Professional Documents
Culture Documents
i+1(G)=[ i(G),G]vimii.
{Gi} iI chovckhiul Gi
iI
HH
iI
i j
iI
cahccnhmconcan.KhimiphntgthucGucbiudinduy
HH
nhtdidngg= hi , hi H i .
iI
1.1.14 nh ngha.ChoflngcunhmftnhmGvonhmG.Khi:
(i)fcgiln cunuflnnh.
(ii)fcgilton cunufltonnh.
(iii)fcgilng cunuflsongnh.
2. MT S NH L V MNH
1.2.1 nh l Lagrange.
ChoGlnhm,H G.Khi G = H .[G:H],trong[G:H]llclnglpghp
trihocphi.cbitnuHlnhmconchuntccaGth G = H . G/H .
1.2.7 nh l. Mip_nhmulylinh.
1.2.9 nh l.NhmGkhc{e}llulinhlp1khivchkhiGlnhmAbel.
1.2.10 nh l.NuGlnhmcngmtp_nhmconSylovHthHlnhmcon
chuntccanhmG.
2.1.2 H qu.ChoGlnhm,SltpconcaG.Khitntinhmconnhnht
caGchaS.
Chng minh.GiBltpttcccnhmconcaGchaS.ngnhinBkhc
rng vGthuc B.Nhvy giaottcccphntthucBchnhlnhmconnh
nhtcaGchaS.
2.1.6 nh ngha.
(i)Cp ca phn tathucnhmG,khiu a ,l a .
(ii)NhmGcgilnhm xonnumiphnttrongGuccphuhn.
(iii)NhmGcgilnhm khng xonnutrongGchcduynhtphntnv
ccphuhn.
2.1.10 V d. NhmnhnccshutQ*cAnn(Q*)={0}.NhmZpviphpton
cngcAnn(Zp)={kp,k Z}=pZ=<p>.
TaschngminhH=<S>.Thtvy,lyhaiphntxvybtkthucH.Khi
x= x1n x 2n ...x kn ;y= y1m y 2m ...y lm vixi,yj S;ni,mj Z,i= 1, k ,j=1, l .
1
HinnhintacS H.
GistntiHlnhmconcaGchaS.LyphntxbtkthucH.Khi
x= x1n x 2n ...x kn vixi S;k,ni Z;i= 1, k .Vxi S HvH Gnn xin H.Suyra
1
TheonhnghacanhmconsinhbitphpthH=<S>.
2.1.12 H qu.
(i)NhmconcaGsinhbiathucGl<a>={ak,k Z}.
(ii)NuGlnhmsinhbi{x1,x2,,xn}thG={ x1n x 2n ...x kn
1
xi S;ni,k Z;i= 1, k }.
2.1.13 nh l. ChoGlnhm,AvBlhaitphpconcaG.Khi:
(i)NuA Bth<A> <B>
(ii)<A B>=<<A> B>=<A <B>>=<<A> <B>>
n
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
k 1
i 1
i 1
i 1
k 1
k 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
Vytheonguynlquinpth< Ai >= Ai .
2.1.14 nh l. ChoGlnhm.Khi:
(i)NuHlnhmconchuntccaGvKlnhmconcaGthKH=<K H>v
KH=HK.
n
i k ;i,k= 1, n .
n
Chng minh.
(i)TachngminhKH=<K H>.Thtvy,tacKHkhcrng(doKvHkhc
rng). Ly k1h1, k2h2 bt k thuc KH vi k1,k2 thuc K; h1,h2 thuc H. Khi
(k1h1)(k2h2)-1=k1h1h2-1k2-1=k1k2-1(k2h1h2-1k2-1).VK Gnn k1k2-1 K.VH Gnn
h1h2-1 Hvk2h1h2-1k2-1 H.Do(k1h1)(k2h2)-1 KH.VyKH G
Ly x bt k thuc KH. Khi x thuc K hoc x thuc H. Nu x K th
x=xe KH (v e H). Nu x H th x=ex KH (v e K). Suy ra x KH hay
K H KH.
Gi stn ti M l nhm con ca G chaK H . Ly kh bt k thuc KH vi
k K K H M
nnkh M(vM G).DoKH M.
h H K H M
k K,h H.Khi
VyKH=<K H>.
Ta chng minh KH =HK. Tht vy, ly kh bt k thuc KH vi k K, h H th
kh=khk-1k.VH Gnnkhk -1 Hdokh=khk -1k HK.SuyraKH HK.Tng
ttacHK KH.VyKH=HK.
n
(ii)TachngminhH1H2Hn=< H i >(*)bngphngphpquinptheon.
i 1
Vin=2th(*)ngvitheochngminhtrn.
k
10
k 1
i 1
i 1
XydngtngngF:G G
x F(x)= f ( x1 ) n f ( x 2 ) n ... f ( x k ) n
1
ab-1=( x1n x 2n ...x kn )( y1m y 2m ...y lm )-1=( x1n x 2n ...x kn )( y l m ... y 2 m y1 m ).Hay
1
(2.1.15a);(2.1.15b)suyra
[ f ( x1 )]n1 [ f ( x 2 )]n2 ...[ f ( x ) k ]nk [ f ( y l )] ml ...[ f ( y 2 )] m2 [ f ( y1 )] m1 =e.
11
VthF(ab)=F(a)F(b).NnFlngcu.
LyxbtkthucGthx=x1nnF(x)=[f(x)]1=f(x).VyF
=f.
VyF=ghayFlduynht.
Ngc li.NuGlnhmAbelth<S> G.tG=G/<S>.Xtnhxf:S G
x x
Taxtngcu :G Gvtoncuchnhtc :G G
x e x x
Tathy v ulnhxmrngcaf.Dotnhduynhtcanhxmrngnn
= .Suyra (G)= (G).NnG= e .DoG/<S>= e .LygbtkthucGth
g = e hayg <S>.VyG=<S>.
2.1.16 Mnh .
(i)nhngcucanhmhuhnsinhlnhmhuhnsinh.
(ii)Nhmthngcanhmhuhnsinhlnhmhuhnsinh.
Chng minh.
(i)ChoGlnhmhuhnsinhvitpsinhlS,Glnhmvf:G Glng
cu.Tachngminh<f(S)>=Imf.Thtvy:
Imfkhcrngve Imf.Lyy1,y2btkthucImf.Khi x1,x2 G:y1=f(x1);
y2=f(x2).Doy1y2-1=f(x1)[f(x2)]-1=f(x1x2-1) Imf.NnImf G.
Lyybtkthucf(S)th x S:y=f(x).Doy Imf,vthf(S) Imf.
GistntiH Gchaf(S).LyybtkthucImfthtntixthucGsao
cho y = f(x). V x G nn x = x1n x 2n ...x kn , vi xi S; k,ni Z; i= 1, k . Do
1
VthImf=<f(S)>.Vynhngcucanhmhuhnsinhlnhmhuhnsinh.
(ii)ChoGlnhm,H G.Xttoncuchnhtc :G G/H
x x
12
2.1.18 Nhn xt. Nhm con ca nhm huhn sinh ni chung khng phi l nhm
1 2
;
0 1
1 0
n n
.GiC={A B n 0 ,n N}.KhiCltpclclngvhnmc.
2
1
B=
mi Z. chngminhBkhngthucHtaschngminh B D bngquinptheon.
1 2m1 m1 1
;B
1
2m1
Vi n=1, gi s m1>0 ta c A m
0
1
m1
A B
m1
1 4m12
2m1
2m1
m1 m1
.Gis A B B. Suyra2m1 =0v2m1=2.iunyvl.
1
V vy A m B m B vi mi m1 thuc Z, m1>0.
1
m1
A B
m1
(B
m1
0
. Do
1
m1
2m1
4m12 1
2m1
Gi s m1<0, ta c
4m 2 1 2m1
m1 m1
1
.Do A B B vim1
1
2m1
lsnguynvm1<0.Vy A m B m B vimim1lsnguynkhc0.
1
Gis A m B m A m B m ...A m B m
1
A m1 B m1 A m2 B m2 ...A
m n1
m n 1
A m1 B m1 A m2 B m2 ...A
m n1
m n 1
n 1
n 1
B, mi Z,i= 1, n 1 v
a b
.Numn=0th
c d
A m1 B m1 A m2 B m2 ...A
mn
mn
.Vthtaciuphichng
minhnhgithitquinp.Vimn>0,mnthucZth
a (1 4mn2 ) 2m n b
A m1 B m1 A m2 B m2 ...A mn 1 B mn 1 . A mn B mn
2
c(1 4mn ) 2mn1 d
2mn a b
.Gis
2mn c d
A m1 B m1 A m2 B m2 ...A mn B mn =B.Tngngvihphngtrnhsau:
a 4mn2 a 2mn b 1
2m c d 1
(I ) n
2mn a b 0
4m n2 c c 2m n d 2
(1)
( 2)
(3)
( 4)
13
Ly(3)nhnvi-2mnricngvi(1)taca=1.Thayktqunyvo(1)tac
a 1
d 1 2m c
n
hphngtrnh ( II )
b 2 m n
4mn2 c c 2mn d 2
(1' )
( 2' )
(3' )
( 4' )
n1
n 1
=1).Vthb2c=1suyra
1
1
. iu ny v l v c l s nguyn v mn l s dng. Do
2
b
4m n2
ciuny.
VytheonguynlquinpthBkhngthucH.VvyHlnhmconthcsca
Gvlnhmvhnsinh.
Vth g = y1m y 2m ... y lm .Dog( y1m y 2m ...y lm )-1 H.Nng( y1m y 2m ...y lm )-1= x1n x 2n ...x kn .
1
hp{x1,x2,,xn,y1,y2,ym}.VyGlnhmhuhnsinh.
14
toncu.
iu kin cn. NufltoncuthhinnhinftonnhlntpS.
2.1.22 nh l.NuHlnhmconthcscaGthG=<G\H>.
Chng minh.TacG\H Gnn<G\H> G(2.1.22a)
LygbtkthucG.
Trnghpg G\Hthg <G\H>.
Trnghpg H.GistntixthucG\Hsaochogx H.Khi h H:gx=h.
Do x = g -1h H(do H G) (mu thun x G\H). Nn gx H, x G \ H . Hay
gx G\H. Do gx <G\H>. V th tn ti x thuc<G\H>sao cho gx =x. Do vy
g=xx-1 <G\H>.
SuyraG <G\H>(2.1.22b)
T(2.1.22a)v(2.1.22b)tasuyraG=<G\H>.VyG=<G\H>.
chkhiGilnhmhuhnsinh,i=1, n
Chng minh.
n
sipi:G Gi.VphpchiuchnhtcltoncunntheoMnh2.1.16thGil
15
nhmhuhnsinh.
iu kin . Cho Gi l nhm hu hn sinh, i=1, n . Gi Gi=<Si> vi
n
(e,e,,e,x nm )}
n
k im i
i2
k 1 m1
12
k 11
x=[(x 11
,e,,e)(x 1km ,e,,e)][(e,x k21 ,e,,e)(e,x 22mm22 ,e,,e)]
21
1 m1
1
k n1
kn m
k 1m 1
2 m2
(e,,e,xn1) k (e,,e,x nm )
n1
Nnx <S>.DoG=<S>.Vy Gi S .
i 1
16
nmn
caF.
Nhn xt.NuFlnhmAbeltdothF
,viGi=Z, i I
iI
=f
nghal (x)=f(x), x X .
HH
t (u)= m x f ( x ), x X .Ddngchngminh
: F G
HH
u (u ) = m x f ( x ), x X lngcutFvoGv (x)=f(x), x X.
Tnhduynhtca csuyrattnhchtngcu.
2.2.4 nh l. ChoFlnhmAbeltdoccshuhn,HlmtnhmconcaF
khc{0}.KhiHcnglmtnhmAbeltdoccshuhnvlclngcs
caHbhnhocbnglclngcscaF.
17
2.2.5 nh l. ChoGlnhmAbelhuhnsinh,trongmiphntsinhcaGu
ccphuhn.KhiGlnhmhuhn.
Chng minh. TachngminhbngquinptheosphntsinhcaG.
Vin=1thG=<x1>,nn G x1 m1 .VyGlnhmhuhn.
ChoGlnhmAbelsinhbiS={x1,..,xk}(k>1)trong xi mi , i 1, k .Gi
sccnhmAbelsinhbitphpclclngbhnkvccphntsinhccp
huhnulnhmhuhn(*).Taschngminhgithit(*)ngchotrnghp
nhmAbelhuhnsinhclclngbngk.
Tht vy,G =<{x1,,xk}>=<{x1,..,xk-1} {xk}>.Theonhl2.1.13th
G=<<{x1,,xk-1}> <{xk}>>=<H H>,viH=<{x1,,xk-1}>vH=<xk>.V
G l nhm Abel v G = < H H >. Nn theo nh l 2.1.14 th G = HH. Do
G HH '
H H'
H H'
18
H . Mt khc
th G
H .Suyra H H ' n3 .V
n1n 2
.VyGccphuhn.
n3
2.2.6 nh l. NhmconcanhmAbelhuhnsinhlnhmhuhnsinh.
Chng minh. ChoGlnhm Abelsinhbi S vi S={y1,y2,...,yn},Hlnhmcon
ca G. Gi F l nhm Abel t do sinh bi S = {x1,x2,...,xn}. Xt nh x
f:S G
xi f(xi)=yi
Theo nh l 2.2.2 th tn ti duy nht ng cu :F G sao cho (xi)=f(xi)=yi,
i=1,2,...,n. V l ton nh ln h sinh ca G nn theo nh l 2.1.21 th l ton
cu.
Ta chng minh -1(H) l nhm con ca F. Tht vy, -1(H) khc rng v e
thuc -1(H).Lya1,a2 thuc -1(H)th (a1), (a2) H.V (a1a2-1)= (a1)[ (a2)]-1
nn (a1a2-1) H.Doa1a2-1 -1(H).Nn -1(H) F
VFlnhm Abeltdonntheonhl2.2.4th -1(H)lnhm Abeltdoc
lclngcsbhnhocbngn.Do -1(H)=<z1,...,zk>vik n.Vimih
thuc H, ta c
-1(h)=m1z1+...+mkzk vi mi Z,
i=1,2,,k. Suy ra
2.2.7 nh l. ChoGlnhmAbelhuhnsinhkhngxon.KhiGlnhmAbel
tdo.
Chng minh. GiG={x1,x2,...,xn}.TachngminhminhmAbelhuhnsinh
khngxonlnhmtdo(*)bngquinptheon.
Vin=1thGlnhmxycliccpvhn(doGkhngxon)nnG ZdoGl
nhmAbeltdo.
Gi s rng gi thit (*) ng cho mi nhm c s phn t sinh nh hn k. Ta
chngminhrng(*)ngvin=k.tH={g G mg <xn>, m Z}.
HkhcrngvethucH.
19
20
m
LyxbtkthucH Fth
.Do 0 x ai xi .Nn
ai xi
x
i 1
i 1
Tngttaca2==am=0.Nnx=0.VyH F={0}
m
i 1
i 1
21
Gk G.DoG=Gk.HayGk=Gk+1=
Vydytrnbdng.
22
2.3.1 Mnh .
(i)Minhmhuhnuhuhnsinh
(ii)MinhmAbelhuhnsinhxonlnhmhuhn.
Chng minh. (i)ChoGlnhmhuhnthG=<G>.VyGlnhmhuhnsinh.
(ii)ChoGlnhmAbelsinhbi{x1,x2,,xn}.VGlnhmxonnn xi ni ,
i= 1, n .Theonhl2.2.5thGlnhmhuhn.
2.3.2 Mnh .
(i)NhmAbelGccpvhn,cphntcpvhnvccphntnyuthuc
mtnhmconhuhnsinhcaGthGlnhmhuhnsinh.
(ii)Nhmhuhnsinhcmtphntsinhccpvhnlnhmvhn.
Chng minh.
(i)ChoGlnhmAbelccpvhn.tH={x G
x }.KhiHlnhm
concaGchattcccphntccphuhn.
Trng hp H={e} th g G, g e th g c cp v hn. Nn theo gi thit th
G=K,viKlnhmconhuhnsinhcaG.VthGlnhmhuhnsinh.
TrnghpH {e}nuH=GthnhmGkhngchaccphntccpvhn
(muthungithit).VthHlnhmconthcscaGnntheonhl2.1.22th
G = < G\H >. V G\H l tp hp cc phn t c cp v hn nn theo gi thit th
<G\H>=<x1,x2,,xn>.VyGlnhmhuhnsinh.
(ii)ChoG=<x1,x2,,xn>,trong x1 .Khi<x1> Gnn G .VyGl
nhmcpvhn.
2.3.3 Mnh .
(i)MinhmnAbellnhmhuhnsinh.
(ii)Minhmxycliccpnguyntlnhmn.
Chng minh. (i) ChoGlnhmn Abel. NuG={e}th G=<e>.Ngclith
tntix G,x e.Khi<x> <e>v<x> G.VGlnhmAbelnn<x> G.Do
G=<x>.VyGlnhmxyclic.
23
Mnh 2.3.4
(i) Cho G l nhm gii c c dy chun tc G = G0 G1 Gn = {e} tha
Gi-1/Gi=< S i >,i=1,2,,nvi S i { x i1 ,..., xim } thGlnhmhuhnsinh.
i
(ii)MinhmGsinhbitphpSthaxixj=xjxi,vimixi,xjthucSulnhm
giic
Chng minh.
(i)TheogithitthGn-1/Gn=< S n >=< x n1 ,..., x nm >.VGn={e}nnGn-1=<Sn>.M
n
BngphngphpquinptacG0/G1huhnsinhvG1huhnsinh.NnG0=G
lnhmhuhnsinh.
(ii)ChoG =<S>, S ={x1,,xn}thaxixj =xjxi;i,j=1,2,,n.ThthGlnhm
Abel.TheoMnh1.2.6thGlnhmgiic.
2.3.5 Mnh .
(i) Mi nhm G khc {e} l nhm lu linh lp k (k>1) v G\Z(G) huhn th G l
nhmhuhnsinh.
(ii) Nhm Abel hu hn sinh tha mi phn t sinh c cp l ly tha ca mt s
nguyntchotrcllylinh.
Chng minh. (i)Cho G l nhm ly linh khc {e}. Theo nh l 1.2.8 th
Z(G) {e}.VGkhc{e}vlnhmlulinhlpk(k>1).Nntheonhl1.2.9th
GlnhmkhngAbel.VthZ(G)lnhmconthcscaG.Theonhl2.1.22
thG=<G\Z(G)>.MG\Z(G)huhn(githit).VyGlnhmhuhnsinh.
(ii)ChoG=<S>,S={x1,,xn}tha xi p k ,viplsnguyntchotrc.Theo
i
Hi=<xi>,i=1,...,n.VthG=H1...Hn.TaschngminhGccpbngpr(*),rlst
24
p k1 p k 2
vi k = min{k1,k2}. V
pk
H . H s 1
( H , H s 1 )
p t p s k 1
=pr.VytheonguynlquinpthGl
sk 1
t
(p , p )
p_nhm.Theonhl1.2.7thGlnhmlulinh.Vyglnhmlulinh.
25
4. BI TP
Bi tp 2.4.1 Cho G l nhm, S l tp con khc rng ca G. Gi S -1={x -1 x S }.
Chngminhrng<S>={x1x2xn xi S S 1 , n N}.
Gii. GiH={x1x2xn xi S S 1 , n N}vS-1={x-1 x S }.
TaschngminhH=<S>bngnhngha.Thtvy,HkhcrngvSkhcrng.
Ly x,y bt k thuc H. Khi x = x1x2xn ; y = y1y2ym ; vi xi,yj S S-1;
i=1,,n; j=1,...,m. V th xy -1=(x1x2xn)(y1y2ym)-1=x1x2xnym-1y2-1y1-1. Nn
xy-1 Hdoxi,yj-1 S S-1.VyH G.
VimixthucSthx=x1 H
Gi s tn ti H l nhm con ca G tha S H. Khi S-1 H. Ly x bt k
thuc H th x=x1x2xn vi xi S S-1, n N*. Hay x=x1x2xn vi xi H, n N*.
Nnx H(vxi HvH G).VthHH.
DoH=<S>vy<S>={x1x2xn x S S 1 ,nN*}
i
Bi tp 2.4.2
Cho G l nhm Abel sinh bi 2 phn t u c cp 2. Chng minh rng G c mt
nhmconcchs2.
Gii. GiG=<a,b>, a b 2 .VimigthucG,tacg=ambn;vim,n Z. Khi
g=a2s+rb2s+rvi0 r,r<2.
Nur=r=0thg=e.
Nur=0vr=1thg=b.
Nur=1vr=0thg=a.
Nur=r=1thg=ab.
DoG={e,a,b,ab}.
GiH=<a>={e,a}.Khi[G:H]=2.VyHlnhmcntm.
Bi tp 2.4.3 Chngminhrng:
a)NuK G,K H G th[H,G] KkhivchkhiH/K Z(G/K)
b)NuH,K Gvf:GLlmtngcuthf([H,K])=[f(H),f(K)]
26
Gii.
a)iu kin cn.ChoK G,K H Gv[H,G] K
Khi H K H hayK H
Ly x bt k thuc H/K. Khi vi mi y thuc G/K th xyx -1y -1 [H,G].
Nn xyx -1y -1 K hay xy yx . Do x Z(G/K). Nn H/K Z(G/K). M H/K l
nhmnnH/K Z(G/K).
iu kin .ChoH/K Z(G/K).Tacvimihgh1g-1 [H,G]vih H,g G
Suy ra h, h 1 H/K Z(G/K).Do hgh 1 g 1 = h.g .h 1 .g 1 = h.h 1 .g .g 1 = hh 1 gg 1 = e
nnhgh-1g-1thucK.Suyra[H,G] K.M[H,G]lnhmnn[H,G] K
b)Dof([h,k])=[f(h),f(k)], h H ; k K .Nnf([H,K])=[f(H),f(K)]
Bi tp 2.4.4 ChoGlnhm.Chngminhrng:
a) [G , G ] G vG/[G,G]lnhmAbel
b)H GvG/Hgiaohonkhivchkhi[G,G]H
Gii.
a)Tathy(xyx-1y-1)-1=yxy-1x1 .Theobitp2.4.1th[G,G]ltpttccctch
ca mt s hu hn cc hon t trong G. Nh vy a thuc G khi v ch khi
a=x1y1x1-1y1-1x2y2x2-1y2-1xnynxn-1yn-1.
LygthucGtacgag -1=(gx1y1x1-1y1-1g -1)(gx2y2x2-1y2-1g -1)(gxnynxn-1yn-1g -1).Mt
khcgxiyixi-1yi-1g-1=gxig-1xi-1xigyixi-1yi-1g-1=gxig-1xi-1xi(gyi)xi-1(gyi)-1.Nn
gxiyixi-1yi-1g1=(gxig-1xi-1)[xi(gyi)xi-1(gyi)-1].Dogxiyixi-1yi-1g-1thuc[G,G].
Vy[G,G] G.
Lya,bbtktrongGkhi[a,b]=aba-1b-1[G,G].Hayab(ba)-1[G,G].Tng
ngab[G,G]=ba[G,G].VyG/[G,G]lnhmAbel.
b)TacH Gv G/H giaohon khi vch khiabH=baH.Hay[a,b]H.Tng
ngvi[G,G]H.VyH GvG/Hgiaohonkhivchkhi[G,G]H.
Bi tp 2.4.5
a)ChngminhrngnuGlnhmnhuhnkhngAbelth[G,G]=G.
b)GlnhmAbelkhivchkhi[G,G]={e}.
Gii.
27
Bi tp 2.4.6 ChoGlnhmAbelhuhnsinh,xon.ChngminhrngAnn(G){0}
Gii. ChoG=<S>,S={x1,x2,,xn}.VGlnhmxonnntntiai thucZ*saocho
*
VyAnn(G){0}.
Bi tp 2.4.7 ChoGlnhmAbelhuhnsinh,xonvplsnguyntchotrc.
ChngminhrngAnn(G)=<pl>,lN*khivchkhimiphntthucGccply
thacap.
l
pl.
Vplsnguyntnn g =pfvifl.
iu kin . Gi G=<S>, S={x1,x2,,xn}. Theo gi thit th tn ti r1,r2,,rn
thucZ*saocho xi p r ;i=1,2,,n.tr=max{r1;r2;;rn}thrZ, r>0.Khi
i
pr
i
=e;i=1,2,,n.
prAnn(G).
LymbtkthucAnn(G).Khixim=e,i=1, n .Dovy xi mhayp r
Vr=max{r1;r2;;rn}nnprm.Vthm=kpr.VyAnn(G)=<pr>.
28
m,i= 1, n
Bi tp 2.4.8 ChoGlnhm.Chngminhrng:
a)NuH,KGvH=<S>,K=<T>th<HK>=<ST>
n
b)NuHiG,Hi=<Si>,i=1,2,,nth H i S i
i 1
Gii. a)VH=<S>vK=<T>nn<HK>=<<S><T>>=<ST>(donhl
2.1.13).Vy<HK>=<ST>.
n
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
k 1
i 1
i 1
i 1
i 1
Vy H i S i .
Bi tp 2.4.9 Chngminhrng:
a)Nhm i xng bc n c sinh bi tp tt c cc chuyn tr dng (k k+1) vi
0<k<n
b)Nhmthayphinbcn(nhmAn)csinhbiccvngxchcdi3dng(1
23),(124),,(12n).
Gii.
a)Ta c mi php th bc n u phn tch c thnh tch cc chuyn tr dng
(ij).Mmichuyntrdng(ij)uphntchcthnh(ij)=(1i)(1j)(1i).Tas
chngminh(1n)ltchccchuyntrdng(kk+1)(*)bngquinp.
Vin=2thhinnhin(*)ng
Gi s (1 m-1) (m<n) c phn tch thnh tch cc chuyn tr dng
k+1)
vi1 k<m-1.Tac(1m)=(1m-1)(m-1m)(1m-1).
Theonguynlquinptaciuphichngminh.
b)Vmiphpthbcchncphntchthnhmtschnccphpchuyntr
29
(k
m(ij)(ik)=(ijk)v(ij)(km)=(ikm)(imj).Bivyccphpthchnl
tchccvngxchcdi3.GiBlnhmconcaAnsinhbiccvngxchc
di3dng(123),(124),,(12n).
V(12i)Bnn(i2m)=(12i)-1B.Do(1ij)=(12j)(12i)(j2l)B.Suyra
(ijk)=(12k)(1ij)(k2m) B.NnBchattcccvngxchcdi3.
VyB=An.
Bi tp 2.4.10 ChoGlnhmAbelthatrongmthccnhmconhuhnsinhu
cphnttii(theoquanhbaohm).ChngminhrngminhmconcaGu
huhnsinh
Gii. LyHlnhmconbtkcaGtachngminhHlnhmhuhnsinh.Gi
AltpttcccnhmconhuhnsinhcaH.SuyraAkhcrngv{e}thucA.
Theo gi thit th trong A tn ti phn t ti i H no . V H A nn
H=<S>,S={x1,x2,,xn}. Gi s H H th x H\H nn x e. Gi H=<S>,
S={x1,x2,,xn,x}. Khi H A v H H, H H. iu ny tri vi gi thit
tnhtiicaH.DoH=H.VyHlnhmhuhnsinh.
Bi tp 2.4.11
0 1
0 i
vB=
.
1 0
i 0
ChoGlnhmconcaGl2(C)sinhbiccphntA=
a)ChngminhrngGlnhmkhnggiaohoncp8.
b)ChngminhrngGchcduynhtmtnhmconcp2.
Gii.
a)Tac A B 4 vA2=B2
NnAB2=A3=B2A;A2B2=I;A2B3=B;A3B=AB3;A3B2=A;A3B3=AB
VyG={I,A,A2,A3,B,B3,AB,AB3}
b)BngcchkimtratrctiptathyA2lphntduynhtccp2
VyH=<A2>lnhmconduynhtccp2(vnhmccp2lnhmxyclic)
30
Bi tp 2.4.13ChoGlnhmsinhbi{x,y}thax2=y2.Tmnhngphntnosao
ytrngnhau:
u1=(xy)3;u2=yxyxy2;u3=x3y3;u4=xy2x3;u5=x2y-1x3yx;u6=x-1yx6.
Gii.
Tabitnuui=ujthuiuj-1=e.
Tacu2u5-1=yxyxy2x-1y-1x-3yx-2=yxyxx2x-1y-1x-3yx-2=yxyx2y-1x-3yy-2
hayu2u5-1=yxyx2y-1x-3y-1=yxyy2y-1x-3y-1=yxy2x-2x-1y-1=yxx-1y-1=e
Nnu2=u5.Tngttacu3=u6.
Bi tp 2.4.14 ChoG=<a,b>thaa3=e;b7=e;a-1ba=b3.ChngminhGlnhmxyclic
cp3.
Gii. Gisa=ethb2=e.Dob6=ehayb6=b7vthb=e(muthuna b).Doa
enn a =3.Va-1ba=b3nn(a-1ba)2=(b3)2.Doa-1b2a=b6 suyraa-1b2ab=b7.Ko
theoa-1b2ab=ehay(b2ab)3=a3.Vthb2ab3ab3ab=ennb2a(a-1ba)a(a-1ba)ab=esuyra
b3aba2b=e ( do a-1b3a=b9). Nn ab10a2b=e do ab3a2b=e (do a7=e). V th a(a1
ba)a2b=esuyraba3b=e.Kotheob2=ennb6=e.Tb6=b7=ehayb=e
VyG=<a>v G a 3 .
31
3.1.3 H qu.
(i)Minhmconcanhmxycliculnhmconchuntcvminhmxyclicu
lnhmgiic.
(ii) Nhm xyclic c mi tnh cht ca nhm Abel hu hn sinh.
32
dngmZ=<m>lnhmxyclicsinhbim.Vynhmconcanhmxyclicclnhm
xyclickhng?CutrlickhngnhtrongMnhsau:
3.1.5 Mnh . Minhmconcanhmxycliculnhmxyclic.
Chng minh. ChoGlnhmxyclicsinhbia,HlnhmconcaG.NuH={e}
thH=<e>.Ngcli,gimlsnguyndngnhnhtsaochoam H.Taschng
minhH=<am>
Vam Hnn<am> <H>hay<am> H(3.1.5a)
LyxbtkthucH.Khix G=<a>nn n Z:x=an.Lynchiachomc
n=mq+r(0 r m) .Suyraar =ana-mq H.Dogithitcamnnr=0.Dox=an
=amq <am>.NnH <am>
(3.1.5b)
T(3.1.5a)v(3.1.5b)suyraH=<am>.
3.1.8 nh l. ChoGlnhmxycliccpnvG=<a>.Khi:
33
(i)Cpcaambng
n
trongd=(m,n).
d
(ii)G=<am>khivchkhi(m,n)=1.
Chng minh. i)Ta c G =n v G=<a> nn a =n. V d=(m,n) nn tn ti m1,n1
thuc Z sao cho m=m1d, n=n1d v (m1,n1)=1. t k= a m th (am)k=e hay amk=e. M
a =n nn n (mk) hay (n1d) (m1dk). Do n1 (m1k). V (m1,n1)=1 nn n1 k .
m
n
d
Mt khc ta c (a ) a
k=n1=
mn
d
m
d
n
hay k
d
e e . V a m =k nn k
n1. Do
n
n
.Vy a m = ,vid=(m,n).
d
d
n
(docu(i)).Do
d
d=1hay(m,n)=1.
n
d
n
(donhl3.1.8).
n
(n; )
d
n
d
Nn a =d.Do<a >lnhmconxycliccpdcaG.
GisGcnhmconHcpdkhc.TheoMnh3.1.5tacH=<ak>v a k =d.
M a k =
n
n
n
(theonhl3.1.8).Nn
=dvth(k,n)= .Dotntix,y
d
( k , n)
( k , n)
n
thucZsaochonx+ky=
n
.Bivya d =anxaky=aky H.Hay<a d > H.M a d = H
d
n
d
nnH=<a >.
n
d
Vy<a >lnhmconduynhtcpdcaGvlnhmxyclic.
34
NunlsnguyntthGchc2nhmconl{e}vG(theoMnh3.1.7)
Nunckclm1=1,m2,...,mk-1,mk=nthGcknhmconcplnltlm1=1,
m2,...,mk-1,mk=ncsinhbiccphnte,a
n
m2
,...,a
n
m k 1
,a.
i 1
ni n j
( ni , n j )
k. Do mi phn t ca GixGj
uccpnhhnhocbngk.SuyracpcamiphntGixGjunhhnninj.
M
(ni,nj)=1vimiikhcj.
iu kin . Nu (ni,nj)=1 th vi mi (xi,xj) thuc GixGj ta c
(xi,xj)n i n j =(xin i n j ,xjn i n j )=(ei,ej). Gi s (xi,xj)k=(ei,ej) khi (xik,xjk)=(ei,ej). Suy ra
xik=ei;xjk=ejkotheok ni;k njhayk ninj.Nn (xi,xj) =ninj.
VyGixGj=<(xi,xj)>.
k
i 1
(a1,a2,...,an) (aj,al)
Khifltoncu.TheoHqu2.1.17thGjxGl=<f(x)>,vix=(x1,x2,...,xn).
VyGjxGl=<(xj,xl)>.
iu kin .Gis(ni,nj)=1vii j.KhiG1xG2lnhmxycliccpn1n2.V
(n2,n3)=1v(n1,n3)=1nn(n1n2,n3)=1.Do(G1xG2)xG3lnhmxyclic.
Xtnhxf:(G1xG2)xG3 G1xG2xG3
((x1,x2),x3) (x1,x2,x3)
35
Khifltoncu.TheoHqu2.1.17thG1xG2xG3lnhmxyclic.Bng
k
phngphpquinptac G i lnhmxyclic.
i 1
3.1.12 nh l.
(i)Hainhmxycliccpvhnungcuvinhau.
(ii)Hainhmxycliccphuhnngcuvinhaukhivchkhichngcngcp.
Chng minh.
(i)GisG=<a>,G=<b>lnhmxycliccpvhn.Xtnhxf:GG
ak bk
Lyx,xthucGsuyratntim,nthucZsaochox=am,x=an.Khif(xx)=
f(aman)=f(am+n)=bm+n=bmbn=f(x)f(x).Vvyflngcunhm.
Lyx,xthucGsaochox x.Khitntim,nthucZ(gism>n)saochox
=am,x=an.Gisbn =bmsuyrabm-n=e.Nnbccphuhn(trigithit).Vth
bn bmkotheof(an) f(am)hayf(x) f(x)vix x.Nnflnnh.
Lyy GkhitntimthucZsaochoy=bmhayy=f(am).Nnfltonnh.
Vyflngcu.
(ii)iu kin cn.Hainhmhuhnngcuvinhauthhinnhincngcp.
iu kin . GisG=<a>,G=<b>lnhmxycliccpn.Xttngngf:G G
ak bk
Tacak=altngngak-l =ehay(k-l) n.Tngngbk-l =evthbk=blhay
f(ak)=f(al).Nnflnhxvlnnh.
Lyy G.KhitntinthucZsaochoy=bn=f(an).Nnfltonnh.
Ly x, x thuc G. Khi tn ti m, n thuc Z sao cho x = an, y = am. Ta c
f(xx)=f(aman)=f(am+n)=bn+m=bmbn=f(an)f(am)=f(x)f(x).Vthflngcu.
Vyflngcu.
36
3.3.14 H qu.ChoXlnhmxyclic.Khi:
ngcuf:X YlngcukhivchkhiYlnhmxyclicv Y X .
37
A Z p1...pk Z p Z pk .
1
a1
( a1 , n)
.Do( a1 ,n)=
a1
r
p b
38
Chng minh.
Bc 1. Chng minh s tn ti ca phn tch bng qui np theo cp ca A.
Gisa1lphntccpcci,lp r ,trongA.tA1=<a1>.Theogithitqui
1
th
m1a1=0
do
m1=0
(v
m1< a1 ).
qu
A=A1 A2 As.
Bc 2. S duy nht ca phn tch.Gistachaisphntchcap_nhmAbel
hu hn A l A=A1 A2 As=B1 B2 Bt. Trong Ai,Bj l cc
p_nhm xyclic v A1 A2 ... As , B1 B2 ... Bt . Ta s chng minh rng s=t
v Ai Bi .Chngminhcthchinbngquinptheo A .
TacpAcnglmtp_nhmAbelv pA
A
p
GischaisphntchcaAl
39
(n)
n (a ( n) 1) .Vyn (a ( n) 1) khi(a,n)=1.
a 1 0
theo
a 1 0
40
3.2.4 Bi ton.Cho(a,b)=1.Chngminhrng(ab,a+b)=1.
Gii. V (a,b) = 1 nn ZaxZb l nhm xyclic (nh l 3.1.11). M Zab l nhm
xyclic cp ab. Theo nh l 3.1.12 th ZaxZb Zab . Do tn ti ng cu
f:ZaxZb Zab.Xttngng :(ZaxZb)xZa+b ZabxZa+b
(m, n) f (m, n) ((m, n), k ) ( f (m, n), k )
Khi l ng cu. Nn (ZaxZb)xZa+b ZabxZa+b . Mt khc
(ZaxZb)xZa+b ZaxZbxZa+b. V th ZaxZbxZa+b ZabxZa+b. V (a,b) = 1 nn
(a,a+b)=(b,a+b)=1.Theonhl3.1.11thZaxZbxZa+blnhmxyclic.TheoHqu
3.1.14 th ZabxZa+b l nhm xyclic. Theo nh l 3.1.11 th (a+b,ab)=1. Vy
(ab,a+b)=1.
a
ab
lphnstigin.Chngminhrng 2
lphns
b
a ab b 2
tigin.
a
b
Gii. V lphnstiginnn(a,b)=1.Do(a,a2+ab+b2)=1;(b,a2+ab+b2)
=1.Theonhl3.1.11thZaxZbxZ a
ab b 2
lnhmxyclic.TalicZaxZbxZ a
ab b 2
ZabxZ a
ab b 2
ab
lphnstigin.
a ab b 2
2
41
a r ; b r ' .
Theo gi thit ta c (a2+b2) 3 a 2 b 2 0 a 2 b 2 0 a a b b 0 . Tng
ng a r br ' 0 r a r ' b 0 r r r ' r ' 0 r 2 r ' 2 0 (*)vi 0<r,r'<3. Do
(*)tngngr=r'=0haya 3 vb 3 .
3.2.7 Bi ton. Chngminhrngnup,qlsnguyntlnhn3th(p2-q2) 6.
Gii. p dng nh l Fermat cho 3 v p ta c p2 1 (mod 3). Xt nhm Z3 th
p 2 1 . Tng t ta c q 2 1 . Nn
p 2 q 2 p 2 q 2 1 1 0 . Do
(p2-q2) 3.
TrongnhmZ2th p 2 p (theonhlFermat).M p 1 (doplsnguynt
lnhn3).Do p 2 1 .Tngt q 2 1 .Nn p 2 q 2 0 .Do(p2-q2) 2.
Vy(p2-q2) 6.
a 15 a 52 a 53 a 54 a 55 a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 .
Suyra a 15 a 52 a 53 a 54 a 55 0 (do a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 0 ).
Vya1+a2+a3+a4+a5 0(mod5).
n 5 n 3 7n
Z.
3.2.9 Bi ton. Chngminhrng n Zth
3 15
5
Gii. XtnhmZ3. V3lsnguyntnntheonhlFermatth n 3 n do
5n 3 5n .Do 5n 3 3n 5 7 n 5n 3 3n 5 7 n 5n 0 7 n 0 .Suyra5n3+3n5+7n
3(3.2.9a).
TngtxtnhmZ5tac(5n3+3n5+7n) 5(3.2.9b)
T(3.2.9a)v(3.2.9b)suyra(5n3+3n5+7n) 15(3.2.9c)
n 5 n 3 7 n 3n 5 5n 3 7 n
Mtkhc
(3.2.9d)
5
3 15
15
n 5 n 3 7n
Z.
T(3.2.9c)v(3.2.9d)tasuyra
5
3
15
42
3. BI TP
Bi tp 3.3.1 Chng minh rng nhm cng cc s nguyn Z v nhm cng cc lp
ngdtheomunpm,plsnguyntchotrc,m Z,ulnhngnhmkhng
phntchcthnhtngtrctipcahainhmconchuntckhngtmthng.
Gii. GisZcphntchthnhtngtrctip2nhmconchuntclmZv
nZ,nghalZ=mZ nZ. Tathymn mZ nZnnmZ nZ {0}(vmn 0)(mu
thungithit).VyZkhngphntchcthnhtngtrctip2nhmconchun
tc.
GisZ p phntchcthnhtngtrctipcahainhmconchuntckhng
m
tmthng.
x ls
do kt ls . Nn s kt sls v th
m1
1
mr
r
mr
r
43
m1
1
Zn Z p ... Z p
m1
1
vi
mk
k
n= p1m p 2m ... p km .
1
Vi
k 1
s= p1m p 2m ... p km , t=p mk1 . Ta c (s,t)=1 theo bi tp 3.3.2 th Zst Zs Zt. Hay
1
k 1
Zm Z p ... Z p Z p
m1
1
mk
k
m k 1
k 1
.TheonguynlquinpthZn Z p ... Z p .
m1
1
mr
r
Bi tp 3.3.4ChngminhrngnunhmXchcccnhmcontmthngl{e},X
thXlnhmXyclichuhncpnguyntvtngcubtkcaXulng
cutmthnghoclngcu.
Gii. Lya X,a e.V<a> {e}v<a>lnhmconcaXnnX=<a>Do
Xlnhmxyclic.Nuaccpvhntham a2r .Vgisam =a2r(vim 2r).
Khi a m 2 r =eNnaccphuhn(trigithit).Dovyam a2rvim,rthucZ.
Nn <a2> <a>=X v <a2> {e}. Hay <a2>l nhm con thcsca X (tri gi
thit).Vyaccphuhnln.
Nunkhnglsnguynt,n=n1n2(1<n1,n2<n).
Xt <an 1 > =
n
n
= =n2.Do<an 1 >lnhmconthcscaX(trivi
(n1 , n) n1
githit).Nnnlsnguynt.
VyXlnhmxyclichuhncpnguynt.
Xtngcuf:X X
Trnghpf(x) evi x X tacKerfvImflccnhmconcaG.
MKerf GvImf {e}nnKerf={e}vImf=G.
Vyflngcuhoclngcutmthng.
a {e}
a H .NnG=<a>.VyGlnhmxyclic
a G
44
Nunkhnglschnhphng.Khitnticcsnguyntk1,k2,,krviki
khcnhaui mt v khc 1;nsaochon =k1k2kr.TheonhlCsithGc k
nhmconthcscpk1,k2,,kr(muthunvigithit).Suyranlschnh
phnghayn=a2,via Z.
Nuakhnglsnguyntthtntia1,a2saochoa=a1.a2.Via1,a2lsnguyn
tkhcnhau.Khi G =n=a12a22..TheonhlCsithGc2nhmconthc
sG1,G2 c cp ln lt l a12,a22. iu nymu thun gi thit G c ng 3 nhm
con.Nnalsnguynt.Vth G =a2,alsnguynt.
VyGlnhmxycliccpbnhphngcamtsnguynt
iu kin . Gis G =p2,plsnguynt.Tathyp2cng3cdng
l1,pvp2.Theonhl3.1.9thGcng3nhmconccpl1,p,p2.
Bi tp 3.3.6 Chngminhrngminhmcpvhnucvhnnhmcon.
Gii. Trng hp X=<x>l nhm xyclic cp v hn. Vi mi s nguyn n ta c
<xn>lnhmconxycliccaX.Tacm,n Z,m nth<xm> <xn>.Thtvy,
gistntim,nthucZ; m nsaochoxm=xn.Khixm <xn>nntntikthuc
Z saochoxm=(xn)k=xnk.Nnx m nk =eDom=nkhayn m.Tngttacm
n.Dom=n(muthunvim n).NhvyXcvhnnhmcon.
TrnghpXlnhmbtkccpvhn.NuXcphntxccpvhnth
A=<x>lnhmconxycliccpvhncaX.TheochngminhtrnthAcvhn
nhmcon{Bi}i N. VBi AvA XnnBi X i NvthXcvhnnhm
con.NumiphntcaXuccphuhn.TathyX= x . VXltp
x X
Bi tp 3.3.7ChoHlnhmconchuntccanhmGvHlnhmxycliccphu
hn,KlnhmconthcscaH.chngminhrngKlnhmconchuntccaG.
Gii.GiK=<y>ccpm.taschngminhg-1ygcngccpm,vimigthuc
G.Thtvy,tac(g -1yg)m=g -1ymg=e.Gis(g -1yg)k =e.Khig-1ykg=e.Suyra
ykg=ghayyk=e.Dodmlccak.Vvyg-1ygccplm.VHl
45
nhmconchuntccaGnng-1ygthucH.Do<g -1yg>lnhmconcaHc
cp m. Theo nh l 3.1.12 th K=<g-1hg>. V th g-1kg thuc K vi mi k thuc K.
VyKlnhmconchuntccaG.
Bi tp 3.3.8TmttcccnhmconcanhmXyclic:
a)Cp12
b)Cp24
Gii. a)GiX=<a>, a =12.S12ccccl1,2,3,4,6,12.Theonhl3.1.9th
Xcngmtnhmconccpl1,2,3,4,6,12.Talic an =
12
(theonh
(12, n)
l3.1.8).anccpl1,2,3,4,6,12thgitrcanlnltl12,6,4,3,2,1.VyXc
ccnhmconsauy{e},<a6>,<a4>,<a3>,<a2>,X
b)GiX=<a>, a =12.S24ccccl1,2,3,4,6,12,24.Theobitp2.4.2th
Xcng mtnhm conccpl1,2,3,4,6,12,24.Talic an =
24
(theo
(24, n)
nh l 3.1.8 ). an c cp l 1,2,3,4,6,12,24 th gi tr ca n ln lt l
24,12,6,4,3,2,1.VyXcccnhmconsauy:{e},<a12>,<a6>,<a4>,<a3>,<a2>,X
Bi tp 3.3.9 ChoG,Glhainhm xyclic cptngngls vt viccphnt
sinhlavb.Chngminhrng:
(i)Quitcfchotngngmiphntan Gviphnt(bk)nthucGvikls
tnhinkhc0chotrc,lngcunhmkhivchkhisklbicat
(ii)Nuflngcuth(s,k)=1
Gii. Xttngngf:G G
an bkn
a)iu kin cn. Nu f l ng cu th eG = f(eG) = f(as) (v a = s) . Nn
eG=[f(a)]s=(bk)s=bkshayks t.
iu kin .Gisks=ty.Gisan=am.Khian-m =enn(n-m) svthk(nm) ks=ty.Dobk(n-m)=bty=eGhaybkn=bkmnnf(an)=f(am).Vyflnhx.
Ly x, x thuc G . Khi tn ti m, n thuc Z sao cho x = am, x = an .
f(xx)=f(aman)=f(am+n)=bk(m+n)=bkn+km=bknbkm=f(an)f(am)=f(x)f(x).Vyflngcu.
b)Nuflngcuth G = G hays=t.Theocua)thsk t.Nntntim
thucZ saochosk=mt.Dok=m.Vf:G GlngcuvG=<a>.Nn
46
theoMnh2.1.8thImf=<f(a)>=<bk>.MflngcunnG=Imf=<bk>
VG=<b>nn(s,k)=1(theonhl3.1.8).Vyflngcuth(s,k)=1
Bi tp 3.3.10Tmttcccngcut:
a)Nhmxycliccp6nnhmxycliccp18
b)Nhmxycliccpnnchnhn
c)Nhmxycliccpnnnhmxycliccpvhn
Gii. Xtnhxf:Zn Zm
x k x
Theobitp3.3.9thflngcukhivchkhikn m.
a)Xtnhxf:Z6 Z18
x k x viklmtstnhinchotrc0 k<18
Vflngcu nn6k 18tngng k 3 .Do k=0,3,6,9,12,15.Nnc6
ng cu f:Z6 Z18 l . f( x )=0, f( x )= 3 x , f( x )= 6 x , f( x )= 9 x , f( x )=12 x ,
f( x )= 15 x .
b)Xtnhxf:Zn Zn
x k x viklmtstnhinchotrc0 k<n.
Vflngcunn(nk) n.Dok=0,1,2,...,n-1.Nncnngcuf:Zn Znl
f( x )= 0 ,f( x )= x ,f( x )= 2 x ,...,f( x )= nx .
c)Xtnhxf:<a> <b>, a =n.Gisf(a)=bk..Khie<b>=f(e<a>)=f(an)(v
n
k n
kn.
a =n).Haye<b>=(f(a)) =(b ) =b
Nne<b>=bkn.Mbccpvhnnnkn=0
Bi tp 3.3.11 Chng minh rng (Q,+) khng l nhm xyclic, cng khng l nhm
huhnsinh.
Gii. Gi s (Q,+) l nhm xyclic. Khi tn ti
Q =<
m
m
>={k
n
n
k Z}.ChnM ZsaochoM>n.Tac
47
m
thuc Q sao cho
n
1
Q.Nn k Z
M
sao cho
1
m
=k. . Do n=M.k.m. Hay n M (mu thun gi thit M). Vy (Q,+)
M
n
khnglnhmxyclic.
Gis(Q,+)=<x1,x2,...,xn>,xikhc0vimii=1,2,,n.Nhnxtrngtnticc
snguyna1,a2,...,an.choa1x1=a2x2=...=anxn.Tachcnchng minhiunycho
trnghp2phntx1,x2.Tac
x1
p
Q, trongp,qZ;q>0.Khi
x2 q
qx1=px2.Gix=a1x1=a2x2=...=anxnQ;a=[a1,a2,...,an], y
1
1
x .Tathyxi= x<y>.
a
ai
Do Q=<y> (mu thun (Q,+) khng l nhm xyclic). Vy (Q,+) khng l nhm
huhnsinh.
1 khi
A f(A)=
A 0
A 0
LyA,B X.Tac AB = A . B .
Nu A <0v B <0th AB >0.Nnf(AB)=1,f(A)=-1,f(B)=-1.Do
f(AB)=f(A)f(B)
Nu A >0 v B <0th AB <0.Nnf(AB)=-1,f(A)=1,f(B)=-1.Do
f(AB)=f(A)f(B)
Nu A >0v B >0th AB >0.Nnf(AB)=1,f(A)=1,f(B)=1.Do
f(AB)=f(A)f(B).
V th f l ng cu. Hin nhin f l ton nh . Nn X/kerf Y vi
Kerf={A X f(A)=1}={A X
A 0 }=X.DoX/X Y
Bi tp 3.3.13ChngminhrngGlnhmkhngAbelthG/Z(G)lnhmkhng
xyclic.TrongZ(G)={g G ga=ag a G}.
48
-n
y G / Z (G ) nntntinthucZsaocho y x .Doyx thucZ(G).Vthtn
titthucZ(G)saochoy=txn.TngttntinthucZ,hthucZ(G)saochoh=xm
. V t,h thuc Z(G) nn yz=(txn)(hxm)=txm+nh=(xmh)(xnt)=(hxm)(txn)=zy. Do G l
nhmAbel(muthungithit).VyG/Z(G)lnhmkhngxyclic.
pq
= apqbpq = (ap)q(bq)p = e
(ab) pk e
(v a p; b q ).Gistntisnguynksaocho(ab)k=e.Khi
(ab)
qk
.V
b pk e
pk q
th qk
.Kotheo
.M(p,q)=1nnk pvk qhayk pq.Do ab =
qk p
a e
pq= G .VyG=<ab>,lnhmxyclicsinhbiab.
Ngoi ra ta cng c th p dng nh l 3.1.16 suy ra ngay bi tp ny.
Bi tp 3.3.15ChoG=<x>, x m ;(m,s)=1.Chngminhrngnutacas=bstha=
b.
Gii. V G l nhm Abel nn as = bs tng ng vi asb-s = e, hay
(ab-1)s=e.MG=<x>, x m nn(ab-1)=xrvi(xr)s=e.Dorschiahtchom.V
vyrchiahtchom(do(m,s)=1).Vthr=mq,suyraab-1=xmq=1.Vya=b.
Bi tp 3.3.16 ChoHlnhmconcaG,glphntthucG.Chngminhrng:
49
a)TphpS={g-1hghH}lnhmconcaG.
b)nhxf:HG
h g-1hglngcu.
c)NuKlnhmconxyclichuhncaGchaHvSthH=S.
Gii.a)SkhcrngvethucS.Lyg -1h1g,g -1h2 gthucS.NnSlnhmcon
caG.
b) Ta c H v S l nhm v f l nh x. Vi mi h1, h2 thuc H ta c
f(h1h2)=(g-1h1g)(g-1h2g)=(g-1h1g)(g-1h2g)=f(h1)f(h2).Nnflngcu.Mtkhcf
lsongnh.Vyflngcu.
c)NuKlnhmconxycliccaGchaHvS.TheonhlLagrangethcpca
nhmHvnhmSulccan.MHS.NnHvSccpbngnhauv
bngm.Theonhl3.1.12thKcng1nhmconcpm.VyH=S.
50