+ jrglƃ æPsldbfxÆlƃcflbjrg+. ;flt æPs]þ ;d)Ɣfƪ)f sƙjfbfÆlt Pj+ kjųsyf. cŞ/+ cś'lnmþág+
c/xtLlt cŞl/o+. cư'tlƃ lg?lųgo]g kbl;lź bŪƑf. ;Ƒjfbfglƃ ;Ƒ];+ rt'lƑwjfbfg+. k&dá x]Ŵ ;Ƨtjfbá, b'ltoá
pŞ]bjfbá, tltoá Psŝ;Ƨtjfbá, rt'Ŵá clwŝ;d'ƍƉjfbá, t];+ ;Ƒ];+ klŋ]ktá klŋ]ksŽ/)+ j'ų+. klŝ;d'ƍfblsųg+ jf

22
kr'/hg`f)Ƨ cnưg]ƜkltŪtfo uƘL/ť]j, tyf cjef;gtá r]tl; pkŪfgtá uƘL/fjef;ť s/áƃá. tb]j kblƃ mþƧkb+o]j
cflbe"t+ ux]ŷf.

cţltlŴo;'ųjŰgf lglŪtf.

5= e"ldh;'ųjŰgf
25= k'l/d;'ų]lt cgƃ/] k'l/d] ;'ų]. j'ųgo]g]j j]lbtƑlƃ kbŴ] ttá ljl;Ū+ clglŹl;ŷf Ot/+ cŴtá ljefj]t'+ æco+ kg
lj;];áÆltcflbdfx. g s]þjn+ mþƧkŝof pƍşlt, cy ±vëf mþƧƧ ;xsŽ/LsŽ/)e"tcţkŝof r pƍştLlt. sŽo]gflt rákgsŽo]g,
sŽoljţlųoflt cŴá. ;f lx sŽd+ kŪfg] cfut];' rt'jL;ltof kŝo];' s]þglr kŝo]g r]tgfo kŝoá g xált. oƨf kg sŽo] ;lt Pj
sŽosƙ+ gfd xált, gf;lt, tƨf ;f tƧf ;fdlƮoefj]g OlŞtƑflt j'ų+ æsŽo]glk sl/odfg+ s/LotLÆlt. t]gfx eujf æsŽo] jf,
xfgƆ, ;lt sŽo;ť]tgfx]t' pƍşlt cŢų+ ;'v+ b'ŋÆlƃ. jfrfokLlt PŴflk P;]j goá. dg;flt kft'e"t]g dg;f, g
dgdų]gflt. cųgf k/]lx cg'Ƨflxt]g. k/]gflt k/]g cg'Ƨfx]g. ;ƕhŽg]gflt `f);ƕo'ųlrųj;]g khŽgƃ]g. c;ƕhŽg]gflt tyf
g ;ƕhŽgƃ]g. tƧflt ;'vb'ŋƧ. sŽo;ť]tgfx]t"lt sŽosƙlgldų+, sŽlosƧ sƙƧ stųf pklrtųflt cŴá. P; goá
;];;ť]tgf;'lk. pźŝ;xutr]tgf kjlųo+ ljkfs+þ b]lto]jflt æjL;lt r]tgf nưƃLÆlt j'ų+. tyf jrLƀf/]lt PŴ
æsŽdfjr/s'þ;nfs'þ;nj;]g jL;lt r]tgf nưƃLÆlt Ob+ tyf_;Ź]g pk;+x/lt. ¿kf¿kr]tgfxLlt ¿kfjr/f¿kfjr/s'þ;nr]tgflx.
tƍŝo+ oyf/xlƃ clwƍfoá. tflk r]tgflt oyfj'ųf Ps"þgjL;lt r]tgf cljşŽkŝof xálƃ s'þ;nfglƕ k±uëj Ot/flwŪlxtfljşƧ]j
pƍşgtá, cţyf cg'ƍşgtá. oyfj'ųr]tgfe]blƃ oyfj'ų+ sŽor]tgflbljefu+. k/]lx cg'Ƨflxtá ;/;]g]j kjųdfgá. k/]lx
sŽl/odfgált k/]lx pƧflxtá x'ŷf slo/dfgá. hŽgƃákLlt cg'Ƨjflbj;]g hŽgƃálk. sƙd]j hŽgƃált tbf cųgf sl/odfgsƙd]j
hŽgƃá.
rt";"lt æ;fd+ jf k/] jf ;ƕhŽgá jf c;ƕhŽgá jfÆlt Pj+ j'ų];' rt";' &fg];'. oyfj'ų] Ps"þgjL;ltr]tgfwƙ]
c;řfl/s;;řfl/sefj]g ;ƕhŽgstf;ƕhŽgstefj]g rt'u'±)ë sŷf j'ų+ æ%;ųlt ƀ];tf r]tgfwƙfÆlt. o];+ ;xhŽtsŽ]l nưlt,
t];lƕ pklgƧosŽ]l nưt]jflt æpklgƧosŽ]lof cg'klttfÆltOŝ]j j'ųf. t]lt oyfj'ųf ;Ƒ]lk wƙf. ;á sŽoá g xátLlt PŴ
k;fbsŽoálk ux]tƑá. t]gfx æoƸƨ sŽo] ;tLÆltcflb. ;á sŽoá g xátLlt ;á sŽoá kŝolg/á±wëg g xált. jfrflt ;Źjfrf.
dgált o+ lslť ljţf)+. Obflg sƙj;]g]j oáh]t'+ æclkrfÆltcflb j'ų+. P;]j goá æjfrflk ƀf/e"tf dgálk ƀf/e"táÆlt.
vL)f;jƧ sy+ sŽoá g xált, g tƧ sŽosƙflwŪfglƃ clwƍfoá. cljkfsųflt cljkfswƙųflt cŴá. sŽoá g xátLlt j'ų+
csƙs/)efjtá.
tlƃ sƙ+. ±vëų+ g xátLlt tƧ b'ŋƧ clj?xgŪfgųf. lj?xgŪfgfboá Ɠlt/]sj;]g j'ųf. t]gfx æg xátLÆlt.
sŽ/)Ū]gflt cfwf/e"tsŽ/)efj]g. ;ť]tgfd"nslƃ ;ť]tgflgldų+. lj?xgfbLg+ cŴfglƃ ælj?xgŪ]gfÆltcflbgf j'ųfg+ cŴfg+.
Oldgf lj?xgflbefj]g j]bgf æ;'vb'ŋj]bgfÆlt slytf, glow h]Ūnŋ)+ ;'vb'ŋ+ lgƍoáhsƧ ;'vƧ b'ŋƧ r clwƍ]tųf.
pk]ŋfj]bgfk]Ŵ ;'v;Ų;efjljkfse"tf j]bgfj.

e"ldh;'ųjŰgf lglŪtf.

6= pkjf);'ųjŰgf
26= jũb'ŋd]j slyt+ Ot/b'ŋƧlk ljkfsƧ ;śŲgtá.

pkjf);'ųjŰgf lglŪtf.

7= kŝo;'ųjŰgf
27= klkfloflt klkflof &kg]g. rt';ŝoáhg+ bƧ]t'+ kl/oá;fg»k]0» cflb j'ų+. b'ŋ;ŝj;]gflt
kl/ţ]Ɯefjj;]g. h/fd/)fkb];]g lx kť'kfbfgŋƈf j'ųf, t] rƧ cųgá mþnƧ kŝof g xálƃ. t+ ;ƈfo j'ų+ ækŝo+ hŽgftLÆlt.
ljg]ƜŢf;oj;]g x]Ŵ b];gf kjųf. ;ƕƉált ;dƉfutá. cfutált pkutá, clwutált cŴá. kƧtLlt kŝj]ŋ)`f±)ëg kŝŋtá
kƧlt, dƮkţfo Pj+ c;ƙáxklj]wj;]g kƧlt. dƮ`f±)ëg]j, g mþn`f±)ëg. wƙ;át+ ;dfkƉált cl/owƙ;át+ ;ƙb]j cfkƉá
kųá. cgo] gOl/ogtá, co] r Ol/ogtá, ;b]js]þg r nás]þg æ;/)Ælƃ cs/)Lotá cl/okŋ+ ehƃá k'y'şge"Ƹd cltŊƃá.
lgƑ]lwskţfoflt rt'Ɖ+ cl/o;ŝfg+ lglƑŢgskţfo. cfxŝ ltŪlt dƮŋ±)ë, mþnŋ±)ë kg cfxŝ l&tá gfd.

kŝo;'ųjŰgf lglŪtf.

23
 8= leŋ';'ųjŰgf
28= pųfgd]j ;Ƒ;áj ;ųd] cfutgoųf, ljg]ƜŢf;oj;]g lx Ob+ ;'ų+ ;Ŵf/f cţƸƨ cf;g] b]l;t+, kl/;fo ljjũ]g
;flŴsŽlt ;Ŵ' b];gf cfutflt co+ klƮfxsŽwLgf xátLlt wƙuf/j]g ;śx+ cf/ák]lƃo]j.

leŋ';'ųjŰgf lglŪtf.

9= ;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf
29= cŋ/ef)sŽglƃ cŋ/?rLg+. pk;±Ʈëg kbjŬglƕ ?ŝlƃ. t]gfx æt] xLÆltcflb.

;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

10= b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf
30= ƀL;' ;'ų];"lt gjdb;d;'ų];'.

b'lto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

b;anjƮjŰgf lglŪtf.

4= sńf/vlųoj±Ʈëf

1= e"t;'ųjŰgf
31= clhtdf)j]gflt ;áń;;' afjl/oƔfƪ)kl/rf/s]þ;' æclhtáÆlt nźgfd]g df)j]g. ;řf j'ŝlt kţf, ;řftf
kl/ţftf wƙf o];+ t] ;řftwƙf, klljź;ŝf vL)f;jf. ;]ŋf kg ljkfsƧ ckl/ţftųf æ;řftwƙfÆlt g j'ŝlƃ.
;]ŋwƙ;dƉfud]g t] ;]ŋf. t] kg sŽd+ k'Ʈnklnfej;]g cg]s;xƧfj xálƃ, rt'dƮx]lŪdmþnųoƧ kg j;]g t+;dlśtf;fdţ]g g
;ųhgtá pźlƃ cfx æ;ų hg]Ælt lgod]ŷf lj;];]lt. ;+lsn];jş+, ttá jf cųfg+ ljo ljg]Ɯnás+þ lgkflt /ŋtLlt lgksŽ], tƧ
efjá g]kŊ+þ, `f)lƃ cfx æg]kŊ+þ j'ŝlt kţf, tfo ;dƉfutųf lgksŽ]Ælt.
æsŽ] g' ±vëf OdƧ kŤƧ cŴáÆlt lrƃ]ƃá kŤfo sřlt gfd. æsy+ Ɠfs/dfgá g' ±vëf ;Ŵ' cŢf;o+ g lj/á±wëdLÆlt lrƃ]ƃá
cŢf;o+ sřlt gfd. ;'hŽggLoŴkl/Ş]b+ sŷf lrƃgf x]Ŵ æsřfÆlt clwƍ]tf, g ljlrlsŞflt. kxLgljlrlsŞá lx dxf±yë/á cfoƨtá
cƧlhdxf±yë/Ƨ ;lƃs]þo]j, ljlrgge"t+ s'þŊ'þŝ;lb;+ kg]t+ jLd+;gdųlƃ bŪƑ+. kų+ cfbfo r/ƃált kƑlhtefjnŋ)+.
wƙ;]gfkltefj]g jf dd kųwƙb];gfjf/+ cfbfo r/ƃált Pj+ jf PŴ cŴá bŪƑá.
hŽtlƃ oyf/x+ kŝotá pƍƉ+, ;řtlƃ cŴá. kŤƓfs/)+ pkŪf;Llt kŤƧ Ɠfs/)tf klefl;. æ;ƙƍţfo kƧtLÆlt
kf±&ëf, cŪsyfo+ kg æ;ƙƍţfo kƧtáÆlt kb+ pźl/ŷf ækƧƃƧfÆlt cŴá j'ųá. t+ æe"tlƃ»k]0 klkƉá xátLÆlt Odfo kflńof
g ;d]lt, tƨf oyfblƧtkf±&ëf Pj o'ųá. ofj c/xųdƮf lglƑbfbLg+ cŴfoflt ;ldtfk]ŋwƙj;f kb+ jblƃ. cfxf/;Ƙjlƃ
kŝox]t's+þ. ;]ŋklkbf slytf ælglƑbfo lj/fufo lg/áwfo klkƉá xátLÆlt jrgtá. P; goá lg/áwjf/]lk. lglƑbflt
s/±)ë kŝųjrg+, lj/fuf lg/áwflt s/±)ë lgƧŊjrglƃ cfx æ;Ƒflg sŽ/)jrgfgLÆlt. cg'kfbflt cg'kfbfo.
e"tldblƃcflbdfx ;Ƒ;'ų+ cfxŝefl;t+ lhgjrgd]j s/áƃá.

e"t;'ųjŰgf lglŪtf.

2= sńf/;'ųjŰgf
32= tƧ ±yë/Ƨ gfd+ hŽlt;d'bfut+. lgjųált k'Ƒ] jũ;átƧ kl;át+ uƃ'+ cf/źá, t+ clj;xƃá cg';átd]j uŞƃá, ttá

24
lgjųá kl/Ŏ];ljwd] c;+;Ūá ljo'ųá xált. PŴ r]tgflt jf cƧf;á. xLgfofjųg+ gfd sŽd];' ;fk]ŋtfo, tŴ r lg/k]ŋtf
tltodƮflwud]gflt bƧ]ƃá ætoá d±ƮëÆltcflbdfx. ;fjskf/dL`f)+ ±yë/Ƨ c/xųflwud]g lgƎƉ+, tƨf tƧ t+ pkl/dsŽ]lof cƧf;á
j'ųá. pŔfltflt ljjf, j"k;ldtflt cŴá. tŴflt c/xųƍlųo+. ljlrlsŞfefjlƃ lgƑ]dltst+.
g Pj+ Ɠfstflt ævL)f hŽtLÆltcflbsŽ Pj+ pųfgs+þ g Ɠfstf, kl/ofo]g kg Ɠfstf. s]þgrLlt s]þglrlk sŽ/±)ëg. Pj+
pųfgs+þ Ɠfsl/Ƨlt.
tƧ kŝoƧ voflt tƧ sƙej;řftƧ kŝoƧ cljşŽo ;xsŽl/tfo+ ;ślxtƧ vof cg'ƍfbf lg/áwf. vL)lƨlƃ vL±)ë.
cg'ƍfblg/á±wëg lg?ź] hŽltof oyfj'ų] kŝo]. hŽlt;řft+ mþn+ vL)+ cg'ƍlųwƙt+ cfkflbtlƃ. ljlbt+ `ft+. cfhŽgflt rt';ŝ+
x]lŪdd±Ʈëlx `ft+ cgltŊldŷfj klljŢtLlt cţf cƮd±Ʈëf. tb'krf/]g cƮmþn+ Ow æcţfÆ gfd. kŝoált ej"kklųof kŝoá
klŝ;d'ƍfbá.
d]lt dof. cţfl; cfsŽ/Ʈx±)ëg lrųfrf/+ hŽgflt. t]gflt eujtf. Ɠfs/)+ cg'dálbt+ kŤƓfs/)Ƨ lj;ostefjtá.
codƧ lj;oált co+ j]bgf cƧ ;fl/k'ųŴ]/Ƨ ;lj;oá tŴ lj;oefj]g kjųųf. lsťfkLlt lsťflk ;'vf j]bgf l<'vf
b'ŋf j]bgf ljkl/)fd;'vf, cb'ŋd;'vf j]bgf `f);'vf. ljkl/)fdsŽ]loflt clgŝefj]g ;Ƒfj j]bgf b'ŋf gfd ;'vklŋ]ktálk lx
;'vkLltof mþ/)tfo ;'vflt ltŋdų]g ljkl/)fdb'ŋflt ljkl/)fdtá cefjflwud]g ;'vlg/áwŋ)dų]g. tyf lx j'ų+ kkť;"blgo+
æ;'vfo j]bgfo clŴefjá ;'vÆlƃ. ;'vsŽdá b'ŋ+ ltltŋlt. ckl/ţftjŴ'sŽglŤ ;'vj]bg'k/dá b'ŋtá pkŪflt, tƨfodŴá ljoá±uëg
bLk]tƑá. æb'ŋf ljkl/)fd;'vfÆlt PŴflk P;]j goá. tyfrfx kkť;"blgo+ æb'ŋfo j]bgfo glŴefjá ;'vÆlƃ. b'ŋj]bg'k/dá
lx j'ųfg+ ;'vtá pkŪflt Pjflt jblƃ. tƧ oáuƧ j"k;d]g æcxá ;'v+ hŽtÆlƃ dŢųj]bgfo hŽggefjá ofyfjtá cja'Ţg+ ;'v+.
cb'ŋd;'vflk j]bgf ljhŽgƃƧ ;'v+ xált tƧ ;'v'dtfo ljţ]Ɯefjtá. oyf ¿kf¿kwƙfg+ ;nŋ)tá ;fdţnŋ)tá r ;ƙb]j cjaá±wëf
k/d+ ;'v+. t]gfx -
æotá otá ;ƙ;lt, vƈfg+ pboƑo+.
netL kLltkfdáş+, cdt+ t+ ljhŽgtÆlƃĶ ‘w0k0374’.
cţf)b'ŋflt chŽggefjá cb'ŋd;'vfj]bgfo b'ŋ+. ;ƙf ljefuhŽgg;efjá `f)Ƨ ;Ƙjá. `f);ƕo'ųf lx `f)"klgƧof
cb'ŋd;'vf j]bgf k;ŴfsŽ/f, otá ;f OŪf r]j OŪmþnf rflt. chŽggefjált PŴ j'ųljkl/ofo]g cŴá j]lbtƑá. æb'ŋlƃ
ljlbtáÆlt kflń, cŪsyfo+ kg ljlbtlƃ kb'źf/á stá, t+ cŴbƧgdųlƃ bŪƑ+.
j]bgfkl/Ş]bhŽgg]lt æltƧá Odf j]bgfÆlt Pj+ kl/Ş]btá hŽgg]. cţf;Llt sbf cţfl;Ġ OdƸƨ b];gfsŽn]lt jblƃ,
klj]wsŽn]lt kg o'ų+. oyfklljźf lx j]bgf Ow ±yë/]g b]l;tflt. Oldgf sŽ/±)ëgflt æoblgŝ+ t+ b'ŋÆlƃ j]bgfg+ clgŝtfo
b'ŋefjhŽgg;řft]g sŽ/±)ëg. t+lgldų+ lxƧ j]bgf;' tŲf g pƍşlt. cltƍkťált cltljŴf/á. b'ŋƸƨ cƃáuw+ b'ŋkl/ofkƉųf.
b'ŋlƃ ;Ƒ+ j]blot+ b'ŋ+ ;řf/b'ŋefjtá. `ftdų]lt ofyfjtá cja'Ţgdų]. tŲf g ltŪtLlt g ;lƃŪlt gƍjųlt.
sy+ ljdáŋflt cŢųalxźfe]b];' ljd'ųf. x]t'lƛ r]t+ lgƧŊjrglƃ x]tc' Ŵ]g s/)jrg]g cŴdfx æst/]g ljdáŋ]gfÆlt.
s/)Ŵ]lk jf Pt+ lgƧŊjrglƃ tyf j'ų+. clelgj];ált ljkƧgf/Ƙá. alxźfwƙflk bŪƑfo]j ;ƑƧlk kl/ţ]ƜƧ kl/hŽlgtƑtá.
`f)+ kjų]ŷf. t]lt cŢų;řf/]. jjŴk]ŷflt ;nŋ)tá kl/lŞlƆŷf. alxźf cátf/]tLlt alxźf;řf/];' `f)+ cátf/]lt. cŢų+
cátf/]tLlt cŢų;řf/] ;ƙ;lt. tŶ tƸƨ rt'Ŋþ. ] t];+ jjŴfgsŽn]lt t];+ cŢų;řf/fg+ ljkƧgfsŽn].
;Ƒ'kfbfgŋoflt ;Ƒ;á pkfbfgfg+ vof. sŽd+ lblŪ;LnƑtcųjfb'kfbfgflg k&dd±Ʈëg]j vLolƃ, sŽd'kfbfg+ kg
cƮd±Ʈëgflt tƧ j;]g æ;Ƒ'kfbfgŋofÆlt jbƃá ±yë/á cųgá c/xųkƸų Ɠfs/ált. t]gfx æcf;jf gfg'ƧjƃLÆlt. ;tált Oldgf
;ltj]k'ƟƍƸų bƧ]lt. rŋ'tá ¿k] ;jƃLlt rŋ'ljţf)jLlyo+ tbg'utdgáljţf)jLlyoť ¿kf/ƙ)f cf;jf kjųƃLlt. lsťflk tŴ
s'þ;nfbLglƕ kjlų clŴ, sŽdf;jfboá Pj j)tá o";+ ljo kŔ/)sc;'lrefj]g ;Ɔlƃ, tyf ;];jf/];'. t]gfx æPjÆlƃcflb, tƨf
t] Pj æcf;jfÆlt j'ŝlƃ. tŴ lx kŔ/)sc;'lrlƛ lg?ƭá cf;j;Źá. æcųfg+ gfjhŽgfdLÆlt j'ųųf æcádfgkxfg+ slytÆlƃ
cfx. t]g cf;j];' ;d'bfo'knŋ)+ slytlƃ bŪƑ+. g lx ;]Ɯdfgflbƍxfg]g ljgf xLgdfg+o]j khxlt. khŽggflt ægfk/+
OŴųfofÆlt j'ųkhŽgg;ƕƉá xátLlt.
;¿ke]btákLlt ærųf/áÆlt Pj+ kl/df)kl/Ş]btálk. Ob+ eujf bƧ]ƃá cfxflt ;Ɨƈá. Oblƃ r æcolƕ
±vëfÆltcflbjrg+ ;ƈfofx.
c;lƘƉfo Pjflt oyflgl;Ɖfo Pj, cj'lŪtfo Pjflt cŴá. k'Ʈn±yëfdgŴlƃ b];gfs'þ;nfg+ cfgƆŴ]/fbLg+ k'Ʈnfg+
k;+;gŴ+ pŊ+þ;gŴ+. wƙ±yëfdgŴlƃ klklųwƙƧ k;+;gŴ+. t]kLlt cfgƆŴ]/fboá leŋ"lk. wƙklƮfxsŽ leŋ". cŴ]lt
;LnflbcŴ]. wƙ]lt kflńwƙ].
cƧflt eujtá. cfg'efj+ sl/Ƨlt ælbj;ť]lk eujfÆltcflbgf. glƃ ;fl/k'ųŴ]/+. cxlƕ t±yëj ±yëfd]Ƨfld æ;f lx
leŋ"Æltcflbgf. Pj+ lrƃ];Llt Pj+ jŋdfg]g wƙbfofbb];gfo lrlƃtfsŽ/]g lrƃ]l;. t]gfx æoyfÆltcflb. PsŢf;ofoflt
;dfgflwƍfofo. dltoflt kţfo. co+ b];gf cƮflt eujf wƙ;]gfkƸt u')tá Pj+ kƮŲftLlt sŷf j'ų+.
ksŽ;]ŷflt u')tá kfs+ kţft+ sŷf ;Ƒ;fjs]þlx ;]Ūefj] &k]t'sŽdá. lrųultof lrųj;]g sŽoƧ kl/)fdg]g æco+ sŽoá
Ob+ lrų+ ljo xát"Ælt sŽo;dfgultsųflwŪfg]g. sy+ kg sŽoá bƈƍjlųsŽ] nx'kl/jų]g lrų]g ;dfgultsŽ] xátLltĠ g ;Ƒyf
;dfgultsŽ]. o±yëj lx sŽoj;]g lrųljkl/)fdg] lrų+ ;Ƒyf sŽo]g ;dfgults+þ xált. g lx tbf lrų+ ;efjl;ź]g cųgá v±)ëg
cjlųŷf bƈj'lųsƧ ¿kwƙƧ v±)ëg jlųt'+ ;ŊŽ]lt, æOb+ lrų+ co+ sŽoá ljo xát"Ælt kgflwŪfg]g bƈultsƧ sŽoƧ cg'jųgtá ofj
OlŞtŪfgƍlų xált, tfj sŽoultcg'nád]g]j x'ŷf ;ƃfgj;]g kjųdfg+ lrų+ sŽoultof kl/)fldt+ gfd xált, Pj+ æco+ sŽoá Ob+
lrų+ ljo xát"Ælt clwŪfg]g k±uëj ;'vnx';ţfo ;ƕflbtųf cefljltlźkfbfg+ ljo bƈ+ cjlųŷf oyf nx'sltkolrųjf/]x]j
OlŞtŪfgƍlt xált, Pj+ kjų¿ktf ljţfotLlt.
clwƍfofg'¿kd]j tƧ eujtá ±yëfdgfo stųf. Ob+ gfd cŴhŽt+ eujf k'lŞƧtLlt k'Ƒ] dof cljlbt+ ckƧ+.

25
cf;ohŽggŴlƃ æPj+ Ɠfs/áƃ]g ;Ŵ' cŢf;oá ulxtá xátLÆlt Pj+ ;Ŵ' cŢf;ohŽggŴ+. b'lto+ kŤ+ k'Şƃá eujf k&d+ kŤ+ cg'dálb
b'lto+ kŤ+ k'Şƃ]g]j k&dkŤljƧşgƧ ;ƕllŞtefjtá.
Pt+ cxá;Llt Pt+ kl/ljtŊg+ cxál;. cƧflt sńf/vlųoƧ leŋ'gá. wƙ] bxtLlt wƙwft', ;fjskf/dL`f)+,
;fjslj;o] wƙ] bxlt ofyfjtá clht] sŷf &k]tLlt cŴá. t]gfx æwƙwft"Æltcflb. ;Ƒţ'tţf)ultsd]j lj;o]. ±uëfr/wƙ]lt
±uëfr/e"t] `]Ɯwƙ].

sńf/;'ųjŰgf lglŪtf.

3= `f)jŴ';'ųjŰgf
33= `f)d]j `f)jŴ' ;ƕųLg+ sŽ/)efjtá. rt";"lt rt';ŝƧ aáwgj;]g j'ų];' rt";' `f±)ë;'. k&dlƃ æh/fd/±)ë
`f)Ælƃ Pj+ j'ų+ `f)+, o]g wf/)kl/rodgl;sŽ/j;]g kjų+ ;Ƒ+ ulŲ. ;lƉro`f)do+ ;jgdo+ gfdŷ]j j]lbtƑ+. ;efjtá
kŝotá rƧ kl/ƮŲg`f)+ ;ƙ;g`f)+ŷ]j j]lbtƑ+. h/fd/);L;]g r]Ŵ h/fd/)jƃáj wƙf ulxtf. klj]w`f)lƃ c;ƙáxtá
klljŢg`f)+. Oldgf wƙ]gflt x]t'lƛ s/)jrg+. OdƧ lx wƙƧ clwudx]t' co+ cl/oá ctLtfgfut] go]glk rt';ŝwƙ]
cle;Ɨ'Ţlt. dƮ`f)d]j kg ctLtfgfut] gog;lb;+ sŷf bƧ]t'+ ædƮ`f)wƙ]g jfÆlt b'ltoljsƍá j'ųá. PjlŤ æcsŽlnsÆlƃ
;dlŴt+ xált.
`f)rŋ'gf lbŪ]gflt wƙrŋ'e"t]g `f)rŋ'gf c;ƙáxklj]wj;]g kŝŋtá lbŪ]g. kţfo ljlbt]gflt dƮkţfo t±yëj
ljlbt]g. oƨf tyf lbŪ+ ljlbt+ ;Ƒ;á kų+ dxfpkfoá xált, tƨf j'ų+ ækl/oáufŃÜ]gfÆlt. lbŪ]gflt jf bƧg]g, wƙ+ klƧŷf
l&t]gflt cŴá. ljlbt]gflt rųfl/ ;ŝflg ljlbŷf kfsflg sŷf l&t]g. csŽlns]þgflt g sŽnƃ/ljkfsbflogf. kų]gflt rųfl/
;ŝflg kŷf l&tųf wƙ+ kų]g. kl/oáufŃÜ]gflt rt';ŝwƙ] kl/oáuflxŷf l&t]g. ctLtfgfut] go+ g]tLlt ctLt] r cgfut] r go+
g]lt x/lt k];]lt. Ob+ kg kŝj]ŋ)`f)Ƨ lsŝ+, ;Ŵf/f kg dƮ`f)+ ctLtfgfut] gog;lb;+ st+ t+d"nsųf. ctLtdƮƧ lx
kŝj]ŋ)+ gfd xált, tƨf dƮ`f)+ gog;lb;+ st+ gfd xált, kŝj]ŋ)`f±)ëg kg go+ g]lt. t]gfx æPŴ rfÆltcflb. oyf kg
t]g go+ g]lt. t+ cfsŽ/+ bƧ]t'+ æo] ±vëf s]þrLÆltcflb j'ų+. PŴ r gog'ƍfbg+ go`f)Ƨ]j kjlųlj;];á. t]g j'ų+ ækŝj]ŋ)`f)Ƨ
lsŝÆlƃ. lsťflk æOldgflt dƮ`f)wƙ]g jfÆlt j'ų+, b'ljw+ kg dƮmþn`f)+ ;ƙ;g`f)kŝj]ŋ)fo d"nsŽ/)+, g gogƧflt b'lj±wëg
`f)wƙ]gflt g g o'şlt. tyf rt';ŝwƙƧ `ftųf dƮmþn;řftƧ jf wƙƧ ;ŝklj]w;ƕoáu+ utųf ægog+ xát"Ælt t]g æOldgf
wƙ]gfÆlt `f)Ƨ lj;oefj]g `f);ƕoá±uëg tb`ft]gflt r cŴá g g o'şlt. cg'co]lt wƙ`f)Ƨ cg'¿kj;]g co] a'Ţg`f±)ë lbŪfg+
clbŪfgogtá clbŪƧ lbŪtfo `fkgtá r. t]gfx æwƙ`f)Ƨ cg'udg] `f)Ælƃ. vL)f;jƧ ;]ŋe"ld gfd cƮdƮŋ±)ëf sƨf kg]t+
Pj+ j'ųlƃ r]Ġ æPj+ h/fd/)+ khŽgftLÆltcflbgf jųdfgj;]g b];gfo kjųųf.

`f)jŴ';'ųjŰgf lglŪtf.

4= b'lto`f)jŴ';'ųjŰgf
34= ;ų/Llt t_sŽ/Ƨ /_sŽ/fb];+ j'ų+. ;ųlt;Ź]g jf ;dfgŴá ;ųl/;Źá. Ɠŧg?lrj;]g Ɠŧg+ e)ƃLlt Ɠŧgef)sŽ.
t]gfx æax'Ɠŧg+ sŷfÆltcflb. ltŪlt tŴ mþn+ tbfoųj'lųtfoflt l&lt, kŝ'ƍƉnŋ)Ƨ wƙƧ l&lt wƙlŪlt. cy jf wƙált
sŽ/)+, kŝoált cŴá. wƙƧ oá l<efjá, ;áj wƙtá cţá gŴLlt wƙlŪlt, kŝoá. tŴ `f)+ wƙlŪlt`f)+. t]gfx cfoƨf
wƙ;]gfklt - ækŝokl/Ʈx] kţf wƙlŪlt`f)Ælƃ ‘kl0d0dfltsŽ 4’. tyf rfx ækŝofsŽ/] `f)Ælƃcflb. tŴ wƙfglƃ
kŝo'ƍƉwƙfg+. kjlųlŪltsŽ/)ųflt kjlų;řftfo l&ltof sŽ/)ųf. æhŽltkŝof h/fd/)Ælƃcflbgf cźųo] cƋoƓlt/]sj;]g
kjlųof %lƑwƧ `f)Ƨ. voá gfd ljgf;á, ;áj e]bált. lj/şg+ kn'şg+. lg?Ţg+ cƃ/wfg+. Ps]þslƨlƃ h/fd/)fbL;'
Ps]þsƸƨ. k'Ƒ] æoyfe"t`f)Ælƃ t?)ljkƧg+ cfx. tƨf Owflk wƙlŪlt`f)+ ljkƧgflt ux]ŷf æljkƧgfklljkƧgf slytfÆlt
j'ų+.

b'lto`f)jŴ';'ųjŰgf lglŪtf.

5= cljşŽkŝo;'ųjŰgf
35= b];g+ cá;fk];Llt oyf/źsy+ &k]l;. tŴ lgl;ƉƧ lblŪultsƧ nlźof leƆgj;]g pkl/ s±yët'sŽdá. a'źfglŤ
b];gfjf/+ klŞƆfk]ŷf k'lŞt'+ ;dŴá gfd sŽ]lr glŴ. t]gfx ælblŪultsƧ cásŽ;bfgŴÆlƃ. b'ƍŤá P;á ;ų"knlźof k'lŞtųf
;ų"knlźjfbkb]gflt æ;ųá hLjá pknưtLÆlt Pj+ kjųlblŪbLkskbj;]g. jblƃ Pt]gflt jfbá. lblŪ_;Źá kg ƀo;ślxtá,
Ɣƪrl/ojf;á kg k/dŴtá cl/odƮefjgflt cfx æcl/odƮjf;áÆlt. co+ lbŪLlt cgţ] ;/L/hLjflt lblŪ. æhLjáÆlt r
hLljtd]j jblƃ. jũlƃ b'ljw+ jũ+. lg/á±wëƃált cg'ƍlųwƙt+ cfkfb]ƃá. ;d'lŞƆƃált cƍjlųo+ kfkg]g pklŞƆƃá. tb]t+ d±Ʈëg

26
lg/á±wëtƑ+ jũ+ lg?ŢtLlt oáhgf. æco+ ;ųá ljgf;+ cefj+ kŷf ;Ƒ;á plŞştLÆlt Pj+ pŞ]blblŪof ulxtfsŽ/Ƨ ;Ƙj] ;ŝefj]
;lt. g xátLlt ;fŴsŽ] g xált.
uŞtLlt ;/L/tá lgŋldŷf uŞlt. ljjũ]ƃált cƍjƸų s/áƃált cŴá. ljjũ]t'+ g ;ŊŽ]lt lgŝƧ cƍjƸų kfk]t'+
c;Ŋ'þ±)ëƜųf. ldŞflblŪ ;ƙflbƸŪ ljŢlt c;dflxtk'Ʈn;]jgj;]g tyf kjlųt'+ cƍbfgj;]g r khlxtƑfkhxgj;]g ;ƙflbƸŪ
ljŢlt. lj;"sldjflt sůsŽ] ljo. g s]þjn+ cgg'jųsŽ]j, cy ±vëf lj/á±wëflk ælgŝÆlƃcflbgf kjųgwƙtfo ljţfkgtá. lj¿k+
aLeŞ+ mþlƆt+ ljƎþlƆt+. kŰk'ƎmþnkƟjfg+ cjŴ'e"tá tfná Pj tfnfjŴ' æcl;j] l;jfÆlt jáxf/á ljo. s]þlr kg
ætfnjŴ'stfgLÆlt k&lƃ, cjŴ'e"ttfo tfná ljo stfgLlt cŴá. t]gfx ædŴslŞƉtfná ljofÆlt. cg'cefjlƃ ljgf;+.

cljşŽkŝo;'ųjŰgf lglŪtf.

6= b'ltocljşŽkŝo;'ųjŰgf
36= Olt jflt Pj+ jf. h/fd/)Ƨ r]j h/fd/);fldsƧ r v)j;]g oá jb]Ɯ. clj;f/bwft'sŽ] k'lŞt'+ cŞ]stfo
dŘ'efj]g hŽtá. t]gfx æk'lŞt'+ g ;ŊŽt] LÆlt.

b'ltocljşŽkŝo;'ųjŰgf lglŪtf.

7= gt'ƛ;'ųjŰgf
37= g t'ƛfslƃ sŽoƧ cgųlgoefjbƧgd]j kg]tlƃ of tƧ cgųlgotf, t+ bƧ]t'+ æcųlg xLÆltcflb j'ų+. olb g
cųlgo+, k/lso+ gfd l;oflt, tlƕ gŴLlt bƧ]ƃá ægflk cţ];Ælƃ cfx. glob+ k'/f)sƙd]jflt æOb+ sŽoáÆlt j'ų;/L/+
k'/f)sƙd]j g xált. g lx sŽoá j]bgf;efjá. kŝojáxf/]gflt sŽ/±)ëfkrf/]g. cle;řtlƃcflb gk'+;slnśjrg+.
k'l/dlnś;efutfoflt æk'/f)ldb+ sƙÆlƃ Pj+ j'ųk'l/dgk'+;slnś;efutfo. cţdţfled'±vëlx ;d]ŝ kŝo]lx stá cle;řtált cfx
ækŝo]lx stált bŪƑáÆlt. cle;ť]tlotlƃ tyf cle;řtų;řft]g cled'vefj]g r]tlot+ kslƍt+, kjlųtlƃ cŴá. r]tgfjŴ'sŽ]lt
r]tgfx]t'sŽ]. j]blgolƃ j]bgfo lxt+ jŴf/ƙ)efj]g j]bgfo kŝoefjtá. t]gfx æj]blgojŴ"Ælt.

gt'ƛ;'ųjŰgf lglŪtf.

8= r]tgf;'ųjŰgf
38= oťflt PŴ r_;Źá cŪfg]. t]g r]tgfo ljo ksƍfgfg';ofglƕ ljţf)Ƨ l&ltof jŋdfg+o]j cljl;Ū+ cf/ƙ)efj+
hŽ]t]lt. sŽd+ tL;'lk kb];' ækjų]ltÆOŝ]j cŴá j'ųá, jųgŴá kg r]tgfbLg+ oyfŊd+ r]togksƍgfg';og¿ká ljl;ŪŪá bŪƑá.
t]e"dss'þ;nfs'þ;nr]tgf ulxtf sƙljţf)Ƨ kŝolgźf/)d]tlƃ. tŲflblŪsƍf ulxtf oyf/xlƃ clwƍfoá. cŪ;'lk lx
náe;xutlrų];' tŲfsƍá, tŴ rt"Ʃ]j lblŪsƍált. sŽd+ cg';of nálsos'þ;nr]tgf;'lk cg';]lƃo]j, cs'þ;n];' kg kjlų kfsflt
æƀfb;Ɖ+ r]tgfgÆlƃ j'ų+. ;xhŽtsŽ]loflt Ob+ kŝ'ƍƉflk sŽd/fufboá cg';ofj j'ŝlƃ t+;lb;tfoflt j'ų+. g lx sŽne]b]g
nŋ)ƍe]bá cŴLlt. cgfutf Pj lx sŽd/fufboá lgƍl/ofotá æcg';ofÆlt jųƑt+ c/xlƃ. kŝo'ƍƉá jũtLlt cfx æcf/ƙ)+
kŝoáÆlt. sƙljţf)Ƨ l&tŴlƃ sƙljţf)Ƨ]j kjlųof. tƸƨ kŝo] ;tLlt tƸƨ r]tgfksƍgfg';o;lţt] kŝo] ;lt kltŪf ljţf)Ƨ
xált. ;ƃfg] mþnbfg;dŴtfo]j xátLlt ækltŪf xált, tƸƨ kltlŪt]Ælt j'ų+. ;lƉŪfksr]tgfj;]g lj?ŃÜ]lt. kltlŪt]lt lx
Oldgf sƙƧ stefjá j'ųá, ælj?ƭ]Ælt Oldgf pklrtefjá. t]gfx æsƙ+ hjfk]ŷfÆltcflb. tŴ k'/]t/+ pƍƉflx sƙr]tgflx
nźkŝoųf anƍųfo ;lƉŪfksr]tgfo sƙljţf)+ nźkltŪ+ lj?ƭd"nť xátLlt j'ų+ ælgƑųd"n] hŽt]Ælt. tyf lx ;lƉŪfksr]tgf
ljkfs+þ b]ƃ+ cgƃ/] hŽltj;]g b]lt pkkşj]bgLosƙlƃ.
t]e"dsr]tgfoflt t]e"dss'þ;nfs'þ;nr]tgfo. cƍjųgŋ±)ëflt Ow kjųgŋ±)ëf hŽodfgŋ±)ëf. g hŽodfgŋ±)ëf cƍjųgŋ±)ëf
g s]þjn+ eśŋ±)ëf cƍxLgfg';oƧ clwƍ]tųf. cƍxLgsŽ]loflt c;d'lŞƉefj]g. tlbb+ t]e"dss'þ;nfs'þ;nr]tgf;' cƍjųdfgf;'
cg';ofg+ ;xhŽtsŽ]lcflbgf kjlų gfd glŴ, ljkfsŽbL;' cƍxLgsŽ]lof kjųlt s/áƃƧ cefjtált OddŴ+ ;ƈfo j'ų+.
cjfl/tųflt klkŋ]lt cjfl/tƑųf. kŝoáj xált ljţf)Ƨ l&ltof.
k&db'ltojf/]lx jũ+ bƧ]ŷf tltojf/] ægá r]Æltcflbgf ljjũ+ blƧtlƃ æk&dkb] t]e"dss'þ;nfs'þ;nr]tgf
lgjųfÆltcflb j'ų+. tŴ lgjųflt cs/)tá cƍjlųof ckutf. tŲflblŪoá lgjųflt oáhgf. j'ųƍsŽ/];"lt
æt]e"dsljkfs]þ;"Æltcflbgf j'ųƍsŽ/];'.
PŴflt OdƸƨ ;'ų]. PŴ r]tgfksƍgfg+ kjųgj;]g wƙkl/Ş]bá blƧtált ær]t]tLlt t]e"dss'þ;nfs'þ;nr]tgf
ulxtfÆltcflbgoá O±wëj xátLlt blƧtá. rtƧált kl#ƀodáxd"n;dfutf rtƧá cs'þ;nr]tgf. rt";' cs'þ;nr]tgf;"lt oyfj'ųf;'
Pj rt";' cs'þ;nr]tgf;', Ot/f kg æg ksƍ]tLÆlt Oldgf klŋ]k]g lgjųflt. ;'ų] cfut+ jf/]ŷflt ægá r ksƍ]tLÆlt Pj+

27
klŋ]kj;]g ;'ų] cfut+ jş]ŷf. æg ksƍ]tLÆlt lx Oldgf cŪ;' náe;xutlrų];' ;xhŽtsŽ]lof kjųcg';oá lgjlųtá t];+ lrųfg+
cƍjųgtá, tƨf t+ &fg+ &k]ŷflt cŴá. k'l/d;lb;áj k'l/dgo];' j'ųgo]g ux]tƑá wƙkl/Ş]bųf.
tbƍltlŪt]lt ;df;efjtá ljelųnáká, ;lƈj;]g b_sŽ/fudá, tƧ cƍltlŪt+ tbƍltlŪt+, tƸƨ tbƍltlŪt]lt Pjd]Ŵ
;df;kbl;lź bŪƑf. PŴflt PtƸƨ tltojf/] c/xųdƮƧ lsŝ+ slyt+ ;Ƒ;á cg';olgƑlųe]bgtá. vL)f;jƧ lsŝs/)lƃlk jų'+
jũlt ;Ƒ;á j]bgfbLg+ klŋ]kefjtá. gj nás'þų/wƙfltlk jų'+ jũlt dƮklkflof cg';o;d'Ŕfgtá dƮfgƃ/flg mþnflg,
tb'eof/ƙ)ť lgƑfglƃ. ljţf)Ƨflt sƙljţf)Ƨ. k'gưj;L;]g cgƃ/ej;ślxt+ gfd¿k+ kl;lƈljţf)d]j jf ulxtlƃ cfx
æk'gưjƧ r cƃ/] PsŽ] ;ƈLÆlt. ejhŽtLglƃ PŴ æb'ltoejƧ tltoej] hŽltofÆlt Pj+ k/ƕ/j;]g ux]tƑ+. cfoƸt
k'gưjflelgƑlųux±)ëg kg gfgƃl/otá sƙejá ulxtá, hŽltx]t'mþnl;lźk]Ŵ j'ųf Pjflt j]lbtƑ+. PŴ r ægá r], leŋj], r]t]lt
gá r ksƍ]lt, cy ±vëf cg';]tLÆlt Pj+ eujtf b'ltogo] k'Ƒef±uë ejlgƑųss'þ;nfs'þ;nfo"xg+, ksƍgť ljgflk ej];' lbŪfbLgjƧ
oálugá cg';okŝof ljkƧgfr]tgflk kl;lƈhgsŽ xátLlt bƧgŴ+ s'þ;nfs'þ;nƧ cƍjlų r]lk, tbf ljşdfgt]e"dsljkfsŽlbwƙ];'
cƍxLgsŽ]lof cg';lotlsn];ƍŝof ejjşƧ sƙljţf)Ƨ kltlŪttf xátLlt bƧgŴť j'ųá. æg r]t]lt ksƍ]lt cg';]tLÆlt co+ goá
g ulxtá r]tg+ ljgf ksƍgƧ cefjtá.

r]tgf;'ųjŰgf lglŪtf.

9= b'ltor]tgf;'ųjŰgf
39= ljţf)gfd¿kfg+ cƃ/] PsŽ] ;ƈLlt x]t'mþn;lƈ ljţf)Ʈx±)ëg sƙljţf)Ƨ ulxtųf. gfd¿k+ kg ljkfsgfd¿kd]jflt
kfsd]j. ;];+ ;'ljţ]Ɯd]j.

b'ltor]tgf;'ųjŰgf lglŪtf.

10= tltor]tgf;'ųjŰgf
40= ¿kfbL;' %;' cf/ƙ±)ë;'. t]g r]Ŵ ejųo+ ;śŲflt %ńf/ƙ)kl/ofkƉųf. tƧ]j ejųoƧ kŴgf kl)wfgflbj;]g
glt gfd. cfultlƛ utLlt kŝ'kŪfgj;]g cled'v+ ult kjlų Ptƨflt cfult, sƙflblgldų+. tƸƨ kl;lƈljţf)Ƨ ult kjlų
lgƑlų xált. t]gfx æcfut]Æltcflb. r't"kkftált rjg+ r'lt, d/)+. pkkşg+ lgƑlų, pkkftá. r'lttá pkkftá
k'g?ƍfbá. t]gfx æPj+ ljţf)ƧfÆltcflb. Otált lgƑųejtá. tŴflt k'gưj;řft] cfoltej]. PsŽ]j ;ƈLlt PsŽ] x]t'mþn;lƈ
Pj slytá.

tltor]tgf;'ųjŰgf lglŪtf.

sńf/vlųojƮjŰgf lglŪtf.

5= uxkltj±Ʈëf

1= kťj]/eo;'ųjŰgf
41= otált oƸƨ sŽn]. colŤ tá_;Źá bf_;Źá ljo Ow sŽnlj;oá. t]gfx æobfÆlt. eoj]/r]tgfoált eflotƑŪ]g
eo+, j]/k;jgŪ]g j]/lƃ r nźgfdf r]tgfoá. kf)fltkftfboá lx oƧ kjųlƃ, oť plŹƧ kjlųolƃ, peo] ;eoe]/jflt t] Pj
eflotƑeoj]/hgsŽjflt. ;átƧ cl/odƮƧ cflbtá kŪfo klklųclwudá ;átfklų tbŴfo tŴ kltlŪtƧ r cśflg
;átfklųośflg, tb'eo+ ;ƈfofx æb'ljw+ ;átfklųof cśÆlƃ, ;átfklųcŴ+ cślƃ cŴá. o+ k'Ƒef±uëlt o+ ;o+
;átfklųdƮmþnklnfetá k'Ƒef±uë tbŴfo ;+jųlt. Ƹs kg tlƃ cfx æ;ƍ'l/;;+;]jáÆltcflb. ;ƍ'l/;fg+ a'źfbLg+
cl/o`f);ţf)hŽtf klo?kf;gf, ;źƙƧjg+ rt';ŝwƙƧjg+, oálg;á pkfo]g clgŝflbtá dgl; s/)+ oálg;á dgl;sŽ/á, pƧ'ŊŽk]ƃ]g
wƙƧ lgƑfgƧ cg'wƙklkşg+ wƙfg'wƙklkųLlt Ptflg ;átfklųof cśflg. cŪsyfo+ kg ;átfklųcślƃ kb+ ck]lŋŷf æPj+
cfutÆlƃ j'ų+. l&tƧ k'ƮnƧ cś+. ;átfkƉá cśLolt `folt Pt]gflt ;átfkƉƧ cślƃlk j'ŝlt. Ob+ kŞf j'ų+ cś+. bá;]lx
cf/sŽlt cl/oált cfx ælgŹá;áÆlt. sy+ cljşŽ ;řf/fg+ kŝoáltcflbgf s]þglrlk cg'kf/lƘoųf lg?kf/Ƙá. `f)+ ;ƈfo
ælgŹá;áÆlt j'ų+, klŝ;d'ƍfb+ ;ƈfo ælg?kf/ƘáÆlt jblƃ. peolƕ kg ;ƈfo peo+ j'ųlƃ ck/]. klŝ;d'ƍfbá PŴ
clwƍ]tá. tyf lx j'ų+ æck/fk/+ pƍƉfo ljkƧgfkţfofÆlt. g lx dƮ`f)+ ljkƧgfkţflt. ;ƙf pkfoųf tƧ klŝ;d'ƍƉ]

28
ofyfjtá `fotLlt `foá, klŝ;d'ƍfbá. `f)+ kg `folt ;á Pt]gflt `foá.
tŴflt lg/o]. dƮ;átlƃ dƮƧ ;át+. cfkƉált clwutá. ckfo];' pƍşg;řftá ljlgkftwƙá PtƧflt ljlgkftwƙá,
g ljlgkftwƙá cljlgkftwƙá. k/+ coglƃ cltljo ;lj;o] clotƑ+ a'lŢtƑ+. o];lŤ wft"g+ ultcŴá, a'lźlk t];+ cŴá. t]gfx
æcjƧ+ cle;Ɨ'ŢgsŽ]Ælt.
kf)fltkftsƙsŽ/)flt kf)fltkft;řftƧ kfksƙƧ s/)x]t'. j]/+ j'ŝlt lj/á±wëf, tb]j eflotƑtá eolƃ cfx æeo+
j]/lƃ cŴtá PsÆlƃ. Ob+ aflx/+ j]/+ gfd tƧ j]/Ƨ d"ne"ttá j]/sŽ/k'Ʈntá alxefjųf. t]g]j lx tƧ j]/sŽ/k'ƮnƧ pƍƉ+ j]/+
;ƈfo æOb+ cŢlųsj]/+ gfdfÆlt j'ų+, tlƉlƧtƧ j]/Ƨ d"ne"tf j]/sŽ/k'Ʈnr]tgf pƍşlt kxl/t'+ c;dŴƧkLlt clwƍfoá. g lx
g]/losŽ lg/okfn];' klkxl/t'+ ;ŊŽ]lƃ. lg/okfnƧ r]tgf pƍştLlt Pt]g æclŴ lg/o] lg/okfnfÆlt bƧ]lt. o+ kg]t+
aflx/j]/lƃ oldb+ lbŪwlƙs+þ ;ƕ/flosť aflx/+ j]/+. k'Ʈnj]/lƃ j'ų+ cųlsŝ+ ;f±wët'+ c;ŊŽ]ƃá s]þjn+ k/k'Ʈn] pƍƉdų+ j]/lƃ
sŷf. cŴtá Psd]j ær]tl;sÆlƃ lj;];]ŷf j'ųųf. ;];kb];"lt æclbƉfbfgkŝofÆltcflbgf cfut];' ;];sŽ]Ūf;];'. cŴá e±Ʈëflt
cŴá w+l;tá clwut]gflt d±Ʈëg clwut]g. æcleut]gfÆltlk kf±&ëf, clwj'ų]gflt cŴá. t]gfx æcrnƍ;fb]gfÆlt.

kťj]/eo;'ųjŰgf lglŪtf.

2= b'ltokťj]/eo;'ųjŰgf
42= leŋ"g+ slytefjdųd]j lj;];ált Pt]g of ;Ŵf/f Psŝfg+ b]l;tb];gf, k'g tbţ];+ j]g]Ɯbds'þ;n]g sŽnƃ/] t]g]j
b]l;tf, ;f wƙ;+ufxs]þlx ædf gá ;Ŵ'b];gf ;ƕlƮx+ ljgf gƧt"Ælt lj;'+ ;śx+ cf/álktflt bƧ]lt.

b'ltokťj]/eo;'ųjŰgf lglŪtf.

3= b'ŋ;'ųjŰgf
43= ;d'bog+ ;d'boá, ;d'b]lt Ptƛflt ;d'boá, Pj+ pleƉ+ ;d'bofgdŴtálk e]bá j]lbtƑá. kŝofj kŝo;d'boá.
cf/źljkƧsŽ] æOdť Odť kŝo;fdƸƮ klŝ Od] wƙf v±)ë v±)ë pƍşƃLÆlt kƧƃá ækŝo;d'bo+ kƧƃálk leŋ' vl)s;d'bo+
kƧtLÆlt j'ųá kŝobƧgd'±vëg lgƑlųŋ)Ƨ bƧgtá. ;á kg v±)ë v±)ë ;řf/fg+ lgƑƸų klƧt'+ cf/źá æOd]lx gfd kŝo]lx
lgƑųtLÆlt kƧlt. æ;á vl)s;d'bo+ kƧƃá kŝo+ kƧtLÆlt jblƃ. oƨf kg kŝotá ;řf/fg+ pbo+ kƧƃá v)tá t];+ pbobƧg+
xált, v)tá Pt];+ pbo+ kƧtá k±uëj kŝofg+ ;'Ʈlxtųf kŝotá bƧg+ ;'±vëg OŢlt, tƨf j'ų+ ækŝo;d'bo+ kƧƃákLÆltcflb.
cŴśdbƧg]lk P;]j goá. cŝƃŴśdált cƍjlų lg/á±wëf lgƑfglƃ. e]bŴśdált vl)slg/á±wëf. tb'eo+ k'Ƒef±uë
pƮxkl/k'Şflbj;]g kƧƃá cţt/Ƨ bƧg] Ot/bƧglƕ l;źd]j xált, k'Ƒef±uë r cf/ƙ)j;]g votá jo;ƙ;gflbsŽn] e]bŴśd+
kƧƃá clt/]sj;]g cg'Ƨjflbtá cŝƃ+ cŴśd+ kƧlt. dƮŋ±)ë kgf/ƙ)tá cŝƃcŴśd+ kƧlt, c;ƙáxtá Ot/lƕ kƧlt. t+
;ƈfofx æcŝƃŴśd+ kƧƃákLÆltcflb. ;d'boŴśd+ lgƑlųe]blƃ ;d'bo;řft+ lgƑƸų cŴśd;řft+ e]bť. lgƧoj;]gflt rŋ'Ƨ
;lƉƧoj;]g kŝo+ sŷf. cf/ƙ)j;]gflt ¿k] cf/ƙ)+ sŷf. o+ kg]Ŵ jųƑ+, t+ dw'lklůs;'ųLsŽo+ j'ųgo]g j]lbtƑ+. ltŰ+ ;ślt
mþƧált ærŋ' ¿kflg ljţf)Ælƃ Od];+ ltŰ+ ;ślt ;dfud] lgƑlų mþƧált j'ųált cfx æltŰ+ ;śltof mþƧáÆlt. ltŰlƃ r
kfskŝoj;]g j'ų+, tbţ]lk kg dgl;sŽ/fboá mþƧkŝof xálƃo]j. Pjlƃ tŲfbLg+ c;];lj/fulg/áwŊd]g. leƉ+ xátLlt
cg'ƍfblg/á±wëg lg?ź+ xált. t]gfx æcƍl;lƈoÆlƃ.

b'ŋ;'ųjŰgf lglŪtf.

4= nás;'ųjŰgf
44= cod]Ŵ lj;];ált æco+ násƧfÆlt ;d'boŴśdfg+ lj;];bƧg+. PŴ rt'Ŵ;'ų] tlto;'ųtá lj;];á.

nás;'ųjŰgf lglŪtf.

5= `flts;'ųjŰgf
45= cţdţ+ lƀƉ+ `ftLg+ ufdá `fltsŽ]lt j'ųált cfx ælƀƉ+ `ftsŽg+ ufd]Ælt. luŧsŽ j'ŝlƃ OŪsŽ, luŧsŽlx Pj stá
cfj;±yëf luŧsŽj;±yëf. ;á ls/ cfjf;á oyf ;'wfkl/sƙ]g koáhg+ glŴ, Pj+ OŪsŽlx Pj lrlgŷf %fb]ŷf stá. tflb;lŤ %bg+
;ƈfo eujtf OŪsŽ%bg+ cg'ţft+. t]g j'ų+ æOŪsŽlx st] dxfkf;fb]Ælt. tŴ ƀf/aƈsjfmþnsŽbLlg kg bf?doflgo]j.

29
kl/ofolt cųgá mþn+ kl/Ʈx]ŷf jųtLlt kl/ofoá, sŽ/)lƃ cfx æwƙkl/ofolƃ wƙsŽ/)Ælƃ, kl/olųwƙe"t+ lj;];flwudƧ x]t'lƃ
cŴá. pk]ŝ ;'Ɯlt PŴflt pkƧ'tLlt j'ų+ æpkƧ'tLlt pkƧ'ltŪfgÆlƃ. cųgá sƙlƃ obŴ+ tŴ utá, t+ kl/j]);dşglsl/o+.
kxfoflt csŷf. Pj+ dxŴlŤ ljd'ųfotg;L;] &ŷf ;')ƃƧ dxtá cŴfo ;+jųlt. Psś)+ cxá;Llt ;Ƒ+ ljj+ cxál;. tL;' lx
ej];' ;řf/ut+ kŝo'ƍƉj;]g dgl;s/átá eujtá lslť c;];]ŷf ;Ƒlƕ t+ `f)d'±vë cfkfy+ pkulŞ. t]g j'ų+ æofjejƮf Psś)+
cxá;LÆlt. tlƃj;]g tdŴ+ jfrfo lgŞf/]ƃá æjr;f ;Ţfo+ s/áƃáÆlt j'ųá. kŝokŝo'ƍƉj;]g r cŴ+ cfxl/ŷf t];+ lg/á±wëg
ljjũƧ cfxtųf æoyfg';lƈgfÆlt j'ų+. cŹ; `f)rŋ'gf.
dg;f ;Ţfo+ s/áƃá æt'ŲLe"táj ku')+ s/áƃáÆlt j'ųá. kbfg'kblƃ kbť cg'kbť. k'l/dlŤ kb+ gfd, tbgƃ/+
cg'kb+. #]ŷf ;Ɨƈ+ sŷf cljlŞlƆŷf. kl/ofk')ftLlt cŢolt. cfwf/ƍųlƃ cfwf/+ lrų;ƃfgƍų+ cƍd'Ū+ utųf cfwf/ƍų+
gfd. sŽ/)lglƧtált nás'þų/wƙƧ sŽ/);lƉlƧtá. cflbƔƪrl/osŽ]lt cflbƔƪrl/o+, tb]j cflbƔƪrl/os+þ. wƙkl/ofofk]ŋfo
k'lƟślgŹ];á. tL;'lk Od];"lt tltort'Ŵkťd];' tL;' ;'ų];'.

`flts;'ųjŰgf lglŪtf.

6= cţt/Ɣfƪ);'ųjŰgf
46= gfdj;]gflt ±uëfųgfdj;]g r lslųj;]g r ckfsá, tƨf æhŽltj;]g Ɣfƪ±)ëfÆlt j'ų+.

cţt/Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

7= hŽ)'Ƨál);'ųjŰgf
47= Pj+nźgfdált æhŽ)'Ƨá)LÆlt Pj+nźgfdá /ţá ;lƃsŽ clwutgfdá.

hŽ)'Ƨál);'ųjŰgf lglŪtf.

8= násŽolts;'ųjŰgf
48= cfoƸt lxt+ t]g násŽ] g otlt g óxtLlt násŽot+. g lx t+ nƸź lgƧfo ;ųf k'ţlsl/ofo lrųlƕ pƍfb]lƃ, s'þtá
koá±uëf, t+ PtƧ clŴ, tŴ jf lgo'ųált násŽoltsŽ]. k&d;Źá cflbcŴjfrsųf h]Ūj]jrgált cfx æk&d+ násŽotÆlƃ.
;fwf/)jrgálk nás;Źá ljl;Ūlj;oá Owflwƍ]tált cfx æafnk'y'şgnásƧfÆlt. Oų/efj]g ns'þůsefj]g tƧ ljk'nflbefj]g
afnfg+ pkŪfgdųlƃ bƧ]ƃá æcfot+ dxƃÆlƃcflbdfx. kl/ųlƃ v'Źs+þ. Ps;efjlƃ Ps+þ ;efj+. cljkl/)fdwƙtfoflt cfx
ælgŝ;efjd]jflt k'ŞtLÆlt. k'l/d;efj]g gfgf;efjlƃ k'l/d;efjtá leƉ;efj+. kŞf g xátLlt kŞf lslť g xált ;Ƒ;á
;d'lŞşgtá. t]gfx æpŞ]b+ ;ƈfo k'ŞtLÆlt. Psųlƃ ;ƑsŽn+ cų;Ƙj+. tyf r]j ux±)ëg ƀ]lk jfbf ;ƧtlblŪoá xálƃ. glŴ g
xált. k'y'ų+ gfgf;efj+, Ps¿k+ g xátLlt jf ux±)ëg ƀ]lk jfbf pŞ]blblŪoált.

násŽolts;'ųjŰgf lglŪtf.

9= cl/o;fjs;'ųjŰgf
49= ;+;o'ƍlų cfsŽ/bƧglƃ æsƸƨ ;lt Ƹs xátLÆlt sŽ/)Ƨ mþnƧ r kŝfd;g]g ljgf s]þjn+ Obƍŝotfo ;+;oƧ
pƍşgfsŽ/bƧg+. ;d'bolt ;d'b]tLlt cŴált cfx æpƍştLÆlt.

cl/o;fjs;'ųjŰgf lglŪtf.

10= b'ltocl/o;fjs;'ųjŰgf
50= ƀ]lk gof Pstá j'ųflt Ob+ æljţf±)ë ;lt gfd¿k+ xátLÆltcflbgf gjd] j'ųƧ goƧ æcljşŽo ;lt ;řf/f
xáƃLÆltcflbgf b;d] j'ųgo] cƃáuwųf. gfgųlƃ k'l/dtá gjdtá b;dƧ gfgų+.

30
 b'ltocl/o;fjs;'ųjŰgf lglŪtf.

uxkltjƮjŰgf lglŪtf.

6= b'ŋj±Ʈëf

1= kl/jLd+;g;'ųjŰgf
51= pkkl/ŋdfgált kjlųkjlųx]t'+, lgjlųlgjlųx]t'ť kl/t'n]ƃá. s'þtá kg]tlƃĠ æ;ƙf b'ŋŋofÆlt jrgtá. g lx
;Ƒb'ŋkl/jLd+;+ ljgf ;ƙf b'ŋŋoá ;Ƙjlt. sƨfltcflbgf h/fd/)Ƨ]j ux±)ë sŽ/)+ k'Şlt. hŽltcfbLglƕ kjlų b'ŋefljgLlt
clwƍfoá. oƨf h/fd/±)ë ulxt] ;lt hŽltlk ulxtf xált, tƧf cefj] h/fd/)Ƨ]j cefjtá. P; goá ejfbL;'lk. Pj+ ofj
hŽltwƙá h/fd/±)ë ulxt] ulxtáj xált, h/fd/)kb];]g tlƑsŽ/jƃá ;Ƒ] t]e"dsŽ ;řf/f ulxtflt Pjlƕ h/fd/)Ʈx±)ëg ;Ƒlƕ
jũb'ŋ+ ulxtd]j xált. t]gfx ætƸƨ ulxt] ;Ƒb'ŋƧ ulxtųfÆlt. cg]sljwlƃ ax'ljw+ ax'sŽ]Ūf;+. æcg]sÆlƃ jf kf±&ëf cg]slƃ
ax'njrg+. ljwlƃ vlůŝkflnŝflbj;]g ljk/LtsŽ]Ūf;+. gfgƍsŽ/slƃ ttá Pj gfgƍsŽ/+. ƌŷf l&t+ k'l/;+ ljoflt afnfg+
cųefjƧ ;'efsŽ/]g pkŪfg+ ;ƈfofx.
æ;f?ƍefj]gfÆlt j'ų+, Ƹs ;Ƒyf ;f?ƍefj]gflt cfx ælglŊn];tfo kl/;'źtfofÆlt. g lx tƧ];f c;řttflbefj]g
;lb;f. klkƉált kld'±vëf cle;řf/d'±vëf x'ŷf kƉá clwutá. cg'utlƃ cg'Şljsefj]g ut+, oyf r lgƑfgƧ clwudá xált,
Pj+ tbg'¿kefj]g ut+. PŴ r kflńo+ ækhŽgftLÆlt k'Ƒefuj;]g khŽggf j'ųf, ætyf klkƉá r xátLÆlt lgotj;]g.
æck/efuj;]gfÆlt ck/]. s]þlr kg æoyf klkƉƧ h/fd/)+ lg?Ţlt, tyf klkƉáÆlt jblƃ. kbjLd+;gf k'Ƒefuj;]g
j]lbtƑf, g dƮŋ)j;]g. ;řf/lg/áwfoflt PŴ glob+ cljşŽkŝo;řf/Ʈx)+, cy ±vëf ;řt;řf/Ʈx)lƃ cfx æ;řf/b'ŋƧ
lg/áwŴfofÆlt. t]gfx æPųfjtf ofj c/xųf b];gf slytfÆlt.
ækŝų+o]j kl/lgƑfotLÆltcflbgf c/xųmþnkŝj]ŋ)+, æ;á ;'vť j]bg+ j]botLÆltcflbgf ;ttljxf/ť bƧ]ŷf b];gf
;Ƒyfj jũb];gftá lgjų]tƑf l;of. cljşŽutált PŴ Olt_;Źá cflbcŴá, t]g Pjdflbs+þ Ob+ jũljjũsyg+ k'g uŲflt.
k'Ʈn;Źá Ot/f;+ lƀƉ+ kstLg+ jfrsŽ]lt ttá lj;];]ŷf ux±)ë k&dksltd]j bƧ]ƃá æk'l/;k'ƮnáÆlt cjárflt cfx æk'l/;áo]j
k'ƮnáÆlt. peo]gflt k'l/;k'ƮnƮx±)ëg. ;ƙ'ltof cljşdfgfo syf b];gf ;ƙ'ltsyf. k/dŴƧ syf b];gf k/dŴsyf. tŴflt
;ƙ'ltk/dŴsyf;', g ;ƙ'ltk/dŴ];'. t]gfx æPj+ kjųf ;ƙ'ltsyf gfdfÆltcflb. tlŶb+ ;ƙ'ltk/dŴfg+ nŋ)+ - oƸƨ leƉ]
a'lźof jf cjojljlgưá±uë st] g t+;dţf, ;f #kflbƍe]bf ;ƙ'lt, tlƑkl/ofotá k/dŴá. g lx sŋńm'þ;gflb;efj] co+ goá
nưlt. tŴ ¿kflbwƙ+ ;d"x;ƃfgj;]g kjųdfg+ pkfbfo æ;ųáÆltcflb jáxf/ált cfx æ;ųá g/á»k]0» ;ƙ'ltsyf gfdfÆlt
oƨf ¿kfboá k/dŴwƙf ævƈf wft'oáÆltcflbgf j'ŝlƃ, g jáxf/dų+, tƨf ævƈf»k]0» k/dŴsyf gfdfÆlt j'ų+. gg'
vƈsyflk ;ƙ'ltsyfj, ;ƙ'lt lx ;Ř]tá vƈŪá /f;Ūá jf sŽ]Ūf;Ūá jfltĠ ;ŝd]t+, co+ kg vƈ;dţf mþƧfbL;' tşŽkţlų ljo
k/dŴ;lƉƧof tƧ cf;Ɖt/f k'Ʈn;dţfboá ljo g b"/]lt k/dŴ;śxtf j'ųf. vƈ;L;]g jf tb'kfbfgf ;efjwƙf Pj ulxtf.
gg' r ;Ƒ]lk ;efjwƙf ;ƙ'ltd'±vëg]j b];g+ cf/áxlƃ, g ;ƙ'±vëgflt ;Ƒflk b];gf ;ƙ'ltb];gfj l;ofltĠ globd]j+
b];]tƑwƙljef±uëg b];gfljefuƧ clwƍ]tųf, g r ;Źá s]þglr kjlųlgldų]g ljgf cŴ+ ksŽ;]tLlt. t]gfx æk/dŴ+ s±yëƃflk ;ƙ'Ƹt
cd'lťŷfj s±yëƃLÆlt. ;ŝd]j cljk/Ltd]j s±yëlƃ.
;ƙ'tLlt ;dţf. k/dá pųdá cŴált k/dŴá, wƙfg+ oyfe"t;efjá. t+ k/dŴ+, ;ƙ'lt kg násƧ ;Ř]tdųl;źf. olb
Pj+ sy+ ;ƙ'ltsyfo ;ŝtflt cfx ænás;ƙ'ltsŽ/)Ælƃ nás;dţ+ lgƧfo kjųgtá. nás;dţfo lx clelgj];g+ ljgf kţfkgf
PsŝƧ ;'tƧ ;fjgf ljo, g d';f cgltŊldtƑtá tƧf. t]gfx eujf æhgkblg?Ƹų gflelgj];]Ɯ, ;dţ+ gfltwfj]ƜfÆlt. wƙfg+
;efjwƙfg+. e"tnŋ)+ efjƧ nŋ)+ bLk]ƃLlt sŷf.
t]/;r]tgfe]blƃ cŪsŽdfjr/s'þ;nr]tgfkť¿kfjr/s'þ;nr]tgfe]b+. cųgá ;ƃfgƧ k'ggtá k'şejmþnƧ cle;ř/)tá
k'ţfle;řf/+. sƙk'ţ]gflt sƙe"t]g. ljkfsk'ţ]gflt ljkfs;řft]g. k'ţmþnlƕ lx pų/kbnák]g æk'ţÆlƃ j'ŝlt æPjldb+ k'ţ+
kjŬtLÆltcfbL;' ljo. æck'ţ"ku+ xált ljţf)Ælƃ Ob+ æk'ţ"ku+ xált ljţf)Ælƃ PŴ j'ųgod]jflt g pźt+. ck'ţmþn+
pų/kbnák]g æck'ţÆlƃ j'ŝlt. ;řf/lƃ ;řf/Ƨ ulxtųf æcljşŽutáoÆlƃ Oldgf ;řf/Ƨ kŝoá ulxtá, æk'ţ"ku+ xált
ljţf)Ælƃcflbgf kŝo'ƍƉ+ ljţf)+. tlƨť ulxt] gfd¿kflb ;Ƒ+ ulxtd]j xált. t]gfx æƀfb;klbsŽ] kŝofsŽ/á ulxtáj
xátLÆlt.
ljşŽlt c/xųdƮ`f)+ pŊŪlgŹ];]g. tƧf lx pƍfbf ;Ƒ;á cljşŽ kxLgf xált. k&dd]jflt Ob+ cljşŽkxfgljş'ƍfbfg+
;dfgsŽntfbƧg+. t]gfx æoyf kgfÆltcflb. kbLk'şn]gflt kbLk'şngx]t'gf ;x]j. ljş'ƍfbflt ljş'ƍfbx]t', Pj+ ;tLlk
;dsŽnų]lt clwƍfoá. g uŲftLlt æPt+ ddfÆltcflbgf g uŲflt. g tŲfolt g efolt tŲfj'lųgá cefjf, ttá Pj eojŴ'gá r
cefjf.
lulnŷf kl/lgŪfk]ŷflt lulnŷf ljo cţƧ clj;o+ ljo s/±)ëg kl/lgŪfk]ŷf. ;fld;;'vƧ cg]sb'ŋfg'aƈefjtá,
;'vflegƆƧ b'ŋx]t'efjtá r ;'v+ clegƆƃáo]j b'ŋ+ clegƆlt gfd clƮ;ƃfk;'v+ OŞƃá w"db'ŋfg'ţftá ljo. b'ŋ+ kŷf ;'v+ kŴgtált
PŴ b'Ƒnuxl)sŽboá lgbƧgefj]g j]lbtƑf. t] lx ofj ;foƌ;doflk ce'ŷf ;fodf;fbLlg s/áƃá lh#ŞfƸb pƍfb]ŷf e'ŧgfbLlg

31
s/álƃ. ;'vƧ ljkl/)fdb'ŋtá ;'v+ clegƆƃá b'ŋ+ clegƆlt gfdflt oáhgf. s]þlr kg b'ŋƧ cefjtá ljkl/)fd;'vtá t+ ;'v+
clegƆƃá b'ŋ+ clegƆtLlt jblƃ. t+ g, g lx tflb;+ ;'vlgldų+ sŽ]lr b'ŋ+ clegƆƃá lbŪá, b'ŋx]t'+ kg ;fld;+ ;'v+ clegƆƃá
lbŪá. b'ŋx]t'+ ;fld;+ ;'v+ clegƆƃá cŴtá b'ŋ+ clegƆlt gfdflt j'ųájfodŴá. sŽoált kťƀf/sŽoá, ;á kl/oƃá cj;fg+ PtƧflt
sŽokl/olƃs+þ. t]gfx æofj kťƀf/sŽoá kjųlt, tfj kjųÆlƃ. hLljtkl/olƃslƃ PŴflk P;]j goá.
kŞf pƍlşŷf k&d+ lg?ŢtLlt PsƸƨ cųefj] dgáƀfl/sj]bgftá kŞf pƍlşŷf ttá k&d+ lg?Ţlt, ttá Pj l;źdŴ+
;¿k]g]j bƧ]t'+ ædgáƀfl/sj]bgf k&d+ pƍlşŷf kŞf lg?ŢtLÆlt j'ų+. Obflg td]j ;ř]k]g j'ų+ ljjl/t'+ æ;f xLÆltcflbdfx.
ofj t]Ƹų;jƧflk k&djoá. kŰf;jƧsŽn]lt k&djotá ofj kţf;jƧsŽnf, tfj l&tf xátLlt j'lŬxflgoá cg'kuƄf ;¿k]g]j l&tf
xált. dƆflt d'b'sŽ cltlv)f. tbflt c;Lltgj'ltjƧsŽn]. tyf lr/kl/ljtŊ]þlk. eƮf lgų]hŽ eƮljeƮf b'Ƒnf.
xbosŽ]Ƹo]jflt rŋflbjŴ";' cjų]ŷf t];+ vL)ųf sŽ]le"t+ xbojŴ'+o]j. ofj P;f j]bgf jųlt.
jflkoflt dxftńfs]þg. kťpbsdƮ;ƕƉlƃ kťlx pbsƧ klj;glgŋdgd±Ʈëlx o'ų+. ttá ttá ljƧƆdfg+ ;Ƒ;á
k'Űųf.
k&d+ b]j] jƧƃ]ltcflb pkdf;+;Ɔg+. Od+ j]bg+ ;ƈfoflt Od+ oyfj'ų+ kl/oá;fgƍų+ dgáƀfl/sj]bg+ ;ƈfo.
sŽoƧ e]bflt cųefjƧ ljgf;tá. æpź+ hLljtkl/ofbfgfÆlt kflń, cŪsyfo+ kg hLljtkl/ofbfgf pźlƃ kb'źf/á
stá. k/násj;]g cuƄf. j]bgfg+ ;Lltefjá gfd ;řf/b/ykl/ńfxefjá, ;á kgfo+ cƍjlųj;]gflt cfx ækjlų»k]0»
eljƧƃLÆlt. wft';/L/fgLlt clŪsŘn;řftwft';/L/flg. ;/L/]sb];] lx ;/L/;dţf.
s'þƘsŽ/kfsŽlt s'þƘsŽ/kfstá. PŴ kŝtLlt kfsŽ], krgŪfg+. tb]j kfrgj;]g cfj;lƃ PŴflt cfjf;á, tƨf
s'þƘsŽ/fjf;tá. cljutj"k;d+ ;řl/t+ s'þƘ+ pźl/ŷf &k]ƃá %fl/sŽo ;lt lkwfgj;]g &k]lt. tyf &kg+ kg ;ƈfo j'ų+
ækll;Ƨ]ƜfÆlt. s'þƘƧ kb];e"ttfo cfaźf cjojf æs'þƘskfnfgLÆlt clwƍ]tflg, g l%ƉleƉflg. cjojd'±vëg lx ;d'bfoá
j'ųá. tŴ skfn;d'bfoá lx #á. t]gfx æd'vjlũof PsaźfgLÆlt. cjl;Ƨ]Ɯ'lƃ jŰlj;];pŲefjfkutf #sŽ/fg]j ltŪ]Ɯ'lƃ.
cflbų»k]0» toá ejf bŪƑf PsŽb;lx cƮLlx cflbųefjtá. oyf s'þƘsŽ/á s'þƘsŽ/fjf;+ cflbų+ kŝj]ŋlt, Pj+ cf/źljkƧsŽ]k];
ejųo+ /fufbLlx cflbųlƃ cfx æs'þƘsŽ/á ljo oáufjr/áÆlt. gLx/)bůsŽ] ljo c/xųdƮ`f)+ ejųokfstá gLx/)tá. ;dá
e"ldef±uëf ljo lgƑfgtn+ ;Ƒlj;df lgjųgtá.
æcfbfglgŋ]kgtá, joáj'źŴśdtá, cfxf/dotá, pt'dotá, lrų;d'Ūfgtá, sƙhtá, wƙtf¿ktáÆlt ‘lj;'lź0 2=706’
Od]lx ;ųlx cfsŽ/]lx ;ƙ;ƃá ¿k;ųs+þ ljkƧlt gfd. æsnfktá, odstá, vl)stá, klkfltá, lblŪpŔfgtá, dfg;d'Ŕftá,
lgslƃkl/ofbfgtáÆlt ‘lj;'lź02=717’ Od]lx ;ųlx cfsŽ/]lx ;ƙ;ƃá c¿k;ųs+þ ljkƧlt gfd, tƨf oyfj'ų+ Od+ ¿k;ųs+þ
c¿k;ųsť gLxl/ŷf ljkƧƃƧ. olblk c/xtá cųefjá ;Ƒej]lxlk pźá, ofj kg cg'kflb;];kl/lgƑfg+ g kfk')flt, tfj
tlƨlƕ ;'ultej] l&táo]jflt jųƑt+ nưtLlt ært"lx ckfo]lx cųefj+ pźl/ŷfÆOŝ]j j'ų+. t]gfx ævL)f;já kgfÆltcflb. tyf
r jŋlt æcg'kflb;];fo lgƑfgwft'of kl/lgƑ'tƧ jũj"k;dá j]lbtƑáÆlt. g kl/lgƑflt cg'kflb;];fo lgƑfgwft'oflt clwƍfoá,
;pkflb;];fo kg lgƑfgwft'of kl/lgƑfg+ c/xųƍlųo]j. cle;řf/x]t'tá x]Ŵ kl/ńfxj"k;dƧ pk;defj]g clwƍ]tųf
pŲs'þƘlgƑfglgbƧglƕ g lj?Ţlt. cg'kflbƉs;/L/fgLlt pt';d'Ūflgs¿ksnfk] jblƃ. leŋj]lt PŴ Olt_;Źá cflbcŴá. Ob+
kg jrg+. cg'oáuf/ákgŴlƃ sŽokl/olƃs+þ j]bg+ j]bodfgá vL)f;já clk g' k'ţfle;řf/flbsƙ+ s/]Ɯflt kŤ+ sŽt'+. cy jf
cg'oáuf/ákgŴlƃ æclk g' ±vëf vL)f;já leŋ' k'ţfle;řf/+ jf cle;ř/]ƜfÆltcflbgf cg'oáu+ cf/ák]t'+ j'ų+, g tfj oyf/źb];g+
lgŪfk]t'lƃ cŴá.
kl;lƈljţf±)ë l;ź] tƸƨ ej] pƍşgf/xfg+ ljţf)fg+ l;of ;Ƙjá, gf;tLlt j'ų+ æljţf)+ kţfo]yflt kl;lƈljţf)+
kţfo]yfÆlt. ;Ƒ;á ;řf/];' c;ƃ];' kl;lƈljţf)+ clk g' ±vëf kţfo]Ɯ. tlƨlŤ ckţfodfg] ;Ƒ+ ljţf)+ g kţfo]Ɯ. ±yë/fglƃ
æleŋj]Ælt cfnlktŴ]/fg+ kŤƓfs/)+ ;ƕx+;lt tƧ ;Ƒţ'tţf±)ëg ;+;Ɔgtá. cƍţf)lƃ cƍţfog+. cflb_;Ź]g ljţf±)ë c;lt
gfd¿kƧ cƍţf)lƃ PjdfƸb ;śŲflt. ;lƉŪfg;řftlƃ ;ŹxgfsŽ/]g kjų;lƉŪfg;řft+. clwdáŋlƃ lgŞofsŽ/ljdáŋ+
;źfljdáŋť. t]gfx kflńo+ æ;Źxy d]t+, leŋj]Ælt. ;źf;lxtlŤ lgŞofsŽ/ljdáŋ+ ;ƈfofx æ;lƉŪfg;řft+ clwdáŋÆlƃ.
cƃált kl/oƃá. kl/tá l%şlt PŴflt kl/Ş]bá.

kl/jLd+;g;'ųjŰgf lglŪtf.

2= pkfbfg;'ųjŰgf
52= cf/ƙ)flbefj]g ;+jųgtá pkfbfgfg+ lxtflg pkfbflgoflg, t];' pkfbflgo];'. t]gfx ært'Ɖ+ pkfbfgfg+
kŝo];"Ælt. cƧfb+ cg'kƧƃƧflt c;fb]tƑ+ ldŞf`f±)ëg cg'kƧtá. tbfxf/ált ;áń; jf jL;+ Ƹt;+ rųfnL;+ kţf;+ jf cfxf/á kŝoá
PtƧflt tbfxf/á. clƮŋƈá ljo toá ejf PsŽb;lx cƮLlx cflbųefjtá Ptb]j ejųo+. clƮ»k]0» k'y'şgá clƮŋƈ;lb;Ƨ
ejųoƧ kl/aƈgtá.
sƙŪfgƧflt ljkƧgfsƙŪfgƧ. t]gfx æt]e"dswƙ];"Ælt. wƙkf;fblƃ nás'þų/wƙkf;fb+. ;á lx cŝ'ƮtŪ]g
ækf;fbáÆlt j'ŝlt. ;ltkŪfgdxfjLlyo+ mþnŋ±)ë kjųfoflt.

pkfbfg;'ųjŰgf lglŪtf.

32
 3_ 4= ;+oáhg;'ųƀojŰgf
53_54= dxƃjũƍaƈcákƙefj]g t]nkbLkƧ cfxtųf ædxƃť jlũskfn+ ux]ŷfÆlt j'ų+. k'l/dgo]g]jflt k'l/dƸƨ
pkfbflgo;'ų] j'ųgo]g]j. tyf ljg]tƑfg+ k'Ʈnfg+ cŢf;oj;]g lx Od];+ ;'ųfg+ Pj+ jrg+ Pj+ b];gf. P; goá Otá k/];'lk.

;+oáhg;'ųƀojŰgf lglŪtf.

5_ 6= dxf?ŋ;'ųƀojŰgf
55_56= cáh+ clex/ƃLlt /;x/l)oá ljo k'l/;Ƨ ;/L/] ?ŋd"nflg ?ŋƧ kyjLcfká/;] pkl/ cf/ák]lƃ. t];+ tyf
cf/ákg+ æcáhŽofÆltcflbgf ljefj]lt. xŴ;t'Ƒ]wdƧflt xŴ;t'Ƒ]±wëf, xŴ;t+ plƑźƧlk. PŴflt PltƧ+ jũsyfo+. sƙf/áxglƃ
sƙkŝoá.
k'g PŴflt PltƧ+ ljjũsyfo+. jũb'ŋ+ gf;]t'sŽdƧ bƭ+ pƍƉ;+j]u`f)+ ;ƈfo æs'þŹfná ljofÆlt cfx. ttá
lgƑlųt`f)+ ;dflwklŞof l&t+ lgƧfo kjų]tƑljkƧgf/Ƙ`f)+. ?ŋŞ]bgmþ/;' ljoflt Pj+e"tƧ ljkƧgf Psƃtá jũŞ]bfo
xálto]jflt cfx æ?ŋƧ»k]0» dgl;s/áƃƧ kţfÆlt. tŴ sƙŪfglƃ ljkƧgfsƙŪfg+. t+ rt'lƑwjjŴfgj;]g jL;lt
kyjLsŽ]Ūf;f, ƀfb; cfkásŽ]Ūf;f, rųf/á t]hŽ]sŽ]Ūf;f, % jfoásŽ]Ūf;flt ƀ]rųfnL;fo sŽ]Ūf;];'. ljţf)Ƨ rflt Olt_;Źá cflbcŴá
ksŽ/Ŵá r. t]g e"t¿kflg ljţf);ƕo'ųwƙ] r ;śŲflt. ;ų;' ;ƍfo];' oƧ cneƃƧ sƙŪfg+ lje"t+ x'ŷf g pkŪflt, t+ ;ƈfofx
æcţt/+ ;ƍfoÆlƃ. ;];+ ;'ljţ]Ɯd]j.

dxf?ŋ;'ųƀojŰgf lglŪtf.

7= t?)?ŋ;'ųjŰgf
57_59= klndş]Ɯflt cƟs/)j;]g kl/tá kfƸń aƈ]Ɯ. tyf s/áƃá oƨf r tŴ lt)uŞfbLg+ d"n;ƃfgƮx±)ëg t+ &fg+
;á±wëlt gfd, tƨf j'ų+ æ;á±wëƜfÆlt. k+;'lƃ cƧ kjŬsŽ/s+þ, cfuƃ's+þ k+;'lƃ cŴá. bb]Ɯflt klŋk]Ɯ. t]gfx æyźÆlƃcflb.
j'ųgo]g]jflt æ?ŋ+ gf;]t'sŽdá k'l/;á ljofÆltcflbgf kťd;'ų] j'ųgo]g. cŪdgjdflg pųfgŴfg]j j'ųgoųf.

t?)?ŋ;'ųjŰgf lglŪtf.

10= lgbfg;'ųjŰgf
60= ax'jrgj;]gflt s'þ¿ gfd hŽgklbgá /fhs'þdf/f, t];+ lgjf;á PsŽ]lk hgkbá ?ƭLj;]g æs'þ¿Ælt Pj+
ax'jrgj;]g. oŴ eujtá j;gásŽ;e"tá sŽ]lr ljxf/á g xált, tŴ s]þjn+ ±uëfr/ufdlsųg+ lgbfgsyfo kslt oyf æ;Ŋ]þ;' ljx/lt
b]jbx+ gfd ;Ōfg+ lgudáÆlt. æcfoƨfÆlt jf æb]jfg+ lkoáÆlt jf ejlƃ jf lko;d'bfxf/á P;ált cfx æcfoƨflt
lkojrgd]tÆlƃ. tlob+ lkojrg+ uf/jj;]g j'ŝtLlt cfx æu?jrgd]tÆlƃ. cltb"/+ cŝf;Ɖ+ clt;ƙ'vf cltkŞtá pkl/jftá
pƉtƍb];ált Od] % lg;şbá;f. gLnkLtnálxtábftdlŧŪkeƧ/j;]g %ƑŰfg+.
s'þn;śxŴfoflt s'þnfg'Źotfj;]g s'þnfg'ƮŲgŴfo. ;xƧelůs+þ lglŋkƃá ljo leŋfklƮŲg]g t];+ clejfbgflb;ƕlŞg]g
r k'ţfle;ƆƧ hgg]g. kl;ƙlşŷflt cƃ]jfl;s]þlx ;ƙŪŪfg+ ;ŊŝsŽl/tfo k'g ;ƙlşŷf. peoƃtá kŪfo dŢlƃ cflbtá kŪfo
j]bg+, h/fd/)tá kŪfo r j]bg+ kfk]ŷf ;ƙ;gdfx. ltŋų'lƃ æcflbtá kŪfo cƃÆlƃcflbgf j'ųrt'/fsŽ?k;+lxt] toá jf/].
t]g ƀfb;ŋų'+ ;ƙ;gdfx. cƛfs+þ eujtf uƘL/efj]g]j slytųf ;];a'ź]lxlk Pjd]j slytált wƙƋo] &ŷf j'ų+ æ;Ƒa'ź]lx»k]0»
slytáÆlt.
kdf)fltŊd]lt ckl/df)Ŵ] æofjlťb+ t]g eujtfÆltcfbL;' ‘bL0lg01=3’ ljo. clt/]sefjhŽ]tgá lx o+ ofj_;Źá.
t]gfx æcltuƘL/ált cŴáÆlt. cjef;lt vfolt pkŪflt `f)Ƨ. tyf pkŪfglŤ ;ƈfo ælbƧtLÆlt j'ų+. gg' P;
klŝ;d'ƍfbá PsƃuƘL/áj, cy sƨf uƘL/fjef;tf hŽl] ttfltĠ ;ŝd]t+, PsƃuƘL/tfbƧgŴd]j kgƧ uƘL/fjef;Ʈx)+, tƨf cţŴ
nưdfg+ rft'sŽ]ls+þ Ɠlt/]sd'±vëg lgbƧ]ŷf td]jƧ PsƃuƘL/t+ ljefj]t'+ æPs+þ xLÆltcflb j'ų+. Pt+ gŴLlt cuƘL/á cuƘL/fjef;á
rflt Pt+ ƀo+ glŴ. t]g oyfblƧt] rft'sŽ]ls]þ klŞdf PssŽ]l nưtLlt bƧ]lt. t]gfx æco+ xLÆltcflb.
o]lx uƘL/efj]lx klŝ;d'ƍfbá æuƘL/áÆlt j'ŝlt, t] rt"lx pkdflx plƟś]ƃá æejƮƮx)fofÆltcflbdfx. oyf
ejƮƮx)Ŵ+ xŴ+ k;f/]ŷf ux]t'+ g ;ŊŽ b"/efjtá, Pj+ ;řf/fbLg+ cljşŽlbkŝo;Ƙ"t;d'bfutŴá kslt`f±)ëg ux]t'+ g ;ŊŽ. oyf
l;g]?+ lelƆŷf ldŧ+ kƑt/;+ kfsltsk'l/;]g gLxl/t'+ g ;ŊŽ, Pj+ klŝ;d'ƍfbut] wƙŴflbs]þ kslt`f±)ëg lelƆŷf ljeş
klljŢgj;]g hŽlgt'+ g ;ŊŽ. oyf dxf;d'Ź+ ksltk'l/;Ƨ afx'ƀoj;]g kf/+ tl/t'+ g ;ŊŽ. Pj+ j]k'ƟŪ]g dxf;d'Ź;lb;+

33
klŝ;d'ƍfb+ kslt`f±)ëg b];gfj;]g kl/xl/t'+ g ;ŊŽ. oyf kyƸj kl/jų]ŷf kfsltsk'l/;Ƨ kyjáh+ ux]t'+ g ;ŊŽ, Pj+ OŴ+
cljşŽboá ;řf/fbLg+ kŝof xáƃLlt t];+ klŝ;d'ƍfb;efjá kfslts`f±)ëg gLxl/ŷf ux]t'+ g ;ŊŽ]lt, Pj+ rt'lƑwuƘL/tfj;]g
rtƧá pkdf oáh]tƑf. kfslts`f)j;]g rfodŴoáhgf stf lbŪ;ŝfg+ tŴ klj]w;ưfjtá, tyflk oƨf ;fjsŽg+ kŝ]sa'źfgť tŴ
;ƍb];d]j `f)+, a'źfg+o]j lgƍb];+. tƨf j'ų+ æa'źlj;o+ kŤÆlƃ.
dflt kl;]±wë lgkftá. Ʃfo+ æpųfgs'þųfgsŽ] ljo vfotLÆlt jrg+ ;ƈfo j'ųált cfx ædf e)Llt cŴáÆlt. pƧfb]ƃált
kţfj;]g pŊ+þ;ƃált cŴá. ck;fb]ƃált lgưŞƃá, lgƮŲƃált cŴá. t]gflt dxfkţefj]g.
tŴflt ±yë/Ƨ ;ltlk pųfgefj] klŝ;d'ƍfbƧ cţ];+ uƘL/efj]. ;'eáhg/;k'ŪƧflt ;'Ɔ/]g eáhg/;]g kál;tƧ.
stoáuƧflt lgƑ'źkoá±uë stkl/roƧ. dƟkf;f)lƃ dƟ]lx dxfan]x]j lvlktƑkf;f)+. s'þƸx OdƧ efl/oŪfglƃ sƸƨ kƧ] OdƧ
kf;f)Ƨ u?t/kb];ált tƧ ;Ɵx'sefj+ bLk]ƃá jblt.
ltld/lkśn]g]j bLk]lƃ tƧ dxfljƎf/efjtá. t]gfx ætƧ ls/fÆltcflb. kŊ'þytLlt kŊ'þyƃ+ ljo kl/jųlt kl/tá
jųlt. nŋ)jrgŤ]t+. lklŪo+ ;slnsclŪsŽ lklŪkų+. sŽo"kkƉƧflt dxtf sŽo]g pk]tƧ, dxfsŽoƧflt cŴá. lkŦ jũLlt lkŦ
snfká. ;'kŰjftlƃ gfuƮx)fbL;' kŋkƎágj;]g pƍşgsjft+.
æk'Ƒ"klgƧo;ƕlųofÆltcflbgf plŹŪsŽ/)flg ljŴf/tá ljjl/t'+ æOtá ls/fÆltcflb j'ų+. tŴ Otált Otá eŹsƍtá.
;t;xlƧd]lt ;t;xƧd]. x+;jtL gfd gu/+ cxál; hŽtgu/+. w'/kųfgLlt aflx/kųflg, oflg bL#tdflg.
slgŪeftflt j]dfltseftf slgŪá oyf cƛfs+þ eujtá gƆŴ]/á. a'źfglŤ ;xáb/f eft/á gfd g xálƃ. tŴ h]Ūf tfj
g'ƍşlƃ, slgŪfg+ kg c;Ƙjá Pj. eáulƃ ljej+. pk;ƃált rá/hlgt;řáej"k;d]g pk;ƃá hgkbá.
ƀ] ;fs]þ lgjf;]ŷflt ;fsƀod]j cųgá sŽokl/xfl/o+ sŷf, Ot/+ ;Ƒ;Ƙf/+ cųgf dár]ŷf.
kųƮx)Ŵlƃ cƃáklŋųpŲeáhgųf kųƧ ck/fk/+ xŴ] kl/jų]ƃƧ ;'±vëg kųƮx)Ŵ+. pųl/;fslƃ cųgá pųl/o+
;fs+þ. Ptflg kfsŪfgfgLlt Ptflg oyfj'ųflg eujtá b];gfo kfsflg a'ź] a'ź;fjs]þ r plŹƧ ±yë/Ƨ k'ţs/)Ūfgflg, kŝ]sa'ź+
kg aálw;ųť plŹƧ ±yë/Ƨ k'ţs/)Ūfgflg ax"lgo]j.
kl;Ƹƈ ux]ŷflt cƛfs+þ aálw;ųƧ kl;lƈƮx)lbj;]o]j kl;Ƹƈ ux]ŷf.
pƮxg+ kflńof pƮŲg+, ;jg+ cŴ;jg+, kl/k'Şg+ ulŮŪfg];' cŴkl/k'Şg+, wf/)+ kflńof kflńcŴƧ r lrų] &kg+.
;Ƒť]t+ Ow klŝ;d'ƍfbj;]g j]lbtƑ+, ;ƑƧlk a'źjrgƧ j;]gfltlk jũlt. ;átfkƉfgť»k]0» pkŪflt tŴ ;ƙáxljud]g æo+
lslť ;d'bowƙ+, ;Ƒ+ t+ lg/áwwƙÆlƃ cųkŝŋj;]g pkŪfgtá gfd¿kkl/Ş]bált ;x kŝo]g gfd¿kƧ kl/lŞş cjaá±wëf.
rt"xLlt wƙuƘL/fbLlx rt"lx uƘL/tflx ;Ƒflk uƘL/tf.
;fjs]þlx b]l;tf b];gflk kg ;Ŵ' Pj b];gflt cfx ædof lbƉgo] &ŷfÆlt. æ;]ŋ]g gfd lgƑfg+ ;ƑfsŽ/]g klljź+ g
xátLÆlt g tƧ uƘL/tflt tƧ uƘL/Ƨ pkfbfgƧ uƘL/tf ljo ;'Ū' lbŪf gfd xált. tƨf cfx æOb+ lgƑfgd]j uƘL/+, kŝofsŽ/á
kg pųfgsŽ] hŽtáÆlt. lgƑfglŤ ;Ƒ]lk c;]ŋf ;Ƒ;á klljŢlƃ lgƍb];ųf, kŝofsŽ/+ kg ;ƙf;Ɨ'źfo]j cgj;];tá klljŢlƃ, g
Ot/]. tƨf kŝoj;]g æOb+ ck/źÆlƃ j'ų+ ±yë/+ ck;fb]ƃ]g. td]j lxƧ cgj;];tá klj]wfefj+ ljefj]t'+ æcy sƨfÆltcflb
j'ų+. c;ltlk wƙtá e]b] ;+oáhgŴcg';oŴj;]g kg t];+ nưdfge]b+ ux]ŷf æOd] rųf/á lsn];]Ælt j'ų+. cţá lx t];+ aƈgŴá,
cţá yfdudgŪált. P; goá ;];];'lk. Olt Od];+ lsn];fg+ cƍxLgųf tyf¿k+ pklgƧo;ƕb+ cefjotáj cg'ųfgd]j wƙ+ pųfglƃ
g jųƑd]jflt clwƍfoá. rųfl/ cŪ ;áń; jf c;Ś]ƜfgLlt Ob+ dxfaálw;ųfg+ ;ƃfg] aálwkl/kfrswƙfg+
ltŋdlŢdd'b'efjl;źsŽnlj;];bƧg+, tť ±vëf dxflegLxf/tá kŪfoflt jblƃ. Pt]xLlt oyfj'ųa'ź;fjscƮ;fjskŝ]sa'ź;ƙf;Ɨ'źfg+
lj;];flwud]lx. kŝgLslƃ klŊ"þn+ lj?ź+. ;Ƒyf kŝofsŽ/klj]±wëf gfd ;ƙf;Ɨálwoflwudá Pjflt j'ų+ ækŝofsŽ/+ klljlŢt'+
jfodƃƧ]jfÆlt. gjlx cfsŽ/]xLlt pƍfbfbLlx gjlx kŝofsŽ/]lx. j'ųŤ]t+ kl;lƘbfo+ ‘kl0d01=45’ -
æcljşŽ;řf/fg+ pƍfblŪlt r kjųlŪlt r lgldųlŪlt r cfo"xglŪlt r ;+oáulŪlt r klnaáwlŪlt r ;d'bolŪlt r
x]t'lŪlt r kŝolŪlt r, Od]lx gjxfsŽ/]lx cljşŽ kŝoá, ;řf/f kŝo;d'ƍƉfÆltcflb.
tŴ gjxfsŽ/]xLlt gjlx kŝoefj"kudg]lx cfsŽ/]lx. pƍşlt Ptƨf mþnlƃ pƍfbá, mþn'ƍlųof sŽ/)efjá. ;lt r
cljşŽo ;řf/f pƍşlƃ, gf;lt, tƨf cljşŽ ;řf/fg+ pƍfbá xált. tyf cljşŽo ;lt ;řf/f kjųlƃ r lgldolƃ r. oyf r
ejfbL;' lvklƃ, Pj+ t];+ cljşŽ kŝoá xált, tyf cfo"xlƃ mþn'ƍlųof #]lƃ ;+o'şlƃ cųgá mþn]g. oƸƨ ;ƃfg] ;o+ pƍƉf, t+
klna'ƈlƃ kŝoƃ/;djfo] pbolƃ pƍşlƃ, lxgált r ;řf/fg+ sŽ/)efj+ pkuŞlt. klŝ cljş+ ;řf/f colƃ kjųƃLlt Pj+
cljşŽo ;řf/fg+ sŽ/)efj"kudglj;];f pƍfbfboá j]lbtƑflt. pƍfblŪtLlt r ltŪlt Pt]gflt l&lt, sŽ/)+. pƍfbá Pj l&lt
pƍfbl&lt. P; goá ;];];'lk. Obť kŝofsŽ/bƧg+ oyf k'l/d]lx dxfaálwd"n] kjlųt+, tyf cƛfs+þ eujtflk kjlųtlƃ
cŞl/oj]uflextf b;;xlƧnáswft' ;Řlƕ ;ƕsƕLlt bƧ]ƃá ælbŪdų]Æltcflbdfx.
PtƧ wƙƧflt PtƧ klŝ;d'ƍfb;lţtƧ wƙƧ. ;á kg oƨf cŴtá x]t'ƍejfg+ x]t'. t]gfx æPtƧ kŝowƙƧfÆlt
hŽltcfbLg+ h/fd/)kŝotfoflt cŴá. gfd¿kkl/Ş]bá tƧ r kŝokl/Ʈxá g k&dflelgj];dų]g xált, cy ±vëf tŴ ck/fk/+
`f)'ƍlų;lţt]g cg' cg' a'Ţg]g. tb'eoefj+ kg bƧ]ƃá æ`ftkl/ţfj;]g cgg'a'ŢgfÆlt cfx. lgŝ;ţfbLg+ khxgj;]g
kjųdfgf ljkƧgfwƙ] klljŢlt Pj gfd xált klkŋljŋƘg]g ltŋlj;befjfklųtá, tblwŪfge"tf r tL/)kl/ţf cl/od±Ʈëf r
kl/ţfkxfgfle;doj;]g kjlųof tL/)ƍxfgkl/ţf;śxá rflt tb'eoklj]wfefj+ bƧ]ƃá ætL/)ƍxfgkl/ţfj;]g cƍlljŢgfÆlt
cfx. tƃ+ j'ŝlt kjLggŴ+ tƃjfo]lt tƃ+ cfjlŦŷf k;fl/t;'ųjlũt+ gLotLlt sŷf, t+ kg tƃfs'þntfo lgbƧgefj]g cfs'þnd]j
ulxtlƃ cfx ætƃ+ ljo cfs'þnhŽtfÆlt. ;ř]ktá j'ųdŴ+ ljŴf/tá bƧ]ƃá æoyf gfdfÆltcflb j'ų+. ;dfg]t'lƃ k'Ƒ]gfk/+ ;d+ sŷf
cfg]t+,' clj;d+ ph'+ sŽt'lƃ cŴá. tƃd]j jf cfs'þn+ tƃfs'þn+, tƃfs'þn+ ljo hŽtf e"tf tƃfs'þnshŽtf. dlŢd+ klkb+ cg'kuƄf
cƃƀokŋƆ]g kŝofsŽ/] vlnŷf cfs'þnƓfs'þnf xálƃ, t]g]j cƃƀokŋƆ]g t+t+lblŪƮfxj;]g kl/ưdƃf ph's+þ wƙlŪlttƃ+ klljlŢt'+ g
hŽglƃ. t]gfx æg ;ŊŽ]lƃ kŝofsŽ/+ ph'+ sŽt'Ælƃ. ƀ] aálw;ų]lt kŝ]saálw;ųdxfaálw;ų]. cųgá wƙtfoflt cųgá ;efj]g,

34
k/ákb];]g ljgflt cŴá. tŴ tŴ u'ńshŽtlƃ tƸƨ tƸƨ &fg] hŽtu'ńs+þ lklů;'ų+. ttá Pj ulŮaźlƃ j'ų+. kŝo];' kŋlnŷflt
clgŝb'ŋfgųflb;efj];' kŝowƙ];' lgŝflbefjj;]g kŋlnŷf. kŝo] ph'+ sŽt'+ c;ŊŽ]ƃált tƧ]j lgŝflbufxƧ cljƧşgtá
kŝowƙlgldų+ cųgá bƧg+ ph'+ sŽt'+ c;ŊŽ]ƃá Ob+;ŝflelgj];sŽouƅj;]g ulŮshŽtf xáƃLlt cfx æƀf;lŪ»k]0» ulŮaźfÆlt.
o] lx s]þlr ;d)f jf Ɣfƪ)f jf ;ƧtlblŪcflb lblŪoá lglƧtf cƟLgf, ljggtá s'þnflt OlŴlnśj;]g nźgfdƧ tƃjfoƧ
ulŮs+þ gfd cfs'þnefj]g cƮtá jf d"ntá jf b'ljţ]Ɯfjoj+ vlntaƈ;'ųlƃ cfx æs'þnfulŮs+þ j'ŝlt k];sŽ/slŧo;'ųÆlƃ. ;s'þl)sŽlt
jũrfs;s'þl)sŽ. ;f lx ?ŋ;fvf;' cánƗgs'þnfjsŽ xált. tlŤ ;f s'þnfjs+þ ttá ttá lt)xL/flbs]þ cfg]ŷf tyf tyf ljgƈlt, oyf
t];+ k];sŽ/slŧo;'ų+ ljo c±Ʈëg jf cƮ+, d"n]g jf d"n+ ;dfg]t'+ ljj]r]t'+ jf g ;ŊŽ. t]gfx æoyfÆltcflb. tb'eoƕLlt
s'þnfulŮslƃ j'ų+ slŧo;'ų+ s'þnfjsť. k'l/dgo]g]jflt æPjd]j ;ųfÆltcflbgf k'Ƒ] j'ųgo]g]j.
sŽd+ d'ŧkƑhlt)flg oyfhŽtflglk bL#efj]g kltŷf c/ţŪfg] cţdţ+ ljglƈŷf cfs'þnflg x'ŷf ltŪlƃ, tflg kg tyf
b'lƑj]lroflg oyf /ş'e"tfgLlt bƧ]t'+ æoyf xLÆltcflb j'ų+. ;];d]Ŵ x]Ūf j'ųgod]j.
ckfoált co]g ;'±vëg, ;'vx]t'gf jf lj/lxtá. b'ŋƧ ultefjtált ckflosƧ b'ŋƧ kjlųŪfgefjtá. ;'v;d'Ƨotált
æcư'botá ljlgklttųfÆlt lj¿k+ lgklttųf oyf t]gųefj]g ;'v;d'Ƨoá g xált, Pj+ lgklttųf. Ot/ált ;+;f/á gg'
æckfoÆlƃcflbgf j'ųálk ;+;f/á PjfltĠ ;ŝd]t+, lg/ofbLg+ kg clwdųb'ŋefjbƧgŴ+ ckfoflbƮx)+ ±uëfalnaŹ`fo]g codŴá
j]lbtƑá. vƈfgť klkfLlt kťƉ+ vƈfg+ x]t'mþnefj]g ck/fk?ƍlų. cưálŞƉ+ jųdfgflt cljŞ]b]g kjųdfgf.
t+ ;ƑƕLlt t+ æckfoÆlƃcflbgf j'ų+ ;Ƒ+ ckfob'ŋť]j jũb'ŋť. dxf;d'Ź] jftlŋųf gfjf ljoflt Ob+ kl/ưdgŪfgƧ
dxƃefjbƧgŴť]j kl/ưdgƧ cgjlųtbƧgŴť j]lbtƑ+. ;];+ j'ųgod]j.

lgbfg;'ųjŰgf lglŪtf.

b'ŋjƮjŰgf lglŪtf.

7= dxfj±Ʈëf

1= cƧ'tjf;'ųjŰgf
61= æcƧ'tjfÆlt ;átƀf/fg';f/]g pkwfl/t+, pkwf/)+ jf ;'t+ cƧ cŴLlt ;'tjf, tƍlŋ]k]g g ;'tjflt cƧ'tjf.
jf_;Źá rfo+ k;+;fo+, clt;oƧ jf aáwgsŽ], tƨf oƧ k;+l;t+, clt;o]g jf ;'t+ clŴ, ;á æ;'tjfÆlt ;+lsn];ljź+;g;dŴá
kl/olųwƙkl/roá æt+ ;'ŷf tyųfo klklų r ;'tjfÆlt Oldgf kb]g ksŽl;tá. cy jf ;átƑo'ų+ ;'ŷf sųƑlgƎƸų ;')Llt
;'tjf. tƍlŋ]k]g g ;'tjflt cƧ'tjf. t]gfx' ká/f)f æcfudflwudfefjf, `]Ɯá cƧ'tjf OtLÆlt. tyf rfx ævƈwft'»k]0
ljlgŞo/lxtáÆlt. tŴ jfr'Ʈts/)+ pƮxá, tŴ kl/k'Şg+ kl/k'Şf, s'þ;n]lx ;x rábgfkl/x/)j;]g ljlgŞoƧ sŽ/)+ ljlgŞoá.
k'y"glƃ ax"g+. lsn];fbLg+ lsn];fle;řf/fg+ ljŴf/]tƑ+ kl;lƘbfdƮlgŹ];];' ‘dxflg051 94’ cfutgo]g. cƈk'y'şgá ulxtá
ægfn+ lglƑlƆt'Ælƃcflbjrgtá. cf;ƉkŝŋjfrL Ob+_;Źált cfx æOdlƨlƃ kŝ'ƍƉkŝŋsŽo+ bƧ]tLÆlt. rt";' dxfe"t];' lgo'ųált
rft'dxfe"ltsŽ]. oyf kg dxfdlųsŽo lgƑų+ dlųsŽdo+, Pjdo+ rt"lx dxfe"t]lx lgƑųá ært'dxfe"tdoáÆlt j'ų+. lglƑƆ]Ɯflt
lglƑƆglƕ cfkş]Ɯ. lglƑƆgf gfd pŊŮgf cgle/ltefjtált j'ų+ æpŊŮ]ƜfÆlt. lj/ş]Ɯflt jLt/f±uëf ej]Ɯ. t]gfx æg
/ş]ƜfÆlt. ljd'ŝ]Ɯflt Ow kg cŝƃfo ljd'ŝg+ clwƍ]tlƃ cfx æd'lŝt'sŽdá ej]ƜfÆlt. rt"lx r ¿khgskŝo]lx cfutá roált,
cfroá, j'lź. rotá ckŊdált ckroá, kl/xflg. cfbfglƃ ux)+, kl;lƈof lgƑlų. e]bált vƈfg+ e]bá. ;á lx sń]j/Ƨ
lgŋ]kált j'ųált cfx ælgŋ]kglƃ e]báÆlt.
kţfoƃLlt ksŽ/tá `folƃ. ¿k+ kl/Ʈx]t'+ kl/ƮŲgj;]glk ¿k+ cfnlƗt'+. co'ų¿k+ sŷf tŲfbLlx kl/Ʈx]t'+ c¿k+
kl/ƮlŲt'+ o'ų¿k+ s/ált t];+ leŋ"g+ ;ƍfoefjtá. t]gfx æsƨfÆltcflb. lgŊŬƃált ttá ufxtá gLx/ƃá.
dgfotgƧ]j gfd+, g ;dflwkţųLg+ ælrų+ kţť efjo+ ‘;+0lg0 1=23 192 k]sŽ]022 ld0 k01=9=9’, lrųá
uxktLÆltcfbL;' ‘w0k0cŪ074’ ljo. lrųLsŽtƑe"t+ jŴ' PtƧflt lrųjŴ', tƧ efjá lrųjŴ'tf, t]g sŽ/±)ëg lrųefjdfx.
lrų±uëfr/tfoflt lrųljlrųlj;otfo. ;ƕo'ųwƙlrųtfoflt /fuflb;źflb;ƕo'ųwƙj;]g lrų;efjųf. t]g lrųtfo lrųųdfx.
ljhŽggŪ]gflt a'ŢgŪ]g. cŢál;tlƃ cŢá;fe"tfo tŲfo ulxt+. t]gfx ætŲfofÆltcflb. k/fdl;ŷflt wƙ;efj+ clgŝtfƸb
cltŊldŷf k/tá lgŝflbtá cfdl;ŷf. cŪ;tlƃ cŪflws+þ ;t+. gj dfgflt ;]ƜƧ æ;]ƜáxdƨLÆltcflbgf cfutf gjljwdfgf.
ƔƪhŽn] cfutf ;Ƨtjfbfboá ƀf;lŪlblŪoá. Pjlƃ j'ųfsŽ/]g. oƨf tŲfdfglblŪƮfxj;]g k'y'şg]g bƭƮfx+ ulxt+, tƨf ;á tŴ
lglƑlƆt'+ lglƑbf`f)+ pƍfb]t'+ g ;dŴá.
leŋj]lt PŴ Olt_;Źá cflbcŴá, t]g æj/Ælƃ Pjdflbs+þ ;śŲflt. Ob+ cg';lƈjrg+ æsƨf cfxfÆlt s±yët'sŽdtfo
sŽ/)+ k'Şlt. t]gfx æk&d+ xLÆltcflb. cƧ'tjtf k'y'şg]g. t]gflt eujtf. co'ų¿k+ st+ ælglƑƆ]ƜfÆltcflbgf cfbLgjƧ
ljefljtųf. c¿k] kg tyf cfbLgjƧ cljefljtųf j'ų+ æc¿k+ kl/Ʈx]t'+ o'ų¿kÆlƃ, o'ų¿k+ ljo stlƃ clwƍfoá. ufxált
tŲfdfglblŪƮfxá. ælgŋldŷf c¿k+ utáÆlt Ob+ eujtf cfbLgj+ bƧ]ŷf ¿k] ufxá kllŋųá, g c¿k], tƨf æsŽtƑá g' ±vëf ;á
tŴfÆlt ldŞfuŲƃfg+ ;á ttá ¿ktá lgŋldŷf c¿k+ utá ljo xátLlt sŷf j'ų+. ltŪdfglƃ ltŪƃ+. æcfklşŷf ljo xátLÆlt

35
;efj]g kjųdfg+ æk&djo]Æltcflbgf ¿kƧ e]b+ jofbLlx ljelhŷf bƧ]lt.
kfbƧ pź/±)ëlt oyf &lktƧ kfbƧ plŋkg]. cltx/)lƃ oyfpźt+ oyflŪtŪfg+ cltŊldŷf x/)+. jLltx/)lƃ pźtá
kfbá oyflŪt+ kfb+ oyf g #ũ]lt, Pj+ ±yëfs+þ kƧtá kl/)fd]ŷf x/)+. jáƧşglƃ tyf k/kfb+ jLlt;f/]ŷf e"ldo+ lglŋkgŴ+
cjáƧşg+. ;lƉŋ]kglƃ jáƧş]ŷf e"ldo+ ;d+ lglŋkg+ &kg+. ;lƉ?Ţglƃ lglŋųƧ ;Ƒ;á lg?Ţg+ pƍLńg+. tŴ tŴ]jflt tƸƨ tƸƨ
k&djoflbs]þ Pj. cjwf/±)ëg t];+ sŽ]Ūf;ƃ/;Řdgfefjdfx. cáwLlt efjá, kƑlƃ ;lƈ. k&djofboá Pj x]Ŵ cálw kƑlƃ r
clwƍ]tf. kkfoƃflt ækkfÆOlt s/áƃf ljo, t]g g];+ kjlųŋ)Ƨ Oų/t+ bƧ]lt. Ptlƃ Pt+ ¿kwƙfg+ oyfj'ų+ tŴ tŴ]j
leşg+ Pj+ j'ųƍsŽ/d]j. jlũƍb];lƃ jlũof k'ns+þ a/x+. tlŤ jlũof k'ns+þ cgltŊldŷfj ;f bLkhŽnf leşlt.
kj]l);Ɨƈj;]gflt ;ƃltj;]g.
/lųlƃ /lųo+. e'ƙŴ] x]t+ pkoáujrg+. Pj+ kg cŴá g ux]tƑá cg'ƍƉƧ lg/áwfefjtá. k'l/dkj]l)tált ¿k]
j'ųkj]l)tá. cg]sŽlg lrųsŽ]l;t;xƧflg pƍşƃLlt j'ųdŴ+ ±yë/jfb]g bLk]t'+ æj'ųlƕ r]tÆlƃcflb j'ų+. cŬr"ńlƃ ±yëfs]þg ög+
pkŬ+, tƧ kg pkŬ+ clwsŽ/tá jfx;tƧflt ljţfolt. æcŬr'Ź;Ælƃ s]þlr, æcŬrt'ŴÆlƃ ck/]. æ;flws+þ lboŬ;t+ jfxfÆlt
bƭ+ sŷf jbƃLlt jLd+l;tƑ+. rt'gflńsŽ] t'Ɨá. dxf/ţtfo kjź+ jg+ kjglƃ cfx ækjg]lt dxfjg]Ælt. tlƃ k&d+
ulxt;fv+. codŴált co+ e"Ƹd cgátl/ŷf l&t;fvfo Pj ux);řftá cŴá. PtbŴd]j lx eujf æc/ţ]Ælt jŷflk ækjg]Ælt
cfx.
c/ţdxfjg+ ljoflt c/ţŪfg] Ɣxf/ţ] ljo. cf/ƙ±)ëfnƗglƃ cf/ƙ)Ƨ cjnƗg+. g jųƑ+ cf/ƙ)kŝo]g ljgf
cg'ƍşgtá. PshŽltolƃ ¿kflbgLnflbPs;efj+. ælbƧlt, leŋj], OdƧ rft'dxfe"ltsƧ sŽoƧ cfroálk ckroákLÆlt jbƃ]g
¿ktá gLxl/ŷf c¿k] ufxá kltŪflktá gfd, æj/+, leŋj], cƧ'tjf k'y'şgáÆltcfƸb jbƃ]g c¿ktá gLxl/ŷf ¿k] ufxá kltŪflktá
gfd.
glƃ ufx+. peotált ¿ktá r c¿ktá r. xl/ƧfdLlt gLxl/Ƨfld. kl/jų]ŷflt dƃ+ hlƍŷf. sŰ] w'd]ŷflt sŰ]
wd]ŷf. cƧflt lj;Ƨ. lgƙ±yëŷflt lgƙlŹŷf, gLxl/ŷflt clwƍfoá.
d±Ʈëflt nás'þų/d±Ʈëf. ælglƑƆÆlƃ Oldgf anjljkƧgf slytf.

cƧ'tjf;'ųjŰgf lglŪtf.

2= b'ltocƧ'tjf;'ųjŰgf
62= kŝoefj]g ;'vj]bgfo lxtlƃ ;'vj]blgo+. t]gfx æ;'vj]bgfo kŝoÆlƃ. kŝoefjá r pklgƧosŽ]lof, g
;xhŽtsŽ]lof. t]gfx ægg' rfÆltcflb. hjgj]bgfoflt hjglrų;xutfo j]bgfo. t+ ;ƈfoflt t+ pklgƧokŝot+ ;ƈfo.
Ptlƃ Pt+ æ;'vj]bgfo kŝoÆlƃ jrg+ j'ų+. P;]j goált Oldgf ægg' r ;át;ƖƧá ;'vj]bgfo kŝoá g xátLÆlt PjdfƸb
cltlb;lt. ;á ;ƖƧá hŽlt pƍlųŪfg+ PtƧflt tşŽlts+þ, j]blot+. t+ kg oƨf tƧ mþƧƧ cg'Şljsd]j xált, tƨf tƧf?ƍ+ tƧ
mþƧƧ cg'¿klƃ r cŴá j'ųá. j'ųgo]gflt æ;'vj]bgfo kŝoáÆltcflbgf j'ųljlwcg';f/]g. cw/f/l)o+ pų/f/l)of dƃgj;]g
#ũg+ Oj ;Ŝũg+ mþƧ]g o'uƮfxá, tƧ kg #ũgƧ lg/ƃ/ƍjlųof lklůtefjá Ow ;dáwfg+, g s]þ;lť lƀƉ+ ltŰ+ jf ;xfjŪfglƃ j'ų+
æ;Ŝũg;lƕůg]gflt cŴáÆlt. clƮr'Űált ljƎ'þlnś+. jŴ"lt rŋflbjŴ' lj;o;Ŝũgtá. nưdfgáj wƙá ;Ŝũg+ ljo uƞtLlt j'ų+
æ;Ŝũg+ ljo mþƧáÆlt. pƨfwft' ljo j]bgf b'ŋ;efjųf.

b'ltocƧ'tjf;'ųjŰgf lglŪtf.

3= k'ųd+;"kd;'ųjŰgf
63= j'ųgod]jflt x]Ūf cfxf/jƮƧ k&d;'ų] j'ųgod]j. nfe;ŊŽ/]gflt nfe;ŊŽ/;řftfo cŪ'ƍlųoflt s]þlr. nfe;ŊŽ/]
jf cŪ'ƍlųoflt ck/]. oá lx nfe;ŊŽ/lgldų+ kŝo];' ±uë±wëg leŋ"g+ ckŝj]lŋtkl/eá±uëf hŽtá, t+ cŪ'ƍƸų sŷf eujf Od+ b];g+
lglŋlk. odsdxfd]#ált x]Ūf cánƗgpkl/pƮdgj;]g ;tkn;xƧkná o'uńdxfd]#á.
ltŪlƃ r]j eujlt sŴlr lgaźjf;+ j;ƃ], rfl/slƕ uŞƃ] cg'aƈlƃ r. leŋ"glƕ o]e'Ɯ]g sƍ;t;xƧ+ ttá leƜálk
k"l/tbfgkf/ld;ťoųf tbf dxfnfe;ŊŽ/á pƍştLlt j'ų+ æPj+ leŋ';ŜƧkLÆlt. ;Ŋtált ;ŊŽ/ƍųá. u?stált u?sŽ/ƍųá.
dflgtált ax'dtá dg;f lkoflotá r. k"lhtált dfnflbk"hŽo r]j rt'kŝoflek"hŽo r k"lhtá. cklrtált ckrfogƍųá. oƧ lx
rųf/á kŝo] ;Ŋŷf ;'cle;řt] k)Ltk)Lt] pkg]lƃ, ;á ;Ŋtá. oƸƨ u?efj+ kŝ'kŪk]ŷf b]lƃ, ;á u?stá. o+ dg;f lkofolƃ
ax'dţlƃ, ;á ax'dtá. oƧ ;Ƒd]t+ k"hŽj;]g s/álƃ, ;á k"lhtá. oƧ clejfbgkŝ'Ūfgŧlnsƙflbj;]g k/dlgkŝsŽ/+ s/álƃ, ;á
cklrtá. eujlt leŋ';Ŝ] r násŽ] Pj+ klkƉá. t]g j'ų+ æt]g ±vëf kg ;do]g»k]0 kl/ŋf/fgÆlƃ ‘pbf014 ;+0lg0 2=70’.
nfeƮo;Ʈƍųlƃ nfeƧ r o;Ƨ r cƮ+ pŊ+þ;+ kų+.

k&dfxf/jŰgf

36
 cƧflt eujtá. wƙ;efjlrƃfj;]g kjų+ ;xáųƍ`f)+ wƙ;+j]±uëf. w'jkl;]jgŪfgŤ]t+ ;ųfg+, olbb+ cfxf/kl/eá±uëf,
tƨf g tŴ ckŝj]ŋ)dų]g kf/flhs+þ kţk]t'+ ;ŊŽlt clwƍfoá. cfxf/flt ækŝofÆltcflbgf k'Ƒ] cfxf/];' j'ųljƸw ;ƈfo cfx
æcfxf/fÆltcflb. Obflg tŴ sųƑ+ cŴjŰg+ ;ƈfo æx]Ūf j'ųŴd]jfÆlt j'ų+.
cfbLgjlƃ bá;+. hŽoflt el/of. ktLlt eųf. ck]ŋf;Źf r]t] lktfk'ų;Źf ljo, kflńo+ kg cf_sŽ/Ƨ /Ƨų+
;fg'gfl;sť sŷf j'ų+ æhŽoƕltsŽÆlt. ;ƙf mþn+ jxtLlt ;Ɨn+, ;'vfjxlƃ cŴá. tyf lx t+ æk±yë lxtlƃ kf±yëƜÆlƃ j'ŝlt.
dƮƧ sƃf/kl/ofkƉųf j'ų+ æsƃf/e"t+ dƮÆlƃ. b'Ɵetfo t+ pbs+þ tŴ tf/]tLlt sƃf/+, lg?bs+þ dxfjg+. ?ƭLj;]g Ot/lƕ
dxfjg+ tyf j'ŝtLlt cfx ærá/sƃf/Ælƃcflb. k//fh"g+ j]l/cfbLgť j;]g ;ƍleolƕ c/ţ+ PŴ]j ;śx+ uŞtLlt j'ų+
ækťljwÆlƃ.
#g#gŪfgtált d+;Ƨ axnaxn+ y"ny"n+ x'ŷf l&tŪfgtá. ætflb;lŤ d+;+ ux]ŷf ;'ŋflkt+ jƟ"/+. ;"n] cfj'lgŷf kŊd+;+
;"nd+;+. lj/ńŞfofo+ lg;LƸb;' uƃ'+ c;dŴá x'ŷf. ±uëfjts'þŊ'þ/jtb]jtfofrgfbLxLlt ±uëfjts'þŊ'þ/jtflbjtr/±)ëlx r]j
b]jtfofrgfbLlx kl)lwsƙ]lx r dxƃ+ b'ŋ+ cg'e"t+.
oƨf kg ;f;g] ;ƙfklkşƃƧ leŋ'gá cfxf/kl/eáuƧ cákƙefj]g t];+ hŽoƕltsŽg+ k'ųd+;kl/eá±uëf Ow eujtf cfgLtá,
tƨfƧ gfgfsŽ/]lx cákƙų+ ljefj]t'+ æt];+ ;á k'ųd+;fxf/áÆltcflb cf/ź+. tŴ ;hŽltd+;tfoflt ;dfghŽltsd+;efj]g,
dg'Ƨd+;efj]gflt cŴá. d;'Ƨd+;lŤ s'þnƍ;'tdg'Ƨfg+ cdg'ţ+ xált ckl/lrtefjtá uf/ƞefjtá r, ttá Pj `fltcflbd+;tfofltcflb
j'ų+. t?)d+;tfofltcflb kg ;efjtá cgle;řf/tá r cdg'ţflt sŷf j'ų+. cw"lkttfoflt cw"lktefjtá. dŢųefj]oj]
l&tf. ttá Pj lgŞƆ/fukl/eá±uë l&tflt j'ų+ sƃf/tá lgŴ/)Ţf;otfo. Obflg o] r t] cgkgLtfxf/á, g ofjbŴkl/eá±uëf
ljutdŞ]/dntf ;ƙáxfefjá cfoƸt tŴ kŴgfefjá ;lƉlwsŽ/fefjá ckl/ŝhgdbŴfefjá cxLńgf cljjfbkl/eá±uëf rflt pkdfo+
nưdfgf ksŽ/lj;];f, t] tyf gLxl/ŷf pkd]Ɯ] oáh]ŷf bƧ]t'+ æg clŪƌf?rƙlglƧtŪfgfgLÆltcflb j'ų+. t+ sŽ/)lƃ t+ t];+
hŽoƕtLg+ ofjb]j sƃf/lgŴ/)Ŵfo k'ųd+;kl/eáu;řft+ sŽ/)+.
lgƧƆkfls'þƠt+ kŝj]ŋƃálk sańLsŽ/fxf/+ kl/jLd+;lt. oyf t] hŽoƕltsŽltcflblk cákƙ;+;Ɔg+. ækl/e'lŧtƑá
cfxf/áÆlt kb+ cfg]ŷf ;ƗlƈtƑ+. P; goá Otá k/];'lk. ckllŋlkŷflt cgkg]ŷf. jũs]þg ljo s'þŊ'þ]g ljo rflt
lj;lb;"bfx/)+. cáƸw cbƧ]ŷflt dxƃƮx)j;]g cáƸw csŷf. ;Lx]g ljoflt ;lb;"bfx/)+. ;á ls/ ;kbfgd]j vfblt.
culwtcd'lŞtflbefj]g kl/e'lŧtƑtá æcdŞ/floŷfÆltcflb j'ų+. cưƃ/] cųf gfd cŴLlt lblŪ cų"knlź, t+;xut]g
;ƙáx]g cųf cfxf/+ kl/e'ŧtLlt. ;lt;ƕhţj;]gkLlt æcl;t] kLt] vflot] ;flot] ;ƕhŽgsŽ/L xátLÆlt PŴ
j'ų;lt;ƕhţj;]glk.
æcxá jt do+»k]0 ne]ƜÆlƃ kŴg+ jf, ælxƜá ljo»k]0 g nźÆlƃ cg';árg+ jf csŷflt oáhgf.
æ;lƉƸw g cs+þ;', e"ldo+ jf lgvƸ);', clƮgf jf ´fkƸo;"Ælt g_sŽ/+ cfg]ŷf oáhgf. Pj+ ;ƑŴ.
lkůkft+ jf cxLń]ƃ]g bfos+þ jf cxLń]ƃ]g kl/e'lŧtƑált oáhgf. ; kųkf)Llt ;á kųxŴá. gfjhŽlgoflt g
cjhŽlgof. cltdţtLlt cltŊldŷf dţlt, cjhŽgftLlt cŴá.
ætLlx kl/ţflx kl/ţft]Ælt jŷf tflx sańLsŽ/fxf/Ƨ kl/hŽggljƸw bƧ]ƃá æsyÆlƃcflbdfx. tŴ ;jŴ'sj;]gflt
;;Ƙf/j;]g, ;efjtá kg ¿kfx/)+ cáhdų+ xált. OblŤ sańLsŽ/fxf/Ƨ nŋ)+. sŽd+ /;f/ƙ)+ lhƢfk;fb] klxţlt, t]g kg
cljgfefjtá ;ƕųlj;ouflxtfo r lhƢfk;fbƧ æcáhŪds¿k+ sŴ klxţtLÆlt j'ų+. tƧflt lhƢfk;fbƧ Od] wƙflt Od]
oyfj'ųe"t'kfbfowƙf. tlƃ ¿kvƈ+. kl/ƮŲtált kl/ƮŲƃƧ. pƍƉf mþƧkťdsŽ wƙflt ;Ƒ]lk o] oyflgźfl/tf, t]lx ;xƍjųfj
;Ƒ]lk Od]. ;/;nŋ)tált cųgá lsŝtá nŋ)tá r. t];+ gfd¿kefj]g jjŴlktfg+ kťƉ+ vƈfg+ kŝoá ljţf)+. ætƧ ;řf/f t];+
cljşŽÆlt Pj+ pź+ cf/áxgj;]g kŝo+. c±wëfcá/áxgj;]g kg ;ńfotgflbs]þ kl/o];ƃá cg'nádklnád+ klŝ;d'ƍfb+ kƧlt.
;ńfotgfboálk lx ¿kf¿kwƙfg+ oyf/x+ kŝoefj]g jjŴk]tƑflt. ofyfjtá lbŪųflt æOb+ ¿k+, Pųs+þ ¿k+, g Otá leƜá, Ob+
gfd+, Pųs+þ gfd+, g Otá leƜáÆlt r oyfe"t+ lbŪųf. clgŝfg'kƧgf, b'ŋfg'kƧgf, cgųfg'kƧgf, lglƑbfg'kƧgf, lj/fufg'kƧgf,
lg/áwfg'kƧgf, kllgƧƮfg'kƧgflt Odf;+ ;ųƉ+ cg'kƧgfg+ j;]g. ;ált sańLsŽ/fxf/á. ltnŋ)»k]0» ;řftfoflt
clgŝtfbLg+ ltŰ+ nŋ)fg+ klljŢgj;]g nŋ)jƃ;ƙ;gj;]g r kjų`f);řftfo. kl/ţftá xált cgj;];tá gfd¿kƧ `ftųf
tƍl/ofkƉųf r cfxf/Ƨ. t]gfx ætƸƨ o]jfÆltcflb. %Ɔ/fufjsŬg]gflt %Ɔ/fuƧ khxg]g.
kť sŽdu')f sŽ/)e"tf PtƧ cŴLlt kťsŽdu'l)sŽ]. t]gfx ækťsŽdu');ƘjáÆlt. PlsƧf tŲfo kl/ţf Pskl/ţf.
;ƑƧ kťsŽdu'l)sƧ /fuƧ kl/ţf, ;Ƒkl/ţf. tb'eoƧlk d"ne"tƧ cfxf/Ƨ kl/ţf d"nkl/ţf. Obflg Odf ltƧálk kl/ţfoá
ljef±uëg bƧ]t'+ æoá leŋ"Æltcflb cf/ź+. lhƢfƀf/] Ps/;tŲ+ kl/hŽgftLlt lhƢfo /;+ ;floŷf Olt kl;lťŋlt æoá od]Ŵ /;á,
;á jŴ'sŽdj;]g cáhŪds¿k+ xált lhƢfotg+ k;fbá. ;á Ƹs lglƧtáĠ rt'dxfe"tlglƧtá. t+;xhŽtá jŰá uƈá /;á cáhŽ
hLljltlƇolƃ Od] wƙf ¿kŋƈá gfd. oá tƸƨ /;] cƧfbá, co+ /;tŲf. t+;xutf mþƧfboá wƙf rųf/á c¿kŋƈfÆltcflbj;]g.
;Ƒ+ cŪsyfo+ cfutj;]g j]lbtƑ+. t]gfx æt]g kťsŽdu'l)sŽ] /f±uëf kl/ţftáj xátLÆlt. tŴ t]gflt oá leŋ' lhƢfƀf/] /;tŲ+
kl/hŽgflt, t]g. sy+ kg PsƸƨ ƀf/] tŲ+ kl/hŽgtá kť;' ƀf/];' /f±uëf kl/ţftá xátLlt cfx æsƨfÆltcflb. tƧfo]jflt tŲfo
Pj tŲf;fdţtá Psųgoj;]g j'ų+. tŴflt kť;' ƀf/];'. pƍşgtált ¿k/fuflbefj]g pƍşgtá. náeá Pj lx tŲfogŪ]g
ætŲfÆltlk, /şgŪ]g æ/f±uëfÆltlk j'ŝlt. t]gfx æ;fo]j xLÆltcflb. Obflg j'ųd]jŴ+ æoyfÆltcflbgf pkdfo ;lƕů]lt.
kťd±Ʈë xgtált kť;' d±Ʈë;' ;ťl/ų+ s/áƃ]g dƮufldgá xgƃá æd±Ʈë xgtáÆlt j'ųá.
;Ɠŧg] lkůkft;lţt] eų;d"x] dg'ţ] ¿k] ¿k;Źfboá nưlƃ, tŴ kťsŽdu')/fuƧ ;Ƙj+ bƧ]t'+ æsyÆlƃcflb j'ų+.
;lt;ƕhţ]g kl/Ʈx]ŷflt ;Ƒefluo]g sƙŪfgkl/kfns]þg kl/Ʈx]ŷf. lgŞƆ/fukl/eá±uëgflt dƮflwudl;ź]g lgŞƆ/fukl/eá±uëg
kl/e'ų]. ;ált sŽdu'l)sŽ] /f±uëf.
tƸƨ ;tLlt sańLsŽ/fxf/] ;lt. tƧflt kťsŽdu'l)s/fuƧ. pƍlųtált pƍşgtá. g lx cfxf/fnfe]g

37
lh#Şfb'ƑƠk/]tƧ sŽdkl/eáluŞf ;Ƙjlt. pklgŢfglrųlƃ /fuj;]g cţdţ+ cánásglrų+.
glŴ t+ ;+oáhglƃ kťljwlƕ pźƘfluo;+oáhg+ ;ƈfo j'ų+. t]gfx æt]g /f±uëg»k]0» gŴLÆlt. t]gflt sŽd/f±uëg.
Pųs]þgflt oyfj'ųfo b];gfo. s±yët'+ jũtLlt Od+ k&dfxf/sy+ s±yëƃ]g wƙslys]þg.

k&dfxf/jŰgf lglŪtf.

b'ltofxf/jŰgf
b'lto]lt b'lto] cfxf/]. pŹflntrƙflt pƍfltrƙf, ;Ƒ;á ckgLtrƙflt cŴá. g ;ŊŽ]lt b'Ƒnefjtá, tyf lx OŴL
æcanfÆlt j'ŝlt. l;nfs'þũfbLglƃ cflb_;Ź]g OŪss'þũdlųsŽs'þũfbLg+ ;śxá. pŰgfeLlt dŊs+þ. ;/a"lt #/±uëflńsŽ
pŝflnśkf)sŽ gfd nád;f kf)sŽ. cfsŽ;lglƧtflt cfsŽ;rfl/gá. n'lťŷflt pƍf]ŷf.
ltƧá kl/ţflt x]Ūf j'ųf `ftkl/ţfboá ltƧá kl/ţf. tƙ"nsųflt mþƧd"nsųf. b];gf ofj c/xųf slytf ;Ƒ;á
j]bgf;' kl/ţftf;' lsn];fg+ n];Ƨlk cefjtá.

b'ltofxf/jŰgf lglŪtf.

tltofxf/jŰgf
cśf/sŽ;'lƃ cśf//fƸ;. m'þ)ƃLlt cųgá pkl/ ;od]j cfls/ƃLlt cŴá. t]gfx æg/f ?bƃf kl/bŬuųfÆlt. g/flt
k'l/;flt cŴá, g dg'Ƨf. eolŤ d+ ljƆtLlt eoƧ j;]g s/áƃá eo+ nelt gfd. ;ƃ/dfgájflt ;'Ū' t/dfgá Pj x'ŷf. kál/;+
j'ŝlt k'l/;ƍdf)+, tƨf clt/]skál/;f k'l/;ƍdf)tá clwsŽ. t]gfx ækť/tgƍdf)fÆlt. cƧflt sŽ;'of. tbefj]lt t];+
hŽnfw"dfg+ cefj]. cf/sŽjƧflt cf/sŽ Pj cƧ.
cśf/sŽ;' ljo t]e"dsjũ+ PsŽb;Ɖ+ cƮLg+ j;]g dxfkl/ńfxtá. lhlj»k]0» k'y'şgá t]lx cƮLlx blxtƑtá. ƀ]
an»k]0» sƙ+ clgŞƃƧ]j tƧ jũb'ŋ] kftgtá. cfo"xg"ksŬgfg+ sŽne]bá g lrƃ]tƑá Psƃefljgá mþnƧ lgƎflbtųflt cfx æsƙ+
xLÆltcflb.
mþƧ] j'ųgo]g]jflt tŴ æmþƧá ;řf/ŋƈáÆlt j'ų+, Ow ædgá;ť]tgf ;řf/ŋƈáÆlt jųƑ+. ;];+ j'ųgod]jflt.
ætŲfkŝof pkfbfg+, pkfbfgkŝof ejáÆlt jrgtá dgá;ť]tgfo tŲf d"nsŽ/)lƃ cfx ætŲfd"nsųf dgá;ť]tgfofÆlt. t]gfx
æg xLÆltcflb. s]þlr kg oƨf dgá;ť]tgfo mþne"t+ j]bg+ klŝ tŲf pƍşlt, tƨf Pj+ j'ųlƃ jblƃ.

tltofxf/jŰgf lglŪtf.

rt'Ŵfxf/jŰgf
clgŪkfkgj;]g t+;dśLk'Ʈn+ cfuŞtLlt cfu', kfk+, t+ r/lt ;Ln]gflt cfu'rf/L. t]gfx ækfkrfl/Ælƃ.
/fhŽ ljo sƙ+ k/ldƧ/efjtá. cfu'rf/L k'l/;á ljo»k]0» k'y'şgá b'ŋjŴ'efjtá. cflbƉƍxf/j)flg tLl)
;lų;tflg ljo k'y'şgƧ cft'/dfgdxfb'ŋkltŪ+ kl;lƈljţf)+. t]gfx ;lų»k]0» b'ŋlƃ.
tƙ"nsųflt kl;lƈljţf)d"nsųf Otá k/+ kjųgfd¿kƧ.

rt'Ŵfxf/jŰgf lglŪtf.

k'ųd+;"kd;'ųjŰgf lglŪtf.

4= clŴ/fu;'ųjŰgf
64= rt'Ŵ] ;ált náeá. /ŧgj;]gflt /śhŽt+ ljo tƧ lrųƧ cg'/ŧgj;]g. gƆgj;]gflt ;ƍLltstfo cf/ƙ)Ƨ
clegƆgj;]g. tŲfogj;]gflt lj;osų'sŽdtfo j;]g. PsŽ] Pj lx náeá kjlųcfsŽ/j;]g tyf j'ųá. kltlŪtlƃ nź;efj+.
tŴflt jũ]. cfxf/]lt s]þlr. ljţf)lƃ cle;řf/ljţf)+. lj?ŃÜlƃ mþnlgƑlųof lj?lƭƍų+. t]gfx æsƙ+ hjfk]ŷfÆltcflb. tŴ
hjfk]ŷflt mþn+ ufxfk]ŷf. cle;řf/ljţf)lŤ cųgf ;xhŽtfg+ ;xhŽtflbkŝo]lx r]j cfxf/kŝo]g r kŝoá x'ŷf tƧ cųgá
mþn'ƍfbg] ;fdlŴoųf lj?lƭƍų+. t]gfx æsƙ+ ;ƃfg] nźefj+ lj?lƭƍųťƧ xátLÆlt. jũsyf P;flt sŷf æoŴflt t]e"dsjũ]

38
e'ƙÆlƃ j'ų+. ;ƑŴflt ;Ƒ];'. k'l/dkb] Pt+ e'ƙlƃ æoŴ tŴfÆlt cfut+ Pt+ e'ƙjrg+ k'l/dƸƨ k'l/dƸƨ kb] lj;oe"t]. tlŤ
cf/ư Pt+ æoŴ tŴfÆlt e'ƙjrg+ j'ų+. OdƸƨ ljkfsjũ]lt kŝ'ƍƉ] ljkfsjũ]. cfoƸt jũx]t's]þ ;řf/] ;ƈfo j'ų+ æoŴ clŴ
cfoƸt k'gưjflelgƑųLÆlt jrgtá k'gưjflelgƑųLlt r kl;lƈ clwƍ]tflt j'ų+ æoŴ clŴ cfoƸt k'gưjflelgƑlų, clŴ tŴ
cfoƸt hŽlth/fd/)Ælƃ. hŽtLlt r]Ŵ dft's'þlŞtá lgŋdg+ clwƍ]t+. oƸƨ &fg]lt oƸƨ sŽ/±)ë ;lt.
sŽ/)ť]Ŵ ;řf/f j]lbtƑf. t] lx cfoƸt k'gưjflelgƑlųof x]t", tŲfcljşŽoá, sŽnultcfboá r sƙƧ ;Ƙf/f. s]þlr
kg lsn];jũsƙultsŽnf rflt clwƍfo]g æsŽnultcfboá r sƙƧ ;Ƙf/fÆlt jblƃ. t+t+ejkŴgfo tyf tyf utá ltlj±wëf ejáj
t]e"dsjũ+. t]gfx æoŴflt t]e"dsjũ]Ælt. tyf rfx æ;;Ƙf/ssƙ+ ej];' ¿k+ ;d'Ūfk]tLÆlt. ¿klƃ cųefj+.
;lřlkŷflt tL;' csŷf ljţf±)ëg Ps;ř]k+ sŷflt cŴá. PsŽ] ;ƈLlt PsŽ] x]t'mþn;lƈ. ljkfsljlwlƃ ;ńfotgflbs+þ
j]bgfj;fg+ ljkfsljƸw. ægfd¿k]g ;lźÆlƃ kb+ cfg]ŷf ;Ɨƈá. gfd¿k]gflt jf ;xoá±uë s/)jrg+. Ow PsŽ] ;ƈLlt PsŽ]
x]t'mþn;lƈ. cfoltejƧflt cfoƸt pkklųejƧ. t]g r]Ŵ PsŽ] ;lƈ x]t'mþn;lƈ j]lbtƑá.
vL)f;jƧ cƮdƮflwudgtáj kjųsƙƧ d±Ʈëg ;xfoj]sƟƧ stųf cljşdfg+. ;"l/o/lƨ;dlƃ ttá Pj j'ųgo]g]j
cƍltlŪt;"l/o/lƨ;d+. ;flt /lƨ. sŽofboált sŽoƀf/fboá. stsƙlƃ kŝo]lx stefj+ pkfbfo j'ų+, g sƙnŋ)kųtá. t]gfx
æs'þ;nfs'þ;n+ gfd g xátLÆlt. lsl/odų]lt cljkfswƙųf sŽlosŽlbkoáudų] &ŷf. cljkfs+þ xált t];+ cljkfswƙųf.

clŴ/fu;'ųjŰgf lglŪtf.

5= gu/;'ųjŰgf
65= kťd;'ų] æk'Ƒ]j d], leŋj], ;ƗáwfÆltcflb x]Ūf ;+jlŰtd]jflt cj'ųd]j ;+jŰ]t'+ ægfd¿k] ±vëf ;tLÆlt cf/źá tŴ
ƀfb;klbs]þ klŝ;d'ƍfb] OdƸƨ ;'ų] oflg ƀ] kbflg cƮlxtflg, g];+ cƮx±)ë sŽ/)+ k'lŞŷf ljƧş]t'sŽdá t];+ ux]tƑsŽ/)+ tfj bƧ]ƃá
æPŴfÆltcflbdfx. kŝŋe"t+ kŝ'ƍƉ+ ej+ k&d+ ux]ŷf tbgƃ/+ cgfutƧ æb'ltoÆlƃ ux±)ë ctLtá tltoá xátLlt cfx
æcljşŽ;řf/f lx tltoá ejáÆlt. gg' r]Ŵ cgfutƧ ejƧ ux)+ g ;Ƙjlt kŝ'ƍƉejj;]g clelgj];Ƨ hŽ]lttųfltĠ ;ŝd]t+,
sŽ/±)ë kg ulxt] mþn+ ulxtd]j xátLlt tyf j'ųlƃ bŪƑ+. clkr]Ŵ cgfutá cźf cŴtá ;ślxtá Pj otá ægfd¿kkŝof
;ńfotgÆlƃcflbgf cgfutź;+uflxtf b];gf kjųf, rt'jásŽ/j;]g ljţf)kŝof gfdlƃ lj;];á clŴ. tƨf ækťjásŽ/j;]gfÆlt
j'ų+. t]xLlt cljşŽ;řf/]lx cf/ƙ)e"t]lx. co+ ljkƧgflt cźfkŝ'ƍƉj;]g pboƑo+ kƧƃƧ kjųljkƧgf. g #LotLlt g
;ldŢlt. dxf»k]0» clelgljŪált g #g] sŽ/)dfx, x]Ūf ulxtųf kflo]Ŋ+þ ;ƙ;gLo+ g xátLlt clwƍfoá.
clbŪ];"lt cgja'ź];'. rt';ŝƧ cg'aá±wëg g eljtƑlƃ cfx æg ;ŊŽ a'ź]g eljt'Ælƃ. Oldgflt dxf;ų]g. t]lt
cljşŽ;řf/f. ejpkfbfgtŲfj;]gflt ejpkfbfgtŲfbƧgj;]g. lbŪfj æt+;xutfÆlt ;dfgoáuŋdųf. g k/efu+ vg]Ɯ cųgf
OlŞtƧ ulxtųf k/ef±uë cţƧ cefjtá r. t]gfx æsƧlr glŴtfofÆlt. kllgjų];Llt kl;+xl/. kllgjųg] kg sŽ/)+ bƧ]t'+
ætb]tÆlƃcflb j'ų+. cleƉŪfglƃ cvl)tŪfg+.
kŝotált x]t'tá, ;řf/tált cŴá. ælslƛ g' ±vëf ;lt h/fd/)+ xátLÆltcflbgf x]t'k/ƕ/j;]g mþnk/ƕ/fo
lsųdfgfo, lslƛ g' ±vëf ;lt ljţf)+ xátLlt r ljrf/)fo ;řf/] ±vëf ;lt ljţf)Ƨ lj;];tá sŽ/)e"tá ;řf/á cƮlxtá, ttá ljţf)+
kllgjųlt gfd, g ;Ƒkŝotá. t]g]jfx ægfd¿k] ±vëf ;lt ljţf)+ xátLÆlt. Ƹs gfd x]Ŵ ;xhŽtflbj;]g]j kŝoe"t+ clwƍ]t+, g
sƙ"klgƧoj;]g kŝ'ƍƉj;]g clelgj];Ƨ hŽ]lttųf. cf/ƙ)tált cljşŽ;řf/;řftcf/ƙ)tá, ctLtej;řftcf/ƙ)tá.
ctLtźkl/ofkƉf lx cljşŽ;řf/f. ttá kllgjųdfg+ ljţf)+ ctLtejálk kllgjųlt gfd. peoƕLlt kl;lƈljţf)+
ljkƧgfljţf)lƕ. gfd¿k+ g cltŊdtLlt kŝoe"t+ cf/ƙ)e"tť gfd¿k+ g cltŊdlt t]g ljgf cjųgtá. t]gfx ægfd¿ktá k/+
g uŞtLÆlt. ljţf±)ë gfd¿kƧ kŝo] xáƃ]lt kl;lƈljţf±)ë gfd¿kƧ kŝo] xáƃ]. gfd¿k] ljţf)Ƨ kŝo] xáƃ]lt gfd¿k]
kl;lƈljţf)Ƨ kŝo] xáƃ]. rt'jásŽ/kťjásŽ/ejj;]g oyf/x+ oáhgf j]lbtƑf. ƀL;'lk cţdţ+ kŝo];' xáƃ];"lt kg
kťjásŽ/ejj;]g. Pųs]þgflt Pj+ ljţf)gfd¿kfg+ cţdţ+ pkŴƘj;]g kjlųof. hŽo]y jf pkkş]y jflt æ;ųá hŽolt
pkkştLÆlt ;dţf xált ljţf)gfd¿kljlgd'ųƧ ;ųkţlųof pkfbfge"tƧ wƙƧ cefjtá. t]gfx æOtá xLÆltcflb. Ptb]jflt
æljţf)+ gfd¿kÆlƃ Pt+ ƀod]j.
ck/fk/r'ltkl;ƈLxLlt ck/fk/r'ltkl;lƈbLks]þlx ærjlt, pkkştLÆlt ƀLlx kb]lx. kť kbfgLlt æhŽo]y
jfÆltcfbLlg kť kbflg. gg' tŴ k&dtlto]lx rt'Ŵkťdflg cŴtá cleƉfgLltĠ ;ŝ+, ljţf)gfd¿kfg+ ck/fk?ƍlųbƧgŴ+ Pj+
j'ų+. t]gfx æck/fk/r'ltkl;ƈLxLÆlt. Pųfjtflt j'ųd]jŴlƃ oá æPųfjtfÆlt kb]g k'Ƒ] j'ųá, td]j oyfj'ųdŴ+
æolbbÆlƃcflbgf lgƜft]ƃá k'g jŷf. cg'nádkŝofsŽ/j;]gflt kŝowƙbƧgk'Ƒskŝo'ƍƉwƙbƧgj;]g. kŝowƙfglŤ cųgá
kŝo'ƍƉƧ kŝoefjá Obƍŝotf kŝofsŽ/á, ;á r æcljşŽkŝof ;řf/fÆltcflbgf j'ųá ;řf?ƍlųof cg'nádgtá cg'nádkŝofsŽ/á,
tƧ j;]g.
cfktált kl/vfutpbstá. ƀf/;ƕlųof tŴ j;ƃfg+ kj];glgƮdgmþf;'tfo pkeáukl/eáujŴ';ƕlųof ;/L/lrų;'vtfo
gu/Ƨ dg'ţtflt j'ų+ æ;dƃf »k]0» /d)LoÆlƃ. k'Ƒ] ;'ţefj]g c/ţ;lb;+ x'ŷf l&t+ hgjf;+ s/áƃ] gu/Ƨ nŋ)ƍų+ xátLlt
j'ų+ æt+ ck/]g ;do]g Oźť]j cƧ mþLtťfÆlt.
æk'Ƒ]j ±vëf kgƧ sŽosƙ+ jrLsƙ+ cfhLjá r ;'kl/;'źáÆlt jrgtá tLlx lj/tLlx ;Ƹź k'Ƒefud±Ʈëflk cŪlśsjáxf/+ nź'+
c/xtLlt j'ų+ æcŪlśsƧ ljkƧgfdƮƧfÆlt. ljkƧgfo lrŰƃ]lt ljkƧgfo ;ťl/ttfo tŴ tŴ tfo ljkƧgfo tLl/t] kl/o]l;t].
nás'þų/dƮbƧglƃ cg'dfgflbj;]g nás'þų/dƮƧ bƧg+. tyf lx lgƑfggu/Ƨ bƧg+ bŪƑ+. lbŪsŽnált clwudj;]g lbŪsŽná.

39
dƮmþnj;]g pƍƉf k/ákŰf; cgjşwƙf, kŝj]ŋ)`f)+ kg t];+ jjŴfks+þ. ofk]ŷflt r/fk]ŷf.
cjųdfgsŪ]gflt a'ź;'ţ] nás]þ sƧlr ;ƃfg] cƍjųgtáj pƍfbflbj;]g jųdfgj;]g. tyf lx eujf æcg'ƍƉƧ dƮƧ
pƍfb]tf, c;ŧftƧ ;ŧg]tfÆltcflbs]þlx ±yëfldtá. k'Ƒs]þlx dx];Llx klkƉá lx cl/od±Ʈëf Ot/]lx cƃ/f s]þlxlr cjńlŧtált j'ų+
æcjńŧgŪ]g k'/f)d±ƮëfÆlt. ´fgƧfb]gflt ´fg;'±vëg ´fgkLltof. ;'leŋ+ k)Ltwƙfdttfo ltlųcfjx+. k'lƎþt+ pk;álet+. ofj
b;;xƧrŊjfń]lt j'ų+ æPlsƧf náswft'ofÆlt kl/lŞƉa'ź±vëųųf. tƧ clŴtfo lx kl/Ş]bá clŴ. PtƸƨ cƃ/]lt PtƸƨ cásŽ;].

gu/;'ųjŰgf lglŪtf.

6= ;ƙ;;'ųjŰgf
66= %Ū] cƧflt eujtá. ;Ų;'v'dwƙkl/bLkgtá ;'v'df. tLlx nŋ±)ëlx clŘoųf ltnŋ)fxtf,
clgŝflbnŋ)kl/bLlkgLlt cŴá. cl/owƙflwudƧ pklgƧoe"t]g x]t'gf ;x]t'sŽ. ltx]t'skl;lƈkţfo kflxfl/okţfo r
clŴtfo kţjƃá g s]þjn+ cŢlųscś;ƕlųo]j, aflx/ś;ƕlųlk g];dŴLlt bƧ]t'+ æl;lgźfgLÆltcflb j'ų+. cưƃ/lƃ cŢų+.
kŝo;ƙ;glƃ kŝo'ƍƉfg+ kŝojLd+;+.
cf/Ƙfg'¿kf cg';lƈ oyfg';lƈ. g utflt g ;ƕųf. c;lƘƉkblƃ cjáldƧskb+, cţŴ Pj+ cgfut+ jfŌlƃ cŴá.
t]gfx æcţŴ lx Pj+ j'ų+ gfd gŴLÆlt. Pjlƃ æt]gxfgƆfÆlt Psjrg+, æ;')fy dgl; s/áyfÆlt ax'jrg+ sŷf j'ų+ gfd gŴLlt
cŴá. s]þlr kg æt]gxfgƆfÆlt Owflk ax'jrgd]j sŷf k&lƃ æ;fw' cg'?źfÆltcfbL;' ljo. pkwLlt clwƍ]t+ pkwLolt PŴ
b'ŋlƃ. pƍşlt pƍfbŋ)+ pbo+ klnelt ækfsefjá l&ltsŽ], cųnfeá pboáÆlt. lglj;lt lgj];+ cásŽ;+ klnelt.
Psjf/d]j lx pƍƉdųƧ wƙƧ b'Ƒnų]g cásŽ;] ljo kltŪxg+ glŴ, k'gƍ'g+ cf/ƙ±)ë kjųdfg+ lgljŪ+ kltlŪt+ gfd xált. t]gfx
ælglj;tLlt k'gƍ'g+ kjlųj;]g kltŪxtLÆlt.
lko;efjlƃ lkoflotƑhŽlts+þ. dw'/;efjlƃ OŪhŽlts+þ. clelgljŪflt tŲflelgj];]g cáltŰf. ;ƕlųolƃ ej;ƕlųo+.
lgldųƮx)fg';f/]gflt kllaƗƮx)fg';f/]g. sŰƧ l%Źkb];+ /htgflńs+þ ljo, sŰaź+ kg kfdś;'ų+ ljo. t'śf pŝf bL#f gfl;sŽ
t'śgf;f. Pj+ nźjáxf/+ cųgá #fg+. ænźjáxf/fÆlt jf kf±&ëf. tƸƨ ;lt t'śf gf;f o];+ t] t'śgf;f. Pj+ nźjáxf/f ;ųf
cųgá #fglƃ oáhgf jŰ;Ůfgtá /ųsƗnkn+ ljo. ;ƖƧtá d'b'l;lgź+ lsŝtá l;lgźdw'//;b+. ;fnnlŪlƃ ;fnŋƈ+.
cŹ;+;"lt kƸƧ;'. Pj+ j'ųlƃ æs+þ;]Ælt Pj+ j'ų+ clwŪfgjáxf/]g.
;ƕlųlƃ jŰflbu')+. cfbLgjlƃ d/)Ʈttá.
;ų'kfgLo]gflt ;ų'+ klŋlkŷf cfnálntkfgLo]g. rųfl/ kfgflg ljo rųf/á dƮf tŲflkkf;fj"k;dgtá.

;ƙ;;'ųjŰgf lglŪtf.

7= gńsnfkL;'ųjŰgf
67= ;ųd] sƨf k'ŞtLlt dxfsŽ]lŪsŴ]/á ;o+ tŴ lgŊřá ;dfgá sƨf k'ŞtLlt clwƍfoá. cŢf;ohŽggŴlƃ Oblƕ tƧ
dxf;fjsƧ k/lrųhŽgg]g cƍflxL/+ l;of, t]g t+ ckl/t'Ƨƃá æclkrfÆltcflbdfx. tŴ ƀ] cƮ;fjsŽlt ;Lnflbu'±)ëlx
pųd;fjsŽlt cŴá, g lx dxfsŽ]lŪsŴ]/á cƮ;fjsnŋ)ƍųá, cy ±vëf dxf;fjsnŋ)ƍųá. Obfg]j ±vëf dolƃcflb x]Ūf kŝo'ƍƉ+
cgfnáń]ƃ]g bƧ]ŷf b];gf cfxf, g cţdţkŝotfj;]g, Ow kg o]gflwƍfo]g t+ cfnáń]ŷf lgjų]ŷf slyt+ dxf±yë/]g, td]jƧ
clwƍfo+ t]g]j ksŽ;]t'sŽdá dxfsŽ]lŪsŴ]/á cfx æObfg]j ±vëf doÆlƃcflb. t]gfx æOb+ ±yë/áÆltcflb.
Pųs]þ &fg]lt æƸs g' ±vëf cfj';áÆltcflbgf k&df/Ƙtá kŪfo ofj ælg/á±wëf xátLÆlt kb+, Pųs]þ &fg]. cljşŽ;řf/]
cƮx]ŷf ægfd¿kkŝof ljţf)Ælƃ b];gfo kjųųf ækŝo'ƍƉkťjásŽ/ejj;]g b];gf slytfÆlt j'ų+. æmþn] ulxt] sŽ/)+
ulxtd]jfÆlt ljţf±)ë ulxt] ;řf/f, t];ť sŽ/)e"tf cljşŽ ulxtf Pj xátLlt j'ų+ æx]Ūf ljƧlşt];' ƀfb;;' kb];"Ælt. Ps]þslƨlƃ
Ps]þsƸƨ kb]. ltŰ+ ltŰ+ j;]gflt ælg/áwfo wƙ+ b];]l;, lg/áwfo klkƉá xált, lg/áwf cg'kfbfljlgd'ųá xátLÆlt Pjdfutfg+
ltŰ+ ltŰ+ jf/fg+ j;]g. æcŪf/;lx jŴ"xLÆltcfbL;' ‘dxfj0468’ ljo Ow jŴ';Źá sŽ/)kl/ofoált cfx æ%Ƹų;fo
sŽ/±)ëxLÆlt. k&dá cg'dábgfljlw. wƙslysu'±)ëflt ljkƧgflj;oá ce]bákrf/]g j'ųá. ;];ƀo];'lk P;]j goá. b'ltoá
cg'dábgf, tlto+ cg'dábglƃ cle±wëƜfg'¿k+ jųƑ+. b];gf;ƕlų slytf ælglƑbfo»k]0 wƙ+ b];]tLÆlt j'ųųf. ;]ŋe"ld slytf
ælglƑbfo»k]0 klkƉá xátLÆlt j'ųųf. c;]ŋe"ld slytf ælglƑbf »k]0 cg'kfbfljd'ųá xátLÆlt j'ųųf.

gńsnfkL;'ųjŰgf lglŪtf.

8= sŽ];lƗ;'ųjŰgf
68= cŪd] k/Ƨ ;Źlxŷflt k/Ƨ jrg+ ;Źlxŷf. t]gfx æo+ P; e)lt, t+ e"tlƃ uŲftLÆlt. k/klųoá lx P;á

40
k/g]Ɯa'lźsŽ]. o+ sŽ/)lƃ o+ cųgf lrlƃtjŴ'. ?ŝtLlt æPjd]t+ eljƧlt, g cţyfÆlt cųgá dltof lrƃ]ƃƧ ?ŝlt. ?lrof
uŲftLlt k/klųoá cx'ŷf ;od]j tyf /ár]ƃá uŲflt. cg'Ƨjált æcg' cg' ;'tÆlƃ Pj+ lr/sŽnutfo cg'Ƨ'ltof nưdfg+ æsyldb+
l;of, sƨf e"td]tÆlƃ cg'Ƨj]g uŲflt. ljtŊotált æPjd]t+ l;ofÆlt kl/sƍ]ƃƧ. Ps+þ sŽ/)+ pkŪftLlt oyfkl/slƍtjŴ'
lrųƧ pkŪflt. cfsŽ/kl/ljtŊ]þgflt cųgf slƍtfsŽ/]gf t+ uŲflt. PsŽ lblŪ pƍştLlt æoyfkl/slƍt+ lslť cŴ+ Pjd]t+,
gfţyfÆlt clelglj;ƃƧ PsŽ] clelgj];á pƍşlt. ofoƧflt ofo lblŪof cƧ k'ƮnƧ. lgŢfoƃƧflt kŝŋ+ ljo lg¿k]ŷf lrƃ]ƃƧ.
vdtLlt tyf ux)ŋdá xált. t]gfx æ;á»k]0» uŲftLÆlt. PtfgLlt ;źfbLlg. tflg lx ;ź]Ɯfg+ jŴ"g+ ux)x]t'efjtá
æsŽ/)fgLÆlt j'ųflg. ejlg/á±wëf lgƑfglƃ gjlj±wëflk ejá lg?Ţlt PŴ PtƸƨ clwut]lt ejlg/á±wëf, lgƑfg+. Ʃfo+ ejá
kťŋƈ;śxá tlƑlgd'ųá gŴLlt cfx ækťŋƈlg/á±wëf lgƑfgÆlƃ. ejlg/á±wëf lgƑfg+ gfdflt ælgƑfg+ gfd ejlg/á±wëfÆlt P; kŤá
;]ŋ]lxlk hŽlgtƑá, g c;]ŋ]x]j. Od+ &fglƃ Od+ ofyfjsŽ/)+.
;'Ū' lbŪlƃ æejlg/á±wëf lgƑfgÆlƃ dof ;'Ū' ofyfjtá lbŪ+, ejƧ kLńg;řt;ƃfkljkl/)fdŪfg+, ejlg/áwƧ r
lgƧ/)ljj]sŽ;řtfdtŪfg+ oyfe"t+ ;ƙƍţfo lbŪųf. cgfufldmþn] l&tá lx cgfufldd±Ʈë l&tá Pj gfd pkl/dƮƧ cglwutųflt
j'ų+ æcgfufldd±Ʈë l&tųfÆlt. lgƑfg+ cf/ư kjųlƕ ±yë/Ƨ]t+ `f)+ ælgƑfg+ kŝj]ŋtLÆlt j'ų`f)+ ljo g xátLlt j'ų+
æPs"þgjL;ltof»k]0» kŝj]ŋ)`f)Ælƃ. Pt]g Pt+ lgƑfgkŝj]ŋ)f ljo g xált ;ƍb];efjtált bƧ]lt. Pjť sŷf Ow
pbkfglgbƧglƕ ;dlŴtlƃ bŪƑ+. kŝj]ŋ)`f±)ëgflt cj;];lsn];fg+, lgƑfgƧ]j jf kŝj]ŋ)`f±)ëg. pkl/ c/xųmþn;doált
pkl/ l;Ţgtá c/xųklnfeá tyf clŴ. æo]gfx+ t+ kl/o];tá lgƑfg+ ;lŞsl/ƧfdLÆlt hŽgflt.

sŽ];lƗ;'ųjŰgf lglŪtf.

9= pkolƃ;'ųjŰgf
69= gjd] pbsjŬg;do]lt ;Ƒlbj;];' dxf;d'ŹƧ cƃá dxƃrƆsƃdl)kƑtfg+ h'Ų;ƖƧ]g kxtųf hnfle;Ɔgj;]g
pbsƧ jŬg;do]. pkl/ uŞƃált ksltof pbsƧ ltŪŪfgƧ ttá pkl/ uŞƃált cŴá. pkl/ ofk]tLlt pbs+þ tŴ pk¿kl/
jŬ]lt. tyfe"tá r t+ Ɣ"x]ƃá k"/]ƃált j'ŝtLlt cfx æjŬ]lt k"/]tLlt cŴáÆlt. oƨf kŝowƙf cųgá mþn;djfokŝo] xáƃ] tƧ
pkl/ l&tá ljo xált tƧ cųgá j;] jųfkgtá, tƨf j'ų+ æcljşŽ pkl/ uŞƃLÆlt. kŝoefj]g lx ;f tyf j'ŝlt. t]gfx
æ;řf/fg+ kŝoá eljt'+ ;Ŋ'þ)ƃLÆlt. ckuŞƃá ofoƃá. t]gfx æcá;/ƃáÆlt, cjŬƃá kl/xLodfgált cŴá.

pkolƃ;'ųjŰgf lglŪtf.

10= ;'l;d;'ųjŰgf
70= b;d] u?stált u?efjx]t"g+ pųdu')fg+ dŴsƍlųof cgţ;fwf/±)ëg u?sŽ/]g u?stá. dflgtált ;ƙfklklųof
dflgtá. tfo lx ljţ"g+ dgfktflt cfx ædg]g lkoflotáÆlt. rt'kŝok"hŽo r k"lhtált Ob+ cŴjrg+. obŴ+ ;+uLltsŽ/]lx æt]g
±vëf kg ;do]g eujf ;Ŋtá xátLÆltcflbgf OdƧ ;'ųƧ lgbfg+ lglŋų+, tƧ cŴƧ plƟśj;]g j'ųlƃ bŪƑ+. P; goá ;];kb];'lk.
c+;s"þtált pų/f;ś]g peá c+;s"þ] klŞfb]ŷf l&tf blŋ)c+;s"þtá, peotá jf ckg]lƃ. kl/lrtuƅj;]g klůtkl/ƑfhsŽ], otá
kŞf lj;];efuL hŽtá. ljlrųgofo wƙsyfo sygtá æslj;]ŪáÆlt cfx+;'.
t]h'Ƨbált dxft]hŽ]. k'/]eųlsŝfbLg+ lgotefj]g lgoddg'o'ųá. ljkƧgfnŋ)ƛLlt `f)+ tŴ slyt+. wƙlƃ tƧ+ tƧ+
kl/;fo+ ±yë/Ƨ c;ƙ'vf b]l;t+ wƙ+. cfxl/ŷf s±yëlt tyf j/Ƨ lbƉųf.
lsťflk ;'l;dá k"/)fboá ljo ;Ŵ'klţá g xált, ltlŴo]lx kg æco+ Ɣfƪ)kƑlhtá kţjf j]bśs'þ;náÆlt u)frl/oŪfg]
&lktá, tyf rƧ ;Ƙfljtá. t]g j'ų+ æcx+ ;Ŵflt klhŽgƃáÆlt, g ;ƧtlblŪsųf. tyf x]; eujtá ;ƙ'vf pkuƃ'+ c;lŋ.
cţflt c/xųƧ gfd+ clţlƇoƧ lrŰƃ] kjųųf. t+ kjlųlƃ o+ cţƓfs/)+ j'ų+, t+ ;'ŷf. cƧ ;'l;dƧ, k/dƍdf)lƃ
pųdsŽ]l. cfrl/od'ŪLlt cfrl/oƧ d'lŪstwƙá.
cś;ƃtfoflt gLj/)fbLg+ kŝgLswƙfg+ ljb"/efj]g ´fgśfg+ j"k;ƃtfo. lgƑ't;Ƒb/ykl/ńfxtfo lx t];+ ´fgfg+
k)Ltt/efjá. cf/ƙ);ƃtfoflt ¿kkltefuljud]g ;Ų;'v'dflbefjƍųƧ cf/ƙ)Ƨ ;ƃefj]g. ob±Ʈëg lx t];+
efjgflt;o;Ƙfljt;Ų;'v'dƍsŽ/flg cf/ƙ)flg ;ƃflg, tb±Ʈëg ´fgśfg+ ;ƃtf j]lbtƑf. cf/ƙ);ƃtfo jf tbf/ƙ)wƙfg+ ;ƃtf
nás'þų/wƙf/ƙ)flx kŝj]ŋ)flx bLk]tƑf. cf?ƍljdáŋflt c¿kŢfg;ţfljdáŋf. kţfdų]g]j ljd'ųf, g petáefuljd'ųf. wƙfg+
l&ttf t+;efjtf wƙlŪlt, clgŝb'ŋfgųtf, tŴ `f)+ wƙlŪlt`f)lƃ cfx æljkƧgf`f)Ælƃ. Pjdfxflt æk'Ƒ] ±vëf, ;'l;d,
wƙlŪlt`f)+, kŞf lgƑfg] `f)Ælƃ Pjdflb.
ljgflk ;dflwlƃ ;dynŋ)ƍų+ k'l/dl;ź+ ljgflk ;dflwlƃ ljkƧgfoflgs+þ ;ƈfo j'ų+. Pjlƃ j'ųfsŽ/]g. g
;dflwlgƧƆá cg'k'Ƒljxf/f ljo. g ;dflwcflg;+;á nálsofleţf ljo. g ;dflwƧ lgƎþlų ;ƑejƮ+ ljo. ljkƧgfo lgƎlų d±Ʈëf
jf mþn+ jflt oáhgf.
¿kfbL;' r]t];' ltŰ+ nŋ)fg+ kl/jųgj;]g b];gf t]kl/jũb];gf. cg'oáu+ cf/ák]ƃált gg' j'ų+, ;'l;d, Obflg
c/xųflwud]g ;Ƒ;á kŝofsŽ/+ klljlŢŷf tŴ ljut;ƙáxált cg'oáu+ s/áƃá. kfss/)Ŵlƃ oyf ŷ+, ;'l;d, lgŢfgsŽ]

41
;'ŋljkƧsŽ] r x'ŷf cf;jfg+ vo;ƙ;g] ;'ƍltlŪtá, Pjd]t]lk leŋ", tƨf æclk kg t'ƛ] cfoƨƃáÆltcflbgf g t] tof
cg'o'lŧtƑflt.

;'l;d;'ųjŰgf lglŪtf.

dxfjƮjŰgf lglŪtf.

8= ;d)Ɣfƪ)j±Ʈëf

1= h/fd/);'ųflbjŰgf
71_72= Ps]þs+þ ;'ų+ sŷf PsŽb; ;'ųflg j'ųflg cljşŽo j;]g b];gfo cgfutųf, tyfgfudgťƧf rt';ŝj;]g Ps]þsƧ
kbƧ pźųf. sŽdť æcf;j;d'bof cljşŽ;d'boáÆlt cŴ]j cţŴ ;'ųkb+, Ow kg j]g]ƜŢf;oj;]g tyf g j'ųlƃ bŪƑ+.

h/fd/);'ųflbjŰgf lglŪtf.

;d)Ɣfƪ)jƮjŰgf lglŪtf.

9= cƃ/k]Ɯfnj±Ʈëf

1= ;Ŵ';'ųflbjŰgf
73= co+ ;Ŵf gfdflt co+ cl/odƮƧ cŴfo ;f;lt ljd'lųwƙ+ cg';f;tLlt ;Ŵf gfd. clw;Lnflbj;]g ltljwflk l;ŋf.
oá±uëflt efjgfg'oá±uëf. %Ɔált lgƜfg]tf sų'sƚtfs'þ;nŞƆá. ;Ƒ+ efjgfo kl/Ƨo+ ;xlt, ;Ƒ+ jfƧ pksŽ/fjx+ ;xlt jfx]tLlt
;Ƒ;x+. cƍljfgLlt g kllgjųtLlt cƍljfgL. cƃ/fo ;xg+ dáxgf;gjLl/o+ cftƍlt lsn];]lt cftƍ+. ljlwgf ó/]tƑųf
kjų]tƑųf jLl/o+. ;tt+ kjlųodfgefjgfg'oáusƙ+ ;ftŝlƃ cfx æ;ttlsl/oÆlƃ. tflb;d]jflt oflb;L ;lt j'ųf, tflb;d]j
`f)+, h/fd/)flbj;]g rt';ŝkl/Ʈfxs+þ `f)lƃ cŴá.

cƃ/k]ƜfnjƮjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

lgbfg;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

2= cle;do;+o'ų+

1= gvl;vf;'ųjŰgf
74= ;'v'dflt t?)f kl/ųf s]þ;Ʈdųefjtá. oyf s]þ;f bL#;á ƀś'ndųfo ;ƑƸƨ sŽn] Ptƍdf)fj, g tlŞƆg+, Pj+
gvƮflk s]þ;Ʈdųfj, g t];+ l%Ɔg+ cjŬgtá. k/tált æ;xlƧd+ ;t;xlƧdÆlƃ j'ųŪfg]. cle;d]ŷflt klljlŢŷf, tƨf
cle;d]tfljgá klljź;ŝƧflt cŴá. sŽd+ k'l/dkb+ b'ŋŋƈƧ ctLtefj+ pkfbfolk jų'+ o'ų+. k'/]t/+o]j kg j'ųefj+ pkfbfo
j'ųlƃ bƧ]t+' æk'l/d+ b'ŋŋƈÆlƃcflb j'ų+. k'l/d+ gfd klŞd+ ck]lŋŷf. k'l/dklŞdtf lx t+ t+ pkfbfo j'ŝtLlt Owflwƍ]t+ k'l/d+
gLxl/ŷf bƧ]t'+ æstd+ kgfÆltcflb j'ų+. æctLtlƕ kl/ŋL)Ælƃ Owflwƍ]t+ kl/ŋL)d]j ljefj]t'+ æstd+ kg kl/ŋL)Ælƃcflb

42
j'ų+. ;átfkƉƧ b'ŋŋoá Ow rálbtált t+ bƧ]t'+ æk&ddƮƧ cefljtųf pƍş]ƜfÆlt jŷf Obflg t+ ;¿ktá bƧ]t'+ k'g
æstdÆlƃcflb j'ų+. ;ų;' cųefj];' o+ ckfo] pƍş]Ɯ cŪd+ kl;Ƹƈ cfƸb sŷf oŴ sŴlr ckfo];' rflt o+ b'ŋ+ pƍş]Ɯ, t+ ;Ƒ+
kl/ŋL)lƃ bŪƑ+. cƧflt ;átfkƉƧ, o+ kl/df)+, ttá pźť pkkft+ cŴLlt clwƍfoá. dxf cŴá u'±)ëf dxŴá, ;á PtƧ cŴLlt
dxlŴoá s_sŽ/Ƨ o_sŽ/+ sŷf. t]gfx ædxtá cŴƧ lgƎþfbsŽ]Ælt.

gvl;vf;'ųjŰgf lglŪtf.

2= káŋ/)L;'ųjŰgf
75= pƑ]±wëgflt cjj]±wëg c±wëflb;tfo. t]gfx æuƘL/tfofÆlt.

káŋ/)L;'ųjŰgf lglŪtf.

3= ;+e]şpbs;'ųflbjŰgf
76_77= ;lƘşŪfg]lt ;lƘş;dáwfgutŪfg]. ;d]lƃ ;d]tf xálƃ. t]gfx æ;dfuŞƃLÆlt. kflńo+ ljelųnák]g lgŹ];ált
tdŴ+ bƧ]ƃá ætLl) jfÆlt cfx. ;lƘşlt ldƧLefj+ uŞlt PŴflt ;Ƙ]ş+, ldlƧtŪfg+. tŴ pbs+þ ;Ƙ]şpbs+þ. t]gfx æ;lƘƉŪfg]
pbsÆlƃ.

;+e]şpbs;'ųflbjŰgf lglŪtf.

4= kyjL;'ųflbjŰgf
78_84= rŊjfńưƃ/foflt rŊjfńkƑtƧ cƃáuwfo.
%ŪfbL;' j'ųgo]g]jflt Ow %Ū;'ųfbL;' k&d;'ųfbL;' j'ųgo]g]jflt cŴá j]lbtƑá lj;];fefjtá.
kl/oá;fg]lt OdƧ cle;do;+o'ųƧ cá;fgŪfg]. cţltlŴo;d)Ɣfƪ)kl/ƑfhsŽglƃ cţltlŴofg+. u')flwudált
´fgfleţf;lxtá u')flwudá. ;tefulƕ»k]0» g pkuŞlt ;ŝklj]wƧ dxfg'efjųf. t]gfx eujf kŝŋ;Ƒwƙá æPj+
dxflwudá, leŋj], lblŪ;ƕƉá k'Ʈná Pj+ dxfleţáÆlt.

kyjL;'ųflbjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

cle;do;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

3= wft';+o'ų+

1= gfgųj±Ʈëf

1= wft'gfgų;'ųjŰgf
85= k&dlƃ OdƸƨ lgbfgj±Ʈë ;+o'ųfg+ k&d+ ;+uLtųf. lgƧųŪ;'ţtŪ;řft]gflt wƙdųtfo lgƧųtf;řft]g
lgŝ;'e;'vcų;'ţtŴ;řft]g. ;efjŪ]gflt oyfe"t;efjŪ]g. ttá Pj ;efjƧ wf/)Ū]g wft"lt nźgfdfg+. gfgf;efjá
cţdţlj;lb;tf wft'gfgų+. rŋ';řftá k;fbá rŋ'k;fbá. ;á Pj rŋgŪ]g rŋ', lgƧų;'ţtŪ]g wft' rflt rŋ'wft'. rŋ'k;fbjŴ'+
clwŪfg+ sŷf kjų+ rŋ'k;fbjŴ's+þ. ;];kb];'lk P;]j goá. ƀ] ;ƕlŞgdgáwft'oá, PsŽ lsl/of dgáwft"lt ltƧá dgáwft'oá

43
dgáwft' ædggdųf wft"Ælt sŷf. j]bgfboá»k]0» lgƑfgť wƙwft' lj;];;ţfkl/xf/]g ;fdţ;ţfo kjųgtá. tyf x]t] wƙf
cfotgb];gfo æwƙfotgÆƃ]j b]l;tf. g lx g];+ ¿kfotgfbLg+ ljo ljţf±)ëlx cţljţf±)ëg ux]tƑtfsŽ/á clŴ. ;ƑƕLlt
%;ųltljw+ dgáljţf)+. sŽdfjr/f sŽdwft'kl/ofkƉųf. cj;fg] ƀ]lt wƙwft'dgáljţf)wft'oá. cod]Ŵ ;ř]ká, ljŴf/á kg
lj;'lźd±Ʈë t+;+jŰgf;' bŪƑá.

wft'gfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

2= mþƧgfgų;'ųjŰgf
86= hŽltk;'ltcf/ƙ)flbe]b]g gfgfefjá mþƧá. hŽltkŝoe]b]g lx kŝo'ƍƉƧ e]bá xálto]j. wƙkl/Ş]bj;]g wft'b];gfo+
ltƧá dggdųf wft'oáj dgáwft'oá. lsl/ofdoƧ lrų'ƍlųljef±uëg kŝo'ƍƉƧ j;]g wft'b];gfo+ dggŪ]g wft'tfo ;fdţtá
dgáƀf/fjşg+ ædgáwft"Ælt clwƍ]tlƃ j'ų+ ædgá;ƖþƧá dgáƀf/] k&dhjg;ƕo'ųáÆltcflb. tƨflt oƨf sŽd+
;ƕlŞgdgáwft'cgƃ/+ pƍşdfgá ;ƃL/)ljţf)wft'of ;ƕo'ųá mþƧálk dgá;ƖƧá Pj gfd, b'Ƒnųf kg ;á ;Ƒej];' c;Ƙjtá r
ulxtá cgj;];tá ux)+ g xátLlt dgáƀf/] hjg;ƖƧá xált, tƨf. cod]Ŵ cŴált co+ Ow clwƍfofg'utá cŴá.

mþƧgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

3= gámþƧgfgų;'ųjŰgf
87= dgá;ƖþƧ+ klŝflt dgáƀf/] k&dhjg;ƕo'ųá mþƧá dgá;ƖƧá, t+ dgá;ƖƧ+ klŝ. dgáwft"lt
cfjşglsl/odgáwft'. dgáljţf)wft' dgáwft"lt j]g]ƜŢf;oj;]g j'ų+. t]gfx ædgáƀf/]»k]0» PjdŴá bŪƑáÆlt. tyf lx
jŋlt æ;Ƒflg r]tfgLÆltcflb.

gámþƧgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

4= j]bgfgfgų;'ųjŰgf
88= ;Ƒflk tƸƨ ƀf/] j]bgf jų]Ɯ'+ rŋ';ƖƧj]bgf pklgƧokŝoefljtf. lgƑlųmþf;'sŴlƃ lgƑlųof pklgƧoefj]g
kjlųof bƧg;'vŴ+. ;ƕlŞgj]bgd]j ux]t'+ jũlt, tfo ulxtfo Ot/f;+ ux)+ `fofutd]jflt. j'ų+ ká/f)Ūsyfo+.
cfjşg;ƖþƧlƃ cfjşgdgá;ƖƧ+. cgƃ¿klgƧoe"t+ klŝ k&dhjgj;]g pƍştLlt oáhgf. codlwƍfoá pklgƧoƧ
clwƍ]tųf.

j]bgfgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

5= b'ltoj]bgfgfgų;'ųjŰgf
89= tltort'Ŵ];' j'ųgofjflt ægá rŋ';ƖƧ+ klŝ pƍşlt rŋ'wft"Ælt Pj+ j'ųgoá, rt'Ŵ] ærŋ'wft'+, leŋj], klŝ
pƍşlt rŋ';ƖƧáÆltcflbgf j'ųgoá r. Pstá sŷflt PsŢ+ sŷf b]l;tf. sƨf kg t];' ;'ų];' Pj+ b];gf kjųflt cfx æ;Ƒflg
r]tfgLÆltcflb. kl;]±wëf kg t];+ j]bgfgfgųfbLg+ mþƧgfgųflbsƧ kŝoefjtá tyfpƍlųof c;Ƙjtá. Otá k/];"lt ægá
kl/o];gfgfgų+ klŝ pƍşlt kl/ńfxgfgųÆlƃcfbL;'.

b'ltoj]bgfgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

6= aflx/wft'gfgų;'ųjŰgf
90= kť wft'oá sŽdfjr/f ¿k;efjųf.

aflx/wft'gfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

44
 7= ;ţfgfgų;'ųjŰgf
91= cfkf±yë klttlƃ rŋ'Ƨ cfkfyut+ ;fsj]&gflb;lţt+ e"t;Ŝft+ ;ƙf lglƧt+. rŋ'ƀf/] ;ƕlŞgflb;ƕo'ų;ţfg+
;Řƍultsųf, rŋ'ljţf);ƕo'ų;ţfux±)ëg]j jf ux]tƑtá æ¿k;ţflt rŋ'ljţf);ƕo'ųf ;ţfÆlt j'ų+ tŴ ;ţfo Pj nưgtá.
Pt]g]j lx t+;ƕo'ųá ;Řƍált Oblƕ ;+jlŰtlƃ bŪƑ+. t]gfx æ;ţf;Řƍ%Ɔf Pshjgjf/]lk gfgfhjgjf/]lk nưƃLÆlt.
hjg;ƕo'ųƧ ljtŊƧ %Ɔultsųf j'ų+ ætLlx lrų]lx ;ƕo'ųá ;ŘƍáÆlt. %lƆstŪ]gflt %Ɔs/)Ū]g, OlŞtŪ]gflt cŴá.
cg'*xgŪ]gflt kl/*xgŪ]g. ;lƉƧo*fx/;f lx /fulƮcfboá æ¿k]Ælt kg tƧ cf/ƙ)bƧgd]t+. kl/ńfxált kl/ńfx;L;]g ck]ŋ+
jblt. t]gfx ækl/ńfx] pƍƉ]Æltcflb. ækl/ńfxáÆlt bƭŢá;fgf anjfsŽ/ƍųf j'ųflt cfx ækl/ńfxkl/o];gf kg
gfgfhjgjf/]o]j nưƃLÆlt. tf;+ nź"klgƧoefjtált bƧ]lt. Oldgf go]gflt æpƍşlt ;ţfgfgųÆlƃ PŴ j'ųgo]g cŴá
j]lbtƑá. æ¿k;ţflbgfgf;efj+ ;ţ+ klŝ sŽd;Řƍflbgfgf;efjá ;Řƍá pƍştLÆltcflbgf go]g j]lbtƑá.

;ţfgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

8= gákl/o];gfgfgų;'ųjŰgf
92= kl;]wdųd]j gfg+, ;];+ x]Ūf j'ųgod]jflt clwƍfoá.

gákl/o];gfgfgų;'ųjŰgf lglŪtf.

9= aflx/mþƧgfgų;'ųflbjŰgf
93= j'ųƍsŽ/] cf/ƙ±)ëlt æcfkf±yë klttÆlƃcflbgf x]Ūf j'ųƍsŽ/] ¿kf/ƙ±)ë. ;ţflt ¿k;ţfj. c¿kwƙálk ;dfgá
oƸƨ cf/ƙ±)ë kjųlt, t+ m'þ;ƃá ljo xátLlt j'ų+ æcf/ƙ)+ m'þ;dfgáÆlt. tŲfo jŴ'e"t+o]j ¿kf/ƙ)+ nưtLlt sŷf æ¿knfeáÆlt
clwƍ]tlƃ cfx æ;x tŲfo cf/ƙ)+ ¿knfeáÆlt. ;Ƒ;śflxsgoált PsƸƨo]j cf/ƙ±)ë ;Ƒ];+ ;ţfbLg+ wƙfg+ pƍlųof
;Ƒ;śŲgj;]g blƧtgoá. t]gfx æPsƸƨo]jfÆltcflb. ;Ƒ;śflxsgoált jf w'jkl/eáuj;]g lgaźf/ƙ)lƃ jf cfuƃ'sŽ/ƙ)lƃ jf
ljefu+ csŷf ;Ƒ;śflxsgoá. ck/á goá. ldƧsŽ]lt cfuƃ'sŽ/ƙ±)ë lgaźf/ƙ±)ë r lj;otá lgaźf/ƙ±)ëg ldƧsŽ]. lgaźf/ƙ±)ë
;ųfg+ lsn];á dƆá xált. tyf lx ;ţf;ŘƍmþƧj]bgfj blƧtf. o+ lslť ljoflt o+ lslť cţdţ+ ljo. ±vëfe]ŷflt s'þt"xn'ƍfbgj;]g
lrų+ ±vëfe]ŷf.
pkfl;sŽlt tƧ cdŝk'ųƧ el/o+ ;ƈfofx. tlƨlƃ cfuƃ'sŽ/ƙ±)ë. nfeá gfd ænưtLÆlt sŷf.
p?jlƟojf;Llt p?jlƟon])jf;L, p?jlƟoljxf/jf;Llt jblƃ. kflńoflt æwft'gfgų+, leŋj], klŝ
pƍştLÆltcflbgokjųfo OldƧf ;'ųkflńof. kl/jũ]ŷflt dŢ] ulxtmþƧj]bgfkl/oá;fg] &kgj;]g kfƸń kl/jũ]ŷf.
j'ųƍsŽ/]ltcflb kl/jų]tƑfsŽ/bƧg+. tŴ j'ųƍsŽ/]lt cfkfyut¿kf/ƙ±)ë. clje"tjf/lƃ clje"tf/ƙ)jf/+. cod]j jf kf±&ëf.
uŲlƃ s±yëlƃ. Pshjgjf/]lk nưlƃ lr/t/lgj];fefjf. gfgfhjgjf/]o]j bƭt/lgj];tfo.
94= b;d+ pųfgd]j gjd] j'ųgoųf. kl;]wdųd]j x]Ŵ gfgųlƃ.

aflx/mþƧgfgų;'ųflbjŰgf lglŪtf.

gfgųjƮjŰgf lglŪtf.

2= b'ltoj±Ʈëf

1= ;ųwft';'ųjŰgf
95= cfeftLlt cfef, cfnásefj]g lgƎşlt, pkŪftLlt jf cŴá. ;á Pj lgşLjŪ]g wft"lt cfefwft'. cfnásƧflt
cfnássl;)Ƨ. ;'Ū', ;áeg+ jf eftLlt ;'e+. sl;);xr/)tá ´fg+ ;'e+. ;];+ j'ųgod]j. ;'kl/;'źjŰ+ sl;)+.
cfsŽ;fgťfboálk ;'ef/ƙ)+ Pjflt s]þlr. b];g+ lgŪfk];Llt b];g+ pŹ];dų] Pj &k]l;. kflńo+ æcƈsŽ/+ klŝ kţfotLÆlt PŴflk
cf/ƙ)d]j ulxt+, tyf æco+ wft' c;'e+ klŝ kţfotLÆlt PŴflk. oyf lx Ow ;'jŰ+ sl;)+ ;'elƃ clwƍ]t+, Pj+ b'ƑŰ+ c;'elƃ.
cƈsŽ/+ klŝflt cƈsŽ/+ klŞfbskŝo+ klŝ. kţfotLlt kfsá xált. t]gfx æcƈsŽ/á xLÆltcflb. cfnásŽ]lk,

45
cƈsŽ/]g kl/lŞƉá xátLlt oáhgf. cƈsŽ/á tfj cfnás]þg kl/lŞƉá xát' æoŴ cfnásŽ] glŴ, tŴ cƈsŽ/áÆlt cfnásŽ] sy+ cƈsŽ/]g
kl/lŞƉá xátLlt cfx æcƈsŽ/]g lx ;á kfsá xátLÆlt. kl/Ş]bn]vfo ljo lrų¿k+ cƈsŽ/]g lx kl/tá kl/lŞƉá x'ŷf kţfolt,
oyf t+ %fofo cftká. P;]j goált c;'e;'efg+ cţdţkl/lŞƉt+ cltlbl;ŷf tŴ clwƍ]td]j bƧ]ƃá æc;'e] ;lt ;'e+ kţfotLÆlt
cfx. Pjdfxflt æc;'e+ klŝ ;'e+ kţfotLÆlt cjár. æ¿kL ¿kflg kƧtLÆltcfbL;' ljo pų/kbnák]gfo+ lgŹ];ált cfx æ¿k+
klŝflt ¿kfjr/;dfkƸų klŝfÆlt. tfo lx ;lt clwutfo. ¿k;dltŊdf jf xátLlt ;efjf/ƙ)fg+ ¿kŢfgfg+ ;dltŊdf
cfsŽ;fgťfotg;dfklų gfd xátLlt cŴá. P;]j goált Oldgf æcfsŽ;fgťfotg;dltŊdf ljţf)ťfotg;dfklų gfd
xátLÆltcflbgf ƀ]lk ksŽ/] cltlb;lt. kl;řflt kl;řf`f±)ëg. cƍjlųlƃ oyfkl/lŞƉsŽn+ cƍjųg+. Pt]g v)lg/áwfƸb
kllŋklt.
sy+ ;dfklų kųƑflt Odf;' ;ų;' wft";' sŽ ksŽ/f ;ţf;dfklų gfgf x'ŷf ;dfklştƑf. t]gfx æsLlb;f
;dfklųoáÆltcflb. ;ţfo clŴefj]gflt k'lsŝfo ;ţfo clŴefj]g. ;'v'd;řf/fg+ tŴ ;dfklųo+ cjl;Ƨtfo. lg/á±wëfjflt
;řf/fg+ lg/á±wëf Pj.

;ųwft';'ųjŰgf lglŪtf.

2= ;lgbfg;'ųjŰgf
96= efjgk'+;sd]t+ ælj;d+ rlƆd;"l/of kl/jųƃLÆltcfbL;' ‘c0lg0 4=70’ ljo. ;lgbfglƃ cųgá mþn+ lgbbftLlt
lgbfg+, sŽ/)lƃ cfx æ;lgbfgá ;ƍŝoáÆlt. sŽdkl;+o'ųált sŽd/fu;řft]g sŽd]g kl;+o'ųá jf sŽdklaźá jf. tŊ]þtLlt tŊŽ].
ce"tsŽ/+ ;df/ák]ŷf sƍ]tLlt ;Řƍá. cf/ƙ±)ë lrų+ cƍ]tLlt cƍgf. lj;];]g cƍ]tLlt Ɠƍgf. cf/ƙ±)ë lrų+ clelg/ák]ƃ+ ljo
kjųtLlt r]t;á clelg/ákgf. ldŞf ljk/Ltá kfksŽ] ;Řƍált ldŞf;Řƍá. cţ];' r sŽdkl;+o'ų];' ljşdfg];' ljtŊŽ] Pj
sŽdwft';Ź]g lg?ƭá bŪƑá ljtŊƧ sŽdk;śƍlų;flt;oųf. P; goá Ɠfkfbwft'cfbL;'lk. ;Ƒ]lk cs'þ;nf wƙf sŽdwft'
xLgŢf;o]lx sŽd]tƑwft'efjtá.
lsn];sŽdƧ cf/ƙ)efjųf ;Ƒfs'þ;n;+uflxsŽo sŽdwft'of Ot/f ƀ] ;śx]ŷf syg+ ;Ƒ;śflxsŽ. ltƧƉ+ wft"g+ cţdţ+
c;Ř/tá syf c;lƘƉf. Od+ sŽdfjr/;lţt+ sŽdljtŊ;lţtť sŽdwft'+. klŝflt kŝoe"t+ nleŷf. tLlx sŽ/±)ëxLlt tLlx
;f/e"t]lx sŽ/±)ëlx.
ƓfkfbljtŊŽ] Ɠfkfbá pų/kbnák]g, ;á Pj lgşLjŪ]g ;efjwf/)Ū]g wft"lt Ɠfkfbwft'. Ɠfkşlt lrų+ Pt]gflt
Ɠfkfbá, bá;á. Ɠfkfbálk wft"lt oáhgf. ;xhŽtkŝoflbj;]gflt ;xhŽtcţdţlgƧo;ƕo'ųclŴcljutkŝoj;]g. lj;];]g lx
k/Ƨ cųgá r b'ŋfkg+ ljƸx;f, ;f Pj wft', cŴtá /á;gf k¿k#ftá, tyf kjųá jf bá;;xutlrų'ƍfbá.
lt)uxg] c/ţ]lt lt±)ëlx uxge"t] c/ţ]. cgoƓ;glƃ ckfoƓ;g+, kl/x/)"kfo/lxt+ ljklųlƃ jf cŴá. cjƸŬ
ljgf;lƃ cjlŬť]j ljgf;ťflt jblƃ ;Ƒ;á jlŬ/lxt+. ;'ŋlt)bfoá ljo cf/ƙ)+ lsn];lƮ;+jźgŪ]g. lt)'ŊŽ ljo cs'þ;n;ţf
cg'bxgŪ]g. lt)sŪ»k]0» ;ųf cgoƓ;gfklųtá. æOd] ;ųfÆlt lx coálg;á klkşdfgf clwƍ]tf. t]gfx æoyf
;'ŋlt)bfo]Æltcflb.
;dtfefjtá ;dtflj/áwtá lj;dtfx]t'tá r lj;df /fufboált cfx æ/fulj;dfbLlg cg'utÆlƃ. OlŞtƑf
cjƧ+efljlgefj]g.
;+lsn];tá lgŋdgŪ]g g]ŋƙá, ;á Pj lgşLjŪ]g wft"lt g]ŋƙwft'. Ʃfo+ g]ŋƙ;Źá kƑşŽbL;' s'þ;nljtŊ]þ r lg?ƭált cfx
æg]ŋƙljtŊŽ]lk g]ŋƙwft"Ælt. Ot/flk ƀ] wft'oált cƓfkfbcljƸx;fwft'oá jblt. lj;'+ bLk]tƑf ;¿k]g cfutųf. ljtŊŽboált
g]ŋƙ;ŘƍŞƆkl/ńfxkl/o];gf. oyfg'¿k+ cųgá cųgá kŝofg'¿k+. sy+ kg]Ŵ s'þ;nwƙ];' kl/ńfxá j'ųáltĠ ;řf/kl/ńfxdų+
;ƈfo]t+ j'ų+, ;áń;;' cfsŽ/];' b'ŋ;ŝ] ;ƃfkŪá ljo j'ųá, oƧ ljud]g c/xtá ;Lltefjƍlų j'ŝlt.
;o+ g Ɠfkşlt, t]g jf t+;dśLk'Ʈná g lslť Ɠfkfb]tLlt cƓfkfbá, ljƸx;fo j'ųljkl/ofo]lx ;f j]lbtƑf.
lxt]l;efj]g ldşlt l;lgƞtLlt ldųá, ldųƧ P;flt d]lų, cƓfkfbá. d]ųfogflt d]ųfsŽ/)+, d]ųfo jf cogf kjųgf.
d]ųflotųlƃ d]ųflotƧ d]ųfo kjųƧ efjá. d]ųfr]táljd'ųLlt d]ųfogj;]g kjųá lrų;dflw. ;];+ j'ųgod]j.

;lgbfg;'ųjŰgf lglŪtf.

3= luŧsŽj;y;'ųjŰgf
97= Otá kŪfoflt æwft'+, leŋj]Ælt Odƨf tlto;'ųtá kŪfo. ofj sƙj±Ʈëf, tfj g]ŷf pkuƄf ;]lt PŴflt cf;oá,
xLgflbefj]g cwLgá cf;oá cŢf;oá, t+ cŢf;o+, clwd'ųlƃ cŴá. ;ţf pƍştLltcfbL;' xLgflbe]b+ cŢf;o+ klŝ xLgflbe]bf
;ţf, tlƉƧolblŪljsƍgf, ljtŊŽ] r pƍşlt ;xhŽtsŽ]lof pklgƧosŽ]lof r. ;Ŵf/];"lt t];+ ;Ŵ'klţtfo j'ų+, g
;Ŵ'nŋ);ưfjtá. c;ƙf;Ɨ'ź];"lt cfwf/] lj;o] r e'ƙ+ Pstá sŷf j'ųlƃ k&d+ tfj bƧ]ƃá ædo+ ;ƙf;Ɨ'źfÆltcfƸb jŷf Ot/+
bƧ]ƃá æt];' ;ƙf;Ɨ'źf Pt]Æltcflbdfx. t];+ ædo+ ;ƙf;Ɨ'źfÆlt pƍƉlblŪ Ow d"nefj]g k'lŞtf, Ot/f cg';lŘtflt k'Şlto]jflt
;f;Ř+ jblt.

46
 ædxtLÆlt PŴ dxf;Źá ædxfhgáÆltcfbL;' ljo ax'cŴjfrsŽ]lt bŪƑá. cljşŽlk xLgxLgt/xLgtdflbe]b]g
ax'ksŽ/f. tƧflt lblŪof. sƨf kg]Ŵ æolbb+ cljşŽ wft"Ælt cljş+ pźl/ŷf æxLg+ wft'+ klŝfÆlt cŢf;owft' lglŹŪfltĠ g
±vëf kg]t+ Pj+ bŪƑ+, æcţ+ pźl/ŷf cţ+ lglŹŪfÆlt, otá cljşŽ;L;]g cŢf;owft' Pj ulxtf. cljşŽulxtá lx k'l/;k'Ʈná
lbŪŢf;oá xLgflbe]b+ cljşŽwft'+ lgƧfo ttá ;ţflblŪcflbs]þ ;Řƍ]lt. kl)lw kŴgf, ;f kg tyf tyf lrųƧ &kgj;]g xátLlt
cfx ælrųŪkgÆlƃ. t]gfx æ;f kg];fÆltcflb. Pt]lt xLgkŝof ;ţflblŪljtŊr]tgf kŴgf kl)lw;řftf xLgf wƙf. xLgá gfd
xLgwƙ;dfoáutá. ;ƑkbfgLlt ækţk]tLÆltcfbLlg kbflg oáh]tƑflg xLg;Ź]g dlŢd'ųdŪfgƃ/Ƨ c;Ƙjtá. pkkşg+
æpkkųLÆlt cfx æƀ] pkklųoá klnfeá r lgƑlų rfÆlt. tŴ xLgs'þnfbLlt cflb_;Ź]g xLg¿keáukl/;fbLg+ ;śxá.
xLglųsj;]gflt xLglųs]þ j'ųlųskbj;]gflt clwƍfoá. lrų'ƍfbŋ±)ëlt Ob+ xLglųskl/ofkƉfg+ lrų'ƍfbfg+ j;]g tŴ tŴ nźųf
j'ų+. kť;' gLrs'þn];"lt růfnj]gg];fb/ysŽ/k'Ŋ'þ;s'þn];'. ƀfb;cs'þ;nlrų'ƍfbfg+ kg oá sŽ]lr klnfeá xLgált oáhgf. ;];ƀo]lk
P;]j goá. OdƸƨ &fg]lt æofo+, eƃ], lbŪLÆltcflbgf cfut] OdƸƨ &fg]. æwft'+, leŋj], klŝ pƍştLÆltcflbgf cfutųf
lgƑlųo]j clwƍ]tf, g klnfeá.

luŧsŽj;y;'ųjŰgf lglŪtf.

4= xLgflwd'lųs;'ųjŰgf
98= Pstá xáƃLlt ;dfgŞƆtfo cŢf;otá Pstá xálƃ. lg/ƃ/f xáƃLlt tfo Pj ;dfgŞƆtfo lrų]g lglƑ;];f xálƃ.
Ow clwd'lų gfd cŢf;owft"lt cfx æxLgflwd'lųsŽlt xLgŢf;ofÆlt.

xLgflwd'lųs;'ųjŰgf lglŪtf.

5= rŘd;'ųjŰgf
99= dxfkţ];"lt ljk'nkţ];'. glƃ ;fl/k'ųŴ]/+. vƈƃ/lƃ vƈljefu+, vƈfg+ jf cƃ/+ lj;];á cŴLlt vƈƃ/á. P;
goá ;];];'lk. kl/sƙlƃ OlźljwflwudƧ k'Ƒefukl/sƙť]j pų/kl/sƙť. cflg;+;lƃ Oźflg;+;ť]j cflg;+;ť. clwŪfg+
ljs'þƑglƃ clwŪfgljwfgť]j ljs'þƑgljwfgť. j'ųgo]g]jflt ækyƸj kŴ/ƃá ljofÆltcflbgf.
w'tśkl/xf/lƃ w'tśfg+ kl/x/)ljƸw. kl/x/)Ʈx±)ëg]j ;dfbfg+ l;ź+ xátLlt t+ g ulxt+. cflg;+;lƃ
t+t+w'tśkl/x/±)ë bŪƑ+ cflg;+;d]j. ;dáwfglƃ æPųsŽ lkůkftkl;+o'ųf, PųsŽ ;]gf;gkl;+o'ųfÆlt kŝoj;]g cţdţť
cƃáuwųf. clwŪfglƃ clwŪfgljƸw. e]blƃ pŊŪflbe]bť]j leƉfsŽ/ť.
kl/sƙlƃ ælbƑrŋ' Pj+ pƍfb]tƑ+, Pj+ lj;á±wëtƑÆlƃcflbgf kl/sƙljwfg+. cflg;+;lƃ k/];+
cŢf;ofg'¿kfotgflbcflg;+;ke]b+. pklŊn];lƃ ;fwf/)+ c;fwf/)+ b'ljw+ pklŊn];+. ljkƧgfefjg'klŊn];f lx lbƑrŋ'Ƨ
pklŊn];flt j]lbtƑf.
;ř]kljŴf/uƘL?ųfgljlrŶsyfbL;"lt ;ř]ká ljŴf/á uƘL/tf pųfgtf ljlrŶefjá g]ƜŴtf gLtŴtflt PjdfbL;' wƙƧ
s±yëtƑƍsŽ/];' t+ t+ s±yëtƑfsŽ/+.
Olt_;Źá cflbcŴá, ksŽ/Ŵá jf. t]g -
æcflblƛ ;Ln+ b];]Ɯ, ‘bL0lg0cŪ01=190 d0lg0cŪ01=291’
dŢ] lrų+ ljlglŹ;].
cƃ] kţf s±yëtƑf,
P;á wƙsyflj±wëfÆltĶ -
Pj+ s±yëtƑfsŽ/+ ;śŲflt.
æl;lyn+ wlgtť bL#/Ƨ+, u?s+þ nx'sť lgƮxLt+.
;Ɨƈ+ jjlŴt+ ljd'ų+, b;wf Ɠŧga'lźof ke]báÆltĶ ‘bL0lg01=190 d0lg0cŪ01=291 kl/0485’ -
Pj+ j'ų+ b;ljw+ Ɠŧga'Ƹź. cŪ'ƍlųlƃ tƧ tƧ ;'ųƧ hŽtsƧ r cŪ'ƍƸų. cg';lƈlƃ kŞfg';lƈcflbcg';Ƹƈ. k'Ƒfk/lƃ ;Ɨƈ+.
Ob+ kb+ Pj+ jųƑ+, Ob+ k'Ƒfk/+ Pj+ ux]tƑlƃ.
s'þn;śŲgkl/xf/lƃ nfe'ƍfbgŴ+ s'þnfg+ ;śŲgljlwgá kl/x/)+ tlƉoldt+ Pslƃs+þ s'þn;śx)ljƸw.

rŘd;'ųjŰgf lglŪtf.

6= ;ufyf;'ųjŰgf

47
 100= æwft';á ;+;ƆƃLÆlt Ob+ cŢf;otá ;l/ŋtfbƧg+, g sŽo]g ldƧLefjbƧglƃ cfx æ;d'Źƃ/]Æltcflb. lg/ƃ/ált
lglƑ;];á. ;+;Ʈflt kťljw;+;Ʈx]t'. ;+;Ʈux±)ëg r]Ŵ ;+;ƮjŴ'sŽ tŲf ulxtf. t]gfx æbƧg»k]0» ƥ]x]gfÆlt.
jglt ehlt ;şlt t]gflt jg+, jg±yëflt r lsn];á j'ŝtLlt cfx æjg±yëf hŽtált lsn];jg+ hŽtÆlƃ. Ot/]
;+;Ʈd"nsŽlt td]j kllŋkƃá cfx æcbƧg]gfÆlt. ;fw'hLjLlt ;fw' ;'Ū' hLjL, t+hLjg;Lná. t]gfx ækl/;'źhLljt+
hLjdfgáÆlt.

;ufyf;'ųjŰgf lglŪtf.

7= cƧź;+;Ɔg;'ųjŰgf
101= lg/áhŽlt ;źfƥ]xfefj]g lgƥ]xf. ttá Pj c/;efj]g lg/;f. Ps;lb;flt ;d;df lglƑ;];f. t]gfx
ælg/ƃ/fÆlt. cnlştfo Ps;Ldstf leƉdl/ofbf. ;źf t];+ cŴLlt ;źf. tlƃkfnsŽlt ;źƙtlƃof kfnsŽ. j+;fg'/ŋsŽlt
cl/oj+;Ƨ cg'/ŋsŽ. cf/źjLl/oflt kƮlxtjLl/of. oƨf tflb;fg+ jLl/o+ kl/k'Ű+ gfd xált lsŝl;lźof, tƨf j'ų+
ækl/k'Űk/ŊdfÆlt. ;Ƒlsŝkl/ƮflxsŽoflt rt'Ɖ+ ;ltkŪfgfg+ efjgflsŝkl/ƮflxsŽo.

cƧź;+;Ɔg;'ųjŰgf lglŪtf.

8_ 12= cƧźd"ns;'ųflbjŰgf
102_106= cŪdfbLgLlt cŪd+ gjd+ b;d+ PsŽb;d+ ƀfb;dlƃ Odflg kť ;'ųfgLlt Ps]þ. ck/] kg gj ;'ųfgLlt
OŞlƃ. ƩfodŴá cŪsyfo+ j'ųáo]j. kflńoť s]þ;'lr káŴs]þ;' lnvLolt.

cƧźd"ns;'ųflbjŰgf lglŪtf.

b'ltojƮjŰgf lglŪtf.

3= sƙkyj±Ʈëf

1_ 2= c;dflxt;'ųflbjŰgf
107_108= Otá k/];"lt Otá b'ltojƮtá k/];' ;'ų];'. k&dlƃ k&dj±Ʈë k&d+. sƨf kg]Ŵ Pj+ b];gf kjųflt cfx
æPj+ j'ŝdfg]Æltcflb.

c;dflxt;'ųflbjŰgf lglŪtf.

3_ 5= kťl;ŋfkb;'ųflbjŰgf
109_111= ;'/fd]/o;řftlƃ lkŪ;'/flb;'/f;řft+ k'Ǝf;jflbd]/o;řftť. dşgŪ]g dş+. ;'/fd]/odşƍdfbált j'ŝlt
ædşlt t]gfÆlt sŷf. tƸƨ ltŪƃLlt tƸƨ kdfb] kdşgj;]g ltŪƃLlt cŴá. ;];+ tltort'Ŵ];' ;'ljţ]Ɯd]jflt.
kťd] tflg kbflg ;+jŰ]t'+ ækťd]Æltcflb cf/ź+. tŴ kf±)ëf gfd jáxf/tá ;ųá, k/dŴtá hLljltlƇo+, t+ kf)+
cltkft]lƃ cltŝ cƃ/]o]j, cltŊƙ jf ;ŴfbLlx cleeljŷf kft]lƃ ;l)s+þ kltt'+ cbŷf ;L#+ kft]ƃLlt cŴá. sŽo]g jfrfo jf clbƉ+
k/;ƃs+þ. cflboƃLlt uŲlƃ. ldŞflt g ;ƙf, uf/ƞj;]g. d';flt cty+ jŴ'. jbƃLlt lj;+jfbgj;]g jblƃ. lko;'ţs/)tá
lk;')f, lk;lt jf k/] ;ų], Ƹx;tLlt cŴá. dƙŞ]lbsŽlt Pt]g k/Ƨ dƙŞ]bj;]g Psƃmþ?;;ť]tgf mþ?;jfrf gfdflt bƧ]lt.
cleŢf;Źá n'ưg] lg?ƭált cfx æk/eů] n'ưg;Lnflt cŴáÆlt. ƓfkƉlƃ bá;j;]g ljkƉ+. ksltljhxg]g k"lte"t+. ;fw"lx
u/lxtƑt+ kųf æglŴ lbƉÆlƃcflbgoƍjųf glŴsŽx]t'sclsl/olblŪ sƙkykl/ofkƉf gfd. ldŞųkl/ofkƉf ;Ƒflk
nás'þų/dƮklkŋf ljk/LtlblŪ.
t];lƃ sƙkyfg+. jáxf/tált OlƇoaź+ pkfbfo kţlųdųtá. lt/ŞfgutfbL;"lt cflb_;Ź]g k]tfg+ ;śxá.
koáujŴ'dxƃtfbLlx dxf;fjştf t]lx kŝo]lx pƍşdfgfo r]tgfo anjefjtá. oyfj'ųkŝoljkl/ofo]lk t+t+kŝo]lx r]tgfo

48
anjefjj;]g cƍ;fjşdxf;fjştf jf j]lbtƑf. Olźdoált sƙljkflslźdoá bf&fsŽ]gfbLg+ ljo.
d]y'g;dfrf/];"lt ;bf/k/bf/udgj;]g b'lj±wë;' d]y'g;dfrf/];'. t]lk xLgflwd'lųs]þlx sųƑtá sŽdf gfd. ldŞfrf/ált
uf/ƞfrf/á. uf/ƞtf rƧ PsƃlgxLgtfoflt cfx æPsƃlglƆtá nfdsŽrf/áÆlt c;źƙflwƍfo]gflt c;źƙ;]jgflwƍfo]g.
±uëfų/lŋtflt ;±uëfų]lx /lŋtf. wƙ/lŋtflt ;xwƙ]lx /lŋtf. ;ƧfldsŽ gfd ;f/ŋf. oƧf udg] bůá &lktá, ;f ;kl/bůf.
el/oefjfo wg]g sLtf wgŊLtf. %Ɔ]g j;tLlt %Ɔjfl;gL. eáuŴ+ j;tLlt eáujfl;gL. kŴ+ j;tLlt kjfl;gL. pbskų+
cfdl;ŷf ulxtf cábkųlsgL. r'Ɨ+ ckg]ŷf ulxtf cáer'Ɨf. s/d/fgLtf whŽxf. třl)s+þ ulxtf d'x'lųsŽ. cleeljŷf
jLltŊdá ldŞfrf/á dxf;fjşá, g tyf lƀƉ+ ;dfgŞƆtfo. cleeljŷf jLltŊdg] ;ltlk d±ƮëgdƮklklųclwjf;g]
k'l/d'ƍƉ;]jgfle;lƈkoáufefjtá ldŞfrf/á g xált clee'ƜdfgƧflt jblƃ. ;]jgflrų] ;lt koáufefjá cƍdf)+ o]e'Ɯ]g OlŴof
;]jgfkoáuƧ cefjtá. tyf ;lt k'/]t/+ ;]jgflrųƧ pkŪfg]lk tƧf ldŞfrf/á g l;of, tyf k'l/;Ƨlk ;]jgfkoáufefj]. tƨf
cųgá ?lrof kjlųtƧ j;]g toá, anŊŽ/]g kjlųtƧ j;]g toált ;Ƒ]lk cƮlxtƮx±)ëg ærųf/á ;Ƙf/fÆlt j'ų+.
cf;]jgdƆtfoflt ofo cs'þ;nr]tgfo ;Ɩ+þ knklt, tƧf Oų/sŽntfo kjlųof cgf;]jgflt kl/b'Ƒnf xált r]tgf.
pk;Ʈj;]g cŴlj;];jflrgá wft';Źflt cleŢfotLlt kbƧ k/eůfled'vLltcflbcŴá j'ųá. tlƉƉtfoflt tƸƨ k/eů]
n'ưgj;]g lgƉtfo. clek'Ƒá ´]_;Źá n'ưg] lg?ƭált bŪƑá. oƧ eů+ cleŢfolt, tƧ cƍu')tfo cƍ;fjşŽ, dxfu')tfo
dxf;fjşŽltcflbgf go]g tŴ cƍ;fjşdxf;fjşljef±uëf j]lbtƑá. t]gfx æclbƉfbfg+ ljofÆltcflb. cųgá kl/)fdg+ lrų]g]jflt
bŪƑ+.
lxt;'v+ ƓfkfbotLlt oá g+ pƍfb]lt, oƧ pƍfb]lt, tƧ ;lt ;djfo] lxt;'v+ ljgf;]lt. cxá jtflt Oldgf oyf
cleŢfg] jŴ'gá Psƃtá cųgá kl/)fdg+ blƧt+ Pjldwflk jŴ'gá æcxá jtfÆlt Oldgf k/Ƨ ljgf;lrƃfo Psƃtá lgoldtefj+
bƧ]lt. PjlŤ g];+ bf?)ƍjlųof sƙkyƍjlų.
oyfe'ŝux)fefj]gflt oyftŞux)Ƨ cefj]g clgŝflb;efjƧ lgŝflbtá ux±)ëg. ldŞf kƧtLlt ljty+ kƧlt.
;Ɩþƍnfká ljoflt Oldgf cf;]jgƧ cƍdxƃtflx ldŞflblŪof cƍ;fjşdxf;fjştf. jŴ'gált ulxtjŴ'gá. ulxtfsŽ/ljk/Lttflt
ldŞflblŪof ulxtfsŽ/Ƨ ljk/Lttf. tyfefj]gflt cųgá ulxtfsŽ/]g]j tƧf lblŪof, ulxtƧ jf jŴ'gá pkŪfg+ æPjd]t+, g Otá
cţyfÆlt.
wƙtált ;efjtá. sŽ]Ūf;tált lrųśsŽ]Ūf;tá, o+sŽ]Ūf;f xálƃ, ttált cŴá. r]tgfwƙfjflt r]tgf;efjf Pj.
klkflof ;ųflt PŴ gg' r]tgf clewƙ] sƙk±yë;' g j'ųflt klkflof ;ųƉ+ sƙkyefjá g o'ųáltĠ g, cjrgƧ cţx]t'sųf.
g lx tŴ r]tgfo csƙkyųf sƙky/fl;lƛ cjrg+, sbflr kg sƙk±yëf xált, g ;Ƒbflt sƙkyefjƧ clgotųf cjrg+. obf,
kgƧ sƙkyefjá xált, tbf sƙky/fl;;śxá g lgjfl/tá. PŴfx - olb r]tgfo ;Ƒbf sƙkyefjfefjtá clgotá sƙkyefjált
sƙky/fl;lƛ cjrg+, gg' cleŢfbLglƕ sƙkyefj+ cƍųfg+ clŴtfo clgotá sƙkyefjált t];lƕ sƙky/fl;lƛ cjrg+
cfkştLltĠ gfkşlt, sƙkytft+;efutflx t];+ tŴ j'ųųf. olb Pj+ r]tgflk tŴ jųƑf l;ofĠ ;ŝd]t+. ;f kg
kf)fltkftflbsŽlt kfsá tƧf sƙkyefjált g j'ųf l;of. r]tgfo lx ær]tgfx+, leŋj], sƙ+ jbfld ‘c0lg0 6=63 syf0539’
ltljwf, leŋj], sŽo;ť]tgf cs'þ;n+ sŽosƙÆlƃcflbjrgtá ‘syf0539’ sƙefjá kfsá. sƙ+o]j r ;'ultb'ƮtLg+
tŴ'ƍşgs;'vb'ŋfgť kyefj]g kjų+ sƙk±yëflt j'ŝtLlt kfsá, tƧf sƙkyefjá. cleŢfbLg+ kg r]tgf;dLxgefj]g
;'rl/tb'ŝl/tefjá, r]tgfhlgtlklŪjũsefj]g ;'ultb'Ʈlttb'ƍşgs;'vb'ŋfg+ kyefjá rflt, g tyf kfsá sƙkyefjált, t] Pj
t]g ;efj]g bƧ]t'+ clewƙ] sƙky/fl;efj]g j'ųf. ctyfhŽltosųf jf r]tgf t]lx ;Ƹź g j'ųflt bŪƑ+. d"n+ kŷflt d"nb];g+
kŷf, d"n;efj];' wƙ];' b]l;odfg];"lt cŴá.
clbƉfbfg+ ;ųf/ƙ)lƃ Ob+ ækť l;ŋfkbf kl/ųf/ƙ)f PjfÆlt Odfo kflńof lj?Ţlt. olŤ kf)fltkftflbb'ƧLƠƧ
cf/ƙ)+, tb]j t+ j]/dl)of cf/ƙ)+. jLltŊldtƑjŴ'tá Pj lx lj/tLlt. æ;ųf/ƙ)Ælƃ jf ;ų;řft+ ;řf/f/ƙ)d]j pkfbfo
j'ųųf g sŽ]lr lj/á±wëf. tyf lx j'ų+ ;ƙáxljgáblgo+ ‘lje0cŪ0714’ æoflg l;ŋfkbflg PŴ ‘;ųf/ƙ)fgL’lt j'ųflg, tflg oƨf
‘;ųált’lt ;ř+ ut] ;řf/]o]j cf/ƙ)+ s/áƃLÆlt. Otá k/];'lk P;]j goá. lj;efujŴ'gá æOlŴk'l/;fÆlt ux]tƑtá
;ųf/ƙ±)ëfltlk Ps]þ. æPsŽ] lbŪá, ƀ] ;'tfÆltcflbgf ;Ɩƍnkg] lbŪ;'td'tljţftj;]g. tyf cleŢflt PŴ tyf_;Źá
ælbŪ;'td'tljţftj;]gfÆlt Oblƕ pk;+x/lt, g ;ų;řf/f/ƙ)t+ Pj bƧgflbj;]g cleŢfogtá. æglŴ ;ųf cákkfltsŽÆlt
kjųdfgflk ldŞflblŪ t]e"dswƙf/ƙ)f Pjflt clwƍfo]g tƧf ;řf/f/ƙ)tf j'ųf. sy+ kg ldŞflblŪof dxƮtƍųf wƙf cf/ƙ)+
xáƃLltĠ ;fwf/)tá. glŴ ;'sb'Ŋfg+ sƙfg+ mþn+ ljkfsŽ]lt lx kjųdfgfo cŴtá ¿kf¿kfjr/wƙflk ulxtfj xáƃLlt.
;'vax'ntfo /fhŽgá x;dfgflk ærá/+ #ft]yfÆlt jblƃ, xf;á kg t];+ cţlj;oált cfx æ;lƉŪfksr]tgf kg g];+
b'ŋ;ƕo'ųfj xátLÆlt. dŢųj]bgá g xált, ;'vj]bgáj. tŴ æsŽdfg+ ;d'bofÆltcflbgf j]bgfe]bá j]lbtƑá. náe;d'Ūfgá
d';fjfbá ;'vj]bgá jf l;of dŢųj]bgá jf, bá;;d'Ūfgá b'ŋj]bgá jflt d';fjfbá ltj]bgá l;of. Oldgf go]g ;];];'lk oyf/x+
j]bgfg+ ænáeá lgbfg+ sƙfg+ ;d'bofofÆltcflbgf e]bá j]lbtƑá.
kf)fltkftá bá;dáxj;]g lƀd"nsŽ]lt ;ƕo'ųd"nd]j ;ƈfo j'ų+. tƧ lx d"nŪ]g pksŽ/efjá bá;lj;];á, lgbfgd"n] kg
uƞdfg] náedáxj;]glk jũlt. ;ƙ"ƭá cfld;lsŧŋsŽdálk lx kf)+ xglt. t]g]jfx ænáeá lgbfg+ sƙfg+ ;d'bofofÆltcflb
‘c0lg0 3=34’. ;];];'lk P;]j goá.
c;dflbƉ;LnƧ ;ƕųtá oyfpklŪtjLltŊldtƑjŴ'tá lj/lt ;ƕųlj/lt. ;dfbfg]g pƍƉf lj/lt ;dfbfglj/lt.
lsn];fg+ ;d'lŞƆgj;]g kjųf dƮ;ƕo'ųf lj/lt ;d'Ş]blj/lt. sŽdť]Ŵ kflńo+ lj/ltoáj cfutf, l;ŋfkbljeś] kg r]tgflk
cfxl/ŷf blƧtflt tb'eolƕ uŲƃá ær]tgflk jũlƃ lj/ltoákLÆlt cfx.
cb'ƧLƠf/ƙ)f hLljltlƇoflbcf/ƙ)f sy+ b'ƧLƠflg khxƃLlt bƧ]t'+ æoyf kgfÆltcflb j'ų+. kf)fltkftfbLlx
lj/d)j;]g kjųgtá tbf/ƙ)efj]g]j tflg khxlƃ. g lx tb]j cf/ư t+ khlxt'+ ;ŊŽ ttá clgƧefjtá.

49
 cgleŢf»k]0» lj/dƃƧflt cleŢ+ khxƃƧflt cŴá. g lx dgáb'ŝl/ttá lj/lt clŴ cgleŢfbLx]j tƍxfgl;lźtá.

kťl;ŋfkb;'ųflbjŰgf lglŪtf.

7= b;ś;'ųjŰgf
113= ldŞų;ƙųj;]gflt PŴ ldŞfefjá ldŞų+, tyf ;ƙfefjá ;ƙų+. tyf tyf kjųf cs'þ;nŋƈfj ldŞf;lt, Pj+
ldŞf`f)lƕ bŪƑ+. g lx `f)Ƨ ldŞfefjá gfd clŴ. tƨf ldŞf`fl)gált ldŞf;ţf)flt cŴá, coálg;á kjųlrų'ƍfbflt
clwƍfoá. ldŞfkŝj]ŋ±)ëgflt ldŞflblŪcfbLg+ ldŞf coálg;á kŝj]ŋ±)ëg. s'þ;nljd'ųLlt ksltk'l/;;ƃ/hŽgg+, u')ljo'ųƧ cųgá
;sųlg cjŪfglƃ PjdfƸb cs'þ;nkjƸų æs'þ;nljd'ųLÆlt ux]ŷf l&tf ldŞfljd'lųsŽ. ;ƙfkŝj]ŋ)flt ´fgljdáŋfbL;' ;ƙf cljk/Lt+
kjųf kŝj]ŋ)f.

b;ś;'ųjŰgf lglŪtf.

tltojƮjŰgf lglŪtf.

4= rt'Ŵj±Ʈëf

1= rt'wft';'ųjŰgf
114= kltŪfwft"lt ;xhŽtfg+ wƙfg+ kltŪfe"tf wft'. cfaƈgwft"lt gxflgor'ŰƧ pbs+þ ljo ;xhŽtwƙfg+ cfaƈge"tf
wft'. kl/kfrgwft"lt ;"l/oá mþnfbLg+ ljo ;xhŽtwƙfg+ kl/kfrge"tf wft'. ljŴƘgwft"lt b'ltoá ljo ;xhŽtwƙfg+ ljŴƘge"tf
wft'. s]þ;fboá jL;lt sŽ]Ūf;f. cflb_;Ź]g lkųfboá ;ƃƍgfboá pźśdf jftfboá ulxtf. Ptflt wft'oá.

rt'wft';'ųjŰgf lglŪtf.

2= k'Ƒ];Ɨáw;'ųjŰgf
115= co+ kyjLwft'+ lgƧfo t+ cf/ư kjųá cƧfbá. Pj+ kjųfglƃ Pj+ sŽo] kefjƧ kj]bgj;]g]j kjųfg+. x'ŷf
cefjfsŽ/]gflt k'Ƒ] cljşdfgf kŝo;fdlƮof x'ŷf pƍlşŷf k'g eś'kudgtá pź+ cefjfsŽ/]g. g lgŝflt clgŝf cź'jųf, w'j+
lgŝ+. klkLńgfsŽ/]gflt pboƑoj;]g cleŲ+ kLńgfsŽ/]g b'ŋŪ]g. ;efjljudfsŽ/]gflt cųgá ;efjƧ ljuŞgfsŽ/]g. ;efjwƙf
lx cƍdų+ v)+ kŷf lg?Ţlƃ. tƨf t] æh/fo d/±)ëg rfÆlt ƀ]wf ljkl/)dlƃ. t]gfx æljkl/)fdwƙfÆlt. cfbLg+ jflt
kjų]tLlt cfbLgjá, k/dsŽkţtf. ljgLotLlt j"k;dLolt. cŝƃƍxfgj;]g lgƧ/lt Pt]gflt lgƧ/)+.
;fo+ lgkƉf ;Ƒ/Ƹų ±vëk]ŷf kftá pŪxfd, df;k'Ű#á ljo gá ;/L/+ lgƧƆfefjtá.
m'þl;tdų];'kLlt pbsƧ m'þl;tdų];'lk.
cltgfd]lƃ sŽn+. Pj+ j'ųgo]g kjųf k'Ʈnf Ptf kyjLwft'cfboá cƧfb]lƃ gfd cle/ltj;]g tŴ cfsř'ƍfbgtá.
cleljl;Ū]g `f±)ëgflt cƮdƮ`f±)ëg. ?ŋá aálw æa'Ţlt PŴfÆlt sŷf. d±Ʈëf aálw æa'Ţlt Pt]gfÆlt sŷf.
;Ƒţ'tţf)+ aálw ;ƙf ;fdť ;Ƒwƙfg+ a'Ţgtá. lgƑfg+ aálw a'lŢtƑtá. t];lƃ lgźf/±)ë ;fldjrg+. ;fjskf/dL`f)lƃ
;fjskf/dL`f)+ ofyfjtá bƧgjŴ'.
cs'þƍflt klkŋ]lx csŽ]k]tƑá. sŽ/)tált cl/odƮtá. ttá lxƧ cs'þƍtf. t]gfx æ;f xLÆltcfbL. cf/ƙ)tált
lgƑfgf/ƙ)tá lgƑfgf/ƙ)fg+ nálso;dfkųLg+ cefjtá.
ljŴf/j;]gflt Ps]þswft'j;]gflt jblƃ, Ps]þlsƧf kg wft'of nŋ)ljelųbƧgj;]g. olƃ x]t'cŴ] lgkftá, o+ lgldųlƃ
cŴá. cƧfb]lt Pt]gflt cƧfbá, tŲf. co+ kyjLwft'of cƧfbált PŴ co+_;Źá ækxfgklj]±wëfÆlt PŴflk cfg]ŷf ;ƗlƈtƑá æco+
kxfgklj]±wëf klljlŢtƑŪ]g ;d'bo;ŝÆlƃ. P; goá ;];;ŝ];'lk. oflt oyfj'ų];' cƧfbá cfbLgjá lgƧ/)lƃ Od];' tL;' &fg];'
kjųf of lblŪ»k]0 oá ;dflw, co+ efjgfklj]±wëf dƮ;ŝlƃ j'ųgo]g]j oáh]tƑ+.

k'Ƒ];Ɨáw;'ųjŰgf lglŪtf.

50
 3= crƸ/;'ųjŰgf
116= oyf ofjtf lgƧ/)kl/o];gŪfg] cfbLgjkl/o];gf, Pj+ ofjtf cfbLgjkl/o];gŪfg] cƧfbkl/o];gf
;ƙfklkƉƧflt j'ų+ æcrl/lƃ `f)rf/]g crƸ/, cg'ejgrf/]gfÆlt.

crƸ/;'ųjŰgf lglŪtf.

4= gár]b+;'ųjŰgf
117= lgƧfltcfbLlg kbflg, cflbtá j'ųkl;]±wëgflt æg]jfÆlt PŴ j'ų]g gsŽ/]g. t]gfx æg lgƧfÆltcflb.
ljdl/oflbst]gfltcflb r PŴ ljx/)k]ŋ±)ë s/)jrg+. b'ltogo]lt æotá r ±vëf, leŋj]Æltcflbgf j'ųgo]. lsn];jũdl/ofbfo
;Ƒ;á cefjtá lgƙl/oflbst]g lrų]g. t]gfx ætŴfÆltcflb. tL;"lt b'ltofbL;' tL;'.

gár]b+;'ųjŰgf lglŪtf.

5= Psƃb'ŋ;'ųjŰgf
118= Psƃ]g]j b'ŋflt cjLlrdxflg/oá ljo Psƃtá b'ŋf Pj ;'±vëg cjáldƧf. b'ŋ]g cg'klttflt b'ŋ]g]j ;Ƒ;á
pkutf. b'ŋ]g cáŊƃflt alxźf ljo cƃálk b'ŋ]g cjŊƃf cg'kljŪf. ;'vj]bgfkŝotfo Odf;+ wft"g+ ;'vtf ljo
b'ŋj]bgfkŝotflk j]lbtƑf, ;řf/b'ŋtf kg ;ƑŴ rl/tf Pj ;ƑŴflt ;Ƒf;' wft";', ;ƑŪfg];' jf. k&d+ ;'v+ bƧ]ŷflk kŞf b'ŋƧ
slytųf æb'ŋnŋ)+ slytÆlƃ j'ų+.

Psƃb'ŋ;'ųjŰgf lglŪtf.

6_ 10= clegƆ;'ųflbjŰgf
119_123= %Ū;ųd];' jũljjũ+ slyt+. cŪsyfo+ kg æljjũ+ slytÆlƃ j'ų+ tL;' ;'ų];'. rt';ŝd]jflt rųfl/ ;ŝflg
;dfxflg rt';ŝlƃ t];+ PsŢ+ ux)+, lgodá kg tlƑlgd'ųƧ k/dŴƧ cefjtá.

clegƆ;'ųflbjŰgf lglŪtf.

rt'ŴjƮjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

wft';+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

4= cgdtƮ;+o'ų+

1= k&dj±Ʈëf

1= lt)sŪ;'ųjŰgf
124= pk;±Ʈëf ;df;lj;o] ;;fwg+ lsl/o+ bƧ]tLlt j'ų+ æ`f±)ëg cg'uƄfkLÆlt. jƧ;t+ jƧ;xƧlƃ lgbƧgdųd]t+, ttá

51
leƜálk cg'uƄf cgdt±Ʈëf Pj ;+;f/á. cƮ_;Źá Ow dl/ofbjrgá, cg'Ź]l;sť]t+ jrglƃ cfx æckl/lŞƉk'Ƒfk/sŽ]lsŽ]Ælt.
cţyf clƃdeljskl/lŞƉstljd'lųkl/kfrgLowƙfbLg+ j;]g ckl/lŞƉk'Ƒfk/sŽ]l g ;ŊŽ jų'+. ;+;/)+ ;+;f/á. klŞdflk g
kţfolt cƈafnfg+ j;]gflt clwƍfoá. t]gfx eujf æbL#á afnfg ;+;f/áÆlt ‘w0k060’. j]dŢ]o]j kg ;ųf ;+;/lƃ
k'Ƒfk/sŽ]Lg+ cnưgLoųf. cŴá kl/ųá xált oyfe"tfjaáwfefjtá. a'ź;do]lt ;f;g]lt cŴá. cŴá dxf oyfe"tfjaálw;Ƙjtá,
cŴƧ ljk'ntfo t+;lb;f pkdf gŴLlt kl/ų+o]j pkd+ cfx/ƃLlt clwƍfoá. Obflg j'ųd]jŴ+ ækflńo+ xLÆltcflbgf ;dŴ]lt. dft'
dft/ált dft' dftfdlxoá. tƧ]jflt b'ŋƧ]j. ltƑlƃ b'ŋkl/ofoált.

lt)sŪ;'ųjŰgf lglŪtf.

2= kyjL;'ųjŰgf
125= dxfkyljlƃ clj;];]g cgj;];kl/ofbflogLlt cfx ærŊjfńkl/oƃÆlƃ. kl/sƍjrgť]t+.

kyjL;'ųjŰgf lglŪtf.

3= cƧ';'ųjŰgf
126= sƆg+ ;;Ź+, /ábg+ kg s]þjnd]jflt cfx æsƆƃfglƃ ;;Ź+ ?bdfgfgÆlƃ. kjųlƃ ;Ɔgj;]g kjų+.
æl;g]?/ƨLlx kl/lŞƉ];"Ælt ;ř]k]g j'ųdŴ+ ljj/ƃá æl;g]?ƧfÆltcflbdfx. dl)dolƃ OƆgLndl)do+. l;g]?Ƨ
k'Ƒblŋ)sŽ]);dkb];f æk'Ƒblŋ)kƧfÆlt clwƍ]tf. t]lx lgŋƃ/ht/lƨoá OƆgLn/lƨoá r Pstá x'ŷf. tf;+ /ƨLg+ cƃ/];"lt tf;+
rt"lx sŽ±] )ëlx lgŋƃ/ƨLg+ rt";' cƃ/];'. rųf/ált blŋ)flbe]bf rųf/á dxf;d'Źf xálƃ. ljc;glƃ lj;];]g ±vëkg+. Ƹs kg tlƃ
cfx æljgf;ált cŴáÆlt.

cƧ';'ųjŰgf lglŪtf.

4= vL/;'ųjŰgf
127= dft'yţlƃ kLt+ dft'of ygtá lgƑųvL/+ ax't/lƃ j]lbtƑ+.

vL/;'ųjŰgf lglŪtf.

5= kƑt;'ųjŰgf
128= æcgdtƮƧ ;+;f/Ƨ bL#tdųf g ;'s/+ g;'s/Ælƃ cŪsyfkf±&ëf. sy+ glŞƆtLlt sy+ g kl/oá;fk]lt, sŽolrlk
ux)tfoflt clwƍfoá. toá sƍf;+;"lt toá Pssƍf;+;". o]lx g+ m'þŪ+, ttálk ;'v'dt/+ ;f;kdų+ vLo]Ɯ kƑt+ ;Ƒef±uëlx
cltlr/j]n+ kl/dşƃ].

kƑt;'ųjŰgf lglŪtf.

6= ;f;k;'ųjŰgf
129= gu/lƃ gu/;ř]k]g kfsŽ/]g kl/lŋųt+ ;ƈfo j'ų+. cƃá kg ;Ƒ;á ljlrų;f;k]lx Pj k'Ű+, Pj+ r'lŰsŽaź+.
t]gfx æg kg»k]0» bŪƑÆlƃ.

;f;k;'ųjŰgf lglŪtf.

52
 7= ;fjs;'ųjŰgf
130= tƧ l&tŪfgtált leŋ'gá cg'Ƨl/ŷf l&tŪfgtá, t]g cg'Ƨl/tƧ ;t;xƧsƍƧ cgƃ/sƍtá kŪfoflt cŴá. Pjlƃ
j'ųƍsŽ/]g. rųf/álk leŋ" cleţfnflegá. rųfl/ sƍ;t;xƧflg lbj;] lbj;] cg'Ƨ/]Ɯ'lƃ kl/sƍgj;]g jblƃ.

;fjs;'ųjŰgf lglŪtf.

8= uśf;'ųjŰgf
131= PtƸƨ cƃ/]lt PtƸƨ kej;d'Źkb];kl/lŞƉ] cfofdtá kťoáhg;lts]þ clt/]soáhg;lts]þ jf &fg].

uśf;'ųjŰgf lglŪtf.

9= bů;'ųjŰgf
132= gjd] lvųált k'gƍ'g+ lvųá. Psjf/lŤ lvųá d"nfbL;' Ps]þg]j lgkt]Ɯ. tyf ;lt clwƍ]tá kftƧ clgodá g
lgblƧtá l;of. tŴ r wƙ+ ;')ƃf leŋ" dg'Ƨnás]þ, t] ;ƈfo æcƨf násŽÆlt cfx, tbţ+ ;ƈfo æk/násÆlƃ. tƧ tƧ jf k'ƮnƧ
oyflwƍ]tá co+ násŽ], tbţá k/násŽ].

bů;'ųjŰgf lglŪtf.

10= k'Ʈn;'ųjŰgf
133= ;dlŪsŽnált ;d]g cfsŽ/]g nźƑclŪsŽná. lul/kl/ŋ]k]lt kťlx lu/Llx kl/lŋųųf ælul/kl/ŋ]káÆlt nźgfd]
/fhux].

k'Ʈn;'ųjŰgf lglŪtf.

k&djƮjŰgf lglŪtf.

2= b'ltoj±Ʈëf

1= b'Ʈt;'ųjŰgf
134= b'Ʈtlƃ lsŞhLljsųf ;Ƒyf b'ŋ+ ut+ pkut+. tyfe"tá kg blnŹá j/fsŽ] gfd xátLlt j'ų+ æblnŹ+ sk)Ælƃ.
xŴkfb]xLlt lgbƧgdų+, cţ]lxlk ;/L/fjoj]lx b'ƧŮfg]lx pk]tá b'?k]tá Pjflt.

b'Ʈt;'ųjŰgf lglŪtf.

2= ;'lvt;'ųjŰgf
135= ;'lvtlƃ ;ŧft;'v+. t]gfx æ;'v;dlƍtÆlƃcflb. ;';lştlƃ ;'v'd'ks/±)ëlx ;Ƒyf ;lşt+.

;'lvt;'ųjŰgf lglŪtf.

53
 3= Ƹt;dų;'ųjŰgf
136= w'tś;dfbfgj;]g, g c/ţjf;flbdų]g. ;;+oáhgf ;Ƒ;á ;+oáhgfg+ cƍxLgųf, g k'y'şgefjtá.
Ps]þsjŰsŽnáj ux]tƑált Pt]g dƸx;fbLg+ /ƧbL#lkśnfbL;' Ps]þsŽg]j ux]ŷf bƧ]lt.

Ƹt;dų;'ųjŰgf lglŪtf.

4_ 9= dft';'ųflbjŰgf
137_142= lnślgod]g r]j rŊjfńlgod]g rflt æk'l/;fglŤ dft'ufdsŽná, dft'ufdfgť k'l/;sŽnáÆlt oyf ;ų;ƃfg]
lnślgodá glŴ, Pj+ sbflr OdƸƨ rŊjfń] lgƑųlƃ, sbflr cţt/lƨlƃ rŊjfńlgodálk glŴ. Pjd]j l&t]
rŊjfń] dft'ufdsŽn] gdftfe"tk'Ƒá gŴLltcflbgf lnślgod]g rŊjfńlgodá r j]lbtƑá. t]gfx æt];"Æltcflb.

dft';'ųflbjŰgf lglŪtf.

10= j]k'ƟkƑt;'ųjŰgf
143= Ps+þ ckbfg+ cfxl/ŷf bƧ]lt æPj+ ;+j]u+ hg]ŷf leŋ" lj;];+ kfk]ƧfdLÆlt. rt"x]g cf/áxlƃ rt'oáhg'Ƒ]wųf. lƀƉ+
a'źfglƃ ss'þ;ƈƧ sŽ])fudgƧ rflt Od];+ lƀƉ+ a'źfg+. æltj/f /álxtƧf ;'lƍofÆlt dg'Ƨfg+ tƸƨ tƸƨ sŽn] ;dţf tŴ b];gfdj;]g
hŽtflt j]lbtƑf, oyf Pt/lx dfuwflt.
k'g jƧ;tlƃ k&djƧ;ttá pkl/jƧ;t+ hLjgsŽ] gfd dg'Ƨá glŴ. kl/xLg;lb;+ st+ b];gfo. jlŬŷflt
b;jƧfo'sefjtá kŪfo ofj c;Ś]Ɯfo'sefjf jlŬŷf. ækl/xLgÆlƃ jŷf t+ kl/xLgefj+ bƧ]ƃá æsyÆlƃcflbdfx. o+
cfo'ƍdf±)ë;"lt oųs+þ cfo'ƍdf±)ë;"lt.

j]k'ƟkƑt;'ųjŰgf lglŪtf.

b'ltojƮjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

cgdtƮ;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

5= sƧk;+o'ų+

1= ;ƃ'Ū;'ųjŰgf
144= ;ƃ'Ūált ;s]þg pŝfjr]g kŝo]g ;dd]j r t'ƧgsŽ]. t]gfx æOt/Lt/]gfÆltcflb. tŴ b'ljw+ Ot/Lt/+ -
kfslts+þ, `f);ŧlgtťflt. tŴ kfslts+þ kllŋlkŷf `f);ŧlgtd]j bƧ]ƃá æy"n;'v'dfÆltcflbdfx. Ot/+ j'ŝlt xLg+ k)Lttá
cţųf. tyf k)Ltlƕ Ot/+ xLgtá cţųf. ck]ŋf;Źf lx Ot/Lt/flt. Olt o]g s]þglr xLg]g jf k)Lt]g jf rLj/flbkŝo]g
;ƃ'lƧtá tyfkjųá cnáeá Ot/Lt/kŝo;ƃá;á, t+;dlśtfo ;ƃ'Ūá. oyfnfe+ cųgá nfefg'¿k+ ;ƃá;á oyfnfe;ƃá;á.
;];kbƀo]lk P;]j goá. nưtLlt jf nfeá, oá oá nfeá oyfnfeá, t]g ;ƃá;á oyfnfe;ƃá;á. anlƃ sŽoan+. ;f?ƍlƃ leŋ'gá
cg'Şljstf.
oyfnźtá cţƧ ckŴgf gfd l;of clƍŞtfo kjlųcfsŽ/ált ttá ljlgjlųtd]j ;ƃá;Ƨ ;¿k+ bƧ]ƃá æneƃálk g
uŲftLÆlt cfx. t+ kl/jų]ŷflt ksltb'ƑnfbLg+ u?rLj/+ g mþf;'efjfjx+ ;/L/afwfjxť xátLlt koáhgj;]g, gflŶŞtflbj;]g
kl/jų]ŷf. nx'srLj/kl/eá±uë ;ƃá;lj/álw g xátLlt cfx ænx's]þg ofk]ƃálk ;ƃ'Ūáj xátLÆlt. dxŔrLj/+ ax"lg jf rLj/flg
nleŷf tflg ljƧş]ŷf cţƧ ux)+ oyf;f?ƍgo] l&tųf g ;ƃá;lj/áwLlt cfx æt];+»k]0» wf/]ƃálk ;ƃ'Ūáj xátLÆlt. Pj+

54
;];kŝo];' oyfanoyf;f?ƍlgŹ];];' clk_;ŹƮx±)ë clwƍfoá j]lbtƑá.
kstLlt jfrfksltcflbsŽ. cj;];lgŹfo clee"tųf kla'Ţtá ;x;f kfksŽ ljtŊŽ kft'ejƃLlt.
d'ųx/Ltslƃ ±uëfd'ųkl/efljt+, k"ltefj]g jf %lūtųf d'ųx/Lts+þ. a'źfbLlx jlŰtlƃ æk"ltd'ųe];ş+ lgƧfo of
kƑşŽÆltcflbgf ;ƙf;Ɨ'źfbLlx k;Ŵ+.
PsŽ] Psŝá ;ƃ'Ūá xált, ;ƃá;Ƨ jŰ+ g s±yëlt ;]Ɯyflk cfoƨf afs'þnŴ]/á. g ;ƃ'ũá xált, ;ƃá;Ƨ jŰ+ s±yëlt ;]Ɯyflk
±yë/á pkgƆá ;Ōk'ųá. g]j ;ƃ'Ūá xált, g ;ƃá;Ƨ jŰ+ s±yëlt ;]Ɯyflk ±yë/á nfń'bfoL. colƃ cfoƨf dxfsƧká. cg];glƃ
coálg;á ldŞfhLjj;]g kŝokl/o];g+. pų;tLlt æsy+ g' ±vëf ne]ƜÆlƃ hŽt'ųf;]g pų;lt. tyf kl/tƧlt. colƃ
dxfsƧkŴ]/á. Pj+ oyfj'ųPsŝleŋ' ljo g kl/tƧlt, cnfekl/ųf;]g lj#ftƍlųof g kl/ųf;+ cfkşlt. náeáo]j cf/ƙ±)ëg
;Ƹź uƅgŪ]g aŢgŪ]g ±uë±wëf náe±uë±wëf. d'Şlƃ ±uëw+ dád"xųefj+. cfbLgjlƃ bá;+. lgƧ/)d]jflt rLj/] ObdlŴtfbƧgk'Ƒs+þ
cnƮefj;řftlgƜfgd]j khŽgƃá. oyfnźfbLglƃ oyfnźlkůkftfbLg+. lgźf/±)ë r]t+ ;fldjrg+.
oyf dxfsƧkŴ]/ált cųgf jųƑlgofd]g jblt, eujtf kg jųƑlgofd]g æoyf sƧká leŋ"Ælt eljtƑ+. sƧk]g
lgbƧge"t]g. syg+ gfd ef/á æd'ųá dár]ƜÆlƃ klţfg'¿kųf. klkƸų kl/k"/+ sŷf k"/)+ ef/á ;Ŵ' cf)fo l;/;f
;ƕllŞtƑtá.

;ƃ'Ū;'ųjŰgf lglŪtf.

2= cgáųƍL;'ųjŰgf
145= t]g /lxtált t]g ;ƙfjfofd]g /lxtá. lgưoált eo/lxtá. s'þ;nfg'ƍfbglƕ lx ;fjşd]j cţf)fnl;ox]t'sųf.
;Ɨ'ŢgŴfoflt cl/od±Ʈëlx ;Ɨ'Ţgfo. oá±uëlx ±vëd+ t]lx cg'kŹ'tųf.
dg'ţjŴ'lƃ dgá/d+ náe'ƍlųsŽ/)+. oyf jf tyf jflt ;'e;'vflbj;]g. t]lt náefboá. cg'ƍƉflt j]lbtƑf tyf¿k]
jŴf/ƙ±)ë tyf cg'ƍƉk'Ƒųf. cţyflt j'ųgo]g]j jŴf/ƙ±)ëlx coáh]ŷf uƞdfg]. jŴ'ƛLlt pkŪfsŽlbrLj/flbjŴ'lƛ. cf/ƙ±)ëlt
dgflkoflbe]b] cf/ƙ±)ë. tflb;]g kŝo]gflt coálg;ádgl;sŽ/;ltjáƧƮflbkŝo]g Od]lt j'ųgo]g kŝonfe]g kŞf pƍşdfgf kflńo+
tyf j'ųflt bŪƑ+. Pj+ pƍşdfgtfo gƍxLolƃ gfd. cg'ƍfbá lx k/dŴtá kxfg+ slyt+, tƨf tŴ slytgo]g]j ux]tƑlƃ
clwƍfoá.
cƍlnźflt cg'ƍlųof. t]lt oyfj'ų;Lnflbcgjşwƙf. klnźflt clwutf. æ;LnflbwƙfÆlt PŴ olb dƮmþnflglk
ulxtflg, cy sƨf ækl/xflgj;]gfÆlt j'ųlƃ cfx æPŴ rfÆltcflb. OdƧ kg ;ƙƍwfgƧflt rt'ŴƧ ;ƙƍwfgƧ j;]g. co+
b];gflt æpƍƉf d] s'þ;nf wƙf lg?Ţdfgf cgŴfo ;+jų]Ɯ'Ælƃ co+ b];gf stf. b'ltod±Ʈëf jf»k]0» ;+jų]Ɯflt Ob+ cfoƸt ;ų;'
cųefj];' pƍşdfgb'ŋ;řftcgŴ'ƍƸų ;ƈfo j'ų+. æcftfkL cáųƍL eƑá ;ƗáwfofÆltcflbjrgtá æOd] rųf/á ;ƙƍwfgf
k'ƑefuljkƧgfj;]g slytfÆlt j'ų+.

cgáųƍL;'ųjŰgf lglŪtf.

3= rƆ"kd;'ųjŰgf
146= lkodgfklgŝgjsŽlbu'±)ëlx rƆá pkdf Pt];lƃ rƆ"kdf. ;ƅjfbLlg kbflg cţdţj]jrgflg. kl/o'Ūfg+ k'g lrų]
lsn];flwudá. ;Ƒ]lxlk kb]lx sŴlr ;ų] cg'/áw/áwfefjdfx. cųgá kg ;áƙefj]g dxfhgƧ lkoá dgfká. obŴd]Ŵ rƆ"kdf
cfxf, t+ bƧ]ƃá æPjÆlƃcflbdfx. g s]þjn+ rƆ"kdtfo PųsŽ] Pj u'±)ëf, cy ±vëf cţ]lk ;ƃLlt t] bƧ]t'+ æclkrfÆltcflb j'ų+.
PjdfbLxLlt cflb_;Ź]g oyf. rƆá násŽg'Ʈx]g chjLlycflbsŽ gfgfjLlyoá klkşlt, Pj+ leŋ' t+ t+ lb;+ pkuŞlt s'þnfg'Źofo.
oyf rƆá sŲkŋtá ;'Ŋkŋ+ pkuŞƃá snflx jŬdfgá x'ŷf lgŝgjá xált, Pj+ leŋ' sŲkŋ+ kxfo ;'Ŋkŋ+ pkuƄf u'±)ëlx jŬdfgá
násƧ jf kfdáşkf;+;Ŵá lgŝgjtfo rƆ;dlrųá cw'g'k;ƕƉá ljo r lgŝgjá x'ŷf r/lt.
ckslƧŷflt lsn];sŽdjŴ'sŽd]lx ljj]r]ŷf. t+ g]ŋƙfled'v+ sŽolrųfg+ cfsŬg+ sŽotá ckgogť xátLlt cfx æcfslŬŷf
ckg]ŷflt cŴáÆlt. rt'Ŋť]Ŵ ;ƘjtLlt t+ bƧ]t'+ æoá lx leŋ"Æltcflb j'ų+.
lgŝgjoflt ælgŝgjsŽÆOŝ]j j'ų+ xált. s_;Ź]g lx kb+ jlŬt+, s_sŽ/Ƨ r o_sŽ/fb];á. Pj+ ljrƸ/;"lt lsŧŋj;]g
kl/Ʈxfefj]g oyf Od], Pj+ ljrƸ/;' cţ]lt cg'sƕdfgf.
ƀ]efltsjŴ"lt ƀ]efltsŴ]/klaź+ jŴ'+. cƍlt¿ks/)lƃ leŋ"g+ c;f?ƍs/)+. cfwfloŷflt cf/ákg+ &k]ŷf. tyflt
oyf ;ŜdŢ] u)dŢ] r, tyf j'Ŭt/] k'Ʈn] cƍlt¿ks/)+. PjdfbLlt cflb_;Ź]g cƃ/#/ƍj];g] cţŴ r oyfj'ųtá cţ+
c;f?ƍlsl/o+ ;śŲflt. tŴ]jflt ;ŜdŢ] u)dŢ] k'ƮnƧ r j'ŬƧ ;lƃs]þ.
oyfj'ų];' cţ];' r t];' &fg];'. kflkŞtflk dgákfulưolƃ Pt]g]j sŽ]w"kgfxfbLg+ ;d'bfrf/á dgákfulưolƃ blƧt+ xált.
Pstá efl/olƃ lklŪkƧtá cágt+. jfo'kŴƘlƃ lrų;d'Ūfgjfo'gf pkŴƘg+. cg'Ƒ]h]ŷf lrųlƃ cfg]ŷf ;Ɨƈá. lrųƧ lx
ttá cg'Ƒ]hg+ tbg'gog+. t]gfx æ;lƕofodfgá cánás]þtLÆlt. jfo'kŴƘs+þ ufxfk]ŷflt sŽo+ tyf pkŴƘs+þ sŷf.
cákƙ;+;Ɔg+ ;'ljţ]Ɯd]j. sŽdluźtfo xLgflwd'lųsŽ], clj;'ź;Lnfrf/tfo ldŞfklkƉá.

55
 cś'nLlx lgŋƃkef cfsŽ;;ťng]g lbu')f x'ŷf cfsŽ;] ljrƸ/;"lt cfx æodsljş't+ rf/odfgá ljofÆlt. æcfsŽ;] kfƸ)
rfn];LÆlt kbƧ cţŴ cgfutųf æc;lƘƉkbÆlƃ j'ų+. cųdgált kLlt;ádgƧ]lx ulxtdgá. olŤ lrų+ cgjş+ kLlt;ádgƧ;lxt+,
t+ ;;ƃs+þ lxt;'vfjxųf. t]gfx æ;sdgáÆltcflb. g bádgƧ]g»k]0» ulxtdgá ;slrųƧ tlƑ?źųf. k'l/dgo]g]jflt
æObflg oá xLgflwd'lųsŽ]Æltcflbgf k'Ƒ] j'ųgo]g]j.
k;ƉfsŽ/lƃ k;Ɖ]lx sŽtƑlsl/o+. t+ ;¿ktá bƧ]lt ærLj/fboá kŝo] bb]Ɯ'Ælƃ. tyefjfoflt obŴ+ eujtf wƙá
b]l;tá, obŴť ;f;g] kƑşŽ, tbŴfo /ŋ)efjlƃ ckfoeotá r /ŋ)Ţf;o+. rƆákdflbj;]gflt cflb_;Ź]g cfsŽ;] rlntkfl) ljo
sŴlr cnƮtfo kl/;'źŢf;otf ;ų];' sŽ?ţlƃ PjdfbLg+ ;śxá.

rƆ"kd;'ųjŰgf lglŪtf.

4= s'þn"ks;'ųjŰgf
147= s'þnflg pkuŞtLlt s'þn"ksŽ]. ;ƆLotLlt ;Ƒ;á bLolt, cjvůLotLlt cŴá. ;f kg cjvlůogf b'ŋfkgf clũogf
xátLlt j'ų+ æcũLotLÆlt. t]gfx eujf æ;á ttálgbfg+ b'ŋ+ bádgƧ+ kl;+j]botLÆlt. j'ųgofg';f/]g x]Ūf j'ųgoƧ
cg';/±)ëg.

s'þn"ks;'ųjŰgf lglŪtf.

5= lhŰ;'ųjŰgf
148= l%ƉleƉŪfg] l%ŹƧ ck'y'nųf cƮń+ cbŷfj ;'ų]g ;+l;Ƒgdų]g cƮńbfg]g r l%Ź] k'y'n]. lgƑ;gfgLlt
lr/lg;]ljtj;glsŝflg, kl/eáulhŰfgLlt cŴá. t]gfx æk'Ƒ]»k]0» nźgfdfgLÆlt, ;ţfk'ƑsŽ] ljlw clgŝált æuxktfgLÆlt
j'ų+ oyf æjLl/oÆlƃ.
;]gfkltlƃ ;]gfkltefljg+, ;]gfkŝf/xlƃ cŴá. cųgá sƙ]gflt cųgf sŽtƑsƙ]g. ;ált ;Ŵf. tlƨlƃ dxfsƧkŴ]/]
s/átLlt ;Ɨƈá. g s/átLlt j'ųdŴ+ ljj/ƃá æsƨfÆltcflbdfx. olb ;Ŵf w'tśflg g ljƧşŽk]t'sŽdá, cy sƨf ælhŰál; bflg
ŷÆlƃcflbdjárflt cfx æoyf kgfÆltcflb.
lbŪwƙ;'vljxf/lƃ OdƸƨo]j cųefj] mþf;'ljxf/+. cdfg'l;sŽ ;jg/tLlt cltŊƃdfg'l;sŽo c/ţ;Ź'ƍlųof c/ţ]x+
j;fdLlt ljj]sjf;"klgƧofwLg;Ź;jgkŝof wƙ/lt pƍşlt. ck/ált cţá, b'ltoált cŴá. tŴ]jflt tƸƨo]j PsƧ ljx/)Ūfg]
ljx/);do] r mþf;' ejlt lrųljj]s;Ƙjtá. t]gfx æPsƧ /dtá jg]Ælt.
tyflt oyf cf/lţsƧ /lt, tyf lkůkfltsƧ nưlt lbŪwƙ;'vljxf/á. P; goá ;];];'. clkůkfltsŽwLgá Ot/Ƨ
lj;];hŽ]tsŽ]lt td]jƧ lj;];+ bƧ]t'+ æcsŽnrf/LÆltcflb j'ų+.
cƛfs+þ ;nfs+þ ux]ŷf eųŴfo ±uëx+ cgfuŞƃƧ ;ųfx+ g kft]tƑlƃ ;flds]þlx lbƉųf ;ųfx+ ;nfs+þ g nelt, g sltsj;]g.
lkůrfl/sjų] cjųgtá æoƧ r];fÆltcflb j'ų+.
k&dt/+ sŽtƑ+ o+, t+ jų+, Ot/+ kljų+. dxƃ+ jf jų+, v'Źs+þ kljų+. s]þlr æjųklklųÆlƃ k&lƃ, jųƧ s/)lƃ
cŴá. pź/)_cltx/)_jLltx/)jáƧşg_;lƉŋ]kg_;lƉ?Ƙgfg+ j;]g % sŽ]Ūf;]. u?efj]gflt ly/efj]g.
æcd'sƸƨ ;]gf;g] j;ƃf ax'+ jƧjfl;s+þ neƃLÆlt tyf g jƧjfl;s+þ kl/o];ƃá r/lt jƧjfl;sƧ]j cƮx)tá. tƨf
;]gf;gmþf;'s+þo]j lrƃ]lt. t]g ax'kl/ŋf/efj]g mþf;'ljxf/á glŴ kl/ŋf/fg+ /ŋ)klhƮgflbb'ŋax'ntfo. clƍŞfbLglƃ
clƍŞ;ƃ'ŪfbLg+o]j nưlt lbŪwƙ;'vljxf/á.

lhŰ;'ųjŰgf lglŪtf.

6= cájfb;'ųjŰgf
149= cųgá &fg]lt ;Ɣƪrf/Lg+ cájfbsljţfksefj]g cųgá dxf;fjsŪfg] &kgŴ+. cy jf oƨf æcx+ bflg g lr/+
&Ƨfld, tyf ;fl/k'ųdáƮƟfgf, co+ kg jL;+jƧtfo'sŽ], cájbƃá cg';f;ƃá ddŝo]g leŋ"g+ dof sŽtƑlsŝ+ sl/ƧtLÆlt clwƍfo]g
eujf Od+ b];g+ cf/le. tƨf cųgá &fg]lt ;Ŵf/f sŽtƑcájfbbfosŪfg]. t]gfx æPj+ kgƧfÆltcflb. oyfx eujf æcájb,
sƧk»k]0 ŷ+ jfÆlt. b'ŋ]g jųƑf cƍblŋ)Ʈflxefjtá. b'Ƒrefjs/±)ëxLlt sŽ]w"kgfxfbLlx. cg';f;lgof kblŋ)Ʈx)+ gfd
cg'wƙr/)+, l%Ɖklklų stf jfdƮfxá gfdflt cfx æcg';f;lgÆlƃcflb. cltŊƙ jbƃ]lt cţdţ+ cltŊldŷf cltdlţŷf jbƃ].
ax'+ efl;ƧtLlt wƙ+ s±yëƃá sŽ] ljk'n+ sŷf s±yëƧlt. c;lxtlƃ k'Ƒ]gfk/+ g;lxt+ x]t'kdflj/lxt+. cdw'/lƃ g dw'/+ g sŰ;'v+ g
k]dgLo+. nx'ţ]j pŪflt cƍjųg]g s"þnŪfg+ ljo tƧ syg+.

56
 cájfb;'ųjŰgf lglŪtf.

7= b'ltocájfb;'ųjŰgf
150= cásƍg;źflt ;ź]ƜjŴ'+ cáuflxŷf æPjd]tÆlƃ sƍg;źf. s'þ;nwƙhŽggkţflt cgjşwƙfg+ ;Ƒ;á hŽggkţf.
kl/xfglƃ ;Ƒflx ;ƕųLlx kl/xfg+. g lx sƠf)ldų/lxtƧ sŽlr ;ƕlų gfd cŴLlt.

b'ltocájfb;'ųjŰgf lglŪtf.

8= tltocájfb;'ųjŰgf
151= k'Ƒ]lt k&daálwo+. Pt/xLlt ttá klŞd] sŽn]. sŽ/)kŪkg]lt sŽ/)f/Ƙ]. t];' j'ųu')o'ų];' ±yë/];'. tlƨlƃ
tƸƨ oyfj'ųu')o'ų] k'Ʈn]. Pj+ ;ŊŽ/] slo/dfg]lt æeŹsŽ] jtfo+ leŋ"Ælt cfb/hŽt]lx leŋ"lx ;ŊŽ/] slo/dfg]. Od] ;Ɣƪrf/L.
æPlx leŋ"Ælt t+ leŋ'+ cųgá d'vfled'v+ s/áƃf jblƃ. olŤ tlƃ PŴ tlƃ lgkftdų+ pkŹjált j'ŝlt cgŴhggtá. kŴolt
ehlt aŢtLlt kŴgf, cle;śált cfx æclekŴgflt clwdųkŴgfÆlt.

tltocájfb;'ųjŰgf lglŪtf.

9= ´fgfleţ;'ųjŰgf
152= ofjb]jflt Oldgf ;dfgŴ+ æofjb]Ælt Ob+ kblƃ cfx æofjb] cfsřfdLlt ofjb]j OŞfdLÆlt. olbŞs+þ
´fg;dfkųL;' j;LefjbƧgŴ+ tb]t+ cf/ź+. ljŴfl/td]j, tƨf tŴ ljŴfl/td]j ux]tƑlƃ clwƍfoá. cf;jfg+ voflt cf;jfg+
vox]t' cl/od±Ʈëg ;Ƒ;á cf;jfg+ ±vëlktųf. ckŝoe"tlƃ cf/ƙ)kŝoefj]g ckŝoe"t+.

´fgfleţ;'ųjŰgf lglŪtf.

10= pkƧo;'ųjŰgf
153= nfe;ŊŽ/x]t'lk Psŝ] leŋ" leŋ'g'kƧo+ uƄf leŋ'lgoá cájblƃ, Pjd]j+ co+ kg ±yë/á g nfe;ŊŽ/x]t'
leŋ'g'kƧoudg+ ofrlt, cy sƨflt cfx æsƙŪfglŴsŽÆltcflb. P;á lx cfgƆŴ]/á pƧ'ŊŽk]ŷf klklųu')+ bƧ]ƃá oƨf tf leŋ'lgoá
rt';ŝsƙŪflgsŽ, tƨf kťƉ+ pkfbfgŋƈfg+ pboƑoflbksŽ;lgof wƙsyfo ljkƧgfklklų;ƕb+ bƧ]l;. clgŝflbnŋ)flg r]j
pboƑoflbs]þ r ;ƙf bƧ]l;. xŴ]g ux]ŷf ljo kŝŋtá bƧ]l;. ;dfbk];Llt tŴ nŋ)f/ƙl)sljkƧg+ ;dfbk]l;. oyf
jLlyklkƉá x'ŷf kjųlt, Pj+ uŲfk]l;. ;d'ų]h];Llt ljkƧgfo cf/źfo ;řf/fg+ pboƑofbL;' pkŪxƃ];' oyfsŽn+
kƮx;d'k]ŋ±)ëlx aáŢśfg+ cg'kjųg]g efjgfdlŢdjLƸy kfk]ŷf oyf ljkƧgf`f)+ ;'ƍ;Ɖ+ x'ŷf jxlt, Pj+ OlƇofg+ lj;befjs/±)ëg
ljkƧgflrų+ ;ƙf pų]h]l;, lgƑfgj;]g jf ;dfbk]l;. ;ƕx+;];Llt tyf kjlųodfgfo ljkƧgfo ;dƍjųefjgfj;]g pkl/
nźƑefjgfj;]g lrų+ ;ƕx+;]l;, nźƧfbj;]g ;'Ū' tá;]l;. Pjd]Ŵ cŴá j]lbtƑá.
dg't] kl/ţflbj;]g ;ŝflg a'ŢtLlt d'lg. t]lt t+. pkoáuŴ] lx Ob+ ;fldjrg+. pų/Llt pkl/, tj oyfe"t;efjtá
k/tált cŴá. kŋklttá cultudg+ clt/]scásŽ;á. pkkl/ŋLlt cg'ljŝ lgjf/sŽ] g ax'dtá. a'źklef±uëf ±yë/á. æafnf
leŋ'gL b'ưfl;t+ cfxfÆlt cjŷf ævdy, eƃ]Ælt jbƃ]g kŋkft]g ljo j'ų+ xátLlt cfx æPsŽ leŋ'gL g jfl/tfÆltcflb.
r'tf ;lnśtá gŪf, b];ƃ/kŊd]g cbƧg+ g utf. sŭs;fvf ljoflt s'þ/ŭsckfdƮsŭsnl;sŽlx ;fvf ljo.

pkƧo;'ųjŰgf lglŪtf.

11= rLj/;'ųjŰgf
154= /fhuxƧ blŋ)ef±uë lul/ blŋ)flul/ )_sŽ/] c_sŽ/Ƨ bL#+ sŷf, tƧ blŋ)ef±uë hgkbálk æblŋ)flu/LÆlt
j'ŝlt, ælul/tá blŋ)ef±uëfÆlt sŷf. Pslbj;]gflt Ps]þg lbj;]g pƍƑfh];'+ t];+ ;źfkƑlhtfefjtá.
oŴ rųf/á jf pųl/ jf leŋ" cslƍolgdƃg+ ;flbloŷf kťƉ+ eáhgfg+ cţt/+ eáhg+ Pstá klƮlŲŷf e'ŧlƃ, Pt+
u)eáhg+ gfd, t+ ltŰ+ leŋ"g+ e'lŧt'+ jũtLlt æltseáhg+ kţųÆlƃ jrg]g u)eáhg+ kllŋųlƃ j'ų+ xált. toá cŴj;] klŝ

57
cg'ţftųflk æltseáhgÆlƃ jblƃ.
æb'ƙŘ"g+ lgƮxá Pj k];nfg+ mþf;'ljxf/áÆlt Ob+ Ps+þ cś+. t]g]jfx æb'ƙŘ"g+ lgƮx]g]jfÆltcflb. æoyf b]jbųá»k]0
;Ŝ+ leƆ]Ɯ'Ælƃ Oldgf sŽ/±)ëg ltseáhg+ kţų+.
cy lsť/xLlt cy sƨf ŷ+ c;ƕƉu)+ alƈŷf r/;Llt clwƍfoá. c;ƕƉfo kl/;fo rfl/sŽr/)+ s'þnfg'Źofo g xált,
s'þnfg+ #flttųflt clwƍfo]g ±yë/á æ;Ƨ#ft+ dţ] r/;LÆltcflbdjár.
;á±wëƃá tƧf cltljo kl/;'źefjbƧg]g. plŹl;t'+ g hŽgfld tyf lrųƧ]j cg'ƍƉk'Ƒųf. lsťg+ lsn];jŴ'.
;śx]tƑ±vëųjŴ' klnaá±wëf, cfnoá ck]ŋf. cásŽ;fefjtált ax'lsŝs/)Lotfo s'þ;nlsl/ofo cásŽ;fefjtá. ;lƉkftŪfgtált ;Ř]t+
sŷf ljo lsn];/hŽg+ tŴ ;lƉŢkjųgtá.
l;ŋųoƔƪrl/olƃ clw;Lnl;ŋflbl;ŋųo;śx+ Ɣƪ+ ;]Ū+ rl/o+. vůflbefjfkfbg]g cvů+ sŷf. nŋ)jrgŤ]t+. lslť
l;ŋ]sb];+ c;];]ŷf Psƃ]g]j kl/k"/]tƑtfo Psƃkl/k'Ű+. lrų'ƍfbdųlƕ ;+lsn];dn+ cg'ƍfb]ŷf cŝƃd]j lj;'ź+ sŷf kl/xl/tƑtfo
Psƃkl/;'ź+. ttá Pj ;ř+ ljo lnlvtlƃ ;řlnlvt+. t]gfx ælnlvt;ř;lb;Ælƃ. bfl&sŽlk tƮx±)ëg]j ux]ŷf ædƧ'Æŷ]j j'ų+,
g PŴ s]þjn+ dƧ'o]jflt cŴá. s;fo]g /ųflg sŽ;foflg.
jś;fsŽ]lt jśb];] pƍƉ;fsŽ]. P;flt dxfsƧkŴ]/á. clegLxf/tá kŪfo kl)wfgtá ke'lt, co+ Obflg j'ŝdfgf.
cƮ;fjsƀo+ pkfbfo tltoųf ætlto;fjsÆlƃ j'ų+. cŪ;lŪleŋ';t;xƧlƃ leŋ"g+ ;t;xƧť]j ;lŪ;xƧflg r cŪ r ;xƧflg.
coť coť u'±)ëflt ;Lntá kŪfo ofj cƮmþnf u'±)ëflt lsų]ƃá dxf;d'Ź+ k"/odfgá ljo s±yël;.
sŽ]nfxnlƃ b]jtflx lgƑlųtá sŽ]nfxná.
v'ŹsŽlbj;]g kťjŰf. t/)+ jf xát' d/)+ jflt dxá#+ cáufxƃá k'l/;á ljo dŞ]/;d'Ź+ pų/ƃá kŞflk»k]0» kfbd"n]
&k]l; eujtá wƙb];gfo dŞ]/kxfgƧ slytųf.
;Ŵ' u')f slytf gfd xáƃLlt j'ų+ æ;Ŵ' u'±)ë s±yëƃƧfÆlt. ttá kŪfoflt tbf ;Ŵ' ;ƙ'vf wƙƧjgtá kŪfo.
tyfutdťƧflt tyfutƧ kl/eáudťƧ. bfg+ bŷf Ɣfƪ)Ƨ k'/álxtŪfg] &k]l;. tflb;Ƨ]j ;]lŪgá wLtf x'ŷf.
clbƉljkfsƧflt k'Ƒ] st"klrtƧ ;Ƒ;á g lbƉljkfsƧ. tƧ sƙƧflt tƧ kŝ]sa'źƧ kų] lkůkft+ l%lƆŷf
snnk"/)sƙƧ. tƸƨo]j cųefj] ;ų;' &fg];' b'Ʈƈ;/L/tfo kllgjlųtf. OŪskƃLlt ;'jlŰŪsklƃ. #lgŪsŽoflt tƧ klƃo+
k&d+ &lktOŪsŽo ;Ƹź #]tƑOŪsŽo ögf xált. eŹs]þ sŽn]lt ólbl;of OŪsŽo OlŞtsŽn]o]j cfutfl;. t]g aƈg]gflt t]g
l;n];;Ɨƈ]g.
cánƗsŽlt d'ųfdl)dof cánƗsŽ. k'ţlƃ glŴ gá k'ţ+ t+, o+ lgldų+ o+ sŽ/)f Otá ;'v'dt/Ƨ klnfeá l;oflt cŴá.
k'ţlgofd]gflt k'ţfg'efjl;ź]g lgofd]g. ;á r cƧ af/f)l;/ş+ bft'+ stásŽ;á.
m'þƧ/ylƃ dśn/y+. pŲL;+ jfnaLhgL v±Ʈëf dl)kfb'sŽ ;]tŞųlƃ kťljw+ /fhss'þweů+ ;]tŞų+ lj;'+ ulxt+. lbƑjŴ+
;flblot'+ k'ţfg'efjrálbtá ægg' tftf y"nÆlƃcflbdfx.
kť rŘdg;tfgLlt PŴ Olt_;Ź]g cflbcŴ]g clƮ;fnfbLlg kƑlht;f?ƍŪfgflg ;śŲflt.
;fw'sLlńtlƃ cl/ofg+ kl/lgƑ'tŪfg] sŽtƑ;ŊŽ/+ jblt.
gƍdlş lg/áuf cƜflt k'lŞtfsŽ/bƧg+. kl/lgƑ'tf b]jflt b]jL kljrg+ cbfl;. klofb]ŷflt lgƜft]ŷf.
;d)skƑşlƃ ;ldtkfk]lx cl/o]lx cg'ŪftƑkƑş+. ;á lx /fhŽ kŝ]sa'źfg+ j];Ƨ lbŪųf æObd]j eŹsÆlƃ tflb;+oj] lnś+ ulŲ.
tŴ]jflt Ɣƪnás]þo]j. jL;ltd] jƧ] ;ƕų]lt cfxl/ŷf ;Ɨƈá. Ɣƪnástá cfuƄf lgƑųųf Ɣƪrl/oflwsŽ/Ƨ lr/sŽn+
;ślxtųf æPj¿k+ sy+ df s±yëyfÆltcflbdfx.
jL;lt w/)flg ælgŋÆlƃ jblƃ. cneƃá g j;fdLlt ;ţfk]ƧfdLlt ;Ɨƈá.
OŴfs/ált OlŴ/tgƧ pƍlųŪfg+. cƜwLtflt cƛfs+þ cƜƧ wLtf, eŹsŽlknfgLlt cŴá. k;fb¿k]g lglƑl;Ūtfo
ædxfuLjÆlƃ kldfo ;lb;efjdfx. t]gfx æcƜwLtfofÆltcflb.
;dfgkŰlƃ ;lb;kŰ+, s'þdf/Ƨ s'þdfl/of r j'ųƃkŰ+. Otá r Pųá rflt t] k'l/;f ;dfudŪfgtá duw/Ū] dxfltŴufd+
dŹ/Ū] ;fungu/ť plŹƧ kŊdƃf cţdţ+ ljƧş]ƃf gfd xáƃLlt æOtá r Pųá r k];];'Ælƃ j'ųf.
k'Ǝþbfdlƃ xlŴxŴƍdf)+ k'Ǝbfd+. tflg k'Ǝbfdflg. t]lt peá eŹf r]j lkƍlns'þdf/á r. násŽld;]gflt ±uëxlƧtk]d]g,
sŽdƧfb]gflt cŴá. c;+;Ūflt g ;+;Ūf ljrf/Ƹo;' #] hnƃ]g ljo kbLk]g cŢf;o]g ;d'şnƃ]g ljdáŋaLh]g ;d'Ƨflxtlrųf.
oƃaźfgLlt ;Ƨ;ƕfbgŴ+ tŴ tŴ OŪsƀf/sjfoáhgj;]g oƃaźpbslgŋdgt'Ɨflg. sƙƃált sl;sƙs/)Ūfg+. bf;ufdflt
bf;fg+ j;gufdf.
cá;fk]ŷflt klŋlkŷf. cfsƍs'þųj;]gflt cfsŽ/j;]g lsl/ofj;]g r. cgg'Şljslƃ kƑlhtj];Ƨ cgg'¿k+. tƧ dŴs]þlt
ƀ]wfkyƧ lƀwfe"tŪfg].
Pt];+ ;śx+ sŽt'+ jũtLlt lg;LbLlt ;Ɨƈá. ;f kg ;Ŵ' tŴ lg;şŽ Plb;Llt bƧ]t'+ ælg;Lbƃá kgfÆltcflb j'ų+. tŴ
of a'źfg+ ckl/ldtsŽn;ślxtf clrƃ]Ɯfkl/d]Ɯk'ţ;Ƙf¿krolgƑųf lg¿lkt;efja'źu')ljşálttf nŋ)fg'Ɠŧg;d'şnf
Ɠfdƍefs]þt'dfnfnŘtf ;efjl;źtfo clslųdf ¿ksŽol;/L, t+o]j dxfsƧkƧ clbŪk'Ƒ+ k;fb;+jŬgŴ+ clgƮx]ŷf lgl;Ɖá eujf
æa'źj];+ ux]ŷf»k]0 lg;LbLÆlt j'ųá. c;LltxŴ+ kb];+ Ɠfk]ŷf kjlųof æc;LltxŴfÆlt j'ųf. ;t;f±vëflt ax';f±vëf cg]s;f±vëf.
;'jŰjŰá cxál; lg/ƃ/+ a'ź/ƨLlx ;dƃtá ;dálsŰųf. Pj+ j'ųƍsŽ/]g j]lbtƑf.
/fhux+ gfńƆlƃ r ;fldcŴ] pkoáujrg+ cƃ/f;Źoáutált cfx æ/fhuxƧ gfńƆfo rfÆlt. g lx d] Otá cţ]g
;Ŵf/f eljt'+ ;ŊŽ lbŪwlƙs;ƕ/flosk/dŴ]lx ;ųfg+ oyf/x+ cg';f;g;dŴƧ cţƧ ;b]js]þ cefjtá. g lx d] Otá cţ]g ;'ut]g
eljt'+ ;ŊŽ ;áegudgu')u)o'ųƧ cţƧ cefjtá. g lx d] Otá cţ]g ;ƙf;Ɨ'ź]g eljt'+ ;ŊŽ ;ƙf ;Ƒwƙfg+ ;oƘ'`f±)ëg cle;Ɨ'źƧ
cefjtá. Oldgflt æ;Ŵf d], eƃ]Ælt Oldgf jrg]g.

58
 chŽgdfgáj ;Ƒţ]Ɯlƃ clwƍfoá. ;Ƒr]t;flt ;ƑcŢlųsśkl/k'Űr]t;f. ;dƉfutlƃ ;ƕƉ+ ;ƙb]j cg' cg' cfut+
pkut+. mþn]Ɯflt ljbfn]Ɯ. ljnolƃ ljgf;+.
Pj+ l;lŋtƑlƃ Obflg j'ŝdfgfsŽ/]g. lx/áųƍƧ axntf gfd ljk'ntflt cfx ædxƃÆlƃ. k&dt/d]jflt k±uëj
pk;Řdgtá. tyf cltdfgkxLgá cƧ, lxl/cáųƍ+ oyf ;Ůflt. s'þ;n;lƉlƧtlƃ cgjşwƙlglƧt+. clŪslƃ t]g wƙ]g clŪs+þ.
cflbtá kŪfo ofj kl/oá;fgf ;jglrų+ æ;Ƒr]táÆlt clwƍ]tlƃ cfx ælrųƧ ±yëfslƕ alx uƃ'+ cb]ƃáÆlt. t]g ;dáwfg+ bƧ]lt.
;Ƒ]g»k]0» ;dƉfxl/ŷf cf/Ƙtá ke'lt ofj b];gf lgƎƉf, tfj cƃ/ƃ/f kjų]g ;Ƒ]g ;dƉfxf/lrų]g wƙ+o]j ;dƉfxl/ŷf.
&lkt;átált wƙ] lglxt;átá. cáblxŷflt clklxt+ sŷf. k&dŢfgj;]gflt Ob+ c;'e];' tƧ]j OŢtá, Ot/Ŵť ;'v;ƕo'ųtf
j'ųf.
;+;f/;fu/] kl/ưdƃƧ O)Ūfg] ltŪlƃ lsn];f cf;j;efjfkfbgtált cfx æ;/±)ëflt ;lsn];áÆlt. rųf/á lx
kl/eáufltcfbL;' o+ jųƑ+, t+ lj;'lźdƮų+ ;+jŰgf;' j'ųgo]g]j j]lbtƑ+. PŴ r eujf k&d+ cájfb+ ±yë/Ƨ Ɣfƪ)hŽltsųf
hŽltdfgkxfgŴdefl;, b'lto+ afx';ŝ+ lgƧfo pƍşgscx+sŽ/kxfgŴ+, tlto+ pklw;ƕƸų lgƧfo pƍşgscųl;g]xkxfgŴ+. cŪd]
lbj;]lt eujtf ;dfutlbj;tá cŪd] lbj;].
dƮtá cáŊdg+ k&dt/+ eujtf ;dfutlbj;]o]j cxál;. olb c/xųflwudá kŞf, cy sƨf kflńo+ k±uëj l;ź+ ljo
j'ųlƃ cfx æb];gfjf/ƧfÆltcflb. æ;ųfxd]j őfx+, cfj';á ;/±)ëf, /Ūlků+ e'lŧÆlƃ jŷf cj;/ƍų+ c/xų+ kj]b]ƃá æcŪldof
cţf pbkfbLÆlt cfx. cod]Ŵ b];gfjf/Ƨ cfudá. ttá k/+ eujtf cųgá st+ cg'Ʈx+ rLj/kl/jųg+ bƧ]ƃá æcy ±vëf,
cfj';áÆltcflbdfx.
cƃƃ]gflt rt'Ʈ')+ sŷf kţųfo ;Ŝflof cƃƃ]g. hŽltk+;'s"þlns]þg»k]0» eljt'+ jũtLlt Pt]g k'Ƒ] hŽltcf/ţsƮx±)ëg
r t]/; w'tśf ulxtf Pjflt bŪƑ+. cg'Şljs+þ sŽt'lƃ cg'¿k+ klkƸų klklşt'+. ±yë/á kf?kLlt ;Ɨƈá.
eujtá cájfb+ eujtá jf wƙsŽo+ lgƧfo p/Ƨ j;]g hŽtált cá/;á. eujtá jf wƙ;/L/Ƨ d'vtá ;ųƸt;aálwklŋotá
hŽtá. t]g]j wƙhŽtwƙlglƙtefjálk ;+jlŰtált bŪƑá. cájfbwƙá Pj ;Ŵf/f bftƑtá ±yë/]g cfbftƑtá cájfbwƙbfofbá,
cájfbwƙbfoşált cŴá, t+ c/xtLlt. P; goá ;];kb];'lk.
ækƑşŽ r kl/;álwtfÆlt jŷf tƧf ;ƙb]j ;álwtefj+ Ɠlt/]sd'±vëg bƧ]t'+, æcfj';á, oƧfÆltcflb j'ų+. tŴ Pjlƃ
oyf cx+ nƸe, Pj+ ;á ;Ŵ' ;lƃsŽ netLlt oáhgf. ;Lxgfb+ glbt'lƃ PŴflk ;Lxgfbgbgf gfd b];gfj, ±yë/á ;Ŵf/f cųgá
stfg'Ʈxd]j cgƃ/;'ų] j'ųgo]g plƟś]lt, g cţyf. g lx dxf±yë/á s]þjn+ cųgá u')fg'efj+ ljefj]lt. ;];lƃ o+ Ow c;+jlŰt+.
k'l/dgo]g]jflt cgƃ/;'ų] j'ųgo]g]j.

rLj/;'ųjŰgf lglŪtf.

12= k/+d/);'ųjŰgf
155= oyf ctLtsƍ] ctLtf;' hŽtL;' sƙlsn];j;]g cfutá, tyf Pt/lxlk cfutált tyfutá, oyf oyf jf kg sƙ+
st"klrt+, tyf t+ t+ cųefj+ cfutá pkutá pkkƉált tyfutá, ;ųált cfx ætyfutált ;ųáÆlt. Ptlƃ æPj+ xált ejlt
ltŪlt ;Ƨlt;dÆlƃ Pj+ kjų+ lblŪut+. cŴ;lƉlƧt+ g xátLlt lbŪwlƙs;ƕ/flosk/dŴtá ;'vlƃ k;Ŵ;lƉlƧt+ g xált.
cflbƔƪrl/oslƃ PŴ dƮƔƪrl/o+ clwƍ]t+ tƧ kwfgefjtá. tƧ kg Pt+ lblŪut+ cflbklkbfdų+ g xált cg'ksŽ/sųf
ljnádgtá r. ttá Pj Ot/Ɣƪrl/oƧlk clgƧoáj. ;];+ j'ųgo]g j]lbtƑ+.

k/+d/);'ųjŰgf lglŪtf.

13= ;źƙƍlt¿ks;'ųjŰgf
156= cfhŽgflt x]lŪdd±Ʈëlx `ftdl/ofb+ cgltŊldŷfj hŽgflt klljŢtLlt cţf, cƮdƮkţf. cţƧ colƃ cţf,
c/xųmþn+. t]gfx æc/xų]Ælt.
cáef;]lt cáef;lgldų+. ælrų+ ljsƕtLÆlt kbƀo+ cfg]ŷf ;Ɨƈá. cáef;]lt lj;oe"t]. pklŊn];]lx lrų+ ljsƕtLlt
oáhgf. t]gfx æo]lx lrų+ kj]wtLÆlt. ;];];'lk P;]j goá.
pkŪfg]lt ;lto+. pk]ŋfo rflt ljkƧg'k]ŋfo r. PŴ r ljkƧgflrų;d'Ūfg;ƃfgljlgd'ų+ kef;g+ ¿kfotg+ cáef;á.
`f)fboá ljkƧgflrų;ƕo'ųfj. ;s;slsŝ] ;lj;];á x'ŷf kjųá clwdáŋá ;źflwdáŋá. pkŪfg+ ;lt. pk]ŋflt cfjşg'k]ŋf. ;f
lx cfjşglrų;ƕo'ųf r]tgf. cfjşgcŢ'k]ŋgj;]g kjlųof Ow æcfjşg'k]ŋfÆlt j'ŝlt. k'g pk]ŋfoflt ljkƧg'k]ŋfj cg]g
;dŢųtfo Pj+ j'ųf. lgslƃ gfd ljkƧgfo lgsŽdgf ck]ŋf. ;'v'dt/lsn];á jf l;of b'ljţ]Ɯá.
Odflg b; &fgfgLlt Odflg cáef;fbLlg pklŊn];'ƍlųof &fgflg pklŊn];jŴ"lg. kţf oƧ kl/lrtflt oƧ kţf
kl/lrtjtL ofyfjtá hŽgflt. æOdflg lgƧfo cźf dƮƍųá mþnƍųá cxÆlƃ kjųclwdfgá wƙ'źŝ+ wƙ"klgƧoá ljŋ]ká. tŴ s'þ;ná
lx t+ ofyfjtá hŽgƃá g r tŴ ;ƙáx+ uŞlt.
clwud;źƙƍlt¿ks+þ gfd cglwut] clwutdflgefjfjxųf. ob±Ʈëg ljkƧgf`f)Ƨ pklŊn];á, tb±Ʈëg

59
klklų;źƙƍlt¿ksŽ]ltlk ;ŊŽ ljţft'+. wft'syflt dxfwft'sy+ jblt. j]bƟlkslƃ j]t'Ɵlks+þ. t+ gfuejgtá cfgLtlƃ
jblƃ. jfbefl;tlƃ ck/]. ca'źjrg+ a'źjrg]g lj?Ţgtá. g lx ;Ɨ'źá k'Ƒfk/lj?ź+ jblt. tŴ ;Ɵ+ pkŪk]lƃ lsn];ljgo+
g ;lƆƧlt, cţbŴ' lsn];'ƍlųof kŝoá xátLlt.
cljŊodfglƃ ljŊo+ cuŞƃ+. tlƃ ;'jŰeů+.
g ;Ƹŋ;' `f)Ƨ clj;befjtá. P; goá Otá k/];'lk.
Obflg æleŋ" kl;lƘbfƍųf cx];'Ælƃcflbgf j'ųd]j cŴ+ sŽ/)tá ljefj]t'+ k'g æk&daálwo+ xLÆltcflb j'ų+. tŴ
klkƸų k"/Ƹo;"lt ctLt] sbf t] kl;lƘbfjx+ klkƸų k"/Ƹo;'Ġ k&daálwsŽlnsŽ leŋ". g lx cų;ƙfkl)lwof k'Ƒ]stk'ţtfo r
ljgf tflb;+ ejlt. P; goá Otá k/];'lk. tbf klklų;źƙá cƃ/lxtá gfd eljƧtLlt Pt]g cl/od±Ʈëg cf;Ɖf Pj
k'Ƒefuklkbf klklų;źƙált bƧ]lt.
ƀL;"lt ;'ųflewƙlks]þ;' cƃ/lxt];'lk. cgƃ/lxtd]j clw;Lnl;ŋfo+ l&tƧ Ot/l;ŋfƀo;d'Ūflkttá. Ƹs sŽ/)flt s]þg
sŽ/±)ëg, cţƸƨ wƙ] cƃ/lxt] cţt/Ƨ wƙƧ cgƃ/wfg+ j'ŝtLlt clwƍfoá. klklųof kŝoá xált cgj;];tá klklųŊdƧ
kl/bLkgtá. klklų clwudƧ kŝoá lj;];nŋ)klj]wefjtá. kl/olųo]j kdf)+ ;f;gƧ l&ltoflt clwƍfoá.
gg' r ;f;g+ cá;lŊt+ kl/olųof jųdfgfoflt clwƍfoá. cgf/fwsleŋ"lt ;LndųƧlk g cf/fwsŽ] b'ƧLná. Odlƨlƃ
OdƸƨ kfltdáŋ]. jųƃflt æ;Ln+ csŽ]k]ŷf l&tf cŴLÆlt k'lŞ.
Pt];"lt Pj+ dxƃ];' ;sn+ nás+þ cŢáŴl/t'+ ;dŴ];' rt";' dxfe"t];'. tƨflt oƨf cţ]g s]þglr cltdxƃ]glk ;źƙá g
cƃ/wfolt, ;doƃ/]g kg jųƑd]j glŴ, tƨf. Pjdfxflt Obflg j'ŝdfgfsŽ/+ jblt.
cfbfg+ cflb, cflb Pj cflbslƃ cfx æcflbs]þgflt cfbfg]gfÆlt. x]ŪfudgLoflt c±wëfefuudgLof, ckfob'ŋƧ
;+;f/b'ŋƧ r lgƑųsŽlt cŴá. uf/j/lxtflt u?sŽ//lxtf. kltƧog+ gLrefj]g kltaźj'lųtf, kltƧá kltƧoált cŴtá Ps+þ,
;á Pt];+ gŴLlt cfx æcƍltƧflt cƍltƧof cgLrj'lųsŽÆlt. ;];+ ;'ljţ]Ɯd]j.

;źƙƍlt¿ks;'ųjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

sƧk;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

6= nfe;ŊŽ/;+o'ų+

1= k&dj±Ʈëf

1= bf?);'ųjŰgf
157= yźált sŋńá clgŪƧ kbfgtá. rt'kŝonfeált rt'Ɖ+ kŝofg+ klnfeá. ;ŊŽ/ált t]lxo]j kŝo]lx ;';řt]lx
k"hgf, ;á kg cŴtá ;ƕlųo]jflt cfx æt];+o]j»k]0» nfeáÆlt. jŰ#á;ált u')lsųgf. cƃ/foƧ cgltjųgtá cƃ/flosŽ]
cgŴfjxųf.

bf?);'ųjŰgf lglŪtf.

2= alń;;'ųjŰgf
158= alń;]g r/lt, t]g jf hLjtLlt aflńl;sŽ]. t]gfx æalń;+ ux]ŷf r/dfgáÆlt. cfld;utlƃ cfld;"kut+
cfld;kltt+. t]gfx æcfld;dlŋtÆlƃ. leƉflws/)fglƕ aflx/Ŵ;df;á xát]jflt cfx æcfld;] rŋ'bƧgÆlƃ. coá j'ŝlt ;'v+,
tlƑw'/tfo cgoá, b'ŋlƃ cfx æb'ŋ+ kųáÆlt. cƧflt Pt]g. sų'cŴ] lx Pt+ ;fldjrg+. oyf lsn];f jųlƃ, Pj+ kjųdfgá
k'Ʈná lsn];ljƍoá±uëf g xátLlt j'ų+ æoyf lsn];df/Ƨ sŽdá, Pj+ sųƑáÆlt.

alń;;'ųjŰgf lglŪtf.

60
 3_ 4= s'þƙ;'ųflbjŰgf
159_160= clŪsŞkf j'ŝlƃ o];+ skfndŴs]þ ltlv)f clŪsŽ]l xált, t];+ ;d"xá clŪsŞks'þn+. dŞsŞkfbLg+ ;/L/] nƗƃL
kkttLlt kktf, j'ŝdfgfsŽ/á cosŭsŽ]. cosŽ];s]þlt coádosŽ];s]þ. slŰs;Ɵ;Ůfgált cųlgsŽkg;Ɵ;Ůfgá. cosŭsŽ]lt
coádojŘsŭsŽ]. lgŋdlt PŴ cyfj/tá. kj]l;tdųá lx ;á. Obflg ŷ+ æcƛfsÆlƃ g jųƑá. Otá cgƃ/;'ųl] t
rt'Ŵ;'ųdfx.

s'þƙ;'ųflbjŰgf lglŪtf.

5= dLŃÜs;'ųjŰgf
161= dLŃÜsŽlt Pj+ OlŴlnśj;]g j'ŝdfgf. u"ykf)sŽlt u"yeŋkf)sŽ. cƃált s'þlŞo+.

dLƭs;'ųjŰgf lglŪtf.

6= c;lg;'ųjŰgf
162= æOd] nfe;ŊŽ/+ cgfx/ƃf lh#Şflbb'ŋ+ kfk')ƃ"Ælt Pj+ g ;ųfg+ b'ŋsŽdtfo Pjdfxflt cfg]ŷf ;Ɨƈá. cgƃb'ŋ+
cg'eált ck/fk/+ pƍşgscs'þ;nlrųfg+ ax'efjtá.

c;lg;'ųjŰgf lglŪtf.

7= lbź;'ųjŰgf
163= cŞlj;o'ųflt jf lbź] ut]g utlbź]g. t]gfx ælj;dlŋt]gfÆlt.

lbź;'ųjŰgf lglŪtf.

8= l;śfn;'ųjŰgf
164= h/l;śfnáŷ]j j'ŝlt ;/L/;áefo cefjtá. ;/L/Ƨ pƮtsŭsųf pŊŭs]þg gfd. m'þtLlt mþnlt leşlt.

l;śfn;'ųjŰgf lglŪtf.

9= j]/Ƙ;'ųjŰgf
165= sŽo+ g /ŋlt gfd %ƑL;ltof ;f?ƍfg+ kl/ŝhgtá. jfr+ g /ŋlt gfd /fu;fdƃf r sŽ]w;fdƃf r ofj
lgŞf/)tá.

j]/Ƙ;'ųjŰgf lglŪtf.

10= ;ufys;'ųjŰgf
166= æoƧ ;Ŋl/odfgƧfÆlt PŴ c;ŊŽ/]g r"eolƃ c;ŊŽ/]g r peoť, sbflr ;ŊŽ/]g, sbflr c;ŊŽ/]g sbflr
peo]gflt cŴá. t]gfx æc;ŊŽ/]gfÆltcflb. ;ttljxf/fg+ ;ƕlųof ;ftltsŽ]lt cfx æc/xų»k]0» ;'v'dlbŪLÆltcflb. tyf
lx ;f æjlh¿kd`f)Ælƃ j'ŝlt. cfutųflt mþn;dfkƸų ;dfklşt'+ tƧf k'Ƒkl/sƙ+ pkutųf.

61
 ;ufys;'ųjŰgf lglŪtf.

k&djƮjŰgf lglŪtf.

2= b'ltoj±Ʈëf

1_ 2= ;'jŰkflt;'ųflbjŰgf
167_168= rfn]t'+ g ;ŊŽ]lt ;LnkƑt;lƉlƧtųf. cţ+ jf lsŝ+ s/ált k±uëj ;LnƧ %lūtųf. tltofbL;' ck'Ƒ+ glŴ.

;'jŰkflt;'ųflbjŰgf lglŪtf.

b'ltojƮjŰgf lglŪtf.

3= tltoj±Ʈëf

1= dft'ufd;'ųjŰgf
170= o+ lj;efujŴ' k'l/;Ƨ lrų+ kl/ofbfo &ft'+ ;ŊŽ]tLlt j'ŝlt, ttá lj;];tá nfe;ŊŽ/áj ;ųfg+ lrų+ kl/ofbfo &ft'+
;ŊŽ]tLlt bƧ]ƃá eujf æg tƧ, leŋj]Æltcflbdjárflt bƧ]ƃá æg tƧfÆltcflbdfx.

dft'ufd;'ųjŰgf lglŪtf.

2= sƠf)L;'ųjŰgf
171= b'lto+ pųfgd]j, tƧ]j cŴƧ s]þjn+ hgkbsƠf)Lj;]g j'ų+.

sƠf)L;'ųjŰgf lglŪtf.

3_ 6= Psk'ųs;'ųflbjŰgf
172_175= ;źflt cl/od±Ʈëg cfut;źf clwƍ]tflt cfx æ;átfkƉfÆlt.

Psk'ųs;'ųflbjŰgf lglŪtf.

7= tlto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf
176= PjdfbLlt cflb_;Ź]g afx';ŝ;+j/;LnfbLg+ ;śxá bŪƑá. nfe;ŊŽ/Ƨ ;d'bo+ pƍlųsŽ/)+ ;d'bo;ŝj;]g b'ŋ;ŝƧ
pƍlųx]t'tfj;]g.

tlto;d)Ɣfƪ);'ųjŰgf lglŪtf.

62
 8= %lj;'ųjŰgf
177= nfe;ŊŽ/l;násŽ] g/sŽbL;' lgƑų]ƃált Ob+ tlƉƧo+ lsn];u)+ ;ƈfofx. lgƑų]ƃált lgƑųfk]ƃá. Od+ dg'Ƨcųefj+
gf;]lt dg'Ƨų+ k'g lgƑlųt'+ cƍbfgj;]g. tƨflt b'ƮltlgƑųfkgtá Ow d/)b'ŋfjxgtá r.

%lj;'ųjŰgf lglŪtf.

9= /ş';'ųjŰgf
178= v/f mþ?;f %ljcfbLlg l%Ɔg] ;dŴf.

/ş';'ųjŰgf lglŪtf.

10= leŋ';'ųjŰgf
179= t+ ;ƈfoflt lbŪwƙ;'vljxf/Ƨ cásŽ;fefj+ ;ƈfo.

leŋ';'ųjŰgf lglŪtf.

tltojƮjŰgf lglŪtf.

4= rt'Ŵj±Ʈëf

1_ 4= lelƆ;'ųflbjŰgf
180_183= b]jbųá ;±Ʈë jf lgƑų]Ɯfltcflb kl/sƍjrg+. g lx kŝ]saálwo+ lgotultsŽ] cƃ/f dƮmþnflg clwuƃ'+
eƑált. ;ált cgjşwƙá. cƧflt b]jbųƧ. ;d'Ş]bdudf st"klrtƧ dxtá kfkwƙƧ an]g tƸƨ cųefj] ;d'Ş]befjtá, g
cŝƃfo. cs'þ;n+ gfd]t+ can+, s'þ;n+ ljo g dxfan+, tƨf tƸƨo]j cųefj] tflb;fg+ k'Ʈnfg+ ct]lsŞtf, cţyf ;ƙųlgofdá ljo
ldŞųlgofdá cŝlƃsŽ] l;of. olb Pj+ jũvf)'shŽ]tgf sylƃĠ cf;]jgfj;]g, tƨf oyf æ;Ƹs lgd'±Ʈëf lgd'±Ʈëf Pj afnáÆlt j'ų+,
Pj+ jũvf)'shŽ]tgf. oflb;] lx kŝo] klŝ k'Ʈná t+ bƧg+ ulŲ, tyf r klkƉá, k'g clrƃƍltjų] kŝo] kltttá ;L;'lŋkgdƧ
g xátLlt g jųƑ+.

lelƆ;'ųflbjŰgf lglŪtf.

5= clr/kŊƃ;'ųjŰgf
184= sŽn] ;ƕų]lt uưƧ kl/kfsutųf ljhŽogsŽn] ;ƕų]. kátlƃ cƧtl/of k'ų+. Ptlƃ æuưá cƧtƸ/ oyfÆlt Pt+
jrg+.

clr/kŊƃ;'ųjŰgf lglŪtf.

6= kť/y;t;'ųjŰgf
185= clex/LotLlt clexf/á, eų+o]j clexf/á eųflexf/ált cfx æclexl/tƑ+ eųÆlƃ. dŞlkųlƃ jfńdŞlkų+.
klŋk]Ɯ'lƃ p/uflbgf cál;ť]Ɯ'+.

63
 kť/y;t;'ųjŰgf lglŪtf.

7_ 13= dft';'ųflbjŰgf
186_187= dft'lk x]t"lt cųgá dft'of pƍƉcgŴfjxƧ kxfgx]t'lk. Otá k/];"lt ælkt'lk x]t"Ælt PjdfbL;'.

dft';'ųflbjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

nfe;ŊŽ/;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

7= /fx'n;+o'ų+

1= k&dj±Ʈëf

1_ 8= rŋ';'ųflbjŰgf
188_195= Psljxf/Llt rt";'lk Ol/ofk±yë;' PsŽsL x'ŷf ljx/ƃá. ljj]sŪált ljljųŪá, t]gfx ælgƧŹáÆlt. ;ltof
cljƍj;ƃált ;ltof cljƍjf;]g l&tá, ;Ƒbf cljhxgj;]g kjųá. cftfkLlt jLl/o;ƕƉált ;Ƒ;á lsn];fg+
cftfkgkl/tfkgj;]g kjųjLl/o;dśLe"tá. klxtųált tƸƨ lj;];flwud] k]l;tlrųá, tŴ lgƉá tƍưf/ált cŴá. x'ŷf
cefjfsŽ/]gflt pƍlųtá k'Ƒ] cljşdfgá kŝo;djfo]g x'ŷf pƍlşŷf eś'k/d;řft]g cefjfsŽ/]g. clgŝlƃ lgŝw'jtfefjtá.
pƍfbjojƃtfoflt v±)ë v±)ë pƍlşŷf lg?Ţgtá. tfjsŽlnstfoflt třl)stfo. ljkl/)fdsŽ]loflt ljkl/)fdjƃtfo. rŋ'lŤ
pkfbfo ljsŽ/fkşg]g ljkl/)dƃ+ ljgf;+ klkLń+ kfk')flt. lgŝklŋ]ktált lgŝtfo kllŋlktƑtá n];dųƧlk cg'knưgtá.
b'ŋdgŪ]gflt lg/ƃ/b'ŋtfo b'ŋ]g vldtƑtá. b'ŋjŴ'sŪ]gflt gfgƍsŽ/b'ŋflwŪfgtá. ;tt;ƕLńgŪ]gflt cleŲtfk;efjtá.
;'vklŋ]k]gflt ;'vefjƧ kllŋlktƑtá. tŲfufxá dd+sŽ/efjtá. dfgufxá cx+sŽ/efjtá. lblŪufxá æcųf d]Ælt
ljkƟf;efjtá. lj/fuj;]gflt lj/fuƮx±)ëg. tyf ljd'lųj;]gflt ljd'lųƮx±)ëg.
k;fbfj ulxtf ƀf/efjƍųƧ clwƍ]tųf. ;ƙ;grf/lrų+ ƀf/e"tdgált clwƍfoá.
%Ū] cf/ƙ±)ë t]e"dswƙf ;ƙ;grf/Ƨ clwƍ]tųf. oyf k&d;'ų] kť k;fbf ulxtf, g ;;Ƙf/rŋ'cfboá, Pj+
tlto;'ų] g k;fbjŴ'slrųd]j ulxt+. g t+;ƕo'ųf wƙf. PjlŤ cjwf/)+ ;fŴs+þ xált cţyf t]g ckg]tƑƧ cefjtá. ;ƑŴflt
;Ƒ];' rt'Ŵ;'ųfbL;'. hjgƍųflt hjglrų;+o'ųf.

rŋ';'ųflbjŰgf lglŪtf.

9= wft';'ųjŰgf
196= cfsŽ;wft' ¿kkl/Ş]btfo ¿kkl/ofkƉlƃ clwƍfo]g æ;];flx ¿kÆlƃ j'ų+. gfd¿klƃ t]e"ds+þ gfd+ ¿kť slyt+.

wft';'ųjŰgf lglŪtf.

10= vƈ;'ųjŰgf
197= ;Ƒ;śflxskl/Ş]b]gflt wƙ;śŲgkl/ofo]g. Owflt OdƸƨ ;'ų]. t]e"dsŽlt ux]tƑf ;ƙ;grf/Ƨ clwƍ]tųf.

vƈ;'ųjŰgf lglŪtf.

64
 k&djƮjŰgf lglŪtf.

2= b'ltoj±Ʈëf

11= cg';o;'ųjŰgf
200= b'ltoj±Ʈë cųgált cfoƨf /fx'ná cųgá ;ljţf)s+þ sŽo+ bƧ]lt. k/Ƨflt k/Ƨ cljţf)ssŽo+ bƧ]lt. k/;ƃfg] jf
c¿k] wƙ] cƮx]ŷf ¿ksŽod]j uŲƃá jblt. ck/] æc;ţ;ųfg+ cųefj+ ;ƈfo tyf j'ųÆlƃ jblƃ. k'l/d]gflt æOdƸƨ ;ljţf)s]þ
sŽo]Ælt Oldgf kb]g. klŞd]gflt æalxźfÆlt Oldgf kb]g. Pt] lsn];flt Pt] lblŪtŲfdfg;lţtf lsn];f. Pt];' jŴ";l" t
cŢųalxźfjŴ";'. ;ƙ»k]0» kƧtLlt k'Ƒef±uë ljkƧgf`f±)ëg ;ƙ;gj;]g, dƮŋ±)ë cle;doj;]g ;'Ū' cųkŝŋ]g `f±)ëg kƧlt.

cg';o;'ųjŰgf lglŪtf.

12= ckut;'ųjŰgf
201= æcxd]tÆlƃ cx+sŽ/fbLg+ cgj;];ƍxfg]g cŝƃd]j ckut+.

ckut;'ųjŰgf lglŪtf.

b'ltojƮjŰgf lglŪtf.
ƀL;"lt k&djƮfbL;'. b];gfo c;]ŋe"ldof b]l;tųf c;]ŋe"ld slytf. k&dált k&dj±Ʈëf æ;fw' d], eƃ],
eujfÆltcflbgf cfofrƃƧ, b'ltoá cgfofrƃƧ ±yë/Ƨ cŢf;oj;]g slytá. ljd'lųkl/kfrgLowƙf gfd ljjũ;lƉlƧtf
;lźlƇofboá. t]g kg ljkƧgfo slytųf slytf Pjflt. t+t+b];gfg';f/]g lx ±yë/á t] wƙ] kl/kfs+þ kfk]l;. tyf lx eujf
b'ltojƮ+ cgfoflrtálk b];]l;.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

/fx'n;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

8= nŋ);+o'ų+

1= k&dj±Ʈëf

1= clŪ;'ųjŰgf
202= cfoƨf r nŋ±)ëfltcfbL;' æsŽ] gfdfoƨf nŋ±)ëf, sƨf r ‘nŋ±)ëf’lt gfd+ cxál;, sŽ] rfoƨf dáƮƟfgá, sƨf r l;t+
kfŷfsŽ;LÆlt t+ ;Ƒ+ ksŽ;]t'+ æ†jfoÆlƃcflb cf/ź+. nŋ);ƕƉ]gflt k'l/;nŋ);ƕƉ]g.
ó;+ xl;t+ æl;tÆlƃ j'ŝtLlt cfx ædƆxl;tÆlƃ. clŪ;řlnslƃ glob+ cljţf)s+þ clŪ;řlnsdų+, cy ±vëf PsŽ] k]tált
cfx æk]tnás]þ lgƑųÆlƃ. Pt] cųefjflt k]tųefjf. g cfkfy+ cfuŞƃLlt b]jųefjf ljo g cfkfy+ cfuŞlƃ ksltof. t];+ kg
?lrof cfkfy+ cfuŞ]Ɯ'+ dg'Ƨfg+. b'ŋflee"tfg+ cgfyefjbƧgkbŪfgf s?)flt cfx æsŽ?ţ] sųƑ]Ælt. cųgá r ;ƕƸų a'ź`f)Ƨ r
;ƕlųlƃ kŝ]s+þ ;ƕlų;Źá oáh]tƑá. tb'eo+ ljefj]t'+ æt+ xLÆltcflb j'ų+. tŴ cųgá ;ƕƸų cg'Ƨl/ŷf l;t+ kfŷfsŽ;Llt kb+ cfg]ŷf
;ƗlƈtƑ+. wƙwft"lt ;Ƒţ'tţf)+ ;ƈfo jblt. wƙwft"lt jf wƙfg+ ;efjá.
Ot/ált nŋ)Ŵ]/á. pkkųLlt hŽlt. pkklų;L;]g lx tyf¿k+ cųefj+ jblt. náxt'ůs]þxLlt náxdo]x]j t'ůs]þlx.

65
r/ƃLlt cfsŽ;]g uŞlƃ. cŞl/o+ jtflt u/xŞl/o+ gfd]t+. rŋ'e"tflt ;ƕųlbƑrŋ'sŽ, násƧ rŋ'e"tflt Pj+ jf PŴ cŴá bŪƑá.
oŶflt x]t'cŴ] lgkftált cfx æoŶflt sŽ/)jrgÆlƃ. cţŶ lx æoŶ lx gfdfÆlt cŴá j'ŝlt. cƍdf±)ë ;ųlgsŽo] t]
r ±vëf ljef±uëg sŽdejflbe]b] ej], lg/oflbe]bf ultoá, gfgųsŽogfgų;lţcflbljţf)lŪltoá, tyf¿k] ;ųfjf;] r ;Ƒţ'tţf)ť d]
pkg]t'+ kŝŋ+ s/áƃ]g.
±uëf#ftsŽ]lt u'Ɖ+ cleŲ+ xggsŽ]. t]gfx æjlwŷf jlwŷfÆlt. tƧflt u'Ɖ+ jwssƙƧ. ck/fkl/osƙƧflt
ck/fkl/oj]bgLosƙƧ. anjtf ±uëf#ftssƙ]g ljkfs]þ bLodfg] cnźásŽ;+ ck/fkl/oj]bgLo+ tƸƨ ljkŊljkfs]þ Obflg nźásŽ;+
æcj;];sƙÆlƃ j'ų+. kl;ƈLlt kfksƙhlgtf kl;lƈ. sƙ;efutfoflt sƙ;lb;efj]g. cf/ƙ);efutfoflt cf/ƙ)Ƨ
;efuefj]g ;lb;efj]g. oflb;] lx cf/ƙ±)ë k'Ƒ] t+ sƙ+ tƧ r ljkfsŽ] kjųá, tflb;]o]j cf/ƙ±)ë Ob+ sƙ+ OdƧ ljkfsŽ] r kjųált
sŷf j'ų+ ætƧ]j sƙƧ ljkfsŽj;];]gfÆlt. ejlt lx t+;lb;]lk tƑáxf/á oyf æ;á Pj ltlų/á, tflgo]j cá;wfgLÆlt. lgldų+
cxá;Llt k'Ƒ] st"klrtƧ k]t"kklųlgƑųgj;]g stásŽ;Ƨ tƧ sƙƧ lgldųe"t+ Obflg tyf pkŪxƃ+ tƧ ljkfsƧ lgldų+ cf/ƙ)+
cxál;. ;ált ±uëf#ftsŽ]. clŪ;řlnsk]tá hŽtá sƙ;l/ŋsljkfstfj;]g.

clŪ;'ųjŰgf lglŪtf.

2= k]l;;'ųjŰgf
203= ±uëfd+;k]l;oá sŷflt ufƸj jlwŷf jlwŷf ±uëfd+;+ mþfn]ŷf k]l;oá sŷf. ;'ŋfk]ŷflt sŽnƃ/+ &kgŴ+ ;'ŋfk]ŷf.
;'ŋflkodfgfg+ d+;k];LglŤ jƟ"/;dţf.

k]l;;'ųjŰgf lglŪtf.

3= lků;'ųjŰgf
204= lgƍŋrƙ]lt ljutkŋrƙ].

4= lgŞlj;'ųjŰgf
205= p/ư] xgtLlt cá/lưsŽ]. Pńs]þlt ch].

5= cl;nád;'ųjŰgf
206= lgjfkk'Ū]lt cųgf lbƉlgjfk]g kál;t]. cl;gf jlwŷf jlwŷf ljlŊ)ƃá.

6= ;lų;'ųjŰgf
207= Ps+þ ldulƃ Ps+þ bLksldu+.

7= p;'nád;'ųjŰgf
208= sŽ/)fxLlt oftgflx. `ŷflt sƙŪfg+ `ŷf.

8= ;"lrnád;'ųjŰgf
209= ;'±)ëflt k"/]tLlt ;"tá, cƧbdsŽlbsŽ].

9= b'lto;"lrnád;'ųjŰgf
210= k];'ţ"k;+xf/j;]g Otá ;'t+ cd'Ŷ, cd'Ŷ jf ;'t+ Ow ;"r]tLlt ;"rsŽ]. cgoƓ;g+ kfk]l; dg'Ƨ]lt ;Ɨƈá.

10= s'þƘů;'ųjŰgf

66
 211= ljlgŞofdŝált /ţf cūs/±)ë &lktá ljlgŞodxfdųá. ;á lx ufdhgsŽo+ s"þ]lt jť]tLlt ufds"þsŽ]lt j'ŝlt.
s]þlr ætflb;á Pj ufdh]ŪsŽ] ufds"þsŽ]Ælt jblƃ. ;d]g eljtƑ+, æwƙŪáÆlt jųƑtá. /xƧś] lg;Lbgj;]g lj;df lg;şŽj
cxál;.

s'þƘů;'ųjŰgf lglŪtf.

k&djƮjŰgf lglŪtf.

2= b'ltoj±Ʈëf

1= ;;L;s;'ųjŰgf
212= m'þ;ƃált ±yëƜfo m'þ;ƃá.

3= lgŞljlŴ;'ųjŰgf
214= dft'ufdá ;ƧfldsŽ] cųgá mþƧ] clgƧ/á. jlũŷflt elƧŷf ck/+ uƄf.

4= dś'lnlŴ;'ųjŰgf
215= dśgj;]g pntLlt dś'ln, lj¿kaLeŞefj]g kjųtLlt cŴá. t]gfx ælj¿k+ b'Źl;s+þ aLeŞÆlƃ.

5= cálslngL;'ųjŰgf
216= pź+ pź+ clƮgf kŊ;/L/tfo pƍŊ+þ. x]Ūtá kŔ/)j;]g lslnƉ;/L/tfo cálslngL. Otá lrtá r
cśf/;ƕl/lsŰtfo cálsl/gL. t]gfx æ;f ls/fÆltcflb. cśf/lrts]þlt cśf/;ťo]. ;/L/tá kŔ/lƃ c;'lrb'Ʈƈh]u'Şflg
;]butflg. tƧ ls/ /ţált tƧ sŽlnśƧ /ţá. gflsgLlt gŝ] clwstf OŴL. ;]blƃ ;]bg+, tfkglƃ cŴá.

cálslngL;'ųjŰgf lglŪtf.

6= c;L;s;'ųjŰgf
217= c;L;s+þ saƈ+ x'ŷf lgƑlų sƙfo"xgsŽn] tyf lgldųƮx)kl/rotá.

7_ 11= kfkleŋ';'ųflbjŰgf
218_222= nfdsleŋ"lt xLgfrf/tfo nfdsŽ], leŋ'j];tfo, leŋfxf/]g hLjgtá r leŋ'. lrųs]þlńlƃ lrų?lro+ t+ t+
sLńƃá. cod]jflt leŋ'jŴ'Ƹƨ j'ųgoá Pj.

kfkleŋ';'ųflbjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

nŋ);+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

67
 9= cákƙ;+o'ų+

1= s"þ;'ųjŰgf
223= s"þ+ uŞƃLlt s"þlŞŹƧ cg'klj;gj;]g s"þ+ uŞlƃ. of r ±uëfkfgl;oá ±uëfkfg;ƃ/utf, tflk s"þ+ cfxŝ &fg]g
s"þśdf. b'ljwflk s"þ] ;dá;/)f. s"þƧ ;d'Ŕft]g ljgf;]g leşg]g. cljşŽo ;d'Ŕft]gflt cljşŽo cŝƃd]j cƍjlųof. t]g r
dáŋwƙflwud]g tbg'¿kwƙflwudá blƧtá. cƍdųflt kg Oldgf tƧ pkfoá blƧtá.

s"þ;'ųjŰgf lglŪtf.

2= gvl;v;'ųjŰgf
224= Pj+ cƍsŽ oyf gvl;vfo cf/álktk+;', ;'ult;+jųlgoƧ sƙƧ cƍsųf Pj+ b]j];'kLlt xLg"bfx/)j;]g j'ų+.
cƍt/f lx ;ųf o] b]j];' hŽolƃ, tť ±vëf sŽdb]j];'. Ot/];' kg jųƑd]j glŴ.

gvl;v;'ųjŰgf lglŪtf.

3= s'þn;'ųjŰgf
225= ljw+;olƃ ljx]&olƃ. jlŬtflt efjgfkfl/k"l/j;]g kl/Ɣ"lxtf. k'gƍ'g+ stflt efjgfo ax'nLs/±)ëg ck/fk/+
kjlųtf o'ųofg+ ljo stflt oyf o'ų+ cfhţ/y+ %]s]þg ;f/lygf clwlŪt+ oyf?lr kjųlt, Pj+ oyf?lr kjlųof uldtf.
kltŪfgŪ]gflt clwŪfgŪ]g. jŴ' ljo stf ;Ƒ;á pklŊn];lj;áwg]g ;'lj;álwtdl/ofb+ ljo stf. clwlŪtflt klkŋb"/Lefjtá
;'efljtefj]g cljsƕg]Ɯtfo &lktf ;dƃtá lrtflt ;Ƒef±uëg efjg"kro+ uldtf. t]gfx æ;'jlŬtfÆlt ;'Ū' ;df/źflt
d]ųfefjgfo dŴsƍlųof ;ƙb]j ;ƕflbtf.

s'þn;'ųjŰgf lglŪtf.

4= cáŋf;'ųjŰgf
226= dxfd'vpŋnLglƃ dxfd'vfg+ dxƃsŽ]ń'Ɨfg+ ;t+. k)Lteáhgel/tfglƃ ;lƍdw';Ŋ/fbLlx pkgLtk)Lteáhg]lx
kl/k'Űfg+. tƧflt kf&Ƨ. ±uëfb'xgdųlƃ ±uëfbáxgj]nfdų+. t+ kg lsųs+þ clwƍ]tlƃ cfx æufljofÆltcflb. ;Ƒ;ų];' lxtmþ/)lƃ
cgálw;ád]ųfefjgdfx - d]ųlrų+ cƍgfƍų+ efj]t'+ ;ŊŽ]tLlt clwƍfoá. tlƕ ttá oyfj'ųbfgtá dxƎþnt/lƃ.

cáŋf;'ųjŰgf lglŪtf.

5= ;lų;'ųjŰgf
227= c±Ʈë kxl/ŷflt ltŲmþn;lųof c±Ʈë xŴ]g jf d'lŪgf jf kxf/+ bŷf. sƍf;jƸũ ljoflt kxtsƍf;lků+ ljo.
lgƜf;jƸũ ljoflt mþn;Ůfg+ lgƜf;lků+ ljo. Pstá sŷflt slnsŽlbefj]g jL;Ƹt;lkůflg PsŢ+ sŷf. clƟofk]ƃá lků+ s/áƃá.
kln]±)ëtLlt klnLgolt gfd]lt. clƟofk]ƃá t] ƀ]lk wf/f Pstá ;Ɩ'þ;fk]ƃá. klsŽ]ũ]tLlt klkx/lt. tŴ vů+ ljo lgƜf;á.
sƍf;jũgs/)Lolƃ ljxtƧ sƍf;Ƨ kl;+x/)j;]g aƈgbů+. kjų]ƃált sƍf;Ƨ ;+j]Ɵgj;]g kjų]ƃá.

;lų;'ųjŰgf lglŪtf.

6= wg'Ʈx;'ųjŰgf
228= bŃÜwg'gált ly/t/wg'gá. Obflg tƧ ly/t/efj+ kl/Ş]btá bƧ]t'+ æbŃÜwg"Æltcflb j'ų+. tŴ lƀ;xƧyfdlƃ

68
knfg+ lƀ;xƧyfd+. j'ųd]jŴ+ kfst/+ sŷf bƧ]t'+ æoƧfÆltcflbdfx. tŴ oƧflt wg'gá. cf/álktƧflt lho+ cf/álktƧ.
lhofaźált lhofo aźá. kyljtá d'ŝlt, Pt+ ælƀ;xƧyfdÆlƃ j]lbtƑ+ náx;L;fbLglƃ sŽńnáxtƗnáx;L;fbLg+. ef/ált
k'l/;ef/á, ;á kg dlŢdk'l/;Ƨ j;]g Plb;+ tƧ an+ bŪƑ+. pƮlxtl;ƍf wg'j]bl;ŋfj;]g. lrŰj;Lefjf nŋ];'
clj/Ţg;/ŋ]kj;]g. st+ /fhs'þnfbL;' pkuƄf c;g+ ;/ŋ]ká Pt]xLlt st"k;gflt cfx æ/fhs'þnfbL;' blƧtl;ƍfÆlt.
æaálw;ųá rųfl/ sůflg cfx/LÆlt jŷf td]j cŴ+ ljŴf/tá bƧ]ƃá ætbf ls/fÆltcflbdfx. tŴ hljƧfdflt
wfljƧfd. clƮ pŪxLlt ;L#ktg;ƃfk]g r ;"l/o/lƨ;ƃfkƧ cf;Ɖefj]g r p;'df pŪlx. kŋkŧ/]gflt kŋhŽnƃ/]g.
lgjlųŷflt ælgƍoáhgldb+ hjgÆlƃ lgjlųŷf. kųsfx]g cáŴkųá ljoflt lklxtkųá ljo cxál;, j]u;f ktg]g
gu/Ƨ pkl/ cfsŽ;Ƨ lgl/ŋ)+ cxál;. ;ťfl/tųf cg]sx+;;xƧ;lb;á kţflo ;]Ɯyflk aálw;ųƧ wg'ƮxsŽn] ;/s"þflbbƧg].
b'Ŋ/lƃ tƧ cbƧg+ ;ƈfofx, g cųgá ktg+. ;"l/odůnlŤ clt;L#]g hj]g uŞƃlƕ kţf;oáhgfofdljŴt+ cųgá
ljk'ntfo keƧ/tfo r ;ųfg+ rŋ'Ƨ ±uëfr/efj+ uŞlt, hjgx+;á kg tflb;]g ;"l/o]g ;Ƹź hj]g uŞƃá g kţfo]Ɯ. tƨf j'ų+ æg
;ŊŽ tof klƧt'Ælƃ. rųf/á cŋ)j]lwgá. uƄf ulxt] ;át'+ #ů+ lkńƈfk]ŷf ;o+ k'/Ŵfled'±vëf lgl;Ɖá. k'/lŴdlb;fled'v+ utsů+
;ƈfofx æk&dsů]g]j ;Ƹź pƍltŷfÆlt. t] rųfl/ sůflg Psŋ±)ëo]j lvƸk;'.
cfo'+ ;ř/ált Pt]gflt cfo';řf/á. oyf lx sƙh¿kfg+ kjlų hLljltlƇoklaźf, Pj+ cųefjƧ kjlų tƍlaźflt.
ax'jrglgŹ];á kg kflńo+ PsƸƨ v±)ë cg]s;t;řƧ hLljltlƇoƧ pknưgtá. t+ hLljltlƇo+. ttá oyfj'ųb]jtfg+ hjtá ;L#t/+
vLolt Oų/v)ųf. j'ųŤ]t+ -
æhLljt+ cųefjá r, ;'vb'ŋf r s]þjnf.
Pslrų;dfo'ųf, nx';á jųt] v±)ëfÆltĶ ‘dxflg010’.
e]bált eśá. g ;ŊŽ kţfk]t'+ ttálk cltljo Oų/v)ųf.

wg'Ʈx;'ųjŰgf lglŪtf.

7= cfl);'ųjŰgf
229= cţ] /fhŽgá r efu+ uŲƃf Od] ljo b;efu+ uŲƃLlt t];do+ cg'ult kţfolt. dxfhgƧ cfgogtá cfgsŽ]lt cfx
æPj+nźgfdáÆlt. Obflg t+ cflbtá kŪfo cfudgfg'Ŋd+ bƧ]t'+ ælxdjƃ] ls/fÆltcflbdfx. s/])'lƃ s/])'s+þ, xlŴlglƃ cŴá.
;ŊƸ/;"lt cgŴkl/x/)j;]g k;Ŵ"kxf/j;]g r k"h];'+. cát/Llt s'þńL/bx+ kfljl;. klŊldŷf &kgj;]g ckŊldŷf klt.
;'jŰ/htflbdolƃ lslƨlť l%Ź] ;'jŰdo+, lslƨlť /htdo+, lslƨlť mþlnsdo+ cfƸ) #Ƹo;' aƸƈ;'. k'Ƒ] mþl/ŷf ltŪƃƧ
ƀfb; oáhgflg kdf±)ëf PtƧflt ƀfb;oáhgƍdf±)ëf, ;Źá. cyƧ cg]s;tsŽn] uŞƃ] cƃá;fnfolƕ b'ŋ]g ;'lƜŴ cfl);Ŝfdųųf.
uƘL/flt cufwf b'ŋáufƭf. ;Ɵ;'ųlŤ æclgldųdgţftÆlƃcflbgf kflńj;]g uƘL/+, g cŴuƘL/+. tyf lx tŴ tf tf
ufyf b'ljţ]Ɯ¿kf ltŪlƃ, b'ljţ]Ɯ+ `f±)ëg b'ŋáufxlƃ sŷf æuƘL/Ælƃ j'ŝlt. k'Ƒfk/ƕ]Ŵ sŽ;lť ufyfg+ b'ljţ]Ɯtfo b'ŋáufxd]j,
tƨf t+ kflńj;]g æuƘL/Ælƃ j'ų+ ækflńj;]g uƘL/f ;Ɵ;'ų;lb;fÆlt. Oldgf go]g æcŴj;]g uƘL/fÆlt PŴ cŴá j]lbtƑá.
dxfj]bƟ;'ųƧ cŴj;]g uƘL/tf kfsfo]j. nás+þ pų/tLlt nás'þų/á, gjljwcƍdf)wƙá, ;á cŴe"tá Pt];+ cŴLlt nás'þų/f.
t]gfx ænás'þų/cŴbLksŽÆlt. ;ų;'ţtwƙdųd]jflt ;ų]g cųgf ;'ţt+ s]þjn+ wƙdųd]j. pƮx]tƑ+ kl/ofk'l)tƑlƃ r
lnśjrgljkƟf;]g j'ųlƃ cfx æpƮx]tƑ] r kl/ofk'l)tƑ] rfÆlt. sljtflt sljgá sƙ+ sljstf. oƧ kg o+ sƙ+, t+ t]g stlƃ
j'ŝtLlt cfx æsljtflt sjLlx stfÆlt. Ot/+ æsŽj]ƜfÆlt kb+, sƑlƃ j'ų+ xált. æsƑÆlƃ r sljgf j'ųlƃ cŴá. t]gfx
ætƧ]j j]jrgÆlƃ. lrųŋ/flt ljlrŶfsŽ/cŋ/f. ;f;gtá alxe"tflt g ;f;gfjr/f. t];+ ;fjs]þxLlt æa'źfg+ ;fjsŽÆlt
ckţftfg+ o];+ s]þ;lť ;fjs]þlx. cg'Ʈƞdfgflt g pƮƞdfgf ;jgwf/)kl/rocŴ"kkl/ŋflbj;]g cg'Ʈƞdfgf. cƃ/wfolƃ cbƧg+
uŞlƃ.

cfl);'ųjŰgf lglŪtf.

8= slnś/;'ųjŰgf
230= slnś/+ j'ŝlt v'Źsbf?vů+, t+ pkwfg+ Pt];lƃ slnś¿kwfgf. lnŞjL kg vlb/bů+ pkwfg+ sŷf tbf
ljxƸ/;'. tƨf j'ų+ ævlb/#lsŽ;"Æltcflb. ksltljş';lţtá glŴ Pt];+ v±)ëf ljŢg]lt cŋ)j]lwgá ttá ;L#t/+ ljŢgtá.
æcŋ)Ælƃ ljş' j'ŝlt Oų/v)ųf. cŋ±)ëfef;]g nŋ)j]wsŽ cŋ)j]lwgá. cg]swf leƉƧ jfnƧ ljŢg]g jfnj]lwgá. jfn]sb];á lx
Ow æjfnáÆlt ulxtá.
ax'b]j lbj;efu+ kwfgfg'oáutá pƍƉb/ykl/ƧdljgábgŴ+ ƌfloŷf. t] ;ƈfoflt t] tyf¿k] kwfgslƙsleŋ" ;ƈfo.
Ob+ Obflg j'ŝdfg+ cŴhŽt+ j'ų+ ká/f)Ūsyfo+. colƕ bLkált tƗklŰbLkdfx. kwfgfg'o'ŧgj]nfo lgj]bgj;]g tŴ tŴ PsŢ+
kxt#lůlgŔá;]g]j Ps#lůlgŔá;á, tŴ tŴ kŰ;fnfbL;' j;ƃfg+ leŋ"g+ j;]g Pskwfge"tá. gfgfd'±vëflt cg'/fwk'/Ƨ klŞdlb;fo+
PsŽ] ljxf/á, lklnlŞsŽ]lńgu/Ƨ k'/lŴdlb;fo+. peoŴ kjų#lů;Źf cƃ/fkjų#lů;Ź]lx ldƧ]ŷf cá;/lƃ. sƠfl)o+ kjų#lů;Źá
tyf gfubLk].

69
 slnś/;'ųjŰgf lglŪtf.

9= gfu;'ųjŰgf
231= cltŊƃj]nlƃ eųfg'dábgpklgl;Ɖsyfj]ntá cltŊƃj]n+. c;lƘƉ]gflt ;/;ƕlųtá c;lƘƉ]g, ;/Ƨ pŝf/);ƕƸų
ckl/xfk]ŷflt cŴá. ckl/;'źf;otfo g]j u')jŰfo g `f)anfo xált. tlƃ t+ tyf kŝofg+ kl/e'ŧg+, t+ tyf ldŞfklkşg+.

gfu;'ųjŰgf lglŪtf.

10= lańf/;'ųjŰgf
232= #/fg+ ;ƈLlt #/]g #/Ƨ ;ƗƈŪfg+. ;x dn]g jųtLlt ;dn+. ±uëxtá ufdtá r lgŋdgrƆlgsŪfg+.
;Řf/Ūfglƃ ;Řf/s"þ+. s]þlr æ;lƈ;Řf/s"þŪfgÆlƃ jblƃ. j'Ūfglƃ cfkƉcfklųtá, g lsn];tá j'Ūfg+, ;'źƃ] clwŪfg+. t+ kg
oyfcfkƉfo cfklųof æb];gfÆŷ]j j'ŝtLlt cfx æb];gf kţfotLÆlt.

lańf/;'ųjŰgf lglŪtf.

11= l;śfn;'ųjŰgf
233= PųsƕLlt Oldgf h/l;śfn]g nźƑ+ lrųƧfbdųlƕ g nleƧlt ;snd]j sƍ+ ;Ƒ;á cjLlrhŽnflx lg/ƃ/+ ´fodfgtfo
lgŝb'ŋft'/efjtá.

l;śfn;'ųjŰgf lglŪtf.

12= b'ltol;śfn;'ųjŰgf
234= sthŽgglƃ st"ksŽ/hŽgg+. stj]lbtflt tƧ]j k/];+ kfss/)j;]g hŽggd]j. cfrf/d]jflt stfk/fwd]j.

b'ltol;śfn;'ųjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

cákƙ;+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

10= leŋ';+o'ų+

1= sŽ]lnt;'ųjŰgf
235= ;fjsŽg+ cfnfkált ;fjsŽg+ ;ƔƪrfƸ/ plŹƧ cfnfká. a'ź]lx ;lb;f df xádflt a'źflrŰ+ ;d'bfrf/+ cs±yëƃ]lx
;fjs]þlx, æcfj';á leŋj]Ælt cfnlktf leŋ", æcfj';áÆlt kljrg+ b]lƃ, g, æeƃ]Ælt. b'ltoŢfg] ljtŊljrf/f lg?Ţlƃ t];+
lg/á±wëg]j tƧ ´fgƧ pƍfb]tƑtá. o];+ lg/áwflt o];+ jrL;śf/fg+ ljtŊljrf/fg+ lg?Ţg]g ;'ljŋlƘtefj]g ;Źfotg+ cƍjƸų
uŞlt sŽ/)Ƨ b"/tá kƧlƘtųf. cl/oált lgŹá;á. kl/;'źá t'ŲLefjá, g ltlŴofg+ d"uƑtƮx)+ ljo ckl/;'źált clwƍfoá.
k&dŢfgfbLgLlt cflb_;Ź]g tltoŢfgfbLlg ;śŲflt.
cf/ƙ)e"t]g ljtŊ]þg ;x utf kjųflt ljtŊ;xutflt cfx æljtŊŽ/ƙ)fÆlt. ljtŊŽ/ƙ)tf r ;ţfdgl;sŽ/fg+

70
;'v'dcf/ƙ)Ʈx)j;]g bŪƑf. t]gfx æg ;ƃtá pkŪƸx;"Ælt. g ku')+ ;ƙb]j j;LefjƧ cgfkflbtųf. ;ţfdgl;sŽ/fkLlt
tltoŢfgflwudfo kjlųodfgf ;ţfdgl;sŽ/flk xfgefluofj cx];'+, g lj;];efluof. ;ƙf &k]xLlt alxźf ljŋ]k+ kxfo ;ƙf
cŢųd]j lrų+ &k]lx. PsƮ+ s/áxLlt t]g]j ljŋ]kklafxg]g cljxtdfg;tfo lrų;dfwfgj;]g PsƮ+ s/álx. cf/ák]xLlt ó;slƕ
ax'lƕ ckltt+ sŷf sƙŪfgf/ƙ±)ë cf/ák]lx. b'ltocƮ;fjse"ldof kfl/k"l/of cfoƨf dxfleţá, g oyf tyflt cfx ædxfleţtlƃ
%ńleţtÆlƃ. Oldgf pkfo]gflt Oldgf æcy ±vëf d+, cfj';áÆltcflbgf j'ų]g pkfo]g. jŬ]ŷflt pųl/ pųl/
lj;];efluoefjfkfbg]g ;dfƸw kţť Ɣ"x]ŷf Ɣ"x]ŷf.

sŽ]lnt;'ųjŰgf lglŪtf.

2= pkltƧ;'ųjŰgf
236= cltpńf/lƕ ;ų+ jf ;řf/+ jf ;ƈfo j'ų+ ;ƑŴd]j ;Ƒ;á %Ɔ/fuƧ ;'ƍxLgųf. hŽggŴ+ k'Şlt ;Ŵ'u')fg+ cltljo
pńf/tdefjtá.

pkltƧ;'ųjŰgf lglŪtf.

3= #;'ųjŰgf
237= kl/j])±Ʈëgflt kl/j])ef±uëg. s]þlr æPsljxf/]lt PsŞƉ] PsƸƨ cfjf;]Ælt jblƃ. t]lt t] ƀ]lk ±yë/f. kflo]Ŋ]þ;'
&fg];"lt lj;'+ lj;'+ &fg];'. lg;LbƃLlt lbjfljxf/+ lg;Lblƃ. cáńfl/sŽ] gfd hŽtá kl/ųwƙf/ƙ)ųf tƧ. t]lt ±yë/á eujf r.
kl/k'ŰjLl/oált rt'lsŝ;fwgj;]g ;ƕ'ŰjLl/oá. kƮlxtjLl/oált ó;slƕ ;Řár+ cgfklşŷf kjlųtjLl/oá.
pklgŋ]kgdųƧ]jflt ;dLk] &kgdųƧ]j.
rt'e"dswƙ];' nưdfgųf kţfo ært'e"dswƙ] cg'kljl;ŷf l&tŪ]gfÆlt j'ų+. nlŋtƑŪ]g ;dflw Pj ;dflwnŋ)+. Pj+
ljkƧgfnŋ)+ j]lbtƑ+. cţdţƧflt cţƧ cţƧ gfgfnŋ)flt j]lbtƑ+. cţƧflt Ot/Ƨ. w'/lƃ jlxtƑef/+. ƀL;'lk Pt];"lt
;dflwnŋ)ljkƧgfnŋ±)ë;' ;ƙf;Ɨ'źá lgƎƸų utá.

#;'ųjŰgf lglŪtf.

4= gj;'ųjŰgf
238= cler]tl; lglƧtf cfler]tl;sŽ. klkŋljwdg]g cleljl;Ū+ lrų+ clelrų+. oƨf ´fgfg+ t+;ƕo'ų+ lrų+ lgƧfo
kŝoá xálto]j, tƨf ælglƧtfgÆlƃ j'ų+. lgsŽdnfeLlt olylŞtnfeL oyfkl/Ş]b]gflt oyfst]g sŽnkl/Ş]b]g. ljk'nnfeLlt
cƍdf)nfeL. æsl;/Ælƃ lx kl/ų+ j'ŝlt, tƍlkŋ]g csl;/+ cƍdf)+. t]gfx æku')Ţfgált cŴáÆlt. l;lyndf/ưflt l;lyn+
jLl/of/Ƙ+ sŷflt cŴált cfx æl;lyn+ jLl/o+ kjų]ŷfÆlt.

gj;'ųjŰgf lglŪtf.

5= ;'hŽt;'ųjŰgf
239= cţflg ¿kfgLlt k/];+ ¿kflg. cltŊƃ¿kált cųgá ¿k;ƕlųof ¿k;áefo cltŊldŷf l&t¿ká, ;'lr/lƕ j]n+
cánás]þƃƧ t'lŪcfjxá. bƧgƧ rŋ'Ƨ lxtált bƧgLoá. k;fb+ cfjxtLlt kf;flbsŽ]. %ljjŰ;'Ɔ/tfoflt %ljjŰƧ r]j
;/L/;ŮfgƧ r ;áegefj]g.

;'hŽt;'ųjŰgf lglŪtf.

6= ns'þůselŹo;'ųjŰgf
240= lj¿k;/L/jŰlƃ c;'Ɔ/%ljjŰť]j c;'Ɔ/;Ůfgť. kdf)j;]gflt ;/L/ƍdf)j;]g. OlŞltlŞtlƃ cųgf
OlŞltlŞt+. dxf;f/şlƃ dxƃá dŘ'efjá.

71
 u'±)ë cfjş]ŷflt cųgf hŽggslgofd]g ;Ŵ'gá sŽou'±)ë r rfl/ųu'±)ë r cfjş]ŷf dgl; sŷf.
oáhgfjũlƃ oáhgkl/ŋ]k+.
æsŽoƨLÆlt ufyf;'vŴ+ lg/g'gfl;s+þ sŷf lgŹ];ált j'ų+ æsŽolƨÆlƃ. csŽ/)+ sŽoƍdf)lƃ ;/L/ƍdf)+ gfd cƍdf)+,
;Lnflbu')fj kdf)lƃ clwƍfoá.

ns'þůselŹo;'ųjŰgf lglŪtf.

7= lj;fv;'ųjŰgf
241= k'/Ƨ P;flt ká/L, rft'l/oo'ųtf. t]gfx æk'/jf;LgÆlƃcflb. ;f kg b'tljnlƗtvlntj;]g
cƍ;Ɖn"vtflbbá;/lxtf xátLlt cfx æk'/»k]0» jfrfofÆlt. c;lƆźfoflt d'ųjfrfo. t]gfx æcklna'źfofÆltcflb. g Pn+
bá;+ un]tLlt cg]nunf, clj?Ţgjfrf. t]gfx ælgŹá;fofÆlt. rt';ŝƧ ksŽ;sŽ, g sbflr ;ŝljd'ųflt cfx
ært';ŝkl/ofkƉfofÆlt. tf lx rųfl/ ;ŝflg kl/lŞş cfkfb]lƃ klkfb]lƃ kjų]lƃ. t]gfx ærųfl/ ;ŝflg cd'lťŷf
kjųfofÆlt. whŽ] gfd ;Ƒwƙ]lx ;d'lƧtŪ]g.

lj;fv;'ųjŰgf lglŪtf.

8= gƆ;'ųj»Űgf
242= cf/lţsŽ]ltcfbL;' c/ţsyf;L;]g ;]gf;gkl;+o'ųfg+ w'tśfg+, lkůkftsyf;L;]g lkůkftkl;+o'ųfg+, k+;'s"þlns;L;]g
rLj/kl;+o'ųfg+, tƮx±)ëg]j jLl/olglƧtw'tśƧ r ;dfbfo jųg+ bLlktlƃ j]lbtƑ+. cfut]g eujtf ck/ef±uë slyt+.

gƆ;'ųjŰgf lglŪtf.

9= ltƧ;'ųjŰgf
243= eůslƃ kųrLj/+. lg;Llbo]j jųƧ cl;lŋtųf. t'şgŴ]g jfrf Pj ;lųoált cfx æjfrf;ųLxLÆlt.
jfrfo ;lƉtábs]þgflt jrg;řft]g ;dƃtá lgŝ+ sŷf pkt'bgtá ;lƉt'bs]þg. ljelųcnák]g ;á lgŹ];á. t]gfx
æjrgktáb]gfÆlt.
pŝs'þn] hŽlt PtƧflt hŽltdf, ƔƪhŽltsŽ] Ol;. dftśált růfná. tŴflt s'þƘsŽ/;fnfo+. cásŽ;+ oflr s'þƘsŽ/+. dxƃ+
lbƩf cfx - æk&dt/+ kljŪá kƑlhtáÆlt. tŴ]jflt tƧfo]j ;fnfo ƀf/+ lgƧfo ƀf/;dLk]. d]lt dof. vd dƞlƃ dƞ+ ck/fw+
vdƧ'. t]lt tof. k'g t]lt tj. ulŲ pƮƃ'+ cƍbfgj;]g. t]gfx ægfƧ pƮƃ'+ cbf;LÆlt. ka'ƸŢ;"lt lgŹfo ka'ƸŢ;' ksltof
ka'Ţgj]nfo pkutųf.
%jált lgxLgá. cgƃdfoált ljljwdfoá dfofjL.
;ált dlųsŽlkůá. æ;ųwf leşLÆlt PŴfodlwƍfoá - o+ t]g tfk;]g kf/ldtfkl/efjg;ldźflx
gfgfljxf/;dfklųkl/k"l/tflx ;LnlblŪ;ƕbfbLlx ;';řt;ƃfg] dxfs?)flwjf;] dxf;ų] aálw;ų] cl/o"kjfbsƙ+ cle;k;řft+
mþ?;jrg+ kjlųt+, t+ dxf;ųƧ ±vëųlj;];efjtá tƧ r cŢf;omþ?;tfo lbŪwƙj]bgLo+ x'ŷf ;r] ;á dxf;ų+ g vdfk]lt, t+ sŋń+
x'ŷf ljkŝg;efj+ hŽt+, vdflkt] kg dxf;ų] koáu;ƕlųklaflxtųf cljkfswƙt+ cfkşlt cxál;sƙefjtá. colŤ
cl/o"kjfbkfkƧ lbŪwƙj]bgLoƧ r wƙtf. o+ t+ aálw;ų]g ;"l/o'Ʈdglgjf/)+ st+, co+ aálw;ų]g lbŪá pkfoá. t]g lx pƑfƭf
dg'Ƨf aálw;ųƧ ;lƃs]þ tfk;+ cfg]ŷf vdfk];'+. ;álk r dxf;ųƧ u'±)ë hŽlgŷf tƸƨ lrų+ k;fb]l;. o+ kgƧ dŴs]þ dlųsŽlkůƧ &kg+
tƧ ;ųwf mþfng+ st+, t+ dg'Ƨfg+ lrųfg'/ŋ)Ŵ+. cţyf lx Od] kƑlhtf ;dfgf lrųƧ j;+ jųlƃ, g kg lrųdųgá j;] jųfk]ƃLlt
dxf;ųlƕ t]g ;lb;+ sŷf uŲ]Ɯ'+, tbƧ g];+ bL#/ų+ clxtfo b'ŋfoflt. klt¿klƃ o'ų+.

ltƧ;'ųjŰgf lglŪtf.

10= ±yë/gfds;'ųjŰgf
244= ctLt] vƈkťs]þlt ctLt] cųefj]. %Ɔ/fuƍxfg]gflt %Ɔ/fuƧ cŝƃd]j hxg]g. kxLg+ gfd xált
cgk]ŋkl/ŝfutá. kllgƧŪ+ gfd xált ;Ƒ;á %lūtųf. toá ej]lt Oldgf pkflbŰswƙfg+o]j ux)+. ;Ƒf vƈfotgwft'oá rflt
Oldgf pkflbŰfglƕ cg'kflbŰfglƕ lƀwf kjųnálsowƙfg+ ux)+ clj;];]ŷf j'ųųf. ljlbt+ kfs+ sŷf l&t+ kl/ţfle;doj;]g.

72
t]Ʃ]jflt t]e"dswƙ];' Pj. cg'klnų+ cdlyt+ c;+lslnŪ+ tŲflblŪ;+lsn];fefjtá. tb]j ;Ƒlƃ x]Ūf tL;'lk kb];' Ow ;ƑƮx±)ëg
ulxt+ t]e"dsjũ+. hlxŷflt kxfgfle;doj;]g. tŲf vLolt PŴflt tŲŋo;řft] lgƑfg] ljd'ų+. tdxlƃ t+ pųdk'Ʈn+ PsljxfƸ/
Ɣ"ld tŲfb'ltoƧ cefjtá. PŴ r kl/ţfkxfgfle;dosyg]g Ot/lƕ cle;do+ cŴtá slytd]jflt bŪƑ+.

±yë/gfds;'ųjŰgf lglŪtf.

11= dxfslƍg;'ųjŰgf
245= dxfslƍgált k"hŽjrgd]t+ oyf ædxfdáƮƟfgáÆlt. tyf¿klƃ æa'źá wƙáÆltcflbs+þ u')lj;];jƃklaź+. ;f;glƃ
b];ƃ/tá cfutjrg+. hŜjfl)hŽlt hŜrfl/gá jfl)hŽ. lslť ;f;glƃ ck'ƑkjlųbLks+þ lslť jrglƃ k'lŞ. kLlt pƍlş oyf t+
;'lr/+ stflegLxf/tfo kl/kŊ`f)Ƨ. ckl/df)+ u')Ƨ ckl/df)tá ;Ƒţ'u')kl/bLkgtá, ;];/tgƀo] lgƜflgsefjbLkgtá
lblŪ;Ln;fdţ]g ;+xtefjbLkgtált jųƑ+. oyfg'l;Ū+ klkşdfg] ckfob'ŋtá ;+;f/b'ŋtá r cktƃ] wf/]tLlt wƙá.
;'kl/;'źlblŪ;Ln;fdţ]g ;+xtált ;Ŝált. /tgŴá kg ltŰlƕ ;lb;á Pjflt.
gj;t;xƧflg cbfl; b]jL. t'ƛ]lt /flhƸg uf/j]g ax'jrg]g jblt. /f±uëflt cg'uŞƃ/f±uëf.
hlgt]lt sƙlsn];]lx lgƑlųt]. sƙlsn];]lx khŽtųf khŽlt khŽ;Źá hlgt;Ź]g ;dfgŴált cfx - æhlgt], khŽoflt
cŴáÆlt. cŪlx ljşŽxLlt cƗŪ;'ų] ‘bL0lg01=278’ cfutgo]g. tŴ lx ljkƧgf`f)dgádloźLlx ;x % cleţf æcŪ ljşŽÆlt
cfutf tklt klkŋljwdg]g ljşátlt, t+ ;"l/oƧ lj/árglƃ cfx - ætktLlt lj/ártLÆlt. ´fg+ ;dfklşŷf ;dflxt]g lrų]g
ljkƧg+ jŬ]ŷf mþn;dfkƸų ;dfklşŷf lgl;Ɖált cfx - æb'lj±wëg ´fg]g ´fodfgáÆlt. ;Ƒdśnufyflt ;Ƒdśnflj/áwL ufyflt
jblƃ. tyf lx jblƃ -
ædśn+ eujf a'źá, wƙá ;Ŝá r dśn+.
;Ƒ];lƕ r ;ųfg+, ; k'ţljtdśnÆlƃĶ
k"h+ sŽ/]ŷf Ps+þ cufl/swƙslys+þ pkf;s+þ cfx. PŴ r æ´foL tktLÆlt Oldgf cf/ƙ)"klgŢfgfg+ ulxtųf wƙ/tg+
ulxtd]j. æƔfƪ±)ëfÆlt Oldgf ;Ŝ/tg+ ulxtd]j. a'ź/tg+ kg ;¿k]g]j ulxtlƃ.

dxfslƍg;'ųjŰgf lglŪtf.

12= ;xfos;'ųjŰgf
246= ;ƙf ;+;Ɔgj;]g Plt kjųtLlt ;d]lt, ;ƙflblŪcflb. ;ƙf lr//ų+ lr/sŽn+ ;d]lt Pt];+ cŴLlt
lr//ų+;d]ltsŽ. t]gfx æbL#/ųÆlƃcflb. Obflg Od];lƃ Pt/lx Pt];+. co+ ;f;gwƙá cŢf;otá koáutá r ;ƙf ;+;Ɔlt
;d]lt, tƨf dŢ] leƉ+ ljo ;dd]j g lj;lb;+. lsť ttá Pj a'ź]g eujtf kj]lbtwƙljgo] Pt];+ klklų;f;gwƙá ;áelt
lj/ártLlt cŴá. cl/oƍj]lbt]lt cl/o]g ;ƙf;Ɨ'ź]g ;ƙb]j ksŽl;t] cl/owƙ]. ;ƙb]j ;d'Ş]bklƍƧlźljgofg+ j;]g ;'Ū'
ljgLtf ;Ƒlsn];b/ykl/ńfxfg+ j"k;d]g.

;xfos;'ųjŰgf lglŪtf.

;f/ŴƍsŽl;lgof ;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo

leŋ';+o'ųjŰgfo nLgŴƍsŽ;gf ;dųf.

lglŪtf r ;f/ŴƍsŽl;lgof

;+o'ųlgsŽo_cŪsyfo lgbfgjƮjŰgf.

73