Pompa Ve Kompresorler

www.KimyaMuhendisi.
com
T.C.
ESKEHR OSMANGAZ NVERSTES
MHENDSLK-MMARLIK FAKLTES
KMYA MHENDSL BLM

FABRKA TASARIMI

POMPA VE KOMPRESRLER

HAZIRLAYANLAR
151620031006 Nazl BAHAR
151620031012 erife EMREK
151620031020 pek GKTA
151620031028 Funda KIZILKAYA

r. yesi: Yrd. Do. Dr. Nee ZTRK
Teslim Tarihi: 05.04.2007

ESKEHR, 2007
www.kimyamuhendisi.com i
NDEKLER
NDEKLER SAYFA NO
NDEKLER i
ZET iv
EKLLER DZN v
ZELGELER DZN vi
GR AMA 1
1.POMPALAR 3
1.1. Pompalarn Yapm Malzemesi 3
1.2.Pompa Seiminde Geerli Koullar 3
1.2.1. Kapasite 4
1.2.2.Basn 4
1.2.3.Enerji Tketimi 4
1.2.4.Tahrik hz 5
1.2.5.Verimlilik 5
1.2.6.Gvenilirlik 6
1.2.7.Akkan Karakteristikleri 6
1.2.8.Boyutlar ve Arlklar 6
1.2.9.Kontrol Uyumluluu 6
1.2.10.Hizmet mr 7
1.2.11.Montaj ve Bakm Masraflar 7
1.3.Pompalarda lerleme Kayb ve Basn D 7
1.4. G htiyac 8
1.5 Emme Kuvveti ve Oyuk Ama 8
1.6 Pompalar ve Pompa eitleri 9
1.6.1.Santrifj Pompalar 9
1.6.1.1.Bernoulli Denkleminin karl 10
www.kimyamuhendisi.com ii
1.6.1.2Bernoulli Denkleminin ncelenmesi 12
1.6.1.3. Bernoulli Denkleminde Pompa i 12
1.6.1.4.deal Bir Pompann Ykseklik Ak Hz lgisi 13
1.6.2. Dili Pompalar 15
1.6.2.1. Dtan Dili Pompalar 16
1.6.2.2. ten Dili Pompalar 18
1.6.3. Pistonlu Pompalar 19
1.6.4. Eksenel Akl (Vidal) Pompalar 23
1.6.5. Sikloid Pompalar 24
1.6.6. Kanatl Pompalar 24
1.6.7. Paletli Pompalar 27
1.7. Pompa in Maliyet Hesaplamalar 27
2.KOMPRESRLER 29
2.1.Kompresrlerim Snflandrlmas 29
2.1.1.Kompresrler in Eitlikler 29
2.1.1.1.Adyabatik Sktrma 30
2.1.1.2.zotermik Sktrma 30
2.1.1.3.Politropik Sktrma 30
2.1.1.4.G Eitlii 31
2.2Kompresr eitleri 32
2.2.1.Dinamik kompresrler 32
2.2.2.Radyal kompresrler 32
2.2.3.Eksenel kompresrler 32
2.2.4.Ejektr tipi kompresrler 33
2.2.5.Mutlak deplasmanl kompresrler 33
2.2.6.Sv yzkl kompresrler 33
2.2.7.Paletli kompresrler 34
www.kimyamuhendisi.com iii
2.2.8.Vidal kompresrler 37
2.2.9.Roots tipi kompresrler 37
2.2.10.Claframl kompresrler 39
2.2.11.Pistonlu kompresrler 39
3.SANTRIFJ POMPA VE DENEYLER 42
3.1.Geleneksel Yntemle Yaplan Pompa Deneyleri 43
3.2. Deney Esnasnda Oluabilecek Hatalar 44
3.2.Bilgisayar Destekli Pompa Analizi 45
4. EKLER 50
5. KAYNAKLAR 59

www.kimyamuhendisi.com iv
ZET
Pompa, svlar, gazlarn iindeki katlar bir yerden bir yere basncn deitirerek
tar. Genel olarak pompalar svlarn belirli bir noktadan baka bir noktaya geiini salayan
makineler olarak tanmlanabilir. Bu durumda svlarn tanmas deiik ekillerde
yaplabilmektedir: leri geri hareket eden bir piston vastasyla ( pistonlu pompalar ), hzla
dnen krekli bir ark ile ( santrifj pompa ), basnl su pskrterek (su pskrtme
pompalar, hidrolik basn pompalar ), basnl buhar veya hava pskrterek ( enjektr). Bu
pompalarn en ok kullanlan tipleri pistonlu ve santrifj pompalardr. Gnmzde santrifj
pompalarn kullanm alanlar pistonlu pompalara gre daha genitir. Bunun yannda pistonlu
pompalarn devirleri santrifj pompalara gre daha yksek olsa da , santrifj pompalar yksek
devirlerde altklarndan ,hareket almak iin yksek devirli makinelere ihtiya
duymaktadrlar.
Kompresr ise gaz sktran bir makinedir. Kompresrler gnlk hayatmzda ve
sanayinin eitli dallarnda yaygn olarak kullanlan aletlerdir. Salayacaklar basn,
kullanlacaklar yer ve verimlerine uygun olarak eitli kompresrler mevcuttur. lkemizde
en ok kullanlan kompresr tipleri pistonlu kompresrler ve vidal kompresrlerdir. Paletli
kompresrler de baz yerlerde kullanlmakla birlikte pek yaygn ekilde bulunmazlar.
Bu devde fabrikalarda ska kullanlan pompa ve kompresrler tantlmtr. Ka eit
pompa ve kompresr olduu, tasarmlar iin gz nnde bulundurulmas gereken
parametreler, yapmnda kullanlabilecek malzemeler aratrld. zel olarak santrifjl
pompalar ele alnarak ve bu tip pompa iin bernoulli denklemi karl, maliyet hesab
yaplmtr. Yaplan aratrma; rnek bir deney ve bilgisayar program ile desteklenmitir.

www.kimyamuhendisi.com v
EKLLER DZN

Sayfa
ekil 1.6.1.1 Akm borusunun hacim
elemanna etki eden kuvvetler
10
ekil 1.6.2.1.1 Dtan dili pompann
elemanlar
17
ekil 1.6.2.1.2 Dili pompa montaj 17
ekil 1.6.2.1.3 dili pompa 18
ekil 1.6.2.2.1 ten dili pompa 18
ekil 1.6.2.2.2. Gerotor pompa 18
ekil 1.6.3.1. Eksenel pistonlu pompalar 20
ekil 1.6.3.2. Eksenel pistonlu pompalar 20
ekil 1.6.3.3. Radyal pistonlu pompa 20
ekil 1.6.3.4. Radyal pistonlu pompa 20
ekil 1.6.4 Vidal Pompa 23
ekil 1.6.5 Sikloid pompa 24
ekil 1.6.6.1 Kanatl pompa 24
ekil 1.6.6.2. Kanatl pompa 24
ekil 1.6.6.2. Yay yklemeli kanatlar 25
ekil 1.6.6.3 Deiken debili pompa 26
ekil 2.1. Balca kompresr tipleri 29
ekil 2.2.6. Sv yzk sistemi kompresr 33
ekil 2.2.7.1 Paletli kompresr 34
ekil 2.2.7.2. Witting tipi paletli kompresr 34
ekil 2.2.9. Roots tipi kompresr 37
ekil 2.2.11.1 . Pistonlu hava kompresr 39
ekil 2.2.11.2. Pistonlu kompresr 39
ekil 2.2.11.3 Pistonlu kompresr 40
ekil 3.1.1 Geleneksel ynteme ait pompa
deney nitesi
42
ekil 3.1.1.2 Geleneksel ynteme ait pompa
deney sonucu
43

www.kimyamuhendisi.com vi

ZELGELER DZN

Sayfa
izelge 1.2. Pompalarn karlatrlmas 4
izelge 1.6.2. Pompalarla ilgili baz
tanmlamalar
16
izelge 1.7. ok evreli santrifj
pompalarn maliyet faktrleri
28

www.kimyamuhendisi.com 1
GR VE AMA

Pompalar:Pompa, svlar tamak iin kullanlan mekanik bir aygttr. Bir pompa,
svy dk basntan yksek basnca hareket ettirir ve bundan dolay basn iinde bir fark
oluturur.

lk pompa M.. 3. yzylda Arimet tarafndan
tasarlanmtr. Pompalar mekanik kuvvetlerin fiziksel
kaldrma veya sktrma kuvveti ile maddeyi itmesi
prensibini kullanarak alr.

Arimet'in pompas

Kimya sanayinde pompa ve pompalama ok geni bir uygulama alan ve eitleme
ilemi gstermektedir. Pompalar uzun sreli ar grev gren aralardr.Bunlar iletme
elastikiyeti, kolay deitirme ve denetim, geni bir iletme eitleme yetenei, iletme
koullarna (ykseklik, kapasite, s ve viskozite) yatknlk, yedek para eitleme ve
deitirme kolaylklar, pompalanan svlarn iindeki kat, andrc malzemenin
kullanlabilmesi ve son olarak korozyona kar geerli tasarnn izimini isteyen aratr.

Pompalarn kullanm alanlar ok genitir. Kimya sanayinde kolloid ve sspansiyon
svlar, gazlarn iindeki katlar bir yerden bir yere ulatrmak iin kullanlr. Bu kullanma
normal atmosfer basnc altnda veya ok stnde yatay veya dikey ynlerde aktarma
koullar altnda olabilir. Yakn veya uzak mesafelere kullanlr. Pompalar ayn zaman da
kimyasal ve fiziksel tepkimeler iin vakum veya basnl ortam yaratmak iin kullanlr.
Sifon, hava kaldrc, asit yumurtas, barometrik bacalarn ayn amala ilemlerinin uygulama
olana olup snrldr. Buna kar pompalar snrsz, alabildiine geni ve yaygn bir
uygulama alannda geerli ve tutarldr.
Bunlarn iinde maliyeti en dk olan pompa tipi de santrifj tipi pompalardr.

Kompresrler: Kompresr gaz sktran bir makinadr. (Kompresyon: Sktrma.)
Bir gazn basnca kar akn salayan makina; mekanik kuvveti ve hareketi pnmatik
akkan kuvvetine dntrr. rnek: Hava Kompresr, (Soutma veya Proses) Gaz
Kompresr. zel olarak: Motorlarda (zellikle uak motorlarnda) yaktn yksek verimle
yanmasn salayan sktrlm havay yanma odalarna veren (uaklarn turbinli
motorlarnda trbinle birlikte, trbinin nnde kullanlan) kanatl eksenel (turbo) kompresr.
Genelde, basnl hava makinalarnn ve aletlerini altran basnl havay reten makina.

Hava Kompresr: Atmosferden emdii havay kapal bir kaba veya sisteme basarak
sktran makina. Hava kompresrleri genelde kendilerini sren motordan aldklar enerjinin
%20-30'nu basn enerjisine (Basn*Debi=Kuvvet*Hz=G) dntrrken, kalan ksm
sya dnr ve evrimin srekliliini salayabilmek iin, kompresyon esnasnda oluan bu
snn hava veya su soutmasyla sistemden atlmas gerekir. Basnl hava reten
kompresrlerin enerji verimi (elektrik ve hidrolik g kaynaklarna kyasla) dk olmasna
ramen, esnek (artlara uyan, mekanik skmadan dolay mekanizmay tahrip etmeyen)
kullanm olanaklarndan dolay, hava dnda akkann enerji kayna olarak kullanlamad
(tekstil makinalar gibi makinalar, boya tabancalar v.s. aygtlar) yerlerde, prosesin hava
ihtiyac olan (cam imalat, hava ile pskrtme v.s.) yerlerde, elektrik ve hidrolik (yala alan
pistonlar v.s.) g kaynaklarna stnl nedeniyle, basnl hava kullanlr. Basnl hava ile
alan makinalarn genel olarak alma basnc 6 bar (manometre basnc) olup, boya
tabancalar ve dier baz aletler daha dk basnta alr. 6 bar hava kullanan sistemleri
besleyen kompresrlerin 7-8 bar basn kapasiteli olmas gerekir ve genelde bu basnta
kompresrler kullanlr. Kompresrlerin bast hava iinde youan su ve kompresrden
gelen/kaan yan tutulmas iin basnl hava filtreleri ve basnl hava kurutucular
kullanlr. Temiz ve kuru basnl hava, istenen basn deerine reglatr ad verilen
ksc/dengeleyici aletlerle drlr ve mmkn olduunca sabit basnla, hava kullanan
makinenin aktuatrne (pistonuna veya hava motoruna v.s.) verilir.
Yaptmz bu devdeki ama; proseslerde sk sk kullanlan pompa ve
kompresrlerin kullanm amalarnn kavranmas, eitlerinin renilmesi ve tasarm iin
gerekli parametrelerin kavranlmasdr. Biz devimizde rnek tasarm olarak santrifjl
pompa tercih ettik. Bunun nedeni bu tip pompalarn maliyetinin en dk olmasdr.

1.POMPALAR
Kimya sanayinde en ok kullanlan pompa trlerini yle sralayabiliriz;
1. Emme basma pompalar
2. Diyaframl pompalar
3. Santrifj pompalar
4. Dili pompalar
5. Santrifj Pompalar
6. Pistonlu Pompalar
7. Eksenel Akl (Vidal) Pompalar
8. Sikloid Pompalar
9. Kanatl Pompalar
10. Paletli pompalar
1.1. Pompalarn Yapm Malzemesi
Dkm elik, paslanmaz elik, pirin plastik, cam, kauuk, ebonit elik kaplamal
veya astarl malzemeden yaplmaktadr. Tun, pireks cam, sert kauuk da bu astarlama iinde
kullanlr.
1.2.Pompa Seiminde Geerli Koullar
Farkl pompalarn performanslar fiziksel karakteristiklerini, alma karakteristiklerini
ve maliyetlerini de ieren bir ok etken baz alnarak hesaplanr. Bir pompa seilirken,
aadaki pompa deerleri ve seim faktrleri dikkate alnr: (www.devsitesi.com)
Kapasite
Basn
Enerji tketimi
Tahrik hz
Verimlilik
Gvenilirlik
Akkan karakteristikleri
Hizmet mr
Montaj ve bakm masraflar

izelge 1.2. Pompalarn karlatrlmas
Pompa eidi Kapasite (lt/dk) Basn (kPa) Hz (d/dk) Verimlilik (%)
Dili
Kanatl
Eksenel Pistonlu
Radyal Pistonlu
570
360
530
720
17250
13800
34500
20700
1800
1800
1800
1800
90
95
98
95

Farkl pompalarn baz performans karakteristikleri izelge 1.2. 'de verilmitir. Bu
seim faktrlerinin her biri izleyen paragraflarda ksaca tanmlanmtr.

1.2.1. Kapasite
Pompann en nemli deeri onun kapasitesidir. Bu ayn zamanda basna miktar, ak
miktar veya hacimsel k olarak adlandrlr. Kapasite genellikle dakikadaki litre (lt/dk),
dakikadaki cm kp (cm
3
/dk) veya belirlenen alma koullarndaki her dnteki cm kp
(cm
3
/dev) birimleri ile verilir. Pompann kapasite deerleri genellikle Standard atmosferik
giri basnc ve farkl k basnlarnda ve zellikle akkann yaklak hizmet
scaklklarnda verilir. (www.devsitesi.com)

1.2.2.Basn
Bir pompann basn deeri, genellikle pompann i kaaklarnn (veya kaymann)
arzu edilmeyen bir ekilde artmadan ve pompa paralar hasar grmeden basnca dayanabilme
yeteneine baldr. Pompalarn kapasite deerlendirmeleri ile ayn koullarda (hz, scaklk
ve giri basnc) basn deerlendirmesi yaplr. Pompalarn ou 700, 3500, 7000, 1000,
14000, 24000 veya 35000 kPa basn deerlerine sahiptir. (www.devsitesi.com)

1.2.3.Enerji Tketimi
Enerji tketiminin, sadece pompann seiminde deil, sistem kurulduktan sonra
pompann alma performansnda da nemle gznne alnmas gerekir. Pompalama iin
gerekli enerji tketimi pompalama basncna ve verilen bir zamanda baslacak akkann
ktlesine baldr. Akkann pompalanmas iin gerekli g aadaki ekilde saptanr:
W = P X Q . P = Pa Q = m
3
/s n = % verim
burada pompann, motorun ve tahrikin toplam verimliliidir. Bu denklemden
grebileceiniz gibi m
3
/s. ye Pa deerlerindeki dme, pompalama gcnde de oransal bir
de yol aar. Pompa debisinin kontrol el tekerleri, levyeler veya yk hisseden kontrol
birimlerine sahip deiken hzl motorlar ve/veya ileticilerle elle veya otomatik olarak
gerekletirilebilir. (www.devsitesi.com)

1.2.4.Tahrik hz
Pompalar genellikle yaygn olarak bulunabilen elektrik motorlarnn 1200 veya
1800d/dak hzlarna uygun deerlere sahiptir. Ayn zamanda motor hzlarndan farkl hzlara
da ayarlanabilirler. rnek olarak iten yanmal motorlarla tahrik edilen seyyar hidrolik
pompalarda daha yksek hzlara rastlanr. Bu motorlar genellikle deimez hzlarda alrlar
ve 2000 d/dak ve st hzlara sahip olabilirler. Baz endstriyel hidrolik pompalar 4000
d/dak'e kadar hz deerlerinde olabilirler.
Dner bir pompann gvenilir en yksek hz pompann kavitasyonu ve yksek k
basnlarn engelleyebilme yetenei ile kstlanr. Ayn zamanda dner pompalarn ounun
alabilecekleri en kk hz deeri vardr. Bu deerler kritik olmamakla beraber yksek
basnta alan pompalar, ar snmay ve i kaymay engelleyebilmek iin en dk hza
ihtiya gsterirler.
Pompalar iin en yksek basn ve hz deerleri ou kez aralkl ve srekli alma
iin verilir. Srekli deerler pompann normal tasarm mr boyunca (10,000 saat civarnda)
altrabilecei en yksek hz ve basnc tanmlar. Aralkl deerler ise pompann ksa
srelerle altrlabilecei ve hala yeterli bir hizmet mrne sahip olabilecei en yksek hz
ve basn deerlerdir. Bir hidrolik pompay tahrik hznn stnde altrmak genellikle onun
hizmet mrn ksaltr. (www.devsitesi.com)

1.2.5.Verimlilik
Daha nce belirtildii gibi, sistemin pompa zerine uygulad basn pompann
debisini etkiler. Basn arttka pompann ak oran azalr. Azalma miktar kullanlan
pompann eidine baldr. Aktaki bu deiim pompann verimini etkiler. Pompa verimi iki
ekilde tanmlanr. (www.devsitesi.com)
hacimsel verim - gerek k deerinin teorik debiye oran
toplam verim - hidrolik g knn mekanik g giriine oran

1.2.6.Gvenilirlik
Bir pompann gvenilirlii pompa karakteristiinin sistemin gereksinimleri ile ne
kadar iyi uyutuu ile saptanr. Gvenilirlik ayn ekilde bakm zamanlar ile
llendirilebilir. Ne kadar akkan gerektii, sistemin ne kadar iyi tasarland ve bakmnn
yapld, pompann nereye yerletirildii, ne kadar dayankl olduu gibi maddelerin hepsi
gvenilirlikle ilikilidir. (www.devsitesi.com)

1.2.7.Akkan Karakteristikleri
Bir pompann seimi ve deerlendirilmesi ayn zamanda pompalanacak akkann
trne ve viskozitesine de baldr. Akkann gznnde bulundurulmas gereken ikinci
zelliklerine scaklk ve szdrmazlk aralarna etkisi kadar younluk, kpklerime,
kayganlatrclk, oksitleme ve' korozyona diren dahildir.
Uygun viskoziteli ve koruyucu katkl petrol esasl akkanlar genellikle pompalar iin
sorun yaratmaz. Bununla beraber su ieren veya atee dayankl akkanlarn zayf
kayganlatrc zellii, pompalarn kaln, kayganlatrmayan ya filmlerine foleransl
olmasn gerektirir. rnek olarak petrol esasl akkanlarn yerine atee dayankl akkanlar
kullanlrsa bir pompann hizmet mr %25 ile %60 arasnda azalabilir.(www.devsitesi.com)

1.2.8.Boyutlar ve Arlklar
Boyut ve arlk bir pompann seiminde anahtar etkenlerdir. Bir ok pompa depolarn
zerindeki ar levhalarn stne montaj edildii iin, deponun yk tamaya yetecek
salamlkta olmas gereklidir. Levhann ayn zamanda titreime kar yaltlm olmas
nerilir. Bir ok uygulamada pompa ok kstl yere sahip bir makina iine yerletirilmek
zorunda kalnabilir. Baz pompalarn uygulamalarnda belirli kstlamalar (hz, akkanlar,
alma mr ve dier) vardr. Onlar deiken kapasiteler veya baka bir pompa altnda
havann salnmas gibi zel unsurlara sahip olabilirler. (www.devsitesi.com)

1.2.9.Kontrol Uyumluluu
Bir pompann kapasitesi sistemin g gereksinimlerini karlamak zere kontrol
edilmelidir. Pompann kn kontrol etmek iin kullanlan yntemlere hidrolik, elektriksel,
mekanik ve pnmatik kontrol ve ayarlamalar dahildir. Bir pompann ak oran veya basnc
pompa tarafndan, kendi tahrik motoru veya sistemdeki bir kontrol cihaz tarafndan kontrol
edilebilir. Deiken debili pompalar sabit debili pompalardan daha byk boyutlarda
olmalarna ramen, hidrolik sistemin tasarmm ok byk lde basitletirirler.
1.2.10.Hizmet mr
Bir pompann hizmet mr alma saatleri ile deerlendirilir. ou hidrolik pompa
10,000 saat veya l yl hizmet mrne sahiptir. Dierleri ylda yaklak 5,000 saat bir alma
ile 3 veya 5 yl iinde toplam 15,000 veya daha fazla saat alrlar. Hizmet mr uygulama
alan kadar pompann tasarm ve yapmna da baldr. (www.devsitesi.com)

1.2.11.Montaj ve Bakm Masraflar
Bir pompa seerken farkl masraflar dikkate alnmaldr. Pompann ilk maliyeti gz
nne alnmas gereken temel etken olmasna ramen, ayn ekilde boru balantlarnn,
kontrollerin ve montajn masraflar da seimde etkendir. Ek olarak enerji tketimi, bakm ve
deitirme masraflar da gz nne alnmaldr. Sistem tasarlanrken, bu pompa seim
etkenlerinin hepsi deerlendirilir. Bir pompa belli bir sre altrldktan sonra deitirilmek
zorunda kalnd zaman genellikle deitirme, iletme ve bakm masraflar gz nne alnr.
(www.devsitesi.com)
1.3.Pompalarda lerleme Kayb ve Basn D (Gkelim , A., T)

|
|
.
|
\
|
+ +
|
|
.
|
\
|
+ + =
c
a a
c
a a
c
b b
c
b B
P
g
V
g
gZ p
g
V
g
gZ P
W
2 2
2
2
(1.3.1)

c c
g
V
g
gZ p
H
2
2
+ + = (1.3.2)

H H H
W
a b
p

=
= (1.3.3)

1.4. G htiyac (Gkelim , A., T)
75 75
H m
mW
P
p
B

= = (1.4.1)

75
H m
P
f

= (1.4.2)

=
B
f
P
P
(1.4.3)

6
10 5 , 4
=
H q
P

B
(1.4.4)

1.5 Emme Kuvveti ve Oyuk Ama (Gkelim , A., T)

v a
c
a a
sv
p p
g
V
H

+ =
2
2
(1.5.1)

c
a
fs
c
a a a
a
g
gZ
h
g
V p p
+ + + =
2
2

(1.5.2)

c
a
fs
v
a
sv
g
gZ
h
p p
H
(1.5.3)
Gkelim , A., T)

1.6 Pompalar ve Pompa eitleri
1.6.1.Santrifj Pompalar (Pancar, Y.,)
Santrifj pompalarn zellikleri;
1) Derin bir kutu gibi olmalar
2) Mekanik mhrleme yerine sahip olmalar
3) Bilye yataklarnn su ile soutulabilmeleri
4) rme ve anmaya kar uzun mrl olabilmeleri
5) Basit imalat
6) Pompa ucunun dayankl bir afttan olumas
7) Bakmnn, tamirinin ve yedek paralarnn devreye giriinin kolay olmas
8) Tasarmnn kolay olmas
9) Bilye yataklarnn muhafazal olmas
10) Ak, yar ak ve kapal pervanelerle alabilmesi

75
T
P = (1.6.1.1)

Burada; T = Dnme kuvveti ( kg*m )
w = Asal hz ( rad/sn )
( ) V mr
dt
d
g
T
c
2
1
= (1.6.1.2)

( )
1 1 2 2
V r V r m Tg
c
= (1.6.1.3)

2 2
V mr Tg
c
= (1.6.1.4)

Pompa iin g eitlii;
c
fr
g
V r m
P
75
2 2
= (1.6.1.5)

2 2
75
V r
g m
P
W
c
fr
pr

= = (1.6.1.6)
c c c
g
V
g
V p p
V r
g 2 2
2
1
2
2 1 2
2 2
+ =

(1.6.1.7)
1.6.1.1.Bernoulli Denkleminin karl
Bernoulli denklemi, svlarn potansiyel akmdaki hareketinden, srtnme olmadan
ikinci Newton Kanununun uygulanmas ile elde edilen nemli bir denklemdir. Denklem
sonucu enerji dengesinin zel bir eklidir. Burada yalnz mekanik-enerji terimleri grlr. Bir
svnn akm borusundaki belirli bir kesitten kararl ve potansiyel halinde aktn dnelim.
ekil.. Borunun kesitine s diyelim, svnn ortalama younluu , yukar doru akan
svnn basn ve hz da sra ile p ve u olsun. Aa akm ucundaki basn ve hzda sras ile
( p + p ) ve ( u+ u ) olsun. (Bird R.B.)

ekil 1.6.1.1 Akm borusunun hacim elemanna etki eden kuvvetler

Yukarya doru akan svnn ekseni dikeyle as meydana getirsin. Akn potansiyel bir
ekilde olmasndan dolay, sv, boru kesitinin her parasnda ayn hzdadr. Boru parasnn
uzunluu L, ve svnn bu L den gei zaman t olsun. Borunun silindirik hudutlarnda
ak ynne doru etki eden bir kuvvet yoktur. Bu yzeydeki basn kuvveti, ak ynne
dikeydir. Blme kuvvetinin bulunmad kabul edilmektedir. Hzlandrc ve yavalatc
kuvvetler (1) p.S akm ynnde olan kuvvet, (2) (p + p).S gibi akma ters ynde olan
kuvvet, ve (3) eksen yanndaki boruya zt ynde olan arlk kuvvetidir. Yer ekim kuvveti (
gravite ) boru iindeki maddede akmn ktlesini meydana getirir ve bu yerekiminin
hzlanma sabiti
c
g dir. Boru iinde bulunan maddenin ktlesi ) . . ( L S , yerekimi kuvveti
Z
L
Z=0
(p+p)S
Z+Z
g/g
c
LS
p.S
Akm Yn
c
g g S / .( . ).L, ve bu kuvvetler akm borusundaki eksen boyunca
c
g g S / .( . ).Cos L .
dir. Akm ynnde olan son kuvvet ise;
L S Cos
g
g
S p p S p
c
+ . ). (
.
). ( .
dir. (1.6.1.1.1)

Bu kuvvet borudaki madde hacminin sv hz ile arplmas ve
c
g sabitine blnmesi ile,
veya;
c c
g
t u
L S L S Cos
g
g
S p p S p

= +
/
) . . ( . ). (
.
). ( .
(1.6.1.1.2)
elde edilir.
Bu denklem basitletirilir ve ) . . ( L S e blnrse.
0 .
1
.
=
+ +
t
u
g
Cos
g
g
L
p
c c

elde edilir. (1.6.1.1.3)

formlde S yok edilmitir. (1.6.2.2) denklemi imdi bir akm yoluna uygulanabilir. Bu
denklem baz deerlerin yerine konmas ile deitirilebilir.
L
Z
Cos
= (1.6.1.1.4)
ve

L
u
u
L
u
t
L
t
u
. . (1.6.1.1.5)
Denklem (1.6.2.3) ve (1.6.2.4) deki deerler, denklem (1.2) de yerine konursa
0 . .
1
. .
1
=
u
L
u
g L
Z
g
g
L
p
c c
(1.6.1.1.6)
Denklem (1.6.2.5) deki terimlerin limiti alndnda L sfra eriir. Bylece artan basnlarn
miktar ve hz boyutunun bymesi ile u diferansiyel denklem elde edilir.
0
)
2
1
(
.
1
. .
1
2
= + +
dL
u d
g dL
dZ
g
g
dL
dp
c c
(1.6.1.1.7)

Bu (1.6.2.6) denklemi potansiyel akm iin, akm hattnda Bernolli denklem eklini
gsterir.
Bu diferansiyel denklem yle yazlr.:
0 )
2
1
(
1
2
= + + u d
g
dZ
g
g dp
c c
(1.6.1.1.8)
basn yaplabilen akanlarda, buradaki younluu basnca baldr. (1.6.1.1.7) denklemi
toplam yaplmadan integre edilemez.
Basn yaplamayan akkanlarda sabittir, ve denklem (1.6.1.1.7) integre edilebilir:
Sabit
g
u
Z
g
g p
c c
= + +
2
2
(1.6.1.1.9)
Burada Z, akm hattnn keyfi bir yerinde alnan yksekliktir. Akm
yolunun belirli bir noktas iin(1.6.1.1.9)yle yazlr.
c
b
c
b b
c
a
c
a
g
u
g
Z g p
g
u
g
Z g
p
2
.
2
.
2 2
+ + = + +

(1.6.1.1.10)
Buradaki a ve b sra ile giri ve k yerlerini gsterir. (Bird R.B.)

1.6.1.2Bernoulli Denkleminin ncelenmesi
Bernolli denklemi byk miktarda ondan doacak trevler iin nem tamaktadr. Bu
treler akm hattna uygulanr. Bir akm borusunda potansiyel akm halinde dikey kesitten
geen hz sabittir. Bu denklem akm borusu iin de uygulanabilir. Onun ilk kademedeki
trevlerine de uygulanabilir. Akm borusu kvrk (eri) ise, boru iindeki potansiyel akm
farkl dikey kesitlerde farkl olur. Eri, kvrk borularda hz yn deitirirse, bernolli
denkleminde hz deimesi olur, bu gibi hallerde vektr hz kullanlr. Son olarak, dzeltme
faktr kullanlarak snr tabakasndaki akm deitirilebilir, bu hallerde dikey kesitte hz
deiiklii meydana gelir ve srtnme etkileri aktif hale geer.
1.6.1.3. Bernoulli Denkleminde Pompa i
Akan bir sv sisteminde, svnn mekanik enerjisini arttrmak iin bir pompa kullanlr.
Ana sv akmda bu arta ihtiya vardr. Bu pompann a noktas ile b noktas arasna
konduunu dnelim, aft bulunduunda pompaya yaplan i aft iidir., buna
s
W diyelim.
Pompann yapt ie de
p
W diyelim. aftla yaplan i negatiftir.

m
W
W
s
p
= (1.6.2.3.1)

Ayn zamanda Bernolli dengesi yalnz mekanik enerji dengesidir, bunun miktar
pompadan dolay meydana gelen srtnmeden hesaplanr. Bir pompadaki btn srtnme
kaynaklar svnn yalnz aktif srtnmesinden meydana gelmeyip, mekanik srtnme
pistondan, pistonun vurmasndan ve dier aletlerden meydana gelir. Svnn her kg iin
toplam srtnmeyi pompada
fp
h ile gsterelim, sv iin net i
fp p
h W olur. Pompa verimini
ile gsterirsek u denklem elde edilir.
p fp p
W h W . =
veya (1.6.2.3.2)
p
fp p
W
h W
=
Sv iin verilen mekanik enerji de eer,
p
W . de <1 ise pompa iinde u ekilde
dzeltmeler yaplabilir.
f
c
b a
c
b b
p
c
a a
c
a a
h
g
V
g
gZ
p
p
W
g
V
g
gZ
p
p
+ + + = + + +
2 2
2 2
(1.6.2.3.3)
Bu denklem bastrlamayan svlarn ak iin son i dengesidir. (Bird R.B.)
1.6.1.4.deal Bir Pompann Ykseklik Ak Hz lgisi
Radyal bileen olan V
r
2

pervane evresine dik bir ynde llen ve pervaneyi terk
eden svnn mutlak hzdr. V
r
2
ile evre etrafnda kanallarn toplam kesit alanlar arpm
(A
p
) pompadan geen volumetrik ak hzn verir. (Gkelim , A., T)

p r r
A V q
2
= (1.6.1.4.1)
Dier etki eden faktrleri ise u ekilde sralayabiliriz.
Ykseklik kayb; dairesel ak
Akkan srtnmesi
ok kayb
ok kayplarnn azaltlmas; diffzleme pompalar
G kayb
Disk srtnmesi
ok kademeli santrifj pompalar
Pompay almaya hazrlama


RNEK: ekil de gsterilen tesisatta zgl arl 1,84 olan bir sv, depolama tankndan
3 inlik bir boru ile pompa kullanlarak ekilmektedir. Pompann verimi %60 dr. Emme
yolundaki hz 0,91 m/sn dir. Pompa 2 inlik bir boru ile svy yukardaki tanka
boaltmaktadr. Boaltma borusunun ucu besleme tankndan 15 m yukardadr.
Pompalamasisteminin sonundaki srtnme kayb 3 Kgm/Kgdr. Her cm
2
bana Kg olarak
pompadan ne kadar basn yaplr? Pompann beygir gc nedir?
ZM: deklem (1.11) kullanlr. a noktasn besleme tank yzeyindeki bir yerden, ve b
noktasn da 2 inlik borunun boaltma ucundaki bir yerden alalm. Sv a dan itibaren
ykselmeye balayacaktr. Her iki utaki basn atmosferik basn olup
b a
p p = dir. Tankn
byk olan apna gre borunun ap karlatrldnda, a noktasndaki hzn nemli
olmad grlr. Kinetik enerji faktr olan , 1,0 olarak alnabilir ve yok edilmesi
mmkn olan bir hatadan denklem (1.11) yle yazlabilir.
f
c
b
b
c
p
h
g
V
Z
g
g
W + + =
2
.
2

ilave ksm 4 ten, 3 in ve 2 inlik borularda dikey kesit alanlar sra ile 0,004766 ve
0,002165 m
2
dir.
2 inlik boru iin hz:
sn m
x
V b / 00 , 2
002165 , 0
004766 , 0 91 , 0
= = sonra
0,60
p
W = 15. 2 , 18 3
81 , 9 2
2
2
= + +
x g
g
c
m ve
3 , 30
60 , 0
2 , 18
= =
p
W kg-m/kg
Denklem (1.11) yazlarak pompann basn ykselmesi kendiliinden bulunur. A noktas k
noktasndaki b noktas ile temastadr. Emme ve boaltma noktalarndaki ykseklik farklar
ihmal edilebilir; bylece
b a
Z Z = olur ve denklem (1.11) u ekli alr.
=
a b
p p
.
2
2 2
p
c
b a
W
g
V V
+

Pompadan meydana gelen basn artmas
) 2 , 18
81 , 9 2
00 , 2 91 , 0
( 1840
2 2
+
=
x
x p p
a b

33598 =
a b
p p Kgr/m
3
veya 3,36 Kgr/cm
2

pompa tarafndan kullanlan kuvvet
p
W yi meydana getirir. Ve ktle ak miktar konversiyon
faktrne blnrse, 1 hp= 75 Kg-m/sn. Ktle ak miktar yle olur:
89 , 7 1840 91 , 0 004766 , 0 = = x x m Kg/sn ve kuvvet ise:
. . 19 , 3
75
3 , 30 89 , 7
75
.
G B
x
W m
P
p
= = =
1.6.2. Dili Pompalar
Hidrolik sistemler iin bir ok eit dili pompa retilmektedir. Akkan giri
tarafnda gvde ve dilerin arasnda sktrp pompann basma tarafna tarlar. Akkann
geri kamas dililer ve gvde arasndaki kk akln oluturduu mekanik szdrmazlk
tarafndan engellenir. Dili pompalarn drt ana snflandrmas vardr; dtan dili, iten dili,
eksenel akl (vidal) veya sikloidal.
Bu ana snflandrmann her birinin ana tasarmndan farkl iki veya daha fazla
deiiklii vardr. (http://www.gazimyo.gazi.edu.tr)

izelge 1.6.2. Pompalarla ilgili baz tanmlamalar
Bir hidrolik pompa...enerjiyi
enerjiye evirir.
Mekanik
Hidrolik
Pompalar alma ilkelerini tanmlayan
..ve..eitlerini ile
snflandrlrlar.
Pozitif yer deitirmeli
Pozitif yer deitirmeli olmayan
Pozitif deplasmanl pompalar ya.
yada debiye sahiptirler.
Sabit
Deiken
Sabit debili pompalar deiken debili
pompalardan daha verimlidir.
(az/fazla)
Fazla
Bir pompann basma miktar veya ak
miktar genellikle onun .. olarak
tanmlanr.
Kapasitesi
Isnmay ve i kaymay nlemek iin
yksek basnl bir pompa en kk
alma . ile snrldr.
Hz
Pompa verimini tanmlamann iki yolunu
isimlendirin.
Hacimsel
Toplam
Bir pompann hizmet mr alma
terimi ile belirlenir.
Saati

1.6.2.1. Dtan Dili Pompalar
Dtan dili pompalarn snflandrlmas dililerin yapsna ve dilerinin merkezden
darya doru olmas dncesine dayaldr. Dtan dili pompalarn temel elemanlar
ekil 1.6.2.1.1. 'de gsterilmitir. Bunlara tahrik dilisi, tahrik edilen dili ve gvde dahildir.
alrken, tahrik dilisi tahrik edilen dilinin ters ynde dnmesine neden olur. Dililer
dndke pompann giriindeki basn azalr ve akkann depodan pompaya girmesine ve
dililer ile gvde arasndaki bolua akmasna neden olur. Dililer basma tarafnda birbirine
yaklatka akkan basma kna doru itilir. Dtan dili pompalar 1200 ile 1400 d/dak
aras hzlarda ve 3000 kPa'ya kadar basnlarda alrlar. (http://www.gazimyo.gazi.edu.tr)

ekil 1.6.2.1.1. Dtan dili pompann elemanlar

Dtan dili pompalar elikten dz, helisel ve avu dililerle donatlmtr. Her dili
kendi tasarmna, zel stnlklere sahiptir ama hepsi ayn ekilde alr. rnein dz
dililerin retilmesi ekonomiktir ama darbeli basma akna sahiptirler. Helisel dili pompalar
dilerinin al olmasndan dolay sadece dk hzlar iin uygundurlar. Bununla beraber
dilerin ekli de yan yklere neden olur. avu dililer dzgn ak salarlar ve helisel
dililerden daha az yan yklere sahiptirler ama retimleri daha pahaldr.

ekil 1.6.2.1.2. Dili pompa montaj

ekil 1.6.2.1.2. 'te gsterildii gibi dili pompalarn ounun gvdesi dkme demir
veya elikten yaplmtr ve bir ok blme sahiptir. Gvde ve merkezi dililer, giri ve k
balantlarn iine alacak ekilde ilenmitir. Yzeyleri dzgnce ilenmi ve delinip di
alm olduu iin yan kapaklar civata ile balanabilir. Yan kapaklar da civata ile balant
iin delinmi olup, ortadaki gvde ile yan kapaklar arasnda tam merkezlenmi bir geme elde
etmek iin pimlenebilir. Yan kapaklar ayn zamanda mil destek yataklarnn taklabilecei
ekilde ilenmitir. Bu yataklar yksk veya sr-tnmesiz tipte olabilir. Ek olarak tahrik mili
tarafndaki yan kapak akkan kaan engellemek iin szdrmazlk aralar ile altrlmtr.

ekil 1.6.2.1.3. dili pompa
Dtan ift dili pompann deiik uygulamasnda ekil 1.6.2.1.3. 'de gsterildii gibi
tek yuva iine dili yerletirilmitir. dilili pompa her blmne balanm giri ve
k geilerine sahiptir. Bu yolla, iki dili pompann iki kat aka sahip tek bir pompa gibi
alacaktr veya iki ayr pompa gibi de altrlabilir. Emi ve basma odalar arasndaki
kaak yollarnn ok ksa olmas dili pompann en yksek alma basncn 8300 kPa
deerinde snrlar.

1.6.2.2. ten Dili Pompalar

ekil 1.6.2.2.1. ten dili pompa ekil 1.6.2.2.2. Gerotor pompa

ekil 1.6.2.2.1'de gsterilen iten dili pompann pompalama hareketi dtan dili bir
pompann aynsdr. Esas fark pompann yapsndadr. Dtaki dili yuvann iinde dner ve
iteki diliyi tahrik eder. teki ve dtaki dili arasnda kalc hilal eklinde akkan
szdrmazl oluur. Akkan giri odasndaki dtaki ve iteki dililer arasndaki bolua
ekilir ve basma odasna itilir. Giri ve k balantlarnn konumlarna dikkat edin. Hidrolik
sistemlerde kullanlan iten dili pompalar dk hz ve kk kapasite uygulamalarnda,
genellikle 7000 kPa'nn altndaki alma basnlaryla snrl olarak kullanlrlar.
ten dili pompann genellikle gerotor olarak tanmlanan deiik bir uygulamas da
ekil 1.6.2.2.2'de gsterilmitir. Bu pompa hilal yrcisz retilmi olup iteki dili dtaki
diliden bir di daha az sayda die sahiptir. D dili kapal olduu iin giri ve k
balantlar gvdenin yari kapaklar zerindedir. Baz pompalar balantlarn zerinde olduu
kk bir ara plakal olarak yaplrlar.
ten dili pompalarn gvde malzemeleri dtan dili pompa gvdelerinin yapmnda
kullanlanlara benzer. Bununla beraber ou iten dili pompann yan veya anma plakalar
dililerin yanaklar ile szdrmazlk oluturur. Pompa kndaki akkan, basncn, plakalarn
dili yanaklarna kar skca basl durumda tutulmasn salar ve bylece pompann verimini
korur.
ten dili pompalarn ou basit yapldr ve akkann srekli olarak (fakat ok az
darbeli) iletilmesini salar. Pozitif yerdeitirmeli bir pompa olarak, iten dili bir pompann
debisi hemen hemen dorudan alma hz ile deiir. 570 lt/dak civarndaki en yksek
kapasitesi basn, akkan scakl ve;viskozite deiimlerinden ok az etkilenir. Dtan dili
pompalarla karlatrldnda alma hzlar ve basnlar (20000 kPa) dk kabul edilir.
Bununla beraber bazlar yaklak 3000 psi deerinde hizmet etmek iin yaplmtr.
(http://www.gazimyo.gazi.edu.tr)

1.6.3. Pistonlu Pompalar
Pistonlu pompalar da ayn ekilde hidrolik sistemlerde akkanlar pompalamak iin
kullanlrlar. Pistonlu pompalar yksek basn oluturmak iin uygundurlar ama dk
akkan kapasitelerine sahiptirler. Yksek kapasite salamak iin yksek hzlarda
altrlrlar. Biraz nce tartlm pompalar gibi pistonlu pompalar da bir ok farkl tipte
retilmektedir. En yaygn tipleri aadadr:
eksenel pistonlu pompalar, dz milli ve eik milli
radyalpistonlu pompalar, dner veya sabit bloklu
Belli bir uygulama iin kullanlacak belirli pompa tipi, iletme mhendisi veya
reticisi tarafndan belirtilir.

ekil 1.6.3.1. Eksenel pistonlu pompalar 1.6.3.2. Eksenel pistonlu pompa

Eksenel pistonlu pompalar ayn yuva iine yerletirilmi bir sr kk gidip gelen
tipteki pompalardan olumaktadr. Eksenel pompalarn hareketi ekil 1.6.3.1'de gsterilmitir.
Piston saa hareket ettike depodaki atmosferik basn, akkan giri ek valfinden pompa
silindirine zorlar. Piston sola hareket ettiinde ise akkan k ek valfinden sisteme baslr.
Akkann miktar pistonun yer deitirmesine (alan arp strok uzunluu) baldr.
Eksenel pistonlu pompann sr mili kani plakasn sabit blok iindeki eksenel
pistonlarn ileri geri hareket edecei ekilde dndrr. Eksenel pistonlu pompalarn ou
deimez debili olmasna ramen deiken debi, akn bir ksmm yandan geirerek veya
kam plakasn kaldrp piston stroku azaltarak elde edilebilir.
Eik milli eksenel pistonlu pompalarda ekil 1.6.3.2'de gsterildii gibi, sr milli
silindir bloku ve pistonlardan farkl bir adan dner. Pistonlar yukar dnp silindir
bloundan ekildike valf plakasndan akkan ieri emerler, piston alta dndnde akkan
valf plakas zerinden sisteme gnderilir. Eik milli pompalarn ou deimez debili
snftadr. Bu pompalardan bazlarnn debileri, tahrik mili ile silindir blou arasndaki ann
ayarlanmas ile deitirilebilir.

ekil 1.6.3.3. Radyal pistonlu pompa ekil 1.6.3.4. Radyal pistonlu pompa
ekil 1.6.3.3 sabit bloklu radyal pistonlu bir pompann nasl altn iyi bir ekilde
gstermektedir. Dner mil her pistonu sabit bloka iten merkezden kak bir kama sahiptir.
Piston dar itildiinde iindeki akkan k ek valfinden dairesel k geidine baslr.
Piston dnerken pistonun iindeki genileyen oda, akkan ek valf ile giri odasndan alr.
Akkann bir ksm yandan geirilerek veya tek tek pistonlardaki ak gruplanarak, ak
deitirilir. ekil 1.6.3.3'de gsterilen radyal pistonlu pompada pistonlar dner silindir bloku
iinde ileri geri hareket ederler. Pistonlarn balan merkezka kuvvetten ve dar doru
yaplan emme stroku esnasnda oluan giri akkannn basncndan dolay merkezden kak
sabit destek bilezii zerinde tutulurlar. Dner silindir blokunun ortasndaki ineli valf her
pistonun kn boaltma stroku esnasnda pompann giri geidine balar. Destek bileziini
pistonlarn strokunu ve yerdeitirmesini deitirmek zere ayarlanabilir. :
ek 1.6.3.3 gsterilen radyal pistonlu pompada pistonlar, dnen bir silindir gvdesinde
ieri ve dar hareket eder. Piston kafalar dar doru emme stroku esnasnda giren akkan
basnc ve santrifj kuvveti tarafndan, kakmerkezli sabit reaksiyon bileziine kar
tutulurlar. Dnen silindir gvdesinin merkezindeki sabit ine valf, basma stroku esnasnda her
pistonun deliini (azn) pompann giri kanalna balar. Reaksiyon bilezii, piston stroku ve
yerdeitirmesi deitirilerek ayarlanabilir.
Pistonlu pompalarn verimlilii alma basnlar gibi (70000 kPa) ve ak deerleri
gibi (3800 lt/dk zerinde) ok yksektir. Basnlar ve kapasiteleri deiik tip pompalar ve
onlarn alma hzlar ile deiir.
A. Pistonlu Pompalarn Avantajlar
Verimleri yksektir.
Dili ve paletli pompalardan daha yksek basnlarda alabilirler.
Sessizdirler.
Tamirleri paletli pompalar kadar kolay olmamasna ramen mmkndr.
Pistonlu pompalarn dezavantajlar
Dili ve paletli pompalardan daha pahaldrlar
Bakm ve yenilenmeleri pahaldr.
Kirlilie kar hassas olduklarndan hidrolik yann iyi filtrelenmesi gerekmektedir.

B. Pistonlu Pompalarn Kullanm Alanlar:
Petrol retim tesislerinde,
Gbre tesislerinde,
Makinecilikte,
LPG tesislerinde,
Su tahliye ilerinde,
Yalarn basnl iletiminde,
amurumsu madde boru hatlarnda,
gibi eitli alanlarda pistonlu pompalar kullanlmaktadrlar. Genelde pompalar iki ana
kategoride toplamak mmkndr
C. Pistonlu Pompalarn Baz Para Resimleri ve Fotoraflar

9 elemanl pompa Dili pompa Dili pompas

6 elemanl pistonlu pompa Hidrolik yn denetimi G aktarma kutusu

Hidrolik yn denetim valfi Snr kontrol Pistonlu Pompa

Pistonlu Pompa

(www.devsitesi.com)

1.6.4 Eksenel Akl (Vidal) Pompalar

ekil 1.6.4. Vidal Pompa

Bir eksenel pompa daha yaln ekilde vidal pompa olarak tanmlanr. Bir vidal
pompann almas bir dili pompaya akkann rotor dileri ile pompa gvde arasndaki
hareketi asndan benzerdir. Bununla beraber akkan dner bir hareketle ilerlemek yerine,
yuva uzunluu boyunca eksenel olarak hareket eder. ekil 1.6.4'de gsteril en vidal
pompann rotoru vardr; iki rotorlu modelleri de bulunabilir.
Yuva ile rotorlar arasndaki szdrmazlk ok kk miktardaki bolukla salanr. Bu dar
boluk akkann pompann giri tarafna geri akn nler. Baz modellerde pompann
girileri kapaklarda olup, k ortadadr. Ayn ekilde baz pompalar millerin bir ucunda
rotorlarn alrken birbirine demesini engelleyecek zamanlama dililerine sahiptir. Bu pom-
palar akkan iletme yntemlerinden dolay dk basnl (500 psi) ve akkan iletimi gibi
yksek kapasiteli kullanmlarla snrldrlar. (http://www.gazimyo.gazi.edu.tr)
1.6.5. Sikloid Pompalar

ekil 1.6.5. Sikloid pompa
ekil 1.6.5 iki loblu bir sikloidal pompay gstermektedir. Bu pompalar dtan dili
pompalarla ayn ekilde alrlar, fakat tasarmlarndan dolay akkan szdrmazl pozitif
olamaz. Bundan dolay bu pompalar dk basnl byk hacimler iin iletim pompalar
olarak kullanlrlar. Deiik di veya lob ekilleri ile bir, iki, veya drt rotorlu olarak
retilirler.
1.6.6. Kanatl Pompalar

ekil 1.6.6.1. Kanatl pompa ekil 1.6.6.2. Kanatl pompa
Hidrolik sistemlerde sklkla kullanlan baka bir pompa tipi de dili pompalardan ok
farkl ekilde alan kanatl pompalardr. ekil 1.6.6.1'de gsterilen dengelenmemi kanatl
pompada akkan kayan kanatlarn hareketi ile pompaya ekilir. Rotor dndke kayan
kanatlar akkan giri alanndan kaldrp negatif basnca neden olur. Bu akkann depodan
giri geidine girmesine neden olur. Kanatlar arasnda tutulan akkan basma giriine doru
ittirilir. Boluun boyutu kldke akkan pompann basma-kndan dar atlr.
Kanatl; pompalarn deiik tipleri farkl yaplara sahip olmasna ramen, temel olarak
birbirlerine benzerler ve benzer paralara sahiptirler. Bu elemanlara: kanatlarn taklaca
kanallara sahip rotor, kanatlar, kam halkas, szdrmazlk plakalar, yuva ve yan kapaklar
dahildir. Farkl pompalara verilen, dengelenmi, dengelenmemi, sabit debili ve deiken
debili isimlerinin hepsi pompann yapsn ve/veya almasn tanmlar.
ekil 1.6.6.1'den grlecei gibi eksantrik veya merkezden kak rotorlu kanatl
pompalar dengelenmemi olarak snflandrlrlar. Dengelenmemi terimi akkann
basncndan dolay rotor yataklar zerine etki eden ar yanal yk tanmlar. Dengelenmemi
kanatl pompalar ok byk yatak gereksinimlerinden ve eit olmayan anmadan dolay
yksek basn sistemlerinde kullanlmaz.
ekil 1.6.6.2'de gsterilen paletli pompa dengelenmi yksek basnl pompadr.
Pompann bir yerine iki adet hilal eklinde pompalama odas ile yapldna dikkat edin. Bu
sayede pompann bir tarafnda oluan yk kar taraftaki yk tarafndan dengelenir. Aslnda
bu pompann yataklar edeer boyuttaki bir dili pompann yataklarndan daha dzgn,
yklemeden dolay daha kk olabilir.

ekil 1.6.6.2. Yay yklemeli kanatlar

ou pompann kanatlarnn yuva ile temas eder durumda tutulmas pompa iinde
oluan merkezka kuvveti ve akkann basnc tarafndan salanr. Kanatlar farkl
uygulamalarda daha verimli alabilmek zere deiik ekillerde biimlendirilir. Bazlarnn
dibi yuvaya temas ettikleri u kesimlere gre daha incedir, bazlar yayldr ve bazlar rotor
zerine farkl alarda yerletirilmilerdir. Kanatlarn serbest olarak hareket edebilmesi ve
uzun mrl olmas iin kanatlarn ular ekil 1.6.6.2'de gsterildii gibi genellikle kanal
alm veya ikiye yarlmtr. Kanat ularna kanal almas yalamann daha iyi obuasn ve
yuva zerinde daha az temas yzeyinin olumasn salar. kiye yarma ilemi benzer etkiye
sahiptir, fakat ayn zamanda pompa basnc kanad daha az kuvvetle olmasna ramen bir yay
gibi kaldrmasna izin verir.
ou kanatl pompalar, rotor ve kanatlarn yanal yzeyleri zerine bask uygulayarak
akkann iletilmesi iin szdrmaz odalar oluturan szdrmazlk veya anma plakalar ile
donatlmlardr. Szdrmazlk plakalar dili pompalarda olduu gibi baslan akkan
tarafndan basn altnda tutulurlar.
Deimez debili pompalar en yksek ve deimez hidrolik akkan ak salamak
zere tasarlanmlardr. Eer daha az ak gerekirse, akkan akn azaltmak iin sisteme
tahliye valfleri, boaltma valfleri ve basn drc valfler gibi deiik kontrol birimleri
eklenir. Fazla gelen akkan ak depoya dndrlebilir veya akmlatrlerde gerektii
zaman kullanlmak zere depolanabilir.

ekil 1.6.6.3. Deiken debili pompa

Deiken debili pompann akkan ak pompa odasnn ekli deitirildiinde deiir.
ekil 1.6.6.3'deki kanatl pompa ekil 1.6.6.1'de yer alan pompaya benzer, farkl olarak sabit
bir yerine hareketli kam bilezii ile ve kam bilezii kaydracak aralarla donatlmtr. Kam
bilezii genellikle merkezden, kak konumdan (en fazla ak) merkez konumuna (en az ak)
kaydrlabilir. Kam bileziini elle, elektriksel, pnmatik veya hidrolik olarak kaydrlabilir.
Deimez debili kanatl pompalar 4000 d/dak kadar olan hzlarda 1700 ile 20000 kPa
basn kapasiteleri ve 950 lt/dak kadar ak kapasiteleri ile alrlar. Deiken deplasmanl
kanatl pompalar 2000 d/dak kadar hzlara, 1700 ile 7000 kPa aras basn kapasitesine ve 400
lt/dak kadar ak kapasitelerine sahiptir. Dk hzlara ve kapasitelere ek olarak deiken
debili pompalar sabit debili pompalardan daha az verimlidir.

1.6.7. Paletli Pompalar
Paletli pompalar mil zerine bal bir rotor ve rotorun zerindeki yuvalara dikey
olarak yerletirilmi paletlerden oluan dner grubun sabit bir eliptik halkann iinde
dnmesiyle basnl ya retirler. Mil bir elektrik motoru ile tahrik edilir. Motorun mili
dndrmesiyle oluan merkez ka kuvvetinden dolay paletler halka (ring) yzeylerine
dayanr. Ring eliptik olduundan dolay alann geni olduu blgede bir vakum kuvveti dar
olduu blgede ise bir sktrma kuvveti meydana gelir. Paletli pompa tanktan ya vakum
kuvvetiyle ekip ya sktrarak basncn ykselttikten sonra basnl akkan sisteme
gnderir.
Paletli pompalar deiken debili ( deplasmanl ) ve sabit debili ( deplasmanl ) olmak
zere ikiye ayrlrlar.
Deiken Debili Paletli Pompalarda rotorla ring ( halka ) arasndaki mesafe arttka
pompa debisi de artar. Rotor ve ringin merkezleri ayn olduunda pompa dner fakat sisteme
basnl akkan gndermez. Deiken debili paletli pompalarda ringin bir tarafnda
kompansatr yay dier tarafnda eksantritenin maksimumluunu ayarlayan bir vida bulunur.
stenilen basn da ring itilerek pompa debisinin sfrlanmas fakat basncn korunmas
salanr. Bu pompalarn zellii sistemin ihtiyac olan kadar debi retir ve alma basncn
sabit tutar. Bylece g kayplar ve snmalar en alt dzeye indirgenmi olur. Bu pompalar
rotorun sadece bir tarafnda basn olmasndan dolay yksek basnlarda
kullanlamamaktadr. ( Max 100 bar )
Paletli pompalar sessiz almalar, verimlerin yksek olmas, tamir ve bakm
basitlii, yenilenmeleri kolay ve ekonomik olmas avantajlardr. Bunumla beraber dili
pompalara gre pahal ve 300 barn zerindeki basnlarda alamamalar dezavantajlardr.
(www.devsitesi.com)

1.7. Pompa in Maliyet Hesaplamalar
Tek evreli santrifj pompalarn maliyetleri iin aadaki denklemler kullanlr.
Maliyet /bhp = 210 ( bhp)
-0,713
(1.7.1)
Maliyet kW = 239 (kW)
-0,713
(1.7.2)
ok evreli santrifj pompalarn maliyetleri iin aadaki denklemler kullanlr.
Maliyet = 190 (bhp)
0,413
(1.7.3)
Maliyet = 214 (kW)
0,413
(1.7.4)
1-1000 hp [0,75 750 kW] iin
Bykl 1-1000 hp olan motorlar ve trbinler iin maliyet verileri aadaki gibi ifade
edilirler.
Maliyet = 10,8 (hp)
0,885
(1.7.5)
Maliyet = 14 (kW)
0,885
(1.7.6)
Byklkleri 1000-10000 hp [750 7500 kW] olan buhar trbinleri ve kondenserler iin
maliyetler aadaki formllerle bulunabilir.
Maliyet = 295 (hp)
0,63
(1.7.7)
Maliyet = 355 (kW)
0,63
(1.7.8)
Tablo 1.7. ok evreli santrifj pompalarn maliyet faktrleri

Denklemler iin arpm Faktr
a) Malzeme
Koruyucu kaplama Sevkedici malzeme
Yumuak elik Yumuak elik
18/8 Paslanmaz elik 18/8 Paslanmaz elik
13% Krom/elik 13% Krom elik
Yumuak elik 13% Krom elik
b) Evre Says
1
2
3
4
5
6

1,0
1,7
1,25
1,1

1,0
1,3
1,4
1,5
1,7
1,9

2.KOMPRESRLER
2.1.Kompresrlerim Snflandrlmas

/ 1 1
|
|
.
|
\
|
=
a
b
a
b
p
p
T
T
(2.1)

ekil 2.1. Balca kompresr tipleri

2.1.1.Kompresrler in Eitlikler (Gkelim, A., T.,1973)

dW
pr
=
a
a
dp

(2.1.1.1)

W
pr
=
b
a
dp

(2.1.1.2)

2.1.1.1.Adyabatik Sktrma (Gkelim, A., T.,1973)

p
=
a
a
p
(2.1.1.1.1)
=
/ 1
/ 1
p
p
a
a
(2.1.1.1.2)
W
pr
=
b
a
p
p a
a
p
dp p
/ 1
/ 1
(2.1.1.1.3)
W
pr
=
(
(
|
|
.
|
\
|
1
) 1 (
/ 1 1

a
b
a
a
p
p p
(2.1.1.1.4)

2.1.1.2.zotermik Sktrma (Gkelim, A., T.,1973)

a
a
p p

= (2.1.1.2.1)

W
pr
=
a
b
a
a
a
b
a
a
p
p a
a
p
p p
p
p p
p
dp p
b
a
log 303 , 2 ln

=
(2.1.1.2.2)
W
pr
=
a
b a O
p
p
M
T R
log
303 , 2
(2.1.1.2.3)
2.1.1.3.Politropik Sktrma (Gkelim, A., T.,1973)

a
a
n
p p

= (2.1.1.3.1)
n =
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
a
b
a
b
p
p
log
log
(2.1.1.3.2)

2.1.1.4.G Eitlii
Adyabatik bir kompresr iin gerekli g;
P
B
=
( )
(
(
|
|
.
|
\
|
1
1 75
5986 , 0
/ 1 1
0

a
b a
p
p q T
(2.1.1.4.1)
P
B
: Fren beygir gc
q
0
: Dakikada sktrlan gaz hacmi (Gkelim, A., T.,1973)
politropik sktrmada yerine n konur. zotermik sktrmada :
P
B
=
a
b a
p
p q T
log
75
378 , 1
0
(2.1.1.4.2)
RNEK: Bir kompresre d ortamdan 100 kPa basnta ve 1.175 kg/m
3
younlukta emilen
havann kompresrde politropik bir ilemle (PV
n
= sabit, n politropik katsay) sktrlmas
sonucu basnc 500 kPaa ve younluu 5.875 kg/m
3
deerine ulamaktadr. Hava iin sabit
basntaki zgl s deeri C
p
= 1.0035 kJ/kg
o
K ise, kompresr altrmak iin dardan
verilmesi gereken gc ve kompresrde havann antalpi deiimini hesaplaynz. kan
sonucu yorumlaynz. (www.gidb.itu.edu.tr/staff/ozsoysal/ter201/Termo0102.pdf)
zm:
Kompresr (ak sistem)
P
1
= 100 kPA
1
= 1.175 kg/m
3

P
2
= 500 kPA
2
= 5.875 kg/m
3

Kompresrde politropik bir ilem olduu iin

yazlabilecektir. Younluk zgl hacmin tersi olduu iin (v = 1 / )

grlecei gibi kompresrn almas iin gereken g yoktur. Havann antalpi deiimine
gelince, ideal gazlar iin antalpi tanm gerei h = c
p
T olup, h
2
-h
1
= c
p
(T
2
T
1
) yazlacaktr.
deal gaz kabullenmesi ile
P
2
V
2
= mRT
2
veya P
2
v
2
= RT
2
veya P
2
/
2
= RT
2

P
1
V
1
= mRT
1
veya P
1
v
1
= RT
1
veya P
1
/
1
= RT
1

yazlr. Oranlama yaplacak olursa T
2
= T
1
olup h antalpi deiimide sfr olur. Kompresrde
basn artmas ve younluk artmasnn nedeni politropik ilemden kaynaklanmaktadr.
2.2Kompresr eitleri
lkemizde en ok kullanlan kompresr tipleri pistonlu kompresrler ve vidal
kompresrlerdir.
Paletli kompresrler de baz yerlerde kullanlmakla birlikte pek yaygn ekilde
bulunmazlar. (www.devsitesi.com)
2.2.1.Dinamik kompresrler
Dinamik kompresrler devaml akm kompresrleridir. Bu tip kompresrlerde hava
bir taraftan emilerek hzlandrlr. Daha sonra bu hz enerjisi basnca dntrlr ve istenen
k basnc elde edilir. (www.devsitesi.com)
2.2.2.Radyal kompresrler
Dinamik kompresrler snfna girerler. Yksek hzla dnen kademeli bir rotor ve bir
gvdeden oluur. Kanatlar arasna alnan hava radyal olarak da doru savrulur. Bu savrulma
birka kademeden getikten sonra k basncna ular ve tesise verilir. ok yksek devirde
yasz alrlar, k havas darbesizdir. (www.devsitesi.com)
2.2.3.Eksenel kompresrler
Bu kompresrler dinamik kompresr snfna girerler. Bir rotor zerine yerletirilmi
kanatlar ve bir gvdeden oluur. Kanatlar dnerken emdikleri havay hzlandrarak kinetik
enerji kazandrr. Bu enerji alma esnasnda basn enerjisine dnr. Yasz alrlar.
ok yksek devirde alrlar ve hava debileri olduka yksektir.

2.2.4.Ejektr tipi kompresrler
Bu kompresrler venturi tip jet sistemi ile alrlar. Yksek basnta gaz veya buhar.
bir meme azndan hzla bir blmeye, oradan da venturi ekilli pskrcye verilir. Bu ilem
esnasnda hava blmeye emilerek gaz veya buhar ile karr. Gaz ve hava karm yksek hz
ile venturi ekilli pskrcye girdiklerinde. pskrcde hz enerjisi basn enerjisine
dnr.
Ejektr tipi kompresrler daha ziyade vakum halindeki havay atmosfer basncna
yakn bir basnca dntrmede kullanlrlar. Baz hallerde atmosfer basncna yakn havay
daha yksek basnca karmada da kullanldklar olur. Bu ekil kullanmada termal kompresr
olarak adlandrlrlar. (www.devsitesi.com)
2.2.5.Mutlak deplasmanl kompresrler
Bu tip kompresrlerde birbirini takip eden hacimde hava kapal bir hcrede daha
yksek basnca karlr. Kapasiteleri alma basncna gre deiir. Balca iki ksma
ayrlrlar; rotari. dner-elemanl, kompresrler ve pistonlu kompresrler.
Dner elemanl kompresr grubu bir rotorlu ve iki rotorlu kompresrler olarak ikiye
ayrlrlar. Bu gruba paletli, Roots tipi. sv yzkl, vidal kompresrler girmektedir.
Pistonlu kompresr grubuna ise kovan pistonlu, Kroshed pistonlu, Labrent pistonlu ve
diaframl kompresrler girmektedir. (www.devsitesi.com)
2.2.6.Sv yzkl kompresrler
Sv-yzk veya sv-piston tipi olarak adlandrlan bu kompresrlerde zerinde ne
eik kanatklar bulunan bir rotor, emme ve basma azlar olan bir gvde bulunmaktadr.
Kompresrn ana paralar gvde. kafalar ve rotor nitesidir.
Kanatlar bir sv yzn gvde iinde srklerler. Bu srklenme esnasnda kanatlar
arasnda skan bir miktar sv gvdenin yapl ekli dolays ile dnme esnasnda yukar
aa hareket eder. (www.devsitesi.com)
Svnn bu yukar aa hareketi piston grevini yerine getirir. Bu kompresrlerde
spab yoktur, gvdedeki aklklar emi ve bas meydana getirirler.

ekil 2.2.6. Sv yzk sistemi kompresr
Bu tip kompresrlerden ikisini seri balamak sureti ile iki kademeli kompresr
meydana getirmek mmkndr. Bu durumda hava k basnc daha yksek olacaktr.
2.2.7.Paletli kompresrler
Kayar palet tipi bu kompresrlerde aksial paletler silindirik muhafaza iine eksantirik
bir ekilde yerletirilmi rotor zerinde kayarak havann emilmesini ve baslmasn salarlar.
Bu kompresrler silindirik dkm gvde iersine eksantirik olarak yerletirilmi bir
rotor ve rotora alan yarklara yerletirilen paletlerden oluur. Rotorun dnmesi ile oluan
santrifuj kuvvet gereince paletler yarklardan dar doru savrularak gvdeye temas ederler.
Birbiri ardndan gelen paletler arasna giren hava rotorun eksantriklii nedeni ile
klen hacimde sktrlr, basnc ykseltilir ve basn altnda sisteme verilir.
Paletli kompresrlerin prensibi olduka basittir, nk bunlarda sbap ve piston
bulunmamaktadr. Esas zorluk kanatlardaki hava kaan nlemektir. Bu kaa nleme,
sisteme ya pskrtmek sureti ile elde edilir. Kompresre pskrtlen ya skma esnasnda
meydana gelen snmann da byk ksmn alr.
ekil 2.2.6'de basncn nasl meydana geldii grlmektedir. Birinci admda hava
paletler arasna emilmeye balar ve bu emi dnn drtte biri boyunca devam eder. Rotor
ile gvde arasndaki mesafe azaldka hava skmaya balar. Basn yzde 60 ykselince
bolua soutulmu ya pskrtlr. Bu ya sktrmadan dolay artan scakln byk
ksmn alr ve hava hacminin azalmasn salar.

ekil 2.2.7.1. Paletli kompresr ekil 2.2.7.2. Witting tipi paletli kompresr
Bundan sonra hava daha da sktrlarak dizayn edilen basnca getirilir. Son ksmda
hava ya karm gvdedeki blmeye basn altnda kar. Basn altnda sisteme verilen
hava ya karmndaki ya seperatrler vastas ile havadan ayrlarak ya soutucusunda
soutulur, ya filtresinden geer ve tekrar kompresre dner. Havada kalan son ya
tanecikleri de hava filtresinde ayrldktan sonra basn altndaki hava sisteme verilir.
Paletli kompresrlerde hava subaplar yoktur, fakat havann geri tepmesini nlemek
iin kompresrden sonra umumiyetle bir ekvalf kullanlr. Bu kompresrler be bar basnca
kadar tek kademeli kompresr olarak yaplrlar. Be barn stndeki basnlar iin iki veya
daha fazla kademeli paletli kompresr yaplmaktadr.
Paletli kompresrler yksek devirde motora dorudan balanabilecek yapda iyi
balans edilmi kompresrlerdir. Bununla beraber verimlerinin nispeten dk oluu pistonlu
tip kompresrlerle rekabet etme imkanlarn azaltmaktadr. Dk basn altnda daha iyi
almaktadrlar. Paletlerin abuk anmas verimlerini ksa zamanda dk hale
getirmektedir. Paletli kompresrlerde yalama ya sarfiyat da olduka fazladr.
Paletli kompresrler pistonlu kompresrlere oranla daha az kapasitede ve basn
aralnda alrlar, nk palet uzunluu, srtnme hz, kapasite ve basn imkanlarn
snrlamaktadr. Bu kompresrler iki tip olarak yaplrlar. Bir tipi sabit kompresr olarak
yaplanlardr.
Pompal yalama sistemi ile standart yalama sistemleri vardr ve kademeli
tiplerinde su soutmal ara soutucu kullanrlar. ikinci tiplerinde yalama ve soutma
sistemleri kombine haldedir ve sisteme daimi ya enjekte edilir. Kompresr ss ya
tarafndan alnr ve radyatr tipi hava ile veya su ile soutulan bir ya soutma sistemi ile ya
soumas salanr. Ya soutulmadan evvel havadan ayrlmaktadr. Sabit paket tipi
kompresr nitesi olarak da 25-30 m
3
/dak kapasitelere kadar kullanlmaktadr.
Sabit, su soutmal, paletli kompresrlerde gvde daha ziyade pik dkm
yaplmaktadr. Fakat paslanma durumu olan hallerde baka malzemeler de kullanlmaktadr.
Standard olarak silindirik yataklar kullanlmakta ve bunlar kafa ksmnda bulunmaktadr.
Rotor umumiyetle tek paradr. Paletler umumiyetle phenolicrasin emdirilmi asbestos fiber
paralardr. Bazen bronz, alminyum, zel elik sa paletler de kullanlmaktadr. Paletler bu
tip kompresrde en abuk anan paralardr. Her rotorda, apna gre, 8 ile 20 adet palet
bulunmaktadr. Rotor zerindeki paletlerin fazlal paletler arasndaki basn farkn
azaltmaktadr.
Su soutmal, paletli kompresrlerde V kay ile alan bir ya pompas
bulunmakta ve yalama ya yataklara ve muhtelif ksmlara basn altnda gitmektedir.
Kompresrden kan hava ya karmndaki yan yzde ellisi buraya konan ya
separatrnde geri alnabilmektedir. Bu ya ayrcdan sonra konan art soutucu hava ile
kaan yan yzde 80-90'nn temizlenmesini salayacaktr. Bu kompresrlerde ya ayrclar,
ya seperatrleri, standart aksesuardr.
Paletli kompresrlerde soutma suyunun kompresrden k ss 20C altnda 45C
stnde olmamaldr. Bu kompresrlerde havann kompresrden k scakl 180C' n
altnda kald zaman tatmin edici yalama salanmakta, palet mr daha uzun olmaktadr.
Ya pskrtmeli paletli kompresrler daha ziyade seyyar hava kompresrlerinde
kullanlmaktadr. Bunlarda su soutma ceketleri bulunmamaktadr. Yalama ve soutma
daimi ya dolam ile salanmakta, ya hava karmndan ya, kompresr kna konan, iyi
bir ya seperatrnde ayrlmaktadr. Bu ya soutularak filtreden geirilmekte ve tekrar
kompresre verilmektedir. Paletli kompresrler sessiz alp dzgn bir hava k salarlar.
Vakum pompas olarak da kullanlrlar.
Su soutmal paletli kompresrlerin yalanmas: Ar ve hafif hizmet tipi olarak iki
tip paletli kompresr vardr. Kk paletli kompresrler dk basn hizmetlerinde
kullanlr. Bunlarn yalanmas tek geili tiptedir ve damlal yalama veya gravite tipi
sirklasyonlu sistem kullanlr.
(www.devsitesi.com)
2.2.8.Vidal kompresrler
Bu kompresrlerde birbiri ile ters ynde dnen asimetrik profilli iki vida eleman
arasna emil~n hava. dnme devant ettike, hacmin daralmas nedeni ile skr. Vidal
kompresrlerin almalar esnasnda kar kuvvetleri karlama durumlar yoktur. Bu
bakmdan vidal kompresrler daha yksek devirlerde alabilirler ve ayn hava miktarn
vermek iin pistonlu tiplere oranla. daha az yer kaplarlar. Byk kompresr tesisleri iin
pistonlu tiplerden daha uygundurlar.
ki vida birbirine ve gvdeye srtnmez ve bunlar arasndaki boluk ok azdr. Vidal
kompresrlerde emme ve basma spablar bulunmaz. Kapasite ayar hava emi klapesinin
alp kapanmas ile yaplr. Kompresr devir saysn deitirmek sureti ile de kapasite
azaltlp oaltlabilir. Hava emilmesi gvde zerinde bulunan emme aklndan olmaktadr.
Rotorlar dndke aralarnda meydana gelen bolua hava dolmaya balamakta ve dnme
devam ettike hava dililer arasnda skarak basnc ykselmektedir. Bu ekilde basnc
ykselen hava sisteme "gerilmektedir. Vidal kompresrler iler ki blmde daha detayl
anlatlacaktr. (www.devsitesi.com)
2.2.9.Roots tipi kompresrler
Bu kompresrlerde iki simetrik rotor bir gvde iinde birbirinin tersi ynde dner.
Gvde iinde herhangi bir skma olmaz. Sktrma, her rotor basma azna aldnda
basma hattndan geriye doru oluan diren ile elde edilir.
Roots tipi kompesrler bir gvde iinde iki veya adet 8 eklinde rotordan
olumaktadr. Rotorlarn dn esnasnda hava hacminde herhangi bir klme veya byme
olmamakta rotorlar sadece havay emi azndan k azna tamaya yaramaktadr. Basn
k aznda gvdeden hava kna kar basn dolays ile meydana gelmektedir. Bu
kompresrlerde emme ve basma spablar yoktur.
Gvde iindeki kanatlar birbirine srtmedii. demedii gibi kanatlarla gvde
arasnda da herhangi bir srtme. deme yoktur. Kanatlar arasnda ve kanatlarla gvde
arasnda hava szmasnn olmay aradaki boluun ok az oluundandr. Kanatlardan birisi
motora dorudan doruya bal olarak dnmekte. dieri ise aksi istikamette, ara dililer
vastas ile dnmektedir. Her iki kanat da ayn miktar i grdklerinden dililer enerji giriinin
yarsn kullanrlar.

ekil 2.2.9. Roots tipi kompresr
ekil 2.2.9.'de bu almann nasl olduu grlmektedir. Resimde ak glgeli taraf
emi tarafn, koyu glgeli taraf basn tarafn gstermektedir.
Diagram A - Akanadnn hcresi emilen hava ile dolmutur ve hava emi biraz sonra
duracaktr. Kanat B havay basn altnda darya vermektedir.
Diagram B - Kanat A emmeyi durdurmu fakat henz basmaya gememitir. Kanat
B hala havay basn altnda darya vermektedir.
Diagram C- Kanat A bir taraftan basn altnda havay darya vermektedir. Ayn
kanadn dier ksm hava emmeye balamtr. Kanat B havay hala basn altnda darya
vermektedir.
Diagram D - Kanat A basn altnda havay dar vermekte ve bir taraftan da dier
ksmnda hcreye hava emmektedir. Kanat B ikinci hcresi iin emii tamamlam ve dier
ksmnda da basmaya hazr hale gelmitir.
Kompresrdeki bu devir esnasnda rotorlar takriben 90 derece dnmlerdir. Bundan
sonraki 90 derece dnte de ayn ilemler tekrarlanacak yalnz bu ikinci dnte, kanat B,
kanat A'nn yerini alacaktr. Her tam devirde, (360 derece dnte) drt hava verimi, hava
baslmas, meydana gelmektedir.
Roots tipi kompresrler umumiyetle hava soutmaldr. Baz durumlarda iki nite birbirine
seri olarak balanmak sureti ile iki kademeli, daha yksek basnta hava veren kompresr
grubu meydana getirilmektedir. (www.devsitesi.com)
2.2.10.Claframl kompresrler
Bu tip kompresrlerde tahrik miline bal bir biyel kolu vastas ile diaframa ileri ve geri
hareket verilerek havann emilmesi ve baslmas salanr. Bu kompresrlerde biyel kolu ve
dnen paralar emme hcresinden bir diafram ile ayrlmtr. Bu ekilde emilen ve baslan
havann hareketli elemanlarla temas nlendiinden temiz ve yasz hava temini mmkn
olmaktadr. Bu tip kompresrler teneffs havas temininde, kimya endstrisi, gda, ila
endstrisi gibi yasz havaya ihtiyac olan yerlerde kullanlmaktadr. Bu kompresrler
nispeten kk boy kompresrlerdir ve hava verimleri olduka dktr.
(www.devsitesi.com)
2.2.11.Pistonlu kompresrler
(Kovan pistonlu - Kroshed pistonlu Labrent pistonlu kompresrler) Pistonlu
kompresrler en ok kullanlan hava kompresrleridir.
Dk ve orta basnlar yannda , drt kademe ile yksek basn salanan tipleri
vardr. Pistonlu kompresrlerin tek veya birka pistonlu, tek veya ift etkili yksek devirde
alan, alak devirde alan, su veya hava soutmal olanlar gibi pek ok tipleri vardr.
Kompresrn veriminin yksek olabilmesi iin kompresr silindirinin ok iyi soutulmu
olmas, st l noktann mmkn olduu kadar ksa, silindire hava emi direncinin az olmas
lazmdr. Bu kompresrlerde rahat ve shhatli alan spablar olmas gerekmektedir.(atalta
. 1972)

ekil 2.2.11.1. Pistonlu hava kompresr
Pistonlu tip kompresrlerde umumiyetle bir gvde, gvde iinde krankmili, biyel kolu,
piston, silindir ve kapak, kapak zerinde emme ve basma supablar bulunmaktadr. Eer
istenilen hava basnc 7-8 barn zerinde ise iki kademeli kompresrler kullanlmaktadr.

ekil 2.2.11.2. Pistonlu kompresr
Tek kademeli kompresrlerde hava emi filitresinden temizlenerek geen hava. emi
spablar kanal ile kompresr silindirine emilmektedir. Pistonun aa hareketi silindir
iindeki havann basncnn darya oranla dmesini salamakta ve bu durumda emme
supab almaktadr. Ak olan emme spabndan silindir iine hava dolmaya balamakta ve
bu dolu piston alt l noktaya gelinceye kadar devam etmektedir. Piston en alt noktaya gelip
tekrar ykselmeye baladnda silindir iindeki havann basnc darya oranla artacandan
emi spab kapanmakta ve silindir iindeki hava skmaya balamaktadr. Piston st l
noktaya yaklatnda silindir iindeki havann basnc da dizayn edilen noktaya geleceinden
basn spab alarak basn altndaki hava sisteme verilmeye balanmaktadr.
Tek kademeli kompresrler normal olarak 7-8 bar basnca kadar altrlrlar.
Normal hava artlar altnda tek kademeli kompresrlerin basncnn 9 bara karlmas silindir
iindeki havann scakln 240C'a kadar ykseltmektedir. Bu scaklk bilhassa yalama ya
bakmndan ve dier hususlarda byk problemler meydana getirebilir.

ekil 2.2.11.3. Pistonlu kompresr
Tek kademeli kompresrlerde silindir adedinin iki, veya daha fazla olmas basn
bakmndan bir ey fark ettirmez. Her silindir kendi iine havay ayr ayr emecek, belirli 6
veya 7 bar basnca karacak ve sisteme basacaktr. Silindir adedinin fazla olmas emilen ve
baslan havann miktar ile ilgilidir.
8 bar basntan daha yksek basnlar iin iki veya daha fazla kademeli kompresr
kullanlmaldr. ki kademeli kompresrler en az iki silindirli kompresrlerdir. Hava birinci
silindire dardan emilmekte, belirli bir basnca kadar basldktan sonra ikinci silindire bu
basn altnda verilmektedir. iki kademeli kompresrler tek kademede iki ayr kompresr
olarak dnlebilir. Birinci kademe silindirine evreden emilen hava belirli bir basnca kadar
baslr. Birinci kademenin bu basnc son kademe k basncnn (yksek basncn) mutlak
miktarnn karekk kadar olmaldr. Yksek basn (tesise verili basnc), 15 bar ise, ilk
kademedeki silindirin k basnc 15+ 1 =16 nn karekk kadar yani 4 bar olmaldr.
Birinci silindirden 4 at basnla kan hava, ara soutucuda soutulduktan ve hacmi
drldkten sonra 4 at basn altnda ikinci kademe silindirine emilmekte ve burada 15 bar
basnca kadar basnc ykseltilerek tesise verilmektedir.
iki kademeli kompresrlerde ara soutucu iki grev yapmaktadr. Hem birinci
kademe silindirinden gelen havay soutarak hacmini kltmekte ve ikinci silindire daha
yksek basnta daha dk hacimde hava girmekte, hem de son k hava scaklnn ok
fazla ykselmesini nlemektedir. rnein evre scakl 10C iken ikinci kademeden 8 bar
basnta kan havann scakl sadece 11 OC olacaktr.
Kullanlacak havann basncnn ok yksek olmas icap ediyorsa kademe says ,
drt olarak oaltlabilir. Bu durumda birinci kademe silindiri belirli basnca kard havay
ikinci silindire, ikinci kademe silindiri belirli basnca ykselttii havay nc silindire,
nc kademe silindiri de belirli, daha yksek basnca ykselttii havay drdnc silindire
basacak ve bu ekilde son hava basnc gerektiinde 200-300 bar basncn stne km
olacaktr. Bu kompresrlerde kademeler arasnda ara soutucularn bulunmas gereklidir.
rnein Maksa A. irketi tarafndan retilen Lupamat Hava Kompresrler; iki
kademede 25 bar basnca, kademede 50 bar basnca kadar yksek basnta hava
vermektedir.
Kompresr zerindeki silindir saysnn kademe ile direkt ilgisi yoktur. ki veya daha
ok birinci kademe silindirleri emdikleri havay bir kollektre basarak buradan ikinci kademe
silindirine basabilirler. Yalnz iki kademeli kompresrde en az iki silindir, kademeli
kompresrde en az silindir, drt kademeli kompresrde en az drt silindir bulunmaktadr.
ki veya daha ok kademeli kompresrlerde hava birinci kademeden basn altnda,
soutularak ve hacmi drlerek geldii iin ikinci kademe silindirlerinin ap birinci
kademe silindirlerinin apna oranla daha kktr.
Pistonlu hava kompresrlerinde silindir yerleimleri yatay eklinde dik (bir veya
daha ok) veya V eklinde olabilir.
Silindirlerin 90 derecelik alarla yerletirilmesinin, dik veya yatay yerletirilmi
silindirlere gre birok avantajlar bulunmaktadr.
Bunlarda,
- Kompresr balans daha iyi olmakta, titreim ok daha az olmaktadr. Daha az
titreim daha az i gerilme saladndan kompresr mr daha uzun olmaktadr.
- Bu kompresrler daha hafif olmakta ve daha az yer kaplamaktadr. Montaj
kolaylamakta ve kompresrlere daha rahat eriilmektedir.
- Temel masraflar ok daha az olmaktadr. Nispeten byk kompresrler bile lastik takozlar
zerine dorudan doruya oturtulabilmektedir. (www.devsitesi.com)

3.SANTRIFJ POMPA VE DENEYLER
pompann Suya Verdii Hidrolik G
p
= ------------------------------------------------ (3.1)
pompann Miline Verilen Mekanik G

Ppvg = Q x H
m
x (kW) (3.2)
102

Ppg = 3 x V x I x cos x
mot
(kW) (3.4)
1000
Ppg= n x Md (kW) (3.5)
9550

3.1.Geleneksel Yntemle Yaplan Pompa Deneyleri

ekil 3.1.1. Geleneksel ynteme ait pompa deney nitesi

Pompa, deney dzeneine yerletirildikten sonra gerekli ayar ve kontroller yaplmtr.
Denemelere, ayar vanasnn tam kapal olduu konumda balanarak motora yol verilmitir.
Daha sonra ayar vanas tam olarak almtr. Denemelerde, basma borusunun zerindeki ayar
vanas ile debi deitirilerek her ayar kademesinde debi, emme ve basma basnlar,
pompann ihtiya duyduu g ve pompa devir says llmtr. Pompann mekanik ve
hidrolik artlarnn iyi bir ekilde kontrol edilmesi iin her ayar kademesinde, pompa kararl
alma durumuna gelinceye kadar beklenildikten sonra okumalar yaplmtr. Denemelerde
materyal olarak alnan santrifj pompada, debi sfr olduu noktadaki (vana tam kapal iken)
ekilen g minimum olduu iin vana tamamen kapal durumda iken pompa harekete
geirilmitir. Basma borusu zerindeki manometreden sfr debi noktasndaki maksimum
basma ykseklii deeri tespit edilmi ve bu deere gre, lme kademeleri (vana aralklar)
belirlenmitir. Belirlenen basma basnlar manometreden okunacak ekilde vana ile
ayarlanmtr. Deney 2820 d/d olan motor devrinde yaplmtr. Oluabilecek hatalar
gzleyebilmek iin deney ilemi ayn artlarda drt deiik zamanda tekrarlanm; elde edilen
drt ayr deney sonucu alnarak kayt edilmi ve gerekli hesaplamalar yaplmtr. (Yazc,
H.F., 1996 Santrifj Pompalarn Denenmesi, 2. Pompa Kongresi, 1-15, Ankara)


ekil 3.1.1.2 Geleneksel ynteme ait pompa deney sonucu

3.2. Deney Esnasnda Oluabilecek Hatalar
Pompa performans deneyleri yaplrken lme, okuma ve sistematik hatalar meydana
gelir. nk kullanlan l aleti ve l dzenekleri, llen fiziksel bykl gerek
deerinden bir miktar sapma ile lerler veya gsterirler. Bunun iin lmeler esnasnda
meydana gelebilecek hatalar iin hata toleranslar verilmitir. Performans deneyleri iin ISO-
standartlar ayr gurupta toplanmtr. ISO snflandrmasna gre snflar arasndaki fark
esas olarak, performans verilerindeki toplam hata miktarnn l aletleri ve lme yntemleri
iin izin verilen lme toleranslar miktardr. lmede toplam hata iin izin verilen st
snrlar % olarak Tablo 3.2de verilmitir. Bunun iin yaplan deneyin ISO Standartlarna gre
hangi snfa dahil olduu belirtilmelidir. (Karadoan,2000 Karadoan, H. ve Ark. 2000. ISO
2548e Gre C Snf Pompa Kabul Deneyleri, Tesisat Dergisi(51),189-1196.)
Tablo 3.2. ISO Standartlarna Gre lmede Toplam Hata Snrlar


3.2.Bilgisayar Destekli Pompa Analizi (http://www.freecalc.com/pumpdesg.htm)

On-line Pump System Design
Enter Pump Conditions Below:

PROJECT DATA

Job Number:
Client:
Equipment Number:
PUMP PROCESS DESIGN
DATA
Application:

Fluid:

Operating Temperature (F):

Viscosity (cP):
1

Typical Values
Absolute Vapor Pressure @ T (PSIA):
0

Typical Values
Specific Gravity @ T:
1

Typical Values
Design Capacity (GPM):
0

Pipe Schedule:
Piping Material:
PUMP SUCTION CONDITIONS
Suction Elevation (ft):
0

Pressure @ Source (psig):
0

Suction Line Size (in):

Equipment Pressure Loss (psi):
0

Help me determine the Suction pipe pressure loss
Estimated Suction Pipe Length (ft):
0

Piping Complexity: Equivelent length factors

Enter "Actual Line Loss" if Selected (psi):

PUMP DISCHARGE
CONDITIONS
Discharge Elevation (ft):
0

Pressure @ Destination (psig):
0

Safety Factor (psi):

Help me choose a Safety Factor
Control Valve Pressure Drop (psi):

Help me choose a Control Valve pressure drop
Heat Exchanger Pressure Drop (psi):
Filter Pressure Drop (psi):
Misc. Equipment Pressure Drop (psi):
Orifice/Meter Pressure Drop (psi):
Estimated Pump Efficiency (%):
Highest Point in Pipe Rack (ft):
0

1st Discharge Line Size
Line Size (in):
Help me determine the Discharge pipe pressure loss
Estimated Pipe Length (ft):
0

Piping Complexity: Equivelent length
factors

Enter "Actual Line Loss" if Selected
(psi):

2nd Discharge Line Size How to use this 2nd and 3rd Discharge Line option
Line Size (in):
0

factors

(psi):

3rd Discharge Line Size
Line Size (in):
0

factors

(psi):

PUMP PROCESS INPUT DATA

Fluid and System Data Suction Data
Discharge Data

Job Number:
Client:
Equipment Number:
Application:
Fluid:
Operating Temperature (F):
Viscosity (cP): 1
Absolute Vapor Pressure @ T: 0
Specific Gravity @ T: 1
Design Capacity (GPM): 0
Pipe Schedule: SCH 40
Piping
Material: CLEAN COMMERCIAL STEEL PIPE
Pipe Roughness (FT): 0.00015

Suction Elevation (ft): 0
Pressure @ Source
(psig): 0
Suction Line Loss
(PSI): NaN
Suction Line Size (in): 0.5
Actual Suction ID
(in): 0.622
Suction Flow
Region: Laminar
Suction Friction
Factor: Infinity
Equipment Pressure Loss
(psi): 0
Estimated Pipe Length
(ft): 0
Equivelent Pipe Length
(ft): 0
Piping
Complexity: Normal Piping

Discharge Elevation
(ft): 0
Pressure @ Destination
(psig): 0
Heat Exchanger Pressure
Drop (psi): 0
Filter Pressure Drop
(psi): 0
Misc. Equipment Pressure
Drop (psi): 0
Safety Factor (psi): 0
Control Valve Pressure
Drop (psi): 0
Orifice/Meter Pressure
Drop (psi): 0
Estimated Pump Efficiency
(%): 0.5
Highest Point in Pipe Rack
(ft): 0
1st Discharge Line Flow
Region: Laminar
1st Discharge Line Friction
Factor: Infinity
1st Discharge Line Loss
(PSI): NaN
1st Discharge Line
Size: 0.5
Actual 1st Discharge Line
ID (in): 0.622
1st Discharge Line
Estimated Length: 0
1st Discharge Line
Equivelent Length: 0
1st Discharge Line Piping
2nd Discharge Line Flow
Region: Laminar
2nd Discharge Line
Friction Factor: Infinity
2nd Discharge Line Loss
(PSI): NaN
2nd Discharge Line
Size: 0.5
Actual 2nd Discharge Line
ID (in): 0.622
2nd Discharge Line
Estimated Length: 0
2nd Discharge Line
Equivelent Length:: 0
2nd Discharge Line Piping
3rd Discharge Line Flow
Region: Laminar
3rd Discharge Line Friction
Factor: Infinity
3rd Discharge Line Loss
(PSI): NaN
3rd Discharge Line
Size: 0.5
Actual 3rd Discharge Line
ID (in): 0.622
3rd Discharge Line
Estimated Length: 0
3rd Discharge Line
Equivelent Length: 0
3rd Discharge Line Piping
PUMP DESIGN SYSTEM CONDITIONS

Suction Side Discharge Side
Total Suction Pressure (PSIG): NaN
Total Suction Pressure (PSIA): NaN
NPSH Avaliable (PSIA): NaN
NPSH Avaliable (ft): NaN
NPSH Specified (ft): NaN
Total Discharge Loss
(PSI): NaN
Total Discharge Pressure
(PSI): NaN
Pump Differential
(PSI): NaN
Pump Differential
(ft): NaN
Hydraulic HP: NaN
Brake HP: NaN

4. EKLER
POMPA DZAYNI (www.gencbilim.com)

Verilenler:

mSS H
m
30 =

s m s m gn ton Q / 0277 , 0 ) 3600 24 /( 200 / 200
3 3
= = =

dak dev n / 2650 = (Seildi)

:
m
H Manometrik basma ykseklii
: Q Debi
: n Devir says

stenenler:

1-Pompa tipinin belirlenmesi.
2-Dner ark dizayn.
3-Kanat izimi.
4-Salyangoz dizayn.
5-Pompa komple kesit resmi.

A.POMPA TPNN BELRLENMES

A.1zgl devir says(
q
n ):

35 12 < <
q
n Tam santrifj pompalar.
80 35 < <
q
n Helisel pompalar.
200 80 < <
q
n Diagonal pompalar.
400 200 < <
q
n Eksenel pompalar.

4 3
2 1
H
Q n
n
q

=

dak dev n
q
/ 40 , 34
30
0277 , 0 2650
4 3
2 1
=
=

35 40 , 34 12 < = <
q
n Olduundan pompa tam santrifj pompadr.

A.2 Spesifik devir says(
q
n ):

4 5
2 1
H
Ne n
n
q

=

dak dev n n
q s
/ 56 , 125 40 , 34 65 , 3 65 , 3 = =

B.DNER ARK DZAYNI

B.1 Pompa gc(Ne):

75

=
g
H Q
Ne
[BG]
102

=
g
H Q
Ne
[kW]

h m v g
=

:
g
Gerek verim.
:
v
Volmetrik verim.
:
m
Mekanik verim.
:
h
Hidrolik verim.
Tablo 2.1.
s
n
36 57 114 174 231 288 348 400
h
n %
75 86 92 93 94 95 95,5 96

96 , 0 ) 99 , 0 96 , 0 ( = =
v
Kabul edildi.
93 , 0 =
h
Tablodan.
76 , 0 =
g
Grafikten.

85 , 0
93 , 0 96 , 0
76 , 0
=
=
h v
g
m

2
/ 1000 m kp =

BG Ne 578 , 14
75 76 , 0
30 0277 , 0 1000
=

=

B.2. Elektrik motorunun gc:

Ne Ne
m
= ) 3 , 1 1 , 1 ( =

3 , 1 5 = < BG Ne
2 , 1 25 5 = < < Ne
1 , 1 25 = > Ne

BG Ne BG Ne
m
494 , 17 578 , 14 2 , 1 25 578 , 14 5 = = < = <

Standartlara uygun olmas bakmndan BG Ne
m
20 = kabul edildi.

B.3.Pompa mil ap(
mil
d ):


n
Ne
d
z
m
mil
360000

:
m
Ne pompa miline verilen g [BG]
:
z
Milin burulma gerilmesi
2
/ ) 500 450 ( cm kgf (elik iin)
n :Devir says [dev/dak]

2
/ 450 cm kgf
z
= (St 500 ve St 60 elikler iin) kabul edildi.

mm cm d d
mil mil
2 , 18 82 , 1
2650 450
20 360000
= =

=

Standartlara uygunluk bakmndan mm d
mil
20 = kabul edildi.

B.4.n gbek ap(
h
d ):

mil h mil h
d d d d = = 4 , 1 ) 4 , 1 3 , 1 (

mm d
h
28 20 4 , 1 = =

B.5.Arka gbek ap( '
h
d ):

mil h mil h
d d d d = = 5 , 1 ' ) 5 , 1 35 , 1 ( '

mm d
h
30 20 5 , 1 ' = =

B.6.Giri az ap hesab(
o
d ):

o h o
c d d Q = ) (
4
'
2 2

o h o
v
c d d
Q
Q = = ) (
4
'
2 2
(*)
: ' Q Kanada giren suyun debisi.
:
o
c Kanada giren suyun hz.

m o
c c
1
) 1 8 , 0 ( =

m s m
H g k c = 2
1 1

m s m
H g k c = 2
2 2


Grafik 2.2.
q s s
n k k
2 1
, Grafii

18 , 0
1
=
s
k ve 14 , 0
2
=
s
k (Stephanoff diagramndan)

s m c
m
/ 3736 , 4 30 81 , 9 2 18 , 0
1
= =

s m c
m
/ 3965 , 3 30 81 , 9 2 14 , 0
2
= =

s m c
o
/ 2424 , 4 3736 , 4 97 , 0 = =

(*) Denkleminin dzenlenmesi sonucu;

2
4
h
o v
o
d
c
Q
d +

=

mm m d
o
2 , 97 0972 , 0 03 , 0
2424 , 4 96 , 0 14 , 3
0277 , 0 4
2
= = +

=

B.7.Dner ark giri ap(
1
d ):

o
d d = ) 95 , 0 8 , 0 (
1

mm d d
o
48 , 87 2 , 97 9 , 0 9 , 0
1
= = =

B.7.1.Dner ark giri hz(
1
u ):

60
1
1
n d
u

=

s m u / 13 , 12
60
2650 08748 , 0 14 , 3
1
=

=

B.7.2Dner ark giri as(
1
):

Giri hz geninden;

1
1
1
u
c
tg
m
=

o
tg 82 , 19 3605 , 0
13 , 12
3736 , 4
1 1
= = =

B.8.Dner ark k ap(
2
d ):

3 2
1
2
=
d
d

48 . 87 2 2 2
1 2
1
2
= = = d d
d
d

mm d 96 , 174
2
=

B.8.1.
2
d apnn kontrol:

2
2
2 2 2 2
tg
c
u w u c
m
u u
= =

(
=
u
m
th
c u
tg
c
u u
g
H
1 1
2
2
2
2
2
1

0 ) (
1 1
2
2
2
2
2
= +
th
m
H g c u
tg
c
u u

0
2
2
2
= C u B u A Halindeki bir denklem gibi dnlrse;
A
AC B B
u
2
4
2
2

=

+ +
|
|
.
|
\
|
+ =
th u
m m
gH c u
tg
c
tg
c
u
1 1
2
2
2
2
2
2
2 2
elde edilir

o
90
1
= ve 0
1
=
u
c (Radyal girili pompa)

+
|
|
.
|
\
|
+ =
th
m m
gH
tg
c
tg
c
u
2
2
2
2
2
2
2 2

s m c
m
/ 3965 , 3
2
= ve
o
27
2
=

Pfleiderer metoduna gre;

( ) ( )
h
m
th th
H
P P H H
+ = + =
1 1

St z
r
P
=
2
2

:
2
r Dner ark giri yarap
: z Kanat says
St :Statik moment

Klavuz kanatsz pompalarda;

( ) |
.
|
\
|
+ = |
.
|
\
|
+ =
60
1 65 , 0
60
1 85 , 0 65 , 0
2 2

9425 , 0
60
27
1 65 , 0 = |
.
|
\
|
+ =

Kanat says( z );

2
sin 5 , 6
2 1
1 2
2 1
+
+
=
d d
d d
z

8
2
27 82 , 19
sin
48 , 87 96 , 174
96 , 174 48 , 87
5 , 6
+
+
= z
Statik moment( St );

( )
2
1
2
2
2
1
r r St =

( ) 002869848 , 0 04374 , 0 08748 , 0
2
1
2 2
= = St

( )
314 , 0
002869848 , 0 8
08748 , 0 9425 , 0
2
=

= P

( ) mSS H
th
39 , 42
93 , 0
30
314 , 0 1 = + =
+
|
|
.
|
\
|
+ =
th
m m
gH
tg
c
tg
c
u
2
2
2
2
2
2
2 2
idi;

s m u
tg tg
u / 99 , 23 39 , 42 81 , 9
27 2
3965 , 3
27 2
3965 , 3
2
2
2
= +
|
|
.
|
\
|
+ =

n
u
d
n d
u
=

=
60
60
2
2
2
2

mm d d 0325 , 173
2650 14 , 3
60 99 , 23
2 2
=

=

Kabul edilen mm d 96 , 174
2
= idi.Buna gre hata;

= |
.
|
\
|
= 100
96 , 174
0325 , 173 96 , 174
hata %1,1

B.9.Giri genilii(kanat eni)(
1
B ):

m
c B Q
1 1 1
' =


1 1
1 1
1
1
=
t
t
, mm
z
d
t 33 , 34
8
48 , 87 14 , 3
1
1
=
=

( )mm s 5 4 =

79 , 11
82 , 19 sin
4
sin
1
1
= = =
s
, 6563 , 0
33 , 34
79 , 11 33 , 34
1
=
=

m v
m
v
c
Q
B c B
Q
Q
1 1
1 1 1 1
'

= = =

3736 , 4 14 , 3 6563 , 0 96 , 0
0277 , 0
1

= B

mm B 59 , 36
1
=

B.10.Kanat k genilii(
2
B ):

m
c B Q
2 2 2
' =

2 2
2 2
2
1
=
t
t
, mm
z
d
t 67 , 68
8
96 , 174 14 , 3
2
2
=
=

( )mm s 5 4 =

810 , 8
27 sin
4
sin
2
2
= = =
s
, 8716 , 0
67 , 68
810 , 8 67 , 69
2
=
=

m v
m
v
c
Q
B c B
Q
Q
2 2
2 2 2 2
'

= = =

3965 , 3 14 , 3 8716 , 0 96 , 0
0277 , 0
2

= B

mm B 02 , 17
2
=


5. KAYNAKLAR
Bird R.B., Transport Phenmenia, Madison,Wisconsin, June1960.
w3.gazi.edu.tr / web/gunbal/IATS-403 pdf, 01.03.2007
http://www.freecalc.com/pumpdesg.htm, 01.03.2007
www.gidb.itu.edu.tr/staff/ozsoysal/ter201/Termo0102.pdf, 01.03.2007
Gkelim , A., T., Pompalar, 1. bask, 1976
Gkelim, A., T., Pistonlu Pompalar, Trbinler, Kompresrler, 1. bask, 1973
Pancar, Y., Santrifj Pompalar, 1980
(http://www.gazimyo.gazi.edu.tr)/gmyo_web/tr/akademik_per_sayfalari/mete_ozbas/e
_kitap/plastik_teknoloji/hidrolik_devre.pdf
www.gencbilim.com, 25.03.2007

Pompa Ve Kompresorler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pompa Ve Kompresorler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.KimyaMuhendisi.

elde edilir. (1.6.1.1.3)

You might also like