Monopoli

Copyright©2004 South-Western
 Monopoli
• Gjersa firma ne konkurence te persosur ishte
marrese e cmimit, firma monopole eshte
vendosese e cmimit.

Copyright © 2004 South-Western

 Monopoli
• Nje firme konsiderohet te jete monopol nese. . .
• Eshte e vetmja shitese e produkteve.
• Produktet e firmes nuk kane ndonje zevendesues te
perafert.

Copyright © 2004 South-Western

 Pse krijohen monopolet
• Shkaktari kryesor eshte barriera per tu futur ne
treg.

Copyright © 2004 South-Western

 Pse krijohen monopolet
• Barrierat per tu future ne treg krijohen nga tri
burime:
• Pronesia mbi nje burimi kryesor.
• Qeveria i jep leje eksluzive nje firme te vetme qe te
prodhoje te mira te caktuara.
• Shpenzimet e prodhimit e bejen nje prodhues te
vetem me efiqient se sa te prodhoj prodhime te
ndryshme.

Copyright © 2004 South-Western

Burimet e monopolit

• Megjithese e drejta eksluzive per nje burim

kryesor eshte potencial per te krijuar nje
monopol, ne praktike monopolet rralle krijohen
per kete arsye.

Copyright © 2004 South-Western

Monopolet e krijuara nga qeveria

• Qeverit mund ta ndalojne hyrjen e firmave ne

treg te caktuar nese ja japin nje firme te vetme
te drejten eksluzive per te shitur nje produkt te
cakutar ne nje treg te caktuar.

Copyright © 2004 South-Western

Monopolet e krijuara nga qeveria

• Patenta eshte nje shembull se si qeveria krijon

monopole

Copyright © 2004 South-Western

Monopolet natyrale

• Ne industri egziston monopol natyrale kur nje

firme e vetme mund te ofron nje te mire ose
sherbim per te gjithe tregun me nje kosto me te
vogel se sa qe mund te kishin ofruar dy ose me
shume firma

Copyright © 2004 South-Western

Monopolet natyrale

• Monopolet natyrale krijohen kur egziston

ekonomia e shkalles.

Copyright © 2004 South-Western

Ekonomia e shkalles si shkaktar i krijimit te monopolit

Kosto

Kosto
mesatare
totale

0 Sasia e outputit

Copyright © 2004 South-Western

 SI vendosin monopolet per cmime dhe sasi

• Monopolet kunder konkurences se persosur

• Monopoli
• Prodhues i vetem
• Kurbe te kerkese te pjerret poshte
• Cmimi vendoses
• Ul cmimet per te rritur shitjet
• Firma konkurese (konkurena e persosur)
• Nje nga shume prodhues
• Kurbe kerkese horizontale
• Cmimi vendoses
• Shet sa te doje me ate cmim
Copyright © 2004 South-Western
 Kurba e kerkeses

Konkurenca e persosur
’ Monopoli ’

Cmimi Cmimi

Kerkesa

Kerkesa

0 Sasia e outputit 0 sasia e outputit

Copyright © 2004 South-Western

 Rregullimet e monopoleve
• Qeveria reagon ndaj problemeve te
monopoleve.
• Duke i bere industrite e monopolizuara me
konkurese.
• Rregullimi i sjelljes se monopoleve.

Copyright © 2004 South-Western

Ngritja e konkurences me ane te ligjit

• Ligji, psh SHBA Ligji antitrust, eshte qe te

kufizoje fuqine e monopoleve
• Ligji antitrust i jep qeverise shume menyra qe
te promovoje konkurencen.
• E lejojne qeverine qe te parandalon ‘shkrijet’.
• E lejojne qeverine qe te ndaj kompanite e medha.
• E lejojne qeverine qe te parandaloje kompanite qe
te performojne aktivitete qe i bojne tregjet me pak
konkuruese.

Copyright © 2004 South-Western