STPM/S930

PEPERIKSAAN
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(STPM)

SUKATAN PELAJARAN
SYARIAH

Sukatan pelajaran ini digunakan bagi peperiksaan tahun 2000 dan tahun-tahun
seterusnya sehingga diberitahu.

MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA

1
 KANDUNGAN
Sukatan Pelajaran 930 Syariah

Halaman

Matlamat 1

Objektif 1

Kandungan 1

A. Fikah 1–8

B. Usul Fikah 9 – 11

C. Ayat Ahkam 12 – 27

D. Hadis Ahkam 28 – 41

Bentuk Peperiksaan 42

Senarai Rujukan 43 – 44
 930 SYARIAH

Matlamat
Sukatan pelajaran ini bertujuan untuk memperluas dan memperdalam ilmu pengetahuan, kefahaman.
dan penghayatan dalam bidang Syariah. Sukatan pelajaran ini bertujuan juga untuk memupuk sikap
dan minat pelajar yang berterusan dalam ilmu-ilmu Syariah untuk membolehkan pelajar meneruskan
pengajian dalam bidang berkenaan ke peringkat yang lebih tinggi serta melahirkan pelajar yang
beriman, beramal soleh, berperibadi mulia, dan mempunyai kebolehan beristinbat secara matang
tentang segala hukum yang berkaitan dengan amalan harian.

Objektif
Objektif sukatan pelajaran ini adalah untuk membolehkan pelajar
(a) meningkatkan pengetahuan dan kefahaman dalam bidang Fikah, Usul Fikah, Ayat-ayat Ahkam.
dan Hadis-hadis Ahkam,
(b) menentukan hukum-hukum syarak bagi membantunya menyelesaikan masalah-masalah yang
berbangkit,
(e) mengistinbatkan hukum-hukum syarak daripada al-Quran, al-Sunnah, Ijmak, dan Qiyas.
(d) meningkatkan kemahiran pelajar dari segi penggunaan kaedah Fiqhiyyah.
(e) membuat penilaian dan rumusan tentang isu-isu dalam bidang Syariah.

Kandungan
Sukatan pelajaran Syariah terdiri daripada Fikah, Usul Fikah, Ayat Ahkam, dan Hadis Ahkam.

(A) Fikah

1. Muamalat

1.1 Mukadimah
1.1.1 Pengertian muamalat
1.1.2 Dalil
1.1.3 Fungsi

1.2 Jual beli

1.2.1 Pengertian jual beli
1.2.2 Hukum
1.2.3 Dalil
1.2.4 Hikmat
1.2.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.2.6 Jenis jual beli serta hukumnya
1.2.7 Jual beli yang haram tetapi sah dan jual beli yang haram tetapi tidak sah
1.2.8 Persoalan semasa tentang jual beli, contohnya,
(i) jual beli Fudhuli
(ii) jual beli Mu’ata
(iii) tas’ir (kawalan harga)
(iv) urbun (bayar cengkeram)

1
1.3 Riba
1.3.1 Pengertian riba
1.3.2 Hukum
1.3.3 Dalil
1.3.4 Hikmat
1.3.5 Jenis riba
1.3.6 Barang-barang yang boleh berlaku riba
1.3.7 Syarat jual beli barang jenis riba
1.3.8 Perkara yang berkaitan dengan persoalan semasa, contohnya,
(i) pinjaman yang dikenakan faedah
(ii) sewa beli
(iii) simpanan wang yang dibayar faedah

1.4 Khiyar
1.4.1 Pengertian khiyar
1.4.2 Hukum
1.4.3 Dalil
1.4.4 Hikmat
1.4.5 Jenis-jenis khiyar:
(a) Majlis
(b) Syart
(c) Aib
1.4.6 Syarat khiyar
1.4.7 Batalnya khiyar
1.4.8 Persoalan semasa tentang khiyar, contohnya, jaminan dan aspek-aspeknya

1.5 Jual beli salam dan istisna’

1.5.1 Pengertian jual beli salam dan istisna’
1.5.2 Hukum
1.5.3 Dalil
1.5.4 Hikmat
1.5.5 Rukun
1.5.6 Syarat barang yang dijual salam
1.5.7 Syarat sah akad jual salam
1.5.8 Jualan harga tangguh
1.5.9 Perbezaan antara jual salam dengan istisna’
1.5.10 Beberapa persoalan semasa tentang jual salam dan istisna’, contohnya,
(i) pembelian secara tempahan
(ii) pembekalan barangan

1.6 Gadai
1.6.1 Pengertian gadai
1.6.2 Hukum
1.6.3 Dalil
1.6.4 Hikmat
1.6.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.6.6 Hukum penggunaan barang gadaian dari segi hak milik, tempoh, kehilangan,
kerosakan, dan lain-lain
1.6.7 Batalnya gadaian

2
 1.6.8 Beberapa persoalan semasa tentang gadaian, contohnya,
(i) pajak gadai barang kemas
(ii) gadaian tanah, rumah, kereta
(iii) bon sebagai cagaran

1.7 Syarikat
1.7.1 Pengertian syarikat
1.7.2 Hukum
1.7.3 Dalil
1.7.4 Hikmat
1.7.5 Jenis-jenis syarikat dan hukumnya
(a) Syarikat Uqud
(i) Inan
(ii) Mufawadah
(iii) Abdan
(iv) Wujuh
(b) Syarikat Amlak
(c) Ta’amin
1.7.6 Batalnya syarikat
1.7.7 Beberapa persoalan semasa tentang syarikat, contohnya syarikat kerjasama,
perkongsian, dan korporat

1.8 Mudarabat
1.8.1 Pengertian mudarabat
1.8.2 Hukum
1.8.3 Dalil
1.8.4 Hikmat
1.8.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.8.6 Batalnya mudarabat
1.8.7 Beberapa persoalan semasa tentang mudarabat, seperti yang diamalkan oleh
Bank Islam

1.9 Wakalat
1.9.1 Pengertian wakalat
1.9.2 Hukum
1.9.3 Dalil
1.9.4 Hikmat
1.9.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.9.6 Batalnya wakalat
1.9.7 Beberapa persoalan semasa tentang wakalat, seperti harta warisan

1.10 Sewa
1.10.1 Pengertian sewa
1.10.2 Hukum
1.10.3 Dalil
1.10.4 Hikmat
1.10.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.10.6 Jenis sewaan
1.10.7 Upah mengerjakan ibadah
1.10.8 Batalnya sewaan

3
 1.10.9 Beberapa persoalan semasa lentang sewa, contohnya,
(i) sewa atas sewa
(ii) sewa menerusi agen
(iii) sewa jual

1.11 Wakaf
1.11.1 Pengertian wakaf
1.11.2 Hukum
1.11.3 Dalil
1.11.4 Hikmat
1.11.5 Rukun dan syarat-syaratnya
1.11.6 Jenis-jenis wakaf. contohnya,
(i) mutlaq
(ii) muqayyad
1.11.7 Beberapa persoalan semasa tentang wakaf, contohnya, pengurusan dan
pembangunan harta wakaf

1.12 Wadi’ah
1.12.1 Pengertian wadi’ah
1.12.2 Hukum
1.12.3 Dalil
1.12.4 Hikmat
1.12.5 Hukum menerima wadi’ah
1.12.6 Rukun dan syarat-syaratnya
1.12.7 Batalnya wadi’ah
1.12.8 Beberapa persoalan semasa tentang wadi’ah seperti wadi’ah dalam institusi
Bank Islam dan koperasi

1.13 Wasiat
1.13.1 Pengertian wasiat
1.13.2 Hukum
1.13.3 Dalil
1.13.4 Rukun dan syarat-syaratnya
1.13.5 Beberapa persoalan semasa tentang wasiat, contohnya,
(i) wasiat untuk waris
(ii) wasiat untuk binatang
(iii) wasiat memberi organ-organ manusia

1.14 Nazar
1.14.1 Pengertian nazar
1.14.2 Hukum
1.14.3 Dalil
1.14.4 Hikmat
1.14.5 Syarat sah nazar
1.14.6 Perkara yang boleh dinazarkan
1.14.7 Nazar yang mewajibkan kafarah
1.14.8 Beberapa persoalan semasa tentang nazar, contohnya,
(i) nazar di tempat-tempat tertentu
(ii) nazar untuk menggalakkan insan berusaha

4
2. Munakahat

2.1 Mukadimah
2.1.1 Pengertian munakahat
2.1.2 Dalil
2.1.3 Hukum
2.1.4 Hikmat
2.1.5 Fungsi/tujuan

2.2 Praperkahwinan
2.2.1 Memilih jodoh
2.2.2 Meminang
2.2.3 Mahar
2.2.4 Hantaran
2.2.5 Walimatulurus/walimah

2.3 Perkahwinan
2.3.1 Akad
2.3.2 Rukun nikah dan syarat-syaratnya
2.3.3 Perwakilan
2.3.4 Perempuan yang haram dikahwini

2.4 Tanggungjawab suami isteri

2.4.1 Tanggungjawab suami:
(a) memberi nafkah zahir dan batin
(b) tanggungjawab dari segi kebendaan
(c) tanggungjawab dari segi akhlak dan kerohanian
2.4.2 Tanggungjawab isteri:
(a) taat kepada suami
(b) melayan suami
2.4.3 Tanggungjawab bersama terhadap
(a) harta
(b) anak-anak
(c) urusan rumah tangga
(d) pendidikan
(e) muafakat, tolak ansur, kesabaran

2.5 Penyelesaian terhadap krisis perkahwinan

2.5.1 Punca-punca keretakan rumah tangga
2.5.2 Penyelesaian terhadap
(a) nusyuz
(b) li’an
(c) zihar
(d) illa’

5
 2.6 Talak
2.6.1 Pengertian talak
2.6.2 Hukum
2.6.3 Dalil
2.6.4 Hikmat
2.6.5 Rukun dan syarat-syaratnya
2.6.6 Penyelesaian mahkamah

2.7 Idah
2.7.1 Pengertian idah
2.7.2 Hukum
2.7.3 Dalil
2.7.4 Hikmat
2.7.5 Pemberian mut’ah dan nafkah idah

2.8 Rujuk
2.8.1 Pengertian rujuk
2.8.2 Hukum
2.8.3 Dalil
2.8.4 Hikmat
2.8.5 Rukun dan syarat-syaratnya

2.9 Rumah tangga dalam konteks masyarakat

2.9.1 Hubungan keluarga/rumah tangga dengan jiran
2.9.2 Hubungan keluarga/rumah tangga dengan keluarga terdekat
2.9.3 Hubungan keluarga/rumah tangga dengan masyarakat

2.10 Poligami
2.10.1 Pengertian poligami
2.10.2 Hukum
2.10.3 Dalil
2.10.4 Hikmat
2.10.5 Syarat-syarat poligami

2.11 Persoalan semasa tentang perkahwinan

2.11.1 Syarat-syarat yang diwujudkan dalam undang-undang keluarga Islam
2.11.2 Nikah mutaah
2.11.3 Kahwin lari
2.11.4 Muhalil

3. Jenayah

3.1 Mukadimah
3.1.1 Pengertian jenayah
3.1.2 Fungsi menjaga kehormatan diri, agama, nyawa, akal, keturunan, dan harta
benda
3.1.3 Hukum-hukum jenayah
3.1.4 Dalil

3.2 Jenis-jenis jenayah yang dikenakan hukuman qisas, diyat, dan kafarah
3.2.1 Bunuh dan bahagian-bahagiannya
3.2.2 Memotong atau mencederakan anggota

6
3.3 Qisas
3.3.1 Pengertian qisas
3.3.2 Dalil
3.3.3 Syarat-syarat wajib qisas
3.3.4 Kesalahan yang mewajibkan qisas seperti
(i) bunuh dengan sengaja
(ii) memotong atau mencederakan anggota manusia

3.4 Diyat
3.4.1 Pengertian diyat
3.4.2 Dalil
3.4.3 Jenis-jenis diyat
3.4.4 Syarat-syarat diyat
3.4.5 Kesalahan-kesalahan yang membolehkan diyat
(a) bunuh dengan sengaja tetapi dimaafkan oleh waris si mati
(b) bunuh dengan separa sengaja (syibhul ‘amdi)
(c) bunuh tak sengaja

3.5 Kafarah
3.5.1 Pengertian kafarah
3.5.2 Hukum
3.5.3 Dalil
3.5.4 Syarat-syarat kafarah

3.6 Hudud
3.6.1 Pengertian hudud
3.6.2 Hukum
3.6.3 Dalil
3.6.4 Jenis-jenis jenayah yang dikenakan hudud
(a) Zina
(i) Pengertian zina
(ii) Syarat-syarat wajib had zina
(iii) Sabit zina dan hukumnya
(b) Menuduh zina
(i) Pengertian menuduh zina
(ii) Dalil
(iii) Sabit menuduh zina dan hukumnya
(c) Meminum minuman yang memabukkan
(i) Pengertian minuman yang memabukkan
(ii) Dalil pengharaman
(iii) Hikmat pengharaman
(iv) Sabit had peminum arak
(v) Hukuman meminum minuman yang memabukkan
(d) Mencuri
(i) Pengertian mencuri
(ii) Dalil pengharaman
(iii) Syarat-syarat wajib had mencuri
(iv) Hukuman mencuri

7
 3.6.5 Beberapa persoalan semasa tentang jenayah-jenayah tersebut, contohnya,
(i) rogol
(ii) liwat (homoseksual)
(iii) bersekedudukan
(iv) penyalahgunaan dadah
(v) rasuah

3.7 Ta'zir
3.7.1 Pengertian ta’ zir
3.7.2 Hukum
3.7.3 Dalil
3.7.4 Hikmat
3.7.5 Bidang kuasa ta’zir
3.7.6 Penetapan hukuman ta’zir
3.7.7 Beberapa persoalan semasa tentang hukuman ta’zir, contohnya,
(i) hukuman denda dengan wang
(ii) wati syubhah

4. Mirath

4.1 Mukadimah
4.1.1 Pengertian mirath
4.1.2 Hukum
4.1.3 Dalil
4.1.4 Hikmat
4.1.5 Tanggungan dalam harta pusaka

4.2 Sebab dan halangan mendapat pusaka

4.2.1 Sebab-sebab mendapat pusaka
4.2.2 Sebab-sebab yang menghalang mendapat pusaka
4.2.3 Syarat-syarat mendapat pusaka

4.3 Waris
4.3.1 Pengertian waris
4.3.2 Waris dari pihak lelaki
4.3.3 Waris dari pihak perempuan
4.3.4 Waris yang mewarisi semua harta

4.4 Ketentuan kadar dan waris

4.4.1 Menghalang waris (hajb)
4.4.2 Waris yang pasti mendapat habuan
4.4.3 Golongan waris (ahl al-Furudh dan ahl al-Asabah)
4.4.4 Susunan waris Asabah
4.4.5 Habuan waris Asabah

4.5 Persoalan-persoalan semasa tentang harta pusaka (pembahagian harta pusaka) dan
penyelesaiannya

8
(B) Usul Fikah

1. Mukadimah
1.1 Pengertian Usul Fikah
1.2 Pertumbuhan dan perkembangan Usul Fikah
1.3 Faedah Usul Fikah
1.4 Cara-cara penyusunan Usul Fikah
1.5 Bidang perbincangan Usul Fikah

2. Hukum
2.1 Pengertian hukum syarak dan bahagiannya
2.1.1 Pengertian taklifi dan bahagiannya
2.1.2 Hukum wad’ie dan bahagiannya
2.2 Rukhsah dan ‘Azimah
2.3 AI-Hakim
2.4 Al-Mahkum Fih
2.4.1 Pengertian al-mahkum fih
2.4.2 Syarat-syarat mahkum fih
2.5 Al-Mahkum ‘Alaih
2.5.1 Pengertian al-mahkum ‘alaih
2.5.2 Syarat-syarat sah taklif

3. Sumber-sumber hukum

3.1 Sumber-sumber hukum yang disepakati

3.1.1 Al-Quran
(a) Pengertian al-Quran
(b) Kehujahan al-Quran
(c) Al-Quran menunjukkan hukum
(d) Isi kandungan al-Quran
(e) Al-Quran menerangkan hukum dan cara-caranya
3.1.2 Al-Sunnah
(a) Pengertian al-Sunnah
(b) Kehujahan al-Sunnah
(e) Kedudukan al-Sunnah dalam perundangan Islam
(d) Bahagian-bahagian al-Sunnah
(e) Syarat-syarat menerima khabar Ahad
3.1.3 Ijmak
(a) Pengertian ijmak
(b) Kehujahan ijmak
(e) Bahagian-bahagian ijmak, iaitu sarih, sukuti
(d) Kehujahan ijmak sukuti
(e) Sandaran ijmak
(j) Kemungkinan berlaku ijmak pada masa kini

9
 3.1.4 Qiyas
(a) Pengertian qiyas
(b) Kehujahan qiyas
(e) Rukun dan syarat-syaratnya
(d) Bahagian-bahagian qiyas, iaitu khafiy dan jaliy
(e) Persoalan semasa yang berhubung dengan qiyas, contohnya dadah

3.2 Sumber-sumber hukum yang tidak disepakati

3.2.1 lstihsan
(a) Pengertian istihsan
(b) Bahagian-bahagiannya
(c) Pendapat ulama terhadap kehujahannya
3.2.2 Masalih Mursalah
(a) Pengertian masalih mursalah
(b) Bahagian-bahagiannya
(c) Pendapat ulama terhadap kehujahannya
3.2.3 ‘Uruf
(a) Pengertian ‘uruf
(b) Bahagian-bahagiannya
(e) Syarat-syarat penerimaan ‘uruf
(d) Pendapat ulama terhadap kehujahannya
3.2.4 lstishab
(a) Pengertian istishab
(b) Bahagian-bahagiannya
(e) Pendapat ulama terhadap kehujahannya

4. Kaedah pengambilan hukum

4.1 al-Khas
4.1.1 Mutlak
4.1.2 Muqayyad
4.1.3 Amr dan Nahi

4.2 al-‘Am
4.3 al-Musytarak

5. Nasakh
5.1 Pengertian nasakh
5.2 Syarat-syarat nasakh
5.3 Hikmat nasakh
5.4 Bahagian nasakh
5.5 Cara-cara berlaku nasakh
5.6 Masa berlaku nasakh
5.7 Dalil-dalil yang menasakhkan
5.8 Hukuman yang boleh dinasakh dan tidak boleh dinasakhkan
5.9 Cara mengetahui nasakh

10
6. Ijtihad
6.1 Pengertian ijtihad
6.2 Syarat-syarat ijtihad dan mujtahid
6.3 Hukum yang boleh diijtihad dan tidak boleh diijtihadkan
6.4 Kehujahan ijtihad
6.5 Batalnya ijtihad
6.6 Persoalan semasa tentang ijtihad. contohnya:
(i) Penentuan awal bulan Ramadan/Syawal
(ii) Pemindahan organ manusia
(iii) Anak tabung uji

7. Taklid

7.1 Pengertian taklid

7.1.1 Terikat dengan mazhab tertentu
7.1.2 Tidak terikat dengan mazhab tertentu (Talfiq)
7.2 Hukum taklid
7.3 Berpegang kepada mazhab-mazhab tertentu
7.4 Persoalan semasa tentang taklid, contohnya bayaran zakat fitrah

8. Qawaid Fiqhiyyah

8.1 Mukadimah
8.1.1 Pengertian Qawaid Fiqhiyyah
8.1.2 Sumber pengambilan Qawaid Fiqhiyyah

8.2 Kajian kaedah-kaedah berikut dan pemakaiannya

8.2.1 al-umur bimaqasidiha
8.2.2 al-yaqin la yuzal bissyakki
8.2.3 la dharara wala dhirar
8.2.4 al-masyaqqah tajlibut taysir
8.2.5 al-‘adatu muhakkamatun

11
(C) Ayat Ahkam

1. Dalam bahagian ini Ayat-ayat Ahkam dikaji dari bidang-bidang berikut:

(a) Asbab an-Nuzul
(b) Munasasabah al-ayat
(c) Sarh al-ayat
(i) ijmali
(ii) tafsili
(d) Istinbat
(i) al-Ahkam
(ii) taujihat

2. Setiap ayat yang dikaji hendaklah dikaitkan dengan

(a) nas-nas lain yang berkaitan
(b) realiti masyarakat masa kini

Tajuk Huraian

1. Pendidikan

1.1 Firman Allah

‫ﺴ ُﻜﻢْ وَأَهْﻠِ ﻴ ُﻜﻢْ َﻧ ﺎرًا‬

َ ‫ﻦ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا ُﻗ ﻮا َأﻧْ ُﻔ‬
َ ‫َﻳ ﺎ أَﻳﱡﻬَ ﺎ اﱠﻟ ﺬِﻳ‬ (i) Tanggungjawab bapa dalam menjamin
keluarganya untuk kebahagiaan dunia
‫ظ‬
ٌ ‫ﻏَﻠ ﺎ‬
ِ ‫ﺠ ﺎ َر ُة ﻋَﻠَﻴْﻬَ ﺎ َﻣﻠَﺎ ِﺋ َﻜ ٌﺔ‬
َ‫ﺤ‬ ِ ْ‫س وَاﻟ‬ ُ ‫وَﻗُﻮ ُدهَ ﺎ اﻟ ﱠﻨ ﺎ‬ dan akhirat
‫ﻻ ﻳَﻌْ ﺼُﻮنَ اﻟﻠﱠ ﻪَ َﻣ ﺎ َأ َﻣ َﺮ ُهﻢْ وَﻳَﻔْﻌَُﻠ ﻮنَ َﻣ ﺎ‬ َ ٌ‫ﺷِ ﺪَاد‬
(ii) Langkah-langkah untuk mengelak
(6)‫ن‬ َ ‫ُﻳﺆْ َﻣﺮُو‬ kemurkaan Allah SWT
(‫ اﻟﺘﺤﺮﻳﻢ‬6)
(iii) Tanggungjawab semua pihak dalam
menjamin keluarga bahagia

(iv) Penjelasan tentang neraka dalam

pembalasan di akhirat

(v) Penjelasan tentang malaikat sebagai

hamba Allah

12
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ل‬
‫ﺧﺮْ َد ٍ‬ ‫ﺣ ﱠﺒ ٍﺔ ِﻣﻦْ َ‬‫ل َ‬ ‫ﻚ ِﻣﺜْﻘَﺎ َ‬ ‫ﻳَﺎ ُﺑ َﻨﻲﱠ إِ ﱠﻧﻬَﺎ ِإنْ َﺗ ُ‬ ‫‪(i) Konsep bersepadu dalam pendidikan‬‬
‫‪Islam‬‬
‫ت َأوْ ﻓِﻲ‬ ‫ﺴ َﻤﻮَا ِ‬‫ﺻﺨْ َﺮ ٍة َأوْ ﻓِﻲ اﻟ ﱠ‬ ‫َﻓ َﺘ ُﻜﻦْ ﻓِﻲ َ‬
‫ن اﻟﻠﱠﻪَ ﻟَﻄِﻴﻒٌ‬ ‫ت ﺑِﻬَﺎ اﻟﻠﱠ ُﻪ ِإ ﱠ‬ ‫ض َﻳﺄْ ِ‬ ‫ﻷرْ ِ‬ ‫اَ‬ ‫‪(ii) Sudut-sudut penting dalam‬‬
‫‪pendidikan‬‬
‫ﻼ َة َوأْ ُﻣﺮْ‬ ‫ﺼَ‬ ‫ﺧﺒِﻴﺮٌ)‪(16‬ﻳَﺎ ُﺑ َﻨﻲﱠ َأ ِﻗ ِﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫َ‬
‫ﻋﻠَﻰ‬ ‫ﻦ اﻟْ ُﻤﻨْ َﻜ ِﺮ وَاﺻْ ِﺒﺮْ َ‬ ‫ﻋِ‬ ‫ف وَاﻧْ َﻪ َ‬ ‫ﺑِﺎﻟْ َﻤﻌْﺮُو ِ‬ ‫‪(iii) Keprihatinan ibu bapa dalam‬‬
‫‪mendidik anak‬‬
‫ﻋﺰْ ِم‬ ‫َ‬ ‫ﻚ ِﻣﻦْ‬ ‫ن َذِﻟ َ‬ ‫ﻚ ِإ ﱠ‬ ‫ﻣَﺎ َأﺻَﺎ َﺑ َ‬
‫ﻻ‬‫س َو َ‬ ‫ك ﻟِﻠﻨﱠﺎ ِ‬
‫ﺧ ﱠﺪ َ‬ ‫ﺼ ﱢﻌﺮْ َ‬ ‫ﻻ ُﺗ َ‬ ‫ﻷﻣُﻮ ِر)‪َ (17‬و َ‬ ‫اُ‬ ‫‪(iv) Mendidik menjadi hamba yang patuh‬‬
‫ﺤﺐﱡ‬ ‫ﻻ ُﻳ ِ‬‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َ‬ ‫ض َﻣ َﺮﺣًﺎ ِإ ﱠ‬ ‫ﺶ ﻓِﻲ اﻷرْ ِ‬ ‫َﺗﻤْ ِ‬ ‫‪(v) Mendidik semangat daya juang‬‬
‫ﻚ‬
‫ﺼﺪْ ﻓِﻲ َﻣﺸْ ِﻴ َ‬ ‫ل َﻓﺨُﻮ ٍر)‪(18‬وَاﻗْ ِ‬ ‫ُآﻞﱠ ُﻣﺨْﺘَﺎ ٍ‬ ‫‪dalam mengharungi dunia‬‬
‫ت‬
‫ﻷﺻْﻮَا ِ‬ ‫ن َأﻧْ َﻜ َﺮ ا َ‬
‫ﻚ ِإ ﱠ‬‫ﺻﻮْ ِﺗ َ‬‫ﻀﺾْ ِﻣﻦْ َ‬ ‫وَاﻏْ ُ‬ ‫‪(v) Membentuk peribadi yang baik‬‬
‫ﺤﻤِﻴ ِﺮ)‪(19‬‬ ‫ت اﻟْ َ‬ ‫ﺼﻮْ ُ‬ ‫َﻟ َ‬ ‫‪dalam masyarakat‬‬
‫)‪ 19 -16‬ﻟﻘﻤﺎن(‬

‫‪1.3‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻦ َﻣَﻠ َﻜﺖْ‬ ‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا ِﻟ َﻴﺴْ َﺘﺄْ ِذﻧْ ُﻜ ُﻢ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Perlunya kanak-kanak dan remaja‬‬
‫‪dididik dengan adab dan tatasusila‬‬
‫ث‬
‫ﺤُﻠ َﻢ ِﻣﻨْ ُﻜﻢْ َﺛﻠَﺎ َ‬ ‫ﻦ َﻟﻢْ َﻳﺒُْﻠﻐُﻮا اﻟْ ُ‬ ‫َأﻳْﻤَﺎ ُﻧ ُﻜﻢْ وَاﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪terhadap ibu bapa dan orang tua‬‬
‫ن‬
‫ﻀﻌُﻮ َ‬ ‫ﻦ َﺗ َ‬ ‫ﻼ ِة اﻟْ َﻔﺠْ ِﺮ َوﺣِﻴ َ‬ ‫ﺻَ‬ ‫ﻞ َ‬ ‫ت ِﻣﻦْ َﻗﺒْ ِ‬ ‫َﻣﺮﱠا ٍ‬
‫‪(ii) Batas-batas pergaulan serta‬‬
‫ﻼ ِة اﻟْ ِﻌﺸَﺎ ِء‬ ‫ﺻَ‬ ‫ﻈﻬِﻴ َﺮ ِة َو ِﻣﻦْ َﺑﻌْ ِﺪ َ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠ‬ ‫ِﺛﻴَﺎ َﺑ ُﻜﻢْ ِﻣ َ‬ ‫‪kehormatan yang perlu dijaga di‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬﻢْ‬‫ﻻ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ َو َ‬‫ﺲ َ‬ ‫ت َﻟ ُﻜﻢْ َﻟﻴْ َ‬ ‫ﻋﻮْرَا ٍ‬ ‫ث َ‬ ‫ﺛَﻠَﺎ ُ‬ ‫‪antara anak/remaja dengan dewasa‬‬
‫ﻀ ُﻜﻢْ ﻋَﻠَﻰ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ َﺑﻌْ ُ‬ ‫ن َ‬ ‫ﻃﻮﱠاﻓُﻮ َ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫ﺟﻨَﺎحٌ َﺑﻌْ َﺪ ُه ﱠ‬ ‫ُ‬ ‫‪(iii) Pihak yang perlu bertanggungjawab‬‬
‫ت وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻠِﻴﻢٌ‬ ‫ﻦ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻜ ُﻢ اﻵﻳَﺎ ِ‬ ‫ﻚ ُﻳ َﺒﻴﱢ ُ‬
‫ﺾ َآ َﺬِﻟ َ‬ ‫َﺑﻌْ ٍ‬ ‫‪dalam mendidik serta bagaimana‬‬
‫‪metodenya‬‬
‫ﺤُﻠ َﻢ‬
‫ل ِﻣﻨْ ُﻜ ُﻢ اﻟْ ُ‬ ‫ﻷﻃْﻔَﺎ ُ‬ ‫ﺣَﻜِﻴﻢٌ)‪(58‬وَإِذَا َﺑَﻠ َﻎ ا َ‬
‫ﻚ‬‫ﻦ ِﻣﻦْ َﻗﺒِْﻠ ِﻬﻢْ َآ َﺬِﻟ َ‬ ‫ن اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫َﻓﻠْ َﻴﺴْ َﺘﺄْ ِذﻧُﻮا آَﻤَﺎ اﺳْ َﺘﺄْ َذ َ‬ ‫‪(iv) Hikmat dan tujuan daripada‬‬
‫‪peraturan yang dinyatakan di dalam‬‬
‫ﻦ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻜﻢْ ﺁﻳَﺎ ِﺗ ِﻪ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻠِﻴﻢٌ‬ ‫ُﻳ َﺒﻴﱢ ُ‬ ‫‪ayat‬‬
‫ﻻ‬
‫ﻼﺗِﻲ َ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱢﻨﺴَﺎ ِء اﻟ ﱠ‬ ‫ﻋ ُﺪ ِﻣ َ‬ ‫ﺣَﻜِﻴﻢٌ)‪(59‬وَاﻟْ َﻘﻮَا ِ‬
‫ﺟﻨَﺎحٌ َأنْ‬ ‫ﻦ ُ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬ ﱠ‬‫ﺲ َ‬ ‫ن ِﻧﻜَﺎﺣًﺎ َﻓَﻠﻴْ َ‬ ‫َﻳﺮْﺟُﻮ َ‬ ‫‪(v) Tatacara berpakaian dan adab‬‬
‫‪pergaulan bagi golongan wanita‬‬
‫ت ِﺑﺰِﻳ َﻨ ٍﺔ َوَأنْ‬ ‫ﻏﻴْ َﺮ ُﻣ َﺘ َﺒ ﱢﺮﺟَﺎ ٍ‬ ‫ﻦ ِﺛﻴَﺎ َﺑ ُﻬﻦﱠ َ‬ ‫ﻀﻌْ َ‬ ‫َﻳ َ‬ ‫‪lanjut umur‬‬
‫ﻦ ﺧَﻴْﺮٌ َﻟ ُﻬﻦﱠ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺳَﻤِﻴﻊٌ ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪(60‬‬ ‫َﻳﺴْ َﺘﻌْ ِﻔﻔْ َ‬
‫‪(vi) Sejauh mana peraturan dan tatacara‬‬
‫)‪ 60 – 58‬اﻟﻨﻮر(‬ ‫‪diamalkan dalam masyarakat‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪1.4‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﺣ َﻤَﻠﺘْ ُﻪ ُأﻣﱡ ُﻪ‬

‫ن ِﺑﻮَاِﻟ َﺪﻳْ ِﻪ ِإﺣْﺴَﺎﻧًﺎ َ‬ ‫ﻹﻧْﺴَﺎ َ‬‫ﺻﻴْﻨَﺎ ا ِ‬‫َو َو ﱠ‬ ‫‪(i) Tanggungjawab dan kewajipan anak‬‬
‫‪terhadap kedua ibu bapa‬‬
‫ﺣﻤُْﻠ ُﻪ َو ِﻓﺼَﺎُﻟ ُﻪ‬ ‫ﺿ َﻌﺘْ ُﻪ ُآﺮْهًﺎ َو َ‬ ‫ُآﺮْهًﺎ َو َو َ‬
‫ﺷﺪﱠ ُﻩ َو َﺑَﻠ َﻎ‬ ‫ﺣﺘﱠﻰ ِإذَا َﺑَﻠ َﻎ َأ ُ‬ ‫ن ﺷَﻬْﺮًا َ‬ ‫ﻼﺛُﻮ َ‬ ‫َﺛ َ‬ ‫‪(ii) Keutamaan ibu daripada bapa serta‬‬
‫ب َأوْ ِزﻋْﻨِﻲ َأنْ َأﺷْ ُﻜ َﺮ‬ ‫ل َر ﱢ‬ ‫ﺳ َﻨ ًﺔ ﻗَﺎ َ‬
‫ﻦ َ‬ ‫َأ ْر َﺑﻌِﻴ َ‬ ‫‪hikmatnya‬‬

‫ي َوَأنْ‬ ‫ﻲ وَﻋَﻠَﻰ وَاِﻟ َﺪ ﱠ‬ ‫ﻋَﻠ ﱠ‬

‫ﺖ َ‬ ‫ﻚ اﱠﻟﺘِﻲ َأﻧْ َﻌﻤْ َ‬ ‫ِﻧﻌْ َﻤ َﺘ َ‬ ‫‪(iii) Merealisasikan kebajikan terhadap‬‬
‫ﻞ ﺻَﺎِﻟﺤًﺎ َﺗﺮْﺿَﺎ ُﻩ َوَأﺻِْﻠﺢْ ﻟِﻲ ﻓِﻲ‬ ‫َأﻋْ َﻤ َ‬ ‫‪kedua ibu bapa dan keistimewaannya‬‬
‫‪kepada ibu‬‬
‫ﻦ‬
‫ﻚ َوِإﻧﱢﻲ ِﻣ َ‬ ‫ﺖ ِإَﻟﻴْ َ‬ ‫ُذرﱢﻳﱠﺘِﻲ ِإﻧﱢﻲ ُﺗﺒْ ُ‬
‫ﻋﻨْ ُﻬﻢْ‬ ‫ﻞ َ‬ ‫ﻦ َﻧ َﺘ َﻘ ﱠﺒ ُ‬ ‫ﻚ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ﻦ)‪(15‬أُوَﻟ ِﺌ َ‬ ‫اﻟْ ُﻤﺴِْﻠﻤِﻴ َ‬ ‫‪(iv) Kelebihan anak yang melakukan‬‬
‫‪kebajikan terhadap ibu bapa‬‬
‫ﺳ ﱢﻴﺌَﺎ ِﺗ ِﻬﻢْ ِﻓﻲ‬ ‫ﻋﻦْ َ‬ ‫ﻋ ِﻤﻠُﻮا َو َﻧﺘَﺠﺎ َو ُز َ‬ ‫ﻦ ﻣَﺎ َ‬ ‫ﺴَ‬ ‫َأﺣْ َ‬
‫ق اﱠﻟﺬِي آَﺎﻧُﻮا‬ ‫ﺼﺪْ ِ‬‫ﺠ ﱠﻨ ِﺔ َوﻋْ َﺪ اﻟ ﱢ‬ ‫ب اﻟْ َ‬ ‫َأﺻْﺤَﺎ ِ‬ ‫‪(v) Penderhakaan terhadap kedua ibu-‬‬
‫‪bapa dan implikasinya‬‬
‫ل ِﻟﻮَاِﻟ َﺪﻳْ ِﻪ ُأفﱟ َﻟ ُﻜﻤَﺎ‬ ‫ن)‪ (16‬وَاﱠﻟﺬِي ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻋﺪُو َ‬ ‫ﻳُﻮ َ‬
‫ن ِﻣﻦْ‬ ‫ﺖ اﻟْ ُﻘﺮُو ُ‬ ‫ﺧَﻠ ِ‬‫ج َو َﻗﺪْ َ‬ ‫َأ َﺗ ِﻌﺪَا ِﻧﻨِﻲ َأنْ ُأﺧْ َﺮ َ‬ ‫‪(vi) Fenomena kederhakaan terhadap ibu‬‬
‫‪bapa dalam masyarakat dan cara‬‬
‫ن َوﻋْ َﺪ‬ ‫ﻚ ﺁ ِﻣﻦْ ِإ ﱠ‬ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َوﻳَْﻠ َ‬ ‫َﻗﺒْﻠِﻲ وَ ُهﻤَﺎ َﻳﺴْ َﺘﻐِﻴﺜَﺎ ِ‬ ‫‪mengatasinya‬‬
‫ﻻ َأﺳَﺎﻃِﻴ ُﺮ‬ ‫ل ﻣَﺎ َهﺬَا ِإ ﱠ‬ ‫ﻖ َﻓ َﻴﻘُﻮ ُ‬ ‫ﺣﱞ‬‫اﻟﻠﱠﻪِ َ‬
‫ل‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬ ُﻢ اﻟْ َﻘﻮْ ُ‬ ‫ﻖ َ‬ ‫ﺣﱠ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫ﻚ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ﻦ)‪(17‬أُوَﻟ ِﺌ َ‬ ‫ﻷ ﱠوﻟِﻴ َ‬‫اَ‬
‫ﺲ‬‫ﻹﻧْ ِ‬ ‫ﻦ وَا ِ‬ ‫ﺠﱢ‬ ‫ﻦ اﻟْ ِ‬ ‫ﺧَﻠﺖْ ِﻣﻦْ َﻗﺒِْﻠ ِﻬﻢْ ِﻣ َ‬ ‫ﻓِﻲ ُأ َﻣ ٍﻢ َﻗﺪْ َ‬
‫ﻞ دَرَﺟَﺎتٌ ﻣِﻤﱠﺎ‬ ‫ﻦ)‪َ (18‬وِﻟ ُﻜ ﱟ‬ ‫ﺳﺮِﻳ َ‬ ‫ِإ ﱠﻧ ُﻬﻢْ آَﺎﻧُﻮا ﺧَﺎ ِ‬
‫ﻻ‬‫ﻋ ِﻤﻠُﻮا َوِﻟ ُﻴ َﻮ ﱢﻓ َﻴ ُﻬﻢْ َأﻋْ َﻤﺎَﻟ ُﻬﻢْ َو ُهﻢْ َ‬ ‫َ‬
‫ن)‪(19‬‬ ‫ﻈَﻠﻤُﻮ َ‬ ‫ُﻳ ْ‬
‫)‪ 19 – 15‬اﻻﺣﻘﺎف(‬

‫‪14‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪2.‬‬ ‫‪Sahsiah Muslim‬‬

‫‪2.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻼ ِﺗ ِﻬﻢْ‬
‫ﺻَ‬ ‫ﻦ ُهﻢْ ﻓِﻲ َ‬
‫ن‬
‫ﻦ اﻟﻠﱠﻐْﻮِ ُﻣﻌْ ِﺮﺿُﻮ َ‬
‫ن)‪(4‬وَاﱠﻟﺬِﻳﻦَ ُهﻢْ‬
‫ﺟ ِﻬﻢْ‬‫ﻋﻠَﻰ َأزْوَا ِ‬
‫ﺢ اﻟْ ُﻤﺆْﻣِﻨُﻮنَ)‪(1‬اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫َﻗﺪْ َأﻓَْﻠ َ‬ ‫‪(i) Pembentukan peribadi Muslim‬‬
‫‪melalui ibadat yang sempurna‬‬
‫ﻋِ‬ ‫ن )‪(2‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُهﻢْ َ‬ ‫ﺷﻌُﻮ َ‬ ‫ﺧَﺎ ِ‬
‫ﻋﻠُﻮ َ‬ ‫)‪(3‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُهﻢْ ﻟِﻠ ﱠﺰآَﺎ ِة ﻓَﺎ ِ‬ ‫‪(ii) Pembentukan peribadi melalui‬‬
‫ﻻ َ‬ ‫)‪ِ(5‬إ ﱠ‬ ‫ن‬
‫ﺟ ِﻬﻢْ ﺣَﺎ ِﻓﻈُﻮ َ‬ ‫ِﻟ ُﻔﺮُو ِ‬ ‫‪pelaksanaan zakat‬‬

‫ﻏﻴْ ُﺮ‬‫َ‬ ‫أوْ ﻣَﺎ َﻣَﻠ َﻜﺖْ َأﻳْﻤَﺎ ُﻧ ُﻬﻢْ َﻓِﺈ ﱠﻧ ُﻬﻢْ‬ ‫‪(iii) Menjauhi daripada perkara yang‬‬
‫ﻚ ُه ُﻢ‬ ‫ﻚ َﻓﺄُوَﻟ ِﺌ َ‬ ‫ﻦ اﺑْ َﺘﻐَﻰ َورَا َء َذِﻟ َ‬ ‫ﻦ)‪َ (6‬ﻓ َﻤ ِ‬ ‫َﻣﻠُﻮﻣِﻴ َ‬ ‫‪melalaikan‬‬
‫ﻋﻬْ ِﺪ ِهﻢْ‬‫ﻷﻣَﺎﻧَﺎ ِﺗ ِﻬﻢْ َو َ‬ ‫ن )‪(7‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُهﻢْ َ‬ ‫اﻟْﻌَﺎدُو َ‬ ‫‪(iv) Melaksanakan suruhan dan‬‬
‫ﺻَﻠﻮَا ِﺗ ِﻬﻢْ‬
‫َ‬ ‫ﻋﻠَﻰ‬‫ن)‪ (8‬وَاﻟﱠﺬِﻳﻦَ ُهﻢْ َ‬ ‫رَاﻋُﻮ َ‬ ‫‪meninggalkan larangan‬‬
‫اﻟْﻮَارِﺛُﻮنَ‬ ‫ُه ُﻢ‬ ‫ﻚ‬
‫ن)‪(9‬أُوَﻟ ِﺌ َ‬ ‫ُﻳﺤَﺎ ِﻓﻈُﻮ َ‬
‫‪(v) Menjaga kehormatan, amanah, dan‬‬
‫ن‬‫س ُهﻢْ ﻓِﻴﻬَﺎ ﺧَﺎِﻟﺪُو َ‬ ‫ن اﻟْ ِﻔﺮْ َدوْ َ‬ ‫ﻦ َﻳ ِﺮﺛُﻮ َ‬ ‫)‪(10‬اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪hubungan dengan manusia‬‬
‫)‪(11‬‬
‫)‪ 11 – 1‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن(‬ ‫‪(vi) Solat mampu membentuk peribadi‬‬
‫‪mukmin‬‬

‫‪2.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا َأﻧْ ِﻔﻘُﻮا ِﻣﻦْ ﻃَ ﱢﻴﺒَﺎتِ‬ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Konsep infaq dalam Islam‬‬

‫ﻻ‬
‫ض َو َ‬ ‫ﻷرْ ِ‬ ‫ﻦاَ‬ ‫ﺴﺒْ ُﺘﻢْ وَﻣِﻤﱠﺎ َأﺧْ َﺮﺟْﻨَﺎ َﻟ ُﻜﻢْ ِﻣ َ‬ ‫ﻣَﺎ َآ َ‬ ‫‪(ii) Anjuran supaya ikhlas dalam Infaq‬‬
‫ﻻ‬
‫ﺧﺬِﻳ ِﻪ ِإ ﱠ‬ ‫ن َوَﻟﺴْ ُﺘﻢْ ﺑِﺂ ِ‬ ‫ﺚ ِﻣﻨْ ُﻪ ُﺗﻨْ ِﻔﻘُﻮ َ‬‫ﺨﺒِﻴ َ‬ ‫َﺗ َﻴ ﱠﻤﻤُﻮا ﻟْ َ‬
‫‪(iii) Faktor yang menghalang seseorang‬‬
‫ﻲ‬
‫ﻏ ِﻨ ﱞ‬ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َ‬ ‫ﻋَﻠﻤُﻮا َأ ﱠ‬ ‫َأنْ ُﺗﻐْ ِﻤﻀُﻮا ﻓِﻴ ِﻪ وَا ْ‬ ‫‪menunaikan infak‬‬
‫ن َﻳ ِﻌ ُﺪ ُآ ُﻢ اﻟْ َﻔﻘْ َﺮ َو َﻳﺄْ ُﻣ ُﺮ ُآﻢْ‬‫ﺸﻴْﻄَﺎ ُ‬ ‫ﺣَﻤِﻴﺪٌ)‪(267‬اﻟ ﱠ‬
‫‪(iv) Konsep nazar, pelaksanaan dan‬‬
‫ﻼ‬
‫ﺑِﺎﻟْ َﻔﺤْﺸَﺎ ِء وَاﻟﻠﱠ ُﻪ َﻳ ِﻌ ُﺪ ُآﻢْ َﻣﻐْ ِﻔ َﺮ ًة ِﻣﻨْ ُﻪ َو َﻓﻀْ ً‬ ‫‪implikasinya‬‬
‫ﺤﻜْ َﻤ َﺔ َﻣﻦْ‬ ‫وَاﻟﻠﱠ ُﻪ وَاﺳِﻊٌ ﻋَﻠِﻴﻢٌ )‪ُ (268‬ﻳﺆْﺗِﻲ اﻟْ ِ‬
‫‪(v) Sedekah suatu amalan yang‬‬
‫ﻲ ﺧَﻴْﺮًا‬ ‫ﺤﻜْ َﻤ َﺔ َﻓ َﻘﺪْ أُو ِﺗ َ‬ ‫ت اﻟْ ِ‬‫َﻳﺸَﺎ ُء َو َﻣﻦْ ُﻳﺆْ َ‬ ‫‪dianjurkan, tatacara terbaik dalam‬‬
‫ب)‪(269‬‬ ‫ﻷﻟْﺒَﺎ ِ‬
‫ﻻ أُوﻟُﻮ ا َ‬ ‫َآﺜِﻴﺮًا وَﻣَﺎ ﻳَﺬﱠآﱠ ُﺮ ِإ ﱠ‬ ‫‪melaksanakannya‬‬
‫ن‬
‫وَﻣَﺎ َأﻧْ َﻔﻘْ ُﺘﻢْ ِﻣﻦْ َﻧ َﻔ َﻘ ٍﺔ َأوْ َﻧ َﺬرْ ُﺗﻢْ ِﻣﻦْ َﻧﺬْ ٍر َﻓِﺈ ﱠ‬
‫ِﻣﻦْ‬ ‫اﻟﻠﱠﻪَ َﻳﻌَْﻠ ُﻤ ُﻪ وَﻣَﺎ ﻟِﻠﻈﱠﺎﻟِﻤِﻴﻦَ‬
‫ﻲ‬
‫ت ﻓَﻨِﻌِﻤﱠﺎ ِه َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَﺎ ِ‬‫َأﻧْﺼَﺎ ٍر)‪ِ(270‬إنْ ُﺗﺒْﺪُوا اﻟ ﱠ‬
‫َوِإنْ ُﺗﺨْﻔُﻮهَﺎ َو ُﺗﺆْﺗُﻮهَﺎ اﻟْ ُﻔ َﻘﺮَا َء َﻓ ُﻬ َﻮ ﺧَﻴْﺮٌ َﻟ ُﻜﻢْ‬
‫ن‬
‫ﻋﻨْ ُﻜﻢْ ِﻣﻦْ ﺳَ ﱢﻴﺌَﺎﺗِ ُﻜﻢْ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺑِﻤَﺎ َﺗﻌْ َﻤﻠُﻮ َ‬ ‫َو ُﻳ َﻜﻔﱢ ُﺮ َ‬
‫ﺧﺒِﻴﺮٌ)‪(271‬‬ ‫َ‬
‫)‪ 271 -267‬اﻟﺒﻘﺮة(‬

‫‪15‬‬
 Tajuk Huraian

2.3 Firman Allah

‫ﺤﻴَﺎ ِة اﻟ ﱡﺪﻧْﻴَﺎ وَﻣَﺎ‬

َ ‫ع ا ْﻟ‬
ُ ‫ﺷﻲْ ٍء َﻓ َﻤﺘَﺎ‬ َ ْ‫ﻓَﻤَﺎ أُوﺗِﻴ ُﺘﻢْ ِﻣﻦ‬ (i) Konsep dunia dan akhirat dalam
kehidupan Muslim
‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا وَﻋَﻠَﻰ‬ َ ‫ﻋﻨْ َﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺧَﻴْﺮٌ َوَأﺑْﻘَﻰ ِﻟﱠﻠﺬِﻳ‬ ِ
‫ﻦ ﻳَﺠْﺘَﻨِﺒُﻮنَ َآﺒَﺎ ِﺋ َﺮ‬ َ ‫(وَاﱠﻟﺬِﻳ‬36) ‫ن‬ َ ‫َر ﱢﺑ ِﻬﻢْ َﻳ َﺘ َﻮ ﱠآﻠُﻮ‬ (ii) Keutamaan akhirat berbanding dunia

ْ‫ﻀﺒُﻮا ُهﻢ‬ ِ ‫ﻏ‬ َ ‫ﺶ َوِإذَا ﻣَﺎ‬ َ ‫ﺣ‬ِ ‫اﻟِْﺈﺛْ ِﻢ وَاﻟْ َﻔﻮَا‬ (iii) Sikap unggul bagi seorang mukmin
ْ‫ﻦ اﺳْ َﺘﺠَﺎﺑُﻮا ِﻟ َﺮ ﱢﺑ ِﻬﻢ‬ َ ‫(وَاﱠﻟﺬِﻳ‬37) ‫ن‬ َ ‫َﻳﻐْ ِﻔﺮُو‬ mengikut ayat.
‫ﺼﻠَﺎ َة َوَأﻣْ ُﺮ ُهﻢْ ﺷُﻮرَى َﺑﻴْ َﻨ ُﻬﻢْ وَﻣِﻤﱠﺎ‬ ‫َوَأﻗَﺎﻣُﻮا اﻟ ﱠ‬ - mengutamakan akhirat
- tidak mengetepikan dunia
‫ﻦ ِإذَا َأﺻَﺎ َﺑ ُﻬ ُﻢ‬ َ ‫(وَاﱠﻟﺬِﻳ‬38) ‫ن‬ َ ‫َر َزﻗْﻨَﺎ ُهﻢْ ُﻳﻨْ ِﻔﻘُﻮ‬ - sentiasa bertawakal
‫ﺳ ﱢﻴ َﺌ ٍﺔ‬
َ ‫ﺟﺰَا ُء‬ َ ‫( َو‬39) ‫ن‬ َ ‫ﺼﺮُو‬ ِ ‫ﻲ ُهﻢْ َﻳ ْﻨ َﺘ‬ ُ ْ‫اﻟْ َﺒﻐ‬ - bersifat sabar
- tidak berdendam dan mudah
‫ﺢ َﻓَﺄﺟْ ُﺮ ُﻩ ﻋَﻠَﻰ‬ َ ‫ﺳ ﱢﻴ َﺌ ٌﺔ ﻣِﺜُْﻠﻬَﺎ َﻓ َﻤﻦْ ﻋَﻔَﺎ َوَأﺻَْﻠ‬ َ memaafkan
(40)‫ﻦ‬ َ ‫ﺤﺐﱡ اﻟﻈﱠﺎِﻟﻤِﻴ‬ ِ ‫ﻻ ُﻳ‬َ ‫اﻟﻠﱠﻪِ ِإﻧﱠ ُﻪ‬ - sentiasa bermusyawarah
- pemurah dan sanggup
(‫ اﻟﺸﻌﺮاء‬40 – 36) berkorban
- menentang keburukan

(iv) Bagaimana memahamkan

masyarakat tentang sikap unggul di
atas serta menyemaikan sikap
tersebut dalam diri

(v) Kesan dan implikasi dari sikap

unggul tersebut

(vi) Konsep dosa

(vii) Konsep Syura

16
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪3.‬‬ ‫‪Kemasyarakatan‬‬

‫‪3.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﺴ َﻌ ِﺔ َأنْ‬ ‫ﻞ ِﻣ ﻨْ ُﻜﻢْ وَاﻟ ﱠ‬ ‫ﻞ أُوُﻟ ﻮ اﻟْ َﻔ ﻀْ ِ‬ ‫ﻻ َﻳﺄْ َﺗ ِ‬

‫َو َ‬ ‫‪(i) Menjelaskan etika perhubungan‬‬
‫‪orang kaya dengan orang miskin‬‬
‫ﻦ‬
‫ُﻳﺆْ ُﺗ ﻮا أُوِﻟ ﻲ اﻟْ ُﻘﺮْ َﺑ ﻰ وَا ْﻟ َﻤ ﺴَﺎآِﻴ َ‬ ‫‪dalam masyarakat‬‬
‫ﻦ ِﻓ ﻲ ﺳَ ﺒِﻴﻞِ اﻟﱠﻠ ِﻪ وَﻟْﻴَﻌْ ُﻔ ﻮا‬ ‫ﺟﺮِﻳ َ‬ ‫وَاﻟْ ُﻤ َﻬ ﺎ ِ‬
‫‪(ii) Kesediaan untuk memberi kemaafan‬‬
‫ن َأنْ َﻳﻐْ ِﻔ َﺮ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻜ ﻢْ‬ ‫ﺤ ﱡﺒ ﻮ َ‬‫َوﻟْ َﻴ ﺼْ َﻔﺤُﻮا َأَﻟ ﺎ ُﺗ ِ‬ ‫‪dalam apa-apa urusan‬‬
‫ن‬
‫ﻦ َﻳﺮْ ُﻣ ﻮ َ‬ ‫ن اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬
‫ﻏ ُﻔ ﻮ ٌر رَﺣِ ﻴﻢٌ)‪ِ(22‬إ ﱠ‬ ‫وَاﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬
‫‪(iii) Larangan membuat tuduhan palsu dan‬‬
‫ت ُﻟﻌِ ُﻨ ﻮا ﻓِ ﻲ‬ ‫ت اﻟْ ُﻤﺆْ ِﻣ َﻨ ﺎ ِ‬
‫اﻟْ ُﻤﺤْﺼَﻨَﺎتِ ا ْﻟﻐَﺎ ِﻓﻠَﺎ ِ‬ ‫‪mendedahkan keaiban orang lain dan‬‬
‫ب‬
‫ﻋ ﺬَا ٌ‬ ‫ﺧ َﺮ ِة َوَﻟ ُﻬ ﻢْ َ‬ ‫اﻟ ﱡﺪ ْﻧﻴَﺎ وَاﻵ ِ‬ ‫‪implikasinya kepada masyarakat‬‬
‫ﺴ َﻨ ُﺘ ُﻬﻢْ‬
‫ﻋَﻠ ﻴْ ِﻬﻢْ َأﻟْ ِ‬‫ﻈ ﻴ ٌﻢ)‪َ (23‬ﻳ ﻮْ َم َﺗ ﺸْ َﻬ ُﺪ َ‬ ‫ﻋِ‬‫َ‬ ‫‪(iv) Munasabah ayat 26 dengan ayat‬‬
‫ﺟُﻠ ُﻬ ﻢْ ِﺑ َﻤ ﺎ َآ ﺎﻧُﻮا‬ ‫َوَأ ْﻳ ﺪِﻳ ِﻬ ْﻢ وَأَرْ ُ‬ ‫‪sebelumnya‬‬
‫ن)‪َ (24‬ﻳ ْﻮ َﻣ ِﺌ ٍﺬ ُﻳ َﻮﻓﱢﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟﱠﻠ ُﻪ دِﻳ َﻨ ُﻬ ُﻢ‬ ‫َﻳ ْﻌ َﻤُﻠ ﻮ َ‬ ‫‪(v) Manusia bergerak/bertindak sesuai‬‬
‫ﻖ‬‫ﺤ ﱡ‬ ‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ ُه َﻮ اﻟْ َ‬ ‫ن َأ ﱠ‬
‫ﻖ َو َﻳ ْﻌَﻠ ُﻤ ﻮ َ‬ ‫ﺤ ﱠ‬ ‫اﻟْ َ‬ ‫‪dengan fitrah semula jadinya‬‬
‫ن‬
‫ﺨﺒِﻴ ُﺜ ﻮ َ‬ ‫ت ﻟِﻠْﺨَﺒِﻴﺜِ ﻴﻦَ وَا ْﻟ َ‬ ‫ﻦ)‪(25‬اﻟْﺨَﺒِﻴﺜَﺎ ُ‬ ‫اﻟْ ُﻤﺒِﻴ ُ‬
‫ن‬
‫ﻄ ﱢﻴ ُﺒ ﻮ َ‬‫ت ﻟِﻠﻄﱠﻴﱢﺒِ ﻴﻦَ وَاﻟ ﱠ‬ ‫ت وَاﻟﻄﱠﻴﱢﺒَ ﺎ ُ‬ ‫ﺨﺒِﻴ َﺜ ﺎ ِ‬ ‫ِﻟ ْﻠ َ‬
‫ن َﻟ ُﻬ ﻢْ‬ ‫ن ِﻣ ﱠﻤ ﺎ َﻳﻘُﻮُﻟ ﻮ َ‬ ‫ﻚ ُﻣ َﺒ ﱠﺮءُو َ‬ ‫ﻄ ﱢﻴﺒَﺎتِ أُوَﻟ ِﺌ َ‬‫ﻟِﻠ ﱠ‬
‫ق آَﺮِﻳﻢٌ)‪(26‬‬ ‫َﻣﻐْ ِﻔ َﺮ ٌة َو ِرزْ ٌ‬
‫)‪ 26 – 22‬اﻟﻨﻮر(‬

‫‪3.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻏﻴْ َﺮ‬‫ﺧﻠُﻮا ُﺑﻴُﻮﺗًﺎ َ‬‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا ﻟَﺎ َﺗﺪْ ُ‬ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Adab menziarahi rumah orang‬‬

‫ﻋﻠَﻰ أَهْﻠِﻬَﺎ‬ ‫ﺴﻠﱢﻤُﻮا َ‬

‫ﺣﺘﱠﻰ َﺗﺴْ َﺘﺄْ ِﻧﺴُﻮا َو ُﺗ َ‬ ‫ُﺑﻴُﻮ ِﺗ ُﻜﻢْ َ‬ ‫‪(ii) Cara minta izin‬‬
‫ن)‪َ (27‬ﻓِﺈنْ َﻟﻢْ‬ ‫َذِﻟ ُﻜﻢْ ﺧَﻴْﺮٌ َﻟ ُﻜﻢْ َﻟ َﻌﱠﻠ ُﻜﻢْ َﺗ َﺬ ﱠآﺮُو َ‬
‫‪(iii) Maksud rumah dalam nas‬‬
‫ن‬‫ﺣﺘﱠﻰ ُﻳﺆْ َذ َ‬ ‫ﺧﻠُﻮهَﺎ َ‬ ‫ﺠﺪُوا ﻓِﻴﻬَﺎ أَﺣَﺪًا ﻓَﻠَﺎ َﺗﺪْ ُ‬ ‫َﺗ ِ‬
‫ﺟﻌُﻮا ُه َﻮ‬ ‫ﺟﻌُﻮا ﻓَﺎرْ ِ‬ ‫ﻞ َﻟ ُﻜ ُﻢ ارْ ِ‬ ‫َﻟ ُﻜﻢْ َوِإنْ ﻗِﻴ َ‬ ‫‪(iv) Hikmat/tujuan berkaitan hukum‬‬
‫‪memasuki rumah orang lain sama ada‬‬
‫أَزْآَﻰ َﻟ ُﻜﻢْ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ‬ ‫‪individu atau masyarakat‬‬
‫ﺧﻠُﻮا‬ ‫ﺟﻨَﺎحٌ َأنْ َﺗﺪْ ُ‬‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ ُ‬ ‫ﺲ َ‬ ‫ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪َ(28‬ﻟﻴْ َ‬
‫‪(v) Penghayatan masyarakat kini tentang‬‬
‫ﻏﻴْ َﺮ َﻣﺴْﻜُﻮ َﻧ ٍﺔ ﻓِﻴﻬَﺎ ﻣَﺘَﺎعٌ َﻟ ُﻜﻢْ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ُﺑﻴُﻮﺗًﺎ َ‬ ‫‪peraturan tersebut‬‬
‫ن وَﻣَﺎ ﺗَﻜْ ُﺘﻤُﻮنَ)‪(29‬‬ ‫َﻳﻌَْﻠ ُﻢ ﻣَﺎ ُﺗﺒْﺪُو َ‬
‫‪(vi) Langkah-langkah bagi meningkat‬‬
‫)‪ 29 – 27‬اﻟﻨﻮر(‬ ‫‪penghormatan kepada orang lain‬‬

‫‪17‬‬
 Tajuk Huraian

3.3 ْ‫ﻻ َﺗﺄْ ُآﻠُﻮا َأﻣْﻮَاَﻟ ُﻜﻢْ َﺑﻴْ َﻨ ُﻜﻢ‬َ ‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا‬ َ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ‬ (i) Larangan memakan harta orang lain
secara batil
‫ض‬
ٍ ‫ﻋﻦْ َﺗﺮَا‬ َ ‫ن ِﺗﺠَﺎ َر ًة‬ َ ‫ﻻ َأنْ َﺗﻜُﻮ‬ ‫ﺑِﺎﻟْﺒَﺎﻃِﻞِ ِإ ﱠ‬
ْ‫ن ِﺑ ُﻜﻢ‬ َ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ آَﺎ‬ ‫ﺴ ُﻜﻢْ ِإ ﱠ‬ َ ‫ﻻ َﺗﻘْ ُﺘﻠُﻮا َأﻧْ ُﻔ‬
َ ‫ِﻣﻨْ ُﻜﻢْ َو‬ (ii) Setakat mana larangan diambil kira
dalam masyarakat
‫ﻚ‬
َ ‫( َو َﻣﻦْ َﻳﻔْ َﻌﻞْ َذِﻟ‬29) ‫َرﺣِﻴﻤًﺎ‬
‫ن‬
َ ‫ف ُﻧﺼْﻠِﻴ ِﻪ ﻧَﺎرًا َوآَﺎ‬ َ ْ‫ﺴﻮ‬ َ ‫ﻇﻠْ ًﻤﺎ َﻓ‬ُ ‫ﻋﺪْوَاﻧًﺎ َو‬ ُ (iii) Galakan memperoleh harta secara
halal dan diredai
(30)‫ﻋﻠَﻰ اﻟﱠﻠ ِﻪ َﻳﺴِﻴﺮًا‬ َ ‫ﻚ‬ َ ‫َذِﻟ‬
(‫ اﻟﻨﺴﺎء‬30- 29) (iv) Jangan membunuh orang dengan
tujuan menguasai harta

(v) Kedudukan harta dalam Islam

18
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪4.‬‬ ‫‪Keluarga‬‬

‫‪4.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻦ‬
‫ﻄﱢﻠ ُﻘ ﻮ ُه ﱠ‬ ‫ﻃﻠﱠ ْﻘ ُﺘ ُﻢ اﻟ ﱢﻨ ﺴَﺎ َء َﻓ َ‬‫ﻲ ِإذَا َ‬ ‫َﻳ ﺎ أَﻳﱡﻬَ ﺎ اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱡ‬ ‫‪(i) Konsep talak sebagai jalan‬‬
‫‪penyelesaian dalam rumah tangga‬‬
‫ﻦ َوَأﺣْﺼُﻮا اﻟْ ِﻌ ﱠﺪ َة وَا ﱠﺗﻘُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ َر ﱠﺑ ُﻜﻢْ ﻟَﺎ‬ ‫ِﻟ ِﻌ ﱠﺪ ِﺗ ِﻬ ﱠ‬
‫ﻻ َأنْ‬ ‫ﻦ ِإ ﱠ‬
‫ﻦ وَﻟَﺎ َﻳﺨْ ُﺮﺟْ َ‬ ‫ﻦ ِﻣﻦْ ُﺑﻴُﻮ ِﺗ ِﻬ ﱠ‬ ‫ُﺗﺨْ ِﺮﺟُﻮ ُه ﱠ‬ ‫‪(ii) Implikasi talak‬‬

‫ﺣﺪُو ُد اﻟﱠﻠ ِﻪ َو َﻣ ﻦْ‬ ‫ﻚ ُ‬ ‫ﺸ ٍﺔ ُﻣ َﺒ ﱢﻴ َﻨ ٍﺔ َو ِﺗﻠْ َ‬

‫ﺣَ‬ ‫ﻳَﺄْﺗِﻴﻦَ ِﺑﻔَﺎ ِ‬ ‫‪(iii) Konsep idah‬‬
‫ﻻ َﺗ ﺪْرِي‬ ‫ﺴ ُﻪ َ‬ ‫ﻇَﻠ َﻢ َﻧﻔْ َ‬‫ﺣ ﺪُودَ اﻟﻠﱠ ﻪِ َﻓ َﻘ ﺪْ َ‬ ‫َﻳ َﺘ َﻌ ﱠﺪ ُ‬
‫‪(iv) Konsep rujuk‬‬
‫ﻦ‬‫ﻚ أَﻣْﺮًا)‪(1‬ﻓَﺈِذَا َﺑَﻠﻐْ َ‬ ‫ث َﺑﻌْ َﺪ َذِﻟ َ‬ ‫ﻞ اﻟﱠﻠ َﻪ ُﻳﺤْ ِﺪ ُ‬‫َﻟ َﻌ ﱠ‬
‫ف َأوْ ﻓَ ﺎرِﻗُﻮ ُهﻦﱠ‬ ‫ﻦ ِﺑ َﻤﻌْ ﺮُو ٍ‬ ‫ﺴﻜُﻮ ُه ﱠ‬ ‫ﻦ َﻓَﺄﻣْ ِ‬ ‫ﺟَﻠ ُﻬ ﱠ‬‫َأ َ‬ ‫‪(v) Etika dalam perceraian‬‬
‫ل ِﻣ ﻨْ ُﻜﻢْ َوَأﻗِﻴ ُﻤ ﻮا‬ ‫ﻋﺪْ ٍ‬ ‫ِﺑ َﻤﻌْﺮُو ٍﻓ َﻮَأﺷْ ِﻬﺪُوا َذ َويْ َ‬
‫ﻦ‬ ‫ن ُﻳ ﺆْ ِﻣ ُ‬
‫ﻆ ِﺑ ِﻪ َﻣ ﻦْ َآ ﺎ َ‬ ‫ﻋُ‬ ‫ﺸﻬَﺎ َد َة ِﻟﱠﻠ ِﻪ َذِﻟ ُﻜﻢْ ﻳُﻮ َ‬ ‫اﻟ ﱠ‬
‫ﻖ اﻟﻠﱠﻪَ َﻳﺠْ َﻌﻞْ َﻟ ُﻪ‬ ‫ﺧ ِﺮ َو َﻣﻦْ َﻳ ﱠﺘ ِ‬ ‫ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ وَاﻟْﻴَﻮْ ِم اﻟْﺂ ِ‬
‫ﺐ‬ ‫ﺴ ُ‬ ‫ﻻ َﻳﺤْ َﺘ ِ‬‫ﺚ َ‬ ‫ﺣﻴْ ُ‬ ‫َﻣﺨْ َﺮﺟًﺎ)‪(2‬وَﻳَﺮْ ُزﻗْ ُﻪ ِﻣ ﻦْ َ‬
‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ‬‫ﺣ ﺴْ ُﺒ ُﻪ ِإ ﱠ‬‫ﻋَﻠ ﻰ اﻟﱠﻠ ِﻪ َﻓ ُﻬ َﻮ َ‬ ‫َو َﻣﻦْ َﻳ َﺘ َﻮ ﱠآﻞْ َ‬
‫ﺷﻲْ ٍء ﻗَﺪْرًا)‪(3‬‬ ‫ﻞ اﻟﻠﱠ ُﻪ ِﻟ ُﻜﻞﱢ َ‬ ‫ﺟ َﻌ َ‬ ‫ﺑَﺎﻟِ ُﻎ َأﻣْ ِﺮ ِﻩ َﻗﺪْ َ‬
‫)‪ 3 – 1‬اﻟﻄﻼق(‬
‫‪4.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻦ‬
‫ﺣﻮَْﻟﻴْ ِ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫ﻻ َد ُه ﱠ‬
‫ﻦ َأوْ َ‬ ‫ﺿﻌْ َ‬‫ت ُﻳﺮْ ِ‬ ‫وَاﻟْﻮَاِﻟﺪَا ُ‬ ‫‪(i) Konsep susuan‬‬

‫ﻋﻠَﻰ‬ ‫ﻋ َﺔ َو َ‬
‫ﻦ ِﻟ َﻤﻦْ َأرَا َد َأنْ ُﻳ ِﺘﻢﱠ اﻟ ﱠﺮﺿَﺎ َ‬ ‫آَﺎ ِﻣَﻠﻴْ ِ‬ ‫‪(ii) Tanggungjawab bapa terhadap anak‬‬
‫ف‬‫ﻦ ﺑِﺎﻟْ َﻤﻌْﺮُو ِ‬ ‫ا ْﻟ َﻤ ْﻮﻟُﻮ ِد َﻟ ُﻪ ِر ْز ُﻗ ُﻬﻦﱠ َو ِآﺴْ َﻮ ُﺗ ُﻬ ﱠ‬ ‫‪kecil dan ibunya apabila berlaku‬‬
‫‪penceraian‬‬
‫ﻻ ُﺗﻀَﺎ ﱠر وَاِﻟ َﺪ ٌة‬ ‫ﻻ ُوﺳْ َﻌﻬَﺎ َ‬ ‫ﻒ ﻧَﻔْﺲٌ ِإ ﱠ‬ ‫ﻻ ُﺗ َﻜﻠﱠ ُ‬ ‫َ‬
‫ث‬
‫ﻻ َﻣﻮْﻟُﻮ ٌد َﻟ ُﻪ ِﺑ َﻮَﻟ ِﺪ ِﻩ وَﻋَﻠَﻰ اﻟْﻮَا ِر ِ‬ ‫ﺑِﻮَﻟَﺪِهَﺎ َو َ‬ ‫‪(iii) Hendaklah berkompromi dalam rumah‬‬
‫‪tangga dan menjaga kepentingan anak‬‬
‫ض‬
‫ﻋﻦْ َﺗﺮَا ٍ‬ ‫ﻻ َ‬ ‫ﻚ َﻓِﺈنْ َأرَادَا ِﻓﺼَﺎ ً‬ ‫ﻞ َذِﻟ َ‬ ‫ِﻣﺜْ ُ‬
‫ﻋَﻠ ْﻴ ِﻬﻤَﺎ َوِإنْ‬‫ح َ‬ ‫ﺟﻨَﺎ َ‬ ‫ﻼ ُ‬ ‫ﻣِﻨْ ُﻬﻤَﺎ َو َﺗﺸَﺎ ُو ٍر َﻓ َ‬ ‫‪(iv) Hak penjagaan anak kecil apabila‬‬
‫‪berlaku penceraian dan penyelesaian‬‬
‫ح‬
‫ﺟﻨَﺎ َ‬ ‫ﻼ ُ‬ ‫ﻻ َد ُآﻢْ َﻓ َ‬
‫ﺿﻌُﻮا َأوْ َ‬ ‫َأ َردْ ُﺗﻢْ َأنْ َﺗﺴْ َﺘﺮْ ِ‬ ‫‪mahkamah‬‬
‫ﺳﱠﻠﻤْ ُﺘﻢْ ﻣَﺎ ءَا َﺗﻴْ ُﺘﻢْ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُوفِ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ ِإذَا َ‬ ‫َ‬
‫ن اﻟﻠﱠﻪَ ﺑِﻤَﺎ ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ‬ ‫ﻋَﻠﻤُﻮا َأ ﱠ‬ ‫وَا ﱠﺗﻘُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ وَا ْ‬
‫ﺼﻴﺮٌ)‪(233‬‬ ‫َﺑ ِ‬
‫)‪ 233‬اﻟﺒﻘﺮة(‬

‫‪19‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪4.3‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﺟﻬَﺎ‬ ‫ﻚ ﻓِﻲ َزوْ ِ‬ ‫ل اﱠﻟﺘِﻲ ُﺗﺠَﺎ ِدُﻟ َ‬ ‫ﺳ ِﻤ َﻊ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻗﻮْ َ‬ ‫َﻗﺪْ َ‬ ‫‪(i) Konsep zihar‬‬
‫َو َﺗﺸْ َﺘﻜِﻲ ِإﻟَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ َﻳﺴْ َﻤ ُﻊ َﺗﺤَﺎ ُو َر ُآﻤَﺎ‬ ‫‪(ii) Implikasi zihar‬‬
‫ن‬
‫ﻦ ُﻳﻈَﺎ ِهﺮُو َ‬ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ ﺳَﻤِﻴﻊٌ ﺑَﺼِﻴﺮٌ)‪(1‬اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ِإ ﱠ‬
‫ِﻣﻨْ ُﻜﻢْ ِﻣﻦْ ِﻧﺴَﺎ ِﺋ ِﻬﻢْ ﻣَﺎ ُهﻦﱠ ُأ ﱠﻣﻬَﺎ ِﺗ ِﻬﻢْ ِإنْ‬ ‫‪(iii) Zihar dalam masyarakat‬‬

‫ن‬‫ﻼﺋِﻲ َوَﻟﺪْ َﻧ ُﻬﻢْ َوِإ ﱠﻧ ُﻬﻢْ َﻟ َﻴﻘُﻮﻟُﻮ َ‬ ‫ﻻ اﻟ ﱠ‬ ‫ُأ ﱠﻣﻬَﺎ ُﺗ ُﻬﻢْ ِإ ﱠ‬

‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َﻟ َﻌ ُﻔ ﱞﻮ‬ ‫ل َوزُورًا َوِإ ﱠ‬ ‫ﻦ اﻟْ َﻘﻮْ ِ‬ ‫ُﻣﻨْ َﻜﺮًا ِﻣ َ‬
‫ن ِﻣﻦْ ِﻧﺴَﺎ ِﺋ ِﻬﻢْ ُﺛﻢﱠ‬ ‫ﻦ ُﻳﻈَﺎ ِهﺮُو َ‬ ‫ﻏَﻔُﻮرٌ)‪(2‬وَاﱠﻟﺬِﻳ َ‬
‫ﻞ‬
‫ن ِﻟﻤَﺎ ﻗَﺎﻟُﻮا ﻓَﺘَﺤْﺮِﻳ ُﺮ َر َﻗ َﺒ ٍﺔ ِﻣﻦْ َﻗﺒْ ِ‬ ‫َﻳﻌُﻮدُو َ‬
‫ن ِﺑ ِﻪ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺑِﻤَﺎ‬ ‫ﻋﻈُﻮ َ‬ ‫َأنْ َﻳ َﺘﻤَﺎﺳﱠﺎ َذِﻟ ُﻜﻢْ ﺗُﻮ َ‬
‫ﺼﻴَﺎ ُم‬
‫ﺠﺪْ َﻓ ِ‬ ‫ﺗَﻌْﻤَﻠُﻮنَ ﺧَﺒِﻴﺮٌ)‪َ (3‬ﻓ َﻤﻦْ َﻟﻢْ َﻳ ِ‬
‫ﻞ َأنْ َﻳ َﺘﻤَﺎﺳﱠﺎ َﻓ َﻤﻦْ‬ ‫ﻦ ِﻣﻦْ َﻗﺒْ ِ‬‫ﻦ ُﻣ َﺘﺘَﺎ ِﺑ َﻌﻴْ ِ‬ ‫ﺷﻬْ َﺮﻳْ ِ‬
‫َ‬
‫ﻚ‬
‫ﻦ ِﻣﺴْﻜِﻴﻨًﺎ َذِﻟ َ‬ ‫ﺳﺘﱢﻴ َ‬ ‫ﻄﻊْ ﻓَﺈِﻃْﻌَﺎ ُم ِ‬ ‫َﻟﻢْ َﻳﺴْ َﺘ ِ‬
‫ﺣﺪُو ُد اﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ﻚ ُ‬ ‫ِﻟ ُﺘﺆْ ِﻣﻨُﻮا ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ َو َرﺳُﻮِﻟ ِﻪ َو ِﺗﻠْ َ‬
‫ﻦ ﻋَﺬَابٌ أَﻟِﻴﻢٌ)‪(4‬‬ ‫َوِﻟﻠْﻜَﺎ ِﻓﺮِﻳ َ‬
‫)‪ 4-1‬اﻟﻤﺠﺎدﻟﺔ(‬
‫‪4.4‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﺿ ًﺔ ﻟِﺄَﻳْﻤَﺎﻧِ ُﻜﻢْ َأنْ َﺗ َﺒﺮﱡوا‬

‫ﻋﺮْ َ‬ ‫ﻻ َﺗﺠْ َﻌﻠُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ ُ‬ ‫َو َ‬ ‫‪(i) Konsep sumpah dan kedudukannya‬‬
‫‪dalam Islam‬‬
‫س وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺳَﻤِﻴﻊٌ‬ ‫ﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِ‬ ‫َو َﺗ ﱠﺘﻘُﻮا َو ُﺗﺼِْﻠﺤُﻮا َﺑﻴْ َ‬
‫ﺧ ُﺬ ُآ ُﻢ اﻟﻠﱠ ُﻪ ﺑِﺎﻟﻠﱠﻐْﻮِ ﻓِﻲ‬ ‫ﻻ ُﻳﺆَا ِ‬ ‫ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪َ (224‬‬ ‫‪(ii) Larangan mempermainkan sumpah‬‬

‫ﺴ َﺒﺖْ ُﻗﻠُﻮ ُﺑ ُﻜﻢْ‬

‫ﺧ ُﺬ ُآﻢْ ﺑِﻤَﺎ َآ َ‬ ‫َأﻳْﻤَﺎ ِﻧ ُﻜﻢْ َوَﻟ ِﻜﻦْ ُﻳﺆَا ِ‬ ‫‪(iii) Implikasi daripada sumpah‬‬
‫ن ِﻣﻦْ‬ ‫ﻦ ُﻳﺆْﻟُﻮ َ‬‫وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﻏَﻔُﻮرٌ ﺣَﻠِﻴﻢٌ )‪ِ(225‬ﻟﱠﻠ ِﺬﻳ َ‬
‫‪(iv) Kaitan di antara sumpah dengan nazar‬‬
‫ﺺ َأرْ َﺑ َﻌ ِﺔ َأﺷْ ُﻬ ٍﺮ َﻓِﺈنْ ﻓَﺎءُوا‬ ‫ِﻧﺴَﺎ ِﺋ ِﻬﻢْ َﺗ َﺮ ﱡﺑ ُ‬
‫ﻋ َﺰﻣُﻮا‬ ‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ ﻏَﻔُﻮرٌ رَﺣِﻴﻢٌ)‪َ (226‬وِإنْ َ‬ ‫َﻓِﺈ ﱠ‬ ‫’‪(v) Konsep Ila‬‬
‫ن اﻟﻠﱠﻪَ ﺳَﻤِﻴﻊٌ ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪(227‬‬ ‫اﻟﻄﱠﻠَﺎقَ َﻓِﺈ ﱠ‬ ‫’‪(vi) Pandangan Islam terhadap Ila‬‬
‫)‪ 227 – 224‬اﻟﺒﻘﺮة(‬
‫’‪(vii) Implikasi daripada Ila‬‬

‫‪(viii) Perlunya kesedaran tentang Ila’ dapat‬‬

‫‪disebarkan dalam masyarakat‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪5.‬‬ ‫‪Ekonomi‬‬

‫‪5.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻻ آَﻤَﺎ‬ ‫ن ِإ ﱠ‬ ‫ن اﻟ ﱢﺮﺑَﺎ اﻵ َﻳﻘُﻮﻣُﻮ َ‬ ‫ﻦ َﻳ ْﺄ ُآﻠُﻮ َ‬ ‫اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Konsep riba‬‬

‫ﺲ‬
‫ﻦ اﻟْ َﻤ ﱢ‬ ‫ن ِﻣ َ‬‫ﺸﻴْﻄَﺎ ُ‬ ‫ﻄ ُﻪ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺨ ﱠﺒ ُ‬ ‫َﻳﻘُﻮ ُم اﱠﻟﺬِي َﻳ َﺘ َ‬
‫‪(ii) Kesan riba terhadap individu dan‬‬
‫ﻞ‬
‫ﺣﱠ‬ ‫ﻞ اﻟ ﱢﺮﺑَﺎ َوَأ َ‬‫ﻚ ِﺑَﺄ ﱠﻧ ُﻬﻢْ ﻗَﺎﻟُﻮا إِ ﱠﻧﻤَﺎ اﻟْ َﺒﻴْ ُﻊ ِﻣﺜْ ُ‬ ‫َذِﻟ َ‬ ‫‪masyarakat‬‬
‫ﻈ ٌﺔ‬
‫ﻋَ‬ ‫ﺣ ﱠﺮ َم اﻟ ﱢﺮﺑَﺎ َﻓ َﻤﻦْ ﺟَﺎ َء ُﻩ َﻣﻮْ ِ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ اﻟْ َﺒﻴْ َﻊ َو َ‬
‫‪(iii) Alternatif bagi sistem riba yang ada‬‬
‫ﻒ َوَأﻣْ ُﺮ ُﻩ إِﻟَﻰ‬‫ﺳَﻠ َ‬ ‫ِﻣﻦْ َر ﱢﺑ ِﻪ ﻓَﺎﻧْ َﺘﻬَﻰ َﻓَﻠ ُﻪ ﻣَﺎ َ‬
‫ب اﻟﻨﱠﺎ ِر ُهﻢْ‬ ‫ﻚ َأﺻْﺤَﺎ ُ‬ ‫اﻟﻠﱠﻪِ َو َﻣﻦْ ﻋَﺎ َد َﻓﺄُوَﻟ ِﺌ َ‬ ‫‪(iv) Perbandingan antara riba dengan‬‬
‫‪dividen, bonus‬‬
‫ﻖ اﻟﻠﱠ ُﻪ اﻟ ﱢﺮﺑَﺎ‬ ‫ﺤُ‬ ‫ﻓِﻴﻬَﺎ ﺧَﺎﻟِﺪُونَ)‪َ (275‬ﻳﻤْ َ‬
‫ﺤﺐﱡ ُآﻞﱠ َآﻔﱠﺎ ٍر‬ ‫ﻻ ُﻳ ِ‬ ‫ت وَاﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺼ َﺪﻗَﺎ ِ‬ ‫وَ ُﻳﺮْﺑِﻲ اﻟ ﱠ‬ ‫‪(v) Sistem Islam terhadap piutang yang‬‬
‫‪tidak boleh dijelaskan‬‬
‫ﻋ ِﻤﻠُﻮا‬ ‫ﻦ ﺁﻣَﻨُﻮا َو َ‬ ‫ن اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫َأﺛِﻴ ٍﻢ )‪ِ (276‬إ ﱠ‬
‫ﺼﻠَﺎ َة وَﺁﺗَﻮُا اﻟ ﱠﺰآَﺎ َة‬ ‫اﻟﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎتِ وَأَﻗَﺎﻣُﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ﻻ‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬﻢْ َو َ‬ ‫ﻻﺧَﻮْفٌ َ‬ ‫ﻋﻨْ َﺪ َر ﱢﺑ ِﻬﻢْ َو َ‬ ‫َﻟ ُﻬﻢْ َأﺟْ ُﺮ ُهﻢْ ِ‬
‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا‬ ‫ن)‪ (277‬ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ُهﻢْ َﻳﺤْ َﺰﻧُﻮ َ‬
‫ﻦ اﻟ ﱢﺮﺑَﺎ ِإنْ ُآﻨْ ُﺘﻢْ‬ ‫ﻲ ِﻣ َ‬ ‫ا ﱠﺗﻘُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ َو َذرُوا ﻣَﺎ َﺑ ِﻘ َ‬
‫ﻦ)‪َ (278‬ﻓِﺈنْ َﻟﻢْ َﺗﻔْ َﻌﻠُﻮا َﻓﺄْ َذﻧُﻮا‬ ‫ُﻣﺆْ ِﻣﻨِﻴ َ‬
‫ﻦ اﻟﻠﱠﻪِ َو َرﺳُﻮِﻟ ِﻪ َوِإنْ ُﺗﺒْ ُﺘﻢْ َﻓَﻠ ُﻜﻢْ‬ ‫ب ِﻣ َ‬ ‫ﺤﺮْ ٍ‬ ‫ِﺑ َ‬
‫ن‬
‫ﻈِﻠﻤُﻮ َ‬ ‫َﺗ ْ‬ ‫ﻻ‬
‫َ‬ ‫َأ ْﻣﻮَاِﻟ ُﻜ ْﻢ‬ ‫س‬
‫ُءُو ُ‬
‫ﻋﺴْ َﺮ ٍة‬ ‫ن ذُو ُ‬ ‫ن)‪َ (279‬وِإنْ آَﺎ َ‬ ‫َوﻻَﺗﻈَْﻠﻤُﻮ َ‬
‫ﺼ ﱠﺪﻗُﻮا ﺧَﻴْﺮٌ َﻟ ُﻜﻢْ‬ ‫ﺴ َﺮ ٍة َوَأنْ َﺗ َ‬ ‫ﻈ َﺮ ٌة ِإﻟَﻰ َﻣﻴْ َ‬ ‫َﻓ َﻨ ِ‬
‫ِإنْ ُآﻨْ ُﺘﻢْ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮنَ )‪ (280‬وَا ﱠﺗﻘُﻮا ﻳَﻮْﻣًﺎ‬
‫ﺲ‬‫ن ﻓِﻴ ِﻪ ِإﻟَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ ُﺛﻢﱠ ُﺗ َﻮﻓﱠﻰ ُآﻞﱡ َﻧﻔْ ٍ‬ ‫ﺟﻌُﻮ َ‬ ‫ُﺗﺮْ َ‬
‫ن )‪(281‬‬ ‫ﻈَﻠﻤُﻮ َ‬ ‫ﻻ ُﻳ ْ‬ ‫ﺴ َﺒﺖْ َو ُهﻢْ َ‬ ‫ﻣَﺎ َآ َ‬
‫)‪ 281 – 275‬اﻟﺒﻘﺮة(‬

‫‪21‬‬
 Tajuk Huraian

5.2 Firman Allah

‫ﻦ‬
َ ْ‫ﻦ وَاﺑ‬ َ ‫ﺣﻘﱠ ُﻪ وَاﻟْ ِﻤﺴْﻜِﻴ‬
َ ‫ت ذَا ا ْﻟ ُﻘ ْﺮﺑَﻰ‬ ِ ‫وَﺁ‬ (i) Konsep perbelanjaan berhemat

‫ﻦ‬َ ‫ن اﻟْ ُﻤ َﺒ ﱢﺬرِﻳ‬ ‫(ِإ ﱠ‬26)‫ﻻ ُﺗ َﺒ ﱢﺬرْ َﺗﺒْﺬِﻳﺮًا‬ َ ‫ﻞ َو‬ ِ ‫ﺴ ِﺒﻴ‬

‫اﻟ ﱠ‬ (ii) Bantuan terhadap orang yang tidak
‫ن‬ُ ‫ﺸﻴْﻄَﺎ‬ ‫ن اﻟ ﱠ‬ َ ‫ﻦ َوآَﺎ‬ ِ ‫ﺸﻴَﺎﻃِﻴ‬ ‫ن اﻟ ﱠ‬ َ ‫آَﺎﻧُﻮا ِإﺧْﻮَا‬ bernasib baik – miskin

‫ﻋﻨْ ُﻬ ُﻢ‬ َ ‫ﻦ‬ ‫ﺿﱠ‬ َ ‫(وَإِﻣﱠﺎ ُﺗﻌْ ِﺮ‬27)‫ِﻟ َﺮ ﱢﺑ ِﻪ َآﻔُﻮرًا‬ (iii) Bentuk pembaziran – harta, masa dan
ْ‫ﻚ َﺗ ْﺮﺟُﻮهَﺎ َﻓ ُﻘﻞْ َﻟ ُﻬﻢ‬ َ ‫اﺑْﺘِﻐَﺎءَ َرﺣْ َﻤ ٍﺔ ِﻣﻦْ َر ﱢﺑ‬ tenaga
‫ك َﻣﻐْﻠُﻮَﻟ ًﺔ‬ َ ‫ﻻ َﺗﺠْ َﻌﻞْ َﻳ َﺪ‬َ ‫( َو‬28)‫ﻻ َﻣﻴْﺴُﻮرًا‬ ً ْ‫َﻗﻮ‬ (iv) Kesan daripada pembaziran – individu,
‫ﻂ َﻓ َﺘﻘْ ُﻌ َﺪ‬
ِ ْ‫ﺴﻄْﻬَﺎ ُآﻞﱠ اﻟْ َﺒﺴ‬ ُ ْ‫ﻻ َﺗﺒ‬
َ ‫ﻚ َو‬َ ‫ﻋ ُﻨ ِﻘ‬
ُ ‫ِإﻟَﻰ‬ masyarakat, agama
(29)‫َﻣﻠُﻮﻣًﺎ َﻣﺤْﺴُﻮرًا‬ (v) Menanam nilai belanja berhemat dan
(‫ اﻻﺳﺮاء‬29 –26) kesederhanaan

(vi) Imbangan antara arahan infak dengan

larangan membazir

5.3 Firman Allah

‫ت‬
ٍ ‫ﺳﺒْ ِﻊ َﺑ َﻘﺮَا‬ َ ‫ﻖ َأﻓْﺘِﻨَﺎ ﻓِﻲ‬ ُ ‫ﺼﺪﱢﻳ‬ ‫ﻒ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﻟ ﱢ‬ ُ ‫ﺳ‬ ُ ‫ﻳُﻮ‬ (i) Bekerja kuat secara berterusan untuk
‫ت‬
ٍ ‫ﻼ‬ َ ‫ﺳﻨْ ُﺒ‬
ُ ‫ﺳﺒْ ِﻊ‬ َ ‫ن ﻳَﺄْ ُآُﻠ ُﻬﻦﱠ ﺳَﺒْﻊٌ ﻋِﺠَﺎفٌ َو‬ ٍ ‫ﺳﻤَﺎ‬ ِ memaksimumkan hasil

‫ﺟ ُﻊ إِﻟَﻰ‬ ِ ْ‫ت َﻟ َﻌﻠﱢﻲ َأر‬ ٍ ‫ﺧ َﺮ ﻳَﺎ ِﺑﺴَﺎ‬ َ ‫ﺧﻀْ ٍﺮ َوُأ‬ ُ (ii) Pengurusan yang betul terhadap
‫ل‬
َ ‫(ﻗَﺎ‬46) َ‫س َﻟ َﻌﱠﻠ ُﻬﻢْ ﻳَﻌْﻠَﻤُﻮن‬ ِ ‫اﻟﻨﱠﺎ‬ sumber ekonomi
ْ‫ﺼﺪْ ُﺗﻢ‬
َ ‫ﺣ‬ َ ‫ﻦ دَأَﺑًﺎ ﻓَﻤَﺎ‬ َ ‫ﺳﻨِﻴ‬ِ ‫ﺳﺒْ َﻊ‬ َ َ‫ﺗَﺰْرَﻋُﻮن‬ (iii) Perbelanjaan berhemat dan amalan
‫ﻼ ﻣِﻤﱠﺎ‬ ً ‫ﻻ ﻗَﻠِﻴ‬ ‫ﺳﻨْ ُﺒِﻠ ِﻪ ِإ ﱠ‬ ُ ‫َﻓ َﺬرُو ُﻩ ﻓِﻲ‬ menyimpan
ٌ‫ﻚ ﺳَﺒْﻊ‬ َ ‫( ُﺛﻢﱠ َﻳﺄْﺗِﻲ ِﻣﻦْ َﺑﻌْ ِﺪ َذِﻟ‬47)‫ن‬ َ ‫َﺗ ْﺄ ُآﻠُﻮ‬ (iv) Kesedaran masyarakat terhadap
‫ﻼ ﻣِﻤﱠﺎ‬ ً ‫ﻻ ﻗَﻠِﻴ‬ ‫ﻦ ﻣَﺎ َﻗ ﱠﺪﻣْ ُﺘﻢْ َﻟ ُﻬﻦﱠ ِإ ﱠ‬َ ْ‫ﺷِﺪَادٌ َﻳﺄْ ُآﻠ‬ pengurusan ekonomi yang baik
ٌ‫ﻚ ﻋَﺎم‬ َ ‫( ُﺛﻢﱠ َﻳﺄْﺗِﻲ ِﻣﻦْ َﺑﻌْ ِﺪ َذِﻟ‬48)‫ن‬ َ ‫ﺼﻨُﻮ‬ ِ ْ‫ُﺗﺤ‬
(49)‫ن‬ َ ‫ﺼﺮُو‬ ِ ْ‫س َوﻓِﻴ ِﻪ َﻳﻌ‬ ُ ‫ث اﻟﻨﱠﺎ‬ ُ ‫ﻓِﻴ ِﻪ ُﻳﻐَﺎ‬
(‫ ﻳﻮﺳﻒ‬49 – 46)

22
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪5.4‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻦ إِﻟَﻰ‬ ‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا إِذَا َﺗﺪَا َﻳﻨْ ُﺘﻢْ ِﺑ َﺪﻳْ ٍ‬ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Penjelasan tentang muamalah secara‬‬
‫‪bertangguh dan secara tunai‬‬
‫ﻞ ُﻣﺴَﻤًّﻰ ﻓَﺎآْ ُﺘﺒُﻮ ُﻩ َوﻟْ َﻴﻜْ ُﺘﺐْ َﺑﻴْ َﻨ ُﻜﻢْ آَﺎﺗِﺐٌ‬ ‫ﺟٍ‬ ‫َأ َ‬
‫ﻋﱠﻠ َﻤ ُﻪ‬
‫ﺐ آَﻤَﺎ َ‬ ‫ب آَﺎﺗِﺐٌ َأنْ َﻳﻜْ ُﺘ َ‬ ‫ﻻ َﻳﺄْ َ‬‫ل َو َ‬ ‫ﺑِﺎﻟْ َﻌﺪْ ِ‬ ‫‪(ii) Tatacara dalam melaksanakan urusan‬‬
‫‪muamalah secara bertangguh dan tunai‬‬
‫ﻖ‬
‫ﺤﱡ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ اﻟْ َ‬ ‫ﻞ اﱠﻟﺬِي َ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻓﻠْ َﻴﻜْ ُﺘﺐْ َوﻟْ ُﻴﻤِْﻠ ِ‬
‫ﺨﺲْ ِﻣﻨْ ُﻪ ﺷَﻴْﺌًﺎ َﻓِﺈنْ‬ ‫ﻻ َﻳﺒْ َ‬ ‫ﻖ اﻟﻠﱠﻪَ َرﺑﱠ ُﻪ َو َ‬ ‫َوﻟْ َﻴ ﱠﺘ ِ‬ ‫‪(iii) Tanggungjawab setiap pihak yang‬‬
‫‪terlibat dalam urusan muamalah‬‬
‫ﺿﻌِﻴﻔًﺎ َأوْ‬ ‫ﺳﻔِﻴﻬًﺎ َأوْ َ‬ ‫ﻖ َ‬ ‫ﺤﱡ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ اﻟْ َ‬‫ن اﱠﻟﺬِي َ‬ ‫آَﺎ َ‬
‫ل‬
‫ﻻ َﻳﺴْ َﺘﻄِﻴ ُﻊ َأنْ ُﻳ ِﻤﻞﱠ ُه َﻮ َﻓﻠْ ُﻴﻤِْﻠﻞْ َوِﻟ ﱡﻴ ُﻪ ﺑِﺎﻟْ َﻌﺪْ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(iv) Saksi dan keperluannya dalam urusan‬‬
‫‪muamalah.‬‬
‫ﻦ ِﻣﻦْ ِرﺟَﺎِﻟ ُﻜﻢْ َﻓِﺈنْ َﻟﻢْ‬ ‫ﺷﻬِﻴ َﺪﻳْ ِ‬ ‫وَاﺳْ َﺘﺸْ ِﻬﺪُوا َ‬ ‫‪- syarat saksi‬‬
‫ن ِﻣ ﱠﻤﻦْ‬ ‫ﻞ وَاﻣْ َﺮَأﺗَﺎ ِ‬ ‫ﺟٌ‬ ‫ﻦ َﻓ َﺮ ُ‬ ‫ﺟَﻠﻴْ ِ‬
‫ﻳَﻜُﻮﻧَﺎ َر ُ‬ ‫‪- tanggungjawab saksi‬‬
‫ﻞ ِإﺣْﺪَا ُهﻤَﺎ‬ ‫ﻀﱠ‬ ‫ﺸ َﻬﺪَا ِء َأنْ َﺗ ِ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱡ‬ ‫ن ِﻣ َ‬ ‫ﺿﻮْ َ‬ ‫َﺗﺮْ َ‬ ‫‪(v) Konsep gadaian dan matlamatnya‬‬
‫ﺸ َﻬﺪَا ُء‬ ‫ب اﻟ ﱡ‬ ‫ﻻ َﻳﺄْ َ‬ ‫ﻷﺧْﺮَى َو َ‬ ‫َﻓ ُﺘ َﺬ ﱢآ َﺮ ِإﺣْﺪَا ُهﻤَﺎ ا ُ‬
‫ﺻ ِﻐﻴﺮًا‬ ‫ﻻ َﺗﺴَْﺄﻣُﻮا َأنْ ﺗَﻜْ ُﺘﺒُﻮ ُﻩ َ‬ ‫ِإذَا ﻣَﺎ ُدﻋُﻮا َو َ‬ ‫‪(vi) Hak dan tanggungjawab penggadai dan‬‬
‫‪pemegang gadai terhadap barang‬‬
‫ﻋﻨْ َﺪ اﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ﻂ ِ‬ ‫ﺴُ‬ ‫ﺟِﻠ ِﻪ َذِﻟ ُﻜﻢْ َأﻗْ َ‬ ‫َأوْ َآﺒِﻴﺮًا ِإﻟَﻰ َأ َ‬ ‫‪gadaian‬‬
‫ﻻ َأنْ‬ ‫ﻻ َﺗﺮْﺗَﺎﺑُﻮا ِإ ﱠ‬ ‫ﺸﻬَﺎ َد ِة َوَأدْﻧَﻰ َأ ﱠ‬ ‫َوَأﻗْ َﻮ ُم ﻟِﻠ ﱠ‬
‫‪(vii) Bila sesuatu gadaian berakhir‬‬
‫ﺿ َﺮ ًة ُﺗﺪِﻳﺮُوﻧَﻬَﺎ َﺑﻴْ َﻨ ُﻜﻢْ‬ ‫ن ِﺗﺠَﺎ َر ًة ﺣَﺎ ِ‬ ‫َﺗﻜُﻮ َ‬
‫ﻻ َﺗﻜْ ُﺘﺒُﻮهَﺎ َوَأﺷْ ِﻬﺪُوا‬ ‫ﺟﻨَﺎحٌ َأ ﱠ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ ُ‬ ‫ﺲ َ‬ ‫َﻓَﻠﻴْ َ‬
‫ﻻ ﺷَﻬِﻴﺪٌ َوِإنْ‬ ‫ﻻ ُﻳﻀَﺎ ﱠر آَﺎﺗِﺐٌ َو َ‬ ‫ِإذَا َﺗ َﺒﺎ َﻳﻌْ ُﺘﻢْ َو َ‬
‫َﺗﻔْ َﻌﻠُﻮا َﻓِﺈ ﱠﻧ ُﻪ ُﻓﺴُﻮقٌ ِﺑ ُﻜﻢْ وَا ﱠﺗﻘُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ وَ ُﻳﻌَﻠﱢ ُﻤ ُﻜ ُﻢ‬
‫ﺷﻲْ ٍء ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪َ (282‬وِإنْ ُآﻨْ ُﺘﻢْ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ِﺑ ُﻜﻞﱢ َ‬
‫ﺠﺪُوا آَﺎﺗِﺒًﺎ ﻓَﺮِهَﺎنٌ‬ ‫ﺳ َﻔ ٍﺮ َوَﻟﻢْ َﺗ ِ‬ ‫ﻋﻠَﻰ َ‬ ‫َ‬
‫ﻀ ُﻜﻢْ ﺑَﻌْﻀًﺎ َﻓﻠْ ُﻴ َﺆ ﱢد‬ ‫ﻦ َﺑﻌْ ُ‬ ‫ﻣَﻘْﺒُﻮﺿَﺔٌ َﻓِﺈنْ َأ ِﻣ َ‬
‫ﻻ‬‫ﻖ اﻟﻠﱠﻪَ َرﺑﱠ ُﻪ َو َ‬ ‫ﻦ َأﻣَﺎ َﻧ َﺘ ُﻪ َوﻟْ َﻴ ﱠﺘ ِ‬ ‫اﱠﻟﺬِي اؤْ ُﺗ ِﻤ َ‬
‫ﺸﻬَﺎ َد َة َو َﻣﻦْ ﻳَﻜْ ُﺘﻤْﻬَﺎ َﻓِﺈ ﱠﻧ ُﻪ ﺁﺛِﻢٌ َﻗﻠْ ُﺒ ُﻪ‬ ‫َﺗﻜْ ُﺘﻤُﻮا اﻟ ﱠ‬
‫ن ﻋَﻠِﻴﻢٌ)‪(283‬‬ ‫وَاﻟﻠﱠ ُﻪ ﺑِﻤَﺎ َﺗﻌْ َﻤﻠُﻮ َ‬
‫)‪ 283-282‬اﻟﺒﻘﺮة(‬

‫‪23‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪6.‬‬ ‫‪Jenayah‬‬

‫‪6.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ص‬
‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜ ُﻢ اﻟْ ِﻘﺼَﺎ ُ‬ ‫ﺐ َ‬ ‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا ُآ ِﺘ َ‬ ‫ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Konsep qisas‬‬
‫ﺤﺮﱢ وَاﻟْ َﻌﺒْ ُﺪ ﺑِﺎﻟْ َﻌﺒْ ِﺪ‬ ‫ﺤﺮﱡ ﺑِﺎﻟْ ُ‬ ‫ﻓِﻲ اﻟْ َﻘﺘْﻠَﻰ اﻟْ ُ‬
‫‪(ii) Pelaksanaan qisas‬‬
‫ﻲ َﻟ ُﻪ ِﻣﻦْ َأﺧِﻴ ِﻪ‬ ‫ﻋ ِﻔ َ‬
‫ﻸﻧْﺜَﻰ ﺑِﺎﻟُْﺄﻧْﺜَﻰ َﻓ َﻤﻦْ ُ‬ ‫وَاﻟْ ُ‬
‫ف وَأَدَاءٌ ِإَﻟﻴْ ِﻪ‬ ‫ﺷَﻲْءٌ ﻓَﺎ ﱢﺗﺒَﺎعٌ ﺑِﺎﻟْ َﻤﻌْﺮُو ِ‬ ‫‪(iii) Hak menuntut qisas‬‬
‫ﻚ َﺗﺨْ ِﻔﻴﻒٌ ِﻣﻦْ َر ﱢﺑ ُﻜﻢْ َو َرﺣْ َﻤ ٌﺔ‬ ‫ن َذِﻟ َ‬ ‫ِﺑِﺈﺣْﺴَﺎ ٍ‬ ‫‪(iv) Hak pengampunan‬‬
‫ﻚ َﻓَﻠ ُﻪ ﻋَﺬَابٌ أَﻟِﻴﻢٌ‬ ‫ﻋ َﺘﺪَى َﺑﻌْ َﺪ َذِﻟ َ‬ ‫ﻦ اْ‬ ‫َﻓ َﻤ ِ‬
‫‪(v) Gantian qisas – diyat‬‬
‫ص ﺣَﻴَﺎةٌ ﻳَﺎ أُوﻟِﻲ‬ ‫)‪َ (178‬وَﻟ ُﻜﻢْ ﻓِﻲ اﻟْ ِﻘﺼَﺎ ِ‬
‫ن)‪(179‬‬ ‫ب َﻟ َﻌﱠﻠ ُﻜﻢْ َﺗ ﱠﺘﻘُﻮ َ‬
‫ﻷﻟْﺒَﺎ ِ‬
‫اَ‬ ‫‪(vi) Hikmat hukuman qisas‬‬
‫)‪ 179 – 178‬اﻟﺒﻘﺮة(‬ ‫‪(vii) Pemikiran terhadap hukuman qisas‬‬
‫‪dan menjawab kekeliruan yang timbul‬‬

‫‪6.2‬‬ ‫ﻄًﺄ‬ ‫ﺧَ‬ ‫ﻻ َ‬ ‫ﻞ ُﻣﺆْﻣِﻨًﺎ ِإ ﱠ‬ ‫ﻦ َأنْ َﻳﻘْ ُﺘ َ‬ ‫ن ِﻟ ُﻤﺆْ ِﻣ ٍ‬ ‫وَﻣَﺎ آَﺎ َ‬ ‫‪(i) Jenayah terhadap nyawa dalam Islam‬‬
‫ﻄًﺄ َﻓ َﺘﺤْﺮِﻳ ُﺮ َر َﻗ َﺒ ٍﺔ ُﻣﺆْ ِﻣ َﻨ ٍﺔ‬‫ﺧَ‬ ‫ﻞ ُﻣﺆْﻣِﻨًﺎ َ‬ ‫َو َﻣﻦْ َﻗ َﺘ َ‬ ‫‪- Secara tak sengaja‬‬
‫ﻻ َأنْ ﻳَﺼﱠﺪﱠﻗُﻮا َﻓ ِﺈنْ‬ ‫ﺴﱠﻠ َﻤ ٌﺔ ِإﻟَﻰ َأهِْﻠ ِﻪ ِإ ﱠ‬ ‫َو ِد َﻳ ٌﺔ ُﻣ َ‬ ‫‪- Secara sengaja‬‬
‫‪- Separa sengaja‬‬
‫ﻋ ُﺪوﱟ َﻟ ُﻜﻢْ َو ُه َﻮ ُﻣﺆْﻣِﻦٌ َﻓ َﺘﺤْﺮِﻳ ُﺮ‬ ‫ن ِﻣﻦْ َﻗﻮْ ٍم َ‬ ‫آَﺎ َ‬
‫ن ِﻣﻦْ َﻗﻮْ ٍم َﺑﻴْ َﻨ ُﻜﻢْ‬ ‫َر َﻗ َﺒ ٍﺔ ُﻣﺆْ ِﻣ َﻨ ٍﺔ َوِإنْ آَﺎ َ‬ ‫‪(ii) Implikasi hukum terhadap ketiga-tiga‬‬
‫‪jenayah tersebut‬‬
‫ﺴﱠﻠ َﻤ ٌﺔ ِإﻟَﻰ َأهِْﻠ ِﻪ‬ ‫َو َﺑﻴْ َﻨ ُﻬﻢْ ﻣِﻴﺜَﺎقٌ َﻓ ِﺪﻳَﺔٌ ُﻣ َ‬
‫ﺼﻴَﺎ ُم‬ ‫ﺠﺪْ َﻓ ِ‬ ‫َو َﺗﺤْﺮِﻳ ُﺮ َر َﻗ َﺒ ٍﺔ ُﻣﺆْ ِﻣ َﻨ ٍﺔ َﻓ َﻤﻦْ َﻟﻢْ َﻳ ِ‬ ‫‪(iii) Konsep diyat dan pelaksanaannya‬‬
‫ن اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ﻦ اﻟﻠﱠﻪِ َوآَﺎ َ‬ ‫ﻦ َﺗﻮْ َﺑ ًﺔ ِﻣ َ‬‫ﻦ ُﻣ َﺘﺘَﺎ ِﺑ َﻌﻴْ ِ‬‫ﺷﻬْ َﺮﻳْ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(iv) Pelaksanaan hukum jenayah bunuh‬‬
‫ﺣﻜِﻴﻤًﺎ)‪َ (92‬و َﻣﻦْ َﻳﻘْ ُﺘﻞْ ُﻣ ْﺆ ِﻣﻨًﺎ‬ ‫ﻋﻠِﻴﻤًﺎ َ‬ ‫َ‬ ‫‪dan kesannya kepada masyarakat‬‬
‫ﺐ‬
‫ﻀ َ‬ ‫ﻏ ِ‬ ‫ﺟ َﻬ ﱠﻨ ُﻢ ﺧَﺎِﻟﺪًا ﻓِﻴ َﻬﺎ َو َ‬ ‫ﺠﺰَا ُؤ ُﻩ َ‬ ‫ُﻣ َﺘ َﻌ ﱢﻤﺪًا َﻓ َ‬
‫ﻋﺬَاﺑًﺎ‬ ‫ﻋ ﱠﺪ َﻟ ُﻪ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َوَﻟ َﻌ َﻨ ُﻪ َوَأ َ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬
‫ﻋﻈِﻴﻤًﺎ)‪(93‬‬ ‫َ‬
‫)‪ 93-92‬اﻟﻨﺴﺎء(‬

‫‪24‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪7.‬‬ ‫‪Siasah‬‬

‫‪7.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﺨ ﺬُوا ا ْﻟ َﻴ ُﻬ ﻮ َد‬ ‫ﻻ َﺗ ﱠﺘ ِ‬
‫َﻳ ﺎ أَﻳﱡﻬَ ﺎ اﱠﻟ ﺬِﻳﻦَ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا َ‬ ‫‪(i) Tidak harus menjadikan orang bukan‬‬
‫‪Islam sebagai pemimpin‬‬
‫ﺾ‬‫ﻀ ُﻬﻢْ َأ ْوِﻟ َﻴ ﺎ ُء َﺑﻌْ ٍ‬ ‫وَاﻟ ﱠﻨ ﺼَﺎرَى َأ ْوِﻟ َﻴ ﺎ َء ﺑَﻌْ ُ‬
‫ﻻ‬
‫ن اﻟﻠﱠ ﻪَ َ‬ ‫َو َﻣ ﻦْ َﻳ َﺘ َﻮﱠﻟ ُﻬﻢْ ِﻣ ﻨْ ُﻜﻢْ َﻓِﺈ ﱠﻧ ُﻪ ِﻣ ﻨْ ُﻬﻢْ ِإ ﱠ‬ ‫‪(ii) Orang Islam harus bijak dalam‬‬
‫‪menangkis tipu helah politik dan harus‬‬
‫)‪َ (51‬ﻓ َﺘ ﺮَى‬ ‫ﻳَﻬْ ﺪِي اﻟْﻘَ ﻮْمَ اﻟﻈﱠ ﺎﻟِﻤِﻴﻦَ‬ ‫‪berhati-hati dengan golongan hipokrit‬‬
‫ن ِﻓ ﻴ ِﻬﻢْ‬ ‫ﻦ ﻓِ ﻲ ُﻗُﻠ ﻮ ِﺑ ِﻬﻢْ ﻣَ ﺮَضٌ ُﻳ ﺴَﺎ ِرﻋُﻮ َ‬ ‫اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬
‫‪(iii) Konsep murtad dan implikasinya‬‬
‫ن َﻧﺨْ ﺸَﻰ َأنْ ُﺗ ﺼِﻴ َﺒﻨَﺎ دَا ِﺋ َﺮ ٌة َﻓ َﻌ ﺴَﻰ‬ ‫َﻳﻘُﻮُﻟ ﻮ َ‬
‫ﻋﻨْ ِﺪ ِﻩ‬ ‫ﺢ َأوْ َأﻣْ ٍﺮ ِﻣ ﻦْ ِ‬ ‫ﻲ ِﺑ ﺎﻟْ َﻔﺘْ ِ‬‫اﻟﱠﻠ ُﻪ َأنْ َﻳ ﺄْ ِﺗ َ‬ ‫‪(iv) Orang murtad menjadi musuh kepada‬‬
‫‪orang Islam‬‬
‫ﺴ ِﻬﻢْ‬ ‫ﺳ ﺮﱡوا ﻓِ ﻲ َأﻧْ ُﻔ ِ‬ ‫ﺼ ِﺒﺤُﻮا ﻋَﻠَ ﻰ َﻣ ﺎ َأ َ‬ ‫َﻓ ُﻴ ْ‬
‫ل اﱠﻟ ﺬِﻳﻦَ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا َأ َه ُﺆَﻟ ﺎ ِء‬ ‫ﻧَ ﺎدِﻣِﻴﻦَ)‪(52‬وَﻳَ ُﻘ ﻮ ُ‬ ‫‪(v) Ciri-ciri orang Islam yang boleh diberi‬‬
‫ﺟﻬْ َﺪ َأﻳْ َﻤ ﺎ ِﻧ ِﻬﻢْ إِﻧﱠ ُﻬ ﻢْ‬ ‫ﺴﻤُﻮا ﺑِﺎﻟﱠﻠ ِﻪ َ‬ ‫اﱠﻟ ﺬِﻳﻦَ َأﻗْ َ‬ ‫‪kepercayaan‬‬

‫ﻦ‬ ‫ﺳ ﺮِﻳ َ‬ ‫ﻄﺖْ َأﻋْﻤَﺎُﻟ ُﻬﻢْ َﻓَﺄﺻْ َﺒﺤُﻮا ﺧَﺎ ِ‬ ‫ﺤ ِﺒ َ‬

‫َﻟ َﻤ َﻌ ُﻜﻤْ َ‬
‫ﻦ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا َﻣ ﻦْ َﻳﺮْ َﺗ ﱠﺪ ِﻣ ﻨْ ُﻜﻢْ‬ ‫)‪َ (53‬ﻳ ﺎ أَﻳﱡﻬَ ﺎ اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬
‫ﺤ ﺒﱡ ُﻬ ْﻢ‬ ‫ف ﻳَ ﺄْﺗِﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ ِﺑ َﻘ ﻮْ ٍم ُﻳ ِ‬ ‫ﺴﻮْ َ‬ ‫ﻋ ﻦْ دِﻳ ِﻨ ِﻪ َﻓ َ‬ ‫َ‬
‫ﻋ ﱠﺰ ٍة ﻋَﻠَ ﻰ‬ ‫ﺤﺒﱡﻮ َﻧ ُﻪ َأ ِذﱠﻟ ٍﺔ ﻋَﻠَ ﻰ اﻟْ ُﻤ ﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ َأ ِ‬ ‫َو ُﻳ ِ‬
‫ﻻ‬ ‫ﻦ ُﻳﺠَﺎهِ ﺪُونَ ﻓِ ﻲ ﺳَ ﺒِﻴﻞِ اﻟﱠﻠ ِﻪ َو َ‬ ‫اﻟْ َﻜ ﺎ ِﻓﺮِﻳ َ‬
‫ﻞ اﻟﻠﱠ ﻪِ ُﻳﺆْﺗِﻴ ﻪِ‬ ‫ﻚ َﻓ ﻀْ ُ‬ ‫ﻻ ِﺋ ٍﻢ َذِﻟ َ‬ ‫ن َﻟﻮْ َﻣ َﺔ َ‬ ‫ﺨ ﺎﻓُﻮ َ‬ ‫َﻳ َ‬
‫ﻋِﻠ ﻴ ٌﻢ)‪ (54‬إِﻧﱠﻤَ ﺎ‬ ‫َﻣ ﻦْ َﻳ ﺸَﺎ ُء وَاﻟﱠﻠ ُﻪ وَاﺳِ ﻊٌ َ‬
‫ﻦ‬‫ﺳ ﻮُﻟ ُﻪ وَاﱠﻟ ﺬِﻳﻦَ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬ ‫َوِﻟ ﻴﱡ ُﻜ ُﻢ اﻟﻠﱠ ُﻪ َو َر ُ‬
‫ن اﻟ ﱠﺰآَ ﺎةَ َو ُه ﻢْ‬ ‫ﻼ َة َو ُﻳﺆْ ُﺗ ﻮ َ‬ ‫ﺼَ‬ ‫ن اﻟ ﱠ‬ ‫ُﻳﻘِﻴ ُﻤ ﻮ َ‬
‫ﺳ ﻮﻟَ ُﻪ‬ ‫ل اﻟﻠﱠ ﻪَ وَرَ ُ‬ ‫ن)‪َ (55‬و َﻣ ﻦْ َﻳ َﺘ َﻮ ﱠ‬ ‫رَا ِآ ُﻌ ﻮ َ‬
‫ب اﻟﱠﻠ ِﻪ ُه ُﻢ‬ ‫ﺣ ﺰْ َ‬ ‫ن ِ‬ ‫وَاﻟﱠ ﺬِﻳﻦَ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا َﻓ ِﺈ ﱠ‬
‫ﻻ‬‫اﻟْﻐَ ﺎﻟِﺒُﻮنَ)‪َ (56‬ﻳ ﺎ َأ ﱡﻳ َﻬ ﺎ اﻟﱠ ﺬِﻳﻦَ ﺁ َﻣ ُﻨ ﻮا َ‬
‫ﺨ ﺬُوا دِﻳ َﻨ ُﻜﻢْ ُه ُﺰوًا وَﻟَﻌِﺒً ﺎ‬ ‫ﻦ ا ﱠﺗ َ‬
‫ﺨ ﺬُوا اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬ ‫َﺗ ﱠﺘ ِ‬
‫ﻦ أُوﺗُﻮا اﻟْﻜِﺘَﺎبَ ِﻣ ﻦْ َﻗ ﺒِْﻠ ُﻜﻢْ وَا ْﻟ ُﻜ ﱠﻔ ﺎ َر‬ ‫ﻦ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ِﻣ َ‬
‫أَوْﻟِﻴَﺎءَ وَا ﱠﺗﻘُﻮا اﻟﻠﱠ َﻪ ِإنْ ُآﻨْ ُﺘﻢْ ُﻣﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ)‪(57‬‬
‫)‪ 57 – 51‬اﻟﻤﺎﺋﺪة(‬

‫‪25‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪7.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ت إِﻟَﻰ‬ ‫ﻷﻣَﺎﻧَﺎ ِ‬ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َﻳﺄْ ُﻣ ُﺮ ُآﻢْ َأنْ ُﺗ َﺆدﱡوا ا َ‬ ‫ِإ ﱠ‬ ‫‪(i) Konsep amanah dalam Islam‬‬
‫س َأنْ َﺗﺤْ ُﻜﻤُﻮا‬ ‫ﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِ‬ ‫ﺣ َﻜﻤْ ُﺘﻢْ َﺑﻴْ َ‬
‫أَهْﻠِﻬَﺎ وَإِذَا َ‬
‫‪(ii) Hendaklah menghukum dengan adil‬‬
‫ن‬
‫ن اﻟﻠﱠﻪَ آَﺎ َ‬ ‫ﻈ ُﻜﻢْ ِﺑ ِﻪ ِإ ﱠ‬‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ ﻧِﻌِﻤﱠﺎ َﻳ ِﻌ ُ‬
‫ل ِإ ﱠ‬
‫ﺑِﺎﻟْ َﻌﺪْ ِ‬
‫ﻦ ﺁ َﻣﻨُﻮا‬ ‫ﺳﻤِﻴﻌًﺎ َﺑﺼِﻴﺮًا)‪(58‬ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(iii) Taatlah kepada Allah, Rasul, dan Ulil‬‬
‫‪Amri‬‬
‫ل وَأُوﻟِﻲ‬ ‫أَﻃِﻴﻌُﻮا اﻟﱠﻠ َﻪ وَأَﻃِﻴﻌُﻮا اﻟ ﱠﺮﺳُﻮ َ‬
‫ﺷﻲْ ٍء َﻓ ُﺮدﱡو ُﻩ‬‫ﻷﻣْ ِﺮ ِﻣﻨْ ُﻜﻢْ َﻓِﺈنْ َﺗﻨَﺎ َزﻋْ ُﺘﻢْ ﻓِﻲ َ‬ ‫اَ‬ ‫‪(iv) Al-Quran dan al-Sunnah adalah‬‬
‫‪rujukan asas dalam mencari‬‬
‫ن ﺑِﺎﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ل ِإنْ ُآﻨْ ُﺘﻢْ ُﺗ ْﺆ ِﻣﻨُﻮ َ‬ ‫ِإﻟَﻰ اﻟﻠﱠﻪِ وَاﻟ ﱠﺮﺳُﻮ ِ‬ ‫‪penyelesaian‬‬
‫ﻦ‬
‫ﺴُ‬ ‫ﻚ ﺧَﻴْﺮٌ َوَأﺣْ َ‬ ‫ﺧ ِﺮ َذِﻟ َ‬ ‫وَاﻟْ َﻴﻮْ ِم اﻵ ِ‬
‫ﻼ)‪(59‬‬ ‫ﺗَﺄْوِﻳ ً‬
‫)‪ 59 – 58‬اﻟﻨﺴﺎء(‬

‫‪26‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬
‫‪8.‬‬ ‫‪Jihad‬‬

‫‪8.1‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ب‬
‫ب اﻟ ﱢﺮ َﻗ ﺎ ِ‬ ‫ﻀﺮْ َ‬ ‫ﻦ َآ َﻔ ﺮُوا َﻓ َ‬ ‫َﻓ ﺈِذا َﻟﻘِﻴ ُﺘ ُﻢ اﱠﻟ ﺬِﻳ َ‬ ‫‪(i) Konsep jihad‬‬
‫ﺸﺪﱡوا اﻟْﻮَﺛَﺎقَ ﻓَﺈِﻣﱠﺎ ﻣَﻨًّﺎ‬ ‫ﺣﺘﱠﻰ ِإذَا أَﺛْﺨَﻨْ ُﺘﻤُﻮ ُهﻢْ َﻓ ُ‬ ‫َ‬
‫‪(ii) Sebab mengharuskan peperangan‬‬
‫ب‬
‫ﺤ ﺮْ ُ‬ ‫ﻀ َﻊ اﻟْ َ‬‫َﺑﻌْ ُﺪ َوِإ ﱠﻣ ﺎ ﻓِ ﺪَاءً ﺣَﺘﱠ ﻰ َﺗ َ‬
‫ﺼ َﺮ ِﻣﻨْ ُﻬﻢْ‬ ‫ﻻﻧْ َﺘ َ‬
‫ﻚ َوَﻟﻮْ َﻳﺸَﺎ ُء اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َأوْزَا َرهَﺎ َذِﻟ َ‬ ‫‪(iii) Larangan memulakan peperangan‬‬
‫ﺾ وَاﱠﻟ ﺬِﻳﻦَ ُﻗ ِﺘُﻠ ﻮا‬‫ﻀ ُﻜﻢْ ِﺑ َﺒﻌْ ٍ‬ ‫َوَﻟ ِﻜ ﻦْ ِﻟ َﻴﺒُْﻠ َﻮ َﺑﻌْ َ‬ ‫‪(iv) Kelebihan mereka yang mati dalam‬‬
‫ﻞ‬
‫ﻀﱠ‬ ‫ِ‬ ‫ﻞ اﻟﱠﻠ ِﻪ َﻓَﻠ ﻦْ ُﻳ‬ ‫ﺳ ﺒِﻴ ِ‬ ‫ِﻓ ﻲ َ‬ ‫‪peperangan‬‬
‫ﺢ‬
‫ﺳ َﻴ ْﻬﺪِﻳ ِﻬ ْﻢ َو ُﻳ ﺼِْﻠ ُ‬ ‫َأﻋْ َﻤ ﺎَﻟ ُﻬﻢْ)‪َ (4‬‬
‫ﻋ ﱠﺮ َﻓﻬَﺎ َﻟ ُﻬﻢْ)‪(6‬‬‫ﺠ ﱠﻨ َﺔ َ‬
‫ﺧُﻠ ُﻬ ُﻢ اﻟْ َ‬
‫ﺑَﺎَﻟ ُﻬ ْﻢ)‪َ (5‬و ُﻳﺪْ ِ‬
‫)‪ 6 – 4‬ﻣﺤﻤﺪ(‬

‫‪8.2‬‬ ‫‪Firman Allah‬‬

‫ﻻ‬‫ﻦ ُﻳﻘَﺎﺗِﻠُﻮﻧَ ُﻜﻢْ َو َ‬ ‫ﻞ اﻟﻠﱠﻪِ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬ ‫ﺳﺒِﻴ ِ‬‫َوﻗَﺎ ِﺗﻠُﻮا ﻓِﻲ َ‬ ‫‪(i) Tuntutan berperang pada jalan Allah‬‬
‫ﻦ)‪(190‬‬ ‫ﺤﺐﱡ ا ْﻟ ُﻤ ْﻌ َﺘﺪِﻳ َ‬ ‫ﻻ ُﻳ ِ‬ ‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َ‬ ‫َﺗﻌْ َﺘﺪُوا ِإ ﱠ‬ ‫‪tetapi tidak harus memulakan‬‬
‫‪pencerobohan‬‬
‫ﺚ َﺛ ِﻘﻔْ ُﺘ ُﻤﻮ ُهﻢْ َوَأﺧْ ِﺮﺟُﻮ ُهﻢْ ِﻣﻦْ‬ ‫ﺣﻴْ ُ‬‫وَاﻗْ ُﺘﻠُﻮ ُهﻢْ َ‬
‫ﻻ‬‫ﻞ َو َ‬ ‫ﻦ اﻟْ َﻘﺘْ ِ‬‫ﺷ ﱡﺪ ِﻣ َ‬ ‫ﺚ َأﺧْ َﺮﺟُﻮ ُآﻢْ وَاﻟْ ِﻔﺘْ َﻨ ُﺔ َأ َ‬ ‫ﺣﻴْ ُ‬ ‫َ‬ ‫‪(ii) Keharusan untuk bertindak balas tetapi‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ُﻳﻘَﺎﺗِﻠُﻮ ُآﻢْ‬ ‫ﺤﺮَا ِم َ‬ ‫ﺠ ِﺪ اﻟْ َ‬ ‫ﻋﻨْ َﺪ اﻟْ َﻤﺴْ ِ‬‫ُﺗﻘَﺎﺗِﻠُﻮ ُهﻢْ ِ‬ ‫‪dengan tidak melampau‬‬
‫ﺟﺰَا ُء‬ ‫ﻚ َ‬ ‫ﻓِﻴ ِﻪ َﻓِﺈنْ ﻗَﺎ َﺗﻠُﻮ ُآﻢْ ﻓَﺎﻗْ ُﺘﻠُﻮ ُهﻢْ َآ َﺬِﻟ َ‬ ‫‪(iii) Konsep fitnah dalam ayat‬‬
‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ ﻏَﻔُﻮرٌ‬ ‫ن اﻧْ َﺘ َﻬﻮْا َﻓِﺈ ﱠ‬ ‫ﻦ)‪َ (191‬ﻓِﺈ ِ‬ ‫اﻟْﻜَﺎ ِﻓﺮِﻳ َ‬
‫ن ِﻓﺘْ َﻨ ٌﺔ‬ ‫ﻻ َﺗﻜُﻮ َ‬ ‫ﺣﺘﱠﻰ َ‬ ‫رَﺣِﻴﻢٌ)‪(192‬وَﻗَﺎﺗِﻠُﻮ ُهﻢْ َ‬ ‫‪(iv) Pengorbanan harta benda adalah salah‬‬
‫‪satu aspek jihad‬‬
‫ﻻ‬ ‫ن ِإ ﱠ‬ ‫ﻋﺪْوَا َ‬ ‫ﻼ ُ‬ ‫ن اﻧْ َﺘ َﻬﻮْا َﻓ َ‬ ‫ﻦ ِﻟﱠﻠ ِﻪ َﻓِﺈ ِ‬‫ن اﻟﺪﱢﻳ ُ‬ ‫َو َﻳﻜُﻮ َ‬
‫ﺤﺮَا ُم‬ ‫)‪ (193‬اﻟﺸﱠﻬْ ُﺮ اﻟْ َ‬ ‫ﻦ‬
‫ﻋﻠَﻰ اﻟﻈﱠﺎِﻟﻤِﻴ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(v) Larangan terhadap hukum berperang‬‬
‫‪di tanah haram dan bulan haram‬‬
‫ﻦ‬ ‫ت ﻗِﺼَﺎصٌ َﻓ َﻤ ِ‬ ‫ﺤ ُﺮﻣَﺎ ُ‬ ‫ﺤﺮَا ِم وَا ْﻟ ُ‬ ‫ﺸﻬْ ِﺮ اﻟْ َ‬‫ﺑِﺎﻟ ﱠ‬
‫ﻞ ﻣَﺎ اﻋْ َﺘﺪَى‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ ِﺑ ِﻤﺜْ ِ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ ﻓَﺎﻋْ َﺘﺪُوا َ‬ ‫اﻋْ َﺘﺪَى َ‬ ‫‪(vi) Tidak boleh mendedahkan agama dan‬‬
‫ن اﻟﻠﱠﻪَ َﻣ َﻊ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ُﻜﻢْ وَاﺗﱠﻘُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ وَاﻋَْﻠﻤُﻮا َأ ﱠ‬ ‫َ‬ ‫‪ummah kepada kehancuran‬‬
‫ﻻ ُﺗﻠْﻘُﻮا‬ ‫ﻞ اﻟﱠﻠ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺳﺒِﻴ ِ‬ ‫ﻦ)‪َ (194‬وَأﻧْ ِﻔﻘُﻮا ﻓِﻲ َ‬ ‫اﻟْ ُﻤ ﱠﺘﻘِﻴ َ‬ ‫‪(vii) Menjelaskan kekeliruan yang timbul‬‬
‫ﺤﺐﱡ‬ ‫ن اﻟﱠﻠ َﻪ ُﻳ ِ‬ ‫ﺴﻨُﻮا ِإ ﱠ‬ ‫ﺑِﺄَﻳْﺪِﻳ ُﻜﻢْ ِإﻟَﻰ اﻟ ﱠﺘﻬُْﻠ َﻜ ِﺔ َوَأﺣْ ِ‬ ‫‪dalam konsep jihad‬‬
‫ﻦ)‪(195‬‬ ‫ﺴﻨِﻴ َ‬
‫اﻟْ ُﻤﺤْ ِ‬
‫)‪ 195 – 190‬اﻟﺒﻘﺮة(‬

‫‪27‬‬
(D) Hadis Ahkam

1. Dalam bahagian ini hadis-hadis Ahkam dikaji dari bidang-bidang yang berikut:
(a) Asbab al-wurud (di mana yang berkaitan)
(b) Sarh al-hadith
(i) ijmali
(ii) tafsili
(c) Istinbat
(i) al-ahkam
(ii) taujihat

2. Setiap hadis yang dikaji hendaklah dikaitkan dengan

(a) nas-nas lain yang berkaitan
(b) realiti masyarakat masa kini

Tajuk Huraian

1. Pendidikan

1.1 Sabda Rasulullah SAW

‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ‫ﺿ‬ ِ ‫ب أَﻻ ّﻧﺼَْﺎ ِريْ َر‬ َ ْ‫ﻋﻦْ َأ ِﺑﻰْ َأ ﱡﻳﻮ‬ َ (i) Konsep syirik
ِ‫ل اﻟﻠﱠﻪ‬ ِ ‫ض ِﻟ َﺮﺳُﻮ‬ َ ‫ﻋ َﺮ‬ َ ‫ن أَﻋْﺮَاﺑِﻴًّﺎ‬ ‫ َأ ﱠ‬:‫ﻋﻨْ ُﻪ‬ َ - khafi
- jali
‫ﺧ َﺬ‬َ ‫ﺳ َﻔ ٍﺮ َﻓَﺄ‬
َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َو ُه َﻮ ﻓِﻲ‬ َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ
‫ل‬
َ ‫ل ﻳَﺎ َرﺳُﻮ‬ َ ‫ﺨﻄَﺎ ِم ﻧَﺎ َﻗ ِﺘ ِﻪ َأوْ ِﺑ ِﺰﻣَﺎ ِﻣﻬَﺎ ُﺛﻢﱠ ﻗَﺎ‬ ِ ‫ِﺑ‬ (ii) Langkah bagi mengelak daripada
berlaku syirik
‫ﻦ‬
َ ‫ﺤﻤﱠ ُﺪ َأﺧْ ِﺒﺮْﻧِﻲ ﺑِﻤَﺎ ُﻳ َﻘ ﱢﺮ ُﺑﻨِﻲ ِﻣ‬ َ ‫اﻟﻠﱠﻪِ َأوْ ﻳَﺎ ُﻣ‬
‫ﻒ‬ ‫ل َﻓ َﻜ ﱠ‬ َ ‫ﻦ اﻟﻨﱠﺎ ِر ﻗَﺎ‬ َ ‫ﻋ ُﺪﻧِﻲ ِﻣ‬ ِ ‫ﺠ ﱠﻨ ِﺔ وَﻣَﺎ ُﻳﺒَﺎ‬ َ ْ‫اﻟ‬ (iii) Menanam kepatuhan terhadap
perintah Allah
‫ﻈ َﺮ ﻓِﻲ‬ َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُﺛﻢﱠ َﻧ‬َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ‬ ‫اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱡ‬
‫ل‬
َ ‫ي ﻗَﺎ‬ َ ‫ﻖ َأوْ َﻟ َﻘﺪْ ُه ِﺪ‬ َ ‫ل َﻟ َﻘﺪْ ُو ﱢﻓ‬َ ‫َأﺻْﺤَﺎ ِﺑ ِﻪ ُﺛﻢﱠ ﻗَﺎ‬ (iv) Kepentingan silaturahim dalam
kehidupan manusia
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ‬ ‫ل اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱡ‬
َ ‫ل َﻓَﺄﻋَﺎ َد َﻓﻘَﺎ‬ َ ‫ﺖ ﻗَﺎ‬َ ْ‫ﻒ ُﻗﻠ‬ َ ْ‫َآﻴ‬
‫ﺷﻴْﺌًﺎ‬
َ ‫ك ِﺑ ِﻪ‬ ُ ‫ﻻ ُﺗﺸْ ِﺮ‬ َ َ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﺗﻌْ ُﺒ ُﺪ اﻟﻠﱠﻪ‬ َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬ َ
‫ﻞ‬
ُ‫ﺼ‬ ِ ‫ﻼ َة وَ ُﺗﺆْﺗِﻲ اﻟ ﱠﺰآَﺎ َة َو َﺗ‬ َ‫ﺼ‬ ‫َو ُﺗﻘِﻴ ُﻢ اﻟ ﱠ‬
.‫ﺣ َﻢ َدعْ اﻟﻨﱠﺎﻗَﺔ‬ ِ ‫اﻟ ﱠﺮ‬
(‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬

28
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻲ‬
‫ﺿَ‬ ‫ﻦ اﻟْﻌَﺎصِ َر ِ‬ ‫ﻋﻤْ ُﺮو ﺑْ ِ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫ﻋﺒْ ِﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺑْ ِ‬
‫ﻋﻦْ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Pengertian ulama dan kedudukan‬‬
‫‪mereka dalam Islam‬‬
‫ل اﻟﻠﱠ ﻪِ ﺻَ ﻠﱠﻰ‬ ‫ﺳﻮ َ‬‫ﺖ َر ُ‬ ‫ﺳ ِﻤﻌْ ُ‬ ‫ل‪َ :‬‬ ‫ﻋﻨْ ُﻪ َﻗ ﺎ َ‬‫اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬
‫ﺾ‬
‫ﻻ َﻳﻘْ ِﺒ ُ‬ ‫ن اﻟﻠﱠ ﻪَ َ‬‫ل ِإ ﱠ‬‫ﺳ ﱠﻠ َﻢ َﻳ ُﻘ ﻮ ُ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫‪(ii) Peranan ulama dalam pengembangan‬‬
‫‪ilmu pengetahuan‬‬
‫ﻦ‬
‫ﻦ اﻟْﻌِﺒَ ﺎدِ َوَﻟ ِﻜ ْ‬
‫ﻋ ُﻪ ِﻣ َ‬ ‫ﻋ ﺎ َﻳﻨْ َﺘ ِﺰ ُ‬‫ا ْﻟ ِﻌ ْﻠ َﻢ اﻧْ ِﺘﺰَا ً‬
‫ﺾ اﻟْ ُﻌﻠَﻤَ ﺎءِ ﺣَ ﱠﺘ ﻰ ِإذَا َﻟ ﻢْ‬
‫ﺾ اﻟْ ِﻌﻠْ َﻢ ِﺑ َﻘ ﺒْ ِ‬ ‫َﻳﻘْ ِﺒ ُ‬ ‫‪(iii) Kepentingan ilmu terhadap pemimpin‬‬
‫ﻻ‬
‫ﺟ ﱠﻬ ﺎ ً‬‫ﺳﺎ ُ‬ ‫س ُرءُو ً‬ ‫ﺨ َﺬ اﻟ ﱠﻨ ﺎ ُ‬ ‫ُﻳﺘ ُﺮكْ ﻋَﺎﻟِﻤً ﺎ ا ﱠﺗ َ‬ ‫‪(iv) Implikasi orang yang tidak berilmu‬‬
‫ﺿﻠﱡﻮا‪.‬‬‫ﻀﻠﱡﻮا َوَأ َ‬‫ﻋﻠْ ٍﻢ َﻓ َ‬ ‫ﺴ ِﺌﻠُﻮا َﻓَﺄﻓْ َﺘﻮْا ِﺑ َﻐﻴْ ِﺮ ِ‬ ‫َﻓ ُ‬
‫‪(v) Konsep dhalal‬‬
‫)رواﻩ اﻟﺘﺮﻣﺬى(‬

‫‪1.3‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻋﻨْ ُﻪ‬ ‫ﻲ اﻟﱠﻠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿ َ‬ ‫ﻦ َﻣ ﺴْﻌُﻮ ٍد َر ِ‬ ‫ﻋﺒْ ِﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺑْ ِ‬

‫ﻋﻦْ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Konsep ilmu‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬
‫ل اﻟﻠﱠ ﻪِ ﺻَ ﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺳﻮ ُ‬‫ل َر ُ‬ ‫ل‪َ :‬ﻗ ﺎ َ‬ ‫َﻗ ﺎ َ‬ ‫‪- ilmu bermanfaat‬‬
‫‪- ilmu tidak bermanfaat‬‬
‫ﺟﻞٌ ﺁﺗَﺎ ُﻩ اﻟﱠﻠ ُﻪ‬ ‫ﻦ رَ ُ‬‫ﻻ ﻓِﻲ اﺛْ َﻨ َﺘﻴْ ِ‬‫ﺴ َﺪ ِإ ﱠ‬
‫ﺣَ‬‫ﻻ َ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َ‬‫َو َ‬
‫ﺟ ﻞٌ‬ ‫ﻖ وَرَ ُ‬ ‫ﺤ ﱢ‬ ‫ﻋﻠَﻰ َهَﻠ َﻜ ِﺘ ِﻪ ﻓِ ﻲ اﻟْ َ‬‫ﻄ ُﻪ َ‬‫ﺴﱠﻠ َ‬‫ﻻ َﻓ َ‬‫ﻣَﺎ ً‬ ‫‪(ii) Tanggungjawab orang yang berilmu‬‬
‫ﺤﻜْ َﻤ َﺔ َﻓ ُﻬ َﻮ َﻳﻘْﻀِﻲ ﺑِﻬَﺎ وَ ُﻳﻌَﱢﻠ ُﻤﻬَﺎ‪.‬‬ ‫ﺁﺗَﺎ ُﻩ اﻟﻠﱠ ُﻪ اﻟْ ِ‬ ‫‪(iii) Menggunakan kekayaan kepada‬‬
‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري(‬ ‫‪saluran yang betul‬‬

‫‪1.4‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫‪(i) Tanggungjawab individu terhadap‬‬
‫ﻋﻨْ ُﻪ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ب َر ِ‬ ‫ﻦ ﻋَﺎ ِز ٍ‬ ‫ﻦ اﻟْ َﺒﺮَا ِء ﺑْ ِ‬ ‫ﻋِ‬‫َ‬ ‫‪masyarakat‬‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﻲ َ‬ ‫ل‪َ :‬أ َﻣ َﺮﻧَﺎ اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱡ‬ ‫ﻗَﺎ َ‬
‫‪(ii) Tanggungjawab masyarakat terhadap‬‬
‫ﺳﺒْ ٍﻊ َأ َﻣ َﺮﻧَﺎ ِﺑ ِﻌﻴَﺎ َد ِة‬ ‫ﻋﻦْ َ‬ ‫ﺴﺒْ ٍﻊ َو َﻧﻬَﺎﻧَﺎ َ‬ ‫ِﺑ َ‬ ‫‪jenazah‬‬
‫ﺖ‬
‫ﺠﻨَﺎ َز ِة َو َﺗﺸْ ِﻤﻴ ِ‬ ‫ع اﻟْ ِ‬ ‫ﺾ َوِاﺗّﺒَﺎ ِ‬ ‫اﻟْ َﻤ ِﺮﻳْ ِ‬
‫‪(iii) Mencegah daripada budaya mewah‬‬
‫ﺴ ِﻢ َو َﻧﺼْ ِﺮ اﻟْﻤَﻈْﻠُﻮمِ‬ ‫اﻟْﻌَﺎﻃِﺲِ َوِإﺑْﺮَا ِر اﻟ ُﻤﻘْ َ‬
‫ﻋﻦْ‬ ‫ﻼ ِم َوِإﺟَﺎ َﺑ ِﺔ اﻟﺪﱠاﻋِﻲ َو َﻧﻬَﺎﻧَﺎ َ‬ ‫ﺴَ‬ ‫َوِإﻓْﺸَﺎ ِء اﻟ ﱠ‬ ‫‪(iv) Hikmat suruhan dan larangan yang‬‬
‫‪terdapat dalam hadis‬‬
‫ﻋﻦْ ﺁ ِﻧ َﻴ ِﺔ‬
‫ﺐ َو َ‬ ‫ﺨ ﱡﺘ ِﻢ ﺑِﺎﻟ ﱠﺬ َه ِ‬
‫ﻦ اﻟ ﱠﺘ َ‬ ‫ﻋِ‬‫ﺧﻮَا ِﺗ ِﻢ أو َ‬ ‫َ‬
‫ﻋﻦْ‬ ‫ﻲ َو َ‬ ‫ﺴﱢ‬ ‫ﻦ اﻟْ َﻘ ِ‬‫ﻋِ‬ ‫ﻦ اﻟْ َﻤﻴَﺎ ِﺛ ِﺮ و َ‬ ‫ﻋِ‬ ‫ﻀ ِﺔ َو َ‬ ‫اﻟْ ِﻔ ﱠ‬
‫ق وَاﻟِﺪَﻳﺒَﺎجِ‪.‬‬ ‫ﺤ ِﺮﻳْ ِﺮ َواﻟِْﺈﺳْ ِﺘﺒْﺮَا ِ‬ ‫ﺲ اﻟْ َ‬
‫َﻟﺒْ ِ‬
‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري(‬

‫‪29‬‬
 Tajuk Huraian

2. Sahsiah Muslim

2.1 Sabda Rasulullah SAW

:‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻨْ ُﻬﻤَﺎ‬ َ‫ﺿ‬ ِ ‫س َر‬ ٍ ‫ﻋﺒﱠﺎ‬ َ ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﷲ ﺑ‬ِ ‫ﻋﺒْ ِﺪ ا‬ َ ْ‫ﻋﻦ‬ َ (i) Konsep makruf dan mungkar
‫ﺳﱠﻠ َﻢ ﻓِﻴﻤَﺎ‬ َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬ َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱢ‬ِ‫ﻋ‬ َ
(ii) Niat dan kepentingannya dalam
َ‫ن اﻟﻠﱠﻪ‬ ‫ل ِإ ﱠ‬ َ ‫ﻞ ﻗَﺎ‬ ‫ﺟﱠ‬ َ ‫ﻋ ﱠﺰ َو‬ َ ‫ﻋﻦْ َر ﱢﺑ ِﻪ‬ َ ‫َﻳﺮْوِي‬ pembentukan peribadi Muslim
‫ﻚ‬
َ ‫ﻦ َذِﻟ‬ َ ‫ﺴ ﱢﻴﺌَﺎتِ ُﺛﻢﱠ َﺑ ﱠﻴ‬ ‫ت وَاﻟ ﱠ‬ ِ ‫ﺴﻨَﺎ‬ َ‫ﺤ‬ َ ْ‫ﺐ اﻟ‬ َ ‫َآ َﺘ‬
(iii) Kepentingan dan kelebihan
‫ﺴ َﻨ ٍﺔ َﻓَﻠﻢْ ﻳَﻌْﻤَﻠْﻬَﺎ آَﺘَﺒَﻬَﺎ اﻟﱠﻠ ُﻪ َﻟ ُﻪ‬ َ‫ﺤ‬ َ ‫َﻓ َﻤﻦْ َه ﱠﻢ ِﺑ‬ melakukan perkara-perkara kebaikan
‫ﺴ َﻨ ًﺔ آَﺎ ِﻣَﻠ ًﺔ َﻓِﺈنْ ُه َﻮ َه ﱠﻢ ﺑِﻬَﺎ َﻓ َﻌ ِﻤَﻠﻬَﺎ‬ َ‫ﺣ‬ َ ‫ﻋﻨْ َﺪ ُﻩ‬ ِ (‘amar makruf)
‫ﺳﺒْ ِﻊ‬ َ ‫ت ِإﻟَﻰ‬ ٍ ‫ﺴﻨَﺎ‬
َ‫ﺣ‬ َ ‫ﻋﺸْ َﺮ‬ َ ‫ﻋﻨْ َﺪ ُﻩ‬ِ ‫آَﺘَﺒَﻬَﺎ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻪ‬ (iv) Kepentingan dan langkah-langkah
‫ف َآﺜِﻴ َﺮ ٍة َو َﻣﻦْ َه ﱠﻢ‬ ٍ ‫ﻒ ِإﻟَﻰ َأﺿْﻌَﺎ‬ ٍ ْ‫ﺿﻌ‬ ِ ‫ﻣِﺎ َﺋ ِﺔ‬ untuk menghindarkan daripada
melakukan perbuatan jahat atau
‫ﺴ َﻨ ًﺔ‬ َ‫ﺣ‬ َ ‫ﻋﻨْ َﺪ ُﻩ‬ ِ ‫ﺴ ﱢﻴ َﺌ ٍﺔ َﻓَﻠﻢْ َﻳﻌْ َﻤﻠْﻬَﺎ آَﺘَﺒَﻬَﺎ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻪ‬
َ ‫ِﺑ‬ kemungkaran
‫آَﺎ ِﻣَﻠ ًﺔ َﻓِﺈنْ ُه َﻮ َه ﱠﻢ ﺑِﻬَﺎ َﻓ َﻌ ِﻤَﻠﻬَﺎ آَﺘَﺒَﻬَﺎ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻪ‬
.‫ﺣ َﺪ ًة‬
ِ ‫ﺳ ﱢﻴ َﺌ ًﺔ وَا‬
َ
(‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬

2.2 Sabda Rasulullah SAW (i) Hubungan iman dengan tindak-tanduk

manusia
‫ن‬
‫ َأ ﱠ‬:‫ﻋﻨْ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ‫ﺿ‬ ِ ‫ﻋﻦْ َأﺑِﻰ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َر‬ َ
(ii) Contoh-contoh perbuatan maksiat lain
‫ﻻ‬
َ ‫ل‬ َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ﻗَﺎ‬
َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬َ ِ‫ل اﻟﻠﱠﻪ‬ َ ْ‫ﺳﻮ‬ُ ‫َر‬ daripada hadis dan kedudukannya
‫ﻻ‬
َ ‫ﻦ َﻳﺰْﻧِﻲ َو ُه َﻮ ُﻣﺆْﻣِﻦٌ َو‬ َ ‫َﻳﺰْﻧِﻲ اﻟﺰﱠاﻧِﻲ ﺣِﻴ‬ dalam hukum Islam
ٌ‫ق َو ُه َﻮ ُﻣﺆْﻣِﻦ‬ ُ ‫ﻦ َﻳﺴْ ِﺮ‬ َ ‫ق ﺣِﻴ‬ ُ ‫ق اﻟﺴﱠﺎ ِر‬ ُ ‫َﻳﺴْ ِﺮ‬ (iii) Kesan-kesan kesalahan zina, mencuri,
‫ﻦ ﻳَﺸْﺮَ ُﺑﻬَﺎ َو ُه َﻮ‬ َ ‫ﺨﻤْ َﺮ ﺣِﻴ‬ َ ْ‫ب اﻟ‬ ُ ‫ﻻ َﻳﺸْ َﺮ‬ َ ‫َو‬ meminum arak dan yang seumpama
dengannya terhadap peribadi,
.ٌ‫ُﻣﺆْﻣِﻦ‬ keluarga, dan masyarakat
(‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬ (iv) Langkah yang perlu diambil bagi
seorang Muslim apabila terlanjur
melakukan dosa atau maksiat

30
 Tajuk Huraian

2.3 Sabda Rasulullah SAW (i) Konsep nifaq

‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻨْ ُﻬﻤَﺎ‬َ‫ﺿ‬

ِ ‫ﻦ ﻋَﻤْﺮٍو َر‬ ِ ْ‫ﻋﺒْ ِﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺑ‬
َ ْ‫ﻋﻦ‬ َ (ii) Implikasi nifaq kepada individu dan
masyarakat
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ِ‫ل اﻟﻠﱠﻪ‬ ُ ‫ل َرﺳُﻮ‬ َ ‫ ﻗَﺎ‬:‫ل‬ َ ‫ﻗَﺎ‬
‫ن ُﻣﻨَﺎﻓِﻘًﺎ ﺧَﺎِﻟﺼًﺎ‬ َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َأرْ َﺑ ٌﻊ َﻣﻦْ ُآﻦﱠ ﻓِﻴ ِﻪ آَﺎ‬
َ ‫َو‬ (iii) Sikap orang Islam apabila berhadapan
dengan golongan munafik
ٌ‫َو َﻣﻦْ آَﺎ َﻧﺖْ ﻓِﻴ ِﻪ ﺧَﱠﻠﺔٌ ِﻣﻨْ ُﻬﻦﱠ آَﺎ َﻧﺖْ ﻓِﻴ ِﻪ ﺧَﱠﻠﺔ‬
‫ب وَإِذَا‬ َ ‫ث َآ َﺬ‬ َ ‫ﺣ ﱠﺪ‬
َ ‫ﺣﺘﱠﻰ ﻳَﺪَﻋَﻬَﺎ ِإذَا‬ َ ٍ‫ِﻣﻦْ ﻧِﻔَﺎق‬ (iv) Langkah-langkah untuk
menghindarkan ciri-ciri nifaq dalam
‫ﺻ َﻢ‬
َ ‫ﻒ وَإِذَا ﺧَﺎ‬ َ ‫ﻋ َﺪ َأﺧَْﻠ‬ َ ‫ﻏ َﺪ َر وَإِذَا َو‬
َ ‫ﻋَﺎ َه َﺪ‬ peribadi Muslim
.‫ﺠ َﺮ‬َ ‫َﻓ‬
(‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬

31
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪3.‬‬ ‫‪Kemasyarakatan‬‬
‫‪3.1‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ن‬
‫ﻋﻨْ ُﻪ‪َ :‬أ ﱠ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﻋﻦْ َأﺑِﻰ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َر ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Tanggungjawab masyarakat dalam‬‬
‫ن‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ آَﺎ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ َ‬ ‫‪menguruskan jenazah‬‬

‫ل‬
‫ﻦ َﻓ َﻴﺴَْﺄ ُ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ اﻟﺪﱠﻳْ ُ‬ ‫ﺖ َ‬ ‫ﺟﻞِ اﻟ َﻤ ﱢﻴ ِ‬ ‫ُﻳﺆْﺗَﻰ ﺑِﺎﻟﺮﱠ ُ‬ ‫‪(ii) Pandangan Islam terhadap amalan‬‬
‫ث َأﻧﱠ ُﻪ‬
‫ﺣ ﱢﺪ َ‬‫ك ِﻟ َﺪﻳْ ِﻨ ِﻪ ِﻣﻦْ َﻗﻀَﺎ ٍء َﻓِﺈنْ ُ‬ ‫َهﻞْ َﺗ َﺮ َ‬ ‫‪berhutang‬‬
‫ﺻﻠﱡﻮا‬ ‫ل َ‬ ‫ﻻ ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َوِإ ﱠ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ َ‬ ‫ك َوﻓَﺎ ًء َ‬ ‫َﺗ َﺮ َ‬ ‫‪(iii) Kewajipan menjelaskan hutang‬‬
‫ح‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ اﻟْ ُﻔ ُﺘﻮ َ‬‫ﺢ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺣ ِﺒ ُﻜﻢْ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ َﻓ َﺘ َ‬
‫ﻋﻠَﻰ ﺻَﺎ ِ‬ ‫َ‬
‫ﺴ ِﻬﻢْ َﻓ َﻤﻦْ‬‫ﻦ ِﻣﻦْ َأﻧْ ُﻔ ِ‬ ‫ل أَﻧَﺎ َأوْﻟَﻰ ﺑِﺎﻟْ ُﻤﺆْ ِﻣﻨِﻴ َ‬ ‫ﻗَﺎ َ‬
‫ﻲ‬
‫ﻋَﻠ ﱠ‬‫ك َد ْﻳﻨًﺎ َ‬ ‫ﻦ َﻓ َﺘ َﺮ َ‬ ‫ﻲ ِﻣﻦْ اﻟْ ُﻤﺴِْﻠﻤِﻴ َ‬ ‫ُﺗ ُﻮﻓﱢ َ‬
‫ك ﻣَﺎﻟًﺎ َﻓ ُﻬ َﻮ ِﻟ َﻮ َر َﺛ ِﺘ ِﻪ‪.‬‬‫َﻗﻀَﺎ ُؤ ُﻩ َو َﻣﻦْ َﺗ َﺮ َ‬
‫)رواﻩ اﻟﺘﺮﻣﺬى‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ ﺻﺤﻴﺢ(‬

‫‪3.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ل‪:‬‬ ‫ﻋﻨْ ُﻪ َﻳﻘُﻮ ُ‬‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﻚ َر ِ‬ ‫ﻦ ﻣَﺎِﻟ ٍ‬‫ﺲ ﺑْ ِ‬ ‫ﻋﻦْ َأ َﻧ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Konsep zuhud dan hubungannya‬‬
‫‪dengan masyarakat Islam‬‬
‫ﻲ‬‫ج اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱢ‬
‫ت َأزْوَا ِ‬ ‫ﻂ ِإﻟَﻰ ُﺑﻴُﻮ ِ‬ ‫ﻼ َﺛ ُﺔ َرهْ ٍ‬ ‫ﺟَﺎ َء َﺛ َ‬
‫ﻋﺒَﺎ َد ِة‬
‫ﻋﻦْ ِ‬ ‫ن َ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻳﺴَْﺄﻟُﻮ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(ii) Kepentingan perkahwinan sebagai‬‬
‫‪satu sunah Nabi SAW‬‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ُأﺧْ ِﺒﺮُوا‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﻲ َ‬ ‫اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱢ‬
‫ﻲ‬‫ﻦ اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱠ‬
‫ﻦ ِﻣ َ‬ ‫ﻦ َﻧﺤْ ُ‬ ‫َآَﺄ ﱠﻧ ُﻬﻢْ َﺗ َﻘﺎﻟﱡﻮهَﺎ َﻓ َﻘﺎﻟُﻮا َوَأﻳْ َ‬ ‫‪(iii) Kewajipan menunaikan hak antara‬‬
‫‪rohani dan jasmani‬‬
‫ﻏ َﻔ َﺮ اﻟﻠﱠ ُﻪ َﻟ ُﻪ ﻣَﺎ‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻗﺪْ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ﺣ ُﺪ ُهﻢْ أَﻣﱠﺎ أَﻧَﺎ‬
‫ل َأ َ‬‫ﺧ َﺮ ﻗَﺎ َ‬ ‫َﺗ َﻘ ﱠﺪ َم ِﻣﻦْ َذﻧْ ِﺒ ِﻪ وَﻣَﺎ َﺗَﺄ ﱠ‬ ‫‪(iv) Kesan-kesan negatif apabila‬‬
‫‪meninggalkan sunah Nabi SAW‬‬
‫ﺧ ُﺮ َأﻧَﺎ‬ ‫ل ﺁَ‬ ‫ﺻﻠﱢﻲ اﻟﱠﻠﻴْﻞَ َأ َﺑﺪًا َوﻗَﺎ َ‬ ‫َﻓﺈﻧﱢﻲ ُأ َ‬
‫ﺧ ُﺮ أَﻧَﺎ‬ ‫ل ﺁَ‬ ‫ﻄ ُﺮ َوﻗَﺎ َ‬ ‫ﻻ ُأﻓْ ِ‬ ‫َأﺻُﻮ ُم اﻟ ﱠﺪهْ َﺮ َو َ‬
‫ج َأ َﺑﺪًا َﻓﺠَﺎ َء‬ ‫ﻼ َأ َﺗ َﺰ ﱠو ُ‬ ‫ل اﻟ ﱢﻨﺴَﺎ َء َﻓ َ‬ ‫َأﻋْ َﺘ ِﺰ ُ‬
‫ل‪:‬‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ﻗَﺎ َ‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬
‫ﷲ إﻧﱢﻲ‬ ‫ﻦ ُﻗﻠْ ُﺘﻢْ َآﺬَا َو َآﺬَا أَﻣَﺎ وَا ِ‬ ‫َأﻧْ ُﺘﻢْ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬
‫ﻷﺧْﺸَﺎ ُآﻢْ ِﻟﱠﻠ ِﻪ وَأَﺗْﻘَﺎ ُآﻢْ َﻟ ُﻪ َﻟ ِﻜﻨﱢﻲ َأﺻُﻮ ُم‬ ‫َ‬
‫ج اﻟ ﱢﻨﺴَﺎ َء َﻓ َﻤﻦْ‬ ‫ﺻﻠﱢﻲ وَأَﻧَﺎ ُم َوَأ َﺗ َﺰ ﱠو ُ‬ ‫ﻄ ُﺮ َوُأ َ‬ ‫َوُأﻓْ ِ‬
‫ﺲ ِﻣﻨﱢﻲ‪.‬‬ ‫ﺳ ﱠﻨﺘِﻲ َﻓَﻠﻴْ َ‬‫ﻋﻦْ ُ‬ ‫ﺐ َ‬ ‫ﻏ َ‬ ‫َر ِ‬
‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري(‬

‫‪32‬‬
 Tajuk Huraian

3.3 Sabda Rasulullah SAW

‫ل‬
َ ‫ ﻗَﺎ‬:‫ل‬ َ ‫ﻋﻨْ ُﻪ ﻗَﺎ‬
َ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬َ‫ﺿ‬ ِ ‫ﻋﻦْ َأﺑَﻲ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َر‬ َ (i) Adab-adab dan kepentingan akhlak
‫ﺴﻠﱢ ُﻢ‬
َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُﻳ‬
َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ِ‫ل اﻟﻠﱠﻪ‬ ُ ‫َرﺳُﻮ‬ dalam masyarakat

‫ﻋﻠَﻰ‬ َ ‫ﻋﻠَﻰ ا ْﻟﻤَﺎﺷِﻲ وَاﻟْﻤَﺎﺷِﻲ‬ َ ‫ﺐ‬ ُ ‫اﻟﺮﱠا ِآ‬ (ii) Konsep memberi salam dan
.ِ‫ﻋﻠَﻰ اﻟْﻜَﺜِﻴﺮ‬
َ ‫ﻞ‬ ُ ‫ﻋ ِﺪ وَاﻟْ َﻘﻠِﻴ‬
ِ ‫اﻟْﻘَﺎ‬ kepentingannya dalam masyarakat
(‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬

33
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪4.‬‬ ‫‪Keluarga‬‬

‫‪4.1‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ل‬
‫ل‪ :‬ﻗَﺎ َ‬‫ﻋﻨْ ُﻪ ﻗَﺎ َ‬
‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬
‫ﺿَ‬ ‫ﻋﻦْ َأﺑِﻲ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َر ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Kebijaksanaan suami dalam‬‬
‫ن‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ ِإ ﱠ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬ ‫‪menguruskan rumah tangga‬‬

‫ﺖ ُﺗﻘِﻴ ُﻤﻬَﺎ آَﺴَﺮْﺗَﻬَﺎ‬‫ﻀَﻠ ِﻊ ِإذَا َذ َهﺒْ َ‬

‫اﻟْ َﻤﺮَْأ َة آَﺎﻟ ﱢ‬ ‫‪(ii) Hak-hak dan tanggungjawab suami‬‬
‫ج‪.‬‬
‫ﻋ َﻮ ٌ‬
‫ﺖ ﺑِﻬَﺎ َوﻓِﻴﻬَﺎ ِ‬ ‫َوِإنْ َﺗ َﺮآْ َﺘﻬَﺎ اﺳْ َﺘﻤْ َﺘﻌْ َ‬ ‫‪dan isteri dalam rumah tangga‬‬
‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ(‬ ‫‪(iii) Implikasi daripada kepincangan‬‬
‫‪rumah tangga terhadap suami, isteri,‬‬
‫‪dan masyarakat‬‬

‫‪4.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ن‬‫ﻋﻨْ ُﻬ َﻤﺎ‪َ :‬أ ﱠ‬

‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫س َر ِ‬ ‫ﻋﺒﱠﺎ ٍ‬ ‫ﻦ َ‬ ‫ﻦ اﺑْ ِ‬ ‫ﻋِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Konsep susuan dalam Islam‬‬
‫ﻋﻠَﻰ اﺑْ َﻨ ِﺔ‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُأرِﻳ َﺪ َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﻲ َ‬ ‫اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱠ‬
‫‪(ii) Implikasi hukum daripada persusuan‬‬
‫ﻞ ِﻟﻰْ أَ ﱠﻧﻬَﺎ اﺑْ َﻨ ُﺔ َأﺧِﻲ‬‫ﺤﱡ‬ ‫ﻻ َﺗ ِ‬ ‫ل إِ ﱠﻧﻬَﺎ َ‬‫ﺣﻤْ َﺰ َة َﻓﻘَﺎ َ‬‫َ‬
‫ﻋ ِﺔ ﻣَﺎ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠﺮﺿَﺎ َ‬ ‫ﻋ ِﺔ َو َﻳﺤْ ُﺮ ُم ِﻣ َ‬ ‫ﻦ اﻟ ﱠﺮﺿَﺎ َ‬ ‫ِﻣ َ‬
‫ﺣ ِﻢ‪.‬‬
‫ﻦ اﻟ ﱠﺮ ِ‬
‫َﻳﺤْ ُﺮ ُم ِﻣ َ‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ(‬

‫‪4.3‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻋﻨْ ُﻪ‬
‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬‫ﺿَ‬ ‫ث َر ِ‬ ‫ﺤ َﻮﻳْ ِﺮ ِ‬‫ﻦ اﻟْ ُ‬ ‫ﻚ ﺑْ ِ‬‫ﻋﻦْ ﻣَﺎِﻟ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Tanggungjawab suami terhadap‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫ل‪ :‬أَﺗَﻴْﻨَﺎ َرﺳُﻮ َ‬ ‫ﻗَﺎ َ‬ ‫‪keluarga‬‬

‫ﻋﻨْ َﺪ ُﻩ‬
‫ن َﻓَﺄ َﻗﻤْﻨَﺎ ِ‬
‫ﺷ َﺒ َﺒ ٌﺔ ُﻣ َﺘﻘَﺎ ِرﺑُﻮ َ‬
‫ﻦ َ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َو َﻧﺤْ ُ‬ ‫َو َ‬ ‫‪(ii) Kaedah pendidikan anak-anak‬‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫ن َرﺳُﻮ ُ‬ ‫ﻦ َﻟﻴَْﻠ ًﺔ َوآَﺎ َ‬ ‫ﻋﺸْﺮِﻳ َ‬ ‫ِ‬
‫‪(iii) Didikan supaya melakukan solat‬‬
‫ﻦ َأﻧَﺎ َﻗﺪْ اﺷْﺘَﻘْﻨَﺎ‬ ‫ﻈﱠ‬‫ﺳﱠﻠ َﻢ َرﺣِﻴﻤًﺎ َرﻗِﻴﻘًﺎ َﻓ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫َ‬ ‫‪secara berjemaah‬‬
‫ﻋﻦْ َﻣﻦْ َﺗ َﺮآْﻨَﺎ ِﻣﻦْ أَهْﻠِﻨَﺎ‬ ‫أَهْﻠَﻨَﺎ ﻓَﺴَﺄَﻟَﻨَﺎ َ‬
‫‪(iv) Implikasi apabila suami mengabaikan‬‬
‫ﺟﻌُﻮا ِإﻟَﻰ َأهْﻠِﻴ ُﻜﻢْ َﻓَﺄﻗِﻴﻤُﻮا‬ ‫ل ارْ ِ‬ ‫َﻓَﺄﺧْ َﺒﺮْﻧَﺎ ُﻩ َﻓﻘَﺎ َ‬ ‫‪tanggungjawab keluarga‬‬
‫ﻀ َﺮتْ‬ ‫ﺣ َ‬ ‫ﻋﱢﻠﻤُﻮ ُهﻢْ َو ُﻣﺮُو ُهﻢْ ﻓَﺈِذَا َ‬ ‫ﻓِﻴ ِﻬﻢْ َو َ‬
‫ﺣ ُﺪ ُآﻢْ ُﺛﻢﱠ ِﻟ َﻴ ُﺆﻣﱠ ُﻜ ْﻢ‬
‫ﻼ ُة َﻓﻠْ ُﻴ َﺆ ﱢذنْ َﻟ ُﻜﻢْ َأ َ‬ ‫اﻟﺼﱠ َ‬
‫َأآْ َﺒ ُﺮ ُآﻢْ‪.‬‬
‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ(‬

‫‪34‬‬
 Tajuk Huraian

5. Ekonomi

5.1 Sabda Rasulullah SAW

ْ‫ﻋﻦ‬ َ ‫ﻋﻨْ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ‫ﺿ‬ ِ ‫ﺣﺰَا ٍم َر‬ ِ ‫ﻦ‬ ِ ْ‫ﺣﻜِﻴ ِﻢ ﺑ‬
َ ْ‫ﻋﻦ‬ َ (i) Konsep khiyar
ِ‫ل اﻟْﺒَ ﱢﻴﻌَﺎن‬ َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ﻗَﺎ‬َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ‫ﻲ‬ ‫اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱢ‬
(ii) Akad dan kepentingan khiyar dalam
‫ﺣﺘﱠﻰ َﻳ َﺘ َﻔ ﱠﺮﻗَﺎ‬ َ ‫ل‬ َ ‫ﺨﻴَﺎ ِر ﻣَﺎ َﻟﻢْ َﻳ َﺘ َﻔ ﱠﺮﻗَﺎ َأوْ ﻗَﺎ‬ِ ‫ﺑِﺎ ْﻟ‬ jual beli
‫ك ﻟَ ُﻬﻤَﺎ ﻓِﻲ َﺑ ْﻴ ِﻌ ِﻬﻤَﺎ‬ َ ‫َﻓِﺈنْ ﺻَﺪَﻗَﺎ وَﺑَ ﱠﻴﻨَﺎ ﺑُﻮ ِر‬
(iii) Kesan-kesan penipuan dalam urusan
.‫ﺤ َﻘﺖْ َﺑ َﺮ َآ ُﺔ ﺑَﻴْﻌِﻬِﻤَﺎ‬
ِ ‫َوِإنْ آَﺘَﻤَﺎ َو َآ َﺬﺑَﺎ ُﻣ‬ jual beli
(‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري‬

5.2 Sabda Rasulullah SAW

‫ل َﻧﻬَﻰ‬ َ ‫ﻋﻨْ ُﻪ ﻗَﺎ‬

َ ‫ﻲ اﻟﱠﻠ ُﻪ‬
َ‫ﺿ‬ ِ ‫ﻋﻦْ َأﺑِﻲ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َر‬َ (i) Larangan daripada melakukan
penipuan dalam urusan jual beli
‫ﻋﻦْ َﺑﻴْ ِﻊ‬َ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ‬
َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ َ ِ‫ل اﻟﻠﱠﻪ‬ُ ‫َرﺳُﻮ‬
.‫ﻋﻦْ َﺑﻴْ ِﻊ اﻟ َﻐ َﺮ ِر‬
َ ‫ﺤﺼَﺎ ِة َو‬ َ ‫اﻟ‬ (ii) Bentuk-bentuk urus niaga yang
mempunyai penipuan
(‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ‬
(iii) Implikasi daripada penipuan terhadap
masyarakat

35
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪6.‬‬ ‫‪Jenayah‬‬

‫‪6.1‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻲ‬
‫ﺠ َﻬ ِﻨ ﱢ‬‫ﻦ ﺧَﺎِﻟ ٍﺪ اﻟْ ُ‬ ‫ﻋﻦْ َأﺑِﻲ ُه َﺮﻳْ َﺮ َة َو َزﻳْ ِﺪ ﺑْ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Bentuk hukuman zina muhsan (sudah‬‬
‫‪berkahwin) dan ghayr muhsan (belum‬‬
‫ﺟﻼ ِﻣﻦْ‬ ‫ن َر ُ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻨْ ُﻬﻤَﺎ‪ِ :‬إ ﱠ‬ ‫ﺿَ‬‫َر ِ‬ ‫)‪berkahwin‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫ب َأﺗَﻰ َرﺳُﻮ َ‬ ‫ﻷﻋْﺮَا ِ‬ ‫اَ‬
‫‪(ii) Bagaimana kesalahan zina boleh‬‬
‫ﻻ‬‫ك اﻟﱠﻠ َﻪ إ ﱠ‬ ‫ﺸ ُﺪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َأﻧْ ُ‬ ‫ل ﻳَﺎ َرﺳُﻮ َ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻓﻘَﺎ َ‬‫َو َ‬ ‫‪disabitkan‬‬
‫ﺨﺼْ ُﻢ‬ ‫ل اﻟْ َ‬ ‫ب اﻟﱠﻠ ِﻪ َﻓﻘَﺎ َ‬ ‫ﺖ ﻟِﻲ ِﺑ ِﻜﺘَﺎ ِ‬ ‫ﻀﻴْ َ‬
‫َﻗ َ‬
‫ﺾ ﺑَﻴْﻨَﻨَﺎ‬ ‫ﺧ ُﺮ َو ُه َﻮ َأﻓْ َﻘ ُﻪ ِﻣﻨْ ُﻪ َﻧ َﻌﻢْ ﻓَﺎﻗْ ِ‬ ‫ﻼَ‬ ‫اﻟْ َ‬ ‫‪(iii) Hikmat pelaksanaan hukuman zina‬‬
‫‪terhadap individu, masyarakat, dan‬‬
‫ل اﻟﱠﻠ ِﻪ‬ ‫ل َرﺳُﻮ ُ‬ ‫ب اﻟﻠﱠﻪِ َوأْ َذنْ ﻟِﻲ َﻓﻘَﺎ َ‬ ‫ِﺑ ِﻜﺘَﺎ ِ‬ ‫‪negara‬‬
‫ن اﺑْﻨِﻲ‬ ‫ل ِإ ﱠ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُﻗﻞْ ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬
‫ﻋﻠَﻰ َهﺬَا ﻓَﺰَﻧَﻰ ﺑِﺎﻣْ َﺮَأ ِﺗ ِﻪ َوِإﻧﱢﻲ‬ ‫ﻋﺴِﻴﻔًﺎ َ‬ ‫ن َ‬ ‫آَﺎ َ‬
‫ﺖ ِﻣﻨْ ُﻪ‬ ‫ﻋﻠَﻰ اﺑْﻨِﻲ اﻟ ﱠﺮﺟْ َﻢ ﻓَﺎﻓْ َﺘ َﺪﻳْ ُ‬ ‫ن َ‬‫ت َأ ﱠ‬ ‫ُأﺧْ ِﺒﺮْ ُ‬
‫ﻞ اﻟْ ِﻌﻠْ ِﻢ‬ ‫ﺖ َأهْ َ‬ ‫ﺴَﺄﻟْ ُ‬‫ِﺑﻤِﺎ َﺋ ِﺔ ﺷَﺎ ٍة َو َوﻟِﻴ َﺪ ٍة َﻓ َ‬
‫ﺟﻠْ ُﺪ ﻣِﺎ َﺋ ٍﺔ‬ ‫ﻋﻠَﻰ اﺑْﻨِﻲ َ‬ ‫َﻓَﺄﺧْ َﺒﺮُوﻧِﻲ أَ ﱠﻧﻤَﺎ َ‬
‫ﻋﻠَﻰ اﻣْ َﺮَأ ِة َهﺬَا اﻟ ﱠﺮﺟْ َﻢ‬ ‫ن َ‬ ‫ﺐ ﻋَﺎ ٍم َوَأ ﱠ‬ ‫َو َﺗ ْﻐﺮِﻳ ُ‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫ل َرﺳُﻮ ُ‬ ‫َﻓﻘَﺎ َ‬
‫ب‬
‫ﻦ ﺑَﻴْﻨَ ُﻜﻤَﺎ ِﺑ ِﻜﺘَﺎ ِ‬ ‫ﻀ َﻴ ﱠ‬
‫ﻸﻗْ ِ‬ ‫وَاﱠﻟﺬِي ﻧَﻔْﺴِﻲ ِﺑ َﻴ ِﺪ ِﻩ َﻟ َ‬
‫ﺟﻠْ ُﺪ‬ ‫ﻚ َ‬ ‫اﻟﻠﱠﻪِ اﻟْﻮَﻟِﻴﺪَ ُة وَاﻟْ َﻐ َﻨ ُﻢ َر ﱞد وَﻋَﻠَﻰ اﺑْ ِﻨ َ‬
‫ﺲ ِإﻟَﻰ‬ ‫ﺐ ﻋَﺎ ٍم َواﻏْ ُﺪ ﻳَﺎ ُأ َﻧﻴْ ُ‬ ‫ﻣِﺎ َﺋ ٍﺔ َو َﺗ ْﻐﺮِﻳ ُ‬
‫ل َﻓ َﻐﺪَا‬ ‫ﺟﻤْﻬَﺎ ﻗَﺎ َ‬ ‫اﻣْ َﺮَأ ِة َهﺬَا َﻓِﺈنْ اﻋْ َﺘ َﺮ َﻓﺖْ ﻓَﺎرْ ُ‬
‫ل اﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ﻋَﻠَﻴْﻬَﺎ ﻓَﺎﻋْ َﺘ َﺮ َﻓﺖْ َﻓَﺄ َﻣ َﺮ ﺑِﻬَﺎ َرﺳُﻮ ُ‬
‫ﺟ َﻤﺖْ‪.‬‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻓ ُﺮ ِ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ(‬

‫‪36‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪6.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ن ُﻗ َﺮﻳْﺸًﺎ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ ﻋَﻨْﻬَﺎ‪َ :‬أ ﱠ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﺸ َﺔ َر ِ‬ ‫ﻋﻦْ ﻋَﺎ ِﺋ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Pengertian mencuri dan hukumannya‬‬
‫‪dalam Islam‬‬
‫ن اﻟْ َﻤﺮَْأ ِة اﻟْ َﻤﺨْﺰُو ِﻣ ﱠﻴ ِﺔ اﱠﻟﺘِﻲ‬ ‫ﺷﺄْ ُ‬
‫َأ َه ﱠﻤ ُﻬﻢْ َ‬
‫ل اﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ﺳ َﺮ َﻗﺖْ ﻓَﻘَﺎﻟُﻮا َو َﻣﻦْ ُﻳ َﻜﻠﱢ ُﻢ ﻓِﻴﻬَﺎ َرﺳُﻮ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(ii) Syarat-syarat bagi sabit hukuman curi‬‬
‫ئ‬‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻓﻘَﺎﻟُﻮا َو َﻣﻦْ َﻳﺠْ َﺘ ِﺮ ُ‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(iii) Kedudukan dan kesan apabila tiada‬‬
‫ل اﻟﻠﱠﻪِ‬ ‫ﺐ َرﺳُﻮ ِ‬ ‫ﺣ ﱡ‬ ‫ﻦ َزﻳْ ٍﺪ ِ‬ ‫ﻻ ُأﺳَﺎ َﻣ ُﺔ ﺑْ ُ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ ِإ ﱠ‬
‫َ‬ ‫‪pelaksanaan hukuman had terhadap‬‬
‫ل‬‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻓ َﻜﱠﻠ َﻤ ُﻪ ُأﺳَﺎ َﻣ ُﺔ َﻓﻘَﺎ َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬ ‫‪individu dan masyarakat‬‬

‫ﺳﱠﻠ َﻢ َأ َﺗﺸْ َﻔ ُﻊ‬

‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬
‫ﺐ‬‫ﻄ َ‬ ‫ﺣﺪُو ِد اﻟﻠﱠﻪِ ُﺛﻢﱠ ﻗَﺎ َم ﻓَﺎﺧْ َﺘ َ‬ ‫ﺣ ﱟﺪ ِﻣﻦْ ُ‬ ‫ﻓِﻲ َ‬
‫ﻦ َﻗﺒَْﻠ ُﻜﻢْ‬‫ﻚ اﱠﻟﺬِﻳ َ‬‫س إِ ﱠﻧﻤَﺎ َأهَْﻠ َ‬ ‫َﻓﻘَﺎل أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﻟﻨﱠﺎ ُ‬
‫ﻒ َﺗ َﺮآُﻮ ُﻩ‬ ‫ﺸﺮِﻳ ُ‬ ‫ق ﻓِﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺳ َﺮ َ‬ ‫َأ ﱠﻧ ُﻬﻢْ آَﺎﻧُﻮا ِإذَا َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬ ‫ﻒ َأﻗَﺎﻣُﻮا َ‬ ‫ﻀﻌِﻴ ُ‬ ‫ق ﻓِﻴ ِﻬ ُﻢ اﻟ ﱠ‬ ‫ﺳ َﺮ َ‬ ‫وَإِذَا َ‬
‫ﺤ ﱠﻤ ٍﺪ‬ ‫ﺖ ُﻣ َ‬ ‫ﻃ َﻤ َﺔ ِﺑﻨْ َ‬
‫ن ﻓَﺎ ِ‬ ‫ﺤ ﱠﺪ وَاﻳْ ُﻢ اﻟﱠﻠ ِﻪ َﻟﻮْ َأ ﱠ‬ ‫اﻟْ َ‬
‫ﺖ َﻳ َﺪهَﺎ‪.‬‬‫ﻄﻌْ ُ‬‫ﺳ َﺮ َﻗﺖْ َﻟ َﻘ َ‬‫َ‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ(‬

‫‪6.3‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬ ‫‪(i) Pendapat ulama tentang arak‬‬

‫ن‬
‫ﻋﻨْ ُﻪ‪َ :‬أ ﱠ‬
‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﻚ َر ِ‬ ‫ﻦ ﻣَﺎِﻟ ٍ‬ ‫ﺲ ﺑْ ِ‬‫ﻋﻦْ َأ َﻧ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪(ii) Hukuman terhadap kesalahan‬‬
‫‪meminum arak‬‬
‫ﻞ َﻗﺪْ‬
‫ﺟٍ‬‫ﻲ ِﺑ َﺮ ُ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُأ ِﺗ َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﻲ َ‬ ‫اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱠ‬ ‫‪- kadar hukuman‬‬
‫ﻦ َﻧﺤْ َﻮ‬ ‫ﺠ ِﺮﻳْ َﺪ َﺗﻴْ ِ‬
‫ﺠَﻠ َﺪ ُﻩ ِﺑ َ‬
‫ﺨﻤْ َﺮ َﻓ َ‬ ‫ب اﻟْ َ‬ ‫ﺷ ِﺮ َ‬ ‫َ‬ ‫‪- sabit hukuman‬‬
‫‪- cara hukuman‬‬
‫ﻦ‪.‬‬
‫ﻷرْ َﺑ ِﻌﻴْ َ‬
‫اَ‬
‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري(‬ ‫‪(iii) Hikmat pengharaman arak‬‬

‫‪37‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪7.‬‬ ‫‪Siasah‬‬

‫‪7.1‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ل‬ ‫ل‪ :‬ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻋﻨْ ُﻪ ﻗَﺎ َ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫ﻋ َﻤ َﺮ َر ِ‬ ‫ﻋﻦْ ُ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Konsep kepimpinan dalam hadis‬‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ ُآﻠﱡ ُﻜ ْﻢ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬ ‫‪(ii) Setiap individu perlu memikul‬‬
‫ﻷ ِﻣﻴْ ُﺮ‬ ‫ﻋ ﱠﻴ ِﺘ ِﻪ ﻓَﺎ َ‬‫ﻋﻦْ َر ِ‬ ‫ع َو ُآﻠﱡ ُﻜ ْﻢ َﻣﺴْ ُﺌﻮْلٌ َ‬ ‫رَا ٍ‬ ‫‪tanggungjawab dalam bidang masing-‬‬
‫‪masing‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬﻢْ َو ُه َﻮ َﻣﺴْ ُﺌﻮْلٌ‬ ‫ع َ‬ ‫س رَا ٍ‬ ‫ﻋﻠَﻰ اﻟﻨﱠﺎ ِ‬ ‫اﱠﻟ ِﺬي َ‬
‫ﻞ َﺑﻴْ ِﺘ ِﻪ َو ُه َﻮ‬ ‫ﻋﻠَﻰ َأهْ ِ‬‫ع َ‬ ‫ﻞ رَا ٍ‬ ‫ﺟُ‬ ‫ﻋﻨْ ُﻬﻢْ وَاﻟﺮﱠ ُ‬ ‫َ‬ ‫‪(iii) Kesan daripada pelaksanaan‬‬
‫ﺖ‬
‫ﻋﻠَﻰ َﺑﻴْ ِ‬ ‫ﻋ َﻴ ٌﺔ َ‬‫ﻋﻨْ ُﻬﻢْ وَاﻟْ َﻤﺮَْأ ُة رَا ِ‬
‫َﻣﺴْ ُﺌﻮْلٌ َ‬ ‫‪tanggungjawab dan kesan daripada‬‬
‫‪tidak melaksanakan tanggungjawab‬‬
‫ﻋﻨْ ُﻬﻢْ وَاﻟْ َﻌﺒْ ُﺪ‬ ‫ﻲ َﻣﺴْ ُﺌﻮْلٌ َ‬ ‫ﺑَﻌْﻠِﻬَﺎ َو َوَﻟ ِﺪ ِﻩ َو ِه َ‬ ‫‪kepada kesejahteraan masyarakat‬‬
‫ﻻ‬
‫ﻋﻨْ ُﻪ َأ َ‬ ‫ﺳ ﱢﻴ ِﺪ ِﻩ َو ُه َﻮ َﻣﺴْ ُﺌﻮْلٌ َ‬ ‫ل َ‬ ‫ﻋﻠَﻰ ﻣَﺎ ِ‬ ‫ع َ‬‫رَا ٍ‬
‫ﻋ ﱠﻴ ِﺘ ِﻪ‪.‬‬
‫ﻋﻦْ َر ِ‬ ‫ع َو ُآﻠﱡ ُﻜ ْﻢ ﻣَﺴْ ُﺆلٌ َ‬‫َﻓ ُﻜﻠﱡ ُﻜ ْﻢ رَا ٍ‬
‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ(‬

‫‪7.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻦ ِزﻳَﺎ ٍد‬ ‫ﻋ َﺒﻴْ ُﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺑْ ُ‬

‫ل ﻋَﺎ َد ُ‬ ‫ﻦ ﻗَﺎ َ‬ ‫ﺴِ‬‫ﺤَ‬‫ﻦ اﻟْ َ‬ ‫ﻋِ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Konsep keadilan dalam pemerintahan‬‬
‫ﺿ ِﻪ اﱠﻟﺬِي‬ ‫ﻲ ﻓِﻲ َﻣ َﺮ ِ‬ ‫ﻦ َﻳﺴَﺎ ٍر اﻟْﻤُﺰ ِﻧ ﱠ‬ ‫ﻞ ﺑْ َ‬ ‫َﻣﻌْ ِﻘ َ‬
‫‪(ii) Kewajipan pemerintahan terhadap‬‬
‫ﻚ ﺣَﺪِﻳْﺜًﺎ‬ ‫ﺤ ﱢﺪ ُﺛ َ‬
‫ﻞ ِإﻧﱢﻲ ُﻣ َ‬ ‫ل َﻣﻌْ ِﻘ ٌ‬ ‫ت ِﻓﻴْ ِﻪ َﻓ َﻘﺎ َ‬ ‫ﻣَﺎ َ‬ ‫‪rakyat‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠ ِﻪ َ‬ ‫ﺳ ِﻤﻌْ ُﺘ ُﻪ ِﻣﻦْ َرﺳُﻮ ِ‬ ‫َ‬
‫‪(iii) Bila seorang pemerintah dianggap‬‬
‫ﻚ ِإﻧﱢﻲ‬ ‫ﺣﺪﱠﺛﺘ َ‬ ‫ﺣﻴَﺎ ًة ﻣَﺎ َ‬ ‫ن ﻟِﻲ َ‬ ‫ﺖ َأ ﱠ‬‫ﻋِﻠﻤْ ُ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻟﻮْ َ‬‫َو َ‬ ‫‪penipu‬‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫ﺖ َرﺳُﻮ َ‬ ‫ﺳ ِﻤﻌْ ُ‬ ‫َ‬
‫‪(iv) Implikasi ketidakadilan dalam‬‬
‫ﻋ ﱠﻴ ًﺔ‬‫ﻋﺒْ ٍﺪ ﻳَﺴْﺘَﺮْﻋِﻴ ِﻪ اﻟﻠﱠ ُﻪ َر ِ‬ ‫ل ﻣَﺎ ِﻣﻦْ َ‬ ‫َﻳﻘُﻮ ُ‬ ‫‪pemerintahan‬‬
‫ﻻ‬‫ﻋ ﱠﻴ ِﺘ ِﻪ ِإ ﱠ‬
‫ش ِﻟ َﺮ ِ‬‫ت َو ُه َﻮ ﻏَﺎ ﱞ‬ ‫ت َﻳﻮْ َم َﻳﻤُﻮ ُ‬ ‫َﻳﻤُﻮ ُ‬
‫ﺠ ﱠﻨ َﺔ‪.‬‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ اﻟْ َ‬
‫ﺣ ﱠﺮ َم اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬‫َ‬
‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ(‬

‫‪38‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪7.3‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ل َأ ُﺑ ﻮ َﺑﻜْ ٍﺮ‬ ‫ن َﻗ ﺎ َ‬‫ﺳ ﻔْﻴَﺎ َ‬ ‫ﻦ أَﺑِ ﻲ ُ‬ ‫ﻋ ﻦْ َﻳﺰِﻳ َﺪ ﺑْ ُ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Dasar Islam dalam pelantikan sesuatu‬‬
‫‪jawatan‬‬
‫ﻦ َﺑ َﻌ َﺜ ِﻨ ﻲ ِإَﻟ ﻰ اﻟ ﺸﱠﺎ ِم َﻳ ﺎ‬ ‫ﺣﻴ َ‬‫ﻋﻨْ ُﻪ ِ‬ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ﺿَ‬ ‫َر ِ‬
‫ﺖ َأنْ ُﺗ ﺆْ ِﺛ َﺮ ُهﻢْ‬‫ﺴﻴْ َ‬‫ﻋَ‬ ‫ﻚ َﻗﺮَا َﺑ ًﺔ َﻓ َﻬﻞْ َ‬ ‫ن َﻟ َ‬ ‫َﻳﺰِﻳ ُﺪ ِإ ﱠ‬ ‫‪(ii) Islam melarang daripada memungkiri‬‬
‫‪dasar ini‬‬
‫ن‬
‫ﻚ َﻓ ِﺈ ﱠ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ َ‬‫ف َ‬ ‫ﺧﺎ ُ‬ ‫ﻚ َأآْ َﺒ ُﺮ َﻣ ﺎ َأ َ‬ ‫ﻹﻣَﺎ َر ِة َو َذِﻟ َ‬‫ﺑِﺎ ِ‬
‫ل َﻣ ﻦْ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻗ ﺎ َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬ ‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬ ‫‪(iii) Implikasi daripada melanggar perkara‬‬
‫ﻋَﻠ ﻴْ ِﻬﻢْ‬
‫ﻦ ﺷَ ﻴْﺌًﺎ َﻓ َﺄ ﱠﻣ َﺮ َ‬ ‫ﻲ ِﻣﻦْ َأﻣْ ِﺮ اﻟْ ُﻤ ﺴِْﻠﻤِﻴ َ‬ ‫َوِﻟ َ‬ ‫‪tersebut‬‬

‫ﻼ ِﺋ َﻜ ِﺔ‬ ‫ﺣ ﺪًا ُﻣﺤَﺎ َﺑ ﺎ ًة َﻓ َﻌَﻠﻴْ ِﻪ َﻟﻌْ َﻨ ُﺔ اﻟﱠﻠ ﻪِ وَاﻟْ َﻤ َ‬ ‫َأ َ‬

‫ﺻ ﺮْﻓًﺎ‬‫ﻞ اﻟﻠﱠ ُﻪ ِﻣﻨْ ُﻪ َ‬ ‫ﻻ َﻳﻘْ َﺒ ُ‬
‫ﻦ َ‬ ‫س َأﺟْ َﻤ ِﻌ ﻴْ َ‬‫وَاﻟ ﱠﻨ ﺎ ِ‬
‫ﺟ َﻬ ﱠﻨ َﻢ‪.‬‬
‫ﺧَﻠ ُﻪ َ‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ُﻳﺪْ ِ‬ ‫ﻻ َ‬ ‫ﻋﺪْ ً‬‫ﻻ َ‬ ‫َو َ‬
‫)رواﻩ أﺣﻤﺪ واﻟﺤﺎآﻢ(‬

‫‪39‬‬
 ‫‪Tajuk‬‬ ‫‪Huraian‬‬

‫‪8.‬‬ ‫‪Jihad‬‬

‫‪8.1‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ﺿَ‬‫ﻦ َأﺑِﻲ ّأوْﻓَﻰ َر ِ‬ ‫ﻋﺒْ ِﺪ اﻟﱠﻠ ِﻪ ﺑْ ِ‬ ‫ﻋﻦْ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Tujuan peperangan dalam Islam‬‬
‫ﻦ‬
‫ﻋ َﺒﻴْ ُﺪ اﻟﻠﱠﻪِ ﺣِﻴ َ‬ ‫ﻦ ُ‬ ‫ﻋ َﻤ َﺮ ﺑْ ِ‬ ‫ﺐ ِإﻟَﻰ ُ‬ ‫ﻋﻨْ ُﻪ َﻓ َﻜ َﺘ َ‬
‫َ‬ ‫‪(ii) Orang Islam tidak harus lari daripada‬‬
‫ل اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ن َرﺳُﻮ ُ‬ ‫ﺤﺮُو ِر ﱠﻳ ِﺔ ُﻳﺨْ ِﺒ ُﺮ ُﻩ َأ ﱠ‬ ‫ﺳَﺎ َر ِإﻟَﻰ اﻟْ َ‬ ‫‪jihad‬‬
‫ن ﻓِﻲ ﺑَﻌْﺾ َأﻳﱠﺎ ِﻣ ِﻪ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ آَﺎ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(iii) Konsep syahid dan kemenangan di‬‬
‫ﺖ‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ِإذَا ﻣَﺎَﻟ ِ‬ ‫ﻈ ُﺮ َ‬ ‫ﻲ ﻓِﻴﻬَﺎ اﻟْ َﻌ ُﺪوﱠ َﻳﻨْ َﺘ ِ‬
‫اﱠﻟﺘِﻲ َﻟ ِﻘ َ‬ ‫‪sisi Islam‬‬
‫ﻻ‬
‫س َ‬ ‫ل ﻳَﺎ أَ ﱡﻳﻬَﺎ اﻟﻨﱠﺎ ُ‬ ‫ﺲ ﻗَﺎ َم ﻓِﻴ ِﻬﻢْ َﻓﻘَﺎ َ‬ ‫اﻟﺸﱠﻤْ ُ‬ ‫‪(iv) Pergantungan hakiki dalam sesuatu‬‬
‫ﺗَﺘَﻤَ ﱠﻨﻮْا ِﻟﻘَﺎ َء اﻟْ َﻌ ُﺪوﱢ وَاﺳَْﺄﻟُﻮا اﻟﻠﱠﻪَ اﻟْﻌَﺎ ِﻓ َﻴ َﺔ ﻓَﺈذَا‬ ‫‪peperangan adalah kepada Allah SWT‬‬
‫ﺠ ﱠﻨ َﺔ‬ ‫ن اﻟْ َ‬ ‫ﻟَﻘِﻴ ُﺘﻤُﻮ ُهﻢْ ﻓَﺎﺻْ ِﺒﺮُوا وَاﻋْﻠَﻤُﻮا َأ ﱠ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ‬ ‫ﻲ َ‬ ‫ف ُﺛﻢﱠ ﻗَﺎ َم اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱡ‬ ‫ﺴﻴُﻮ ِ‬ ‫ل اﻟ ﱡ‬ ‫ﻼِ‬‫ﻇَ‬ ‫ﺖ ِ‬ ‫َﺗﺤْ َ‬
‫ب‬
‫ل اﻟْ ِﻜﺘَﺎ ِ‬ ‫ل اﻟﱠ ُﻬﻢﱠ ُﻣﻨْ ِﺰ َ‬ ‫ﺳﱠﻠ َﻢ َوﻗَﺎ َ‬ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬
‫ب‬
‫ﻻﺣْﺰَا ِ‬ ‫ب َوهَﺎ ِز َم ا َ‬ ‫ﺴﺤَﺎ ِ‬ ‫ي اﻟ ﱠ‬ ‫َو ُﻣﺠْ ِﺮ َ‬
‫ﻋَﻠﻴْ ِﻬﻢْ‪.‬‬
‫ﺼ ْﺮﻧَﺎ َ‬ ‫اهْ ِﺰﻣْ ُﻬﻢْ وَا ْﻧ ُ‬
‫)رواﻩ ﻣﺴﻠﻢ(‬

‫‪8.2‬‬ ‫‪Sabda Rasulullah SAW‬‬

‫ن‬
‫ﻋﻨْ ُﻪ َأﺧْ َﺒ َﺮ ُﻩ َأ ﱠ‬
‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬‫ﺿَ‬
‫ﻋﺒْ ِﺪ اﻟﻠﱠﻪِ َر ِ‬
‫ﻋﻦْ َ‬ ‫َ‬ ‫‪(i) Etika peperangan dalam Islam‬‬
‫ﻲ‬
‫ﺾ َﻣﻐَﺎزِي اﻟ ﱠﻨ ِﺒ ﱢ‬ ‫ﺟ َﺪتْ ﻓِﻲ َﺑﻌْ ِ‬ ‫اﻣْ َﺮَأ ًة ُو ِ‬
‫‪(ii) Tujuan Islam menetapkan peraturan‬‬
‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻣﻘْﺘُﻮَﻟ ًﺔ َﻓَﺄﻧْ َﻜ َﺮ‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫َ‬ ‫‪dalam peperangan‬‬
‫ﻞ‬‫ﺳﱠﻠ َﻢ َﻗﺘْ َ‬‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو َ‬
‫ﺻﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ َ‬ ‫ل اﻟﻠﱠﻪِ َ‬ ‫َرﺳُﻮ ُ‬
‫‪(iii) Implikasi daripada tidak‬‬
‫ﺼﺒْﻴَﺎنِ‪.‬‬
‫اﻟ ﱢﻨﺴَﺎ ِء وَاﻟ ﱢ‬ ‫‪melaksanakan etika tersebut‬‬
‫)رواﻩ اﻟﺒﺨﺎري(‬

‫‪40‬‬
 Tajuk Huraian

8.3 Sabda Rasulullah SAW

‫ل‬
َ ‫ﻋﻨْ ُﻪ َﻗ ﺎ‬َ ‫ﻲ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬َ ‫ﺿ‬ِ ‫ﻚ َر‬ ٍ ‫ﻦ ﻣَﺎِﻟ‬ ِ ْ‫ﺲ ﺑ‬ِ ‫ﻋ ﻦْ َأ َﻧ‬َ (i) Penyertaan wanita dalam peperangan
‫ﺳ ﱠﻠ َﻢ‬
َ ‫ﻋَﻠﻴْ ِﻪ َو‬
َ ‫ل اﻟﻠﱠ ﻪِ ﺻَ ﻠﱠﻰ اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ُ ‫ﺳﻮ‬ ُ ‫ن َر‬َ ‫َآ ﺎ‬
(ii) Tatacara yang harus bagi seseorang
‫ﻻﻧْ ﺼَﺎ ِر َﻣ َﻌ ُﻪ‬ َ ‫ﺳ َﻠﻴْ ٍﻢ َو ِﻧ ﺴْ َﻮ ٍة ِﻣ ﻦْ َا‬
ُ ‫َﻳ ْﻐﺰُو ِﺑُﺄمﱢ‬ perempuan di medan perang
.‫ﺠﺮْﺣَﻰ‬ َ ْ‫ﻦ اﻟ‬
َ ‫ﻦ اﻟْﻤَﺎءَ َو ُﻳﺪَاوِﻳ‬ َ ‫ﻏﺰَا َﻓ َﻴﺴْﻘِﻴ‬َ ‫ِإذَا‬
(iii) Hukum wanita perlu turut serta dalam
(‫)ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‬ peperangan

41
Bentuk Peperiksaan

Peperiksaan bagi mata pelajaran ini terdiri daripada dua kertas, iaitu Kertas 1 dan Kertas 2.

1. Kertas 1: Fikah dan Usul Fikah

(a) Kertas ini terbahagi kepada dua bahagian, iaitu Bahagian A dan Bahagian B. Calon
dikehendaki menjawab kedua-dua bahagian ini.
(i) Bahagia A – Fikah
Bahagian ini mengandungi 6 soalan dan calon dikehendaki menjawab 3 soalan sahaja.
Bahagian ini mempunyai wajaran sebanyak 60% daripada markah Kertas 1.

(ii) Bahagia B – Usul Fikah

Bahagian ini mengandungi 4 soalan dan calon dikehendaki menjawab 2 soalan sahaja.
Bahagian ini mempunyai wajaran sebanyak 40% daripada markah Kertas 1.

(b) Masa yang diuntukkan bagi Kertas 1 ini ialah 3 jam.

2. Kertas 2: Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam

(a) Kertas ini terbahagi kepada dua bahagian, iaitu Bahagian A dan Bahagian B. Calon
dikehendaki menjawab kedua-dua bahagian ini.
(i) Bahagia A – Ayat Ahkam
Bahagian ini mengandungi 5 soalan dan calon dikehendaki menjawab 2 soalan sahaja.
Bahagian ini mempunyai wajaran sebanyak 40% daripada markah Kertas 2.
(ii) Bahagia B – Hadis Ahkam
Bahagian ini mengandungi 5 soalan dan calon dikehendaki menjawab 2 soalan sahaja.
Bahagian ini mempunyai wajaran sebanyak 40% daripada markah Kertas 2.
(iii) Soalan Pilihan
Calon dikehendaki menjawab 1 soalan pilihan sama ada daripada Bahagian A atau
Bahagian B. Wajaran markah bagi soalan pilihan ini ialah sebanyak 20% daripada
markah Kertas 2.

(b) Masa yang diuntukkan bagi Kertas 2 ini ialah 3 jam.

42
Senarai Rujukan

A. Fikah dan Usul Fikah

1. Al-Quran
2. Hadis-hadis
3. Al-Sharbini. Mughni al-Muhtaj, Dar al-Fikr.
4. Al-Tantawi, Mahmud Muhammad. al-Ahwal al-Shakhsiyyah, Matha’ah al-Sa’adah, Cairo,
1399H/1979.
5. Al-Zuhaili, Wahbah. al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh, Cetakan Dar al-Fikr.
6. Ibn Qayyim. Zad al-Ma’ad, Muassasah al-Risalah, Beirut, 1402H/1982.
7. Al-Sayyed Sabiq. Fiqh al-Sunnah, Maktabah al-Khadamat al-Hadithan. Saudi Arabia.
1404H/I984.
8. Al-Milbari, Zainuddin. I’amah al-Talibin, Dar al-Fikri.
9. Abd. Aziz ‘Amir. al-Ta’ir, Dar al-Fikri Al-rabi.
10. Al-Sayuti. al-Ashbah wa al-Nazair.
11. Al-Shaukani. Nail al-Autar.
12. Muhammad Ali Quthb. Tahfatu al-'aris wa al-‘urus (Mutiara Perkahwinan Menurut Ajaran
Islam) Terjemahan oleh Tn. Hj. Taib Azamudden Md. Taib, Pustaka Haji Abdul Majid,
Kuala Lumpur.
13. Al-Sayuti. al-Ashbah wa al-Nazair.
14. Ibn AI-Talla’. Aqdhiyah Rasul Allah SAW Dar al-Kitab al-Lubnani, Cetakan 2.
1402H/1982.
15. Al-Zarqa. Mustafa Ahmad. AI-Fiqh AI-Islamy Fi Thaubihi Al-Jahid (Juz. 2).
16. Al-Ramli. Muhammad bin Abu Al-Abbas. Nihayah al-Muhtaj, Mustafa al-Ha’labi, Cairo,
1386H/l968 (Juz. 6, 7).
17. Al-Shirazi. Ibrahim bin Ali. al-Muhazzab. Dar al-Fikr.
18. Al-Ansari. Abu Yahya. Fath al-Wahhab, Dar al-Fikr.
19. Al-Oumyati. Al-Sayyed Al-Bakri. Hashiyah I’anah al-Talibin, Dar al-Fikr.
20. Ibn Hazm, Ali bin Muhammad. al-Muhalla, Dar al-Fikr.
21. Umar Ibn Al-Khattab. Fatawa wa Aqdhiyah ‘Umar, Maktabah Al-Quran, Cairo, 1405H.
22. Al-Nawawi. Yahya bin Sharaf. Fatawa al-Imam al-Nawawi. Dar aI-Salam, cetakan 3.
1405H/1985.
23. Al-Sayuti, Abdu Rahman bin Abu Bakr. al-Hawi ... , Dar al-Kutub, Beirut, 1402H/l982
(Juz. l ).
24. Al-Subki. Abi bin Abdul Kafi. Fatawa Ai-Subki, Dar al Ma’rufah. Beirut.
25. Al-Haitami Ibn Hajar. al-Fatawa al-Kubra al-Fiqhiyyah, Dar al-Fikr, Beirut, 1403H/1983.
26. Fatwa Qadhikhan.
27. al-Um.

43
 28. Dr. Mohd. Sidqi bin Ahmad aI-Borneo. al-waji: bi Idhah Qawaid al-Fiqhi al-Kulliyyah.
Maktabah al-Maarif Riyadh.
29. Dr. Zakiyuddin Syaaban. Usul al-Fiqh al-Islami. Matba’ah dan ai-Ta’lif Mesir.
30. Dr. Wahbah Zuhaili. Usui al-Fiqh al-Islami. Dar al-Fikr lil-Tiba’ah wal-Tauzi’ Wal-Nasyri.
Demisq.
31. Dr. Ab. Karim Zaidan. al-Wajizji Usul al-Fiqh. Maktabah al-Qudsi Baghdad.

B. Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam

1. Mohd Ali al-Sabuni. Tafsir Ayat al-Ahkam. (Jld. 1, 2, 3, dan 5) Maktabah Ghazali Demisy.
2. Sheikh Mansor Ali Nasif. al-Taj al-Jami’ Lil-Usul (Jld. 1 dan 5).
3. Mohd ‘Alan al-Sadiqi al-Shafie al-Asyhari al-Makki. Dalil al-Falihin (Jld. 2, 3, dan 4).
4. Imam Nawawi. Sahih Muslim, Darul Kitab. Beirut (Juz. 18).
5. Mohd. Ismail Subula ai-Salam Darul ai-Jil. Beirut. Juz. 2, 3, dan 4.
6. Ibn Qayim al-Jauziah. Zadul Maad (Juz. 5).

44