Papillon Người tù khổ sai (Phần 1)

PAPILLON NGÛÚÂI TUÂ KHÖÍ SAI 1
MUÅC LUÅC
I. CON ÀÛÚÂNG CUÃA SÛÅ THÖËI NAÁT - PHIÏN TOAÂ ÀAÅI HÒNH............................................2
II. LÏN ÀÛÚÂNG - SAINT-MARTIN-DE-RE ........................................................................ 39
III. VÛÚÅT NGUÅC LÊÌN THÛÁ NHÊËT - TRÖËN KHOÃI NHAÂ THÛÚNG .................................... 77
http://ebooks.vdcmedia.com
Henry Charrlere 2
I. CON ÀÛÚÂNG CUÃA SÛÅ THÖËI NAÁT

- PHIÏN TOAÂ ÀAÅI HÒNH
Caái taát maånh àïën nöîi maäi mûúâi ba nùm sau töi múái gûúång
dêåy àûúåc. Quaã nhiïn àoá khöng phaãi laâ möåt caái búáp bònh thûúâng, vaâ
àïí daáng noá vaâo mùåt töi, hoå àaä xuám laåi khaá àöng.
Höm êëy laâ ngaây 26 thaáng Mûúâi nùm 1931. Tûâ taám giúâ saáng
töi àaä àûúåc àûa ra khoãi cùn buöìng giam daânh cho töi úã nhaâ lao
Conciergerie tûâ möåt nùm nay. Töi àaä caåo mùåt nhùén nhuåi, ùn mùåc
chónh tïì: böå com-lï naây úã möåt hiïåu may coá haång laâm cho daáng dêëp
töi thïm phêìn trang nhaä. Sú-mi trùæng, thùæt möåt chiïëc nú bûúm
bûúám maâu xanh nhaåt àiïím thïm möåt neát cuöëi cuâng laâm cho trang
phuåc cuãa töi caâng hoaân chónh.
Töi àaä hai mûúi lùm tuöíi, nhûng tröng chó àöå hai mûúi. Boån
caãnh saát húi chûäng laåi trûúác caái daáng dêëp “gentlemen” cuãa töi, nïn
cû xûã vúái töi khaá lõch thiïåp. Hoå coân cúãi khoáa tay cho töi nûäa laâ
khaác. Hoå vúái töi caã thaãy saáu ngûúâi àang ngöìi trïn hai chiïëc ghïë daâi
àùåt trong cùn phoâng tröëng traãi. Bïn ngoaâi trúâi u aám. Trûúác mùåt
chuáng töi coá möåt caánh cûãa chùæc hùèn laâ dêîn sang phoâng xûã aán, vò
núi naây laâ Toâa aán quêån Seine úã Paris.
Laát nûäa töi seä bõ töë caáo vïì töåi giïët ngûúâi. Traång sû cuãa töi öng
Raymond Hubert, coá àïën chaâo töi. “Khöng coá lêëy möåt bùçng chûáng
àñch àaáng naâo chöëng laåi anh, töi tin chùæc laâ chuáng ta seä àûúåc trùæng
aán”. Töi nghe hai chûä “chuáng ta” maâ khöng khoãi móm cûúâi. Cûá nhû
thïí chñnh öng ta - luêåt sû Hubert, cuäng sùæp ra trûúác toâa aán àaåi
hònh vúái tû caách bõ caáo, vaâ nïëu coá hònh aán gò thò öng ta cuäng seä
cuâng chõu vúái töi.
Möåt viïn luåc sûå múã cûãa múâi chuáng töi vaâo. Qua hai caánh cûãa
múã röång, coá böën viïn caãnh saát ài hai bïn cuâng vúái viïn chuêín uáy
chó huy hoå, töi bûúác vaâo möåt gian phoâng röång mïnh möng. Àïí daáng
cho töi caái taát kia, hoå àaä trang hoaâng cho gian phoâng toaân bùçng
maâu àoã thêîm nhû maáu: nhûäng têëm thaãm, nhûäng têëm reâm trïn caác
cûãa söí lúán, cho àïën caã nhûäng böå aáo daâi cuãa caác quan toâa laát nûäa seä
xeát xûã töi.
- Thûa caác võ, Toâa àaä ra!
Tûâ möåt caánh cûãa úã bïn phaãi lêìn lûúåt bûúác ra saáu ngûúâi. Quan
Chaánh aán, röìi àïën nùm võ quan toâa, àïìu àöåi muä vaãi àoã. Quan
Chaánh aán àûáng laåi trûúác caái ghïë àùåt úã giûäa, vaâ hai bïn caác võ quan
toâa khaác cuäng àûáng vaâo chöî. Möåt coäi im lùång trang nghiïm truâm
lïn gian phoâng: ai mêëy àïìu àûáng yïn, kïí caã töi, cho àïën khi Toâa
ngöìi xuöëng moåi ngûúâi múái ngöìi theo.
Viïn chaánh aán, coá àöi maá phñnh ûãng höìng trïn hai lûúäng
quyïìn, veã mùåt khùæc nghiïåt, nhòn thùèng vaâo mùæt töi maâ khöng àïí löå
möåt caãm xuác naâo. Öng ta tïn laâ Beávin. Sau naây öng ta seä chuã trò
nhûäng cuöåc tranh luêån möåt caách khöng thiïn võ, vaâ thaái àöå cuãa öng
seä laâm cho moåi ngûúâi hiïíu rùçng, laâ möåt quan toâa chuyïn nghiïåp,
öng ta khöng lêëy gò laâm tin tûúãng vaâo sûå thaânh thêåt cuãa caác nhên
chûáng vaâ caác nhên viïn caãnh saát. Khöng, öng ta seä khöng coá phêìn
traách nhiïåm naâo trong caái taát, öng ta chó laâm caái viïåc doån noá lïn
cho töi ùn maâ thöi.
Cöng töë viïn laâ luêåt sû Pradel. Têët caã caác traång sû àïìu rêët súå
öng ta. Öng ta nöíi tiïëng laâ ngûúâi cung cêëp àùæc lûåc nhêët cho maáy
cheám vaâ cho caác nhaâ lao trong nûúác cuäng nhû haãi ngoaåi.
Pradel laâ biïíu trûng cuãa baân tay trûâng phaåt cuãa cöng lyá. Àoá
laâ ngûúâi buöåc töåi chñnh thûác cuãa xaä höåi, möåt sûác maånh khöng coá
chuát nhên tñnh. Öng àaåi diïån cho Phaáp Luêåt, cho Caán Cên Cöng
Lyá, chñnh öng cêìm caái cên êëy vaâ öng seä àem hïët sûác mònh ra àïí
laâm cho noá nghiïng vïì phña öng. Àöi mùæt kïìn kïìn cuãa öng húi cuåp
mi xuöëng nhòn töi chùçm chùçm tûâ trïn cao. Trûúác hïët àoá laâ chiïìu
cao cuãa caái bïå öng ta àûáng, thûá àïën laâ chiïìu cao cuãa voác ngûúâi öng,
ñt ra cuäng phaãi möåt thûúác taám, noá laâm tùng caái veã haách dõch cuãa
öng ta lïn rêët nhiïìu. Öng ta khöng boã têëm aáo khoaác maâu àoã, maâ
chó àùåt caái muä xuöëng trûúác mùåt. Öng ta chöëng hai tay lïn baân, hai
baân tay to nhû hai caái böì caâo. Möåt chiïëc nhêîn vaâng cho biïët rùçng
Henry Charrlere 4
öng ta àaä coá vúå, vaâ úã ngoán tay uát öng àeo möåt caái àinh moáng ngûåa
nhùén boáng thay cho nhêîn.
Öng húi nghiïng vïì phña töi àïí tùng thïm sûác aáp àaão öng coá
veã nhû àang noái vúái töi: naây anh baån treã, nïëu anh nghô rùçng anh coá
thïí thoaát khoãi tay töi thò anh nhêìm àêëy. Ngûúâi ta khöng thêëy tay
töi coá vuöët nhoån, nhûng böå vuöët naây luön luön coá mùåt trong têm
höìn töi, vaâ noá seä xeá tan anh ra khöng coá caách gò thoaát nöíi. Vaâ súã dô
têët caã caác traång sû àïìu súå töi, súã dô trong giúái quan toâa töi nöíi tiïëng
laâ möåt cöng töë viïn nguy hiïím, chñnh laâ vò khöng bao giúâ töi àïí
söíng mêët möìi.
“Töi khöng cêìn biïët anh coá töåi hay khöng, nhiïåm vuå duy nhêët
cuãa töi laâ sûã duång têët caã nhûäng gò coá thïí sûã duång àûúåc àïí haåi anh:
cuöåc söëng phoáng àaäng cuãa anh úã khu Montmartre, nhûäng lúâi khai
maâ caãnh saát àaä múám cho caác nhên chûáng vaâ nhûäng baáo caáo cuãa
chñnh boån caãnh saát. Vúái múá taâi liïåu ghï túãm maâ viïn dûå thêím àaä
thu thêåp àûúåc, töi phaãi tòm hïët caách àïí laâm cho anh trúã thaânh xêëu
xa àïën mûác boån böìi thêím phaãi quyïët àõnh gaåt anh ra ngoaâi xaä höåi”.
Töi coá caãm giaác laâ nghe thêëy nhûäng cêu noái naây rêët roä, trûâ
phi töi nùçm mú, vò quaã tònh “keã ùn ngûúâi” naây àaä gêy àûúåc cho töi
möåt êën tûúång rêët maånh.
“Bõ caáo nhên, anh haäy àïí mùåc cho ta laâm, vaâ nhêët laâ àûâng
tòm caách tûå vïå: ta seä dêîn anh lïn con àûúâng cuãa sûå thöëi naát”!
“Vaâ ta mong rùçng anh àûâng tröng mong gò vaâo boån böìi thêím:
chúá coá aão tûúãng. Mûúâi hai con ngûúâi naây chùèng hiïíu gò vïì cuöåc söëng
àêu”.
“Anh cûá thûã nhòn hoå maâ xem. Hoå àang ngöìi trûúác mùåt anh
thaânh möåt daäy: roä raâng laâ mûúâi hai miïëng pho-maát tûâ möåt tónh leã
naâo àoá múái chúã vïì Paris. Àoá laâ nhûäng anh chaâng tiïíu thõ dên,
nhûäng anh cöng chûác vïì hûu, nhûäng gaä laái buön. Chùèng húi àêu
maâ noái kyä vïì hoå. Duâ sao thò chùæc anh cuäng khöng khúâ khaåo àïën nöîi
tûúãng rùçng nhûäng con ngûúâi nhû thïë coá thïí hiïíu àûúåc quaäng àúâi
hai mûúi lùm nùm maâ anh àaä söëng vaâ caách sinh hoaåt cuãa anh úã
Montmartre. Àöëi vúái hoå, quaãng trûúâng Pigalle vaâ quaäng trûúâng
Trùæng chñnh laâ Àõa nguåc, vaâ têët caã nhûäng ngûúâi söëng vïì àïm àïìu
laâ nhûäng keã thuâ cuãa xaä höåi. Têët caã boån hoå àïìu vö cuâng haänh diïån
vúái caái chên böìi thêím úã Toâa Àaåi hònh. Ngoaâi ra anh cuäng nïn biïët
rùçng hoå rêët àau khöí vò caái thên phêån tiïíu thõ dên nhoã beá cuãa hoå”.
“Thïë maâ anh, anh bûúác ra trûúác mùåt hoå, treã trung, tuêën tuá.
Chùæc anh hiïíu thûâa rùçng ta seä chùèng nïí nang gò maâ khöng miïu
taã anh thaânh möåt tïn súã khanh cuãa nhûäng àïm Montmartre, cho
nïn ngay tûâ àêìu ta seä biïën boån böìi thêím naây thaânh nhûäng keã thuâ
cuãa anh. Anh ùn mùåc sang troång quaá: àïën àêy leä ra anh phaãi ùn
mùåc thêåt khiïm nhûúâng. ÚÃ chöî naây anh àaä phaåm möåt löîi nghiïm
troång vïì chiïën thuêåt. Anh khöng thêëy laâ hoå ganh tõ vúái caách ùn
mùåc cuãa anh sao? Hoå thò toaân mua àöì may sùén úã cûãa haâng
Samaritaine, vaâ duâ coá nùçm mú hoå cuäng khöng daám nghô rùçng
mònh coá bao giúâ ài may ào lêëy àûúåc möåt böå”.
Bêy giúâ àaä mûúâi giúâ, Toâa àaä sùén saâng múã àêìu cuöåc tranh
luêån. Trûúác mùæt töi laâ saáu viïn quan toâa trong àoá coá öng cöng töë
viïn hung haän seä àûa hïët uy quyïìn ma quaái cuãa mònh, àûa hïët trñ
thöng minh cuãa mònh ra àïí thuyïët phuåc mûúâi hai gaä tiïíu thõ dên
kia rùçng töi laâ keã coá töåi vaâ baãn tuyïn aán ngaây höm nay chó coá thïí
laâ töåi lûu àaây hay maáy cheám.
Ngûúâi ta sùæp xûã töi vïì caái töåi giïët möåt tïn ma-cö, möåt tïn dùæt
gaái cuãa giúái ùn chúi Montmartre. Khöng coá lêëy möåt bùçng chûáng
naâo. Nhûng boån cúám cûá möîi lêìn tòm àûúåc thuã phaåm laâ möåt lêìn
thïm lon, cho nïn seä möåt mûåc khùèng àõnh rùçng töi laâ thuã phaåm.
Thiïëu bùçng chûáng, chuáng noá seä noái laâ nùæm àûúåc nhûäng sûå kiïån “bñ
mêåt” tûâ möåt nguöìn riïng, cho chuáng noá biïët möåt caách chùæc chùæn,
khöng coân höì nghi gò nûäa. Möåt nhên chûáng do chuáng chuêín bõ, möåt
caái àôa haát söëng chïë taåo taåi söë nhaâ 36 quai des Orfevres, tïn laâ
Polein, seä laâ chöî dûåa hûäu hiïåu nhêët cuãa lúâi buöåc töåi. Vò töi möåt mûåc
quaã quyïët rùçng töi khöng quen biïët hùæn ta, àïën möåt luác naâo àoá öng
chaánh aán hoãi töi möåt caách rêët vö tû: “Anh noái rùçng ngûúâi laâm
chûáng naây noái döëi. Àûúåc. Nhûng taåi sao ngûúâi êëy laåi ài noái döëi? Àïí
laâm gò?
- Thûa ngaâi Chaánh aán, súã dô tûâ khi bõ bùæt cho àïën nay àïm
naâo töi cuäng khöng sao chúåp mùæt àûúåc, àiïìu àoá khöng phaãi vò höëi
Henry Charrlere 6
hêån: coá phaãi töi giïët Roland le Petit àêu? Chùèng qua vò töi cûá nghô
maäi khöng biïët taåi sao, caái gò àaä thuác àêíy ngûúâi laâm chûáng naây
hùçn hoåc àöëi vúái töi nhû vêåy vaâ luön luön tòm caách haåi töi, cûá möîi
lêìn lyá leä cuãa bïn nguyïn xem chûâng yïëu ài thò laåi cöë nghô thïm
nhûäng lúâi khai múái àïí cuãng cöë cho noá.
Röët cuåc, thûa öng Chaánh aán, töi phaãi ài àïën kïët luêån laâ caãnh
saát àaä bùæt quaã tang hùæn àang laâm àiïìu gò phaåm phaáp nghiïm
troång vaâ àaä thûúng lûúång vúái hùæn: seä laâm ngú cho, vúái àiïìu kiïån laâ
phaãi buöåc töåi thùçng Bûúm bûúám. Luác bêëy giúâ töi cuäng khöng ngúâ laâ
töi àaä noái àuáng sûå thêåt àïën nhû thïë. Tïn Polein höm êëy àûúåc giúái
thiïåu úã phiïn toâa laâ möåt ngûúâi lûúng thiïån chûa hïì can aán, thò mêëy
nùm sau àaä bõ bùæt vaâ bõ xûã vïì töåi buön lêåu baåch phiïën.
Traång sû Hubert ra sûác baâo chûäa cho töi, nhûng öng ta
khöng coá àûúåc caái têìm cúä cuãa öng Cöng töë viïn. Chó coá traång sû
Bouffay, nhúâ sûå cöng phêîn söi suåc cuãa öng ta, àaä gêy khoá khùn cho
öng Cöng töë viïn trong möåt thúâi gian naâo àoá. Tiïëc thay cuäng chùèng
àûúåc bao lêu vaâ trong cuöåc àêëu khêíu tay àöi naây sûå khön kheáo cuãa
Pradel àaä thùæng möåt caách khaá nhanh choáng. Hún nûäa öng ta àaä
biïët caách laâm cho boån böìi thêím haâi loâng: hoå hïët sûác haänh diïån
àûúåc möåt nhên vêåt àêìy uy thïë nhû öng ta coi nhû nhûäng ngûúâi
bùçng vai phaãi lûáa vaâ nhû nhûäng ngûúâi àöìng sûå.
Àïën mûúâi möåt giúâ töëi höm êëy, vaán cúâ àaä vaän. Caác traång sû
baâo chûäa cho töi bõ chiïëu bñ. Vaâ töi, ngûúâi vö töåi, àaä bõ lïn aán.
Caái xaä höåi Phaáp do Cöng töë viïn Pradel àaåi diïån àaä loaåi boã
vônh viïîn möåt thanh niïn hai mûúi lùm tuöíi. Vaâ khöng coá hy voång
gò giaãm aán hïët! Moán ùn sang troång naây àaä àûúåc quan Chaánh aán
Beávin doån ra trûúác mùåt töi bùçng caái gioång khöng coá êm sùæc cuãa
ngaâi.
- Bõ caáo nhên, àûáng dêåy.
Töi àûáng dêåy. Möåt bêìu khöng khñ hoaân toaân im lùång bao
truâm lêëy cùn phoâng, moåi ngûúâi nñn thúã, tim töi àêåp nhanh hún.
Boån böìi thêím keã thò nhòn töi, keã thò cuái àêìu. Hoå àïìu coá veã xêëu höí.
- Bõ caáo nhên, höåi àöìng böìi thêím àaä traã lúâi khùèng àõnh cho
têët caã caác cêu hoãi cuãa Toâa trûâ cêu hoãi vïì khoaãn coá chuã mûu tûâ
trûúác hay khöng, cho nïn Toâa xûã anh töåi khöí sai chung thên. Anh
coá àiïìu gò cêìn noái khöng?
Töi àaä khöng choaáng vaáng, thaái àöå cuãa töi vêîn giûä àûúåc bònh
thûúâng, chó coá hai baân tay töi xiïët húi maånh vaânh moáng ngûåa.
- Thûa ngaâi Chaánh aán, coá, töi cêìn noái rùçng töi thûåc sûå vö töåi
vaâ laâ naån nhên cuãa möåt êm mûu cuãa caãnh saát.
Tûâ caái goác daânh cho nhûäng quyá khaách phuå nûä ùn mùåc sang
troång úã phña sau Toâa, möåt tiïëng rò rêìm vùèng àïën tai töi. Töi noái vúái
hoå, doäng daåc nhûng khöng quaát thaáo:
- Thöi im ài, caác baâ àeo chuöîi ngoåc àïën àêy thûúãng thûác
nhûäng caãm giaác khöng laânh maånh. Maân kõch àaä diïîn xong. Möåt aán
maång àaä àûúåc caãnh saát vaâ tû phaáp cuãa caác baâ giaãi quyïët öín thoãa,
vêåy caác baâ phaãi lêëy laâm thoãa maän chûá!
- Àûa phaåm nhên ài - quan Chaánh aán noái.
Trûúác khi ra khoãi phoâng, töi nghe möåt tiïëng noái roä to: “Anh
àûâng buöìn phiïìn, em seä àïën têån àêëy tòm anh”. Àoá laâ Neánette,
naâng Neánette trung thûåc vaâ cao thûúång cuãa töi, àang gûãi àïën töi
nhûäng tònh caãm àùçm thùæm cuãa naâng. Nhûäng ngûúâi thuöåc giúái
giang höì coá mùåt trong phoâng àïìu vöî tay. Hoå thò hoå biïët thûåc chêët
vuå aán maång naây, vaâ laâm nhû vêåy hoå muöën toã ra cho töi biïët rùçng
hoå tûå haâo vïì töi, vò töi daä khöng àêìu haâng boån caãnh saát vaâ àaä
khöng töë giaác möåt ngûúâi naâo.
Khi àaä ài sang cùn phoâng nhoã maâ töi ngöìi trûúác khi xûã aán,
boån caãnh saát khoáa tay töi laåi. Cöí tay bïn phaãi cuãa töi coá möåt súåi
xñch ngùæn nöëi vúái cöí tay bïn traái cuãa möåt viïn caãnh saát. Khöng ai
noái vúái ai möåt lúâi. Töi xin möåt àiïëu thuöëc. Viïn quaãn àûa cho töi
möåt àiïëu vaâ chêm lûãa cho töi. Cûá möîi lêìn töi àûa tay lïn àiïëu
thuöëc hay boã tay xuöëng, viïn caãnh saát àûáng bïn phaãi töi laåi phaãi
àûa tay lïn hay àûa xuöëng theo töi.
Töi àûáng huát hïët khoaãng ba phêìn tû àiïëu thuöëc laá.
Henry Charrlere 8
Chùèng ai noái möåt cêu naâo. Ngûúâi àêìu tiïn múã miïång laâ töi.
Töi noái vúái viïn quaãn: “Ài thöi”.
Xuöëng mêëy lûúåt cêìu thang vúái khoaãng mûúâi hai viïn caãnh saát
ài aáp taãi, töi bûúác ra sên sau cuãa toâa aán.
Chiïëc xe húi chúã tuâ àaä àúåi sùén chuáng töi úã àêy. Àoá khöng
phaãi laâ loaåi xe chúã tuâ coá ngùn ra nhiïìu xaâ lim. Trong thuâng xe coá
xïëp khoaãng mûúâi caái ghïë daâi.
Viïn quaãn noái: “Conciergerie”.
Nhaâ lao Conciergerie

Ài àïën toâa lêu àaâi cuöëi cuâng cuãa hoaâng hêåu Marie-
Antoinette, boån caãnh saát giao töi cho viïn quaãn tuâ. Hùæn kyá giêëy
nhêån tuâ xong, hoå ra ài im lùång, nhûng trûúác àêëy viïn quaãn xiïët
chùåt hai tay bõ khoáa cuãa töi, khiïën cho töi rêët ngaåc nhiïn.
Viïn quaãn tuâ hoãi töi:
- Chuáng noá xûã anh mêëy nùm?
- Chung thên.
- Vö lyá? - Viïn quaãn tuâ àûa mùæt nhòn boån caãnh saát vaâ hiïíu
rùçng àoá laâ sûå thûåc. Viïn quaãn tuâ àaä nguä tuêìn: öng ta àaä chûáng
kiïën khaá nhiïìu chuyïån àúâi vaâ biïët rêët roä vuå aán cuãa töi. Öng ta àaä
coá loâng nhên hêåu noái vúái töi cêu sau àêy:
- Chaâ, caái quên àïíu caáng! Chuáng noá àiïn hïët röìi hay sao?
Öng ta nheå nhaâng cúãi khoáa cho töi vaâ thên haânh àûa töi àïën
têån cùn xaâ-lim daânh riïng cho tûã tuâ, cho ngûúâi àiïn; cho tuâ khöí
sai, cho nhûäng ngûúâi àùåc biïåt nguy hiïím: tûúâng, saân vaâ cûãa àïìu coá
àïåm da daây. Trûúác khi àoáng cûãa laåi, öng noái:
- Can àaãm lïn, Bûúm bûúám aå. Seä chuyïín laåi cho anh möåt söë
àöì àaåc vaâ thûác ùn. Can àaãm lïn nheá!
- Caám ún sïëp. Öng cûá yïn chñ, töi seä coá àuã can àaãm, vaâ töi hy
voång rùçng hoå seä khöng nuöët tröi àûúåc caái aán chung thên naây àêu.
Mêëy phuát sau, coá tiïëng caâo cûãa. “Caái gò thïë?”
Möåt tiïëng ngûúâi traã lúâi: “Khöng coá gò àêu. Töi chó àïën treo caái
biïín thöi”.
- Biïín gò thïë?
- “Khöí sai chung thên. Cêìn theo doäi saát sao.”
Töi nghô buång: hoå àiïn thêåt. Chùèng leä hoå nghô rùçng caái vöë maâ
hoå giaáng lïn àêìu töi coá thïí laâm cho töi mêët trñ àïën mûác tûå tûã? Töi
laâ ngûúâi gan daå, vaâ töi seä àuã can àaãm. Töi seä àêëu tranh chöëng laåi
têët caã boån hoå, chöëng laåi caã thiïn haå nïëu cêìn. Ngay tûâ ngaây mai töi
seä haânh àöång.
Saáng höm sau, trong khi uöëng caâ phï, töi àaä tûå hoãi: liïåu coá
nïn chöëng aán khöng? Àïí laâm gò? Liïåu ra trûúác möåt toaâ aán khaác töi
coá àûúåc may mùæn hún khöng? Vaâ seä mêët bao nhiïu thò giúâ vaâo viïåc
êëy? Möåt nùm, coá thïí laâ mûúâi taám thaáng... vaâ àïí laâm gò: àïí àûúåc ài
àaây khöí sai hai mûúi nùm chûá khöng phaãi chung thên nûäa?
Vò töi àaä nhêët quyïët vûúåt nguåc, thúâi gian lêu mau khöng coân
nghôa lyá gò. Vaâ töi bêët giaác nhúá laåi cêu cuãa möåt phaåm nhên hoãi
chaánh aán: “Thûa ngaâi, úã Phaáp aán khöí sai chung thên phaãi bao
nhiïu nùm múái maän haån aå?”
Töi ài quanh quêín trong buöìng giam. Töi àaä àaánh àiïån cho
vúå töi àïí an uãi naâng, vaâ cho em gaái töi, àaä möåt mònh bïnh vûåc töi
trûúác têët caã moåi ngûúâi. Maân kõch àaä hïët, têëm maân àaä kheáp laåi.
Nhûäng ngûúâi thên cuãa töi chùæc phaãi àau khöí hún töi, nhêët laâ öng
böë giaâ töåi nghiïåp cuãa töi úã têån vuâng quï heão laánh: phaãi mang cêy
thêåp tûå nùång nïì naây chùæc öng cuå khöí lùæm.
Töi giêåt mònh: nhûng töi vö töåi kia maâ! Quaã töi vö töåi nhûng
àöëi vúái ai? Phaãi, töi vö töåi àöëi vúái ai? Töi tûå nhuã: àiïìu phaãi nhúá kyä
nhêët laâ àûâng bao giúâ baây troâ noái vúái ai rùçng mònh vö töåi, ngûúâi ta
seä cûúâi cho. Chõu aán chung thên chó vò möåt thùçng ma cö, röìi laåi coân
noái rùçng keã khaác àaä giïët hùæn, thò thêåt quaá löë. Cêm möìm ài laâ hún
caã.
Vò trong thúâi gian úã nhaâ tuâ Santeá cuäng nhû Conciergerie töi
chûa bao giúâ nghô àïën caái khaã nùng bõ xûã nùång nhû vêåy, cho nïn
Henry Charrlere 10
töi khöng luác naâo bêån têm hònh dung thûã xem “con àûúâng cuãa sûå
thöëi naát” laâ caái gò.
Thöi àûúåc. Àiïìu trûúác tiïn cêìn phaãi laâm laâ bùæt möëi vúái nhûäng
ngûúâi àaä coá aán maâ sau naây coá thïí cuâng vûúåt nguåc.
Töi choån möåt ngûúâi Marseille tïn laâ Dega. Ngûúâi naây thïë naâo
töi cuäng seä gùåp úã phoâng cùæt toác: ngaây naâo hùæn cuäng àïën àoá caåo rêu.
Töi xin àïën phoâng cùæt toác. Quaã nhiïn, khi àïën töi tröng thêëy hùæn
àang àûáng quay mùåt vaâo tûúâng. Töi tröng thêëy hùæn àuáng vaâo luác
hùæn leán luát àïí cho möåt ngûúâi khaác vûúåt lïn trûúác àïí hùæn coá thïí keáo
daâi thúâi gian xïëp haâng. Töi àïën àûáng saát caånh hùæn sau khi gaåt möåt
ngûúâi khaác ra. Töi noái thò thêìm rêët nhanh:
- Thïë naâo baác Dega, khoãe khöng?
- ÖÍn caã, Papi aå. Túá mûúâi lùm nùm, thïë coân cêåu? Nghe noái
chuáng noá “muöëi” cêåu röìi phaãi khöng?
- Phaãi töi bõ chung thên.
- Chöëng aán chûá?
- Khöng. Cêìn nhêët laâ phaãi ùn cho no vaâ têåp thïí duåc. Phaãi cöë
giûä sûác khoeã Dega aå, vò chùæc chùæn laâ seä cêìn àïën gên cöët.
- Cêåu coá bñm khöng?
- Coá túá coá mûúâi bõ*(*tûác mûúâi ngaân francs) baãng Anh. Thïë
cêåu?
- Khöng coá.
- Túá khuyïn cêåu nheá: phaãi naåp ngay ài. Traång sû cuãa cêåu laâ
Hubert phaãi khöng? Thùçng cha êëy töìi lùæm, noá khöng chuyïín cho
cêåu àêu. Cêåu baáo vúå cêåu àem plan naåp sùén àïën Dante, baão cö ta
giao laåi cho Dominique le Riche: túá cam àoan laâ noá seä àïën têån tay
cêåu.
- Suyåt, thùçng cúám àang nhòn chuáng mònh.
-Lúåi duång luác naây àïí noái chuyïån àêëy phoãng?
- ÖÌ? Khöng coá chuyïån gò quan troång àêu aå, - Dega àaáp - Hùæn
noái laâ hùæn öëm.
- Bïånh gò thïë? Bïånh taáo boán àaåi bònh aâ? - Àoaån tïn cúám ngu
xuêín cûúâi phaá lïn.
Àúâi noá laâ thïë. “Con àûúâng cuãa sûå thöëi naát”, töi àaä bûúác vaâo
röìi. Ngûúâi ta cûúâi ha haã trong khi giïîu cúåt möåt thùçng nhoác hai
mûúi lùm tuöíi bõ xûã àaây cho àïën chïët.
Töi àaä nhêån àûúåc plan. Àoá laâ möåt caái öëng bùçng nhöm, maâi
nhùén thñn, coá thïí thaáo ra bùçng caách vùån úã giûäa. Nûãa naây xoùæn öëc
vaâo nûãa kia. Noá àûång nùm ngaân saáu trùm francs bùçng giêëy baåc
múái. Khi nhêån àûúåc noá, töi àûa lïn möi hön caái öëng daâi saáu phên,
to bùçng ngoán tay caái naây; vêng, töi àaä hön noá trûúác khi nheát vaâo
hêåu mön. Töi thúã thêåt maånh àïí huát noá vaâo sêu trong àaåi traâng. Noá
laâ caái tuã keát cuãa töi. Hoå coá thïí bùæt töi cúãi hïët ra, chaång hai chên,
bùæt töi ho, bùæt töi cuái gêåp ngûúâi xuöëng: tha höì; khöng thïí naâo biïët
laâ töi coá giêëu möåt caái gò. Noá nùçm úã möåt võ trñ rêët cao trong àaåi
traâng. Noá laâ möåt böå phêån cuãa thên thïí töi. Noá laâ cuöåc söëng cuãa töi,
laâ tûå do cuãa töi mang úã trong mònh, àoá laâ con àûúâng àûa töi àïën
phuåc thuâ. Vò töi nhêët àõnh seä traã thuâ! Thêåm chñ àoá laâ yá nghôa duy
nhêët cuãa töi luác naây.
Bïn ngoaâi, àïm àaä khuya. Trong xaâ-lim chó coá möåt mònh töi.
Möåt ngoån àeân lúán gùæn trïn trêìn cho pheáp tïn lñnh canh nhòn thêëy
töi qua caái löî nhoã trïn cûãa. AÁnh saáng gay gùæt cuãa noá laâm cho töi
loáa mùæt. Töi àùåt chiïëc khùn muâ-soa gêëp tû trïn mùæt, cho àúä choái.
Töi nùçm trïn möåt caái àïåm àùåt trïn chiïëc giûúâng sùæt, khöng coá göëi,
vaâ ön laåi tûâng chi tiïët möåt trong caái phiïn toâa kinh túãm vûâa qua.
Àïën àêy, àïí ngûúâi àoåc hiïíu àûúåc trònh tûå cuãa cêu chuyïån,
hiïíu thêëu hïët nhûäng cú súã seä laâm chöî dûåa cho töi trong cuöåc vêåt
löån dai dùèng naây, coá leä töi cêìn noái doâng daâi möåt chuát, nhûng duâ sao
töi cuäng phaãi kïí hïët têët caã nhûäng gò àaä xaãy ra vúái töi, têët caã nhûäng
gò töi àaä thêëy diïîn ra trong trñ töi trong nhûäng ngaây àêìu bõ chön
söëng.
Khi àaä vûúåt nguåc töi seä laâm gò? Vò bêy giúâ, khi àaä coá plan, töi
khöng coân maãy may do dûå trong yá àöì vûúåt nguåc.
Trûúác hïët töi seä vïì Paris ngay, caâng nhanh caâng töët. Keã phaãi
giïët trûúác tiïn laâ Polein, tïn laâm chûáng àiïu. Kïë àïën laâ hai keã chuã
Henry Charrlere 12
mûu trong vuå aán. Nhûng chó hai tïn thöi thò chûa àuã, phaãi laâ têët
caã nhûäng keã tham gia vaâo êm mûu naây. Hoùåc giaã caâng nhiïìu caâng
töët. AÂ! Phaãi röìi. Thoaát àûúåc ra ngoaâi möåt caái laâ töi seä vïì Paris. Töi
seä coá möåt caái rûúng àûång àêìy chêët nöí, caâng nhiïìu caâng töët. Töi
cuäng khöng biïët roä laâ seä cêìn bao nhiïu: mûúâi, mûúâi lùm, hay hai
mûúi ki-lö? Thïë laâ töi cûá ngöìi tñnh nhêím xem cêìn bao nhiïu thuöëc
nöí àïí giïët cho àûúåc nhiïìu ngûúâi.
Duâng mòn dynamit chùng? Khöng, cheddit thò hún. Maâ taåi
sao khöng duâng nitroglycerin? Thöi àûúåc, sang bïn kia töi seä hoãi yá
kiïën nhûäng ngûúâi thöng thaåo vïì khoaãn naây. Nhûng vïì phêìn boån
cúám thò cûá yïn chñ: töi seä thanh toaán soâng phùèng, vaâ chuáng noá
khöng lo bõ thiïåt thoâi.
Hai mùæt töi vêîn nhùæm vaâ chiïëc khùn muâi-soa vêîn aáp lïn mi
mùæt. Töi tröng thêëy rêët roä caái rûúng, bïì ngoaâi thò hiïìn laânh vö haåi,
nhûng bïn trong chêët àêìy thuöëc nöí vaâ caái àöìng höì baáo thûác, àûúåc
àiïìu chónh rêët chñnh xaác, seä laâm cho ngoâi nöí hoaåt àöång. Chuá yá:
phaãi tñnh sao cho noá nöí àuáng mûúâi giúâ saáng trong phoâng baáo caáo
cuãa súã Caãnh saát hònh sûå, söë 36 Quai des Orfevres lêìu möåt. Vaâo giúâ
naây coá ñt nhêët laâ nùm trùm thùçng cúám têåp húåp úã àêy àïí nhêån lïånh
hoùåc nghe baáo caáo. Coá bao nhiïu bêåc trïn cêìu thang? Töi khöng
àûúåc nhêìm lêîn.
Phaãi canh giúâ thêåt chñnh xaác sao cho caái rûúng àûúåc àûa tûâ
ngoaâi phöë vaâo àïën muåc tiïu àuáng vaâo giêy laát cêìn nöí. Vaâ ai seä
khiïng caái rûúng? Àûúåc röìi, töi seä haânh àöång thêåt taáo baåo. Töi seä ài
tùæc-xi àïën àöî ngay trûúác cûãa súã caãnh saát hònh sûå vaâ seä lêëy gioång
haách dõch noái vúái hai tïn cúám àûáng gaác: àûa ngay caái rûúng naây
lïn phoâng baáo caáo, noái vúái öng cêím Dupont laâ caãnh saát trûúãng
Dunois gûãi caái naây vaâ seä lïn gùåp öng ta ngay”.
Nhûng liïåu hoå coá tuên lïånh khöng? Nhúä ra, trong caái àaám
ngûúâi àêìn àöån êëy töi laåi rúi àuáng vaâo hai phêìn tûã thöng minh duy
nhêët cuãa caái têåp àoaân naây thò sao? Luác bêëy giúâ seä hoãng hïët. Phaãi
nghô ra caách khaác. Thïë laâ töi laåi tòm, tòm nûäa. Trong thêm têm töi
khöng chõu chêëp nhêån rùçng mònh seä khöng tòm àûúåc möåt caách gò
ùn chùæc möåt trùm phêìn trùm.
Töi ngöìi dêåy àïí uöëng chuát nûúác. Nghô nhiïìu àau caã àêìu.
Röìi töi laåi nùçm xuöëng, mùæt khöng àùæp khùn muâ-soa nûäa. Giúâ
phuát tröi qua chêåm raäi. Vaâ caái aánh saáng kia, caái aánh àeân choái
chang kia, trúâi úi laâ trúâi! Töi thêëm nûúác chiïëc khùn muâi-soa vaâ laåi
àùæp lïn mùåt. Nûúác maát laâm cho töi thêëy dïî chõu, vaâ chiïëc khùn ûúát
àeâ lïn mi mùæt saát hún. Tûâ nay töi seä duâng maäi caách naây.
Nhûäng giúâ daâi dùçng dùåc maâ töi hoaåch àõnh caách phuåc thuâ sau
naây, oác töi laâm viïåc khêín trûúng àïën nöîi töi nhû tröng thêëy mònh
àang thûåc hiïån yá àöì trong hiïån taåi. Möîi àïm, vaâ thêåm chñ caã möåt
phêìn cuãa thúâi gian ban ngaây nûäa, töi ài laåi trong thaânh phöë Paris
nhû thïí viïåc vûúåt nguåc àaä xong xuöi. Àoá laâ àiïìu chùæc chùæn mûúâi
phêìn: töi seä vûúåt nguåc vaâ seä vïì Paris. Vaâ dô nhiïn viïåc àêìu tiïn laâ
töi seä àûa giêëy thanh toaán núå nêìn, thûá nhêët laâ cho Polein vaâ sau
àoá laâ cho boån caãnh saát. Thïë coân boån böìi thêím thò sao? Caái boån ma
buân êëy seä tiïëp tuåc söëng yïn öín sao? Chùæc laâ vïì nhaâ, chuáng noá rêët
haâi loâng laâ àaä laâm troân böín phêån vúái möåt chûä B viïët hoa. Traân àêìy
veã quan troång, chuáng noá seä tha höì vïnh vaáo vúái haâng xoám laáng
giïìng vaâ vúái ngûúâi vúå àêìu toác búâm xúâm àang àúåi chöìng vïå ùn bûäa
töëi.
Thöi àûúåc. Boån böìi thêím thò sao nhó, phaãi laâm gò cho chuáng
noá? Khöng laâm gò hïët. Àoá chó laâ thûá ngûúâi thaãm haåi àaáng thûúng.
Chuáng noá coá àûúåc àaâo taåo huêën luyïån gò àêu àïí maâ laâm quan toâa?
Nïëu laâ möåt viïn caãnh saát hay haãi quan vïì hûu, hùæn seä xûã sûå nhû
möåt viïn caãnh saát hay haãi quan. Nïëu laâ möåt gaä àûa sûäa hay àûa
than hùçng ngaây, thò thaái àöå cuãa hùæn seä laâ thaái àöå cuãa thùçng àûa
sûäa àûa than. Chùèng qua chuáng noá chó theo àuöi cöng töë viïn: tïn
naây chùèng khoá gò maâ khöng boã àûúåc chuáng noá vaâo tuái. Chuáng noá
khöng phaãi laâ nhûäng keã chõu traách nhiïåm thêåt sûå. Cho nïn töi
quyïët àõnh seä khöng laâm gò chuáng noá: thïë laâ tuyïn aán xong.
Trong khi viïët laåi nhûäng yá nghô naây, nhûäng àiïìu maâ töi àaä
thûåc sûå nghô àïën caách àêy bao nhiïu nùm vaâ giúâ àêy àang uân uân
keáo vïì trûúác mùæt töi möåt caách minh xaác kinh khuãng, töi tûå nhuã:
thïë múái biïët caãnh im lùång hoaân toaân, cö àún tuyïåt àöëi maâ möåt
ngûúâi coân treã trung bõ nhöët xaâ-lim phaãi chõu àûång, coá thïí laâm naãy
Henry Charrlere 14
sinh caã möåt cuöåc söëng tûúãng tûúång roä neát àïën chûâng naâo trûúác khi
chuyïín sang tònh traång àiïn röì. Noá maånh meä vaâ sinh àöång àïën nöîi
con ngûúâi bõ phên àöi thûåc sûå. Hùæn bay böíng lïn vaâ lang thang
khùæp nhûäng núi naâo hùæn thñch. Hùæn vïì nhaâ, gùåp cha, gùåp meå, gùåp
gia àònh, hùæn bay ngûúåc vïì thúâi thú êëu, bay qua caác giai àoaån cuãa
cuöåc àúâi. Nhêët laâ sau àoá hùæn dûång lïn nhûäng toâa lêu àaâi möång
tûúãng maâ hùæn phaát minh ra vúái möåt sûác tûúãng tûúång vö cuâng nhaåy
beán, àïën nöîi trong sûå phên thên khuãng khiïëp naây, röët cuåc hùæn tin
rùçng mònh àang thûåc sûå söëng qua têët caã nhûäng caãnh àang mú ûúác.
Ba mûúi saáu nùm àaä tröi qua, thïë maâ ngoâi buát cuãa töi khöng
phaãi cöë gùæng möåt maãy may khi viïët laåi nhûäng àiïìu töi àaä nghô
trong thúâi àoaån êëy cuãa àúâi töi.
Khöng, töi seä khöng laâm haåi boån böìi thêím möåt maãy may.
Nhûng coân viïn cöng töë thò sao? AÂ! Tïn naây thò khöng thïí àïí cho
noá thoaát àoân. Vaã chùng àöëi vúái hùæn töi àaä coá sùén möåt phûúng aán
troån veån do Alexandre Dumas vaåch roä tûâ àêìu chñ cuöëi. Töi seä haânh
àöång àuáng phoác nhû trong truyïån baá tûúác Monte-Christo, nhû
nhên vêåt chñnh cuãa truyïån àaä xûã lyá caái thùçng cha bõ anh ta boã
xuöëng hêìm cho chïët àoái.
Tïn quan toâa naây phaãi chõu traách nhiïåm. Con kïìn kïìn mùåc
aáo àoã naây hoaân toaân xûáng àaáng àïí cho töi haânh quyïët noá dûúái hònh
thûác khuãng khiïëp nhêët coá thïí tûúãng tûúång àûúåc. Phaãi àêëy, àuáng
röìi, sau Polein vaâ boån cúám, töi seä daânh hïët cho con cuá voå naây. Töi
seä thuï möåt caái villa. Noá phaãi coá möåt caái hêìm sêu, coá tûúâng daây, coá
möåt caánh cûãa thêåt nùång. Nïëu cûãa khöng àuã daây thò töi seä loát thïm
möåt caái àïåm vaâ chïm thïm voã baâo. Khi àaä coá àûúåc caái villa röìi, töi
seä lêìn ra chöî úã cuãa hùæn vaâ bùæt coác hùæn. Trûúác àoá töi àaä gùæn mêëy caái
voâng sùæt vaâo tûúâng, cho nïn àûa hùæn vïì laâ töi xñch hùæn vaâo tûúâng
ngay. Vaâ bêëy giúâ thò töi tha höì!
Töi àang àûáng trûúác mùåt hùæn, töi nhòn thêëy hùæn möåt caách roä
neát laå luâng dûúái àöi mi mùæt àang nhùæm nghiïìn. Phaãi, töi nhòn hùæn
cuäng àuáng nhû khi hùæn nhòn töi trong phiïn toâa àaåi hònh. Caãnh
naây roä neát àïën mûác töi caãm thêëy húi thúã cuãa hùæn toã lïn mùåt töi êm
êëm, vò töi àûáng saát vaâo hùæn, mùåt àöëi mùåt, gêìn nhû chaåm vaâo nhau.
Àöi mùæt diïìu hêu cuãa hùæn bõ choái vò töi àaä chôa vaâo mùåt hùæn
möåt ngoån àeân pha rêët maånh. Àöi mùæt êëy àiïn loaån lïn vò súå haäi.
Nhûäng gioåt möì höi lúán chaãy roâng roâng trïn gûúng mùåt àoã bûâng cuãa
hùæn. Phaãi, töi nghe thêëy nhûäng cêu hoãi cuãa töi, vaâ lùæng nghe
nhûäng cêu traã lúâi cuãa hùæn. Luác naây töi àang söëng maänh liïåt.
- Thùçng khöën naån, maây nhêån ra tao chûá? Chñnh ta àêy,
Bûúm bûúám àêy, ngûúâi maâ maây àaä xûã khöí sai chung thên möåt
caách ngon laânh. Maây tûúãng àaä boã cöng duâi maâi kinh sûã bêëy nhiïu
nùm àïí trúã thaânh möåt ngûúâi coá hoåc thûác, àaä traãi qua bao nhiïu
àïm trûúâng hoåc luêåt La-maä vaâ caác pho luêåt khaác; àaä hoåc tiïëng La-
tinh vaâ tiïëng Hy-laåp, àaä hy sinh nhûäng nùm tuöíi treã àïí trúã thaânh
möåt nhaâ huâng biïån lúán? Thïë röìi àïí ài àïën àêu nûäa, húã quên choá
maá? Ài àïën chöî xêy dûång nïn möåt phaáp luêåt múái, töët hún cho xaä
höåi chùng? Àïën chöî thuyïët phuåc cho àaám àöng hiïíu rùçng hoâa bònh
laâ àiïìu töët àeåp nhêët trïn thïë giúái chùng? Àïí truyïìn baá möåt triïët lyá
múái cuãa möåt tön giaáo tuyïåt vúâi chùng? Hay chó laâ àïí aãnh hûúãng
àïën nhûäng ngûúâi khaác, dûåa vaâo ûu thïë cuãa hoåc thûác àaåi hoåc àïí laâm
cho ngûúâi ta töët hún lïn vaâ tûâ boã caái aác chùng? Haäy noái ài, maây àaä
duâng hoåc thûác cuãa maây àïí cûáu vúát nhûäng con ngûúâi hay àïí dòm
chïët hoå? Khöng hïì coá möåt caái gò tûúng tûå nhû vêåy, chó coá möåt àöång
cú duy nhêët thuác àêíy maây haânh àöång maâ thöi: lïn, lïn maäi, lïn
thïm thêåt nhiïìu bêåc trïn caái thang chûác nghiïåp àaáng ghï túãm cuãa
maây. Àöëi vúái maây vinh quang coá nghôa laâ cung cêëp àûúåc thêåt nhiïìu
ngûúâi cho nhaâ tuâ khöí sai vaâ cho maáy cheám.
Giaá Deibler *(*tïn möåt àao phuã thuã úã Paris) laâ keã uöëng nûúác
nhúá nguöìn, cûá àïën cuöëi nùm hùæn phaãi gûãi cho maây möåt keát sêm-
banh thûúång haång múái phaãi. Chùèng phaãi nhúâ maây maâ nùm nay
hùæn àaä cheám thïm àûúåc nùm saáu caái àêìu àêëy sao? Duâ sao thò bêy
giúâ chñnh tao àang nùæm vûäng tñnh maång maây trong tay, dêy xñch
sùæt cuãa tao àang troái chùåt maây vaâo tûúâng. Tao coân nhúá nhû in caái
nuå cûúâi cuãa maây, caái veã àùæc thùæng cuãa maây khi nghe àoåc baãn tuyïn
aán xaác nhêån sûác thuyïët phuåc cuãa baãn caáo traång maây àaä àûa ra. Àaä
bao nhiïu nùm röìi maâ tao cûá tûúãng chûâng nhû múái höm qua. Bao
nhiïu nùm? Mûúâi nùm? Hay hai mûúi nùm?
Henry Charrlere 16
Nhûng mònh laâm sao thïë naây? Taåi sao laåi mûúâi nùm? Taåi sao
laåi hai mûúi nùm? Bûúm bûúám, ngûúi haäy trêën tônh laåi; ngûúi khoãe
maånh, ngûúi treã trung vaâ trong buång ngûúi coá nùm ngaân saáu trùm
francs. Hai nùm thöi, phaãi, ta chó úã tuâ chung thên hai nùm thöi,
khöng hún - töi tûå thïì vúái mònh nhû vêåy.
Thöi! Maây àêm ra ngúá ngêín röìi àêëy, Bûúm bûúám aå! Cùn xaâ-
lim naây, sûå im lùång naây àang laâm cho maây hoáa àiïn. Töi khöng coá
thuöëc laá. Töi àaä huát hïët àiïëu cuöëi cuâng tûâ höm qua. Töi seä ài baách
böå. Xeát cho cuâng, töi khöng cêìn phaãi nhùæm mùæt, cuäng khöng cêìn
lêëy khùn muâi soa àùåt lïn mùæt cuäng vêîn thêëy roä nhûäng gò seä diïîn
ra. Àuáng àêëy. Töi àûáng dêåy. Cùn xaâ~lim coá böën meát chiïìu daâi,
nghôa laâ nùm bûúác ngùæn tûâ cûãa àïën tûúâng. Töi bùæt àêìu ài, hai tay
chùæp sau lûng. Vaâ töi noái tiïëp:
- Àêëy. Tao vûâa noái laâ tao coân nhúá rêët roä nuå cûúâi àùæc thùæng
cuãa maây. Thïë thò bêy giúâ tao seä biïën noá thaânh möåt caái mïëu ghï súå.
Maây coá möåt ûu thïë so vúái tao: höm êëy tao khöng àûúåc pheáp, chûá
maây thò bêy giúâ cûá tha höì maâ heát, heát to bao nhiïu cuäng àûúåc. Tao
seä laâm gò maây bêy giúâ nhó? Duâng caách cuãa Dumas chùng?
Àïí mùåc cho maây chïët àoái chùng? Khöng, nhû thïë chûa àuã.
Trûúác hïët tao phaãi choåc thuãng mùæt maây. Haã? Maây laåi coá veã àùæc chñ
möåt lêìn nûäa: maây nghô rùçng nïëu tao choåc mùæt maây, ñt nhêët maây
cuäng seä coá àûúåc caái lúåi laâ khöng tröng thêëy tao nûäa, vaâ mùåt khaác
baãn thên tao seä khöng àûúåc hûúãng caái laåc thuá àûúåc theo doäi nhûäng
phaãn ûáng trong àöi con ngûúi cuãa maây. Phaãi maây nghô àuáng, tao
khöng nïn choåc thuãng mùæt maây, ñt nhêët laâ khöng nïn choåc thuãng
ngay bêy giúâ. Àïí sau hùéng hay. Tao seä cùæt lûúäi maây, caái lûúäi àaáng
ghï súå, sùæc nhû möåt con dao. Khöng phaãi laâ dao thûúâng: noá sùæc
nhû möåt con dao caåo? Caái lûúäi maâ maây sûã duång, nhû möåt con àiïëm
sûã duång caái êëy cuãa noá, àïí thûåc hiïån sûå nghiïåp vinh quang cuãa
maây. Chñnh caái lûúäi maâ maây duâng àïí noái nhûäng lúâi leä ngoåt ngaâo
vúái vúå maây, con maây vaâ tònh nhên cuãa maây. Maây maâ coá tònh nhên
û? maây thò laâm sao coá nöíi möåt ngûúâi àaân baâ laâm tònh nhên? Coá
chùng, tònh nhên cuãa maây phaãi laâ möåt gaä àaân öng. Vò maây chó coá
thïí àoáng vai troâ bõ àöång heân haå trong möåt cuöåc kï giao bó öíi. Àuáng
thïë, ta phaãi múã àêìu bùçng viïåc cùæt boã caái lûúäi cuãa maây, vò sau caái oác
cuãa maây laâ àïën noá, noá laâ caái cöng cuå thi haânh mïånh lïånh cuãa caái oác
êëy. Maây àaä sûã duång caái cöng cuå êëy möåt caách taâi tònh àïí thuyïët
phuåc cho höåi àöìng böìi thêím traã lúâi “coá” cho nhûäng cêu hoãi àùåt ra.
“Maây àaä sûã duång noá àïí tö veä cho boån caãnh saát thaânh nhûäng
con ngûúâi laânh maånh, têån tuåy vò böín phêån; nhúâ noá, cêu chuyïån bõa
àùåt cuãa thùçng laâm chûáng múái àûáng vûäng àûúåc. Nhúâ noá maâ trûúác
mùæt mûúâi hai miïëng pho-maát kia tao múái hiïån ra nhû laâ con ngûúâi
nguy hiïím nhêët cuãa thaânh Paris. Giaã sûã maây khöng coá caái lûúäi êëy,
caái lûúäi gian xaão, taâi tònh, àêìy sûác thuyïët phuåc, caái lûúäi àaä àûúåc
têåp dûúåt cöng phu àïí boáp meáo nhûäng sûå viïåc vaâ nhûäng con ngûúâi
nhû vêåy, thò tao vêîn àûúåc ngöìi yïn trïn sên thûúång cuãa tiïåm
Grand Cafeá úã quaãng trûúâng Trùæng, khöng phaãi ài àêu caã. Vêåy thò
àöìng yá nheá, tao seä cùæt caái lûúäi maây. Nhûng duâng khñ cuå gò àïí cùæt?
Töi ài ài laåi laåi trong xaâ-lim, ài àïën choáng mùåt, nhûng töi vêîn
diïån àöëi diïån vúái hùæn... thò àöåt nhiïn àeân tùæt vaâ möåt aánh saáng rêët
yïëu úát loåt qua nhûäng khe húã trïn têëm cûãa söí chiïëu vaâo xaâ-lim.
- Sao? Saáng röìi û? Töi àaä thûác thêu àïm àïí traã thuâ sao? Töi
àaä traãi qua nhûäng giúâ phuát àeåp àeä biïët bao!
Caái àïm trûúâng vûâa qua noá múái ngùæn laâm sao!
Töi ngöìi trïn giûúâng, nghe ngoáng. Khöng nghe thêëy gò hïët.
Möåt coäi im lùång tuyïåt àöëi. Chó thónh thoaãng múái nghe möåt tiïëng
“tñc” khe kheä úã ngoaâi cûãa. Àoá laâ ngûúâi canh nguåc ài giaây vaãi cho
khoãi coá tiïëng àöång àïën nêng caái nùæp nhoã che caái löî troân àuåc trïn
caánh cûãa àïí gheá mùæt vaâo xem töi àang laâm gò.
Böå maáy trûâng phaåt do nïìn Cöång hoâa Phaáp saáng chïë ra àaä
àïën giai àoaån thûá hai. Noá hoaåt àöång möåt caách tuyïåt diïåu. ÚÃ giai
àoaån thûá nhêët, ngûúâi naâo coá thïí gêy phiïìn phûác cho noá thò noá tiïu
diïåt ài. Nhûng nhû thïë chûa àuã. Khöng thïí àïí cho ngûúâi êëy chïët
quaá nhanh, cuäng khöng thïí àïí cho ngûúâi êëy thoaát thên bùçng caách
tûå tûã. Ngûúâi êëy rêët cêìn cho böå maáy. Cuåc Quaãn lyá caác cú quan caãi
huêën coân coá viïåc gò maâ laâm nïëu khöng coá tuâ nhên? Luác bêëy giúâ thò
thêåt laâ àeåp mùåt, cho nïn phaãi giaám saát noá. Phaãi àûa noá ài laâm khöí
sai: nhiïìu cöng chûác cuãa nhaâ nûúác seä nhúâ noá maâ coá kïë sinh nhai.
Ngoaâi cûãa laåi vûâa coá tiïëng “tñc”, àiïìu àoá laâm cho töi phaãi móm cûúâi
Henry Charrlere 18
Caái gaä vö tñch sûå kia khoãi phaãi lo, ta khöng tröën mêët ài àêu.
Ñt nhêët laâ khöng tröën bùçng caái caách maâ maây àang súå: tûå tûã.
Ta chó mong muöën coá möåt àiïìu, laâ tiïëp tuåc söëng thêåt khoãe
maånh vaâ lïn àûúâng caâng súám caâng töët àïën caái xûá Guyane thuöåc
Phaáp maâ caác ngûúi àaây ta àïën möåt caách bó öíi.
Gaä canh nguåc chuyïn phaát ra tiïëng “tñc” kia, ta biïët rùçng caác
baån àöìng nghiïåp cuãa ngûúi chùèng phaãi hiïìn laânh gò. So vúái chuáng
noá, ngûúi coân hiïìn hún nhiïìu.
Ta biïët àiïìu àoá tûâ lêu, vò Napoleáon, ngûúâi saáng lêåp ra chïë àöå
khöí sai, khi coá ngûúâi hoãi: “Nhûäng tïn tröåm cûúáp êëy ngaâi seä giao
cho ai canh giûä?” àaä traã lúâi: “Cho nhûäng keã coân tröåm cûúáp hún
chuáng noá”. Vïì sau töi àaä coá dõp thêëy roä rùçng keã saáng lêåp ra chïë àöå
khöí sai àaä khöng noái döëi.
Chùæc chùæc möåt caái ghi-sï vuöng möîi chiïìu hai têëc múã ra úã
giûäa caánh cûãa xaâ-lim. Ngûúâi ta chuöìi vaâo cho töi möåt taách caâ phï
vaâ möåt öí baánh mò baãy trùm nùm mûúi gam. Laâ phaåm nhên, töi
khöng coân coá quyïìn ra nhaâ ùn mua thûác ùn nûäa, nhûng nïëu traã
tiïìn, töi coá thïí mua thuöëc laá vaâ möåt ñt moán ùn úã caái cùng-tin nhoã beá
cuãa nhaâ lao. Vaâi ngaây nûäa thò seä khöng coân àûúåc mua gò hïët. Nhaâ
lao Conciergerie laâ cùn phoâng àúåi cuãa nhaâ lao cêëm cöë. Töi khoaái traá
huát möåt àiïëu Lucky Strike, giaá möîi bao 6,60 francs. Töi àaä mua
hai bao nhû vêåy. Töi cöë tiïu cho hïët söë tiïìn leã, vò ngûúâi ta seä tõch
thu têët caã söë tiïìn tuái cuãa töi àïí thanh toaán chi phñ cuãa toâa aán.
Dega coá gûãi cho töi möåt maãnh giêëy nhoã nheát trong baánh mò: “Trong
höåp diïm coá ba con rêån”. YÁ àöì cuãa baác ta laâ muöën nhùæn töi àïën
phoâng têíy uïë. Töi lêëy bao diïm vûâa nhêån àûúåc, nhùåt hïët que diïm
ra, liïìn thêëy ba con rêån, àïìu beáo töët khoãe maånh. Töi hiïíu ngay nhû
thïë coá nghôa laâ thïë naâo. Töi seä àûa ba con rêån cho viïn giaám thõ
xem, vaâ ngaây mai hùæn ta seä cho töi, cuâng vúái têët caã caác àöì àaåc töi
àang duâng, kïí caã àïåm giûúâng, àïën möåt phoâng phun húi noáng àïí
giïët kyá sinh truâng (trong söë kyá sinh truâng naây dô nhiïn khöng kïí
boån tuâ nhên tuâ töåi): Quaã nhiïn höm sau töi àaä gùåp Dega úã àêëy.
Trong phoâng húi khöng coá giaám thõ. Chó coá hai chuáng töi, tha höì
noái chuyïån.
- Caám ún Dega. Nhúâ baác töi àaä nhêån àûúåc plan.

- Coá thêëy vûúáng lùæm khöng
- Khöng.
- Möîi lêìn ài ngoaâi, phaãi rûãa cho kyä röìi hùéng àuát vaâo.
- Vêng. Noá kñn lùæm, vò mêëy túâ giêëy baåc àïìu khö raáo. Thïë maâ
töi àaä mang plan trong buång àïën baãy ngaây nay röìi chûá coá ñt àêu.
- Thïë thò plan töët àêëy.
- Dega aå, baác àõnh sao àêy?
- Túá seä laâm troâ thùçng khuâng àêy. Túá khöng muöën ài àaây úã laåi
Phaáp, coá leä túá seä ngöìi tûâ taám hay mûúâi nùm. Túá coá quen vúái möåt söë
ngûúâi thên thïë, cho nïn haån tuâ coá thïí giaãm ñt nhêët laâ nùm nùm.
- Baác bao nhiïu tuöíi?
- Böën mûúi hai.
- Baác àiïn aâ! Nïëu ngöìi tuâ mûúâi nùm, khi ra baác àaä giaâ mêët
röìi coân gò. Baác súå khöí sai lùæm aâ?
- ÛÂ! Túá súå lùæm. Noái vúái cêåu nhû vêåy túá khöng xêëu höí àêu,
Papi aå. ÚÃ Guyane kinh lùæm cêåu aå. Möîi nùm tuâ chïët taám mûúi phêìn
trùm. Caác chuyïën taâu chúã tuâ cûá kïë tiïëp nhau buâ vaâo àêëy, möîi
chuyïën tûâ möåt ngaân taám trùm cho àïën hai ngaân ngûúâi. Nïëu cêåu
khöng nhiïîm bïånh huãi thò cuäng mùæc bïånh söët vaâng hay kiïët lyå, hai
bïånh naây khöng tha ai àêu. Hoùåc nïëu khöng thò cuäng laâ ho lao, söët
reát, malaria aác tñnh. Nïëu cêåu thoaát àûúåc têët caã caác thûá êëy, cêåu seä
coá àêìy àuã khaã nùng bõ aám saát àïí lêëy plan hay laâ chïët trong khi
vûúåt nguåc. Cêåu haäy tin túá Papi aå, túá noái thïë khöng phaãi àïí cho cêåu
naãn loâng, nhûng túá coá quen mêëy ngûúâi tuâ khöí sai trúã vïì Phaáp sau
nùm baãy nùm úã tuâ, cho nïn túá biïët. Hoå chó coân laâ nhûäng àöëng gieã
raách. Nùm naâo cuäng phaãi chñn thaáng nùçm úã bïånh viïån. Coân vûúåt
nguåc thò hoå àïìu noái laâ noá khöng búã nhû nhiïìu ngûúâi vêîn tûúãng
àêu.
- Töi tin baác chûá, nhûng töi cuäng tin tûúãng töi, vaâ töi biïët
chùæc laâ töi seä khöng ngöìi yïn úã bïn êëy lêu àêu. Töi laâ thuãy thuã, töi
biïët roä nghïì ài biïín, vaâ baác cûá tin chùæc laâ töi seä chuêín bõ rêët nhanh
Henry Charrlere 20
àïí vûúåt nguåc. Coân baác, baác coá hònh dung àûúåc caái caãnh ngöìi tuâ cêëm
cöë mûúâi nùm hay khöng? Nïëu hoå giaãm cho baác nùm nùm (àiïìu
chùèng chùæc chùæn gò) liïåu baác coá thïí chõu àûång àûúåc mûúâi caái nùm
coân laåi hay khöng, hay laâ laåi hoáa àiïn vò caãnh biïåt lêåp hoaân toaân?
Nhû töi àêy, vaâo giúâ naây, trong cùn xaâ-lim maâ töi úã möåt mònh,
khöng coá saách baáo, khöng àûúåc ra ngoaâi, khöng àûúåc noái vúái ai, thò
hai mûúi böën giúâ möîi ngaây cêìn phaãi nhên lïn khöng phaãi laâ saáu
mûúi phuát maâ laâ saáu trùm! Maâ noái thïë vêîn coân xa sûå thûåc àêëy.
- Coá thïí nhû thïë, nhûng cêåu, cêåu coân treã chûá töi àaä böën mûúi
hai tuöíi àêìu röìi.
- Naây Dega aå, noái thêåt, baác súå caái gò nhêët. Súå boån tuâ khöí sai
khaác chûá gò?
- Thêåt thïë àêëy Papi aå. Ai cuäng biïët túá laâ triïåu phuá, vaâ tûâ chöî
àoá àïën chöî aám saát túá vò tin rùçng túá mang trong ngûúâi nùm mûúi
hoùåc möåt trùm ngaân quan chùèng xa xöi gò caã.
- Baác aå, bêy giúâ chuáng mònh laâm giao keâo vúái nhau nheá? Baác
hûáa vúái töi laâ àûâng giaã vúâ àiïn, coân töi, töi hûáa vúái baác laâ seä luön
luön úã bïn caånh baác. Chuáng mònh seä dûåa vaâo nhau. Töi khoãe vaâ
nhanh, töi àaä hoåc àaánh nhau tûâ höìi rêët treã vaâ töi biïët duâng dao rêët
thaânh thaåo. Vêåy thò vïì phña boån tuâ khöí sai baác cûá yïn têm: hoå seä
khöng nhûäng nïí chuáng mònh maâ coân súå nûäa. Khi vûúåt nguåc, chuáng
mònh seä khöng cêìn àïën ai hïët. Baác coá tiïìn, töi cuäng coá tiïìn, töi biïët
sûã duång àõa baân vaâ àiïìu khiïín thuyïìn ài biïín. Baác coân muöën gò
hún nûäa?
Dega nhòn thùèng vaâo mùæt töi höìi lêu... Chuáng töi öm lêëy
nhau. Thïë laâ baãn giao keâo àaä àûúåc kyá kïët.
Möåt laát sau, cûãa múã ra. Dega vaác baåc-àaâ ài vïì phña baác, coân
töi àùçng töi. Phoâng giam cuãa chuáng töi khöng xa nhau lùæm. Vaã laåi
thónh thoaãng chuáng töi coá thïí gùåp nhau úã phoâng cùæt toác, úã phoâng
baác sô, hay úã nhaâ nguyïån cuãa khaám nïëu laâ ngaây chuã nhêåt.
Dega bõ sa lûúái trong vuå giaã maåo phiïëu Àaãm phuå Quöëc
phoâng. Coá möåt gaä chuyïn laâm baåc giaã àaä chïë taåo ra caác phiïëu Àaãm
phuå naây möåt caách khaá àöåc àaáo. Hùæn têíy nhûäng têåp phiïëu nùm
trùm francs vaâ in lïn àêëy nhûäng con söë mûúâi nghòn francs möåt
caách cûåc kyâ kheáo leáo. Vò giêëy phiïëu nhû nhau, cho nïn caác nhaâ
ngên haâng vaâ caác thûúng gia khi nhêån nhûäng túâ phiïëu naây khöng
hïì nghi ngúâ gò hïët. Tònh hònh naây keáo daâi nhiïìu nùm vaâ Phoâng taâi
chñnh cuãa Böå tû phaáp khöng coân biïët àùçng naâo maâ lêìn nûäa, cho
àïën ngaây ngûúâi ta bùæt àûúåc quaã tang möåt ngûúâi trong boån tïn laâ
Brioulet. Luác bêëy giúâ Louis Dega laâm chuã möåt tiïåm rûúåu úã
Marseille, núi tuå húåp nhûäng phêìn tûã tinh hoa trong giúái giang höì
miïìn Nam, vaâ laâ núi heån hoâ quöëc tïë cuãa nhûäng tay du lõch giaâu coá
möåt caách khaã nghi cuãa khùæp thïë giúái. Kïí àïën nùm 1929, Dega àaä
coá vöën baåc triïåu. Baác ta rêët yïn têm.
Möåt àïm noå, coá möåt ngûúâi àaân baâ treã, àeåp, ùn mùåc trang nhaä
àïën tòm öng Louis Dega úã tiïåm rûúåu.
- Thûa baâ chñnh töi àêy, baâ cêìn gò aå? Xin múâi baâ sang phoâng
bïn.
- Öng aå, töi laâ vúå cuãa Brioulet. Nhaâ töi àang úã tuâ úã Paris, vò
töåi baán phiïëu giaã. Töi àaä àïën thùm öng êëy úã nhaâ lao Santeá, öng êëy
coá cho töi àõa chó tiïåm naây vaâ dùån töi àïën xin öng hai mûúi ngaân
francs àïí traã tiïìn traång sû.
Thïë laâ Dega, möåt trong nhûäng tay búåm lúán nhêët cuãa nûúác
Phaáp, trûúác cún hoaån naån cuãa möåt ngûúâi àaân baâ biïët roä vai troâ cuãa
baác ta trong vuå phiïëu giaã, àaä àûa ra cêu traã lúâi duy nhêët khöng
nïn coá trong hoaân caãnh naây.
- Thûa baâ, töi tuyïåt nhiïn khöng biïët chöìng baâ vaâ nïëu baâ cêìn
tiïìn, baâ nïn baán möåt ñt phêën son laâ àuã. Baâ xinh àeåp thïë kia, laâm
chi maâ chùèng kiïëm àûúåc thûâa xaâi?
Ngûúâi àaân baâ àaáng thûúng kia ûác quaá, vûâa boã chaåy vûâa khoác.
Baâ ta vaâo nhaâ lao gùåp chöìng kïí laåi cêu chuyïån vûâa xaãy ra. Höm
sau Brioulet cöng phêîn töë caáo têët caã nhûäng gò hùæn biïët cho viïn dûå
thêím nghe, chñnh thûác buöåc töåi Dega laâ keã cung cêëp phiïëu Àaãm
phuå cho caã boån. Lêåp tûác möåt àöåi göìm nhûäng caãnh saát viïn tinh
nhuïå nhêët cuãa nûúác Phaáp àûúåc thaânh lêåp àïí àiïìu tra, theo doäi
Dega. Möåt thaáng sau, Dega, hai ngûúâi chuyïn têíy khùæc vaâ in phiïëu
giaã cuâng vúái mûúâi möåt ngûúâi àöìng loäa bõ bùæt vaâo cuâng vúái möåt giúâ úã
Henry Charrlere 22
nhûäng núi khaác nhau, vaâ bõ töëng giam. Hoå bõ àûa ra toâa Àaåi hònh
quêån söng Seine, vaâ phiïn toâa àaä xûã mûúâi böën ngaây liïìn. Möîi bõ
caáo nhêån àïìu àûúåc traång sû cúä lúán baâo chûäa cho. Brioulet khöng
möåt lêìn naâo phaãn cung. Röët cuåc, chó vò hai mûúi ngaân francs khöën
naån vaâ möåt cêu traã lúâi ngu xuêín maâ tïn búåm giaâ giùån nhêët cuãa
nûúác Phaáp àaä phaá saãn vúái mûúâi lùm nùm tuâ khöí sai. Vaâ àoá chñnh
laâ ngûúâi vûâa múái cuâng töi kyá kïët möåt baãn giao keâo cuâng söëng cuâng
chïët.
Traång sû Raymond Hubert coá àïën thùm töi. Öng ta dô nhiïn
chùèng lêëy gò laâm phêën khúãi, cho nïn trong khi noái chuyïån vúái töi
öng löå veã luáng tuáng roä raâng. Töi khöng traách moác öng ta möåt cêu
naâo.
... Möåt, hai, ba, böën, nùm, quay àùçng sau... Möåt, hai, ba, böën,
nùm, quay àùçng sau. Töi ài ài laåi laåi nhû thïë tûâ cûãa söí àïën cûãa lúán
cuãa phoâng giam suöët mêëy tiïëng àöìng höì. Töi huát thuöëc laá, töi caãm
thêëy mònh tónh taáo, cên bùçng vaâ àuã sûác chõu àûång bêët cûá àiïìu gò.
Töi tûå hûáa vúái mònh laâ giúâ àêy seä khöng nghô àïën chuyïån traã thuâ
vöåi.
Caái tïn cöng töë viïn kia thò ta haäy taåm boã hùæn àûáng úã núi maâ
töi àaä troái hùæn vaâo mêëy caái voâng àoáng trïn tûúâng, cûá àïí mùåt hùæn úã
àêëy: töi vêîn chûa quyïët àõnh àûúåc laâ mònh seä laâm cho hùæn chïët
bùçng caách naâo. Böîng möåt tiïëng heát choái chang, möåt tiïëng heát tuyïåt
voång, naäo nuöåt möåt caách khuãng khiïëp, àaä loåt vaâo cûãa phoâng giam,
khöng biïët tûâ àêu vang àïën. Caái gò thïë nhó? Nghe nhû tiïëng kïu
gaâo cuãa möåt ngûúâi àang bõ tra têën. Nhûng úã àêy àêu coá phaãi laâ núi
hoãi cung cuãa caãnh saát hònh sûå? Khöng coá caách naâo biïët àûúåc viïåc gò
àang xaãy ra. Nhûäng tiïëng heát trong àïm khuya àaä laâm cho töi gan
ruöåt röëi búâi. Vaâ tiïëng heát êëy khöng biïët noá maånh àïën mûác naâo maâ
coá thïí xuyïn qua àûúåc têëm cûãa coá àïåm da daây naây. Coá leä àoá laâ möåt
ngûúâi àiïn. Bõ giam möåt mònh trong nhûäng cùn xaâ-lim nhû thïë
naây, khöng coá möåt chuát gò tûâ bïn ngoaâi vaâo, thò phaát àiïn cuäng
chùèng khoá khùn gò. Töi noái to lïn möåt mònh, tûå chêët vêën baãn thên:
“Nhûäng tiïëng heát êëy thò coá liïn quan gò àïën maây? Maây haäy nghô
àïën baãn thên maây, chó nghô àïën baãn thên maây vaâ àïën ngûúâi cöång
sûå múái cuãa maây laâ Dega”. Töi cuái xuöëng, thùèng ngûúâi dêåy, röìi àêëm
möåt phaát vaâo ngûåc mònh. Àau lùæm. Vaâ nhû thïë coá nghôa laâ moåi sûå
vêîn coân öín: caác bùæp thõt trïn tay töi vêîn hoaåt àöång möåt caách hoaân
haão. Thïë coân chên? Haäy khen ngúåi àöi chên êëy ài, vò ài ài laåi laåi
hún mûúâi saáu tiïëng àöìng höì röìi maâ vêîn chûa thêëy moãi.
Ngûúâi Taâu àaä phaát minh ra caái gioåt nûúác nhoã àïìu àïìu xuöëng
àêìu töåi nhên. Coân ngûúâi Phaáp thò àaä phaát minh ra sûå im lùång. Hoå
loaåi trûâ moåi phûúng tiïån khuêy khoãa. Khöng coá saách, khöng coá
giêëy, khöng coá buát, khung cûãa söí coá song sùæt lúán bõ bõt kñn bùçng
nhûäng têëm vaán, chó khoeát mêëy caái löî nhoã àuã àïí loåt möåt ñt aánh saáng
múâ múâ.
Ngûúâi nön nao vò tiïëng heát naäo nuâng kia, töi quay cuöìng
trong xaâ lim nhû möåt con thuá bõ nhöët trong chuöìng. Töi thêåt sûå coá
caái caãm giaác laâ bõ moåi ngûúâi ruöìng boã vaâ bõ chön söëng theo nghôa
àen. Phaãi, àuáng laâ töi hoaân toaân chó coá möåt mònh, vaâ têët caã nhûäng
gò úã thïë giúái bïn ngoaâi coá thïí thêëu àûúåc àïën töi trûúác sau cuäng chó
laâ tiïëng heát êëy.
Coá ai múã cûãa. Möåt öng linh muåc giaâ bûúác vaâo. AÂ, bêy giúâ thò
maây khöng phaãi chó coá möåt mònh nûäa, trûúác mùåt maây àaä coá möåt
öng linh muåc.
- Chaâo con. Con haäy tha thûá cho cha vò maäi àïën höm nay cha
múái vaâo àûúåc. Mêëy höm trûúác cha vïì quï nïn khöng biïët. Con coá
khoãe khöng?
Vaâ öng linh muåc giaâ xuïì xoâa bûúác thùèng vaâo xaâ-lim, ngöìi bïåt
xuöëng caái giûúâng töìi taân vaâ thêëp leâ teâ cuãa töi.
- Con ngûúâi xûá naâo?
- Vuâng Ardeâche.
- Böë meå ra sao?
- Meå con mêët höìi con múái mûúâi möåt tuöíi. Höìi trûúác böë con
thûúng con lùæm.
- Öng êëy laâm nghïì gò?
- Daåy hoåc.
- Böë con coân söëng chûá?
Henry Charrlere 24
- Vêng aå.
- Böë con coân söëng, thò sao con laåi noái laâ “trûúác kia”?
- Búãi vò böë con thò coân söëng nhûng con thò chïët röìi.
- Öi! Con àûâng noái thïë. Con àaä laâm gò maâ bõ aán?
Trong möåt khoaãnh khùæc töi nghô àïën caái êën tûúång löë bõch maâ
töi seä gêy nïn nïëu töi noái rùçng mònh vö töåi.
Vaâ töi traã lúâi thêåt nhanh:
- Caãnh saát noái laâ con àaä giïët ngûúâi; maâ caãnh saát àaä noái thïë
thò hùèn laâ phaãi àuáng nhû thïë:
- Àêëy laâ möåt thûúng gia aâ?
- Khöng, hùæn laâm ma cö.
- Vaâ vò möåt chuyïån löi thöi gò àêëy trong giúái du àaäng maâ
ngûúâi ta xûã con töåi khöí sai chung thên aâ? Cha khöng hiïíu. Àêy laâ
möåt vuå giïët ngûúâi coá chuã àñch aâ?
- Khöng aå, chó laâ möåt vuå giïët ngûúâi thûúâng thöi.
- Töåi nghiïåp, thêåt khoá maâ tin àûúåc. Liïåu cha coá thïí laâm gò
giuáp con khöng? Ta cuâng cêìu nguyïån nheá?
- Thûa cha, xin cha tha thûá, con khöng biïët cêìu nguyïån, vò
con khöng hïì àûúåc giaáo duåc vïì tön giaáo.
- Khöng sao àêu con aå, cha seä cêìu nguyïån cho con. Àûác Chuáa
loâng laânh thûúng yïu têët caã nhûäng àûáa con cuãa Ngûúâi, àuâ àaä rûãa
töåi hay chûa cuäng vêåy thöi. Bêy giúâ cha noái gò con cûá thïë maâ nhùæc
laåi nheá, àûúåc khöng?
Àöi mùæt öng linh muåc dõu hiïìn quaá, gûúng mùåt bêìu bônh cuãa
öng toaát ra loâng nhên tûâ trong saáng quaá, àïën nöîi töi khöng núä tûâ
chöëi, vaâ khi thêëy öng quyâ xuöëng, töi cuäng quyâ theo. “Laåy Cha
chuáng con úã trïn Trúâi...”
Töi ûáa nûúác mùæt, vaâ öng linh muåc thêëy thïë liïìn àûa ngoán tay
muáp mñp hûáng lêëy möåt gioåt lïå lúán àang lùn trïn maá töi vaâ àûa lïn
möi uöëng.
- Con úi, nhûäng gioåt nûúác mùæt cuãa con àöëi vúái cha laâ phêìn
thûúãng lúán nhêët maâ Chuáa coá thïí gûãi cho cha ngaây höm nay qua
têm höìn con. Caãm ún con nhiïìu lùæm.
Öng linh muåc hön lïn traán töi.
Hai chuáng töi laåi ngöìi caånh nhau trïn caái giûúâng tuâ.
- Àaä bao lêu con khöng khoác?
- Mûúâi böën nùm.
- Mûúâi böën nùm, taåi sao?
- Ngaây meå con mêët.
Öng giaâ cêìm tay töi vaâ noái:
- Con haäy tha thûá cho nhûäng keã àaä laâm con àau khöí àïën nhû
vêåy.
Töi giêåt phùæt baân tay töi ra khoãi baân tay öng linh muåc vaâ bêët
giaác vuâng dêåy, luâi ra phña giûäa phoâng giam.
- ÖÌ khöng, caái àoá thò khöng àúâi naâo! Con seä khöng bao giúâ tha
thûá cho chuáng noá. Cha coá muöën nghe möåt lúâi têm sûå cuãa con
khöng, thûa cha? Vêåy thò àêy: haâng ngaây, haâng àïm, haâng giúâ,
haâng phuát con chó laâm coá möîi möåt viïåc laâ nghô cho ra caách gò vaâ
bao giúâ con seä giïët hïët àûúåc têët caã, nhûäng keã àaä giam con vaâo àêy.
- Con noái thïë, vaâ con tin laâ nhû thïë, vò con haäy coân treã, coân
treã lùæm. Röìi sau naây khi àaä coá tuöíi, con seä tûâ boã yá àõnh trûâng phaåt
vaâ traã thuâ.
Ba mûúi böën nùm sau, töi àaä nghô àuáng nhû öng linh muåc
noái.
- Cha coá thïí laâm gò àïí giuáp con? - öng linh muåc nhùæc laåi.
- Cha coá thïí laâm möåt viïåc phaåm phaáp khöng?
- Viïåc gò?
- Àïën xaâ-lim söë 37 noái vúái Dega laâ phaãi nhùæn traång sû xin cho
àûúåc chuyïín sang nhaâ lao trung têm Caen, vaâ baáo cho Dega biïët laâ
con cuäng vûâa laâm àún nhû thïë xong. Cêìn phaãi rúâi nhaâ lao
Henry Charrlere 26
Conciergerie thêåt nhanh àïí chuyïín sang möåt nhaâ lao trung têm
núi têåp húåp nhûäng àoaân tuâ gûãi sang Guyane. Vò nïëu lúä mêët chuyïën
taâu thûá nhêët thò phaãi àúåi thïm hai nùm nûäa trong nhaâ lao cêëm cöë
múái coá möåt chuyïën khaác. Khi cha àaä gùåp Dega röìi thò xin cha quay
trúã laåi àêy cho con biïët tònh hònh ra sao.
- Cha seä lêëy lyá do gò àïí trúã laåi àêy?
- Chùèng haån cha cûá noái laâ boã quïn quyïín kinh. Con àúåi cêu
traã lúâi cuãa Dega.
- Nhûng taåi sao con laåi vöåi ài? Maâ laåi vöåi ài àïën möåt núi
khuãng khiïëp nhû caái nhaâ tuâ khöí sai êëy?
Töi nhòn lïn gûúng mùåt cuãa öng linh muåc, ngûúâi tñn sûá cuãa
Thûúång àïë loâng laânh, vaâ tin chùæc rùçng öng seä khöng phaãn böåi töi,
töi noái:
- Thûa cha, àïí vûúåt nguåc cho thêåt nhanh.
- Chuáa seä giuáp con, con aå, cha tin chùæc nhû vêåy, vaâ con seä
laâm laåi cuöåc àúâi cuãa con, cha caãm thêëy thïë. Vò con coá àöi mùæt cuãa
möåt chaâng trai trung hêåu, vaâ vò têm höìn con cao thûúång. Cha àïën
phoâng 37 àêy. Con haäy ngöìi àúåi cêu traã lúâi.
Öng linh muåc quay trúã laåi phoâng töi rêët nhanh.
Dega àöìng yá. Öng linh muåc àïí laåi cuöën kinh cho töi mûúån
àïën mai.
Ngaây höm nay möåt tia nùæng cuãa Trúâi àaä loåt vaâo àêy laâm cho
phoâng giam cuãa töi saáng rûåc lïn, nhúâ loâng nhên hêåu cuãa con ngûúâi
thaánh thiïån êëy.
Nïëu Thûúång àïë coá thêåt, taåi sao Ngûúâi laåi cho pheáp coá nhûäng
con ngûúâi khaác nhau àïën nhû vêåy söëng trïn traái àêët? Laäo cöng töë
viïn, boån caãnh saát, boån Polein, röìi laåi coá öng linh muåc, öng cha xûá
cuãa nhaâ lao Conciergerie?
Chuyïën àïën thùm cuãa con ngûúâi thaánh thiïån êëy vûâa an uãi töi
laåi vûâa àûúåc viïåc cho töi.
Hai laá àún cuãa chuáng töi àaä súám coá kïët quaã. Chó möåt tuêìn
sau, hai chuáng töi àaä úã trong söë möåt töëp baãy ngûúâi àûáng xïëp haâng
trong haânh lang nhaâ lao Conceiergene luác böën giúâ saáng. Toaân thïí
àöåi caãnh saát àaä coá mùåt úã àêëy.
- Cúãi hïët ra!
Ai nêëy àïìu chêåm raäi cúãi aáo quêìn. Trúâi laånh, töi nöíi caã da gaâ
lïn.
- Àïí àöì àaåc ngay trûúác mùåt. Àùçng sau, quay! Lui möåt bûúác,
bûúác! - Trûúác mùåt möîi ngûúâi àaä coá möåt xêëp aáo quêìn.
- Mùåc vaâo!
Chiïëc aáo sú-mi vaãi phin mõn maâ töi mùåc ban naäy àûúåc thay
thïë bùçng möåt caái aáo vaãi thö cûáng, vaâ böå com-lï trang nhaä cuãa töi
nhûúâng chöî cho möåt caái blouson vaâ möåt caái quêìn bùçng daå thö. Àöi
giaây cuãa töi àaä biïën àêu mêët, vaâ töi phaãi xoã chên vaâo möåt àöi guöëc
sabot*(*möåt thûá giaây àeäo bùçng göî, coá mu, thûúâng duâng úã vuâng
nöng thön)
Kïí cho àïën ngaây höm nay, chuáng töi coân coá caái veã cuãa ngûúâi
bònh thûúâng. Töi àûa mùæt nhòn sang saáu ngûúâi kia: thêåt kinh
khuãng! Khöng coân lêëy möåt dêëu vïët naâo cuãa baãn sùæc riïng: trong
hai phuát àöìng höì ai nêëy àïìu àaä hoáa thaânh tuâ khöí sai.
“Bïn phaãi, quay! Nhòn trûúác, thùèng! Ài àïìu, bûúác!”
Àûúåc khoaãng hai mûúi tïn caãnh saát aáp giaãi hai bïn, chuáng
töi ra sên vaâ lêìn lûúåt àûúåc àûa lïn xe, möîi ngûúâi nhöët kñn trong
möåt caái ngùn heåp trïn thuâng xe. Thïë laâ chuáng töi lïn àûúâng àïën
khaám Beaulieu, tïn goåi cuãa nhaâ lao trung têm úã thaânh phöë Caen.
Vûâa àïën núi, chuáng töi àaä àûúåc àûa vaâo phoâng giêëy cuãa öng
giaám àöëc. Öng ta ngöìi sau möåt caái baân giêëy àöì söå àoáng theo kiïíu
thúâi Àïë chñnh, àùåt trïn möåt caái bïå cao àïën möåt meát.
- Nghiïm! Quan giaám àöëc seä noái chuyïån vúái caác ngûúâi.
- Caác phaåm nhên! Caác ngûúâi seä àûúåc taåm giam úã àêy trong
khi chúâ àúåi lïn àûúâng àïën traåi khöí sai. Núi naây laâ möåt nhaâ giam
tuyïåt àöëi nghiïm ngùåt. Bêët kyâ giúâ naâo cuäng phaãi hoaân toaân im
lùång; khöng coá thùm viïëng; khöng nhêån thû tûâ. Möåt laâ khuêët phuåc,
hai laâ diïåt vong. ÚÃ àêy chó coá hai cûãa ra: möåt àûa àïën núi khöí sai,
Henry Charrlere 28
nïëu haånh kiïím caác ngûúâi töët; möåt àûa ra nghôa àõa. Nïëu coá trûúâng
húåp haånh kiïím chûa töët, thò nheå nhêët seä laâ saáu mûúi ngaây xaâ-lim
ùn baánh mò khöng, uöëng nûúác laä. Xûa nay chûa ai söëng qua hai lêìn
phaåt xaâ-lim nhû vêåy. Hïî lú mú thò àûâng coá traách!
Öng ta quay sang Pierrot le Fou, möåt tuâ nhên ngûúâi Têy-
ban-nha àaä bõ chñnh phuã nûúác naây trao cho toâa aán Phaáp.
- Nghïì nghiïåp cuãa anh ngoaâi àúâi laâ gò?
- Thûa öng giaám àöëc àêëu boâ.
Nghe cêu traã lúâi, öng giaám àöëc quaát lúán: “Töëng khûá tïn naây
ài, theo taác phong quên sûå!” Trong nhaáy mùæt, ngûúâi àêëu boâ àaä bõ
böën nùm tïn caãnh saát duâng duâi cui vaâ quaã àêëm àaánh tuái buåi röìi löi
nhanh ra khoãi phoâng. Töi nghe tiïëng anh ta gaâo: “Àöì khöën k.., àaä
nùm thùçng àaánh möåt maâ coân phaãi duâng duâi cui, luä heân haå!” Möåt
tiïëng “ah!” cuãa loaâi daä thuá bõ tûã thûúng, röìi khöng nghe thêëy gò
nûäa. Sau àoá chó coá tiïëng lïåt xïåt cuãa möåt vêåt gò nùång bõ keáo lï trïn
saân xi-mùng.
Sau caãnh naây maâ coân chûa hiïíu thò seä khöng bao giúâ hiïíu
àûúåc caái gò hïët. Dega àûáng caånh töi. Baác ta àûa möåt ngoán tay, möåt
ngoán thöi, chaåm vaâo quêìn töi. Töi hiïíu nhû thïë coá nghôa laâ gò:
Dega muöën khuyïn töi cöë nhõn nhuåc àïí coân söëng maâ àïën núi tuâ
àaây. Mûúâi phuát sau, möîi ngûúâi trong chuáng töi (trûâ Pierrot le Fou
àaä bõ àûa xuöëng têìng hêìm nhöët vaâo möåt cùn xaâ-lim nhú bêín) àïìu
coá võ trñ trong möåt cùn xaâ-lim cuãa khu trûâng giúái trong nhaâ lao
trung têm Caen.
Vêån may àaä laâm cho cùn xaâ-lim cuãa Dega àùåt ngay caånh cùn
cuãa töi. Trûúác àoá ngûúâi ta àaä giúái thiïåu vúái chuáng töi möåt con quaái
vêåt toác hung cao möåt meát chñn mûúi laâ ñt, chöåt mùæt, tay phaãi cêìm
möåt cêy roi cùåc boâ múái toanh. Àoá laâ tïn trûúãng tuâ, nghôa laâ möåt tuâ
nhên giûä chûác nùng trêën aáp caác tuâ nhên khaác theo lïånh cuãa boån
cai tuâ. Hùæn laâ nöîi kinh hoaâng cuãa caác phaåm nhên. Nhúâ hùæn, boån
cai nguåc coá àûúåc caái lúåi laâ coá thïí àaánh àêåp ngûúâi ta maâ khöng phaãi
àöång tay àöång chên, vaâ mùåt khaác, nïëu coá ai chïët thò ban quaãn trõ
nhaâ lao khöng phaãi chõu traách nhiïåm.
Vïì sau, nhúâ mêëy höm úã bïånh xaá, töi àaä àûúåc biïët lyá lõch cuãa
con thuá coá hònh ngûúâi naây. Ta haäy lêëy laâm mûâng cho öng giaám àöëc
nhaâ lao trung têm àaä choån àûúåc möåt àao phuã thuã àùæc lûåc àïën nhû
vêåy. Tïn naây trûúác kia vöën laâm nghïì àêåp àaá. Möåt höm, trong caái
thõ trêën miïìn bùæc laâ núi gia àònh hùæn sinh söëng, hùæn quyïët àõnh tûå
saát vaâ àöìng thúâi giïët luön caã vúå hùæn. Hùæn sûã duång vaâo muåc àñch êëy
möåt thoãi mòn dynamit khaá to. Hùæn nùçm xuöëng bïn caånh ngûúâi vúå
àang nguã say (cùn höå cuãa hai vúå chöìng úã vaâo têìng thûá ba cuãa möåt
ngöi nhaâ baãy têìng). Hùæn chêm möåt àiïëu thuöëc laá duâng àïí chêm
ngoâi vaâo thoãi mòn maâ hùæn cêìm trong tay traái, àùåt vaâo giûäa àêìu hùæn
vaâ àêìu vúå hùæn. Möåt tiïëng nöí kinh hoaâng. Kïët quaã: ngûúâi ta phaãi
duâng thòa muác tûâng maãnh vuån cuãa vúå hùæn. Toâa nhaâ sêåp, hùæn möåt
bïn, ba àûáa treã bõ vöi gaåch àeâ naát, cuâng vúái möåt baâ giaâ baãy mûúi
tuöíi, nhûäng ngûúâi khaác úã trong toâa nhaâ àïìu bõ thûúng, keã nùång
ngûúâi nheå.
Riïng hùæn, Tribouillard, mêët möåt phêìn baân tay traái, chó coân
ngoán tay uát vaâ nûãa ngoán tay caái, ngoaâi ra mùæt traái vaâ tai traái cuãa
hùæn cuäng khöng coân. Dêìu hùæn bõ möåt vïët thûúng nùång, bïånh viïån
àaä phaãi khoan soå múái cûáu àûúåc. Tûâ khi bõ xûã, hùæn àûúåc laâm trûúãng
tuâ úã caác xaâ lim trûâng giúái úã trung têm Caen. Thùçng ngûúâi giúã àiïn
giúã daåi naây coá quyïìn tûå yá xûã sûå vúái nhûäng con ngûúâi khöën khöí
chùèng may loåt vaâo àõa phêån cuãa hùæn. Möåt, hai, ba, böën, nùm, quay
àùçng sau... möåt, hai, ba, böën, nùm... cuöåc di chuyïín vö têån tûâ tûúâng
àïën cûãa xaâ lim laåi bùæt àêìu.
Ban ngaây tuâ nhên khöng àûúåc nùçm. Àuáng nùm giúâ saáng möåt
tiïëng coâi laãnh loái àaánh thûác caã caái àaám ngûúâi tuâ töåi êëy. Hoå phaãi
vuâng dêåy, thu doån chùn àïåm, rûãa mùåt, sau àoá, phaãi ài ài laåi laåi
hoùåc ngöìi yïn trïn chiïëc ghïë àêíu gùæn chùåt vaâo goác phoâng. Khöng
àûúåc nùçm trïn giûúâng. Àiïím tinh vi nhêët trong hïå thöëng trûâng giúái
úã nhaâ tuâ laâ caái giûúâng cuãa tuâ nhên ban ngaây àûúåc nêng lïn aáp vaâo
tûúâng cho àïën töëi. Nhû vêåy tuâ nhên khöng nùçm àûúåc vaâ ngûúâi ta
coá thïí giaám thõ hùæn kyä hún. Möåt, hai, ba, böën, nùm... mûúâi böën giúâ
ài ài laåi laåi. Muöën cho caái thao taác liïn tuåc naây coá àûúåc tñnh chêët
hoaân toaân tûå àöång hoáa, phaãi têåp caách cuái àêìu, chùæp hai tay sau
lûng, ài sao cho vûâa phaãi, àûâng nhanh quaá maâ cuäng àûâng chêåm
Henry Charrlere 30
quaá, bûúác cho àïìu, bûúác naâo cuäng daâi bùçng nhau, àïën cuöëi phoâng
thò quay laåi möåt caách maáy moác, àïën cûãa xaâ-lim thò quay chên traái,
àïën tûúâng àöëi diïån thò quay chên phaãi.
Möåt, hai, ba, böën, nùm... Caác xaâ-lim saáng suãa hún úã nhaâ lao
Conciergerie, vaâ ngûúâi ta nghe àûúåc nhûäng tiïëng àöång úã bïn ngoaâi,
nhû nhûäng tiïëng àöång úã khu trûâng giúái àûa sang, nhûng cuäng coá
caã nhûäng tiïëng àöång tûâ phña àöìng ruöång vùèng túái. Ban àïm coá thïí
nghe thêëy tiïëng huyát saáo hay tiïëng haát cuãa nhûäng ngûúâi cöng
nhên nöng nghiïåp àang trúã vïì nhaâ sau möåt ngaây lao àöång, haâi loâng
vò àaä uöëng àûúåc mêëy cöëc rûúåu cidre ngon laânh.
Töi cuäng àaä coá àûúåc moán quaâ Noel: qua möåt khe húã giûäa
nhûäng têëm vaán bõt cûãa söí, töi nhòn thêëy caánh àöìng tuyïët phuã
trùæng xoáa vaâ mêëy luâm cêy àen viïìn baåc dûúái aánh trùng. Tröng nhû
möåt têëm bûu aãnh thuöåc caác loaåi àiïín hònh maâ ngûúâi ta vêîn gûãi
tùång nhau vaâo dõp Noel. Bõ gioá lay maånh, nhûäng luâm cêy êëy àaä
truát boã têëm aáo khoaác bùçng tuyïët, cho nïn nhòn thêëy rêët roä. Noá laâm
thaânh nhûäng vïåt sêîm lúán nöíi bêåt lïn trïn nïìn tuyïët trùæng. Àêy laâ
möåt lïî Noeál cho moåi ngûúâi, thêåm chñ cho caã möåt phêìn cuãa nhaâ lao.
Àöëi vúái caác tuâ nhên khöí sai àang taåm giam úã àêy, ban quaãn trõ nhaâ
lao àaä coá möåt cöë gùæng àaáng kïí: chuáng töi àûúåc quyïìn mua hai thoãi
sö-cö-la. Xin noái laâ hai thoãi chûá khöng phaãi laâ hai têëm àêu nheá.
Hai thoãi sö-cö-la Aiguebelle chñnh laâ bûäa tiïåc reáveillon cuãa töi nùm
1931.
Möåt, hai, ba, böën, nùm... sûå trêën aáp cuãa Cöng lyá àaä biïën töi
thaânh möåt thûá quaã lùæc àöìng höì, caái thao taác ài ài laåi laåi trong xaâ-
lim laâ têët caã vuä truå cuãa töi. Àiïìu naây àaä àûúåc tñnh toaán möåt caách
chñnh xaác. Trong phoâng giam khöng àûúåc àïí laåi möåt caái gò, tuyïåt
àöëi khöng coá möåt chuát gò àïí phaåm nhên coá thïí duâng laâm caách giaãi
trñ. Nïëu coá ai bùæt gùåp töi nhòn qua khe húã trïn cûãa söí, chùæc chùæn
töi seä phaãi chõu möåt sûå trûâng phaåt nghiïm khùæc. Thêåt ra hoå laâm
nhû vêåy laâ rêët coá lyá vò àöëi vúái hoå töi chó laâ möåt ngûúâi àaä chïët. Töi coá
quyïìn gò maâ tûå cho pheáp mònh hûúãng caái thuá àûúåc ngùæm caãnh
thiïn nhiïn?
Caånh cûãa söí coá möåt con bûúám àang bay lûúån, caánh noá maâu
xanh nhaåt, coá möåt àûúâng chó àen maãnh, vaâ caách àêëy khöng xa laåi
coá möåt con ong àang bay vuâ vuâ. Hai con vêåt naây àïën àêy àïí tòm caái
gò vêåy? Coá thïí nghô laâ chuán
á g noá phaát àiïn vò aánh nùæng muâa àöng
naây, nïëu khöng phaãi laâ chuáng noá laånh quaá muöën vaâo tuâ cho êëm.
Muâa àöng maâ coá bûúám nhó! Laâm sao noá laåi khöng chïët, caái gò laâm
cho noá söëng laåi? Coân con ong kia nûäa, taåi sao noá rúâi töí àïën chöî naây?
Noá khöng biïët rùçng àïën chöî tuâ töåi naây laâ möåt viïåc liïìu lônh. May
maâ tïn trûúãng tuâ khöng coá caánh, chûá khöng thò hai con naây chùèng
coân söëng àûúåc bao lêu.
Caái tïn Tribouillard laâ möåt keã xa-àñch* àaáng ghï túãm, (*möåt
chûáng bïånh têm thêìn (Sadisme) trong àoá bïånh nhên tòm thêëy
khoaái laåc khi àûúåc chûáng kiïën hay àûúåc laâm cho keã khaác àau àúán
cuâng cûåc) vaâ töi coá linh caãm laâ thïë naâo cuäng xaãy ra möåt chuyïån gò
giûäa töi vúái hùæn. Tiïëc thay, töi àaä khöng nhêìm. Hai con vêåt àaáng
yïu kia àïën thùm töi bïn cûãa söí àûúåc möåt höm, thò höm sau töi baáo
caáo laâ bõ öëm. Söë laâ töi khöng chõu àûúåc nûäa, töi ngöåt ngaåt vò caãnh
cö àún, töi cêìn àûúåc tröng thêëy möåt gûúng mùåt, nghe thêëy möåt
tiïëng noái, duâ laâ möåt tiïëng noái rêët khoá chõu cuäng àûúåc, vò àoá laâ vêîn
laâ möåt tiïëng noái, töi cêìn nghe bêët cûá möåt êm thanh naâo.
Trêìn truöìng trong caái khöng khñ laånh buöët cuãa haânh lang,
mùåt quay vaâo tûúâng, muäi chó caách tûúâng böën ngoán tay, töi laâ ngûúâi
aáp choát cuãa möåt daäy göìm taám tuâ nhên àang àúåi àïën lûúåt khaám. Töi
àang muöën tröng thêëy ngûúâi: thïë thò töi àaä toaåi nguyïån! Tïn
trûúãng tuâ àaä bùæt gùåp àûúåc töi àang noái thò thêìm vúái Julot, vöën coá
biïåt hiïåu laâ ngûúâi cêìm buáa. Phaãn ûáng cûãa tïn moåi toác àoã naây thêåt
laâ khuãng khiïëp. Hùæn giaáng möåt quaã àêëm thöi sún tûâ phña sau àêìu
töi, vaâ vò bêët ngúâ, töi bõ giêåp muäi vaâo tûúâng. Maáu öåc ra, töi guåc
xuöëng, röìi cöë gûúång dêåy, lùæc àêìu thêåt maånh cho tónh vaâ cöë àõnh
thêìn àïí hiïíu cho àûúåc viïåc gò vûâa múái xaãy ra. Töi phaác möåt cûã chó
phaãn àöëi. Con àûúâi ûúi êëy chó àúåi coá thïí: hùæn giú chên àaá vaâo buång
töi laâm töi laåi ngaä lùn ra àêët, vaâ duâng roi cùåc boâ quêët tuái buåi vaâo
ngûúâi töi. Julot khöng chõu nöíi caãnh naây. Anh ta chöìm lïn ngûúâi
hùæn, möåt cuöåc êíu àaã khuãng khiïëp nöí ra, vaâ vò Julot úã vaâo thïë yïëu
cho nïn boån canh tuâ thaãn nhiïn àûáng nhòn. Khöng ai chuá yá àïën töi
Henry Charrlere 32
luác bêëy giúâ vûâa múái löìm cöìm àûáng dêåy. Töi nhòn quanh xem coá caái
gò duâng laâm voä khñ àûúåc khöng. Böîng töi nhòn thêëy öng baác sô
nghiïng ngûúâi trïn ghïë baânh àïí tûâ phoâng khaám doâm ra haânh lang
xem viïåc gò àang xaãy ra úã àêëy, vaâ àöìng thúâi töi cuäng nhòn thêëy möåt
caái vung lúán àêåy trïn möåt caái nöìi sùæt traáng men àêìy nûúác söi àang
bêåp böìng nêng lïn haå xuöëng do sûác àêíy cuãa húi nûúác. Caái nöìi lúán
naây àang söi suâng suåc trïn chiïëc loâ than duâng àïí sûúãi phoâng laâm
viïåc cuãa baác sô.
Töi phaãn xaå rêët nhanh: nùæm lêëy hai quai nöìi cöë chõu boãng
tay, töi hùæt hïët chöî nûúác söi vaâo mùåt tïn trûúãng tuâ àang maãi àöëi
phoá vúái Julot. Tûâ hoång hùæn phaát ra möåt tiïëng gaâo khuãng khiïëp.
Hùæn àaä laänh àuã. Hùæn lùn löån dûúái àêët, vaâ vò mònh hùæn mùåc ba
chiïëc aáo len dïåt, hùæn cúãi aáo rêët khoá khùn. Khi hùæn cúãi àïën chiïëc
thûá ba thò da cuãa hùæn cuäng ra theo. Cöí aáo vöën chêåt, nïn khi hùæn cöë
keáo aáo lïn thò àa ngûåc, möåt phêìn àa cöí vaâ da mùåt dñnh chùåt vaâo aáo
dïåt kim. Caã con mùæt duy nhêët coân laåi cuãa hùæn cuäng bõ luöåc chñn: tûâ
nay hùæn seä muâ. Cuöëi cuâng hùæn àûáng dêåy, nhêìy nhuåa, thõt chñn
tûâng maãng, tröng thêåt gúám ghiïëc, vaâ Julot thûâa cú àaä cho hùæn möåt
cuá trúâi giaáng vaâo àuáng haå böå. Caã caái thên hònh höå phaáp cuãa hùæn àöí
xuöëng, hùæn bùæt àêìu nön oåe, raäi rúát chaãy roâng roâng. Àaáng àúâi cho
hùæn. Coân chuáng töi thò cûá àúåi àêëy, chùèng mêët gò.
Hai tïn giaám thõ àaä chûáng kiïën caãnh naây khöng àuã can àaãm
àïí têën cöng chuáng töi. Chuáng bêëm coâi baáo àöång àïí xin viïån trúå.
Viïån binh cuãa chuáng tûâ khùæp núi uâa túái, vaâ nhûäng phaát duâi cui
giaáng túái têëp lïn chuáng töi nhû möåt trêån mûa àaá. Töi àûúåc caái may
mùæn laâ ngêët ài rêët nhanh cho nïn cuäng àúä àau.
Khi tónh dêåy, töi thêëy mònh àaä àûúåc àûa xuöëng têìng dûúái,
mònh trêìn nhû nhöång, nùçm trong möåt cùn xaâ-lim ngêåp nûúác. Caác
giaác quan cuãa töi tûâ tûâ hoaåt àöång trúã laåi. Töi àûa tay súâ khùæp caái
thên hònh àau àúán cuãa töi. Trïn àêìu töi coá ñt nhêët mûúâi hai àïën
mûúâi lùm chöî sûng vuâ. Bêy giúâ laâ mêëy giúâ? Töi khöng biïët. ÚÃ àêy
khöng coá àïm maâ cuäng khöng coá ngaây. Khöng hïì coá aánh saáng. Töi
nghe coá tiïëng ai goä goä vaâo tûúâng, nhûäng tiïëng goä hònh nhû tûâ xa
lùæm.
Cöåc, cöåc cöåc cöåc, cöåc, cöåc Nhûäng tiïëng goä naây laâ nhûäng tiïëng
goåi “àiïån thoaåi”. Nïëu töi muöën nhêån thöng àiïåp thò baãn thên töi
phaãi goä vaâo tûúâng hai tiïëng àïí traã lúâi ûâ thò goä, nhûng goä bùçng caái
gò? Trong boáng töëi töi khöng tröng thêëy möåt vêåt gò coá thïí duâng àïí
goä caã. Goä bùçng tay thò khöng àûúåc, vò tiïëng khöng truyïìn ài xa. Töi
lêìn vïì phña maâ töi àoaán laâ phña cûãa, vò úã àêëy àúä töëi hún möåt chuát.
Töi vêëp phaãi haâng chêën song maâ töi khöng hïì tröng thêëy. Súâ soaång
möåt luác, töi nhêån thêëy rùçng trong phoâng giam coá möåt caánh cûãa
caách töi hún möåt meát. Töi khöng thïí àöång àïën caánh cûãa naây vò àaä
coá haâng chêën song chùån töi laåi. Nhû vêåy khi coá ai vaâo cùn xaâ-lim
giam loaåi tuâ nguy hiïím, tuâ nhên khöng thïí vúái túái ngûúâi àoá àûúåc vò
hùæn bõ nhöët trong möåt caái chuöìng. Ngûúâi ta coá thïí noái vúái hùæn, àöí
nûúác vaâo hùæn, neám thûác ùn cho hùæn vaâ lùng maå hùæn möåt caách an
toaân tuyïåt àöëi. Nhûng cuäng àûúåc möåt caái laâ ngûúâi ta khöng thïí
àaánh àêåp tuâ nhên möåt caách khöng coá gò nguy hiïím cho baãn thên,
vò muöën àaánh hùæn thò phaãi múã chuöìng ra.
Nhûäng tiïëng goä chöëc chöëc laåi àûúåc nhùæc laåi. Ai goåi töi thïë nhó?
Duâ laâ ai thò hùæn cuäng xûáng àaáng àûúåc töi traã lúâi, vò nïëu hùæn bõ bùæt
gùåp thò khöën to cho hùæn. Trong khi moâ mêîm ài trong boáng töëi, töi
suyát ngaä vúä mùåt. Chên töi vûâa giêîm phaãi möåt vêåt gò cûáng vaâ troân.
Töi súâ thò thêëy àoá laâ möåt caái muöi bùçng göî. Töi lêåp tûác cêìm noá lïn
vaâ chuêín bõ traã lúâi “àiïån thoaåi”. Tai aáp vaâo tûúâng, töi chúâ àúåi. Cöåc,
cöåc, cöåc, cöåc, cöåc - stop, cöåc cöåc - Töi traã lúâi: caåch, caåch. Hai tiïëng
naây baáo cho ngûúâi goåi àiïån biïët laâ bïn kia sùén saâng nhêån àiïån, cûá
àaánh ài. Nhûäng tiïëng goä cuãa ngûúâi kia bùæt àêìu: Cöåc, cöåc cöåc nhûäng
chûä caái lêìn lûúåt diïîu qua rêët nhanh... a, b, c, d, e, f, g, li, i, j, k, l,
m, n, o, p, stop. Ngûúâi kia dûâng laåi úã chûä p. Töi goä möåt tiïëng lúán:
“caåch”, nhû thïë laâ ngûúâi kia biïët rùçng töi àaä ghi nhêån chûä p: Sau
àoá laâ möåt chûä a, möåt chûä p, möåt chûä i, vaâ cûá thïë. Ngûúâi kia noái vúái
töi: “Papi thïë naâo röìi? Cêåu bõ khaá nùång coân túá gaäy möåt tay”: Àoá laâ
Julot. Chuáng töi “goåi àiïån thoaåi” cho nhau nhû thïë trong hún hai
tiïëng àöìng höì maâ khöng hïì bêån têm lo bõ bùæt gùåp: Chuáng töi say
sûa trao àöíi nhûäng tûâ ngûä, nhûäng cêu cuá àïën mûác nhû àaä hoáa daåi.
Töi noái cho Julot biïët rùçng töi khöng coá chöî naâo bõ gaäy, khöng
coá vïët thûúng, tuy àêìu töi àêìy u.
Henry Charrlere 34
Julot àaä tröng thêëy ngûúâi ta cêìm chên töi keáo xuöëng thang
gaác, anh ta noái rùçng cûá möîi lêìn bêåc thang thò àêìu töi laåi nïån xuöëng
àaánh cöåc möåt caái. Coân anh ta thò khöng luác naâo bõ ngêët caã. Anh ta
cho rùçng tïn Tribouillard bõ boãng rêët nùång, vaâ do mêëy chiïëc aáo len,
nhûäng vïët thûúng cuãa hùæn rêët sêu hùæn àaä laänh àuã chó vò möåt luác ra
oai.
Ba tiïëng goä rêët nhanh, vaâ àûúåc lùåp laåi mêëy lêìn, cho töi biïët
rùçng coá àöång. Töi ngûâng goä. Quaã nhiïn, möåt laát sau caánh cûãa xaâ-
lim múã ra. Coá tiïëng quaát:
- Luâi vaâo, thùçng khöën kiïëp! Luâi vaâo saát trong kia vaâ àûáng
nghiïm! - Àêy laâ tïn trûúãng tuâ múái. - Tao tïn laâ Batton, tïn thêåt
cuãa tao àêëy. Möåt caái tïn rêët húåp vúái chûác vuå cuãa tao* (*Batton gêìn
àöìng êm vúái baáton, coá nghôa laâ “caái gêåy”).
Hùæn cêìm möåt caái àeân löìng lúán cuãa haãi quên soi cùn phoâng
giam, chiïëu vaâo caái thên thïí trêìn truöìng cuãa töi.
- Àêy cêìm lêëy maâ mùåc. Àûáng yïn àêëy. Àêy laâ nûúác vaâ baánh
mò. Chúá ùn hïët ngay möåt luác, vò hai mûúi böën tiïëng nûäa múái laåi
phaát thûác ùn* (*Böën trùm nùm mûúi gam baánh mò vaâ nûãa lñt nûúác
-chuá thñch cuãa taác giaã).
Hùæn quaát thaáo möåt caách man rúå, röìi àûa caái àeân lïn ngang
mùåt. Töi thêëy roä hùæn àang cûúâi, möåt nuå cûúâi khöng coá gò aác àöåc.
Hùæn àùåt möåt ngoán tay lïn möi röìi chó cho thêëy nhûäng thûá hùæn
mang àïën. Chùæc hùèn ngoaâi haânh lang coá möåt tïn caãnh saát, vaâ hùæn
muöën laâm cho töi hiïíu rùçng hùæn khöng phaãi laâ möåt keã thuâ.
Quaã nhiïn trong öí baánh mò töi thêëy coá möåt miïëng thõt luöåc
rêët to, vaâ trong tuái quêìn, quyá hoáa thay, möåt bao thuöëc laá vaâ möåt
caái bêåt lûãa keâm thïm möåt duám buâi nhuâi. ÚÃ àêy, nhûäng moán quaâ
naây quyá nhû caã triïåu baåc. Hai chiïëc aáo sú-mi chûá khöng phaãi möåt,
vaâ möåt aái quêìn len, goåi laâ quêìn àuâi nhûng daâi àïën mùæt caá. Töi seä
nhúá hùæn maäi, caái thùçng Batton. Têët caã nhûäng thûá àoá coá nghôa laâ
hùæn àaä thûúãng töi vò àaä diïåt trûâ àûúåc thùçng Tribouillard. Trûúác khi
xaãy ra vuå naây, Batton chó laâ phoá trûúãng tuâ, bêy giúâ nhúâ töi hùæn àaä
chñnh thûác lïn chûác trûúãng. Noái chung, töi àaä laâm cho hùæn àûúåc
thùng chûác, vaâ hùæn àaä toã loâng biïët ún töi bùçng nhûäng moán quaâ êëy.
Vò phaãi coá àûúåc tñnh kiïn nhêîn cuãa ngûúâi Sioux* (*Tïn möåt
böå töåc thöí dên Anh-àiïng (“Da àoã”) úã Bùæc vaâ Trung Myä, nöíi tiïëng laâ
mûu trñ) múái xaác àõnh àûúåc nhûäng tiïëng goä “àiïån thoaåi” tûâ àêu àïën
vaâ chó coá ngûúâi trûúãng tuâ coá thïí laâm àûúåc viïåc àoá (boån gaác vöën lûúâi,
khöng àûáa naâo buöìn boã cöng theo doäi) töi vaâ Julot cûá tha höìi noái
chuyïån vúái nhau, hoaân toaân yïn têm vïì phña Batton. Chuáng töi
àaánh àiïån cho nhau suöët ngaây. Nhúâ Julot, töi àûúåc biïët rùçng ngaây
xuêët phaát khöng coân lêu nûäa: chó ba böën thaáng laâ lïn àûúâng. Hai
ngaây sau ngûúâi ta àûa chuáng töi ra khoãi xaâ-lim, vaâ chuáng töi àûúåc
dêîn àïën phoâng giêëy cuãa öng giaám àöëc, möîi ngûúâi coá hai tïn caãnh
saát keâm hai bïn. Àöëi diïån vúái cûãa vaâo coá ba ngûúâi ngöìi sau möåt caái
baân lúán. Àoá laâ möåt thûá toâa aán. Öng giaám àöëc laâm chaánh aán, öng
phoá giaám àöëc vaâ öng töíng giaám thõ laâm quan toâa.
- AÂ, aâ! Hai anh baån treã, àaä àïën àêëy aâ? Hai anh coá thïí noái gò
àêy?
Julot mùåt taái nhúåt, hai mùæt sûng huáp: chùæc chùæn laâ anh ta
àang söët. Vúái caánh tay bõ gaäy tûâ ba höm nay, chùæc anh ta phaãi àau
khuãng khiïëp.
Julot traã lúâi khe kheä: “töi bõ gêîy tay”.
- Thò chñnh vò anh muöën ngûúâi ta laâm gaäy tay anh chûá coân ai.
Coá thïë anh múái chûâa caái thoái xöng vaâo àaánh ngûúâi ta. Bao giúâ baác
sô àïën àêy, anh seä àûúåc khaám. Töi hy voång rùçng chó möåt tuêìn nûäa
thöi baác sô seä àïën. Thúâi gian chúâ àúåi naây seä coá taác duång töët àöëi vúái
anh vò coá leä caái àau seä daåy khön cho anh. Töi thiïët tûúãng anh cuäng
chùèng hy voång rùçng töi goåi baác sô àïën àêy àïí chûäa riïng cho möåt
thûá ngûúâi nhû anh? Vêåy anh haäy àúåi baác sô úã nhaâ lao trung têm coá
àuã thò giúâ àïën chûäa cho anh. Tuy vêåy töi vêîn xûã hai anh phaãi úã laåi
xaâ-lim cho àïën khi coá lïånh múái.
Julot nhòn thùèng vaâo mùæt töi, nhû muöën noái: “Caái öng lúán ùn
mùåc chónh tïì kia coá möåt thaái àöå thêåt laâ dïî daäi àöëi vúái sinh maång
cuãa möåt con ngûúâi”. Töi laåi quay àêìu vïì phña öng giaám àöëc vaâ nhòn
vaâo mùåt öng. Öng ta tûúãng töi muöën noái gò. Öng noái: “Coân anh,
quyïët àõnh naây khöng laâm cho anh haâi loâng û? Anh coá yá kiïën gò?”
Henry Charrlere 36
Töi àaáp: “Tuyïåt nhiïn khöng coá yá kiïën gò, thûa öng giaám àöëc.
Töi chó caãm thêëy coá nhu cêìu nhöí vaâo mùåt öng, nhûng töi khöng
nhöí vò súå bêín mêët nûúác miïëng cuãa töi”.
Öng ta kinh ngaåc àïën nöîi àoã bûâng caã mùåt vaâ thoaåt tiïn hònh
nhû khöng hiïíu. Nhûng öng töíng giaám thõ thò laåi hiïíu ngay. Öng
ta quaát baão boån giaám thõ:
- Löi noá ra ngay vaâ chùm soác noá cho kyä! Phaãi laâm sao möåt
tiïëng nûäa hùæn phaãi boâ lï boâ caâng àïën xin löîi. Seä coá caách laâm cho noá
biïët tay! Ta seä bùæt noá liïëm giaây cuãa ta cho saåch, hïët liïëm trïn laåi
liïëm dûúái. Caác anh khöng àûúåc ghï tay, töi giao noá cho caác anh
àêëy.
Hai tïn gaác vùån treåo tay phaãi töi, hai tïn khaác vùån caánh tay
traái. Töi bõ dñ sêëp xuöëng àêët, hai baân tay keáo giêåt lïn ngang xûúng
baã vai. Hoå coâng tay töi laåi bùçng möåt böå khoáa coá kòm gùæn chùåt ngoán
tay troã bïn traái vúái ngoán tay caái bïn phaãi, vaâ viïn töíng giaám thõ
tuám toác töi nhêëc böíng lïn nhû ngûúâi ta nhêëc möåt con vêåt.
Khöng cêìn phaãi kïí laåi cho caác baån nghe têët caã nhûäng gò hoå àaä
laâm àïí haânh haå töi. Chó cêìn biïët rùçng töi bõ khoáa tay sau lûng suöët
mûúâi möåt ngaây. Töi coân söëng àûúåc laâ nhúâ Batton. Cûá möîi ngaây hùæn
laåi neám vaâo buöìng giam cuãa töi öí baánh mò thûúâng lïå, nhûng vò
khöng sûã duång àûúåc àöi tay, töi khöng ùn àûúåc öín baánh mò àoá. Töi
thûã duâng àêìu eáp öí baánh mò vaâo chêën song sùæt àïí ngoaåm, nhûng
khöng àûúåc. Thêëy vêåy, Batton neám thïm cho töi nhûäng mêíu baánh
mò nhoã vûâa boã vaâo miïång, àuã àïí cho töi khoãi chïët àoái. Töi duâng
chên gom nhûäng mêíu baánh mò êëy laåi thaânh tûâng múá nhoã, röìi nùçm
sêëp xuöëng ùn nhû con choá. Möîi miïëng baánh mò töi àïìu nhai thêåt
kyä, àïí àûâng boã phñ mêët chuát naâo.
Àïën ngaây thûá mûúâi hai, khi hoå múã khoáa cho töi, chêët theáp àaä
ùn sêu vaâo thõt töi, vaâ caái khoáa söë taám coá nhiïìu chöî dñnh àêìy thõt
thöëi. Viïn cai nguåc phaát hoaãng khi thêëy töi ngêët ài vò quaá àau. Sau
khi àöí nûúác cho töi tónh laåi, ngûúâi ta dêîn töi àïën bïånh xaá. Mêëy
ngûúâi y taá duâng nûúác ö-xy rûãa chöî thöëi cho töi. Möåt ngûúâi y taá nhêët
àõnh àoâi tiïm cho töi möåt liïìu huyïët thanh chöëng uöën vaán. Hai
caánh tay töi bõ tï daåi khöng sao trúã laåi àûúåc tû thïë bònh thûúâng. Hoå
phaãi duâng dêìu long naäo xoa boáp hún nûãa tiïëng àöìng höì töi múái haå
àûúåc hai caánh tay xuöëng song song vúái nhên hònh.
Töi laåi trúã vïì xaâ-lim, vaâ viïn töíng giaám thõ khi thêëy mûúâi möåt
öí baánh mò coân nguyïn liïìn noái vúái töi:
“Thïë laâ maây coá àûúåc möåt bûäa tiïåc ra troâ? Kïí cuäng laå, maây
nhõn àoái mûúâi möåt ngaây maâ tröng cuäng khöng àïën nöîi gêìy lùæm...”
- Thûa sïëp töi uöëng nhiïìu nûúác lùæm aå.
- AÂ! Àuáng thêåt, tao hiïíu röìi. Bêy giúâ phaãi ùn thêåt nhiïìu cho
laåi sûác. Noái àoaån hùæn boã ài.
Roä nguy. Hùæn noái nhû vêåy vò yïn trñ rùçng töi khöng ùn gò
suöët mûúâi möåt ngaây, vaâ nïëu bêy giúâ töi ùn nhiïìu thò seä chïët ngay
vò böåi thûåc. Hùæn seä àûúåc möåt meã teän toâ. Àïën chiïìu töëi Batton ngêìm
chuyïín cho töi möåt ñt thuöëc laá röìi keâm theo laá cuöën thuöëc. Töi huát
lêëy huát àïí, phun khoái vaâo caái löî khoeát trïn öëng truyïìn húi noáng
(àêy laâ hïå thöëng sûúãi cuãa nhaâ tuâ - dô nhiïn caái hïå thöëng naây chùèng
mêëy khi hoaåt àöång). Ñt nhêët bêy giúâ noá cuäng coá àûúåc möåt cöng
duång.
Sau àoá töi “àaánh àiïån” goåi Julot. Cêåu ta tûúãng töi nhõn àoái
mûúâi möåt ngaây vûâa qua cho nïn vöåi khuyï n töi phaãi ùn tûâ tûâ. Töi
khöng daám noái sûå thêåt cho cêåu êëy biïët, súå rùçng möåt tïn khöën kiïëp
naâo àoá rònh àoåc “bûác àiïån”. Caánh tay Julot àaä àûúåc boá böåt, tinh
thêìn anh ta khaá vûäng, anh ta chuác mûâng töi vò àaä chõu àûång àûúåc
cún thûã thaách vûâa qua.
Theo Julot thò chuyïën taâu àaä sùæp khúãi haânh. Ngûúâi y taá coá
noái vúái anh ta rùçng nhaâ lao àaä nhêån àûúåc nhûäng öëng thuöëc tiïm
chuãng daânh cho tuâ khöí sai trûúác khi lïn àûúâng. Thûúâng thûúâng
nhûäng öëng thuöëc naây àûúåc gûãi àïën nhaâ lao trûúác ngaây khúãi haânh
möåt thaáng. Julot laâ möåt anh chaâng thiïëu thêån troång, vò anh ta
daám hoãi xem töi coá giûä àûúåc plan khöng.
Coá, töi vêîn giûä àûúåc, nhûng töi àaä phaãi laâm gò àïí giûä àûúåc
moán taâi saãn êëy thò töi khöng thïí noái ra àûúåc. Hêåu mön cuãa töi bõ
nhûäng vïët thûúng rêët àau àúán. Ba tuêìn sau ngûúâi ta luâa chuáng töi
ra khoãi xaâ-lim. Coá chuyïån gò thïë naây? Hoáa ra hoå cho chuáng töi möåt
Henry Charrlere 38
bûäa tùæm nûúác noáng tuyïåt vúâi coá caã xaâ-böng. Töi caãm thêëy nhû
mònh söëng laåi. Julot cûúâi sùçng sùåc nhû thùçng con nñt; Pierrot le
Fou thò mùåt maây raång rúä niïìm vui söëng. Vò vûâa úã xaâ-lim ra, chuáng
töi khöng biïët chuát gò vïì nhûäng viïåc àang diïîn ra. Töi thò thêìm hoãi
anh thúå cùæt toác: “Coá chuyïån gò thïë?” Nhûng anh ta khöng chõu traã
lúâi.
Möåt ngûúâi tuâ khöng quen biïët coá böå mùåt rêët khoá ûa noái vúái
töi: “Chùæc boån ta àûúåc miïîn chïë àöå xaâ-lim. Coá leä chuáng noá súå möåt
öng thanh tra naâo àoá sùæp gheá qua. Àiïìu cöët yïëu laâ phaãi söëng”. Möîi
àûáa chuáng töi àûúåc àûa vaâo möåt cùn buöìng giam thûúâng. Àïën trûa,
trong baát xuáp noáng àêìu tiïn töi àûúåc ùn kïí tûâ böën mûúi ba ngaây
nay, töi nhùåt àûúåc möåt maãnh göî nhoã. Trïn maãnh göî coá viïët: “Taám
ngaây nûäa xuêët phaát. Mai tiïm chuãng”. Ai àaä gûãi cho töi bûác thöng
àiïåp naây?
Maäi cho àïën nay töi vêîn khöng àûúåc biïët. Chùæc chùæn àoá laâ
möåt ngûúâi tuâ cêëm cöë àaä coá nhaä yá baáo cho chuáng töi. Ngûúâi êëy biïët
rùçng chó cêìn möåt àûáa trong boån chuáng töi biïët laâ ai nêëy àïìu seä biïët
caã. Súã dô bûác thöng àiïåp àïën tay töi chûá khöng phaãi ai khaác, chùæc
chùæn laâ do sûå tònh cúâ.
Lêåp tûác töi goåi àiïån cho Julot, dùån anh ta truyïìn ài cho ngûúâi
khaác biïët.
Suöët àïm höm êëy töi nghe thêëy tiïëng goä “àiïån thoaåi” löåc cöåc.
Coân töi thò khi àaä chuyïín bûác thöng àiïåp xong, töi im lùång.
Töi thêëy quaá dïî chõu trïn caái giûúâng êëm aáp cuãa töi. Töi
khöng muöën rùæc röëi, vaâ nhêët laâ khöng muöën trúã laåi xaâ lim. Vaâ bêy
giúâ caâng hún bao giúâ hïët.
II. LÏN ÀÛÚÂNG - SAINT-MARTIN-DE-RE
Töëi höm êëy, Batton gûãi cho töi ba àiïëu Gauloises vaâ möåt
maãnh giêëy viïët: “Bûúm bûúám úi, túá biïët rùçng khi ra ài cêåu seä mang
theo möåt kyã niïåm töët vïì töi. Töi laâ trûúãng tuâ thêåt, nhûng töi cöë sao
caâng ñt laâm haåi caác baån tuâ caâng töët. Súã dô töi nhêån caái chûác vuå naây
laâ vò töi coá chñn àûáa con vaâ töi rêët cêìn àûúåc ên xaá thêåt súám. Töi seä
cöë gùæng laâm sao àûâng àöëi xûã quaá tïå àöëi vúái anh em maâ vêîn àûúåc
tha súám. Tûâ biïåt nheá. Chuác cêåu may mùæn. Ngaây kia cêåu seä lïn
àûúâng röìi”.
Quaã nhiïn ngaây höm sau hoå têåp húåp chuáng töi laåi thaânh tûâng
töëp ba chuåc ngûúâi trong haânh lang cuãa khu trûâng giúái. Mêëy ngûúâi
y taá úã Caen àïën tiïm chuãng cho chuáng töi àïí àïì phoâng caác bïånh
nhiïåt àúái. Möîi ngûúâi àûúåc ba muäi tiïm vaâ hai lñt sûäa. Dega àûáng
gêìn töi. Baác ta coá veã àùm chiïu tû lûå. Bêy giúâ tuâ khöng tuên thuã
quy tùæc im lùång nûäa, vò ai nêëy àïìu biïët rùçng vûâa múái tiïm chuãng
xong hoå khöng thïí nhöët tuâ vaâo xaâ-lim àûúåc. Chuáng töi noái chuyïån
khe kheä vúái nhau ngay trûúác muäi boån caãnh saát. Boån naây khöng
daám noái gò vò ngaåi caác y taá úã thaânh phöë vïì. Dega noái vúái töi:
- Khöng biïët hoå coá àuã xe xaâ-lim àïí chúã caã boån ài möåt chuyïën
khöng?
- Chùæc laâ khöng. Saint-Martin-de-reá xa lùæm, nïëu cûá möîi ngaây
chúã saáu chuåc thò phaãi mêët mûúâi ngaây múái chúã hïët, vò chó riïng úã
àêy thöi cuäng àaä coá gêìn saáu trùm tuâ röìi. Àaä tiïm chuãng röìi thò cûá
yïn chñ. Vò nhû thïë coá nghôa laâ mònh àaä coá tïn trong danh saách,
thïë naâo cuäng àûúåc àûa ngay àïën núi khöí sai. Can àaãm lïn Dega aå,
möåt giai àoaån múái sùæp bùæt àêìu. Baác haäy tin cêåy töi nhû töi tin cêåy
baác.
Dega nhòn töi, hai mùæt saáng long lanh. Baác ta àùåt baân tay lïn
caánh tay töi vaâ nhùæc laåi: “Söëng chïët coá nhau Papi nheá”.
Henry Charrlere 40
Cuöåc haânh trònh trïn xe chúã tuâ khöng coá gò àaáng kïí laåi. Hoåa
chùng cuäng chó coá möåt àiïìu laâ möîi ngûúâi bõ nhöët trong caái ngùn
chêåt chöåi cuãa mònh trïn thuâng xe, rêët ngöåt ngaåt. Boån aáp giaãi
khöng chõu múã heá mêëy caánh cûãa àïí cho chuáng töi thïm möåt ñt
khöng khñ. Khi àïën La Rochelle, trïn chiïëc xe chúã chuáng töi coá hai
ngûúâi àaä chïët ngaåt tûâ bao giúâ.
Saint-Martin-de-Reá laâ möåt hoân àaão, muöën ra àoá phaãi chuyïín
sang taâu thuãy àïí ài qua laåch biïín. Nhûäng ngûúâi vö cöng röìi nghïì
tuå têåp trïn bïën àïí xem tuâ àaä chûáng kiïën viïåc phaát hiïån hai caái xaác
ngûúâi thaãm haåi kia. Hoå khöng baây toã möåt caãm xuác naâo trûúác caãnh
êëy. Vò boån caãnh saát phaãi baân giao àêìy àuã söë tuâ do chuáng aáp giaãi
cho khaám Citadeue úã trïn àaão, duâ coân söëng hay àaä chïët, cho nïn
chuáng àûa caã hai caái xaác chïët cuâng lïn taâu vúái chuáng töi. Cuöåc
vûúåt biïín khöng daâi, nhûng duâ sao chuáng töi cuäng àûúåc thúã khöng
khñ trong laânh cuãa biïín möåt laát. Töi noái vúái Dega: “Chûa chi àaä
phaãng phêët hûúng võ cuãa möåt chuyïën vûúåt nguåc”. Dega móm cûúâi.
Julot, luác bêëy giúâ àûáng caånh chuáng töi, noái:
- Àuáng. Coá muâi vûúåt nguåc thêåt. Baãn thên töi àêy, töi àang trúã
laåi núi maâ töi àaä tröën khoãi caách àêy nùm nùm. Töi àaä bõ bùæt möåt
caách ngu xuêín àuáng vaâo luác töi sùæp giïët caái thùçng cha chûáa chêëp
töi àaä ài baáo caãnh saát caách àêy mûúâi nùm. Chuáng mònh haäy cöë
àûáng saát nhau, vò àïën Saint-Martin-de-Reá hoå seä phên àaám tuâ
thaânh tûâng töëp mûúâi ngûúâi, möîi töëp nhöët vaâo möåt phoâng giam,
trïn taâu àûáng nhû thïë naâo thò hoå cûá thïë maâ phên bûâa.
Caái anh chaâng Julot êëy nhêìm. Àïën núi, hoå goåi tïn Julot vaâ
hai ngûúâi khaác nûäa bùæt àûáng riïng ra. Àoá laâ ba ngûúâi khöí sai àaä
vûúåt nguåc, àaä bõ bùæt laåi úã Phaáp, nay àang trúã laåi núi khöí sai lêìn
thûá hai.
Bõ nhöët mûúâi ngûúâi möåt buöìng, chuáng töi bùæt àêìu söëng trong
caãnh chúâ àúåi. Chuáng töi coá quyïìn noái chuyïån, huát thuöëc, vaâ hoå cho
chuáng töi ùn rêët khaá. Thúâi kyâ naây chó nguy hiïím àöëi vúái caái plan
maâ thöi. Thónh thoaãng, ngûúâi ta böîng dûng goåi anh ra, bùæt cúãi
truöìng vaâ khaám rêët kyä. Trûúác hïët laâ khaám caái ngoác ngaách úã trïn
ngûúâi cho àïën têån gan baân chên, röìi sau àoá laâ khaám aáo quêìn, àöì
àaåc. Xong àêu àêëy múái àûúåc mùåc aáo quêìn trúã laåi vaâ vïì phoâng giam.
Hïët phoâng giam laåi àïën nhaâ ùn vaâ khoaãng sên trong àoá
chuáng töi nöëi àuöi nhau ài voâng quanh suöët mêëy giúâ liïìn. Möåt, hai!
Möåt, hai! Möåt, hai. Chuáng töi ài thaânh tûâng àöåi, möîi àöåi möåt trùm
nùm mûúi tuâ nhên. Àoaân diïîu haânh khaá daâi, tiïëng guöëc göî kïu löëc
cöëc. Khi ài nhû vêåy phaãi im lùång tuyïåt àöëi. Röìi àïën lïånh “giaãi taán!”
Chuáng töi ngöìi xuöëng àêët thaânh tûâng töëp chia theo phaåm truâ xaä
höåi. Trûúác hïët laâ nhûäng ngûúâi thuöåc giúái giang höì chñnh danh. Àöëi
vúái haång ngûúâi naây quï quaán khöng coá gò quan troång: ngûúâi Corse,
ngûúâi Marseille, ngûúâi Toulouse, ngûúâi Bretagne, ngûúâi Paris, v v
Laåi coá caã möåt ngûúâi Ardeâche nûäa: êëy laâ töi. Vaâ cuäng cêìn phaãi noái roä
möåt àiïìu àaáng lêëy laâm tûå haâo cho caái tónh Ardeâche laâ trong àoaân
tuâ göìm möåt ngaân chñn trùm ngûúâi naây chó coá hai ngûúâi quï úã
Ardeâche: möåt anh caãnh saát canh nöng giïët vúå vaâ töi. Kïët luêån: dên
Ardeâche laâ ngûúâi lûúng thiïån. Caác nhoám khaác thò hònh thaânh möåt
caách bêët kyâ, vò söë ngûúâi “tûã tïë” ài khöí sai vöën nhiïìu hún söë ngûúâi
“löm cöm”. Nhûäng ngaây chúâ àúåi naây àûúåc goåi laâ nhûäng ngaây quan
saát. Thêåt vêåy, úã àêy ngûúâi ta quan saát chuáng töi dûúái àuã moåi goác
àöå.
Möåt buöíi chiïìu töi àang ngöìi phúi nùæng thò coá möåt ngûúâi àïën
caånh töi. Hùæn ta àeo kñnh trùæng, ngûúâi nhoã vaâ gêìy. Töi cöë àoaán
xem hùæn laâ haång ngûúâi naâo, nhûng vò tuâ mùåc àöìng phuåc, ai cuäng
nhû ai, cho nïn rêët khoá àoaán.
- Anh laâ Papillon phaãi khöng? - hùæn noái gioång Corse rêët
nùång.
- Vêng, chñnh töi. Anh muöën gò töi?
- Ra nhaâ xñ ài - hùæn noái xong boã ài ngay.
- Thùçng cha naây ngûúâi Corse - Dega noái vúái töi - Chùæc chùæn laâ
möåt tïn keã cûúáp vuâng nuái. Khöng biïët hùæn muöën gò úã cêåu thïë?
- Röìi seä biïët.
Töi ài vïì phña daäy nhaâ xñ úã giûäa sên, vaâ giaã vúâ ài àaái. Ngûúâi
kia cuäng àang àûáng àaái ngay bïn caånh töi.
Henry Charrlere 42
Hùæn khöng nhòn töi, noái:

- Töi laâ em rïí cuãa Pascal Matra. Höm àïën thùm töi úã nhaâ tuâ,
anh êëy coá noái laâ nïëu töi cêìn sûå giuáp àúä thò nhúâ anh.
- Àuáng, Pascal laâ baån töi. Anh cêìn gò?
- Töi khöng mang plan àûúåc nûäa: töi bõ kiïët lyå. Töi khöng biïët
nhúâ ai giûä höå, chó súå ngûúâi ta lêëy mêët hoùåc bõ boån cúám phaát hiïån.
Töi van anh, anh mang höå töi mêëy höm. - Àoaån hùæn cho töi xem
möåt caái plan to hún cuãa töi nhiïìu. Töi súå hùæn giùng bêîy, vaâ hùæn
yïu cêìu töi giuáp chùèng qua chó àïí biïët roä baãn thên töi coá mang
plan hay khöng: nïëu töi noái rùçng töi khöng chùæc coá thïí mang hai
plan möåt luác, hùæn seä biïët ngay. Cho nïn töi noái tónh khö:
- Coá bao nhiïu trong êëy?
- Hai mûúi lùm ngaân francs.
Khöng hoãi thïm gò nûäa, töi cêìm lêëy caái plan (noá rêët saåch), vaâ
trûúác mùåt hùæn, töi àuát noá vaâo hêåu mön, trong loâng bùn khoùn
khöng biïët liïåu möåt ngûúâi coá mang nöíi hai caái hay khöng. Vïì àiïìu
naây töi hoaân toaân chûa coá kinh nghiïåm. Töi àûáng dêåy, mùåc quêìn...
Hònh nhû öín caã, chùèng thêëy vûúáng gò.
- Töi tïn laâ Ignace Galgani, - hùæn noái vúái töi trûúác khi boã ài. -
Caám ún Papillon.
Töi trúã laåi chöî Dega vaâ kïí laåi viïåc vûâa qua.
- Khöng nùång quaá chûá?
- Khöng.
- Thïë thò àûúåc. Khöng noái chuyïån naây nûäa.
Chuáng töi tòm caách bùæt liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi àaä tûâng úã tuâ
khöí sai vïì, nhêët laâ Julot hay laâ le Guittou.
Chuáng töi àang khao khaát taâi liïåu: úã bïn êëy ra sao, chïë àöå úã
àêëy àöëi vúái tuâ nhên nhû thïë naâo; laâm caách naâo àïí coá thïí noái
chuyïån riïng vúái möåt ngûúâi baån, v.v... Sûå tònh cúâ àaä xui khiïën cho
chuáng töi gùåp àûúåc möåt mêîu ngûúâi kyâ thuá, möåt trûúâng húåp àùåc
biïåt. Àoá laâ möåt ngûúâi Corse ra àúâi trong nhaâ tuâ khöí sai. Böë hùæn
laâm giaám thõ úã àêëy vaâ cuâng vúái meå hùæn úã Quêìn àaão Salut. Hùæn
sinh ra úã àaão Royale laâ möåt trong ba caái àaão laâm thaânh Quêìn àaão
naây (hai àaão coân laåi laâ àaão Saint Joseph vaâ àaão Quyã). Vaâ giúâ àêy,
söë phêån àaä xoay vêìn nhû thïë naâo maâ hùæn àang trúã laåi núi chön
nhau cùæt röën khöng phaãi vúái tû caách con öng giaám thõ maâ vúái tû
caách tuâ khöí sai.
Hùæn bõ xûã mûúâi hai nùm khöí sai vò töåi ùm tröåm coá beã khoáa.
Mûúâi chñn tuöíi, möåt gûúng mùåt cúãi múã, àöi mùæt sùæc saão vaâ trong
saáng. Töi vaâ Dega thêëy ngay tûác khùæc rùçng àêy laâ möåt ngûúâi phaåm
töåi chó vò möåt luác lúä bûúác. Cêåu naây khöng biïët gò nhiïìu vïì giúái töåi
phaåm, nhûng àöëi vúái chuáng töi cêåu ta seä coá ñch bùçng caách cho
chuáng töi têët caã nhûäng àiïìu cêìn biïët vïì caãnh söëng àang chúâ chuáng
töi. Cêåu ta kïí laåi cuöåc söëng úã quêìn àaão, núi cêåu àaä söëng mûúâi böën
nùm. Chùèng haån cêåu ta cho chuáng töi biïët rùçng ngûúâi coi soác cêåu úã
Quêìn àaão laâ möåt tïn tuâ khöí sai nöíi tiïëng bõ sa cú trong möåt cuöåc
àêëu dao trïn àöìi La Butte vò àöi mùæt kiïìu diïîm cuãa Casque d’Or.
Cêåu ta cho chuáng töi nhûäng lúâi khuyïn rêët quyá: muöën vûúåt
nguåc thò phaãi xuêët phaát tûâ àêët liïìn, vò xuêët phaát tûâ Quêìn àaão
Salut laâ àiïìu khöng thïí àûúåc; thûá àïën laâ phaãi cöë sao àûâng bõ phên
vaâo loaåi nguy hiïím, vò nïëu thïë thò àïën Saint - Laurent möåt caái laâ
seä bõ cêëm cöë ngay trong möåt thúâi gian hay suöët àúâi tuây mûác nùång
nheå àûúåc ghi trong söí nhêån xeát. Noái chung, khöng àïën nùm phêìn
trùm tuâ khöí sai bõ cêëm cöë úã Quêìn àaão. Söë coân laåi thò úã àêët liïìn. ÚÃ
Quêìn àaão khñ hêåu tûúng àöëi laânh, nhûng úã Àêët liïìn, nhû Dega àaä
kïí cho töi nghe, nûúác rêët àöåc, khiïën cho ngûúâi tuâ kiïåt sûác dêìn vò àuã
caác thûá bïånh; úã àêy ngûúâi ta coá thïí chïët rêët nhiïìu caách, vò bïånh
hay vò bõ aám saát, v.v.:.
Dega vaâ töi cuâng hy voång seä khöng bõ cêëm cöë úã Quêìn àaão.
Nhûng töi vêîn thêëy ngheån trong cöí: nhúä ra töi bõ ghi trong söí laâ
thuöåc loaåi tuâ nguy hiïím thò sao? Töi bõ aán chung thên, laåi thïm
chuyïån Tribouillard vaâ chuyïån chûãi viïn giaám àöëc, möåt bûác chên
dung tuyïåt myä röìi coân gò!
Möåt höm coá tin àöìn: duâ coá thïí naâo cuäng khöng àûúåc xin vaâo
bïånh xaá, vò nhûäng ai quaá yïëu hay coá bïånh xem chûâng khöng chõu
Henry Charrlere 44
nöîi cuöåc haânh trònh àïìu bõ nhên viïn bïånh xaá àêìu àöåc cho chïët.
Chùæc laâ tin võt thöi. Quaã nhiïn möåt ngûúâi Paris tïn laâ Francis la
Passe àaä xaác nhêån rùçng tin àöìn êëy laâ bõa àùåt. Cuãa àaáng töåi, coá möåt
ngûúâi bõ àêìu àöåc thêåt, nhûng möåt ngûúâi anh ruöåt cuãa Francis la
Passe laâm viïåc trong bïånh xaá àaä noái cho hùæn biïët àêìu àuöi cêu
chuyïån.
Söë laâ coá möåt chuyïn gia cúä lúán vïì tuã keát sùæt, nghe noái àaä tûâng
ùn tröåm taâi liïåu mêåt cuãa àaåi sûá quaán Àûác úã Geneâve hay úã
Lausanne trong thúâi kyâ àaåi chiïën lêìn thûá nhêët àïí trao cho caác cú
quan tònh baáo Phaáp. Nhûäng taâi liïåu êëy coá têìm quan troång rêët lúán,
cho nïn caãnh saát àaä phaãi giao hùæn cho Phoâng nhò àïí laâm viïåc naây
trong khi hùæn àang ngöìi tuâ (hùæn bõ xûã nùm nùm). Vaâ kïí tûâ 1920,
möîi nùm laâm möåt hai vuå, hùæn söëng yïn öín. Cûá möîi lêìn bõ bùæt, hùæn
laåi cêìu cûáu bïn Phoâng nhò àïí hoå can thiïåp höå. Nhûng àïën lêìn naây
thò khöng ùn thua. Hùæn bõ xûã hai mûúi nùm vaâ leä ra seä ài àaây cuâng
möåt chuyïën vúái chuáng töi. Àïí traánh ài chuyïën naây, hùæn àaä giaã vúâ
öëm àïí vaâo bïånh xaá. Möåt viïn cyanure - vêîn theo lúâi ngûúâi anh cuãa
Francis la Passe - àaä kïët thuác moåi sûå. Bêy giúâ thò caác tuã keát sùæt vaâ
Phoâng nhò coá thïí nguã yïn.
Caái sên tuâ naây àêìy ùæp nhûäng cêu chuyïån ly kyâ, àuáng sûå thêåt
cuäng coá maâ bõa àùåt cuäng coá. Duâ sao thò chuáng töi cuäng vïính tai lïn
maâ nghe: ñt nhêët cuäng giïët àûúåc thò giúâ.
Möîi lêìn töi ài ngoaâi, duâ laâ khi àang úã trong sên hay trong xaâ-
lim, Dega phaãi ài theo töi, vò coá hai caái plan: Dega àûáng che cho töi
trong khi töi haânh àöång, àïí ngùn chùån nhûäng con mùæt quaá toâ moâ.
Möåt caái plan àaä laâ rêìy raâ, thïë maâ töi mang nhûäng hai caái trong khi
àoá thò Galgani öëm caâng ngaây caâng nùång. Vaâ úã àêy coá möåt hiïån
tûúång bñ êín khöng hiïíu sao àûúåc: caái plan maâ töi àuát vaâo sau bao
giúâ cuäng ra sau, vaâ caái àuát vaâo trûúác bao giúâ cuäng ra trûúác. Chuáng
noá àöíi chöî cho nhau trong buång töi nhû thïë naâo thò töi khöng biïët,
nhûng kïët quaã laâ nhû thïë àêëy!
Höm qua úã phoâng cùæt toác ngûúâi ta àaä tòm caách giïët Clousiot
trong khi ngûúâi thúå caåo àang caåo mùåt cho anh ta. Hai nhaát dao úã
gêìn tim. Phuác baãy mûúi àúâi, anh khöng chïët. Qua möåt ngûúâi baån
cuãa anh ta töi biïët àûúåc chuyïån naây. Àoá laâ möåt cêu chuyïån kyâ laå,
vaâ coá ngaây töi seä kïí laåi chuyïån naây. Vuå giïët ngûúâi naây laâ möåt cuöåc
thanh toaán núå nêìn. Keã mûu saát seä chïët saáu nùm sau úã Cayenne vò
ùn phaãi bichromat calium tröån vaâo moán rong biïín. Hùæn àaä chïët
trong nhûäng cún àau khuãng khiïëp. Ngûúâi y taá phuå möí cho baác sô
möí tûã thi coá àûa cho chuáng töi xem möåt khuác ruöåt daâi khoaãng
mûúâi phên. Trïn khuác ruöåt thêëy thuãng mûúâi baãy löî. Hai thaáng
sau, keã àaä boã thuöëc àöåc cho hùæn àaä bõ boáp cöí chïët trïn giûúâng
bïånh. Cho àïën bêy giúâ ngûúâi ta vêîn khöng biïët ai àaä boáp cöí hùæn.
Chuáng töi úã Saint-Martin-de-Reá àaä àûúåc mûúâi hai ngaây. Nhaâ
tuâ chêåt nñch. Ngaây àïm lñnh canh thûúâng xuyïn ài tuêìn quanh
thaânh.
Möåt cuöåc êíu àaã àaä nöí ra trong phoâng tùæm, giûäa hai anh em
ruöåt. Hai àûáa àaä àaánh nhau dûä döåi nhû hai con thuá, vaâ möåt trong
hai àûáa àaä àûúåc àûa vaâo phoâng giam cuãa chuáng töi. Hùæn tïn laâ
Andreá Baillard. Hoå khöng thïí trûâng phaåt hùæn àûúåc, hùæn noái thïë, vò
cuöåc êíu àaã naây xaãy ra laâ do löîi cuãa ban quaãn trõ nhaâ tuâ: hoå àaä àûúåc
lïånh khöng àïí cho hai anh em gùåp nhau vò bêët kyâ lyá do naâo. Khi
àaä biïët chuyïån, ngûúâi ta seä hiïíu taåi sao. Andreá àaä giïët möåt baâ giaâ
söëng bùçng lúåi tûác cho vay laäi vaâ anh hùæn laâ Emile cêët giêëu moán
tiïìn lêëy àûúåc. Emile bõ bùæt vò möåt vuå tröåm vaâ bõ xûã ba nùm tuâ. Möåt
höm trong phoâng giam, coá caã mêëy ngûúâi tuâ khaác, vò ûác thùçng em
khöng chõu gûãi tiïìn cho hùæn mua thuöëc laá, hùæn noái toeåt ra vaâ cam
àoan rùçng thïë naâo thùçng Andreá cuäng ài àúâi vò chñnh noá giïët cuå giaâ,
coân nhû hùæn, tûác Emile, chó cêët giêëu tiïìn maâ thöi. Cho nïn khi ra
tuâ hùæn seä khöng cho thùçng Andreá möåt xu naâo. Möåt tuâ nhên liïìn
àem kïí chuyïån naây cho viïn giaám àöëc nhaâ tuâ nghe.
Chùèng bao lêu Andreá bõ bùæt vaâ hai anh em bõ xûã tûã.
Trong khu vûåc tûã tuâ úã nhaâ lao Santeá, hai àûáa bõ giam vaâo hai
xaâ-lim kïë cêån. Möîi àûáa àïìu laâm àún xin ên xaá. Àïën ngaây thûá böën
mûúi ba, àún cuãa Emile àûúåc chêëp thuêån, nhûng àún cuãa Andreá bõ
baác boã. Tuy vêåy, do möåt biïån phaáp nhên àaåo àïí nûúng nheå Andreá,
Emile vêîn bõ giûä úã khu tûã tuâ, vaâ hai anh em möîi ngaây vêîn lêìn lûúåt
àûúåc ài daåo trong sên, chên mang xiïìng xñch.
Henry Charrlere 46
Àïën ngaây thûá böën mûúi saáu, ngûúâi ta múã cûãa phoâng giam
Andreá vaâo luác böën giúâ rûúäi. Moåi ngûúâi àïìu coá mùåt àöng àuã: viïn
giaám àöëc nhaâ tuâ, viïn biïån lyá, vaâ uãy viïn cöng töë àaä àoâi xûã tûã
Andreá. Giúâ haânh quyïët àaä àïën. Nhûng vûâa àuáng luác viïn giaám àöëc
bûúác túái àïí baáo tin naây cho töåi nhên, viïn traång sû cuãa hùæn chaåy
vaâo, theo sau laâ möåt ngûúâi khaác nûäa trao möåt túâ giêëy cuãa cöng töë
viïn. Moåi ngûúâi lui ra haânh lang. Hoång Andreá tùæc ngheån àïën nöîi
khöng nuöët nûúác miïång àûúåc nûäa. Chùèng leä! Ngûúâi ta khöng bao
giúâ chùån ngang möåt cuöåc haânh quyïët àang àûúåc tiïën haânh. Thïë maâ
lêìn naây laåi khaác.
Maäi àïën höm sau, sau bao nhiïu giúâ lo êu khùæc khoaãi, Andreá
múái àûúåc öng traång sû cho biïët rùçng trûúác ngaây haânh quyïët möåt
ngaây, töíng thöëng Doumer àaä bõ möåt ngûúâi tïn laâ Gorguloff aám saát.
Nhûng öng Doumer khöng chïët ngay. Suöët àïm höm êëy viïn traång
sû àaä tuác trûåc trûúác bïånh viïån sau khi baáo cho Böå trûúãng Böå tû
phaáp rùçng nïëu ngaây töíng thöëng chïët trûúác giúâ haânh quyïët (tûâ böën
giúâ rûúäi saáng àïën nùm giúâ), öng ta yïu cêìu baäi boã viïåc haânh quyïët
vò lyá do khuyïët diïån ngûúâi chõu traách nhiïåm töëi cao vïì aán tûã hònh.
Doumer chïët vaâo luác böën giúâ hai phuát. Viïn traång sû vöåi vaâng baáo
tin cho Böå tû phaáp röìi nhaãy ngay lïn xe tùæc-xi cuâng vúái ngûúâi cêìm
lïånh baäi aán: öng ta àaä àïën muöån mêët ba phuát, khöng kõp ngùn
chùån ngûúâi ra múã cûãa phoâng giam Andreá. Nhû vêåy hai anh em
àûúåc àûúåc giaãm aán thaânh khöí sai chung thên. Ngaây bêìu töíng
thöëng múái, viïn traång sû àaä àïën têån Versailles, vaâ Albert Lebrun
vûâa àûúåc bêìu xong möåt caái laâ öng ta trònh àún xin ên xaá ngay.
Chûa bao giúâ möåt võ töíng thöëng baác boã àún xin ên xaá àêìu tiïn àûúåc
trònh lïn cho mònh xeát: öng Lebrun àaä kyá, thïë laâ töi yïn laânh lïn
àûúâng ài Guyane”. Andreá kïët thuác cêu chuyïån. Töi nhòn con ngûúâi
vûâa thoaát khoãi maáy cheám vaâo phuát cuöëi vaâ tûå nhuã rùçng duâ sao
nhûäng nöîi cú cûåc cuãa töi cuäng khöng thïí so saánh vúái nhûäng cún
daây voâ maâ hùæn àaä phaãi chõu àûång.
Tuy vêåy töi khöng bao giúâ laâm thên vúái hùæn. Nghô rùçng hùæn
àaä giïët chïët möåt baâ giaâ khöën khöí àïí lêëy tiïìn, töi thêëy buöìn nön
quaá. Vaã chùng hùæn coân coá àuã nhûäng khaã nùng àïí tröën thoaát. Vïì
sau, úã àaão Saint Joseph hùæn seä giïët anh hùæn. Nhiïìu tuâ nhên àaä
chûáng kiïën viïåc aây. Höm êëy Emile àang àûáng cêu caá trïn möåt taãng
àaá, bao nhiïu têm trñ àïìu döìn hïët vaâo cöng viïåc naây.
Soáng vöî rêët maånh, aát hïët moåi tiïëng àöång khaác. Andreá àïën
gêìn anh hùæn tûâ phña sau, tay cêìm möåt cêy tre göåc daâi ba meát. Hùæn
chó cêìn êíy cêy tre vaâo lûng Emile laâ àuã laâm cho öng anh mêët
thùng bùçng rúi xuöëng biïín. Chöî naây caá mêåp nhiïìu vö kïí: chùèng
bao lêu Emile trúã thaânh moán ùn chñnh trong bûäa ùn haâng ngaây
cuãa chuáng. Trong buöíi àiïím danh töëi höm êëy, hùæn vùæng mùåt vaâ
àûúåc coi laâ mêët tñch trong khi mûu toan vûúåt nguåc. Ngûúâi ta khöng
nhùæc àïën hùæn nûäa. Chó coá böën nùm ngûúâi tuâ àang nhùåt dûâa trïn
àaão chûáng kiïën caãnh naây. Dô nhiïn caác tuâ nhên àïìu biïët chuyïån,
chó coá boån caãnh saát laâ khöng hay biïët gò. Andreá Baillard khöng bao
giúâ bõ hoå hoãi àïën. Hùæn àûúåc miïîn cêëm cöë vò “haånh kiïím töët”, vaâ úã
Saint-Laurent-du-Maroni, hùæn àûúåc hûúãng möåt chïë àöå ûu àaäi. Hùæn
coá caã möåt phoâng giam riïng.
Möåt höm coá chuyïån vúái möåt tuâ nhên khaác, hùæn àaä xaão quyïåt
múâi ngûúâi naây vaâo phoâng giam cuãa hùæn vaâ duâng dao àêm truáng
tim võ quyá khaách. Àûúåc cöng nhêån laâ úã vaâo thïë tûå vïå húåp phaáp, hùæn
àûúåc tha böíng. Àïën kyâ baäi boã chïë àöå tuâ khöí sai, hùæn àûúåc traã tûå do,
lêìn naây cuäng laåi laâ vò “haånh kiïím töët”.
Saint-Martin-de-Reá àêìy êëp nhûäng tuâ nhên. ÚÃ àêy coá hai loaåi
ngûúâi rêët khaác nhau: taám trùm àïën möåt ngaân tuâ khöí sai vaâ chñn
trùm ngûúâi bõ àaây biïåt xûá. Àïí trúã thaânh tuâ khöí sai, phaãi phaåm möåt
töåi nùång hoùåc ñt nhêët phaãi bõ buöåc töåi àaä vi phaåm luêåt phaáp möåt
caách nghiïm troång. AÁn nheå nhêët laâ baãy nùm khöí sai, röìi cûá thïë
tùng lïn tûâng bêåc, cho àïën khöí sai chung thên.
Möåt ngûúâi bõ xûã tûã maâ àûúåc ên xaá thò àûúng nhiïn trúã thaânh
tuâ khöí sai chung thên. Àaây biïåt xûá thò coá khaác. Möåt ngûúâi bõ kïët
aán tûâ ba àïën baãy lêìn thò coá thïí bõ àaây biïåt xûá. Quaã tònh àoá àïìu laâ
nhûäng tïn tröåm cûúáp thêm cùn cöë àïë, cho nïn coá möåt àiïìu dïî hiïíu
laâ xaä höåi phaãi tûå baão vïå bùçng caách caách ly nhûäng ngûúâi nhû thïë.
Tuy nhiïn, möåt dên töåc vùn minh maâ phaãi duâng àïën biïån phaáp àaây
biïåt xûá cuäng thêåt laâ àaáng xêëu höí. Coá nhûäng keã ùn cùæp vùåt, rêët
vuång vïì vò luön luön bõ bùæt, phaãi chõu aán àaây biïåt xûá - thúâi bêëy giúâ
Henry Charrlere 48
nhû vêåy chung quy cuäng chùèng khaác gò bõ tuâ chung thên - maâ thêåt
ra caã àúâi chûa ùn cùæp àûúåc lêëy mûúâi ngaân francs. Chñnh àêy laâ chöî
vö nghôa lyá nhêët cuãa nïìn vùn minh Phaáp. Möåt dên töåc khöng coá
quyïìn traã thuâ hay loaåi trûâ möåt caách quaá nhanh choáng nhûäng ngûúâi
gêy phiïìn haâ cho xaä höåi. Nhûäng ngûúâi nhû thïë laâ nhûäng ngûúâi cêìn
àûúåc àiïìu trõ nhiïìu hún laâ phaãi trûâng phaåt möåt caách vö nhên àaåo
àïën thïë.
Chuáng töi àïën Saint-Martin-de-Reá nhû vêåy laâ àaä àûúåc mûúâi
baãy ngaây. Bêy giúâ chuáng töi àaä biïët tïn chiïëc taâu seä àûa chuáng töi
àïën núi tuâ àaây: ngûúâi ta goåi noá laâ chiïëc La Martinieâre. Noá seä chúã
möåt ngaân taám trùm baãy mûúi phaåm nhên. Caái söë taám chñn trùm tuâ
khöí sai saáng höm nay àïìu àûúåc têåp húåp trong sên cuãa caái phaáo àaâi
àûúåc duâng laâm nhaâ tuâ. Tûâ khoaãng gêìn möåt tiïëng àöìng höì, chuáng
töi àaä àûáng xïëp haâng mûúâi kñn caã khoaãng sên hònh chûä nhêåt. Möåt
caánh cûãa múã ra vaâ chuáng töi thêëy bûúác vaâo sên mêëy ngûúâi ùn mùåc
khöng giöëng nhû nhûäng tïn cai tuâ maâ chuáng töi àaä tûâng biïët. Hoå
mùåc möåt thûá trang phuåc may theo kiïíu quên sûå maâu xanh da trúâi,
tröng khaá sang troång. Khöng giöëng àöìng phuåc cuãa caãnh saát maâ
cuäng khöng giöëng quên phuåc cuãa nhaâ binh. Ai nêëy àïìu thùæt möåt
caái nõt röång baãn coá àeo bao suáng luåc. Caán suáng löå roä ra ngoaâi. Hoå coá
khoaãng chûâng taám mûúi ngûúâi. Coá mêëy ngûúâi àeo lon. Ai nêëy da
àïìu raám nùæng, tuöíi taác khaá chïnh lïåch, xï xñch giûäa ba mûúi vaâ
nùm mûúi tuöíi. Nhûäng ngûúâi giaâ tröng dïî ûa hún nhûäng ngûúâi treã:
boån naây ûúän ngûåc ra veã quan troång vaâ haänh diïån. Nhoám chó huy
cuãa boån naây cuâng ra vúái viïn giaám àöëc nhaâ lao Saint-Martin-de-Reá,
möåt àaåi taá hiïën binh, ba böën öng baác sô mùåc quên phuåc thuöåc àõa
vaâ hai öng linh muåc mùåc aáo chuâng trùæng.
Viïn àaåi taá hiïën binh cêìm möåt caái loa àûa lïn miïång.
Chuáng töi chúâ àúåi hiïåu lïånh “àûáng nghiïm”, nhûng khöng
thêëy coá. Viïn àaåi taá noái lúán:
- Têët caã nghe kyä dêy. Kïí tûâ giêy phuát naây caác ngûúâi àûúåc
chuyïín sang quyïìn phuå traách cuãa nhûäng ngûúâi quan chûác thuöåc
Böå Tû phaáp àaåi diïån cho ban quaãn trõ trûâng giúái cuãa xûá Guyane
thuöåc Phaáp maâ trung têm haânh chñnh laâ thõ trêën Caen. Thûa ngaâi
thiïëu taá Barrot, töi xin baân giao cho ngaâi taám trùm mûúâi saáu
phaåm nhên hiïån coá mùåt, àûúåc ghi tïn trong danh saách naây. Xin
ngaâi xaác nhêån cho rùçng hoå àïìu coá mùåt.
Cuöåc àiïím danh lêåp tûác bùæt àêìu: “Jean Möî? Coá! Paul Möî? Coá!
v.v... Thuã tuåc naây keáo daâi hai tiïëng àöìng höì: moåi sûå àïìu öín thoãa.
Sau àoá àïën cuöåc trao àöíi chûä kyá giûäa hai ban quaãn trõ àûúåc tiïën
haânh trïn möåt caái baân nhoã múái baây ra sên vò muåc àñch naây.
Thiïëu taá Barrot àeo möåt söë lon ngang vúái söë lon viïn àaåi taá,
nhûng lon maâu hoaâng kim chûá khöng phaãi maâu baåc nhû trong
hiïën binh. Öng ta cêìm caái loa lïn:
- Caác phaåm nhên nghe àêy, tûâ nay vïì sau danh tûâ naây seä
àûúåc duâng thûúâng xuyïn cho caác anh: phaåm nhên Möî hay phaåm
nhên söë bao nhiïu àêëy, nhû ngûúâi ta seä êën àõnh cho tûâng ngûúâi.
Ngay tûâ bêy giúâ caác ngûúâi àûúåc àùåt dûúái nhûäng luêåt lïå riïng cuãa
nhaâ tuâ khöí sai, dûúái nhûäng nöåi quy vaâ nhûäng toâa aán nöåi böå, khi
cêìn seä coá nhûäng quyïët àõnh cêìn thiïët àïí xûã lyá vúái caác ngûúâi. Caác
toâa aán tûå trõ naây, trong trûúâng húåp caác ngûúâi vi phaåm àiïìu lïå cuãa
nhaâ tuâ khöí sai, coá thïí xûã caác ngûúâi tûâ hònh phaåt giam cêìm àïën tûã
hònh. Dô nhiïn nhûäng hònh phaåt coá tñnh chêët kyã luêåt naây, nhû
giam cêìm hay cêëm cöë, seä àûúåc thi haânh trong caác truå súã thuöåc
quyïìn ban quaãn trõ. Caác nhên viïn maâ caác ngûúâi tröng thêëy úã àêy
àûúåc goåi laâ giaám thõ. Möîi khi noái vúái hoå, caác ngûúâi seä thûa: “Thûa
öng giaám thõ”. Sau bûäa ùn töëi möîi ngûúâi seä àûúåc phaát möåt caái bõ
lñnh thuãy àûång trang phuåc nhaâ tuâ vaâ mêëy thûá àöì duâng caá nhên.
Trong àoá àaä coá àuã nhûäng gò cêìn thiïët, caác ngûúâi khöng àûúåc coá
nhûäng thûá àöì àaåc khaác. Ngaây mai caác ngûúâi seä lïn taâu La
Martòmeâre. Chuáng töi vaâ caác ngûúâi seä cuâng ài trïn chuyïën taâu êëy.
Caác ngûúâi khöng nïn lêëy laâm tuyïåt voång khi phaãi rúâi àêët nûúác: úã
núi tuâ àaây caác ngûúâi seä thêëy dïî chõu hún laâ bõ cêëm cöë úã Phaáp. Caác
ngûúâi coá thïí noái chuyïån, chúi, ca haát vaâ huát thuöëc, caác ngûúâi khöng
súå bõ haânh haå nïëu haånh kiïím caác ngûúâi töët. Töi yïu cêìu caác ngûúâi
haäy àúåi àïën khi túái nhaâ tuâ khöí sai röìi haäy thanh toaán nhûäng
chuyïån xñch mñch caá nhên. Trong khi taâu àang vûúåt biïín, kyã luêåt
cêìn phaãi rêët nghiïm minh, töi hy voång rùçng caác ngûúâi seä hiïíu àiïìu
àoá. Nïëu trong söë caác ngûúâi coá ai tûå caãm thêëy khöng coá àuã àiïìu kiïån
Henry Charrlere 50
thïí chêët àïí traãi qua chuyïën ài naây, töi yïu cêìu hoå àïën trònh diïån úã
bïånh xaá; hoå seä àûúåc caác sô quan thêìy thuöëc ài theo trïn taâu khaám
cho. Töi thuác caác ngûúâi lïn àûúâng bònh an.
Phêìn nghi lïî thïë laâ xong.
- Naây baác Dega, baác thêëy thïë naâo?
- Papillon aå, bêy giúâ töi thêëy laâ töi coá lyá khi noái rùçng àiïìu
nguy hiïím nhêët phaãi khùæc phuåc chñnh laâ boån tuâ khöí sai khaác. Caái
cêu cuãa öng ta noái: “Haäy àúåi àïën khi túái nhaâ tuâ khöí sai röìi haäy
thanh toaán nhûäng chuyïån xñch mñch” thêåt laâ àêìy yá nghôa. Seä coá
bao nhiïu vuå giïët ngûúâi xaãy ra!
- Tuy vêåy baác àûâng lo, baác cûá tin töi ài. Töi ài tòm Franeis la
Passe vaâ noái vúái hùæn.
- Anh cêåu vêîn laâm y taá àêëy chûá?
- Vêîn laâm, anh túá khöng phaãi laâ tuâ khöí sai, chó laâ àaây biïåt xûá
thöi.
- Cêåu phaãi bùæt liïn laåc ngay vúái anh ta àïí xin cho àûúåc möåt
con dao möí. Nïëu anh cêåu cêìn traã tiïìn, cêåu cûá cho túá biïët laâ bao
nhiïu, túá seä traã àuã.
Hai giúâ sau töi àaä coá àûúåc möåt con dao möí caán bùçng theáp rêët
cûáng. Khuyïët àiïím duy nhêët cuãa noá laâ húi to möåt chuát, nhûng àoá
laâ möåt vuä khñ rêët àaáng súå. Töi àïën ngöìi gêìn daäy nhaâ xñ úã giûäa sên.
Töi àaä nhúâ ngûúâi ài tòm Galgani àïí traã laåi caái plan cho noá, nhûng
chùæc khoá loâng tòm nöíi möåt con ngûúâi trong caái àaám luön luön di
chuyïín trïn khoaãng sên röång mïnh möng chûáa àïën taám trùm
ngûúâi. Tûâ khi chuáng töi àïën àêy, Julot, le Gui~toun, Suzini àïìu
khöng thêëy àêu caã. Ûu thïë cuãa sinh hoaåt têåp thïí laâ úã chöî ngûúâi ta
àûúåc söëng, àûúåc noái vúái nhau vaâ cuâng thuöåc möåt xaä höåi chung, nïëu
coá thïí goåi àêy laâ möåt xaä höåi. Coá bao nhiïu nhûäng àiïìu cêìn noái, cêìn
nghe vaâ cêìn laâm, àïën möîi ngûúâi ta khöng coá thò giúâ suy nghô nûäa.
Khi nhêån thêëy dô vaäng múâ nhaåt hùèn ài vaâ luâi xuöëng haâng thûá yïëu
so vúái cuöåc söëng haâng ngaây, töi nghô rùçng khi àaä àïën núi röìi chùæc
ngûúâi ta seä gêìn nhû quïn bùèn trûúác kia mònh laâ ai, taåi sao mònh
laåi rúi vaâo caãnh naây, vaâ laâm thïë naâo àïí rúi vaâo àêy àïí chó quan
têm àïën möåt àiïìu duy nhêët: vûúåt nguåc. Töi nghô nhû vêåy laâ lêìm, vò
ngay tûâ àêìu, caái àiïìu coá sûác thu huát nhêët vaâ quan troång nhêët trûúác
tiïn laâ phaãi cöë sao àïí maâ söëng àaä. Vêåy thò boån caãnh saát, boån böìi
thêím, nhûäng phiïn toâa àaåi hònh, nhûäng viïn chûác cuãa toâa aán bêy
giúâ úã àêu? Vúå töi, cha töi, caác baån töi bêy giúâ úã àêu? Hoå vêîn söëng súâ
súâ ra àêëy, vaâ möîi ngûúâi coá möåt võ trñ riïng trong loâng töi, nhûng
hònh nhû vò caái traång thaái bûâng bûâng nhû lïn cún söët cuãa giúâ xuêët
phaát, cuãa bûúác nhaãy khöíng löì vaâo coäi chûa tûâng biïët, cuãa nhûäng
tònh baån múái vaâ nhûäng möëi liïn hïå quen biïët khaác nhau, tûúãng
chûâng nhû nhûäng con ngûúâi êëy khöng coân quan troång nhû trûúác.
Nhûng àoá chó laâ möåt caám giaác. Möîi khi töi muöën, vaâo caái giêy phuát
maâ trñ oác töi vui loâng múã caái ngùn keáo tûúng ûáng vúái tûâng ngûúâi, hoå
laåi seä coá mùåt àêu vaâo àêëy.
Kòa Galgani àaä àïën: ngûúâi ta phaãi dêîn hùæn àïën tòm töi, vò tuy
àaä àeo àöi kñnh daây cöåp, hùæn chó tröng thêëy lúâ múâ. Tröng hùæn coá veã
àúä àúä. Hùæn laåi gêìn töi vaâ im lùång vaâ nùæm chùåt tay töi, khöng noái
möåt lúâi.
Töi noái vúái hùæn:
- Töi muöën traã caái plan cho cêåu. Bêy giúâ cêåu àúä röìi, cêåu coá thïí
tûå mang lêëy. Trong cuöåc haânh trònh daâi ngaây naây, traách nhiïåm maâ
cêåu giao cho töi quaá lúán, vaã laåi laâm sao biïët àûúåc töi vúái cêåu coá àûúåc
phên chöî gêìn nhau hay khöng, röìi àïën núi, duâ coá gùåp àûúåc nhau
nûäa thò chûa chùæc àaä coá àiïìu kiïån trao tay. Vêåy cêåu lêëy laåi ngay tûâ
bêy giúâ thò hún.
Galgani nhòn töi, veã khöí súã. Töi giuåc:
- Naâo, cêåu ra nhaâ xñ àïí túá trao plan laåi.
- Khöng, töi khöng lêëy laåi àêu, anh cûá giûä lêëy, töi cho anh
àêëy, noá laâ cuãa anh.
- Sao cêåu laåi noái thïë
- Töi khöng muöën bõ chuáng noá giïët àïí lêëy plan. Töi thaâ söëng
khöng coá tiïìn coân hún laâ chïët vò coá tiïìn. Töi cho anh, vò xeát cho
cuâng khöng coá lyá do gò anh laåi phaãi chõu liïìu caã tñnh maång àïí giûä
Henry Charrlere 52
tiïìn cho töi. Ñt nhêët, nïëu anh àaä chõu hiïím hoåa thò àiïìu àoá phaãi coá
lúåi cho anh.
- Cêåu súå aâ, Galgani? Ngûúâi ta àaä àe doåa cêåu aâ? Coá keã nghi
ngúâ laâ cêåu coá plan sao?
- Vêng, töi bõ ba tïn A-rêåp theo doäi thûúâng xuyïn: Chñnh vò
thïë maâ töi khöng àaám àïën gùåp anh lêìn naâo, àïí cho chuáng noá àûâng
nghi ngúâ laâ töi vúái anh coá liïn hïå vúái nhau. Möîi lêìn töi ài ngoaâi, duâ
ban ngaây hay ban àïm, möåt trong ba thùçng khöën êëy àïìu àïën ngöìi
gêìn töi. Töi àaä cöë gùæng laâm sao - cho chuáng noá thêëy roä rùçng töi
khöng mang gò trong hêåu mön (dô nhiïn töi cöë laâm nhû vêåy möåt
caách thêåt tûå nhiïn), thïë maâ chuáng noá vêîn khöng ngûâng quan saát
töi. Chuáng noá àoaán laâ coá möåt ngûúâi khaác giûä höå plan cho töi, chó coá
àiïìu khöng biïët laâ ai maâ thöi, cho nïn chuáng noá cöë rònh àïí biïët luác
naâo caái plan seä trúã vïì vúái töi.
Töi nhòn Galgani vaâ thêëy roä laâ cêåu ta àaä lêm vaâo tònh traång
khiïëp nhûúåc vò bõ àe doåa thûåc sûå. Töi noái: “Chuáng noá hay àïën chöî
naâo nhiïìu nhêët trong khoaãng sên naây?” Cêåu ta noái: “Phña gêìn nhaâ
bïëp vaâ nhaâ giùåt àöì', “Àûúåc, cêåu cûá úã àêy, töi àïën àoá. AÂ, thöi, cêåu cûá
ài vúái töi”
Töi ài vúái Galgani vïì phña boån A-rêåp. Töi àaä lêëy con dao möí
trong muä vaãi ra. Baân tay töi cêìm caán dao, lûúäi dao àùåt ngûúåc lïn
phña trïn, lêëp trong tay aáo. Quaã nhiïn àïën gêìn nhaâ bïëp töi tröng
thêëy chuáng. Chuáng göìm coá böën tïn: ba tïn ngûúâi A-rêåp vaâ möåt tïn
ngûúâi Corse, tïn laâ Girando. Töi hiïíu ra ngay: chñnh tïn ngûúâi
Corse naây bõ nhûäng ngûúâi trong giúái têíy chay, àaä maách chuyïån naây
cho boån A-rêåp. Chùæc Girando biïët Galgani laâ em vúå cuãa Pascal
Matra cho nïn khöng thïí khöng coá plan àûúåc.
- Chaâo Mokrane thïë naâo, khoãe chûá?
- Khoãe, Bûúm bûúám aå. Coân anh thò sao?
- Coân töi thò àang gay àêy. Töi àïën gùåp caác cêåu àïí noái cho caác
cêåu biïët rùçng Galgani laâ baån töi. Hïî coá viïåc gò xaãy ra vúái noá laâ töi
thõt cêåu trûúác Girando aå; sau àoá àïën lûúåt caác cêåu kia. Tuây caác cêåu
liïåu lêëy.
Mokrane àûáng dêåy. Hùæn cuäng cao bùçng töi, khoaãng möåt meát
baãy mûúi tû, bïì ngang cuäng nhû töi. Lúâi thaách thûác cuãa töi àaä laâm
cho hùæn khoá chõu. Hùæn phaác möåt cûá chó gêy hêën, nhûng töi lêåp tûác
chòa con dao möí saáng choang ra, muäi dao nhoån hoùæt chôa thùèng
vaâo tim hùæn, vaâ noái:
- Hïî maây àöång dêåy laâ tao giïët maây nhû möåt con choá.
Baâng hoaâng vò thêëy töi cêìm vuä khñ úã möåt núi maâ ngûúâi ta
luön luön bõ khaám xeát, laåi choaáng ngúåp trûúác thaái àöå cuãa töi cuäng
nhû trûúác chiïìu daâi cuãa con dao möí, hùæn noái:
- Töi àûáng dêåy laâ àïí tranh luêån vúái anh, chûá khöng phaãi àïí
àaánh nhau.
Töi biïët thûâa laâ khöng phaãi nhû thïë, nhûng cuäng thêëy rùçng
àïí cho hùæn vúát vaát sô diïån trûúác mùåt caác baån hùæn laâ àiïìu coá lúåi cho
töi. Töi beân daânh cho hùæn möåt löëi thoaát danh dûå:.
- Töët. Cêåu àaä àûáng dêåy àïí tranh luêån thò...
- Töi khöng biïët rùçng Galgani laâ baån anh. Töi tûúãng hùæn laâ
dên trûúãng giaã, vaâ Bûúm bûúám aå, anh cuäng phaãi hiïíu rùçng ai cuäng
cêìn coá chuát bñm àïí vûúåt nguåc.
- Phaãi, àoá laâ chuyïån bònh thûúâng. Cêåu coá quyïìn vêåt löån àïí
giaânh lêëy sûå söëng, Mokrane aå.. Chó coá àiïìu laâ chöî naây cêëm. Liïåu ài
tòm chöî khaác.
Hùæn chòa tay ra, töi cêìm lêëy. Töi daân xïëp öín thoãa àûúåc viïåc
naây cuäng thêåt laâ may mùæn, vò thêåt ra nïëu töi giïët chïët thùçng naây,
mai töi seä khöng lïn àûúâng àûúåc nûäa. Sau àoá ñt lêu, töi nhêån ra
rùçng töi àaä phaåm möåt sai lêìm. Galgani cuâng vïì chöî vúái töi. Töi dùån
cêåu ta àûâng noái cho ai biïët chuyïån naây. Töi chùèng muöën bõ baác
Dega mùæng cho möåt trêån. Töi cöë thuyïët phuåc cho Galgani chõu lêëy
laåi caái plan. Hùæn noái: “Thïë thò mai, trûúác khi xuêët phaát”. Höm sau
hùæn lêín ài àêu mêët khöng sao tòm àûúåc. Vaâ röët cuöåc töi àaânh lïn
taâu vúái hai caái plan trong buång.
Àïm höm êëy trong cùn buöìng giam nhöët mûúâi möåt ngûúâi,
chùèng ai noái gò vúái ai. Laâ vò ai nêëy ñt nhiïìu àïìu nghô rùçng àêy laâ
àïm cuöëi cuâng mònh coân àûúåc söëng trïn àêët Phaáp. Möîi ngûúâi trong
Henry Charrlere 54
boån chuáng töi ñt nhiïìu àïìu caãm thêëy nuöëi tiïëc xoát xa khi nghô rùçng
mònh sùæp vônh viïîn giaä tûâ quï hûúng àïí àïën möåt núi xa xöi chûa
tûâng biïët vaâ söëng möåt cuöåc àúâi àoåa àaây, chùèng biïët söë phêån seä xoay
vêìn ra sao.
Dega cuäng khöng noái gò. Baác ta ngöìi bïn caånh töi gêìn caái cûãa
coá chêën song múã ra haânh lang, núi coá nhiïìu khöng khñ loåt vaâo hún
nhûäng chöî khaác möåt chuát. Töi caãm thêëy mêët phûúng hûúáng thêåt
sûå. Nhûäng àiïìu chuáng töi àûúåc thöng baáo vïì núi àang chúâ àúåi
chuáng töi noá traái ngûúåc nhau àïën nöîi töi khöng coân biïët laâ mònh
nïn haâi loâng, nïn buöìn hay nïn tuyïåt voång nûäa. Nhûäng ngûúâi cuâng
bõ giam vúái töi möåt phoâng àïìu thuöåc giúái chuáng töi. Chó coá anh
chaâng ngûúâi Corse nhoã beá ra àúâi trong nhaâ tuâ khöí sai khöng hùèn laâ
ngûúâi cuâng giúái. Têët caã nhûäng con ngûúâi êëy àïìu lùæng sêu vaâo nöåi
têm. Tñnh chêët nghiïm troång cuãa giúâ phuát naây àaä laâm cho hoå hêìu
nhû hoáa cêm. Khoái thuöëc laá tûâ cùn phoâng giam böëc ra nhû möåt
àaám mêy bõ khöng khñ trong haânh lang cuöën ài, vaâ nïëu khöng
muöën bõ cay mùæt thò phaãi ngöìi trïåt xuöëng cho thêëp hún lúáp khoái êëy.
Khöng coá ai nguã, trûâ Andreá Baillard: àiïìu àoá cuäng dïî hiïíu, vò anh
naây àaä tûúãng mêët caã cuöåc söëng. Àöëi vúái möåt ngûúâi nhû thïë thò
ngoaâi caái chïët ra, têët caã moåi thûá khaác àïìu laâ möåt caãnh thiïn àûúâng
maâ duâ coá nùçm mú cuäng khöng thêëy àûúåc.
Caã cuöåc àúâi töi diïîn ra trûúác mùæt töi nhû möåt cuöën phim: thúâi
thú êëu cuãa töi giûäa möåt gia àònh àêìy tònh thûúng yïu, àêìy nïìn nïëp,
trong àoá moåi ngûúâi àïìu quen nhûäng caách xûã sûå phong nhaä vaâ cao
thûúång; nhûäng sùæc hoa àöìng nöåi, tiïëng rò rêìm cuãa nhûäng doâng
suöëi, hûúng võ cuãa haåt deã vaâ cuãa nhûäng traái àaâo traái mêån maâ khu
vûúân cuãa chuáng töi cung cêëp ï hïì cho caã nhaâ; muâi thúm cuãa hoa
mimosa cûá àïën muâa xuên laåi núã röå trûúác cûãa; ngöi nhaâ êëm cuáng
cuãa chuáng töi, veã ngoaâi cuäng nhû caãnh bïn trong, lêìn lûúåt hiïån ra
rêët nhanh trûúác mùæt töi. Caã möåt cuöën phim coá êm thanh trong àoá
töi nghe thêëy tiïëng noái cuãa ngûúâi meå àaä yïu thûúng töi hïët mûác,
röìi tiïëng noái cuãa cha töi, bao giúâ cuäng ön töìn vaâ hiïìn dõu, vaâ nhûäng
tiïëng suãa cuãa Clara, con choá sùn cuãa cha töi àang goåi töi ra vûúân
àïí àuâa nghõch; nhûäng àûáa con trai vaâ con gaái àaä tûâng chúi àuâa vúái
töi trong nhûäng giúâ phuát töët àeåp nhêët cuãa àúâi töi, cuöën phim maâ
töi xem laåi mùåc dêìu khöng cöë yá gúåi lïn, chiïëu ra tûâ coäi tiïìm thûác,
àûa vaâo caái àïm chúâ àúåi naây möåt caãm xuác dõu daâng àïí chuêín bõ cho
töi lao vaâo chiïìu sêu thùm thùèm cuãa tûúng lai.
Àêy laâ giúâ phuát phaãi laâm möåt cuöåc sú kïët. Thûã coi: töi hai
mûúi saáu tuöíi, khoãe maånh, trong buång coá nùm ngaân saáu trùm
francs thuöåc quyïìn súã hûäu cuãa töi, cöång thïm hai mûúi lùm ngaân
cuãa Galgani, Dega bïn caånh töi cuäng coá mûúâi ngaân. Nhû vêåy laâ töi
coá thïí coi nhû mònh àûúåc sûã duång böën mûúi ngaân francs khi cêìn, vò
nïëu caái anh chaâng Galgani êëy àaä khöng àuã sûác baão vïå söë tiïìn naây úã
àêy thò coân mong gò giûä àûúåc noá khi àaä xuöëng taâu vaâ khi sang àïën
Guyane. Vaã chùng cêåu ta cuäng biïët thïë, cho nïn múái khöng lêëy laåi
caái plan. Vêåy thò töi coá thïí tröng mong vaâo söë tiïìn êëy, dô nhiïn laâ
khi duâng àïën noá àïí vûúåt nguåc, töi nhêët àõnh phaãi àem Galgani ài
theo; nhêët thiïët Galgani phaãi àûúåc hûúãng caái quyïìn lúåi àoá, vò söë
tiïìn laâ cuãa cêåu ta chûá àêu phaãi cuãa töi. Töi seä duâng noá àïí àem laåi
tûå do cho Galgani nhûng chñnh töi cuäng trûåc tiïëp àûúåc lúåi trong àoá.
Böën mûúi ngaân francs laâ möåt söë tiïìn lúán, duâng noá töi seä dïî daâng
mua àûúåc nhûäng ngûúâi àöìng loäa, tuâ nhên àang bõ giam, tuâ nhên
àaä maän haån, cuäng nhû boån giaám thõ.
Cuöåc sú kïët naây àaä àûa àïën möåt kïët quaã khaã quan. Hïî àïën
núi, töi phaãi vûúåt nguåc ngay cuâng vúái Dega vaâ Galgani: àoá laâ àïì taâi
duy nhêët maâ töi phaãi chuá têm vaâo Töi súâ con dao möí vaâ thêëy haâi
loâng khi chaåm phaãi lûúäi dao theáp laånh ngùæt. Coá àûúåc trong tay möåt
vuä khñ àaáng súå nhû vêåy, töi caãm thêëy thïm tûå tin. Cöng duång cuãa
noá àaä àûúåc thûã thaách trong khi töi caãnh caáo boån A-rêåp.
Vaâo khoaãng ba giúâ saáng, mêëy ngûúâi tuâ cêëm cöë àaä xïëp trûúác
chêën song sùæt cuãa cùn phoâng giam mûúâi möåt caái bõ lñnh thuãy bùçng
vaãi thö àêìy ùæp àöì àaåc, möîi caái àñnh möåt caái nhaän roä to. Töi coá thïí
nhòn roä möåt caái nhaän nhû vêåy loåt vaâo phña trong daäy chêën song.
Trïn nhaän coá àïì: C Pierre, ba mûúi tuöíi, möåt meát baãy mûúi ba, khöí
ngûúâi böën mûúi hai, cúä giaây böën mûúi möët, söë àiïím danh X... Caái
anh Pierre C... chñnh laâ Pierrot le Fou, möåt ngûúâi Bordeaux àaä bõ
toâa aán Paris xûã hai mûúi nùm tuâ khöí sai vò töåi giïët ngûúâi.
Henry Charrlere 56
Àoá laâ möåt anh chaâng rêët àaáng mïën, möåt ngûúâi cuãa giúái giang
höì, thùèng thùæn vaâ chûäng chaåc, töi biïët rêët roä. Caái nhaän kia cho töi
biïët töí chûác quaãn trõ nhaâ tuâ khöí sai laâm viïåc tó mó vaâ coá quy cuã àïën
nhûúâng naâo. So vúái quên àöåi thò hún hùèn, vò úã àêy ngûúâi ta phaát aáo
quêìn cho lñnh bùçng caách aáng chûâng, cûá mùåc thûã khöng vûâa laåi àöíi
böå khaác. Chûá úã àêy moåi thûá àïìu àûúåc ghi tó mó vaâ möîi tuâ nhên àïìu
àûúåc phaát aáo quêìn àuáng khöí ngûúâi mònh. Nhòn qua têëm lûúái bõt
trïn bïì mùåt caái bõ, töi coá thïí thêëy rùçng trang phuåc cuãa tuâ nhên
bùçng vaãi trùæng coá soåc keã doåc maâu àoã. Mùåc böå àöì naây ài àêu ngûúâi
ta cuäng nhòn ra ngay.
Töi chuá yá cöë laâm sao cho trñ oác töi taåo ra nhûäng hònh aãnh cuãa
phiïn toâa àaåi hònh, cuãa boån böìi thêím, cuãa laäo cöng töë viïn, v.v...
Nhûng noá dûát khoaát khöng chõu tuên theo vaâ chó àûa ra nhûäng
hònh aãnh bònh thûúâng. Töi hiïíu rùçng muöën söëng laåi nhûäng caãnh úã
nhaâ lao Conciergerie hay Beaulieu vúái möåt cûúâng àöå nhû töi àaä
tûâng söëng qua, thò phaãi chó coá möåt mònh, hoaân toaân cö àöåc múái
àûúåc. Töi caãm thêëy nheå nhoäm khi nhêån chên ra àiïìu àoá, vaâ hiïíu
rùçng cuöåc söëng têåp thïí àang chúâ àúåi töi seä laâm naãy sinh nhûäng nhu
cêìu khaác, nhûäng phaãn ûáng khaác, nhûäng yá àöì khaác. Pierre le Fou
àïën gêìn chêën song, baão töi: “öín caã chûá Papi?”.
- Coân cêåu?
- Túá thò xûa nay vêîn mú ûúác ài Chêu Myä möåt chuyïën, nhûng
vò laâ tay cúâ baåc, túá khöng sao daânh duåm àûúåc möåt moán tiïìn àuã àïí
thûåc hiïån chuyïën du lõch àoá. Thïë maâ nay boån cúám laåi àûáng ra cho
túá ài Myä khöng mêët tiïìn. Búã thêåt Bûúm bûúám nhó? - Hùæn noái rêët tûå
nhiïn khöng hïì coá gioång huïnh hoang. Coá thïí caãm thêëy roä hùæn
thûåc sûå tûå tin - Chuyïën ài du lõch khöng mêët tiïìn do boån cúám àaäi
túá quaã nhiïn coá nhûäng ûu thïë cuãa noá. Túá thaâ ài àaây khöí sai coân
hún ngöìi tuâ cêëm cöë mûúâi lùm nùm úã Phaáp.
- Coân phaãi xem xem kïët quaã cuöëi cuâng ra sao àaä, Pierrot aå.
Cêåu khöng tin aâ? Phaát àiïn trong xaâ-lim, hay chïët vò kiïåt sûác
trong möåt nhaâ tuâ cêëm cöë naâo àoá úã Phaáp coân tïå hún laâ mùæc bïånh huãi
hay boã maång vò söët reát vaâng, túá nghô nhû vêåy.
- Túá cuäng thïë.
- Cêåu xem naây, caái nhaän naây laâ nhaän cuãa cêåu.
Pierrot cuái xuöëng xem kyä caái nhaän nhû àïí àoåc, röìi giaã vúâ
àaánh vêìn, àoaån noái:
- Töi noáng loâng mùåc böå quêìn aáo naây, töi muöën múã bõ ra vaâ
thùæng böå vaâo, hoå chùèng noái gò àêu. Duâ sao thò aáo quêìn naây cuäng
daânh cho töi.
- Thöi ài Pierrot, haäy àúåi àaä. Bêy giúâ khöng phaãi laâ luác sinh
sûå löi thöi. Töi cêìn yïn tônh.
Pierre le Fou hiïíu yá, rúâi chêën song ra chöî khaác. Louis Dega
nhòn töi röìi noái: “Cêåu beá úi, àïm nay laâ àïm cuöëi cuâng. Ngaây mai
chuáng ta seä rúâi boã nûúác Phaáp xinh àeåp cuãa chuáng ta”. – “Caái àêët
nûúác xinh àeåp cuãa chuáng ta coá möåt hïå thöëng phaáp luêåt chùèng xinh
àeåp chuát naâo Dega aå. Coá thïë chuáng ta seä àûúåc biïët nhûäng àêët nûúác
khaác khöng àûúåc àeåp nhû nûúác ta, nhûng coá möåt caách xûã sûå nhên
àaåo hún àöëi vúái nhûäng ngûúâi phaåm löîi”. Luác êëy töi khöng biïët laâ
mònh àaä noái àuáng àïën mûác naâo: tûúng lai seä cho töi thêëy rùçng
mònh hoaân toaân coá lyá. Xung quanh laåi im lùång.
Xuêët phaát
Àïën saáu giúâ saáng coá lïånh chuêín bõ xuêët phaát. Mêëy ngûúâi tuâ
cêëm cöë àïën àûa caâ-phï cho chuáng töi, röìi böën viïn giaám thõ àïën
gùåp chuáng töi vúái nhûäng chó thõ cuöëi cuâng. Höm nay hoå mùåc àöì
trùæng, suáng luåc vêîn àeo bïn höng. Haâng khuy trïn caái aáo trùæng
muöët cuãa hoå oáng aánh vaâng. Möåt ngûúâi trong boån hoå coá ba caái lon
vaâng hònh chûä V trïn öëng tay aáo bïn traái, trïn vai khöng thêëy phuâ
hiïåu gò.'
- Caác phaåm nhên, caác ngûúâi seä ra haânh lang tûâng hai ngûúâi
möåt. Möîi ngûúâi seä tòm lêëy bõ àöì àaåc cuãa mònh, tïn coá àïì trïn nhaän.
Haäy cêìm lêëy bõ vaâ luâi saát tûúâng, mùåt quay ra haânh lang, bõ àïí
ngay trûúác mùåt.
Phaãi mêët àïën hai mûúi phuát chuáng töi múái xïëp haâng xong
doåc haânh lang, bõ àïí trûúác mùåt.
Henry Charrlere 58
- Cúãi aáo quêìn ra, gêëp laåi cho goån vaâ lêëy hai öëng tay aáo ngoaâi
buöåc laåi thaânh boá... Àûúåc röìi. Thùçng kia nhùåt mêëy boá aáo quêìn àïí
vaâo trong phoâng giam... Bêy giúâ mùåc aáo quêìn múái vaâo, quêìn àuâi
mùåc trûúác, röìi àïën aáo loát dïåt kim, röìi quêìn soåc, aáo blouson, ài têët
vaâ ài giaây... Xong chûa?
- Thûa öng giaám thõ xong röìi.
- Töët. Àïí caái aáo va-rúi len úã ngoaâi bõ phoâng khi trúâi mûa hoùåc
khi naâo laånh thò mùåc vaâo. Vaác bõ lïn vai bïn traái. Tûâng hai ngûúâi
möåt, nöëi àuöi nhau theo töi.
Viïn giaám thõ àeo lon ài trûúác, hai ngûúâi kia ài hai bïn,
ngûúâi thûá tû ài sau cuâng, cûá thïë àoaân ngûúâi bûúác ra phña sên.
Khöng àêìy hai tiïëng àöìng höì, taám trùm mûúâi ngûúâi tuâ khöí sai àaä
haâng löëi chónh tïì. Hoå goåi tïn böën mûúi ngûúâi trong àoá coá töi vaâ
Louis Dega cuâng vúái ba ngûúâi vûúåt nguåc bõ bùæt laåi laâ Julot, Galgani
vaâ Santini. Böën mûúi ngûúâi naây àûúåc xïëp thaânh haâng mûúâi. Möîi
haâng coá möåt viïn giaám thõ ài keâm bïn caånh ngûúâi àûáng àêìu haâng.
Khöng coá xiïìng, khöng coá khoáa. ÚÃ phña trûúác, caách chuáng töi ba
thûúác, coá mûúâi viïn caãnh binh xïëp haâng thùèng quay mùåt vïì phña
chuáng töi. Hoå cêìm suáng trûúâng lùm lùm trong tay, ài giêåt luâi trûúác
mùåt chuáng töi trïn suöët chùång àûúâng, möîi ngûúâi àûúåc möåt viïn
caãnh binh khaác dêîn àûúâng bùçng caách keáo dêy nõt vai.
Cöíng lúán cuãa phaáo àaâi múã ra vaâ àoaân ngûúâi tûâ tûâ xuêët phaát.
Trong khi chuáng töi ra khoãi phaáo àaâi, coá nhiïìu caãnh binh cêìm
suáng trûúâng hay tiïíu liïn ài theo caách àoaân ngûúâi khoaãng hai meát.
Möåt àaám ngûúâi toâ moâ àöng nhû kiïën àûúåc boån caãnh binh ngùn ra
hai bïn: hoå biïët coá chuyïën taâu ài àaây, nïn keáo nhau ra xem. Ài
àûúåc khoaãng nûãa àûúâng töi nghe coá tiïëng huyát saáo khe kheä qua keä
rùng tûâ trïn cûãa söí möåt ngöi nhaâ lêìu àûa xuöëng. Töi ngêíng àêìu
lïn thò tröng thêëy Neánette vúå töi vaâ möåt ngûúâi baån cuãa töi laâ
Antoine D. àûáng úã möåt khung cûáa söí; úã möåt khung cûãa söí khaác töi
laåi tröng thêëy Paula, baâ vúå cuãa Dega vaâ baån cuãa baác ta laâ Antoine
Giletti. Dega cuäng àaä nhòn thêëy hoå, vaâ thïë laâ chuáng töi vûâa ài vûâa
daán mùæt vaâo hai khung cûãa söí êëy cho àïën luác khöng coân nhòn àûúåc
nûäa múái thöi. Àoá laâ lêìn cuöëi cuâng töi nhòn thêëy vúå töi, vaâ caã
Antoine baån töi nûäa: vïì sau anh ta seä chïët trong möåt trêån oanh taåc
úã Marseille. Àoaân ngûúâi ài hoaân toaân im lùång, khöng coá ai noái gò.
Duâ laâ tuâ nhên, laâ giaám thõ, laâ caãnh binh hay laâ cöng chuáng hiïëu
kyâ, ai nêëy àïìu khöng daám laâm kinh àöång caái giúâ phuát thûåc sûå bi
àaát êëy, khi maâ moåi ngûúâi àïìu hiïíu rùçng àoaân tuâ möåt ngaân taám
trùm ngûúâi naây sùæp vônh viïîn tûâ giaä cuöåc söëng bònh thûúâng.
Chuáng töi lïn taâu. Töëp böën mûúâi ngûúâi àêìu tiïn àûúåc àûa
xuöëng hêìm taâu, nhöët vaâo möåt caái chuöìng xung quanh coá böën haâng
chêën song sùæt rêët lúán. Trïn chêën song coá möåt caái biïín bùçng caác-
töng. Töi àoåc thêëy: “phoâng söë 1, 40 ngûúâi thuöåc loaåt rêët àùåc biïåt.
Cêìn caãnh giaác thûúâng xuyïn vaâ nghiïm ngùåt”. Möîi ngûúâi àûúåc
nhêån möåt caái voäng cuöën chùåt laåi. Xung quanh coá rêët nhiïìu voâng
dñnh vaâo chêën song àïí treo voäng. Coá ai öm hön töi: àoá laâ Julot. Cêåu
ta thò biïët roä caãnh naây lùæm, vò caách àêy mûúâi nùm cêåu ta cuäng àaä
ài möåt chuyïën nhû thïë naây. Khöng ai coá thïí hiïíu tònh hònh hún
nûäa. Julot noái vúái töi:
- Àïën àêy nhanh lïn. Treo bõ lïn caái voâng maâ cêåu àõnh daânh
àïí treo voäng. Chöî naây gêìn hai caái cûãa thöng húi kia, bêy giúâ thò
àang àoáng, nhûng ra khúi hoå seä múã, cho nïn chöî naây dïî thúã hún
bêët cûá núi naâo khaác trong chuöìng.
Töi giúái thiïåu Dega vúái anh ta. Chuáng töi àang noái chuyïån thò
thêëy möåt ngûúâi bûúác túái, Julot liïìn giú tay ra chùån laåi vaâ noái: “Nïëu
cêåu muöën söëng cho àïën luác cùåp bïën thò àûâng bao giúâ àïën gêìn chöî
naây. Hiïíu chûa?” – “Hiïíu röìi”, ngûúâi kia noái. - “Cêåu coá biïët taåi sao
khöng?” “Coá” - “Thïë thò xeáo ài”. Hùæn boã ài, Dega rêët mûâng khi àûúåc
chûáng kiïën cuöåc biïíu dûúng sûác maånh naây, vaâ cuäng khöng giêëu
giïëm àiïìu àoá: “Coá hai cêåu, töi seä coá thïí nguã yïn”. Julot àaáp: “Coá
hai àûáa chuáng töi, baác úã àêy coân an toaân hún úã trong möåt caái villa
trïn búâ biïín coá möåt khung cûãa söí múã”.
Chuyïën vûúåt Àaåi têy dûúng àaä keáo daâi àûúåc mûúâi taám ngaây.
Chó coá möåt sûå cöë duy nhêët: àïm noå, möåt tiïëng kïu lúán laâm moåi
ngûúâi thûác giêëc. Möåt ngûúâi tuâ àaä chïët, möåt con dao lúán cùæm vaâo
giûäa hai vai. Con dao àêm tûâ phña dûúái lïn, xuyïn qua voäng trûúác
khi àêm xuöëng löìng ngûåc. Àoá laâ möåt vuä khñ àaáng kinh súå, daâi hún
Henry Charrlere 60
hai mûúi phên. Lêåp tûác, hai mûúi lùm hay ba mûúi viïn giaám thõ
chôa suáng luåc hay suáng trûúâng vaâo chuáng töi, quaát:
- Têët caã, cúãi hïët ra, nhanh lïn!
Moåi ngûúâi höëi haã cúãi aáo quêìn. Töi hiïíu rùçng hoå sùæp khaám xeát
chuáng töi. Töi àïí con dao möí dûúái baân chên phaãi (luác bêëy giúâ töi
khöng ài giaây ài têët gò caã), àûáng nùång vïì chên traái nhiïìu hún vò
lûúäi dao tuy àùåt ngûãa vêîn laâm cho gan baân chên phaãi cuãa töi àau.
Tuy vêåy baân chên phaãi cuãa töi cuäng lêëp hïët chiïìu daâi cuãa con dao
möí. Böën viïn giaám thõ ài vaâo chuöìng vaâ bùæt àêìu luåc soaát giaây vaâ aáo
quêìn cuãa tuâ nhên. Trûúác khi vaâo hoå àaä àïí vuä khñ úã bïn ngoaâi, vaâ
ngûúâi ta àaä àoáng cûãa chuöìng laåi sau lûng hoå, nhûng tûâ bïn ngoaâi
ngûúâi ta vêîn quan saát chuáng töi, caác hoång suáng chôa thùèng vaâo
chuáng töi. Coá tiïëng möåt viïn chó huy noái: “Hïî àûáa naâo nhuác nhñch
laâ chïët ngay”. Trong cuöåc luåc soaát hoå phaát hiïån àûúåc ba con dao,
hai caái àinh àoáng saân nhaâ maâi nhoån, möåt caái duâi xoaáy öëc múã nuát
chai vaâ möåt caái plan bùçng vaâng. Saáu ngûúâi àûúåc lïånh ra khoãi
chuöìng, mònh vêîn trêìn truöìng. Viïn chó huy trûúãng cuãa àoaân aáp
giaãi laâ thiïëu taá Barrot cuâng àïën vúái hai baác sô quên - y vaâ viïn
thuyïìn trûúãng. Khi mêëy ngûúâi caãnh binh àaä ra khoãi chuöìng, moåi
ngûúâi àïìu mùåc aáo quêìn trúã laåi, khöng cêìn àúåi lïånh. Töi àaä giêëu
àûúåc con dao möí vaâo chöî cuä.
Boån giaám thõ àaä luâi vïì phña cuöëi gian hêìm taâu. Àûáng giûäa laâ
Barrot, coân mêëy ngûúâi khaác àûáng caånh cêìu thang. Trûúác mùåt hoå,
saáu ngûúâi tuâ trêìn truöìng xïëp haâng ngang àûáng nghiïm.
- Caái naây laâ cuãa tïn naây, viïn caãnh binh àaä chó huy cuöåc luåc
soaát vûâa noái vûâa cêìm lêëy con dao, tay chó vaâo chuã nhên cuãa noá.
- Àuáng, cuãa töi àêëy.
- Töët, - Barrot noái. - Ngûúâi naây seä tiïëp tuåc chuyïën ài trong xaâ-
lim gêìn hêìm maáy.
Chuã nhên cuãa mêëy caái àinh maâi nhoån, cuãa caái duâi xoùæn, cuãa
mêëy con dao, lêìn lûúåt àûúåc chó ra vaâ möîi ngûúâi àïìu thûâa nhêån súã
hûäu cuãa mònh. Vêîn trêìn truöìng, hoå bûúác lïn thang gaác, möîi ngûúâi
coá hai viïn caãnh binh keâm hai bïn. ÚÃ giûäa saân taâu chó coân laåi möåt
con dao vaâ caái plan bùçng vaâng; àûáng trûúác hai vêåt naây chó coân laåi
möåt tuâ nhên. Hùæn coân treã, hai mûúi ba hay hai mûúi lùm tuöíi laâ
cuâng, ngûúâi to cao, möåt meát taám mûúi laâ ñt, thên hònh cên àöëi nhû
möåt lûåc sô àiïìn kinh, àöi mùæt maâu xanh lú. Viïn caãnh binh cêìm caái
plan bùçng vaâng àûa ra trûúác mùåt hùæn, noái:
- Caái naây cuãa maây phaãi khöng?
- Vêng, cuãa töi.
- ÚÃ trong coá nhûäng gò? - Thiïëu taá Barrot cêìm lêëy caái plan noái.
- Ba trùm baãng Anh, hai trùm dollars vaâ hai viïn kim cûúng
nùm carats.
- Àûúåc, àïí xem. - öng ta múã caái plan ra. Vò àûáng quanh öng ta
coá nhiïìu ngûúâi cho nïn chuáng töi khöng tröng thêëy gò maâ chó nghe
öng ta noái: “Àuáng. Tïn maây?”
- Salvidia Romeo.
- Maây laâ ngûúâi YÁ?
- Thûa öng vêng.
- Maây seä khöng bõ phaåt vò caái plan, nhûng sô bõ phaåt vò con
dao.
- Xin löîi, con dao khöng phaãi cuãa töi.
- Àûâng noái thïë, tao àaä tòm thêëy con dao naây trong giaây cuãa
maây, - viïn caãnh binh noái.
- Con dao khöng phaãi cuãa töi, xin nhùæc laåi.
- Thïë thò tao noái döëi phaãi khöng?
- Khöng, chùèng qua öng nhêìm.
- Thïë thò con dao cuãa ai? - Thiïëu taá Barrot noái. Nïëu khöng
phaãi cuãa maây thò phaãi laâ cuãa möåt ngûúâi naâo chûá?
- Noá khöng phaãi cuãa töi, chó coá thïë thöi.
- Nïëu maây khöng muöën bõ luöåc trong cùn xaâ-lim àùåt trïn nöìi
suáp-de, thò noái ài: con dao cuãa ai?
- Töi khöng biïët.
Henry Charrlere 62
- Maây giúän mùåt tao àêëy aâ? Con dao dêëu trong giaây cuãa maây
maâ maây khöng biïët laâ cuãa ai? Maây cho tao laâ thùçng ngöëc sao? Möåt
laâ cuãa maây, hai laâ maây biïët ai àïí noá vaâo àêëy. Traã lúâi ài.
- Noá khöng phaãi laâ cuãa töi vaâ töi khöng coá böín phêån noái ra
cho caác öng biïët noá laâ cuãa ai. Töi khöng phaãi laâ mêåt thaám. Mùåt muäi
töi thïë naây maâ caác öng nhòn ra thaânh möåt thùçng canh tuâ hay sao?
- Giaám thõ, khoáa tay thùçng naây laåi. Maây seä phaãi traã möåt giaá
àùæt cho caái thaái àöå vö kyã luêåt höîn laáo cuãa maây.
Viïn chó huy àoaân aáp giaãi vaâ viïn thuyïìn trûúãng baân baåc gò
vúái nhau möåt luác. Viïn thuyïìn trûúãng ra möåt mïånh lïånh gò àoá cho
möåt viïn thuãy thuã trûúãng, hùæn liïìn ài lïn boong. Möåt laát sau möåt
thêëy thuã ngûúâi Bretagne to nhû öng höå phaáp bûúác xuöëng, tay xaách
möåt caái xö bùçng göî àûång àêìy nûúác biïín vaâ möåt súåi dêy thûâng to
bùçng cöí tay. Hoå troái ngûúâi tuâ vaâo bêåc cuöëi cuâng cuãa cêìu thang, úã tû
thïë quyâ Ngûúâi thuyã thuã nhuáng súåi thûâng vaâo xö röìi tûâ tûâ duâng hïët
sûác maånh àaánh lïn möng, lïn sûúân vaâ lïn lûng ngûúâi tuâ àaáng
thûúng. Khöng möåt tiïëng kïu naâo buöåt ra khoãi miïång anh ta, trong
khi maáu chaãy àoã loâm tûâ àöi möng vaâ tûâ bïn sûúân anh ta. Khöng
khñ àang im phùng phùæc, thò tûâ chuöìng giam böîng phaát ra möåt
tiïëng heát phaãn àöëi:
- Quên khöën naån!
Thïë laâ moåi ngûúâi lêåp tûác la oá: “Quên giïët ngûúâi! Thêåt bó öíi!
Roä thöëi tha!” Boån caãnh binh quaát: “Im ngay! Nïëu khöng seä bùæn xaã
vaâo caã luä chuáng maây?” Nhûng chuáng caâng doåa, chuáng töi caâng heát
to hún. Böîng viïn chó huy trûúãng hö:
- Phun húi vaâo!
Mêëy ngûúâi thuãy thuã vùån hai caái baánh xe gò àoá, vaâ nhûäng tia
húi noáng phuåt vaâo chuöìng chuáng töi maånh àïën nöîi trong khoaãnh
khùæc moåi ngûúâi àïìu phaãi nùçm raåp xuöëng. Nhûäng tia húi noáng àïìu
àûúåc phun ngang têìm ngûåc boån töi. Möåt nöîi kinh hoaâng ghï gúám
bao truâm lïn caã caái têåp thïí cuãa chuáng töi. Nhûäng ngûúâi bõ boãng
khöng àaám kïu. Hoå phun húi trûúác sau cuäng khöng àïën möåt phuát
maâ cuäng àaä laâm cho moåi ngûúâi khiïëp àaãm.
- Ta hy voång rùçng nhûäng keã cûáng àêìu àaä hiïíu ra chûá? Hïî löi
thöi möåt chuát laâ seä nïëm muâi húi noáng. Hiïíu chûa? Àûáng dêåy!.
Chó coá hai ngûúâi bõ boãng thêåt sûå. Hoå àûúåc àûa ra bïånh xaá.
Ngûúâi bõ àaánh bùçng thûâng àûúåc àûa vaâo chuöìng trúã laåi vúái chuáng
töi. Saáu nùm sau anh ta seä chïët trong möåt chuyïën cuâng vûúåt nguåc
vúái töi.
Trong mûúâi taám ngaây vûúåt biïín, chuáng töi coá àuã thò giúâ hoãi
han àïí biïët ñt nhiïìu vïì caãnh söëng úã nhaâ tuâ khöí sai. Sau naây chuáng
töi múái biïët laâ khöng coá gò giöëng vúái nhûäng àiïìu chuáng töi àaä hònh
dung, mùåc dêìu Julot àaä cöë gùæng hïët sûác àïí cung cêëp taâi liïåu cho
chuáng töi Chùèng haån, chuáng töi biïët rùçng Saint-Laurent- du-
Maroni laâ möåt caái laâng úã caách biïín möåt trùm hai mûúi cêy söë, nùçm
trïn búâ con söng Maroni. Julot giaãng giaãi cho chuáng töi:
- Laâng naây laâ núi àùåt nhaâ trûâng giúái, trung têm cuãa traåi tuâ
khöí sai. Viïåc phên loaåi tuâ àûúåc tiïën haânh úã trung têm naây. Nhûäng
ngûúâi bõ àaây biïåt xûá àûúåc àûa thùèng àïën möåt nhaâ trûâng giúái goåi laâ
Saint-Jean caách àêëy möåt trùm mûúâi cêy söë. Nhûäng ngûúâi tuâ khöí
sai àûúåc phên loaåi ngay ra thaânh ba khöëi:
“Khöëi thûá nhêët göìm loaåi rêët nguy hiïím; seä àûúåc goåi tïn ngay
khi múái àïën vaâ nhöët vaâo caác phoâng giam cuãa khu trûâng giúái trong
khi chúâ àúåi àûúåc àûa àïën Quêìn àaão Salut. Hoå bõ giam úã àêëy àïën
khi maän haån hoùåc àïën khi chïët. Quêìn àaão naây úã caách Saint-
Laurent nùm trùm cêy söë vaâ caách Cayenne möåt trùm cêy söë. Quêìn
àaão göìm coá ba àaão, möåt laâ Royale; àaão lúán nhêët laâ Saint- Joseph,
núi àùåt nhaâ tuâ cêëm cöë cuãa traåi khöí sai; cuöëi cuâng laâ àaão Quyã, àaão
nhoã nhêët. Tuâ khöí sai khöng àïën àaão Quyã, trûâ möåt vaâi trûúâng húåp
ngoaåi lïå rêët hiïëm hoi. Nhûäng ngûúâi àûúåc àûa àïën àaão Quyã àïìu laâ
tuâ khöí sai chñnh trõ
“Kïë àïën laâ loaåi nguy hiïím bêåc hai: hoå seä úã laåi traåi Saint-
Laurent vaâ seä àûúåc àûa ài laâm nhûäng cöng viïåc canh taác vaâ tröìng
vûúân. Möîi khi cêìn, ngûúâi ta laåi phaái hoå àïën nhûäng traåi khöí sai àùåc
biïåt gay go: Traåi Forestier, Traåi Charvin, Traåi Cascade, Võnh Àoã,
Cêy söë 42 àûúåc mïånh danh laâ traåi Tûã thêìn;
Henry Charrlere 64
“Cuöëi cuâng laâ loaåi bònh thûúâng; hoå àûúåc phên viïåc úã ban quaãn
trõ, úã caác nhaâ bïëp, àûúåc giao laâm cöng viïåc queát doån trong laâng hay
trong traåi, hoùåc àûúåc duâng vaâo nhûäng cöng viïåc cuãa xûúãng maáy,
xûúãng möåc, xûúãng may, hay laâm thúå sún, thúå reân, thúå àiïån, thúå
nhöìi àïåm, thúå giùåt, v.v...
“Vêåy giúâ G laâ giúâ cùåp bïën: nïëu tuâ nhên àûúåc goåi tïn vaâ dêîn
vaâo phoâng giam riïng, thò nhû thïë coá nghôa laâ seä bõ giam úã Quêìn
àaão, khöng coân chuát hy voång naâo coá thïí vûúåt nguåc. Chó coân laåi möåt
caách duy nhêët laâ mau mau tûå gêy thûúng tñch, xeã àêìu göëi hay raåch
buång ra àïí vaâo bïånh viïån vaâ tñnh chuyïån vûúåt nguåc tûâ àêëy. Bùçng
bêët cûá giaá naâo cuäng phaãi traánh cho àûúåc caái cú mau bõ àûa ra Quêìn
àaão. Cuäng coân coá möåt cú höåi nûäa, laâ nïëu chiïëc taâu coá nhiïåm vuå àûa
tuâ nhên ra àaão bõ truåc trùåc, thò phaãi àuát tiïìn cho ngûúâi y taá. Ngûúâi
naây seä tiïm möåt muäi tinh chêët terebenthin vaâo möåt khúáp xûúng,
hoùåc luöìn möåt súåi toác têím nûúác àaái vaâo thõt àïí cho chöî êëy nhiïîm
truâng sûng têëy lïn. Hoùåc giaã ngûúâi y taá seä àûa lûu huyânh cho anh
hñt, röìi noái vúái baác sô laâ anh “söët 40O”. Trong mêëy ngaây chúâ àúåi êëy,
phaãi tòm caách vaâo bïånh viïån bùçng bêët cûá giaá naâo.
“Nïëu anh khöng bõ goåi riïng ra, maâ àûúåc xïëp chung vúái
nhûäng ngûúâi khaác trong caác laán cuãa traåi, thò anh coá thò giúâ àïí haânh
àöång: Trong trûúâng húåp àoá, khöng nïn tòm möåt cöng viïåc úã bïn
trong traåi. Phaãi àuát tiïìn cho viïn kïë toaán àïí coá àûúåc möåt chên àöí
raác hay queát doån trong laâng, hoùåc àûúåc phaái àïën laâm úã xûúãng cûa
cuãa möåt thûúâng dên laâm thêìu khoaán úã àêëy. Nhûäng khi ài ra khoãi
traåi àïí àïën núi laâm viïåc vaâ möîi töëi trúã vïì traåi, ngûúâi ta coá thò giúâ
bùæt liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi tuâ maän haån hiïån coân úã trong laâng hay
vúái nhûäng ngûúâi Taâu, àïí hoå chuêín bõ cho anh vûúåt nguåc. Phaãi
traánh nhûäng traåm úã quanh laâng: úã àêëy rêët choáng chïët; coá nhûäng
traåi trong àoá khöng möåt ngûúâi naâo söëng àûúåc quaá ba thaáng. Ài laâm
trong rûâng rêåm thò phaãi chùåt àuã möîi ngaây möåt meát khöëi göî.
Têët caã nhûäng taâi liïåu quyá baáu naây, chuáng töi àaä àûúåc Julot
truyïìn àaåt dêìn dêìn trong suöët cuöåc haânh trònh. Riïng cêåu ta thò
àaä sùén saâng. Cêåu ta biïët rùçng vúái tû caách tuâ nhên vûúåt nguåc bõ bùæt
laåi, cêåu ta seä àûúåc àûa thùèng vaâo xaâ-lim khi taâu cùåp bïën. Cho nïn
cêåu ta thuã sùén möåt con dao rêët nhoã, dao nhñp thò àuáng hún, dêëu
trong plan. Khi taâu cùåp bïën, cêåu ta seä lêëy dao ra raåch àêìu göëi. Khi
xuöëng taâu cùåp ta seä vúâ vêëp ngaä trïn thang trûúác mùåt moåi ngûúâi.
Cêåu ta dûå tñnh laâ seä àûúåc khiïng thùèng tûâ bïën vaâo nhaâ thûúng.
Moåi viïåc seä diïîn ra àuáng phùæp nhû vêåy.
Saint-Laurent du Maroni
Boån giaám thõ àöíi phiïn cho nhau àïí ài thay aáo quêìn. Hoå lêìn
lûúåt quay trúã laåi, mùåc toaân àöì trùæng vaâ àöåi muä thuöåc àõa thay cho
kepi. Julot noái: “Sùæp àïën núi röìi”. Trong hêìm taâu noáng kinh khuãng
vò caác cûãa söí àïìu bõ àoáng hïët. Qua têëm kñnh troân coá thïí tröng thêëy
caãnh rûâng rêåm. Vêåy laâ taâu àaä ài vaâo söng Maroni. Nûúác söng àuåc
ngêìu, caánh rûâng trinh xanh tûúi vaâ sêu thùèm. Mêëy con chim cêët
caánh bay vuát lïn, hoaãng súå vò tiïëng coâi taâu. Taâu ài rêët chêåm, cho
nïn chuáng töi tha höì ngùæm kyä caái thïë giúái thûåc vêåt maâu xanh
thùm thùèm, daây àùåc vaâ phöìn vinh. Àaä nhòn thêëy nhûäng nïëp nhaâ
àêìu tiïn bùçng göî, maái lúåp tön keäm. Mêëy ngûúâi da àen, àaân öng coá
àaân baâ coá, àûáng trûúác cûãa nhòn chiïëc taâu ài qua. Hoå àaä quen nhòn
caãnh chiïëc taâu naây àöí xuöëng bïën moán haâng bùçng thõt ngûúâi cuãa noá,
cho nïn khöng hïì coá möåt cûã chó chaâo àoán gò. Ba höìi coâi vaâ nhûäng
tiïëng chên võt cho chuáng töi biïët laâ àaä àïën núi, röìi moåi tiïëng maáy
dûâng hùèn. Bêy giúâ thò möåt con ruöìi bay ngang cuäng coá thïí nghe
thêëy tiïëng.
Khöng ai noái vúái nhau möåt lúâi. Julot àaä múã con dao nhñp ra,
raåch möåt àûúâng trïn öëng quêìn ngang chöî àêìu göëi röìi xeá cho mêëy
àûúâng khêu bung ra. Phaãi laát nûäa, khi ài trïn cêìu cêåu ta múái raåch
àêìu göëi, àïí trûúác àoá àûâng coá vïët maáu. Boån giaám thõ múã cûãa chuöìng
vaâ bùæt chuáng töi xïëp haâng ba. Julot úã haâng thûá tû, möåt bïn laâ
Dega coân bïn kia laâ töi: Chuáng töi lïn boong taâu. Luác bêëy giúâ àaä
hai giúâ trûa, vaâ möåt vêìng thaái dûúng bùçng lûãa doåi thùèng vaâo caái
àêìu huái troåc vaâ vaâo hai mùæt töi. Chuáng töi xïëp haâng trïn boong vaâ
àûúåc hûúáng dêîn ra cêìu. Àïën khi àoaân ngûúâi húi chûäng laåi vò nhûäng
ngûúâi ài àêìu bùæt àêìu bûúác lïn cêìu, töi giûä cho caái bõ cuãa Julot àûâng
rúi khoãi vai, coân anh ta thò möåt tay cêìm da àêìu göëi keáo cùng ra,
möåt tay cêìm dao êën lûúäi vaâo chöî da êëy, chó möåt nhaát cùæt ngoåt baãy
taám phên thõt. Anh ta chuyïìn caái dao cho töi vaâ möåt mònh giûä lêëy
Henry Charrlere 66
bõ. Khi chuáng töi bûúác lïn cêìu anh ta ngaä khuåy vaâ lùn löng löëc
xuöëng àïën cuöëi cêìu. Ngûúâi ta vûåc Julot dêåy, vaâ thêëy anh bõ
thûúng, liïìn goåi nhûäng ngûúâi khiïng caáng. Sûå viïåc àaä diïîn ra àuáng
theo kõch baãn cuãa Julot: cêåu ta àûúåc àûa vaâo bïånh viïån trïn möåt
caái caáng hai ngûúâi khiïng. Möåt àaám àöng pha taåp toâ moâ àûáng nhòn
chuáng töi. Nhûäng ngûúâi da àen, lai da àen, nhûäng ngûúâi thöí dên
Anh-àiïng, nhûäng ngûúâi Taâu, nhûäng ngûúâi da trùæng tiïìu tuåy tröng
khöng coân ra höìn ngûúâi (chùæc laâ tuâ khöí sai maän haån) chùm chuá
nhòn tûâng tuâ nhên àùåt chên lïn àêët liïìn vaâ àïën xïëp haâng sau lûng
nhûäng ngûúâi xuöëng trûúác. Bïn phña àöëi diïån, nhûäng viïn giaám thõ,
nhûäng ngûúâi Êu mùåc thûúâng phuåc sang troång, nhûäng baâ àêìm mùåc
aáo muâa heâ, nhûäng àûáa treã con da trùæng, ai nêëy àïìu àöåi muä cöëi
thuöåc àõa trïn àêìu. Hoå cuäng àûáng nhòn nhûäng ngûúâi tuâ múái àïën.
Khi àaä lïn búâ àûúåc hai trùm ngûúâi, àoaân tuâ àêìu tiïn naây cêët bûúác.
Chuáng töi ài khoaãng mûúâi phuát thò àïën trûúác möåt caái cöíng rêët cao
bùçng göî suác, phña trïn coá àïì: “Traåm trûâng giúái Saint- Lau rent du-
Maroni. Sûác chûáa 3000 ngûúâi”. Hai caánh cöíng múã röång ra vaâ chuáng
töi xïëp haâng mûúâi bûúác vaâo. “Ài àïìu, bûúác, möåt hai, möåt hai!” Möåt
àaám tuâ khaá àöng nhòn chuáng töi keáo vaâo. Coá nhûäng ngûúâi àûáng
trïn cûãa söí hay leo lïn nhûäng taãng àaá lúán àïí nhòn cho roä.
Vaâo àïën giûäa sên, coá lïånh: àûáng laåi! Àùåt bõ xuöëng trûúác mùåt.
Boån kia, phaát muä ài!” Hoå phaát cho chuáng töi möîi ngûúâi möåt caái muä
rúm. Quaã thêåt chuáng töi àang rêët cêìn muä: chûa chi àaä coá hai ba
ngûúâi ngaä xuöëng vò say nùæng. Dega vaâ töi nhòn nhau, vò coá möåt tïn
caãnh binh àeo lon àaä cêìm lïn möåt caái danh saách úã trong tay.
Chuáng töi nghô àïën nhûäng àiïìu Julot àaä noái. Chùæc hoå sùæp goåi le
Guitou àûáng riïng ra. Quaã nhiïn, le Guitou lêåp tûác àûúåc hai viïn
giaám thõ keâm hai bïn. Hùæn rúâi haâng ài laåi. Suzini cuäng vêåy,
Girasol cuäng y trang.
- Jules Pignard! (tûác laâ Julot àêëy)
- Jules Pignard noá bõ thûúng, ài bïånh viïån röìi.
- Àûúåc - Àoá laâ nhûäng ngûúâi bõ cêëm cöë úã quêìn àaão.
Viïn giaám thõ noái tiïëp:
- Caác ngûúâi haäy nghe kyä àêy. Ngûúâi naâo töi goåi tïn thò vaác bõ
ra khoãi haâng, àïën xïëp haâng trûúác mùåt caái laán queát vöi vaâng kia,
laán söë 1 êëy.
Dage, Carrier vaâ töi úã trong söë nhûäng ngûúâi àûúåc goåi ra xïëp
haâng trûúác laán. Cûãa laán múã ra, vaâ chuáng töi bûúác vaâo möåt gian
phoâng hònh chûä nhêåt daâi khoaãng hai mûúi meát. ÚÃ giûäa coá àïí möåt
löëi ài röång hai meát; bïn phaãi vaâ bïn traái àïìu coá möåt thanh sùæt chaåy
suöët tûâ àêìu àïën cuöëi phoâng. Nhûäng têëm vaãi toan duâng laâm voäng
àûúåc cùng giûäa thanh sùæt vaâ bûác tûúâng, trïn möîi têëm coá möåt caái
chùn. Ai muöën choån chöî naâo thò cûá àïën àêëy. Dega; Pierrot le Fou,
Santori, Grandet vaâ töi choån chöî nùçm gêìn nhau, vaâ lêåp tûác caác
“xoám úã chung” hònh thaânh. Töi ài ra cuöëi phoâng: bïn phaãi laâ daäy
buöìng tùæm, bïn traái laâ daäy cêìu tiïu. Khöng coá nûúác maáy. Baám vaâo
chêën song caác cûãa söí, chuáng töi chûáng kiïën thuã tuåc phên phöëi chöî úã
cho nhûäng ngûúâi tuâ àïën sau chuáng töi. Louis Dega, Pierrot le Fou
vaâ töi mûâng rún lïn: chuáng töi àûúåc xïëp vaâo möåt caái laán chung nhû
thïë tûác laâ khöng bõ cêëm cöë. Chûá khöng thò giúâ naây àaä vaâo xaâ-lim caã
röìi, nhû Julot àaä giaãi thñch. Moåi ngûúâi àïìu haâi loâng, maäi cho àïën
luác nùm giúâ chiïìu, khi moåi viïåc àaä xong xuöi. Luác bêëy giúâ Grandet
noái:
- Ngöå thêåt, trong àoaân tuâ naây chûa thêëy goåi tïn möåt ngûúâi
naâo bõ cêëm cöë. Kyâ quùåc thêåt. Thöi thò nhû thïë caâng hay! - Grandet
laâ ngûúâi àaä lêëy saåch tiïìn trong tuã keát sùæt cuãa möåt nhaâ tuâ trung
têm, möåt vuå tröåm àaä laâm cho caã nûúác Phaáp cûúâi vúä buång.
úã vuâng nhiïåt àúái, àïm vaâ ngaây êåp túái khöng coá hoaâng hön maâ
cuäng chùèng coá bònh minh. Ngaây chuyïín sang àïm vaâ àïm chuyïín
sang ngaây ngay tûác khùæc, quanh nùm luác naâo cuäng àuáng vaâo giúâ
êëy. Àïën saáu giúâ rûúâi chiïìu, àïm sêåp xuöëng möåt caách àöåt ngöåt. Vaâ
cuäng àuáng saáu giúâ rûúäi, hai ngûúâi tuâ khöí sai giaâ xaách vaâo hai caái
àeân dêìu lûãa treo lïn möåt caái moác úã trïn trêìn, toãa ra möåt aánh saáng
yïëu úát. Ba phêìn tû gian phoâng chòm trong boáng töëi. Àïën chñn giúâ,
moåi ngûúâi àaä nguã say, vò sau nhûäng giúâ phuát khñch àöång luác múái
àïën, ai nêëy àïìu mïåt nhoaâi vò noáng bûác. Khöng coá möåt húi gioá
thoaãng, moåi ngûúâi àïìu mùåc quêìn àuâi maâ nguã. Voäng cuãa töi úã vaâo
giûäa Dega vaâ Pierrto le Fou, chuáng töi noái chuyïån thò thêìm möåt laát
Henry Charrlere 68
röìi nguã thiïëp ài. Saáng höm sau, trúâi haäy coân töëi thò tiïëng keân àaä
vang lïn. Ai nêëy vuâng dêåy, ài rûãa mùåt vaâ mùåc aáo quêìn. Hoå phaát
caâ-phï, vaâ möîi ngûúâi àûúåc möåt öí baánh mò troân. Caånh chöî nùçm, möîi
ngûúâi coá möåt têëm vaán gùæn vaâo tûúâng àïí àùåt öí baánh mò, caái caâ-meân
vaâ nhûäng àöì lùåt vùåt khaác. Àïën chñn giúâ thêëy hai viïn giaám thõ vaâ
möåt ngûúâi tuâ khöí sai treã tuöíi mùåc àöì trùæng khöng coá soåc, bûúác vaâo
laán. Hai gaä caãnh saát laâ ngûúâi Corse, hoå noái tiïëng Corse vúái nhûäng
ngûúâi tuâ àöìng hûúng. Trong khi àoá ngûúâi y taá ài ài laåi laåi trong
phoâng. Ài qua chöî töi, anh ta noái:
- Khoãe khöng Papi? Cêåu khöng nhêån ra túá aâ?
- Khöng.
- Túá laâ Sierra l’Algeárois, túá àaä laâm quen vúái cêåu úã nhaâ Dante
úã Paris.
AÂ phaãi, bêy giúâ thò töi nhêån ra röìi. Nhûng cêåu ài nùm hùm
chñn, nùm nay àaä laâ ba mûúi ba maâ cêåu vêîn úã àêëy aâ?
ÛÂ cuäng chùèng nhanh àûúåc àêu. Cêåu khai öëm ngay ài. Coân
anh naây laâ ai?
- Dega, baån töi àêëy!
- Töi cuäng ghi tïn cho anh khaám bïånh. Papi thò bõ kiïët lyå.
Coân anh baån giaâ kia thò lïn cún suyïîn. Túá seä gùåp laåi caác cêåu úã
Phoâng khaám bïånh luác mûúâi möåt giúâ, túá coá chuyïån cêìn noái vúái caác
cêåu.
Anh ta tiïëp tuåc ài vûâa ài vûâa noái to: “úã àêy coá ai öëm àau gò
khöng?” Hïî coá ai giú tay laâ anh ta àïën hoãi vaâ ghi tïn, Khi quay trúã
laåi ngang chöî chuáng töi, cuâng ài vúái anh ta coá möåt ngûúâi giaám thõ
giaâ nua, nûúác da saåm:
- Papillon, töi giúái thiïåu vúái cêåu öng thuã trûúãng cuãa töi, y taá
trûúãng kiïm giaám thõ Bartiloni. Thûa öng Bartiloni, anh naây vaâ
anh naây laâ hai baån cuãa töi, nhû töi àaä thûa chuyïån luác naäy.
- Àûúåc röìi Sierra aå, àïën buöíi khaám ta seä daân xïëp vúái nhau,
cêåu cûá tin töi.
Àïën mûúâi möåt giúâ, ngûúâi ta vaâo goåi mêëy ngûúâi khai öëm.
Chuáng töi coá chñn ngûúâi caã thaãy. Chuáng töi ài qua traåi giûäa caác
àaám tuâ. Khi àïën trûúác möåt caái laán múái hún vaâ laâ caái laán duy nhêët
àûúåc sún trùæng coá veä chûä thêåp àoã, chuáng töi dûâng lai vaâ bûúác vaâo
möåt gian phoâng àúåi trong àoá coá khoaãng saáu mûúi ngûúâi. ÚÃ möîi goác
phoâng coá hai viïn giaám thõ. Sierra hiïån ra, mònh mùåc möåt chiïëc
blouse trùæng muöët. Anh ta noái: “'Anh naây, anh naây vaâ anh naây, vaâo
ài”. Chuáng töi bûúác vaâo möåt cùn phoâng coá thïí nhêån ra ngay laâ
phoâng laâm viïåc cuãa baác sô. Anh ta noái vúái ba ngûúâi baån bùçng tiïëng
Têy-ban-nha. Caái anh Têy ban-nha naây thò töi nhêån ra ngay lêåp
tûác: àoá laâ Fernandez, keã àaä giïët ba ngûúâi Argentina úã hiïåu caâ-phï
Madrid úã Paris. Khi hai ngûúâi àaä trao àöíi vúái nhau mêëy cêu,
Sierra àûa hùæn vaâo möåt caái buöìng kñn ùn thöng vúái gian phoâng, röìi
ra gùåp chuáng töi:
- Papi, cêåu àïí túá hön caái. Túá rêët haâi loâng àûúåc dõp giuáp cêåu vaâ
baån cêåu möåt viïåc quan troång nhû thïë naây. Caã hai àïìu bõ cêëm cöë...
ÖÌ! Cêåu cûá àïí túá noái! Cêåu thò chung thên, coân Dega thò nùm nùm.
Caác cêåu coá tiïìn khöng?
Vêåy thò möîi cêåu àûa àêy nùm trùm francs, saáng mai hai cêåu
seä àûúåc nhêåp viïån. Cêåu thò bõ kiïët lyå. Coân baác Dega thò thïë naây:
àang àïm baác haäy ra àêëm cûãa, hay töët hún laâ möåt cêåu naâo khaác goåi
tïn gaác vaâ àoâi y taá noái rùçng Dega àang chïët ngaåt. Phêìn coân laåi töi
seä lo Pappilon aå, töi chó xin cêåu möåt àiïìu: nïëu cêåu chuöìn, cêåu phaãi
baáo trûúác cho töi biïët kõp thúâi, töi seä àuáng heån. ÚÃ bïånh viïån, möîi
ngûúâi traã möåt trùm francs möåt tuêìn thò hoå coá thïí giûä cho nùçm möåt
thaáng, laâm nhanh lïn.
Fernandez tûâ trong buöìng kñn ài ra vaâ àûa nùm trùm francs
cho Sierra ngay trûúác mùåt chuáng töi. Töi liïìn ài vaâo buöìng vaâ khi
trúã ra töi àûa cho anh ta khöng phaãi laâ möåt ngaân francs maâ laâ
ngaân rûúãi. Sierra tûâ chöëi caái söë nùm trùm francs kia. Töi khöng
muöën naâi thïm.
Anh ta noái vúái töi:
- Söë bñm cêåu àûa cho túá laâ àïí àuát cho viïn caãnh binh. Coân túá
thò túá khöng lêëy gò àêu. Chuáng mònh laâ baån kia maâ?
Henry Charrlere 70
Höm sau, Dega, töi vaâ Fernandez àaä nùçm trong möåt gian
phoâng röång thïnh thang cuãa bïånh viïån. Dega àaä àûúåc àûa vïì àêy
luác nûãa àïm. Ngûúâi y taá tröng nom phoâng naây laâ möåt ngûúâi ba
mûúi lùm tuöíi tïn laâ Chatal. Hùæn àaä àûúåc Sierra dùån doâ àêìy àuã vïì
ba chuáng töi. Khi naâo baác sô qua àêy, hùæn seä cho öng ta xem möåt
kïët quaã xeát nghiïåm trong àoá öng ta coá thïí thêëy ruöåt töi àêìy ùæp a-
mñp. Vïì phêìn Dega thò mûúâi phuát trûúác khi baác sô àïën àïën, anh ta
cho àöët möåt ñt lûu huyânh vaâ àûa cho baác ta hñt, àêìu àöåi möåt caái
khùn mùåt. Fernandez thò möåt bïn maá sûng vuâ to bùçng quaã dûâa:
anh ta àaä chñch thuãng lúáp da phña trong maá vaâ àaä thöíi thêåt maånh
trong möåt tiïëng àöìng höì. Anh ta laâm viïåc naây möåt caách têån tònh
àïën nöîi caái maá ung to lêëp hùèn möåt mùæt. Gian phoâng bïånh nhên àùåt
úã têìng lêìu möåt cuãa möåt toâa nhaâ khaá lúán, coá gêìn baãy mûúi bïånh
nhên nùçm, trong àoá coá nhiïìu ngûúâi bõ kiïët lyå. Töi hoãi ngûúâi y taá
xem Julot úã àêu. Anh ta noái:
- úã toâa nhaâ ngay trûúác mùåt. Cêåu coá muöën túá nhùæn gò khöng?
- Coá. Nhúâ cêåu noái vúái Julot laâ Bûúm bûúám vaâ Dega àang úã
àêy, cêåu êëy haäy ra àûáng úã cûãa söí.
Ngûúâi y taá muöën ra vaâo phoâng naây luác naâo cuäng àûúåc. Muöën
thïë anh ta chó cêìn goä cûãa, seä coá möåt ngûúâi A-rêåp ra múã ngay.
Ngûúâi A-rêåp naây laâ möåt ngûúâi “giûä thòa khoáa”, tûác möåt ngûúâi tuâ
khöí sai giuáp viïåc cho caác giaám thõ. Hai bïn cûãa ra vaâo coá àùåt ghïë
tûåa cho ba viïn giaám thõ ngöìi, suáng trûúâng àïí sùén möåt bïn. Chêën
song cûãa söí àïìu laâ nhûäng thanh àûúâng ray xe lûãa: töi cûá tûå hoãi
khöng biïët laâm caách naâo àïí cûa àûát nhûäng chêën song to vaâ chùæc
nhû vêåy. Töi ngöìi xuöëng caånh cûãa söí.
Khoaãng giûäa toâa nhaâ cuãa chuáng töi vaâ toâa nhaâ cuãa Julot coá
möåt maãnh vûúân àêìy hoa àeåp. Julot hiïån ra úã cûãa söí, tay cêìm möåt
têëm baãng àen nhoã trïn àoá coá viïët bùçng phêën möåt chûä BRAVO
(“hoan hö”). Möåt giúâ sau ngûúâi y taá àem laåi cho töi möåt caái thû cuãa
Julot. Anh ta viïët: “töi àang tòm caách sang phoâng cêåu. Nïëu töi thêët
baåi, cêåu cöë sang phoâng töi. Lyá do laâ caác cêåu coá nhûäng keã thuâ úã bïn
phoâng êëy. Thïë ra caác cêåu bõ phaåt cêëm cöë aâ? Can àaãm lïn, ta seä
thùæng chuáng noá”. Caái biïën cöë xaãy ra úã nhaâ lao Beaulieu trong àoá
hai chuáng töi cuâng chõu àau àúán àaä gùæn chùåt chuáng töi laåi vúái
nhau. Julot laâ chuyïn gia vïì mön sûã duång chaây vöì, cho nïn múái
àûúåc mïånh danh laâ “ngûúâi cêìm buáa”. Caách haânh àöång cuãa Julot
höìi coân tûå do laâ nhû sau: anh ta ài xe húi àïën àöî trûúác möåt cûãa
haâng baán àöì trang sûác vaâo giûäa ban ngaây, vaâo luác nhûäng thûá kim
hoaân àeåp nhêët àûúåc baây ra tuã kñnh phña trûúác. Trong khi chiïëc xe
húi do möåt ngûúâi khaác laái vêîn nöí maáy àûáng àúåi, anh ta xuöëng xe
rêët nhanh, tay cêìm möåt caái vöì lúán bùçng göî phang maånh vaâo cûãa
kñnh, vú thêåt nhiïìu àöì nûä trang röìi nhaãy lïn xe phoáng ài nhanh.
Sau khi àaä thaânh cöng úã Lyon, Angers, Tours, Le Havre, Julo têën
cöng vaâo möåt hiïåu kim hoaân lúán úã Paris vaâo luác ba giúâ chiïìu, lêëy ài
möåt söë àöì nûä trang trõ giaá gêìn möåt triïåu. Anh ta chûa bao giúâ kïí
cho töi nghe mònh àaä bõ nhêån daång nhû thïë naâo vaâ taåi sao. Anh ta
bõ xûã hai mûúi nùm tuâ khöí sai, vaâ àïën nùm thûá tû anh ta àaä vûúåt
nguåc. Vaâ, nhû anh ta àaä kïí vúái chuáng töi, chñnh vò trúã vïì Paris maâ
anh ta bõ bùæt laåi: anh ta ài tòm caái ngûúâi trûúác kia vêîn oa trûä
nhûäng àöì anh tröåm àûúåc àïí giïët hùæn, vò hùæn maäi khöng chõu giao
laåi cho em gaái Julot möåt söë tiïìn lúán maâ hùæn núå cuãa anh ta. Hùæn
tònh cúâ tröng thêëy Julot tha thêín trûúác phöë hùæn úã, liïìn baáo caãnh
saát. Julot bõ bùæt vaâ àaânh trúã laåi vïì nhaâ tuâ khöí sai vúái chuáng töi.
Chuáng töi nùçm bïånh viïån àaä àûúåc möåt tuêìn. Höm qua töi àaä
àûa hai trùm francs cho Chatal, àoá laâ caái giaá haâng tuêìn hai chuáng
töi phaãi traã àïí àûúåc giûä laåi úã bïånh viïån. Àïí àûúåc kñnh nïí, chuáng töi
lêëy thuöëc laá ra múâi têët caã nhûäng ngûúâi khöng coá thuöëc laá. Möåt
ngûúâi tuâ khöí sai saáu mûúi tuöíi quï úã Marseille tïn laâ Carora, àaä
kïët baån vúái Dega. Öng ta laâ cöë vêën cuãa Dega. Möîi ngaây öng ta nhùæc
ài nhùæc laåi vúái Dega nhiïìu lêìn laâ nïëu Dega coá nhiïìu tiïìn vaâ úã trong
laâng ngûúâi ta biïët nhû thïë (qua caác baáo tûâ Phaáp gûãi sang, úã àêy
ngûúâi ta biïët àûúåc nhûäng vuå lúán), Dega àûâng vûúåt nguåc thò hún, vò
nhûäng ngûúâi tuâ maän haån àaä àûúåc traã tûå do seä giïët baác ta àïí lêëy
plan. Dega noái laåi cho töi biïët nhûäng buöíi noái chuyïån naây vúái öng
giaâ Carora. Töi ra sûác noái cho Dega hiïíu rùçng laäo giaâ kia chùæc
chùæn laâ möåt ngûúâi vö tñch sûå, phaãi coá thïë múái àaânh chõu ngöìi lyâ úã
àêy hai mûúi nùm nay, nhûng baác ta khöng chõu nghe. Dega bõ
nhûäng lúâi leä cuãa laäo giaâ taác àöång rêët maånh vaâ töi phaãi khoá nhoåc
Henry Charrlere 72
lùæm múái giûä vûäng àûúåc tinh thêìn cho baác ta bùçng niïìm tin maånh
meä cuãa töi.
Töi gûãi cho Sierra möåt maãnh giêëy yïu cêìu anh ta àûa
Galgani vaâo nùçm bïånh viïån. Töi khöng phaãi àúåi lêu. Ngay höm sau
Galgani àaä vaâo viïån, nhûng laåi nùçm trong möåt phoâng khöng coá
chêën song. Laâm thïë naâo àïí traã laåi cho Galgani caái plan cuãa cêåu ta?
Töi nhùæn Chatal rùçng töi hïët sûác cêìn gùåp Galgani, vaâ àïí cho anh
ta hiïíu rùçng àêy laâ möåt cuöåc chuêín bõ vûúåt nguåc. Chatal noái vúái töi
rùçng anh ta coá thïí àûa Galgani àïën gùåp töi nùm phuát vaâo luác mûúâi
hai giúâ trûa. Àïën giúâ àöíi gaác, anh ta seä cho Galgani ra hiïn noái
chuyïån vúái töi úã cûãa söí, vaâ khöng chõu lêëy tiïìn cöng gò caã. Àuáng
mûúâi hai giúâ trûa, Galgani àûúåc àûa àïën gùåp töi úã cûãa söí. Töi trûåc
tiïëp àûa caái plan cho cêåu ta. Galgani àûáng trûúác mùåt töi cho plan
vaâo buång. Cêåu ta khoác. Hai ngaây sau, cêåu ta gûãi cho töi möåt túâ taåp
chñ trong àoá coá àïí nùm túâ giêëy möåt ngaân francs vaâ möåt chûä goån
thon loãn: merci. Khi trao cho töi túâ hoåa baáo, Chatal àaä tröng thêëy
söë tiïìn. Anh ta khöng noái gò, nhûng baãn thên töi muöën biïëu anh ta
chuát àónh. Anh ta tûâ chöëi. Töi noái:
- Chuáng töi ra ài àêy. Anh coá muöën ài vúái chuáng töi khöng?
- Khöng, Bûúm bûúám aå, töi àaä heån vúái möåt nhoám khaác phaãi
nùm thaáng nûäa, khi ngûúâi cuâng nhoám vúái töi ra khoãi xaâ-lim, töi
múái ài àûúåc. Luác bêëy giúâ cuöåc vûúåt nguåc seä àûúåc chuêín bõ kyä hún,
vaâ nhû thïë chùæc ùn hún. Coân anh bõ cêëm cöë, cho nïn vöåi laâ phaãi,
nhûng úã àêy cûãa coá chêën song thïë kia seä gay lùæm àêëy. Anh àûâng
mong nhúâ töi giuáp, vò töi khöng thïí àïí mêët chöî laâm naây. ÚÃ àêy töi
coá thïí yïn têm àúåi baån töi ra khoãi xaâ-lim.
- Rêët töët Chatal aå. ÚÃ àúâi phaãi trung thûåc, tûâ nay töi seä khöng
noái gò vúái cêåu vïì viïåc êëy nûäa.
- Tuy vêåy, töi vêîn seä tiïëp tuåc àûa thû cho anh vaâ laâm nhûäng
viïåc anh nhúâ.
- Caám ún Chatal.
Àïm höm êëy coá tiïëng tiïíu liïn bùæn mêëy loaåt. Saáng höm sau
chuáng töi àûúåc biïët rùçng “ngûúâi cêìm buáa” àaä vûúåt nguåc. Töi cêìu
mong Thûúång àïë phuâ höå cho anh ta; àoá laâ möåt ngûúâi baån töët. Chùæc
anh ta gùåp àûúåc möåt cú höåi naâo àêëy vaâ àaä thûâa cú boã tröën. Thöi
cuäng mûâng cho anh.
Mûúâi lùm nùm sau, tûác vaâo nùm 1948, töi àang úã Haiti, cuâng
ài vúái möåt nhaâ triïåu phuá ngûúâi Venezuela àïën gùåp öng chuã nhiïåm
Casino àïí thûúng lûúång kyá húåp àöìng quaãn lyá soâng baåc úã Haiti. Möåt
àïm, töi vûâa uöëng sêm-banh trong möåt tiïåm rûúåu ra, thò möåt trong
nhûäng cö gaái cuâng ài vúái chuáng töi, ngûúâi àen nhû than nhûng coá
giaáo duåc nhû möåt cö gaái nhaâ laânh úã möåt tónh leã bïn Phaáp noái vúái
töi:
- Baâ ngoaåi em laâm thêìy lïî àaåo vaudou, hiïån nay söëng vúái möåt
öng giaâ ngûúâi Phaáp. Àoá laâ möåt ngûúâi tuâ Cayenne vûúåt nguåc. Hai
öng baâ úã vúái nhau àaä àûúåc hai mûúi nùm nay. Öng ta suöët ngaây
say khûúát. Tïn öng ta laâ Jules Marteau.
Töi lêåp tûác tónh rûúåu:
- Cö beá haäy dêîn töi àïën nhaâ baâ ngoaåi cö ngay.
Cö ta duâng phûúng ngûä Haiti noái vúái ngûúâi laái tùæc-xi àang
phoáng hïët töëc àöå. Khi ài qua möåt höåp àïm saáng trûng, töi baão dûâng
xe laåi röìi chaåy vaâo mua möåt chai Pernod, hai chai sêm-banh, hai
chai rhum nöåi àõa. Xe laåi lïn àûúâng. Chuáng töi àïën búâ biïín, xe àöí
trûúác möåt ngöi nhaâ àoãm daáng tûúâng sún trùæng, maái lúåp ngoái àoã,
nûúác biïín vaâo àïën gêìn saát bêåc thïìm. Cö gaái goä cûãa höìi lêu múái
thêëy möåt baâ giaâ cao lúán, toác baåc trùæng, ra múã. Baâ ta mùåc möåt caái aáo
thuång daâi àïën têån mùæt caá. Hai ngûúâi àaân baâ noái gò vúái nhau bùçng
tiïëng àõa phûúng möåt luác, röìi baâ giaâ noái: “Múâi öng vaâo trong, ngöi
nhaâ naây laâ cuãa öng”. Möåt ngoån àeân àêët soi saáng möåt cùn phoâng rêët
saåch, baây nhûäng löìng chim vaâ bïí caá.
- Öng muöën gùåp Julot aâ? Xin öng àúåi cho möåt chuát, öng êëy ra
ngay. Jules, Jules! Coá ngûúâi muöën gùåp öng àêy naây.
Mònh mùåc möåt böå pyjama soåc xanh khiïën töi nhúá laåi àöìng
phuåc cuãa nhaâ tuâ khöí sai, möåt öng giaâ ài chên khöng bûúác ra.
- Naâo, baâ Cuåc Tuyïët noái laåi nghe coi, ai laåi àïën thùm töi vaâo
giúâ naây? Bûúm bûúám! Khöng, chùèng leä? - Julot öm chêìm lêëy töi vaâ
Henry Charrlere 74
noái: - Àûa caái àeân laåi àêy, baâ Cuåc Tuyïët, àïí töi nhòn mùåt thùçng baån
giaâ chuát naâo. Thöi àuáng röìi, àñch thõ. Chñnh cêåu àêy röìi! Thïë laâ cêåu
laâ thûúång khaách. Ngöi nhaâ naây, moán tiïìn töi àang coá, àûáa con gaái
cuãa vúå töi, têët caã àïìu laâ cuãa cêåu. Cêåu chó cêìn noái möåt tiïëng.
Chuáng töi àaä cuâng uöëng hïët chai Pernod, hai chai sêm-banh,
hai chai rhum, vaâ thónh thoaãng Julot laåi cêët tiïëng haát.
Thïë laâ röët cuåc caánh ta vêîn thùæng chuáng noá cêåu nhó? Cêåu thêëy
chûa, khöng coá gò tuyïåt bùçng phiïu lûu maåo hiïím. Nhû túá àêy àaä
ài qua Colombia, Panama, Costa Ria, la Jamaica, àïí röìi caách àêy
chûâng hai mûúi nùm, dûâng laåi úã àêy vaâ tòm àûúåc haånh phuác vúái
Cuåc Tuyïët laâ ngûúâi àaân baâ töët nhêët maâ möåt ngûúâi àaân öng coá thïí
gùåp àûúåc trïn àúâi naây. Bao giúâ cêåu ài. Cêåu úã àêy coá lêu khöng?
- Khöng, möåt tuêìn thöi.
- Cêåu àïën àêy coá viïåc gò?
- Kyá húåp àöìng trûåc tiïëp vúái chuã nghiïåm Casino vïì quyïìn
quaãn trõ soâng baåc úã àêy.
- Cêåu aå, túá cuäng muöën rùçng cêåu úã laåi àêy suöët àúâi vúái túá trong
caái xoám tiïìu phu àöët than naây, nhûng nïëu cêåu àaä bùæt liïn hïå vúái
thùçng cha chuã nhiïåm êëy thò cêåu chúá laâm gò chung lûng vúái hùæn,
hùæn seä cho ngûúâi aám saát cêåu khi thêëy cöng viïåc cuãa cêåu phöìn vinh.
- Caám ún lúâi khuyïn.
- Coân baâ Cuåc Tuyïët, baâ haäy chuêín bõ cuöåc vuä höåi àaåo vaudou
“khöng daânh cho khaách du lõch” ài. Möåt cuöåc vuä höåi thûá thiïåt cho
baån töi!
Vaâo möåt dõp khaác töi seä kïí cho caác baån nghe caái buöíi vuä höåi
trûá danh naây cuãa àaåo vaudou, “khöng daânh cho khaách du lõch”.
Vêåy laâ Julot àaä vûúåt nguåc, coân töi, Dega, Fernandez vêîn
àang chúâ àúåi. Thónh thoaãng töi laåi nhòn nhûäng chêën song cûãa söí, cöë
laâm ra veã vö tû. Àoá quaã laâ nhûäng khuác àûúâng ray xe lûãa thêåt,
khöng taâi naâo phaá àûúåc. Bêy giúâ chó coân laåi cûãa lúán. Ngaây àïm luác
naâo cuäng coá ba tïn giaám thõ coá suáng ngöìi canh. Tûâ khi Julot vûúåt
nguåc, viïåc canh phoâng caâng thïm cêín mêåt. Nhûäng lûúåt ài tuêìn daây
hún, öng baác sô khöng àûúác ên tònh nhû trûúác. Chatal möîi ngaây chó
àïën hai lêìn àïí tiïm thuöëc vaâ ào nhiïåt àöå cho bïånh nhên. Laåi möåt
tuêìn nûäa tröi qua, töi laåi traã thïm hai trùm francs, Dega thò noái àuã
caác thûá chuyïån, trûâ chuyïån vûúåt nguåc. Höm qua baác ta tröng thêëy
con dao möí cuãa töi, hoãi luön:
- Cêåu vêîn giûä con dao êëy àêëy aâ? Àïí laâm gò thïë?
Töi bûåc böåi traã lúâi:
- Àïí baão vïå caái thên töi vaâ caã caái thên baác nûäa khi cêìn.
Fernandez khöng phaãi ngûúâi Têy-ban-nha, cuäng khöng phaãi
ngûúâi Argentina. Àoá laâ möåt ngûúâi khaá, möåt tay giang höì chên
chñnh, nhûng chñnh anh ta cuäng bõ taác àöång vò nhûäng cêu chuyïån
cuãa laäo giaâ Carora. Möåt höm töi nghe thêëy anh ta noái vúái Dega: “úã
Quêìn àaão hònh nhû khñ hêåu töët lùæm chûá khöng phaãi nhû úã àêy, maâ
khöng noáng mêëy. Nùçm trong phoâng naây rêët dïî lêy bïånh kiïët lyå vò
chó cêìn ài ngoaâi laâ coá thïí bõ vi truâng dñnh vaâo röìi”. Trong cùn
phoâng daânh cho baãy mûúi bïånh nhên naây ngaây naâo cuäng coá möåt
hai ngûúâi chïët vò bõ kiïët lyå.
Coá möåt àiïìu kyâ thuá àaáng lûu yá laâ hoå àïìu chïët vaâo luác triïìu
lïn buöíi chiïìu hay buöíi töëi. Chûa coá möåt ngûúâi bïånh naâo chïët vaâo
buöíi saáng. Àoá laâ möåt àiïìu bñ êín cuãa thiïn nhiïn.
Àïm höm êëy töi coá möåt cuöåc thaão luêån vúái Dega. Töi noái vúái
baác ta rùçng thónh thoaãng ban àïm tïn giûä chòa khoáa ngûúâi A-rêåp
laåi vaâo phoâng àïën giúã chùn àùæp cuãa nhûäng ngûúâi öëm nùång truâm
chùn kñn mùåt. Àoá laâ möåt haânh àöång rêët sú húã. Chuáng töi coá thïí
àaánh vaâo àêìu cho noá ngêët xóu, mùåc aáo quêìn cuãa noá vaâo (chuáng töi
àïìu chó mùåc sú-mi daâi vaâ ài deáp, ngoaâi ra khöng coá gò khaác).
Àoáng böå xong, töi seä ài ra vaâ bêët thònh lònh giêåt suáng cuãa möåt
tïn giaác cûãa, chôa suáng vaâo mùåt chuáng noá, bùæt chuáng noá vaâo phoâng
röìi khoáa traái cûãa laåi. Sau àoá chuáng töi seä nhaãy qua tûúâng cuãa bïånh
viïån úã phña söng Maroni, lao xuöëng nûúác röìi àïí cho luöìng nûúác
cuöën ài. Sau àoá seä hay. Sùén coá tiïìn, chuáng töi seä mua möåt caái
thuyïìn vaâ möåt ñt lûúng thûåc àïí vûúåt biïín. Caã Dega lêîn Fernandez
àïìu dûát khoaát baác boã kïë hoaåch naây, laåi coân phï phaán töi nùång lúâi
Henry Charrlere 76
nûäa. Töi thêëy roä laâ hoå àaä naãn chñ cho nïn rêët thêët voång. Trong khi
àoá thúâi gian cûá tröi qua.
Chuáng töi nùçm àêy àaä àûúåc gêìn ba tuêìn. Töëi àa chó coân mûúâi,
mûúâi lùm ngaây àïí chuêín bõ vûúåt nguåc.
Höm nay laâ ngaây hai mûúi möët thaáng mûúâi möåt nùm 1933,
möåt ngaây àaáng ghi nhúá. Möåt bïånh nhên múái bûúác vaâo phoâng: àoá laâ
Joanes Clousiot, ngûúâi maâ hoå àaä tòm caách aám saát úã Saint-Martin,
trong phoâng cùæt toác cuãa nhaâ lao. Hai mùæt anh ta nhùæm nghiïìn, àêìy
nhûäng muã, anh ta hêìu nhû àaä muâ. Khi Chatal àaä ra khoãi phoâng,
töi àïën caånh Clousiot. Rêët nhanh, anh ta noái vúái töi rùçng mêëy
ngûúâi tuâ cêëm cöë kia àaä lïn àûúâng ra Quêìn àaão mûúâi lùm höm nay
röìi, nhûng riïng anh ta thò hoå boã quïn. Caách àêy ba höm, möåt
nhên viïn kïë toaán àaä baáo cho anh ta biïët. Anh ta liïìn boã möåt haåt
thêìu dêìu vaâo mùæt: mùæt anh mûng muã lïn cho nïn anh àûúåc àûa
vaâo àêy. Clousiot rêët quyïët têm vûúåt nguåc.
Anh ta noái vúái töi rùçng anh ta sùén saâng laâm têët, kïí caã giïët
ngûúâi nïëu cêìn, miïîn sao ài àûúåc. Anh ta coá ba nghòn francs. Khi àaä
àûúåc rûãa mùåt bùçng nûúác noáng anh ta liïìn nhòn roä ngay. Töi trònh
baây dûå àõnh vûúåt nguåc cho anh nghe. Anh ta taán thaânh, nhûng laåi
noái rùçng muöën àaánh uáp boån giaám thõ phaãi coá hai ngûúâi, nïëu àûúåc
thò ba caâng töët. Coá thïí thaáo chên giûúâng ra, möîi ngûúâi cêìm möåt caái
(chên giûúâng laâm bùçng sùæt) àïí àaánh vaâo àêìu boån gaác. Theo anh ta
thò duâ coá cêìm suáng chôa vaâo chuáng noá, chuáng noá cuäng seä khöng tin
rùçng mònh daám bùæn, vaâ chuáng noá coá thïí goåi boån gaác úã toâa nhaâ kïë
cêån, núi Julo àaä tröën thoaát, chó caách chöî chuáng töi khöng àêìy hai
mûúi meát.
III. VÛÚÅT NGUÅC LÊÌN THÛÁ NHÊËT

- TRÖËN KHOÃI NHAÂ THÛÚNG
Töëi höm êëy töi gùåp Dega, vaâ sau àoá laâ Fernandez. Dega noái
vúái töi laâ baác ta khöng tin tûúãng vaâo kïë hoaåch vûúåt nguåc cuãa töi;
baác ta àõnh àuã möåt söë tiïìn lúán, nïëu cêìn, àïí àûúåc miïîn cêëm cöë. Baác
ta yïu cêìu töi viïët thû hoãi Sierra xem thûã laâm nhû thïë liïåu coá àûúåc
khöng. Ngay höm êëy Chatal àûa thû ài vaâ àem thû traã lúâi vïì cho
chuáng töi. Sierra viïët: “Àûâng àuát tiïìn cho bêët cûá ai àïí xin miïîn
cêëm cöë. Viïåc naây chó coá caác quan chûác bïn Phaáp giaãi quyïët àûúåc,
coân úã àêy thò khöng coá möåt ai, kïí caã viïn giaám àöëc traåi khöí sai, coá
thïí miïîn cho tuâ nhên chïë àöå cêëm cöë. Nïëu khöng coân hy voång gò
vûúåt nguåc tûâ bïånh viïån, caác anh coá thïí tòm caách xin ra viïån möåt
ngaây sau khi chiïëc taâu chuyïn chúã tuâ nhên ra Quêìn àaão (chiïëc
Mata) àaä lïn àûúâng”.
Laâm nhû vêåy seä àûúåc nùçm laåi taám ngaây úã khu vûåc giam
thûúâng trûúác khi coá chuyïën taâu sau ra àaão, vaâ coá leä úã àêëy dïî vûúåt
nguåc hún laâ úã gian phoâng chuáng töi hiïån àang nùçm úã bïånh viïån.
Cuäng trong caái thû êëy, Sierra noái rùçng nïëu töi muöën anh ta seä cho
möåt ngûúâi tuâ khöí sai àaä àûúåc traã tûå do àïën gùåp töi àïí nïëu cêìn töi
coá thïí nhúâ anh ta chuêín bõ cho möåt chiïëc thuyïìn àïí sùén úã phña sau
bïånh viïån. Ngûúâi tuâ maän haån naây laâ möåt ngûúâi quï úã Toulouse, tïn
laâ Jeásus. Caách àêy hai nùm, chñnh hùæn àaä chuêín bõ cho cuöåc vûúåt
nguåc cuãa baác sô Bougrat. Muöën gùåp hùæn, töi seä phaãi àïën chiïëu àiïån
úã phoâng X-quang. Phoâng naây cuäng nùçm trong phaåm vi bïånh viïån
nhûng muöën àïën àoá tuâ nhên phaãi coá giêëy gûãi ài khaám X-quang.
Sierra dùån töi laâ nïëu ài chiïëu àiïån phaãi boã plan ra trûúác khi àïën
phoâng X- quang, vò baác sô coá thïí nhòn thêëy noá nïëu öng ta soi xuöëng
phña dûúái phöíi. Töi gûãi giêëy cho Sierra baão anh ta cûá cho Jeásus àïën
phoâng X-quang vaâ nhúâ Chatal thu xïëp cho töi àûúåc ài chiïëu àiïån.
Henry Charrlere 78
Ngay töëi höm êëy Sierra baáo cho töi biïët rùçng buöíi chiïëu àiïån laâ vaâo
ngaây kia, chñn giúâ saáng.
Ngaây höm sau, Dega xin ra viïån, caã Fernandez cuäng thïë.
Chiïëc Mata vûâa àûa tuâ cêëm cöë ra Quêìn àaão höìi saáng súám. Hai
ngûúâi hy voång coá thïí tröën tûâ khu vûåc giam tuâ thûúâng trong traåi.
Töi chuác hoå may mùæn, coân töi thò vêîn khöng thay àöíi kïë hoaåch.
Töi àaä gùåp Jeásus. Àoá laâ möåt ngûúâi tuâ khöí sai giaâ àaä àûúåc traã
laåi tûå do, khö nhû möåt con mùæm, da mùåt àen saåm, coá hai vïët seåo
gúám ghiïëc cheáo qua mùåt. Hùæn coá möåt con mùæt cûá chaãy nûúác mùæt
söëng khi nhòn ngûúâi ta. Möåt gûúng mùåt ghï súå, möåt caái nhòn cuäng
ghï súå khöng keám. Töi khöng thêëy tin hùæn cho lùæm, vaâ sûå thïí sau
naây seä chûáng minh rùçng töi coá lyá. Chuáng töi ài vaâo viïåc ngay:
- Töi coá thïí chuêín bõ cho caác anh möåt chiïëu thuyïìn chúã àûúåc
böën ngûúâi, töëi àa laâ nùm. Möåt thuâng ton-nö nûúác ngoåt, möåt ñt lûúng
thûåc, caâ-phï, thuöëc laá; ba caái cheâo kiïíu thöí dên, mêëy caái bao böåt
khöng, möåt cêy kim vaâ mêëy súåi chó àïí anh tûå khêu lêëy buöìm chñnh
buöìm phuå; möåt caái la baân, möåt caái ròu, möåt con dao, nùm lñt rûúåu
tafia (rûúåu rhum xûá Guyane) caã thaãy hïët hai ngaân nùm trùm
francs. Ba ngaây nûäa thò hïët tuêìn trùng. Sau böën ngaây, nïëu anh
àöìng yá, töi seä ngöìi trong thuyïìn àúåi caác anh tûâ taám giúâ töëi àïën ba
giúâ saáng trong taám àïm liïìn. Khi bùæt àêìu coá trùng non töi seä
khöng àúåi nûäa. Àõa àiïím àúåi laâ úã chöî chiïëu thùèng tûâ goác phña dûúái
cuãa bûác tûúâng bïånh viïån. Cûá theo àuáng hûúáng bûác tûúâng maâ ài
xuöëng phña söng, vò seä khöng tröng thêëy thuyïìn àêu. Caách hai meát
cuäng chûa tröng thêëy àûúåc”.
Töi khöng tin lùæm, nhûng töi vêîn ûng thuêån.
- Coân tiïìn thò sao? - Jeásus hoãi.
- “Töi seä gûãi qua Sierra”. - Töi vúái hùæn tûâ giaä nhau maâ khöng
bùæt tay. Cöng chuyïån chùèng coá veã gò laåc quan cho lùæm.
Àïën ba giúâ, Chatal àïën traåi àûa tiïìn cho Sierra, hai ngaân
nùm trùm francs. Töi tûå nhuã: “Mònh àaánh baåc söë tiïìn naây, coi nhû
coá mêët cuäng thöi. Cuäng nhúâ coá Galgani múái chúi sang thïë àûúåc.
Miïîn sao hùæn khöng nûúáng hïët caã hai ngaân rûúäi túâ vaâo rûúåu tafia”.
Clousiot vui mûâng khön xiïët. Anh ta tin vaâo baãn thên, tin vaâo töi
vaâ vaâo kïë hoaåch vûúåt nguåc. Anh ta chó bùn khoùn coá möåt àiïìu:
khöng phaãi àïm naâo cuäng thïë, nhûng coá nhiïìu àïm tïn “giûä chòa
khoáa” ngûúâi A-rêåp laåi ài vaâo phoâng bïånh nhên, maâ laåi thûúâng laâ
vaâo luác àêìu höm, chûa khuya lùæm. Coân möåt vêën àïì nûäa: biïët choån
àêu ra möåt ngûúâi thûá ba àïí cuâng baân viïåc naây? úã àêy coá möåt cêåu
ngûúâi Corse, thuöåc giúái giang höì thaânh phöë Nice, tïn laâ Biangi.
Cêåu ta úã tuâ khöí sai tûâ 1929. Cêåu bõ giam úã phoâng bïånh daânh cho
tuâ nhên cêìn giaám saát nghiïm ngùåt naây laâ vò cêåu can töåi giïët ngûúâi.
Clousiot vúái töi baân nhau xem coá nïn noái vúái cêåu ta khöng, vaâ noái
vaâo luác naâo. Chuáng töi àang thêìm thò baân baåc nhû vêåy thò cêåu ta
àïën: àoá laâ möåt thû sinh mûúâi taám tuöíi, àeåp löång lêîy nhû möåt thiïëu
nûä. Hoå cêåu ta laâ Maturette, cêåu bõ xûã tûã röìi àûúåc giaãm aán xuöëng
khöí sai chung thên vò coân quaá ñt tuöíi - mûúâi baãy tuöíi - Cêåu ta can
töåi giïët chïët möåt ngûúâi laái têìu. Tham gia vuå naây coá hai cêåu, möåt
cêåu mûúâi saáu tuöíi, möåt cêåu mûúâi baãy. Ra toâa àaåi hònh, hai cêåu beá
naây khöng nhûäng khöng buöåc töåi lêîn nhau maâ coân khùng khùng
chûáng minh rùçng chñnh mònh, vaâ chó coá möåt mònh mònh thöi, àaä
giïët ngûúâi laái xe. Thïë nhûng trïn ngûúâi naån nhên chó coá möåt vïët
àaån. Thaái àöå cuãa hai cêåu beá trong phiïn toâa àaåi hònh àaä laâm cho
têët caã caác phaåm nhên khöí sai úã àêy yïu mïën hoå. Vêåy thò
Maturette, daáng dêëp giöëng hïåt con gaái, àïën caånh chuáng töi vaâ cêët
tiïëng thoã theã xin lûãa huát thuöëc. Chuáng töi liïìn chêm thuöëc cho cêåu
ta, laåi cho thïm böën àiïëu thuöëc vaâ möåt höåp diïm. Cêåu ta móm möåt
nuå cûúâi àêëy sûác quyïën ruä caãm ún chuáng töi röìi lui ra. Böîng
Clousiot noái vúái töi: “Papi aå, thöi öín röìi. Thùçng A-rêåp seä vaâo phoâng
hoaân toaân theo yá chuáng mònh cho maâ xem. Cêåu cuäng biïët boån A-
rêåp rêët thñch con trai vaâo tuöíi mùng tú nhû cêåu êëy. Tûâ àoá àïën chöî
duå thùçng giûä chòa khoáa kia leãn vaâo phoâng ban àïm àïí tûå tònh vúái
cêåu beá xinh trai chùèng coá gò khoá. Cêåu ta seä uöën eáo vúâ laâm khoá dïî,
noái laâ chó súå nhúä ai ngûúâi ta tröng thêëy, àïí thu xïëp sao cho thùçng
A-rêåp vaâo phoâng àuáng giúâ vaâo chuáng töi cêìn.
- Àïí töi baân vúái cêåu êëy.
Töi ài gùåp Maturette. Cêåu ta tiïëp töi vúái möåt nuå cûúâi àêìy yá
khuyïën khñch. Cêåu ta tûúãng töi àaä “caãm” vò nuå cûúâi lùèng lú ban
Henry Charrlere 80
naäy. Töi noái ngay: “Cêåu lêìm röìi. Ài vaâo nhaâ xñ möåt laát”. Vaâo àïën
nhaâ xñ, töi bùæt àêìu thûúng lûúång.
- Nhûäng àiïìu töi sùæp noái vúái cêåu, nïëu cêåu húã ra cho ai lêëy möåt
tiïëng laâ cêåu toi maång ngay. Àêy: cêåu coá thïí laâm thïë naây, thïë naây
vaâ thïë naây giuáp chuáng töi àûúåc khöng? Chuáng töi seä traã tiïìn; cêåu
muöën lêëy bao nhiïu? Hay cêåu muöën ài vúái chuáng töi?
- Töi muöën ài vúái caác anh, àûúåc khöng?
- Xong ngay! Cûá thïë nheá? Cûá thïë! - Chuáng töi xiïët chùåt tay
nhau.
Maturette ài nguã. Töi gùåp Clousiot noái qua cho cêåu ta biïët
tònh hònh xong cuäng ài nguã nöët. Töëi höm sau àïën taám giúâ
Maturette ra ngöìi úã cûãa söí. Cêåu ta khöng phaãi goåi thùçng A-rêåp. Tûå
noá dêîn xaác àïën, thïë laâ hai ngûúâi bùæt àêìu noái chuyïån rò rêìm vúái
nhau möåt luác. Àïën mûúâi hai giúâ Maturette ài nguã. Töi vaâ Clousiot
thò àaä ài nùçm tûâ luác chñn giúâ, giaã vúâ nguã. Thùçng A-rêåp ài vaâo
phoâng, daåo hai voâng, phaát hiïån ra möåt bïånh nhên vûâa chïët. Hùæn ra
cûãa goä mêëy tiïëng, vaâ möåt laát sau coá hai ngûúâi khiïng caáng vaâo àem
xaác chïët ài. Ngûúâi xêëu söë kia seä coá ñch cho chuáng töi vò caái chïët cuãa
anh ta seä laâ möåt caái cúá àïí cho tïn giûä chòa khoáa A-rêåp coá thïí vaâo
phoâng bêët cûá giúâ naâo trong àïm. Theo àuáng lúâi khuyïn cuãa chuáng
töi, höm sau Maturette heån gùåp hùæn luác mûúâi möåt giúâ àïm. Àuáng
giúâ êëy, tïn giûä chòa khoáa vaâo phoâng. Ài ngang giûúâng cêåu beá, hùæn
keáo chên àaánh thûác cêåu ta dêåy röìi ài thùèng vaâo nhaâ xñ. Maturette
liïìn ài theo. Mûúâi lùm phuát sau tïn giûä chòa khoáa ra vaâ rúâi phoâng
bïånh nhên. Maturette lêåp tûác ài nguã laåi, khöng phaãi noái gò vúái
chuáng töi nûäa. Ngaây höm sau cuäng laåi nhû thïë, nhûng vaâo luác
mûúâi hai giúâ àïm. Moåi sûå àïìu öín: thùçng A-rêåp seä àïën àuáng vaâo giúâ
cêåu beá dùån.
Ngaây 27 thaáng mûúâi möåt nùm 1933, chuáng töi àaä sùén saâng
haânh àöång. Hai caái chên giûúâng bùçng sùæt àaä àûúåc múã vñt sùén,
muöën thaáo ra luác naâo cuäng àûúåc. Töi àúåi àïën böën giúâ chiïìu seä coá
giêëy cuãa Sierra cho biïët nhûäng tin tûác cuöëi cuâng. Àuáng giúâ, Chatal
àïën, khöng cêìm giêëy maá gò, chó noái vúái töi “Francois Sierra baão töi
noái vúái anh laâ Jeásus àúåi caác anh úã àõa àiïím àaä àõnh. Chuác caác anh
may mùæn. Àïën taám giúâ töëi, Maturette noái vúái thùçng A-rêåp:
- Höm nay anh àúåi quaá nûãa àïm hùéng àïën: vaâo quaäng êëy coá
thïí gùåp nhau lêu hún.
Thùçng A-rêåp heån àïën sau mûúâi hai giúâ. Àuáng nûãa àïm,
chuáng töi àaä chuêín bõ xong moåi thûá. Àïën mûúâi hai giúâ mûúâi lùm
thùçng A-rêåp vaâo, ài thùèng àïën giûúâng Maturette keáo chên cêåu ta
röìi ài tiïëp vaâo nhaâ xñ. Maturette vaâo theo hùæn. Töi thaáo chên
giûúâng cuãa töi ra, noá rúi xuöëng saân, húi öìn möåt chuát. Bïn giûúâng
Clousiot thò khöng coá tiïëng àöång. Theo kïë hoaåch, töi phaãi àûáng sùén
bïn cûãa nhaâ xñ, coân Clousiot thò cûá ài thoaãi maái àïën chöî nhaâ xñ àïí
thu huát sûå chuá yá cuãa hùæn. Sau möåt thúâi gian chúâ àúåi khoaãng hai
mûúi phuát, moåi sûå viïåc diïîn ra rêët nhanh. Thùçng A-rêåp tûâ trong
nhaâ xñ ài ra. Tröng thêëy Clousiot, hùæn ngaåc nhiïn hoãi:
- Giúâ naây anh coân àûáng giûäa phoâng laâm caái gò thïë? Ài nguã ài.
Ngay tûác khùæc, hùæn bõ möåt àoân “con thoã” àaánh vaâo giûäa soå,
im lùång ngaä khuyåu xuöëng. Töi lêåp tûác mùåc aáo quêìn cuãa hùæn vaâo, ài
caã giaây cuãa hùæn. Chuáng töi löi hùæn vaâo gêìm giûúâng, vaâ trûúác khi
àêíy hùæn vaâo phña trong, töi böìi thïm cho hùæn möåt vöë nûäa vaâo gaáy.
Thïë laâ xong àûúåc möåt viïåc.
Caã taám mûúi bïånh nhên nùçm trong phoâng khöng thêëy möåt
ngûúâi naâo àöång àêåy. Töi ài nhanh vïì phña cûãa ra vaâo, theo sau coá
Clousiot vaâ Maturette mùåc aáo nguã daâi. Töi goä cûãa. Tïn giaám thõ
vûâa múã ra laâ töi giaáng cho möåt phaát chên giûúâng sùæt lïn àêìu. Tïn
thûá hai àïí khêíu mousqueton trûúåt xuöëng àêët. Chùæc chùæn laâ hùæn
nguã quïn. Hùæn chûa kõp thûác giêëc thò töi àaä àaánh hùæn guåc xuöëng.
Mêëy tïn cuãa töi khöng kõp kïu, coân caái thùçng bõ Clousiot àaánh thò
chó “A!” lïn möåt tiïëng kheä trûúác khi guåc xuöëng. Hai tïn töi vûâa
àaánh guåc trïn ghïë, coân tïn thûá ba thò nùçm daâi ra àêët. Chuáng töi
nñn thúã. Caái tiïëng “A?” kia chuáng töi tûúâng chûâng nhû caã nhên loaåi
àïìu nghe thêëy. Quaã tònh tiïëng kïu êëy cuäng khaá to, nhûng chùèng
thêëy ai àöång tônh gò caã. Chuáng töi khöng àûa chuáng vaâo phña bïn
trong phoâng laâm gò. Chuáng töi cûá thïë boã ài, cêìm theo ba khêíu
suáng. Clousiot ài àêìu, cêåu beá ài giûäa, coân töi ài sau cuâng. Chuáng
Henry Charrlere 82
töi ài xuöëng caái thang gaác saáng múâ múâ dûúái aánh àeân dêìu. Clousiot
àaä boã caái chên giûúâng sùæt, coân töi vêîn cêìm noá theo trong tay traái
tay phaãi töi cêìm khêíu suáng trûúâng. Xuöëng àïën têìng dûúái cuâng
chùèng thêëy gò. Xung quanh töëi àen nhû mûåc. Phaãi nhòn thêåt kyä
múái tröng thêëy bûác tûúâng ài vïì phña búâ söng. Chuáng töi vöåi ra chên
tûúâng. Töi àûáng aáp vaâo tûúâng laâm thang cho caác baån leo lïn.
Clousiot leo lïn ngöìi cûúäi trïn bûác tûúâng röìi löi Maturette lïn, sau
àoá laâ töi. Chuáng töi buöng ngûúâi xuöëng phña bïn kia tûúâng, trong
boáng töëi. Clousiot rúi vaâo möåt caái höëc, kïu àau chên. Maturette vaâ
töi xuöëng öín hún. Caã hai chuáng töi àûáng dêåy. Chuáng töi àïìu àaä
buöng khêíu mousqueton trûúác khi nhaãy xuöëng. Clousiot toan àûáng
dêåy nhûng khöng sao àûáng àûúåc. Anh ta noái laâ gaäy meå noá caái chên
röìi. Töi àïí Maturette àûáng laåi vúái Clousiot, lêìn theo bûác tûúâng
chaåy vïì phña búâ söng, vò töëi quaá nïn hai tay töi cûá phaãi súâ súâ lïn
tûúâng. Chaåy àïën hïët tûúâng naâo cuäng khöng hay, hai tay bõ huåt ngaä
möåt caái nhû trúâi giaáng, tûúãng àïën vúä mùåt. Tûâ phña söng coá gioång ai
noái vúái lïn:
- Caác cêåu àêëy aâ?
- ÛÂ! Jeásus àêëy aâ?
- ÛÂ!
Hùæn queåt diïm lïn trong khoaãn nûãa giêy. Töi àaä xaác àõnh
àûúåc chöî hùæn àûáng, liïìn löåi xuöëng nûúác ài àïën àêëy. Cuâng àûáng vúái
Jeásus coân coá möåt ngûúâi nûäa.
- Lïn trûúác ài. Ai àêëy?
- Papillon àêy.
- Töët.
- Jeásus aâ, phaãi ài trúã laåi phña sau, baån töi bõ gaäy chên trong
khi treâo tûúâng.
- Thïë thò cêìm lêëy caái naây, cheâo ài.
Ba caái cheâo pagaie vuåc xuöëng nûúác vaâ chùèng bao lêu chiïëc
xuöìng nheå àaä vûúåt qua caái khoaãng caách chûâng möåt trùm thûúác tûâ
chöî xuöìng chúâ àïën chöî caác baån töi (töi àoaán chûâng chöî êëy, vò töëi
quaá chùèng tröng thêëy gò).
Töi goåi: “Clousiot?”.
- Kheä chûá, trúâi àêët - Jeásus noái. Naây l' Enfleá, bêåt àaá lûãa lïn
chuát naâo! Mêëy tia lûãa xanh xanh loáe ra. Caác baån töi àaä tröng thêëy.
Clousiot kheä huyát saáo qua keä rùng theo kiïíu dên Lyon: àêy laâ kiïíu
huyát saáo khöng öìn nhûng laåi nghe rêët roä, húi giöëng tiïëng huyát cuãa
loaâi rùæn. Cêåu ta cûá thïë huyát liïn tuåc möåt luác, cho àïën khi chuáng töi
àïën núi. l' Enfleá bûúác xuöëng öm xöëc Clousiot dûa lïn xuöìng.
Maturette lïn theo, röìi àïën l' Enfleá. Trïn xuöìng nhû vêåy coá àïën
nùm ngûúâi, nûúác chó coân caách maån xuöìng coá hai loáng tay.
- Hïî muöën àöång àêåy phaãi noái trûúác nheá, - Jeásus noái, - Bûúm
bûúám, àûâng cheâo nûäa, caái cheâo àùåt nùçm ngang trïn àuâi êëy. Ài thöi
l' Enfleá!
Lêåp tûác chiïëc xuöìng theo doâng lao vaâo àïm töëi. Ài dûúåc
chûâng möåt cêy söë, chuáng töi àaä àïën ngang têìm khu traåi tuâ saáng
múâ múâ dûúái aánh àiïån töìi taân do möåt caái maáy phaát àiïån haång beát
phaát ra. Luác bêëy giúâ xuöìng àang úã giûäa doâng söng vaâ tröi bùng
bùng theo doâng, vúái möåt töëc döå khoá tûúãng tûúång nöíi. L' Enfleá àaä
nhêëc cheâo lïn. Chó coá Jeásus aáp maái cheâo saát duâi giûä thùng bùçng
cho chiïëc xuöìng. Hùæn khöng cheâo maâ chó giûä cho xuöìng ài thùèng.
Jeásus noái: “Bêy giúâ thò coá thïí noái vaâ huát thuöëc àûúåc röìi. Hònh nhû
öín caã. Cêåu coá chùæc laâ vûâa röìi caác cêåu khöng laâm ai chïët khöng?
- Töi tin nhû vêåy.
- Trúâi àêët! Thïë laâ cêåu bõp túá röìi àêëy Jeásus aå! – l’ Enfleá noái. -
Cêåu baão àêy laâ möåt chuyïën vûúåt nguåc thûúâng thöi chùèng coá chuyïån
gò hoáa ra laâ möåt cuöåc vûúåt nguåc cuãa dên cêëm cöë, theo nhû túá hiïíu.
- Àuáng, àêy laâ dên cêëm cöë, l’Enfleá aå. Túá khöng noái cho cêåu
biïët tûâ àêìu laâ vò noái ra cêåu àúâi naâo chõu giuáp túá. Thïë maâ túá laåi àang
cêìn möåt ngûúâi giuáp. Cêåu àûâng lo coá chuyïån gò túá seä àûáng ra chõu
hïët.
- Thïë múái phaãi, Jeásus aå. Ùn cuãa cêåu coá möåt trùm túá maâ bõ xûã
tûã hay bõ chung thên thò úán quaá. (Nïëu trong möåt cuöåc vûúåt nguåc
Henry Charrlere 84
maâ coá möåt ngûúâi canh tuâ bõ giïët thò phaåm nhên vaâ àöìng loäa àïìu bõ
xûã tûã, coân nïëu coá möåt ngûúâi bõ thûúng thò hoå seä bõ khöí sai chung
thên). Töi noái:
- l’Enfleá aå, túá seä biïëu thïm hai cêåu möåt ngaân francs.
- Thïë thò àûúåc, anh baån aå. Nhû thïë laâ húåp leä. Caám ún cêåu,
trong laâng chuáng túá chïët àoái àïën núi caã. Àûúåc thaã coân tïå hún laâ khi
àang úã tuâ. Ñt ra khi úã tuâ coân coá caái ùn caái mùåc haâng ngaây.
- Cêåu coá àau lùæm khöng? - Jeásus hoãi Clousiot.
- Khöng sao, - Clousiot noái. - Nhûng Papia aå, vúái caái chên gaäy
cuãa töi thò coân laâm ùn gò?
- Seä thu xïëp sau. Bêy giúâ ta àang ài àêu thïë naây, Jeásus?
- Túá seä àûa caác cêåu àïën nêëp trong möåt caái võnh caách cûãa biïín
ba mûúi cêy söë. Caác cêåu seä úã laåi àêëy taám ngaây àïí cho qua giai àoaån
cùng nhêët trong cuöåc sùn luâng cuãa boån caãnh saát vaâ boån ài sùn
ngûúâi thuï. Phaãi laâm cho hoå tûúãng laâ ngay àïm nay caác cêåu àaä ài
hïët söng Maroni vaâ ra àïën biïín röìi. Boån sùn ngûúâi ài thuyïìn
khöng gùæn maáy, àaáng súå hún caã. Noái chuyïån, ho, àöët lûãa àïìu coá thïí
àûa àïën kïët quaã tai haåi nïëu chuáng noá àang rònh úã núi naâo gêìn àêëy.
Coân boån caãnh saát thò ài xuöìng maáy khöng vaâo võnh àûúåc, vò seä mùæc
caån.
Àïm saáng dêìn. Caã boån ài tòm maäi múái lêìn ra àûúåc chöî Jeásus
àùåt möëc (chó coá möåt mònh hùæn biïët chöî naây), vaâ thuyïìn chuáng töi
bùæt àêìu ài vaâo möåt vuâng buåi búâ rêåm raåp. Chiïëc xuöìng laâm cho buåi
búâ raåp hùèn xuöëng, vaâ khi xuöìng àaä ài qua thò noá laåi tröîi dêåy úã sau
lûng chuáng töi, laâm thaânh möåt bûác maân baão vïå khaá daây. Phaãi laâ
möåt tay phuâ thuãy múái biïët àûúåc rùçng chöî naây coá àuã nûúác cho möåt
chiïëc thuyïìn ài qua àûúåc. Chuáng töi cûá thïë ài sêu vaâo vuâng buåi búâ
trong möåt tiïëng àöìng höì, vûâa ài vûâa gaåt nhûäng caânh cêy chùæn
trûúác mùåt. Böîng nhiïn chuáng töi thêëy thuyïìn àaä ài vaâo möåt thûá
kïnh thïë laâ chuáng töi dûâng laåi. Búâ kïnh coã moåc xanh rúân, rêët saåch
seä, coá nhûäng cêy àaåi thuå sum sï, caânh laá toãa rêët röång, aánh saáng
ban ngaây (luác bêëy giúâ àaä saáu giúâ saáng) khöng loåt qua àûúåc. Dûúái
voâm laá uy nghiïm naây vang lïn tiïëng kïu cuãa nhûäng lúâi muön thuá
maâ töi chûa hïì biïët. Jeásus noái: “Àêy laâ núi caác cêåu phaãi úã laåi chúâ
taám ngaây. Àïën ngaây thûá baãy töi seä àïën àûa lûúng thûåc cho caác
cêåu”.
Tûâ dûúái möåt buåi rêåm hùæn löi lïn möåt con thuyïìn àöåc möåc nhoã
xñu daâi chûâng hai meát. Trong thuyïìn coá hai maái cheâo. Àêy laâ caái
thuyïìn hùæn seä duâng àïí trúã vïì laâng khi nûúác triïìu lïn.
Bêy giúâ ta haäy lo viïåc cho Clousiot luác êëy àang nùçm trïn búâ
kïnh. Vò cêåu êëy vêîn mùåc möîi chiïëc aáo nguã daâi, cho nïn hai chên
cêåu vêîn àïí trêìn. Chuáng töi duâng ròu àeäo laåi mêëy caái caânh khö cho
thùèng, thaânh hònh nhûäng thanh göî moãng. L'Enfleá cêìm chên cêåu
keáo thêåt maånh. Clousiot toaát möì höi cöë chõu àau. Àïën möåt luác naâo
àêëy cêåu noái: “Stop! ÚÃ tû thïë naây töi thêëy àúä àau hún caã, chùæc
xûúng lùæp àuáng röìi”. Chuáng töi lêëy mêëy caânh cêy àaä àeäo thùèng lùæp
doåc caái chên gaäy, lêëy dêy gai múái trong chiïëc thuyïìn buöåc laåi.
Clousiot thêëy nheå hùèn. Jeásus àaä mua cho chuáng töi böën caái quêìn,
böën caái sú-mi vaâ böën caái aáo va-rúi bùçng len thuöåc, böå àöìng phuåc cuãa
nhûäng ngûúâi bõ àaây biïåt xûá. Maturette vaâ Clousiot mùåc caái thûá àoá
vaâo, coân töi vêîn àïí nguyïn böå àöì cuãa tïn “giûä chòa khoáa” ngûúâi A-
rêåp. Caã boån cuâng uöëng rûúåu rhum. Àêy laâ chai thûá hai àûúåc uöëng
caån kïí tûâ khi lïn àûúâng. May thay, cuäng êëm ngûúâi lïn thêåt. Muöîi
têën cöng chuáng töi khöng ngúát: àaânh phaãi hy sinh möåt boá thuöëc laá.
Chuáng töi ngêm thuöëc laá trong möåt caái gaáo röìi lêëy nûúác böi lïn
mùåt, lïn tay, lïn chên. Nhúâ coá mêëy caái aáo va-rúi bùçng len cho nïn
múái giûä àûúåc húi êëm trong caái khöng khñ êím thêëp cûá thêëm sêu vaâo
ngûúâi chuáng töi.
L’Enfleá noái: “Chuáng töi ài àêy. Thïë caái moán möåt ngaân tò kia
àêu?”.
Töi ài ra chöî khaác möåt laát röìi trúã vïì, tay cêìm möåt túâ giêëy baåc
möåt ngaân francs múái toanh.
- Thöi úã laåi nheá, taám ngaây túái cûá úã lyâ chöî naây, - Jeásus noái. -
Àïën ngaây möìng baãy chuáng túá seä àïën. Ngaây möìng taám laâ caác cêåu ra
khúi. Trong thúâi gian naây caác cêåu khêu buöìm, thu doån trïn thuyïìn
cho thêåt àêu ra àêëy. Vùån cho chùåt baãn lïì baánh laái: “Chuáng túá chûa
kõp lùæp. Nïëu àúåi àïën mûúâi ngaây maâ khöng thêëy chuáng túá àïën thò
Henry Charrlere 86
tûác laâ chuáng túá àaä bõ toám úã trong laâng. Vò chuyïën naây laåi coá thïm
vuå àaánh tïn giaám thõ cho nïn tònh hònh gay lùæm”.
Àïën àêy Clousiot laåi cho chuáng töi biïët rùçng anh ta khöng àïí
laåi khêíu suáng trûúâng úã chên tûúâng, maâ trûúác khi treâo anh ta àaä
neám noá qua tûúâng, khöng ngúâ söng laåi gêìn thïë, cho nïn khêíu suáng
bêy giúâ chùæc chùæn laâ nùçm dûúái nûúác. Jeásus cho rùçng nhû thïë rêët
hay, vò nïëu tòm khöng thêëy khêíu suáng àêu, boån sùn ngûúâi seä nghô
laâ chuáng töi coá suáng. Boån naây laåi laâ boån nguy hiïím hún caã, vò
chuáng suåc saåo sêu hún boån caãnh saát, nhûng vuä khi cuãa chuáng chó
coá möåt khêíu suáng luåc vaâ möåt con dao phaát búâ: tûúãng chuáng töi
mang theo khêíu mousqueton, chuáng seä khöng daám suåc saåo nûäa.
Hai bïn chaâo taåm biïåt nhau. Jeásus dùån thïm laâ trong trûúâng húåp
bõ löå chuáng töi phaãi boã xuöìng, ài ngûúåc doâng kïnh cho àïën khoaãng
buåi rêåm khöng ngêåp nûúác, röìi cûá duâng àõa baân nhùæm thùèng hûúáng
bùæc maâ ài maäi. Coá rêët nhiïìu khaã nùng chuáng töi seä gùåp, sau hai ba
ngaây ài böå, khu traåi chïët ngûúâi goåi laâ “Charvein”. Àïën àoá thò phaãi
thuï tiïìn möåt ngûúâi naâo vïì baáo cho Jeásus biïët laâ chuáng töi àang úã
àêu..
Hai ngûúâi tuâ khöí sai maän haån àaä boã ài. Chó mêëy phuát sau,
chiïëc thuyïìn àöåc möåc cuãa hoå àaä khuêët hùèn, khöng coân nghe thêëy
gò, tröng thêëy gò nûäa. AÁnh saáng ban ngaây loåt vaâo rûâng rêåm theo
möåt caách thûác thêåt laâ àùåc biïåt. Ngûúâi ta coá caãm tûúãng nhû mònh
àang àûáng dûúái nhûäng caái maái voâm che aánh saáng vaâ khöng àïí loåt
möåt tia naâo xuöëng phña dûúái. Trúâi bùæt àêìu noáng bûác. Luác bêëy giúâ
chuáng töi múái chúåt nhêån ra rùçng chó coân ba àûáa chuáng töi,
Maturette, Clousiot vaâ töi úã laåi vúái nhau maâ thöi chûá khöng coân ai
khaác nûäa. Phaãn xaå trûúác tiïn: chuáng töi nhòn nhau cûúâi lúán - cöng
chuyïån vûâa qua cûá chaåy ïm ru nhû coá lùæp öí bi. Chó coá möåt chuyïån
húi phiïìn laâ caái chên cuãa Clousiot. Nhûng baãn thên anh ta thò cûá
noái rùçng bêy giúâ àaä buöåc neåp röìi thò moåi sûå àïìu öín. Coá thïí àun
nûúác pha caâ-phï ngay. Thïë laâ chuáng töi nhen bïëp lïn, vaâ möåt laát
sau möîi àûáa uöëng möåt ca caâ phï àen boã àûúâng thö. Ngon tuyïåt. Tûâ
töëi höm qua chuáng töi àaä tiïu phñ nhiïìu nùng lûúång àïën nöîi bêy
giúâ khöng sao coá àuã can àaãm soaát laåi àöì àaåc hay xem xeát chiïëc
thuyïìn. Àïí sau röìi hùéng hay. Bêy giúâ chuáng töi àaä àûúåc tûå do, tûå
do, Tûå Do! Kïí tûâ khi chuáng töi àïën traåi khöí sai cho àïën höm nay laâ
àuáng ba mûúi baãy ngaây. Nïëu chuyïën vûúåt nguåc naây thaânh cöng,
caái aán chung thên cuãa töi chùèng lêëy gò laâm daâi haån. Töi noái: “Thûa
ngaâi chaánh aán, aán chung thên úã Phaáp chûâng bao lêu thò maän haån
aå?” Röìi cûúâi phaá lïn. Maturette cuäng vêåy, vò cêåu ta cuäng bõ aán
chung thên. Clousiot noái: “Chuáng mònh khoan hùéng ca khuác khaãi
hoaân. Xûá Colombia coân xa lùæm, maâ caái thuyïìn laâm bùçng möåt thên
cêy thui lûãa naây töi tröng khoá loâng ài biïín àûúåc”.
Töi lùång thinh khöng àaáp, vò töi, noái thêåt ra, maäi cho àïën
phuát cuöëi töi vêîn cûá tûúãng rùçng chiïëc thuyïìn naây chó laâ möåt caái
xuöìng àöåc möåc duâng àïí àûa chuáng töi àïën núi dêëu chiïëc thuyïìn ài
biïín thûåc sûå. Khi thêëy roä mònh nhêìm, töi khöng daám noái gò, súå aãnh
hûúãng àïën caác baån ngay tûâ bûúác àêìu. Mùåt khaác, vò thêëy Jeásus coá
veã nhû coi viïåc duâng möåt chiïëc thuyïìn nhû thïë naây àïí vûúåt bïí laâ
àiïìu hoaân toaân tûå nhiïn, töi khöng muöën laâm cho moåi ngûúâi coá
caãm giaác laâ mònh khöng thöng thaåo vïì nhûäng thûá thuyïìn thûúâng
vêîn duâng dïí vûúåt nguåc.
Chuáng töi àaä qua caái ngaây àêìu tiïn naây àïí noái chuyïån vaâ àïí
tiïëp xuác vúái caái möi trûúâng laå naây: rûâng rêåm. Luä khó vaâ nhûäng loaâi
soác nhoã nhaâo löån trïn àêìu chuáng töi. Möåt àaân bakir (möåt giöëng heo
rûâng nhoã) àïën uöëng nûúác vaâ nguåp lùån. Dïî àïën hai ngaân con laâ ñt.
Chuáng uâa vaâo võnh búi löåi tûá tung, giêåt àûát nhûäng rïî cêy ruä loâng
thoâng trïn mùåt nûúác. Möåt con caá sêëu cai-man khöng biïët tûâ àêu
xöng ra ngoaåm chên möåt con heo bakir: con naây reá lïn thêët thanh,
thïë laâ caã bêìy heo xöng vaâo con caá sêëu, treâo caã lïn lûng noá, tòm caách
cùæn vaâo meáp noá. Möîi lêìn con caá sêëu quêîy àuöi laâ möåt con heo vùng
ra, quay tñt mêëy voâng röìi múái rúi xuöëng. Möåt con bõ àuöi caá sêëu
quêåt vúä àêìu nöíi lïình bïình, buång ngûãa lïn trïn. Luä àöìng loaåi lêåp
tûác xuám laåi ùn thõt noá.
Caái võnh àoã ngêìu nhûäng maáu. Caãnh naây diïîn ra trong
khoaãng hai mûúi phuát. Con caá sêëu lùån ài àêu mêët, khöng thêëy trúã
laåi nûäa. Àïm höm êëy chuáng töi nguã rêët ngon, vaâ àïën saáng laåi pha
caâ-phï: Töi cúãi boã caái aáo va-rúi àïí tùæm rûãa bùçng baánh xaâ-böng
Marseille tòm thêëy trong thuyïìn. Maturette duâng con dao möí cuãa
töi caåo rêu cho töi möåt caách grosso modo* (*àaåi khaái -tiïëng La-tinh
Henry Charrlere 88
thûúâng duâng trong saách vúã, úã àêy duâng coá yá haâi hûúác), röìi caåo cho
Clousiot, coân baãn thên cêåu ta thò khöng coá rêu. Khi töi cêìm chiïëc
va-rúi lïn àõnh mùåc vaâo thò thêëy rúi ra möåt con nhïån to tûúáng,
mònh mêíy löng laá, maâu àen tñm, haäy coân dñnh vaâo aáo bùçng möåt súåi
tú. Löng con nhïån rêët daâi, úã àêìu muát nhû coá möåt hoân bi nhoã maâu
baåch kim. Noá nùång àïën nùm trùm gam laâ ñt, tröng noá to àuâng. Töi
thêëy túãm quaá, liïìn dêîm cho noá chïët ngay. Chuáng töi àaä lêëy têët caã
caác thûá trong loâng thuyïìn ra, kïí caã caái thuâng ton-nö nhoã àûång
nûúác. Nûúác trong thûâng maâu tñm, chùæc laâ Jeásus, muöën cho nûúác
khoãi thöëi, àaä cho quaá nhiïìu thuöëc tñm vaâo àêëy. Trong mêëy caái chai
àêåy nuát rêët kyä coá àûång diïm vaâ voã queåt. Caái àõa baân chó laâ thûá àõa
baân cuãa hoåc troâ cún nñt; noá chó cho Nam, Bùæc, Àöng, Têy, khöng coá
àûúâng ghi àöå: Cöåt buöìm chó cao àûúåc hai meát rûúäi, thaânh thûã
chuáng töi lêëy mêëy caái bao böåt khêu buöìm thaânh hònh thang, bïn
ròa coá àñnh möåt súåi dêy cho thïm chùæc. Töi laâm möåt têëm buöìm foc
hònh tam giaác cên, seä lùæp úã muäi thuyïìn cho noá dïî nhêëc böíng lïn
möîi khi coá àúåt soáng ngûúåc chiïìu.
Khi chuáng töi cùæm cöåt buöìm, töi nhêån thêëy àaáy thuyïìn
khöng chùæc: caái löî troân àïí àuát cöåt buöìm vaâo moân lúã hïët. Khi vùån
mêëy caái voâng coá truåc xoùæn öëc xuöëng göî àïí lùæp baãn lïì baánh laái, truåc
sùæt cûá luán tuöåt vaâo göî nhû thïí cùæm vaâo bú. Chiïëc thuyïìn naây muåc
quaá röìi. Caái thùçng Jeásûs khöën kiïëp êëy noá àûa chuáng töi vaâo chöî
chïët. Töi miïîn cûúäng chó cho hai baån thêëy roä àiïìu naây: töi khöng coá
quyïìn giêëu hoå. Biïët laâm thïë naâo bêy giúâ? Khi naâo Jeásuss àïën
chuáng töi seä bùæt hùæn tòm möåt caái thuyïìn chùæc chùæn hún. Muöën thïë,
chuáng töi seä tûúác khñ giúái hùæn, vaâ töi seä thuã con dao vaâ cêìm cêy ròu
cuâng ài vúái hùæn vaâo laâng àïí kiïëm möåt caái thuyïìn khaác. Laâm nhû
thïë rêët nguy hiïím, nhûng vêîn khöng nguy hiïím bùçng ra khúi trïn
caái thûá quan taâi kia. Lûúng thûåc thò nhû thïë cuäng àuã: coá möåt bi-
àöng dêìu ùn vaâ mêëy höåp böåt sùæn lúán. Vúái tûâng êëy thûá coá thïí ài xa
àûúåc. Saáng höm êëy chuáng töi chûáng kiïën möåt caãnh khaá ngöå
nghônh: möåt bêìy khó mùåt xaám àaánh nhau vúái möåt bêìy khó mùåt àen
löng xuâ. Trong cuöåc êëu àaã naây chuáng àaä neám xuöëng möåt khuác caânh
cêy rúi truáng àêìu Maturette, laâm nöíi lïn möåt cuåc u to bùçng quaã öíi.
Chuáng töi úã laåi chöî naây àaä àûúåc nùm ngaây vaâ böën àïm. Àïm höm
nay mûa nhû truát. Chuáng töi che thên bùçng nhûäng taâu laá chuöëi
daåi. Nûúác chaãy nhû suöëi trïn mùåt laá trún, nhûng chuáng töi chùèng
bõ ûúát chöî naâo trûâ hai chên. Saáng höm sau ngöìi uöëng caâ-phï töi
nghô maâ thêëy ghï ngûúâi vò sûå bêët lûúng cuãa thùçng Jeásus: àêy laâ
möåt töåi aác àaáng ghï túãm. Hùæn àaä lúåi duång sûå thiïëu kinh nghiïåm
cuãa chuáng töi àïí thay cho chuáng töi caái xuöìng muåc ruöîng naây! Àïí
búát laåi nùm trùm hay möåt ngaân quan, hùæn àaä àaânh têm àûa ba con
ngûúâi túái chöî chïët chùæc chùæn. Töi cûá tûå hoãi xem sau khi àaä bùæt hùæn
àöíi àûúåc chiïëc thuyïìn khaác liïåu töi coá tûå kiïìm chïë àûúåc àïí àûâng
giïët hùæn hay khöng.
Chúåt nhûäng tiïëng chim gò kïu the theá laâm naáo àöång caã caái
thïë giúái nhoã cuãa chuáng töi, nhûng tiïëng kïu laãnh loát, choái chang
àïën nöîi töi phaãi baão Maturette lêëy con dao phaát ài xem thûã. Nùm
phuát sau cêåu ta quay vïì vaâ ra hiïåu cho töi. Töi liïìn ài theo. Chuáng
töi ài àïën möåt núi caách chöî àïí thuyïìn khoaãng trùm rûúäi meát: töi
nhòn thêëy möåt con chim trô hay gaâ löi gò àêëy treo luãng lùèng trïn
khöng. Chên noá bõ mùæc vaâo möåt súåi thoâng loång buöåc trïn caânh cêy.
Bùçng möåt nhaát dao phaát, töi chùåt àêìu noá àïí chêëm dûát nhûäng tiïëng
kïu ghï ngûúâi cuãa noá. Töi nhêëc thûã trïn tay: dïî phaãi àïën nùm ki-lö
laâ ñt. Chên noá coá cûåa nhû chên gaâ. Chuáng töi quyïët àõnh àem noá vïì
laâm thõt ùn, nhûng laåi chúåt nghô ra rùçng caái dêy thoâng loång ùæt phaãi
coá ngûúâi treo lïn, vaâ chùæc quanh àêy coân coá nhiïìu dêy thoâng loång
khaác nûäa. Thûã tòm xem àaä. Chuáng töi quay trúã laåi chöî kia thò thêëy
möåt hiïån tûúång rêët laå: caách võnh khoaãng mûúâi meát coá caã möåt daäy
raâo àan bùçng laá vaâ dêy leo cao ba mûúi phên chaåy daâi song song
vúái búâ võnh. Cûá caách möåt quaäng laåi coá möåt chöî àïí ngoã, vaâ úã möîi chöî
nhû thïë laåi coá möåt súåi dêy thoâng loång bùçng thau nguåy trang bùçng
nhûäng nhaánh cêy, möåt àêìu buöåc vaâo möåt caái caânh cêy chôa àöi. Töi
hiïíu ngay ra rùçng con chim tûâ phña võnh ài vaâo têët phaãi vêëp vaâo
daäy raâo vaâ phaãi ài doåc raâo àïí tòm löëi vaâo. Gùåp chöî húã, noá liïìn ài
qua, nhûng chên noá vûúáng vaâo súåi dêy laâm cho caânh cêy bêåt lïn.
Thïë laâ con chim bõ treo ngûúåc trïn caânh cho àïën khi chuã nhên mêëy
caái bêîy àïën bùæt noá vïì.
Cuöåc phaát hiïån naây laâm cho chuáng töi rêët lo. Daäy raâo coá veã
àûúåc tröng nom khaá töët, hùèn khöng phaãi laâ raâo cuä, vaâ nïëu thïë thò
Henry Charrlere 90
chuáng töi coá nguy cú bõ ngûúâi laâm raâo phaát hiïån. Ban ngaây khöng
thïí àöët lûãa lïn àûúåc, nhûng ban àïm thò ngûúâi kia chùæc khöng àïën
àêy laâm gò Chuáng töi cùæt phiïn nhau gaác àïí àïì phoâng phña daäy raâo
coá àùåt bêîy. Chiïëc thuyïìn àûúåc giêëu dûúái möåt lúáp caânh cêy vaâ bao
nhiïu àöì àaåc, lûúng thûåc àïìu àûúåc àûa vaâo rûâng rêåm giêëu hïët.
Höm sau phiïn gaác cuãa töi truáng vaâo khoaãng mûúâi giúâ. Töëi
höm qua chuáng töi vûâa ùn com chim trô hay con gaâ löi gò àêëy,
chuáng töi cuäng chùèng biïët nûäa. Nöìi nûúác suyát thêåt laâ beáo böí, vaâ
thõt con chim, tuy chó luöåc lïn thöi, maâ ngon tuyïåt vúâi. Möîi àûáa ùn
àïën hai caâ-meân. Töi àûáng gaác nhûng vò maãi mï nhòn àaân kiïën sùæn
lúán maâu àen àûáng tha möîi con möåt duám maãnh laá lúán vïì möåt caái töí
kiïën khöíng löì, töi quïn caã gaác. Mêëy con kiïën naây daâi khoaãng möåt
phên rûúäi, chên rêët cao.
Möîi con tha mêëy maãnh laá rêët lúán. Töi ài theo chuáng àïën têån
chöî caái cêy chuáng àang löåt laá, vaâ àûúåc thêëy caã möåt töí chûác coá qui
cuã. Trûúác hïët coá nhûäng con kiïën chuyïn cùæt laá thaânh tûâng maãnh.
Chuáng noá xeán möåt taâu laá to thuöåc loaåi chuöëi rûâng thaânh tûâng
maãnh kñch thûúác rêët àïìu nhau möåt caách hïët sûác kheáo leáo röìi thaã
rúi xuöëng àêët. ÚÃ phña dûúái coá möåt haâng kiïën cuâng giöëng vúái boån kia
nhûng húâi khaác möåt chuát: bïn caånh haâm chuáng cúá möåt caái vaåch
maâu xaám. Mêëy con kiïën naây àûáng thaânh hònh baán nguyïåt, giaám
saát boån kiïën tha laá. Boån naây tûâ bïn phaãi nöëi àuöi nhau keáo àïën
chöî nhêån caác maãnh laá röìi ài vïì phña traái, phña töí kiïën.
Chuáng noá nhanh nheån lônh phêìn mònh röìi ài vaâo haâng,
nhûng thónh thoaãng coá nhûäng con hêëp têëp trong khi nhêån phêìn
hay xïëp haâng gêy thaânh tònh traång ngheän löëi. Luác bêëy giúâ mêëy con
kiïën caãnh saát xöng vaâo can thiïåp vaâ àêíy tûâng con vaâo àuáng chöî
cuãa noá. Coá möåt con kiïën thúå, khöng hiïíu àaä phaåm möåt löîi gò nùång
maâ bõ löi ra khoãi haâng, vaâ hai con kiïën caãnh binh, con thò cùæt àûát
àêìu noá ra, con thò cùæt ngûúâi noá ra laâm hai maãnh úã chöî ngang thùæt
lûng. Hai con kiïën thúå bõ boån kiïën caãnh saát chùån laåi, chuáng àùåt chöî
laá àang khiïng xuöëng, àaâo möåt caái löî, vaâ ba caái maãnh cuãa con kiïën
bõ xûã tûã: àêìu ngûåc vaâ buång, bõ vuâi xuöëng löî vaâ àùæp àêët lïn.
Àaão böì cêu

Töi àang maãi mï àûáng ngùæm caái thïë giúái tñ hon naây vaâ theo
doäi mêëy con kiïën caãnh binh xem thûã sûå giaám saát cuãa chuáng coá àïën
têån saát cûãa vaâo töí kiïën hay khöng, thò böîng coá tiïëng ngûúâi noái:
- Khöng àûúåc àöång àêåy. Hïî nhuác nhñch laâ chïët ngay... Quay
laåi!
Àoá laâ möåt ngûúâi cúãi trêìn, mùåc quêìn sooåc ka ki, chên ài möåt
àöi uãng da maâu àoã, tay cêìm möåt khêíu suáng hai noâng. Ngûúâi êëy
têìm voác trung bònh, to ngang, nûúác da chaáy nùæng. Àêìu hùæn hoái
traán, quanh hai mùæt vaâ úã vuâng muäi xùm chaâm rêët àêåm, laâm thaânh
möåt caái mùåt naå veä. Ngay giûäa traán coá xùm hònh con giaán.
- Anh coá vuä khñ khöng?
- Khöng.
- Anh coá möåt mònh aâ?
- Khöng.
- Caác anh coá mêëy ngûúâi?
- Ba.
- Anh àûa töi àïën chöî caác baån anh ài.
- Khöng àûúåc, vò möåt trong hai ngûúâi coá möåt khêíu
mousqueton, vaâ töi khöng muöën anh bõ bùæn chïët trûúác khi biïët yá
àõnh cuãa anh.
- AÂ! Vêåy thò anh phaãi àûáng yïn vaâ noái khe kheä möåt phuát. Caác
anh chñnh laâ ba tuâ nhên vûâa tröën khoãi bïånh viïån phaãi khöng?
- Vêng.
- Ai laâ Bûúm bûúám?
- Töi àêy.
- AÂ thïë thò anh coá thïí coi nhû anh àaä gêy ra caã möåt cuöåc caách
maång úã trong laâng vúái cuöåc vûúåt nguåc cuãa anh! Möåt nûãa söë phaåm
nhên maän haån àaä bõ bùæt giaãi vïì súã hiïën binh.
Henry Charrlere 92
Hùæn bûúác laåi gêìn töi, noâng suáng chôa thêëp xuöëng àêët chòa tay
ra cho töi bùæt vaâ noái:
- Töi laâ Le Breton Mùåt naå. Anh àaä tûâng nghe noái vïì töi chûa?
- Chûa, nhûng töi thêëy roä anh khöng phaãi laâ keã sùn ngûúâi.
- Àuáng àêëy. Töi àùåt bêîy úã àêy àïí bùæt chim hocco. Höí ùn mêët
cuãa töi möåt con röìi... nhûng cuäng coá thïí laâ caác anh.
- Chuáng töi ùn àêëy.
- Anh uöëng caâ-phï nhaá?
Trong caái xùæc hùæn àeo sau lûng coá möåt caái bònh thuãy. Hùæn roát
ra cho töi möåt ñt caâ phï, vaâ baãn thên cuäng uöëng möåt ñt. Töi noái:
- Àïën gùåp caác baån töi ài.
Hùæn àïën, vaâ ngöìi xuöëng vúái chuáng töi. Hùæn cûúâi khe kheä möåt
mònh vïì cêu chuyïån khêíu mousqueton maâ ban naäy töi àaä bõa ra àïí
loâe hùæn. Hùæn noái:
- Thïë maâ ban naäy töi tûúãng thêåt, vò khöng coá möåt tïn sùn
ngûúâi naâo chõu nhêån ài tòm caác anh: ai nêëy àïìu biïët rùçng caác anh
coá mang theo möåt khêíu mousqueton.
Le Breton Mùåt naå giaãng giaãi cho chuáng töi biïët rùçng anh ta
àaä úã Guyane àûúåc hai mûúi nùm vaâ àaä ra khoãi tuâ àûúåc nùm nùm
nay. Anh ta böën mûúi lùm tuöíi. Vò àaä lúä daåi döåt xùm hònh lïn mùåt,
anh ta khöng nghô àïën chuyïån vïì Phaáp nûäa. Anh ta rêët mï rûâng
vaâ toaân söëng nhúâ vaâo rûâng: da rùæn, da höí, sûu têìm bûúm bûúám, vaâ
nhêët laâ bùæt chim hocco - con chim maâ chuáng töi vûâa ùn. Anh ta kïí
cho chuáng töi nghe nhû sau:
- Àêy laâ möåt giöëng chim hoang daä thuöåc loaåi gaâ rûâng. Dô
nhiïn noá chûa bao giúâ tiïëp xuác vúái gaâ nhaâ hay vúái ngûúâi. Töi àùåt
bêîy bùæt söëng giöëng chim naây, àem vaâo laâng vaâ baán cho ngûúâi naâo
coá chuöìng gaâ, vò àêy laâ giöëng chim rêët àûúåc ûa chuöång. Coân phaãi
noái. Chùèng cêìn vùåt löng caánh, chùèng cêìn laâm gò, cûá thïë àïën sêm
sêím töëi cho noá vaâo chuöìng gaâ, àïën saáng múã cûáa chuöìng laâ noá ra
àûáng trûúác cûãa coá veã nhû àang àïëm söë gaâ tröëng vaâ gaâ maái àang ra
chuöìng. Noá ài theo àaân gaâ, vaâ cuäng ùn nhû gaâ, nhûng vûâa ùn vûâa
àûa mùæt nhòn kyä böën phña mûúâi phûúng, quan saát caã caác buåi rêåm úã
xung quanh.
Àoá laâ möåt con choá giûä gia cêìm khöng coá gò saánh kõp. Àïën töëi
noá vïì àûáng úã cûãa chuöìng gaâ, vaâ khöng thïí hiïíu noá laâm thïë naâo maâ
biïët àûúåc coân thiïëu con naâo, chó biïët laâ noá biïët, vaâ lêåp tûác ài tòm.
Duâ gaâ tröëng hay gaâ maái, hïî tòm ra laâ noá möí roä àau vaâo àïí daåy cho
chuá gaâ kia biïët giúâ biïët giêëc. Noá giïët chuöåt àöìng, rùæn, nhïån, rïët, boå
caåp, vaâ hïî thoaáng coá boáng möåt con diïìu hêu xuêët hiïån trïn nïìn trúâi
laâ noá luâa caã àaân gaâ vaâo àaám coã rêåm trong khi baãn thên noá àûáng ra
àöëi àõch vúái keã thuâ. Àaä àem noá vïì laâ noá khöng rúâi chuöìng gaâ boã ài
nûäa.
Möåt con chim laå luâng nhû thïë maâ chuáng töi àaä luöåc ùn nhû
möåt con gaâ têìm thûúâng.
Le Breton Mùåt naå cho chuáng töi biïët rùçng Jeásus, l’Enfleá vaâ
khoaãng ba chuåc cûåu phaåm nhên hiïån àang bõ giam úã súã caãnh binh
Saint-Laurent; úã àêëy hoå àïën xem caác tuâ nhên maän haån, xem thûã coá
nhêån ra möåt ngûúâi naâo àaä tûâng rònh moâ xung quanh toâa nhaâ maâ
chuáng töi àaä úã trûúác khi tröën ài khöng. Thùçng “giûä chòa khoáa”
ngûúâi A-rêåp thò bõ nhöët xaâ-lim úã súã caãnh binh. Hùæn bõ giam caách ly,
vò hoå nghi laâ hùæn àöìng loäa vúái chuáng töi. Hai cuá chên giûúâng sùæt àaä
laâm cho hùæn ngêët ài nhûng khöng àïí laåi chuát thûúng tñch naâo, coân
boån caãnh saát thò chó bõ sûng àêìu nheå. “Coân töi thò caãnh saát khöng
àöång àïën, vò ai cuäng biïët töi khöng bao giúâ nhuáng tay vaâo caác vuå
vûúåt nguåc”. Le Breton noái vúái chuáng töi rùçng Jeásus laâ möåt thùçng
rêët khöën naån. Khi töi noái túái chiïëc xuöìng, anh ta àoâi xem. Vûâa
tröng thêëy noá anh ta àaä kïu lïn:
- Noá thñ maång caác anh coân gò. Caái xuöìng naây seä khöng bao giúâ
nöíi lêëy àûúåc möåt tiïëng àöìng höì trïn mùåt biïín. Hïî gùåp phaãi möåt
ngoån soáng húi maånh möåt chuát, khi dêåp xuöëng noá seä vúä ra laâm àöi
ngay. Chúá coá ài chiïëc xuöìng naây: chùèng khaác gò tûå saát.
- Thïë thò biïët laâm caách naâo bêy giúâ?
- Anh coá tiïìn khöng?
- Coá.
Henry Charrlere 94
- Bêy giúâ töi noái cho anh biïët roä phaãi laâm gò, hún nûäa, töi seä
giuáp anh: anh xûáng àaáng àûúåc giuáp àúä. Töi seä giuáp khöng thöi, sao
cho anh vaâ caác baån anh thaânh cöng. Vò bêët cûá lyá do gò caác anh cuäng
khöng àûúåc àïën gêìn laâng. Muöën coá àûúåc möåt caái thuyïìn töët, phaãi
àïën àaão Böì cêu. Trïn àaão naây coá gêìn hai trùm ngûúâi huãi. ÚÃ àêy
khöng coá giaám thõ, vaâ khöng bao giúâ coá möåt ngûúâi naâo laânh maånh
àïën àêëy, kïí caã thêìy thuöëc. Cûá möîi ngaây vaâo luác taám giúâ, möåt chiïëc
xuöìng àûa lûúng thûåc àïën cho ngûúâi trïn àaão àuã duâng trong hai
mûúi böën tiïëng, toaân àöì ùn söëng. Viïn y taá bïånh viïån nhaâ lao giao
möåt thuâng thuöëc cho hai viïn y taá cuãa àaão (àïìu mùæc bïånh huãi),
chuyïn chùm soác bïånh nhên trïn àaão. Khöng coá möåt ai, duâ laâ caãnh
saát, linh muåc hay boån sùn ngûúâi, àùåt chên lïn àaão. Nhûäng ngûúâi
huãi söëng trong mêëy tuáp nhaâ tranh nhoã do chñnh hoå dûång lïn. Hoå coá
möåt cùn nhaâ chung àïí höåi hoåp. Hoå nuöi gaâ võt àïí caãi thiïån bûäa ùn
haâng ngaây. Hoå khöng àûúåc cöng khai baán bêët cûá thûá gò, nhûng hoå
vêîn bñ mêåt giao dõch mua baán vúái Saint-Laurent, Saint-Jean vaâ vúái
dên Taâu úã Guyane thuöåc Haâ-lan, úã Albina. Hoå àïìu laâ nhûäng keã saát
nhên thuöåc loaåi nguy hiïím. Rêët ñt khi hoå giïët lêîn nhau, nhûng hoå
rêët hay bñ mêåt ra khoãi àaão, phaåm möåt töåi aác röìi sau àoá laåi trúã vïì êín
naáu trïn àaão. Àïí thûåc hiïån nhûäng chuyïën ài êëy, hoå coá möåt söë
thuyïìn lêëy tröåm àûúåc cuãa dên laâng bïn. ÚÃ àaão naây, töåi nùång nhêët
laâ coá möåt chiïëc thuyïìn. Caãnh saát àûúåc lïånh bùæn vaâo bêët cûá thuyïìn
naâo ài vaâo àaão Böì cêu hay ra khoãi àaão. Vò vêåy boån huãi nhêån chòm
thuyïìn cuãa hoå xuöëng nûúác vaâ lêëy àaá chùån cho thuyïìn khoãi nöíi lïn.
Möîi khi cêìn àïën thuyïìn, hoå lùån xuöëng nûúác boã àaá ra, thïë laâ thuyïìn
laåi nöíi lïn. Trïn àaão coá àuã caác giöëng ngûúâi, tûâ khùæp caác miïìn cuãa
nûúác Phaáp.
Kïët luêån: caái xuöìng cuãa anh chó coá thïí duâng trïn söng
Maroni maâ thöi, maâ vúái àiïìu kiïån laâ khöng chúã nùång quaá! Muöën ra
biïín phaãi kiïëm möåt chiïëc thuyïìn khaác vaâ caách töët nhêët laâ àïën àaão
Böì cêu maâ tòm.
- Laâm thïë naâo àïí àïën àêëy?
- Àêy. Töi seä cuâng ài vúái anh trïn söng cho àïën khi tröng
thêëy àaão. Nïëu ài möåt mònh, anh seä khöng tòm ra hoùåc coá thïí nhêìm
sang àaão khaác. Àaão naây caách cûãa söng möåt trùm nùm mûúi cêy söë.
Vêåy phaãi quay trúã laåi phña sau. Noá úã phña trïn Saint - Laurent àïën
nùm mûúi cêy söë. Töi seä àûa anh àïën thêåt gêìn àaão, sau àoá töi seä
chuyïín sang xuöìng cuãa töi (ta seä keáo noá theo) vaâ möåt mònh anh seä
haânh àöång trïn àaão.
- Taåi sao anh khöng lïn àaão vúái chuáng töi?
- Trúâi úi, - Le Breton noái. - Töi àùåt chên lïn bïën vaán cuãa hoå coá
möåt lêìn (caái bïën vaán naây laâ núi gheá chñnh thûác cuãa thuyïìn Ban
quaãn trõ). Höìi àoá laâ giûäa ban ngaây, thïë maâ nhûäng àiïìu töi tröng
thêëy àaä àuã cho töi ngaán lùæm röìi. Anh tha thûá cho töi, Papi aå,
nhûng cho túái chïët töi seä khöng bao giúâ coân àùåt chên lïn àaão naây
nûäa. Vaã chùng töi seä khöng khùæc phuåc nöíi caái caãm giaác ghï túãm
khi àûáng gêìn hoå, khi phaãi noái chuyïån, phaãi thûúng lûúång vúái hoå.
Nhû vêåy töi seä coá haåi hún laâ coá lúåi cho anh.
- Bao giúâ thò ài?
- Sêm sêím töëi thò ài.
- Thïë bêy giúâ laâ mêëy giúâ röìi, Breton?
- Ba giúâ.
- Àûúåc thïë thò töi nguã möåt laát.
- Khöng àûúåc àêu, anh phaãi thu xïëp chúã hïët àöì àaåc lïn
xuöìng.
- ÖÌ, khöng, töi seä ài xuöìng khöng, sau àoá seä quay vïì àoán
Clousiot. Clousiot seä úã laåi àêy tröng àöì.
- Khöng thïí àûúåc, khöng bao giúâ anh coá thïí tòm laåi chöî naây,
ngay giûäa ban ngaây cuäng vêåy. Maâ ban ngaây thò anh tuyïåt nhiïn
khöng àûúåc coá mùåt trïn söng. Cuöåc luâng bùæt caác anh chûa chêëm
dûát àêu. Vuâng söng vêîn coân nguy hiïím lùæm.
Chiïìu xuöëng. Le Breton ài tòm caái xuöìng àöåc möåc cuãa anh.
Chuáng töi buöåc noá vaâo phña sau thuyïìn cuãa chuáng töi. Clousiot
ngöìi caånh Le Breton àang cêìm cheâo laái Maturette ngöìi giûäa, töi
ngöìi phña trûúác. Thuyïìn ra khoãi võnh möåt caách khoá khùn, vaâ khi ra
àïën söng thò trúâi àaä sùæp töëi. Möåt vêìng thaái dûúng khöíng löì maâu àoã
huyïët duå laâm buâng lïn möåt àaám chaáy úã chên trúâi phña biïín. Muön
Henry Charrlere 96
vaân tia lûãa cuãa möåt trêån phaáo hoa vô àaåi àang thi nhau buâng lïn,
nhû thïí nhûäng tia àoã àang cöë sao cho àoã hún nhûäng tia àoã khaác,
nhûäng tia vaâng àang cöë sao cho vaâng hún nhûäng tia vaâng khaác, vaâ
úã nhûäng vuâng caác maâu sùæc pha tröån vaâo nhau thò cöë sao kïët húåp
àûúåc thêåt nhiïìu maâu sùæc. Coá thïí tröng roä úã phña trûúác, caách chuáng
töi hai mûúi cêy söë, caái cûãa bïí cuãa con söng oai nghiïm àang àöí ra
àaåi dûúng trong nhûäng àúåt soáng maâu höìng chen aánh baåc lêëp laánh.
Le Breton noái: “Giúâ nûúác roâng sùæp hïët. Chó möåt tiïëng àöìng höì
nûäa seä thêëy nûúác triïìu lïn: ta seä lúåi duång noá àïí ài ngûúåc söng
Maroni, vaâ ài nhû thïë chùèng cêìn cheâo chöëng gò nhiïìu, rêët choáng
àïën núi”.
Àïm töëi àöí sêåp xuöëng möåt caách àöåt ngöåt.
- Ài thöi, - Le Breton noái. - Cheâo cho maånh àïí ra giûäa söng.
Àûâng huát thuöëc nûäa.
Mêëy maái cheâo vuåc xuöëng nûúác, vaâ chuáng töi cùæt ngang doâng
ài khaá nhanh. Töi vaâ Le Breton phöëi húåp rêët ùn nhõp vúái nhau,
maái cheâo cùæt nûúác àïìu àùån. Maturette àem hïët sûác bònh sinh ra
cheâo. Caâng ra giûäa doâng caâng caãm thêëy roä thuãy triïìu àang àêíy
thuyïìn lao maånh vïì phña trûúác. Thuyïìn lûúát ài vun vuát, cûá nûáa giúâ
möåt laåi caãm thêëy thuãy triïìu lïn maånh hún. Saáu giúâ sau, chuáng töi
àaä àïën rêët gêìn àaão. Thuyïìn lao thùèng vaâo àêëy: möåt caái vïåt lúán gêìn
àuáng giûäa doâng söng, chi húi chïëch vïì bïn phaãi möåt chuát. “Àêy röìi”
- gioång Le Breton noái kheä. Àïm khöng töëi lùæm, nhûng chùæc àûáng
húi xa khöng sao thêëy àûúåc chuáng töi, vò laân sûúng muâ bay laâ laâ
trïn mùåt söng. Chuáng töi àaä àïën saát àaão. Khi àaä phên biïåt àûúåc roä
hún nhûäng àûúâng neát cuãa giaãi búâ àaá, Le Breton bûúác sang chiïëc
thuyïìn àöåc möåc cuãa anh ta, nhanh nheån cúãi dêy buöåc vaâ noái kheä
möåt cêu: “Chuác caác baån may mùæn!”.
- Caám ún nheá.
- Khöng coá gò.
Chiïëc thuyïìn cuãa chuáng töi, khöng àûúåc Le Breton àiïìu
khiïín nûäa, bõ doâng nûúác àêíy ngang vaâo búâ àaão. Töi cöë laái cho noá ài
thùèng trúã laåi, nhûng khöng coá kïët quaã cho lùæm, vaâ vêîn bõ doâng
nûúác àêíy maånh, chiïëc thuyïìn àêm cheo cheáo vaâo nhûäng khoám laá
ruä trïn mùåt nûúác. Thuyïìn xö vaâo búâ rêët maånh, mùåc dêìu töi àaä
duâng cheâo cöë haäm laåi, àïën nöîi giaá àêy khöng phaãi laâ möåt luâm cêy
maâ laâ möåt taãng àaá, thò chiïëc thuyïìn àaä vúä tan ra röìi, vaâ thïë laâ ài
tong caác thûá àöì duâng vaâ lûúng thûåc, v. v. Maturette nhaãy xuöëng
nûúác, keáo chiïëc thuyïìn vaâo, thïë laâ chuáng töi chui vaâo phña dûúái
möåt luâm cêy rêët to. Cêåu ta laåi keáo nûäa, vaâ chuáng töi àaä buöåc àûúåc
thuyïìn vaâo möåt caânh cêy. Chuáng töi uöëng möîi ngûúâi mêëy nguåm
rûúåu rhum, vaâ töi leo lïn búâ möåt mònh, àïí hai baån töi ngöìi laåi dûúái
thuyïìn..
Tay cêìm àõa baân, töi bûúác ài sau khi àaä laâm gaäy mêëy caânh
cêy vaâ moác vaâo núi naây núi noå nhûäng miïëng vaãi bao böåt maâ töi àaä
xeá sùén ra trûúác khi lïn àûúâng. Ài àûúåc möåt laát, töi thêëy coá aánh àeân
lêåp loâe phña trûúác vaâ chúåt nghe thêëy nhûäng tiïëng ngûúâi noái. Trûúác
mùåt töi coá ba nïëp nhaâ tranh. Töi bûúác vïì phña àoá. Vò töi khöng biïët
mònh seä trònh diïån vúái nhûäng ngûúâi úã trïn àaão ra sao, töi quyïët
àõnh àïí cho hoå phaát hiïån töi trûúác. Töi àaánh möåt que diïm. Khi
aánh lûãa loáe lïn, möåt con choá nhoã vûâa suãa vûâa xöng vaâo töi. Noá cûá
chöìm chöìm chó chûåc cùæn vaâo chên töi. Mong sao noá àûâng mùæc bïånh
huãi” - töi thoaáng nghô. Ngu quaá, choá coá bao giúâ laåi mùæc bïånh huãi!
- Ai àêëy? Ai? Cêåu àêëy haã Marcel?
- Töi laâ möåt ngûúâi vûúåt nguåc.
- Anh àïën àêy laâm caái gò? Àïí ùn tröåm hùèn? Anh tûúãng chuáng
töi coá cuãa thûâa chùæc?
- Töi cêìn àûúåc giuáp àúä.
- Giuáp khöng hay coá traã tiïìn?
- Maây coá cêm möìm ài khöng, thùçng Chouette kia?
Böën boáng ngûúâi tûâ trong mêëy nïëp nhaâ tranh ài ra.
- Ài túái tûâ tûâ anh baån! Töi cuöåc rùçng anh chñnh laâ ngûúâi coá
khêíu mousqueton. Nïëu anh coá mang theo, anh cûá àïí xuöëng àêët ài,
úã àêy anh khöng súå gò hïët.
Henry Charrlere 98
- Vêng, chñnh töi, nhûng khêíu mousqueton thò töi khöng

mang theo.
Töi bûúác túái saát hoå. Trúâi töëi quaá töi khöng phên biïåt àûúåc neát
mùåt mêëy ngûúâi êëy. Töi giú tay ra möåt caách ngu xuêín. Khöng ai bùæt
lêëy baân tay töi. Töi hiïíu ra, möåt caách húi muöån maâng, rùçng bùæt tay
laâ möåt cûã chó khöng bao giúâ coá úã àêy: hoå khöng muöën laâm cho töi
nhiïîm bïånh.
- Vaâo nhaâ ài, - La Chouette noái.
Tuáp lïìu tranh saáng múâ múâ dûúái aánh möåt cêy àeân dêìu àùåt
trïn baân.
- Ngöìi xuöëng ài.
Töi ngöìi xuöëng möåt chiïëc ghïë rúm khöng coá lûng tûåa. La
Chouette thùæp thïm ba cêy àeân dêìu nûäa vaâ àem möåt cêy àùåt lïn
caái baân ngay trûúác mùåt töi. Ngoån khoái böëc lïn tûâ caái bêëc àeân dêìu
dûâa toãa ra möåt thûá muâi ngûãi maâ buöìn nön. Töi ngöìi, coân nùm
ngûúâi kia àûáng, töi khöng tröng roä mùåt hoå. coân mùåt töi thò vûâa
ngang têìm aánh àeân, chùæc hoå tröng rêët roä: hùèn laâ hoå coá chuã yá àïí
aánh saáng nhû vêåy. Gioång noái ban naäy àaä mùæng baão La Chouette
cêm möìm bêy giúâ laåi noái:
- L'anguille, cêåu sang bïn nhaâ chung hoãi xem bïn êëy coá muöën
chuáng ta àûa anh naây sang khöng. Toussaint traã lúâi ra sao vïì àêy
baáo ngay, nhêët laâ trong trûúâng húåp Toussaint àöìng yá. ÚÃ àêy chuáng
töi khöng coá gò àïí múâi anh uöëng àêu anh baån aå, trûâ khi anh vui
loâng nuöët trûáng söëng.
Hùæn àùåt trûúác mùåt töi möåt caái gioã àan àûång àêìy trûáng.
- Caám ún, töi khöng cêìn àêu.
Bïn tay phaãi, rêët gêìn chöî töi, möåt ngûúâi trong boån hoå ngöìi
xuöëng, vaâ lêìn àêìu tiïn töi tröng thêëy böå mùåt cuãa möåt ngûúâi huãi.
Thêåt laâ gúám ghiïëc. Töi phaãi cöë gùæng lùæm múái khöng ngoaãnh mùåt ài
vaâ khöng àïí löå caái caãm giaác ghï túãm ra ngoaâi. Caái muäi àaä bõ ùn
moân hïët caã thõt lêîn xûúng, úã chñnh giûäa mùåt chó thêëy möåt caái löî
lúán. Töi noái laâ möåt caái löî, chûá khöng phaãi hai àêu, noá to bùçng möåt
àöìng tiïìn hai francs. Caái möi dûúái vïì phña bïn phaãi cuäng bõ ùn sûát,
àïí löå ba caái rùng troác nïëu, rêët daâi àïìu vaâng kheâ, cùæm thùèng vaâo
xûúng haâm trïn àaä troác hïët thõt. Hùæn chó coân möåt tai. Hùæn àùåt möåt
baân tay bùng boá lïn baân: àoá laâ baân tay phaãi. Bùçng hai ngoán tay
cuöëi cuâng coân laåi trïn baân tay phaãi, hùæn cêìm möåt àiïëu xò gaâ to vaâ
daâi, chùæc chùæn laâ do hùæn quêën lêëy bùçng möåt têëm laá thuöëc chûa khö
hùèn, vò àiïëu xò-gaâ coá maâu tai taái. Chó coân con mùæt bïn traái cuãa hùæn
laâ con mi, mùæt bïn phaãi khöng nhùæm laåi àûúåc, vaâ möåt vïët loeát daâi
vaâ sêu tûâ mùæt phaãi chaåy lïn traán röìi mêët huát trong múá toác hoa rêm
buâ xuâ.
Bùçng möåt gioång khaãn àùåc, hùæn noái vúái töi:
- Chuáng töi seä giuáp anh, anh baån aå. Chûá khöng thò röìi dêìn daâ
anh seä coá àuã thò giúâ àïí trúã thaânh nhû töi: àiïìu àoá töi chùèng muöën.
- Caám ún.
- Töi tïn laâ Jean sans Peur, töi laâ dên ngoaåi ö. Khi töi bûúác
chên àïën traåi khöí sai, töi coân àeåp hún, laânh maånh hún, khoãe hún
anh. Trong mûúâi nùm, töi àaä hoáa ra thïë naây.
- Hoå khöng chûäa cho anh sao?
- Coá chûá. Tûâ khi töi tiïm dêìu choumogra cho àïën nay thò
thêëy coá àúä. “Àêy anh xem”. Hùæn quay nghiïng àêìu cho töi xem meá
bïn traái: - Bïn naây àang khö dêìn.
Möåt niïìm thûúng xoát vö haån traân ngêåp loâng töi, vaâ töi giú tay
ra toan súâ vaâo maá bïn traái cuãa hùæn àïí baây toã niïìm thöng caãm.
Nhûng hùæn àaä neá ngûúâi ra phña sau, noái:
- Caám ún anh àaä coá loâng muöën chaåm vaâo töi. Nhûng töi phaãi
khuyïn anh laâ àûâng bao giúâ chaåm vaâo möåt ngûúâi bïånh, maâ cuäng
àûâng bao giúâ ùn hay uöëng vaâo möåt caái caâ-meân cuãa hoå.
Trûúác sau töi chó möåt lêìn tröng thêëy mùåt möåt ngûúâi huãi -
ngûúâi duy nhêët àaä coá àuã can àaãm chõu àïí cho töi nhòn thùèng vaâo
mùåt.
- Hùæn ta àêu? - Trïn ngûúäng cûãa hiïån ra möåt boáng ngûúâi
thêëp tõt, gêìn nhû möåt ngûúâi luân.
Henry Charrlere 100
- Toussaint vaâ mêëy tay kia muöën gùåp hùæn. Àûa hùæn túái trung
têm ài.
Jean sans Peur àûáng dêåy, noái vúái töi:
- Ài theo töi.
Chuáng töi cuâng ài caã ra ngoaâi trong àïm töëi, böën nùm ngûúâi
ài phña trûúác, Jean sans Peur ài bïn caånh töi, mêëy ngûúâi nûäa ài
phña sau. Ba phuát sau, khi chuáng töi ài àïën möåt caái nïìn röång àùæp
cao lïn, aánh trùng múâ múâ soi lïn caái thûá quaãng trûúâng naây. Àoá laâ
chöî cao nhêët trïn àaão. ÚÃ chñnh giûäa coá möåt ngöi nhaâ. Möåt ñt aánh
saáng loåt qua hai khung cûãa söí. Khoaãng hai mûúi ngûúâi àûáng trûúác
cûãa chúâ chuáng töi. Chuáng töi bûúác túái. Vaâo àïën cûãa, hoå xï ra hai
bïn cho chuáng töi vaâo nhaâ. Àoá laâ moåt gian phoâng hònh chûä nhêåt
chiïìu daâi khoaãng mûúâi meát, chiïìu röång böën meát, coá möåt thûá loâ sûúãi
cuãi göî àang chaáy, böën goác coá àùåt böën taãng àaá lúán cao ngang nhau.
Gian phoâng àûúåc chiïëu saáng bùçng hai cêy àeân baäo lúán thùæp dêìu
hoãa. Ngöìi trïn möåt chiïëc ghïë àêíu laâ möåt ngûúâi khöng coá tuöíi, mùåt
trùæng bïåch, mùæt àen. Sau lûng hùæn coá nùm saáu ngûúâi ngöìi trïn
möåt chiïëc ghïë daâi.
Hùæn noái vúái töi:
- Töi laâ Toussaint le Corse, coân anh laâ Papillon?
- Vêng.
- ÚÃ traåi khöí sai tin tûác ài rêët nhanh, cuäng nhanh ngang
nhûäng haânh àöång cuãa anh. Khêíu mousqueton cuãa anh àïí àêu?
- Chuáng töi neám xuöëng söng röìi.
- ÚÃ chöî naâo?
- Ngay trûúác bûác tûúâng bïånh viïån, àuáng úã chöî chuáng töi leo
qua tûúâng.
- Thïë thò coá thïí tòm laåi àûúåc chûá?
- Töi nghô laâ coá thïí, vò nûúác chöî êëy khöng sêu.
- Sao anh biïët?
- Vò chuáng töi phaãi löåi xuöëng nûúác àïí khiïng anh baån cuãa
chuáng töi bõ thûúng àûa lïn thuyïìn.
- Hùæn ta bõ thûúng thïë naâo?
- Gaäy möåt chên.
- Anh àaä laâm gò cho hùæn chûa?
- Töi àaä buöåc neåp cho anh ta.
- Hùæn coá àau khöng?
- Coá
- Bêy giúâ hùæn àêu?
- Dûúái xuöìng êëy.
- Anh baão laâ anh àïën àêy vò cêìn àûúåc giuáp àúä. Vêåy anh cêìn
thûá gò?
- Möåt chiïëc thuyïìn.
- Anh cêìn chuáng töi giuáp anh möåt chiïëc thuyïìn?
- Vêng. Chuáng töi coá tiïìn àïí traã.
- Àûúåc Töi seä baán cho anh chiïëc thuyïìn cuãa töi. Noá laâ thûá
tuyïåt haão, vaâ haäy coân múái toanh. Töi vûâa múái lêëy tröåm àûúåc tuêìn
trûúác úã Albina. Àoá khöng phaãi laâ möåt caái thuyïìn, àoá laâ möåt chiïëc
taâu viïîn dûúng. Chó thiïëu coá möåt caái: àoá laâ caái truå àaáy. Trong hai
tiïëng àöìng höì boån töi seä lùæp cho anh möåt caái truå àaáy tûúm têët. Coân
thò caái gò cuäng coá sùén: baánh laái coá caã tay laái àêìy àuã, cöåt buöìm cao
böën meát bùçng göî lim vaâ möåt laá buöìm bùçng vaãi lanh múái tinh khöi.
Anh traã töi bao nhiïu?
- Anh cûá noái giaá ài! Töi khöng biïët giaá caã úã àêy.
- Ba ngaân francs nïëu anh coá àuã tiïìn traã, coân nïëu khöng àuã
thò anh quay vïì tòm khêíu mousqueton ài röìi töëi mai àem àïën àêy
maâ àöíi lêëy thuyïìn.
- Khöng, töi seä traã tiïìn.
- Àûúåc röìi. Xong phùæt. La Puce, doån caâ-phï!
Henry Charrlere 102
La Puce tûác laâ caái ngûúâi luân tõt ban naäy àaä sang bïn kia tòm
töi. Hùæn àïën caånh möåt têëm vaán àoáng vaâo tûúâng phña trïn loâ sûúãi,
lêëy möåt caái caâ-meân múái tinh àaä àûúåc lau chuâi boáng löån lïn, röìi lêëy
möåt caái chai àûång caâ phï roát vaâo àêëy vaâ bùæc bïn bïëp lûãa. Möåt laát
sau hùæn boã caâ-meân xuöëng, roát caâ-phï ra mêëy caái ca àïì caånh böën
taãng àaá. Toussaint cuái ngûúâi cêìm lêëy vaâ chuyïín cho mêëy ngûúâi
ngöìi sau lûng hùæn. La Puce cêìm caái caâ-meân àûa cho töi, noái: “Uöëng
ài, àûâng súå, caái caâ-meân naây chó duâng cho khaách vaäng lai. Khöng coá
ngûúâi bïånh naâo uöëng vaâo àêy àêu”.
Töi cêìm lêëy caái caâ-meân uöëng röìi àùåt lïn àuâi. Luác bêëy giúâ töi
múái nhêån thêëy coá möåt àöët ngoán tay ngûúâi dñnh vaâo caái caâ-meân. Töi
àang ngúä ngaâng thò La Puce noái:
- Chaâ, mònh laåi rúi àêu mêët möåt ngoán tay nûäa röìi! Ài àaâng
naâo thïë khöng biïët?
- Noá àêy - Töi vûâa noái vûâa chó caái caâ-meân. La Puce gúä caái
ngoán tay ra, neám vaâo lûãa. Hùæn laåi àûa caâ-meân cho töi, noái:.
- Anh cûá uöëng ài, vò töi laâ loaåi huãi khö. Töi cûá ruång dêìn tûâng
böå phêån möåt, nhûng töi khöng bõ rûäa, chûáng naây khöng lêy àêu.
Möåt muâi thõt nûúáng thoang thoaãng trïn khöng. Töi nghô
buång chùæc àoá laâ muâi caái ngoán tay bõ neám vaâo loâ sûúãi
Toussaint noái: “Anh seä phaãi úã laåi àêy caã ngaây cho àïën töëi àïí
chúâ nûúác roâng. Bêy giúâ anh phaãi ra baão cho caác baån anh biïët. Caác
anh haäy khiïng anh baån bõ gaäy chên lïn möåt cùn lïìu maâ nùçm,
xuöëng thuyïìn lêëy hïët caác thûá lïn röìi nhêån chòm noá ài. ÚÃ àêy khöng
coá ai àúä àûúåc cho caác anh möåt tay àêu. Chùæc anh cuäng hiïíu taåi sao
röìi.
Töi lêåp tûác ra chöî hai baån töi àang àúåi úã dûúái thuyïìn. Töi vaâ
Maturette khiïng Clousiot lïn, àùåt cho anh ta nêìm trong möåt cùn
lïìu. Möåt giúâ sau dûúái thuyïìn khöng coân thûá gò nûäa, vaâ caác àöì àaåc,
thûåc phêím cuãa chuáng töi àïìu àûúåc xïëp laåi ngùn nùæp. La Puce xin
chuáng töi caái xuöìng vaâ möåt maái cheâo. Töi cho ngay. Hùæn liïìn àem
xuöìng ài dòm úã möåt núi hùæn biïët. Àïm àaä qua rêët nhanh.
Caã ba chuáng töi cuâng nùçm trong cùn lïìu tranh, trïn nhûäng
têëm chùn múái do Toussaint gûãi túái. Möîi têëm àïìu àûúåc trao cho
chuáng töi trong möåt caái tuái boåc bùçng giêëy goái haâng loaåi cûáng. Töi
nùçm daâi trïn chùn kïí laåi cho Clousiot vaâ Maturette nghe nhûäng sûå
viïåc àaä diïîn ra tûâ khi töi lïn àaão vaâ kïët quaã cuöåc thûúng lûúång
giûäa töi vúái Toussaint. Clousiot noái ra möåt cêu rêët ngöëc, chùèng qua
vò khöng kõp suy nghô:
- Vêåy laâ chuyïën vûúåt nguåc naây töën saáu ngaân nùm trùm
francs. Túá seä àûa cêåu möåt nûãa söë tiïìn êëy, tûác laâ caái moán ba ngaân
francs cuãa túá.
- Tuåi mònh àïën àêy khöng phaãi àïí ngöìi laâm nhûäng con tñnh
kiïíu Armïni nhû vêåy. Chûâng naâo töi haäy coân xu laâ töi cûá traã. Röìi
sau hùéng hay.
Khöng möåt ngûúâi huãi naâo vaâo cùn lïìu cuãa chuáng töi. Trúâi
saáng thò thêëy Toussaint àïën.
- Chaâo caác anh. Caác anh coá thïí ra ngoaâi chúi. Cûá yïn têm: úã
àêy khöng coá ai àïën quêëy rêìy caác anh àêu.
Trïn ngoån cêy dûâa úã àaâng kia coá möåt tay cuãa chuáng töi gaác.
Xem coá thuyïìn cuãa caãnh saát ài trïn söng khöng. Bêy giúâ khöng coá.
Chûâng naâo vêîn thêëy miïëng vaãi trùæng kia bay trïn ngoån dûâa tûác laâ
khöng coá gò. Nïëu tröng thêëy gò, tay gaác trïn ngoån dûâa seä xuöëng baáo
ngay. Caác anh coá thïí tûå ài haái àu àuã lêëy maâ ùn nïëu thêëy thñch.
Töi noái:
- Toussaint naây, thïë caái truå àaáy thò thïë naâo àêy?
- Seä lêëy caánh cûãa bïånh xaá maâ laâm. Àoá laâ loaåi “göî rùæn”, rêët
nùång. Xeã àöi caánh cûãa ra thaânh hai têëm göî gheáp laåi laâ xong. Anh
em úã àêy àaä àûa thuyïìn lïn baäi cao tûâ höìi àïm. Anh àïën maâ xem.
Chuáng töi cuâng àïën xem. Àoá laâ möåt chiïën thuyïìn tuyïåt àeåp
daâi nùm meát haäy coân múái tinh. Trïn thuyïìn coá hai têëm vaán bùæc
ngang trong àoá möåt têëm coá khoeát löî àïí àuát cöåt buöìm. Thuyïìn rêët
nùång. Töi vaâ Maturette phaãi khoá nhoåc lùæm múái lêåt sêëp noá xuöëng
àûúåc. Caánh buöìm vaâ dêy leâo àïìu múái. Hai bïn maån thuyïìn coá gùæn
nhûäng caái voâng àïí buöåc caác thûá chúã theo, trong àoá coá thuâng nûúác
Henry Charrlere 104
ngoåt. Chuáng töi bùæt tay vaâo viïåc. Àïën trûa, möåt caái truå àaáy chùæc
chùæn, caâng vïì phña trûúác caâng thon laåi, àaä àûúåc gùæn chùåt vaâo àaáy
thuyïìn bùçng nhûäng caái àinh xoùæn öëc rêët daâi vaâ bùçng böën caái àinh
chöët coá lùæp voâng maâ töi àaä mang theo.
Àûáng thaânh voâng troân xung quanh chuáng töi, àaám ngûúâi huãi
im lùång xem chuáng töi laâm. Toussaint chó veä cho chuáng töi roä cêìn
laâm nhûäng gò, vaâ chuáng töi cûá thïë maâ laâm theo. Mùåt Toussaint
thoaåt tröng coá veã nhû bònh thûúâng: khöng coá chöî naâo lúã loeát hay
sûát seåo; chó khi naâo hùæn noái múái thêëy laâ chó coá möåt nûãa mùåt bïn
traái nhuác nhñch. Hùæn cuäng noái roä cho töi biïët laâ nûãa bïn phaãi bõ
liïåt hùèn, vaâ cuäng noái thïm rùçng hùæn bõ bïånh huãi khö. Ngûåc bïn
phaãi vaâ caánh tay phaãi cuãa hùæn cuäng bi liïåt vaâ hùæn dûå tñnh laâ chó ñt
lêu nûäa caái chên phaãi cuäng seä liïåt nöët: Con mùæt phaãi cuãa hùæn im
lòm bêët àöång nhû mùæt giaã. Noá vêîn thêëy, nhûng khöng cûã àöång
àûúåc. Tïn nhûäng ngûúâi huãi trïn mêëy trang giêëy naây àïìu khöng
phaãi laâ tïn thêåt cuãa hoå. Àïí àûâng bao giúâ nhûäng ai àaä tûâng yïu
àûúng hay quen biïët nhûäng con ngûúâi khöën khöí naây biïët àûúåc hoå
àaä bõ thöëi rûäa ngay khi coân söëng möåt caách ghï súå nhû thïë naâo.
Töi vûâa laâm viïåc vûâa noái chuyïån vúái Toussaint. Nhûäng ngûúâi
khaác chùèng ai noái gò. Chó trûâ coá möåt lêìn: luác êëy töi toan cêìm lêëy
mêëy caái baãn lïì hoå àaä thaáo ra tûâ möåt caái tuã trong bïånh xaá àïí àoáng
thïm vaâo truå àaáy cho chùæc, thò möåt ngûúâi huãi noái: “Khoan àaä, cûá àïí
àêëy. Trong khi thaáo töi bõ àûát tay nïn maáu dñnh vaâo àêëy. Töi àaä
chuâi ài nhûng chûa saåch hùèn”. Möåt ngûúâi huãi khaác lêëy rûúåu rhum
roát lïn chiïëc baãn lïì röìi chêm lûãa àöët hai lêìn, xong múái noái: “Bêy
giúâ thò àûúåc röìi, anh lêëy ài”.
Trong khi chuáng töi laâm viïåc, Toussaint noái vúái möåt ngûúâi
huãi: “Cêåu àaä mêëy lêìn ài, cêåu phaãi noái kyä cho Bûúm bûúám hiïíu roä
cung caách, vò ba cêåu naây àïìu chûa ài lêìn naâo”. Ngûúâi kia lêåp tûác
giaãng giaãi:
- Chiïìu nay seä coá nûúác roâng rêët súám, ba giúâ àaä bùæt àêìu röìi.
Chêåp töëi khoaãng saáu giúâ, seä coá möåt doâng nûúác thuãy triïìu xuöëng rêët
maånh, trong khoaãng chûa àïën ba tiïëng àöìng höì seä àûa caác anh
xuöëng chó caách cûãa bïí chûâng möåt trùm cêy söë. Àïën chñn giúâ laâ phaãi
dûâng laåi. Anh phaãi buöåc kyä thuyïìn vaâo möåt thên cêy trong rûâng
maâ àúåi cho qua saáu tiïëng àöìng höì nûúác thuãy triïìu lïn: tûác laâ àïën
ba giúâ saáng. Anh àûâng ra ài vaâo giúâ naây, vò nûúác xuöëng chûa
maånh. Àïën böën giúâ rûúäi saáng anh haäy cho thuyïìn ra giûäa söng.
Anh coá àûúåc möåt tiïëng rûúâi àïí ài nùm mûúi cêy söë trûúác khi mùåt
trúâi lïn. Caái thúâi gian möåt tiïëng rûúäi naây laâ thúâi cú àöåc nhêët vö nhõ
cuãa anh àêëy. Àïën saáu giúâ, khi trúâi saáng, anh phaãi ra biïín röìi. Duâ
boån caãnh saát coá tröng thêëy anh, chuáng cuäng khöng àuöíi theo anh
àûúåc, vò chuáng seä àïën chöî giaáp triïìu úã cûãa biïín àuáng vaâo luác thuãy
triïìu bùæt àêìu lïn. Chuáng seä gùåp phaãi ngoån triïìu dûä döåi khöng taâi
naâo vûúåt qua àûúåc trong khi anh àaä ra khúi röìi. Caái khoaãng caách
möåt cêy söë ngùn chia boån caãnh saát vúái anh khi chuáng tröng thêëy
anh, bùçng bêët cûá giaá naâo anh cuäng phaãi coá àûúåc noá: vò àoá chñnh laâ
sinh mïånh cuãa anh. ÚÃ àêy chó coá möåt laá buöìm, trûúác àêy anh àaä
sùæm àûúåc nhûäng gò cho caái xuöìng kia?
- Möåt laá buöìm chñnh vaâ möåt laá buöìm foc.
- Chiïëc thuyïìn naây nùång, coá thïí chõu àûúåc hai foc, möåt laá
cùng àûáng doåc cöåt buöìm, àaáy hònh tam giaác chaåy tûâ muäi thuyïìn
àïën chên cöåt buöìm, möåt laá buöåc loãng cho noá phöìng lïn úã phña trûúác
muäi thuyïìn, àïí noá nêng muäi thuyïìn lïn khi coá soáng ngûúåc chiïìu.
Khi vûúåt cûãa biïín anh cho cùng hïët buöìm lïn, àêm thùèng vaâo caác
àúåt soáng: úã cûãa biïín soáng bao giúâ cuäng rêët to. Anh cho hai baån anh
nùçm saát àaáy thuyïìn àïí cho noá coá thùng bùçng hún, coân anh, anh
phaãi cêìm tay laái thêåt vûäng. Àûâng buöåc leâo vaâo chên, phaãi luöìn noá
vaâo caái voâng bïn maån thuyïìn vaâ giûä noá bùçng caách quêën möåt voâng
quanh cöí tay (chó möåt voâng thöi àêëy). Nïëu anh thêëy sûác gioá thöíi
cuâng chiïìu vúái möåt ngoån soáng lúán laâm cho noá maånh thïm gêëp böåi,
vaâ anh phaãi nùçm raåp xuöëng nûúác vúái nguy cú lêåt thuyïìn, anh haäy
buöng hïët ra, seä thêëy thuyïìn tûác khùæc lêëy laåi thùng bùçng. Khi àoá
anh àûâng haäm laåi, cûá thaã loãng cho buöìm chñnh vêåt qua vêåt laåi mùåc
sûác, chó duâng hai laá foc cho thuyïìn tiïën thùèng vaâo luöìng gioá. Maäi
àïën khi naâo ra àïën chöî nûúác xanh anh múái àuã thò giúâ àïí baão cêåu beá
haå buöìm xuöëng, thu goån noá vaâo loâng thuyïìn, röìi sau àoá cho keáo noá
lïn vaâ laåi chuyïín sang hûúáng múái. Anh biïët àûúâng ài trïn biïín
chûá?
Henry Charrlere 106
- Khöng. Töi chó biïët rùçng xûá Venezuela vaâ xûá Colombia úã vïì
phña têy-bùæc.
- Àuáng àêëy, nhûng anh phaãi coi chûâng àûâng àïí gioá thöíi daåt
vaâo búâ. Xûá Guyane thuöåc Haâ Lan hoå giao traã tuâ vûúåt nguåc àêëy, xûá
Guyane thuöåc Anh cuäng vêåy. Àaão Trinidad thò khöng giao traã tuâ
nhûng lai bùæt anh phaãi lïn àûúâng sau mûúâi lùm ngaây cho taåm truá.
Xûá Venezuela thò trao traã tuâ vûúåt nguåc sau khi àaä bùæt anh laâm
phu sûãa àûúâng möåt hai nùm.
Töi vïính hïët tai lïn nghe thêåt kyä. Toussaint noái laâ thónh
thoaãng anh ta vêîn ài, nhûng vò anh ta mùæc bïånh huãi cho nïn cuäng
bõ hoå traã vïì möåt caách dûát khoaát. Anh ta thuá thêåt laâ chûa bao giúâ ài
quaá àûúåc Georgetown úã Guyane thuöåc Anh. Bïånh huãi cuãa
Toussaint chó coá thïí thêëy roä khi naâo anh ta ài chên khöng: bao
nhiïu ngoán chên àïìu àaä ruång hïët. Anh ta bùæt töi nhùæc laåi nhûäng
àiïìu anh ta vûâa dùån doâ töi. Töi nhùæc laåi khöng sai möåt chûä. Àïën
àêy Jean sans Peur noái: “Anh ta phaãi ài ra khúi trong bao nhiïu
lêu?” Töi traã lúâi trûúác:
- Töi seä ài hûúáng bùæc - àöng - bùæc trong ba ngaây. Vúái aãnh
hûúãng cuãa haãi lûu, hûúáng thûåc tïë seä thaânh bùæc bùæc; àïën ngaây thûá
tû töi seä chuyïín sang hûúáng têy bùæc, vaâ kïët quaã seä laâ chñnh têy.
- Khaá lùæm, - Toussaint noái. - Töi thò lêìn vûâa röìi töi chó ài hai
ngaây theo hûúáng àöng - bùæc, thaânh thûã töi rúi àuáng vaâo Guyane
thuöåc Anh. Vúái ba ngaây theo hûúáng bùæc, anh seä voâng qua phña bùæc
Trinidad hay Barbados, vaâ bùng möåt phaát qua Venezuela maâ
khöng hay, àïí rúi truáng vaâo Curacao hay Colombia.
Jean sans Peur noái:
- Toussaintnaây, cêåu vûâa baán chiïëc thuyïìn bao nhiïu?
- Ba ngaân, - Toussaint noái. - Àùæt quaá hay sao?
- Khöng. Töi hoãi khöng phaãi coá yá nhû thïë. Chùèng qua àïí biïët
thöi. Anh coá àuã sûác traã khöng, Papillon?
- Coá
- Traã xong coá coân àûúåc ñt nhiïìu gò khöng?
- Khöng. Chuáng töi chó coá ngêìn êëy: àuáng ba ngaân francs
trong plan cuãa cêåu Clousiot.
- Toussaint aå, töi àûa khêíu suáng luåc cuãa töi cho cêåu - Jean
sans Peur noái. - Töi muöën giuáp caác cêåu naây. Cêåu traã töi bao nhiïu?
- Möåt ngaân francs, - Clousiot noái. - Túá cuäng muöën giuáp caác
cêåu êëy.
- Caám ún caác anh nhiïìu quaá, - Maturette nhòn Jean sans
Peur noái.
- Caãm ún, - Clousiot cuäng noái.
Coân töi, luác êëy töi thêëy xêëu höí vò àaä noái döëi hoå. Töi noái:
- Khöng àûúåc, töi khöng thïí nhêån cuãa anh möåt moán quaâ nhû
vêåy: khöng coá lyá do gò cho pheáp töi nhêån nhû thïë.
Jean sans Peur nhòn töi, noái:
- Coá chûá, coá lyá do àêëy. Ba ngaân francs laâ möåt moán tiïìn lúán,
thïë nhûng vúái caái giaá êëy Toussaint thiïåt ñt nhêët laâ hai ngaân, vò
chiïëc thuyïìn töët cûåc kyâ. Khöng coá lyá gò töi laåi khöng goáp phêìn giuáp
caác anh.
Luác bêëy giúâ àaä xaãy ra möåt àiïìu rêët caãm àöång: La Chouette
neám möåt caái muä xuöëng àêët, thïë laâ àaám ngûúâi huãi neám vaâo àêëy
ngûúâi thò tiïìn àuác, ngûúâi thò tiïìn giêëy. Tûâ khùæp moåi núi àïìu coá
nhûäng ngûúâi huãi keáo túái, vaâ ai ai cuäng coá ñt nhiïìu boã vaâo caái muä.
Töi thêëy xêëu höí quaá. Nhûng bêy giúâ töi khöng thïí noái rùçng töi coân
tiïìn? Trúâi úi, biïët laâm thïë naâo bêy giúâ? Töi àaä xûã sûå möåt caách thêåt
àöën maåt trûúác nghôa cûã cao àeåp cuãa hoå. Töi noái: “Töi van caác anh,
caác anh àûâng hy sinh nhû vêåy!”. Möåt ngûúâi da àen Tombouetou,
hai tay cuâi hïët chó coân laâ hai cuåc thõt, khöng soát lêëy àûúåc möåt ngoán,
noái: tiïìn cuãa chuáng töi khöng phaãi àïí söëng. Anh cûá nhêån ài, àûâng
ngûúång ngêåp. Tiïìn chuáng töi duâng àïí àaánh baåc hay àïí hön hñt mêëy
con meå huãi vêîn thónh thoaãng tûâ Albina túái”. Nhûäng lúâi naây laâm cho
töi thêëy àúä nùång loâng, vaâ àïën àêy töi múái tûâ boã yá àõnh thûâa nhêån
laâ mònh haäy coân tiïìn.
Henry Charrlere 108
Hoå àaä cho luöåc hai trùm quaã trûáng khiïng túái cho chuáng töi
trong möåt caái thuâng mang dêëu chûä thêåp àoã. Àoá laâ caái thuâng àûång
caác thûá thuöëc hoå vûâa nhêån àûúåc saáng nay. Hoå coân mang àïën hai
con ruâa söëng möîi con ñt ra cuäng phaãi àïën ba chuåc cên, sau khi àaä
troái noá laåi rêët kyä, möåt múá thuöëc laá chûa thaái, hai chai àêìy diïm
que vaâ bòa queåt, möåt bõ gaåo chûâng nùm mûúi cên, hai bõ than cuãi,
möåt caái bïëp cöìn (caái bïëp cuãa bïånh xaá), vaâ möåt bi-àöng xùng. Caã caái
têåp thïí khöën khöí naây àïìu xuác àöång vò tònh caãnh cuãa chuáng töi, vaâ
ai cuäng muöën goáp phêìn vaâo sûå thaânh cöng cuãa chuyïën vûúåt nguåc.
Tûúãng chûâng nhû chñnh hoå àang vûúåt nguåc vêåy. Chuáng töi àaä keáo
chiïëc thuyïìn àïën möåt caái bïën gêìn chöî chuáng töi gheá xuöìng àïm
trûúác. Hoå àaä àïëm söë tiïìn quyïn goáp trong caái muä: taám trùm mûúâi
francs. Töi chó phaãi àûa möåt ngaân hai trùm francs cho Toussaint laâ
àuã. Clousiot àûa caái plan cuãa cêåu ta cho töi, töi múã noá ra trûúác mùåt
moåi ngûúâi. Noá àûång möåt túâ giêëy baåc möåt ngaân francs vaâ böën túâ
nùm trùm. Töi trao cho Toussaint möåt ngaân rûúãi francs, anh ta
thöëi laåi ba trùm röìi noái:
- Anh cêìm lêëy khêíu suáng naây, töi tùång anh àêëy. Caác anh àaä
chúi xaã laáng vúái söë kiïëp, phaãi laâm sao àûâng àïí xaãy ra caái tònh
traång laâ àïën phuát cuöëi chó vò khöng coá vuä khñ maâ ài tong hïët caã bêëy
nhiïu cöng sûác. Töi hy voång rùçng anh seä khöng coá dõp naâo cêìn phaãi
duâng àïën noá.
Töi khöng coân biïët noái thïë naâo àïí caãm ún anh ta - trûúác hïët
laâ anh ta, vaâ sau àoá laâ têët caã caái khöëi cöång àöìng cuãa hoå. Ngûúâi y taá
cuãa àaão àaä xïëp sùén möåt caái höåp àûång böng thêëm nûúác, cöìn, aspirin,
bùng, i-öët, möåt caái keáo vaâ möåt cuöån bùng dñnh. Möåt ngûúâi huãi
mang àïën hai têëm vaán moãng baâo rêët kyä vaâ hai giaãi bùng Velpeau
múái tinh coân àïí nguyïn trong höåp. Anh ta tùång chuáng töi mêëy thûá
àoá chùèng qua àïí chuáng töi thay böå neåp chên cho Clousiot.
Àïën khoaãng nùm giúâ trúâi bùæt àêìu àöí mûa. Jean sans Peur
noái vúái töi.
- Caác anh gùåp may àêëy. Trúâi naây thò khöng súå bõ chuáng noá
nhòn thêëy. Caác anh coá thïí lïn àûúâng ngay vaâ nhû thïë laâ lúåi àûúåc caã
nûãa giúâ. Khi phaãi dûâng laåi àúåi, caác anh seä úã gêìn cûãa biïín hún àïí laåi
lïn àûúâng luác böën giúâ rûúäi saáng.
Töi noái:
- Töi seä laâm thïë naâo àïí biïët giúâ giêëc àêy?
- Thuãy triïìu seä cho anh biïët giúâ, tuây theo luác noá lïn hay
xuöëng.
Chuáng töi haå thuãy chiïëc thuyïìn. Noá chùèng phaãi nhû caái
xuöìng kia àêu: maån thuyïìn nhö cao lïn trïn mùåt nûúác àïën hún
böën têëc trong khi chúã caã ba chuáng töi lêîn toaân böå àöì lïì vaâ lûúng
thûåc. Cöåt buöìm àûúåc quêën trong mêëy laá buöìm vaâ àùåt nùçm trong
loâng thuyïìn, vò àïën khi xuêët phaát àïí ra biïín múái duâng àïën buöìm.
Chuáng töi lùæp baánh laái, tay laái àêu vaâo àêëy, àùåt thïm möåt caái àïåm
bùçng dêy leo àïí töi ngöìi laái thuyïìn cho ïm. Chuáng töi laåi duâng mêëy
têëm chùn loát thaânh möåt chöî nùçm cho Clousiot úã àaáy thuyïìn (cêåu ta
khöng chõu thay bùng). Clousiot nùçm ngay dûúái chên töi: cêåu ta
nùçm giûäa loâng thuyïìn, möåt bïn laâ töi, bïn kia laâ caái thuâng àûång
nûúác ngoåt. Maturette cuäng ngöìi giûäa loâng thuyïìn, nhûng úã phña
trûúác. Töi lêåp tûác coá àûúåc möåt caãm giaác an toaân maâ töi khöng hïì
thêëy coá khi ngöìi lïn caái xuöìng trûúác kia.
Trúâi vêîn mûa. Töi seä phaãi ài xuöi doâng úã khoaãng giûäa söng,
nhûng húi chïëch sang bïn traái, phña búâ thuöåc àõa phêån Haâ Lan.
Jean sang Peur noái:
- Lïn àûúâng maånh gioãi nheá! Thöi ài ngay ài cho súám suãa.
- Chuác caác anh may mùæn! - Toussaint noái àoaån àaåp maånh
chiïëc thuyïìn ra khoãi búâ.
“Caãm ún Toussaint, caãm ún Jean, caãm ún têët caã caác baån möåt
ngaân lêìn”. - Vaâ chuáng töi rúâi khoãi àaão rêët nhanh dûúái sûác àêíy cuãa
doâng nûúác thuãy triïìu xuöëng àaä bùæt àêìu tûâ caách àêy hai tiïëng rûúäi
vaâ bêy giúâ àang chaãy bùng bùng nhû doâng thaác.
Trúâi vêîn mûa, nhòn ra phña trûúác caách mûúâi thûúác àaä khöng
tröng thêëy gò röìi. Vò úã phña xuöi coá hai hoân àaão nhoã nûäa, cho nïn
Maturette cûá phaãi chöìm ngûúâi lïn, mùæt àùm àùm nhòn trûúác mùåt,
àïí cho thuyïìn khoãi àêm vaâo nhûäng taãng àaá ven búâ àaão. Àïm àaä
Henry Charrlere 110
xuöëng. Möåt caái cêy àaåi thuå cuâng tröi xuöi doâng vúái chuáng töi àaä coá
luác laâm cho chuáng töi phaãi luáng tuáng vúái nhûäng caânh laá xum xuï
cuãa noá. May thay noá tröi chêåm hún, cho nïn chuáng töi cuäng nhanh
choáng gaåt noá ra xa chiïëc thuyïìn, vaâ tiïëp tuåc lao túái vúái töëc àöå ba
mûúi cêy söë möåt giúâ laâ ñt. Chuáng töi huát thuöëc laá, uöëng rûúåu rhum.
Ngûúâi trong laâng huãi àaä cho chuáng töi saáu chai àêìy. Coá àiïìu
laå laâ trong chuáng töi khöng coá ai nhùæc túái nhûäng vïët loeát khuãng
khiïëp maâ chuáng töi àaä nhòn thêëy trïn thên thïí nhûäng ngûúâi huãi.
Cêu chuyïån chó xoay quanh möåt àïì taâi duy nhêët: loâng töët cuãa hoå,
sûå haâo phoáng cuãa hoå, tñnh ngay thùèng cuãa hoå, vaâ caái hïn cuãa
chuáng töi àaä gùåp àûúåc Le Breton Mùåt naå àûa chuáng töi àïën Àaão Böì
Cêu.
Trúâi mûa möîi luác möåt to, töi ûúát nhû chuöåt löåt, nhûng mêëy
caái aáo va-rúi len töët àïën nöîi mùåc dêìu ûúát suäng noá vêîn giûä àûúåc húi
êëm nhû thûúâng. Chuáng töi khöng thêëy laånh. Chó coá baân tay toi
cêìm laái bõ nûúác mûa laâm cho tï daåi ài. Maturette noái:
- Bêy giúâ chuáng mònh tröi phaãi àïën böën mûúi cêy söë möåt giúâ.
Àaä ài àûúåc bao nhiïu lêu röìi nhó?
- Àïí yïn túá noái cho maâ nghe, - Clousiot noái. - Àúåi tñ nheá: ba
tiïëng mûúâi lùm phuát.
- Cêåu naây àiïn! Cêåu laâm thïë naâo maâ biïët àûúåc?
- Tûâ khi bùæt àêìu ài túá àaä àïëm tûâng ba trùm giêy möåt, cûá möîi
lêìn túá laåi cùæt möåt miïëng caác-töng. Túá àaä coá àûúåc ba mûúi chñn
miïëng. Möîi miïëng laâ nùm phuát, võ chi laâ ba giúâ mûúâi lùm phuát.
Nïëu túá khöng nhêìm, chó mûúâi lùm hay hai mûúi phuát nûäa chuáng
mònh seä khöng ài xuöi nûäa, maâ seä tröi ngûúåc vïì àiïím xuêët phaát.
Töi àêíy tay laái sang phaãi àïí cho thuyïìn ài cheáo goác vaâo búâ,
phña Guyane thuöåc Haâ Lan. Chûa vaâo àïën búâ àaä thêëy doâng nûúác
àûáng laåi, khöng chaãy xuöi maâ cuäng chùèng chaãy ngûúåc. Trúâi vêîn cûá
mûa. Bêy giúâ chuáng töi khöng huát thuöëc, khöng noái chuyïån nûäa,
chó baão nhau thêìm thò: “Cêìm lêëy cheâo maâ cheâo vaâo ài”. Töi cuäng
cheâo, coân tay laái thò keåp vaâo àuâi cho baánh laái khoãi àaão. Thuyïìn tûâ
tûâ gheá vaâo daãi búâ rêåm raåp. Chuáng töi vñt caânh cho thuyïìn chui vaâo
dûúái möåt luâm cêy, vaâ nêëp vaâo àêëy Xung quanh cêy laá daây àùåc, töëi
nhû bûng. Doâng söng phuã möåt lúáp sûúng muâ xaám xõt. Nïëu khöng
cùn cûá vaâo nûúác thuãy triïìu lïn xuöëng thò khöng thïí naâo biïët àûúåc
phña naâo laâ biïín, phña naâo laâ nguöìn söng.
Giúâ hoaâng àaåo

Thuãy triïìu lïn seä keáo daâi saáu giúâ. Thïm möåt tiïëng rûúäi àúåi
nûúác roâng nûäa: nhû vêåy töi coá thïí nguã baãy tiïëng àöìng höì, mùåc dêìu
töi àang úã vaâo möåt traång thaái phêën khñch dûä döåi. Töi phaãi nguã
bùçng àûúåc, vò möåt khi àaä ra khúi röìi, töi coân nguã vaâo luác naâo àûúåc
nûäa? Töi nùçm xuöëng giûäa caái thuâng ton-nö vaâ caái cöåt buöìm,
Maturette cùng möåt têëm chùn laâm maái giûäa caái thuâng vaâ têëm vaán
ngang, thïë laâ töi àaä àûúåc che mûa che gioá tûúm têët, tha höì nguã cho
kyä. Tuyïåt nhiïn khöng coá gò àïën quêëy rêìy giêëc nguã say nhû chïët
cuãa töi, duâ laâ möåt giêëc chiïm bao, laâ mûa gioá hay laâ tû thïë nùçm
khöng thoaãi maái. Töi nguã, nguã maäi cho àïën khi Maturette àaánh
thûác töi dêåy:
- Papi úi, hònh nhû àïën giúâ röìi, hay gêìn gêìn nhû thïë. Nûúác
thuãy triïìu bùæt àêìu xuöëng tûâ lêu röìi.
Töi thoâ tay xuöëng nûúác thò thêëy luöìng nûúác chaãy vïì phña muäi
thuyïìn, tûác vïì phña biïín, rêët nhanh (chuáng töi cho thuyïìn quay
muäi sùén ra biïín). Trúâi àaä taånh mûa. Möåt vaânh trùng khuyïët cho
pheáp chuáng töi nhòn thêëy khaá roä trûúác mùåt chuáng töi haâng trùm
meát, doâng söng àang cuöën ài nhûäng àaám coã, nhûäng thên cêy,
nhûäng khöëi gò àen ngoâm. Núi chuáng töi buöåc thuyïìn khöng coá gioá.
Liïåu ra giûäa söng seä coá chùng? Gioá coá maånh khöng? Chuáng töi tûâ
dûúái luâm cêy rêåm chui ra, thuyïìn vêîn buöåc vaâo möåt rïî cêy bùçng
möåt caái nuát thoâng loång. Töi nhòn lïn trúâi àïí xaác àõnh àêu laâ búâ
biïín, àêu laâ núi doâng söng kïët thuác vaâ cûãa biïín bùæt àêìu. Chuáng töi
àaä xuöëng àïën gêìn cûãa biïín hún nhiïìu so vúái dûå tñnh, vaâ töi coá caãm
giaác chó àöå khöng àêìy mûúâi cêy söë nûäa laâ ra àïën biïín. Chuáng töi
uöëng mêëy nguåm rûúåu rhum cho thêåt tónh ngûúâi. Töi trûng cêìu yá
kiïën hai baån: ta dûång cöåt buöìm úã àêy chùng? Phaãi, chuáng töi cuâng
dûång noá lïn: noá àûáng rêët vûâng trïn caái öí cuãa noá úã àaáy thuyïìn, vaâ
caái löî troân trïn têëm vaán ngang khoeát vûâa khuyáp giûä noá rêët chùåt.
Henry Charrlere 112
Töi keáo buöìm lïn nhûng khöng trûúng ra, cûá àïí noá cuöån troân xung
quanh cöåt. Buöìm cheáo vaâ buöìm foc àaä àûúåc sùæp sùén àêu vaâo àêëy àïí
Maturette coá thïí lùæp vaâo ngay khi naâo töi thêëy cêìn. Àïí trûúng
buöìm ra, chó cêìn buöng súåi dêy quêën noá xung quanh cöåt buöìm.
Chñnh töi seä tûâ chöî cêìm laái maâ laâm thao taác naây. Maturette ngöìi úã
phña trûúác cêìm cheâo; töi cuäng cêìm cheâo ngöìi úã phña sau. Phaãi rûát
ra khoãi búâ thêåt maånh vaâ thêåt nhanh, vò luöìng nûúác cûá eáp chuáng töi
vaâo àêëy.
- Coi chûâng, chuêín bõ lïn àûúâng, tuây ún Chuáa
- Tuây ún Chuáa! - Clousiot nhùæc laåi.
- Xin phoá thaác thên töi vaâo tay Ngûúâi, - Maturette noái.
Chuáng töi giêåt maånh con thuyïìn ra khoãi búâ. Rêët àïìu tay,
chuáng töi vuåc cheâo xuöëng nûúác vaâ keáo thêåt maånh: thuyïìn taách ra
möåt caách dïî daâng. Múái ra caách búâ chûa àûúåc hai mûúi thûúác maâ àaä
ài àûúåc möåt trùm thûúác vïì phña xuöi. Àöåt nhiïn gioá êåp túái vaâ àêíy
chuáng töi ra giûäa söng.
Lùæp buöìm cheáo vaâ foc, dêy buöåc cho chùåt. Gioá luâa vaâo hai
caánh buöìm, vaâ chiïëc thuyïìn chöìm lïn nhû möåt con tuêën maä röìi lao
túái, nhanh nhû muäi tïn. Chùæc chuáng töi lïn àûúâng muöån so vúái giúâ
àaä àõnh, vò doâng söng àöåt nhiïn saáng bûâng lïn nhû giûäa ban ngaây.
Coá thïí tröng roä búâ bïn phaãi thuöåc dõa phêån cuãa Phaáp caách chuáng
töi khoaãng hai cêy söë, vaâ bïn traái, caách möåt cêy söë, laâ búâ thuöåc àõa
phêån Haâ Lan. Phña trûúác mùåt coá thïí tröng rêët roä nhûäng àúåt soáng
biïín baåc àêìu, giöëng nhû möåt àaân cûâu.
- Trúâi àêët úi! Chuáng mònh nhêìm giúâ mêët röìi, - Clousiot noái. -
Liïåu coá kõp ra biïín khöng?
- Khöng biïët. - Töi àaáp xùéng.
- Xem kòa: soáng biïín cao quaá, àónh soáng trùæng quaá! Khöng
kheáo thuãy triïìu bùæt àêìu lïn röìi cuäng nïn. Khöng thïí àûúåc, töi vêîn
thêëy caác thûá àang tröi xuöi àêëy
Maturette noái:
- Chuáng mònh khöng àûúåc röìi, chuáng mònh seä khöng túái kõp.
Töi liïìn gùæt:

- Cêm möìm ài, ngöìi cho saát chöî dêy buöìm foc vaâ buöìm cheáo.
Caã cêåu nûäa Clousiot aå. Cêåu im möìm ài cho töi nhúâ.
Àoaâng - ònh...! Àoaâng - ònh...? Mêëy phaát suáng caác bin bùæn vïì
phña chuáng töi. Phaát thûá hai töi àõnh võ àûúåc rêët roä raâng. Hoaân
toaân khöng phaãi bùæn tûâ phña boån cai nguåc, maâ laâ tûâ phña Guyane
thuöåc Haâ Lan.
Töi trûúng buöìm lúán. Noá phöìng lïn maånh àïën nöîi chó thiïëu
chuát nûäa noá giêåt cöí tay löi töi ra khoãi thuyïìn. Con thuyïìn nghiïng
hún böën mûúi lùm àöå. Töi cöë hûáng gioá àïën mûác töëi àa: àiïìu àoá
chùèng khoá gò, vò gioá quaá nhiïìu. Àoaâng - ònh, àoaâng - ònh, àoaâng -
ònh, röìi khöng nghe thêëy gò nûäa. Gioá àûa chuáng töi vïì phña búâ
Phaáp nhiïìu hún, vaâ chùæc hùèn vò thïë maâ tiïëng suáng trûúâng ngûâng
bùåt.
Thuyïìn chuáng töi lao ài vúái möåt töëc àöå khuãng khiïëp dûúái möåt
ngoån gioá maänh liïåt tûúãng coá thïí cuöën phùng moåi vêåt. Thuyïìn lao
nhanh àïën nöîi töi coá caãm giaác nhû bõ neám vïì phña giûäa cûãa bïí röìi
chó vaâi phuát nûäa laâ àêm vaâo búâ Phaáp. Coá thïí tröng thêëy rêët roä mêëy
ngûúâi chaåy ra búâ söng. Töi tûâ tûâ àaão buöìm bùçng caách keáo thêåt
maånh súåi leâo. Bêy giúâ buöìm chñnh àaä doâng thùèng trûúác mùåt töi.
Buöìm foc tûå noá àaão laåi, caã laá buöìm cheáo cuäng thïë. Chiïëc thuyïìn
xoay ba phêìn tû, töi liïìn thaã buöìm ra vaâ chuáng töi ra khoãi cûãa biïín
vúái gioá thöíi thùèng tûâ sau lûng. Uf! Xong röìi! Mûúâi phuát sau, àúåt
soáng biïín àêìu tiïn tòm caách chùån chuáng töi laåi, chuáng töi cûúäi lïn
trïn ngoån noá möåt caách dïî daâng, vaâ tiïëng suyát-suyát cuãa con thuyïìn
khi coân lûúát trïn söng nhûúâng chöî cho tiïëng tùæc-i-tùæc i-tùæc cuãa soáng
biïín vöî vaâo ûác thuyïìn. Soáng rêët cao, thïë maâ chuáng töi vûúåt qua
möåt caách dïî daâng chùèng khaác gò möåt cêåu beá nhaãy cûâu. Tùæc-i-tùæc,
chiïëc thuyïìn leo lïn möåt ngoån soáng röìi laåi trûúåt xuöëng maâ khöng
hïì rung hay lùæc. Chó coá tiïëng “tùæc” cuãa voã thuyïìn àêåp xuöëng mùåt
nûúác khi tûâ möåt ngoån soáng cao trûúåt xuöëng.
- Urra! Urra! Ra àûúåc röìi! Ra àûúåc röìi! - Clousiot gaâo cêåt lûåc.
Vaâ àïí thïm haâo quang cho trêån thùæng naây cuãa chñ kiïn quyïët
cuãa chuáng töi trûúác nhûäng sûác maånh cuãa thiïn nhiïn, Chuáa loâng
Henry Charrlere 114
laânh àaä gûãi cho chuáng töi möåt caãnh mùåt trúâi moåc saáng choái. Caác
àúåt soáng biïín cûá tiïëp nöëi nhau theo möåt nhõp àiïåu àöìng àïìu.
Chuáng töi caâng tiïën ra biïín caã thò soáng caâng búát cao. Nûúác biïín coân
gúån buân tröng rêët bêín. Trûúác mùåt chuáng töi, vïì phña bùæc, maâu
nûúác tröng nhû àen: laát nûäa noá seä laâ maâu xanh biïëc. Töi khöng cêìn
nhòn àõa baân: cûá àïí mùåt trúâi àuáng bïn vai phaãi, töi lao thùèng phña
trûúác, gioá àêìy buöìm nhûng thuyïìn khöng nghiïng nhiïìu nhû ban
naäy vò töi buöng möåt phêìn dêy buöìm chñnh, noá chó phöìng möåt nûãa
maâ khöng bõ cùng. Cuöåc phiïu lûu lúán cuãa chuáng töi bùæt àêìu.
Clousiot nhöím dêåy. Anh muöën chöìm caã ngûúâi lïn, ngêíng àêìu
lïn àïí nhòn cho roä. Maturette liïìn àïën àúä anh ngöìi dêåy quay mùåt
vïì phña töi, lûng dûåa vaâo caái thuâng ton-nö. Anh vêën cho töi möåt
àiïëu thuöëc laá, chêm lïn röìi chuyïìn cho töi. Caã ba chuáng töi cuâng
huát thuöëc.
- Àûa chai rhum àêy, ta uöëng möåt chêìu mûâng chuyïën vûúåt
cûãa biïín, - Clousiot noái.
Maturette roát roä àêìy ba caái ca sùæt: thïë laâ chuáng töi chaåm cöëc.
Maturette ngöìi saát caånh töi bïn tay traái. Chuáng töi nhòn nhau.
Gûúng mùåt hai baån töi saáng ngúâi haånh phuác. Chùæc hùèn gûúng mùåt
töi cuäng vêåy. Clousiot noái:
- Thûa thuyïìn trûúãng, xin ngaâi cho biïët chuáng ta àang ài
àêu?
- Ài Columbia, nïëu Thûúång àïë vui loâng.
- Thûúång àïë vui loâng quaá ài chûá! - Clousiot noái.
Mùåt trúâi lïn rêët nhanh, chùèng mêëy chöëc chuáng töi àaä khö
raáo. Mêëy chiïëc aáo sú mi cuãa bïånh viïån àûúåc caãi biïën thaânh khùn
choaâng “burnous” kiïíu A-rêåp. Chöëc chöëc chuáng töi laåi thêëp nûúác
àöåi lïn àêìu cho maát àïí khoãi bõ say nùæng. Biïín caã möåt maâu xanh
ngoåc bñch, soáng cao ba meát nhûng rêët daâi cho nïn thuyïìn ài rêët
thoaãi maái. Gioá vêîn maånh, nïn khoaãng caách giûäa chuáng töi vaâ búâ
biïín tùng lïn rêët nhanh. Chöëc chöëc töi laåi ngoaái nhòn daãi búâ àang
múâ dêìn úã chên trúâi. Caâng caách xa, caái khöëi maâu laá cêy êëy caâng phö
roä nhûäng àûúâng neát thïu thuâa bñ êín cuãa noá ra. Töi àang maãi nhòn
vïì phña sau thò möåt àúåt soáng àaánh ngang sûúân nhùæc cho töi nhúá
àïën traách nhiïåm cuãa mònh àöëi vúái tñnh maång cuãa caác baån vaâ cuãa
baãn thên.
- Em ài thöíi cúm àêy, - Maturette noái.
- Àïí túá cêìm caái loâ cho, - Clousiot noái, - coân cêåu cêìm caái nöìi.
Caái can xùng àûúåc cheân rêët kyä úã tñt muäi thuyïìn, núi tuyïåt àöëi
cêëm huát thuöëc. Cúm chñn túái thúm phûác. Chuáng töi ùn cúm noáng
tröån vúái hai höåp caá xaác-àin.
Sau àoá laâ möåt chêìu caâ-phï ngon tuyïåt. “Möåt chêìu rûúåu rhum
nheá?” Töi tûâ chöëi, vò trúâi noáng quaá. Vaã laåi töi chùèng phaãi laâ tay
búåm rûúåu. Cûá chöëc chöëc Clousiot laåi quêën thuöëc laá röìi chêm lïn cho
töi. Bûäa cúm àêìu tiïn trïn thuyïìn àaä diïîn ra möåt caách ïm àeåp. Cûá
võ trñ cuãa mùåt trúâi thò luác bêëy giúâ laâ mûúâi giúâ saáng. Chuáng töi múái
ra khúi àûúåc coá nùm tiïëng àöìng höì, nhûng coá thïí caãm thêëy biïín
dûúái àaáy thuyïìn rêët sêu. Soáng àaä búát cao, thuyïìn cùæt soáng maâ
khöng thaânh tiïëng vöî. Möåt ngaây tuyïåt àeåp. Töi nhêån thêëy rùçng
ban ngaây chùèng mêëy khi cêìn àïën la baân. Thónh thoaãng töi múái
phaãi so võ trñ mùåt trúâi vúái kim chó nam vaâ cûá theo àêëy maâ àõnh
hûúáng, dïî lùæm. AÁnh nùæng phaãn chiïëu trïn mùåt biïín laâm cho töi
moãi mùæt. Töi thêëy tiïëc laâ àaä khöng nghô àïën viïåc kiïëm möåt cùåp
kñnh rêm.
Böîng dûng, Clousiot noái vúái töi:
- Töi gùåp àûúåc anh úã bïånh viïån thêåt may cho töi quaá!
- Àêu phaãi chó coá anh laâ may? Anh àïën cuäng laâ rêët may cho
töi. - Töi nghô àïën Dega, àïën Fernandez... Giaá hoå àöìng yá, coá phaãi
bêy giúâ àaä cuâng úã àêy caã röìi khöng
- Chûa chùæc, - Clousiot noái. Anh seä gùåp nhûäng chuyïån rùæc röëi
vò khoá loâng coá thïí thu xïëp sao cho thùçng A-rêåp vaâo phoâng àuáng luác
thuêån tiïån cho anh.
- Àuáng, Maturette àaä giuáp ñch cho chuáng ta rêët nhiïìu, vaâ töi
àang mûâng cho mònh laâ àaä àûa cêåu êëy ài, vò cêåu êëy rêët têån têm,
can àaãm vaâ thaáo vaát.
Henry Charrlere 116
- Caám ún anh, - Maturette noái, - vaâ caám ún caã hai anh àaä
khöng khinh em coân ñt tuöíi vaâ... eão laã thïë naây, maâ vêîn tin tûúãng
vaâo em. Em seä cöë sao cho xûáng àaáng vúái loâng tin cuãa hai anh.
Röìi töi noái: “Caã Francois Sierra nûäa, giaá coá caã anh ta cuâng di
thò hay biïët mêëy! Caã Galgani nûäa...”
- Cûá nhû sûå tònh àaä diïîn ra thò khöng thïí àûúåc, anh Papi aå.
Vñ thûã Jeásus laâ ngûúâi àûáng àùæn, kiïëm àûúåc cho ta möåt chiïëc
thuyïìn töët, ta coá thïí àúåi hai anh êëy úã chöî nêëp coân hùæn, tûác Jeásus
êëy, coá thïí giuáp cho hoå tröën vaâ àûa hoå àïën àêy vúái ta. Vaã chùng, hoå
àïìu biïët roä anh vaâ hiïíu rùçng súã dô anh khöng cho tòm hoå chùèng qua
laâ vò khöng thïí laâm nhû thïë àûúåc maâ thöi: aâ Maturette, nhên thïí
cuäng hoãi cêåu luön, àêìu àuöi ra sao maâ cêåu laåi àûúåc xïëp vaâo phoâng
daânh cho loaåi phaåm nhên nguy hiïím trong bïånh viïån?
- Daåo êëy em khöng biïët laâ em bõ cêëm cöë. Em ài khaám vò em
thêëy àau hoång, vaâ cuäng àïí kiïëm cúá ài àêu cho àúä buöìn. Thïë röìi öng
baác sô, khi nhòn thêëy em, liïìn noái: “Xem phiïëu cuãa cêåu töi thêëy laâ
cêåu bõ cêëm cöë úã Quêìn àaão. Vò töåi gò thïë? - “Thûa baác sô töi khöng
biïët aå. Bõ cêëm cöë laâ thïë naâo aå?” - “Thöi àûúåc röìi. Chùèng laâ thïë naâo
caã. Vaâo bïånh viïån ài”. Thïë laâ em àûúåc nhêåp viïån, coá vêåy thöi.
- Öng ta muöën gia ên cho cêåu àêëy, - Clousiot noái.
Ai maâ biïët àûúåc vò nguyïn do gò öng ta laâm nhû thïë, caái öng
Toubib*(*caách goåi thên mêåt duâng cho thêìy thuöëc). Chùæc bêy giúâ
öng ta àang tûå nhuã: “Caái cêåu coá böå mùåt nhû thùçng beá giuáp lïî trong
nhaâ thúâ êëy kïí ra cuäng khöng àïën nöîi töìi: noá daám vûúåt nguåc kia
maâ?”.
Chuáng töi noái chuyïån têìm phaâo möåt luác. Töi noái biïët àêu ta
seä gùåp Julot, “con ngûúâi cêìm buáa” êëy. Chùæc bêy giúâ anh ta ài xa
lùæm röìi, trûâ phi anh ta vêîn êín naáu trong rûâng”. Clousiot noái: “Töi
êëy maâ, luác ra ài töi coá àïí laåi möåt maãnh giêëy dûúái caái göëi êëy, àïì laâ:
“Àaä ra ài khöng àïí àõa chó laåi”. Caã boån cûúâi phaá lïn.
Chuáng töi dong thuyïìn trong nùm ngaây khöng coá chuyïån gò
xaãy ra. Ban ngaây, mùåt trúâi, trong cuöåc haânh trònh tûâ àöng sang têy
cuãa noá, àûúåc töi duâng laâm àõa baân. Ban àïm thò töi xem àõa baân àïí
chónh hûúáng. Saáng ngaây thûá saáu, möåt vêìng thaái dûúng raång rúä àoán
chaâo chuáng töi, biïín lùång hùèn ài, mêëy àaân caá chuöìn bay voåt lïn
caách chuáng töi khöng xa. Töi mïåt nhûâ caã ngûúâi ra.
Àïm qua, àïí töi khoãi nguã quïn, Maturette chöëc chöëc laåi lêëy
khùn löng thêëm nûúác biïín lau lïn mùåt töi, êëy thïë maâ töi vêîn nguã
nhû thûúâng. Luác bêëy giúâ Clousiot duái àiïëu thuöëc laá àang chaáy vaâo
ngûúâi töi. Saáng nay, thêëy biïín lùång gioá, töi quyïët àõnh nguã. Chuáng
töi haå buöìm lúán vaâ buöìm foc xuöëng, chó àïí laåi caái buöìm cheáo, thïë laâ
töi lùn ra loâng thuyïìn nguã nhû chïët. Laá buöìm lúán àaä àûúåc cùng ra
trïn àêìu töi àïí che nùæng cho töi. Khöng roä töi àaä nguã àûúåc bao lêu
thò Maturette lay töi dêåy noái: “Bêy giúâ chó àöå mûúâi hai giúâ hay möåt
giúâ trûa, nhûng em àaánh thûác anh dêåy vò coá cún gioá laånh bùæt àêìu
nöíi lïn, vaâ úã chên trúâi, tûâ phña gioá thöíi túái, thêëy àen kõt laåi”.
Töi choaâng dêåy vaâ ra ngöìi bïn tay laái. Caánh buöìm foc luác bêëy
giúâ àûúåc cùng möåt mònh, keáo chuáng töi ài trïn mùåt biïín phùèng nhû
gûúng. Sau lûng töi, vïì hûúáng àöng, trúâi àen kõt laåi, vaâ gioá thöíi möîi
luác möåt laånh hún. Buöìm cheáo vaâ buöìm foc cuäng àuã keáo thuyïìn lûúát
ài rêët nhanh. Töi cho cuöën laá buöìm chñnh xung quanh cöåt buöìm vaâ
buöåc laåi thêåt chùåt.
- Hai cêåu giûä cho vûäng nheá, vò àêy laâ möåt trêån baäo. Nhûäng
gioåt mûa nùång trõch bùæt àêìu rúi löåp böåp trïn lûng chuáng töi. Caái
àaám àen ngoâm trïn voâm trúâi phña àöng tiïën vïì phña chuáng töi vúái
möåt töëc àöå thêìn kyâ, nhòn maâ choáng caã mùåt: chó trong mûúâi lùm
phuát maâ tûâ chöî maäi tñt úã chên trúâi noá àaä àïën ngay saát chuáng töi
Thöi xong, noá àïën röìi. Möåt luöìng gioá hung haän vö cuâng xö vaâo
chuáng töi. Nhûäng àúåt soáng böîng dûng nöíi lïn möåt caách bêët ngúâ
nhû do möåt pheáp thêìn thöng, àúåt naâo cuäng suãi boåt trùæng xoáa. Mùåt
trúâi mêët ài àaâng naâo khöng coâm tùm tñch, mûa àöí xuöëng xöëi xaã,
xung quanh töëi mõt khöng coân tröng thêëy gò, vaâ soáng àaánh vaâo
thuyïìn tung toáe quêët maånh vaâo mùåt töi raát buöët nhû nhûäng nhaát
roi da. Baäo biïín. Àêy laâ trêån baäo àêìu tiïn cuãa töi, vúái toaân böå giaân
nhaåc binh khuãng khiïëp cuãa nhûäng sûác maånh thiïn nhiïn àûúåc
thaáo cuãi söí löìng, vúái àuã lïå böå sêëm, seát, mûa, soáng gaâo, gioá huá, tûâ
Henry Charrlere 118
khùæp böën phûúng àöí vúái vêy chùåt lêëy chuáng töi, àêm böí vaâo chuáng
töi.
Chiïëc thuyïìn cuãa chuáng töi bõ tung lïn nhû möåt maãnh rúm
raác, khi thò nhêëc böíng lïn àïën nhûäng chiïìu cao khoá loâng tûúãng
tûúång nöíi, khi thò neám xuöëng nhûäng vûåc sêu thùm thùèm, sêu àïën
nöîi khoá coá thïí hònh dung rùçng noá coá thïí ngoi lïn àûúåc. êëy thïë
nhûng, sau nhûäng cuöåc àêm àêìu xuöëng vûåc quaái àaãn nhû thïë, noá
vêîn bay vuát lïn, vûúåt qua möåt ngoån soáng baåc àêìu nûäa, röìi cûá thïë
maâ lao túái. Hai tay töi nùæm chùåt lêëy tay laái, sùén saâng chónh hûúáng
cho con thuyïìn àïí àoán nhûäng àúåt soáng caã hiïím ngheâo. Coá möåt lêìn,
nghô rùçng nïn cûúäng laåi möåt phêìn naâo àúåt soáng caã cao ngêët àang
tiïën túái, töi hûúáng muäi thuyïìn vaâo noá. Coá leä töi quay thuyïìn quaá
nhanh, cho nïn kïët quaá laâ nûúác traân vaâo rêët nhiïìu, ngêåp hïët caã
loâng thuyïìn, phaãi àïën baãy mûúi lùm phên nûúác laâ ñt. Töi cuöëng
quñt quay trúã thïë naâo khöng biïët maâ röët cuöåc àaä àïí cho möåt àúåt
soáng àaánh thùèng vaâo bïn sûúân chiïëc thuyïìn - möåt àiïìu cûåc kyâ nguy
hiïím laâm cho noá nghiïng hùèn vïì möåt bïn, suyát lêåt uáp xuöëng, àïën
nöîi bao nhiïu nûúác trong loâng thuyïìn àïìu bõ döëc ra ngoaâi gêìn hïët.
- Cûâ quaá! - Clousiot reo lïn. - Cêåu quaã laâ tay soái biïín àiïu
luyïån, Bûúm bûúám aå! Nhoaáng möåt caái àaä hùæt hïët nûúác ra röìi! - Töi
noái - “Àêëy, àaä thêëy chûa?”
Cêåu ta coá biïët àêu laâ do töi thiïëu kinh nghiïåm maâ caã luä suyát
toi maång vò àïí thuyïìn lêåt sêëp giûäa biïín khúi. Töi quyïët àõnh thöi
khöng vêåt löån vúái caác àúåt soáng nûäa, chó lo túái hûúáng ài, cöë gùæng giûä
sao cho thuyïìn àûúåc thùng bùçng àïën mûác töëi àa. Töi àoán soáng
chïnh chïëch ba phêìn tû, töi àïí cho thuyïìn haå xuöëng theo àaâ soáng,
vaâ cuâng lïn möåt caách thuå àöång vúái mùåt biïín. Töi nhanh choáng
nhêån ra rùçng àoá laâ möåt phaát kiïën quan troång: laâm nhû thïë, töi àaä
thuã tiïu àûúåc chñn mûúi phêìn trùm nguy hiïím. Mûa àaä taånh. Gioá
vêîn thöíi nhû àiïn nhû daåi, nhûng bêy giúâ àiïìu àoá cho pheáp töi
nhòn thêëy roä phña trûúác vaâ phña sau töi. Phña sau thò saáng, phña
trûúác thò töëi àen, chuáng töi àang úã giûäa hai caái thaái cûåc êëy.
Àïën khoaãng nùm giúâ, moåi sûå àïìu àaä qua. Mùåt trúâi laåi choái
saáng trïn nïìn trúâi, gioá àaä trúã laåi bònh thûúâng, soáng khöng coân cao
lùæm nûäa. Töi giûúng buöìm lúán lïn, vaâ chuáng töi laåi lïn àûúâng, vui
khêëp khúãi vò haâi loâng vúái baãn thên. Hai baån töi duâng caâ-meân taát
nöët chöî nûúác coân àoång laåi úã àaáy thuyïìn. Hoå lêëy mêëy têëm chùn ra
phúi: buöåc lïn cöåt buöìm, cûá gioá thïë naây chùèng mêëy chöëc maâ khö.
Chuáng töi nêëu cúm, chiïn böåt vúái dêìu, ùn xong laåi uöëng caâ-phï hai
suêët, röìi laâm möåt chêìu rûúåu rhum ra troâ. Mùåt trúâi sùæp lùån, bao
nhiïu lûãa taân neám hïët ra soi lïn mùåt biïín xanh biïëc, veä thaânh möåt
bûác tranh khöng sao quïn àûúåc: nïìn trúâi möåt maâu huyïët duå, vêìng
thaái dûúng àaä chòm möåt nûãa xuöëng biïín chiïëu lïn trúâi vúái mêëy laân
mêy trùæng vaâ doåi lïn mùåt biïín nhûäng chuâm tia saáng vaâng. Nhûng
àúåt soáng khi dêng lïn thò xanh biïëc úã phêìn göëc, xanh luåc úã phêìn
giûäa, coân phêìn ngoån thò àoã, höìng hay vaâng tuây theo maâu cuãa tia
saáng doåi vaâo. Möåt caãm giaác thanh thaãn vaâ ïm dõu laå luâng traân vaâo
höìn töi. Vaâ cuâng vúái traång thaái thanh thaãn êëy laâ möåt niïìm tin
vûâng chaäi úã baãn thên. Töi àaä qua cuöåc thûã thaách möåt caách troát loåt,
vaâ trêån baäo ngùæn vûâa qua àaä rêët böí ñch cho töi. Töi àaä tûå mònh hoåc
àûúåc caách àiïìu khiïín con thuyïìn trong nhûäng trûúâng húåp nhû thïë.
Töi seä bûúác vaâo àïm nay möåt caách hoaân toaân thanh thaãn.
- Thïë naâo, Clousiot, cêåu àaä thêëy roä caái thao taác döëc nûúác ra
khoãi thuyïìn chûa?
- Baån úi, giaã sûã cêåu khöng laâm nhû vêåy vaâ àïí cho möåt àúåt
soáng thûá hai xö vaâo sûúân, thò thuyïìn àaä àùæm meå noá röìi. Cêåu quaã laâ
möåt quaán quên.
- Anh hoåc qua caác thûá àoá trong haãi quên àêëy aâ? - Maturette
noái:
- Àuáng, cêåu thêëy àêëy, kïí ra àûúåc huêën luyïån trong haãi quên
cuäng coá ñch ñt nhiïìu àêëy chûá, nhó.
Chùæc chuáng töi àaä ài chïåch hûúáng khaá nhiïìu. Nhûng vúái
nhûäng cún soáng gioá nhû vûâa qua, ai maâ biïët àûúåc trong böën tiïëng
àöìng höì chuáng töi àaä chïåch hûúáng mêët bao nhiïu? Töi seä theo
hûúáng têy bùæc àïí chónh laåi. Àuáng àêëy Àïm àöí sêåp xuöëng ngay sau
khi mùåt trúâi lùån hïët xuöëng biïín, neám lïn chên trúâi nhûäng tia cuöëi
cuâng cuãa trêån phaáo hoa, lêìn naây maâu tñm.
Henry Charrlere 120
Chuáng töi laåi dong buöìn ài thïm saáu ngaây nûäa maâ khöng coá
chuyïån gò xaãy ra trûâ vaâi ba cún mûa baäo khöng lêìn naâo keáo daâi
quaá ba tiïëng àöìng höì, vaâ cuäng khöng thïí naâo saánh kõp trêån baäo
àêìu tiïn maâ chuáng töi coá caãm giaác nhû àaä keáo daâi vö têån. Saáng
höm êëy àïën mûúâi giúâ gioá àûáng hùèn, mùåt biïín khöng möåt gúån soáng.
Töi nguã àûúåc möåt giêëc gêìn böën tiïëng. Khi thûác dêåy töi thêëy raát möi
quaá: noá troác hïët caã da röìi, muäi töi cuäng vêåy, baân tay phaãi cuãa töi
cuäng khöng coân da, thõt cûá phö trêìn ra àoã hoãn. Maturette vaâ
Clousiot cuäng chùèng khaá hún. Chuáng töi phaãi böi dêìu lïn mùåt vaâ
lïn hai baân tay möîi ngaây hai lêìn, nhûng nhû thïë vêîn chûa àuã: chó
mêëy tiïëng laâ nùæng nhiïåt àúái àaä laâm cho lúáp dêìu khö rang.
Luác bêëy giúâ chùæc vaâo khoaãng hai giúâ trûa theo boáng nùæng. Töi
ùn trûa, röìi chuáng töi thu xïëp cùng laá buöìm lïn laâm maái àïí traánh
nùæng, vò trïn biïín khöng coá lêëy möåt húi gioá thoaãng. Coá möåt àaân caá
xuám laåi quanh thuyïìn, núi Maturette vûâa rûãa cheán dôa. Töi cêìm
lêëy con dao phaát rûâng vaâ baão Maturette neám mêëy nùæm gaåo xuöëng
nûúác (chöî gaåo cuãa chuáng töi tûâ khi bõ ûúát àaä bùæt àêìu lïn men). Àaân
caá ngoi lïn saát mùåt nûúác àúáp gaåo. Möåt con gêìn nhû nhö hùèn àêìu
lïn trïn mùåt nûúác, töi liïìn cheám cho möåt nhaát, thïë laâ noá quay àú
ra, ngûãa buång lïn. Con caá nùång àïën böën ki-lö. Chuáng töi àaánh saåch
vaãy röìi àem luöåc lïn. Töëi höm êëy chuáng töi ùn caá luöåc vúái böåt sùæn.
Chuáng töi ra khúi àaä àûúåc mûúâi möåt ngaây. Trong suöët thúâi
gian êëy chó coá möåt lêìn chuáng töi nhòn thêëy möåt chiïëc taâu rêët xa úã
têån chên trúâi. Töi bùæt àêìu bùn khoùn tûå hoãi khöng biïët chuáng töi
àang úã àêu thïë naây. Dô nhiïn laâ úã ngoaâi khúi, rêët xa moåi vuâng àêët
liïìn; àiïìu àoá thò hoaân toaân chùæc chùæn röìi. Nhûng úã võ trñ naâo so vúái
Trinidad hay bêët cûá möåt hoân àaão naâo thuöåc Anh? Caái naây thò chõu.
Nhûng vûâa nghô túái àaä coá cêu traã lúâi ngay... Quaã nhiïn, ngay trûúác
mùåt chuáng töi, coá möåt caái chêëm àang tûâ tûâ to dêìn lïn. Taâu viïîn
dûúng hay saâ-luáp ài biïín? Thöi nhêìm röìi, noá khöng ài vïì phña
chuáng töi Bêy giúâ àaä tröng thêëy roä àoá laâ möåt chiïëc taâu lúán, àang ài
vïì phña bïn höng chuáng töi. Noá àang ài laåi gêìn thêåt, nhûng ài
chïnh chïëch, vaâ chuáng töi khöng nùçm trïn àûúâng ài cuãa noá. Vò luác
êëy khöng coá gioá cho nïn mêëy laá buöìm cuãa chuáng töi buöng thoäng
xuöëng möåt caách thaãm haåi, chiïëc taâu chùæc chuáng tröng thêëy chuáng
töi. Nhûng böîng coá tiïëng coâi taâu huá lïn, sau àoá laâ ba tiïëng “tu tu
tu, ngùæn, röìi chiïëc taâu àöíi hûúáng vaâ ài thùèng vïì phña chuáng töi.
- Miïîn sao noá àûâng àïën gêìn quaá - Clousiot noái.
- Khöng coá gò nguy hiïím àêu, biïín lùång nhû dêìu thïë naây...
Àoá laâ möåt chiïëc taâu chúã dêìu hoãa. Noá caâng àïën gêìn chuáng töi
caâng tröng roä coá ngûúâi àûáng trïn boong. Coá thïí àoaán chùæc hoå àang
bùn khoùn tûå hoãi khöng biïët mêëy con ngûúâi kia àang laâm gò trïn
caái voã àêåu phuång úã giûäa biïín khúi thïë naây. Taâu tûâ tûâ tiïën vïì phña
chuáng töi bêy giúâ àaä tröng thêëy roä mêëy viïn sô quan vaâ àaám thuãy
thuã, coá caã ngûúâi àêìu bïëp, röìi laåi thêëy mêëy ngûúâi àaân baâ mùåc aáo daâi
hoa vaâ mêëy ngûúâi àaân öng mùåc sú-mi maâu. Chuáng töi hiïíu àoá laâ
nhûäng haânh khaách trïn taâu. Nhûng taâu chúã dêìu maâ laåi coá caã haânh
khaách chuáng töi thêëy cuäng húi laå. Chiïëc taâu tiïën túái rêët chêåm, vaâ
viïn thuyïìn trûúãng noái vúái chuáng töi bùçng tiïëng Anh.
- Where are you coming from? (Caác öng tûâ àêu àïën?).
- French Guyane. (Guyan thuöåc Phaáp).
- Vous parlez francais? (Caác öng noái àûúåc tiïëng Phaáp chûá?) -
möåt baâ noái.
Töi liïìn traã lúâi bùçng tiïëng Phaáp:
- Thûa baâ vêng,
- Caác öng laâm gò giûäa biïín khúi thïë naây?
- Chuáng töi ài theo àûúâng Trúâi àõnh.
Ngûúâi àaân baâ quay sang noái chuyïån vúái viïn thuyïìn trûúãng
möåt laát röìi laåi noái vúái chuáng töi:
- Öng thuyïìn trûúãng múâi caác öng lïn taâu, öng êëy seä cho truåc
thuyïìn cuãa caác öng lïn luön.
- Baâ noái giuáp laâ chuáng töi caãm ún öng thuyïìn trûúãng, nhûng
chuáng töi xin ài thuyïìn naây thöi.
- Taåi sao caác öng khöng àïí cho chuáng töi giuáp àúä?
- Vò chuáng töi laâ nhûäng tuâ nhên vûúåt nguåc, vaâ vò chuáng töi
khöng ài cuâng hûúáng vúái taâu cuãa caác võ.
Henry Charrlere 122
- Caác öng àõnh ài àêu?

- Ài Martinique, coá leä coân xa hún nûäa. Chöî naây laâ chöî naâo?
- Giûäa biïín khúi.
- Muöën àïën quêìn àaão Antilles phaãi ài nhû thïë naâo?
- Caác öng coá biïët àoåc baãn àöì haâng haãi cuãa Anh khöng?
- Coá
Möåt laát sau hoå gioâng dêy xuöëng biïëu chuáng töi möåt têëm baãn
àöì haâng haãi, mêëy tuát thuöëc laá, suác baánh mò, möåt caái àuâi cûâu rö ti.
- Öng xem baãn àöì ài!
Töi xem baãn àöì röìi noái:
- Töi phaãi ài hûúáng têy 1/4 nam múái coá thïí vaâo quêìn àaão
Antilles thuöåc Anh, coá phaãi thïë khöng?
- Àuáng.
- Chûâng bao nhiïu haãi lyá?
- Ài hai ngaây thò àïën, - viïn thuyïìn trûúãng noái.
- Taåm biïåt, caãm ún têët caã caác võ!
- Thuyïìn trûúãng coá lúâi khen ngúåi loâng cam àaãm haãi höì cuãa
caác öng!
- Caám ún, vônh biïåt!
Chiïëc taâu chúã dêìu tûâ tûâ ra ài. Noá raâ saát caånh chuáng töi, töi
phaãi cho thuyïìn traánh ra, súå luöìng nûúác xoaáy sau chên võt. Vûâa luác
êëy möåt thuã thuã neám cho töi möåt caái muä lûúäi trai cuãa sô quan haâng
haãi. Noá rúi àuáng vaâo giûäa thuyïìn. Töi àaä àöåi chiïëc muä lûúäi trai coá
gùæn chiïëc moã neo vaâ thïu möåt lon vaâng kim tuyïën naây khi chuáng
töi àïën Trinidad sau hai ngaây dong buöìm bònh an vö sûå
Trinidad
Chim trúâi àaä baáo cho chuáng töi biïët àaä sùæp túái àêët liïìn trûúác
khi chuáng töi tröng thêëy àêët liïìn rêët lêu. Vaâo khoaãng baãy giúâ rûúäi
saáng, möåt àaân chim àaä bay àïën lûúån voâng xung quanh thuyïìn
chuáng töi. “Àïën röìi, caác baån úi, àïën röìi? Chuáng mònh àaä hoaân
thaânh àûúåc phêìn àêìu cuãa cuöåc vûúåt nguåc, phêìn khoá nhêët. Tûå do
vaån tuïë!”
Caã ba àûáa chuáng töi àïìu böåc löå nöîi vui mûâng cuãa mònh bùçng
nhûäng tiïëng reo hoâ, nhûäng lúâi caãm thaán treã thú. Mùåt chuáng töi àïìu
traát àêìy múä ca-cao (chiïëc taâu vûâa gùåp coá cho chuáng töi möåt ñt àïí böi
nhûäng chöî bõ boãng nùæng cho àúä raát). Àïën khoaãng chñn giúâ thò tröng
thêëy àêët liïìn. Möåt ngoån gioá maát rûúåi nhûng khöng maånh lùæm
nhanh choáng àûa chuáng töi vaâo búâ trïn möåt mùåt biïín khaá phùèng
lùång. Maäi àïën khoaãng böën giúâ chiïìu chuáng töi múái nhòn thêëy
nhûäng chi tiïët cuãa möåt hoân àaão daâi viïìn nhûäng ngöi nhaâ trùæng
chuåm laåi thaânh tûâng khoám nhoã, trïn choáp àaão moåc àêìy nhûäng
rùång dûâa. Chûa tröng roä àêy laâ möåt hoân àaão hay laâ möåt baán àaão,
maâ cuäng chûa roä mêëy khoám nhaâ kia coá ngûúâi úã hay khöng. Phaãi
àïën hún möåt tiïëng àöìng höì nûäa múái nhòn thêëy nhûäng boáng ngûúâi
àang chaåy ra caái baäi caát maâ thuyïìn chuáng töi àang tiïën vaâo.
Khöng àêìy hai mûúi phuát sau, möåt àaám àöng höîn taåp àuã maâu sùæc
àaä tuå têåp laåi Caã caái laâng nhoã beá naây àaä ra baäi biïín hïët, khöng coân
soát möåt ai, àïí tiïëp àoán chuáng töi. Vïì sau chuáng töi àûúåc biïët rùçng
àêy laâ laâng San Fernando.
Caách búâ ba trùm thûúác töi boã neo. Neo ùn ngay lêåp tûác. Töi
laâm nhû vêåy möåt phêìn laâ àeã xem thûã phaãn ûáng cuãa dên laâng ra
sao, vaâ cuäng àïí thuyïìn khoãi bõ thuãng khi chaåm àaáy, nïëu àaáy biïín úã
àêy bùçng san hö. Chuáng töi haå buöìm vaâ chúâ àúåi. Möåt chiïëc xuöìng
nhoã búi ra phña chuáng töi. Trïn xuöìng coá hai ngûúâi da àen ngöìi
cheâo vaâ möåt ngûúâi da trùæng àöåi muä cöëi kiïíu thuöåc àõa.
- Xin hoan nghïnh caác võ khaách múái àïën Trinidad, - ngûúâi da
trùæng noái bùçng tiïëng Phaáp rêët soäi. Hai ngûúâi da àen cûúâi niïìm núã,
phö hïët hai haâng rùng trùæng muöët.
- Xin caám ún ngaâi vïì nhûäng lúâi leä töët àeåp cuãa ngaâi. Àêy baäi laâ
san hö hay laâ caát aå?
- Caát àêëy, caác öng coá thïí vaâo têån búâ maâ khöng ngaåi gò caã.
Chuáng töi keáo neo lïn, vaâ soáng biïín tûâ tûâ àêíy chuáng töi vaâo
búâ caát. Thuyïìn vûâa chaåm àêët thò coá mûúâi ngûúâi löåi xuöëng nûúác keáo
Henry Charrlere 124
thùèng möåt maåch chiïëc thuyïìn lïn baäi. Hoå ngùæm nghña chuáng töi,
giú tay súâ chuáng töi möåt caách thên aái, mêëy ngûúâi àaân baâ da àen
hay êën àöå gò àêëy phaác nhûäng cûã chó múâi moåc. Ai ai cuäng muöën múâi
chuáng töi vïì nhaâ: ngûúâi da trùæng biïët noái tiïëng Phaáp giaãng giaãi cho
chuáng töi nhû vêåy. Maturette böëc möåt nùæm caát vaâ àûa lïn möi hön.
Thïë laâ caã àaám ngûúâi reo hoâ nhaãy nhoát nhû àiïn nhû daåi.
Sau khi töi noái roä tònh traång cuãa Clousiot cho ngûúâi da trùæng
biïët, öng ta liïìn sai ngûúâi khiïng cêåu êëy vïì nhaâ öng ta, gêìn ngay
baäi biïín. Öng ta noái rùçng chuáng töi coá thïí àïí nguyïn àöì àaåc trïn
thuyïìn cho àïën mai, khöng coá ai àöång àïën àêu. Moåi ngûúâi àïìu goåi
töi laâ “captain” (“thuyïìn trûúãng”), töi cûúâi lúán khi nghe mònh àûúåc
àïì baåt nhû vêåy. Ai cuäng noái vúái töi: “Good captain, long ride on
smal boat!” (Thuyïìn trûúãng gioãi, chuyïën ài thò xa maâ thuyïìn thò
nhoã thïë!”).
Àïm àaä xuöëng. Sau khi yïu cêìu hoå àêíy thuyïìn lïn cao hún
chuát nûäa vaâ buöåc noá vaâo möåt chiïëc thuyïìn to hún nhiïìu àang nùçm
giûäa baäi, chuáng töi ài theo ngûúâi da trùæng (öng ta laâ ngûúâi Anh) vïì
nhaâ öng. Àoá laâ möåt ngöi bungalow thuöåc loaåi thûúâng thêëy úã bêët cûá
vuâng àêët naâo thuöåc Anh; vaâi ba bêåc thïìm bùçng göî, möåt caái cûãa ra
vaâo coá chùng lûúái sùæt. Töi vaâo theo ngûúâi Anh, Maturette ài sau
lûng töi. Bûúác vaâo nhaâ, töi tröng thêëy Clousiot ngöìi trïn möåt chiïëc
ghïë baânh, caái chên bõ gaäy kï trïn möåt chiïëc ghïë, àang ba hoa chñch
choâe vúái möåt thiïëu phuå vaâ möåt cö con gaái.
- Àêy laâ vúå töi vaâ con gaái töi, - ngûúâi Anh noái. Töi coân möåt
àûáa con trai nûäa àang ài hoåc úã Anh.
- Xin caác öng tûå coi laâ thûúång khaách cuãa nhaâ naây, ngûúâi thiïëu
phuå noái bùçng tiïëng Phaáp.
- Múâi caác öng ngöìi, - cö con gaái vûâa noái vûâa àem laåi cho chuáng
töi chiïëc ghïë baânh bùçng mêy àan.
- Caám ún baâ, caám ún cö, xin caác võ dûâng tûå laâm phiïìn nhiïìu
quaá vò chuáng töi.
- Sao laåi thïë aå? Chuáng töi rêët biïët caác öng tûâ àêu àïën, xin caác
öng cûá yïn têm, vaâ töi xin nhùæc laåi: caác öng laâ thûúång khaách trong
nhaâ naây.
Chuã nhên laâ möåt traång sû, goåi laâ master Bowen, coá vùn
phoâng luêåt sû úã Port of Spain, thuã àö cuãa àaão Trinidad, caách àêy
böën mûúi cêy söë.
Hoå doån ra cho chuáng töi möåt êëm traâ pha sûäa, möåt àôa baánh
mò nûúáng phïët àûúâng, möåt àôa bú vaâ möåt huä mûát. Àêy laâ buöíi töëi
àêìu tiïn chuáng töi àûúåc laâm ngûúâi tûå do, töi seä khöng bao giúâ quïn
buöíi töëi naây. Khöng coá möåt lúâi naâo nhùæc túái quaá khûá cuãa chuáng töi,
khöng coá lêëy möåt cêu hoãi toâ moâ naâo coá thïí laâm cho chuáng töi
ngûúång ngêåp: hoå chó hoãi xem chuáng töi lïnh àïnh mêët mêëy ngaây
trïn biïín vaâ chuyïën ài coá vêët vaã gò khöng, Clousiot coá àau lùæm
khöng, chuáng töi coá muöën hoå ài àùng kyá vúái caãnh saát àõa phûúng
ngay ngaây mai hay àïí àïën ngaây kia, chuáng töi coá coân öng cuå baâ cuå
khöng, coá vúå con gò khöng. Nïëu chuáng töi muöën viïët thû cho ngûúâi
thên, hoå seä ài boã thû cho... Coân biïët noá vúái caác baån nhûäng gò nûäa:
àoá laâ möåt cuöåc àoán tiïëp hïët sûác àùåc biïåt, cuãa dên àaão ngoaâi baäi
biïín cuäng nhû cuãa caái gia àònh àêìy thiïån yá chên thaânh àöëi vúái ba
ngûúâi bön têíu.
Master Bowen goåi àiïån thoaåi cho möåt öng baác sô àïí hoãi yá kiïën
öng ta vïì ngûúâi bõ thûúng. Baác sô dùån laâ àïën chiïìu mai phaãi àûa
ngûúâi êëy àïën bïånh viïån tû cuãa öng àïí soi X-quang xem cêìn phaãi
laâm gò. Master Bowen laåi goåi àiïån àïën Port of Spain cho võ chó huy
Àaåo Quên Cûáu thïë (Salvation Army). Öng naây hûáa laâ seä chuêín bõ
cho chuáng töi möåt cùn phoâng trong khaách saån cuãa Àaåo, bao giúâ
thñch àïën thò àïën, vaâ dùån chuáng töi giûä thuyïìn cho cêín thêån neáu coá
coân töët, vò chuáng töi seä cêìn àïën noá àïí ra ài. Öng ta hoãi xem chuáng
töi laâ tuâ khöí sai hay laâ dên bõ àaây biïåt xûá. Chuáng töi traã lúâi laâ tuâ
khöí sai.
Àiïìu àoá hònh nhû laâm cho öng baác sô haâi loâng.
- Caác öng coá muöën tùæm taáp, caåo mùåt khöng? - cö con gaái noái. -
Nhêët laâ caác öng àûâng tûâ chöëi nheá, khöng coá chuát gò phiïìn haâ cho
Henry Charrlere 126
chuáng töi àêu. Trong phoâng tùæm àaä coá sùén mêëy böå àöì àïí thay. Töi
hy voång caác öng seä mùåc vûâa.
Töi vaâo tùæm, caåo rêu, chaãi àêìu cêín thêån röìi trúã ra trong möåt
böå trang phuåc tûúm têët: quêìn xaám, sú-mi trùæng, giêìy tennics, bñt
têët trùæng.
Möåt ngûúâi ÊËn Àöå goä cûãa ngoaâi. Anh ta cêìm möåt caái goái lúán,
àûa cho Maturette, noái rùçng baác sô àûúåc biïët töi voác ngûúâi xêëp xó
bùçng baác sô cho nïn dïî mûúån aáo quêìn, nhûng Maturette thò voác
ngûúâi beá nhoã, maâ trong nhaâ öng luêåt sû khöng coá aái beá nhoã nhû
thïë, cho nïn khöng thïí mùåc nhúâ cuãa ai àûúåc, öng ta phaãi gûãi goái aáo
quêìn söë nhoã naây túái. Noái xong, ngûúâi ÊËn Àöå cuái mònh chaâo chuáng
töi theo têåp quaán cuãa ngûúâi theo àaåo Höìi, vaâ lui ra. Àûáng trûúác
möåt loâng nhên hêåu lön lao nhû vêåy, töi biïët noái sao àïí caác baån hiïíu
àûúåc nöîi xuác àöång khöng sao taã nöîi àang traân ngêåp loâng töi luác bêëy
giúâ? Clousiot àûúåc cho ài nguã trûúác, coân nùm ngûúâi chuáng töi ngöìi
giúâ lêu trao àöíi yá kiïën vïì nhiïìu vêën àïì khaác nhau. Àiïìu laâm cho
hai ngûúâi phuå nûä quan têm hún caã laâ chuáng töi àõnh seä laâm laåi
cuöåc àúâi ra sao. Khöng ai àaã àöång àïën quaá khûá, chó toaân chuyïån
hiïån taåi vaâ tûúng lai.
Master Bowen lêëy laâm tiïëc rùçng Trinidad khöng chêëp nhêån
cho nhûäng ngûúâi vûúåt nguåc àõnh cû trïn àaão. Öng phên trêìn rùçng
öng àaä coá mêëy lêìn xin nhaâ chûác traách trïn àaão chêëp nhêån biïån
phaáp naây cho möåt vaâi ngûúâi nhûng chûa bao giúâ àûúåc chêëp thuêån.
Cö con gaái noái tiïëng Phaáp y hïåt ngûúâi Phaáp, khöng thua gò cha cö,
khöng bao giúâ phaát êm sai hay coá gioång lú lúá. Cö ta toác vaâng, mùåt
àêìy taân nhang, tuöíi chûâng tûâ mûúâi baãy àïën hai mûúi (töi khöng
daám hoãi xem cö bao nhiïu tuöíi). Cö noái:
- Caác öng haäy coân treã lùæm; caã möåt quaäng àúâi daâi àang àúåi caác
öng. Töi khöng biïët caác öng àaä laâm gò nïn töåi maâ bõ xûã nhû vêåy, vaâ
khöng muöën biïët. Nhûng àaä coá àuã can àaãm àïí lao ra biïín trïn möåt
con thuyïìn nhoã beá nhû vêåy àïí ài möåt haânh trònh daâi vaâ nguy hiïím
nhû vêåy, thò têët nhiïn caác öng sùén saâng traã bêët cûá giaá naâo àïí àûúåc
söëng tûå do vaâ àoá laâ möåt àiïìu rêët àaáng phuåc.
Àïm höm êëy, chuáng töi àaä nguã àïën taám giúâ saáng múái dêåy.
Baân ùn àaä doån sùén. Hai ngûúâi phuå nûä noái vúái chuáng töi möåt caách
rêët tûå nhiïn rùçng Master Bowen àaä ài Prot of Spain àïën chiïìu múái
vïì, coá àem theo nhûäng taâi liïåu cêìn thiïët àïí vêån àöång cho chuáng töi.
Con ngûúâi êëy àaä ài khoãi nhaâ trong khi coá ba tïn tuâ khöí sai vûúåt
nguåc àang úã àêëy: àoá laâ möåt baâi hoåc coá möåt khöng hai àöëi vúái chuáng
töi. Öng ta muöën noái vúái chuáng töi: “Caác anh laâ nhûäng con ngûúâi
bònh thûúâng, laânh maånh; caác anh coá thïí thêëy töi tin caác anh nhû
thïë naâo khi töi múái tiïëp xuác vúái caác öng coá mûúâi hai tiïëng àöìng höì
maâ àaä àïí cho caác öng úã laåi trong nhaâ möåt mònh vúái vúå con töi. Sau
khi àaä noái chuyïån vúái ba öng, töi àaä thêëy roä rùçng ba öng laâ nhûäng
con ngûúâi hoaân toaân àaáng tin cêåy, àïën mûác caác öng khöng thïí naâo
coá möåt haânh vi, möåt cûã chó hay möåt lúâi leä naâo àaáng traách úã nhaâ töi,
cho nïn töi àaä àïí caác öng úã trong nhaâ töi nhû nhûäng ngûúâi baån cuä.
Caách baây toã loâng tin cêåy naây àaä laâm cho chuáng töi rêët caãm àöång.
Töi khöng phaãi laâ möåt ngûúâi tri thûác coá thïí miïu taã laåi cho
baån àoåc - nïëu möåt ngaây kia cuöën saách naây seä coá ngûúâi àoåc - vúái sûác
truyïìn caãm cêìn thiïët, vúái àêìy àuã tñnh huâng biïån, àïí baån àoåc hiïíu
hïët caái caãm giaác tûå troång lúán lao... khöng phaãi: caái caãm giaác trong
saáng vaâ maänh liïåt cuãa keã thêëy mònh àûúåc phuåc höìi, nïëu khöng
phaãi laâ àûúåc bûúác vaâo möåt cuöåc söëng múái. Lïî rûãa töåi tûúãng tûúång
êëy, cuöåc têíy rûãa thanh cao êëy, cuöåc nêng cao con ngûúâi töi lïn trïn
àöëng buân nhú maâ töi àaä sa vaâo, caái caách thûác maâ ngûúâi ta àaä duâng
àïí chó qua möåt ngaây àaä trao cho töi möåt traách nhiïåm thûåc sûå êëy,
vûâa röìi àaä laâm cho töi biïën thaânh möåt con ngûúâi khaác möåt caách
giaãn dõ àïën nöîi caái mùåc caãm cuãa ngûúâi tuâ khöí sai khiïën cho ngûúâi
ta coân nghe thêëy tiïëng xiïìng xñch ngay caã khi àaä àûúåc traã tûå do vaâ
luön luön coá caãm giaác nhû coá ai àang theo doäi mònh, àïën nöîi têët caã
nhûäng gò töi àaä tröng thêëy, àaä traãi qua vaâ àaä chõu àûång, têët caã
nhûäng gò àaä xö töi àïën chöî trúã thaânh möåt con ngûúâi têåt nguyïìn,
thöëi naát, luön luön nguy hiïím cho moåi ngûúâi, bïì ngoaâi thò phuåc
tuâng möåt caách thuå àöång nhûng bêët cûá luác naâo cuäng coá thïí biïën
thaânh möåt keã nöíi loaån hung haän khuãng khiïëp, têët caã - nhûäng caái
àoá giúâ àêy böîng biïën mêët nhû do möåt pheáp thêìn thöng. Xin caám ún
Luêåt sû Bowen, võ traång sû cuãa Hoaâng gia, caám ún öng àaä laâm cho
Henry Charrlere 128
töi trúã thaânh möåt con ngûúâi khaác trong möåt thúâi gian ngùæn nguãi
nhû vêåy!
Ngûúâi con gaái coá maái toác vaâng oáng, coá àöi mùæt xanh nhû biïín
khúi úã xung quanh, àang ngöìi vúái töi dûúái rùång dûâa moåc quanh
nhaâ cha cö. Nhûng giaân hoa giêëy àoã, vaâng vaâ tñm nhaåt àang núã röå
laâm cho maãnh vûúân coá àûúåc caái thi võ cêìn thiïët cho giúâ phuát naây.
- Öng Henri aå (cö goåi töi laâ Monsieur. Àaä bao nhiïu lêu röìi
khöng ai coân goåi töi laâ Monsieur nûäa!), nhû ba töi àaä noái vúái öng
höm qua, möåt sûå thiïëu thöng caãm àêìy bêët cöng cuãa nhaâ cêìm quyïìn
Anh khöng cho pheáp caác öng úã laåi àêy: thêåt àaáng tiïëc. Hoå chó cho
caác öng mûúâi lùm ngaây àïí nghó ngúi röìi laåi ra ài. Saáng súám höm
nay töi vûâa ra xem chiïëc thuyïìn cuãa caác öng, noá quaá nhoã beá vaâ
mong manh àöëi vúái cuöåc viïîn haânh àang chúâ àúåi caác öng. Ta haäy
hy voång rùçng caác öng seä àïën àûúåc möåt àêët nûúác coá tinh thêìn mïën
khaách hún xûá súã chuáng töi vaâ cuäng hiïíu biïët ngûúâi hún. Têët caã caác
àaão thuöåc Anh àïìu haânh àöång giöëng nhau trong nhûäng trûúâng húåp
tûúng tûå. Nïëu trong chuyïën ài sùæp túái öng phaãi khöí súã nhiïìu, töi
xin öng àûâng oaán giêån nhûäng ngûúâi dên úã trïn caác àaão àoá; ngûúâi
dên khöng phaãi laâ ngûúâi chõu traách nhiïåm vïì caách quan niïåm naây.
Àêy laâ nhûäng mïånh lïånh xuêët phaát tûâ nûúác Anh, do nhûäng ngûúâi
khöng hiïíu biïët gò vïì caác öng ban haânh. Àõa chó cuãa ba töi laâ 101
Queen Street, Port of Spain, Trinidad. Töi xin öng, nïëu sau naây
Chuáa muöën rùçng öng coá àiïìu kiïån laâm nhû vêåy, töi xin öng viïët
cho chuáng töi vaâi doâng àïí chuáng töi àûúåc biïët söë phêån cuãa caác öng.
Töi caãm àöång àïën nöîi khöng coân biïët traã lúâi ra sao nûäa. Baâ
Bowen àïën caånh chuáng töi. Àoá laâ möåt ngûúâi àaân baâ àeåp traåc böën
mûúi tuöíi, toác maâu haåt deã vaâng, mùæt maâu xanh ngoåc thaåch. Baâ
mùåc möåt chiïëc aáo daâi trùæng rêët giaãn dõ, thùæt möåt caái giaãi trùæng,
chên ài möåt àöi deáp maâu laá maå.
- Thûa öng, chöìng töi àïën nùm giúâ múái vïì. Öng êëy àang vêån
àöång caác öng coá thïí ài xe cuãa nhaâ chuáng töi lïn thuã àö maâ khöng
coá caãnh saát ài keâm. Nhaâ töi cuäng muöën laâm thïë naâo àïí caác öng
khoãi nguã qua àïm àêìu tiïn úã Súã Caãnh saát Port of Spain. Ngûúâi baån
bõ thûúng cuãa öng seä àïën thùèng bïånh viïån tû cuãa möåt baác sô baån
nhaâ töi, coân öng vaâ cêåu em ñt tuöíi kia seä àïën Khaách saån cuãa Àaåo
quên Cûáu thïë.
Maturette ài àêu vïì, ra vûúân gùåp chuáng töi, cêåu êëy kïí laâ vûâa
ra chöî àïí thuyïìn: coá möåt àaám ngûúâi hiïëu kyâ àang àûáng quanh.
Moåi vêåt trïn thuyïìn àïìu y nguyïn, khöng coá ai àöång àïën. Trong
khi xem xeát chiïëc thuyïìn, mêëy ngûúâi hiïëu kyâ tòm thêëy möåt viïn
àaån giùæt vaâo àñt thuyïìn, úã phña dûúái baánh laái. Möåt ngûúâi trong boån
hoåp xin pheáp Maturette giûä viïn àaån laâm kyã niïåm. Cêåu ta traã lúâi:
“captain, captain”. Ngûúâi thöí dên hiïíu rùçng muöën thïë phaãi xin öng
thuyïìn trûúãng, anh ta noái: “Sao khöng thaã mêëy con ruâa ra?”.
- Caác öng coá ruâa aâ? - Cö con gaái hoãi. - Thïë thò ra xem ài.
Chuáng töi cuâng ra chöî àïí thuyïìn. Giûäa àûúâng, möåt cö beá thöí
dên xinh àeåp cêìm lêëy tay töi möåt caách hïët sûác tûå nhiïn. “Good
afternoon” - àaám ngûúâi nhiïìu maâu sùæc êëy cuâng noái möåt lûúåt. Töi
bùæt hai con ruâa ra röìi hoãi cö con gaái chuã nhaâ: “Bêy giúâ thïë naâo nhó?
Neám xuöëng biïín nheá? Hay laâ cö àem vïì àïí trong vûúân êëy, cö coá
thñch khöng?'.
- Caái bïí úã cuöëi vûúân àûång nûúác biïín. Ta seä nuöi chuáng noá
trong caái bïí êëy, nhû vêåy töi seä coá àûúåc chuát kyã niïåm cuãa caác öng.
- Phaãi àêëy.
Töi àem têët caã nhûäng vêåt àïí trong thuyïìn ra phên phaát cho
nhûäng ngûúâi dên àaão coá mùåt úã àêëy, trûâ caái àõa baân, múá thuöëc laá,
con dao, caái rûåa, cêy ròu, mêëy têëm chùn vaâ khêíu suáng luåc maâ töi
goái kñn trong chùn: khöng ai tröng thêëy noá.
Àïën nùm giúâ chiïìu Master Bowen vïì.
- Thûa caác öng, moåi viïåc àïìu àaä daân xïëp xong xuöi. Chñnh töi
seä àûa caác öng àïën thuã àö. Ta seä àûa öng baån bõ thûúng vaâo bïånh
viïån trûúác, röìi sau àoá ta seä ra khaách saån.
Chuáng töi xïëp cho Clousiot nùçm úã ghïë sau cuãa chiïëc xe. Töi
àang caãm ún cö con gaái thò baâ meå àïën, tay xaách möåt chiïëc va-li. Baâ
noái:
Henry Charrlere 130
- Xin öng nhêån cho mêëy böå quêìn aáo cuãa nhaâ töi, chuáng töi xin
biïëu öng vúái têët caã têëm loâng thaânh.
Töi coân biïët noái gò trûúác möåt loâng nhên hêåu àêìy tònh ngûúâi
nhû thïë!
- Caãm ún öng baâ, caãm ún vö cuâng.
Chuáng töi lïn xe ra ài. Àoá laâ möåt chiïëc xe húi tay laái àùåt bïn
phaãi. Àïën saáu giúâ keám mûúâi lùm chuáng töi àaä àïën bïånh viïån. Noá
àûúåc goåi laâ bïånh viïån Saint-George. Mêëy ngûúâi y taá àùåt Clousiot
lïn caáng vaâ àûa vaâo möåt gian phoâng coá möåt ngûúâi thöí dên àang
ngöìi trïn giûúâng. Baác sô àïën. Öng bùæt tay Bowen, röìi bùæt tay chuáng
töi. Öng khöng noái àûúåc tiïëng Phaáp, nïn nhúâ öng luêåt sû noái laåi vúái
chuáng töi rùçng Clousiot seä àûúåc chùm soác chu àaáo, vaâ chuáng töi coá
thïí àïën thùm anh bao nhiïu cuäng àûúåc. Chuáng töi laåi lïn xe öng
Bowen ài qua thaânh phöë. Chuáng töi àïìu trêìm tröì trûúác quang
caãnh nhûäng daäy phöë saáng trûng dûúái aánh àiïån, xe húi vaâ xe àaåp
qua laåi têëp nêåp. Nhûäng ngûúâi da trùæng, da àen, da vaâng, ÊËn Àöå,
thöí dên, chen vai thñch caánh trïn caác vóa heâ cuãa caái thaânh phöë
Port of Spain xêy dûång toaân bùçng göî. Àïën khaách saån cuãa Àaåo quên
Cûáu thïë, möåt toâa nhaâ chó coá têìng dûúái xêy bùçng àaá coân caác têìng
trïn àïìu bùçng göî, àûúåc àùåt úã möåt võ trñ khaá àeåp trïn möåt quaãng
àûúâng saáng trûng maâ úã löëi vaâo töi coá thïí àoåc thêëy mêëy chûä Fish
Market (Chúå caá), öng thöëng lônh Àaåo quên Cûáu thïë tiïëp chuáng töi
cuâng vúái toaân böå Ban tham mûu cuãa öng göìm coá nhûäng höåi viïn caã
nam lêîn nûä. Öng coá biïët möåt ñt tiïëng Phaáp, coân thò moåi ngûúâi àïìu
noái vúái chuáng töi bùçng tiïëng Anh. Chuáng töi khöng hiïíu àûúåc bao
nhiïu, nhûng gûúng mùåt hoå tûúi cûúâi, aánh mùæt hoå niïìm núã àïën nöîi
chuáng töi àïìu biïët chùæc àoá laâ nhûäng lúâi leä àêìy tònh thên aái.
Ngûúâi ta àûa chuáng töi lïn möåt cùn phoâng úã têìng thûá ba, coá
ba caái giûúâng - caái thûá ba daânh sùén cho Clousiot - ùn thöng vúái möåt
cùn buöìng tùæm coá àïí sùén xaâ phoâng vaâ khùn mùåt cho chuáng töi
duâng. Sau khi àûa chuáng töi vïì phoâng, öng thöëng lônh noái:
- Nïëu caác öng muöën duâng bûäa, àïën baãy giúâ, tûác nûãa tiïëng
nûäa, caác öng coá thïí dûå bûäa ùn töëi chung cuãa khaách saån.
- Thöi aå, chuáng töi khöng àoái.
- Nïëu caác öng muöën ài daåo phöë, xin caác öng cêìm lêëy hai àöìng
dollars tiïìn Antilles naây àïí uöëng cheán caâ phï hay cheán traâ. Nhêët
laâ xin caác öng àûâng ài laåc. Khi naâo muöën vïì khaách saån, xin caác öng
hoãi àûúâng bùçng mêëy chûä àún giaãn: “Salvation Army, please?”.
Mûúâi phuát sau chuáng töi àaä ra phöë. Chuáng töi ài trïn vóa heâ,
chen vai thñch caánh vúái khaách qua àûúâng. Chùèng ai nhòn ngoá
chuáng töi, chùèng ai àïí yá àïën chuáng töi. Chuáng töi thúã thêåt sêu, böìi
höìi thûúãng thûác nhûäng bûúác ài tûå do àêìu tiïn trong möåt thaânh
phöë. Sûå tin cêåy thûúâng xuyïn àaä khiïën ngûúâi ta àïí cho chuáng töi ài
tûå do trong möåt thaânh phöë khaá lúán nhû thïë naây laâm cho chuáng töi
húãi loâng, vaâ khöng nhûäng àem laåi cho chuáng töi loâng tûå tin, maâ coân
soi saáng thïm cho chuáng töi hoaân toaân yá thûác àûúåc rùçng khöng àúâi
naâo mònh laåi coá thïí phuå loâng tin êëy. Maturette vaâ töi ài chêìm
chêåm giûäa àaám àöng. Chuáng töi thêëy cêìn chen vai thñch caánh vúái
hoå, àûúåc hoå chen lêën xö àêíy, àûúåc hoå àöìng hoáa thaânh möåt böå phêån
cuãa hoå. Chuáng töi vaâo möåt quaán bao goåi hai cöëc bia. “Two beers,
please” - mêëy tiïëng àoá coá gò laå àêu? Phaãi, noá nghe tûå nhiïn hoaân
toaân. ÊËy thïë maâ chuáng töi vêîn thêëy coá caái gò hoang àûúâng, huyïîn
hoùåc khi möåt ngûúâi con gaái Anh-àiïng àeo caái voã öëc vaâng trong muäi
noái vúái chuáng töi sau khi doån bia ra: “Half a dollar, sir”. Nuå cûúâi
cuãa cö gaái vúái haâm rùng nhû chuöîi ngoåc trai, àöi mùæt to maâu àen
tñm húi xïëch úã bïn khoáe, maái toác huyïìn xoäa ngang vai, chiïëc yïëm
húi húã úã chöî àöi vuá bùæt àêìu, àuã cho ngûúâi ta àoaán àûúåc veã àeåp tuyïåt
vúâi cuãa àöi vuá êëy, nhûäng thûá vùåt vaänh vaâ toaân hoaân tûå nhiïn àöëi
vúái moåi ngûúâi êëy àöëi vúái chuáng töi laåi laâ nhûäng chuyïån thêìn tiïn
huyïìn aão. Ú kòa, Papi, khöng phaãi àêu, khöng thïí nhû thïë àûúåc,
chùèng leä àang laâ möåt xaác chïët coân söëng, laâ möåt tïn tuâ khöí sai
chung thên, maâ böîng dûng àuâng möåt caái àaä hoáa thaânh möåt ngûúâi
tûå do sao?
Vûâa röìi laâ Maturette traã tiïìn bia, cêåu ta chó coân nûãa dollar.
Bia maát rûúåi uöëng àaä lùæm. Maturette baân: “Uöëng thïm cöëc nûäa
nheá?” Caái viïåc uöëng liïìn möåt luác hai chêìu bia töi thêëy laâ khöng
nïn:
- Kòa, Maturette, cêåu múái àûúåc thûåc sûå tûå do coá chûa àêìy möåt
tiïëng àöìng höì maâ àaä muöën say sûa be beát röìi?
Henry Charrlere 132
- ÖÌ! Em xin anh, Papi, anh àûâng noái quaá lúâi! Uöëng hai cöëc bia
maâ anh goåi laâ say sûa be beát?
- Coá thïí cêåu coá lyá, nhûng töi cho rùçng nïëu àûáng àùæn thò
khöng nïn vöì lêëy nhûäng laåc thuá trûúác mùæt. Theo töi nïn nhêëm
nhaáp tûâng tñ möåt thò hún laâ nhai ngêëu nhai nghiïën. Vaã laåi tiïìn coá
phaãi cuãa mònh àêu.
- Vêng, àuáng thïë thêåt, anh coá lyá. Ta seä hoåc söëng tûå do theo
kiïíu nhoã gioåt, nhû thïë xûáng àaáng hún.
Chuáng töi rúâi khaách saån ài ra daäy phöë lúán chaåy suöët tûâ àêìu
àïën cuöëi thaânh phöë - goåi laâ Watters Street. Vaâ chuáng töi hên hoan
vúái nhûäng chuyïën taâu àiïån qua laåi, vúái nhûäng con lûâa keáo xe,
nhûäng chiïëc xe húi, nhûäng aánh àeân àiïån quaãng caáo úã caác raåp chiïëu
boáng vaâ caác quaán rûúåu ban àïm, vúái nhûäng àöi mùæt cuãa caác thiïëu
nûä da àen hay ÊËn Àöå vûâa nhòn chuáng töi vûâa cûúâi, àïën nöîi chuáng
töi khöng hïì coá chuã àñch maâ cuäng àaä ra àïën caãng tûâ bao giúâ khöng
biïët. Trûúác mùåt chuáng töi laâ nhûäng chiïëc taâu thuãy àeân thùæp saáng
trûng, nhûäng chiïëc thuyïìn du lõch vúái nhûäng tïn goåi diïåu huyïìn:
Panama, Los Aggeles, Boston, Queábec; nhûäng chiïëc taâu chúã haâng:
Hamburg, Amsterdam, London, vaâ chaåy daâi doåc búâ xêy, xïë haâng
san saát vaâo nhau, laâ nhûäng quaán ùn, quaán rûúåu, quaán bar àêìy
nhûäng khaách nam nûä àang ùn, uöëng, noái, cûúâi, lúán tiïëng caäi coå vúái
nhau. Böîng nhiïn möåt nhu cêìu khöng sao cûúâng nöíi giuåc giaä töi
traâ tröån vaâo àaám àöng naây, chen vai thñch caánh vúái nhûäng con
ngûúâi coá leä cuäng phaâm tuåc, nhûng laåi àêìy sûác söëng.
ÚÃ sên hiïn möåt quaán bar coá nhûäng daäy thuâng nûúác àaáp ûúáp
naâo soâ, naâo nhñm biïín, naâo töm caâng, naâo “dao biïín”, naâo trai, naâo
veåm, caã möåt cuöåc trûng baây nhûäng moán ùn haãi saãn ngon laânh caám
döî ngûúâi qua àûúâng. Nhûäng chiïëc baân taãi khùn ca-rö trùæng chen
àoã, phêìn nhiïìu àïìu coá khaách ngöìi, nhû àang chaâo múâi chuáng töi.
Nhûäng cö gaái da nêu nhaåt, neát mùåt thanh tuá, loaåi con gaái lai da
àen nhûng khöng coân giûä laåi möåt neát naâo cuãa chuãng töåc negroid,
thên hònh boá chùåt trong nhûäng böå cooác-xï àuã maâu cöí húã rêët röång,
àang àûáng chaâo haâng, laåi caâng khiïën cho ngûúâi ta muöën thûúãng
thûác caác thûá àoá hún nûäa. Töi àïën caånh möåt cö gaái, noái:
- French money good? (Tiïìn Phaáp töët khöng?) - vûâa noái vûâa
àûa ra möåt túâ giêëy baåc möåt ngaân francs.
- Yes, I change for you (Töët, töi àöíi giuáp öng).
Cö ta cêìm lêëy túâ giêëy baåc röìi mêët huát trong cùn phoâng chêåt
nñch nhûäng ngûúâi. Möåt laát sau cö ta trúã laåi, noái: “Come here (àïën
àêy”), röìi dêîn töi àïën chöî quêìy tñnh tiïìn. Coá möåt ngûúâi Taâu àang
ngöìi àêëy.
- Öng laâ ngûúâi Phaáp?
- Vêng.
- Àöíi möåt ngaân francs aâ?
- Vêng.
- Àöíi hïët ra dollars Artilles aâ?
- Vêng.
- Höå chiïëu àêu?
- Khöng coá.
- Theã thuãy thuã?
- Khöng coá.
- Giêëy nhêåp caãnh?
- Khöng coá.
- Àûúåc
Ngûúâi taâu noái mêëy tiïëng vúái cö gaái, cö ta nhòn cùn phoâng möåt
thoaáng röìi àïën caånh möåt ngûúâi daáng dêëp nhû möåt thuãy thuã, àöåi
möåt caái muä caát-kïët giöëng nhû caái cuãa töi, coá möåt vaânh lon kim
tuyïën vaâ möåt caái moã neo, röìi dêîn hùæn àïën caånh quêìy tñnh tiïìn.
Ngûúâi taâu noái:
- Giêëy cùn cûúác anh àêu?
- Àêy
Thïë laâ ngûúâi Taâu thaãn nhiïn nhû khöng laâm möåt túâ phiïëu
àöíi möåt ngaân francs mang tïn ngûúâi laå mùåt, baão hùæn kyá vaâo, xong
Henry Charrlere 134
àêu àêëy cö gaái cêìm caánh tay hùæn löi ài. Chùæc chùæn laâ ngûúâi kia
khöng sao biïët àûúåc viïåc gò àang xaãy ra. Coân töi thò nhêån hai trùm
nùm mûúi dollars Antilles trong àoá coá nùm mûúi dollars bùçng giêëy
ùn möåt vaâ ùn hai dollars. Töi àûa cho cö gaái möåt dollar, chuáng töi
ài ra ngoaâi vaâ ngöìi vaâo baân goåi àuã caác thûá moán haãi võ vaâ mêëy chai
rûúåu vang trùæng loaåi maånh, cheán möåt bûäa ngon tuyïåt trêìn.

Papillon Người tù khổ sai (Phần 1)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Papillon Người tù khổ sai (Phần 1)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PAPILLON NGÛÚÂI TUÂ KHÖÍ SAI 1

II. LÏN ÀÛÚÂNG - SAINT-MARTIN-DE-RE ........................................................................ 39

I. CON ÀÛÚÂNG CUÃA SÛÅ THÖËI NAÁT

Nhaâ lao Conciergerie

- Caám ún Dega. Nhúâ baác töi àaä nhêån àûúåc plan.

II. LÏN ÀÛÚÂNG - SAINT-MARTIN-DE-RE

Hùæn khöng nhòn töi, noái:

III. VÛÚÅT NGUÅC LÊÌN THÛÁ NHÊËT

Àaão böì cêu

- Vêng, chñnh töi, nhûng khêíu mousqueton thò töi khöng

Giúâ hoaâng àaåo

Töi liïìn gùæt:

- Caác öng àõnh ài àêu?

You might also like