De louterende zegeningen van deze crisis r n n s

Pieter C Couwenberg g zaterdag 24 decemb 2011, 00:00 g ber update: zaterdag 24 december 2011, 10:29 4

box Colourb De leve ertraan van de crisis b n blijft een bi itter medici Maar h maakt d geesten rijp ijn. het de r voor no oodzakelijk verander ke ringen en g geeft ruimte om het an e nders te doen. Zeven redenen r om van de crisis te houden. n e

Meer over d onde r dit erwerp

Crisis- e herstelwet wordt per en rmanent

Rutte bl van hyp lijft potheekrent teaftrek af

Dachten we kort na de krediet n a tcrisis van 2 2008 nog da we in een heftige dip zaten, inmi at iddels raken st teeds meer m mensen ervan overtuig dat we aa het einde van een tijd gd an dperk zijn beland. b Alles lij op losse schroeven te staan. Ze jkt ekerheden zijn geen zek kerheden m meer, te begin nnen bij de pensioenen.

Heilige huisjes als de hypotheekrenteaftrek, de hervorming van de arbeidsmarkt en ophoging van de pensioenleeftijd zijn in korte tijd bespreekbaar geworden. De vakbeweging besluit zichzelf opnieuw uit te vinden. Morele crisis Deze tijd is anders. Europa gaat met de pet rond in China, Brazili en Rusland. In de Arabische wereld en Rusland staat de bevolking op tegen de autoriteiten. Het gezag van de katholieke kerk is ondermijnd door het wangedrag van zijn priesters. Mubarak, Khaddafi en Berlusconi ruimen na decennia pluche het veld. Onder druk van de crisis krijgt Itali zonder nieuwe verkiezingen een zakenkabinet, Griekenland een nationale coalitie, en wordt in Belgi de impasse doorbroken. In Madrid gaan tienduizenden jongeren de straat op voor een betere toekomst. De financile crisis is ook een morele crisis waarin de korte termijn en focus op financieel gewin en individualisme plaatsmaken voor duurzaamheid, gelijkheid en coxistentie. Overal in de westerse wereld duiken als paddenstoelen uit de grond de tenten van de Occupybeweging op. Jonge managers, in de banksector bijvoorbeeld verenigd in Fier, stellen de status quo ter discussie en willen verandering, al zijn ze net als de Occupyers niet even duidelijk in hun oplossing. Het thema duurzaamheid is voor even naar de achtergrond verdwenen maar de grondstoffenschaarste en het afvalprobleem worden wel degelijk gevoeld. Nieuw evenwicht Het geloof in economische modellen en vrijemarktideologien heeft forse deuken opgelopen nu het laissez-faire tot een ongekende zeepbel van krediet heeft geleid. Een nieuw evenwicht tussen markt, staat en burgers zal worden gezocht. Traditionele autoriteiten als bankiers, toezichthouders, kredietbeoordelaars en accountants zijn van hun voetstuk gevallen, hun gezag is niet langer vanzelfsprekend. Oude tegeltjeswijsheden als niet meer uitgeven dan je verdient en sparen is beter dan lenen worden afgestoft en weer opgehangen. Leningen voor woningen moeten weer worden afgelost. Het blijft niet bij de restauratie van goede gewoonten. Overheden versoberen, wat een einde maakt aan wat hoogleraar economie Victor Halberstadt ooit omschreef als een zelfbedieningswinkel zonder kassa. Er zal meer dan nu het geval is door burgers zelf moeten worden betaald voor onderwijs, zorg en andere voorzieningen die zij willen genieten. De overheid betaalt ook niet voor je fiets, dus waarom wel voor je rollator? Burgers eten straks hun huis op ter financiering van hun oude dag. Gevestigde instellingen in de semioverheid zullen hun toegevoegde waarde moeten tonen of verdwijnen. Zegen De levertraan beklemt en maakt somber. Er is nostalgie naar de gulden en de wens ons terug te trekken achter de dijken in de hoop dat de storm ons land passeert. De mondialisering heeft de wereld kleiner en rijker gemaakt, maar de onderlinge afhankelijkheid maakt schokken heftiger dan ooit. En toch is deze crisis een zegen. Het maakt de geesten rijp voor verandering. Het legitimeert en versnelt noodzakelijke maar niet altijd plezierige hervormingen die de afgelopen decennia werden afgekocht dankzij de beschikbaarheid van goedkoop krediet. Het feest is voorbij. Nu

geld er niet meer is als de grote plooiengladstrijker, zullen scherpe keuzes moeten worden gemaakt door burgers, overheden en bedrijven. Heilige huisjes staan ter discussie, babyboomers gaan met pensioen, er ontstaat ruimte voor iets nieuws, voor nieuw elan. In de woorden van Albert Einstein: We kunnen onze problemen niet oplossen met dezelfde manier van denken die we gebruikten toen we de problemenbedachten. 1. Regie bij de burger De crisis geeft de burger de verantwoordelijkheid terug om regie te voeren over zijn toekomst, over zaken als werk, zorg en oude dag. Het Zwitserleven-gevoel, tijdig van een riant pensioen genieten, is niet meer de droom van dertigers en veertigers. Meer mensen willen zelf verantwoordelijk zijn voor hun keuzes en die niet overlaten aan vakbeweging of pensioenfonds. Ze kunnen niet vertrouwen op collectieve regelingen, koopsompolissen en andere vangnetten en accepteren meer risico in ruil voor meer individuele keuzevrijheid. Met het falen van de markt en een overheid die financieel niet bij machte is voor een comeback, zullen tegelijkertijd ook nieuwe collectieven ontstaan van burgers en bedrijven. Delen van het bedrijfsleven zullen de handen ineenslaan om nieuwe kredietwegen te vinden, buiten de banken en de beurs om. Zzpers vormen een collectief om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. 2. Status voorbij Mensen ontleenden hun identiteit aan economisch succes en materile welvaart. Nu geld schaars en duur wordt en de groei elders is, worden prioriteiten verlegd naar zingeving, spiritualiteit, gezin en nabuurschap. Van status wordt een mens niet gelukkig. Besteed je geld niet aan status, maar geniet wel van wat je zelf belangrijk vindt (als je die Porsche of dat zeiljacht per se wilt). Kies bewust voor ouderwetse duurzaamheid en geniet daarvan. Houd junk buiten de deur, niet alleen fastfood maar ook kleding, apparatuur, abonnementen en al die spullen die je toch niet gebruikt en wel veel geld kosten en het milieu belasten. Spaar liever voor kwaliteit en duurzaamheid. Burgers gaan bewuster door het leven: als consument (wat koop ik?), werknemer (bij welk bedrijf wil ik werken?), aandeelhouder (bij welke onderneming?) en buur. 3. Maak verbinding Geld vergroot de afstand tussen mensen. Het verhindert de noodzaak echte verbindingen aan te gaan. Met geld zijn mensen in te huren en hoeven ze niet te worden overtuigd om mee te doen. Nu geld er minder toe doet, zoeken mensen zinvol werk waar ze zich in kunnen ontplooien. Vormen grote conglomeraten nog wel een aantrekkelijke werkplek of verkiezen ze kleinere bedrijfseenheden waar ze het verschil kunnen maken of een vrije rol als zelfstandige zonder personeel? Vergeet de ceo van het AEX-fonds en zijn Audi A8 als rolmodel. Zoek inspiratie bij vernieuwers en andersdenkenden en gebruik sociale media om een netwerk te bouwen om nieuwe ideen te geven en te krijgen. Verdiep contacten met mensen uit je omgeving. Spreek je uit. 4. Europa krijgt meer inhoud

Europa schuift dankzij de crisis in elkaar, met meer financile discipline en meer bevoegdheden voor Brussel, tegen de populistische trend in vele landen in. Er komt meer coherentie in het denken over begrotingsevenwicht en staatsschuld. Ook een Europees toezicht op financile markten en internationaal opererende banken komt dichterbij. De vraag is of het proces wel snel genoeg gaat want het gebrek aan vertrouwen is groot. Ook het ontbreken van centrale cordinatie tussen alle toezichthouders bemoeilijkt de voortgang. Microbesluiten hebben ongewenste macrogevolgen. 5. Denk anders Bedrijven worden voorzichtiger met geldverslindende overnames. Ondernemen is weer woekeren met de middelen. Wees creatief. Gebruik de tevredenheid van klanten om te groeien in plaats van dure marketingscampagnes. Sluit samenwerkingsverbanden met gesloten beurzen zoals recent de KLM met driesterrenchef Peter Goossens voor een nieuwe menukaart voor de businessclasspassagiers. De Belgische overheid deed dit jaar een creatief beroep op haar burgers om haar financile sores te lenigen. De Belgen sloegen massaal het spaarvarken stuk en kochten nationaal overheidspapier. Denk anders. Een van de populairste managementboeken van dit moment, Moneyball, the art of winning an unfair game, beschrijft het succes van een Amerikaanse honkbalcoach. Met beperkte middelen versloeg Billy Beane alle grootmachten en werd landskampioen. Zijn geheim: op een andere manier naar de statistieken van spelers kijken. Met die kennis en een beperkt budget bouwde hij een winnend team. In managementtaal: durf uniek te zijn en andere wegen te volgen. Denk aan Steve Jobs, ga niet mee met de heersende trends. Only dead fish go with the flow. Bedrijven moeten kiezen wat ze willen zijn, het portfolio afstoffen en nutteloze projecten stoppen. Vergeet omzetgroei, focus op waardecreatie. Met een beperkt marktaandeel kun je een groot stuk van de winst pakken, zo bewijst Apple. 6. Geen MBA maar Natlab Inhoud gaat weer voor de vorm. Het loont een vak te beheersen. Ambachten als meubelmaker, restaurateur, loodgieter, elektricien, natuurkundige of banketbakker zijn gewild, managers moeten hun toegevoegde waarde bewijzen of verdwijnen (zonder extravagante exitregeling). Kenniscentra als Philips researchcentrum Natlab worden weer belangrijker dan een MBA van Insead. Schaarste aan middelbaar en hoger personeel noopt bedrijven zelf opleidingen op te zetten. Een opleiding die past bij je loopbaanwens of een vrijkaart voor een inspiratiedag met een goeroe wordt de nieuwe bonus. Vakopleidingen en gilden moeten vraag en aanbod aan de onderkant van de arbeidsmarkt beter laten aansluiten. Het onderwijs hervormt zich. De focus ligt niet meer op rekenen en taal, want een deel van de kenniseconomie migreert naar Azi. Het Westen moet op de scholen ook kwaliteiten als inventiviteit en inlevingsvermogen ontwikkelen: kortom de rechterhelft van het brein. Zelfs de excelkeizers van McKinsey kijken naar gedrag en cultuur om bedrijven verder te brengen. 7. De angst voorbij

Nu het geld op is, vervalt de druk om te voldoen aan het beeld van succes. Veranderen was tot nu toe ongekend duur omdat er veel status en geld op het spel stond. Om die reden werd er ook geen tijd vrijgemaakt voor een bijzondere hobby, voor dat unieke vrienden- en familienetwerk. Dat wordt nu een stuk gemakkelijker. De wereld verandert, stap over je statusangst heen en begin nu eens aan jezelf. Doe geen dingen omdat het goed op je c.v. staat. Premier Mark Rutte geeft studenten het advies andere paden te bewandelen dan de geijkte om hun echte talent te ontdekken. Met dank aan Maikel Batelaan, strategieadviseur en ondernemer en Hein Haenen, communicatie-adviseur. Trefwoorden: bankwezen , Crisis;euro;zzp'ers