Professional Documents
Culture Documents
TEKNİK TEKSTİL
SEKTÖR
ARAŞTIRMASI
Hazırlayan : Ayşın Özdizdar
İstanbul, 2004
1
1- ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI
1.1 Tanımı
Teknik tekstillerin günümüzdeki tanımı ise, sayıları hızla artan tekstil ürünlerinin,
hem performans ve dekoratif özelliklerini, hem de fonksiyonlarını bir araya getirici
niteliklerinden yola çıkılarak, “Estetik veya dekoratif özelliklerinden ziyade, öncelikle
teknik performansları ve fonksiyonel özellikleri için üretilen tekstil malzemesi ve
ürünleri” olarak yapılmaktadır.
- Doğal Lifler
- Vizkoz Rayonu
- Poliamid ve Poliester
- Poliolefinler
- Yüksek Performanslı Lifler
- Cam ve Seramik
Teknik Tekstillerin ürün özellikleri çok fazla olmakla beraber, bu özellikler dört
ana grup altında sınıflandırılabilir.
1- Mekaniksel Özellikler
2- Değiştirme Özellikleri
2
d) Su geçirmezlik
e) Emicilik
4- Koruma Özelliği
• Elektrik yalıtımı,
• UV koruması,
• NBC (nükleer, biyolojik ve kimyasal) koruması,
• Fosforesan ve fluoresan özellik göstermesi,
• Elektro-manyetik alanlardan koruma vb.dir.
3
Günlük giysilerde bile teknik tekstiller gerekli parçalar olarak bulunmaktadır. Tela,
ince şekilde dağıtılan termoplastik polimer kaplama sayesinde, bağlandığı kumaşın
şeklini korumasını ve sabit kalmasını sağlar. Ayakkabılar da astar ve iç taban gibi
bir çok teknik tekstil ürünü içerir; bunlar ayakların temiz kalmasına yarayan
parçalardır ve özellikle yüksek enerji kullanımı gerektiren spor aktivitelerinde
kullanılan ayakkabılar da, yeni jenerasyon uzun ömürlü bakterileri öldüren
elyaflardan yapılmaktadır.
Böylece liste uzayıp gitmektedir, neredeyse sonu yoktur ve hala kullanım alanları
genişlemektedir. Teknik tekstillerin faaliyet alanlarının sınıflandırılmasında da bir
çok şema ortaya konulmaktadır. Bu konuda,teknik tekstil endüstrisinin en büyük
vitrini olan Techtextil Fuarı (Almanya’da Frankfurt ve Japonya’da Osaka’da 1980’li
yıllardan beri iki yılda bir organize edilmektedir) aşağıda belirtilen 12 adet uygulama
alanını içermektedir.
Bununla birlikte deniz balıkçılığı da teknik tekstil sektörü ile ilişkisi giderek
büyüyen bir endüstri kolu haline gelmiştir. Özellikle HMPE gibi yüksek performanslı
lifler, hafif ve çok yüksek mukavemetli misinalar ve ağlar balıkçılık endüstrisine giren
bazı teknik tekstil ürünleridir.
4
1.4.3 Clothtech (ayak giyecekleri ve giysi)
Clothtech uygulamasına dahil olan birçok teknik tekstil ürünü (astar, dikiş ipliği,
vatka ve fiberfill gibi) giysi üretiminde kullanılmakta olup, bunların üretimi için
yüksek düzeyde ürün mühendisliği gerekmektedir.
Büyük oranda yeni “yüksek performans” giysi kumaşları ve aynı zamanda fibrefill
şirketleri tarafından daha iyi performansa sahip ürünlerin geliştirilmesi nedeniyle,
sektörün gelişimi sürekli olarak artmaktadır.
Bir yandan teknik tekstiller doğal elyafların yerine geçmeye devam ederken,
sentetik ürünlere olan talep de artmaktadır. Tüm ev tekstili endüstrisinde yüksek
düzeyde geç tutuşur elyaf ve kumaşlar artan şekilde kullanılmaktadır.
Tıbbi tekstiller ve bununla ilgili olan bakım ve hijyen sektörü tekstil endüstrisinin
önemli ve büyüyen bir alanıdır. Büyüme hem tekstil teknolojisindeki hem de tıbbi
yöntemlerdeki sürekli ilerleme ve yenilikler sayesinde olmaktadır. Bu tekstillerin en
geniş kullanım alanları ıslak mendiller, çocuk bezleri ve yetişkinler için sağlık ve
bakım ürünleri gibi hijyen uygulamalarıdır. Ayrıca, ameliyat giysi takımları ve
örtüleri, sterilizasyon paketleri, pansuman sargıları, yapay kemik bağları, damarlar,
5
deriler, diyaliz makinaları için içi boş lifler vb. sağlık ürünleri de bu bölümde yer
almaktadır.
Ambalajlama, tekstiller için uzun süreden beri yapılan bir uygulamadır. Her ne
kadar jüt ve pamuk gibi doğal elyaflardan yapılan çuvallar ve torbalar hala yaygın
şekilde kullanılıyorsa da, modern sentetik elyaflar (özellikle polipropilen)
endüstrileşmiş pazarlarda doğal malzemelerin yerini büyük oranda almıştır.
6
askeri uçak gövdeleri, kanatlar ve makine komponentleri vb. alanlarda
kullanılmaktadır.
2005 yılına kadar Mobiltech için ılımlı bir hacim artışı öngörülse de, bölgeler ve
özel bazı kullanımlara bağlı olarak önemli miktarda farklılıklar olması
beklenmektedir. Örneğin, kayışlar ve hortumlar gibi mekanik kauçuk ürünler için
kord bezi ve takviyelerin kullanımı Batı’da azalırken, dünya genelinde kompoze
malzemeler mükemmel bir büyüme alanına sahip bulunmaktadırlar.
Söz konusu ürünlerin yukarıda belirtilen kullanım alanları ile birlikte fonksiyon ve
sektörleri detaylı olarak Tablo 1’de belirtilmiştir.
7
1.5 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) Numaraları
56
Vatka, Keçe ve - 56.01.10.10.00.00 - Sentetik ve suni liflerden
Dokunmamış vatkadan hijyenik havlu ve
Mensucat; Özel tamponlar, bebek bezleri
İplikler; Sicim, v.b.hijyenik eşya
Kordon, İp, Halat
Ve Bunlardan
Mamul Eşya - 56.01.22.10.00.11 - Sigara filtresi
62
Örülmemiş Giyim - 62.10.40.00.00.11 - Erkek ve erkek çocuklar için
Eşyası ve dalgıç elbiseleri
Aksesuarı - 62.10.50.00.00.11 - Kadın ve kız çocukları için
dalgıç elbiseleri
8
- 62.11.20.00.00.12 - Erkek ve erkek çocuklar için suni
veya sentetik liflerden kayak
kıyafetleri
- 62.11.20.00.00.22 - Kadın ve kız çocuklar için suni
veya sentetik liflerden kayak
kıyafetleri
63
Dokumaya - 63.06.22.00.00.00 - Sentetik liflerden çadırlar
Elverişli
Maddelerden
Diğer Hazır - 63.06.22.00.00.00 - Sentetik liflerden yelkenler
Eşya,Takımlar,
Kullanılmış
Giyim Eşyası - 63.07.10.30.00.00 - Dokunmamış mensucattan yer
ve Dokumaya bezleri, bulaşık bezleri, toz bezleri
Elverişli ve benzeri temizlik bezleri
Maddelerden
Kullanılmış
Eşya, - 63.07.90.99.10.11 - Tıbbi maskeler (Bir kullanımlık)
Paçavralar
68
Taş, Alçı, - 68.12.50.00.00.11 - Amyant esaslı elbiseler
Çimento,
Amyant, Mika
veya Benzeri - 68.12.50.00.00.13 - Amyant esaslı başlıklar ve
Maddelerden eldivenler
Eşya
70
Cam ve Cam - 70.19.31.00.00.00 - Takviye tabakaları Cam lifleri (cam
Eşya yünü dahil) ve bunlardan eşya
9
1.6 Teknik Tekstillere Uygulanan Kalite Kontrol Parametreleri
Teknik tekstillerin özelliklerinin ölçümüne yönelik yapılan test işlemlerinde
kullanılan başlıca kalite kontrol standartları (ISO, BS, ASTM ve TS vb.) aşağıdaki
tabloda belirtilmiştir.
10
interior of automobiles
Mass per Unit Area of Nonwoven
ASTM D 6242-98 Birim alan ağırlığı
Fabrics
ASTM D 5734/34/35-95 Tearing Strength of Nonwoven Fabrics Yırtılma mukavemeti
ASTM D 5736-95 Thickness of Nonwovens Fabrics Kalınlık
Textiles. Test methods for nonwovens.
BS EN ISO 9073-4:1997 Yırtılma mukavemeti
Determination of tear resistance
Textiles. Test methods for nonwovens.
BS EN ISO 9073-7:1998 Eğilme mukavemeti
Determination of bending length
Textiles. Test methods for nonwovens.
BS EN ISO 9073-9:1998 Dökümlülük katsayısı
Determination of drape coefficient
Textiles. Test methods for nonwovens.
BS EN ISO 9073-7:1998 Eğilme mukavemeti
Determination of bending length
Textiles. Test methods for nonwovens.
BS EN ISO 9073-2:1997 Kalınlık
Determination of thickness
BS EN 29073-1:1992 Methods of test for nonwovens. Birim alan ağırlığı
*ISO 9073-1:1989 Determination of mass per unit area
Kopma mukavemet
BS EN 29073-3:1992 Methods of test for nonwovens.
ve % uzama
Determination of tensile strength and
*ISO 9073-3:1992
elongation
Methods of test for geotextiles.
BS 6906-5:1991 Statik yorulma
Determination of creep
Methods of test for geotextiles. Su geçirgenliği
BS 6906-7:1990
Determination of in-plane waterflow (yüzeye paralel yönde)
Methods of test for geotextiles. Kum-çakıla sürtünme
BS 6906-8:1991
Determination of sand-geotextile davranışı
frictional behaviour by direct shear
BS EN ISO 10319:1996 Geotextiles. Wide-width tensile test Kopma mukavemeti
Geotextiles. Tensile test for Dikiş kopma
BS EN ISO 10321:1996
joints/seams by wide-width method mukavemeti
Geotextiles and geotextile-related
products. Determination of water Su geçirgenliği
BS EN ISO 11058:1999
permeability characteristics normal to (yüzeye dik yönde)
the plane, without load
Geotextiles and geotextile-related
Statik delinme
BS EN ISO 12236:1996 products. Static puncture test (CBR-
mukavemeti
Test)
Su geçirgenliği
Geotextiles and geotextile-related
BS EN ISO 12958:1999 (yüzeye paralel
products. Determination of water flow
yönde)
capacity in their plane
Geotextiles and geotextiles-related Statik kopma yorulma
BS EN ISO 13431:1999
products. Determination of tensile ve delinme
creep and creep rupture behaviour
Geotextiles and geotextile-related
BS EN 964-1:1995 Kalınlık tayini
products. Determination of thickness at
specified pressures. Single layers
BS EN 965:1995 ve ISO Geotextiles and geotextile-related
Birim alan ağırlığı
9864 products. Determination of mass per
11
unit area
BS EN ISO 10319:1996 Geotextiles. Wide-width tensile test Kopma mukavemeti
Geotextiles and geotextile-related Mikrobiyolojik
BS EN 12225:2000
products. Method for determining the dayanımı
microbiological resistance by a soil
burial test
Geotextiles and geotextile-related
ISO 12956 Gözenek büyüklüğü
products – Determination of the
characteristic opening size
Jeotekstil malzemeler ve jeotekstille Dinamik delinme
TS EN 918
ilgili mamuller- Dinamik delme deneyi mukavemeti
Jeotekstil ve jeotekstille ilgili mamuller-
TS EN 965 Birim alan ağırlığı
Birim alan başına kütle tayini
Jeotekstil ve jeotekstille ilgili mamuller-
TS EN ISO 9863-2 Kalınlık
Belirtilen basınçlarda kalınlığın tayini
Reinforcement yarns. Determination of
BS EN ISO 1889:1997 Lineer yoğunluk
linear density
Reinforcements. Woven fabrics. Birim alandaki iplik
BS ISO 4602:1997
Determination of number of yarns miktarı
per unit length of warp and weft
Testing coated fabrics. Methods 7A, 7B
BS 3424-6:1982 Yırtılma mukavemeti
and 7C. Methods for
determination of tear strength
Testing coated fabrics. Method 16.
BS 3424-16:1995 Sürtme haslığı
Methods for determination of colour
fastness to wet and dry rubbing and
determination of resistance to printwear
Testing coated fabrics. Method 18.
BS 3424-17:1987 Hava geçirgenliği
Determination of air permeability
Testing coated fabrics. Method 23.
Sıfır gerilim altındaki
BS 3424-21:1993 Method for determination of
boyutsal çekmesi
dimensional changes on mechanical
relaxation at zero tension
Testing coated fabrics. Method 24. Kopma mukavemeti
BS 3424-22:1983
Method for determination of ve % uzama
elongation and tension set
Testing coated fabrics. Methods 27A
BS 3424-24:1990 Aşınma dayanımı
and 27B. Methods for determination
of abrasion resistance
Testing coated fabrics. Method 28.
BS 3424-25:1993 Kalınlık
Method for determination of the coating
thickness and thickness of any
expanded layer
Testing coated fabrics. Methods 29A,
BS 3424-26:1990 Su geçirmezlik
29B, 29C and 29D. Methods for
determination of resistance to water
penetration and surface wetting
BS 3424-34:1992 Testing coated fabrics. Method 37WVPI Subuharı geçirgenlik
12
2- SEKTÖRÜN MEVCUT DURUMU
2.1 Dünyada Teknik Tekstil Sektörü
Teknik tekstil endüstrisinin faaliyet alanı genellikle olduğundan daha küçük
görülmektedir. Halbuki bir çok ülkede teknik tekstiller, tekstil endüstrisi üretiminin
son ürün tüketiminin %40’ından fazlasını kapsamaktadır. Dünya teknik tekstil
endüstrisi ve pazarına yönelik istatistiksel veriler teknik tekstil ürünlerinin kullanım
alanlarının çok geniş ve kapsamlı olması nedeniyle sektörü gerçek anlamda
yansıtmamaktadır. Diğer taraftan teknik tekstil sektörünü ülke bazında inceleyecek
olursak, özellikle ABD, Batı Avrupa ve Japonya gibi gelişmiş ülkelerden alınan
verilerden Kuzey Amerika'daki teknik tekstiller endüstrisinin, bu alanda dünyadaki
en büyük endüstri olduğu anlaşılmaktadır.
13
• Ev Tekstilleri (Hometech): Halılar, yatak malzemeleri ve gelecek yıllarda
artması beklenen elyaf dolguları ile birlikte %24'lük bir paya sahiptir.
14
dönüştürmesi de teknik tekstiller pazarının oluşması ve yeni seçenekler yaratması
açısından önemlidir.
Asya'da sentetik liflere olan ihtiyacın artması, teknik tekstillerin üretiminde ki
artışı da gündeme taşımıştır. Bölgede Japonya hem AR-GE hem de teknik tekstil
üretimi açısından liderdir. Japonya'daki teknik tekstil üretiminin çoğu denizaşırı
pazarlar içindir. Ancak son yıllarda diğer ülkelerde gerçekleştirilen teknik gelişmeler
Japonya'yı, bir yandan dış pazarlama yönü yüksek olan üstün teknoloji yapımı
ürünler arayışına iterken diğer yandan iç pazarını da genişletmeye zorlamaktadır.
Bu güne kadar Japonya'daki toplam lif tüketiminin %45'i (doğal lifleri de içermek
suretiyle) ileri teknoloji ürünü tekstiller için gerçekleştirilmiştir. Tayvan ve Kore,
tekstil sanayiinde benzer geçmişlere sahip olduklarından, rekabet ortamında daha
güçlü olabilmek için işbirliği yapmışlardır. İki ekonomi de ithalatta varlık göstermekte
ve 1995-2005 yılları arasında kendi iç ihtiyaçlarında %4-6 büyüme oranı
beklemektedir. Kore'nin pazar payı Tayvan’dan daha fazladır. Japonya'nın ardından
en büyük teknik tekstil alıcı pazarı Çin'dir. Ekonomideki hızlı büyüme ve inşaat
sektöründeki artan büyük ölçekli projeler sebebiyle Çin'deki toplam lif tüketiminin
%37'sinin teknik tekstiller kapsamında olduğu ve 2005'te Çin'in bu alandaki
tüketimde en yüksek noktada olacağı düşünülmektedir.
Japonya %29 ile ikinci sıradadır. En sonda ise %6 ile Tayvan bulunmaktadır.
Kore ve Tayvan'da spor tekstilleri, ev tekstilleri ve teknik giysiler en üst sıradaki
anahtar ürünler olmakla birlikte bazen diğer teknik tekstil alanlarında da son derece
çarpıcı ürünlere rastlanmaktadır.
Asya pazarında bazı endüstriyel tekstillerin pazar araştırmaları şöyledir:
15
• Giysiler: Asya'daki teknik giysilerdeki rekabet birkaç yıl önce başlamıştır.
Teknik giysi üretimi için AR-GE çalışmaları yapılmaktadır. Asya'daki üretimin
yaklaşık %60'ı Avrupa ve ABD'ye ihraç edilirken kalan %40'ı kendi iç
ihtiyaçları için kullanılmaktadır. Asya'da bu alandaki son trend teknik kumaş
üreticilerinin önde gelen spor giyim markalarıyla işbirliği yapmasıdır. Ancak,
bunu gerçekleştirirken hedef pazara ait tüketici davranışı iyi tahlil edilmeli ve
üretim için dikkate alınmalıdır. Örneğin Avrupalı insanlar futbol ve tenis
üzerinde yoğunlaşmışken Amerikalılar beysbol ve basketbolü çok severler.
Asya'da da özellikle sportif giysiler daha çok tüketilmektedir. Bölgeler
arasında az yada çok fark vardır ve bu fark çevre ve yaşam standartlarıyla
yakından ilişkilidir.
16
Diğer taraftan “Uygulama Alanlarına Göre Teknik Tekstillerin Dünya Çapındaki
Tüketimleri “ ise aşağıda Tablo 3’de verilmiştir.
TABLO 3:
10 3 ton Milyon $
Tıbbi ve hijyenik
tekstiller 1.380 1.650 3,6 7.820 9.530 4,0
Ev tekstilleri, ev
ekipmanları 1.800 2.260 4,7 7.780 9.680 4,5
Giysi komponentleri
(dikiş, ip, astarlık) 730 820 2,3 6.800 7.640 2,4
Tarım, bahçecilik ve
balıkçılık 900 1.020 2,5 4.260 4.940 3,0
Konstrüksiyon yapı ve
çatı kaplama 1.030 1.270 4,3 3.390 4.320 5,0
Paketleme ve kaplama
530 660 4,5 2.320 2.920 4,7
Jeotekstiller, inşaat
mühendisliği 400 570 7,3 1.860 2.660 7,4
Koruma ve emniyet
giysileri ve tekstilleri 160 220 6,6 1.640 2.230 6,3
17
2.2. Türkiye’de Teknik Tekstil Sektörü:
2.2.1. Üretim
Türkiye'de teknik tekstil yatırımlarının yeni olması, üretimlerinin gizli tutulması ve
bu alanda henüz bilgi envanterinin oluşturulamamış bulunması gibi nedenlerle
firmaların üretim kapasitelerine ve ürün yelpazelerine ulaşmak güçtür. Ancak teknik
tekstil alanında faaliyet gösteren irili ufaklı birkaç firmanın olduğu da bir gerçektir.,
Moğul Spunbonded Nonwovens, KordSA, Penta Tekstil, Bezci Tekstil, Vateks
Tekstil, Teksis, Flokser, Beteks-bodurlar gibi firmalar branşlarında uluslararası firma
konumuna gelmişlerdir.
Aşağıda yer alan tabloda 2000-2003 yılları arasında bazı teknik tekstil ürünlerinin
üretim miktarları ve değerleri belirtilmiştir.
Akrilik veya monoakrilik 96.991 122.199.136 100.135 185.085.526 121.925 296.519.966 33.145 89.516.932
sentetik devamsız lifler ton ton ton ton
Naylondan veya diğer 90.251 180.423.418 83.346 252.714.397 99.383 398.229.003 22.502 93.177.389
poliamidlerden diğer ton ton ton ton
iplikler
Diğer sentetik filament 7.521 12.962.976 4.221 12.679.442 8.715 36.576.286 3.692 16.891.759
iplikler ton ton ton ton
Diğer sentetik filament 42.038 62.184.710 33.287 86.718.449 50.730 149.040.889 12.078 43.127.507
veya elyftan iplikler ton ton ton ton
Naylon diğer poliamid, 46.701.729 42.254.793 46.920.083 86.456.473 58.603.359 124.126.900 17.245.708 35.658.979
poliesterlerden elde metre metre metre metre
edilen yüksek
mukavemetli ipliklerden
Dokunmuş mensucat
Sentetik devamsız 54.764.111 79.254.793 53.487.904 134.705.967 53.368.538 176.453.076 17.712.396 63.371.390
liflerden dokumlar metre metre metre metre
Suni devamsız liflerden 81.765.628 106.157.867 83.556.826 197.484.487 109.157.717 406.412.071 24.938.205 95.693.596
dokumalar metre metre metre metre
Non-woven dokumasız 12.578.307 10.881.971 1.656.717 1.504.649 8.213.945 18.989.078 1.859.889 4.786.702
2 2 2 2
halılar m m m m
Vulkanize kauçuktan 103.864.340 13.976.326 95.834.240 22.508.088 116.911.340 36.767.853 42.272.888 12.795.574
contalar,
sızdırmazlık contaları Adet adet adet adet
Yer, bulaşık, toz bezi 47.962.605 64.956.246 44.540.410 116.600.504 35.837.443 139.762.800 15.391.096 55.141.709
vb. temizlik bezleri adet adet adet adet adet
Vatkadan havlu, 9.492.934 194.660.146 11.852.396 397.652.357 14.934.265 1.252.127.313 4.291.953 184.183.915
tampon,bebek bezi vb. koli koli koli koli
18
Ülkemizde üretilen bazı teknik tekstil ürünlerinin ürün bazında ihracat ve
ithalatına yönelik açıklamalar aşağıda yer almaktadır.
• İhracat
1- Yer, bulaşık, toz bezi vb. temizlik bezleri :
Aşağıdaki tablolardan da görüleceği üzere, Türkiye’de yaygın bir kullanım
alanına sahip olan “Yer, bulaşık, toz bezi vb. temizlik bezleri”nin 2000-2003 yılları
arasında en fazla ihracatının 2002 yılında gerçekleştiği ve ülke olarak da ilk sırayı
(4 yılın toplam değeri) 73.391 kg. ve 421.494 $ ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin aldığı
onu 56.941 kg. ve 175.694 $ ile ABD’nin izlediği gözlenmektedir.
1 0 0 .0 0 0
8 0 .0 0 0
6 0 .0 0 0
4 0 .0 0 0
2 0 .0 0 0
0
2000 2001 2002 2003
2 0 0 0 -2 0 0 3 Y IL L A R I A R A S IN D A Ü L K E B A Z IN D A Y E R , B U L A Ş IK B E Z İ, B U L A Ş IK ,
M İK T A R (K G ) T O Z B E Z İ V B .T E M İZ L İK B E Z L E R İ İH R A C A T I
8 0 0 0 0
7 0 0 0 0
6 0 0 0 0
5 0 0 0 0
4 0 0 0 0
3 0 0 0 0
2 0 0 0 0
1 0 0 0 0
0
EK
A
N
AN
A
A
B.
N
IR
AN
D
AK
VY
A.
Y
SY
LY
TA
AB
NA
IS
RS
AN
IR
YC
T
B.
AR
A
M
İS
LA
RU
İS
B
Ü L K E L E R
İT
M
E
BE
LÜ
AN
AK
OS
İ
-H
AL
UD
ER
Z
N
KA
SU
YU
SN
YU
AZ
BO
Kaynak: D.İ.E.
19
2000-2003 YILLARI ARASINDA
YER, BULAŞIK, TOZ BEZİ VB. TEMİZLİK BEZLERİ İHRACATI
($ BAZINDA)
ÜLKELER 2000 2001 2002 2003
Yunanistan 7.940 37.762 119.364 -
Bosna-Hersek - 949 543 68.437
Rusya 575 44.035 82.984 67.375
B.A.E 67.879 80.003 208.996 64.616
Lübnan 25.872 22.591 75.475 43.961
Suudi Arab. - - 76.390 41.133
Mısır 19.136 9.678 3.725 13.845
Azerbeycan 1.432 7.071 21.950 15.431
Kazakistan 117 - 4.593 10.984
İtalya 8.787 12.325 5.549 -
Almanya 15.718 15.650 9.761 -
ABD 159.330 16.364 - -
TOPLAM 306.786 246.428 610.274 335.849
2 0 0 0 -2 0 0 3 Y IL L A R I A R A S IN D A Y E R , B U L A Ş IK , T O Z B E Z İ V B . T E M İZ L İK B E Z L E R İ
İH R A C A T I
DEĞER $
7 0 0 .0 0 0
6 0 0 .0 0 0
TO PLAM
5 0 0 .0 0 0
4 0 0 .0 0 0
3 0 0 .0 0 0
2 0 0 .0 0 0
1 0 0 .0 0 0
0 Y IL L A R
2000 2001 2002 2003
2 0 0 0 -2 0 0 3 Y IL L A R I A R A S IN D A Ü L K E B A Z IN D A Y E R ,
B U L A Ş IK , T O Z B E Z İ V B .T E M İZ L İK B E Z L E R İ İH R A C A T I
DEĞER $
4 5 0 .0 0 0
4 0 0 .0 0 0
3 5 0 .0 0 0
3 0 0 .0 0 0
S e r ile r 1
2 5 0 .0 0 0
2 0 0 .0 0 0
1 5 0 .0 0 0
1 0 0 .0 0 0
5 0 .0 0 0
0
ÜLKELER
SL R
N
BE AK
YA
AN
AN
.
E
YA
AN
D
K
AB
SY
Y
A.
O ISI
TA
SE
AB
AN
ER IR
AL
AV
YC
ST
BN
R
B.
M
İS
U
ER
İA
İT
Kİ
M
R
LÜ
AN
AL
D
ZA
A-
U
N
KA
SU
YU
SN
YU
AZ
BO
Kaynak: D.İ.E.
20
2- Vatkadan havlu, tampon, bebek bezi vb. ürünler
Ülkemizde kullanım ağı geniş olan diğer bir teknik tekstil grubunu oluşturan
havlu, tampon, bebek bezi vb. ürünlerin 2000-2003 yılları arasındaki ihracatını
aşağıdaki tablolara göre değerlendirecek olursak, yıllar itibariyle en fazla ihracatın
2001 yılında gerçekleştiği ve ülke olarak da ilk sırayı (4 yılın toplam değeri) 6.015
kg ve 17.460 $ ile Ukrayna’nın aldığı onu 3.760 kg. ve 15.636 $ ile Özbekistan’ın
izlediği gözlenmektedir.
2000-2003 YILLARI ARASINDA VATKADAN HAVLU, TAMPON,
BEBEK BEZİ VB. ÜRÜNLERİN İHRACATI
(KG BAZINDA)
ÜLKELER 2000 2001 2002 2003
2000-2003 YILLARI ARASINDA V ATKADAN HAV LU, TAM PON, BEBEK BEZİ V B.
MİKTAR (KG)
ÜRÜNLERİNİN İHRACATI
7000
6000
5000
4000
3000 TOPLAM
2000
1000
0
2000 2001 2002 2003
.
L
N
YA
Ç
YA
.
K
.B
M
Aİ
TA
U
VE
R
N
U
AN
N
R
TL
SE
C
LO
İS
R
O
İS
U
KR
O
EK
ED
K
PO
AV
N
R
N
U
Sİ
ZB
AK
TU
N
ER
AR
K.
M
K.
Kaynak: D.İ.E.
21
2000-2003 YILLARI ARASINDA VATKADAN HAVLU, TAMPON,
BEBEK BEZİ VB. ÜRÜNLERİN İHRACATI
($ BAZINDA)
ÜLKELER 2000 2001 2002 2003
Arnavutluk 1.830 922 - -
Özbekistan 15.636 - - -
Makedonya 5.446 148 - -
İsrail 798 - - -
Polonya - 104 - -
Ukrayna - 17.460 - -
Norveç - - 3.696 -
K.K.Türk Cum. - - 1.644 354
Mersin Ser.B. - - 2.340 350
20.000
15.000 TOPLAM
10.000
5.000
0 YILLAR
2000 2001 2002 2003
Ç
K
YA
L
ÜLKELER
.B
M
Aİ
U
VE
TA
R
N
AN
TL
SE
İS
R
İS
U
KR
O
ED
K
EK
AV
R
N
N
U
AK
Sİ
ZB
N
.T
ER
AR
M
Ö
K
K.
Kaynak: D.İ.E.
22
• İthalat:
1- Yer, bulaşık, toz bezi vb. temizlik bezleri
Aşağıdaki tablolarda da görüldüğü gibi, 2000-2003 yılları arasında ithalat
aşağıya doğru bir trend izlemiştir. Bununla birlikte en fazla ithalat (4 yılın toplam
değeri) 559.177 kg. ve 2.432.484 $ ile İspanya ve 459.231 kg. ve 2.555.930 $ ile
Almanya’dan yapılmıştır.
500.000
400.000
300.000
TOPLAM
200.000
100.000
0
2000 2001 2002 2003
Kaynak: D.İ.E.
2000-2003 YIL L ARI ARASINDA ÜL KE BAZ INDA YER, BUL AŞIK, T OZ BEZ İ
V B. T EM İZ L İK BEZ L ERİ İT HA L AT I
MİKTAR (K)
600.000
500.000
400.000
300.000
TOPLAM
200.000
100.000
0
İSPAN YA ALM AN YA İSR AİL H OLLAN D A BELÇ İKA İTALYA
23
2000-2003 YILLARI ARASINDA
YER, BULAŞIK, TOZ BEZİ VB. TEMİZLİK BEZLERİ İTHALATI
($ BAZINDA)
ÜLKELER 2000 2001 2002 2003
İspanya 1.029.096 418.987 652.959 331.442
Almanya 964.956 735.661 567.913 287.400
İsrail 46.420 - 15.034 48.584
Hollanda 38.947 48.304 6.308 79.311
Belçika - 31.660 125.486 33.362
İtalya 431.957 178.945 44.103 21.462
TOPLAM 2.511.376 1.413.557 1.411.803 801.561
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0
2000 2001 2002 2003
Y IL L A R
DEĞER $
3.000.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
TOPLAM
1.000.000
500.000
0
İSPANYA ALM ANYA İSRAİL HOLLANDA BELÇİKA İTALYA ÜLKELER
Kaynak: D.İ.E.
24
2- Vatkadan havlu, tampon, bebek bezi vb. ürünler
Aşağıdaki tablolardan da görüleceği üzere, ülkemizde yaygın bir üretim ağına
sahip olan bu ürünlerin 2000-2003 yılları arasındaki zaman diliminde özellikle
2001 ve 2002 yıllarında herhangi bir ithalatının gerçekleşmediği bunun yanı sıra,
2000 yılında Suriye’den 11.578 kg., 2003 yılında ise İngiltere ve Avusturya’dan
5.500 kg. civarında bir ithalatın söz konusu olduğu anlaşılmaktadır.
2000-2003 YILLARI ARASINDA V ATKADAN HAV LU, TAM PON, BEBEK BEZİ
MİKTAR (KG) V B. ÜRÜNLERİN İTHALATI
14.000
12.000
10.000
8.000
TOPLAM
6.000
4.000
2.000
0
2000 2001 2002 2003
Kaynak: D.İ.E.
25
2000-2003 YILLARI ARASINDA VATKADAN HAVLU, TAMPON,
BEBEK BEZİ VB. ÜRÜNLERİN İTHALAT
($ BAZINDA)
ÜLKELER 2000 2001 2002 2003
Suriye 72.589 - - -
Hollanda - - 333 -
İngiltere - - - 298
Avusturya - - - 49.479
60.000
40.000 TOPLAM
20.000
0
2000 2001 2002 2003 YILLAR
Kaynak: D.İ.E.
26
3- TEKNİK TEKSTİLLER VE ÇEVRE
3.1 Tekstilde kirlilik kaynakları
Tekstil üretimi sırasında atılan bir çok malzemenin doğaya tahmin edilmeyecek
derecede büyük zararı olabileceği genellikle kabul edilmektedir. Balıklar toksinleri
yiyebilir, hatta toksinler balıkları öldürebilir ve kuşlar kısırlaşabilirler. Küçük canlılar
bütün bu tehlikeleri ölmeden atlatabilseler bile, vücutlarındaki potansiyel zararlı
maddeler besin zinciri yolu ile insanlara geçebilir. Netice olarak, son tüketici olan
insanlar da, diğer türlerde görülen değişmiş genetik yapı, kısırlık veya deforme
doğumlar gibi etkiler oluşturabilecek yüksek dozda toksinlere maruz kalmaktadır.
Ekolojik koruma için ortaya konan fikirler, esas olarak dört sınıfa ayrılabilirler.
Bunlar, sırasıyla kaynak tüketiminin azaltılması anlamında geri kazanımın
adaptasyonu, çevre dostu lifler veya diğer materyallerin kullanımı, oluşan kirlilik
miktarının azaltılması ve kirlilik oluştuktan sonra, uzaklaştırmak için metotların
geliştirilmesi şeklindedir.
Ekolojik kriterler dünyanın her yerinde müşteri tercihlerinde artan şekilde kabul
gördüğünden ve “yeşil” ürünler için daha yüksek fiyat talep edildiğinden, çevre-dostu
tekstil üretimi global bir meydan okuma olarak sunulmaktadır. Tekstil endüstrisinin
başlangıçta, çevresel düzenlemelere karşı koyması yüksek maliyet nedeniyle
olmuştur. Fakat, yine de kaynak tüketiminin ve atıkların azaltılması için çok çalışma
yapılmıştır. Günümüzde üreticiler, artık atıkları azaltmanın, çevresel yarar sağladığı
kadar, kendilerine parasal olarak da yarar sağlayabileceğini keşfetmişlerdir.
27
Tüm azaltma çalışmalarına rağmen, çevre tahribatı halen devam etmektedir.
Zarar durumu, yeni enerji kaynaklarının geliştirilmesiyle iyileştirilemez veya
önlenemez, bu nedenle gezegen üzerindeki aktivitelerin etkisinin, sadece tüketimi
kısarak veya eşyaları yeniden kullanarak azaltılabileceği gerçeğini cesaretle
karşılamak zorundayız. Bu yaklaşım çerçevesinde, teknik tekstillerin kullanım
ömrünü arttırmak için yapılan girişimler, bizi “güvenli olduğu noktaya kadar eskisini
kullanmaya devam etmek” sonucuna ulaştırmaktadır.
NİTELİKLİ
İŞGÜCÜ
MALİYETİ 4 1,15 0,59 18,1 5,76 16,8 2,9
NİTELİKSİZ
İŞGÜCÜ
MALİYETİ 1,36 0,69 0,15 15,9 2,68 1,59 1,59
28
Ülkemizin rekabet şansını azaltan bir diğer unsur ise hammadde fiyatlarındaki
dalgalanmalar olup, bu durum ihracatçılarımızın fiyat belirlemede zorlanmasına
sebep olmaktadır.
Ülkemizdeki enerji fiyatlarının rakip ülkelerin üstünde seyretmesi; firmalarımızın
rakiplerine göre dezavantajlı olarak ihracat mücadelesine başlamasına sebep
olmaktadır. Dünyada sanayide kullanılan elektrik enerjisi fiyatları aşağıdaki Tablo
5’de karşılaştırmalı olarak yer almaktadır.
TABLO 5:
İSVEÇ 0.03
KANADA 0.04
ABD 0.04
BELÇİKA 0.05
YUNANİSTAN 0.05
MACARİSTAN 0.05
MEKSİKA 0.05
İSPANYA 0.05
TAYVAN 0.06
DANİMARKA 0.06
ALMANYA 0.06
HOLLANDA 0.06
HİNDİSTAN 0.07
İNGİLTERE 0.07
AVUSTURYA 0.08
PORTEKİZ 0.08
TÜRKİYE 0.08
İTALYA 0.09
İSVİÇRE 0.09
JAPONYA 0.17
29
4.3 Yapısal Sorunlar:
Ülkemiz tekstil ve konfeksiyon firmalarının % 80’den fazlasının KOBİ niteliğinde
olması ve öz sermayelerinin rakiplerine göre yetersiz kalması yeni teknolojileri
uygulamaya koymalarını zorlaştırmaktadır.
Teknik tekstil ve konfeksiyon firmalarının işletme sermayelerinin yetersiz olması
ise hem üretimi sürdürme hem de dış pazarlara açılma gayretlerinin önündeki
önemli engellerden birini oluşturmaktadır.
Ülkemizdeki işgücü bazı Avrupa ülkelerine göre ucuz görünse de konuya
verimlilik açısından bakıldığında eğitim eksikliği nedeniyle olumsuz bir tablo ile
karşılaşılmaktadır.
Teknik tekstil ve konfeksiyon firmalarımızın Araştırma-Geliştirme ve eğitim
faaliyetlerine yeterli önemi vermemeleri sektörün nitelikli ve verimli işgücü teminine
ve katma değeri yüksek ürünlerin üretimine imkan vermemektedir.
Sektörde halen katma değeri yüksek iplik, kumaş ve teknik tekstil ürünleri imalatı
gerçekleştirilememekte ve bu alanda ithalat yoluna gidilmektedir.
Konfeksiyon sektöründe fason imalatın yanısıra ülkemiz firmalarının kendi
markaları ile üretime henüz yeni başlamaları ve 2005 sonrasında kotaların kalkacak
olması gibi etkenler Asya ülkeleri karşısındaki rekabet şansımızı azaltan faktörler
olarak görülmektedir.
5- SONUÇ
Teknik tekstil ve konfeksiyon sektörü, dünyada gerek üretim sürecinde yaratılan
katma değer ve gerekse de ihracat gelirleri içindeki yüksek payı nedeniyle
ekonomik kalkınma sürecinde önemli roller üstlenen ve ülkelerin kolayca
vazgeçemediği bir sektördür. Ayrıca, ülkelerin daha ileri sanayilere geçiş için
yarattığı sermaye birikimi ve yetişmiş işgücü sebebiyle ellerindeki en önemli
basamak taşlarından birisi konumundadır. Başlangıçta sadece insanları örtmede ve
süslenmede kullanılan tekstil ürünlerinin, sonraları evlerimizi ve evlerimizde
kullandığımız eşyaları örtmede ve süslemede de kullanımı artmaya başlamış ve ev
tekstilleri dediğimiz büyük bir alt sektör ortaya çıkmıştır. Başlangıçta urgan, halat,
çuval, yelken bezi, keçe vb. gibi kısıtlı miktar ve kullanım alanına sahip olan teknik
30
tekstillerin kullanım yerleri, zamanla ziraatten inşaata, her türlü taşıt ve taşıma
aracından savunma sanayiine, sağlık sektörüne kadar geniş bir alana yayılmış ve
günümüzde Dünya’da kullanılan elyafın %25’i teknik tekstil sektöründe kullanılır
hale gelmiştir. Önümüzdeki 15-20 yıl için beklenen ise teknik tekstillerin miktarının
ve öneminin çok daha fazla artmasıdır. Bu arada, tekstil elyaf, ve malzemelerini
diğer polimer ve/veya malzemelerle karıştırarak, bir araya getirerek oluşturulan
komposit malzemelerin öneminin büyük ölçüde artacağı beklenmektedir. Gelecekte
giyenlere, kullananlara örtme ve süslenmenin yanında, başta sağlık, güvenlik ve
enformasyon alanlarında olmak üzere başka hizmetlerde sunabilen çok
fonksiyonlu, akıllı (interaktif) teknik tekstil ürünlerinin üretimi ve kullanımı artacaktır.
Bu yıl sonunda veya en geç 2005 yılında ise Dünya’da ve Türkiye’de en fazla
üretilen ve tüketilen lif olma pozisyonunu pamuktan poliesterin devralması
beklenmektedir. Teknik tekstil ürünlerinde kullanılan ana hammaddelerden, başta
poliester olmak üzere sentetik elyaf ve iplik üretimindeki bu hızlı artış önümüzdeki
yıllarda da devam edecektir. Zengin bilgi toplumu tarafından terk edilmekte olan
sıradan ve ucuz tekstil ürünlerinin yerini, güçlü Ar-Ge imkanları ile araştırılan ve
geliştirilen, ciddi boyutlarda know-how gerektirecek olması sayesinde kolaylıkla
taklit edilemeyen ve dolayısıyla uzun yıllar boyunca üretimleri güçlü sanayi
ülkelerinin hakimiyetinde kalacak olan çok fonksiyonlu, akıllı (interaktif) teknik
tekstiller alacaktır. Bu bakımdan Avrupa’nın en büyük tekstil ve konfeksiyon üretim
kapasitesine sahip olan Türkiye’nin, Dünya’da en büyük arz fazlalığının yaşandığı
ve yaşanacağı sıradan, ucuz tekstil ürünlerinin yerine uzun vadede cazip pazar
konumunda bulunan teknik tekstil ürünlerine yatırım yapması, böylelikle İtalya’nın
bugünkü pozisyonuna benzer bir pozisyona gelmeyi hedeflemesi gerekmektedir.
Bunun için de Türkiye’nin hemen bu ürünleri araştırıp geliştirmeye başlaması
gerekmektedir. Ancak Türk tekstil ve konfeksiyon sanayiinin şu andaki eğitim
yapısıyla araştırma-geliştirme ihtiyaçlarına cevap verecek durumda olmadığı bir
gerçektir. Bu sektörün, üst sınıfa hitabeden teknik tekstil ürünlerine ve moda-marka
ürün gruplarına yönelmesi zordur. Söz konusu alanda acil ve ciddi önlemler
alınarak, başta üniversiteler olmak üzere Türkiye’de tekstil eğitimi, öğretimi ve AR-
GE çalışması yapan tüm kuruluşların çok fonksiyonlu teknik tekstil konusuna
hassasiyetle eğilmeleri sağlanmalıdır. Bu çerçevede, yeterli bütçe ve alt yapıya
sahip yeni AR-GE merkezlerinde AR-GE uzmanları yetiştirmeye de süratle
başlanmalıdır.
31
Kaynaklar
1- “Teknik Tekstiller El Kitabı” The Teextile Institute A.R. Horrocks & S.C. Anand
4- Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi Sayı: 276, 2002
32