EE302 ELECTRONIC EQUIPMENT REPAIR

By: En. Izwanizam bin Yahaya

BAB 3

TEKNIK DIAGNOSIS DAN ALAT-ALAT PENGUJIAN

APAKAH ALAT PENGUJIAN YANG DIGUNAKAN DALAM MEMBAIK PULIH ALATAN ELEKTRIK DAN ELEKTRONIK?.

ALAT-ALAT PENGUJIAN

OSSILOSKOP MULTIMETER KUAR LOGIK PENDENYUT LOGIK KLIP LOGIK PENYURIH ARUS PENGANALISA LOGIK PENJANA DENYUT

DEFINASI FUNGSI OSSILOSKOP JENIS OSSILOSKOP GAMBAR RAJAH BLOK KENDALIAN

OSSILOSKOP

1. OSSILOSKOP STORAN
2. MULTICHANNEL OSSILOSKOP 3. DIGITAL OSSILOSKOP

JENIS-JENIS OSSILOSKOP

Osiloskop adalah alat pengukuran elektronik yang berkeupayaan untuk memaparkan isyarat di atas screen. Dimana isyarat ini berubah dengan masa (voltan lawan masa).

DEFINASI OSSILOSKOP

Digunakan untuk menyukat isyarat yang masanya berubah-ubah serta paparkan isyarat supaya dapat dianalisis. Pengukuran voltan a.t dan a.u, frekuensi, tempoh dan hubungan fasa antara isyarat . Analisis isyarat sambutan fana seperti masa menaik, masa menurun dan masa lajakan yang berlaku. Mengkaji ciri-ciri penguat Menguji komponen.

FUNGSI OSSILOSKOP

Ia berkeupayaan untuk mengingati isyarat ujian melalui ingatan yang ada padanya. Memaparkan isyarat ujian secara jelas tanpa memerlukan isyarat persekalaan.

OSSILOSKOP STORAN

Boleh memaparkan 2 atau lebih isyarat ujian dalam satu masa. Ia menggunakan prinsip multiplexer. Setiap isyarat dipaparkan satu demi satu oleh senapang elektron tetapi dalam jangka masa yang amat pendek. Digunakan untuk melihat bentuk signal pada 2 tempat yang berbeza pada satu rangkaian elektronik.

OSSILOSKOP MULTICHANNEL

Ia menggunakan prinsip digital. Isyarat ujian akan ditukarkan kepada digital yang diproses oleh litar digital (seperti sistem komputer) dan dipaparkan pada skrin. Ia berkeupayaan untuk membuat pengukuran tambahan dengan ketepatan yang tinggi dan mudah digunakan.

OSSILOSKOP DIGITAL

BINAAN ASAS CRT

Deflection Planes
vertical

horizontal

Spot Electron Beam

Electron Gun

Fluorescent screen

KENDALIAN
Apabila voltan diberikan pada Horizontal plate, Apabila voltan diberikan pada Horizontal elektron akan bergerak secara mendatar Dan bila plate, elektron akan bergerak secara voltan diberikan bila voltan diberikanelektron mendatar Dan secara Vertical plate secara akan bergerak secara menegak. Vertical plate elektron akan bergerak secara menegak. Plate H disambung kepada satu isyarat Mata Gergaji (Saw Tooth Signal) elektron akan Mata Plate H disambung kepada satu isyarat Gergaji (Saw Tooth Signal) elektron akan bergerak dari kiri ke kanan pada paksi X. bergerak dari kiri ke kanan pada paksi X. Plate V disambung kepada satu isyarat ujian, menyebabkan pergerakan elektron akan bergerak Plate V disambung kepada satu isyarat ujian, menyebabkan pergerakan elektron akan mengikut plate ini. bergerak mengikut plate ini.

Hasil dari voltan yang dibekalkan pada Plate H dan V secara berterusan menyebabkan terhasilnya lengkok atau gelombang pada skrin osc. Yang hampir sama dengan gelombang ujian. Gelombang tersebut tidak dapat dilihat kerana isyarat yang dipaparkan pada skrin sangat laju. Untuk jangka masa yang lama penstabilan diperlukan.

GAMBARAJAH BLOK
Ydeflection Xdeflection Xdeflection Ydeflection Trigger Voltage/DI Circuit V Trigger Level Input comparator XAmplifier

YAmplifier

SAWTOOT H OSCILLATO R Frequency Time / DIV

VOLTAGE/DIV Knob: Untuk menukarkan skala pembesaran pda penguat (amplifier) Channel Y dan juga menukarkan skala paksi Y pada skrin. TIME/DIV Knob: Untuk menukarkan tempoh masa (skala) saw tooth signal yang menentukan berapa lama elektron bergerak dari kiri ke kanan pada skrin dan menukarkan skala paksi X pada skrin. TRIGGER LEVEL Knob: Menukarkan paras rujukan bagi isyarat ujian untuk menentukan skala bagi saw tooth signal

FUNGSI

SEBUTKAN BEBERAPA CONTOH PENGGUNAAN MULTIMETER?

MULTIMETER (VOM)

Pilih skala DC/AC yang sesuai pada MOV. Skala tersebut mestilah lebih besar daripada nilai voltan yang diukur untuk mengelakkan kerosakan pada MOV.

Pengukuran Voltan DC/AC

Pilih skala DC mA yang sesuai pada MOV. Nilai skala mestilah lebih besar dari nilai yang diukur. Potongkan litar yang hendak diukur dan sambungkan MOV seperti gambarajah di bawah:-

Pengukuran Miliampere (arus)

Pilih skala yang sesuai, laraskan MOV pada 0 ohm(tentukurkan). Sambungkan objek yang hendak diukur seperti di bawah:-

Pengukuran rintangan

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

0.47 1 4.7 47 100 1K 10K 10M

OHM OHM OHM OHM OHM OHM OHM OHM

= = = = = = = =

R47 1R0 4R7 47R 100R 1K0 10K 10M

B.S 1852 RESISTANCE CODE

i. ii. iii. iv. v.

F = +/- 1% G = +/- 2 % J = +/- 5 % K = +/- 10 % M = +/- 20%

PENAMBAHAN ABJAD MENUNJUKKAN HAD TERIMA

1.
2.
3. 4. 5. 6.

R33M = 0.33 ohm +/- 20% 4R7K = 4.7 ohm +/- 10% 390RJ = 390 ohm +/- 5% 6k8F = 6.8k ohm +/- 1% 68KK = 68k ohm +/- 10 % 4M7M = 4.7M ohm +/- 20%

Contoh;

Pengujian Kapasitor

Tidak semua MOV berkeupayaan untuk menguji kapasitor. Bagi MOV yang mempunyai kemudahan menguji kapasitor lakukan seperti gambarajah di bawah. Tetapi kapasitor tersebut mestilah discaskan dahulu sepenuhnya.

Bagi MOV yang tidak mempunyai kemudahan ini, pengujian boleh dilakukan menggunakan kaedah quick and dirty Matikan bekalan kuasa pada litar tersebut. sambungkan MOV seperti litar dibawah, dan perhatikan nilai rintangan. Bagi kapasitor yang baik MOV akan mengecas kapasitor tersebut dan diakhir ujian nilai rintangan adalah infiniti (kapasitor jenis elektrolitik) atau seperti graf di bawah.

MOV secara quick and dirty

Graf menguji kapasitor

Menguji Diod

Bagi menguji diod MOV mestilah mempunyai diode check atau high-ohm skala.

Ini kerana MOV tersebut mestilah boleh mengaktifkan diod (forward bios).
Gambarajah di bawah menunjukkan cara pengujian diod (a) forward-bios dan (b) reverse-bios.

Rintangan = Tinggi (infiniti) seperti litar buka

Rintangan = Rendah

Rintangan = sifar (litar

pintas)

Sila semak sendiri.

Pengujian Transistor

1. PASIF

= komponen yang Memberi laluan kepada arus elektrik,isyarat. contoh ; perintang, peraruh, kapasitor.

2. AKTIF

= komponen yang Mengawal laluan arus dan memproses isyarat , menghasilkan isyarat baru dan membekalkan tenaga. ; transistor, ujt,ic,scr,bateri,diod dll

contoh

KOMPONEN ELEKTRONIK

a.

Bocor

= bacaan ohm lebih tinggi (diod)

b.

Pintas = 0 ohm (perintang,trasisitor,fet,mosfet,peraruh dan kapasitor) Terbuka = infiniti (perintang,trasisitor,fet,mosfet,peraruh dan kapasitor)

c.

d .Pertambahan nilai = biasa berlaku Kerosakan yang (utk perintang sahaja)

KUAR LOGIK (logic probe)

Logic Probe alat yang digunakan untuk membaca atau menguji paras logik isyarat digital (digital signal) .

Bila litar logic atau gate logic berada pada kedudukan 1 (tinggi) LED pada logic probe akan berwarna merah. Bila litar logic atau gate logik berada pada kedudukan 0 (rendah) LED pada logic probe akan bertukar menjadi berwarna hijau. Bila LED penunjuk berkelip-kelip menunjukkan Isyarat denyutan sedang melalui litar logik berkenaan.

Alat ini senang digunakan dan diterima sebagai alat penguji untuk kebanyakkan litar. Logik probe juga sesuai digunakan untuk menganalisa denyutan (pulse low frequency) yang kecil yang susah dilihat oleh osiloskop.

Logik pulser digunakan untuk menghasilkan isyarat digital kedalam litar.

Kebiasaannya ujian untuk menguji dan mengesan kerosakkan litar bersepadu (IC) pada motherboard (system board) computer dijalankan semasa computer berada dalam operasi (switched on), tetapi penggunaan logic pulser digunakan semasa computer tidak beroperasi.(di off kan). Logik pulser dapat menghasilkan isyarat digital sama seperti yang dihasilkan oleh computer yang sedang beroperasi. Dengan menggunakan logic pulser kita dapat mewujudkan isyarat yang sentiasa tinggi 1 atau 0 ataupun satu siri denyutan.

Semasa menguji untuk mencari kerosakkan pada PENDENYUTdiperlukan untuk mengujilitar bersepadu (IC) penggunaan logic probe LOGIK isyarat pada output IC berkenaan. Isyarat daripada logic pulser biasanya adalah lebih kuat dan boleh (logic pulser) mengatasi

Semua isyarat lain yang ada pada litar yang sedang diuji.

MONITOR LOGIK

IC test clip dilekatkan pada pin kaki IC. Hanya perlu mengambil bacaan atau membuat ujian logic probe pada pin yang terdapat pada bahagian atas IC test clip. IC test clip dicipta bagi memudahkan pengujian dilakukan disebabkan oleh kedudukan IC yang berselerak di atas Mother board (PCB) juga disebabkan oleh kesempitan ruang pada pin kaki IC bila mengunakan probe logic. IC Test clip yang dijual dipasaran terdiri daripada berbagai saiz, sesuai untuk iC yang mempunyai kaki 14, 16, 18, 20, 24, 30 dan 40 pin.

PENYURIH ISYARAT

Penyurih arus (Current Tracer) juga dikenali sebagai nama pengesan litar pintas (short detector). Alat ini boleh digunakan bagi mengesan jumlah arus kecil yang melalui papan litar tanpa memutuskan litar. Kebiasaannya penyurih arus akan menggunakan LED untuk menunjukkan kewujudan arus,terdapat juga penyurih arus yang membunyi buzz untuk sebagai penanda untuk tujuan yang sama.

Untuk penyurih arus yang membunyikan buzz, biasanya bunyi akanbertambah kuat bila alat ini dibawa menghampiri tempat di mana berlakunya litar pintas (short circuit)
Pengurih arus boleh mengesan arus yang berubah dengan cepat. Jika tempat yang hendak diuji tidak terdapat arus yang berubah,logik probe boleh digunakan untuk menyuntik denyutan.

Stuck wired-end circuit.

Multiple get input problem

PENGUJI TRANSISTOR

Alat Multimeter boleh digunakan untuk menguji transisitor. Walaubagaimana pun Penguji Transistor boleh diuji dengan lebih senang dengan menggunakan penguji transistor.

Terdapat beberapa jenis penguji transistor tetapi yang paling baik ialah yang boleh membuat ujian tanpa mengeluarkan transistor dari papan litar.
Untuk membuat ujian transistor biasanya perlu terlebih dahulu mengetahui punca Collector(C) , Base ((B) dan Emetter(E). Penguji Transistor jenis yang baik bukan sahaja boleh menguji samada transistor berkenaan adalah baik tetapi tetapi dapat menunjukkan secara automatik punca collector, Emitter, dan Base.

PENGANALISA LOGIK (LOGIC ANALYSER)

Penganalisa Logik digunakan untuk melihat paras logik bagi litar digital pada beberapa titik (lebih daripada satu) secara serentak. Logik-logik ini boleh dilihat melalui timing diagram atau state diagram.

Digunakan untuk menjana denyut yang boleh dikawal parameter pulsenya, bergantung kepada Keperluannya, seperti ; delay,width,period,single/double lain-lain lagi.

PENJANA DENYUT (PULSE GENERATOR)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 6.

Nyatakan jenis-jenis osiloskop yang biasa digunakan. Apakah kegunaan meter pelbagai,dan nyatakan keburukan meter analog. Dalam pengukuran julat rintangan pada meter pelbagai, terangkan apakah langkah awal sebelum pengukuran dibuat? Nyatakan kegunaan kuar logic Nyatakan penggunaan logic pulser Nyatakan penggunaan penjana isyarat. Lukiskan dan labelkan gambarajah blok binaan sebuah osiloskop.

PRA Kuiz 1

1. i) Osiloskop Storan ii) Multichannel Osiloskop iii) Digital Osiloskop 2. Pengukuran voltan dc/ac,miliampere,rintangan dll 3. Pilih julat sesuai,Pintaskan kedua-dua probe dan laraskan butang pelaras kepada hampir sifar 4. Kegunaan kuar logic untuk menguji paras logic pada litar digital samada logic 0 atau logic 1. 5. Logik Pulser digunakan untuk menyuntik denyut terkawal ke dalam litar logic

JAWAPAN

6. Gambarajah blok Binaan osc.

Ydeflection Xdeflection Xdeflection Ydeflection Trigger Voltage/DI Circuit V Trigger Level Input comparator XAmplifier

YAmplifier

SAWTOOT H OSCILLATO R Frequency Time / DIV