TUBERKULOZA KAO GLOBALNI ZDRAVSTVENI PROBLEM Smatra se da je treina stanovnitva na zemlji ili oko dvije milijarde ljudi, inficirano

MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS. Svake godineod tuberkuloze oboli oko 8 miliona ljudi, 2 miliona umre. Vie od 90% sluajeva ove bolesti belei se u zemljama u razvoju. Koinfekcija sa HIV virusom poveava rizik oboljevanja od tuberkuloze. Veoma ozbiljan i rastui problem u svijetu je MULTIREZISTENTNA tuberkuloza kao direktna posledica loeg lijeenja bolesti. Svjetska zdravstvena organizacija je tuberkulozu proglasila GLOBALNIM zdravstvenim problemom, a kao razloge porasta oboljevanja posebno izdvaja : _siromatvo i sve vei jaz izmedju bogatih i siromanih _nedovoljan rad na otkrivanju bolesti, te slabosti u dijagnostici i lijeenju -kolaps zdravstvene infrastrukture u zemljama sa tekim ekonomskim krizama -uticaj HIV infekcije Nedostatak novih antituberkulotika Migracije Infekcije multirezistentnim bacilima tuberkuloze Promjenljivost virulencije bacila TB kojima se nove generacije inficiraju GLOBALNI FOND ZA BORBU PROTIV SIDE; TUBERKULOZE I MALARIJE Jula 2002.osnovan je globalni fond za borbu protiv AIDS_a, tuberkuloze i malarije kao jedinstveni medjunarodni finansijski mehanizam za investirane u zdravlje i jaanje borbe protiv ove tri masovne bolesti. Fond obezbedjuje dopunska sredstva za sprovodjenje nacionalnih programa. Globalni fond je Republici Srbiji za PROGRAM KONTROLE TUBERKULOZE u zemlji odobrio sredstva koja su se dobivala postupno, na osnovu postignutih i evaluiranih rezultata. Od.1.decembra 2004.god u Srbiji se realizuje projekat ministarstva zdravlja KOntrola _______________________________________________________________________ ___tuberkuloze u Srbiji kroz sprovodjenje direktno opservirane terapije .DOT-- i obuhvat ______________________________________________________________________rizinih grupa.

Cilj programa je bio::smanjiti mortalitet, morbiditet i transmisiju bolesti uz spreavanje razvoja rezistencije na lijekove. Osnovni ciljevi su da se otkrije vie od 70% obolelih od TB i da se izlei 85 % novootkrivenih direktno pozitivnih bolesnika. EPIDEMIOLOKA SITUACIJA TUBERKULOZE U SRBIJI Kao rezultat primjene mjera antituberkulozne zatite,tokom niza godina,dolazilo je do stalnog pada broja obolelih od TB, pa je 1990.god INCIDENCA u naoj zemlji bila 41/100.000 stanovnika. U to vrijeme prosjena stopa incidence na balkanu je bila 45, a u evropi 27/100.000 stanovnika Poetkom devedesetih dogodio se raspad bive Jugoslavije sa masovnim migracijama stanovnitva iz ratom zahvaenih podruja Hrvatske, BiH. BiH je bila republika sa najviom stopom incidence TB u SFRJ, 81/100.000. Rastua nezaposlenost, ekonomska kriza, pothranjenost stanovnitva, kontinuirani stres uz NATO bombardovanje1999. zaustavili su pad i ak doveli do lakog porasta oboljevanja od TB Stopa incidence 2003.u Srbiji je bila 36/100.000 Sozirom na navedeno smatralo se da je doao trenutak da se normativi i standardi za otkrivanje i lijeene TB usklade sa vaeim standardima koji se primjenjuju u svijetu /preporukeSZO/ TO se postie:to ranijim otkrivanjem izvora zaraze i I standardizovanom kratkotrajnom hemoterapijom pod neposrednim nadzorom bar za vreme poetne faze lijeenja ,makar samo za sve direktno-pozitivne bolesnike, a za sve kod kojih se oekuje loa saradnja hospitalizacija i /ili aziliranje tokom cijelog lijeenja. Za 4 godine rada po preporuci SZO/2008/god Srbija je zabiljeila incidencu od TB 24/100.000, ime se , prema globalnim kriterijumima svrstala u red zemalja sa niskom stopom obolijevanja od TB MIKOBAKTERIJE I BACIL TUBERKULOZE Uzronik tuberkuloze, MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS ; pripada velikom rodu mikobakterija. Bacil je otkrio Robert Koch 24.marta 1882 .god. Osim humanog tipa, uzronik tb kod ovjeka mogu da budu jo neke vrste mikobakterija: 1.mycobacterium bovis uzronik tb ly lijezda na vratu, mezenterijalnih ly lijezda, kao i dr.oblika tb. Otkako je tb kod goveda iskorijenjena a mlijeko se pasterizuje, zaraza ovim bacilom je rijetka. Najvei broj mikobakterija su saprofiti i ive svuda oko nas. ALI: Neki tipovi ovih bakterija npr: -M.kansasii, M.avium intracelulare complex i m.fortuitum complex mogu da budu patogeni za ovjeka I ESTO POKAZUJU REZISTENCIJU NA ANTITUBERKULOTIKE. ZBOG TOGA PREDSTAVLJAJU VEI PROBLEM ZA LIJEENJE OD TB PROUZROVANE BK.

NJIHOVA IDENTIFIKACIJA JE SLOENA I ZAHTIJEVA SPECIJALNO OPREMLJENU LABORATORIJU Odravanje pozitivnosti due vrijeme kod uobiajeno lijeenih bolesnika od TB ,treba da pobudi sumnju na bolest prouzrokovanu ovim rijetko patogenim mikobakterijama DIJAGNOZA TUBERKULOZE. Postavlja se samo na osnovu nalaza bacila tuberkuloze u sputumu ili dr.biolokom materijalu , mikroskopskim pregledom i izolacijom na odgovarajuoj podlozi/bar 2 uzorka/ ili Patohistoloke potvrde tuberkuloze u biolokom materijau dobijenom biopsijom ili Nalazom bacila u histolokom preparatu i /ili kultivacijom OSNOVNA DG TB : NALAZ BACILA TB U ISPLJUVKU DIREKTNOM MIKROSKOPIJOM /nalaz acidoalkoholorezistentnih bacila/ Za identifikaciju MYCOBACT:TUBERC:.potrebne jo 3 nedjelje. DG: tb na osnovu dr.kriterija:radigrafije plua, tuberkulinskog testa i serolokih metoda nije definitivna i ne smije se smatrati sigurnom IZOLACIJA I IDENTIFIKACIJA Porast bacila tb na Lovenstein_Jensen /.ovoj podloziizmedju tree-10 nedjelje/ OSJETLJIVOST NA ANTITUBERKULOTIKE Radi se nakon izolacije myc.tb i eka se jo 4 nedjelje

LIJEENJE TUBERKULOZNIH BOLESNIKA- CILJEVI I NAELA LIJEENJA: _ Brza eradikacija bakterija Spreavanje recidiva Spreavanje rezistencije/ Kombinacija sinergistinih, baktericidnih lijekova Trajanje lijeenja najmanje 6 mjeseci,rjedje 9 a vrlo rijetko 12 ATL / th-antitubekolitici/ i HT hemioterapija tuberkuloze -nakon bakter.potvrde dg. Vodi se propisana dokumentacija Zapoinje u bolnici/naroito psihijatriski bolesnici i alkoholiari/ Ambulantno :samo oni novootkriveni koji su:kooperabilni, direktno negativni, dobrog opteg stanja, nemaju znaajno pridruenih bolesti, ive u dobrim uslovima i ne mogu da ugroze osobe s poveanim rizikom od TB. I AMBULANTNO I BOLNIKO LIJEENJE ZAHTIJEVAJU NEPOSREDNI NADZOR NAD TH U INICIJALNOJ FAZI.Savjetuje se DOT th/direktno opservirana th/ Pre th:lab pregled , oftalmologa, audiometrija Oboleli od MULTIREZISTENTNE TB upuuje se u ustanovu pripremljenu za ovakve sluajeve

ANTITUBERKULOTICI -/prve linije/-posjeduju TRIglavne odlike -baktericidna aktivnost Steriliua aktivnost Sposobnost da sprijee rezistenciju 1.Izoniazid/H/ 2.Rifampicin/R/ 3.Pirazinamid/Z/ 4.Etambutol /E/ 5.Streptomicin /S/ Osnovna terapija tuberkuloze sprovodi se KRATKOTRAJNIM ESTOMJESENIM REIMIMA lijeenja STANDARDNI REIMI LIJEENJA TUBERKULOZE. ema sa stranice33/smernice za nacionalne programe/

Neeljena dejstva lijekova protiv tuberkuloze tabela 7.2 str.58 PRAENJE BOLESTI:podrazumijeva. _kliniki pregled pacijenta Laboratorijski pregled krvi i urina Bakterioloki pregled : direktna mikroskopija ,kultivacija/ radise: 1.prepoetka lijeenja 2svakog mjeseca tokom lijeenja i i 3.na kraju terapije /po tri uzorka/ Ispitivamje osjetljivosti na antituberkulotike radi se kod prvih izolata micob.tb kod svih bolesnika, a test se ponavlja nakon 2-3 mjeseca ukoliko bolesnik ima pozitivne kulture Standardni snimak plua-na poetku lijeenja, svake 4,nedjelje tokom inicijalne faze i svake 8.nedjelje tokom produene faze Audiometrija/za bolesnike sa S u th/ Oftalmoloki pregled /pre davanja etambutola/ LIJEENJE HRONINIH I MULTIREZISTENTNIH SLUAJEVA

SLUAJ_HRONINE TB_pacijent oboleo od TB sa poz.razmazom sputuma na kraju standardnog reima ponovnog lijeenja osnovnim ATL SLUAJ MULTIREZISTENTNE TUBERKULOZE.-Pacijent oboleood aktivne TB, rezistentan najmanje na rifampicin i izoniazid MRZ TB je veliki PROBLEM:!Lijeenje je dugo,2.U th se ukljuuje lijekovi druge linije koji su:skupi, manje efikasni a toksiniji od lijekova prvog reda Uz to ishod lijeenja je neizvjestan i kod vie od polovine bolesnika neuspjean SZO preporuuje da se MRz tb lijei iskljuivo u specijalnim bolnicama i odjeljenjima koje imaju pratee laboratorije sa mogunou pouzdanog ispitivanja rezistencije i dobro obuenu ekipu ljekara/OZREN bolnica u Srbiji/ Lijekovi drugog reda su: Aminoglikozidi-/kanamicin,amikacin, kapreomicin/ TIOAMIDI/etionamid,protionamid Fluorohinoloni//ofloksacin, ciprofloksacin/ Cikloserini/terizidon7 Paraaminosalicilna kiselina_PAS Po konverziji sputuma, lijeenje se nastavlja bar 18 mjeseci . Lijeenje mora biti kontinuirano i pod direktnim nadzorom 2010.god.u srbiji je sproveden nadzor rezistencije. Nadzorom su bili obuhvaeni svi novooboleli i prethodno lijeeni u republici SRrbiji aktivnost je radjena u okviru projekta ministarstva zdravlja Kontrola tuberkuloze u Srbiji finansirana je sredstvima bespovratne programske pomoi Globalnog fonda za borbu protiv Aids-a, TB i malarije Mikroskopija i kultivisanje rade se u okrunim labor. Pozitivne kulture se alju na identifikaciju primjenom molekularnih metoda u NACIONALNU REFERENTNU LABORATORIJU ZA TB_NRL_INSTITUT za mikrobilogiju i imunologiju , Med.fakultet u Beogradu. Tri centralne labor.Sremska Kamenica, Ni,Beograd, /svi MRD, izoniazidrezistentni rifampicin osjetljivi, rifampicin rezistentni izoniazid osjetljivi i dio osjetljivih sojeva slao se u u NRL na TEST REZISTENCIJE u cilju spoljane kontrole kvaliteta testa rezistencije NaJBOLJA STRATEGIJA je spreiti nastanak MRD_TB kroz punu implementaciju DOTS strategije i standardnih kratkotrajnih reima lijeenja kategorije I i II