Evropa dhe Islami...............................................................................................................3 Sekularizmi dhe vlerat morale............................................................................................8 Cilsit e Pejgamberit, alejhis-selam................................................................................11 Kshill pr braktisjen e shprehjeve t kqija .................................................................

15 Ruajtja e Kuranit..............................................................................................................16 Mosnxitimi.........................................................................................................................17 Bazat e thirrjes.................................................................................................................21 Rregullat e thirrjes............................................................................................................25 Mjetet e thirrjes ................................................................................................................30 Histori e Xhamis el-Aksa.................................................................................................36 Bazat dhe prkufizimi i sistemit gjyqsor islam ...............................................................38 Nderimi i dijetarve dhe prfitimi nga ata........................................................................39 Rndsia dhe vlera e Kudsit ............................................................................................43 Mashkulli nuk sht standardi..........................................................................................45 Falli dhe tregimi i fatit.......................................................................................................47 Intervist me gazetaren Ridley.........................................................................................49 Dr. Muhammed El Muhtar Esh Shenkiti............................................................................53 Imam Muhammed ibn Ishak ..........................................................................................54 Ibn el Xheuzi...................................................................................................................55 Medhhebi..........................................................................................................................57 Nga gjrat e lejuara pr haxhilert ..................................................................................59 22. T knaqurit me at q posedon ..............................................................................61

Parapagimi pr revistn
Ofrojm mundsin q t parapaguheni me parapagim vjetor n revistn AlbIslam. Parapagimi kushton gjithsej 10 euro (dhjet) pr jasht vendit (Europ, prfshir Shqiprin, Kosovn, Turqin dhe ish republikat Jugosllave) dhe vetm 310 denar pr parapaguesit nga Maqedonia. Me kt parapagim brenda nj viti juve ju drgojm 12 numra t revists, prej numrit aktual kur ju parapaguheni. N kt mim jan t prfshira edhe harxhimet postare. Pr parapagim mjafton q t drgoni pajtimin tuaj me emrin dhe adresn e plot n: email: albislam@albislam.com sms: +389 70 445 725 fax: +389 2 3290 408 tel: +389 2 3290 408 (do dit, prve t xhumas dhe t diels, prej 9 deri 16) ose me post n: rr.386 nr.11, Q.T. Mavrovka lok.44, 1000 Shkup, Maqedoni
edicion i botuar / viti i dyt / nr: 21 redaksia: Ramadan Ramadani (kryeredaktor) Agim Bekiri (ndihms kryeredaktor) Bekir Halimi, Talha Kurtishi, Alajdin Idriz, Fatmir Zaimi, Ali Shabani www.albislam.com albislam@albislam.com str: 386 no: 11 lokal: 44, 1000 Shkup fax: +389 2 3290 408

Del n fillim t muajit, kalendari i hixhretit, takvimi i Trkiye Diyanet Vakfi. Numri i ardhshm: 08 06 2005

Boton: Xhirollogaria: Xhirollogaria:

NUN-R DOOEL 300000001759616 Komercijalna Banka A.D.- Skopje (denar) 0270100209184 Komercijalna Banka A.D.- Skopje (euro) rr. Kej Dimitar Vlahov 4 S.W.I.F.T. : KOBSMK2X Numri tatimor: 4030003487017 Revsita sht e regjistruar pran Agjencis pr Informata t Maqedonis nr. 02-124/2. ISSN: 1409-6250 2

Aktuale
Evropa dhe Islami
Islami nuk sht i ri pr Evropn. Viti 711 shpesh prmendet si vit kur muslimant nga Afrika Veriore hyn n Spanj; edhe pse pika e par e kontaktit zyrtar me siguri ka qen n vitin 628 kur Muhammedi, sallallahu alejhi ve sel-lem, drgoi Dihya ibn Halifa te Herakliusi. Menjher pas ksaj, n vitin 652 Muavije ibn Ebi Sufjan drgoi ushtar n Sicili. Prej asaj kohe, muslimant kan bashkpunuar me Evropn n nj form ose n tjetr. Madje do t ishte n rregull t thuhet se Islami ka qen nj fenomen evropian pr pjesn m t madhe t historis s tij - gati 800 vjet t civilizimit Islam n Spanj, dhe m shum se 250 vjet n Sicili. S bashku me themelimin e Komuniteteve Muslimane evropiane kan ekzistuar edhe momentet tjera t takimit (kontaktit) - prezenca e shkurt n Francn jugore, konfliktet n Austri dhe, kuptohet, Kryqzatat. N nj t kaluar t afrt, bota ka par Evropn duke kapur dhe pushtuar pjest tjera t bots gjat kolonializmit dhe pas saj si dhe arritjen e emigrantve musliman npr Evrop n krkim t puns dhe jets m t mir. Q Islami dhe Evropa t msojn t pranojn njri-tjetrin, duhet t theksohet se historia e prbashkt e Islamit dhe Evrops nuk sht vetm nj fotografi e prgjithshme e ksaj ose e asaj, por ajo prmban nj numr t madh t bashkveprimeve n arsim, zhvillim t prbashkt dhe partneritet. Dijetart evropian tani jetojn nn rrethana ku jan t gatshm t pranojn ndikimin e jashtzakonshm t civilizimit Islam n formimin e Evrops; kontributi i Ibn Haldunit n shoqri dhe histori, i AlRazit dhe Ibn Sinas n mjeksi, i Al-Havarizmit n matematik. Prdorimi i zakonshm i fjalve si alkool, alkimi dhe algjebr, rrjedh nga gjuha arabe. Udhtimi i evropianve deri n qendrat e msimit n Kordoba, Toledo dhe Granada n Spanjn muslimane, sht dshmi e kontributit t Islamit n formimin e Evrops. Dituria e grekve antik sht ruajtur dhe prvetsuar nga arabt. Shkrimet e Aristotelit, Euklidit, Galenit, Arkimedit dhe t tjerve jan prkthyer n gjuhn arabe dhe m von edhe n gjuhn latine. N fjal, gjuha arabe mund t shihet si nj nga gjuht klasike t Evrops. Orientalisti Montgomery Watt ka thn: Nprmjet kontakteve tregtare dhe prezencs politike n Spanj dhe Sicili, kultura superiore e arabve gradualisht sht zgjeruar edhe n Evropn Perndimore. Edhe pse Evropa Perndimore kontakt m t madh kishte m Perandorin Bizantine, ajo nga arabt prfitoi m shum se sa nga bizantint. Nse mundohemi t vrejm intensitetin e plot t eksperimentimit arab, mendimit arab, shkrimit arab, do t arrijm t shohim se pa arabt, shkenca dhe filozofia evropiane nuk do t ishte zhvilluar si sht zhvilluar deri tani. 3

Evropa sot Sot, n fillim t mijvjearit, sht shum e rndsishme ta prkujtojm partneritetin pozitiv historik t Islamit dhe Evrops. Sot n Evropn Perndimore jetojn rreth 10 milion musliman. Gjat viteve t 90-ta numri i muslimanve q jan br t dukshm sht rritur n mnyr drastike. Organizatat muslimane jan duke u prhapur me t madhe. Prve ksaj, vrehet nj rritje e madhe e numrit t xhamive. sht interesante po ashtu t shihet edhe numri i njerzve q pranojn Islamin. Islami sht br nj pik e nj debati t nxeht: Cila do t jet ardhmria e ktyre muslimanve n Evrop? A jan ata kolona e pest? A jan ata burim i fundamentalizmit n nj Evrop tolerante? A jan ata krcnim q ka nevoj t prmbahet dhe asimilohet para se t rrezikoj stabilitetin e Evrops? Pr fat t mir, me kto pyetje nuk jan t preokupuar t gjitha kndet e Evrops. sht e vrtet se nj pjes e madhe e mosbesimit ndaj Tjetrit triumfon leht, edhe n ann e disa muslimanve edhe n ann e elementeve t caktuara brenda Evrops. Ministri i mbrojtjes franceze, Franois Leotard ka thn: Fundamentalizmi islamik sht njjt i rrezikshm sa ishte dikur nazizmi. Teorit e Huntingtonit, edhe pse t refuzuara me t madhe, vazhdojn ti ken pasuesit e devotshm. Npr gjith Evropn shihet se islamofobia sht n rritje. N nj shkall edhe m t prgjithshme, qndrimet e shefit t Partis Konservative angleze Lord Tebbit jan t njohura mir. Ai ka thn: Nuk mund ta kesh nj grumbull t kulturave n nj shoqri; duhet t jet nj kultur pr nj shoqri multikultura sht nj forc ndarse. Edhe pse kto opinione nuk jan doher kryesore, ata kan efektin e tyre n komuni4

tetet pakic. Kjo mund t krijoj nj mentalitet bllokues tek ata q tanim mbajn kujtimet e trashguara t kolonializmit. Me nj prjashtim t disa vendeve t caktuara, Islami ende nuk sht zyrtarisht i njohur nga Evropa. Kuptohet, Islami sht ktu, kjo sht realitet, mirpo njohja zyrtare ka ndikimin e saj n mnyrn se si shihet, n statusin, n financimin dhe kshtu me radh. N ballafaqimin me Islamin, Evropa ka zhvilluar disa modele t ndryshme. Austria, Spanja dhe Belgjika zyrtarisht njohin Islamin. Suedia sht e gatshme t financoj disa aktivitete pr muslimant prderisa ata prfaqsohen nga organizata q kan nj numr t caktuar t antarve. N Franc, zyrtarisht nuk njihet asnj komunitet fetar. Mirpo, ktu sht e rndsishme t theksohet se kryetari francez tradicionalisht varroset n Notre Dame, dhe se kapa e hebrenjve tolerohet - ku shihet nj zbatim jo-formal dhe fleksibil i ligjit. Gjermania edhe m tej refuzon t pranoj se sht nj shtet i emigrantve; dhe kshtu emigrantt njihen si Gasterbeiter, ose puntor mysafir, madje edhe pas tri gjeneratave. Britania e Madhe, edhe pse nuk ka br njohjen zyrtare t muslimanve, ajo ka akomoduar dhe pranuar lloj-llojshmrin e pakicave t saja. Imazhi i Islamit Gjat bashkveprimeve t gjata ndrmjet Evrops dhe Islamit, jan ndrtuar shum imazhe negative pr Islamin, disa nga kto t motivuara politikisht, e disa t tjera nga dallimet fetare. N mesjet ka mbizotruar nj bindje se muslimant ishin idhujtar t cilt e adhuronin Muhammedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ose se vet Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ishte magjistar, ose sipas disa kuptimeve tjera, djalli ose anti-krishti. Islami sht paraqitur (portretizuar) si fe e gnjeshtrave, nj shkels i

vazhdueshm i t vrtets. Islami shiheshe si fe e dhuns dhe q ishte prhapur nprmjet shpats. Muslimant shiheshin si njerz t preokupuar me dshira materiale dhe vet-knaqje; kurvria dhe homoseksualizmi shiheshin si t lejuara nga feja. Shum nga kto ide ishin si pretekst pr t krijuar nj aleanc t krishterve pr t luftuar n kryqzatat, pr t treguar se Tjetri ishte duke jetuar n errsir, dhe kshtu duke e arsyetuar nevojn e konvertimit ose luftimit t tyre. sht interesante t theksohet se edhe sot, disa nga ato ide, duke prfshir edhe disa ide t reja, ende ekzistojn. A sht Islami krcnim? Ta shqyrtojm pr nj moment gjendjen e Islamit n botn moderne. Mund t shihet se muslimant jetojn n dy gjendje t ndryshme; njra, si pakic n Perndim, dhe tjetra, n gjendje ku shumica jan musliman. Pr situatn e par sht e nevojshme nj imagjinat jashtzakonisht e madhe t prshkruhet krcnimi q kto pakica muslimane e kan pr Evropn ose Perndimin. Kto komunitete vetvetiu druajn nga rrethi ku jetojn. Ekziston nj mundsi shum reale q vlerat kulturore dhe fetare, normat etike t ktyre pakicave t zbehen ose t zhduken deri n gjeneratn e dyt ose t tret t tyre. Komunitetet e tilla nuk kan gjasa t jen krcnim pr rregullin e vendosur n t cilin ata jetojn, pr shkak se ata jan shum t zn duke u mbrojtur. Nse e vshtrojn botn Islame, fuqia e politiks nuk ndryshon shum. Ekzistojn rreth 56 shtete muslimane, por pjesa m e madhe e muslimanve kan rezerva serioze kur bhet fjal pr islamin e ktyre shteteve. Pjesa m e madhe e ktyre shteteve bjn pjes n kategorin e vendeve n zhvillim, ose, deri paradokohe, n kategorin e vendeve t Bots s Tret. Ata zhyten n

borxhe ndaj Fondit Monetar Ndrkombtar, Banks Botrore dhe ndaj bots s zhvilluar. N aspekt t teknologjis, ata doher prpiqen ta pasojn Perndimin: ndikimi i mediave perndimore dhe procesit t globalizimit, dominon mbi ato shtete. Disa nga ato shtete kan minerale, ose burime brthamore ose t nafts, por lidhjet politike jan t tilla sa sht shum e vshtir q kto t prdoren n fardo mnyre kundr interesave perndimore: Lufta e Gjirit ishte dshmi e ksaj. Nse gjith kt situate e shohim nga nj perspektiv tjetr, t shohim se shteti i Izraelit gjendet (ekziston) ndrmjet nj deti t shteteve muslimane, q asnjri nga ato nuk e dshiron prezencn e tij, dhe nga ana tjetr asnjri nga ato nuk sht mjaft i fuqishm ose mjaft i pavarur t ndryshoj situatn. Ngjarjet q ndodhn n Bosnj, kishin nj ndikim t thell emocional tek muslimant e gjith bots, mirpo Komuniteti Ndrkombtar Musliman nuk kishte mundsi t ket ndonj ndikim serioz politik. Ndihmn e vetme q ata mund ta ofronin ishte mbledhja e t hollave pr organizata bamirse. Ather si sht e mundur q nj komunitet i till ndrkombtar t jet rrezik pr at forc Perndimore? Muslimant n Evropn e sotme Komuniteti musliman, q sht nj komunitet shum i ri (n Mbretrin e Bashkuar 75 pr qind e komunitetit musliman vlersohet se sht nn moshn 35-vjeare) ka problemet e veta. Nj numr i madh i t rinjve ballafaqohet me kriz t identitetit, t ndar ndrmjet kulturs s prindrve t tij dhe ambientit ku jetojn. Ky sht konteksti n kuadr t t cilit duhet t vendoset ringjallja e Islamit brenda Evrops. Deri tani muslimant n Evrop kan qen t nnshtruar s paku tri valve t vet-kujdesit. 5

Gjat vals s par, n fund t viteve t 70-ta, Revolucioni Iranian kishte nj ndikim t madh n botn muslimane, duke prfshir edhe ata musliman q jetonin n Evrop, pavarsisht nga qndrimet e tyre ndaj Revolucionit Iranian; kjo ishte nj shenj se Islami po ngritt. Vala e dyt, Vargjet Satanike t autorit Salman Rushdie n vitin 1989, shkaktuan q shum musliman n Mbretrin e Bashkuar, sidomos t rinjt, t pyesin veten dhe t gjejn rolin e tyre n nj shoqri q dukeshe se po nprkmb fen dhe t drejtat e tyre. shtja e hixhabit kishte nj efekt t ngjashm n shtetet tjera evropiane. E treta, Lufta e Gjirit, e Bosnjs dhe ngjarjet tjera politike kan shkaktuar lvizje t mdha brenda komunitetit musliman. Qllimet duket se po ndryshojn. Kur Iraku ishte kundr Iranit, ishte e arsyeshme t armatoset Sadam Huseini, mirpo kur ai e pushtoi Kuvajtin, ai duheshe t ndalet. Nga ana tjetr, serbt me t madhe u lejuan ti masakrojn boshnjakt. Zgjedhjet legjitime n Algjeri u ndrpren n emr t mbrojtjes s demokracis, ndrsa ushtria turke n mnyr arrogante u fut n procesin demokratik dhe u lejua q ti mbaj peng politikant e vendit. Kur Sh.B.A.-t prkrahnin afgant kundr Rusis, ata ishin lufttar lirie, ndrsa kur palestinezt luftojn dhe vuajn pr pavarsi, ata jan terrorist. Imazhi i Islamit ende sht nj imazh i dhuns q buron nga xhihadi, edhe pse ndoshta t gjitha aktet e xhihadit gjat 100 viteve t fundit, kan qen lufta mbrojtse pr liri dhe vet-prcaktim. Kur nj bomb shprthen n Kajro, duket shum e arsyeshme dhe e zakonshme q nj gazetar t ndal nj musliman t ri n rrug dhe ta pyet pr mendimin e tij rreth shprthimit, por nuk i shkon ndrmend t pyet njjt at pr konfliktin n Irlandn Veriore. 6

Kjo, si rregull, ka krijuar nj dshprim dhe ka kontribuar t krijohet nj ndjenj e ofendimit dhe refuzimit. Disa elemente t ringjalljes Islame kan trajtuar tendencat e refuzimit dhe mllefit dhe kan ofruar nj rrugdalje nprmjet nj diskursi t dhunshm t dnimit publik t Perndimit dhe do gjje q sht perndimore. Mirpo, ringjallja e Islamit nuk sht vetm reagim negativ; ajo me t madhe sht nj udhtim pozitiv i vetzbulimit dhe, n fjal, pr nj numr n rritje t t rinjve, u ndihmon atyre t zbulojn nj alternativ pr kulturn e prindrve t tyre Kulturn Islame evropiane. Kjo sillet nprmjet nj procesi t bartjes s bagazhit kulturor Aziatik ose Islam Arab, t kthimit n principet themelore dhe zbatimit t tyre n kontekst evropian. Ky proces mund t jet nj proces i shndosh pr Evropn, sepse krijon njerz q jan t sigurt pr identitetin e tyre: ata jan musliman evropian. Ata dshirojn t kontribuojn pr ardhmrin e saj, t ndrtojn nj Evrop m t mir pr ta dhe pr fmijt e tyre. Hurshid Ahmed ka thn: Do t ishte tragjedi, nse bhemi rob t s kaluars. Si t till, muslimant duhet po ashtu t merren me disa shtje q ekzistojn brenda lagjeve t tyre. Si thon muslimant se Islami nuk sht monolitik (njblloksh), ata duhet t kuptojn se as Evropa nuk sht monolitike. Ekzistojn shum njerz n Evrop q jan t gatshm ti shohin problemet me t cilat muslimant ballafaqohen, n mnyr objektive, madje edhe dashamirse. Po ashtu duhet t theksohet se luftrat e lvizjeve Islam nuk jan kundr Perndimit ose Evrops; i gjith ai sht nj proces i bashkimit dhe vet-zhvillimit, si ka thn Hasan Al-Turabi: Perndimi nuk sht preokupimi jon. Ne merremi me rigjenerimin konstruktiv t shoqrive tona, duke i mobilizuar shpirtrat dhe

mendjet tona, e jo me luftimin e satanve t mdhenj. Perndimi nuk sht armik pr ne, prve nse ndonj politik sht e drejtuar kundr Islamit. Gjat kontakteve me Evropn, muslimant kan arritur t msojn shum gjra: n fjal, prderisa ekziston krenaria se evropiant kan msuar nga Al-Andalusia, nga ana e muslimanve tani duhet t ket vlersim pr mundsit q i kan pr t studiuar n Universitetet Oxford, Cambridge, etj. t Britanis. Shum nga lvizjet e ringjalljes, kan absorbuar ide, metoda, madje edhe struktura nga modelet evropiane. Kontaktet me Evropn moderne kan shkaktuar q muslimant t prfshihen n debate t brendshme rreth shtjeve t ndryshme si sht demokracia, pluralizmi, roli dhe statusi i gruas, konceptet e dar al-harb, etj. Vrtet, i gjith botkuptimi i muslimanve sht duke psuar ndryshime. N vitin 1992 n nj seminar n Franc n temn Muslimant n Perndim, nj grup i dijetarve udhheqs musliman, ka diskutuar rreth ktyre ideve. Nj nga kundrshtimet q ata i kishin ndaj konceptit t dar al-harb dhe dar al-Islam ishte se karakteristika themelore e dar al-Islam ishte siguria, por si mund t quhet bota muslimane dar al-Islam kur ekziston aq shum diktatur dhe shtypje t madje edhe ndaj dijetarve dhe aktivistve musliman? Ngjashm, si mund ta quajm Perndimin dar alharb kur muslimant e till shpesh lshojn vendet e tyre dhe krkojn strehim (azil) politik n Perndim? Ardhmria Rruga drejt msimit t pranimit t njritjetrit, dhe mundsia e jets m njri-tjetrin, nuk mund t jet e leht. sht nj proces i ndrlikuar, por nuk ka alternativ tjetr. Pr kt do t duhet t kaloj nj koh. Imazhi

negativ sht ndrtuar me shekuj, dhe ai nuk mund t ndryshohet brenda nats. Evropa dhe Islami duhet ta kuptojn njritjetrin m mir, me qllim t kuptimit m t mir t njri-tjetrit dhe me qllim q nocionet pr Veten dhe Tjetrin t ken ndikim t ndrsjell. Mendoj se prgjegjsia m e madhe bie mbi shumicn, komunitetin nikoqir, Evropn. Me pakicat mund t ballafaqohet n dy mnyra: (1) Dallimet kulturore mund t prshtaten, madje edhe festohen, gj q do ta bnte pakicn t ndjehet e mirseardhur dhe kshtu t gatshm t prfshihet n shoqri; ose (2) Dallimet mund t shqetsohen dhe t eliminohen nprmjet largimit, shtypjes ose asimilimit t dhunshm. E para sht rrug e pluralizmit dhe duket se sht qasja m e arsyeshme. fardo prpjekje pr t eliminuar identitetin musliman do t shkaktoj probleme m t mdha n nj periudh afatgjate. Duhet ti shohim dallimet ndrmjet muslimanve n Franc dhe n Britani q t shohim efektet e modeleve t ndryshme q jan zbatuar. Historia e Francs dhe Algjeris vazhdon t jet penges kryesore. Nocionet franceze t unitetit kulturor vetvetiu vendosin barr t rnd mbi komunitetin musliman. Ideja sht t shmangen getot dhe zonat e ndara (t prjashtuara); ndrsa rezultati sht nj komunitet q vazhdimisht ndjehet i krcnuar dhe gjendet n margjina, aq shum sa q, n prgjithsi, nuk sht n gjendje ta paramendoj veten si francez. Sot, muslimant mund t prfaqsojn nj kultur tjetr, por duhet t mbajm mnd se kulturat jan rezultat i nj procesi eklektik (heterogjen); kulturat asnjher nuk jan statike. A nuk ishte dikur krishterimi nj fenomen Lindor? Por, me koh ai rrnjosi veten n shoqrin Perndimore. Mishi me 7

erza, qebapt, pica dhe burgert tani jan elemente t kulturs britanike, edhe pse n t vrtet ato nuk jan britanike. Shoqrit musliman tradicionalisht kan qen pluraliste. Teologjia islame rikujton njerzimin se dallimet jan nj faktor natyror dhe pozitiv n jet, rreth t cilave njerzit duhet t bashkohen pr t msuar pr njritjetrin. O ju njerz, vrtet Ne ju krijuam juve prej nj mashkulli dhe nj femre, ju bm popuj e fise q t njiheni ndrmjet vete, e s'ka dyshim se te All-llahu m i ndershmi ndr ju sht ai q m tepr sht ruajtur (kqijat) e All-llahu sht i dijshm dhe hollsisht i njohur pr do gj. (Huxhurat: 13) Sikur t donte All-llahu, do t'ju bnte nj popull (Maide: 48)

Kshtu, pluralizmi i ofron Evrops nj rrug t bhet fort, stabile dhe e qet. Muslimant duhet t bashkohen me njerzit tjer, pavarsisht nga feja, t punojn s bashku pr t mirn e prbashkt, si hyri Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, n hilf al-fudul. fardo alternative tjetr prve pluralizmit do t ishte pritje dhe prgatitje pr ndonj lloj t ndeshjes s civilizimeve ose eliminimit t njrit ose tjetrit, gj q do t ishte nj goditje e tmerrshme edhe pr Evropn edhe pr Islamin. Vrtet do t ishte dshprim i madh pr gjasat e humbura. Shnim i redaksis: Autorit i kan munguar informatat pr islamin n trevat e Ballkanit e me t cilat qasja e ktij shkrimi do ishte edhe m e plot. Dilvar Hussain, Marr nga: islamonline.net Prktheu: xh.a. Redaktoi: AlbIslam.Com 22.4.2005

Sekularizmi dhe vlerat morale

Vlerat morale, si jan sinqeriteti, prgjegjsia dhe modestia jan vlera t lindura origjinale q Allahu i ka mbjellur n zemrat e njerzimit; pastaj Ai i ka drguar t drguarit e Tij me nj sistem t jets n prputhshmri me kt dispozit t lindur pr ta afirmuar at. "Prqendro vetveten tnde sinqerisht n fen, i larguar prej do t kote, (e ajo f), feja e All-llahut n t ciln i krijoi njerzit, s'ka ndryshim (mos ndryshoni) t asaj natyrshmrie t krijuar nga All-llahu, ajo sht feja e drejt por shumica e njerzve nuk e din." [Rum: 30]. Nj besimtar mbshtetet n kto vlera morale pr shkak se natyra e tij, e fortifikuar nga besimi, e inkurajon at t veproj ashtu, 8 dhe pr shkak se feja n t ciln beson e urdhron at dhe premton shprblim pr t n botn e ardhshme. Sekularizmi nga ana tjetr, madje edhe n formn m t rrezikshme q knaq veten m largimin e fes nga jeta politike, duke e refuzuar at dhe vlerat e saj si baz pr legjislacion, minon dy themele pr vlera morale n zemr t njerzimit. Ndrsa pr sekularizmin n formn m ateiste, ajo trsisht shkatrron kto dy themele dhe i zvendson ato me epshe, qoft epshi i disa sunduesve n sistemet diktatoriale ose epshi i shumics n sistemet demokratike. "A e ke par ti at, q pr zot e mon epshin e vet, a mos do t'i bhesh ti atij mbrojts?" [Furkan: 43].

Pasi q epshet dhe dshirat, pr nga natyra jan vazhdimisht t ndryshueshme, vlerat dhe sjelljet e bazuara n to jan po ashtu t ndryshueshme. Nj gj q sot konsiderohet si krim, i dnueshm sipas ligjit me dnime t ashpra, dhe q u parandalon praktikuesve t tij t drejtat q u lejohen t tjerve, mund t jet e lejueshme nesr, ose madje mund t konsiderohet edhe si akt shembullor, dhe ata q e refuzojn at bhen politikisht jo-korrekt. Ky ndryshim nga nj kndvshtrim n kndvshtrimin e kundrt, si nj rezultat i ndarjes s shoqris nga vlerat e lindura fetare, sht nj paraqitje e shpesht. Sa do q sht injorante nj shoqri tradicionale, ajo, ose shum nga pjestart e saj, do t ruajn disa vlera t lindura; mirpo sa do q thellohet shoqria n sekularizm, aq m pak individ t till do t ket, dhe ndikimi i tyre do t beht gjithnj e m e margjinal, deri sa shoqria kolektivisht t rebelohet kundr vlerave t njjta fetare q i ka ruajtur m par. Mund t ekzistoj nj arsye tjetr pr disa kultura tradicionale xhahile pr ti mbajtur vlerat fetare: ata mund tju prgjigjen dshirave t tyre, ose ata prfaqsojn traditn e tyre dhe nuk hyn n konflikt me dshirat e tyre. "E kur thirrn q ndrmjet tyre t gjykoj Allllahu dhe i drguari i tij, nj grup prej tyre nuk i prgjigjen asaj. Po nse sht q e drejta u takon atyre (n at gjykim), ata i shkojn atij t bindur e me respekt. [Nur: 48-49] Relacioni i tyre me t vrtetn sht i ngjashm me at t shejtanit, si i ka prshkruar Muhammedi, alejhis-selam, Ebu Hurejres, q shejtani i kishte thn t kndoj Ajetul-Kursin para se t flej: Ai ta ka thn t vrtetn, edhe pse ai sht nj gnjeshtar i vrtet. Shoqrit bashkkohore perndimore sekulare jan shembujt m t qart t natyrs s ndrrimit dhe kundrthnieve t civilizimit xhahil.

Nga nj knd, ajo i konsideron kulturn dhe vlerat mbi t cilat qndron si nj fenomen relativ, i ndryshueshm. Mirpo, nga kndi tjetr, ajo karakterizon disa vlera si vlera njerzore, konsideron shkeljen e tyre si shokante, dhe dnon shkelsit e saj ashpr. Burimet e ktij problemi jan dy principet themelore n t cilat mbshteten shoqrit demokratike sekulare. E para sht sundimi i shumics si nj standard pr t saktn dhe t gabueshmen n fjal dhe sjellje; e dyta sht principi i liris individuale. Kto dy rregulla padyshim se do t ndeshen me njra-tjetrn nse nuk koordinohen me nj princip tjetr q do t gjykonte mes tyre. Sekularizmi, pr nga natyra, refuzon fen, dhe n formn e saj perndimore nuk konsideron fitrah-t (vlerat e lindura) si kriter pr dobit dhe dmet pr njerzimin. Ajo nuk ka alternative tjetr prve ti bj kto dy principe nj standard absolut pr sjelljen, se cila sht e lejueshme dhe e prshtatshme dhe cila nuk sht. Kundrthniet dhe konflikti ndrmjet ktyre dy principeve tregohen qart n disa nga shtjet e nxehta n kto shoqri. Ata q prkrahin njohjen e homoseksualitetit dhe dhnien e t drejtave dhe gjasave t barabarta homoseksualve n do aspekt t jets, duke prfshir edhe shrbimin ushtarak, argumentin e tyre e bazojn n principin e t drejtave individuale. Ata nuk njohin t drejtn e dikujt t brengoset pr, si q e quajn ata, orientimin seksual. Arsyetimi i njjt bhet nga prkrahsit e abortimit. Shpesh i dgjom ata duke thn me dyshim; Si mund t ndalem nga liria e zgjedhjes pr shtjet e mia dhe pr trupin tim? far t drejte kan zyrtart legal pr tu involvuar n shtje t tilla personale?. Argumentin e vetm q kundrshtart e tyre mund ta nxjerrin sht n kundrthnie me vlerat q prkrahen nga shumica e popullats. Edhe pse baza e shum 9

njerzve pr kundrshtimin e abortimit sht morale ose fetare, ata nuk mund t dalin dhe t shprehen haptas, e as q mund t bashkngjisin ndonj argument fetar ose moral, pasi q shoqria e tyre sekulare asnjrn prej tyre nuk e sheh si t pranueshme. Nse pranojm se nuk ka baz pr vlera prve opinionit individual ose atij t shumics, dhe se kshtu sht e mundshme q t gjitha vlerat t ndryshojn nga nj periudh n tjetr, dhe nga nj shoqri n tjetr, kjo do t thot se nuk ekziston ndonj lidhje ndrmjet vlerave dhe dobis ose dmit q do ta hasin njerzit n jetn e tyre materiale ose shpirtrore, q ndryshe, do t thot se t gjitha vlerat jan t barabarta dhe nuk sht me rndsi se cilat vlera nj shoqri e caktuar i pranon ose i refuzon. Megjithat, kjo do t thot se e gjith sjellja q konsiderohet e paprshtatshme nga shoqrit sekulare sot, si sht keqtrajtimi seksual i fmijve ose prdhunimi i femrave, pr t cilat ajo ka dnime serioze, konsiderohen shqetsuese vetm pr shkak t disponimit t tanishm, nesr mund t ndryshoj, dhe kshtu sipas principit t liris individuale, disa krime serioze mund t bhen t pranueshme. Arsyeja q nj sekularist habitet kur gjendet para pyetjeve t caktuara sht se shqetsimi i tij pr ato krime, n t vrtet nuk bazohet n kto dy principe, q sht br baz e vetme e pranueshme pr argument n shoqrit e dominuara nga sekularizmi; arsyet e vrteta pr t jan mbeturinat e ndjenjave morale q ai edhe m tej i posedon nga natyra origjinale q Allahu ia ka dhn, dhe e cila mbetet pavarsisht nga sekularizmi i tij. Ndoshta habia e sekularistit do t rritet nse ai do t pyeteshe se pr far arsye ai ka dhn nj prioritet ktyre vlerave morale, deri sa i ka br ato standard n baz t t cilit gjy-

kohen t gjitha sjelljet dhe vlerat tjera morale. Nse ai thot se respektin q ai e ka ndaj tyre sht i bazuar vetm n preferencn aktuale personale, ose n shovinizmin kulturor, ai nuk do t ket prgjigje pr at q e kundrshton at n baz t kundrthnieve n preferencat personale t tij, pr shkak se normat e shoqris s tij ndryshojn nga ato t shoqris tjetr. Themeli i thyeshm i vlerave n shoqrit sekulare i bn ato t prgjegjshm pr tu kthyer n do koh kundr t gjitha vlerave t cilat aktualisht i mbajn. Ajo po ashtu e hap rrugn q t largohen nga praktikat e tyre t okupimit dhe kolonializimit t popujve m t dobt. Nuk ka ndonj gj q do ti prmbante ata n kt, deri sa nj prej tyre t ngrihet dhe t njoftoj se ekziston nj dobi nacionaliste q mund t arrihet dhe nj numr i bashkqytetarve ti besojn atij. Propozimi politik i tij bhet propozim zyrtar i bazuar na standardin e miratimit t shumics. Kjo, megjithat sht, si mund ta shohim, nj miratim i bazuar n asgj tjetr prve n lakmi. Gjat historis, ky ka qen arsyetimi pr do shkelje ligji. N fjal, kjo sht baza sipas t cils kafsht e sulmojn njra-tjetrn. Ather, liria personale dhe sundimi i shumics, nuk jan vlerat fundamentale n t cilat bazohet kultura sekulare. Sepse liria prfshin zgjedhje, por ajo nuk sht kriter pr at zgjedhje. Dua t them se kujtdo q i jepet liria e zgjedhjes, ka nevoje pr nj standard t cilin ai mund ta prdor si kriter pr zgjedhjen e tij. Njjt, opinioni i shumics nuk sht vetvetiu nj standard; ajo sht vetm nj rezultat i shum zgjedhjeve individuale n baz t nj standardi. Ather, cila sht baza e zgjedhjes pr nj individ dhe nj shoqri t lir n sistemin sekular? Pa dyshimin m t vogl, ajo baz sht epshi dhe dshira q e kan zn vendin e Zotit t vrtet. Prktheu: Xh.A. Dr. Xhafer Shejh Idris, 6.5.2005

10

Artikuj
Cilsit e Pejgamberit, alejhis-selam
T flassh pr cilsit e njeriut m fisnik, t drguarit m madhshtor, personit m t dashur te All-llahu dhe msuesit t mbar njerzimit dhe tia japsh hakun ksaj teme sht nj gj e rnd dhe e vshtir. Kjo sht nj tem pr t ciln nuk mjafton edhe nse shkruhen libra voluminoz dhe mbahen ligjrata t shumta. Ne jemi aq t vegjl dhe aq pak kemi dituri, sa q padyshim nuk mund tia japim hakun ksaj teme. Mirpo, duke u nisur nga fjala Ajo q nuk mund t arrihet n trsi, nuk lihet n trsi, vendosm q ta japim kontributin ton modest n kt drejtim, duke shpresuar q kjo do tiu bj dobi muslimanve t kohs son, pr t cilt me keqardhje themi se shum pak e njohin t drguarin e tyre, e aq m pak e pasojn. Cilsit e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, jan cilsit m t mira dhe m t dashura te All-llahu, saq askush pas tij nuk mund ti arrij ato n trsi, mirpo ne duhet ti kemi shembull dhe t mundohemi maksimalisht ti pasojm. Ai q dshiron ti njoh cilsit e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, le ta lexoj Kuranin fisnik, po ashtu le ti lexoj hadithet e tij, sepse n to prshkruhen fjalt dhe veprat e tij. Po ashtu le ti lexoj librat q flasin pr jetprshkrimin e tij dhe cilsit e tij, q ta sheh se si dijetart kan folur pr t dhe e kan prshkruar at. Padyshim se kjo sht nj obligim pr donjrin q ndjehet si musliman dhe i thot vetes musliman. Sepse shehadeti sht Esh-hedu el-la ilahe il-lall-llah ve esh-hedu enne Muhammeden Resulull-llah. Pjesa e par Esh-hedu el-la ilahe il-lallllah (q d.t.th: Dshmoj se ska Zot tjetr dhe askush nuk meriton t adhurohet pos All-llahut), nnkupton q ne ta njohim Allllahun, ta dim ka na ka urdhruar Allllahu e ka na ka ndaluar, n mnyr q ti veprojm ato q na i ka urdhruar dhe t largohemi nga ato q na i ka ndaluar. Kurse pjesa e dyt e shehadetit q sht ve esh-hedu enne Muhammeden Resulullllah (q d.t.th. Dshmoj se Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sht i drguar i All-llahut), nnkupton q ta njohim kt pejgamber, ta pasojm at, ti dgjojm urdhrat e tij dhe ta kemi shembull n jetn ton. E si do ta pasojm at nse nuk e njohim at? E si do ta njohim at nse nuk e lexojm Kuranin, Hadithet dhe librat q flasin pr t? Njeriu nuk mund t dshmoj pr nj gj q nuk e njeh, sepse dshmia nuk do t jet n rregull. N vijim me lejen e All-llahut do ti prmendim disa nga cilsit kryesore t ktij Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, edhe at n mnyr t shkurtr, q t jemi sa m t qart dhe sa m t kuptueshm: 1. I drguar i fundit dhe imam i Pejgamberve Cilsia kryesore me t ciln e ka stolisur Allllahu kt Pejgamber sht se ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sht Pejgamber i fundit, 11

pas t cilit nuk ka pejgamber tjetr, dhe ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sht Pejgamberi m fisnik dhe m madhshtor, si dhe sht imam i t gjith Pejgamberve tjer. Grada m e lart q njeriu mund t arrij sht Pejgamberllku, e grada m e lart i takon Pejgamberit Muhammed, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, atij i takon Xhenneti m i lart dhe vendi m i mir n Ahiret. Andaj prej kushteve pr t qen musliman sht Besimi n krejt pejgambert, n prgjithsi, dhe n Pejgamberin e fundit Muhammedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, n veanti. Nga kjo e kuptojm se Krishtert dhe ifutt jan qafir, dhe nse nuk pendohen e ta besojn edhe Muhammedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sikur ne q besojm n Musn dhe Isain, alejhis-selam, do t jen n xhehennem prgjithmon. Pr ta All-llahu, xhel-le shanuhu, thot: S'ka dyshim se ata q nuk besojn Allllahun dhe t drguarin e Tij, dshirojn t bjn dallim mes All-llahut dhe t drguarve t Tij e thon: Ne i besojm disa e nuk i besojm disa t tjer e mes ktij duam t marrin nj rrug. T tillt jan jobesimtart e vrtet; e Ne kemi prgatitur dnim t fort e nnmues pr jobesimtart. [Nisa: 150-151]. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: Muhammedi nuk ka qen babai i asnjrit prej burrave tuaj por ai ishte i drguari i All-llahut dhe vul e t gjith pejgamberve, e All-llahu sht i dijshm pr do send. [Ahzab: 40]. Kurse hadithet q e vrtetojn se Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sht i drguari i fundit jan t shumta dhe t njohura. 2. I drguar pr mbar njerzimin Cilsi tjetr, e cila e dallon nga Pejgam12

bert e tjer, sht se ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sht i drguar pr mbar njerzimin, dhe mbar njerzimi pas tij e kan obligim ta besojn at. Ktu hyjn edhe jehudit dhe krishtert, t cilt e njohin kt Pejgamber por prap se prap nga zilia dhe kokfortsia e tyre nuk e pranojn. All-llahu i Madhrishm pr ta thot: Atyre q ua kemi dhn librin, ata e njohin at (Muhammedin) si i njohin bijt e vet, e nj grup pre tyre edhe pse e din kt, jan duke e fshehur t vrtetn. [Bekare: 146]. Po ashtu thot: E kur u erdhi atyre prej All-llahut libri (Kur'ani) q sht vrtetues i atij, q e kishin pran, e q para se t'u vinte e krkonin ndihmn e tij kundr mosbesimtarve, e mohuan at (Muhammedin) q e njihnin, kur u erdhi. Pra mallkimi i All-llahut qoft kundr mosbesimtarve! [Bekare: 89]. N lidhje me kt ajet transmetohet nj ngjarje interesante: Jehudit e dinin se Pejgamberi do t vij n nj vend n shkrettir ku ka hurma, prandaj edhe u vendosn n Medine dhe n Hajber, pr ta pritur kt Pejgamber, sepse ata mendonin se do t jet Jahudi. Bile ata kur kishin ndonj mosmarrveshje me arabt u thonin: Do ta shihni ju kur t vij Pejgamberi jon, do tiu bjm kshtu e kshtu. Kur doli n Meke lajmi se ka dal Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, arabt q ishin n Medine menjher nxituan q ta pranojn si Pejgamber, sepse e dinin kt gj nga Jahudit. Kurse ifutt kur e pan se ai nuk sht jahudi, po sht arab, nga inati dhe zilia nuk e pranuan. Disa prej tyre u bn musliman, mirpo shumica nuk e pranuan, bile u munduan ta mbytin Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Kurse sa u prket krishterve, ka shum t till q e pranuan islamin ather, si dhe

sot e ksaj dite, sepse e din se ky pejgamber sht i vrtet. Mirpo shumica prej tyre jan n kufr dhe nuk e pranojn Muhammedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, bile edhe i luftojn pasuesit e tij. All-llahu i Madhrishm thot: ...Ne t drguam ty Pejgamber pr mbar botn. Mjafton q All-llahu sht dshmues pr kt. [Nisa: 79]. Po ashtu thot: ...Ai (Kur'ani) nuk sht tjetr vetm se kshill pr mbar njerzit. [Jusuf: 104]. 3. Fuqia dhe trimria Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ishte shum i fuqishm dhe trim i madh. Fuqia dhe trimria e tij vrehet n betejat q i ka br kundr pabesimtarve. Ai ishte n vijn e par t frontit, e kur rndohej gjendja dhe sahabt fillonin t trhiqen, ai i inkurajonte pr luft, saq disa sahab thoshin: Kur ashprsohej gjendja n luft, ne mbroheshim me Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Gjat gropimit t Hendekut, kur shokt e tij hasnin n ndonj gur t madh q nuk mund ta thyenin, e thirrin Pejgamberin, sallallahu alejhi ve sel-lem, pr ta thyer, ngase ai ishte m i fuqishmi. Andaj, lexo pr betejn e Bedrit, Uhudit, Hendekut, si dhe pr betejat tjera q ta shohsh trimrin dhe fuqin e ktij Pejgamberi. Kt virtyt t tij e morn edhe shokt e tij, t cilt luftonin m jett dhe pasurit e tyre pr ti dal n ndihm ktij Pejgamberi fisnik. Trimria e tyre ishte e rrall, trimri e cila buronte nga besimi i madh. Transmetohet pr nj sahab, se kur e pa se armiqt kishin hedhur disa shtiza n drejtim t Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u hodh mbi Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, dhe e mbuloi me trupin e tij, q ta mbronte nga shtizat. Sahabt tjer thon se shpina

e tij u b sikur shpina e iriqit, nga shtizat e shumta q i ishin ngulitur. 4. Bukuria Ebu Hurejre, radijallahu anhu, thot: Kurr n jetn time nuk kam par di m t bukur se Resulull-llahun, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Dukej sikur dielli lundronte n fytyrn e tij. Nuk kam par asknd q mund t ec m shpejt se Resulull-llahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Dukej sikurse toka shpejtonte nn t, ne lodheshim pr ta arritur, ndrsa ai ishte i palodhshm. [Tirmidhiu]. Ummu Mabed el-Huzaai duke e prshkruar Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: ... sht i bukur dhe trheqs. Me sy t zi, me shikim t thell t rrethuar me qepalla t dendura dhe t gjata. N zrin e tij ndihej ngjirje. Me qaf t gjat. Symadh. Sysurm. Me vetulla t gjata e t bukura, as t holla e as t trasha. Me flok shum t zeza. Kur hesht, e shquan qndrimi dinjitoz dhe maturia, e kur flet, e frymzon shklqimi dhe eleganca. Njeriu m i bukur dhe m elegant prej s largu, e edhe m i bukur dhe m trheqs prej s afrmi... Xhabir Ibn Semeri thot: Ka pasur goj t bukur dhe sy t mdhenj. Nuk ka qen i trash. [Muslimi]. El-Berra thot: Ka qen shtat mesatar, shpatullgjer. Flokt i kishte t gjata gjer te pulpat e veshve... Kurr nuk kam par ndonj njeri m t bukur se ai. [Buhariu]. Po ashtu thot: M par flokt i mbante t lshuar, nga dshira q ti imitonte Pejgambert e mhershm, e pastaj i mblidhte n kok. [Buhariu]. Kab Ibn Maliku ka thn: Kur gzohej, fytyra i shndriste sikur t ishte nj cop hne. [Buhariu]. Xhabir Ibn Semeri thot: E kam par n natn me hn t plot. E shikoja Resulull13

llahun, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, pastaj hnn... dhe mu duk m i bukur se hna. [Tirmidhiu]. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, i kishte flokt gjysm kaurrela t zeza, si dhe mjekrn e dendur dhe t zez, si transmetohet nga Ibn Abbasi dhe sahabt tjer, radijallahu anhu. Enesi, radijallahu anhu, thot: As ambrit as miskut nuk i vinte er m e kndshme se e lkurs s Resulull-llahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. [Buhariu]. Xhabir Ibn Semuri rrfen gjersa ka qen fmij: Resulull-llahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ma ledhatoi fytyrn, e dors s tij i vinte era sikur ta kishte nxjerr nga ndonj en ku ruhet parfumi. [Muslimi]. Xhabiri rrfen: Nuk ka mundur t kalonte ndonj rruge, e q ai i cili kalonte pas tij t mos e ndiente ern q kishte mbetur prapa tij. Sipas asaj ere mund t kuptonte se ai kishte kaluar atypari. Ka pasur nj arom t veant e t kndshme, er fluidi. Ai n mes t shpatullave e ka pasur shenjn-vuln e pejgamberis. 5. Modestia dhe Devotshmria Edhe pse All-llahu e kishte ngritur n nj pozit t lart, Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, nuk ishte mendjemadh me t tjert, prkundrazi ai ishte modest dhe i devotshm n adhurimin ndaj All-llahut. Ulej n mesin e shokve sikur t ishte njri prej tyre, dhe e urrente t dallohej nga ata. Po ashtu ai e urrente q t ngrihen n kmb kur ai hynte n dhom. Krejt kjo tregon se ai ishte modest dhe falnderues pr dhuntit e All-llahut. Kurse sa i prket devotshmris, nuk ka pasur njerz m t devotshm ndaj All-llahut se ai, e as q do t ket. Ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ishte i pari n zbatimin e urdhrave t All-llahut, dhe i pari n largimin 14

prej harameve. Aq shum falej gjat nats, saq i njteshin kmbt nga adhurimi i gjat, e kur shokt e pyetnin se pse e mundon veten aq shum, kur sht i garantuar prej All-llahut, ai ua kthente: A nuk duhet t jem rob falnderues? Abdullah Ibn Mesudi, radijallahu anhu, tregon: U fala nj nat me Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, e ai u fal aq gjat saq me shkoi ndrmend t bj nj vepr t keqe I than: e ka t shkoi ndrmend? Tha: M shkoi ndrmend q t jap selam. Transmeton Imam Ahmedi se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ishte m i lehti pr namazin e tjerve (kur i falte njerzit si imam), ndrsa shum e zgjaste namazin e vet (kur falej vetm). Po ashtu transmetohet nga Aishja, radijallahu anhu, se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, falej gjat natn dhe qante aq shum saq mjekra i mbushej me lot. 6. Sjellja e mir dhe morali i lart Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ishte njeriu m i sjellshm dhe m i moralshm. Kur e pyetn Aishen, radijallahu anhu, pr moralin e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ajo tha: Morali i tij ishte Kurani. Pra, Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u pajis me virtytet m t larta morale. All-llahu, subhanehu ve teala, e lavdron pr kt cilsi n Kuran. Ai thot: Vrtet, ti je n nj shkall t lart t moralit! [Kalem: 4]. Po ashtu All-llahu, subhanehu ve teala, i thot Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sellem: Ti ishe i but ndaj atyre, ngase Allllahu t dhuroi mshir, e sikur t ishe i vrazhd e zemrfort, ata do shkaprderdheshin prej teje, andaj ti falja atyre dhe krko ndjes pr ta, e konsultohu me ta n

t gjitha shtjet, e kur t vendossh, ather mbshtetu n All-llahun, se All-llahu i do ata q mbshteten. [Ali Imran: 159]. Po ashtu i thot: E ty t mos shkojn kurrsesi syt n at me ka Ne i pajism disa prej tyre, as mos u brengos pr ta (pse nuk besuan), kurse ndaj besimtarve ji i prulur e i but. [Hixhr: 88]. Pr Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sellem, All-llahu, subhanehu ve teala, thot: Juve ju erdhi i drguar nga lloji juaj, atij i vije rnd pr vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs s drejt pr ju, sht i ndjeshm dhe i mshirshm pr besimtart. [Teube: 128]. Po ashtu thot: Pejgamberi sht m i ndjeshm ndaj besimtarve se sa ata ndaj vet vetvetes s tyre... [Ahzab: 6].

Po ashtu edhe shokt e tij ishin n nj shkall t lart t moralit dhe t sjelljes s mir, ata pr shembull e kishin Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ata ishin t knaqur me All-llahun dhe All-llahu sht i knaqur me ata. Jemi t vetdijshm se kjo q e paraqitm nuk e paraqet n mnyr komplete personalitetin e T drguarit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, mirpo qllimi ishte q kjo t jet vetm nj njohje e shkurtr, si dhe t jet nxits pr tema m serioze dhe hulumtime m t mdha n kt drejtim. Vlen t prmendet libri Virtytet e t Drguarit (botuar nga sh.b. Nun), si dhe libri Nektari i vulosur i Xhennetit, si dy libra q e shtjellojn kt tem. ... Omer Islami, 22.4.2005

Kshill pr braktisjen e shprehjeve t kqija

Falnderimi i takon All-llahut Azze ve Xhel-le dhe salavatet pr t drguarin e Allllahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, familjen e tij dhe sahabt e tij. Duke u nisur nga ajeti kuranor: Kshillo (prkujtoi), se kshilla, besimtarve u bn dobi (Dharijat 55) dhe hadithi i t drguarit t All-llahut, sallallahu alejhi ve sel-lem: Feja sht kshill . (Muslim) E kshilloj s pari veten e pastaj besimtart, pr devotshmri ndaj All-llahut, subhanehu ve teala Q ta ruajm veten nga shprehjet me t cilat nuk sht razi All-llahu, subhanehu ve teala. All-llahu i Madhruar ka thn: Nuk ka fjal q e shpreh njeriu e mos t ket (melekun) regjistruesin pr tia evidentuar at fjal. (Kaf 18) Ju me t vrtet i keni ruajtsit (melekt), kiramen katibin (T Nderuarit) q shkruajn veprat tuaja, q din gjithka q veproni. (Infitar 10 12) I drguari i All-llahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: (( me t vrtet njeriu flet ndonj fjal nga hidhrimi I All-llahut t madhruar dhe nuk ka menduar se ka arritur at q ka arritur e All-llahu me at (fjal) ia regjistron hidhrimin e Tij deri n Ditn kur ta takoj)). (Imam Maliku n Muvata dhe Tirmidhiu i cili thot se hadithi sht hasen sahih) ((Sharja e besimtarit sht fisk (shfrenim), ndrse ta luftosh sht kufr)). Mutefekun alejhi (( Me t vrtet njerzit m t kqij jan ata prej t cilve largohen tjert pr shkak t vullgaritetit t tij)). Mutefekun alejhi 15

Prcillet nga Enes ibn Malik se i drguari, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: ((N natn e Isras kalova pran disa njerzve q prenin buzt e tyre me grshr prej zjarri. Sa her q i prenin ato riktheheshin. Thash kush jan kta o Xhibril? Tha kta jan hatibat (ligjruesit) e ymetit tnd t cilt flasin por nuk veprojn)). (Bejhekiu n Shuabul-iman, Sahih Xhami nr. 128)

Prkujtoni hadithin e Pejgamberit, sallallahu alejhi ve sel-lem, ku tregon se kush sht i falimentuar. Dhe t kemi frik nga prfundimi i keq. Me t vrtet n kt ka kshill pr at q ka zemr, dgjon me vmendje dhe sht dshmues. (Kaf 37) , prandaj ti kshilloi me Kuran ata q i friksohen krcnimit tim. (Kaf 45) Ali Shaban Tanusha, 29.4.2005

Ruajtja e Kuranit
Halifi el-Memun i mblidhte shpesh intelektualt n konferenca. N njrn nga kto konferenca merrte pjes nj burr i veshur me rroba t bukura, i cili kishte nj fytyr t hijshme dhe me arom nga nj parfum i mbl. Ai fliste n mnyrn me t rrjedhshme dhe elokuente. Kur konferenca filloi, el-Memuni ju drejtua ktij njeriu dhe e pyeti at: A je ti nga ifutt? Ai u prgjigj q ishte i till. El-Memuni i ka thn: Pranoje islamin dhe un do t v n dispozicion tndin gjra shum t mira. Ashtu El-Memun i bri atij nj numr premtimesh. Burri vetm ju prgjigj: Fen time dhe fen e baballarve t mi dhe iku. Nj vit m von, ai u kthye si musliman. Ai fliste rreth shtjeve t ligjit islam n nj mnyr, me t vrtet t mpreht. Kur konferenca u b edhe njher, el-Memuni prsri ju drejtua atij dhe i tha: A nuk je ti ai personi q ishte me ne m prpara? Ai ju prgjigj po. El-Memuni pastaj e pyeti far e shtyu at t pranonte islamin. Ai u prgjigj: Kur un ika nga ju, un dshirova t vija fet n prov. Dhe ju me t vrtet m shihni si nj njeri me intelekt. Kshtu un e ktheva vmendjen time tek Tevrati (libri i ifutve). Un bra tre kopje prej tij, seciln her duke shtuar dhe hequr disa gjra nga ai. Un i mora kto kopje n vendin e lutjeve (aty ku kishte njerz t ditur nga ifutt) dhe un i shita. Pastaj ktheva vmendjen tek Ungjilli (libri i t krishterve) dhe bra tre kopje nga ai, seciln her duke shtuar dhe hequr disa gjra nga ai. Pastaj un i mora kto kopje n kish (aty ku kishte njerz t ditur nga t krishtert) dhe i shita. Un pastaj ju ktheva Kuranit dhe bra tre kopje prej tij, seciln her duke shtuar dhe duke hequr prej tij disa gjra. Pastaj un e mora kto kopje tek kopjuesit (nga radht e muslimanve) dhe ata u shikuan ndrmjet tyre. Kur ata i gjetn shtesat dhe heqjet q un i kisha br, ata i hodhn ato dhe nuk i blen. Kshtu un e kuptova q ky ishte nj libr i mbrojtur dhe kjo ishte arsyeja q un pranova islamin. Marr nga: Tefsir el-Kurtubi 10/5-6 prktheu nga anglishtja: Ammar Ardit Kraja Imam el-Kurtubi, 6.5.2005

16

Hutbe
Komponenti i tret: mosnxitimi
Ja, arritm deri te komponenti i fundit i i urtsis, e ajo sht mosnxitimi. Mosnxitimi n gjuhn arabe ka kuptimin: - Sigurim; - Pritje; - Njoftim detal. Kto domethnie i ngrthen n vete fjala ElEnatu. Nga ky kuptim gjuhsor del se mosnxitimi nnkupton sjelljen e urt mes nxitimit dhe moslvizjes. Tek ne dihet fjala e urt q prdoret n mesin e njerzve: "kush nxiton gabon" q domethn se nxitimi zakonisht e sjell gabimin n veprimet tona, kurse kjo tregon se nxitimi asnjher nuk mund t jet komponent i urtsis. Mosnxitimi sht manifestim i durimit dhe sht veti e njerzve t menur dhe t matur, kurse nxitimi sht veti e njerzve t dezorientuar. Kjo tregon se njeriu i till nuk posedon vullnet t elikt me t cilin mund t kontrollon vetveten prball reagimeve t tija t nxitshme. Njeriu q nuk lviz dhe sht prtac, kjo tregon se ai nuk ka aftsi e cila e shtyn ti bj veprat q i realizojn atij at q e dshiron, ose nuk ka ambicie t larta q synon plotsin, por mjaftohet me gjra t ulta, duke i dhn prparsi fitimit t rehatis dhe prtesa n kryerje t detyrs. Nga kjo q tham si sqarim pr mosnxitimin del n shesh se thirrsi duhet t cilsohet me kt cilsi, sepse kjo cilsi i mundson t vlerson gjrat me maturi dhe pjekuri dhe ti vendon gjrat n vendin e vet, kurse nxitimi i sjell gabimin, dshtimin, rrshqitjen, pengimin, tremn dhe n vend se t arrij i pari n cakun e tij, vjen i fundit. M hert ulemat kan thn: "Kush e nxiton nj gj q ta arrij para kohe, privohet q mos ta arrij at q gj". Kur flasim pr mosnxitimin duhet theksuar edhe kt: disa her sht prej urtsis q t nxitojm, e disa her sht q mos t nxitojm, nxitimi nga nxitimi dallon n aspektin kohor, por edhe varsisht nga vepra me t ciln ka t bj ky nxitim. Vlera e mosnxitimit Islami e ka qortuar nxitimin dhe e ka ndaluar at, por gjithashtu e ka qortuar edhe prtesn dhe moslvizjen, kurse e ka lavdruar mosnxitimin dhe ka urdhruar n te. All-llahu, subhanehu ve teala, n Kur'an thot: "Ti (Muhammed) mos e shqipto at (Kur'anin) me gjuhn tnde pr ta nxn at me t shpejt! Sepse Ne e kemi pr detyr tubimin dhe leximin e tij! E kur ta lexojn at ty, ti prcille me t dgjuar leximin e tij. Dhe pastaj sht obligim yni q ta shkoqisim at". (El-Kijame: 16- 19). All-llahu, subhanehu ve teala, e kshillon Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, q mos tia parakaloj melekut gjat leximit t Kur'anit sepse All-llahu i garanton se do tia grumbullon n gjoksin e tij dhe do tia lehtson ta kumton ashtu sikurse e ka msuar. "Ti mos nxito me Kur'anin para se t prfundoj shpallja e tij te ti, thuaj: "Zoti im, 17

m shto dituri!". (Taha: 114). All-llahu, subhanehu ve teala, i ka urdhruar mbar besimtart n prgjithsi dhe thirrsit n veanti q t mosnxitojn gjat akuzimit t njerzve dhe vlersimit t tyre, duke thn: "O ju q keni besuar, nse ndonj i pandrgjegjshm u sjell ndonj lajm, ju shqyrtojeni mir, ashtu q t mos e goditni ndonj popull pa e ditur realitetin, e pastaj t pendoheni pr at q keni br". (El-Huxhurat: 6). Domethn: mos nxitoni, qetsohuni, kuptoni mir realitetin, filtroni lajmet q ju vijn derisa t'ju bhet trsisht e qart situata. Thirrsi n fe t All-llahut duhet mos t nxitoj por duhet t sigurohet n fjalt, veprat dhe burimin e informatave para se t gjyko pr te ose kundra tij. Thirrsi n fe t All-llahut nse e sheh fundin e gjrave mbrohet nga pendimi, kurse nuk mund t arrij n kt grad nse nuk i analizon t gjitha gjrat q i dalin para dhe me t cilat ballafaqohet, e nse jan udhzim dhe mbarsi, vazhdon prpara, e nse sht devijim dhe prapsi ndalet mbrapa. Realiteti i hidhur i sodit Nse ia hedhim nj shikim realitetit ton t hidhur do t shohim se nxitimi sht nj prej defekteve m t mdha me t cilin ballafaqohet zgjimi islam. Shum djem t rinj nga vrulli dhe entuziazmi q kan, nga shkaku i mosdurimit t padrejtsirave q i bhen muslimanve an e mban bots islame, ata dshirojn ti nxitojn gjrat dhe t marrin prsipr detyra dhe vepra q n kohn e sahabeve duheshe t mblidhen t gjith pjesmarrsit e bedrit, si njerz m t vjetr dhe me prvoj n prhapjen e islamit dhe udhheqjen e muslimanve, pr t vendosur pr to. Ne jemi dshmitar se sot muslimant duke nxituar rezultate privohen trsisht nga ato. Dikush nxitimin e bn duke e br pun pa18

rsore t tij themelimin e partive politike dhe veprimin n kt sfer. Dikush duke u marr me vepra militante dhe duke pretenduar se vetm kjo mnyr sht zgjidhje e ksaj gjendje t mjerueshme t muslimanve. Edhe t part edhe t dytt nga shkaku i nxitimit t rezultateve e ln pas dore rrugn e gjat t davetit, e cila sht e gjat, mirpo sht e sigurte. Sigurisht se n kt rast ju kujtohet hadithi i Abdullah ibn Mesudit, radijall-llahu anhu, kur tregon vijn e drejt dhe t gjat q kishte vizatuar Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, dhe vizat q prezantoni rrugicat, djathtas dhe majtas t ksaj rruge t gjat. (sahih, shiko: "Mushkatul-Mesabih). Ishte nj prezantim figurativ pr t treguar se rruga e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, sht e drejt, mirpo edhe e gjat, andaj nuk duhet t dalim nga kjo rrug e drejt, e cila sht e gjat, nga shkaku i nxitimit t rezultateve, dhe t nisemi rrugicave q jan n t majt dhe t djatht t ksaj rruge t drejt. Muslimant q ecin n rrugn e drejt dhe t gjat t Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, jan ata q fillojn veprimtarin e tyre me thirrje n fe t All-llahut, duke mos u ndaluar asnjher nga kjo detyr dhe kjo vepr, sepse fillimi dhe prfundimi i procesit t prmirsimit t gjendjes s muslimanve sht thirrja n fen e Tij. Nse t gjith muslimant do t participonin n kt vepr gjigante dhe madhshtore, do t vinin frytet shum t mdha dhe t bujshme, saq do t ndaleshin shum ofanziva dhe tentime pr t zmbrapsur muslimant. S fundja ne duhet ta japim mundin ton, duke i plotsuar maksimalisht kushtet e fitores, kurse rezultatet dhe fitorja vijn nga All-llahu, subhanehu ve teala, si na ka treguar duke thn: " prndryshe ndihma vjen vetm prej All-llahut, ngadhnjyesit, t urtit". (Ali Imran: 126).

Dhe i sht drejtuar Muhammedit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, duke i thn: "Ose ta bjm t mundshme t shohsh dika nga ajo q ua premtuan atyre, ose ta marrim shpirtin ty (kurse ti nuk sheh gj), e ardhmja e tyre sht vetm te Ne. All-llahu sht dshmues i asaj q punojn". (Junus: 46). Mosnxitimi n xhihad Pr shkak t rndsis s madhe q ka mosnxitimi dhe sigurimi, All-llahu, subhanehu ve teala, e ka urdhruar edhe n luftn kundr jobesimtarve, gj q sht prej mnyrave m t mdha n thirrje n fe t All-llahut. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "O ju q besuat, kur marshoni n rrugn e All-llahut (pr n luft), t jeni t matur (t mos nguteni), e mos i thoni atij q ju shpreh selamin (besimin): "Nuk je besimtar!", duke krkuar me t mjet (mall) t jets s ksaj bote, pse te All-llahu jan begatit e mdha. Ashtu (jo besimtar) ishit edhe ju m par, e All-llahu ju dhuroi (besimin), pra sqaroni mir! All-llahu e di n hollsi ka veproni". (En-Nisa: 94). Dihet qart se gjrat jan dy lloje: t qarta dhe t paqarta. Gjrat e qarta nuk kan nevoj pr sqarim dhe sigurim, kurse gjrat e paqarta, muslimant n prgjithsi dhe thirrsit n veanti kan nevoj pr sqarim dhe sigurim. Kjo vepr sjell shum dobi dhe i largon shum dme, gj q e bn musliman t sigurt nga rrshqitja. Rasti i Usame ibn Zjedit, radijall-llahu anhu, e tregon edhe m shum problemin e nxitimit dhe mosnxitimit n luft. Usame ibn Zejdi, radijall-llahu anhu, tregon: na drgoi Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, te fisi Xhuhejne. I sulmuam n mngjes dhe i fituam. Un dhe nj ensarit e kapn nj njeri prej tyre. Kur e rrzuam, ai tha: la ilahe il-lall-llah. Ensariti u largua nga ai, kurse un e godita me shtizn time dhe e mbyta. Kur erdhm te Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi

ve sel-lem, i kishte arritur lajmi yn e m tha: Usame, a e mbyte pasi q tha: la ilahe il-lallllah? I thash: e tha kt fjal nga frika, q t sigurohet. M tha: a e mbyte pasi q tha la ilahe il-lall-llah. Vazhdoi ta prsris kt pyetja derisa shpresova q mos t kisha qen musliman para ksaj dite". (Buhariu dhe Muslimi). Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ishte njeri shum i matur dhe nuk nxitonte, andaj nuk i luftonte jobesimtart para se t siguroheshe se ata nuk e pranojn as islamin e as xhizjen. Enes ibn Maliku, radijall-llahu anhu, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk e sulmonte nj popull derisa t gdhinte mngjesi, nse dgjonte ezan n at vend, nuk e sulmonte, prndryshe i sulmonte befasisht". (Buhariu dhe Muslimi). Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i edukonte sahabet n mosnxitim Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, mundohej q edukata e mosnxitimit t jet e prditshme n jetn e besimtarve, madje edhe gjat realizimit t veprave t mira. N kt drejtim sht edhe porosia e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: "Nse thirret ikameti pr namaz, mos ejani n xhami duke nxituar, ejani duke ecur qet. At q e arrini e falni, at q u ka kaluar e plotsoni". (Buhariu dhe Muslimi). Domethn edhe ardhja n namaz q sht shtylla e fes duhet me qen me qetsi dhe ecje normale dhe pa nxitim, e mos t flasim pr situata tjera t paqarta. Pejgambert kan hise m t madhe n kt veti Prej rasteve q e vrtetojn kt q themi sht edhe rasti i Sulejmanit, alejhisselam, me Hud'hudin (pupzn), ku del n shesh mosnxitimi i tij. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Dhe vshtroi shpendt e tha: "'sht q nuk e 19

shoh pupzn? Jo, ajo nuk qenka ktu!" Un do ta dnoj at me nj dnim t ashpr ose do ta ther ose ka pr t m sjell ndonj argument t fort (si arsyetim)". (En-Neml: 20- 21). Pupza, ishte pjes e ushtris s Sulejmanit, alejhisselam, mungoi pa marr leje nga Sulejmani, alejhisselam. Ky si komandat i ushtris duheshe ta tregon gatishmrin pr t dnuar secilin q nuk respekton rregullin dhe disiplinn e ushtris. Prndryshe do t bhej shembull i keq pr t gjith ushtart. Mirpo Sulejmani, alejhisselam, nuk ishte pushtetmbajts tiran dhe diktatorial, e as njeri q nxitonte, andaj ai pa dgjuar arsyetimin e Pupzs q mungonte nuk guxoi t lshon vendimin prfundimtar. Ajetet dhe thniet e selefit q qortojn nxitimin All-llahu, subhanehu ve teala, duke folur mbi Faraonin thot: "Dhe ashtu ai e friksoi popullin e vet, e ata e respektuan, por ata ishin vrtet popull i shkatrruar". ((EzZuhruf: 54). Duke i konsideruar mendjeleht njerzit q i kishte n sundim, tentonte ti devijon dhe ti largon nga e sakta dhe e vrteta. " e kurrsesi t mos luhatin ty ata q jan t dyshimt". (Er-Rum: 60). All-llahu, azze ve xhel-le, e prshkruan njeriun duke thn: "Njeriu nga vet natyra e tij sht i ngutshm, ". (El-Enbija: 37). Mirpo nse e zbaton urdhrin e All-llahut dhe largohet nga ndalesat e Tija, i prmirsohet sjellja dhe natyra e tij. Shkaqet e nxitimit Nxitimi ka shum shkaqe, prej tyre jan: 1- Mosshikimi n fundin e gjrave. 2- Mosnjohja e ligjeve t All-llahut n gjithsi.

3- Shejtani sht armik i njeriut, kurse nxitimi vjen nga shejtani, duke i sjellur vesvese dhe nuk e lejon t sigurohet dhe t shikon fundin e gjrave. Amr ibn Asi, radijall-llahu anhu, thot: "Njeriu i vjel frytet e nxitimit, e ato jan pendimi". Disa dijetar t selefit kan thn: "Mos nxito me nxitim t mendjelehtit dhe mos nguro si prtaci". Rezyme Prjashton nga nxitimi i urrjetur, nxitimi n vepra q ska dyshim se jan t mira. All-llahu, tebareke ve teala, thot: "Ata nxitonin pr pun t mira, ". (El-Enbija: 90). Sad ibn Ebi Vekasi, radijall-llahu anhu, tregon merfuan se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Mosnxitimi n do gj sht hair prpos se n vepra t ahiretit". (sahih, Ebu Davudi). Abdullah ibn Serxhes El-Muzeniu, radijall-llahu anhu, tregon se Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Pamja e bukur, mosnxitimi dhe maturia sht nj pjes nga njzet e katr pjest e pejgamberis". (sahih, Tirmidhiu). Nga tr kjo q prezantuam na bhet e qart se mosnxitimi sht i lavdruar prpos se kur bhet fjal pr vepra t ahiretit, edhe n kt rast me kushtet q i ka caktuar All-llahu, subhanehu ve teala. Enes ibn Maliku, radijall-llahu anhu, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Mosnxitimi sht nga Allllahu, kurse nxitimi sht nga shejtani". (Hasen, Bejhakiu). N fund, e lusim All-llahun t na bj njerz q kujdesen pr thirrjen n fe t Allllahut, t jemi t urt gjat ksaj detyre dhe t bhemi haps t veprave t mira dhe mbylls t veprave t kqija. Amin Prgatiti: Bekir Halimi 15.4.2005

20

Bazat e thirrjes n fe t All-llahut

Thirrja islame bazohet mbi disa gjra kryesore, prej tyre jan: Baza e par: besimi n thirrjen. Ai q ka vendosur t merret me thirrje n fe t All-llahut duhet t besoj thell n kt detyr t veten, t jet i bindur se kjo thirrje sht e mir, efikase dhe njerzit kan nevoj pr te. Kt besim ia ofron thirrsit njohuria e tij pr disa gjra: 1- sht e pamundur q njerzimi n prgjithsi dhe muslimant n veanti t fitojn lumturin n dynja dhe ahiret n munges t Islamit. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: " kush i prmbahet udhzimit Tim, ai nuk ka pr t humbur (n Dynja) e as nuk ka pr t dshtuar (n jetn tjetr). E kush ia kthen shpinn udhzimit Tim, do t ket jet t vshtir dhe n ditn e kiametit do ta ringjall t verbr". (Taha: 123- 124). Gjithashtu All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "E kush krkon fe tjetr prve fes islame, atij kurrsesi nuk do t'i pranohet dhe ai n botn tjetr sht nga t dshpruarit". (Ali Imran: 85). 2- Islami sht mshir hyjnore, andaj e kemi obligim tia ofrojm secilit njeri dhe n secilin vend. Pr kt All-llahu, xhel-le shanuhu, ia bri obligim Muhammedit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, q ta prhap anemban njerzve, duke thn: "Ti (Muhammed) thirr pr n rrugn e Zotit tnd me urtsi e kshill t mir dhe polemizo me ata (kundrshtart) me at mnyr q sht m e mira. Zoti yt sht Ai q e di m s miri at q sht larguar nga rruga e Tij dhe Ai di m s miri pr t udhzuarit". (En-Nahl: 125). Gjithashtu All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Thuaj: "Kjo sht rruga ime, e vn n fakte t qarta, e q un thrras te All-llahu, un dhe ai q vjen pas meje. Larg t metave sht All-llahu, e un nuk jam nga idhujtart". (Jusuf: 108). "Thuaj (Muhammed): "O ju njerz! Un jam i drguari i All-llahut te t gjith ju. ...". (El-A'raf: 158). "E Ne t drguam ty (Muhammed) vetm si mshir pr t gjitha krijesat". (el_enbija: 107). All-llahu, xhel-le shanuhu, gjithashtu i ka detyruar pasuesit e tij besimtar q ta prhapin kt fe dhe t'i thrrasin njerzit n te, duke thn: "Nga ju le t jet grup q thrret n at q sht e dobishme, urdhron pr pun t mbara dhe ndalon nga e keqja. T tillt jan ata t shptuarit". (Ali Imran: 104). 3- Nevoja e bots pr Islamin nuk sht m e vogl se n t kaluarn, sidomos pasi q i kan prjetuar edhe sistemin komunist edhe at kapitalist dhe kan vrejtur se asnjra nuk i plotson nevojat e tyre. Mirpo prezantimi i islamit nuk mund t bhet nga njerz q nuk kan arritur me principet dhe msimet e islamit kulmin e lavdis, sepse njerzit zakonisht i shikojn principet dhe msimet nprmjet atij q i prezanton ato. Nga kjo q them, thirrsit n fe t Allllahut, e kan obligim t fillojn t thrrasin nj her popullin e tyre n islam, e nse ia arrijn qllimit n kt rrafsh pastaj t gjith si musliman tua ofrojn kt udhzim popujve tjer. Normalisht se kjo nuk dome21

thn se nse na jepet rasti ta thrrasim ndonj jomusliman dhe ta pranon Islamin, se at nuk duhet thirrur, mirpo qllimi sht t rendisim gjrat sipas prioritetit dhe rndsis. Baza e dyt: Thirrja t jet e pastr. Pr t qen thirrja e pastr duhet t'i plotsoj kto kushte: 1- Ai q e merr pr sipr kt detyr nuk duhet ta shfrytzoj kt pr t fituar t mira materiale ose personale, por kt ta bj sinqerisht pr All-llahun, ashtu si kan vepruar pejgambert me veprat e tyre. "Un nuk krkoj pr kt ndonj shprblim prej jush, shprblimi sht vetm prej Zotit t botve". (Esh-Shuara: 127). Ubade ibn Samiti, radijall-llahu anhu, thot: "Disa njerzve t Ehli Suffes ua msova shkrimleximin dhe Kur'anin. Njri prej tyre m dhuroi nj hark. Thash n vetvete: nuk sht pasuri dhe mund ta prdori n rrug t All-llahut. Shkova te Pejgamberi, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, dhe e pyeta, duke i thn: I Drguar i All-llahut, nj njeri m dhuroi nj hark sepse ia msova shkrimleximin dhe Kur'anin, kurse kjo nuk sht pasuri dhe mund ta shfrytzoj n rrug t Allllahut. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: nse dshiron t rrethakohesh me rreth nga zjarri pranoje at dhurat". (sahih, Ahmedi dhe Ebu Davudi). Ebu Humejd Es-Sadiu, radijall-llahu anhu, thot: Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e autorizoi nj njeri nga fisi El-Ezd, i cili quhet Ibnul-Utbijetu, pr t mbledhur zekatin e fisit Benu Sulejm, e kur u kthye e llogariti, kurse ai tha: kjo sht pasuria juaj, kurse kjo sht dhurat pr mua. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: po t ishe i drejt pse nuk qndroje n shtpi22

n e babs dhe nns tnde derisa t vinin kto dhurata? Pastaj u ngrit dhe mbajti nj ligjrim, ku e falnderoj All-llahun dhe e lavdroj At, e pastaj tha: nse e autorizoj dikend prej jush pr ndonj vepr, gj me t ciln m ka autorizuar All-llahu, e vjen dhe m thot: kjo sht e juaja, kurse kjo sht dhurat pr mua. Ai po t ishte i drejt pse nuk rrinte te shtpia e babs dhe nns s tij q ti vini dhuratat?" (Buhariu dhe Muslimi). 2- Ai q merret me kt vepr fisnike nuk duhet ta ket pr qllim me kt vepr prhapjen e t keqes ose publikimin e tij, por qllimi i tij t jet i kufizuar n mirsi dhe prmirsim, duke pasur parull t tij n kt veprimtari: " un nuk dua tjetr vetm t prmirsoj aq sa mundem, por kt mund ta arrij vetm me ndihmn e All-llahut, vetm Atij iu kam mbshtetur dhe vetm te Ai jam i drejtuar!" (Hud: 88). 3- ai q merret me kt vepr fisnike nuk duhet t prdor n kt drejtim dhunn dhe ashprsin dhe mos ti shpien njerzit n ngushtica dhe vshtirsi, por t jet e leht. Kjo sht thirrje n mirsi, synon mirsin dhe prshkruhet me mirsi. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Nga ju le t jet grup q thrret n at q sht e dobishme, urdhron pr pun t mbara dhe ndalon nga e keqja. T tillt jan ata t shptuarit". (Ali Imran: 104). Kjo thirrje sht mshir: "q kshilluan pr mshir (pr ndihm)". (El-Beled: 17). Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "T mshirshmit i mshiron Mshiruesi. Mshironi ata q jan mbi tok q t'ju mshiroj Ai q sht mbi qiell". Sahih, Tirmidhiu dhe Ebu Davudi).

Kjo thirrje sht larg ashprsis dhe vshtirsis. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "dhe nuk ju obligoi n f me ndonj vshtirsi, ...". (El-Haxh: 78). "All-llahu nuk dshiron t'ju sjell ndonj vshtirsi, por dshiron t'ju pastroj (prej mkateve), t'ua plotsoj t mirn e Tij ndaj jush e q t'i falnderoheni". (El-Maide: 6). ".All-llahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim pr ju. ". (ElBekare: 185). Enes ibn Maliku, radijall-llahu anhu, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Lehtsoni dhe mos vshtirsoni, prgzoni dhe mos dboni". (Buhariu dhe Muslimi). Aisheja, radijall-llahu anha, gruaja e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Kudo q sht butsia, ajo gj zbukurohet dhe kudo q mungon butsia ajo gj shmtohet". (Muslimi). Aisheja, radijall-llahu anha, tregon se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka thn: "Aishe, All-llahu sht i But dhe e do butsin. I jep butsis at q nuk ia jep dhuns dhe at q nuk ja jep asgjs tjetr". (Buhariu dhe Muslimi). Baza e tret: qartsia. Thirrsi n fe t All-llahut duhet t jet i qart gjat prezantimit t Islamit, mos t ofron islam t komplikuar n akiden, adhurimin dhe marrdhniet ndrnjerzore, por t'ua ofron njerzve t qart ashtu sikurse edhe sht. Mos t fut brenda islamit elemente t huaja, nga shkaku i fanatizmit dhe ekstremizmit t tij, e me kt t eliminon komponentin m t madh pr pranimin e tij nga njerzit. Baza e katrt: Njohuria mbi thirrjen islame. Kjo komponent plotsohet duke i pasur parasysh tre gjra:

a) Njohja e rregullave t thirrjes dhe qllimin e ksaj vepre. Kjo njohuri sht vizioni apo largpamsia q prmendet n Kur'an: "Thuaj: "Kjo sht rruga ime, e vn n fakte t qarta, e q un thrras te All-llahu, un dhe ai q vjen pas meje. Larg t metave sht All-llahu, e un nuk jam nga idhujtart." (Jusuf: 108). Andaj ai q merret me thirrje n fe t Allllahut duhet t ngopet me dija islame, si jan njohurit mbi tefsirin, hadithin, tevhidin, fikhun, etj. Normalisht se thirrsit i ndihmon shum edhe kultura e gjer t ciln duhet ta posedoj. All-llahu, subhanehu ve teala, duke prdorur argumentin e historis e eliminon pretendimin e ifutve dhe kristianve se Ibrahimi, alejhisselam, sht i tyre, duke thn: "(madje thuaju): "O ithtar t librit, pse po polemizoni me ne rreth Ibrahimit? E, nuk jan shpallur as Tevrati as Inxhili, vetmse pas tij?! A nuk e kuptoni (gnjeshtrn tuaj)"? (Ali Imran: 65). b) Thirrsi duhet t njeh gjendjen, situatat dhe psikologjin e atyreve q i thrret n fe dhe m t cilt ballafaqohet. c) Thirrsi duhet t zgjedh metodat e sakta dhe t shndosha pr ti thirrur njerzit n fe t All-llahut, duke i dhn secils smundje shrimin dhe secilit rast prgjigjen prkatse. Kt e aludon hadithi i Muadhit, radijallllahu anhu, kur Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i thot: "Je duke shkuar n nj popull q jan ithtar i Librit, (domethn kristian)". Baza e pest: Plotsimi i personalitetit t thirrsit. Thirrsi q thrret n fe t All-llahut duhet t ket personalitet t plot dhe kjo konsiderohet prej bazave m t rndsish23

me n kt veprimtari. Andaj ai q mendon t mirt me kt vepr duhet t plotson personalitetin e tij dhe ta pasuron me virtyte t larta, derisa t arrij gradat e mundshme t plotsimit njerzor. Komponentt kryesore prej t cilave prbhet personaliteti i fuqishm jan kto q vijojn: 1- Bindja, domethn thirrsi t jet i bindur n thirrjen e tij dhe mirsin e saj. 2- Spiritualiteti, domethn t ik nga lakmia pas ksaj bote dhe t ipet pas pastrimit t shpirtit dhe fisnikrimit t tij, duke e prmendur All-llahun, duke i zbatuar adhurimet, qofshin ato t detyrueshme ose vullnetare. Kjo kt njeri e bn fiziognom (njeri q ka aftsi q nga pamja e jasht e dikujt t vlerson personalitetin e tij). Abdullah ibn Omeri, radijall-llahu anhu, tregon pr babn e tij, Omer ibn Hatabin, radijall-llahu anhu, duke thn: "do her q babi im ka thn mendoj se duhet t jet kshtu, ajo ashtu edhe ka ndodhur dhe ashtu ka thn edhe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Muhamed ibn Sadi, radijall-llahu anhu, tregon nga babi i tij se Omeri, radijall-llahu anhu, krkoi leje pr t hyr te Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem. Kur hyre aty i gjeti disa gra kurejshite q e pyetnin Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe e tepronin duke i ngritur zrat mbi zrin e tij. Kur krkoi leje Omeri ata u futn pas mbulesave, kurse kur hyri e gjeti Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke qeshur. Ky i tha: All-llahu ta bft do her dhmbin e qeshur, flijofsha bab dhe nn pr ty, o Resulull-llah. Habitem me kto gra q ishin te un dhe kur e dgjuan zrin tnd u futn pas mbulesave t tyre.

Omeri tha: ty m shum duhet t nderojn o Resulull-llah, pastaj u drejtua kah ato dhe u tha: ju q jeni armike t vetvetes, m keni frik mua m shum se Muhammedit, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ato iu prgjigjn duke thn: ti je m i ashpr dhe m i vrazhd se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,. Ather Pejgamberi, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, tha: ashtu sht o biri i Hatabit, pasha At n Dor t t Cilit sht shpirti im do her q t takon shejtani ik nga rruga n t ciln je duke ecur ti". (Buhariu dhe Muslimi). 3- Trimria, domethn edhe trimria e zemrs edhe e mendjes. Lloji i par t bn q mos ti frikohesh askujt prpos All-llahut, andaj vazhdon n kt rrug pa frik dhe plogshti, pa mar parasysh vshtirsit me t cilat ballafaqohesh n kt rrug: "E sa pejgamber pati q s bashku me t luftuan turma t mdha besimtarsh dhe pr at q i goditi n rrugn e All-llahut, ata nuk u dobsuan dhe as nuk u pruln. Allllahu i do durimtart". (Ali Imran: 146). "E atyre (shokve t Pejgamberit) q dikush u tha: "Populli (idhujtart) sht tubuar t'ju sulmoj, pra kini frik!" Ajo, vetm ua shtoi edhe m shum besimin e than: "Neve na mjafton q kemi All-llahu, Ai sht mbrojtsi m i mir!" (Ali Imran: 173). Kurse lloji i dyt e bn t gatshm ta thot mendimin e vet qart dhe sigurt, duke mos i ndryshuar t vrtetat nga shkaku i presionit. 4- Kultura e prgjithshme dhe e gjer. Kjo e bn at t'i dij shum gjra q ka nevoj pr to ai dhe shoqria q e rrethakon dhe me t ciln merret gjat thirrjes s tyre n fe t All-llahut. Prgatiti: Bekir Halimi 22.4.2005

24

Rregullat e thirrjes n fe t All-llahut

...do t mundohemi t flasim pr metodologjin e davetit dhe disa rregulla q kan t bjn me thirrjen. Metoda m e mir Kur'ani Fisnik nuk na ka ln pa na e sqaruar metodologjin e thirrjes n fe t All-llahut, ashtu sikurse nuk ka lr asgj pr t ciln kemi nevoj ne pa na e sqaruar. Kurani na ndihmon me t madhe n kt drejtim duke folur pr mnyrn e thirrjes, cilsit e thirrsit dhe duke na treguar historin e pejgamberve dhe thirrjen e tyre q ua kan br popujve t vet, pr t qen ata shmblltyr pr ne. Kjo metodologji bazohet n dy ajete kryesore: "Ti (Muhammed) thirr pr n rrugn e Zotit tnd me urtsi e kshill t mir dhe polemizo me ata (kundrshtart) me at mnyr q sht m e mira. Zoti yt sht Ai q e di m s miri at q sht larguar nga rruga e Tij dhe Ai di m s miri pr t udhzuarit". (En-Nahl:125). "Thuaj: "Kjo sht rruga ime, e vn n fakte t qarta, e q un thrras te All-llahu, un dhe ai q vjen pas meje. Larg t metave sht All-llahu, e un nuk jam nga idhujtart." (Jusuf: 108). Duke i analizuar kto dy ajete i nxjerrim disa rregulla pr t thirrur n fe t All-llahut, subhanehu ve teala. Rregullat e thirrjes n fe t All-llahut Nj: Urtsia. Pr kt tem kemi folur mjaft gjersisht n disa hutbe me radh, andaj edhe nuk do ta zgjasim m shum n kt moment mbi sqarimin e domethnies s urtsis dhe komponentve t veta, mirpo do t flasim pr disa aspekte tjera q nuk i kemi prmendur n hutbet e lartprmendura. 1- Njohja e psikologjis s njerzve dhe pozitn e tyre. Thirrja e intelektualit dallon nga thirrja q ia bjm njeriut t thjesht, thirrja e njeriut fetar dallon nga thirrja t ciln ia bjm njeriut t devijuar, thirrja ndaj njeriut t inatosur dallon nga thirrja q ia bjm njeriut pa paragjykime, thirrja q i bhet paris dallon nga thirrja q i bhet mass s gjer. Njohja e ktij rregulli sht shum i rndsishm pr suksesin e thirrjes ton ose pr dshtimin e tij. N kt drejtim kemi shum shembuj nga jeta e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, dhe veprimtaria e tij n fushn e davetit. 2- Shfrytzimi i mundsive t prshtatshme pr thirrje. Rast dhe shembull i shklqyeshm sht tregimi i Jusufit, alejhisselam, me shokt e burgut. All-llahu, subhanehu ve teala, e tregon kt gj duke thn: "S bashku me t hyn n burg dy t rinj. Njri prej atyre dyve tha: "Un ndrrova veten se po shtrydhi (rrush pr) ver". E tjetri tha: "Un ndrrova se po bart mbi kok nj buk nga e cila hanin shpezt". Na trego komentimin e saj, se ne t konsiderojm nga komentuesit e mir (t ndrrave)". (Jusuf: 36). Kta ishin n burg dhe i pan kto ndrra t pazakonshme dhe ua trhoqn vmendjen, andaj e zgjodhn Jusufin, alejhis25

selam, i cili ishte njeri besnik dhe i sinqert, pr tua komentuar ato. Cili ishte shkaku q e zgjodhn at pr tua komentuar ndrrat? Sjellja e tij e mir, bamirsia n fjal dhe vepra dhe devotshmria e cila shihej n fytyrn e tij: "se ne t konsiderojm nga komentuesit e mir (t ndrrave)". (Jusuf: 36). Kur e vrejti Jusufi, alejhisselam, nevojn e tyre t madhe pr komentimin e ktyre ndrrave t uditshme e shfrytzoi kt rast pr ti thirrur n besim n All-llahun Nj. Shikoni se far urtsie shfrytzoi Jusufi, alejhisselam. Para se t filloj me thirrjen e tyre dhe komentimin e ndrrave, i bri vetes nj autobiografi dhe ua shtoi edhe m shum kureshtjen pr sqarimet e tija dhe i sqaroi dhuntit e mdha q ua jep Allllahu atyreve q jan besimdrejt: "Tha: "Nuk ju vjen juve ndonj ushqim me t cilin ushqeheni, e q un t mos dij, t'ju prshkruaj at para se t'ju vij. Kjo sht nga ajo ka m msoi Zoti im (nuk sht fall e as prognoz)". (Jusuf: 37). Pastaj u sqaroi se shkaku i do t keqeje sht idhujtaria dhe se monoteizmi sht shkaku i do t mire, duke thn: "Un e kam braktisur fen e nj populli q nuk e beson All-llahun e as botn tjetr, e ata ishin jobesimtar. Un e ndoqa fen e prindrve t mi: Ibrahimit, Is'hakut, Jakubit. Neve nuk na takoi t'i prshkruajm kurr nj send shok All-llahut. Ky (besim i drejt) sht dhurat e madhe nga All-llahu ndaj nesh dhe ndaj njerzve, por shumica e njerzve nuk ia din vlern". (Jusuf: 37- 38). Pas tr ktyre hyrjeve t mdha, filloi thirrjen n monoteizm: "O ju dy shokt e mi t burgut, a sht m mir t adhurohen zota t ndryshm ose All-llahu, i vetmi ngadhnjimtar?" Ata q ju adhuroni prve All-llahut, nuk jan 26

tjetr vetm se emra q i pagzuat ju dhe prindrit tuaj. All-llahu nuk shpalli ndonj fakt pr ta, vendimi (n shtjen e adhurimit) nuk i takon kujt, pos All-llahut, e Ai urdhroi t mos adhuroni tjetr vetm At. Kjo sht feja e drejt, por shumica e njerzve nuk e din". (Jusuf: 39- 40). Pasi q ua sqaroi rndsin e tevhidit dhe sqarimet bindse pr saktsin e ktij besimi, secilit prej tyre ia komentoi ndrrn e vet me fjal t shkurtra dhe t qarta: "O shokt e mi t burgut! Njri prej juve dyve do t'i jap t pij ver zotriut t vet, e tjetri do t varet, kurse shpezt do t han nga koka e tij. shtja pr t ciln krkuat shpjegim, ka marr fund (kshtu)". (Jusuf: 41). Shfrytzimi i rasteve pr thirrje n fe t All-llahut, asnjher nuk domethn shpeshtimi i tyre aq sa t mrziten dgjuesit, sepse kshillat e shpeshta dhe ligjrimet e pandalura i mrzisin njerzit, andaj Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i kshillonte shokt e tij si rrall nga frika q mos t mrziten, edhe pse kshilla dhe fjalimi i tij ishin m t kndshmet pr ta. Ebu Vaili tregon: Abdullah ibn Mesudi, radijall-llahu anhu, i prkujtonte njerzit do t enjte. Nj njeri i tha: Ebu Abdurrahman, pse nuk ka prkujton pr do dit? Tha: ajo q m pengon nga kjo vepr sht frika q mos t'ju mrzis, andaj un u prkujtoj rrall ashtu sikurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, na prkujtonte rrall nga frika q mos t mrzitemi". (Buhariu dhe Muslimi). Kt rregull Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e ka prforcuar duke treguar se shenj e dijes s nj hatibi sht mbajtja e hutbes s shkurtr dhe namazit t gjat. (Muslimi). 3- Konsiderimi i aftsive t njerzve dhe

mosnxitimi gjat t folurit kur na jepet rasti, sepse n disa raste nj fjali sht m e dobishme se shum fjal. 4- Konsiderimi i ambientit t secilit njeri q e thrret ne fe t All-llahut. Kur t sjellim shembuj, t sjellim shembuj q ndrlidhen me ambientin e tij, duke ua prkujtuar dhuntit e shumta t All-llahut, t jemi t mshirshm ndaj tyre, me fjal t matura dhe t analizuara, analizo sikur ti t ishe n gjendjen e tij dhe se qllimi yt me kt vepr sht ta bsh t lumtur n dynja dhe ahiret. 5- Disa her thirrjen e bjm sekrete dhe individuale nse mendojm se kjo sht m e dobishme, e disa her e bjm kolektive dhe publike nse mendojm se mnyra e dyt sht m e prshtatshme dhe m e dobishme, gjat dits apo gjat nats, duke pasur shembull n kt drejtim Nuhin, alejhisselam, pr thirrjen e t cilit na tregon All-llahu n Kur'an: "Ai tha: "O Zoti im, un e thirra popullin tim natn e ditn. Por thirrja ime vetm ua shtoi ikjen. Dhe sa her q un i thrritja ata pr t'u falur Ti atyre mkatet, ata i vnin gishtat e tyre n vesh dhe mbulonin kokat me teshat e tyre dhe vazhdonin n at t tyren me nj mendjemadhsi t fort. Pastaj, un i kam thirrur ata haptazi. Pastaj un thirrjen ua drejtoja atyre haptazi, e shumher edhe fshehurazi". Un u thash: "Krkoni falje Zotit tuaj, se Ai vrtet fal shum; Ai ju lshon nga qielli shi me bollk, ju shumon pasurin dhe fmijt, ju bn t keni kopshte dhe ju jep lumenj". (Nuh: 5- 12). 6- T filloj me stimulim dhe prkujtim t dhuntive q All-llahu ua jep atyreve q i zbatojn msimet e Tija dhe q i nnshtrohen urdhrave t Tija. N kt drejtim All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Un u thash: "Krkoni falje Zotit tuaj, se

Ai vrtet fal shum; Ai ju lshon nga qielli shi me bollk, ju shumon pasurin dhe fmijt, ju bn t keni kopshte dhe ju jep lumenj". (Nuh: 10- 12). Lidhur me kt rast e kemi edhe tregimin e besimtarit nga familja e Faraonit, i cili e fshihte besimin e tij. Ky njeri kur pa krcnimet e Faraonit se do t vret Musain, alejhisselam, ky thirrs i cili kishte fshehur besimin deri n kt koh tha: "Nj njeri besimtar nga familja e faraonit q e fshehte besimin e vet, tha: "A doni ta mbytni nj njeri vetm pse thot Zoti im sht All-llahu, derisa prej Zotit tuaj u ka sjell argumente? ". Vazhdoi me fshehjen e besimit t vet duke thn: "Nse ai sht rrens, pr vete e ka rrenn, e nse sht i drejt, juve do t'ju godas dika nga ajo q ai ua premton. S'ka dyshim se All-llahu nuk udhzon n rrug at q e tejkalon dhe sht rrens". (Gafir: 28). Pastaj vazhdoi me kshilln e vet: "O populli im, sot pushteti sht juaji n vend, po kush do t na mbroj prej dnimit t All-llahut nse ai na prfshin?" Faraoni tha: "Un nuk kam mendim tjetr t'ju jap pos atij q ju thash dhe nuk jam duke ua udhzuar tjetr pos n rrugn e drejt!" Ndrkaq, ai q kishte besuar tha: "O populli im, un kam frik pr ju se po u gjen si i gjeti popujt e mparshm (grupet e mparshme)!" Si rasti i popullit t Nuhit, t Adit, t Themudit dhe t atyre q ishin pas. All-llahu nuk bn padrejt ndaj robrve. O populli im, un kam frik pr ju ditn e britms (t mjerimit), Ditn, kur nga frika ktheheni t ikni, e nuk ka kush q ta prapsoj prej jush dnimin e All-llahut. At q All-llahu e l t humbur, pr t nuk ka ndonj q e drejton". (Gafir: 29- 33). 27

Kur pa ky njeri se populli i vet vazhdon me armiqsimin e t drguarit t Zotit dhe n luft kundr fes s Tij, t ciln Faraoni e publikoi qart duke thn: "E faraoni tha: "O Haman, ndrtoma nj pirg, e ndoshta do t'i gjej rrugt. Rrugt e qiejve, e ta shoh Zotin e Musait, pse un mendoj se ai sht rrens". Dhe ashtu, faraonit iu duk e mir vepra e tij e keqe dhe u shmang prej rrugs s drejt, kshtu q parashikimet e faraonit ishin t asgjsuara". (Gafir: 36- 37). Kur i tha edhe kto fjal Faraoni, ky besimtar e gjeti veten t detyruar q ta publikon besimin e vet, le ti kushton sa ti kushton. Kt e tregon All-llahu duke thn: "Ai q kishte besuar tha: "O populli im, ejani pas meje, e un t'ju udhzoj n rrugn e drejt! O populli im, kjo jet e ksaj bote nuk sht tjetr vetm se nj prjetim i prkohshm, ndrsa bota tjetr sht ajo e prhershmja". (Gafir: 38- 39). Q m pastaj t vazhdon me kshilln e tij drejtuar paris s Egjiptit: "Dhe, o populli im, 'sht q un ju thrras n shptim, e ju m thirrni pr n zjarr? M thirrni ta mohoj All-llahun dhe adhuroj at q nuk di asgj pr t, ndrsa un ju thrras pr te i gjithfuqishmi, mkatfalsi! sht e vrtet se atij tek i cili m thirrni ju mua, nuk i takon adhurimi as n Dynja as n botn tjetr dhe se e ardhmja jon sht te All-llahu, e s'ka dyshim se t larguarit prej rrugs s drejt, ata jan banues t zjarrit. Juve do t'ju bie ndr mend ka po ju them, e shtjen time ia besoj All-llahut; vrtet, All-llahu mbikqyr robrit!" (Gafir: 41- 44). Sa pr informim, kto ajete i donte shum Shejh Albani, rahimehull-llah, dhe i lexonte gjat faljes s namazeve ose kur lexonte ndonj pjes nga Kurani. 28

Dy: Kshillat e mira, fjalt e buta, shprehjet ndikuese. Shum nga ajo q folm n pikn e par kan t bjn edhe me kt pik. Tre: Polemika n mnyrn m t mir. Ai q thrret n fe t All-llahut duhet ta pasuron mendjen e tij me rregulla dhe definicione t qarta, t cilat i zbrthejn t gjitha dilemat dhe mdyshjet q i kan njerzit dhe fjalorin e pasur me shprehje dhe fjal t cilat arrijn tua afrojn njerzve kuptimin e tyre. Disa her argumenton me vepra, ather kur mendon se vepra sht argument valid, disa her argumenton me fjal, kur mendon se fjala sht argument valid, disa her me transmetim, kur mendon se transmetimi sht valid, disa her i thrret ata q t analizojn argumentet e All-llahut n gjithsi duke insistuar q hasmi i tij n kt debat ti konfirmoj kto argumente. Kt e aludon Kur'ani kur flet: "Thuaj: "Kush ju furnizon nga qiejt e nga toka?" Thuaj: "All-llahu". E ather, ose ne ose ju jemi n rrug t drejt, apo n nj humbje t dukshme! Thuaj: "Ju nuk jeni prgjegjs pr gabimet tona, e as ne nuk prgjigjemi pr at q veproni ju!" Thuaj: "Zoti yn na tubon neve dhe juve, e pastaj me drejtsi gjykon mes nesh, se Ai sht gjykats i drejt, i dijshm. Thuaj: "M'i tregoni ata (idhuj) q ia shoqroni Atij si rival!" Jo, kurrsesi nuk ka shok, por Ai sht All-llahu, i gjithfuqishmi, i urti!" (Sebee: 24- 27). Katr: dija, vizioni dhe largpamsia. Ky sht rregulli prmbledhs i tr asaj q folm deri tani. Dija, vizioni dhe largpamsia jan shkaktari q thirrsi t zgjedh mnyrn m t mir dhe m t sigurt pr t arritur deri te qllimi i vet. N kt drejtim e kemi shembullin m t mir dhe m t plot, e ai sht Muham-

medi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kujdesej shum q kur dikend e drgonte me mision dhe detyr pr t thirrur n fe t All-llahu e kshillonte dhe porosiste duke i thn: "Prgzoni dhe mos refuzoni, lehtsoni dhe mos vshtirsoni". (Buhariu dhe Muslimi). Kto porosi Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka praktikuar edhe vet, sikurse tregohet me rastin e beduinit i cili erdhi dhe urinoi n xhami. Tregon Enesi, radijall-llahu anhu, duke thn: "Ishim duke ndejtur me Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n xhami. Erdhi nj beduin dhe filloi t urinon n xhami. Shokt e Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, brtitn: ndal, ndal. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tha: mos e ndrpritni nga urinoja, lreni. Ata e lan derisa urinoi. Pastaj Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e thirri e i tha: "Kto xhamia nuk jan pr urinoje ose kryerje t nevojs, por jan pr ta prmendur All-llahun, pr t falur namaz dhe pr t lexuar Kur'an. Pastaj e urdhroi njrin q t sjell nj kov me uj dhe e derdhi mbi urinn". (Buhariu dhe Muslimi). Kurse n transmetimin e Tirmidhiut qndron edhe kjo: "Derdhni mbi te nj kov uj". Pastaj tha: "Jeni drguar t lehtsoni e jo t vshtirsoni". Pes: Durimi. Ska dyshim se prej mjeteve shum t rndsishme n suksesin e thirrsit sht durimi. Andaj Lukmani duke e kshilluar djalin e tij i tha:

"O djali im, fale namazin, urdhro pr pun t mira, e ndalo nga t kqijat, prballo me durim do gj q t godet, vrtet, kto jan nga shtjet m t preferuara." (Lukman: 17). Gjasht: Zbatimi i asaj q i thrrasin njerzit n te. Gjithashtu prej shkaqeve shum t rndsishme t suksesit n kt lmi sht veprimi sipas asaj q propagandon dhe largimi nga ajo prej t cils i ndalon njerzit. All-llahu, subhanehu ve teala, e ka emrtuar q neveritse dhe t urrejtur veprimin n kundrshtim t asaj q e flet njeriu duke thn: "O ju q besuat, pse po e thoni at q nuk e punoni? Tek All-llahu sht shum e urrejtur ta thoni at q nuk e punoni!". (Saf: 2-3). Andaj Shuajbi, alejhisselam, i ka thn popullit t vet: " Un nuk dua t'ju kundrshtoj (duke punuar) pr at nga e cila po ju ndaloj, un nuk dua tjetr vetm t prmirsoj aq sa mundem, por kt mund ta arrij vetm me ndihmn e All-llahut, vetm Atij iu kam mbshtetur dhe vetm te Ai jam i drejtuar!" (Hud: 88). All-llahun e lusim q t na i mson kto gjra dhe t na ndihmon n praktikimin e tyre. All-llahun e lusim t na stolis me edukat dhe moral islam, sepse n munges t edukats dhe moralit islam n vend se t thrrasim n fe, bhemi shkaktar t'i largojm njerzit nga feja e All-llahut. All-llahun e lusim t na bj t but dhe gojmbl, sepse kjo sht cilsi e domosdoshme pr at q thrret ne fe te All-llahut. Amin. Prgatiti: Bekir Halimi 29.4.2005 29

Mjetet e thirrjes n fe t All-llahut

Ja erdhm deri te konkretizimi i veprimtaris son n kt fush. Sepse zakonisht kur tu flasim njerzve pr vlern e nj vepre, ata krkojn dhe hulumtojn mjetet q mund t'ju ndihmojn n realizimin e asaj vepre. Andaj edhe ne duke e pasur parasysh kt nevoj, do tu ofrojm disa mjete t cilat mund t prdoren n mejdanin e thirrjes n fe t All-llahut. Nuk pretendojm se do t'i prmendim t gjithat, mirpo mjafton si nj udhrrfyes n kt drejtim, kurse pjesa tjetr i mbetet kapacitetit dhe aftsive intelektuale dhe shpirtrore tonat pr t gjetur mjete dhe metoda sa ma t mira pr hyrjen e njerzve n fe t All-llahut dhe shptimin e tyre n dynja dhe ahiret. Secili njeri i menur e di se nuk mund t arrihet deri te qllimet n munges t mjeteve q na shpijn atje. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i ka shfrytzuar t gjitha mjetet e mundshme t asaj kohe pr ta publikuar t vrtetn dhe fen e All-llahut. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e publikoi t vrtetn n kodrinn e Safas duke brtitur para kurejshitve, ua ofronte fen njerzve n raste t ndryshme t takimeve, takohej me fise t ndryshme pr tua ofruar fen dhe pr t kumtuar at. Shejhul-Islam Ibn Tejmijje, rahimehullllah, duke folur pr thirrjen n fe t All-llahut na e mson edhe kt rregull: "Secili thirrs q e thrret dik n ndonj gj, n kt vepr duhet ti ket parasysh dy gjra: Nj: Qllimi; Dy: Mjetin dhe mnyrn pr t arritur deri te qllimi. Andaj kur prmendet thirrja n Kur'an her prmendet thirrje te All-llahu, e her thirrje n fen e All-llahut, sepse Ai, subhanehu ve teala, 30 sht i adhuruari, i qllimti dhe i dshiruari me thirrjen". ("El-Fetava", 15/162). Ai q thrret n fe t All-llahut duhet t prdor mjetet dhe metodat fetarisht t lejuara, t cilat e shpijn deri te qllimi i tij. Andaj secili q merret me kt detyr dhe obligim duhet ta dij se feja ndahet n dy pjes kryesore: 1- Adhurime me t cilat e fiton ahiretin. N kto vepra nuk mund t bjm asgj pa marr leje nga Ligjvnsi, All-llahu, subhanehu ve teala, qoft n llojin, formn, numrin, shkakun, kohn, etj. Argument pr kt sht ajeti Kur'anor, ku All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "A mos kan ata ortak (zota ose idhuj) q u prcaktuan atyre f, t ciln nuk e urdhroi All-llahu? ...". (Esh-Shura: 21). 2- Adete ose raporte shoqrore me t cilat zhvillohet jeta. Kto veprime n origjin jan t lejuara, si jan marrveshjet, kushtet, mjetet, etj. Argument pr kt sht ajeti Kur'anor, ku All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "Thuaj: "M thuani, at q Allllahu ju dha si ushqim (t lejuar), e ju nga ai dika bt t ndaluar e dika t lejuar?" Thuaj: "A ju lejoi All-llahu ju, ose ju i shpifni All-llahut?". (Junus: 59). Duke u mbshtetur n kt rregull themi: ai q e krkon ndonj adhurim duhet t sjell argument dhe ai q e ndalon ndonj adet duhet t sjell argument. Mustafa ibn Kerametull-llah Mahdum n disertacionin e tij t doktoraturs pr mjetet si rezyme e thot kt: "Qllimi i thirrjes islame sht udhzimi i njerzve dhe realizimi i interesit pr ta, andaj secili mjet i cili on n kt qllim dhe e realizon at pa ndonj kundrshtim fetar, sht n suazat e t ligjshmes dhe lejuars". (Kavaidul-

Vesaili fish-Sherijatil-Islamije", fq. 343). Zgjedhja e mjetit t prshtatshm sht shkak pr arritjen e qllimit T gjith ne e kemi vrejtur se disa ide dhe shprehi edhe pse nuk jan t vrteta e as me vler jan prhapur pr shkak se kan prdorur mjete t prshtatshme pr prhapjen e tyre, kurse nga ana tjetr gjejm disa thirrs q i ka kapluar plogshtia dhe dobsimi dhe nuk ia arrijn q ta prhapin di duhet kt fe, edhe pse Islami ka prirje pr prhapje sepse prputhet me do koh dhe vend dhe sht n prputhje me natyrn e njeriut, n t ciln e ka krijuar All-llahu. Nse e hulumtojm shkakun e ksaj do t kuptojm se shkaku i tr ksaj sht keqprdorimi i mjeteve. N kt drejtim duhet t tregojm se mjetet duhet t jen n prputhje me rregullat fetare, t cilat e mbrojn thirrsin nga gabimi me qllim t mir dhe nga shpikja e gjrave t cilat nuk kan baz n fe t Allllahut, subhanehu ve teala. Duke u nisur nga rregulli i madh fetar: Mjetet i kan dispozitat e qllimeve, dalin dy rregulla q duhet ti kemi n konsiderat: Nj: Leja, domethn t jet e lejuar fetarisht ose me prcaktim ose duke hyr nn rregullat e prgjithshme. Dy: Dobia (interesi). Ktu hyn prshtatja me momentin, zgjedhja e mjetit, peshimi i dmit dhe dobis. Kurse tr kjo krkon analiza t thella dhe zemr t pastr. Mjetet e thirrjes Mjetet q do t'i prmendim n vijim, disa prej tyre mund t jen t prshtatshme n kt koh, mirpo mos t jen t prshtatshme n kohn q vjen. N kt drejtim njeriu duhet t njeh edhe aftsit e veta, at q mund ta jep pr t mirn e tij dhe t mbar umetit, e mos t bhet sikur "deveja q nxiton, e cila as q

arrin n destinacionin e caktuar e as q i mbetet kurrizi pa thyer", sikurse ka treguar kt gj Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Kur flasim pr mjetet dshirojm t prmendim se njeriu me kto mjete duhet t bashkvepron sipas aftsive shkencore q ka, sepse ai, t cilit i mungon nj gj, nuk mund ta jep at gj. Ktu hyn edhe aftsit intelektuale edhe ato fizike. Mjetet pr thirrje n fe t All-llahut jan t shumta dhe riprtrihen vazhdimisht, prej tyre mund t prmendim: Nj: Mjetet e lexuara. Prej mjeteve t lexuara me t cilat mund t thrrasim n fe t All-llahut jan: 1- Shkrimi i librave. Shkrimi i librave nuk duhet t jet qllim n vete, por t ket nevoj pr at shkrim. Haxhi Halife, kur flet pr shkrimin dhe nevojn pr shkrim thot: "Shkrimi sht shtat kategorish dhe secili dijetar dhe njeri i menur duhet t shkruan vetm brenda tyre, e ato jan: - Nj gj pr t ciln nuk ka shkruar askush para tij, e ai e shpik; - Nj gj t mangt t ciln ai e plotson; - Nj gj t mbyllur (t paqart) ai e sqaron; - Nj gj t gjat, t ciln ai e shkurton, duke mos e prishur kuptimin e tij; - Nj gj t shprndar duke e grumbulluar; - Nj gj t przier duke e renditur; - Nj gj ku ka gabuar autori, e ky e prmirson. Secili autor i ndonj libri n ndonj lmi pr t ciln kan shkruar edhe tjer, libri i tij nuk duhet t jet pa nj nga pes dobit: - Konkludim i gjrave t vshtira; - Grumbullimi i gjrave t shprndara; - Sqarimi i gjrave t paqarta; - Rregullim dhe shkrim i mir; 31

- Eliminim i teprics dhe zgjatjes". (Shiko: "KeshfuDhunun an esamijel-Kutubi vel-Funun; 1/36-35). Thirrja n fe t All-llahut sht tregti me All-llahun, nuk sht tregti materiale. Tregtia materiale e lir mbshtetet n konkurrenc dhe mbetet m i fuqishmi, kurse veprimtaria e thirrjes dallon, andaj nse nj thirrs e sheh dik se sht duke e br nj vepr, t ciln dshiron edhe ai ta bn, le ta falnderon All-llahun se ka kush e ka br kt vepr, pasi q mejdani sht i gjer, andaj le t shikon ndonj hapsir tjetr. Qllimi sht me tregu se qllimi i thirrsve nuk sht rrnimi i personaliteteve dhe nnmimi i tyre, por prkrahja pr njri tjetrin, kshilla reciproke, orientimi dhe udhzimi. 2- Shkrimi i letrave. Letrat jan dy llojesh: Nj: Letra personale, t cilat i shkruajn njerzit dhe ua drgojn miqve dhe dashamirve, ose gazetave dhe revistave t ndryshme. Dy: Letra ku studiohen shtje t ndryshme n akide, fikh, edukat, etj. dhe publikohen si fletushka. Prhapja e ksaj dukurie n nj aspekt sht e dobishme, sepse i nxit njerzit n lexim dhe ua msojn disa gjra t cilat nuk i kan ditur, kurse n aspektin tjetr sht e dmshme, nse njeriu mjaftohet vetm me to dhe le pas dore leximin e librave t mdha dhe bazore. N kt drejtim hyjn edhe letrat q drgohen nprmjet telefonave celular, nse shfrytzohen si duhet kan ndikim shum t madh. 3- Shkrimi n gazeta dhe revista. Kjo ndahet n dy kategori: Nj: Shkrimi n gazeta dhe revista t specializuara fetare. Dy: Shkrimi n gazeta dhe revista t prgjithshme. Pjesmarrja n kto gazeta dhe revista sht gj e plqyeshme dhe e krkuar, mirpo duhet pasur parasysh disa 32

gjra n kt drejtim: - vendi ku do t publikohet shkrimi; - mosndryshimi i tekstit. Ai q dshiron t thrret n fe t All-llahut me shkrim, shkrimi i tij duhet t jet i gjall dhe i fuqishm, me argumente nga Kur'ani dhe Sunneti dhe sqarime t mjaftueshme dhe t rndsishme pr t deprtuar deri te mendja dhe zemra e lexuesit. - mospublikim n koh kur njerzit jan t angazhuar dhe preokupuar me gjra t prgjithshme ose ndodhi t jashtzakonshme. 4- Interneti. Interneti sht prej mjeteve t reja dhe leximi n to sht mjaft i prhapur. Andaj duhet ta shfrytzojm kt mjet pr t prhapur fen e All-llahut nprmjet tij. Pjesmarrja n internet mund t jet duke shkruar shkrime t caktuara, duke publikuar libra, duke prkthyer shkrime interesante, duke marr pjes n forume t ndryshme debatuese, duke postuar shkrime ne lista t ndryshme, etj. Dy: Mjetet audiovizuele. Edhe kto mjete kan ndikim t madh te publiku, mirpo varet shum edhe nga kualiteti i lnds, ligjruesit, ligjrimit, prezantimit, kohs, etj. Prej ktyre mjeteve jan: 1- Arsimi me t gjitha llojet e veta, qoft arsimi i rregullt, ose shkollat fetare, ose msimet dhe ligjratat npr xhamia. Secili msues, pa marr para sysh se me far nxns merret, nse kujdeset pr gjendjen e tyre dhe u flet aq sa kuptojn do t ndikon n edukatn e tyre. Amr ibn Asi, radijall-llahu anhu, pasi q kreu tavafin i drejtohet nj grumbulli njerzish q ishin ulur afr Qabes dhe q kishin larguar prej atje fmijt, duke u thn: "Mos i largoni ata prej ktu, bni vend atyre, afroni dhe inspironi, sepse sot ata jan t vegjl, mirpo s shpejti do t bhen t mdhenjt

e popullit, sepse dje ishim t vegjlit e popullit, kurse sot jemi br t mdhenjt". Ibn Muflihu, duke e komentuar kt thot: "Kjo sht e vrtet, sepse dija q merret n fmijri mbetet, andaj duhet t kujdesemi pr nxnsit e vegjl, sidomos ata q jan t kthjellur, t zgjuar dhe q kujdesen pr t marr dije. Andaj nuk duhet ta konsiderojm moshn, varfrin ose dobsin e tyre penges pr kujdes dhe preokupim me ta". (El-Adab esh-Sherije", 1/244). Msues dhe pedagog i suksesshm sht ai q vepron pr ta hapur diapazonin e diturive nxnsve dhe ti ndrlidh ata me Krijuesin e tyre gjat do rasti t volitshm q i jepet gjat msimdhnies. Ibn Kajimi, rahimehull-llah, thot: "Bereqeti i nj njeriut sht tua mson t mirn njerzve kudo q gjendet, ti kshillon t gjith ata q mblidhen rreth tij. All-llahu, subhanehu ve teala, tregon pr Isain, alejhisselam, se ka thn: "M ka br dobiprurs kudo q t jem dhe m ka porositur me namaz (falje) e zeqat pr sa t jem gjall!". (Merjem: 31). Domethn msues t s mirs, thirrs n fe t All-llahut, prkujtues i Tij, stimulues n respekt ndaj Tij. Kjo sht bereqeti i njeriut, ai q sht i zbrazur nga kjo ai sht i zbrazur nga bereqeti, eliminohet bereqeti i takimit dhe bashkimit me te". 2- Hutbeja. Mbajtja e hutbes (ligjrimi) sht shum i vjetr, kurse me ardhjen e Islamit sht shtuar edhe m shum fuqia dhe rndsia e hutbes. Fuqia e hutbes sht shtuar me mnyrat e bukura, shprehjet e zgjedhura dhe stolisja e tyre me argumente nga Kur'ani dhe Sunneti i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kurse rndsia sht spikatur duke u shndrruar n adhurim, qoft ligjrimi ose dgjimi. Andaj hatibi e ka obligim q t kujdeset

pr dgjuesit duke e zgjedhur temn, kohn, zgjatjen, gjendjen, situatn dhe rrethanat, etj. 3- Kshilla. Njeriu duke e prdorur kt mjet mundohet t ndikon tek ata q i thrret n fe t All-llahut n mnyr q prkon me gjendjen dhe vendin. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n shum raste i ka kshilluar sahabet me kshilla n prputhje me gjendjen dhe kohn. Tregon Irbad ibn Sarije, radijall-llahu anhu: "Na ka kshilluar Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nj dit pas namazit t mngjesit me nj kshill t fuqishme, na rrodhn syt lot dhe na u dridhn zemrat. Nj njeri tha: kjo sht kshill e njeriut q ndahet prej dikujt, ka na porosit". (sahih, transmeton Tirmidhiu, Ibn Maxheja, etj). Kshilla zakonisht jepet n raste kur njerzit nuk jan t prgatitur pr te, qoft pas namazeve ose kur takohen ndonj her, mirpo me kusht q t kemi kujdes pr njerzit dhe mos ti bezdisim ata. 4- Ligjrata. Ligjrata dallon nga kshilla, sepse njerzit vijn n ligjrat t prgatitur. Ligjrata prmban sqarime shkencore, sht m e gjat, mundohet ta ngrthen tr temn, ka hapsir pr pyetje dhe sqarime, gj q krkon nga ligjruesi t jet i prgatitur shkencrisht, intelektualist, psiqikisht pr tu prgjigjur pyetjeve q parashtrohen dhe t krkon falje pr at q nuk e din. 5- Tribuna. Tribuna dallohet nga ligjrata, sepse n tribun marrin pjes m shum se nj ligjrues dhe kjo e largon mrzin dhe bezdisjen pr kt shkak dhe pr shkak t dallimit t temave. 6- Radioja. Edhe ktu vlen e njjta ndarje sikur te shkrimet n gazeta dhe revista. Nse nj thirrs e sheh rndsin e pjesmarrjes n programe t prgjithshme, ai duhet ta shfrytzon pranin e tij atje pr t prmirsuar dhe pr t ndikuar sa ma shum te masa 33

q e dgjojn at program. 7- Televizioni dhe kanalet satelitore. Pjesmarrja n kto kanale nuk sht m e keqe e kulluar, sepse arritja e zrit t nj thirrsi n nj auditorium prej miliona shikuesve sht nj lehtsim shum i madh, njherzit edhe nj prgjegjsi e madhe, e cila krkon studim serioz pr prezantim dinjitoz dhe t prshtatshm me madhsin e ktij mediumi. 8- Audio kaseta. Kjo sht nj mjet shum i leht dhe shum efikas. Duke krijuar kaseta me lnd t llojllojshme, si ato shkencore, kshilluese, me tregime ndikojm me t madhe n masn e gjer. Ajo q krkohet n kt drejtim sht prkujdesa pr publikimin e mir dhe kualitativ t ktyre materialeve. Ne jemi dshmitar t faktit se kaseta sot sht shkak pr udhzimin e shum njerzve dhe shkak pr tua shtuar dijen mbi fen e All-llahut shum njerzve. Kaseta deprton atje ku nuk mund t deprton thirrsi, ndikon aty, ku ndoshta prania direkte nuk do t kishte at ndikim. Ky mjet sht edhe pr ligjruesin, hoxhn, por edhe pr masn e gjer, duke e shfrytzuar dhurimin e kasets si mjet pr t prhapur udhzimin e njerzve. Tre: Organizatat shkencore dhe thirrse. Kjo domethn organizimin e puns s davetit duke i prfshir sa ma shum njerz n kt fushveprim. Kjo shkakton m shum ide dhe mendime q e ndihmojn kt veprimtari, m shum energji dhe potencial dhe nuk varet vetm nga nj njeri, ashtu q me mungesn edhe eliminimin e tij, t eliminohet edhe mirsia dhe thirrja n fe t All-llahut. Kjo veprimtari dallohet me planifikim, organizim, precizitet dhe ikje nga spontaniteti. Ekzistimi i rregullave q e organizojn veprimtarin e thirrjes, njohja e detyrave dhe t drejtave t atyre q punojn n at organizat, ekzistimi i kshillit administrativ dhe 34

udhheqs, i cili merr vendime jan shkaqe q gabimet e ksaj organizate t jen m t vogla, kurse dobia dhe suksesi m i madh. Ktu hyn edhe qendrat verore, aktivitetet e ndryshme shkollore, piknikt, kampingjet, etj. Katr: mjetet tjera. 1- Shkuarja n vendin e njerzve q dshiron t'i thrrassh n fe t All-llahut. Thirrsi duhet t jet njeri q ua sjell krijesave t vrtetn, duke pasur shembull n kt gj Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, i cili u shkonte idhujtarve t Meks n tregun Ukadh, Dhil-Mexhaz, etj. mirpo ai q dshiron t shkon te ata pr ti thirrur duhet t jet i pajisur me dije, besim t fuqishme dhe metod t shndosh. 2- Prgjigjja e ftesave. T'i prgjigjemi ftess s vllait ton musliman sht obligim, sidomos nse mungojn mkatet dhe gabimet, t cilat nuk mund ti ndryshosh. Ebu Hurejre, radijall-llahu anhu, thot se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: "Pes gjra jan obligim i muslimanit kundrejt vllaut t tij: kthimi i selamit, thnia jerhamukall-llah atij q teshtin, prgjigjja kur na fton, vizita e t smurit dhe prcjellja e xhenazes". (Buhariu dhe Muslimi). Mirpo n kto raste thirrsi nuk duhet t insiston q vetm ai t flet, e mos ti le njerzit t flasin mes vete, sepse shkaku i ktij tubimi sht t shihen njerzit mes vete pas nj koh t gjat q nuk jan par. Andaj thirrsi duhet ta ket parasysh edhe kt element dhe duhet t jet i leht n prezantimin e tij dhe sjelljet e tija t manifestojn modestin, butsin dhe zemrgjersin e tij. 3- Veprimi pr dobin e tyre dhe pr pajtimin mes tyre. T veprosh pr dobin e xhematit sht edukat fisnike dhe argument se nuk je egoist dhe vetjak.

Drejtimi i njerzve kah hoxha dhe thirrsi pr tua kryer nevojat sht nj mjet shum i rndsishm pr tua prfituar zemrat e tyre, sepse bamirsia ndikon te njeriu dhe ata e duan edhe m shum, madje hidhrimin e shndrron n dashuri. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thot: "Ai q ia largon nj breng t dynjas besimtarit, All-llahu ia largon nj breng t ahiretit, ai q ia lehtson njeriut n vshtirsi, All-llahu ia lehtson atij n dynja dhe ahiret, ai q ia mbulon t metat muslimanit, All-llahu ia mbulon n dynja dhe ahiret. All-llahu sht n ndihm t robit, prderisa robi sht n ndihm t vllaut t vet". (Muslimi). Nse xhemati te hoxha gjen vetm buzqeshjen edhe kjo do t ndikonte pozitivisht te ai, e mos t flasim se far ndikimi do t kishte nse ai angazhohet dhe vepron pr tia kryer nevojat q ka. Thirrsi dhe hoxha duhet t veprojn pr pajtimin e muslimanve dhe afrimin e tyre. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: "N shum biseda t tyre t fshehta nuk ka kurrfar dobie, prve (biseds) kush kshillon pr lmosh, pr ndonj t mir ose pajtim mes njerzve. E kush i bn kto duke pasur pr qllim vetm knaqsin e Allllahut, Ne do ti japim m von (n botn tjetr) shprblim t madh". (En-Nisa: 114). Problemet jan t rndomta n jetn shoqrore, andaj hoxha ose thirrsi n fe t Allllahut, duhet t veprojn q ata t bhen referenc e njerzve n zgjidhjen e problemeve t tyre, vepr me t ciln fitojn shum gjra. Ua msojn njerzve arbitrimin n ligjin e All-llahut, ua prfitojn zemrat, e forcojn shoqrin muslimane, e pengojn harxhimin e pasuris s tyre pa nevoj npr avokat t ndryshm, etj.... 4- Udhtimet. Thirrsi n fe t All-llahut du-

het edhe t ec dhe t udhton pr ta prhapur fen e Tij dhe pr tua msuar njerzve gjrat esenciale t fes s All-llahut, sidomos n kt koh q injoranca mbi fen e All-llahut ka arritur kulmin, saq njerzit nuk i din as gjrat elementare t fes. Duhet ti shfrytzojm kto mjete q jan shpikur n kt shekull pr t ecur larg e ma larg pr kt fe... Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, drgoi Musab Ibn Umejrin n Medin q tua mson fen banorve t Medins, pastaj drgoi Muadhin dhe Ebu Musn n Jemen, e kshtu me radh, domethn kan udhtuar me qindra kilometra n at koh dhe me ato mjete pr t prhapur fen e All-llahut. Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, duke udhtuar me Muadhin n deven e tij, ia mson bazat e adhurimit dhe fes, obligimet e njeriut ndaj All-llahut dhe detyrat e All-llahut ndaj tij, n hadithin e njohur, duke na dhn shembull konkret se si duhet shfrytzuar do moment pr tua msuar njerzve fen e All-llahut. Kjo metod e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk i ka ln vend askujt q t arsyetohet pr pasivitetin e vet n kt drejtim. Ka edhe shum mjete tjera q mund t shfrytzohen pr t thirr n fe t All-llahut dhe me shpenzime t vogla ekonomike dhe fizike, mirpo kto jan ato q mund t prezantohen. T gjitha kto mjete ndoshta nuk mundet ti prdor nj hoxh apo nj thirrs, mirpo nj grumbull i hoxhallarve dhe i thirrsve nse punojn bashk mund ti realizojn t gjitha kto mjete madje edhe ma shum se kjo q kemi prmendur. Andaj puna me xhemat prpos t bereqetit, konsultimit, ka edhe dobin e ndarjes s detyrave dhe prdorimit t sa ma shum mjeteve t mundshme.... Bekir Halimi 6.5.2005 35

Tema
Histori e shkurtr e Xhamis el-Aksa
Gjuhsisht, El-Aksa do t thot e largt ndrsa ka opinione t ndryshme prsa i prket asaj se pse i sht dhn ky emr. Ebu Hijani ka thn: I sht dhn pr shkak t faktit q sht xhamia m e largt nga Kaba. N ann tjetr, Ibn Atijje ka thn: Nuk i sht dhn ky emr pr do arsye t lidhur me virtytshmrin e saj. Ndryshe, i sht dhn ky emr pr t treguar sesa madhshtore ishte ngjarja e Isras n nj Nat. El-Aksa sht xhamia e dyt e ndrtuar n tok pr adhrumin e Allahut pas Qabes. Allahu thot: Shtpia (xhamia) e par e ndrtuar pr njerz, sht ajo n Bek (Mek), e dobishme udhrrfyese pr mbar njerzimin. [Ali-Imran: 96] Ishte Ibrahimi dhe djali i tij Ismaili, paqja qoft mbi t dy ata, t cilt ndrtuan Qaben, Allahu thot: Edhe kur Ibrahimi dhe Ismaili, duke i ngritur themelet e shtpis (Qabes - luteshin): Zoti yn, pranoje prej nesh, se me t vrtet Ti je q dgjon dhe di! [el-Bekare:127] Xhamia e el-Aksas sht ndrtuar katrdhjet vjet pas Qabes ashtu si sht e konfirmuar nga hadithi i Ebu Dherrit, radijallahu anhu, kur ai e pyeti pejgamebrin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem: Cila sht xhamia e par e ndrtuar mbi tok? Ai, sallallahu alejhi ve sel-lem u prgjigj: Xhamia e Haremit (Qabeja). Ebu Dheri pastaj e pyeti: Pastaj cila xhami?. Ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u prgjigj: Xhamia e elAksas. Ebu Dheri prsri e pyeti: Sa vjet ka midis t dyjave. Ai, sal-lallahu alejhi ve 36 sel-lem u prgjigj: katrdhjet vite. Prshkak t periudhs s shkurtr midis ndrtimit t t dyjave xhamijave, disa dijetar mbajn mendimin q Pejgamberi Ibrahim i ka ndrtuar t dyja ato. Shejhul Islam Ibn Tejmijje ka thn: El-Aksa sht ndrtuar n kohn e Ibrahimit dhe Sulejmani e zgjeroi at. Si rezultat secila nga tre xhamijat e shenjta ishte e ndrtuar nga pejgambert n mnyr q t faleshin me njerzit e tyre. Gjithashtu, historiant kan prmendur q pejgamberi Jakub, alejhis selam, e ndrtoi xhamin afr gurit prej t cilit Pejgamberi, Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u ngrit n qiejt. Pejgamberi Sulejman, alejhis selam, rindrtoi strukturn e xhamis el-Aksa, t ciln ifutt e prdorn pas vdekjes s tij si nj tempull pr t adhuruar idhuj, t cilat ata i pranojn n tevratin e tyre t fabrikuar. N 587 PES Buhtanasari, mbreti i Babilonit pushtoi Jeruzalemin (El-Kudsin) plakitn do gj dhe rrnuan strukturn e xhamis el-Aksa. Ai i mori skllevr t gjith ata q nuk u vran dhe i mori n Babiloni. Kjo ishte nj dnim pr ifutt pr korrupsionin q ata solln dhe pr fabrikimin e fes s tyre. Allahu thot q: ... Ju do t bni shkatrrime dy her n tok dhe do t tejkaloni duke br zullum t madh. [el-Isra: 4] N 538 PES ifutt u kthyen n Palestin dhe e rindrtuan strukturn dhe e quajtn at, tempulli i dyt. N 20 PES Pushtetari romak Hirodes e rikonstrukturoi dhe kjo qndroi prmes kohs s Profetit Jahja dhe Isa alejhumus

selam, t cilt ishin bashkkohs, kjo sht e konfirmuar n hadithin ku Allahu i urdhroi Jahjas alejhis selam pr t prcjellur pes gjra beni Israilve ashtu si Muhammedi, alejhis-selam. ka thn: Ai (Jahja) i grumbulloi njerzit n Jerusalem deri n at koh q xhamia el-Aksa u mbush aq shum sa njerzit qndronin n ballkonet e tij. [Tirmidhiu] N vitin 70 Perandori Titus e shkatrroi strukturn dhe e dogji tr qytetin e Jerusalemit. Ai i la rrnojat e strukturs ashtu si ishin. N vitin 135 Perandori Adriano i pastroi rrnojat dhe ndrtoi nj tempull n vend t saj pr adhurimin e idhujve. Ai e quajti at Jupiter i cili ishte emri i njrit nga zotat e Romakve. Kur krishterimi u prhap shum n Palestin, n fillim t shekullit t katrt t ers son, Perandori Konstantin, i cili themeloi krishterimin atje, e shkatrroi tempullin e Jupiterit dhe ndrtoi nj struktur tjetr n vend t saj, e cila ishte ajo godin t ciln Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sellem, ua prshkroi politeistve Kurejshit pr ti provuar atyre q ai me t vrtet e bri udhtimin e nats n Jerusalem dhe prmes qiejsh. Kjo struktur ishte Kibla e par ose drejtimi i muslimanve pr falje. El-Bera Ibn Azib ka transmetuar q: Kur Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka ardhur n Medine, ai qndroi me xhaxhallart e tij dhe u fal drejt xhamis el-Aksa pr 16 muaj. [Buhari] Kur muslimant e morn Palestinn, ata pan q romakt e kishin kthyer ndrtesn n nj rrnoj pr ti zemruar ifutt. Kur Omer Ibn Hatabi, radijallahu anhu, i cili ishte lideri i muslimanve n at

koh, erdhi n Jerusalem, ai e pyeti Kab elAhbarin, i cili ishte nj nga ushtart aty ku vendi i gurit ndodhej. Kshtu Kab tregoi n drejtim e rrnojs dhe Umari i hoqi mbeturinat me ndihmn e muslimanve. Omeri, radijallahu anhu, vendosi ta rindrtonte xhamin dhe pyeti pr konsultim Kabin ku ta ndrtonin. Kabi sugjeroi ta ndrtonin prapa Gurit kshtu q do t ishte n t njjtin vend q pejgamberi Musa, alejhis selam, sht falur. Por Omeri vendosi kundr ksaj, pasi dshironte t ndryshonte nga ifutt, dhe kshtu ai vendosi ta ndrtonte prball Gurit. Gjat sundimit t Abdul Melik Ibn Mervan e tr ndrtesa u rinovua. Midis gjrave q u sistemua ishte xhamia dhe Kupola e Gurit. Kto u ndrtuan nn mbikqyrjen e nj dijetari t madh me emrin Raxha Ibn Hajua. Mbreti Abdul Melik veoi t ardhurat e shtat viteve veanrisht pr projektin e rinovimit e cila u prfundua n vitin 73 hixhri. N 154 hixhri gjat mbretrimit t Ebu Xhafer el-Mansur, nj trmet e goditi Jeruzalemin dhe shkatrroi disa pjes t xhamis, kshtu q ai urdhroi rindrtimin e saj. N 158 hixhri, gjat mbretrimit t El-Mehdit disa renovime u bn tek xhamija dhe ajo u zgjerua. N 198 hixhri n kohn e El-Memunit disa renovime ju bn xhamis. N 1967 izraelitt pushtuan Jeruzalemin lindor, ku el-Aksa ndodhej, po e mbajti territorin e xhamis nn mbikqyrjen e ministris s punve fetare, kshtu q t mos zemronin muslimant n mbar botn, por nuk ishte gjat prpara se t fillonin t prpiqeshin ta pushtonin at dhe pr t ndrtuar n vend t saj nj tempull ifut. Prktheu: Ammar Ardit Kraja 15.4.2005 37

Bazat dhe prkufizimi i sistemit gjyqsor islam

Drejtsia islame sht sistem q ofron zgjidhjen e problemeve ndrnjerzore dhe gjykimin pr mosmarrveshjet e tyre n pajtim me urdhrat e ligjit hyjnor q definohen sipas teksteve t Kuranit dhe Sunnetit. Gjith t drguarit e All-llahut, alejhimus selam, gjykonin me librat q ju shpalln. All-llahu, subhanehu ve teala, thot: (Prkujto) Davudin e Sulejmanin kur pleqronin pr shtjen e bims (mbjelljes) t ciln delet e atij populli e kishin kullotur natn, e Ne ishim prcjells t gjykimit t tyre. E Sulejmanit Ne ia msuam at (prgjigjen e sakt), po secilit (prej tyre) u patm dhn gjykimin e drejt dhe dijen. (El Enbija, 78-79) O Davud: "Ne t kemi br sundimtar n tok, e ti pra gjyko me drejtsi mes njerzve, e mos shko pas dshirave se ato t shmangin prej rrugs s All-llahut. Ata q largohen prej rrugs s All-llahut i pret dnim i rnd pr shkak se e harruan ditn e prgjegjsis. (Sad, 26) Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, erdhi me shpalljen e fundit dhe t prjetshme dhe ishte i urdhruar t gjykon me drejtsi duke e prhapur fjaln e Zotit si dhe duke i thirr njerzit n Islam. Kjo detyr e t Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sht prmendur disa her n Kuran si p. sh. Ne edhe ty (Muhammed) ta zbritm librin (Kur'anin) e vrtet q sht vrtetues i librave t mparshm dhe garantues i tyre. Gjyko pra mes tyre me at q All-llahu e zbriti, e mos plqe epshet e tyre e t largohesh nga e vrteta q t erdhi. (El Maide, 48) Po nse gjykon mes tyre, gjyko 38 drejt; All-llahu i do t drejtit. (El Maide, 42) Pr Zotin tnd jo, ata nuk jan besimtar (t asaj q t zbriti ty as t asaj para teje) derisa t mos zgjedhin ty pr t gjykuar n at konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tnd) t mos ndiejn paknaqsi nga gjykimi yt dhe (derisa) t mos binden sinqerisht. (En Nisa, 65) Edhe tradita e t Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, gjegjsisht Sunneti ofron baza juridike pr sistemin gjyqsor islam. N lidhje me kt Amr ibn El Asi, radijall-llahu anhu, thot: I drguari i Allllahut, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Njeriu q gjykon (pasi q sht angazhuar plotsisht pr t dhn gjykimin e sakt) dhe gjykimi i tij sht i sakt i ka dy shprblime n koh q ai i cili gjykon (pas angazhimit t duhur) dhe gabon ka vetm nj shprblim. I drguari i All-llahut gjithashtu ka thn: Nuk lejohet zilia prpos n dy raste, pr njeriun t cilit All-llahu i ka dhn pasuri t ciln ai e shpenzon n mnyr t drejt dhe pr njeriu t cilit All-llahu i ka dhn dije me t ciln ai gjykon dhe ua mson t tjerve. Gjith dijetart jan t pajtimit q vendosja e sistemit gjyqsor sht obligim pr myslimant. Ibn Kudame, rahimehull-llah, thot: Gjith myslimant jan t nj zri pr obligueshmrin e vendosjes t sistemit gjyqsor. Sistemi gjyqsor sht nevoj pr prosperitetin dhe zhvillimin e popujve. Ai sht i nevojshm sepse siguron lumturin e popullit, mbron t drejtat e t shtypurve

dhe ndalon shtypsin. sht mnyr pr t zgjidhur konfliktet dhe pr t siguruar t drejtat e njeriut. Promovon t mirn, parandalon dhe sanksionon t keqn duke e mbrojtur sigurin e shoqris. Me pranin e sistemit t till njeriu ndihet i

sigurt dhe sigurohet jeta e tij, pasuria e tij, nderi dhe liria e tij. N kushte t tilla, prosperojn popujt, zhvillohen qytetrimet dhe popujt jan t lir t arrijn m t dobishmen pr t n aspektin shpirtror dhe material. Prshtati: Talha Kurtishi Marr nga: islam today. net 22.4.2005

Nderimi i dijetarve dhe prfitimi nga dituria e tyre

Dituria e sheriatit e cila mbshtetet n Kuran dhe Sunnet sht dituria e vrtet e cila kihet pr qllim kur ajo prmendet pa ndonj prkufizim apo kur prmenden bartsit e saj. Allahu, subhanehu ve teala, e drgoi Pejgamberin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, mshir pr bott, i shpalli atij librin dhe ia dha urtsin, e ai ua kumtoi njerzve gjith at q kishin nevoj dhe i udhzoi ata kah do e mir, ua trhoqi vmendjen nga do e keqe. Allahu, subhanehu ve teala, i prgatiti atij shok t sinqert t cilt patn nderin t shoqrohen me t dhe t marrin dije nga ai, dhe me kt u bn gjenerata e par e dijetarve t prir nga Muhamedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, nga i cili morn t vrtetn dhe udhzimin. Ata i kushtuan rrndsi t madhe marrjes s dituris nga Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, duke prezantuar n mexhliset e tij, madje n rast t mungimit pyetnin ata q kishin prezantuar pr gjrat e reja dhe n kt mnyr e prvetsuan Kuranin dhe sunnetin. Kt e vrejm nga transmetimi i Omerit, radijallahu anhu, i cili thot: kisha nj fqinj ensar dhe e zvendsonim njeri tjetrin n prezantimin ton te Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, njri prezantonte nj dit dhe tjetri ditn tjetr. Kur prezantonte i pari, dijen q merrte nga Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ia prcillte fqinjit t tij, kshtu vepronte edhe i dyti e kshtu me radh. Njsoj transmetohet edhe prej Ukbe ibn Amirit n Sahihul Muslim. N kt mnyr ata msonin prej Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, Abdullah ibn Mesudi, radijallahu anhu, thot: kur i msonim dhjet ajete nuk kalonim n tjerat derisa t msonim kuptimin dhe t veprojm sipas tyre, e merrnim dijen dhe bashk me t veprimin sipas saj. Kshtu pra, shokt e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, me prkujdesn dhe prkushtimin m t madh u munduan q t marrin kt sheriat nga Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, e m pas tia prcjellin at gjeneratave t mvonshme, dhe kjo ishte nj prej shkaqeve t pozits s lart q fituan, Allahu qoft i knaqur prej tyre, sepse 39

donjri q vjen pas tyre nuk mund ta njoh t vrtetn prve se nprmjet tyre. Ai i cili bhet inferior ndaj tyre nuk do t prfiton nga e vrteta asgj prkundrazi do t humb dhe do t privohet nga ndjekja e rrugs s besimtarve sepse nuk ekziston lidhje ndrmjet Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, dhe ummetit t tij prve shokve t tij, t cilt prve shprblimit pr veprat e tyre ata fitojn edhe shprblimin e atyre q vijn pas tyre dhe q prfitojn nga dija t ciln e kan transmetuar as-habt. Pas tyre kan ardhur Tabiint (gjenerata q ka vijuar pas shokve t Muhamedit, alejhis-selam), t cilt ecn hapave t ashabve, dhe kshtu gjenerat pas gjenerate kan bart kt dije derisa kodifikohet sunneti dhe njerzit prvetsojn msimet e ktij sheriati. Kjo ishte rruga q trasohej, e qart dhe e drejt n marrjen e dituris nga kompetentt dhe mu pr kt shkak u cilsuan dijetart e as-habve dhe ata q ecn gjurmve t tyre si trashgimtar t Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, si qndron n hadith: Dijetart jan trashgimtar t Pejgamberve, e pejgambert nuk kan ln pas vete dinar as drhem porse kan ln dije, e ai q e merr at sht m fatmiri. Kjo ishte rruga e dijetarve qysh prej kohs s as-habve, q trashguan t vrtetn dhe udhzimin dhe kt dije t dobishme e cila sht prcjell gjenerat pas gjenerate dhe donjri q ka ardhur pas tyre ka prfituar nga ata dhe sht lutur pr ta sepse dijetari i cili pas vete le vepra shkencore mbetet i gjall edhe pas vdekjes s tij kurse n t kundrtn harrohet pr nj koh t shkurtr. Ne tani jemi ne shekullin e pesmbdhjet t hixhretit dhe vazhdimisht dgjojm emrat e dijetarve t hershm, prfitojm nga dija e tyre, lutemi pr ta sepse ky sht 40

fryti i dijes s dobishme. Kush angazhohet n rritjen e pasuris s tij, at nuk e trashgon pasi t vdes prve familjes s tij, kurse dijetart kan trashgimtar t shumt t cilt nuk prkufizohen n nj koh. Kta dijetar e kan dhn tr mundin e tyre pr t arritur deri te nj e vrtet e sheriatit, duke bashkuar mes njohjes s argumentit dhe kuptimit t tij, e kjo sht cilsi e tyre, pra njohja e Hadithit dhe Fikhut, njohja e rregullave te transmetimit t hadithit dhe kuptimit t tij. Ata nuk kishin ambicie vetm pr njrn an t dijes, vetm pr transmetimin apo vetm pr kuptimin e argumentit, porse bashkonin ndrmjet dijes dhe puns, memorizimit t argumenteve dhe kuptimit t thell t tyre. Pastaj, ata ose pajtohen n konkludimet e tyre ose kundrshtohen. Kundrshtimi mund t jet ose shprehje e varianteve apo anve t ndryshme t t vrtets (ihtilaf tenevu) dhe n kt rast t gjitha mendimet llogariten pr t vrteta si pr shembull: tekstet e ezanit, tekstet e lutjeve me t cilat hapet namazi, format e teshehudit etj, ose mund t jet kontradiktor (ihtilaf tedad) si pr shembull njri mendim vlerson nj vepr t lejuar, tjetri t ndaluar dhe deri n kt situat sht arritur n baz t ixhtihadit t tyre. N t dy rastet merr shprblim tek Allahu, subhanehu ve teala, nse e ka qlluar fiton dy shprblime pr mundin q e ka dhn dhe pr t qlluarit e t vrtets nse jo ather e ka vetm shprblimin e mundit q ka dhn, kurse gabimi i falet. Kjo ishte gjendja e dijetarve t selefit dhe atyre q ecn gjurmve t tyre. Kshtu duhet t jet mendimi yn pr ta, ata nuk dalin jasht shprblimit, dikush dy e dikush nj shprblim pr shkak se ndonjrit i ka arrit argumenti e tjetrit jo. Mu pr kt nuk thuhet pr asnjrin prej dijetarve se e ka kaprthyer sunnetin e Muhamedit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, n

prgjithsi. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, shpjegonte fen e Allahut n tubime t ndryshme dhe nuk ishin t pranishm t gjith n t njjtn koh dhe n t njjtin vend. Pr kt arsye kur hapej ndonj shtje dhe krkohej pr t gjykuar pas vdekjes s Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ndodhte q edhe halift e drejt t mos kishin dije rreth asaj shtje, prandaj ndaleshin dhe pyetnin nse ndonjri kishte dgjuar di prej Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, derisa t gjenin ndonj hadith. Kemi rastin e Ibn Abbasit, njrit prej dijetarve m t mdhenj i cili e kshillonte birin e tij q t shkon t dgjoj hadithe prej Ebu Seid el Hudriut ashtu si kshillonin n prgjithsi njerzit t shkojn dhe t dgjojn prej shokve t Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, sepse donjri kishte dgjuar hadithe q nuk i kishte dgjuar tjetri. Asnjri nuk i ka kaprthyer hadithet e Pejgamberit, alejhis-selam, kt as q e ka pretenduar ndokush kt, madje edhe nuk lejohet ta pretendoj nj gj t till sepse as shokt e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, nuk e arritn nj gj t till e ata q erdhn pas edhe m par nuk mundn. Mirpo ajo q duhet t dim se kjo sht nj prej shkaqeve t mospajtimit t dijetarve rreth shum shtjeve ansore t fes, prandaj kur ndonjrit i vinte ndonj hadith mirpo me zinxhir t pavrtetuar t transmetimit ai nuk vepronte sipas tij, por kushtzonte me fjaln: nse vrtetohet ky hadith un veproj sipas tij. Kjo fjal transmetohet nga Shafiu, rahimehullah, dhe t tjer. M von disa dijetar t medhhebit shafij vrtetonin hadithin dhe deklaronin se ky sht medhhebi i Shafiut edhe pse ai nuk kishte vepruar n baz t atij hadithi pr shkak se nuk ishte vrtetuar tek ai saktsia e tij. Gjithashtu Imam Shafiu ka thn: t gjith myslimant kan ra n

ujdi se kujt i vjen nj sunnet i Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, nuk i lejohet ta l at pr fjaln e asnjrit, kushdo qoft ai. Ata q merren me dije e kan obligim q ti respektojn kta dijetar t cilt ecn gjurmve t t parve. Duhet ti respektoj duke i dashur ata, duke i madhruar ata aq sa meritojn, duke i prmendur pr t mir, duke i lavdruar dhe duke i komentuar fjalt e tyre sa m mir q mundet. Duhet besuar se ata jan njerz t cilt ia qllojn por edhe q gabojn. Ai q ia qllon prej tyre i ka dy shprblime kurse ai q gabon ka nj shprblim kurse gabimi i falet. Ky sht obligimi ndaj tyre, t mos flitet pr ta vetm se mir sepse ai i cili vepron n t kundrtn duke u munduar t ul pozitn e tyre nuk i ka br dm vese vetvetes. Kur bhet fjal pr caktimin e gradve t dijetarve n zinxhirin e transmetimit t hadithit duke prmendur cilsit e tyre t mira apo t kundrta q kan t bjn me vlersimin e hadithit, kjo sht e lejuar dhe rrug t ciln e kan ndjekur dijetart. Lidhur me nderimin e dijetarve shum bukur sht shpreh Ebu Xhafer Tahaviu i cili thot n librin e tij Akidetu ehlissune vel xhemaa (besimi i ehlisunetit): dijetart e selefit, ata q kan shkuar dhe t tjert q kan ardhur pas tyre, ata q u morn m transmetimin e haditheve dhe me kuptimin e meditimin rreth tyre, nuk prmenden vetm se pr t mir, e ai q i prmend pr t keq nuk sht n rrugn e drejt. Kto jan fjal madhshtore t cilat e ndriojn metodologjin q duhet ta ndjek nxnsi i dijes kur jan n pyetje dijetart e ktij ummeti, njerzit t cilt e harxhuan jetn e tyre dhe e dhan tr mundin pr t prhapur dijen, pr ta regjistruar at n libra q t bhet pr ne sa m e lehtsuar. Neve nuk na mbett asgj vetm ta lexojm at q ata e kan prpiluar dhe t vjelim nga ato fryte t 41

pjekura. E kemi pr obligim q ti lavdrojm, ti prmendim pr t mir vazhdimisht, ti duam, t prfitojm nga dituria e tyre, ta pranojm vlern e tyre t lart sepse ata na kan ln trashgim tr kt dije, trashgimin e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Pra, kta jan dijetart pr t cilt e kam fjaln, as-habt dhe ata q ecn gjurmve t tyre. Kta duhet t nderohen, pa marr parasysh a jan dijetar t fikhut apo t hadithit. Parashtrohet pyetja: si t prfitojm nga dituria e tyre, cila sht metoda m e mir pr t prfituar? Prfitimi nga dituria e tyre bhet: - Duke i prvetsuar librat e tyre t dobishme q prmbajn kt dituri, qoft ajo libr e shkruar nga vet dijetari apo nga nxnsit e tij kur ata e kan dgjuar hoxhn e tyre. M pas duhet t lexohet parathnia e librit, ti njohim termet profesionale t tij t cilat zakonisht shpjegohen n parathnie ashtu si vihet n pah metoda e prpilimit t librit. Kush nuk lexon parathnien has n probleme t ndryshme m tej. - Gjat leximit t librit duhet t shnohen dobit shkencore npr t cilat kalon lexuesi n regjistr t posam, sepse ata dobi humbin nse nuk regjistrohen, sidomos nse libri prbhet prej disa vllimeve, shum vshtir sht q t hassh prsri n ato dobi nse nuk i regjistron. P.sh. libri Fethul Bari ka 13 vllime, dhe aty ka thesare t shumt me dobi shkencore, nse kalon npr ato dobi dhe nuk i regjistron, nuk mund ti hassh t njjtat n kohn kur ato t nevojiten, apo mund ti gjesh ato pas nj lodhjeje t madhe. - Gjithashtu ndarja e nj pjese t kohs pr t lexuar disa libra t dobishme sht

tepr me rrndsi pr t nxn dituri. Duhet t prfitoj nga libra t ndryshm, jo vetm t hadithit pr shembull dhe ti l pas dore ato t fikhut, duke i njohur argumentet, hadithet, gradn e haditheve etj, si dhe duke njohur kuptimin e atyre argumenteve dhe margaritart q nxirren nga to, pra mson shkencn e transmetimit dhe kuptimit t transmetimit. - Prej gjrave t rndsishme n kt sfer sht organizimi i kohs, dhe poqe se ndan nj pjes shum t vogl t kohs pr dije, me kalimin e ditve do t shoh se ka grumbulluar nj numr t madh t dobive shkencore. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, thot: njerzit mashtrohen dhe nuk i shfrytzojn dy begati: shndetin dhe kohn e lir. (Buhariu). Nse koha e lir nuk shfrytzohet n pun t mira ajo do t bhet fatkeqsi pr njeriun. - Kt dije q ka prfituar duhet ta ruaj me prsritje, sepse nse nuk prsritet humb dhe harrohet, pr kt shkak duhet q vazhdimisht t jemi me libra, me dije duke i gjallruar tubimet tona, duke shqyrtuar shtje t ndryshme shkencore dhe duke i prsritur ato sepse n kt mnyr qartsohen m tepr. Dija si thot nj dijetar poet sht: barr e leht e cila gjendet me ty kudo q je dhe sht thesare q sia ke frikn se ndokush mund t ta vjedh. Pasurin mund t ta vjedh ndokush mirpo dija nuk humbet prve se me humbjen e njeriut si ka thn Pejgamberi, alejhis-selam: Allahu nuk e rrmben diturin duke e nxjerr at nga gjokset e njerzve, porse me vdekjen e dijetarve. Prshtati: Agim Bekiri Abdulmuhsin Abbad, 29.4.2005

42

Rndsia dhe vlera e Kudsit

Prsa i prket rndsis s Bejt el-Makdis (Jeruzalemit), ju duhet t dini - Allahu ju bekoft q virtytet e Bejt el-Makdis jan t shumta: Allahu e ka prshkruar at n Kuran si tok e bekuar. Ai ka thn: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats prej Mesxhidi Haramit (prej Qabes) gjer n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinn e t cils Ne e kemi bekuar, (ia bm kt udhtim) pr t'ia treguar atij disa nga argumentet Tona. Vrtet, Ai sht dgjuesi (i fjalve t Muhamedit), pamsi (i punve t Muhammedit). [el-Isra:1] El-Kudsi sht pjes e rrethinave fqinje t xhamis dhe sht pra e bekuar. Allahu e ka prshkruar at si t shenjt, ashtu si Ai thot: O popull imi, hyni n tokn e shenjt, t ciln All-llahu ua premtoi, dhe mos u ktheni mbrapa, pse ather ktheheni t dshpruar. [el-Maide: 21] N El-Kuds gjendet xhamia e el-Aksas dhe nj falje sht e barabart me dy qind e pesdhjet falje n vende t tjera. sht transmetuar se Ebu Dheri, radijallahu anhu, ka thn: Ne ishim duke diskutuar n prezencn e Pejgamberit, salallahu alejhi ve sel-lem, cila prej tyre ishte m e virtytshme, xhamia e Pejgamberit, salallahu alejhi ve sel-lem, apo Bejt elMakdisi (Xhamia el-Aksa). I drguari i Allahut, salallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Nj falje n xhamin time sht m mir sesa katr her atje, por megjithat sht ende nj vend i mir pr tu falur. S shpejti do t vij nj koh kur nse nj njeri do t ket nj cop tok t madhe sa litari i nj kali, nga e cila mund t shikoj Bejt el-Makdisin ajo do t jet m mir pr t, sesa e tr bota.
[Transmetuar dhe i klasifikuar si sahih nga elHakimi, 4/509. Edh-Dhehebi dhe Albani kan rn dakord me t, shih el-silsilah el-Sahihah, n fund t diskutimit t hadithit nr. 2902]

Nj falje n xhamin e Pejgamberit sht e barabart me nj mij falje n vendet t tjera, kshtu nj falje n xhamin e el-Aksas sht e barabart me dyqind e pesdhjet falje n vend e tjera. Prsa i prket hadithit meshhur i cili thot q falja n xhamin el-Aksa sht i barabart me pesqind falje tjetr kund, ky sht i dobt (daif). (shih, Tamam el-Minah nga Shejh Albani rahimehullah, f. 292] Dexhali me nj sy nuk do t hyj aty (n Bejtul Makdis), nga hadithi: Ai do t sundoj tr tokn, prve el-Haremit (n Meke) dhe bejt elMakdisit. [Transmetuar nga Ahmedi, 19665. I klasifikuar si sahih nga Ibn Huzejme, 2/102] Dexhali do t vritet afr el-Kudsit. Ai do t vritet nga Mesihu, Isa Ibn Merjem, ashtu si sht dshmuar n hadithin: Djali i Merjemes (Isai) do ta vras Dexhalin n Babu Luddit. [Transmetuar nga Muslimi, 2937, nga hadithi i el-Nevas Ibn Saman] Ludd sht nj vend afr Bejt el-Makdisit. I drguari i Allahut, salallahu alejhi ve sel-lem, sht ngritur nga bejt el-Makdisi n udhtimin e tij t nats (el-Isra) nga xhamia e Haremit tek xhamia el-Aksa. Allahu thot: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats prej Mesxhidi Haramit (prej Qabes) gjer n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinn e t cils Ne e kemi bekuar, (ia bm kt udhtim) pr t'ia treguar atij disa nga argumentet Tona. Vrtet, Ai sht dgjuesi (i fjalve t Muhamedit), pamsi (i punve t Muhammedit). [el-Isra:1] El-Kudsi ishte Kibla e par e muslimanve, ashtu si sht raportuar nga el-Bara, radijallahu anhu: I drguari i Allahut salallahu alejhi ve sel-lem sht falur n drejtim t elBejt el-Makdisit pr gjashtmbdhjet ose 43

shtatmbdhjet muaj. [Transmetuar nga elBuhari, 41, ky version sht i treguar nga ai, dhe nga Muslimi 525] sht vendi ku ka ardh shpallje dhe sht vendlindje e pejgamberve. Kjo sht e mirnjohur. sht nj nga xhamit pr vizitn e t cilave njerzit udhtojn. Ebu Hurejre, radijallahu anhu, ka raportuar q Pejgamberi, salallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Asnj udhtim (udhtim i veant pr vizit sh.r.) nuk duhet t ndrmerret prve pr n tre xhamia, xhamia e Haremit (Kaba), xhamia e T Drguarit, salallahu alejhi ve sel-lem dhe xhamia el-Aksa. [Transmetuar nga el-Buhari, 1132. Gjithashtu sht i transmetuar nga Muslimi, 827, nga hadithi i Ebu Said el-Kudri, me fjalt, Mos udhtoni prve....] Nuk sht e lejueshme pr t udhtuar n asnj vend t toks pr arsye adhurimi prvese n tre xhamit. I Drguar i Allahut i udhhoqi Pejgambert n nj falje n el-Aksa, ashtu si sht e raportuar n nj hadith t gjat: ...Koha pr falje erdhi dhe un i udhhoqa ata n falje. [I transmetuar nga Muslimi, 172, nga hadithi i Ebu Hurejres] Fakti q Jakubi e ndrtoi xhamin el-Aksa nuk do t thot se ifutt kan m t drejt ta marrin xhamin m shum sesa muslimant sepse Jakubi ishte nj monoteist dhe ifutt mushrik. Fakti q babai i tyre Jakubi e ndrtoi xhamin nuk do t thot se ajo i prket atyre. Ai e ndrtoi at pr monoteistt pr t adhuruar aty, edhe nse ata nuk jan fmij t tij dhe ai nuk lejoi asnj mushrik t hynte n t, madje edhe nse ata ishin fmijt e tij, sepse thirrja e Pejgamberve nuk ka t bj me racn, por sht e bazuar mbi takva (frikn dhe devotshmrin ndaj Zotit). Fakti q Pejgamberi, salallahu alejhi ve sel-

lem, i udhhoqi Pejgambert e mparshm n falje pr t treguar bashkimin e mesazhit dhe t gjitha shpalljeve hyjnore sht nga pikpamja e origjins s fes dhe akides (besimit) t Pejgamberve. T gjith pejgambert e morn mesazhin nga nj burim, e cila ishte shpallja dhe ata t gjith kishin t njjtn akide, e cila sht besimi n Teuhid (Nj njsimin e Allahut t vetm) dhe adhurimit t Allahut t vetm, megjithse ka pasur ndryshime n detajet e ligjeve t tyre. Kjo sht konfirmuar nga Pejgamberi jon salallahu alejhi ve sel-lem, kur ai ka thn: Un jam m afr nga krejt njerzit tjer ndaj Isa Ibn Merjemit, n kt bot dhe t tjetrn. Pejgambert jan vllezr megjithse kan nna t ndryshme dhe feja e tyre sht nj. [Transmetuar nga el-Buhari, 3259, Muslimi 2365] ... ifutt nuk kan asgj n el-Kuds, sepse edhe pse kan jetuar aty m prpara, ajo tok tani i prket muslimanve nga dy pikpamje: 1. ifutt nuk besuan dhe m nuk ndjekin fen e besimtarve nga Beni Israilt t cilt ndjekn Musain, alejhis-selam dhe Isain, alejhis-selam. 2. Ne muslimant kemi m t drejt pr t sesa ata sepse vendi nuk i prket njerzve q kan jetuar aty m prpara por atyre q vendosin ligjet e Allahut aty. Allahu e ka krijuar tokn dhe Ai i ka krijuar njerzit ta adhurojn Allahun n vend dhe pr t vendosur fen aty, ligjet dhe parimet e Allahut. Allahu thot: Popullit t vet Musai i tha: Krkoni ndihm prej All-llahut dhe keni durim. S'ka dyshim se toka sht e All-llahut, ia l n trashgim atij q do nga robt e tij, e ardhmja e lumtur sht pr t devotshmit. [el-Araf: 128] Nuk sht shtje e racs apo etnicitetit, sht shtje e Teuhidit dhe islamit.... Shejh Muhammed Salih el-Munexhid 6.5.2005

44

Gruaja dhe familja

Mashkulli nuk sht standardi
Ajo q ne shpesh harrojm, sht se Zoti e ka nderuar femrn duke i dhn asaj vler n relacion me Zotin - e jo n relacion me mashkullin. Por, pasi q feminizmi perndimor e largon Zotin nga skena, ska ngel standard tjetr prpos mashkullit. Si rezultat i ksaj, femra perndimore sht detyruar q ta gjej vlern e saj n relacion me mashkullin. Me nj veprim t till, ajo e ka pranuar supozimin se sht me t meta. Ajo ka pranuar se mashkulli sht standardi, kshtu q gruaja asnjher nuk mundet t jet nj qenie njerzore e kompletuar prderisa nuk bhet e njjt me mashkullin - q sht standardi! Kur mashkulli i shkurtoi flokt, edhe ajo deshi q ti shkurtoj ato. Kur mashkulli u antarsua n ushtri, ajo deshi t antarsohej n ushtri, e kshtu me radh. Ajo ka ajo nuk kuptoi ishte se Zoti i ka vlersuar t dyt, edhe mashkullin edhe femrn n dallueshmrin e tyre, jo n ngjashmrin e tyre. Pr 1400 vite, ka nj konsensus (ixhma) n mesin e dijetarve, se mashkulli sht ai q e udhheq namazin (n rast kur n xhemat ka edhe meshkuj edhe femra, kurse n rastin kur n xhemat ka vetm femra ather mund t bhet nj grua imam, mirpo qndron n saf, nuk del para sh.p.). Si nj grua muslimane pyes far lidhje ka kjo gj? Ai i cili e udhheq namazin nuk do t thot se sht shpirtrisht m superior n asnj mnyr. Nj gj nuk sht m e mir, thjesht vetm pse mashkulli e vepron at. E udhheqja e namazit nuk sht m e mir, thjesht vetm pse sht udhheqje. Nse do t ishte nj rol q femra duhet ta kryej, apo nse do t ishte dika e rndsishme q ajo ta kryej, ather pse Pejgamberi, sallallahu ajehi ve sel-lem, nuk i tha Aishes, radijallahu anha, apo Fatimes, radijallahu anha, ta udhheqin namazin, kur ato dyja ishin grat m t mira? Kta gra ishin t prgzuara me Xhennet, mirpo asnjher nuk udhhoqn namazin me xhemat. Mirpo tani, pr her t par, pas 1400 viteve, ne e shikojm se mashkulli e udhheq namazin dhe themi Kjo sht e padrejt. Ne mendojm kshtu, edhe pse Zoti nuk i ka dhn asnj privilegj atij q udhheq. Imami nuk sht m i madh n syt e Zotit, se ai q falet pas tij. N ann tjetr, vetm gruaja mund t bhet nn. Dhe Krijuesi i ka dhn privilegj special nj nne. Pejgamberi, sal-lallahu ajehi ve sel-lem, na ka msuar se Xhenneti sht nn kmbt e nns. (hadithi n kt version sht i dobt, shih, Albani, daifulxhamiissagir nr.2666. sh.r.) Por, pa marr parasysh se ka bn mashkulli, ai asnjher nuk mund t bhet nn. E pse kjo nuk sht e padrejt? Kur u pyet se kush e meriton sjelljen m t mir, Pejgamberi, sal-lallahu ajehi ve sel-lem, u prgjigj nna jote tri her, para se t thot babai yt t katrtn her. (hadithi sht sahih, shih, Albani, sahihulxhamiissagir nr.5971. sh.r.) A nuk sht kjo privilegji i nj gjinie? ka do q t bj mashkulli, ai asnjher nuk mund ta arrij statusin e nns. Dhe prsri edhe ather kur Zoti na nderon neve me nj gj t posame pr femrn, ne jemi shum t angazhuara pr ta vlersuar veten ton duke iu referuar 45

mashkullit. Edhe ne gjithashtu e kemi pranuar se mashkulli sht standardi; kshtu q do gj q sht e posame pr femrn, sht inferiore. T jesh e dijshme sht fyerje, e t jesh nn sht degradim! Kur ne ta pranojm se do gj q bn mashkulli sht m e mir, ajo q pason sht reaksioni: nse mashkulli e ka at, edhe ne dshirojm ta kemi. Nse mashkulli falet para rreshtave, n supozojm se kjo sht m e mir, kshtu q edhe ne duam t falemi para rreshtave (t bhemi imam). Nse mashkulli e udhheq namazin, ne supozojm se imami sht m afr Zotit, kshtu q edhe ne duam ta udhheqim namazin. Diku mes rreshtave, ne e kemi pranuar nocionin se ta kesh pozitn e udhheqjes botrore sht nj indikacion i pozits son te All-llahu. Nj femr muslimane nuk ka nevoj ta degradoj veten e saj n nj mnyr t till. Ajo e ka Zotin q ta vlersoj, nuk i duhet mashkulli pr kt. N fakt, n kryqzatn (n kuptimin fushat insistuese sh.r.) ton pr ta pasuar mashkullin, ne, si femra, asnjher nuk u ndalm q ta analizojm se ajo q e kemi sht m e mir pr ne. N disa raste, ne e lam at q sht m superiore, vetm e vetm q t bhemi si mashkulli. Para 50 viteve, ne e pam mashkullin se si largohet nga shtpia pr t punuar n fabrik. Ne ishim nna. Dhe prsri, ne e pam mashkullin duke vepruar ashtu, kshtu q edhe ne deshm ta bjm t njjtn gj. N nj mnyr, ne e konsideruam si lirim t gruas, q ajo t heq dor nga rritja dhe kujdesia pr nj qenie njerzore (fmiun e saj), vetm e vetm q t punoj me makinerin e fabrikave. Ne e pranuam se punimi n fabrik sht m superior se kujdesia pr qelizn e shoqris vetm pse mashkulli ashtu vepronte.

Pastaj pas punsimit, pritej q ne t jemi supernjeri - nn perfekt, bashkshorte perfekt, amvise perfekt, dhe njkohsisht t kemi nj karrier perfekt. Prderisa nuk ka asgj t keqe, sipas definicionit, pr nj grua q ajo t ket karrier, ne pas nj kohe realizuam se ka duhej t sakrifikojm si rezultat i pasimit t verbr q i bnim meshkujve. Ne shikuam se si fmijt tan u bn t huaj pr ne, dhe kshtu e kuptuam se prej far privilegji kemi hequr dor. Dhe vetm tani - kur iu dha shansi femrat n perndim jan duke zgjedhur q t rrin n shtpi pr ti rritur fmijt e tyre. Sipas Departamentit t Agrikulturs t Sh.B.A. - ve, vetm 31% e nnave q kan nga nj fmij, dhe 18% e nnave me dy apo m shum fmij, punojn me orar t plot. Dhe prej ktyre nnave puntore, nj studim i br nga gazeta Parenting n vitin 2000, tregon se 93% e tyre thon se ato paraplqejn t jen n shtpi me fmijt e tyre, por jan t obliguara t punojn pr shkak t obligimeve financiare. Kto obligime u jan imponuar femrave si rezultat i barazis gjinore n perndim, dhe si rezultat i largimit nga dallueshmria e femrs, gj q na e mson islami (sepse n islam burri i ka obligimet financiare e jo gruaja sh.p.). Gruas perndimore iu desh nj shekull eksperimentimi q ta kuptoj privilegjin q iu dha gruas muslimane para 1400 vitesh. Duke u larguar nga privilegji im si grua, un vetm e degradoj veten time duke u munduar t jem dika q nuk jam, dhe me gjith respekt, nuk dua t jem. Si femra, ne asnjher nuk do t mund t lirohemi, derisa nuk ndalemi s imituari verbrisht mashkullin, si dhe derisa nuk e kuptojm bukurin n dallueshmrin ton, t ciln dallueshmri na e ka dhn Zoti. Jasmin Mogahed Prktheu: Omer Islami Redaktoi: AlbIslam.Com 15.4.2005

46

Falli dhe tregimi i fatit

Tregimi i fatit dhe sihri jan gjra me t cilat jan sprovuar shum njerz, t cilt nuk e njohin All-llahun dhe nuk i mbshteten Atij. Njerz t till kur i godet ndonj musibet (vshtirsi, sprov, fatkeqsi sh.r.) nxitojn t fallxhori dhe sihrbrsi pr tu shruar, e kjo nuk ua shton vetm se smundjen, mirpo a thua e kuptojn? Shpesh dgjojm se ka njerz q deklarojn se kan dije nga bota e padukshme ose pr t ardhmen. Kta njihen me emra t ndryshm [p.sh: fallxhor, astrolog, magjistar]. Bile ajo q sht edhe m e uditshme, kta njerz kohve t fundit jan duke br reklama n radio-televizione t ndryshme. Fallxhort (nga to edhe njerz q pretendojn se lidhen me shpirtrat e vdekur) prdorin metoda t ndryshme nga t cilat ata thon se e marrin informacionin, p.sh: shikimi n pllmbn e dors, horoskopi, falli me letra, shikimi i filxhanit, etj. Ata t cilt thon se e zbulojn t padukshmen dhe e din t ardhmen, mund t ndahen n dy kategori kryesore: 1. Ata q nuk kan ndonj dije ose sekret por q u thon klientve gjra t prgjithshme q ndodhin tek shumica e njerzve. Disa prej ktyre hamendjeve dalin t vrteta pr shkak se jan t prgjithshme. Shembull kemi horoskopin q shkruhet npr gazeta, ajo nuk sht gj tjetr vese nj hamendje n t ciln shkruhen gjra t prgjithshme t cilat u ndodhin shumics s njerzve. Kjo sht si shembulli i atij q i thot dikujt: Sot do t hash buk. 2. Grupi i dyt jan ata q kan kontakt me xhinnt. Ky grup sht m i rndsishm pr tu njohur, ngase prmban shirkun dhe kufrin, gjra t cilat t bjn pabesimtar. Pr ta sqaruar m mir kt grup, s pari duhet t sqarojm dika mbi botn e xhinve, sepse ky grup i fallxhorve bashkpunon me xhinnt n veprimtarin e tyre. Xhint jan krijesa tjera t Allahut, subhanehu ve teala. Krijesa t cilat bashkekzistojn me njeriun n tok. Ata u quajtn xhin, (etim. t fshehur) sepse nuk mund t shikohen nga syri i njeriut. Allahu i krijoi xhint para se t krijonte njerzimin dhe ato i krijoi nga zjarri, pra edhe Iblisi, lanetullahi alejhi, hyn n kategorin e xhinve. Allahu, subhanehu ve teala, thot: Ai e krijoi njeriun nga balta e terur si (en balte) e pjekur. Dhe Ai krijoi xhint nga flaka (pa tym) e zjarrit. [Er-Rrahman: 14-15] Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Melekt u krijuan nga drita dhe xhinnt nga zjarri pa tym. [Muslimi]. Po ashtu n nj hadith tjetr na ka sqaruar se sa lloje t xhinve ka, duke thn: Ka tre lloje xhinsh: Nj lloj fluturon n ajr gjith kohn, nj tjetr lloj ekziston si gjarprinj dhe qen dhe lloji i kufizuar n tok, i cili banon n nj vend ose endet rreth tij. [Taberaniu, Hakimi]. Ashtu xhint n disa raste mund t marrin formn e qenit t zi. Xhint sipas besimit t tyre ndahen n: Besimtar dhe Pabesimtar. do njeri ka nj xhinn q e shoqron at dhe ky xhin quhet Karin [bashkudhtar], ky sht nj xhin pabesimtar dhe ndryshe quhet shejtan, ky e inkurajon njeriun q ti bj punt e kqija. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Secilit prej jush i sht shoqruar nj shok prej xhinve. Sahabt e pyetn: A edhe ty o i Drguari i Allahut? Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u prgjigj: Edhe 47

mua, vese Allahu m ka ndihmuar mua kundr tij dhe ai sht nnshtruar. Tani ai m nxit vetm t bj t mira. [Muslimi]. Kontakti dhe kontrata me xhint bhet nga fallxhort t cilve xhint mund tu japin informacione pr t ardhmen, kurse xhint kt informacion e marrin nga melekt t cilt e transmetojn n mes tyre, informacion t cilin ua ka treguar atyre Allahu, subhanehu ve teala. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka prshkruar se si xhint marrin informacion pr t ardhmen. Ai ka treguar se xhint ishin t aft t udhtonin n drejtim t kufijve m t ult t qiellit dhe t dgjonin ca informacione pr t ardhmen q melekt i transmetonin midis tyre. Pastaj ktheheshin n tok dhe kt informacion ua tregonin njerzve me t cilt bashkpunonin. Kjo ndodhte shpesh para ardhjes s Muhammedit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,, mirpo me ardhjen e Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, kjo gj ndryshoi. Allahu i urdhroi melekt q ti gjuajn me meteor xhint t cilt mundoheshin t marrin informacione nga ata. Mirpo, ndonjher mundet q xhint t marrin informacionin dhe t shptojn nga meteori, kt e lejon Allahu, subhanehu ve teala, q ti sprovoj njerzit se far besimi kan. Allahu, subhanehu ve teala, thot: Dhe at (qiellin) e kemi ruajtur prej do djalli t mallkuar. Prve atij q vjedh ka dgjohet, po edhe at e ndjek ylli i zjarrt. [Hixhr: 17-18] Kshtu q xhint nuk mund t mbledhin m informacion pr t ardhmen aq leht, sa q merrnin para drgimit t t Drguarit t Allahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. Pr shkak t ksaj ata tani e prziejn informacionin me 100 gnjeshtra. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, thot: Ata (xhint) do ta kalonin informaci48

onin posht derisa ai arrin buzt e magjistarit ose fallxhorit. Shum her nj meteor i arrin ata prpara se tua transportojn informacionin. Nse ata kalojn para se t goditen, ata do ti shtojn atij 100 gnjeshtra. [Buhariu dhe Muslimi]. Po ashtu kur nj njeri shkon te ndonj fallxhor, xhini i fallxhorit merr t dhna nga xhini i atij personi pr planet q i ka pasur ky person, pr emrat e antarve t familjes s ktij personi, si dhe t dhna t tjera n lidhje me at person i cili ka shkuar te fallxhori. Me an t ksaj metode fallxhori q bashkpunon me xhint sht n gjendje t msoj pr t kaluarn e atij personi n detaje t hollsishme. Dhe kshtu derisa ky injorant q ka shkuar te fallxhori t bindet se ky fallxhor e ditka t fshehtn dhe t ardhmen dhe kshtu ta bj at fallxhor zot, (hasha) duke krkuar prej tij zgjidhje t problemeve q i ka n jetn e vet. Kshtu ia mbush fallxhorit xhepat me para, shet shpirtin e vet dhe del nga feja duke u br pabesimtar. Kjo pr shkak se n tregimin e fatit prfshihet gjunahu i kufrit dhe u mveshen krijesave t Allahut cilsi t Krijuesit. Feja e Allahut ka qndrim t rrept ndaj tregimin t fatit dhe ndaj fallxhorve, qoft ajo: me an t shikimit t filxhanit, fallit me letra, topit t kristalt, horoskopit, shikimit t pllmbs s dors... si dhe t gjitha mnyrat tjera q kta t mallkuar i prdorin pr ti larguar njerzit nga mbshtetja n Allahun, xhel-le shanuhu. Andaj dokush q shkon te fallxhori, e lexon horoskopin apo shikon n filxhan, si dhe prdor metoda tjera t fallit, edhe duke mos i besuar ksaj, ktij personi nuk i pranohet namazi 40 dit, sepse Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Namazi i kujtdo q i afrohet ndonj fallxhori dhe e pyet pr ndonj gj, nuk do ti prano-

het pr 40 dit e net. [Muslimi]. Ndrsa kush i vepron kto gjra dhe beson se fallxhori e din t ardhmen apo horoskopi, apo gjrat tjera... ky person bhet qafir dhe nse nuk pendohet dhe vdes pa u penduar, do t dnohet prjetsisht n xhehennem. Pejgamberi , sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Kushdo q i afrohet nj fallxhori dhe beson far ai thot, ka mohuar at q iu shpall Muhamedit (sallallahu alejhi ve sel-lem). [Ahmedi].

Prandaj, le t vetdijesohen muslimant e mos ti bjn kto vepra, mos t merren me fallxhor e me horoskop, e ata q deri tani i kan vepruar kto gjra, le t pendohen dhe le t krkojn falje nga Allahu, xhel-le shanuhu. Allahu, subhanehu ve teala, thot: Pendohuni t gjith tek Allahu, o besimtar, q shptim t gjeni [Nur: 31]. Omer Islami redaktoi: AlbIslam.Com 29.4.2005

(bazuar n kapitullin me t njjtin emr t librit Bazat e Teuhidit t Dr. Ebu Emineh Bilall Filips)

Intervist me gazetaren Ridley

Yvonne Ridley, gazetare e dikurshme e gazets Sunday Express, e cila ishte kapur nga Talibant n Afganistan dhe m von sht br muslimane, ka dhn nj intervist ekskluzive pr Arab News n Jeddah. Ajo ka thn se prvoja e mbajtjes s saj n Afganistan ia ka larguar mbulesn e fanatizmit dhe paragjykimeve q ajo i ka pasur ndaj Islamit. Ridley, e cila ka prshkruar Haxhxhin e sivjetm pr Islam Channel, sht prgjigjur n pyetje t ndryshme si dhe n pyetje rreth librave t saj, In the hands of the Taleban (N duart e Talibanve) dhe Ticket to Paradise (Bileta pr n Xhennet) Pyetje: A mendon se do t bheshe muslimane nse nuk ishe kapur nga Talibant? Prgjigje: Dyshoj. Mendoj se do t vazhdoja t raportoj nga Lindja e Mesme pa e kuptuar Islamin trsisht, si bjn shumica e gazetarve. Kjo sht keq, pasi Islami sht m shum mnyr e jets se sa religjion. Prandaj gazetart duhet t prpiqen shum q t kuptojn Islamin. Nse nuk do t kisha prvojn e kapjes, me siguri se do t mbetesha krishtere. Shpesh kam thn se m par kam mbajtur mbules - nj mbules t fanatizmit dhe paragjykimeve ndaj Islamit, dhe me siguri se edhe m tej do ta mbaja at nse nuk do t kaloja npr prvojn e kapjes. Pyetje: ka mendon pr mnyrn se si kan shkruar mediat Perndimore pr prvojn tnde? Prgjigje: Mediat Perndimore nuk kan ide (jan t humbur) n mnyrn e sqarimit t kthimit tim n Islam. Shumica e kritikve e prmendin Sindromin e Stockholmit* dhe thon se ky sht nj rast klasik i atij sindromi. Por realiteti sht se un nuk jam lidhur me kapsit e mi. Un isha e dhunshme ndaj tyre, pshtyja n ta dhe i shaja ata. Njerzit e vetm me t cilt u lidha ishin gjasht fundamentalistt krishter me t cilt isha e mbyllur n burgun e Kabulit. 49

Pyetje: Ke folur me zero-toleranc rreth qndrimeve kundr-Islame. ka mund thuash pr kt? Prgjigje: Duhet t ket zero-toleranc pr njerzit q jan islamofob t zhurmshm. Nse dikush i ofendon muslimant vetm pr shkak se ata jan musliman, ata menjher duhet t paraqiten tek autoritetet. Pr fat t keq, shumica e muslimanve n Evrop jan t gatshm t kalojn dhe t lshojn pe pr shkak se nuk dshirojn ta bjn t madhe. Mirpo, ata vrtet duhet ta bjn t madhe, sepse, mendoj se njerzit do t shokohen nga ekzistimi i islamofobis aq t madhe. Vazhdimisht dgjojm pr rritje t antisemitizmit, mirpo nj studim i zhvilluar paradokohe nga Komisioni Islam pr t Drejtat e Njeriut tregon se 80 pr qind e muslimanve n Britani hasin n prvoja t islamofobis. T kthyerit n Islam jan t nnshtruar m shum islamofobis dhe kt problem autoritetet do ta trajtojn seriozisht vetm nse i paraqesim kto raste. Duhet t prgatitemi mir pr tu marr me kritikt dhe duhet tua kthejm atyre edhe logjikisht edhe sistematikisht. Pyetje: Je duke prgatitur nj film t bazuar n librin N duart e Talibanve? far porosie dshiron t japish? Prgjigje: Nj regjisor i Hollywoodit ka shprehur interesim pr t br nj film n lidhje m ket. Kisha biseda me t, dhe shum shpejt u b e qart se filmi do t jet nj trillim i plot dhe do t djallzonte talibant. Nuk jam prkrahse e talibanve por nuk dshiroj ti shoh ata t djallzuar dhe t keqkuptuar. Pyetje: Ku qndron projekti tani pr tani? Prgjigje: Edhe m tej bisedojm rreth tij, mirpo prderisa nuk shoh t fillojn t nnshkruhen kontratat, nuk do ta marr 50

shum seriozisht. Do t doja t bhet nj pasqyrim i drejt i ngjarjeve si dhe nj prshkrim i drejt i trajtimit tim, q as pr s afrmi nuk ka qen si trajtimet n Abu Ghraib ose Guantanamo. Ta them drejt: Hollywoodi nuk do t bj nj prshkrim shndrits t kapjes sime. Ata do ta kidnaponin tregimin dhe do ta shndrronin n nj pakuptimsi. Pyetje: E libri tjetr, Bileta pr n Xhennet? Prgjigje: Libri tjetr sht nj melodram e imagjinuar. Bazohet n ngjarjet e 11 shtatorit dhe ka personazhe t imagjinuar. Ngjarja fillon n New York dhe e on lexuesin n nj udhtim npr Londr dhe Lindje t Mesme me nj qndrim t krkimit t shpirtit n gjith shtjen e operacioneve t dshmorve. N faqen e par gjendet nj lufttar i Hamasit, ndrsa libri i dedikohet banorve t Xheninit dhe dshmorve t tyre. Libri sht refuzuar n Izrael. Un shpesh bj apel pr refuzim t prodhimeve izraelite, e tani ata si duket jan duke ma kthyer. Pyetje: A mendon se Afganistani tani sht m mir se sa ishte? Prgjigje: Amerika sht dshmuar se nuk sht ndrtuese e shteteve. Shikoni Afganistanin. Tani Afganistani sht i prar, i paligjshm dhe i pasigurte. Madje edhe vitin e kaluar n kryeqytet kishte kidnapime dhe sulme nga rezistenca. Hamid Karzai nuk mund tju besoj as njerzve t vet pr ta mbrojtur at. Ai duhet t ket truproje amerikan. Mund t ket pak shpresa n kryeqytet, mirpo pjesa tjetr e vendit sht tollovi. Kam qen katr-pes her atje, dhe doher kur shkoj, njerzit m thuan se ata vuajn pr sigurin q e kan pasur n kohn e talibanve. Kur isha hern e dyt, qelit e

burgut ku isha e mbajtur un n Kabul, tani ishin t mbushura me vajza t reja t moshave 12-16 vjeare, krimi i vetm i t cilave ishte se ato kan ikur nga shtpit pr shkak se nuk kan dashur t jen grat e dyta ose t treta t burrave dy her m t vjetr se ato. Tregimi i vetm i suksesshm atje, jan fushat e opiumit q kan br Afganistanin prodhuesin m t madh t opiumit n bot. N rrugt e Perndimit, kjo shndrrohet n heroin. Industria pornografike sht duke lulzuar - pornografi q zakonisht pritet t shitet nga nn-tavolina, ndrsa n Jalalabad dhe Kabul sht shfaqur haptas. Amerikant u kan dhn nj liri afganve q sht n form t seksit, drogs dhe rock and rollit. Pyetje: Si mendon se do t prfundojn ngjarjet q filluan pas 11 shtatorit? Ose a mendon se do t prfundojn ndonjher? Prgjigje: Nuk mendoj se ngjarjet e 11 shtatorit ishin fillimi i ndonj gjej; ato ishin vazhdimi. Dshiroj q populli amerikan t ngrihet dhe t pyes se pse ndodhi 11 shtatori? Druaj se 11 shtatori sht shenj pr gjrat q do t pasojn. Prderisa politika e jashtme amerikane nuk ndryshon dramatikisht, mendoj se pr fat t keq, do t ndodhin edhe katastrofa tjera. Kjo sht nj luft pa prfundim. Pyetje: Sa i ka ndryshuar 11 shtatori mediat botrore, sidomos ato perndimore? Prgjigje: Mediat amerikane jan br histerike. Kan humbur ditt e mrekullueshme t gazetaris hulumtuese amerikan. Me prjashtim t disa gazetarve si Seymour Hersh, mediat amerikane jan t paguximshme. Mediat nuk ia japin t vrtetn popullit amerikan. Pr fat t mir, deri tani, mediat evropiane nuk kan rn aq posht, mirpo ekzistojn disa shenja se ajo mund tju ndodh edhe atyre.

Pyetje: E mediat muslimane? Prgjigje: Bota Arabe ka filluar t pranoj gazetarin si nj profesion fisnik. Ekzistojn shum gazetar heronj n botn Arabe. N t vrtet isha e befasuar pr t mir nga raportimi n Arabin Saudite. Gazetat atje duken mjaft t lira, t hapura dhe t fuqishme n raportimin e tyre pr ngjarjet. Pyetje: Ke qen n Haxhxh menjher pas pranimit t Islamit. Pse? Prgjigje: Momentalisht punoj pr Islam Channel q sht televizion satelitor evropian dhe afrikan me seli n Londr dhe me ambicie globale. Vendosm t drgojm nj ekip t gazetarve dhe prezenterve n Haxhxh dhe un isha mjaft me fat q t jem ndr ta. Arrita t kryej edhe Haxhxhin edhe angazhimet e puns. Haxhxhi vetvetiu sht nj prvoj mahnitse pr shkak t numrit jashtzakonisht t madh t muslimanve q gjenden aty. Ajo sht e pabesueshme. Nse dikush nuk ka shkuar n Haxhxh duhet t shkoj sa m shpejt. Haxhxhi t bn t vetdijshm pr rrnjt tua si musliman. Prvoja e Haxhxhit pr mua ishte e paharrueshme dhe shum prekse. Nj dit isha von pr namaz dhe shpejtoja npr rrugt q t arrij n koh. Npr rrug kishte me dhjetra-mijra haxhiler. Ishte kaotike - dokush shpejtonte npr at ngjeshje t njerzve pr t arritur n koh. Papritmas filloi ezani dhe njerzit u ndaln, filluan t radhiten npr rreshta t vogla. I thash vetes, nuk ekziston ndonj ushtri n bot q do t kushtonte (prqendronte) vmendjen kaq shpejt. Mu kujtua se kjo ishte ushtria e Allahut, subhanehu ve te'ala dhe se un isha pjes e saj. Kur m kujtohet se far kalova atje, syt m mbushen me lot. 51

Isha shum krenare q isha pjes e atij grupi aq t madh t njerzve. Aty ishim t gjith ne, raca t ndryshme, kombsi dhe gjuh. Filloi t thrret ezani dhe t gjith ne u bashkuam. Kaosi u shndrrua n nj rregull t bukur. Pyetje: Na trego pr Islam Channel. Prgjigje: Islam Channel ka filluar me pun para disa muajve dhe ka nj program mjaft interesant 24-orsh n gjuhn angleze. Tani pr tani transmetimi mbulon Evropn dhe Afrikn Perndimore, mirpo kemi nj vizion global dhe kemi plane t mbulojm gjith botn. Qllimi kryesor i televizionit sht prhapja e fes. Pr kt kemi dijetar q na ndihmojn n realizimin e emisioneve n gjuhn angleze. Po ashtu planifikojm t kemi edicione t lajmeve ndrkombtare. Planifikojm t realizojm emisione dokumentare si dhe emisione pr shtjet aktuale. Vetm pas disa muajve transmetim, kemi arritur nj sukses t jashtzakonshm. Para se t nisemi pr n Haxhxh, gjat nj emisioni t drejt pr drejt diskutues, u paraqit nj grua irlandeze. Ajo aq shum ishte e frymzuar nga Kurani sa q ajo e tha Shehadetin dshmin e pranimit t fes - n telefon. Kjo sht prshkruar si Shehadeti i par n bot i br nprmjet teknologjis s lart.

Pr fat t mir n studio kishim nj dijetar dhe ai u pajtua se sht plotsisht e pranueshme pr t q ta thot shehadetin n telefon. I thash: Nse je duke m ndjekur, kape telefonin dhe thuaje shehadetin. Ajo e bri at. Kjo ishte nj prvoj jashtzakonisht prekse. Emocionohem shum kur shoh njerzit duke thn shehadetin sepse ata m kujtojn kur un e thash at, m 30 qershor, 2003, dhe u bra muslimane - q ishte nj prvoj shum emocionale pr mua. Pyetje: Ke nj vajz. Sa vjeare sht? Prgjigje: Vajza ime sht 12 vjeare dhe ajo sht mjaft e interesuar pr Islamin. Ta shoh vajzn time t bhet muslimane, do t jet arritja ime m e madhe pas kthimit tim n Islam. Ajo rritet me vlerat Islame. Mirpo sht pak vshtir sepse un jam muslimane vetm 18 muaj. Kjo do t thot se sht vshtir ta msoj at kur edhe un kam nevoj pr t msuar aq shum * N vitin 1973 katr suedez, q jan mbajtur n nj bank pr gjasht dit gjat nj plakitje, u jan bashkangjitur kapsve t tyre - kan filluar t identifikohen me ta. Ky fenomen quhet Sindromi i Stockholmit. Sipas psikologve, t keqtrajtuarit, t kapurit etj, identifikohen me kapsit ose keqtrajtuesit e tyre me qllim t shptimit nga situata. (sh.p.) Marr nga: ArabNews Prktheu: xh.a. Habib Shaikh, 6.5.2005

52

Dijetart dhe mendimtart

Dr. Muhammed El Muhtar Esh Shenkiti
Njri prej dijetarve t njohur t kohs ton. Profesor i fikhut n Universitetin Islamik n Medine si dhe ligjrues n xhamin e t Drguarit po ashtu n Medine. I dalluar me devotshmrin, modestin dhe para se gjithash me dijen q e posedon sht njri prej dijetarve q la mbresa pozitive n shpirtrat e nxnsve t tij n mesin e t cilve kisha nderin t marr pjes edhe un. Shum rrall flet pr vetn pr kt shkak sht vshtir t gjesh informata burimore pr jetn e tij. Ajo q dihet sht fakti se pason traditn e vjetr e ligjrimit duke i dhn prparsi uljes para dijetarit para msimit prej librit. Disertacionin e tij t doktoraturs Dispozitat islame pr operacionet kirurjike e mbrojti para komisionit prkats. Tubimet e tij jan plot nxns, ndrkoh q faqen e tij n internet e kan vizituar mbi milion vizitor. Pyetjes se parashtruar pr jetn e tij i sht prgjigjur si vijon: All-llahu e shprbleft pyetsin i cili e shkroi kt pyetje duke shpresuar shprblimin e All-llahut. Kam frik se prgjigja ime do shkakton m shum dm se sa dobi (ktu dijetari tregon modestin e tij duke e potencuar se ai shum pak ka br pr fen e All-llahut) sepse gjat ftohtit njeriu nuk nxehet dot me hi. T flassh pr vetn sht gj e pakndshme pr besimtarin, por un do t mundohem q n prgjithsi t prmendi disa fakte pr jetn time. All-llahun e lus t mos m dnon n ahiret, ai m mjafton dhe sa ndihms i mir sht Ai. Sa i prket krkimit t dituris All-llahun e lus q t shprblen im atin me shprblime t panumrta, prania e t cilit ishte begati e vrtet pr mua si fmij. Ai, All-llahu e mshiroft, ishte i kujdesshm pr edukimin tim dhe vazhdimisht insistonte q un t marr pjes n msimet e tij n xhamin e t drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-leme si dhe n shtpi. Ndodhte q t m mund gjumi n prehrin e tij gjat ligjratave. Ai kishte ligjrata n xhami pas gjith namazeve prpos pas namazit t iqindis pas t cilit kishte msim n shtpi. Kur i mbusha pesmbdhjet vjet m urdhroi q un t lexoj nga libri t cilin ai e shpjegonte duke filluar me Sunenin e Imam Tirmidhiut. Edhe pse isha i ri ai vazhdimisht me nxiste dhe kishte besim n aftsit e mia sepse leximi para grupit t madh t nxnsve me t vrtet ishte nj sfid e madhe. Para tij i lexova kto libra: Sunen Et Tirmidhi, Muvetta e Imam Malikut, Sunenin e Ibn Maxhes leximin e t cilit nuk arrita ta kryej para tij sepse ai ndrroi jet. All-llahun e lus q ta shprblen me shprblimet e tij t plota. Kto ishin ligjratat e tij pas namazit t akshamit. N shtpin ton vinin edhe nxns t cilt para im atit lexonin libra t gjuhs, fikhut etj. Edhe un isha i pranishm n kto ligjrata duke e lexuar para tij Sahihun e Muslimit t leximin e t cilit e prfundova para tij. Para tij lexova edhe Sahihun e Buhariut t cilin e lexonim pas namazit t dreks. Prpos ktyre librave n pranin e tij lexova librin Er Risale t Imam Shafiiut si dhe 53

shum nga libri Bidajetul Muxhtehid (n lmine e fikhut). Baba, All-llahu e mshiroft kishte dije t gjer pr shtjet pr t cilat ka m shum se nj mendim t dijetarve. Ai i tregonte mendimet e dijetarve duke mos e shpallur si t vrtet asnjrin pr shkak t respektit q e kishte pr imamt. Prej tij msova dika nga bazat e fikhut edhe pse nuk i plqenin debatet filozofike. Msimin e bazave t fikhut e prfundova para disa dijetarve pr t cilt mendoj se kan qen zvendsim i mir pr babn tim. Para babs lexova edhe disa libra q ka-

n t bjn me terminologjin e hadithit si jan: Metnul Bejkunijje, Et Talah dhe Tedribur Ravi. Gjat muajit t Ramazanit ligjronte librin e historis El Bidaje ven Nihaje (8 vllime t mdha) pr t ciln Ibn Uthejmini, rahimehullah thonjte: Babai yt e di prmendsh librin El Bidaje ven Nihaje. Ai gjithashtu kishte dije t madhe t gjenealogjis (njohja e fiseve) t ciln nuk arrita ta prvetsoj prej tij por jam i knaqur me dijen e hadithit dhe fikhut si dhe shkencat tjera q i kam prfituar prej tij. All-llahu e rruajt msuesit ton. Amin. Prgatiti: Talha Kurtishi AlbIslam, 15.4.2005

Imam Muhammed ibn Ishak

Kronisti i periudhs s bekuar dhe njeriu q shkroi jetshkrimin e par e t Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Ai sht njeriu pr t cilin bashkkohort e tij kan thn: Derisa sht gjall ibn Ishaku, n Medine do t ket dije t madhe. Ibn Adijji thot: Ibn Ishakut i mjafton si nder fakti q ai ishte i pari q mbretrve ua trhoqi vmendjen kah librat mbi jetn e t Drguarit, mbi luftrat e tij, mbi krijimin e bots dhe pejgamberin e Muhammedit Quhet: Muhammed ibn Ishak ibn Jesar ibn Hijar Ebu Bekr (sipas disave Ebu Abdil-lah) El Kureshi El Muttalibi El Medeni, gjyshi i tij ishte robruar nga ushtria myslimane n vendin Ajnu Tamr, nj vend n perndim t Kufs q sht liruar n vitin 12 pas hixhretit. Pasi q sht robruar sht drguar n Medine ku dhe sht liru54 ar nga Kajs ibn Mahzeme ibn Abdul Muttalib ibn Abdi Menaf. Ka lindur n vitin 80 pas hixhretit n qytetin e Medins ku sht takuar me sahabiun e njohur Enes ibn Malik, radijall-llahu anhu dhe me zotriun e tabiinve Seid ibn El Musejjeb. Pasi q sht rritur ka filluar udhtimin e tij n krkim t dijs dhe i ka vizituar kto vende: Egjiptin, Kufn, Rejj-in, Basran dhe Bagdadin ku edhe vendoset pr banim. Gjat krkimit t dijs ka pasur fatin q t mson nga dijetart q i prkasin kohs s bekuar dhe nga mesi i msuesve t tij do ti prmendim: Seid El Mekburi, El Arexh, Amr ibn Shuajb, Muhammed ibn Ibrahim Et Tejmi, Nafi mevla Ibn Umer, Ez Zuhri, Muhammed ibn El Munkedir, Jezid ibn Ebi Habib dhe shum tjer.

Pr vlern e tij flasin fjalt e dijetarve pr t: Ali ibn El Medini: sht njri prej dymbdhjet vetave q e kan tubuar diturin e hadithit. Ez Zuhri: Derisa sht gjall Ibn Ishaku n Medine do t ket dije t madhe. Kur sht pyetur pr betejat (el-megazi) e t Drguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: M s miri i di Ibn Ishaku. Imam Shafiiu ka thn: Ata q duan t merren me historin e t Drguarit, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, i kan borxh Ibn Ishakut. Asim ibn Umer ibn Katade: Do t ket dije derisa sht gjall Ibn Ishaku. Shube: Muhammed ibn Ishak sht prijsi i muhadithve pr shkak t hifdhit (kujtess) t fort. Ebu Zurah Ed Dimeshki thot: Ibn Ishaku sht njeriu pr dijen e t cilit ka pajtim mes dijetarve t mdhenj. Kur Ibn El Mubareku sht pyetur pr t ka thn: Tek un, ai sht prej t

sinqertve. Ibn Hibbani: Ne Medine nuk kishte njeri q mundej ti afrohet Ibn Ishakut me dije dhe lexim t gjer. Ishte prej njerzve q n mnyr m t bukur i rrfente ndodhit historike. Nga ky dijetar prfituan shum nxns nga mesi i t cilve do ti veojm: Jezid ibn Ebi Habib, Jahja ibn Seid El Ensari, Shube, Sufjan Eth Theuri, Hammad ibn Ebi Seleme, Hammad ibn Zejd, Ebu Avane, Xherir ibn Ebi Hazim dhe Xherir ibn Abdul Hamid dhe shum tjer numrin e t cilve nuk mundemi ti prmbledhim n kt shkrim. Librin e tij mbi historin e bots e shkroi me urdhrin e El Mensurit i cili pasi q e pa librin e shkruar n form t gjer, krkoi prej tij q ta shkurton. Ky libr i madh ka mbetur n pronn e halifs El Mensur. Jeta e tij n kt bot prfundoi n vitin 152 pas hixhretit (sipas disave 151 ose 153 pas hixhretit). All-llahu e mshiroft me mshirn e tij t gjer. Talha Kurtishi, 29.4.2005

Ibn el Xheuzi
I dalluari me mendjemprehtsi dhe shpejtsi t kujtess, imam q shkroi libra n shum lmi t shkencs. Dija e tij dhe mblsia e shkrimit edhe sot e ksaj dite mahnitin shum krkues t dijs. Nse me nj fjal do t donim ta prshkruam ibn Xheuzin do t thonim shkurt: Dijetar me dije enciklopedike. N hadith kishte arritur titullin e Hafidhit, kshillat e tij gjat hutbeve dhe vazeve kan mbetur dshmi pamohueshme pr dijen e tij. Grada t larta arriti edhe n shkencat e gjuhs, historis, tefsirit dhe fikhut. Ai sht Xhemaluddin, Ebul Ferexh Abdur Rahman ibn Ali ibn Muhammed ibn Ali ibn Ubejdil-lah el Xheuzi Es Saf-far. Ka prejardhje fisnike dhe sht pasardhs i halifs t drejt, Ebu Bekr Es Siddik, radijall-llahu anhu. Ka lindur n Bagdad n vitin 508 H (sipas disa burimeve n vitin 512 H) dhe n moshn trevjeare mbeti pa kujdesin e babs i cili u shprngul n ahiret. Pas vdekjes s babait pr t u kujdesn 55

e ma e tij dhe halla e cila n vitin 516 H e drgoi n xhamin e dajs s tij Ebu Fadl Muhammed ibn Nasir El Bagdadi i cili ishte msuesi i par q e pati ibn Xheuzi. Gjat msimeve n xhami msoi prmendsh Kuranin dhe studioi shum libra t hadithit si jan Musnedi i Imam Ahmedit, Sahiht e Buhariut dhe Muslimit si dhe Suneni i Imam Tirmidhiut. Gjat ksaj periudhe lexonte edhe libra t historis, letrsis si dhe ushtronte vazin (kshillimin). Nga mesi i msuesve prej t cilve prfitoi dije do ti prmendim edhe: Ebu Mensur El Xhevaliki, Ibn Taber El Hariri, Ebu Mensur Muhammed ibn Hajrun dhe tjer. Numri i msuesve t tij q i prmendi vet ai arrin numrin e tetdhjet e shtat msuesve. Pr krkimin e dijs thoshte: Kur isha i ri udhtoja n krkim t hadithit... ushqimin e mngjesit e haja n mbrmje sepse asgj nuk ishte m e kndshme pr mua se sa krkimi i dijs. N personalitetin e Ibn Xheuziut jan prmbledhur shum cilsi t mira q rrall gjenden tek nj njeri. Kishte virtyte t larta, me lvizje t matura, asket n kt bot dhe i kndshm n bised. Shprehej me fjali t bukura me stil t lart artistik q zbulonin n imtsi qllimet e fjalis. Prshkrimet e tij ishin piktoresk plot sinqeritet q nuk u prngjajn fjalive q i thuan ata q shtirn. Veprimtaria e tij ka prfshir gjitha lmit e koh s tij. Po qe se numrohen veprat e tij dhe jeta e tij do t shohim se ai pr nj dit ka shkruar nnt fletore (sipas Halikanit). Hulumtuesi irakian Abdul Hamid El Aluxhi ka shkruar libr n t cilin i ka prmbledhur

titujt e librave q i shkroi Ibn Xheuzi dhe ato arritn numrin e 402 librave. Pr t fituar koh pr shkrim dhe lexim i ka paksuar vizitat dhe e ka shkurtuar kohn e tyre. Gjat vizitave ka prer letr dhe i ka gdhendur lapsat q pastaj i ka prdorur pr shkrim. Shpeshher ka e ka b kt dua: O Zot na e mundso ta kuptojm vlern e kohs n jetn ton. Nga librat e tij t botuara do ti prmendim: - Ahbaru Ehli Rusuh - Ahbarul Hamaka ve mugaffelin - Ahbaru Dhr-ar vel Mutemaxhinin - Ahbarun Nisa - El Edhkija - Bustanul Vaidhin ve Rijadu Samiin - Sifetus Safve - Tarih Umer ibn El Hattab - Telbis Iblis - El Hasen El Basri siretuhu ve adabuhu - Dhemmul Heva - Edh Dheheb El Mesbuk fi sijeril Muluk - Zadul Mesir fi Ilmit Tefsir - Sajdul Hatir - Leftatul kebi ila nasihatil Veled (botuar n gjuhn shqipe me titull Porosia djalit, prkthim i Bekir Halimit, Urtsia, Shkup sh.p.) - Menakib Imam Ahmed dhe shum t tjera. Jeta e tij n kt bot prfundoi natn e xhumas m dymbdhjet Ramazan t vitit 597 H, mes namazit t akshamit dhe jacis, pas nj smundjeje q zgjati pes dit. Pr shkak t numrit t madh t njerzve q morren pjes n xhenazen e tij nuk u arrit t varroset para namazit t xhumas. At dit u mbyll tregu dhe dyqanet. U varros n afrsi t Imam Ahmedit. All-llahu e mshiroft me mshirn e tij t gjer. Mahmud Fahuri Prktheu dhe prshtati: Talha Kurtishi

56

Pyetje dhe prgjigje

Medhhebi
Numri: 1192 Data: 07.05.2005 Pyetje: Selam alejkum. Ju prshndes shum dhe e lus Allahun q t ju shprblej pr kt pun t mir q e bni. Desha tju pyes nj pyetje t m prgjigjuni nse ka mundsi. Un jam rritur dhe rritem n nj familje t pasur dhe pr islamin e nuk kam ditur shum ka, vetm e vetm shehadetin derisa kam br shoqni me vajza me havale. Dhe ja nisa t falem por familja po m kundrshton po prap po falem. Nj dit nj shoqja ime m tha duhesh t falesh sipas medhhebeve por un nuk kam njohuri shum kam lexuar pr ebu hanife dhe maliki dhe hambeli e shafi por nuk di pr sipas kujt me shku? ka t bj a jam patjetr me ndjek nj medhheb, ju lutem m ndihmoni! Prgjigjje: Ve alejkumusselam ve rahmetull-llahi ve berekatuhu. All-llahun e falnderojm kurse paqja dhe bekimi qofshin mbi Muhammedin, familjen dhe shokt e tij. All-llahun e falnderojm, gjat dits dhe nats, pr kt dhunti shum t madhe q ta ka dhn, e ajo sht udhzimi. Udhzimi sht prej All-llahut dhe po mos t ishte udhzimi i Tij, ne nuk do t udhzoheshim, andaj do her duhet falnderuar At pr kt dhunti shum t madhe... Sa i prket problemeve n familje, kjo sht gj shum normale, sepse, fatkeqsisht, nga familjet tona ka q jetojn pr tjert e jo pr vete, andaj te ata m shum ka rndsi se ka thon tjert se sa a sht ajo q e bjn fmijt e tyre me vend dhe e sakt... N kt rast udhzimi yt sht dhuntia m madhe qe ia ka drguar All-llahu ksaj shtpie, andaj edhe duhet ruajtur at shum fort, duke mos u ligshtuar nga presionet e ndryshme dhe maltretimet eventuale q mund t t bhen pr kt shkak, sepse nuk je e para q kshtu ka ndodhur me te... All-llahu subhanehu ve teala na porosit dhe kshillon duke thn: "3:139. E mos u dobsoni (fizikisht) dhe mos u dshproni (shpirtrisht) derisa ju jeni m t lartit, po qe se jeni besimtar t sinqert". (Ali Imran: 139). Gjithashtu All-llahu, xhel-le sheanuhu, na tregon se hyrja n besim sjell me vete edhe telashet si nj testim pr vrtetsin e besimit ton: "Elif, Lam, Mim. A menduan njerzit t thon: "Ne kemi besuar, e t mos vihen n sprov?" Ne i sprovuam ata q ishin para tyre, ashtu q All-llahu gjithqysh do t'i dalloj ata q e than t vrtetn e do t'i dalloj edhe gnjeshtart". (El-Ankebut: 1-3). Mirpo durimtarve gjat ktyre sprovave dhe telasheve u ka thn All-llahu subhanehu ve teala: "po ti jepu myzhde durimtarve. T cilt, kur i godet ndonj e pakndshme thon: "Ne jemi t All-llahut dhe ne vetm tek Ai kthehemi"! T tillt jan q te Zoti i tyre kan bekime e mshir dhe t tillt jan ata t udhzuarit n rrugn e drejt". (El-Bekare: 155- 157). Domethn njeriu me durim fiton: bekimin, mshirn dhe udhzimin e All-llahut... 57

Prgzime me kto t mira shum t mdha t cilat i fiton nse je durimtare n kt rrug... Kurse sa i prket pasimit t medhhebit, sipas rregullave Islame muslimani i thjesht, ose masa e gjer e muslimaneve e kan obligim qe t zgjedhin nj hoxh t cilin do ta pyet rreth shtjeve t fes, kurse ky hoxh duhet ti plotsoj dy kushte: 1- te posedon dije t gjer dhe 2- te jet i devotshm. Domethn, sikurse edhe na ka treguar All-llahu n Kuran: ".... Ju (idhujtar) pyetni pra dijetart (e Tevratit e t Inxhilit) nse ju nuk dini". (En-Nahl: 43). Domethn masa e gjer e ka obligim q ti pyet ata q din, kurse ata q dine e kan obligim tu prgjigjen atyreve q nuk din dhe q pyesin, me argumente, sikurse edhe tregohet n ajetin n vijim: "Me argumente e me libra t shenjt. Ty ta zbritm Kur'anin q t'u shpjegosh njerzve at q u sht shpallur atyre, me shpres se do ta studiojn (Kur'anin)". Kurse obligim i atyre q jan zhytur n ujrat e dijes sht q t analizojn dhe hulumtojn argumentet e do shtje dhe mos t marrin mendimin e nj dijetari, pa asnj argument... Edhe nj her ta rezymoj kt q thash deri tash: Ti e ke obligim t prcjellsh nj dijetar (hoxh) t devotshm, kurse ai e ka obligim t t tregoje shtjet me argumentet dhe te hulumtoje t vrteten, pa marr parasysh se n cilin medhheb gjendet ajo e vrtet... All-llahu qoft i knaqur me ty dhe qoft vazhdimisht me ty...All-llahu e di m s miri... All-llahu ju dhasht dije t dobishme, vepra t mira, besim t shndosh, sukses dhe lumturi n jet. Bekir Halimi Redaktor fetar AlbIslam.Com 07.05.2005 Numri: 1191 Data: 07.05.2005 Pyetje: Cili sht vendimi i fes pr kapjen pr nj medhheb edhe nse t bhet e qart se ai nuk sht i sakt? Prgjigjje: All-llahun e falnderojm. Ai q jepet pr nj medhheb t caktuar e pastaj i bhet e qart se ai nuk sht i sakt sipas argumenteve, ky njeri sht n nj rrezik t madh dhe sht nj vepr q nuk lejohet. Ky njeri hyn n domethnien e ajetit kuranor: "Ata i konsideruan "ahbart" (priftr jehudi) t tyre, "ruhbant" (murgjit e krishter) t tyre dhe Mesihun (Isain) birin e Merjemes, pr zota pos All-llahut, ndrsa ata nuk jan urdhruar pr tjetr (nga pejgambert) pos pr adhurimin ndaj All-llahut nj, e q nuk ka t adhuruar tjetr pos Tij. I lart sht Ai nga ka i shoqrojn". (Et-Teube: 31). Kjo sht edhe refuzim i udhzimit t All-llahut dhe sunnetint t Pejgamberit t Tij, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem. Shejh Muhamed Salih El-Uthejmin (marr nga: islam-qa.com) 07.05.2005

58

Albani
Nga gjrat e lejuara pr haxhilert
Kto jan disa gjra pr t cilat kan nevoj haxhilert dhe t cilat jan t lejuara: 1- Larja vetm pr pastrim dhe frkimi i koks. Transmetohet n dy sahihet dhe librat tjera t hadithit nga Abdull-llah ibn Hunejni, i cili transmeton nga Abdull-llah ibn Abbasi dhe Misvere ibn Mahreme, t cilt kishin divergjenc mes tyre n Ebva (vend) mbi larjen e koks. Abdull-llah ibn Abbasi tha: muhrimi e lan kokn, kurse Misver ibn Mahremi thoshte: jo, nuk e lan kokn muhrimi (njeriu me ihrame). Andaj Abdull-llah ibn Abbasi m drgoi te Ejub El-Ensariu pr ta pyetur pr kt gj. At e gjeta duke u lar mes dy kodrave t vogla dhe i mbuluar me rroba. I dhash selam. Ai tha: kush je? I thash: Jam Abdull-llah ibn Hunejni. M ka drguar Abdull-llah ibn Abbasi q t pyes ty se si e lante kokn Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kur ishte muhrim? Ebu Ejubi, e vendoi dorn n rrobat, e uli pak derisa u pa koka e tij. Pastaj atij q i derdhte uj i tha: derdh uj. Derdhi uj mbi kokn e tij dhe pastaj frkoi kokn e tij me dy duart, duke filluar nga para dhe duke shkuar mbrapa e tha: kshtu e kam par duke br Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. N transmetimin e Muslimit qndron edhe kjo: Misvere i tha Ibn Abbasit: asnjher m nuk polemizoj me ty". Transmeton Bejhakiu me sened t vrtet nga Ibn Abbasi, i cili ka thn: "Ndoshta m ka thn mua Omer ibn Hattabi, radijall-llahu anhu: eja t t mbaj n uj, e ta shohim se kush qndron m shum prej nesh n uj, edhe pse ishim muhrim (n petkun e ihramit)". Abdull-llah ibn Omeri, radijall-llahu anhu, thot: "Asim ibn Omeri dhe Abdur-Rahman ibn Zejdi u hodhn n deti dhe e shtynin njri tjetrin n uj. Her i humbte koka njrit n uj e her tjetrit, kurse Omeri i shikonte dhe nuk ua mohoi kt gj". 2- Kruarja e koks edhe nse bie ndonj qime. Hadithi i Ebu Ejubit q e prmendm m lart sht argument pr kt. Gjithashtu transmeton Imam Maliku (1/358/92) nga Ummu Alkame ibn Ebi Alkame, e cila ka thn: "Kam dgjuar Aishen, gruan e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke u pyetur pr muhrimin, a i takon ta kruan trupin? Ka thn: po, le ta kruan edhe fort. nse mi lidhin duart e nuk kam me ka t kruhem, do t kruhem me kmb". (Senedi sht hasen). Shejhul-Islam, Ibn Tejmiu, n librin "Mexhmuatul-Kubra", (2/368) thot: "I takon ta kruan trupin dhe gjithashtu nse lahet dhe bie ndonj qime, kjo aspak nuk e dmton". 3- Brja e Hixhames, edhe nse duhet t rruhen qimet n vendin ku bhet hixhameja. Transmeton Ebu Behinete, radijall-llahu anhu, dhe thot: "Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, bri hixhame edhe pse ishte muhrim ( n petkun e ihramit) n vendin Lihal Xhemel, nj vend n rrug pr n Mek, n mesin e koks". (Buhariu dhe Muslimi). Shejhul-Islam, Ibn Tejmijje n librin mbi haxhin, (2/338) thot: "I takon haxhiut ta kruan trupin nse i kruhet, t bj hixhame n kok ose n vend tjetr edhe nse ka nevoj q t rruan qimet pr kt qllim, sepse ka ardhur n hadith (pastaj e citoi hadithin e lartprmendur dhe tha) kjo nuk mund t ndodh pa ruajtur disa qime. Gjithashtu nse lahet dhe bie ndonj qime, kjo aspak nuk e dmton edhe nse sht i bindur se i ka rn kjo qime nga larja". Ky qndrim sht edhe medhheb i hanbelive (shiko: "El-Mugni"; 3/306), mirpo ka thn: duhet shpagim (fidje). 59

shtjen e fidjes e thot edhe Imam Maliku dhe tjert. Mirpo kt e replikon Ibn Hazmi (7/257) duke thn pas ktij hadithi: "Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk tregoi se n kt vepr ka dnim, ose fidje, po t duheshe nuk do ta neglizhonte kt gj. Kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, ishte leshatak. Ai na e ka ndaluar rruajtjen e koks n ihram". 4- Marrja er luleve dhe heqja e thoit q sht thyer. Ibn Abbasi, radijall-llahu anhu, thot: "Muhrimi hyn n banjo dhe e nxjerr dhmbin, u mer er luleve, e nse i thehet thonji e hedh at dhe thot: largoni prej jush dmin, sepse All-llahu nuk dshiron t'ju dmton me asgj". (transmeton Bejhakiu (5/62-63) me sened sahih). I ktij mendimi sht edhe Ibn Hazmi (7/246) dhe transmeton nga Maliku nga Muhamed ibn Abdull-llahi ibn Ebi Merjemi, se e ka pyetur Seid ibn Musejebin nse i thehet thonji duke qen muhrim? I ka thn Seidi: kpute. 5- Ti bsh vetes hije me adr, ombrell ose vetur. Andaj heqja e kulmit t veturs ose autobusit, si e bjn disa grupacione sht ekstremizm dhe fanatizm n fe, gj t ciln nuk e ka lejuar Zoti i botrave. Tregohet me sened t vrtet se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka urdhruar ti rregullohet nj adr n nemire, pastaj ka zbritur nga Nemireja, si do t sqarohet kur t sqarojm haxhin. Ummu Husejni, radijall-llahu anha, thot: "Kam kryer haxhin me Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, n haxhin lamtumirs dhe pash Usamen dhe Bilalin, kurse njri kishte kapur frert e deves s tij, kurse tjetri kishte ngritur nj petk pr ta mbrojtur nga t nxehtit derisa i hodh gurt n Xhemretul-Akabe".

(sahih). Kurse ajo q transmeton Bejhakiu nga Nafiu, i cili ka thn: "Ibn Omeri, radijall-llahu anhu, pa nj njeri n devn e tij duke qen muhrim dhe kishte mar hije mes tij dhe diellit dhe i tha: sakrifiko pr At q ke hyr n ihrame". N nj transmetim tjetr tregohet se ka par Abdull-llah ibn Ebi Rebian, i cili n mes t deves s tij kishte venduar nj krnde dhe kishte lshuar petkun e tij mbi te duke br hije mes tij dhe diellit, kurse ishte muhrim. Kur e takoi kt njeri Ibn Omeri e ndaloi nga kjo vepr". Them: ndoshta Ibn Omerit, radijall-llahu anhu, nuk i ka arritur hadithi i lartcituar i Ummu Husejnit, prndryshe ajo q ai ka ndaluar sht mu ajo q ka vepruar Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, andaj Bejhakiu ka thn: "Tregimet e Ibn Omerit jan meukufe, kurse hadithi i Ummu Husejnit sht i vrtet". Domethn: sht m meritor q t veprohet me te. N baz t ktij hadithi e ka definuar edhe kapitullin duke thn: "Kreu: muhrimit i bn hije vetes me ka t dshiroj, nse nuk ia prek kokn". 6- Ka t drejt t shtrngon belin dhe izarin me rryp, t mban unaz, t mban or dhe t mban syza, sepse nuk ka ndonj ndales pr kto gjra, madje ka disa gjurm q i lejojn kto gjra. E kan pyetur Aishen, radijall-llahu anha, pr antn e muhrimit? Ka thn: sprish pun. Pr t qen i sigurt n harxhimet e veta. (senedi sht i vrtet). Kurse Atau, rahimehull-llah, ka thn: Mban unaz dhe ant muhrimi. (transmeton Buhariu si mual-lak). Them: sht e qart se ora dhe syzat hyn n kategorin e rrypit, sidomos pasi q nuk ka ndonj ndales, kurse: "e Zoti yt nuk sht q harron". (Merjem: 64). Muhamed Nasirudin El-Albani Marr nga hyrja e librit: "Haxhi i Pejgamberit...". Prktheu: Bekir Halimi 7.1.2005

60

Libri - Katrdhjet hadithe mbi moralin

22. T knaqurit me at q posedon dhe vetprmbajtja
22. Transmeton Ebu Hurejrja, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sellem, ka thn: "Nuk sht pasuri e vrtet pasuria materiale por pasuri e vrtet sht pasuria shpirtrore" Allahu, subhanehu ve teala, thot: "Nuk ka anj gjalles n tok q All-llahu t mos ia ket garantuar furnizimin e saj" Kuptimi i hadithit sht se pasuri e dobishme, madhshtore apo e lavdruar sht pasuria shpirtrore sepse kur shpirti sht i pasur i ndrpret ndjet e teprta, pr kt, ngritet dhe bhet i madh dhe fiton privilegj, knaqsi, autoritet dhe lvdat m shum se i pasuri i cili sht shpirtvarfr pr t arritur pasuri, sepse t dytin pasuria e shpien n gjra jo t ndershme dhe n vepra amorale pr shkak ndjeve t tij t ulta dhe kopracis. Pra ai q karaktrizohet me pasuri shpirtrore sht i knaqur me furnizimin q ia ka caktuar Allahu, nuk tenton pr ta shtuar at pa nevoj, nuk insiston n krkes dhe lypje porse pajtohet me at q Allahu, subhanehu ve teala, e ka ndar pr t dhe nuk ndien asnjher munges. N ann tjetr ai i cili karakterizohet me shpirtvarfri sht n t kundrtn e atij q sht i pasur shpirtrisht sepse nuk knaqet me at q posedon por vazhdimisht vepron pr t shtuar pasurin n fardo mnyre, e n rast se nuk mund ti plotsoj dshirat, pikllohet dhe ndien keqardhje sikur t mos kishte pasuri. E tr kjo sepse nuk i mjafton ajo q posedon, sikur t ishte i varfur materialisht prkundr t pasurit shpirtrisht i cili pajtohet me paracaktimin e Allahut, subhanehu ve teala, i nnshtrohet ligjit t Tij duke e ditur se ajo q e pret tek Allahu sht m e mir dhe m afatgjate, pra ai nuk insiston t shtoj pasurin e as q lyp nj gj t till. Sa vargje t bukura ka thurrur Imam Shafiu, rahimehull-llah, n lidhje me kt:

Rizkun (furnizimin) nuk e pakson vetprmbajtja As q shtohet me prkujdesje e mundim Nuk ka gzim t prjetshm as brenga Nuk ka as skamje e bollk pa prfundim.
Kujdesu vlla musliman q t jesh i knaqur me at q posedon dhe t jesh i vetprmbajtur sepse furnizimi sht ndar nga i Urti dhe i Informuari pr do gj. Mbshtetu n At q e ndan furnizimin sepse kush mbshtetet n T, Ai i mjafton. Ebu Derda, radijall-llahu anhu, thot: n Kur'an sht nj ajet dhe sikur tr njerzit ta kuptonin do t ishin t knaqur me at q posedojn, Allahu, subhanehu ve teala, thot: "E kush iu prmbahet dispozitave t All-llahut, atij Ai i hap rrug, dhe e furnizon at prej nga nuk e kujton fare." Dije se prkujdesja e teprt nuk ta shton rizkun. Nj beduin i tha nj tjetrit t ciln e pa 61

shum t kujdesur pr t fituar pasuri: o vlla, ti je krkues dhe i krkuar, ty t krkon nj krkues t cilit nuk mund ti ikish. Ti krkon at q ske nevoj sikur t mos kishe par njeri i cili shum prkujdeset mirpo nuk arin asgj si dhe njeri q sht indiferent ndaj ksaj bote mirpo sht i furnizuar. Nj tjetr ka thn: ti nuk mund t arrish shpresn tnde, as tia tejkalosh vdekjes, as ta mbisundosh furnizimin as ta kontrollosh fatin e tjetrkujt, e pse ather e shkatrron veten? Ai i cili sht i vetprmbajtur Allahu ia bn t mjaftueshme at q posedon, ai cili sht i pasur shpirtrisht Allahu e pasuron pr kt: Ai t cilin e godet varfria dhe ankohet te njerzit, atij nuk i largohet varfria, e kush i drejtohet Allahut, Ai i jep furnizim menjher apo m von tr kjo, sa i takon dunjas, kurse n Ahiret atij i takon Xhenneti, transmeton Theubani, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thn: Kush m garanton mua se askujt nuk do ti lyp asgj un i garantoj Xhennetin Theubani tha: Un o i drguar i Allahut, dhe asnjher nuk i lypi askujt asgj. Sa i takon atij q: Lyp pr ta shtuar pasurin q ka ai N realitet ka krkuar pr vete nje gac, krkon pak apo shum N kt kontekst transmetohet se nj njeri duke qar ankohet te Hasan Basriu pr gjendjen e tij t rnd, Hasani i thot: E tr kjo vjen nga prkujdesi i madh qe ke pr dunjan, pasha Allahun sikur ndonjri t posedonte tr botn e pastaj e humb at nuk mendoj se meriton ta qan at. Nj njeri tjetr ankohet te Shiblij pr gjendjen e rnd t familjes s vet e ai i thot: Kthehu te shtpia yte dhe at q furnizimi i tij nuk sht n dor t Allahut dboje nga shtpia. Erdhi nj njeri te Shekik Belhij pr ta takuar e bashkshortja e tij e informoi se Shekiku kishte dalur n xhihad. Njeriu pyeti: ju ka ln n shtpi? Ajo tha: Furnizuesi apo i furnizuar? Njeriu i tha: I furnizuari! Ajo ia ktheu: I furnizuari na ka ln Furnizuesin (Zotin), ec o njeri dhe mos u kthe q t na i prishsh zemrat Ahmed Muadh Hakki Prktheu: Agim Bekiri (pjes nga libri: Katrdhjet hadithe mbi moralin) NuN, 2005

62