Sức Khỏe Mùa Hè

Bác sĩ Nguyễn văn ðích

Mùa hè là thời gian người ta ra ngoài làm vườn, ñi du lịch. Vì tiếp xúc với môi trường
nhiều hơn nên cũng có một số vấn ñề về sức khoẻ riêng xảy ra trong mùa hè.
HOẠT ðỘNG CHUNG QUANH NHÀ
Làm vườn, cắt cỏ có thể gặp phải những vấn ñề sau ñây:
1. Dị ứng với poison ivy
Poison ivy mọc ở chỗ ẩm ướt, có thể leo quanh các cây lớn. Nhựa của nó có thể gây dị
ứng làm thành các vệt ñỏ ngứa ở da, phồng thành mụn có nước. Poison ivy ñược nhận ra
bởi lá kép gồm 3 lá ñơn họp lại. Nhựa vốn trong nhưng khi tiếp xúc với không khí ñổi
thành màu ñen nên lá có chấm ñen là một dấu hiệu
ñiển hình.
ðể phòng ngừa cần mặc quần dài áo dài tay, dùng bao
tay bằng nhựa. Nếu bị tiếp xúc với poison ivy, cần rửa
ngay bằng nước và xà bông. Nếu phải làm việc ỏ vùng
có poison ivy, có thể ngừa bằng cách xức Ivy Block ñể
phủ một lớp mỏng trên da
ðiều trị: trong trường hợp nhẹ, có các thuốc bán tự do
làm giảm ngứa như calamine, ivy rest, ivy sooth,
hydrocortisone, antihistamines; trong trường hợp nặng,
trên 10% diện tích da bị phản ứng, cần dùng steroid có nồng ñộ mạnh hơn, và uống
corticosteroids.
2. Ong ñốt. Có nhiều loại ong khác nhau gây phản ứng khác nhau. Phản ứng nhẹ, chỉ ñau
ở chỗ bị chích, có một vùng tròn nhỏ ñỏ và ngứa sẽ biến ñi sau vài giờ, chỉ cần dùng
thuốc xức ñể làm giảm bớt cảm giác ñau và phản ứng viêm như hydrocortisone. Phản ứng
tại chỗ mạnh, do nọc ñộc gây phản ứng mẫn cảm mà cao diểm xảy ra sau 48 giờ, kéo dài
trong 1 tuần. Bác sĩ thường dùng thuốc giảm ñau chống viêm như chống histamine và
steroids.
Phản ứng ñộc toàn thân giống như bị “sốc”, cần ñiều trị khẩn cấp bằng epinephrine, thuốc
chống histamine và steroid loại chích..
Chỉ 10-30 phút sau khi bị ong ñốt, bệnh nhân cảm thấy nặng ngực, khó thở, toát mồ hôi,
nổi ñỏ khắp người. Có nguời bị phù nề thanh quản, co thắt khí quản, bị trụy mạch, có thể
chết. Những người ñã bị phản ứng nặng, cần có sẵn epinephrine ñể tự chích khi bị ong
ñốt và cần ñược giới thiệu ñến bác sĩ chuyên về dị ứng ñể ñiều trị miễn dịch.
ðiều trị: sau khi bị ong hoặc côn trùng ñốt, cần lấy ngòi có nọc ñộc ra bằng cách dùng
một nhíp nhỏ, kẹp vào ngòi ñộc và rút thẳng ra, dùng thuốc giảm ñau bán tự do như
benzocaine, lidocaine, pramoxine, hydrocortisone, hoặc giảm kích thích như menthol,
methylsalicylate, camphor và capsicum.
3. Muỗi ñốt. Khi ñốt ñể hút máu, muỗi truyền nước bọt của nó cho người, nước bọt có
thể mang siêu vi trùng như siêu vi West Nile. Những trường hợp nhẹ chỉ cần ñiều trị triệu
chứng, những trường hợp nặng cần nhập viện.
Phòng ngừa: không ra vườn từ hoàng hôn ñến tảng sáng là thời gian mà muỗi hoạt ñộng
mạnh nhất, mặc quần dài, áo dài tay, dùng thuốc trừ muỗi như DEET.
4. Nhện cắn. Các loại nhện ñều có nọc ñộc tuy nhiên ít loại có thể chích ñủ nọc ñộc ñể
gây triệu chứng. Nhện nâu có chân dài, ở trong ñống gỗ, hầm nhà. Nọc ñộc có thể phá
hủy hồng huyết cầu và gây hoại tử da. Nhện ñen cũng ở trong ñống gỗ, dưới ghế ñể ngoài
vườn, giày.. Nọc ñộc gây tổn thương tế bào thần kinh. Bệnh nhân bị rung cơ, yếu cơ, co
thắt bắp thịt, sốt, ói mửa, 4% có thể tử vong. Khi bị nhện cắn, cần rửa sạch chỗ cắn,
chườm lạnh họặc nước ñá; nếu vùng bị cắn sưng ñỏ cần ñi khám bác sĩ, nếu có phản ứng
tòan thân, cần ñi cấp cứu.
5. Bọ nai (deer tick) có thể truyền bệnh Lyme. Bọ nai sống ở những vùng có bụi rậm và
ẩm ướt. Triệu chứng xảy ra từ 3-30 ngày sau khi bị bọ ñốt, gồm sốt nhẹ, nổi mảng ñỏ ở
da, ñau khớp, có thể có triệu chứng thần kinh.
Phòng ngừa: mặc quần dài, áo dài tay, bỏ trong quần, ñi vớ, nhét quần trong vớ, xức
thuốc trừ bọ như DEET mỗi 4-8 giờ. Tự khám ñể tìm bọ nai trên người và quần áo. Bọ
nhỏ như hột mè có thể di chuyển. Cần khám lại sau 24 giờ vì lúc ñó những con bọ còn sót
lại, to hơn vì no máu.
NHỮNG BỆNH DO NƯỚC
Nước tại những nơi giải trí công cộng có thể gây nhiễm vì vệ sinh lỏng lẻo:
1. Nhiễm trùng ñường ruột: bệnh nhân bị ñau bụng, tiêu chảy, sốt, ói mửa.
Phòng ngừa: tắm trước khi xuống hồ bơi, nếu bị tiêu chảy hoặc ñau ốm, không ñi bơi,
không uống nước hồ bơi. Trẻ em nhỏ cần ñược cha mẹ cho ñi vệ sinh trong giờ nghỉ.
2. Viêm tai. Ngưòi ñi bơi hoặc lặn sâu có thể bị viêm ống tai do nước ñọng trong ống tai
gây nhiễm trùng. Cần lắc ñầu, nghiêng ñầu sau khi bơi cho nước chảy ra.
NHỮNG BỆNH DO NẮNG
Các tia tử ngọai có tác dụng bất lợi như:
1. Tạo thêm nếp nhăn, làm cho da chóng già.
2. Gây phản ứng nhậy cảm do ánh sáng ở những người ñang dùng các loại thuốc như lợi
tiểu, sulfa, tetracycline, doxycyclin, phenothiazine, retinoids, làm tăng hồng ban ở những
người bị bệnh ban cánh bướm.
3. Giảm miễn dịch, tia tử ngoại UVA, vì thấm sâu vào trong da nên có thể làm giảm khả
năng miễn dịch khiến cho da dễ bị nhiễm trùng
4. Ung thư da. Tỉ lệ ung thư da tăng hằng năm có lẽ do phong trào phơi nắng. Tia tử
ngọai còn có thể gây ung thư tế bào biểu mô và melanoma.
5. Ô nhiễm không khí làm cho những người bị suyễn hoặc nghẹt phổi mãn tính trở nên
nặng hơn và làm tăng tỉ lệ tử vong ở những người bị bệnh tim mạch
Phòng ngừa: tránh ra ngoài từ 10 giờ sáng ñến 4 giờ chiều, ñội mũ rộng vành, ñeo kính
ñen, mặc áo dài tay, quần dài, xức thuốc chống nắng có ñộ bảo vệ SPF cao.
6. Trúng nắng. Khi ở ngoài nắng lâu, ta ñổ mồ hôi, bị mất nhiều nước và muối.
Những người lớn tuổi, có bệnh mãn tính như tiểu ñường hoặc ñang uống thuốc lợi tiểu
hoặc dùng các thuốc cản trở sự tiết mồ hôi, nhiệt ñộ cơ thể có thể tăng cao, bị trụy mạch,
rối loạn thần kinh, co giật, hôn mê.
ðiều trị cháy nắng: dùng các thuốc giảm ñau như benzocaine, pramoxine, thuốc bảo vệ
da như calamin, sodium bicarbonate, zinc oxide, cacao butter. Cần bù nước và muối,
trong các trường hợp nặng cần nhập viện, hạ thân nhiệt, ñiều chỉnh nuớc và chất ñiện giải

Tóm lại, có một số vấn ñề liên hệ ñến sức khoẻ có thể xảy ra trong mùa hè, ta cần ñề
phòng ñể cho mùa hè ñược vui vẻ và an toàn

Bs Nguyễn Văn ðích