LDERLK Yasalar Reddedilemez 21 Liderlik Yasas John C.

maxwell Trkesi: brahim ener Beyaz Yaynlar: 72 Yaamda baarl olmann srr, kiinin zaman Geldiinde hazr olmasdr. Benjamin Disraeli I Kitabn zgn Ad: The 21 Irrefutable Laws of Leadership 1998 Maxwell Motivation, INC., a Georgia Corporation Bu kitabn Akal Telif Haklar Ajans araclyla alnm tm Trke yayn haklar Beyaz Yaynlar'na aittir. Yaynevimizden yazl izin alnmadan ksmen veya tamamen alnt yaplamaz, hibir ekilde kopya edilemez, oaltlamaz ve yaynlanamaz. Yaync: Hidayet & Canan Pnarba Yayn Ynetmeni: brahim ener Kapak Tasarm: Fatma Mamal Metin Tasarm: Fatma Mamal Datm: Metehan Karabayraktar Kapak Basks: Volkan Matbaas Kapak Renk Ayrm: Diacan Grafik Selafon: Ayna Selafon Bask: Kurti Matbaaclk Cilt: Gven Mcellithanesi Birinci Basm: Eyll 1999/stanbul ISBN: 975-8261-96-7 Yllar boyunca konferanslar ve kitaplar araclyla liderlii rettiim binlerce insana Ve daha iyi bir lider olmak isteyen sana nk liderlik konusunda herey ykselir ve der Yayn ve Datm: BEYAZ YAYINLARI Nuruosmaniye Cad. Kardeler Han, No:3, Kat:2 Caalolu/STANBUL Tel: (212) 522 38 68 - 69 Faks: (212) 522 38 70 NDEKLER nsz ....... xiii Teekkr ......... xv Giri .......... 1 1. GEN UFUK YASASI 5 Liderlik Yetenei Bir Kiinin Etkinlik Dzeyini Belirler Dick ve Maurice kardeler her ne kadar bunu yapamasa-lar da Amerikan Ryasn gerekletirmeye ok yaklatlar. Onlar yerine Ray adndaki bir gen kurduklar irkette bunu gerekletirdi. Bunun nedeni onlarn Geni Ufuk Yasas'n bilmemeleri idi. 2. ETKLEME YASASI 17 Liderliin ls Etkilemedin Ne Daha Fazla, Ne Daha Az Kocasnn hereyi vard; zenginlik, ayrcalk, stat ve bir kraliyet unvan. Ancak onun yerine Prenses Diana tm dnyay etkilemiti. Neden? O, Etkileme Yasasn anlamt. 3. SRE YASASI 29 Liderlik Bir Gnde Deil, Gnlk Olarak Geliir Theodore Roosevelt bir dnya gc yaratlmasna yardmc oldu. Nobel Bar dl kazand ve Birleik Devletlerin bakan oldu. Ancak o Sre Yasas'n bilmiyor olsayd siz bugn onun adn bile duymam olacaktnz. 4. DENZCLK YASASI 43 Herkes Dmeni Kullanabilir Ancak Bir Seyir Haritas karmak Bir Lider Gerektirir Scott, gvenli olmayan bir pusula kullanarak, serven ekibini dnyann bir ucuna ynlendirdi ve lmlere neden oldu. Eer yalnzca o, onlarn lideri, Denizcilik Yasas'n biliyor olsayd, onlar yaamaya devam edeceklerdi. 5. E. F. HUTTON YASASI 55 Gerek Lider Konutuu Zaman nsanlar Dinler Gen John ilk ynetim kurulu toplantsna sorumlu olduunu dnerek katlmt. Ancak o ksa srede yntemdeki E. F. Hutton Yasas'n renmi olan kiinin lider olduunun farkna vard.

6. SALAM ZEMN YASASI 69 Gven, Liderliin Temelidir Eer yalnzca Robert McNamara Salan Zemin Yasas'n biliyor olsayd, Vietnem'daki sava ve dolaysyla ondan kaynaklanan yurttaki herey tamamen farkl olabilirdi. 7. SAYGI YASASI 81 nsanlar Doal Olarak Kendilerinden Daha Gl Liderleri zlerler Tuhaf insanlar olas olan her ekilde ona kar ktlar, fakat binlerce insan onu lider olarak benimsedi. Neden? nk onlar Sayg Yasas'nn gcnden kaamamt. 8. SEZG YASASI 93 Liderler Hereyi Bir Liderlik Sezgisiyle Deerlendirir Etrafndaki baka liderler bu konuda baarsz olurken Nor-man Schwarzkopf u sezgiyle zlebilecek sorunlarda bu denli baarl klan ey neydi? Yant, byk liderleri yalnzca iyi liderlerden ayran bir faktrde bulunmaktadr: Sezgi Yasas. 9- EKM GC YASASI 107 Siz, ekim Gcnzsnz Dallas kovboylar bir zamanlar 'Amerika'nn Takm' olarak gklere karlrken imdi neden tam tersi bir ekilde yerden yere vurulmaktadr? ekim Gc Yasas bunu aklar. 10. BALANTI YASASI 117 Liderler Kendilerinden Yardm stenmeden Gnl Kazanrlar Elizabeth Dole bunu baarmt. Eer kocas Bob ayn eyi yapabilmi olsayd Birleik Devletlerin krk ikinci bakan olabilirdi. Bu, Balant Yasas olarak adlandrlmaktadr. 11. EMBER YASASI 129 Bir Liderin Potansiyeli Kendisine En Yakn Olanlar Tarafndan Belirlenir John zaman en iyi ekilde kullanyordu, fakat o daha fazlasn yapmak istiyordu. Onun ncelikleri zaten son dakikasna varacak kadar enerjisini alyordu! Peki yeni bir dzeye kmak iin ne yapt? O, ember Yasas'n uygulad. 12. YETK VERME YASASI 141 Yalnzca Kendilerinden Emin '. Olan Liderler Bakalarna Yetki Verirler Henry Ford otomobil endstrisinde yapt devrimlerle Amerikan i dnyasnn bir ikonu olarak kabul edilmitir. Peki onun olunun Ford Motor irketini iflasn eiine getirmesi korkusunu yaatan sendelemeye sebep olan ey neydi? O, Yetki Verme Yasas'nn basks altnda kalmt. 13. YENDEN RETM YASASI 153 Bir Lider Yetitirmek Bir Lider Gerektirir En iyi NFL ba antrenrlerinin ortak noktas nedir? Onlarn liderlik yeteneklerinin izlerini yalnzca bir avu danmanda grebilirsiniz. Bu, yzlerce Ynetim Kurulu Bakan iin de geerlidir. Tm liderlerin yzde 80'inden daha fazlas Yeniden retim Yasas'nn sonucudur. 14. ORTAKLIK YASASI 163 nsanlar Liderlerle Ortak Olur, Ardndan Vizyon Gelir Judy Estrim ilk olarak irketini kurduu zaman para bulmas alt ayn ald. kinci kez bunu yaklak alt dakikada yapmt. Fark yaratan Nedir? Ortaklk Yasas. 15. ZAFER YASASI 173 ' Liderler Ekibin Kazanaca Bir Yol Bulurlar ngiltere'yi Blitz'den kurtaran, Gney Afrika'daki soykrm nleyen, Chicago Bulls'un defalarca dnya ampiyonu olmasn salayan ey nedir? Bu durum iin de yant ayndr. Onlarn Liderleri Zafer Yasas'n uygulamlardr. 16. BYK AN YASASI 187 Karar An Bir Liderin En yi Arkadadr Jaime Escalante Amerika'nn en iyi retmeni olarak kabul edilir. Ancak onun retme yetenei yknn yalnzca yarsn oluturmaktadr. Onun ve Garfield Lisesi'nin baars Byk An Yasas nedeniyle gerekleir. 17. NCELKLER YASASI 199 Liderler Baar in Yaplmas Zorunlu Olmayan Etkinlikleri Bilir Jack Welch ok yksekte uan ve stratosfere kan bir irket almt. Srama tahtas olarak ne kullanmt? Tabii ki, ncelikler Yasas'n. 18. ZVER YASASI 209 Bir Lider ne kmaktan Vazgemelidir

O, i alannda hkmetin yaptrmlarn en yksek sesle eletiren kiilerden biriydi. Peki Lee Iacocca'y apkas elinde kredi teminat istemek iin kongrenin nne gtren ey neydi? O bunu zveri Yasas'n anlad iin yapmt. 19. ZAMANLAMA YASASI 221 Ne Yaptnz ve Ne Yne Gittiiniz Kadar Bunu Ne Zaman Yaptnz da nemlidir Bu, onu Birleik Devletler bakan setirmiti. Ayn zamanda bakanlna da mal olmutu. Nedir bu? Siz ve etkin bir ekilde ynetme yeteneiniz arasnda duran bir ey. Bu Zamanlama Yasas olarak adlandrlr. 20. BYK GELM YASASI 235 Geliimi Artrmak in Takip Edenleri Ynetin Geliimi Katlamak in Liderleri Ynetin Gelimekte olan bir lkedeki bir adam organizasyonunda alan insan saysn yalnzca yedi ylda 700'den 14.000 kiiye karmay nasl baard? Bunu Liderlik matematiini kullanarak yapmt. Bu, Byk Geliim Yasas srrdr. 21. MRAS YASASI 245 Bir Liderin Varln Srdren Deeri Ardndan Gelen eylerle llr ok sayda irket Ynetim Kurulu Bakann kaybettii zaman sarsnt geirir. Ancak Roberto Goizveta ld zaman, Coca Cola irketinde sendeleme bile olmad. Neden? Goizveta, lmeden nce Miras Yasas'n uygulamt. Sonu ......... 257 Notlar .......... 259 NSZ BU KTAP STER ilk liderlik kitabnz isterse onbeincisi olsun, onu seveceksiniz nk kiisel, aile ve i yaamndaki deien ilke ve olgular hemen uygulayabilirsiniz. Bu kitapta hibir "fildii kule" yok. Bunun yerine John Maxwell'in ve bu konuda yazan ok sayda insann gerek dnya deneyimleri ile onaylanm deimeyen liderlik ilkeleri anlatlmaktadr. Reddedilemez 21 Liderlik Yasas kitab evde, ite, kilisede ya da nerede istiyorsanz byk bir lider olmak iin izlemek zorunda olduunuz, zaman snrlamas olmayan gl ve belirli ifadeleri iermektedir. John Maxwell, her blmde, geni kapsaml bir liderlik yasasnn dorudan kalbine giderek, bakalarnn baar ya da baarszlklarn gstererek, bu yasay yaamnzda nasl uygulayabileceinizi ortaya koyuyor. Ve siz yasalarn her birini uygulayafei/ireiniz. Eer istekli bir renen iseniz, 21 yasay renebilir ve pratik yaama geirebilirsiniz. Liderlik konusunda bir otorite olan John Maxwell, paha biilemez bir hazineyi bylesine kullanl bir biime getirebilmek iin liderlik hakknda bildii her eyi ortaya koymaktadr. Bu liderlik yasalarn bir kez uygulamaya baladnz zaman, evrenizdeki tm liderlerin de onlan uyguladklarn greceksiniz. Ben, bu kitab okumanz itenlikle tavsiye ediyorum. Kitapta geni kasamh ve derinlii olan konular, yardmc olacak ve kolayca okunacak ekilde anlatlmtr. Kitap, u-mut, ynlendirme, cesaretlendirme ve spesifik yntemlerle doludur. Onun ilke-merkezli kesin ve belirli ynlendirmeleri size, liderlik rolnz yerine getirmek iin gerekli olan aralar salayacaktr. Eer liderlik konusunda yeni iseniz, bu kitap liderlik kariyeriniz iin bir hzlk yapmanz salar. Etkin bir kartviziti olan deneyimli bir liderseniz, bu kitap sizi daha iyi bir lider yapacaktr. Bu, iyi ok iyi bir kitaptr. Zig Ziglar TEEKKR BU KTAP ZERNDE alrken bana yardmc olan ok sayda lidere teekkr etmek istiyorum. INJOY'-dan: Dick Peterson, Dave Sutherland, Dan Reiland, Tim Elmore v e Dennis Worden. Thomas Nelson'dan: Rolf Zet-tersten, Ron Land, Mike Hyatt, Victor Oliver ve Rob Birk-head. Metin zerinde alrken gsterdii sabr ve yardmlar nedeniyle Nelson'daki ynetici editrm Brian Hamp-ton'a teekkr etmek istiyorum. Benim daha iyi bir lider olmam iin inanlmaz hizmetlerde bulunan asistanm Linda Eggers'e de teekkr etmek istiyorum. Son olarak, yazarm Charlie Wetzel'e ve ei Stephani-e'ye teekkr ediyorum.

Onlarn yardm olmasayd bu kitap yazlamazd. XIV I XV GR BENM LKE VE dnya boyunca liderlik retme ayrcalm var, ve sk sk konferanslarma ikinci, nc ve hatta drdnc kez katlan insanlarla konuma olana buluyorum. Yakn zamanda Amerika Birleik Devletle-ri'ndeki bir konferansta ellili yalarnn sonunda olan ve benim birka yl nce karlam olduum bir adam bir dinlenme dneminde yanma geldi ve benimle konutu. Elimi kavrad ve kuvvetlice skt. "Liderlii renmek benim yaantm deitirdi" dedi. "Fakat sizi yirmi yl nce duymu olmay istediimden eminim." "Hayr deilsin," diye yantladm glerek. "Ne demek istiyorsunuz?" dedi. "Ben ok daha fazlasn baarm olabilirdim! Eer bu liderlik ilkelerini yirmi yl nce biliyor olsaydm, yaamda tamamen farkl bir konumda olurdum. Sizin liderlik yasalarnz benim vizyonumu ateledi. Onlar bana liderlik ve hedeflerimi baarma konusunda daha fazla ey renme arzusu verdiler. E-er bunu yirmi yl nce renmi olsaydm, imdi hayalini bile kuramadm baz eyleri olanakl klabilirdim." "Belki de yapabilirdiniz," diye yantladm. "Ancak yirmi yl nce ben bunlar size retemezdim. Liderlik yasalarn renmek ve yaantma uygulamak tm mrm ald." Ben elli bir yandaym. Otuz yldan daha uzun bir zaman profesyonel liderlik konumunda geirdim. Drt irket ___2__ Liderlik Yasalar kurdum. Ve insanlarn yaantsnda pozitif bir etki yapacak eyler zerinde zamanm ve enerjimi younlatrdm. Yol boyunca pek ok tandm insanlarn oundan daha fazla hatalar da yaptm. Her baar ve her baarszlk bana ilerlediim yolda deeri llemez dersler sundu. Kurulular ve bireylerle konumalarmda, insanlar genellikle benden liderliin temel zelliklerini tanmlamam isterler. "Eer yllar boyunca liderlik hakknda her eyi rendiyseniz bunlar koca bir listeye dntrebilirsiniz, bunlar nedir?" diye sorarlar. Bu kitap, bu ska sorulan soruya benim yantmdr. Bu Reddedilemez 21 Liderlik Yasas'n renmek benim tm yaamm ald. Benim isteim mmkn olduu kadar basit ve ak bir ekilde bunlar size iletmek. Ve yol boyunca baz elenceli eylerle karlamamz hi de rahatsz edici olmayacaktr. Yllar boyunca renmi olduum en nemli dorulardan birisi udur: Liderlik liderliktir, sizin hangi yne gittiiniz ya da ne yaptnz fark etmez. Zaman deiir. Teknoloji hzla ilerler. Kltrler farkllklar gsterir. Ancak liderliin gerek ilkeleri sabittir ister antik Yunan'n vatandalarna, ister Tevrat'taki Yahudilere, ister son ikiyz yln ordularna, ada Avrupa'nn hkmdarlarna, yerel bir kilisedeki papaza ya da isterse gnmz global e-konomisinin i adamlarna bakn. Liderlik ilkeleri zamann snamasna kar direnir. Onlar reddedilemezdir. Blmleri okurken drt dnceyi aklnzda tutmanz diliyorum. 1. Yasalar renilebilir. Bazlar daha kolay anlalr ve dierlerinden daha kolay uygulanabilir, ancak onlarn hepsi renilebilir. Giri 2. Yasalar tek bana ele alnabilir. Her yasa tm dierlerini tamamlar fakat baka birini renmek iin birine gereksinim duymazsnz. 3. Yasalar kendi ilerinde sonular tar. Yasalar uyguladnzda insanlar sizi izler. Onlar ihlal eder ya da -nemsemezseniz bakalarn ynlendiremezsiniz. 4. Bu yasalar liderliin temelidir. lkeleri bir kez rendiiniz zaman, onlar yaantnza uygulamanz gerekir. ster liderliin etkisini kefetmeye yeni balayan bir takipi olun, isterse halihazrda takipileri olan doal bir lider olun, daha iyi bir lider olabilirsiniz. Yasalar hakkndaki bilgileri okuduka, onlarn bazlarn zaten etkin bir ekilde uygulayabildiinizi farkedeceksiniz. Dier yasalar bilmediiniz

zayflklar ortaya koyacaktr. Ancak ne kadar ok sayda yasa renirseniz, denli daha iyi bir lider olursunuz. Her yasa ryalarnz gerekletirmeye ve baka insanlara deer katmanza yardmc olarak alnp kullanlmaya hazr bir ara gibidir. Onlarn birisini bile elinize alrsanz, daha iyi bir lider olursunuz. Onlarn tmn renin ve insanlar mutlu bir ekilde sizi izlesinler. imdi, ara kutusunu birlikte aalm. 2 3 GEN UFUK YASASI Liderlik Yetenei Bir Kiinin Etkinlik Dzeyini Belirler BEN LDERLK KONFERANSLARIMI genellikle Geni Ufuk Yasas'n aklayarak balatrm nk bu, insanlarn liderliin deerini anlamalarna yardmc olur. Bu yasay elinizde tutabilirseniz, yaamn her alannda liderliin inanlmaz etkisini grrsnz. Bu etki udur: Liderlik yetenei, bir kiinin etkinlik dzeyini belirleyen etikettir. Bir bireyin ynlendirme yeteneinin dk olmas, o-nun potansiyeli zerindeki etiketin de dk olmas anlamna gelir. Liderlik ykseldike, etkinlik artar. Bir rnek vermek gerekirse, eer sizin liderlik orannz 8 ise, bu durumda etkinliiniz asla 7'den daha byk olamaz. Eer liderliiniz yalnzca 4 ise, bu durumda etkinliiniz 3'ten daha yksek olmayacaktr. Liderlik yeteneiniz iyi ya da kt her zaman iin organizasyonunuzun etkinliini ve potansiyel etkisini belirler. Geni Ufuk Yasas'n gzler nne seren bir yk anlataym. 1930'da Dick ve Maurice isimli iki gen karde A5 Liderlik Yasalar merikan Ryas araynda olarak Kaliforniya, New Hampshire'a gittiler. Onlar lisedeyken okuldan atlmlard ve eve dnme olanaklar yoktu. Bylece doruca sonunda bir film stdyosunda i bulabilecekleri Hollyvvood'a gittiler. Bir sre sonra, onlarn giriimci ruhlar ve elence endstrisine olan ilgileri, Hollyvvood'un yaklak be mil kuzeydousunda bir kasaba olan Glendale'de bir sinema salonu amalarn salad. Ancak tm bu abalarna karn, kardeler ii krl hale getiremedi. Sinema salonunu ilettikleri drt yl boyunca, srekli olarak, salon sahibine aylk yz dolar olan kiray demede bile zorlandlar. YEN BR FIRSAT Kardelerin basan arzusu glyd, bu nedenle srekli o-larak daha iyi i olanaklar aray iindeydiler. 1937'de, sonunda ie yarar bir ey oldu. Onlar Glendale'nin dousunda bulunan Pasadena'da kk bir araba restoran atlar. Gney Kaliforniya'daki insanlar arabalarna ok dknd ve kltr buna bal olarak deiim gsteriyordu. Araba restoranlar otuzlu yllarn ilk dneminde mantar gibi biten bir fenomendi ve onlar ok popler olmulard. nsanlar yemek iin bir yemek odasna davet edilmek yerine, mteriler kk bir restorann etrafndaki park alanna geliyorlar, grevlilere siparilerini veriyor ve tepsideki yiyeceklerini alarak arabalarnda yiyorlard. Porselen tabaklarda ve tamamen cam ve metal aralarla servis yaplyordu. Bu, gitgide artan bir sayda hz kazand ve hareketli bir yapya brnen bir toplumda tam zamannda uygulanan bir fikirdi. Dick ve Maurice'nin kk araba restoranlar byk 6 Geni Ufuk Yasas bir basan kazand ve 1940'da onlar Los Angeles'in elli mil dousunda bir alan kesim patlamas yaanan bir kasaba olan San Bernardino'da i yapmaya karar verdiler. Byk bir bina ina ettiler ve yemek listelerine hot dog, kzarm patates, kzarm biftek, hamburger ve baka yiyecekleri de eklediler. Onlarn ii patlama gsterdi. Yllk cirolar 200.000 $'a ulat ve kardeler kendilerini ylda 50.000 $ kr ettikleri bir iin iinde buldular bu kasabada elit bir tabaka iinde yer almalarn salayacak bir miktard. 1948'de, sezgileri onlara zamann deitiini syledi ve restoran ilerinde baz deiiklikler yaptlar. Arabaya servis yapan elemanlarn kararak yalnzca yryen mterilerine servis yapmaya baladlar. Her eyi kolaylatrmlard.

Menlerini azalttlar ve hamburger satnda yo-unlatlar. Porselen tabak, cam ve metal aralar yerine kat kullanmaya baladlar. Masraf ve cretleri azaltarak mterilerine hizmet vermeye baladlar. Ayn zamanda Hzl Servis Sistemi diye adlandrdklar bir ey yarattlar. Onlarn mutfa her alann hzl bir ekilde servise younlat bir retim hatt gibiydi. Amalar mterinin sipariini otuz saniye ve ya daha az bir zamanda hazrlamakt. Ve bunda da baarl oldular. 1950'li yllarn ortalarna gelindiinde yllk cirolar 350.000 $'d ve bu dnemde Dick ve Maurice her yl 100.000 $ net kr elde ediyorlard. Bu kardeler kimdi? O gnlerde geri dnmek iin San S Bernardino'da ondrdnc ve E Caddelerinin kesinde-"ki kk restoranlarna gidebilirsiniz. Kk sekizgen binann nnde basit bir ekilde MCDONALD'S HAM-BURGERS yazl bir kl tabela grrsnz. Dick ve Ma7 Liderlik Yasalar urice McDonald Amerikan kumanr kazanmlardr ve onlarn syledii gibi, bunun geri kalan tarihtir, doru deil mi? Yanl. McDonalds'lar asla daha ileri gitmemilerdir nk onlarn zayf liderlii baar kazanmada yetenekleri zerine bir engel oluturmutur. YKNN ARDINDAK YK McDonald kardelerin ekonomik adan gvencede olduklar dorudur. Onlarn restoranlar, lkedeki en krl restoran iletmelerinden biridir ve kazandklar paray harcama konusunda zaman zaman sknt ekmektedirler. Onlarn dehas mteri hizmeti ve mutfak organizasyo-nundadr. Bu yetenek, yeni bir yiyecek ve iecek sisteminin yaratlmasna nclk etmitir. Gerekten de, onlarn yiyecek hizmeti alanndaki yetenei ylesine yaygn bir ekilde bilinmektedir ki lkenin drt bir yanndan insanlar onlarn yntemleri hakknda daha fazla bilgiye sahip olabilmek iin mektup gndermekte ve onlar ziyarete gelmektedir. Onlar ayda yz kadar telefon grmesi ve mektup ile ilgilenme durumundadrlar. Bu, onlar McDonald's konseptini pazarlama fikrine gtrmtr. Franchising restoranlar yeni deildi. Bu, birka on yldr uygulanan bir yndemdi. Kendileri baka bir restoran amadan para kazanma fikri McDonald kardelere cazip gelmiti. 1952 ylnda, bu yntemi uygulamaya baladlar fakat onlarn abas hayal krkl yaratan bir baarszlkla sonuland. Sebep basitti. Onlar, bunu etkin klmak iin gerekli liderlikten yoksundular. Dick ve Mau-rice, iyi restoran sahibiydiler. Bi r iin nasl yrtleceini, sistemi etkin yapmay, masraflar ksmay ve kr arttr8 Geni Ufuk Yasas may biliyorlard. Onlar etkin yneticiydiler. Fakat lider deillerdi. Onlarn dnme yaps ne yapacaklar ve ne olaca dar grlle skmt. Dick ve Maurice baarlarnn doruunda Geni Ufuk Yasas'na kar kendilerini kstrmlard. KARDELERE ORTAK OLAN BR LDER 1954 ylnda, kardeler bir lider olan Ray Kroc ile balant kurdular. Kroc, milk shake yapan makineleri satan, kendi kurduu kk bir irketi iletiyordu. O, McDonald's firmasn biliyordu. Onlarn restoran en iyi mterilerinden biriydi. Ve dkkan ziyaret ettike, onun potansiyelini grmt. Zihninde lke apnda yzlerce restoran zinciri kurmay tasarlamt. Bylece 1955 ylnda Dick ve Maurice ile ibirlii yaparak McDonald's System, Inc. (daha sonraki ad McDonald's Corporation) firmasn kurdu. Kroc hemen, dier franchisingleri satmak iin bir model ve prototip olarak kullanabilecei bir franchise iin hak satn ald. Ardndan bir ekip oluturmaya balad ve McDonalds' lke apndaJbir firma yapmak iin bir organizasyon giriimini gerekletirdi. Bulabildii en keskin grl insanlar yanna ald ve ekibi boyut ve yetenek o-larak genilerken, adamlar liderlik yeteneklerine ek kazanmlar gelitirdiler. Kroc, ilk yllarda ok byk fedakarlklarda bulundu. Ellili yalarn ortalarnda olmasna karn, otuz yl nce ie ilk balad dnemde olduu gibi uzun saatler boyunca alt. Mc Donald's ile alt ilk sekiz ylda maa almad. Yalnzca bu

da deil, kiisel olarak bankadan kredi kulland ve ekibindeki baz anahtar konumundaki lider___10 Liderlik Yasalar lerin maan kendi karlad. Onun fedakarlklar ve liderlii sonunda meyvesini verecekti. 1961 ylnda, Kroc 2.7 milyon dolar karlnda kardelerden McDonald's hisselerini saln ald ve onu bir Amerikan kuruluu ve dnya apmda bir firma olarak gelitirdi. Roy Kroc'un yaam ve liderliindeki "ufuk" onun yaptklarndan belirgin olarak daha byktr. Dick ve Maurice McDonald'n kendi yiyecek sistemini franchising yntemiyle satma giriiminde bulunduklar yllarda, bu konsepti yalnzca on be alcya satabilmiler-di, bunlarn da yalnzca on tanesi gerekten restoran amt. En kk iletmelerde bile snrl liderlik ve vizyon engel oluturur. rnek olarak, ilk franchising mterileri olan Phoenbc'den Neil Fox kardelere restorann isminin McDonald's olmasn istediinde, Dck'in yant, "Bu ne ie yarayacak ki? McDonald's Phoenbc'de hibir ey ifade etmez," olmutu. Dier taraftan, Roy Kroc'un yaamndaki liderlik ufku* ok yksek bir noktadayd. Kroc, 1955 ile 1959 yllar arasnda 100 restoran amay baarmt. Bundan drt yl sonra say 500 McDonald's restoranna ulamt. Bugn irket 100'den fazla lkede1 21.000'den fazla restoran amtr. Liderlik yetenei ya da daha spesifik olarak liderlik yeteneinden yoksun olma McDonalds kardelerin etkinliinde bir engel oluturmutur. LDERLK OLMADAN BAARI Ben baarnn hemen hemen herkesin ulaabilecei bir yaknlkta olduuna inanrm. Ancak ayn zamanda liderlik yetenei olmadan kiisel baarnn yalnzca snrl bir 10 etkinlik salayacana da inanrm. Bir bireyin etkisi iyi liderlik ile neler yapabileceinin yalnzca bir parasdr. Ne kadar fazla yksee trmanmak isterseniz, o denli daha fazla liderlie gereksinim duyarsnz. Ne denli daha fazla etki yapmak isterseniz, ihtiyacnz olan etkinlik o denli fazla olur. Baardnz ey ne olursa olsun bu sizin bakalarn ynlendirme yeteneiniz ile snrldr. Anlatmak istediimi bir izim ile aklayaym. Baar geldii zaman sizin 8 dzeyinde (l'den 10'a kadar olan bir tabloda) olduunuzu kabul edelim. Bu gayet iyi bir baardr. Sanrm McDonald kardelerin byle bir seviyede Ne kadar fazla yksee trmanmak isterseniz, o denli daha fazla liderlie gereksinim duyarsnz. Ne denli daha fazla etki yapmak isterseniz, ihtiyacnz olan etkinlik o denli fazla olur. LDERLK OLMADAN BAARI LDERLK YETENE 123456789 10 BAARI DURUMU 11 Liderlik Yasalar olduklarn sylemek yanl olmaz. Ancak sizin liderlik yeteneinizin yalnzca 1 dzeyinde olduunu da kabul edelim. Sizin etkinlik dzeyiniz yle olacaktr. Etkinlik dzeyinizi arttrabmek iin, bir seenekler iftine sahipsiniz. Baar ve mkemmellik durumunuzu arttrabilmek iin ok alabilirsiniz 10 dzeyine kabilmeye ynelik almak. Bu yaplabilir ancak son iki puan alabilmek iin ilk sekiz puan iin gerekenden daha fazla enerji kullanarak aba gstermeniz gerekir. Eer kendinizi gerekten lesiye alma iine sokarsanz baarnz yzde 25 orannda arttrabilirsiniz. Ancak baka bir seenee sahipsiniz. Bunun ok almak yerine liderlik dzeyinizi arttrmak olduunu kabul edelim. Zaman iinde kendinizi bir lider olarak gelitirirsiniz ve sonu olarak sizin liderlik yeteneiniz, varsayalm 6 olur. Sonu grsel olarak aadaki gibi olacaktr. L LDERLK LE BAARI i o , ? 's R 8L 7t 6K

4E 3T 2E 1N x k__ __ ----------- 1 .-------------------------( I "T : j . 1 '""""""t ' ' ARTAR '. ' " "t . t * < , ? e \ '.. , \ t. -' r r E i 12 3456789 10 BAARI DURUMU 1 12 Geni Ufuk Yasas Liderlik yeteneinizi artrarak kendinizi baar durumuna adamakszn etkinliiniz yzde 500 orannda arttrabilirsiniz. Baar iin alma dzeyine uygun olarak liderliinizi 8 noktasna arttrrrsanz, etkinliiniz yzde 700 orannda artacaktr! Liderlik katl bir etkiye sahiptir. Ben her eit i kolunda ve kr amac gtmeyen organizasyonlarda bunun etkisini defalarca grdm. Ve bu nedenle yirmi yldan daha uzun bir sredir liderlii retiyorum. ORGANZASYONUN YNN DETRMEK N, LDER DETRN j Liderlik yetenei her zaman iin kiisel ve kurumsal etkinlik zerine kuruludur. Eer liderlik gl ise, ufuk yksek I olacaktr. Bunun olmamas durumunda ise organizasyon snrl bir yap iinde bulunacaktr. Sknt dnemlerinde organizasyonun doal olarak yeni liderlik araymda olmasnn nedeni budur. lke zor bir dnem geirirken, yeni bir bakan iin seimler yaplr. Bir irket para kaybettii zaman, yeni bir ynetim kurulu bakan alnr. Bir kilise kt durumdaysa, yeni bir papaz aranr. Bir spor ekibi srekli kaybediyorsa, yeni bir baantrenr getirilir. Liderlik ve etkinlik arasndaki iliki spor alannda aka grlmektedir. rnek olarak, eer profesyonel spor organizasyonlarna bakarsanz, ekipteki yetenek ender olarak sz konusu olur. Hemen her takmda yksek yetenee sahip oyuncular vardr. Antrenr ve birka anahtar oyuncu tarafndan salanan liderlik, far13 Kiisel ve kurumsal etkinlik, liderlik gc ile doru orantltdtr. Liderlik Yasalar ki yaratr. Ekibin etkinliini deitirmek iin, antrenrn liderliinin ne kmas gerekir. Geni Ufuk Yasas budur. Liderlik ve etkinliin uzun bir tarihine sahip olan bir spor takm Ntre Dame'dr. Okul futbol takm lkedeki baka takmlardan daha fazla ulusal ampiyonluk kazanmtr. Uzun yllar boyunca Fighting Irish oynad tm o-yunlarn drtte nden fazlasn (inanlmaz olarak yzde 759 kazanma oran ile) galibiyetle sonulandrmtr. Onlarn eski ba antrenrleri Knute Rockne ve Frank Le-ahy NC AA tarihinin en yksek kazanma yzdesine sahiptirler. 1980'lerin balarnda, Ntre Dame futbol baantrenr olarak Gerry Faust ile anlat. O, iki byk antrenrden sonra gelmiti. Ara Parseghian ve Dan Devine, onlarn her ikisi de grevli olduklar dnemde ulusal ampiyonay kazanmlar ve sonrasnda Ulusal Futbol Federasyonu Onur yesi olmulardr. Faust onsekiz yl baantrenrlk yapt Moeller Lisesi'nde 174-17-2'lik inanlmaz bir rekora imza atmt. Onun ekibi yedi yenilgisiz sezon yaamt Ve alt Ohio eyalet unvan kazanmt. Onun antrenrlk yapt drt takm lkenin en iyileri olarak kabul edilmiti. Ancak o Ntre Dame'a geldii zaman insanlarn onun omuzuna kaldrabileceinden daha ar bir yk aldn anlamalar uzun zaman almad. O, bir antrenr ve strate-jist olarak etkindi, fakat kolej dzeyi iin gerekli olan liderlik yeteneine sahip deildi. niversitedeki be sezon da 30-26-1'lik puanla yzde 535'lik kazanma oranna sahipti. Bu, Ntre Dame'n yzyllk kolej futbol tarihindeki en kt nc derecesiydi. Faust bundan sonra yalnzca bir baka kolej takmn Akran niversitesi, altrd ve 43-53-3'lk kaybetme rekoru ile spor yaamn noktalad. Bu da Geni Ufuk Yasas'nn bir sonucuydu. Geni Ufuk Yasas Nereye bakarsanz bakn, yalnzca liderlik snrlamas nedeniyle daha

5Y

fazla ilerleyemeyen iyi grnml, yetenekli ve baarl insanlar grrsnz. Nereye bakarsanz bakn, yalnzca liderlik snrlamas nedeniyle daha fazla ilerleyemeyen iyi grnml, yetenekli ve baarl insanlar grrsnz. rnek olarak, Apple 1970'lerin sonunda retime baladnda Apple bilgisayarlarnn arkasndaki beyin Steve Woz-niak idi. Onun liderlik ufku geni deildi fakat i arkada Steve Jobs bu konuda onu tamamlyordu. O-nun ufkunun geni olmas sayesinde dnya leinde bir organizasyon gerekletirildi ve milyar dolarlk bir deere ulald. Bu, Geni Ufuk Yasas'nn etkisidir. Birka yl nce, uluslararas bir danmanlk firmas o-lan Kaliforniya, San Diego'da kurulmu olan Global Has-pitality Resources, Inc. irketinin bakan Dan Stephenson ile karlatm. le yemeinden sonra, ona organizasyonuyla ilgili sorular sordum. Bugn alannda iyi bir yere sahip olmasna karn, o dnemde irket finansal adan iyi bir durumda deildi. Don, irketin durumunun dzeltilmesi iin ie iki eyle baladn syledi: lk olarak tm personeli, mteri hiz-let dzeyini arttrmak amacyla eitmilerdi; ve ikinci o-k lideri iten karmlard. Bunu bana sylediinde ilkin ardm. "Bunu her zaman yapar msnz?" diye sordum. "Her I defasnda." "Bu doru. Her defasnda," dedi. "nce bu kiiyle konumadnz m onun iyi bir lider olup olmadn anlamak iin" dedim. 15 Liderlik Yasalar "Hayr," diye yantlad. "Eer iyi bir lider olsayd, kurulu bylesine kt bir bir durumda olmazd." Ben kendi kendime "Tabi ki. Bu Geni Ufuk Yasas 'diye dndm. Etkinliin en yksek dzeyine ulamak iin, yle ya da byle, banz kaldrp ufua bakmalsnz. yi haber, lideri iten karmann yalnzca tekyol olmaddr. Konferanslarda rettiim gibi ufkunuzu geni olmasn engelleyen bir kapak vardr ve bunu siz de kaldrabilirsiniz bu baka bir liderlik yasasnn konusudur. ETKLEME YASASI Liderliin ls Etkilemedir-Ne Daha Fazla, Ne Daha Az EER ETKLEME GCNE sahip deilseniz, asla bakalarn ynlendiremezsiniz. Peki etkiyi nasl lersiniz? Burada, bu soruya yant veren bir yk anlatlmaktadr. 1997 ylnn yaz sonunda, insanlar bir haftadan daha ksa bir sre iinde iki olayla sarsldlar: Prenses Diana ve Rahibe Teresa'nn lmleri. Yzeysel olarak bakldnda, iki kadn birbirinden ok farkl grlmektedir. Biri uzun boy-jjlu, gen, yksek sosyete iinde yer alan ngiltere'nin gz lalc prensesidir. Dieri ise bir Nobel Bar dl sahibi, Arnavutluk'ta domu ve Hindistan, Kalkta'daki yok-1 sullann en yoksullarna hizmet etmi olan kk, yal bir katolik rahibe. Ancak inanlmaz olan ey onlarn etkisinin artc derecede benzer olmasdr. Londra Daily Mail de yaynlanan 1996 ylna ait bir ankette, Prenses Diana ve Rahibe Teresa .dnyann en fazla ilgi gsterdii insanlar olarak birinci ve ikinci srada yer almlardr. Bu, byk bir etkileme gc olmadka meydana gelmesi mmkn olmayan bir eydir. 17 16 Liderlik Yasalar LDERLK SORUSU Prenses Diana pek ok yolla karakterize edilebilir. Ancak onu tanmlamak iin kullanlan szckler arasnda hi duymam olduum lider szcdr. Ancak onun olduu ey buydu. Eninde sonunda, o yapmak istediklerini gerekletiriyordu nk o etkileme gcne sahipti, ve liderlik etkilemedir ne daha fazla, ne daha az. LDERLK ... DELDR insanlar, liderlik hakknda ok sayda yanl alglamaya sahiptir. Onlar birinin

etkileyici bir unvan olduunu ya da liderlik statsnde bulunduklarn duyduklar zaman onun bir lider olduunu kabul ederler. Bu bazen dorudur. Ancak unvanlarn ynlendirme konusunda ok fazla deeri yoktur. Gerek liderlik dl, terfi ve atama kabul etmez. O, yalnzca etkilemeden kaynaklanr, ve buyruk altna giremez. O, renilmelidir. Bir unvann satn alabilecei tek ey, kk bir zamandr bunu bakalarn etkileme dzeyini arttrmak ya da onu yok etmek iin kullanabilirsiniz. LDERLK HAKKINDA BE MT insanlar liderler ve liderlik hakknda kuatan ok sayda yanl anlama ve mit vardr. Bunlarn yaygn olan be tanesini yle sralayabiliriz: 1. YNETM MT Yaygn bir yanl anlama ynlendirme ve ynetmenin ayn ey olduudur. Birka yl ncesine kadar, liderlik -zerine yazld iddia edilen kitaplar genellikle gerekte 20 Bir unvann satn alabilecei tek ey, kk bir zamandr bunu bakalarn etkileme dzeyini arttrmak ya da onu yok etmek iin kullanabilirsiniz. Etkileme Yasas ynetim zerine yazlmtr. kisi arasndaki temel farkllk, liderliin insanlar etkileme zerine olmasna karn, ynetimin sistem ve yapmn srdrlmesi zerinde younlam olmasdr. Chrysler'in eski ynetim kurulu bakan Lee Iacocca ineleyici bir tarzda "Bazen en iyi yneticiler bile byk bir kpei olan kk bir ocuk gibidir, onlar kpei gezdirmek iin, onun nereye gitmek istediini grmek iin beklerler," yorumunu yapmtr. Bir kiinin yalnzca ynetme yerine ynlendirme yapp yapamayacan snamann en iyi yolu, ondan pozitif deiim yaratmasn istemektir. Yneticiler yn koruyabilirler, fakat deitiremezler. nsanlar yeni bir yne doru harekete geirmek, etkileme gc gerektirir. 2. GRMC MT nsanlar, sklkla, tm satclarn ve giriimcilerin lider olduklarn kabul ederler. Ancak bu her zaman geerli deildir. Birka yl nce televizyonda yaynlanan Ronco reklamlarn hatrlayn. Onlar, cepte tanan balk malzemesi gibi orjinal rnler satyorlard. Bu rnler Ron Popeil adl bir giriimcinin bulularyd. O, yzyln satcs olarak adlandrlarak, saszla are olarak spray ve yiyecein suyunu karma aletleri gibi ok sayda rn piyasaya srmtr. Popeil, kesinlikle baarl bir giriimci ve bulu adam-r. zellikle 300 milyon dolarlk sattan elde ettii kazan 21 dnldnde onun baarl olduunu inkar edilemez. Ancak bu onu bir lider yapmaz. nsanlar onun sattklar eyleri satn alyor olabilirler, fakat onu izlememektedirler. O, bir an iin insanlar ikna edebilmektedir, fakat onlar zerinde uzun dnemli bir etki brakamaz. 3. BLG MT Sir Francis Bacon, "Bilgi, gtr," demitir. ou insan, gcn liderliin z olduuna inanrlar, ve doal olarak bilgi ve zekaya sahip olan insanlarn lider olduklarn dnrler. Ancak bu zorunluluk olarak doru deildir. Herhangi byk bir niversiteye gittiinizde dnme yetenekleri ok yksek olan bilim aratrmaclar ve felsefecilerle karlarsnz. Ancak onlarn ynlendirme yetenekleri kaydadeer olmayacak kadar dktr. IQ zorunlu olarak liderlie denk deildir. 4. NC MT Baka bir yanl anlama kalabaln nnde bulunan kiinin bir lider olduudur.

Ancak birinci olmak her zaman ynlendirme ile ayn ey deildir. rnek olarak, Sir Ed-mund Hillary Everest Tepesi'nin zirvesine ulaan ilk kiidir. 1953 ylnda gerekleen bu tarihi trmantan beri, ok sayda insan bu kahramanca baary elde etmek iin onu "izlemitir." Ancak bu Hillary'yi bir lider yapmaz. Hatta o bu belirli keifte bile lider deildir. Oysa John Hunt liderdi. Ve Hillary 1958 ylnda Commonvvealth Trans-Antarctic Kefinin bir paras olarak Gney Kutbu'na seyahat ettii zaman baka bir lider olan Sir Vivian Fuchs'un yannda yer alyordu. Bir kiinin lider olabilmesi iin yalnzca nde bulunmas yeterli deildir, ayn zamanda arkasnda onun __ 99 __ Etkileme Yasas ynlendirme ve vizyonuna gre kendi istekleriyle hareket eden insanlarn bulunmas gerekir. 5. STAT MT I Daha nce belirtildii gibi, liderlik hakknda en byk yanl anlay insanlarn sahip olduklar statye gre deerlendirilerek buna bal lider yaktrlmas yaplmasdr. Stanley Huffty'nin syledii gibi "Kiiyi lider yapan stats deildir; staty belirleyen liderdir." Daha nce Saatchi & Saatchi olarak bilinen reklam a-jansna birka yl nce Cordiant'ta ne olduuna bakalm. 1994 ylnda Saatchi & Saatchi'deki kurulu yatrmclar irketin ynetim kurulu bakan olan _________ Maurice Saatchi'nin ynetim kurulundan kmaya zorladlar. Sonu ne oldu? Onun ardndan birka ynetici daha ayrld. Bununla birlikte aralarnda British Airways ve ikolata reticisi Mars'n da bulunduu ok sayda mteri irket ile almaktan vazgetiler. Saatchi'nin bu ayrl ile kay"Kiiyi lider yapan stats deildir; staty belirleyen liderdir." Stanley Haffty getiler. Saatch nn du ayuuj ut *j b hisse senetlerinin hemen 4 dolar ile 85 dolar2 arasnda d yaamasyla iyice belirginleti. Olan ey Etkileme Yasas'nn sonucudur. Saatchi unvan ve statsn kaybetti fakat lider olmay srdrd. GEREK LDER KMDR? Ben kiisel olarak Etkileme Yasas'n Indiana'da krsal kesimde kk bir kasabadaki lise dndaki ilk iimde kabullendim. Organizasyon iinde stat ve lider unvanna sa23 Liderlik Yasalar hip olmam anlamna gelen papaz yardmcl grevini stlenmitim. Uygun kolej derecesine sahiptim. Hatta papazla bile atanabilirdim. Buna ek olarak, mkemmel bir papaz ve yksek grl bir lider olan babam tarafndan eitilmitim. Bu iyi grnen bir zgemiti fakat o beni bir lider yapmad. lk kurul toplantmda, bu kilisenin gerek liderinin kim olduunu hemen farkettim. (E. F. Hut-ton Yasas blmnde tm yky anlatacam). yl sonra bir sonraki statye sahip olduum zaman Etkileme Yasas'n renmitim. Herhangi bir organizasyonda etki kazanmak ve lider olma hakkn elde etmek iin ok almann gerektiini kavramtm. LDERLK ... DR Liderlik etkilemedir ne daha fazla, ne daha az. Benim gibi, bir liderlik rencisi olduunuz zaman, etrafnzdaki gndelik durumlarda insanlarn etkileme dzeylerini kavrarsnz. Bir rnek vereyim. 1997 ylnda, Atlanta, Ge-orgia'ya gittim. Ayn yl, Dan Reeves NLF'nin Atlanta ahinleri takmnn antrenr olmutu. Bunu duyduuma memnun olmutum. O mkemmel bir antrenr ve liderdir. Reeves ksa zaman ncesine kadar New York Giants antrenrln yrtmesine kar asl nn Denver Broncos'un baantrenr iken yapmt. 1981'den 1992'ye kadar mkemmel bir 117-79-1 rekoru elde etmi, Sper Kupa kazanm ve kez NFL Yln Antrenr unvan almt.

Reeves'in Denver'deki baarsna karn, o her zaman salam admlarla erleyememiti. Quarterback'te oynayan John Elway ve yardmc antrenr Mika Shanahan ile 24 . Etkileme Yasas hayal krklklar yaam olduu biliniyordu. Sorunun nedeni neydi? Bunun 1989 sezonunda, Reeves'in isteklerini gzard ederek zaman zaman kendi hcuma dayal oyun planlarn uygulamalarndan kaynakland syleniyordu. Bunun doru olup olmadn bilmiyorum fakat e-er doruysa, bu durumda Reeves'in deil, Shamahan'n Denver takmnn quarterback'i zerinde daha byk etki gelitirdii ortaya kmaktadr. Reeves'in baantrenr unvan ve konumuna sahip olmas nemli deildir. Hatta Reeves'in ne denli iyi bir antrenr olduunun da nemi yoktur. Shanahan quarterback'in yaammda daha etkin lider olmutur. Ve liderlik etkilemedir. Shanahan sezonun sonunda Broncos'u brakt fakat 1995 ylnda takmn baantrenr olarak geri dnd. O-nun oyuncularn bazlar zerinde brakt etki terimleri nedeniyle onlarn 'lideri' olma unvanna zaten sahip olduu grlmektedir. Ve bu liderlii artk semeresini grmtr. 1998'in Ocak aynda, o Denver Broncos takmna baar kazandrd ve John Ebvay' onlarn ilk Sper Kupa zaferi iin ynlendirdi. BASKI OLMAKSIZIN LDERLK Kuzey Amerika'daki en byk kilise olan Illionis, Gney Barrington'daki Willow Creek Toplum Kilisesi'nin yardmc din grevlisi olan iyi arkadam Bili Hybels'in liderliine hayranlk ve sayg gsteririm. Bili, kilisenin toplum iindeki en youn liderlik giriimi olduuna inandn syler. Bu cmleyi duyan ok sayda i adamnn ardn biliyorum, fakat Bill'in doru sylediini dnyorum. O-nun inancnn temeli nedir? Statye dayanan liderlik, gnll organizasyonlarnda ie yaramaz. nk bask gc25 Liderlik Yasalar ne ya da etkiye sahip olmayan bir lider, etkin deildir. Baka organizasyonlarda, statye sahip kii inanlmaz bask gcne sahiptir. Orduda liderler rtbeyi kullanabilirler ve baka her eyde baarsz olsalar bile insanlar hapise atabilirler. alannda patronlarn byk bir kudreti vardr. Maa, ikramiyeler, terfer onlara baldr. ou takipi yaam standardna gre ibirlii yapabilmektedir. Ancak kiliseler gibi gnll organizasyonlarda, ileyen tek ey, en saf haliyle liderliktir. Liderler yalnzca onlara yardm etme etkisine sahiptirler. Harry A. Overstreet'in gzlemledii gibi, "Etkileme gcnn z, baka insanlarn katlmn salamada yatmaktadr." Gnll organizasyonlar-daki takipiler herhangi bir eye zorlanamazlar. Eer liderin onlar zerinde etkisi yoksa, bu durumda onlar takip etmeyeceklerdir. Geenlerde otomobil endstrisininden yaklak 150 ynetim kurulu bakanndan oluan bir grup ile u gzlemi paylatm. Odann zerinde hepsi yanan ok sayda lamba vard. Ve ben onlar harekete geiren bir tavsiyede bulundum. Ayn tavsiyeyi sizinle de paylaacam: Eer bir i a-damysanz ve yannzda alan insanlarn ynlendirme kapasitesi olup olmadn renmek istiyorsanz, onlar topluluk iindeki zamanlarnda gnll olmaya sevk e-din. Eer onlar Kzl Ha, Barnma Evleri, yerel kilise gibi oluumlara hizmet etmeye ynlendirebiyorlarsa, bu durumda onlarn gerekten etkiye ve liderlik yeteneine sahip olduklarn bilirsiniz. "Etkileme gcnn z, baka insanlarn katlmn salamada yatmaktadr." Harry A. Overstreet Etkileme Yasas SVL KOMUTANDAN BAKOMUTANA itki Yasas'n gzler nne seren en sevdiim yklerden jiri Abraham Lincoln ile ilgili olandr. Gen Lincoln,

ll832'de, bakan olmadan yllarca nce, Black Hawk SavaI'nda savamak iin bir grup insan bir araya toplamt. IO gnlerde bir gnll grubunu orduya kazandran kii o I grubun lideri olurdu ve bir komuta zinciri oluturulurdu. Bu rnekte Lincoln yzba rtbesine sahip olmutu. Ancak Lincoln'un bir sorunu vard. I O, askerlik hakknda hibir ey bilmiyordu. Hibir askeri eitimi yoktu ve taktik hakknda hibir bilgiye sahip deildi. En basit askeri prosedrleri hatrlamada bile glk ekiyordu. rnek olarak, bir gn Lincoln bir dzine insan bir arazide yrtyordu ve baka bir araziye gemek iin rehberlie gereksinim vard. Ancak o bunu yapamamt. Lincoln, bununla ilgili olarak, "Bana verilen emrin tek szcn bile hatrlamyordum. Sonunda aradklar kapya ulatklarnda, iki dakika ge gitmeleri nedeniyle kabul edilmeyeceklerdi, baka bir kapda da ayn ey balarna gelecekti."3 Zaman getike, Lincoln'un ordu iinde dierlerini etkileme dzeyi azalma gsterdi. Baka subaylar kendilerini kantlayp rtbe kazanrken, Lincoln kendisini baka bir ynde ilerlerken buldu. O, yzba unvan ve stats ile balamt, fakat bu ona fazla yarar salamad. O, Etkileme Yasas'n aamamt. Abraham Lincoln askeri grevinin sonunda, sivil rtbeye geerek kendisi iin doru o-lan yeri buldu. Abraham Lincoln askeri grevinin sonunda, sivil rtbeye geerek kendisi iin doru olan yeri buldu. 26 27 Liderlik Yasalar Lincoln ve lkenin yazgs iin ne mutlu ki o bakalarn etkileme konusunda yetersizliini amt. Illinois E-yalet Meclisi ve ABD Temsilciler Meclisi'nde askerlik dneminden farkl olarak ok fazla aba ve kiisel deneyimini ortaya koyarak, gze arpc etkiye sahip bir kii oldu. Benim liderlikle ilgili en sevdiim atasz udur: "Ynlendirdiini dnen fakat hibir takipisi olmayan kii, yalnzca yrye kmtr." Eer bakalarn etkile-yemezseniz, onlar sizi izlemezler. Ve eer onlar sizi izlemiyorsa, siz bir lider deilsinizdir. Etkileme Yasas budur. Bakalar ne derse desin, unu unutmayn ki liderlik etkilemedir ne daha fazla, ne daha az. 28 SRE YASASI Liderlik Bir Gnde Deil, Gnlk Olarak Deiir ANNE SCHEIBER, 1995 YILININ Ocak aynda ldnde 101 yandayd. Yllar boyunca Manhattan'da kk bir apartman dairesinde yaamt. Duvardaki boyalar dklmt ve eski kitapl toz iindeydi. Kira aylk drt yz dolard. Scheiber, 1943 ylnda Yurtii Hesaplar Kurumundan e-mekli olduunda Sosyal Gvenlii vard ve kk bir pansiyonda kalyordu. alt dnemde bir ilerleme salayamamt. Daha dorusu ajans onun iin doru eyleri yapmamt. Bir hukuk derecesi olmasna ve mkemmel iler yapmasna karlk asla terfi alamamt. Ve elli bir yanda emekli olduu zaman ayda yalnzca 3.150 $'hk bir kazanc vard. Onu iyi tanyan biri olan Benjamin Clark, "O klk kyafetine hi zen gstermezdi," diyor. "Ne ekilde olursa olsun, kendisini insanlardan uzak tutmaya alrd. Bu gerek bir mcadeleydi." Scheiber, tutumluluun bir rneiydi. Kendisi iin para harcamazd. Sahip olduu eski mobilyalar paralanm ol29 Liderlik Yasalar masna karn, yeni mobilya almazd. Bir gazeteye bile a bone olmamt. Haftada bir kez, Wall Street Journal' o kumak iin halk ktphanesine giderdi. PYANGO! Yeshiva niversitesi Rektr Norman Lamm'n, yaam boyunca hi duymad ufak tefek bir kadn olan Anne Scheiber'in tm servetini niversiteye brakm olduu zamanki

aknl tahmin edin. "Vasiyeti grdm zaman, hi umulmadk bir piyango km gibi hissettim," diyor Lamas. "Bu kadn bir gecede bir efsane olmutu." Anne Scheiber'in Yeshiva niversitesi'ne brakt servetin deeri 22 milyon dolard.1 Elli yl nce emekli olmu tekbana yaayan bir kadn nasl olupda sekiz rakaml bir servetin sahibi olmutu? te yant. Anne Scheiber 1943'de emekli olduu zaman 5000 $ tasarruf yapabilmiti. Bu paray borsaya yatrmt. 1950 ylnda, Schering-Plaugh Corporation hisselerinden 1000 adet satn alabilecek kadar kazan salamt. Bunlarn deeri 10.000 $'d. Bugn 128.000 hisseye sahip olarak bu hisselerin deeri 7.5 milyon $'dr.2 Scheiber'in baarsnn srr yaamnn ounu bu deeri oluturmak iinharcamasyd. O, sahip olduu hisseler deer kazandnda ya da deer kaybettiinde asla sat-mamt. Ben binay bitirdim; imdi onun semeresini grme zaman, diye dnmt. O, uzun bir yolculua gerekten uzun bir yolculua kmt. Kr pay aldka gitgide daha byk olarak bunlar yeniden yatryordu. Tm mrn bunun iin harcamt. Dier yal insanlar 30 Sre Yasas hisse senetlerinin, yaamlarnn sona ermesinden nce deer kaybedecei kaygs tamaktadr. O ise ne kadar uzun yaarsa, o denli zengin olacan bilmektedir. Scheiber Sre Yasas'n anlam ve uygulamt. LDERLK YATIRIM YAPMAK GBDR Bir lider olmak, borsada baard bir ekilde yatrm yapmak gibidir. Eer bir gn iinde bir servet kazanma umudu iindeyseniz, baarl olamazsnz. Burada nemli olan uzun bir yolculukta gnbegn yaptnz eydir. Arkadam Tag Short'un syledii gibi. "Baarmzn srr gndelik gndemimizde bulunhmaktadr." Eer siz liderlik gelii-dze srekli olarak yatrm yaBparsanz, zaman iinde bunun karulmaz sonucuna ulaabilirsiniz. Konferanslarda liderlik konuj sunda konutuum zaman, insanlar liderliin byle doup domaI dklarn sorarlar. Benim yantm her zaman iin, "Tabii ki doarlar... Dnyaya gelmenin baka bir yolunun olduunu sanmyorum!" olur. Hepimiz gleriz, ve ardndan gerek soruyu liderliin bir kiinin doutan sahip olup olmad yantlarm. Baz insanlarn, dierlerine gre daha byk doal ar_maanlarla domalar inin doru olmasna karn, ynlendirme yetenei, neredeyse tamamnn renilebildii ve gelitirilebildii bir yetenekler toplamdr. Ancak bu oluBir lider olmak, borsada baanlbir ekilde yatrm yapmak gibidir. Eer bir gn iinde bir servet kazanma umudu iindeyseniz, baarl olamazsnz. 31 Liderlik Yasalar um bir gecede meydana gelmez. Liderlik karmak bir yapya sahiptir. Onun ok sayda yn vardr; sayg, deneyim, duygusal g, insan yetenei, disiplin, vizyon, zamanlama liste uzayp gider. Grld gibi, liderlikte nemli rol oynayan ok sayda faktr, soyuttur. Liderlerin etkin olmak zorunda olmalarnn nedeni budur. Benim imdi elli bir yanda olarak liderliin pek ok ynn ak bir ekilde anlamaya baladm hissetmemin nedeni budur. LDERLER RENCDR eitli alanlardaki doksan en st dzey lider zerinde yaplan aratrmada, liderlik uzmanlar VVarren Bernis ve Burt Nonus geliim ve liderlik arasndaki iliki hakknda bir keif yaptlar: "Liderleri takipilerinden ayran ey onlarn yeteneklerini gelitirme ve ilerletme kapasitesidir." Baarl liderler renicidir. Ve renme sreci, azim ve disiplinin bir sonucu olarak sreklidir.

Hedef her gn, bir' nceki gnn zerine birey koyarak, biraz daha iyisini yapmadr. LDERLK GELMNN DRT AAMASI Liderlik konusunda byk bir doal yetenee sahip olun ya da olmayan, sizin geliim ve ilerlemeniz byk bir olaslkla aadaki drt aamaya gre olacaktr: 1. AAMA NE BLDM BLMYORUM ou insan liderliin deerini kavramada baarsz o-lurlar. Onlar liderliin yalnzca ok az kii iin merdivenin en st basamandaki ok az kii iin olduunu dNeyi bilmediklerini bilmeyen insanlar kendilerini gelitiremezler. Sre Yasas nrler. Ynlendirmeyi renmedikleri zaman yanlarndan geip giden frsatlar hakknda hibir fikirleri yoktur. Bu dnce ben niversite yne-ticisiyken okulun dzenledii liderlik kursuna ok az rencinin bavuruda bulunmas ile bende olumutu. Neden? Onlarn yalnzca ok az kendilerini lider olarak gryordu. Eer liderliin etkileme olduunu bilmi olsalard ve ou insann her gn en az drt insan etkilemeye altklarnn farknda olsalard, onlarn bu konu hakknda daha fazla ey renme istei iinde olabileceklerini dnyorum. Neyi bilmediklerini bilmeyen insanlar kendilerini gelitiremezler. 2. AAMA NE BLMEDM BLYORUM Genellikle yaamn baz noktalarnda, liderlik konumunuzu etrafa bakarak ve hi kimsenin bizi izlemediini kefederek deerlendiririz. Bu bizim nasl ynlendireceimizi renmeye gereksinim duyduumuzu kavradmz zamandr. Ve tabii ki, oluum iin balang yapmann olanakl olduu zamandr. ngiltere Babakan Benja-min Disraeli bunu "Gerekler hakknda bilgisiz olduumuzun farkna varmak, bilgi iin byk bir admdr/' ifadesi ile yorumlamtr. 1969 ylnda ilk liderlik konumuna ulatm zaman bende olan ey buydu. Ben yaamm boyunca spor "Gerekler hakknda bilgisiz olduunuzun farkna varmak, bilgi iin byk bir admdr." Benjamin Disraeli 33 Liderlik Yasalar takmlarnn kaptanln yapmtm ve niversitede renci bakanln yrtmtm, ve bu nedenle kendimin bir lider olduunu dnyordum. Ancak, gerek dnyada insanlar ynlendirmeye altm zaman, ac gerein farkna vardm. Bu beni kaynak toplamaya ve onlar renmeye evketti. Ayn zamanda baka bir dnceye de sahiptim: Kendi alanmdaki en st on lidere mektup yazdm ve onlara yarm saatlerini benim sorularma ayrmalar durumunda yzer dolar verme teklifinde bulundum. (1969 ylnda bu byk bir miktard). Sonraki birka yl, e-im Margaret ve ben bu insanlarn yaad yerlere seyahat etmeyi planladk. Eer Cleveland'daki byk bir lider benim ricama evet dediyse, bu kii ile buluabilmek iin o yl tatilimizi Cleveland'da geiriyorduk. Ve benim dncem gerekten karln vermiti. Bu kiilerle paylatm fikirleri, baka hibir ekilde renemezdim. 3. AAMA GELRM VE BLRM VE O ORTAYA IKMAYA BALAR Yetenek yoksunluunuzun farkna vardnz ve liderlikte kiisel geliimin gnlk disiplini iinde olduunuz zaman, heyecan verici eyler olmaya balar. Denver'da bir grup insana ders verirken, kalabalk iinden Brian adnda ondokuz yandaki biri ilgimi ekti. Birka saat boyunca onun istekli bir ekilde notlar tutmasn izledim. Ders aralarnda birka kez onunla konutum. Sre Yasas'n rettiim seminerin bir blmnde herkesin konuacaklarmz duyabilmesi iin

Brian'dan ayaa kalkmasn istedim "Brian, ben buradan seni izliyorum ve renmek ve kendini gelitirmek konusundaki istekli -34 Sre Yasas Y L LDERLK GELMNN DRT AAMASI ETKSZ E ETKL BLGSZ Ne Bilme Biltniyo ligimi rum Bildiklerim sayesinde Basit Bir ekilde ilerlerim BLGL Ne Bilmediimi Biliyorum .-^Geliirim ve Bilirim ve O Ortaya kmaya Balar oluun beni etkiledi. Sana yaamn deitirecek bir sr vermek istiyorum," dedim. Konferans salonundaki herkes dikkat kesilmiti. "Senin yirmi yl iinde byk bir lider olabileceine inanyorum. Seni bir yaam boyu kendini bir liderlik rencisi olman iin tevik etmek istiyorum. Kitaplar oku, dzenli olarak kasetler dinle ve seminerlere katlmay srdr. Gerein altn klesi ya da gze batc bir sze rastladn zaman, gelecek iin onu bilgi daarcna ekle." "Bu hi de kolay olmayacak," dedim. "Fakat be yl iinde, etkileme gcnn arttn greceksin. On yl iinde, seni etkin bir lider yapacak olan bir yap gelitireceksin." Ve yirmi yl iinde, otuzdokuz yana geldiin zaman, eer hl renmeyi ve kendini gelitirmeyi srdryor-san, bakalar liderlik hakkmda sana sorular sormaya ba35 "Yaamda baarl olmann sim, kiinin zaman geldii zaman, hazr olmasdr/' Benjamin Disraeli Liderlik Yasalar layacaklar. Ve bazlar sana hayran olacaklar. Onlar birbirlerine bakp yle diyecekler, "O, birdenbire nasl bu kadar bilgi sahibi oldu?" "Brian sen byk bir lider olabilirsin fakat bu bir gn iinde olmayacaktr. Bunun bedelini imdi demeye bala." Brian iin doru olan ey, sizin iin de dorudur. Bugn liderliinizi gelitirmeye balayn ve bir gn Sre Yasas'nn etkilerini grmeye balayacaksnz. 4. AAMA BEN BLDKLERM SAYESNDE BAST BR EKLDE LERLERM 3. Aamada olduunuz zaman, bir lider olarak etkili o-labilirsiniz fakat yaptnz her hareketi dnmek zorun-dasnzdr. Ancak 4. aamaya geldiiniz zaman, sizin ynlendirme yeteneiniz neredeyse otomatikleir. Ve bu karlnn her eyden daha byk olduu zamandr. Ancak buraya ulamann tek yolu Sre Yasas'n uygulamak ve bedelini demektir. YARIN YNLENDRMEK N BUGN REN Liderlik, bir gnde deil, gnlk olarak geliir. Bu, Sre Yasas'nn ortaya koyduu gerekliktir. Benjamin Disrae-li'nin belirttii gibi, "Yaamda baarnn srr, kiinin zaman geldii zaman hazr olmasdr." Kii, yaamn disiplin zerine kurduu zaman, srekli bir temel zerinde hazr olduu zaman, amac ne olursa olsun baarl olacaktr. -36 Sre Yasas Basketbol efsanesi Larry Bird her sabah okula gitmeden nce be yz at yaparak srad bir serbest atc olmutur. Antik Yunan dneminde Demosthenes, azma akl talar koyarak, deniz kysndaki dalgalarn kkremesin-den daha yksek sesler kararak byk bir hatip olmutur ve bunu tedavi edilemez bir konuma yetersizlii olmasna karn baarmtr. Byk bir lider olabilmek iin benzer bir

aba iinde olmanz gerekmektedir. yi haber sizin liderlik yeteneinizin duraan olmamasdr. Nereden balam olursanz olun, daha iyisine ulaabilirsiniz. Bu, dnya liderlii aamasnda balam olan insanlar iin bile dorudur. Amerika Birleik Devletle-ri'nin ou bakan ofislerinde kendi en st noktalarna u-larken, bakalar geliimlerini srdrm ve eski bakan Jimmy Carter gibi, daha iyi liderler olmulardr. Baz insanlar Beyaz Saray'da iken onun ynlendirme yeteneklerini sorgulamlardr. Ancak getiimiz yllarda Carter'n etkileme dzeyi srekli olarak art gstermitir. Onun nsanlk iin Yardm kampanyalar aracl ile kendisini insanlara hizmet etmeye adamas ve drstl onun etkileme gcn arttrmtr. Ve o imdilerde hastalklarla yapt mcadele ile takdir toplamaktadr. nsanlar onun yaantsndan gerekten etkilenmektedir. YOLUNUZA IKAN ENGELLERLE MCADELE ETMEK Eski bir sz vardr: ampiyonlar, ringde ampiyon olmazlar onlar orada yalnzca tannrlar. Bu dorudur. Eer birisinin ampiyonlua giden geliimini grmek istiyorsanz, onun gnlk rutin yaptklarna bakn. Eski arsik__27__ ampiyonlar, ringde ampiyon olmazlar onlar orada yalnzca tannrlar. Liderlik Yasalar let boks ampiyonu ]oe Frazier, "Bir sava plan ya da yaam plan yapabilirsiniz. Ancak bu hareket balad zaman, artk reflekslerinize bals-nzdr. Sizin gittiiniz yolu bu gsterecektir. Eer gecenin karanlnda kendinizi kandrmsanz, parlak klar altnda bu ortaya kacaktr,"3 de-' ~w; irin ivi bir benzer"" lar altnda bu onaya Vx~.,____ mistir. Boks sporu liderlik geliimi iin iyi bir benzerlik o-luturur, nk o tamamen gnlk hazrlamalar ile ilgilidir. Bir insann doal bir yetenei varsa bile daha baarl olabilmek iin hazrlanmas ve almas gerekmektedir. ABD'nin en byk liderlerinden biri, bir boks sporu hayranyd: Bakan Theodore Roosevelt. Onun bir boks benzetmesi kulland en nl szlerinden biri udur: Gl bir adamn sendelemesi zerine eletiride bulunan kiinin szleri, onun daha iyisini yapabileceini ortaya koymaz. Bir kiiye ait itibar, gerekte arenada verilir; orada onun yz toz, ter ve kan iindedir; o, kahramanca m cadele eder; yenilgiye urar ve tekrar tekrar yetersiz olur; kendisini byk bir ie adamtr ve bunun iin varn younu ortaya koyar; so-n unda, yksek baarsnn zaferini en iyi ekilde o bi- ; lecektir; ve eer baarsz olursa, ya da en azndan amalad byk baarya ulaamazsa bunun acsn en ar ekilde kendisi hissedecektir. Zaferin ya da yenilginin ne olduunu bilmeyenler, kendi korkak ruhlaryla asla kendilerini onun yerine koyamazlar. Roosevelt, kendisi de bir boksr olarak, tam bir hareket adamyd. Yalnzca etkin bir lider deil, ayn zamanda 38 Sre Yasas tm ABD Bakanlarnn en nde geleniydi, ingiliz tarihi Hugh Bragan onu "Lincoln'den beri Beyaz Saray'da oturan en yetenekli kii; Jackson'dan beri en kuvvetli kii, ve John Guincy Adams'dan beri okumaya en dkn kii" o-larak tanmlamtr. BR HAREKET ADAMI T R (Roosevelt'in ksa ad) bir hareket adam olarak hatrlanmaktadr. Beyaz Saray'da iken dzenli olarak boks ve judo dersleri alm, at srtnda yorucu gezilere km ve uzun ve g gerektiren daclk etkinliklerinde bulunmutur. Roosevelt'i ziyaret eden bir Fransz bykeli o-nunla bir orman yryne katlmt. ki adam yryerek gemenin olanaksz olduu bir akntnn yanna geldikleri zaman TR elbiselerini syrm ve bykeliden de nehrin kar kysna geebilmek iin ayn eyi yapmasn istemiti. Hibir ey Roosevelt iin bir engel

tekil etmiyordu. Roosevelt yaantsnn baka dnemlerinde Vahi Batda bir kovboy, bir kaif ve avc ve spanyol-Amerika Sava-'nda bir svari subayyd. Onun ura ve dayankll sonsuz grnmektedir. 1900 ylnda bakan yardmcs a-day alarak, Bakan McKinley'in kampanyasnda 673 konuma yapm ve 20.000 mil yol katetmitir. Ve bakanlndan yllar sonra, Mihvaukee'de bir konuma yapmak iin hazrlanrken bir suikast tarafndan gsnden vurulmutur. Roosevelt, krlan bir kaburga kemii ve gsndeki mermiye ramen, hastaneye gtrlmesine izin verilmeden nce bir saatlik konuma yapmada srar etmitir. __39 ROOSEVELT YAVA BALADI Roosevelt Amerikan toplumunun sahip olduu hem fiziksel hem zihinsel olarak en gl bakanlarndan biriydi. Ancak o hayata byle balamamt. Amerika'nn kovboy bakan nde gelen zengin bir ailenin ocuu olarak Manhattan'da dodu. Bir ocukken ok elimsizdi ve hastalklardan kurtulamazd. Onu gten dren astm hastal, grme bozukluu ve ok zayf olmas nedeniyle ailesi onun yaamna devam edebileceinden bile emin deildi. Oniki yana geldiinde gen Roosevelt'in babas ona "Seni zeki birisin fakat fiziksel olarak gl deilsin, ve gl bir bedenin yardm olmadan zekann ok fazla yararn gremezsin. Sen vcut yapmalsn," demiti. Ve o bu tavsiyeye uydu. Sre Yasas ile yaad. TR, her gn, zihnini olduu kadar vcudunu da gelitirmeye zaman ayryordu, ve bunu mrnn sonuna kadar srdrd. Arlk kaldrma, daclk, kayak, avclk, krek ekme, binicilik ve boks sporlaryla urat. Roosevelt, daha sonraki yllarda "Sinirli ve korkak" olarak geirdii ocukluktan ok farkl bir yapya brnmt. O, bununla ilgili olarak, "Hayranlk duyduum insanlar hakknda okuduklarm ... ve babamm anlattklar, bende korkusuz insanlara kar byk bir zenti yaratt ve onlar gibi olmak iin byk bir arzu duyuyordum,"4 demitir. TR Harvard'dan mezun olduktan sonra, onlar gibiydi ve dnya politikasn belirlemek iin hazrd. BAARI BR GECEDE GELMEZ Roosevelt de bir gecede byk bir lider olmamt. Onun bakanla giden yolu yava, srekli geliim ile olmutu. 40 Sre Yasas New York polis komiserliinden Birleik Devletlerde bakanlna kadar hizmet ettii eitli grevlerde, renmeyi ve gelimeyi srdrd. O kendisini gelitirdi ve zaman iinde gl bir lider oldu. Bu, Sre Yasas'nn ilerliinin baka bir kantdr. Roosevelt'in baar listesi gz kamatrcdr. Birleik Devletler, onun liderlii altmda bir dnya gc haline gelmitir. O, lkesinin birinci snf bir donanmaya sahip olmasna yardmc olmutur. Panama Kanak'nn yapldn grmtr. Rusya ve Japonya arasndaki bar grmelerinde arabuluculuk yapm ve bu sre iinde Nobel Bar dl kazanmtr. Ve insanlar TR'n liderliini sorgulamaya baladklar zaman nk o Bakan McKinley'in bir suikaste kurban olmasndan sonra seilmeden bakanlk koltuuna oturmutu kampanyasn yrtt ve o zamana kadar bir bakann ald en byk oy ounluu ile yeniden bakan olmutur. Roosevelt bir hareket adam olarak, 1909 ylnda bakanlk grevini tamamlad zaman bilimsel almalara nclk etmek iin hemen Afrika'ya gitmitir. Birka yl sonra 1913'te,' Brezilya'da Doubt Nehri etrafnda keif yapan bir grupta yer almtr. O, bunun ok ey rendii bir macera olduunu sylemitir. "O, benim bir ocuk olmak iin son ansmd," diye eklemitir. O zaman elli be yamdayd. Theodore Roosevelt, 6 Ocak 1919'da, New York'taki e-vinde, uykudayken lmt. O zaman Bakan Yardmcs Marshall, "lm onu uyurken yakalamak zorundayd. E-er Roosevelt uyank olsayd, mcadele ederdi," demitir. Onu yatamdan kaldrdklar zaman, yastm altmda bir kitap bulmulard. TR, mrnn son anma kadar hl renmeyi 41 ve kendini gelitirmeyi srdryordu. Hl Sre Yasas'n uyguluyordu. Eer bir lider olmak istiyorsanz, iyi olan ey, bunu ya-pabileceinizdir. Herkesin

potansiyeli vardr fakat o bir gecede baarlamaz. O, sabr gerektirmektedir. Liderlik bir gecede gelimez. O, bir mr alr. DENZCLK YASASI Herkes Dmeni Kullanabilir Ancak Bir Seyir Haritas karmak Bir Lider Gerektirir Al 1911 YILINDA, K KAF grubu inanlmaz bir misyonu gerekletirme giriiminde bulundular. Her ne kadar farkl stratejiler ve rotalar kullanm olsalar da, ekiplerin liderleri ayn hedefe sahipti: Tarihte Gney Kutbu'na ulaan ilk kii olmak. Onlarn ykleri Denizcilik Yasas'nn yaam ve lm betimlemesidir. Gruplarn birisinin lideri Norveli kaif Roald Amund-sen'di. Amundsen, ironik olarak, balangta Antartika'ya gitmeyi amalamamt. Onun arzusu Kuzey Kutbu'na ulaan ilk insan olmakt. Ancak Amundsen, Robert Pe-ary'nin bu konuda kendisinden nce davrandn kefettii zaman amacn deitirdi ve dnyann dier ucuna yneldi. Kuzey ya da gney farketmezdi. O, plannn ie yarayacan dnyordu. AMUNDSEN ROTASINI OK DKKATLCE BELRLEMT Amundsen, ekibi yola kmadan nce, yorucu bir aba sonucu yolculuk plann oluturmutu. O, Eskimo ve dier deneyimli 43 kutup gezginlerinin yntemleri zerinde alm ve tm malzemelerini nakletmenin en iyi yolunun bunu kpeklerin ektii arabalarla yapmak olduunu belirlemiti. Ekibini olutururken uzman kayak ve kpek bakclar a-rasndan seim yapmt. Stratejisi basitti. Grup her gn alt saatlik bir periyot iinde onbe ile yirmi mil arasnda bir yol katederken iin ounu kpekler yapacakt. Bylece gnn geri kalan dneminde kpekler ve insanlara, bir sonraki gnn yolculuu iin uzun bir dinlenme sresi kalacakt. Amundsen'in n dncesi ve ayrntlara dikkati inanlmazd. Yol boyunca yiyecek stoku iin depolar oluturuyordu. Bylece tm yiyeceklerini yolculuk boyunca tamak zorunda kalmayacaklard. nsanlar da mmkn o-lan en iyi tehizatla donatmt. Amundsen, yolculuk boyunca meydana gelebilecek her olasl dikkatli bir ekilde deerlendiriyordu ve plann buna uygun olarak oK-turuyordu. Ve btn bunlar karln grecekti. Yolculuk boyunca balarna gelen en kt sorun, bir adamlarnn di iltihab nedeniyle geriye dnmek zorunda kalmasyd. SCOTT DENZCLK YASASI'NI HLAL ETMT Dier ekibin lideri, daha nce Antartika blgesinde baz keiflerde bulunmu olan bir ngiliz deniz subay Robert Falcon Scott'tu. Scott'un kefi, Amundsen'inkinin antitezi idi. Scott, kpek arabalar yerine motorlu kzaklar ve midilli atlarn kullanmaya karar vermiti. Yolculuun daha beinci gnnde kzaklarn motorlarmda meydana gelen arzalar nedeniyle sorunlar yaanmaya balamt. Midilliler bylesine dondurucu bir havada daha fazla ilerleye-miyorlard. Onlar Transantartika Dalar'na ulatklar za44 Denizcilik Yasas man, zavall hayvanlarn tmn ldrmek zorunda kalmlard. Sonu olarak, yz kiloluk kzaklar kendileri ekmek zorunda kalacaklard. Bu, hi de kolay bir i deildi. Scott, ekibin dier donanmlarna da yeterli dikkati gstermemiti. Onlarn giysileri ok kt tasarlanmt ve bu nedenle donma tehlikesi ile kar karya kalmlard. Bir ekip yesinin, imi ve kangren olmu ayaklarna botlarn geirmesi her sabah bir saatini alyordu. Ve herkes Scott'un setii uygun olmayan kar gzlkleri nedeniyle grme sorunu yayordu. Ekip, her eyden daha fazla olarak, yiyecek ve su yetersizliinden etkileniyordu. Btn bunlar Scott'un kt planlama yapmasna balanyordu. Scott'un oluturduu yiyecek depolar yeterli stoa sahip deildi, ok uzaktayd ve onlarn ok zor bulunmalarna neden olacak kadar kt iaretlenmiti. Kar eritme konusunda yeterli s kaynana sahip olunmad iin su sknts ekiyorlard. Yaplan eylerin en kts her eyin yalnzca drt kii iin dnlm olmasna karn, Scott'un son anda bir beinci kiiyi ekibe dahil etme kararyd. On hafta iinde yorucu bir sekiz yz millik yolculuktan sonra, Scott'un gc tkenmi ekibi, sonunda 17 Ocak 1912'de Gney Kutbu'na ulat. Orada, rzgarda dalgalanan bir Norve bayra ve Amundsen tarafndan yazlm bir mektup buldular.

Dier iyi ynlendirilmi ekip amalarna bir aydan daha fazla bir zaman nce ulaarak onlar yenmilerdi. EER DENZCLK YASASI LE YAAMAZSANIZ ... Kutba olan yolculuk, yknn en kt taraf deildi. Geriye dn yolu korkuntu. Scott ve adamlar, alk ve 45 Liderlik Yasalar hastalk sorunlaryla kar karya kalmlard. Scott, yaadklar zorluklara kar kaytsz kalarak geri gtrmek iin onbe kiloluk jeolojik rnekler toplama konusunda srar etmiti. Bu, yorgunluktan bitmi olan adamlarn tamas iin ok ar bir ykt. Onlarn ilerlemesi gitgide daha yavalamt. Ekibin bir yesi souktan lmt. Bir dieri olan Lawrence Dates ok korkun bir durumdayd. Eski bir ordu subay olarak midillilerin bakm iin getirilmi olan Dates de donma tehlikesi ile kar karyayd. O, ekibin hayatta kalmasn tehlikeye attn dnerek adrdan km ve kar frtnasna doru yrmeye balamt. Son szleri, "Ben yalnzca dar kyorum, ksa srede geri dnerim," olmutu. Scott ve son iki ekip yesi, vazgemeden nce kuzeye doru biraz daha ilerlediler. Dn yolculuu iki aylarn almt ve hl esas kamp yerinden 150 mil uzaklktaydlar. Onlar orada lmlerdi. Biz onlarn yklerini son saatlerini gnlklerine yaz yazarak geirdikleri iin biliyoruz. Scotf un son szlerinden bazlar unlard: "Bizler centilmen gibi leceiz. Sanrm bu bizim cesaret ve yiitlik ruhumuzu gsterecektir."1 Scott'un cesareti vard, fakat liderlik zellii yoktu. O, Denizcilik Yasas ile yaamad iin kendisinin ve ekibinin lmne neden olmutu. Takipiler, kendilerine etkin bir ekilde klavuzluk edecek liRobert Falcan Scott Denizcilik Yasas'na uygun olarak yaamad iin kendisinin ve ekibinin lmne neden olmutu. " Ull ^CJNJ-114\~ iU4h.____________ derlere gereksinim duyarlar. Onlar lm kalm durumuyla kar karya kaldklarnda, bunun gereklilii ok ac bir ekilde ortaya kar. Ancak sonu bu denli ciddi olmad Denizcilik Yasas manlarda bile, gereksinim byktr. Gerek udur ki, lerkes dmeni kullanabilir ancak bir seyir haritas kar-lak bir lider gerektirir. Denizcilik Yasas budur. KILAVUZLAR NLERNDEK YOLCULUU GRRLER eral Electric bakan Jack Welch, "yi bir lider uzun s-: younlar ... Ynnz kontrol etmek, onun tarafn-ian kontrol edilmekten daha iyidir," demitir. VVelch hakidir fakat klavuzluk eden liderler kendilerinin ve adam-rnn yolculuk ettii yn kontrol etmekten daha fazlasn yaparlar. Onlar limana ulamadan nce, tm yolculu-. zihinlerinde grrler. Var yeri iin bir vizyona sahip-rler, oraya ulamann ne gerektirdiini anlarlar, ekibin ?aarl olmas iin gereksinim duyacaklar eyleri bilirler /e ufukta grnmeden nce hangi engellerle karlaacaklarn saptarlar. Be the Leader You Were Meant to Be kitabnn yazar Leroy Eims, "Bir lider, bakalarnn grd-den daha fazlasn gren, baIkalarrrun grdnden daha uzan gren ve bakalarndan daha nce gren kiidir," diye yazmtr. Organizasyon ne kadar byrse, liderin ileriyi o denli daha iyi grmesi gereklidir. Bu dorudur nk rotadan ayrlmak yol ortasnda dzeltilmesi ok zor olan durumlara neden olacaktr. Ve eer ortada hata varsa, bundan sizin tek banza ya da birka kii ile yolculuk "Bir lider, bakalarnn grdnden daha fazlasn gren, bakalarnn grdnden daha uzan gren ve bakalarndan daha nce gren kiidir." Leroy Eims 46 ettiinizden daha fazla insan etkilenecektir. Titanic filminde bu sorunun gzel bir rnei gsterilmitir. Mrettebat buzdandan kanmak iin yeterince ileriyi

grmeyi baaramaz ve nesne bir kez ortaya ktktan sonra dneminin en byk gemisi olarak, gerekli manevray yapamaz. Sonu binden fazla kiinin hayatnn kaybetmesidir. LDERN GTT YER ... yi denizciler her zaman iin zihinlerinde baka insanlarn kendilerine ve seyir rotasn belirleme yeteneklerine bal olduu dncesini tarlar. James A. Autry tarafndan yazlm Life and Work: A Manager's Search forMeaning (Yaam ve : Bir Yneticinin Anlam Aray) kitabnda o-kuduum bir gzlem bu dnceyi ortaya koymaktadr. O, yazsnda birlikte uan drt askeri uan dmesiyle ilgili olarak unlar sylemektedir: Drtl grupla uan sava jetlerinde bir pilot lider ekibinin nereye uacan tasarlar. Dier uak, lidere bakarak ve nereye gittiini izleyerek, onun kanatlar zerinde uarlar. O ne yaparsa ekibin geri kalanlar da, onunla birlikte hareket edecektir. Bu, bulutlarn arama girip bir dan zirvesine arpma iin de geerlidir. Liderler, yolculuk ekiplerini almadan nce, yolculukta baarl olmak iin en iyi ans elde edebilmek amacyla sreci iyi bilmeleri gerekmektedir. GEMCLER GEM DENEYMLERNE GRE HAREKET EDERLER Her gemi baar ve baarszlk eer buna olanak tanr nabilirse bir bilgi kayna olabilir. Baarlar size, kendiniz ve yetenekleriniz ile ne yapabileceiniz hakknda bilgi ve48 Denizcilik Yasas rir. Baarszlklar ise ne tr yanl admlar attnz ve ynteminizin nerede ie yaramadn ortaya koyar. Hatalarnzdan bir eyler renmede baarsz olursanz, tekrar tekrar hata yaparsnz. Etkin denizciliin deneyim ile balamasnn nedeni budur. Ancak bununla sona ermemektedir. DENZCLER BAKALARININ SYLEDKLERN DNLERLER Gemiten ne kadar ok ey renmi olursanz olun, bu size imdi iin bilmeye gereksinim duyduunuz her eyi sylemeyecektir. En st noktadaki denizcilerin ok sayda kaynaktan bilgi toplamalarnn nedeni budur. Onlar kendi liderlik ekiplerinin yelerinin fikrini alrlar. En alt seviyede neler olup bittiini anlamak iin organizasyonlarndaki insanlarla konuurlar. Ve kendi organizasyonlar dnda danabilecekleri liderlerle zaman geirirler. Gemiten ne kadar ok ey renmi olursanz olun, bu size imdi iin bilmeye gereksinim duyduunuz her eyi sylemeyecektir. DENZCLER YORUM YAPMADAN NCE DURUMU NCELER Ben hareketlilii seviyorum ve benim kiiliim beni an-hk ve iimden geldii gibi davranmaya itiyor. Bunun en st noktas olarak, liderlik konusunda gvenilebilir bir Ezgiye sahibim. Ancak ayn zamanda bir lider olarak kendi sorumluluklarmn da bilincindeyim. Ben, adamla-fttfu etkileyecek yorumlar yapmadan nce, her eyi uzun y^adya dnrm. yi denizciler, kendileri ve bakalar in yorum yapmadan nce bunun bedelini hesaplar. 49 Liderlik Yasalar DENZCLER YARGILARININ HEM NANCI HEM DE DORUYU TEMSL ETTNDEN EMN OLMALIDIR Bakalarma klavuzluk etmek, olumlu bir tutuma sahip , bir lider gerektirir. Tm adamlarnz bir yne ynlendire-bilmeniz iin inanca sahip olmanz gerekmektedir. Yolculuu zihninizde tereddtsz bir ekilde oluturamazsa-nz, onu gerek yaama geiremezsiniz. Dier taraftan, dorular gereki bir ekilde grebilmeniz gerekmekte-

----- dir. Bunu yapmazsanz engelleri Bazen, iyimserlik ' <f ff yemezsiniz ya da mca---. delelenz salam bir zemine oturtamazsnz. Eer gzlerinizi iyice amazsanz, kstl olarak grrsnz. Bili Easum'un syledii gibi, j< . ,, Gereki liderler yanlsamalar zordur. Ancak bu, . \. , , klavuzluk eden bir en aza mdrSeme konusunda yete-lider olarak etkinlik] "nce nesneldirler. Onlar kend-ya-gerektirmektedir. *&isamm* vzyonlarma malolabileceini anlamlardr." Bazen, -------------------------iyimserlik ve gerekilii, sezgi ve, planlamay, inan ve doruyu dengede tutmak zordur! Ancak bu, klavuzluk eden bir lider olarak etkinlik gerek-f tirmektedir. J DENZCLKTE BR DERS Denizcilik yasasnn nemini ilk kez olarak gerekten anladm zaman hatrlyorum. Yirmi sekiz yandaydm ve ikinci grev yerim olan Lancaster, Ohio'daki Faith Memurla!'de yneticilik yapyordum. Benim 1972'de oraya gel BUZe, t/z/.,.,, .... ve gerekilii, sezgi ve planlamay, inan ve doruyu dengede tutmak zordur. Ancak bu, Eer lider azgn dalgalarda iyi klavuzluk yapamazsa gemi batacaktr. Denizcilik Yasas meniden nce, kilise on yl boyunca hibir gelime gstermemiti. Ancak 1975 ylnda katlmc says drt yzden, binin zerine kmt. Ben geliimi srdrp daha fazla insana ulaabileceimizi biliyordum fakat bunun iin yeni bir konferans salonunun ina edilmesi gerekiyordu. in iyi taraf ben, daha nceki grev yerimde kilisenin yapm aamasnda bulunmu olduum iin inaat ve yerleim plan konusunda biraz deneyime sahiptim. Ancak kt olan ey ilk deneyimin, ikincisine oranla daha kk olmasyd. Aradaki fark hakknda bir fikir sahibi olabilmeniz iin, Lancaster'deki ocuklara ayrlan odann, benim ilk kilisemdeki orjinal binann tm ibadet yerinden daha byk olduunu syleyebilirim! Bu, benim ilk inaat deneyimimden yirmi kat daha fazla olarak birka milyon dolarlk bir proje olacakt. Ancak en byk sorun bu deildi. Benim Faith Memorial'e gelmemden hemen nce baka bir binann zerine byk bir kavga vard ve tartma ok sert bir boyut almt. Bu nedenle benim liderlik konumum konusunda kar k olabileceini biliyordum. nmde sert dalgalar vard ve iyi bir klavuzluk yapamayan bir lider olursam, gemiyi bat-rabilirdim. BR GEMCLK STRATEJS LE SEYR HARTASI IKARMAK O dnemde, o zamandan beri liderliimde srekli olarak kullandm bir strateji gelitirmitim. Her zaman hatrlayabilmek iin bunu iirsel bir ifade ile belirtmitim. 51 Liderlik Yasalar Hareket Tarzn nceden Belirle. Amalarn Ortaya Koy. ncelikleri Sapta. Anahtar Personelini Olutur. Kabullenme in Zaman Tan. Harekete Ge. Sorunlar Bekle. Her Zaman Baarya Ynel. Plann Her Gn Gzden Geir. Benim klavuzlua hazrlanrken uyguladm noktalar bunlardr. Bunu yapnca hareket tarznn ne olmas gerektiini tam olarak bitebiliyordum. Eer gelimeyi srdreceksek, yeni bir konferans salonuna ihtiyacmz olacakt. Mmkn olan her alternatife bakmtm ve bunun tek geerli zm olduunu biliyordum. Amacm binay tasarlamak ve o-luturmak ve on yl iinde bunun karlnn

alnmasyd. Tm insanlar bir oluum iinde kaynatracaktm. En byk dzenlemenin finans konusunda yaanacan biliyordum nk bu btemizi alt st edecek bir projeydi. nsanlar biraraya getiren toplantlar dzenlemeye baladm. Her eyin tamam olmas iin birka aylk bir sre iinde programm oluturdum. Yaptm ilk ey ynetim kurulu yelerimize ve bir grup finansal lidere geliimimizin ve finansal durumumuzun yirmi yllk bir analizini sunmak oldu. Bu, gemi on yl ile gelecek on yl kapsayan bir analizdi. Bunu temel alarak bina iin gerekli olanlar belirledik. Ardndan finansn nasl oluturulacan ayrn-fal bir ekilde aklayan on yllk bir bte forml sundum. Yirmi sayfalk bir rapor halinde topladm bilgile^ tm toplant yelerine verdim. Baarl planlamann & 52 -.: Denizcilik Yasas byk engellerinin deiim korkusu, bilgisizlik, gelecek hakknda belirsizlik ve hayal gc yoksunluu olduunu biliyordum. Bu faktrlerin bizi engellemesini nlemek iin yapabileceim her eyi yerine getirecektim. Sonraki admm, anahtar konumundaki liderleri bilgilendirmek oldu. En etkin olanlarla baladm. Onlarla kiisel olarak ve bazen kk gruplar halinde gryordum. Birka haftalk bir sre iinde yaklak yz liderle grmtm. Onlar iin bir vizyon oluturuyor ve onlarn sorularn yantlyordum. Ve bir kiinin proje hakknda tereddtl davrandn hissettiim zaman, onunla bireysel olarak tekrar bulumay planlyordum. Ardndan bu liderler tarafndan etkilenen insanlarla grmek i-in zaman ayryordum. Kongre taplants zaman geldiinde harekete gemek iin hazrdk. nsanlara projeyi sunmak iki saat ald. Yerleim plan, finansal analizler ve btenin yer ald yirmi sayfalk raporumu sundum. nsanlarm akllarna taklabi-lecek tm sorulara yant vermeye altm. Ayn zamanda kongredeki en etkin kiilerin de konuma yapmasna olanak tandm. Baz kar klarn olacan umuyordum fakat soru sorma blmne gelindii zaman tam anlamyla ok olmutum. Yalnzca iki soru vard: Bir kii binann su kaynagffln yerini renmek istiyordu ve dier} dinlenme odala-rWn saysn sormutu. te o an azgm sularda baarl bir denizcilik rnei gsterdiimi anladm. Oylamay kilise53 Baarl planlamann en byk engellerinin deiim korkusu, bilgisizlik, gelecek hakknda belirsizlik ve hayal gc yoksunluu olduunu biliyordum. Denizcilik Yasas'nn srr hazrlanmadr. Liderlik Yasalar nin en etkin kiisi yapacakt. Ve ben daha nceden binann yapmna kar km olan lidere bu olana tandm. Sonular ortaya kt zaman insanlarn yzde 98'i binann yaplmas ynnde -----'' oy kullanmt. Bu aamada iyi denizcilik rnei gsterdikten sonra, projenin geri kalan hi de zor deildi. nsanlara baarmz ortaya koyan iyi haber raporlar sunarak onlarn vizyonlarnn srekliliini saladm. Dnemsel olarak planlan gzden geirdim ve sonularn istendii gibi olacandan emin oldum. Seyir haritas karlmt. Bundan sonra yapmamz gereken tek ey geminin dmenini kullanmakt. Bu benim iin mkemmel bir renme deneyimi olmutu. Her eyin tesinde Denizcilik Yasas srrnn hazrlanma olduunu kefetmitim. yi hazrlandnz zaman, kar tarafta gven oluturursunuz ve insanlar size inanrlar. Hazrlktan yoksun olma ise tam tersi bir etki yaratacaktr. Grld gibi projenin kabul edilmesini, desteklenmesini ve baarsn belirleyen ey projenin boyutu deildir. Onu

belirleyen liderin boyutudur. Herkesin geminin, dmenini kullanabilmesine karn, bir eyin haritas karmann lider gerektirmesinin nedeni budur. yi denizciler olan liderler, insanlar herhangi bir yere gtrme yeteneine sahiptirler. 54 E. F. HUTTON YASASI Gerek Lider Konutuu Zaman nsanlar Dinler GEN, DENEYMSZ LDERLER sk sk, durumun liderlik dinamiini tamamen yanl algladklar iin, insanlarla dolu bir odaya kendilerine gvenir bir tarzda yryerek girerler. Bunun bana da olduunu biliyorum! Ancak bunu yapmann benim gafm olduunu anlamam uzun zaman almad. Bu, gen bir lider olarak ilk ynetim kurulu toplantsna gittiim zaman olmutu. ndiana'run krsal blgesindeki, yirmi iki yanda niversiteden mezun olmamdan hemen sonra almaya baladm ilk kilisede olmutu. almaya balayal henz bir ay bile olmamt ve ben ya ortalamas elli olan bir grup insan ynlendiriyordum. Toplantdaki insanlarn ou benim yamdan daha uzun bir sredir kiliseye geliyorlard. Toplantya n alma yapmadan, gndem oluturmadan gittim. Ben kendimin atanm bir lider olduunu ve bu nedenle herkesin beni izleyeceini dnyordum, birini yllk yaam deneyimimin bilgisiyle toplanty atm ve tartlmas istenen bir konu olup olmadn insanlara sordum. 55 Liderlik Yasalar Masann etrafna bakarken ksa bir sessizlik olmutu ve daha sonra, altm yalarnda ismi Claude olan birisi yutkundu ve "Ben bir ey sylemek istiyorum" dedi. "Buyrun, Claude," dedim. "ey," dedi, "Piyanonun akortunda bir sorun olduunu farketmitim". "Ben de ayn eye dikkat ettim," dedi toplantnn yelerinden baka biri. "Piyanonun tamir edilmesi iin Louisuille'den birini getirtmek amacyla para ayralm ve onu tamir ettirelim," dedi Claude. "Hey, bu ok iyi bir fikir," dedi masadaki herkes. "Ben bununla ilgilenebilirim," dedi Claude'un yarmda' oturan toplant yesi Benny, "Bu ok iyi," dedim. "Baka bir ey var m?" "ey," dedi Claude. "Geen gn Gerek lider yalnzca konumu deil, ayn zamanda gc elinde tutar. Pazar okulu odalarnn birinin camnn krlm olduunu farketmitim. iftlikte buna uygun bir para camm j var. Benny sen iyi camcsm. Onu ta-~ kar msn?" "Tabii, Claude," dedi Benny. "Bundan memnuniyet du-1 yarm." ] "yi. Baka bir ey daha var," dedi Claude. "Bu yl piknii. Ben onun bu kez gl kysnda olabileceini dnyorum. Bu ocuklar iin iyi olur." "Hey, bu mkemmel olur. ok gzel bir fikir!" dedil herkes. ] "Onu resmiletirelim," dedi Benny. Herkes onaylamak iin ban sallarken hepimiz Clau-j de'un baka bir ey syleyip sylemeyeceini beldiyorduk- j -56' E. F. Hutton Yasas "Benim syleyeceim eyler bunlar," dedi Claude. "Peder, neden dua ederek toplanty kapatmyoruz." Ve ben de yle yaptm. Benim ilk kurul toplantmn tamam bu kadard. Ve o gn kilisenin gerek liderinin kim olduunu anlamtm. Liderlik konumunda ben vardm fakat Claude gce sahipti. Bu benim E. F. Hutton Yasasn

kefettiim and. Finans hizmet irketi olan E. F. Hutton'u belki duymusunuzdur. Yllarca nce yle bir sz vard, "E. F. Hutton konutuu zaman, insanlar dinler." Belki onun eski televizyon reklamlarn hatrlarsnz. Grntde kalabalk bir restoran ya da baka bir kalabalk bir yer vardr. ki kii fi-nansal konular hakknda konumaktadr, ilk adam bro-ker'nn belli bir yatrm hakknda bir y sylediini belirtir. kinci kii, "ey, benim broker firmam E. F. Hutton ve E. F. Hutton diyor ki..." Tam bu noktada restorandaki herkes aniden yapt eye arar verir, dner ve adamm sylemek zere olduu eye kulak kabartr. Liderlik dorusunu, E. F. Hutton Yasasn olarak adlandrmann nedeni budur. nk gerek lider konutuu zaman, insanlar dinler. NE YAPABLRDM? jv kurul toplantmdan sonra, kilisedeki konumumu elde atmak iin ne yapmak gerektiini belirlemeye altm. Birka seeneim vard. rnein, sorumluluun benim takkm olduu konusunda srar edebilirdim. Yllar boyunca bunu yapan ok sayda statye sahip lider grm-tm. Onlar bakalarnn sylediklerine kar unun gibi bir eyler sylerler: "Hey, bir dakika! Lider olan benim. Senin jbeni takip etmen gerekiyor." Ancak bu ie yaramaz. nsan57 Liderlik Yasalar "G sahihi olmak bir bayan olmak gibidir. Eer siz bunu insanlara sylemek zorunda kalyorsanz, bu zellie sahip deilsiniz demektir." Margaret Thatcher lar size kar kibar olabilirler fakat onlar gerekten sizi izlemeyeceklerdir. Bu, ngiltere eski Babakan Margaret Thatcher'n bir defasnda syledii gibi: "G sahibi olmak bir bayan olmak gibidir. Eer siz bunu insanlara sylemek zorunda kalyorsanz, bu zellie sahip deilsiniz demektir." Baka bir seenek Claude'u liderliin dnda tutmaya almakt. Ancak bunu nasl yapabilirsiniz? O benim iki katm bir yaa sahipti ve mr boyunca bu blgede yaamt, ve top- lum iindeki herkes tarafndan sayg gryordu. Ben oraya I gelmeden nce kilisenin bir yesiydi ve herkes biliyordu ki, ben ayrldktan uzun zaman sonra bile orada olacakt. Ben nc bir seenei izledim. Bir sonraki toplant iin kilisede yaplmas gerektiini dndm eylerin listesini kardm. Ve toplantdan yaklak bir hafta nce, Claude'a iftlie gelip, kendisiyle biraz zaman geirip geiremeyeceimi sordum. Biz btn gn birlikte geirdik ve konutuk. "Claude" dedim, "Biliyorsun kilisenin giri kaps krk ve boyalar dklm. Kiliseye ilk kez olarak gelen biri iin bu ok kt gzkyor. Bunun iin bir eyler yapabileceimizi dnyor musun? "Tabii," dedi Claude, "bu sorun deil." Ben devam ettim. "Geen gn bodruma indim. Orada su birikintisi olduunu biliyor musun? Orada kurbaalar zplyor, eitli bcekler cirit atyor. Sence bu konuda ne yapabiliriz?" 58 E. F. Hutton Yasas "ey, John" dedi Claude, "Sanrm bir alma gn ayarlayp bodrumu temizlememiz gerekiyor." "Bu iyi bir fikir," dedim. "Gelecek kurul toplantsnda bu konuyu gndeme getirebilir misin?" "Tabii ki getiririm." "Beni kayglandran baka bir ey daha var," diye srdrdm. "Konferans salonunun yanndaki binada yalnzca o-damz var. Onlarn birisi yiyecek deposu olarak kullanlyor. Dier ikisi Pazar okulu iin ayrlm fakat bu snflarn birisi ocuklar iin ok kt ve elverisiz durumda." "Baka bir ey sylemene gerek yok," dedi Claude. "Biz oday tertemiz yapacaz." Bir sonraki kurul toplantsnda yeni ileri gndeme getirdiim zaman Claude, "Biliyorsunuz, sanrm bizim iin bir gnmz burada alarak geirme zaman,"

dedi. "Bu ok iyi bir fikir," dedi masann etrafmda oturan herkes. "yleyse Cumartesi gn balayalm," dedi Claude. Ben kamyonumu getireceim ve Benny sen de kendi kamyonunu getir. Baz boyama, bodrumu temizleme ve yiyecek deposunu dzenleme ileri yapacaz. Yeni bir Pazar okulu srufma ihtayacmz var." Sonra kurul yelerine dnd ve, "Ve Rahibe Marine, siz retmenlik yapacaksnz." Eer toplanty kimin ynettii ve insanlar kimin ynlendirdii arasnda bir farkllk grrseniz, toplanty yneten kiinin gerek lider olmadn anlamanz gerekir. Bundan sonra kilisede bir eyler yapmak istediim za-Ittan iftlie gidip Claude ile konuuyordum. Bu ileri insan,,. 59 Liderlik Yasalar larn nne koyma konusunda ona her zaman gvenebilirdim, ve Claude konutuu zaman, insanlar dinliyorlard. GZLER ONA SAHPTR E. F. Hutton Yasas'n bir kez rendiiniz zaman, herhangi bir durumdaki gerek liderin kim olduunu anlama konusunda asla skntya dmezsiniz. rnek olarak, daha nceden karlamadnz insanlarla toplant yapacanz zaman onlar be dakika boyunca inceleyin. Kimin lider olduunu anlayacaksnz. Birisi bir soru sorduu zaman, insanlar kime bakmaktadr? Kimden konumasn beklemektedirler? Onlarn baktklar kii gerek liderdir. Bunu deneyin. Bir toplantda bulunduunuz zaman, etrafnza bakn. Liderlerin bu iki tr arasndaki bir farklla dikkat edin. Eer toplanty kimin ynettiiVe insanlar kimin ynlendirdii arasnda bir farkllk grrseniz, toplanty yneten kiinin gerek lider olmadn anlamanz gerekir. STAT LDERLER nce konuur Bir eylerin yaplmas iin gerek liderin etkisine gereksinim duyar Yalnzca dier stat liderlerini etkileyebilir GEREK LDERLER Sonra konuur Bir eylerin yaplmas iin yalnzca kendisinin etkisine gereksinim duyar Odada bulunan herkesi etkiler Liderliin gerek snav baladnz yer deil, bitirdiiniz yerdir. 60 E. F. Hutton Yasas Ben hibir zaman, herhangi bir ite, 0 ie baladm zaman lider olma-dur. Bunun istisnalar kendi kurmu olduum irketlerdir. Hlham, ndia-na'daki ilk grevimde, Claude liderdi. Ohio'daki ikinci iimde gerek lider jim isimli biriydi. Ve San Diego'da Skyline'a gittiim zaman personel beni deil, ilk olarak Steve'i izledi. Siz yeni bir ie baladnz zaman, lider deilsinizdir, bu sizin cannz skmasn. Liderliin gerek snav baladnz yer deil, bitirdiiniz yerdir.

GEREK LDER LTFEN AYAA KALKSIN Yllarca nce Doruyu Sylemek adl bir oyun gsterisi vard. Gsterinin alnda, yarmac ayn kii olma iddiasnda bulunuyordu. Onlardan biri doru sylyordu; dier ikisi rol yapan aktrlerdi. Jri yeleri bu kiiye sorular soruyordu ve sre bittiinde, her bir jri yesi doruyu syleyen kiinin kim olduunu tahmin ediyordu. ou kez, rol yapanlar jriyi ve izleyicileri kandracak derecede iyi blf yapyorlard. Gerek bir lideri tanmak konusunda bu grevi yerine getirmek daha kolaydr. Kendisinin liderlik zelliine sahip olduunu iddia eden kiiye kulak asmayn. Bunun yerine onun etrafndaki insanlarn tepkilerini gzlemleyin, jderliin kant, takipilerde bulunmaktadr. Onlar konutuu zaman belli insanlarn tepkileri akknda dnn. Alan Greenspan Kongrenin nnde konutuu zaman herkes dinler. O, borlanma oranlar ile ;i bir cmle kurma hazrl yapt zaman, tm finans 61 Liderliin kant, takipilerde bulunmaktadr. Liderlik Yasalar alanlar yaptklar ii brakrlar. O, gerekten E. E Hutton reklamlar gibidir. Martin Luther King yaad zaman, inanlmaz derecede sayg gryordu. Nerede ya da ne zaman konutuunun hibir nemi yoktu, insanlar zenciler ve beyazlar onu dinliyordu. Bugn Billy Graham tartmasz drstl ve mr boyunca yapt hizmetler nedeniyle benzer bir sayg grmektedir. Yaklak elli yldr, onun tavsiyeleri dnya liderleri tarafndan dikkate alnmaktadr. Hanry Tru-man'dan beri tm Birleik Devletler bakanlar, onun liderlik ve danmanlk niteliklerinden yararlanmlardr. E. E Hutton Yasas; kendi iinde her durumu aa kavuturmaktadr. Eski NBA oyuncusu Larry Bird hakknda bunu ok iyi anlatan bir yk okumutum. Boston Celtics kou K. C. Jones gergin bir oyunun son saniyelerinde mola almt. Oyuncularn etrafnda topladnda, bir oyun plan izdi. Bird bu esnada "Topu bana verin ve herkes benim yolumdan ekilsin," dedi. Jones'un yant "Ben antrenrm ve oyunu ben belirlerim!" oldu. Ardndan dier oyunculara dnd ve "Topu Larry'ye verin ve onun yolundan ekilin,"1 dedi. Bu, gerek lider konutuunda, insanlarn dinlediini gstermektedir. NSANLAR ... SAYESNDE GEREK LDER OLURLAR Gerek liderler gruplar iinde nasl gerek lider olurlar? Sre Yasas zerine yazlm blmde akladm gibi, liderlik yalnzca bir gnde gelimez. Kii ksa srede lider 62 E. F. Hutton Yasas olarak kabul grmez. Zaman iinde yedi anahtar alan, lider olarak ileri adm atmasna neden olarak liderin yaantsnda kendilerini gster: 1. KARAKTER ONLAR KMDR Gerek liderlik her zaman kiinin iinde balar. Billy Graham gibi birinin zaman getike gitgide daha fazla takipiye sahip olmasnn nedeni budur. nsanlar onun karakterindeki derinliin farkna varrlar. 2. LKLER ONLARI KM TANIR Yalnzca takipilere sahip olmanz durumunda lidersi-nizdir ve bu her zaman iin ilikilerin geliimini gerektirmektedir ne kadar youn ilikileriniz olursa, o denli daha gl bir liderlik potansiyeline sahip olursunuz. Yeni bir liderlik stats kazandm her durumda, ncelikle ilikileri gelitirmeye balarm. Doru insanlarla doru ilikiler kurun ve bir organizasyon iindeki gerek lider olun. 3. BLG ONLAR NE BLYOR Bilgi, lider iin yaamsal nem tamaktadr. Dorular vramak, faktrleri anlamak ve gelecek iin bir vizyona sahip olmak zorundasnz. Bilgi tek bana bir kiiyi lider yapmaz fakat o olmadan lider olunamaz. Ben her zaman iin, organizasyon iinde bir ynlendirme yapmadan nce, n alma yapmaya uzun zaman ayrrm.

4. SEZG ONLAR NE HSSEDER Liderlik, yalnzca bir bilgi ynetiminden daha fazlasn gerektirir. Sezgi Yasas blmnde aklayacam gibi o 63il fi! Liderlik Yasalar ok sayda fiziksel varl olmayan, kavranamaz olgularla ilgili bir yetenek gerektirir. 5. DENEYM ONLAR NEREDE BULUNMULARDIR Gemite ne denli byk glklerle kar karya gelmiseniz, takipiler size bir ans vermeye o denli yatkn olacaklardr. Deneyim, gvenilirlii garanti etmez fakat insanlarn kendinizi kantlamanz iin size bir ans tanmasn salar. 6. GEM BAARILAR ONLAR NE YAPMITIR Takipiler iin hibir ey gemiteki baarlar kadar fazla ey ifade etmez. lk kiliseye gittiim zaman, hibir gemi baarm yoktu. Ancak zaman iinde, ikinci kilise grevine baladm zaman, birka baarm vard. Kendimi gelitirdike, takipilerin liderlik yeteneime gvenmeleri ve benim sylediklerimi dinlemeleri iin baka bir sebep oldu. 7. YETENEK ONLAR NE YAPABLR Takipiler iin en alt izgi liderin yeteneidir. nk insanlar sizi dinlerler ve liderleri olarak kabul ederler. Onlar iin inandrclnz kaybetmeniz durumunda artk sizi dinlemeyeceklerdir. O KONUTUU ZAMAN ... Bir kez E. F. Hutton Yasas'n kavradnz zaman, insanla-' rn mutlaka verdiiniz mesajn doruluu iin deil, ko64 nsanlar, mutlaka verdiiniz mesajn doruluu iin deil, konumacya olan sayglar nedeniyle dinlerler. E. E Hutton Yasas numacya olan sayglar nedeniyle dinlediklerini anlayacaksnz. Rahibe Teresa hakknda bir eyler okuduum zaman bunu bir kez daha hatrladm. nsanlarn ou onu kendisini yoksullara adam olan, zayf, kk bir kadn olarak grmlerdir. Bu dorudur fakat o ayn zamanda gerek bir liderdi. Rahibe j Teresa ile alm olan Lucinda Vardey, The Simple Path kitabnda rahibeyi "Gereksinimleri alglaI yan ve onun iin bir eyler yapan, tm eitsizliklere kar bir organizasyon kuran, onun kuruluunu belirleyen ve tm dnyada yaygnlatran enerjik bir giriimci" olarak tanmlamtr. Rahibe Teresa bir organizasyon kurdu ve onu Yardmseverlik Misyonerlii olarak adlandrd. Katolik kilisesinI deki dier yardm oranlan azalma gsterirken onun hzl geliimi yaad dnemde drt binden fazla yeye ulamt, (bu say ok saydaki gnlly kapsamamaktadr). Takipileri, onun ynlendirmesi altnda be ktada yirmi be lkede hizmet sundular. Yalnzca Kalkta'da bir ocuk evi, czaml insanlar iin bir merkez, yoksullar iin bir barnma evi ve tberkloz ve zihinsel hastal olanlar iin bir ev kurmutur. Bu tr oluumlar yalnzca gerek bir lider tarafndan gerekletirilebilir. Yazar ve eski bakanlk konuma yazar Peggy Noonan 1994'te National Prayer toplantsnda sylenen Rahibe Te65 Liderlik Yasalar resa hakknda bir konumay kaleme almt. Noonan yle yazmt: Washington kurulular ve ek olarak birka bin Hristiyan, ortodoks Katolikler ve Yahudiler burada bulunmaktadr. Rahibe Teresa Tanr'mn, sevginin ve ailelerin

dilinden konumutur. O, birbirimizi sevmemizi istemitir. Bunu byk bir sessizlik iinde yapmtr. Ancak konuma srdke o daha fazla bir noktaya ynelmitir. "Unutulduklar iin krgn "olan yal insanlarn evlerindeki mutsuz anne babalardan bahsetmitir. "Ayn ey bizim bamza gelene kadar bekle} yecek miyiz yoksa imdi bir eyler yapacak myz?" diye sormutur. Bebek patlamas konusunda izleyiciler yerlerinde duramaz oldular. Ve o, "Bugn barm en byk yok edicisinin krtaj olduunu hissediyorum," demitir, ve bunun nedenini uzlamaz terimlerle aklamtr. Yaklak 1.3 saniye boyunca bir sessizlik oldu, ardndan salonu alk sesleri kaplad; bakan ve firstlady, Bakan Yardmcs ve Bayan Gre koltuklarnda bir kas bile hareket etmeyen Madam Tussaud'un heykeli gibi yerlerinde oturuyorlard. Rahibe Teresa bu kadarla da yetinmemiti. O, konumasn bitirdii zaman kendisini sorumlu hissetmeyen hemen hemen hi kimse kalmamti. Eer dnyadaki baka bir insan bu ifadeleri kullansay-d, insanlarn tepkileri ak bir dmanlk eklinde olurdu. Bu durumda onlar alay edecek ve kargaa karacaklard 66 E. F. Hutton Yasas fakat konumac Rahibe Teresa idi. O, belki de gezegendeki en fazla sayg gren kiiydi. Bu nedenle, bazlar iddetle kar ksa da herkes onun ne sylediini dinledi. Rahibe Teresa, ne zaman konusa, insanlar dinlemitir. Neden? O, gerek bir liderdi ve gerek bir lider konutuu zaman, insanlar dinler. Size unu sormak istiyorum: Siz iletiim kurarken insanlar nasl tepki gsteriyorlar? Siz konutuunuz zaman, insanlar dinliyor mu gerekten dinlemeyi kastediyorum? Ya da harekete gemeden nce baka birinin bir eyler sylemesini mi bekliyorlar? Bu soruyu kendinize sorup, yant verirseniz liderlik dzeyiniz hakknda bilgi sahibi olabilirsiniz. E. F. Hutton Yasas'nn gc budur. 67 SALAM ZEMN YASASI Gven, Liderliin Temelidir BEN SALAM ZEMN YASASI'NI kiisel olarak 1989 ylnn sonbaharnda rendim. San Diego'daki Skyli-ne Kilisesi'nde yardmc papaz olarak youn bir dnem yayordum. Her yl, byk bir Noel yapm yaratyor ve uyguluyorduk. Bu gerekten byk bir etkinlikti. 300'den daha fazla insan grev alyordu. Sahne dzeni en ince ayrntsna kadar hesaplanyordu bu en profesyonel yapm dzeyinde gerekletiriliyordu. Her yl 25.000'den fazla insan gsteriyi izliyordu, bu San Diego'nun bir gelenei olmutu. Yaklak yirmi yldr her sene gerekletiriliyordu. O yl Sonbahar sezonu benim iin ok telal bir dnemdi. Kilisede birka yeni program balamt. Noel gsterisi hazrlklar ok byk zaman alyordu. Buna ek olarak, ben lke boyunca seyahatler yapyor ve insanlara konferans veriyordum. Ve ok megul olduum iin be-rtim abuk sinirlenmem byk bir hata yapmama neden oldu. Ksa sre iinde byk hata yaptm ve doru lidII -69Liderlik Yasalar erlik rnei gstermeden onlar uygulamaya kalktm. Bir hafta iinde Noel gsterisinin baz blmlerini deitirdim, Pazar gecesi hizmetini sona erdirdim ve bir personeli iten kardm. O KARAR DELD O LDERLKT lgin olan ey bu kararmn hibiri yanl deildi. Noel programndaki deiiklik faydalyd. Pazar gecesi hizmeti, yal yelerin bazlarnn houna gidiyor olsa da, herhangi bir gereksinime yant vermiyordu. Ve benim iten kardm personelin gitmesi gerekiyordu ve onun iten karlmasn ertelememek nemliydi.

Benim hatam, bu karar alma eklimdi. Kilisede her ey yolunda gittii iin, gerekli admlar atlmadan istediim kararlar uygulayabileceimi dnmtm. Normal olarak, liderleri toplamam, onlara bak am sunmam, sorular yantlamam ve konu zerinde ynlendirmede bulunmam gerekirdi. Ardndan kilisenin bir st seviyedeki liderlerine konuyu aklamam gerekiyordu. Ve son olarak, zaman geldiinde herkese genel bir duyuru yapmal ve onlarn kararlar bilmelerini salamalydm. Bu kararlar hakkndaki dncelerini tartmal ve onlarn yeni vizyonun bir paras olmalarn salamalydm. Ben bunlarn hibirini yapmadm ve onlardan daha iyi bildiimi dnyordum. SONU GVENSZLKT nsanlar arasmda olumsuz bir bak as ile deerlendirilmem uzun srmedi. Baz ses ykselmeleri de duyuyordum. Balangta benim tutumum herkesin ona uygun 70 Salam Zemin Yasas davranmak zorunda olduunu dnmekten kaynaklanyordu. Ancak daha sonra sorunun onlar olmadnn farkna vardm. Sorun bendeydi. Konuyu ok kt bir ekilde ele almtm. Ve her eyin zerinde benim tutumum o-lumluydu The Winning Attitude (Kazanan Tutum) adl bir kitap yazm biri iin hi de iyi bir ey deil. te bu dnemde Salam Zemin Yasas'm uygulamadmn farkna vardm. Yaantmda ilk kez olarak, insanlar bana gvenmiyordu. Yanlmn farkna vardka, insanlardan zr diledim ve beni affetmelerini istedim. Gerek soru sizin bunu itiraf edip etmeyeceinizdir. Bunu yaparsanz, ksa bir srede onlarn gvenini yeniden kazanabilirsiniz. zr dilediim zaman bu oldu. Ve bundan sonra, doru eyleri yapacamdan emin oldum. nsanlar ynlendirmek ne kadar uzun zaman alrsa alsn, bu konuda kestirme yollara bavurmak ie yaramaz. Herkeste salam bir zeminde bir-arada bulunmak ok fazla zaman almayacaktr. inizdeki Lideri Gelitir-mek kitabnda akladm gibi, bir liderin baars ve baarszlklarnn tarihi onun inandrclnda byk bir fark yaratmaktadr. O, biraz para kazanmak ve harcamak gibidir. yi bir liderlik karar verdiiniz zaman cebinize bir miktar bozuk para koyarsnz, kt bir karar verdiiniz zaman ise insanlara bir miktar bozuk para verirsiniz. Her liderin cebinde, yeni bir liderlik konumuna baladnda bir miktar bozuk para vardr. Bundan sonra bu nsanlar ynlendirmek ne kadar uzun zaman alrsa alsn, hu konuda kestirme yollara bavurmak ie yaramaz. 71 ,!! Liderlik Yasalar bozukluklar artrmak ya da tketmek kendisine baldr. Ardndan bir gn, hi bozuk paras kalmadn grecektir. Hatalarn byk ya da kk olmas nemli deildir. Bozuk paranz kalmad zaman, artk lider deilsinizdir. yi kararlar almay srdren ve organizasyon iin kazanl iler yapan bir lider bozuk parasn arttracaktr. Daha sonra byk bir hata yapsa da, yine de ok sayda bozuk paras olacaktr. Benim Skyline'deki ykm bu duruma benziyor, bu nedenle ksa bir sre iinde insanlarn gvenini yeniden kazanabildim. GVEN LDERLN TEMELDR Gven, liderliin temelidir. Bir lider gven kazanabilmek iin u nitelikleri ortaya koymas gerekir: Yeterlilik, balant ve karakter. nsanlar yetenek konusundaki zaman zaman yaplan hatalar, zellikle siz bir lider olarak geliiminizi srdrrken, affedeceklerdir. Ancak onlar karakter konusunda eksiklikleri olan birisine gvenmezler. Bu a-landa, zaman zaman yaplan hatalarn bile geriye dn yoktur. Tm etkin liderler bu gerei bilir. Pepsi irketinin ynetim kurulu bakan Craig Weatherup, "insanlar drst hatalar hogreceklerdir fakat siz gveninizi sarsacak bir ey yaptnz zaman, insanlarn gvenini yeniden

kazanmak ok zor olacaktr. Bu nedenle gven oluturmak en deerli varl-ruzdr. Siz patronunuzu aldatabilirsiniz fakat i arkadalarnz ya da yannzda alanlar asla aldatamazsnz," demitir. 72 Bir lider gven kazanmak iin yeterlilik, balant ve karakter niteliklerini ortaya koyntahdtr. Salam Zemin Yasas General H. Norman Schvvarzkopf karakterin nemini u szcklerle belirtmitir: "Liderlik strateji ve karakterin gl bir birleimidir. Karakterin olmamas durumunda, strateji de olmayacaktr." Karakter ve liderlik her zaman el ele olur. ABD ve Endstri Konseyi Bakan Anthony larrigan yle sylemektedir, Karakterin rol, her zaman iin uluslarn ykseliinde ve knde anahtar faktr olmutur. Tarihin bu kuralndan Amerika 'nn da istisna olmadnn bilinmesi gerekir. Biz daha bilgili bir lke olduumuz iin deil, isel olarak daha gl bir ulus olduumuz iin varlmz srdrrz. Ksacas karakter bir lkenin kne neden olabilecek i ve d glere kar tek etkin siperdir. Karakter gveni olanakl klar. Ve gven liderlii olanakl klar. Salam Zemin Yasas budur. KARAKTER LETM KURAR insanlar ynlendirdiiniz zaman, onlar sizinle birlikte bir yolculua kacaklardr. Bu yolculuk sizin karakteriniz tarafndan belirlenir. Karakteriniz salam olduu zaman, yolculuk ne denli uzun olursa olsun, o iyi grnecektir. Ancak karakter konusunda baz zaaflarmzn olmas durumunda yolculuk gitgide daha ktye gidecektir. Neden mi? nk size gvenmeyen birileriyle yolculuk etmek hi de elenceli deildir. Karakter, takipileriyle ok sayda eyin iletiimini kurar: 73 Liderlik Yasalar KARAKTER TUTARLILIK LETM KURAR sel gc olmayan liderler srekli bir gven kazanm salayamazlar nk onlarn davranlar srekli olarak deimektedir. NBA'den Jerry West, "Siz yalnzca kendinizi iyi hissettiinizde alarak fazla bir ey yapamazsnz," yorumunda bulunmaktadr. Eer insanlar bir lider o-larak sizden ne bekleyeceklerini biliniyorlarsa, baz noktalarda onlar sizi lider olarak grmemektedir. 1980'li yllarn sonunda ne olduunu dnn. Birka yksek dereceli Hristiyan lideri ahlak konusunda baz zayflklar gsterdiler, bu tutarszlk onlarn insanlar ynetme yetenei ile uyumamaktadr. Bir din adamnn toplum iinde olumsuz bir izlenime sahip olmas, insanlarn tm kilise liderlerine kuku ile bakmalarna neden olacaktr. Bu liderlerin zayf karakterleri, onlarn liderlik temelini yok edecektir. Karakter tutarllndan bahsettiimiz liderleri dndmzde akla ilk olarak Billy Graham gelir. Onun kiisel dinsel inanlarna baklmakszn, herkes ona gvenir. Neden mi? nk o yarm yzyldan daha uzun bir sredir yksek bir karakter rnei gstermitir. O, deerlerini her gn yaatmaktadr. Asla tutamayaca bir sz vermez. KARAKTER POTANSYEL LETM KURAR John Morley, "Hi kimse kendi karakterinin snrlanrun tesine trmanamaz," gzleminde bulunmutu. Bu, zellikle liderlik konusunda dorudur. rnein, NHL antrenr Mike Keenan' ele alalm. 1997 ylnn ortalarnda, oKarakter gveni olanakl klar. Ve gven liderlii olanakl klar. Salam Zemin Yasas budur. 74

"Hi kimse kendi karakterinin snrlarnn tesine trmanamaz." John Morley Salam Zemin Yasas nun hatr saylr profesyonel hokey zaferleri vard: Beinci en byk sezon ampiyonluu, nc en byk play-off zaferleri, alt blm unvan, drt NHL final karlamas ve bir Stanley Kupas. Keenan, bu vgye deer baarlarna karn uzun sre bir takmda kalam-yordu. Onbir buuk sezonda, drt farkl takmn antrenrln yapmt. Drdnc takmndan ayrldktan sonra St. Louis Blues uzun sre bir i bulamamt. Neden mi? Spor yazar E.M. Shift, Keenan ile ilgili olarak, "Onun alma isteksizlii kolaylkla anlalabilirdi. Nerede olursa olsun, oyuncular ve yneticilere kar yabanclayordu."1 demitir. Akas, o-yuncular ona gvenmiyorlard. Takmn kazanmasndan fayda gren takm sahipleri iin de ayn ey geerliydi. O, Salam Zemin Yasas'na uymuyor grnyordu. Craig Weatherup, bu durumu "Siz onun hakknda konuarak gven kazanamazsnz," diyerek aklyordu. "O-nu baar kazanan sonularla, her zaman drstlkle ve birlikte altnz insanlara gerek kiisel sayg gstererek salayabilirsiniz."2 Bir liderin karakteri gl olduu zaman, insanlar ona ve potansiyelini ortaya koyaca yeteneine gvenirler. Bu, takipiler iin gelecee ynelik u-mut vermekle kalmaz, ayn zamanda kendileri ve kurumlar iin de gl bir inan kazandrr. KARAKTER SAYGI LETM KURAR Kendi iinizde gce sahip olmadnz zaman, sayg kazanamazsnz. Ve sayg, liderliin srmesi iin mutlak 75 Liderlik Yasalar olarak gereklidir. Liderler nasl sayg kazanrlar? Anlaml kararlar vererek, hatalarn kabul ederek ve kiisel gndemlerini takipileri ve kurumlar iin en iyi olan eyle belirleyerek bunu yaparlar. Birka yl nce Elli drdnc Massachusetts Birlii ve onun komutan Albay Robert Gould Shaw hakknda bir film yaplmt. Filmin ad Glory (Zafer) idi, ve baz noktalar kurgusal olmasna karn Shaw'n insanlarla olan yolculuunun Sava yks ve onlarn saygsn kazanmas gerekti. Film, Afrikal ve Amerikal askerlerden oluan Mttefik Ordudaki bu ilk birimin oluumunu anlatyordu. Beyaz bir subay olan Shaw, birliin komutasn yrtyordu. O, insanlar donatmak ve onlar eitmek iin (beyaz) subaylar semiti. Savata zenci askerlerinin deerini bilmek ya da onlar sulamak ile beyaz kuzeyliler arasnda farkl davranma durumunun yarataca skntlar biliyordu. Onun bu konudaki zor grevi baaryla yrtmesi her iki rktan askerlerin kendisine sayg gstermesini salayacakt. Eitimlerinin tamamlanmasndan birka ay sonra Elli drdnc birliin adamlar Gney Carolina'da kendilerini kantlama frsat yakaladlar. Shaw'n yaamyksn kaleme alan Russell Duncan saldr hakknda unlar sylyordu: "Son olarak sylenen 'kendinizi kantlayn' uyarsndan sonra, Shaw n cephede yer ald ve 'ileri' emrini verdi. Yllarca sonra, bir asker Shaw'n geride deil, n cephede arpmas nedeniyle, birliin varn younu or76 ;. Liderler nasl sayg kazanrlar? Anlaml kararlar vererek, hatalarn kabul ederek ve kiisel gndemlerini takipileri ve kurumlar iin en iyi olan eyleri belirleyerek bunu yaparlar. Salam Zemin Yasas

taya koyarak savatn hatrlatmaktadr." O gn Elli drdnc birlikten alt yz kiinin yaklak yars yaraland, esir almd ya da ldrld. Onlar kahramanca savamalarna karn amalar olan VVagner kalesini alamamlard ve, adamlarn kalenin siperine cesaretle ynlendiren Shaw ilk saldrda adamlaryla birlikte ldrlmt. Shavv'n saldr gn yaptklar, adamlarn ona kar olan saygsn perinlemiti. Savatan iki hafta sonra, Elli drdnc birlikten bir avu olan Albanus Fisher, "Ben imdi sava iin daha istekliyim ve nderimiz iin intikam alma isteiyle doluyum,"3 demiti. C.R. Miller, "Mezarlktan geri dnen ve gmlmeyi reddeden tek ey bir insann karakteridir. Bu gerektir. nsan onunla yaamaya devam eder. O asla gmlemez," demitir. Shavv'n son ana kadar gl olan karakteri, kendisinden sonra yaayan adamlarnn saygsnn bir dzeyini ortaya koyar. Bir liderin iyi karakteri, takipileri arasnda gven yaratr. Bir lider gvenini kaybettii zaman, onun ynlendirme yetenei kaybolur. Bu, Salam Zemin Yasas'dr. Ben, arkadam Bili Hybels tarafndan verilen bir dersi dinlerken bunu yeniden anmsadm. Ylda drt kez o ve ben, 'Yaam Deitirmek iin Ynlenderme ve letiim' adl bir seminer vermitik. Bili, dersin adn, "Bir Liderlik Kabusundan Dersler" koymutu ve Vietnam Sava srasnda Robert McNamara ve Johnson Ynetimi tarafndan yaplan liderlik hatalarnn bazlar zerinde gzlemler ve ngrlerini 77 "Mezarlktan geri dnen ve gmlmeyi reddeden tek ey bir insann karakteridir. Bu gerektir. nsan onunla yaamaya devam eder. O asla gmlemez." J. R. Miller Liderlik Yasalar paylamt: Ynetimin geni kapsaml mcadelede ncelik verme konusundaki yeteneksizlii, yanl tahminlerin doru olarak kabul edilmesi ve Johnson'n personel atma-laryla yz yze gelmede baarsz olmas. Ancak benim dnceme gre, Bl'in konuma srasnda paylat en byk ngr, McNamara dahil olmak zere, Amerikan liderlerinin Vietnam'daki savata yaplan korkun hatalarla yzleme ve bunlar halkn huzurunda kabul etme baarszl ile ilgilidir. Onlarn davranlar Amerikan halknn kendilerine olan gvenini sarsmtr ve bu nedenle onlar Salam Zemin Yasas'ru ihlal etmitir. ABD o zamandan beri bu geri tepmenin sknts yaamaktadr. MRAS KALAN POLTKA LDERL YOK EDEN BR SORUNA DNR Bakan Kennedy ve Savunma Bakan Robert McNamara, 1961 Ocak aynda i bana geldiinde Vietnam Sava devam ediyordu. Vietnam blgesi yllardr bir sava alan olmutu ve Birleik Devletler Eisenhower'n Vietnam'a danman olarak kk bir Amerikan birlii gnderdii 1950'lerin ortalarnda bu blgeye dahil olmutu. Kennedy i bana geldii zaman Eisenhower'n politikasn srdrd. O, her zaman iin gney Vietnamllarn kendi savalarn yrtp kazanmalar isteini tayordu. Ancak zaman iinde, Birleik Devletler gitgide artan bir lde savaa dahil oldu. Savan bitmesinden nce yarm milyondan daha fazla Amerikan askeri Vietnam'da grev yapyordu. Bu yllan hatrlarsanz Amerika'nn ksa bir sre iinde denizar bir lkeye ok sayda insandan oluan bir birlii destek iin gndermelerine arm olabilirsiniz. 1966'da, iki yz binden daha fazla Ameriken askeri Viet78 Salam Zemin Yasas nam'a gnderilmitir. Louis Harris tarafndan ynlendirilen tm Amerikallarn te ikisi Vietnam'n Amerika Birleik Devletleri'nn "Komnizme kar durmas ve savamas gereken" bir yer olduuna inanyordu ve insanlarn ou sava bitene kadar ABD'nin orada kalmas gerektii inancn tayordu.

NCE NAN, SONRA DESTEKLE Ancak destek uzun sre devam etmedi. Vietnam Sava ok kt bir ekilde gerekletirilmiti. Bunun en st noktasnda, Ameriken liderlerinin kazanamayacaklarn anladktan sonra bile sava srdrmeleriydi. Ancak hepsinden daha kt bir hata McNamara ve Bakan Johnson'n Amerikan halkna kar bu konuda drst olmamalaryd. Bu, Salam Zemin Yasas'ru krmt ve sonu olarak ynetimin liderlii yok olmutu. McNamara, in Retrospect adl kitabnda Amerikan kayplarn en az dzeyde gstermi ve sava hakknda dorularn yars sylediklerini ifade etmitir. rnek olarak, yle sylemektedir, "21 Aralk 1963'te Saygon'dan Was-hington'a dndmde, basna aklama yaparken pek drst saylmazdm ... 'Vietkong mcadelesinde ok -nemli bir baarrm sonularn gzlemledim,' demitim (doru); fakat ardndan eklemitim 'Biz Gney Vietnamllarn planlarn yeniden gzden geirdik ve onlarn baa-l olacaklarna inanmak iin her nedene sahibiz' (Bundan iaha iyi abart olamazd)". Bir sre hi kimse McNamara'nn ifadelerini sorgulamayd nk lkenin liderliine gvenmemeleri iin herhangi [bir sebep yoktu. Ancak zaman iinde insanlar bu szlerle I gereklerin birbirini tutmadnn farkna vardlar ve ite 79 Liderlik Yasalar bu anda Amerikan halk inacn yitirmeye balamt. Yllarca sonra, McNamara baarszln kabul etmiti: Vietnam kararna katlm olan Kennedy ve Johnson Ynetiminden bizler bu ulusal ilke ve gelenekleri dorultusunda dnerek hareket ettik. Kararlarmz bu deerlerin nda aldk. Ancak biz hatalar, korkun hatalar yaptk."4 ANCAK ARTIK OK GET Otuz yl ve elli be bin insann yaamndan sonra McNa-mara'nn ynetimini tartmak iin artk ok ge. Vietnam'n maliyetinin ykseklii yalnzca insan yaam konusunda olmamtr. Amerikan halknn liderlerine olan gveni ypranmtr, bunun sonucu olarak onlar izlemek iin isteklerini kaybetmilerdir. Protestolar ak isyana ve toplumsal kargaaya neden olmutur. John F. Kennedy tarafndan karakterize edilen umut ve idealizm ile balam olan bu dnem Richard Nixon ile birlikte gvensizlik ve sinizm ile sona ermitir. Bir lider Salam Zemin Yasas'n ihlal ettii zaman, o liderlii ile bunun bedelini der. McNamara ve Bakan Johnson Amerikan halknn gvenini ve bunun sonucu o-larak ynlendirme yeteneklerini kaybetmilerdir. McNamara Savunma Bakanl grevinden istifa etmitir. Tam bir politikac olan Johnson, konumunun zayfladnn farkna varm ve yeniden aday olmamtr. Yklan gvenin geri tepmesi bununla da sona ermemitir. Amerikan halknn politikaclara olan gvensizlii bugne kadar srdrm ve hala devam etmektedir. insanlara olan gvenini kaybeden hibir lider, onlar etkilemeyi srdreceini ummamaldr. Gven liderliin temelidir. 80 SAYGI YASASI nsanlar Doal Olarak Kendilerinden Daha Gl Liderleri zlerler EER ONU GRM olsaydnz, ilk tepkiniz sayg olmayabilirdi. O, ok etkileyici bir grnme sahip deildi bir buuk metreden biraz uzun, otuzlu yalarn sonlarnda koyu kahverengi yank tenli. Okuma yazmas yoktu. Elbiseleri yrtk ve kabayd. Gld zaman n iki diinin olmad grlyordu. O yalnz yayordu. yks, yirmi dokuz yamdayken kocasn terketmesiyle balamt. Onu hi uyarmamt. Bir sabah uyanm ve gitmiti. Yllar sonra onunla yalnzca bir kez konumutu ve daha sonra onun adn bile azna almamt. Aralklarla alyordu. Zamannn ounda kk o-tellerde oda ii iler yapyordu: Yerleri spryor, oday dzenliyor ve yemek piiriyordu. Ancak hemen her sonbahar ,ve ilkbaharda i yerinden kayboluyor, be parasz o-larak geri dnyor, ve birazck para toplayabilmek iin yeniden almaya balyordu. yerinde olduu dnem81 Liderlik Yasalar lerde ok fazla alyor ve fiziksel olarak dayankl gr-' nyordu, fakat bir gn gelip birdenbire gten deceini de biliyordu.

Byle bir kadna kim sayg gsterebilir? Yant, Gneyden zgr olmak iin onu izleyen yzden fazla kledir onlar kadn liderleri olarak kabul etmi ve sayg gs-: termitir. ngiltere'deki tm klelik kartlar da ayn eyi j yapmt. Yl 1857 idi. Kadnn ad Harriet Tubman'di. BAKA SML BR LDER Harriet Tubman otuz yandayken, klelerin zincirlerini krma konusundaki abas ve yetenei sayesinde Musa o-larak adlandrlmt. Tubman yaama bir kle olarak balamt. 1920 ylnda domutu ve Maryland'da bir iftlikte bymt. On yana geldii zaman, tm yaam boyunca sknt ekmesine neden olacak bir olay yaamt. O bir dkkanda alyordu ve beyaz bir adam, kaan bir kleyi cezalandrmak iin onun yardmn istemiti. Bunu reddetti ve adama engel olmaya alt ve adam bir kiloluk bir arl Tubman'n basma frlatt. O neredeyse lyordu ve aylarca tedavi grd. Yirmidrt yana geldiinde, zgr bir zenci olan John Tubman ile evlendi. Ancak ona Kuzeydeki zgrle katan bahsettiinde o bunu duymuyordu bile. O, kadnn kamaya kalkmas durumunda, onu zorla geri getireceini sylyordu. 1849 ylnda, kocasna tek kelime sylemeden bunu tek bana yapmt. Onun yaamyksn yazan ilk kii olan Sarah Bradford Tubman'n kendisine "Zihnimde bunu yapmay mantkl hale getirdim; sahip olmaya hakkm olan iki eyden biri olacakt, zgrlk ya Sayg Yasas da lm. Eer birisi olmazsa dieri olacakt. Kimse beni canl brakmazd. Gnmn sonuna kadar zgrlk iin savaacaktm ve benim iin gitme zaman geldii zaman, Tanr onlarn beni almasna izin verecekti," dediini anlatyor. Tubman Philadelphia'ya gidiyordu, yeralt tren yolundan Pennsylvania'ya gidecekti. Bu yol, zenciler, beyaz kle aleyhtarlar ve klelerin kamasna yardmc olan kiiler iin gizli bir ad. O, zgrln elde etmesine karn Margland'e geri dnp ailesini de getirmeye yemin etmiti. 1850 ylnda bir Yeralt Tren yolunun "Kondktr" o-larak ilk geri dn yolculuunu yapt. ELKTEN BR LDER Tubman her yaz ve k, Gney'e geri dn yolculuu iin gerekli olan paray bir araya getirmek iin alyordu. Ve her ilkbahar ve sonbahar, gneye giderek yaamn riske atyor ve daha fazla insanla geri dnyordu. O korkusuzdu ve onun liderlii sarslmazd. Bu, sonu derece tehlikeli bir iti ve onun sorumluluundaki insanlar tir tir titrerken, o bir elik kadar glyd. Tubman, kaan klelerin geri dnmesi durumunda, kendilerine yardm edenler hakknda bilgi verene kadar cezalandrlacan ve ikence greceklerini biliyordu. Bu nedenle hi kimsenin vazgemesine izin vermiyordu. "ller konuamaz" diyerek korkak klelerin bana silah dayyor ve "Devam et ya da l!" diye uyaryordu. Harriet Tubman, 1850 ile 1860 yllar arasnda, kendi ailesinden de ok sayda insan dahil olmak zere, yzden fazla insan ynlendirmiti. Toplam olarak ondokuz yolculuk yapmt ve himayesindeki bir kiiyi bile kaybet82 83 Liderlik Yasalar Sayg Yasas medii iin vnyordu. "Ben treni hi raydan karmadm/' diyordu," ve "asla bir yolcumu kaybetmedim." Gneyli beyazlar onun bana 12.000 $'lk bir dl koymutu bu bir servetti. Gneyli zenciler onu basite Musa o-larak adlandrmlard. Savan balamasyla zenci ya da beyaz, kadn ya da erkek Amerikan tarihinde olduundan daha fazla kleyi getirmiti. ARTAN SAYGI Tubman'n n ve etkisi, yalnzca zgrle kavuturduu kleler arasnda deil, daha geni bir alanda sayg grmesini salamt. Her iki rktan Kuzey'in etkin insanlar onu aryorlard. Philadelphia, Pennsylvania; Boston, Mas-sachusetts; St. Catharines, Kanada; ve Auburn, New York boyunca toplantlarda ve evlerde konuuyordu. Daha sonra Abraham Lincoln'un eyalet sekreteri olarak Senatr VVilliam Seward ve eski bi kle olan Frederick Douglass gibi insanlar onu grmek istiyorlard. Tubman'n t ve liderlii nl devrimci klelik aleyhtar John Brown tarafndan bile kabul gryordu. Brown, bu eski kleden bahsederken "General Tubman" ifadesini kullanyordu ve "grdm en iyi subay, ve kk kaak gruplarn

yn-lendirebildii gibi bir orduyu da baarl bir ekilde komuta edebilir"1 deerlendirmesini yapyordu. Sayg Yasa-s'run z budur. BR LDERLK SINAMASI Harriet Tubman, liderlik adayl iin isteksiz grnyordu, nk onun donanm karsnda bir engel olarak du84 ruyordu. O, eitimsizdi. Afrikal Amerikanlara sayg gsterilmeyen bir kltrde yaamt. Ve yaad lkede henz kadnlarn oy I verme hakk bile yoktu. Butun bu koullara karm, o inanlmaz bir lider olmutu. Nedeni basit: nsanlar doal olarak kendilerinden daha gl olan liderleri takip e-derler. Onun gl liderlik yeteneinin farkna varan herkes, onu takip ediyordu. Sayg Yasas'run ileyii bu ekildedir. nsanlar, birine bir birey olarak sayg gsterirse, ona hayranlk duyarlar. Ona bir arkada olarak sayg gsterirler se, onu severler. Ona bir lider olarak sayg gsterirlerse, onu izlerler. BU BR TAHMN OYUNU DELDR nsanlar bakalarn rastlant sonucu izlemezler. Onlar sayg duyduklar liderlie sahip bireyleri izlerler. Liderlikte 8 dzeyinde olan kii (l'den 10'a kadar olan ve en glnn 10 olduu bir skalada) 6 dzeyinde birini izlemeyecektir O doal olarak 9 ya da 10 dzeyindeki birini izleyecektir. Daha az yetenekli olan daha yetenekli olan izleyecektir. Zaman zaman, gl bir lider, kendinden daha zayf olan birini takip etmeyi seebilir. Ancak bunun olmasnn bir nedeni vardr. rnek olarak^ daha gl lider bunu ki-irin gemi baarlarna olan saygsndan yapabilir. Ya da belDaha fazla liderlik yeteneine sahip olan kii daha abuk olarak bakalar iinde liderlie sahip olduunu ya da olmadn farkedecektir. 85 Liderlik Yasalar ki de bir komuta zincirinim izliyor olabilir. Genel olarak, takipiler kendilerinden daha iyi liderler tarafndan ekilirler. Bu Sayg Yasas'dr. nsanlar ilk kez bir grup olarak biraraya geldikleri zaman, neler olduuna gz atn. Onlar etkileime baladklar zaman, gruptaki liderler hemen sorumluluu zerlerine alrlar. Onlar gitmek istedikleri yn terimleriyle dnrler. Balangta insanlar birka farkl ynde deneme hareketlerinde bulunurlar ancak insanlar birbirini tandktan sonra, en gl liderlerin kim olduunu anlamak ve onlar izlemek uzun zaman almayacaktr. BR GRUP LK KEZ OLARAK BR ARAYA GELDNDE LDERLER KEND YNLERDNDE HAREKET EDERLER B t / 9 o n li E fE 7 3 1 4 Sayg Yasas

BAZI NSANLAR EN GL LDERLER ZLEMEK, N YNLERN DETRRLER 1 X 10 m E NSANLAR DOAL OLARAK KENDLERN SIRAYA KOYARLAR VE KENDLERNDEN DAHA GL OLAN LDERLER ZLERLER 86 87 Liderlik Yasalar Genellikle daha fazla liderlik yeteneine sahip olan kii daha abuk olarak bakalar iinde liderlie sahip olduunu ya da olmadn farkedecektir. Zaman iinde insanlar grup iinde bir kurul olutururlar ve en gl liderleri izlerler. nsanlarn daha gl liderleri nasl takip ettiklerini gsteren bir yk duyduumu hatrlyorum. Bu olay 1970'li yllarn balarnda Bili VValton, Antrenr John Waaden'in ULA takmna katlmt. VValton gen bir adam olarak sakal brakmt. Ona antrenrn oyuncularn sakat brakmasna izin vermediini sylediler. VValton bunun zgrlne mdahale olduunu dnyordu ve sakaln kesmeyeceini syledi. VVaaden'n hi de anlamsz olmayan yant "O halde seninle almayacaz Bili," olmutu. Sylemeye gerek yok, VValton sakaln kesti. SAYGI DUYULAN BR LDER AAI DORU ADIM ATAR 1997 ylnn Ekim aynda, kolej basketbol baka bir byk liderin istifa etmesine tank olmutu. O otuz yldan daha uzun bir sre boyunca kendisini dier insanlara adayarak sayg kazanmt. smi Dean Smith'di ve Kuzey Carolina niversitesinin ba antrenr olmutu. Burada alt dnemde ok sayda baarya imza atmt ve herhangi bir dzeydeki en iyi antrenrlerden biri olarak kabul ediliyordu. Kuzey Carolina'daki otuz iki ylnda, niversite 88 "Bir lider bilmek zorunda olduu eyleri bilmeli ve bunlar takipileri ile paylamaldr." Clarance B. Rondall Sayg Yasas basketbol tarihinde en fazla olarak, 879 oyun kazanmt. Aralksz olarak 20 sezon olmak zere toplam 27 sezon ampiyon olmutu. On Atlantik Coast Conference unvan kazanmlard, onbir Yan Final oynamlar ve iki ulusal ampiyona kazanmlard. Smith'in kazanm olduu sayg olaanstyd. O, istifasn duyurmak iin basn toplants dzenlediinde, 1982'de Ulusal ampiyonada Smith'in yendii George-town takmnn ba antern John Thompson ve imdilerde Philadelphia 76 takmnda antrenrlk yapan eski o-yuncu Larry Brown gibi isimler ona desteklerini gstermek iin gelmilerdi. Kuzey Carolina niversitesi yneticisi, Smith'e nmzdeki yllarda okulda istedii herhangi bir eyi yapabileceine dair bir ak davetiye vermiti. Hatta Amarika Birleik Devletleri bakan bile Smith'i kutlamt. SMTH'E EN YAKIN OLANLAR ONA EN FAZLA SAYGI GSTERMLERD Ancak Sayg Yasas, en iyi ekilde Smith'in kariyerinde o-nun etkileim iindeki oyunculara baklarak grlebilir. Onlar pek ok nedenle Smith'e sayg gsteriyorlard. O, onlara basketbol kadar yaam hakknda da pek ok ey retmiti. Onlar adakemik alanda da baarl olmaya itmiti, bu nedenle neredeyse tm oyuncularn bir akademik derecesi vard. O, onlar kazanan yapmt. Ve onlara kar inanlmaz bir sadakat ve sayg gstermiti. Smith iin oynayan ve okuldan 1970 ylnda mezun olan Charlie Scott, Smith ile alt dnemle ilgili olarak unlar sylemiti. 89

I? Liderlik Yasalar ACC'deki ilk zenci niversite sporcularndan biri olarak Kuzey Carolina'da bulunduum dnemde ok sayda zor anlar yaadm, fakat Antrenr Smith her zaman benim iin oradayd. Bir defasnda, Gney Ca-rolina 'daki bir oyun u izlemek iin bahede yrrken, onlarm fanatiklerinden birisi "byk zenci maymun" diyerek bana barmt. Antrenr Smith'i bunu syleyenin ardmdan gitmemesi iin iki yardmc zorzap-tetmiti. Smith 7 Uk kez olarak grlr bir ekilde yznn allak bullak olduunu grmtm ve ok armtm. Her eyden daha fazla olarak, onunla gurur duyuyorum.2 Smith, Kuzey Carolina'daki dneminde byk bir etki salamt. Onun liderlii yalnzca oyuncularn saygsn ve oyunu kazanmamt, ayn zamanda profesyonel basketbol oyanayarak krk dokuz baarl sporcunun yetimesine de yardmc olmutu. Bu listede, Bob McAdoo, James VVorthy ve tabii ki yalnzca en iyi basketbol oyuncularndan biri deil, ayn zamanda kendi alannda iyi bir lider olan Michael Jordan bulunmaktaktadr. Michael'n babas James Jordan olunun baarsn Smith'e borlu olduunu sylemektedir. 1993'te Chicago'da bir play-off mana gitmeden nce baba Jordan u gzlemde bulunmutu: nsanlar Dean Smith'in yrtt program hafife a-lyordu. O Michael'n sporcu yeteneinin farkna varmasn ve bunu ilemesini salad. Ancakbundan daha nemli olarak, o Michael'da kariyeri boyunca iinde tayaca karakter oluturdu. Ben Michael'm retme konusunda bylesine ayrcalkl bir nitelie sa90 Sayg Yasas hip olabileceini dnmyordum. Ancak o bu konuda kiiliini gelitirdi ve Carolina'da her iki eilimin, kaynatrlmasn bildi. Benim tek bak am Michael' oyuncu yapan eyin bu olduudur? Getiimiz yllarda Michael Jordan yalnzca bir antrenr ile iini en iyi ekilde yaptn dnen bir adam olan Phil Jackson alma konusunda istekli davranmtr. Jordan gibi bir lider, gl bir lideri takip etmek ister. Bu, Sayg Yasas'dr. Jordan'n Kuzey Carolina'da tohumlar atlan arzusu hala gelimektedir. Onu ynlendiren kii gl antrenr Dean Smith olmutur. KA K TAKP EDECEK? Bir takipinin liderine olan saygsn lmenin ok sayda ls vardr ancak saygnn belki de en byk testi, liderin bir organizasyon iinde byk bir deiiklik yaratmasdr. Bunun testini 1997 ylnda INJOY irketimi San Diego, California'dan Atlanta, Georgia'ya tarken yaptm. Tanma kararn 1996'n balarmda eim Margaret ile bir in gezisi srasnda almtm. Tanma ve beklentilerimizi tartrken, ben ekirdek liderlerim zerindeki etkimi tartmaya baladm. Her bir liderle kiisel gemiimi gzden geirdikten ve onlar zerindeki liderlik etkisini dndkten sonra onlarn yaklak yzde 50'sinin yaadklar yeri brakarak benimle ve organizasyon ile birlikte tanacan tahmin ediyordum. Ve Margaret de ayn tah-fttinde bulunmutu. Birka ay sonra, INJOY bakan ve ben tanma hazrlklarna balamtk. Ben liderlerimin bireysel olarak Atlanta'ya gitme karar konusundaki yaklamlarn sor91 En byk sayg snamas bir lider, organizasyon iinde byk bir deiiklik yaratt zaman oluur. Liderlik Yasalar dum. Onlarn her biri benimle gelmek istediklerini sylediler. Ben yalnzca yansnn geleceini ummutum. Her bir ekirdek liderimin yzde 100 benimle gelmek istemesine ne denli sevindiimi tahmin e-debilirsiniz. Tanmadan yaklak bir yl sonra tm st dzey liderlerim hl benimle Atlanta'da

alyordu. Bylesine zahmetli bir ie girmelerinin nedeni organizasyon iinde grev alma istekleriydi. Bunun bir baka nedeni ise: benim onlarla olan ilikilerimde ok fazla zaman ve enerji yatrm yapm olmamd. Ancak bunlardan daha nemli bir baka neden vard. Eer ben daha zayf bir lider olsaydm bunu yapamazdm. Tm yaamm liderlik yete-"* neklerimi gelitirmek iin harcadmdan, dier gl liderleri ynlendirmek benim iin olanakl oldu. 9 ya da 10 ' dzeyindeki insanlar 7 dzeyindeki bir lideri takip et-! mezler. Sayg Yasas'run srr budur. SEZG YASASI Liderler Her eyi Bir Liderlik Sezgisi le Deerlendirirler 92 ESKDEN YAYINLANAN DRAGNET adl televizyon programn hatrlyor musunuz? Eer hatrlyorsanz, Jack Webb'in o nl ifadesini biliyorsunuzdur: "Yalnzca gerekler, bayan, yalnzca gerekler." Tm liderlik yasalar iinde, Sezgi Yasas belki de anlam en zor olandr. Neden mi? nk nk o yalnzca gereklerden daha fazlasna baldr. Sezgi Yasas gereklere ek olarak igd ve dier soyut faktrlere baldr. Ve gerek olan ey, liderliin sk sk byk liderleri yalnzca iyi liderlerden ayran bir faktr olmasdr. Tim Elmore adl bir personelimle yllarca nce yaptm bir konumay iletmeme izin verin. O size Sezgi Yasas'n anlamanz iin baz sezgiler verecektir. EN Y LDERLER YNLENDRR VE YANIT VERR O, ben San Diego'da yaarken olmutu ve oyuncu Chargers futbol takmnda quarterback mevkisi iin m93 Liderlik Yasalar cadele ediyordu. Tim bana bu grev iin kimin uygun olduunu dndm sordu, ve ben tereddt etmeden, "Stan Humphries," dedim. "Gerekten mi?" diye sordu Tim. "Onun bir ans olduunu dnmemiti. O ok iri deil ve onun gl bir alma iradesi olmad syleniyor. O, bir quarterback gibi bile grnmyor." "Bu sorun deil," dedim. "O daha iyi bir lider. Stan'n o-yununu seyret ve onun durumu okuma yeteneine sahip olduunu greceksin, doru ekilde oynatrsan grevini baaryla yapacaktr." Ve Stan'a bu grev verildi. O ylesine iyiydi ki San Diego'nun bu zayf takm 1995'te Sper Kupa'y kazand. Tm profesyonel quarterback'ler fiziksel yetenee sahiptiler. Fiziksel yetenekteki dzey farkllklarnda gze arpc durum byk olanlarn, dierlerinin gremediklerini grmesi, yani sezgi gleridir. BU BLGLENDRLM SEZGDR Birka yl nce Gney Kaliforniya niversitesi'ni ziyarete gittiim zaman Antrenr Larry Smith'ten quarterback'lerin nasl eitildiklerine dair pek ok ey rendim. O benden byk bir oyun ncesinde Trojans futbol takmna konumam istedi. Orada bulunurken, onlarn hcum sava odalarn da ziyaret etmitim. Tm duvar yaz tahtas ile kaplan-mat. Antrenrler olas her durum iin takmlarnn neler yapmas gerektiinin haritalarn karmlard ve antrenrler her durum iin baarBir lider durumu okuyabilmeli ve sezgisel olarak nasl oynanmas gerektiini bilmelidir. 94 Sezgi Yasas l olmak iin tasarlanm zel bir oyun haritas yapmlard. Bunu deneyimlerine ve sezgisel oyun bilgilerine gre gerekletirmilerdi. Bu oyunlarn btn, oyunu kazanmalar iin gerekli yaklamlar oluturuyordu. USC quarter-back'i bu oyunlarn her birini ezbere bilmek zorundayd. O-yundan nceki gece, antrenrlerin bu gen adama bu o-yunlarnher birini pepee sylediklerini ve hangisinin doru

olduunu tahmin etmelerini istediklerini grmtm. Bu alma bittikten sonra hcum koordinatrnn alma odasn kapatmaya yneldiine ve "Eve gidip biraz uyumayacak msnz?" dediine dikkat ettim. "Hayr," diye yantlad. "Ben Cuma akamlarn her zaman burada, bilgidim tm oyunlardan emin olmak iin almakla geiririm." "Fakat onlarn hepsini kat zerine yazdnz, yarn iin yannzda tayabilirsiniz," dedim. "Neden bunu yapmyorsunuz?" "Buna gvenemem," diye yantlad, "Buna zaman yok. Ben oyunda kimin ne yapacan bilmeliyim. Ne yapacana karar verme konusunda kaybedecek hi vaktimiz yok". Onun ii antrenrlk personelinin sezgisini harekette geirmektir. LDERLK ONLARIN ELMDR Bu trden bir bilgi destekli sezgi, liderlerin sergiledii o-yunla benzerlik tamaktadr. Liderler her eyi bir liderlik eilimini ile grrler, ve sonu olarak, onlar sezgisel olarak, neredeyse otomatik olarak, ne yapacaklarn bilirler. Bu 'oku-ve-tepki gster' sezgisini tm byk liderlerde grebilirsiniz. rnek olarak ABD Ordusunun generali H. Norman Schwarzkopf'a bakn. O, zaman zaman bakala95 Schvarzkopf, srad liderlik sezgisinin sonucu olarak, etrafndaki kt durumlar iyiye evirmesini biliyordu. Liderlik Yasalar rrun ekindii emirleri yrtt, ancak onun srad liderlik sezgisi ve yeteneinin sonucu olarak durumu lehine dntrmeyi biliyordu. Schwarzkopf onyedi yldr orduda bulunuyordu, sonuta bir mfrezeyi komuta etme ans elde etmiti. Bu, 1969 ylnda Yarbay rt-besindeyken Vietnam Sava srasnda olmutur. Hi kimsenin istemedii birlik Altnc Piyade Birlii'nin birinci mfrezesiydi. Birliin ksa ad "Altnn Biri" idi fakat ok kt bir ne sahip olduu iin "Altnn En Kts" takma adyla anlyordu. Schwarzkopf, bu birliin komutasn ald zaman bu gerei yalnzca ksa bir sre iinde tersine evirmesini bildi. O sadece otuz gn iinde adamlarna baka bir biim vermiti. BR LDERLK MERCENDEN BAKMAK Schwarzkopf, grev devir teslim treninden sonra grevi brakan komutan ona bir ie viski vererek "Bu sizin iin. Buna ihtiyacnz olacak. Umarm benden daha iyisini yaparsnz. Ben yapabildiimin en iyisini gerekletirmeye altm, fakat bu iren bir birlik. ren bir moral durumu var. ren bir grevi var. Size iyi anslar," demiti. Schwarzkopf'un sezgisi ona korkun bir durum ile kar karya olduunu sylemiti fakat bu umduundan daha kt deildi. Ondan nceki komutan liderlik hakkndaki ilk eyi bilmiyordu. Bu adam birliinin denetimi iin kamp dndaki gvenliini konusunda asla risk almamt. Ve sonular dehete drcyd. Tm mfreze kaos iindeydi. Subaylar da ayn durumdayd, en temel askeri gvenlik 96 Sezgi Yasas prosedrleri izlenmemiti ve askerler bou bouna lyorlard. Ayrlan komutan haklyd: bu iren bir moral durumu ve iren bir mfrezeydi. Ancak o bunun kendi hatas olduunu sylememiti. Schwarzkopf'un tanmna gre, nceki komutan durumu okuma konusunda tam bir yeteneksizlik gstermiti, ve bir lider olarak baarsz olmutu. Ondan sonraki birka hafta iinde, Schwarzkopf un sezgisi durumu ele ald. O, askeri prosedrleri uygulad, birlikleri yeniden eitti, liderlerini gelitirdi ve adamlarna bir yn ve ama duygusu verdi. Otuz gnlk bir denetin sonunda baarya ulamt. Ve artk insanlar kendi Sjkendilerine, 'Hey, biz bunu hemen yapabiliriz. Baarl o-llabiliriz. Biz artk "Alt'nn En Kts" deiliz' demeye balamlard. Sonu olarak, daha az adam ld, moraller [ykseldi, ve mfreze grevinde etkin oldu. Schwarz-jkopf'un liderlii ok glyd ve birka ay sonra,

onun [birlii en zor grevleri gerekletirmek iin seildi bun-llar yalnzca disiplinli ve gl bir morale sahip olarak iyi ynlendirilen gruplarn baarabilecei grevlerdi. : BAKA BR LDERLK MCADELES Schvvarzkopf daha sonraki kariyerinde baka bir birlii komuta etme frsat yakalad. Bir kez daha bakalarnn istemedii bir grevi stlenmiti ve benim baka bir zayf lider olduunu dndm birinden sonra gelmiti. Birlik, Fort Levvis'teki Dokuzuncu Alay'n Komando mfrezesi idi, ancak insanlar onu "sirk mfrezesi" olarak adlandryordu nk daha nceki komutan byle bir ynetim sergilemiti. Schvvarzkopf'un liderlik sezgisi komuta ettii insanlarn iyi olduunu sylemiti. Gerek sorun onlarn ncelik97 El nsanlar harekete geirmek iin bir amaca ihtiya vardr. Liderlik Yasalar lerinin tamamen yanl olduuydu. O, hemen liderlerini toplad, yeni ncelikler oluturdu ve insanlarn bu ynde yeniden eitilmesini salad. Birlik gelimeye balamt. Daha zayf bir lider, onlar kendilerine gvenlerini yeniden kazanma sreci iinde birliini ileri itmekten korkabilir, ancak Schwarzkopf un sezgisi insanlarn harekete geirilebilmesi iin bir amaca ihtiya duyduklarn sylyordu. Schwarzkopf hemen bu konuda almalara giriti ve daha sonra insanlar grevlerini yerine getirmeye hazrlad. Tatbikatn lde yaz mevsiminde yapacakt. Schvvarzkopf'un mfrezesi on donanma mfrezesine kar savat ve ylesine baarl oldu ki, donanmann komutan olan iki yldzl general tatbikat bittikten sonra Schvvarz-kopf ile konumay reddetti. LDERLER NASIL DNR Liderler sezgileri nedeniyle her eyi bir liderlik eilimi ile deerlendirirler. Baz insanlar byk liderlik sezgisi ile doarlar. Dierleri bunu gelitirmek ve ilemek iin ok almak zorunda kalacaklardr. Ancak hangisi olursa olsun, sonu doal yetenek ile renilmi becerilerin bir birleimidir. Bu bilgi destekli sezgi liderlik konusunda srama yaplmasn salar. Bu eilimi tanmlamann en iyi yolu fiziksel varl olmayan, soyut faktrler konusunda bir yetenek olduudur. Sezgi, liderlerin ok sayda liderlik olgular okuyucusu olmalarna yardmc olur: 98 Sezgi Yasas LDERLER KEND DURUMLARININ OKUYUCUSUDUR Onlar, tm durumlarda bakalarnn gzden kardklar ayrntlar yakalarlar. rnek olarak, ben Skyline'da yardmc papaz iken, uzun sreli yolculuklar yapmam gerekiyordu. On-onbe gnlk yolculuklardan dndkten sonra olup bitenler hakknda bir eyler syleyebilirdim. Bunu hissedebiliyordum. Ve genellikle personel ile bir iki saatlik bir konuma ile neler olup bittiini arlayabiliyordum. Doal yetenek ve renilmi beceri liderlik alannda srama yaplmasn salayacak bilgili bir sezgi yaratr. LDERLER ELMLERN OKUYUCUSUDUR Bizim etrafmzda olup biten her ey, daha byk bir resmin kapsam iinde meydana gelir. Liderler o anda neler olduunu anlama yeteneine sahiptirler ve yalnzca onlarn ve insanlarn nereye gittiini deil, ayn zamanda gelecekte nereye yneleceklerini sezme gcne sahiptir. LDERLER KAYNAKLARININ OKUYUCUSUDUR Baaranlar ile liderler arasndaki temel bir fark onlarn kaynaklan grme eklidir. Baarl bireyler onu ne yapabileceklerinin terimleriyle dnrler. Dier taraftan, baarl liderler, her durumu uygun kaynaklar terimleriyle grlr: Bu

kaynaklar para, hammadde, teknoloji ve en -emHsi insandr. Onlar insann en byk deerleri olduu asla unutmazlar. 99 Liderlik Yasalar LDERLER NSANLARIN OKUYUCUSUDUR Bakan Lyndon Johnson bir defasnda, 'bir odaya girdiinizde eer kimin sizin yannzda, kimin size kar olduunu syleyemezseniz politikada yeriniz yoktur/ demiti. Bu ifade liderlik iin de uyarlanabilir. Sezgi gc olan liderler insanlar arasnda neler olup bittiini hissedebilirler ve hemen onlarn umutlan, korkular ve ilgi alanlar hakknda bir dnceye sahip olabilir. LDERLER KENDLERNN OKUYUCUSUDUR Son olarak, iyi liderler kendilerini kendi glerini, becerilerini, zayflklarn okuma yeteneini gelitirirler. Onlar James Russell Lovell'in syledii doru sz kavrarlar: "tenlikle kendisi ile ilgili olmayan hi kimse byk eyler retemez." GRDKLERNZ KM OLDUUNUZ SONUCUNU ORTAYA IKARIR Schwarzkopf'un g durumlarda defalarca baarl olmasn salayan nedir? Yant Sezgi Yasas'nda bulunmaktadr. Dier subaylar ayn askerlik ve taktik eitiminden gemitir. Ve onlar da ayn kaynaklara sahip olmulardr, bu nedenle yant bu deildir. Scruvarzkopf, dier komutanlardan daha iyi grnml deildi. Onun uygulad ey gl liderlik sezgisi idi. O, her eyi bir liderlik eilimi ile gryordu. Kim olduunuz, ne grdnz belirler. Eer The Great Outdoors filmini seyrettiyseniz, bu fikri mkemmel bir ekilde betimleyen bir sahneyi hatrlayabilirsiniz. Filmde John Candy, Chet'i canlandrmaktadr. O, orman100 Baarlarn en st dzeye karmak isteyen liderler organizasyonun yarar iin sahip olduklar deer ve kaynaklar en iyi ekilde kullanmaldr. Sezgi Yasas da kk bir gl kenarnda ailesiyle tatil yapmaktadr. Beklenmedik bir ekilde, baldz ve onun kocas Roman (Dan Aykroyd) tarafndan ziyaret edilecektir. ki adam verandada o-turarak gle ve mlerce uzanan ormana bakarak konumaya balarlar. Ve Roman, bir ticaret adam olarak Chet ile vizyonunu paylamak ister. "Ben sana burada ne grdm syleyeyim ... Orada kuzey Minnei sota, Wisconsin ve Michigan'n gelijmemi kaynaklarn gryorum. Orman rnlerinde bir buuk milyon dolardan daha fazla edecek bir kaynak var. Bir kat deirmeni ve maden iletmesi gryorum ... j imdi sana soraym, sen ne gryorsun?" "ey, ben yalnzca aalar gryorum" diye yantlar Chet. "Hi kimse seni byk bir vizyona sahip olduun iin sulayamaz," der Roman. Chet aalan grmtr nk o manzaradan holanmak iin oradadr. Roman frsat grmtr nk o bir i adamdr ve arzusu para kazanmaktr. Sizin etrafnzdaki dnyay grme ekliniz, sizin kim olduunuzu belirler. LDERLK SEZGSNN DZEY Hemen hemen herkes, liderlik sezgisinin bir derecesini gelitirme yeteneine sahiptir. Herkes ayn noktadan balamamaktadr. Ben tm insanlarn byk sezgi dzeyine uyduunu buldum. 101 II Liderlik Yasalar

1. DOAL OLARAK ONU GRENLER Baz insanlar srrad liderlik armaanlaryla domulardr. Onlar sezgisel olarak insanlar anlarlar ve A noktasndan B noktasna nasl gideceklerini bilirler. Onlar ocuk bile olsalar, lider olarak hareket ederler. Onlar oyun bahesinde izleyin, ve herkesin onlar takip edeceini grrsnz. Doal liderlik sezgisi olan insanlar onu gelitirebilir ve dnya apnda bir st dzey lider olabilirler. Bu doal yetenek genellikle bir 3 (mkemmel bir lider) ve bir 10 (dnya apnda bir lider) arasndaki farktr. 2. ONU GRMEK N DESTEE GEREKSENM OLANLAR Herkes hayata byk igdlerle balamaz, ancak yetenekleri ne olursa olsun bunlar beslenebilir ve gelitirilebilir. Bir lider gibi dnme yetenei, bilgilendirilmi sezgidir. Doal bir lider olarak balamayan birisi de mkemmel bir lider olabilir. Sezgilerini gelitirmeyen insanlar, yaamlarnn geri kalan blmnde dar grl olmakla sulanacaklardr. 3. ONU ASLA GREMEYECEK OLANLAR Ben, hemen hemen herkesin liderlik yetenek ve sezgilerini gelitirme yeteneine sahip olduklarna inanyorum. Ancak zaman zaman kendinde byle bir zellie sahip olmad grnm tayan ve ynlendirmek iin gerekli o-lan becerilerini gelitirme konusunda ilgisiz davranan kiilerle karlarm. Onlar yalnzca takip edicilerdir. 102 Sezgi Yasas LDERLER SEZG YASASI'NI KULLANARAK SORUNLARI ZERLER Liderler kendilerini bir sorun ile kar karya bulduklan zaman, otomatik olarak onu lerler ve Sezgi Yasas'n kullanarak onu zmeye balarlar. Onlar her eyi bir liderlik bak as ile deerlendirirler. rnek olarak, liderlik sezgisinin ne olduunu Apple Bilgisayar f irmasnda grebilirdiniz. Hemen hemen herkes Apple'n baar yksn bilir. irket 1976 ylnda Steve Jobs ve Steve VVozniak tarafndan Jobs'un babasnn garajnda yaratlmtr. Yalnzca drt yl sonra, irketleri halka sunulmu ve bir hisse yirmi iki dolardan alarak 4.6 milyon hisse satlmtr. Bu bir gecede krk alan ve yatrmcy milyoner yapmtr. Ancak Apple'n yks tamamen pozitif deildir. Bir sre sonra Apple'n borsa deeri aa inmitir. Jobs 1985'te Apple' terketmi ve daha nce Pepsi'nin bakan olan ve 1983'ten beri Jobs ile birlikte alan Ynetim kurulu bakan John Sculley'i de yannda gtrmt. Sculley'i 1993'te Michael Spindler ve 1996'da Gilbert Amelio izledi. Apple'n baar dolu yllarn tekrarlama giriimleri boa kmaktadr. Apple, zafer dolu gnlerinde Amerika Birleik Devletleri'ndeki tm kiisel bilgisayarlarn yzde 14.6'sn satmtr. 1997 ylnda satlar yzde 3.5'e gerilemitir. Bu, Apple'n irketin ilk kurucusu Steve Jobs'tan liderlik konusunda yardm istenecei dnemdir. Baarsz irketi ancak onun kurtaracana inanlmaktadr. 103 Liderler kendilerini bir sorun ile kar karya bulduklar zaman, otomatik olarak onu lerler ve Sezgi Yasas'n kullanarak onu zmeye balarlar. Liderlik Yasalar APPLE'IN YENDEN YAPILANMASI Jobs sezgisel olarak durumu gzden geirmi ve hemen harekete gemiti. Liderlik deiimi olmakszn geliimin olanaksz olduunu biliyordu, bu nedenle ksa srede ynetim kurulu yelerinin ikisi hari tmn iten kard ve onlarn yerine yenilerini getirdi. Kendi srad liderlii pozitif deiimi salayacaktr. Yeni liderler koltuklarna oturduu zaman, o irketin odaklanmas arayna gitti. Jobs, Apple'nher eyin en iyi ekilde yapld temellerine geri dnmek istiyordu: Bu, bir fark yaratmak iin rnlerin bireysellik kullanlarak yaratlmasyd. Jobs "Yeni rnlerin yol haritasn aldk ve projelerin yzde 70'inden fazlasn eledik ve en iyi yzde 30'unu uygulamaya soktuk," diyor. Buna ek olarak yeni projeler gelitiriliyordu.. O ayn zamanda, irketin pazarlama ile ilgili bir sorununu sezmiti, bu nedenle altklar reklam ajans ile balantlarn kesti ve

firma arasnda bir rekabet ortam yaratt.1 Bu hareketlerin hibiri, zellikle artc deildi. Ancak Jobs Sezgi Yasas'n uyguladn gerekten gstermiti. O, Apple'n daha nceki yaklamn gerekletirecek bir liderlik karar vermiti. Bu inanlmaz bir sezgisel liderlik sramasyd. Jobs, Apple alanlarnn ba dman olarak dnlen Bili Gates ile stratejik bir ibirlii yapt. Jobs bunu "Ben Bill'i aradm ve Microsoft ve Apple'n birlikte daha yakn almalar gerektiini syledim," diye aklamtr. Onlar Apple'n Microsoft'a at dava konusunda ksa bir gr alveriinde bulundular. Gates App104 Liderlikte deiim olmadan, geliim olanakszdr. Sezgi Yasas le'a deme sz verdi ve 150 milyon dolarlk borsa yatrm yapt. Gelecekteki ortaklk iin zemin hazrladlar ve irkete ok ihtiya duyduklar sermameyi getirdiler. Bu yalnzca sezgi gcne sahip bir liderin yapabilecei bir eydi. Bu ibirlii Jobs tarafndan akland zaman Wall Street'te Apple hisseleri birdenbire yzde 33 orannda artarak 26.31$'a kt.2 t Apple, uurumun kenarndan dnm gibi grnyordu. Jobs'un geri dnyle birlikte, geen yln 1 milyar $'lk kayb karlanmt. 1998 ylnn ilk mali eyreinde Apple 47 milyon dolar net kr etti. Uzun vadede irketin eski baarsn yeniden tekrarlayp tekrarlamayaca bilinmez. Ancak en azndan artk bir mcadele ans vardr. Liderlik gerekten bilimden ok, sanattr. Liderlik ilkeleri sabittir, fakat her lider ve her durum ile uygulamalar deiir. Onun sezgi gerektirmesinin nedeni budur. O olmadan, dar grllkten kurtulamazsnz, bu bir liderin bana gelebilecek en kt eydir. Eer uzun sre insanlar ynlendirmek istiyorsanz, Sezgi Yasas'n uygulamalsLiderlik bilimden ok sanattr. nz. 105 ^'S EKM GC YASASI Siz ekim Gcnzsnz ETKN LDERLER HER zaman iin iyi insanlar aray iindedir. Sanrm hepimiz zihnimizde organizasyonumuzda olmasn istediimiz insan trlerinin bir listesini yaparz. Bunun hakknda dnn. Tam imdi kimin araynda olduunuzu biliyor musunuz? Mkemmel alanlar profiliniz nedir? Bu insanlar hangi niteliklere sahiptir? Onlarn saldrgan m, yoksa ibirlii yapan bir davrana sahip olmalarn m istersiniz? Lider aryor musunuz? Onlarn yirmilerinde, krklarnda ya da altmlarnda olmalarna nem veriyor musunuz? imdi durun ve ekibinizdeki insanlarda grmek istediiniz niteliklerin bir listesini yapn. Bir kalem bulun ve daha fazla okumadan onu imdi yapn. BENM EKBMDEKLER U NTELKLERE SAHP OLMALIDIR 107 Liderlik Yasalar imdi, istediiniz insanlarn, yannzda alan insanlar olup olmadklarn belirleyin. Onlar sizin istediiniz niteliklere sahipler mi? Yant sizi artabilir. ster inann, ister inanmayn, yannzda alanlar, sizin istediiniz'e belirlenmemitir. O, sizin kim olduunuz ile belirlenmitir. Yaptnz listeye geri dnn ve tanmladnz her bir karakterin yanma bu nitelie sahip olmadnz kontrol e-din. rnek olarak, eer "byk liderler" yazmsanz ve siz mkemmel bir liderseniz, bu uyumludur. Buna bir onaylama iareti koyun. Ancak e-er sizin liderliiniz ortalamadan daha iyi deilse, x iareti koyun ve yanna "yalnzca ortalama lider" yazn. imdi tm listeyi gzden geirelim. Eer tmyle x'lerle dolu bir kontrol listesine sahipseniz tanmladnz insanlar sizi izlemeye istekli olmayacaklar iin sknt iindesiniz dernektir. Pek ok durumda, ayn niteliklere sahip olduunuz kiileri belirlemisinizdir. Bu, ekim

Gc Yasas'dr: Siz ekim gcnzsnz. Yatmzda alanlar, sizin istediiniz ile belirlenmemitir. O, sizin kim olduunuz ile belirlenmitir. 108 ekim Gc Yasas MZSYENLKTEN LDERLE Ben kk bir ocukken annem "Tencere yuvarlanm, kapan bulmu," szn sylerdi. Bu byk kardeim Lary ile ma yaptmz zamanlar iin ok akllca bir benzetmeydi. O, iyi bir sporcuydu ve ben de onun gibi olmak istiyordum. Bydke sezgisel olarak iyi rencilerin iyi rencilerle, yaramaz rencilerin birbirleriyle, vb. birlik-J olma eilimi iinde olduklarn kavradm. Ancak San iego, Kaliforniya'ya tanana kadar ekim Gc Yasa-a'nn etkisini gerekten anladm sanmyorum. Skyline Kilisesinde benden nce bulunan kii Dr. Orval 3utcher'd. O, ok sayda iyi nitelikleriyle mkemmel bi-iydi. Onun en iyi niteliklerinden biri mzisyenliiydi. Piyano alard ve bugn seksenli yalarnda olmasna karn hala gzel bir tenor sesine sahiptir. Skyline, oraya gittiim 1981 ylnda, mzik konusunda iyi bir ne sahipti. O, gz alc mzikal yapmlar ile lke apnda tannyordu. Kili-ede ok sayda mzisyen ve vokalist bulunuyordu. Ve )r. Butcher yirmi yedi ylda yalnzca iki mzik direktr ile almt. Bu inanlmaz bir rekordu (Karlatrmak iin benim orada bulunduum ondrt ylda be kii ile altm vurgulanabilir). ok sayda mzisyenin Skyline'da bulunmasnn nedeni nedir? Yant ekim Gc Yasas'nda yatmaktadr. Mzikal yetenei olan insanlar doal olarak Dr. Butcher tarafndan ekilmektedir. Onlar Dr. Butcher'a sayg duymakta ve onu anlamaktadr. Onun motivasyon ve deerlerini paylarlar. Onlar ayn dnceleri paylamaktadrlar. Bu-nunlersi olarak, ben mzikten holanrm fakat bir mzisyen deilim. Ben Skyline grevi iin grme yaplrken 109 "'mf'r Liderlik Yasalar bana sorulan ilk sorulardan birinin ark sylemeyi bilip bilmediim olmas komiktir. Onlara hayr yant verdiimde hayal krklna uramlard. Kilise ynetimine geldiim zaman, yeni mzisyenlerin bazlar hemen ayrldlar. Ben onlarla ayn eyi paylamyordum nk Dr. Butcher bu alanda mkemmel bir miras brakmt. Ancak bu insanlarn yerine kimin geldiini biliyor musunuz? Liderler. Ben Skyline' braktm zaman kilise yzlerce mkemmel lider ile doluydu. Bunun yan sra kilise benim orada bulunduum yllar boyunca ok sayda lider yetitirmi ve bunlar gndermiti. Bunun nedeni ekim (Gc Yasas'yd. Bizim organizasyonumuz liderlik yetenei olan insanlar iin bir mknats olmutu. insanlar sizin kendilerine Benzemenizi isterler Tabii ki, bir liderin bunun dna kmas ve kendisine benzemeyen insanlar yanna almas da olanakldr. yi liderler baarnn bir srrnn personelin zayflklarn dzeltmek olduunu bilirler. Bakalar nemli konular gz-ard ederken, onlar, onlarn g alanlarnda odaklanabilirler. Ancak farkl olan bu insanlarn doal olarak sizin tarafnzdan ekilmemesi sz konusudur. Liderler kendilerine benzeyen insanlar seme eilimindedirler. rnek olarak, NLF'nin Dallas Kovboylarn ele alalm. Altml ve yetmili yllarda, Kovboylarn imaj ok akt. Tex Schramm bakan ve takmn genel ynetmeniydi ve Tom Landry antrenrd. Roger Staubach gibi oyuncular, Tom Landry'ye benzer gl deerlere sahip bir aile yesiydi. O gnlerde kovboylar "Amerika'nn Takm' olarak ekim Gc Yasas adlandrlyordu. Onlar yetenek ve karakterleriyle deil, ayn zamanda bir takm olarak birlikte alma konusundaki inanlmaz yetenekleriyle sayg gryorlard. Dallas'ta bir kazanma gelenei gelitirdiklerinde, daha fazla kazanan ekmeye devam ettiler.

Ancak on yl getiinde, Dallas Kovboylar ok farkl bir takm olmutu. Onlar deimiti ve onlarn imajlar da ayn ekilde deiim gstermiti. Bir takm olarak birlikte alma yerine bireylerin birbirinden kopuk bir ekilde bir a-raya gelmesiyle oluturulmu bir grup gibi grnyorlard. Oyunda her birey yalnzca kendi menfaati iin oynuyordu. (Ancak ne yazk ki, lkede de deiiklikler olduu iin, e-kip hala "Amerika'nn Takm" olarak tannyordu. Michael Irvin gibi eitli oyuncular yasann yanl tarafnda bulunuyorlard. Antrenr Barry Svvitzer bile kendisini birka kez skntnn ortasnda bulmutu. Bunlardan biri dolu bir silah havaalannn gvenlik kapsndan geirmeye alt zaman meydana gelmiti. Takmn yaps neden bylesine keskin bir ekilde deimiti? Bunun nedeni ekim Gc Yasas'dr. 1989 ylnda Kovboy'larn sahibi deiti. Jerry Jo-nes bireyci bir yapya sahipti ve kural tanmaz biri olarak tannyordu. Takmn durumu konusunda herhangi bir kaygs yoktu ve onu kendi ayakkab ve iki irketlerinden hi de farkl grmyordu. Oysa NFL takmalannn hepsi kolektif bir anlama imzalamlard. Kovboylar her ne kadar son Sper Kupa'run galibi olsalar da bir zamanlar sahip olduklar nden holanma-mlard. Marquette niversitesi'nin eski basketbol ba antrenr Al McGuire, bir defasnda "Bir takm antren-rn-kiiliinin bir uzants olmaldr. Benim takmlarm kibirli ve ktyd," demitir. Dallas, yeni bir antrenr olan 110 111 Liderlik Yasalar Chan Gailey'i ynetime getirdi. O gl karakter ve deerleriyle iyi bir liderdi. Eer ona yeterli zaman ve yetki verilmi olsayd etrafndaki kovboylar kendisi gibi yapacak ekim gcn ortaya koyabilirdi. ONLAR NEREYE UYGUNDUR? Belki organizasyonumuzdaki ekim gcne sahip olduunuz insanlar hakkmda dnmeye balamsnzdr. Kendi kendinize "Bekle bir dakika. Ben adamlarmn benden farkl olarak sahip olduklar yirmi nitelik sayabilirim," diyebilirsiniz. Ve benim buna yantm "Tabii ki sayabilirsiniz," olacaktr. Ancak yannzdaki insanlar zellikle birka anahtar alanda farkllklardan ok benzerliklere sahip olabilirler. Aadaki karakteristik zelliklere bir gz atn. Bu anahtar alanlarn bazlarnda sizi takip edenlerle ortak bir zemine sahip olduunuzu bulabilirsiniz: Eer insanlarn negatif olduklarn dnyorsanz, bu durumda kendi davranlarnz kontrol etmeniz daha iyi olacaktr. DAVRANI Pozitif ve negatif insanlar ender olarak birbirlerini ekmektedir. Yaam bir frsatlar ve nee kayna olarak gren insanlar srekli olarak kt eyler hakkmda konuan kiileri ekmezler. Bunun benim iin de doru olduunu biliyorum. Ben organizasyonumda tek bir olumsuz kiiyi bile dnemem. Ve eer benim drt irketimin bakanla112 ekim Gc Yasas ve st dzey yneticileri ile konuursanz, onlarn her birinin zellikle pozitif kiiler olduklarn grrsnz. LUAK Birbiriyle ayn yalarda olan insanlar, birbirlerini ek-\e eilimdedirler. Benim st dzey yneticilerim bunun [iin iyi bir rnektir. Drt irketimin bakannn be-dm yamdan yalnzca bir iki ya farkna sahiptir. i-setimin baka alanlarnda da, ayn durum grnebilir. rnek olarak, seminer dzenleme alannn banda olan Cevin Small, yirmili yalarda keskin ve agresif yapya sa-ip bir gentir. Onun ne tr insanlar ektiini tahmin e-iebiliyor musunuz? Onlarn ou yirmi yalarnda kes-ve agresif yapya sahip kiilerdir. Siz, ekim gc-lzsnz. [gemi Sre Yasas'nda Theodore Roosevelt'ten bahsetmitim. Onun belleklerden silinmeyen

baarlarndan biri spanyol Amerikan Sava'nda yaanmtr. Roosevelt kiisel olarak tm gnllleri askere almtr. Bu durumda balca iki tr insan toplanmt: Kuzeydoudan zengin a-ristokratlar ve Vahi Bat'dan kovboylar. Neden mi? nk Theodore Roosevelt aristokrat olarak domu. Har-Ward eitimi alm bir New York'luydu fakat kendisini Batnn Dakota'larnda avclk ve gerek yaam kovboyluuna adamt. Her iki yaam trnde de gl ve ger-ek bir liderdi ve bunun sonucu olarak her iki trden insanlar ekmiti. 113 Liderlik Yasalar DEERLER nsanlar kendilerine benzer deerlere sahip olan liderler tarafndan ekilirler. Bakan John F. Kennedy'nin 1960 ylnda seildikten sonra yanndaki insanlara bakn. O, dnyay deitirmek isteyen gen bir idealistti ve benzer bir profile sahip insanlar kendine ekmiti. Bar Birlii o-luturduunda ve insanlardan hizmet istediinde, "lkenizin sizin iin ne yapabileceini sormayn, siz lkeniz iin ne yapabilirsiniz diye sorun" demitir. Binlerce gen idealist insan bu arya yant verecektir. Paylalan deerlerin olumlu ya da olumsuz olmasnn bir fark yoktur. Her iki durumda da, ekim eit olarak gldr. Adolf Hitler gibi birisini dnn. O, ok gl bir liderdi (etki seviyesine gre deerlendirdiiniz zaman). Ancak onun deerleri temelden ktyd. Ne tr insanlar ekti? Benzer deerlere sahip liderleri: Hermann Goering, Gestopo'nun kurucusu; Joseph Goebbels, Hit-ler'in propagandasn yrten bir yahudi dman; Rein-hard Heydrich, Nazi kartlarnn kitlesel lm emrini veren, Nazi gizli polisinin kumandasndaki ikinci kii; ve Heinrick Himmler, sistemli yahudi katliamn balatan Gestoponun yneticisi ve SS'in ba. Bunlarn tm gl liderlerdir ve hepsi eytani bir yapya sahip kiilerdi. ekim Gc Yasas gldr. Sahip olduunuz karakter ne ise, sizi takip eden insanlarda benzerini bulacaksnz. YAAM DENEYM Yaam deneyimi insanlar iin baka bir ekim alandr. rnek olarak, yeni bir izleyici kitlesine kar konuurken, dinlemeye gelenlerin ne tr insanlar olduunu otuz saniye iinde syleyebilirim. Bunu onlarn yzlerinden oku114 ekim Gc Yasas yabilirsiniz. Onlarn beklenti duygular yksektir, beden dilleri pozitiftir ve siz konumaya hazrlandnz zaman, not almak iin kat ve kalem hazrlarlar. Ancak eer insanlar zayf bir iletiime sahipse bu zellikleri de hemen belli olacaktr. LDERLK YETENE Son olarak, sizinkine benzer liderlik yeteneine sahip insanlar ekersiniz. Sayg Yasas'nda tartm olduum gibi, insanlar doal olarak kendilerinden daha gc liderleri takip ederler. Ancak ekim Gc Yasas'nn faktrnn de aklda tutulmas gerekir. TARH DERS DETRR ekim Gc Yasas'nn canl bir rnei Sava'da askeri liderler arasmda yaanmtr. Gney eyaletleri ekildii zaman generallerin bazlarnn hangi ynde savaacaklar hakknda sorular bulunuyordu. Robert E. Lee lkenin en iyi generali olarak kabul ediliyordu ve Bakan Lincoln o-nu Birleik ordunun komutas iin nermiti. Ancak Lee doum yeri olan Virginia'ya kar asla savamayacakt ve blgedeki en iyi generalleri de onu takip ettiler. Eer Lee ordunun bana gemeyi semi olsayd, ok sayda baka general onu izleyerek kuzeye gidecekti. Sonu olarak, sava belki de daha ksa olacakt. Be yl yerine iki yl srebilir ve yzbinlerce insan lmekten kurtulabilirdi. Bu sizin ne kadar iyi bir liderseniz, o kadar daha 115 Ne kadar iyi bir liderseniz, o kadar daha iyi liderleri ekersiniz. Eer etkilediiniz insanlarn daha iyi olabileceini dnyorsanz,

bu durumda sizin kendinizi gelitirme zaman gelmitir demektir. Liderlik Yasalar iyi liderleri ekeceinizi gstermektedir. Ve bu, yaptnz her ey zerinde inanlmaz bir etkiye sahiptir. Sizin organizasyonunuzdaki insanlarn ekim gcnn nasl olduunu deerlendirin. Onlar sizin arzuladnz gibi gl ve potensiyel liderlik niteliklerine sahip mi? Ya da daha iyi olabilirler mi? Onlarn nitelikleri baka bir eye deil, size baldr. Siz ekim gcnzsnz. Bu ekim Gc Yasas'dr. BALANTI YASASI Liderler Kendilerinden Yardm istenmeden Gnl Kazanrlar "#BEN LETM SEVYORUM. O benim yaantmn ve tutkularmn neelerinden biridir. Her ne kadar otuz yldan daha fazla zamandr profesyonel olarak konuuyor olsam da, her zaman iin bu alanda kendimi gelitirmenin yollarn aryorum. Bu nedenle iyi bir konumacyla iletiim ans bulduum zaman bunu deerlendiriyorum. rnek olarak, San Jose, Kaliforniya'ya yerel ticaret odas tarafndan dzenlenen bir etkinlii grmek iin gitmitim. 0 gn konuanlar, iletiimin tm yldzlaryd. Espri unsurunu ok etkin bir ekilde kullanan Mark Rossell; syledii her ey zihinlere kazman Maria Cuomo; her konuyu yeni bir bak asyla sunan Malcolm Forbes; ve izleyenlerin hapsinde gven ve umut duygusu yaratan Colin Po-well. Bu iletiimcilerin hepsi gl ve izleyiciyle inanlmaz bir etkileim gerekletirebilen kiilerdi. Ancak ne denli iyi olurlarsa olsunlar, benim favorim kadar iyi deil-lerdi.'Elizabeth Dole'un eline kimse su dkemezdi. 116 117 Liderlik Yasalar ZLEYCNN EN Y ARKADAI Elizabeth Dole'u duymu olduunuza hi kuku yok. O bir avukattr. Reagan ve Bush ynetimlerinde kabine yesi olmutur ve imdi Amerikan Kzl Ha'nn bakandr. O, mkemmel bir iletiimcidir. Onun doal olarak sahip olduu armaan benim ve izleyiciler arasnda bulunan herkesin onun gerekten bizim arkadamz olduu duygusunu hissetmemizi salamt. Orada bulunduum iin beni mutlu klmt. O, insanlarla nasl balant kuracan gerekten iyi biliyordu. 1996 ylnda, Cumhuriyetilerin Ulusal Kongresinde konutuu zaman tm lkeye bu yeteneini kantlamt. Eer bunu televizyondan izlemiseniz, ne demek istediimi anlamsnzdr. Elizabeth Dole o gece izleyiciler arasna doru yrd zaman, onlar bu kadnn en iyi arkadalar olduunu hissetmilerdi. O, izleyicilerle byleyici bir balant kurmutu. Odamda oturup onu televizyondan izlememe karn bu balanty ben de izlemitim. O, konumasn bitirdii zaman, nereye giderse gitsin onu takip edebilirdim. BOB ASLA BALANTI KURMADI Elizabeth'in ei Bob Dole kongrede konuurken, izleyiciler iki konumacnn iletiim yetenekleri arasndaki arpc, fark hemen anlalyordu. Elizabeth scak ve yakn iken, Bob daha keskin ve mesafeli grnyordu. O, Bakanlk kampanyas boyunca asla insanlarla balant kurmu grnmyordu. Amerika Birleik Devl^tleri'nin bakanlk seimlerinde pek ok faktr rol oynar ancak izleyenlerle aday arasnda balant kurulmas byk nem tamaktadr. 1960 sei-118 Balant Yasas minde Kennedy-Nbcon tartmas hakknda pekok ey yazlmtr. Kennedy'nin baarl olmasnn nedenlerinden biri onun televizyon izleyicileri ile arasnda bir balant kurabilmesidir. Benzer trde bir balant Ronald Reagan ve izleyiciler arasmda kurulmutur. Ve 1992 seimlerinde Bili Clinton, Amerikan halk ile byle bir balanty kurabilmek iin son derece youn bir aba harcamtr hatta bunun iin Arsenia ovunda konumu ve saksafon almtr. Bob Dole'un iyi bir insan olduuna inanyorum. Ancak ayn zamanda onun insanlarla asla balant kuramadn da biliyorum. ronik olarak, bakanlk yar sona erdikten sonra, tm kampanya boyunca, onun neesizlii nedeniyle kendisiyle alay

eden Saturday Night Live gsterisinde yer almtr. Dole ovda dinlenmi, canayakn ve kendisiyle alay edebilen biri olarak grnmtr. Ve izleyiciyle bir ba I kurmutur. Eer bunu kampanyann ilk dnemlerinde yapm olsayd sonucun nasl olacan ok merak ediyorum. NCE KALP GELR Etkin liderler insanlardan yardm istemeden nce onlarn kalplerini kazanmalarnn gerektiini bilirler. Bu, Balant Yasas'dr. Tm byk iletiimciler bu gerei bilirler ve hemen hemen sezgisel olarak uygularlar. nsanlarn ncelikle duygularn harekete geirmedike, onlar harekete geiremezsiniz. Kalp, beyinden daha nce gelir. Ondokuzuncu yzyln srad "ir konumacs ve Afrikal-Ameri- lideri Frederick Douglass idi. 119 nsanlarn ncelikle duygularn harekete geirmedike, onlar harekete geiremezsiniz. Kalp, beyinden nce gelir. Liderlik Yasalar Onun insanlarla arpc bir balant kurma yetenei olduu ve konuurken onlarn gnllerine hitap ettii sylenirdi. Tarihi Lerone Bennett, Douglas hakknda "Kle sahiplerine Hristiyanlk retilerinden rnekler vererek onlarn kalplerine hitap ediyor ve bir ocuu annesinden a-yrmann acsn yreklerinde hissetmelerini salyordu. Onlar zalim kle sahiplerinin ektikleri sknty gryorlar ve klelii kendi ilerinde yayorlard. TOPLUMSAL VE BREYSEL BALANTI nsanlarla balant kurmak, yalnzca bir liderin insan gruplaryla iletiim kurmasnda gereksinim duyulan bir ey deildir. O, bireylerin gereksinimidir. Bireyler arasndaki iliki ve balant ne denli gl olursa, takip eden, lideri izlemek iin o denli istekli olacaktr. Bu benim yllardr personelime, rettiim en nemli ilkelerden biridir. Skyline'deki personelim her zaman, "nsanlar, onlarla ne denli ilgilendiinizi bilene kadar, sizin ne bildiinizle ilgilenmiyor," diyerek serzenite bulunmaktadrlar. Ancak bunun doru olduunu da bilmektedirler. nsanlara gerekten yardm etmek isteinizi gsterdiiniz zaman onlarla inanlmaz bir balant gerekletirirsiniz. En byk liderler hem bireylerle hem de izleyicilerle balant kurabi-~~ lenlerdir. Bunun mkemmel bir rnei Ronald Reagan'dr. Onun izleyicisiyle ba kurma yetenei bakan olarak ald "Byk letiimci" lakabna yansmtr. Ancak o kendisine yakn olan bireylerin kalp-' 120 Bireyler arasndaki iliki ve balant ne denli gl olursa, takip eden, lideri izlemek iin o denli istekli olacaktr. Balan Yasas lerini de kazanmasn bilmitir. Reagan'n eski metin yazar Peggy Noonan bakann uzun bir yolculuktan sonra Beyaz Saray'da dnn avluya inen helikopterin sesinden anlayan personelin tmnn ilerini braktn ve personel yesi Donna Elliot'un "Baba geri dnd!" dediini anlatmt. Bu insanlarn ona gsterdii sevginin bir gstergesidir. nsanlarla balant kurmak iin Ronald Reagan'n karizmasna sahip olmanza gerek yok. Bazen, insanlarla balant kurma yeteneinizi onu bulmay en az umduunuz yerde kefedebilirsiniz. Sonny Bono'nun cenazesi -zerine okuduum bir yaz bana

bunu anmsatt. O, ABD Temsilciler Meclisi yesi ve Palm Springs Valisi olarak son dnemde hizmet ettii politika dnyasnda kazanm olduu baarlara karn, insanlarn ou Bono'yu ov iinde olduu gnlerden hatrlamaktadr. O, ciddi tavrlar ve srad giysileriyle anmsanyordu. Ei Cher'in esprilerine konu olur ve ark syleyemezdi. Ancak o bakalaryla nasl balant kuracan bilen bir adamd. Ve cenazesinde Beyaz Saray szcs Newt Gingrich, Bono hakknda unlar sylemiti: Siz ona bakardnz ve kendi kendinize dnrdnz. "Bu nl bir insan olamaz." O glmserdi, bir ey sylerdi, ardndan siz kendi kendinize dndnz: "Bu ciddi bir adam olamaz." Drt espri ve iki ykden sonra siz kalbinizi ona aarsnz, o sizin bir sorunu zmenize yardm etmektedir ve onun ok alkan olduunu anlamaya balarsnz. Artk siz ikinizin birbirinize gereksinim duyduunuzu dnmeye balamsnzdr.1 121 Liderlik Yasalar Bono, Balant Yasas'n anlamt. O, yardm istemeden nce insanlarn gnllerini fethetmiti. Birisinden yardm istemeden nce onlarn kalbinin kazanlmas gerektiini biliyordu. NSANLARLA HERHANG BR ZAMANDA BALANTI KURUN Bakalaryla balant kurmann bir anahtar, grup iinde de olsalar, bireyler ile iliki iinde olmaktr. General Nor-man Schwarzkopf, "Mfrezenin nnde yer alan iinin ehli liderler grmtm ve onlarn grdkleri tek ey bir mfrezeydi. Ancak byk liderler bir mfrezenin nnde durur ve onu 44 birey olarak grrler, onlarn her birinin arzulan, her birinin yaama istei, her birinin iyi eyler yapma hevesi vardr,"2 demitir. Kariyerim boyunca bir ka mkemmel dinleyiciye kar konuma frsatna sahip oldum. Onlarn en by 60.000 ya da 70.000 kiinin katlmyla gerekleen stadyum konumalar olmutur. arkadalarmdan bazlar "Bu kadar insana kar konumay nasl baanyor-sun," diye sorarlar. Sr basittir. Ben binlerce insana konumaya almyorum. Ben bir kii ile konumaya odaklanyorum. nsanlarla balant kurmann tek yolu budur. BU LDERN GREV Baz liderlerin Balant Yasas ile ilgili sorunlar vardr nk onlar balant kurmann takip edenlerin sorumluBir grup iindeki insanlarla balant kurmak iin onlar bireyler olarak ele aln. 122 Balant Yasas luunda olduuna inanrlar. Bu zellikle mevki liderleri iin geerlidir. Onlar genellikle, 'Ben patronum. Benim bir mevkim var. Onlar benim alanlarmdr. Onlar bana gelsin/diye dnrler. Ancak Balant Yasas'n uygulayan baarl liderler, her zaman iin grmeyi balatanlardr. Onlar ilk adm atarlar ve kurulan ilikinin srdrlmesi abasmda bulunurlar. Bu her zaman kolay deildir, fakat organizasyonun baars iin nemlidir. Engeller ne olursa olsun, bir lider bunu yapmaldr. Bu dersi 1972 ylnda, ok zor bir durumla kar karya kaldm zaman rendim. Bir kilisenin liderliini stlenmek iin Lancaster, Ohio'ya tanyordum. Bu grevi kabul etameden nce bir arkadamdan kilisenin bir inaat projesi ile ilgili olarak byk bir tartma iinde olduumu renmitim. Kilisenin yneticisi kongrenin setii bir lider olan Jim Butz isimli bir adamd. Jim'in olumsuz ve kurallara uymayan biri olduunu da duymutum. O, etkisini insanlar istedii ynde hareket ettirmek iin kullanmaktan holanyordu ve bu durum organizasyona zarar veriyordu. Daha nceki yardmc rahip Jim ile birka kez kopma noktasna gelmiti. Ben liderlikte baarl olmak iin en iyi ansmn Jim ile balant iinde olmak olduunu biliyordum. Yaptm ilk ey ofisimde onunla bulumak iin bir randevu ayarlamak oldu. Jim byk bir adamd. Yaklak iki metre boyundayd ve 100 kilodan daha ard. O

insann gzn korkutan bir yapya sahipti ve yaklak altmbe yamdayd. Dier taraftan ben yalnzca yirmibe yandaydm. O ieri girdii zaman, "Jim, senin bu kilisede etkin olduunu biliyorum ve seninle iyi ilikiler kurmak iin tm gcm kul123 Liderlik Yasalar lanmaya karar verdiimi bilmeni istiyorum. Konular konumak iin her sal Holiday Inn'de le yemeinde seninle grmek istiyorum. Ben burada lider olduum srece seninle tartmadan insanlar hakknda asla herhangi bir karar almayacam. Gerekten seninle almak istiyorum/' dedim. "Fakat ayn zamanda senin ok olumsuz bir insan olduunu duyduumu da bilmeni istiyorum/' diye srdrdm konumam, "ve senin tartma yaratmaktan holandn biliyorum. Eer bana kar almaya karar verirsen, sanrm ayr taraflarda olmak zorunda kalacaz. Ve daha fazla etkin olduu iin, balangta ou kere senin kazanacan biliyorum. Ancak ben insanlarla ilikilerimi gelitirdike ve kiliseye yeni nsanlarla balanty kurmay balatma grevi liderindir. insanlar katldka, bir gn gelecek ki ben senden daha byk bir etkiye sahip olacam." Konumam, "fakat ben seninle savamak istemiyorum" diye devam ettirdim. "Sen imdi altm be yandasn. nnde ancak on ya da onbe yllk salkl ve retken bir alma dnemi olabilir. Eer istersen bu yllar en iyi ekilde deerlendirebilir ve yaamn buna gre dzenleyebilirsin. Biz bu kilisede beraberce pek ok byk eyi gerekletirebiliriz, ancak yine de karar senin." Ben konumam bitirdiim zaman, Jim tek kelime dahi sylemedi. Koltuundan kalkt, koridora doru yrd ve bir emenin nnde su imek iin durdu. Ben onu izledim ve bekledim. Uzun bir sre sonra doruldu ve dnd. Bunu yaptnda gzyalarnn yanaklarndan zldn grebiliyordum. Ve ardndan bana sarld ve "SeBalantt Yasas nin tarafnda olacam konusunda bana gvenebilirsin," dedi. Ve Jim benim tarafmda oldu. Grev sresi bittikten sonra on yl daha benimle birlikte alt, nk bana yardm etmek istiyordu. Biz beraberce kilisede ok sayda o-lumlu eyi baardk. Eer ilk gn ofisimde onunla bu balanty salamam olsaydk bunlar asla olmazd. MCADELE NE KADAR ZORLU OLURSA BALANTI O KADAR BYK OLUR nsanlardan sizi takip etmelerini istemeden nce, onlarla iliki kurmann gcn asla hafife almayn. Eer komutanlarn yaamlar konusunda alma yaptysanz onlarn en iyilerinin Balant Yasas'n uyguladklarn grrsnz. 1. Dnya Sava srasnda Fransa'da General Douglas MacArthur bir mfreze komutanna "Binbam, tepeye kmak iin iaret geldii zaman, adamlarndan nce senin gitmeni istiyorum. Eer bunu yaparsan onlar seni izlerler," demiti. Bylece MacArthur niformasndaki ayrt edici iaretlerini ve rtbesini kararak en nde yer almt. O, kahramanlk talep etmeden nce bunu gstermiti. Ve tabii ki binba adamlarn bu ekilde ynlendirdi, onlar komutanlarn izlediler ve baar kazandlar. Balant Yasas'nn tm askeri rnekleri bu denli dramatik deildir. rnek olarak, Napolyon'un tm subaylan isimleri ile tand ve nerede yaam olduklarn ve ken-disLiin nerede savam olduklarn bildii sylenir. Ro-bert E. Lee'nin herhangi bir byk atmadan bir gece nce kamptaki adamlarn ziyaret ettii bilinmektedir. O, bir 124 125 sonraki gn yaplacak muharebeye genellikle hi uyumadan katlrd. Daha yakn tarihli olarak, Norman Schwarz-kopf un birlikleriyle balant kurma yolunu nasl buldu-uyla ilgili bir yaz okumutum. Krfez Sava srasnda 1990'n noelini, ailelerinden ok uzak olan askerleriyle birlikte geirmiti. O, otobiyografisinde

yle yazmtr, Ben Lockheed Ky'nden balamtm ... Baz birlikler akam yemei iin oturmulard. Onlar dnml olarak yemek yiyorlard. ounun elini sktm. Daha sonra Escan K'y'ne gittim. Orada adrlarda byk koridor vard. Birincisinde uzun bir* birlik girie doru sralanmt. Sradaki herkesin elini sktm. Yemek yapanlarm ve onlara yardmc olanlarn yanna gittim. Onlar koridor boyunca alyorlard. Tm masalar dolaarak herkesin noelini kutladm. Daha sonra ikinci ve nc koridorlara giderek ayn eyi yaptm. Sonra ilk adra dnp ayn uygulamay tekrarladm nk bu srada tamamen yeni yzler gelmiti. Daha sonra birliklerin birisinin yanna oturdum ve ben de akam yemeimi yedim. Drt saat iinde drt bin kiinin elini skmtm.3 Bu basmakalp gibi grlebilir fakat gerekten dorudur: nsanlar onlarla ne kadar ilgilendiinizi bilene kadar, sizin bildiklerinizle ilgilenmezler. Schwarzkopf bunu yapmak zorunda deildi fakat yap mt. O, bakalaryla balant kurmann en etkin yntemlerinden birini kullanmt. Bu basmakalp gibi grlebilir fakat gerekten dorudur: nsanlar onlarla ne kadar ilgilendiinizi bilene kadar, sizin bildiklerinizle ilgilenmezler. 126 Balant Yasas BALANTI KURMANIN SONUCU Bir lider, adamlaryla balant kurma almas yapt zaman, onun etkilerini organizasyonda grrsnz. alanlar arasnda inanlmaz bir sadakat ve gl bir alma etii vardr. Liderin vizyonu, insanlarn amalar olur. Etki inanlmazdr. Sonular baka ekillerde de grebilirsiniz. 1994'te JSA Today'de Patron Gn'nde bir tam sayfa ilan yayn-iland. O, Soutvvest Airlines'n alanlar tarafndan veril-Imiti ve irketin ynetim kurulu bakan Herb Kelleher'e lithafen yazlmt: Teekkrler Herb Her birimizin ismini hatrladn iin. Ronald McDonald Evi'ni desteklediin iin. kran Gn kutlamalarna yardm ettiin iin. Herkese bir pck verdiin iin (ve herkese anlamnda sylyoruz). Dinlediin iin. Kr eden tek byk havayolu irketini ynettiin iin Tatil partisinde bizimle ark sylediin iin. Ylda yalnzca bir kez ark sylediin iin. alrken ort ve spor ayakkab giymemize izin verdiin iin. Yalnzca tek bir klpte LUV Classic'te golf oynadm iin. Sam Donaldson ile konutuun iin. Southvvest Mdrlne giderken Harley Davidson kullandn iin. 16.000 alannn her birinden Mutlu Patron Gn dil lei ile. 127 Liderlik Yasalar Bunun gibi bir sevgi gsterisi ancak liderin insanlarla balant kurmak iin ok almas durumunda gerekleebilir. , . Kendinizle ynlendirdiiniz insanlar arasnda kpr kurmann -nemini azmsamayn. Eski bir sz vardr: Kendinizi ynlendirmek iin aklnz kullann; bakalarn ynlendirmek iin, kalbinizi kullann. Bu, Balant Yasas'nn doasdr. Bir insandan yardm istemeden nce onun kalbini kazanmaya aln. Kendinizi ynlendirmek iin aklnz kullann; bakalarn ynlendirmek iin kalbinizi kullann. EMBER YASASI Bir Liderin Potansiyeli Kendisine En Yakn Olanlar Tarafndan Belirlenir 1981 YILINDA, MKEMMEL BR teklif aldm. VVesleyan blgesindeki en byk kilisenin lideri olma frsat yakaladm zaman, VVesleyan VVorld Temsilciligi'nde ynetici olarak alyordum. Kilisenin ad Skyline idi ve San Diego, Kaliforniya blgesinde kurulmutu. Kilise byk bir tarihe sahipti. 1950'lerde Orval Butc-her adl mkemmel bir adam

tarafndan kurulmutu ve o yirmi yedi yllk bir hizmetten sonra emekliye ayrlmt. Dr. Butcher liderlii ile binlerce insann yaamn etkilemiti, ve kilise ulusal alanda gl bir ne sahip olmutu. O, iyi bir kiliseydi fakat bir sorunu vard. Yllar boyunca hi gelimemiti. Binden fazla yesine ramen ayn binada hizmet veriyordu. Ynetim kuruluna ilk olarak katldm zaman Skyli-ne'n benim istediim gibi bir yer olduunu biliyordum. Hemen eim Margaret'i aradm ve tanmak iin hazrlklara balamasn istedim. Onlar bana i teklifinde bulun128 129 Liderlik Yasalar Her liderin potansiyeli, kendisine en yakn olan insanlar tarafndan belirlenir. Eer bu insanlar glyse, lider byk bir etkiye sahip olabilecektir. Eer onlar zayfsa, bunu yapamayacaktr. duklannda biz iki ocuumuzla San Diego'ya gelmeye hazrdk. lkeyi bir batan bir baa geerken nmdeki grev hakknda dnyordum. Skyline'da yeni bir dzeyde grev yapacaktm. Oraya vardktan sonra, bireysel yeteneklerini anlamak iin yelerin her biri ile tantm. Kilisenin neden ilerleme kaydetmediini hemen anlamtm. Personel iyi insanlardan o-luuyordu fakat onlar gl liderler deildi. Onlar benim istediim organizasyon deiikliini yapabilecek kiiler deildi. Her liderin potansiyeli, kendisine en yakn olan insanlar tarafndan belirlenir. Eer bu insanlar zayfsa, bunu yapamayacaklardr. Bu, ember Yasa-s'dr. YEN GELM N AAMA Benim nmdeki grev akt. Zayf olan liderlerin yerine daha iyilerini getirmek. Yapmak istediklerini gerekletirmenin tek yolu buydu. Zihinsel olarak, insanlar ynlendirme ve sonu salama yeteneklerine gre gruba ayrdm. lgilenmek istediim ilk grup, en alttaki nc gruptu. Onlar organizasyondan hemen ayrabilirdim nk onlarn ayrlmas olumlu sonu douracakt. Onlar hemen, bulabildiim en iyi insanlarla deitirdim. Ardndan ortadaki grup zerinde almaya baladm. Organizasyon dmdan iyi liderler bulduka teker teker 130 Doru personeli greve getirdiimiz zaman, potansiyelimiz yukar frlad. ember Yasas onlar deitiriyordum. Mevcut personelin en zayfn gnderene kadar bunu srdrdm. Dier grubu deitirmek bir ylm daha ald. yln sonunda, tamamen temizlenmi bir eve sahiptim, ilk gruptan yalnzca iki kii kalmt. Ve i ember yeni bir dzeye sahip olduu iin, organizasyon yeni bir dzeye ulaabilirdi. Yeni insanlarn en zayf bile eskilerin herhangi birinden glyd. Personel gcn gelitirmeyi srdrd. Ben insanlar daha iyi liderler olmalar iin gelitirdim. Ve ne zaman ki bir personel ayrlsa, onun yerine daha iyi birisinin aray iinde oldum. Sonu olarak, Skyline'n etkisi inanlmazd. 1981'de biz yeniden gelimeye baladk. On yldan daha ksa bir sre iinde, kilise ilk baladmzn kat bir byme salamt. Benim greve baladm zaman 800.000$ olan yllk bte, 5 milyon $'a kmt. Bizim Skyline'da gerekletirdiimiz geliim ve baar ember Yasas'na baldr. Doru personeli greve getirdiimiz zaman, potansiyelimiz yukar frlad. Ben 1995 ylnda grevden ayrldm zaman lkenin her tarafndan baka liderler,

benim anahtar personelimi kendi organizasyonlarna alma aray iindeydi. Onlar ember Yasas'nn gcn anlamt ve potansiyellerini en st dzeye karabilecek en iyi insanlar kendi bnyelerine katmak istiyorlard. 131 Liderlik Yasalar 3 ^ En iyi Liderler 2 ^ Vaha iyi; Lider ter ^ yi Liderler 3 st nc 2 1 Orta nc E En Alt nc

AAMADA YEN LDERLERN GETRLMES AAMADA LK LDERLERN AYRILMASI HER ORGANZASYONUN BR EMBER VARDIR Herhangi bir organizasyona baktnzda ember Yasa-s'nn ilediini greceksiniz. rnek olarak, 1997'de beyz-bol alannda Florida Marlins en iyi oyuncular bir araya getirdi ve korku salan bir takm oluturdu. Sonu ne olmutu? Onlar Dnya Serisini kazandlar. Ancak ampiyonluk dneminden sonra takmda zlmeler balad. 1990'larn bamda takm satlmadan nce San Diego Pad-ras takmnn bana gelenlerin benzeri olarak, "acil sat" aamasma gelindi. Florida'daki sonu San Diego'dakiyle ayn olmutu. Anahtar oyuncular olmadan Merlins'in i emberi sradan bir takm olunmas sonucunu getirmiti. Liderin potansiyeli tm organizasyon potansiyeli kendisine en yakn olanlar tarafndan belirlenir. 132 Lone Ranger gibi liderler yoktur. Bunu dnn. Eer yalnzsanz, herhangi birini ynlendiremez-siniz, deil mi? ember Yasas ember Yasas'nn etkisi hakknda ne yapacan bilen biri olarak, liderlik modeli olarak Yalnz Kovboy'u takip etmeyi srdren insanlarla karlatm zaman hayranlk duyarm. Liderlik idealinin nasl gerekd olduunun en iyi betimlemelerinden biri Lawrence Miller tarafndan kaleme alnan A-merikan Spirifde yaynlanan yazda grlebilir: Problemler her zaman ayn ekilde zlmtr. Yalnz Kovboy ve onun sadk yolda kasabaya gelir. Yalnz Kovboy, maskesi ve gizemli kimliiyle, gemii ve yaam tarzyla, asla yardm ettii kiilerle ok yakn olmamtr. Onun gc ksmen onun gizemin-dedir. Yalnz Kovboy, on dakika iinde sorunu anlam, kimin kt ocuklar olduunu belirlemi ve onlar yakalama giriiminde bulunmutur. Kt ocuklar abucak kskvrak yakalar, silahn eker ve onlar demir parmaklklar arkasna koyar. Ve ardndan, sonunda her zaman iin mkemmel bir sahne vardr. Kurbanlar kasaba meydannda nasl mkemmel bir ekilde yakalandklarn merak eden bir ifade ile durmaktadrlar.1 Bu sama bir ey. Yalruz Kovboy (Lone Ranger) gibi liderler yoktur. Bunu dnn. Eer yalnzsanz, herhangi birini ynlendiremezsiniz, deil mi? Liderlik uzman WarrenBennis "Lider bykln grup iinde bulur ve o yelerin kendi ilerinde bunu bul133 Liderlik Yasalar malarna yardmc olur/'2 derken haklyd. Herhangi bir etkin lideri dnn ve gl bir i ember ile onu saran birini bulacaksnz. Arkadam Joseph Fisher evangelist Bili Graham'n etkisini anmsatmt. Onun baars fantastik bir i

emberin sonucu olarak gelmiti: Ruth Bell Graham, Grady VVilson, Cliff Barrows ve George Beverly Shea. Onlar onu yalnz brakmaktan daha iyisini yapmt. Ayn ey iki dnem bakanlk yapan Ronald Reagen iin de sylenebilir. O baarlyd nk etrafi iyi insanlarla doluydu. EN Y HER ZAMAN EN YSN YAPMAZ ember Yasas'n rettiim bir konferansta, VVoodbine, Georgia'dan Ashley Randall adl bir adam, dinlenme srasnda yanma geldi ve "John, iyi insanlarla ibirlii gc hakknda doru sylyorsunuz. Ben uzun zaman boyunca bisiklet yarlarna katldm, ve dnya apndaki yarlar takip ettim. Fransa Turu gibi dayankllk gerektiren yarlarda, kazanan hemen hemen her zaman en gl takmdan kar," dedi. "Bunun benim iin de doru olduunu kefettim," diye srdrd konumasn. "ki triatlon tamamladm ve yar gnnde, eitim dneminde olduundan daha iyi yzebiliyor, daha iyi bisiklete binebiliyor ve daha iyi koabiliyordum. Bunun nedeni etrafmda, daha yksek bir seviyede yzen, bisiklete binen ve koan insanlarn olmasyd." Bir liderin ne zaman ember Yasas'na hakim olduunu syleyebilirsiniz. rnek olarak, General Electric firmasnn Ynetim Kurulu Bakan Jack Welch organizasyo-"""' 1 :~ 'iini Hp&stirmek iin 134 ember Yasas isel olarak tm genel mdrlerin ekirdek kadrosuna bu beyz kii anlamna gelmektedir onay vermitir. EMBERNZDEK DORU NSANIN DEERN ORTAYA IKARMAK Bir lider, en iyi koullar altnda, organizasyonundaki i emberinden insanlar yukar karmaya almaldr. Tabii ki bu, benim Skyline ykmde grld gibi, her zaman olanakl deildir. Ancak dllendirme ile bir tatmin salayabilirsiniz. Hewlett-Packard yneticisi Ned Barnholt greve baladnda organizasyon iinde grup insan olduunu grmt: 1) Ksa srede liderlik etkisini salayanlar. 2) Kukucu olanlar ve bu etkiyi salamada kendinden emin olmayanlar, 3) negatif bir yapya sahip olanlar. "Ben zamanmn ounu en negatif insanlarla geirdim," diyor Born-holt "onlar deitirmeye alarak zaman harcadm. imdi zamanma ilk gruptan olanlarla geiriyorum. En iyi elemanlarma yatrm yapyorum."3 Bu tutum gelecekte bedelini demektedir. Organizasyon iindeki zamannz nerede geirmeniz gerektii konusunda kayg tayabilirsiniz. emberinize be tr insan almaya almalsnz. Bunlarn hepsi sizin ve organizasyonunuz iin son derece deerlidir. 1. POTANSYEL DEER KENDLERN YKSELTEN KLER Jier liderin sahip olmas gereken ilk yetenek, kendisini ynlendirme ve motive etme yeteneidir. Potansiyeli olan insanlar konusunda her zaman gznz ak olsun. 135 Liderlik Yasalar 2. POZTF DEER ORGANZASYON NDE MORAL YKSELTENLER Burada annemin bana sk sk syledii Ella YVheeler tarafndan yazlm eski bir iiri aldm: Gnmzde dnyada iki tr insan vardr, Yalnzca iki tr, daha fazla deil. yi ve kt deil, pek ok kiinin dnd gibi, yi olan yar ktdr ve kt olan yar iyidir. Hayr! Dnyada iki tr insan vardr Ykselten insanlar ve ynlendiren insanlar. Bakalarn ykseltebilen insanlar organizasyon iin paha biilemez bir deere sahiptir. Onlar her zaman iin liderin i emberinde son derece nemli bir deere sahiptir. 3. KSEL DEER LDER YKSELTENLER Bir arkadam bir defasnda "Zirvede olmak yalnzl gerektirir, bylece neden orada olduunu daha iyi bilmi olursun," demiti. Ar bir yk tayan liderler iin bu dorudur. Siz n planda olduunuz zaman, kolay hedef olabilirsiniz. Ancak oraya yalnz gitmek zorunda deilsiniz. Benim sylemek istediim ey, "Zirve sszdr ve oraya biriyle birlikte gitmek daha iyi olacaktr." Bu kii, sizi ykselten birinden daha iyisi olabilir mi? Hereye 'evet efendim' diyen bri yerine sizin iin salam bir desteki ve arkada gerekmektedir. Hz. S-

Zirve sszdr ve oraya biriyle gitmek daha iyi olacaktr. -136 ember Yasas emberiniz iin sizin geliiminize yardmc olacak insanlar sein. 4. RETM DEER BAKALARINI YKSELTENLER Radyo komedyeni Fred Ailen televizyon programcs Ed Sullivan hakknda "Programna ard insanlar kadar akl yok" demiti. Bu her ne kadar espri olsa da, gerek pay bulunmaktadr. Sullivan ovuna yetenekli insanlar armaktadr. 1960'larda nl olan ok sayda stand up komedyeni ve mzikal gruplar baarlarnn balangcnda Ed Sullivan Show porgramnda grnmlerdir. emberiniz iin, bakalarn ykseltme kapasitesine sahip insanlara deer verin. 5. KANITLANMI DEER BAKA NSANLARI YKSELTENLER YKSELTEN NSANLAR Herhangi bir lider iin en byk deer, baka liderler yetitirebilen biridir. Bu, ok katl bir liderlik kua oluturur. (Bunun gc Byk Geliim Yasas'nda grlebilir). EMBERNZ GELTRMEY ASLA BIRAKMAYIN inizdeki Lideri Gelitirmek adl kitabmda, krk yama geldiim zaman yaantm nasl yeniden gzden geirdiimi anlatmtm. Daha yksek bir seviyeye kmak ve daha byk bir etki yapmak iin isteim vard ve zamanm mmkn olduu kadar bu ama iin harcyordum. Baka herhangi bir konu zerinde odaklanarak kendimi gelitirmem olanakszd. Bu bende yalnzca tek bir seenek brak_ __ 127 __ Liderlik Yasalar rrut: Bakalar aracl ile almay renmek. Bu, ember Yasas'ra gerekten anladm gnd. O zamandan beri kendi i emberimi srekli olarak gelitiriyorum. Bulabildiim en iyi kiileri ie aldm ve onlarla beraber kendimi gelitirdim. 1994 ylnda, i emberimin anahtar yelerinden birini kefettim. O zaman, INJOY Danmanlk Hizmetleri, kurduum ikinci irket, yaklak iki yandayd ve iler yolunda gitmiyordu. Yeterince hzl byyemiyorduk ve sonu olarak para kaybediyorduk. Gerek bir lidere ihtiyacmz vard, ilk irketimin bakan Dick Peterson ayn zamanda INJOY firmasn da ynetiyordu. ok youn bir __ konuma programm olduu iin O zamandan beri benim onunla ilgilenecek zamanm kendi i emberimi yoktu. srekli olarak Bu dnemde Dick ve ben, gelitiriyorum. IBM'in pazarlama yneticisi olan Bulabildiim en Dave Sutherland'den tavsiye alt/t personelleri ie mak im Seate'a gittik. O/sezgisel aldm ve onlarla bir liderlik yeteneine sahipti ve beraber kendimi benim karlatm en iyi stratejik gelitirdim. zihin yaps vard. Dave'i daha nII ceden tanyordum. Onunla bir dostluk ilikisi iinde konuacaktk. Bulumamzdan birka hafta nce ona bilmesi gerektiini dndm her eyi ilettim, ve ondan irketin daha st seviyeye kabilmesi iin ne yapmamz gerektiini sordum. Seattle'da kaldm otelin odasnda otururken, INJOY iin inanlmaz bir strateji anlatmaya balad. Daha nceki yl onun kilisesine yardmc olduum iin bunu kendi gI ember Yasas revi olarak kabul etmiti. O, irketin daha st seviyeye kmas iin gereken admn ne olduunu ok iyi biliyordu. Yaklak otuz dakika sonra, kafamda bir imek akmt. Bunu yapabilecek kii Dave idi. "Dave," dedim, "Ben senin INJOY irketine katlman istiyorum." Dave bunu nemsemedi ve plann bana anlatmay srdrd. Yaklak bir saat sonra, ayn teklifi yineledim. O, yine benim sylediimi nemsemedi ve Dick ve bana plann anlatmaya devam etti. Sonunda, yaklak drt saatlik konumadan sonra, "Dave beni dinlemiyor musun? Ben senin INJOY'un bakan olman teklif ediyorum. Neden benim bu sylediimi nemsemiyorsun?"

dedim. Bu noktada, sonunda benim teklifimi ciddiye ald. Ben Dave iin ok fazla cret deyemeyeceimizin farknday-dm O, pazarlama alannda IBM'in nemli yneticilerinden biriydi. Ve ben yalnzca kk bir irkete ve bir ryaya sahiptim. Ancak ember Yasas nedeniyle Dave'in benim ekibimin bir paras olmas durumunda potansiyelimin ve organizasyonlarmn atlma geeceini biliyordum. Ona INJOY irketi yneticilii iin nerdiim maa duyunca ne denli ciddi olduumu anlad. INJOY bugn, ABD'nin ikinci en byk kampanya danmanlk firmas olarak, en hzl byyen irkettir. Bu yeni seviye iin Dave'e teekkr borluyum. stelik yalnzca bunun iin deil. Dave drt irketim iin de stratejik dnme ve pazarlama anlay kazandrd. Dave Sutherland benim i emberime eklediim bir dzine anahtar kiiden yalnzca birisidir. Bu grubu oluturmam on yldan daha fazla zamanm ald. Dan Reiland ve Tim Elmore kaynak yaratma konusunda benim sa ko139 I 138 ffi p- m- T 5? g " re l/l C/l 5*1 m en W "> 2oS SII 3 51 S 8 O- q I 5aH 5 Mm 3 f s. I e: E. s" ^ <" F 5" T n ^^ mili; gfr? O T T T I 5*1 s* ^ 3 3. S S .& w -i w W er C C/5 Liderlik Yasalar Ford Motor irketi, bir Amerikan baar yksne benzemektedir. YKNN AZ BLNEN BR BLM Ancak Ford'tn yksnn tm pozitif baarlardan o-lumamaktadr, ve bunun nedenlerinden biri Yetki Verme Yasas'nn uygulanmam olmasdr. Henry Ford T modelini ok seviyordu ve onu deitirmeyi asla istememiti. Bir gn,

tasarmclarndan bir grup ona gelimi bir modelin prototipini sunduklarnda, Ford kapy menteelerinden skecek kadar sinirlenmi ve plak elle arabay paralamaya girimiti. Yaklak yirmi yl boyunca, Ford Motor irketi yalnzca bir tasarm sundu. Bu Ford'un kiisel olarak gelitirdii T modeliydi. Ancak 1927 ylnda istemeyerek de olsa yeni bir modeli sunmaya raz oldu. irket A Modelini retmiti fakat bu inanlmaz derecede teknik bulu asndan rakiplerinin rettiklerinden farklyd. Rakiplerinin zorlamasnn sonucunda Ford Motor irketi'nin piyasa pay gitgide dyordu. 1931 ylnda, bu yzde 28'e kadar dt. Henry Ford yetki veren bir liderin antitezidir. O her zaman iin liderlerini snrlandrm ve insanlara yukardan bakmtr. Hatta Ford Motor irketi iinde alanlarn kontrol etmek ve onlarn zel yaamlarn ynlendirebilmek amacyla bir blm oluturmutur. Ve zaman getike o gitgide daha fazla gariplemitir. Onun evcil hayvanlar ve soya fasulyesinin yzlerce eidini yetitirmek iin byk paralar harcad bilinmektedir. Ford'un belki de en garip ura, yneticileriyle, zellikle olu Edsel ile yaadklardr. Gen Ford ocukluun142 Yetki Verme Yasas dan beri irkette almt. Henry'nin tutumlar gariple-tike, Edsel'in bu abas olmasayd, irket belki de 1930'lu yllarda i dnyasndan silinecekti. Henry sonunda Ed-sel'e irketin bakanln verdi ve halka Ford Motor irketi'nin onun liderlii ile gelecee umutlu bakacan syledi. Ancak ayn zamanda onu yetersiz gryordu ve organizasyon iinde baka liderleri destekledi. irket iinde ne zaman mit veren bir lider ykselse, Henry onu alaa ediyordu. Sonu olarak, irket en iyi yneticilerini kaybetmeyi srdrd. Kalan ok az kii ise bunu Edsel iin yapyordu. Onlar bir gn yal Henry'nin leceini ve Edsel'in tm ii tek bana ele alacan dnyorlard. Ancak byle olmad. 1943 ylnda Edsel krkdokuz yamda ld. BAKA BR HENRY FORD Edsel'in en byk olu, yirmi alt yandaki Henry Ford II. hemen donanmadan ayrld ve irketin ilerini stlenmek iin Dearbom, Michigan'a dnd. Balangta bykbabasnn kendilerini, salama alm olan takipilerini karsna ald. Ancak iki yl iinde, birka anahtar insann desteini kazanmt. (Annesi Ford Motor irketi'nin yzde 41 orannda hissesini kontrol ediyordu) ve bykbabasn konumunun bakan olabilmek iin kendisine olanak tanmasna ikna etti. Gen Henry onbe yl iinde irketi kra geiremeye-cekti. O dnemde, irket gnde 1 milyon dolar kaybediyordu! Gen bakan bunun kendi gcn atn biliyordu ve lider arayna girdi. ansna Albay Charles "Tex" Thornton'un bakanlk yapt on kiilik yeni ekibin yaklam yarar salayacakt. 143 5' * H er % 1 S. * Liderlik Yasalar Her zaman iin onun beklentilerinin tersi yaplmaldr. A-damlarnz diken stnde tutun"2 aklamasnda bulunmutur. Her iki Henry Ford da, Yetki Verme Yasas'n uygulamada baarsz olmulardr. Onlar liderler bulup, bunlar yetitirerek, kaynak salayarak, yetki ve sorumluluk vererek verimlilii artrmak yerine, onlar kendi gvensizliklerinin bir kayna olarak grmlerdir. Eer bir lider olarak baarl olmak istiyorsanz, siz bir yetki veren olmalsnz. Theodore Roosevelt, "en iyi ynetici, yaptrmak istedii ii yaparak iyi adamlar bulan ve onlar bunu yaparken ilerine karmayarak kendi sorumluluklarn bilmelerini salayan kiidir," demitir. YETK VERME ENGELLER Liderlik analistleri Lynne McFarland, Larry Senn, ve John Childress "yetki sahibi liderlik modelinin, tm insanlara kapasiteleri orannda liderlik rol verilen 'stat gc'ne dntn"3 sylemektedir. Yalnzca yetki sahibi insan- lar kendi potansiyellerine ulaabilirler. Bir lider bakalarna yetki vermezse, organizasyon iinde insanlarn baa kamayca engeller yaratm olur. Eer engeller uzun sre kalrsa, insanlar bunlar amaktan vazgeecekler ya

da po-: Aa kullanabilecekleri bansanlartn baarma kapasitesi liderlerinin yetki verme yetenei ile belirlenir. ' maktan vazgeecetuer ya ~~ r-tansiyellerini maksimum seviyede kullanabilecekleri baka bir organizasyona gitmenin yollarn arayacaklardr. Baz liderler neden Yetki Verme Yasas'ndan bu denli rkmektedirler? Baz yaygn nedenleri sralayalm. 146 Yetki Verme Yasas GVENL ARZUSU Yetki vermenin bir numaral dman, i gvenlii arzusudur. Zayf bir lider, yardmclarndan birinin kendi yerine geeceinden ekinmektedir. Onlar bu ekilde vazgeilmez olacaklarn dnrler. Ancak kiinin vazgeilmez olmasnn tek yolu, kendisini vazgeilmez yapmaktr. Baka bir deyile, eer srekli olarak bakalarna yetki verebilir ve onlarn ilerini yapmalar konusunda geliimlerine yardmc olursanz, siz organizasyon iinde vazgeilmez seviyesinde deerli olursunuz. Bu, Yetki Verme Yasa-s'nn bir paradoksudur. DEME KARI DREN Nobel dl sahibi yazar John Ste-inbeck "insanolu doas gerei, ya ilerledike deiime kar, zellikle daha iyisi iin deiime kar kmaktadr," demitir. Yetki verme srekli deiim salar nk insanlar gelimeye ve yeniliklere zendirmektedir. Deiim, ilerlemenin bir dldr. KENDNE DEER VERME YOKSUNLUU ok sayda insan, kiisel deer kazanrlar ve i ya da statlerini elde ederler. Deiim tehditi onlarn kiisel deerlerini tehdit etmektedir. Dier taraftan, yazar Buck Ro-gers "Kendilerine gveni olan kiiler iin, deiim itici gtr nk onlar etraflarnda olup bitenlere kar bir fark ve etkinlik yaratacak bir ortam bulurlar. Bu insanlar i yaparlar ve motive ederler," demektedir. Onlar ayn zamanda yetki veren kiilerdir. 147 Vazgeilmez olmann tek yolu kendinizi vazgeilmez yapmaktr. Liderlik Yasalar BAKALARINI YKSELTEREK YNLENDRME Yalnzca kendilerinden emin olan liderler bakalarn ynlendirebilirler. Mark Tvvain bir defasnda byk eylerin, kimin yetki aldn bilmediiniz zamanlarda meydana geldiine iaret etmitir. Ancak bunu bir adm daha teye gtrebilirsiniz. Ben en byk eylerin yalnzca sizin bakalarna yetki verdiiniz zaman meydana geleceine inanyorum. Bu Yetki Verme Yasas'nn yrrlkte olmasdr. Bir defasnda, bakan yardmc aday Amiral James B. Stockdale "Liderlik iyiniyet temeli zerine kurulmaldr ... O, tm kalbiyle yardmc olan takipilerinin olmas ile mmkndr ... Bizim gereksinim duyduumuz liderler, bakalarnn yardmyla ilerini en iyi ekilde yapabilen gnl adamlardr. Byk liderler yetkilerini bakalaryla paylaarak kullanrlar. Bir ulusun en byk liderlerinden biri, bakalarna g ve yetki verme - u:vcirlir Onun En byk olay yalnzca bakalarna yetki verdiiniz zaman olur. biri, DaKaavuu {, j . - _, konusunda doal bir yetenei bulunan bir kiidir. Onun ad Abraham Lincoln'dur. Lincoln'un bir lider olarak kendine gvenmesinin derinlii kabine seiminde grlmektedir. Pekok bakan birbirine benzer dnce yapsna sahip olan kiileri semektedir. Ancak Lincoln byle yapmamtr. Her kafadan ayr ses kt bir karklk dneminde Lincoln partisini bir arada tutacak bir grup lideri bir araya

getirmi ve dnce eitlilii ve karlkl mcadele ile g salamtr. Bir Lincoln biyografi yazar bu yntem hakknda unlar yazmtr: 148 Yetki Verme Yasas Bir bakann kendisine politik olarak rakip olabilecek kiilerden oluan bir kabine oluturmas beklenen bir durum deildi; ancak bu nceden dnlm durum onun evresinin hayal krklna uram ha-smlaryla evrili olarak bir felaket gibi grnyordu. Ancak bu Lincoln'un tavsiye ald adamlarn en az kendisi kadar ya da daha fazla gl olmasn istemesinin bir ispatyd. Bu tr gl adamlar tarafndan yenilgi'ye uramak konusunda hibir korkusu yoktu. O, liderlik gc konusunda kendisine tam bir gvene sahipti.4 Lincoln, Yetki Verme Yasas'n yaamt. Onun kendine o-lan gveni bu gcn bakalarna databilmesini salamt. YETK VERMEK N GL LDERLER BULMA Lincoln'un yetki verme yetenei Sava srasnda gene-ralleriyle olan ilikisinde byk bir rol oynad. Balangta gveni kazanmaya deer kiileri bulmakta sknt yaad. Gney eyaletleri geri ekildii zaman, bu blgedeki en iyi generalleri Konfederasyon'a hizmet etmek iin gneye gittiler. Ancak Lincoln asla umudunu yitirmedi ve liderlerine g ve zgrlk vermekten geri durmad. Daha nceki generalleriyle uygulad stratejiler baarsz olsa bile bu konuda geri adm atmad. rnek olarak, 1863 Hazirannda, Lincoln, Potomac ordusunun komutasn General George G. Meade'nin ellerine verdi. Lincoln onun, nceki generaller Ambrose E. Burnside ve Joseph Hooker'dan daha iyisini yapabilecei149 Liderlik Yasalar ni dnmt. Meade'nin atand saatlerde, Lincoln na bir kurye gnderdi. Bakann mesajnn bir blm yleydi, Koullar gz nnde bulundurulduunda, hi kimse bundan daha nemli bir komuta grevi almamtr; ve ben Hkmetin sana ykledii bu grevin stesinden baaryla geleceine dair sonsuz gvene sahibim. Bu grevdeyken sana engel olacak herhangi bir dzenleme ile karlamayacaksn. Senin ordun koullar neyi gerektiriyorsa bu ekilde davranma konusunda serbesttir. ... Operasyon alan iindeki tm kuvvetler senin emrinde olacaktr.5 Meade'nin ilk gz alc mcadelesi Gettysburg adl kk bir Pennsylvania kasabasndaki orduya komuta ederken meydana geldi. O, yetkisini kullanmasnn bir denemesiydi. Sonuta, Meade, Lincoln'un devrettii gc tam olarak kullanan kii deildi. Savan kaderini deitiren kii Ulysses S. Grant olmutu. Ancak Meade Lee'nin ordusunu durdurmu ve Konfederasyon generalinin Was-hington'a gitmesini nlemiti. Lincoln'un Yetki Verme Yasas'n kullanmas Henry Ford'un onu ihlal etme alkanlna bir kar ktr. Generaller kt bir performans sergileseler bile, Lincoln suu zerine almtr. Lincoln konusunda uzman olan Do-nald T. Phillips 'Lincoln'un sava boyunca kaybedilen atmalardan ve kaan frsatlardan halka kar kendisini sorumlu tuttuunu'6 sylemitir. 150 Eer insanlar aa doru iterseniz, siz de onlarla birlikte gitmek zorunda kalrsnz. Yetki Verme Yasas Lincoln kendisine gveni tam olduu iin sava srasnda ve srekli olarak bakalarna g vermitir. YETK VERME GC Bakalarna yetki vermenin bir anahtar insanlara yksek derecede inanmaktr. Ben bu konuda kendimi ansl hissediyorum nk bakalarna inanmak benim iin her zaman kolay olmutur: Ben geenlerde birinden bir not aldm, bu yetki verme konusunda ok altm, aile dndan biriydi. Onun ismi Dan Reiland'dr. Ben Skyline'da iken benim ynetici din adammd ve bugn INJOY'da liderlik geliimi

iin bakan yardmcsdr. Dan yle yazmt, John, Ben yetki verme konusunda bir soru sormak istiyorum/ Bunu yalnzca sen bana ilk olarak yetki verdiin iin yapabilirim. Senin bir risk alarak beni ynetici din adam o-larak setiin gn hala zihnimde dnm gibi hatrlyorum. Bana gvenerek nemli bir sorumluluk verdin. Beni yetki ile donattn... Bana Belki de benim kendime inandmdan daha fazla inandm. Ben yaamm deitiren etkin nedeniyle sana minnet duyuyorum. Teekkr etmek yeterli olmayacak. "Seni seviyorum ve senin deerini biliyorum" demek daha iyi olacak. Belki de sana olan minnettarlm gstermenin en iyi yolu senin bana verdiin armaan baka liderlere vermek olacak. Dan 151 J lf I . 9 s p.p o"p5 gS 1111 && S sr r 5. s L-r* S* g^. k o c sr ,> . 0: " I 3 o. II : M11 ^ fi o B 5 iBii! B S. Q * cr c* 6 - o ursst O K. ^L yB r Pu P- P^ ( (D (I (I 1 <W a. fi *

2 M* w as d d

W W* ta > >M1

>

c/> Q Liderlik Yasalar ANTRENR BILL WALSH'UN LDERLN ZLEYEN MDK NFL BAANTRENRLER B BHXWALSH** _____ ^--------" ^ ^-----^ MkeHolmgren** George Seifert** B Bruce Coslet Steve Mariucci D Dermi Green R RayRhodes P Pete Carroll J JeffFisher f fon Gruden ANTRENR TOM LANDRY'NN LDERLN ZLEYEN MDK NFL BAANTRENRLER TOMLANDRY* D Dan Reeves W Wade Philips Chan Gailey MikeDitka** Wince Tobin **Sper Kupa kazanan takmn antrenr 156 Yeniden retim Yasas Geen yl, Jakarta, Endonezya'da bir liderlik konferansna katldm. Yeniden retim Yasas'n rettim ve lideri izle oyunu hakknda konutum. Bir gnllden yanma gelmesini ve bir liderin dierlerini yukar ekmek yerine a-a doru itmesi durumunda ne olacan grsel olarak gstermeme yardmc olmasn rica ettim. Gnll benim nmde ayakta duruyordu ve ben ellerimi onun omuzlarna koydum. Ardmdan onu aa doru itmeye baladm. Ben onu ne kadar aa doru itmeye alrsam, bunu yapmak iin o kadar fazla eilmem gerekiyordu. Onu ne kadar aa itmek istesem, o kadar aaya inmek zorunda kalyordum. Ayn ey liderlik iin de geerlidir: Bakalarn aa doru itmek isterseniz siz de aa gidersiniz. DEV SAVAILARI YUKARI IKARMAK Yeniden retim Yasas'n aklayan en sevdiim yklerden biri eski srail'in Davuf u hakkndadr. Hemen herkes Davut ile Calut'un yksn duymutur. Filistin ordular Kral Saul ve srail halk ile kar karya kaldklarnda, ok iri yar ve gl bir sava olan Calut srail'in en gl ki-isiyle teke tek savamay ve kazanmann tm savan galibi olmasn ortaya koyar. Ve onunla dvmeyi kim kabul etmitir? Kuvvetli kral Saul ya da onun sekin savalarndan biri deil, ufak M Mike Shanahan**

tefek bir oban ocuk Davut ona meydan okumutur. O, bir sapan kullanarak Calut'a bir ta atmtr. Bu ta onu yere ykacaktr. Ve ardndan Calut'un kendi klcyla bu byk savann ban kesmitir. Hepimiz bu yky haksz olan birinin yenilgiye uratlmas nedeniyle anlatlan bir yk olarak deerlendiririz'. Ancak ok sayda insan yknn sonrasn bilmez. Davut bir sava olarak yetimi ve sonunda kral olmu157 Liderlik Yasalar BYK RESM GRMEK Her etkin lider, yaamnn en byk nceliklerinden biri olarak lider geliimi salamaktr. O, organizasyonun potansiyelinin liderlik geliimine bal olduunu bilir. Ne kadar ok lider olursa, basan ans o kadar byk olur. POTANSYEL LDERLER EKMEK Ross Perot'un u szlerini duymu olabilirsiniz: "Liderler sr halinde bulunmaz. Onlar tek tek bulmak zorundasnz." Bu dorudur. ekim Gc Yasas'na gre, e-er nce siz liderlik niteliklerinizi gelitirirseniz, liderlik potansiyeli olan baka insanlar ekme yeterliliine sahip olursunuz. Bunu yaptnz ve ayn zamanda sayg kazandnzda, daha iyi liderler gelitirmek iin frsat yakalarsnz. BR KARTAL EVRES YARATMAK Liderlie deer verildii ve retildii bir evre, lider lik iin nem tamaktadr. O, yalnzca "kartallar" ek1 mekle kalmaz, ayn zamanda onlarn umay renmesine 1 de yardmc olur. Bir kartal evresi, liderin bir vizyona sa hip olduu bir yerdir. O, yaratcl tevik eder, risklere o-lanak tanr ve gvenilirlik salar. Yeterli insanla yeterli sre bunu yaptnzda P kartallarn birlikte umaya balad bir liderlik kltr gelitirirsiniz. ETK YUKARIYA TAIR Yeniden retim Yasas'n anladnz zaman, onuri'bir organizasyondaki inanlmaz etkisini anlarsnz. Eer bir irket zayf liderlere sahipse, bu liderliin yapaca tek ey l60 Yeniden retim Yasas yalnzca daha ktye doru srklenmektir. Eer bir irket gl liderlere sahipse ve onlar kendilerini yeniden retebiliyorlarsa bu durumda liderlikleri gitgide daha iyi bir seviyeye ulaacaktr. Liderliin gl olmas ve geliim srecinin planlanmas ile irket zaman iinde en st seviyeye kmakla kalmayacak ayn zamanda baka iler iin de atlm gerekletirecektir. irket bakan Jack YVelch tarafndan ynetilen General Electric'in durumu byledir. GE, dnyadaki en hzl byyen irketlerden biri olmutur ve lider st-rie lider yetitirmeye devam etmektedir. irket baka iyi irketlerin ounun faaliyet sreleri boyunca yetitirdii lider saysndan daha fazla olarak lider kaybetmitir. GE'de alm olan Ynetim Kurulu Bakanlarna yle bir gz atm: William Anders, General Dynamics forman P. Blake Jr., USF& G Larry A. Bassidy, Allied-Signal Inc. Michael J. Emmi, Systems and Computer Technology Stanley C. Gault, Rubbermaid Inc., ve daha sonra, Goodyear Tire and Rubber Corp. Fred Garry, Rohr Inc.'in son yneticisi Robert Goldsmith, Rohr Inc/mn daha nceki yneticisi GlenHiner, CHvens Corning Fiberglass Clyde Keaton, Clean Harbors Chuck Lillis, Media One Group (daha nce U. S. West Media Group) Michael Lockhart, General Signal Corp. Daniel McClaughlin, Equifax Richard Miller, Wang Laboratories George Schofield, Zurn Industries 161 m Liderlik Yasalar Roger Shipke, Ryland Group Inc. Harry C. Stonecipher, Sunstrandve daha sonra Mc Donnell Douglas Corp. John M. Trani, Stanley Works Walter Wliams, Rubbermaid

Thomas Vanderslice, GTE bakan, daha sonra Apollo Computer bakan ve ardndan M/A Com bakan Alva O. Way, American Express Co. Futbol dnyasnda olduu gibi, ok sayda liderin yetenei, ortak bir kaynan izini tamaktadr. General Electric'in bylesine ok sayda srad lider yetitirmesini salayan ey nedir? lk olarak, liderlik geliimi irketin en st nceliklerinden biridir. GE her yl 500 milyon $' Crotonville'deki, genellikle "Amerika i dnyasnn Har-vard'"1 olarak adlandrlan, kendi enstitsnde, lider eitimi ve geliimi zerine harcamaktadr. Ancak bundan daha nemlisi irketin byk bir lider olan Jack Welch tarafndan ynetilmesidir. Her ey en st noktada balar nk baka bir lider yetitirmek bir lider gerektirir. Takipiler bunu yapamaz. E-itim programlar da bunu yapamaz. Bunu ancak, onu bilen gsteren ve gelitiren biri yapabilir. Yeniden retim Yasas budur. 162 ORTAKLIK YASASI nsanlar Liderlerle Ortak Olur, Ardndan Vizyon Gelir 1997 SONBAHARINDA, PERSONELMDEN bazlar ve ben Hindistan'a yolculuk yapma ve drt liderlik konferansnda konumac olma frsat yakalamtk. Hindistan, elikilerle dolu, byleyici bir lkedir. Scakkanl insanlaryla gzellikler diyardr ve milyonlarca yerli halk dnebilecek en kt yoksulluk iinde yaamaktadr. Benim Ortaklk Yasas'n anmsadm yer burasyd. Uamzn Delhi'ye indii an asla unutamam. lgi ekici havaalannda kendimi baka bir gezegendeymiim gibi hissettim. Her yerde kalabalk vard. Arabalarn iinde, bisikletlerin, develerin ve fillerin zerinde insanlar vard. Caddeler, kaldrmlar insanlarla doluydu. Hayvanlar, nerede bulunduklarna nem vermeden dolap duruyorlard. Otelimize giden ana caddede ilerlerken, baka bir ey daha dikkatimi ekti. Bayraklar. Hangi yana baksak Hindistan'n zgrle kavumasnn ellinci ylnn kutlamasn simgeleyen bayraklar vard, bunlarn yan sra bir adamn kocaman resimleri bulunuyordu: Mahatma Gandhi. 163 Liderlik Yasalar Bugn, insanlar Gandhi'nin byk bir lider olduunu dnrler. Ancak onun liderlik yks, mkemmel bir Ortaklk Yasas almasdr. Mahatma ("byk ruh" anlamna gelir) olarak adlandrlan Mohandas K. Gandhi, Londra'da eitim grmt. O, hukuk eitimini tamamladktan sonra Hindistan'a geri dnm ve daha sonra Gney Afrika'ya gitmitir. Orada yirmi yl boyunca bir avukat ve politik eylemci olarak almtr. Ve bu dnemde kendisini bir lider olarak gelitirmitir. Gney Afrika'nn soykrm hkmetine kar, Hindistan'n ve dier aznlklarn haklar iin savamtr. Gandhi, 1914 ylnda Hindistan'a geri dnd zaman lkesindeki insanlar tarafndan tannyor ve sayg duyuluyordu. Birka yl sonra, lke boyunca protesto ve grevleri ynlendirecekti. Liderlik zellii gitgide artyordu. 1920 ylnda Hindistan'a geri dnmesinden yalnzca alt yl sonra Hindistan Birlii bakan oldu. Gandhi ile ilgili en gze arpc ey, onun halkn lideri olmas deil, insanlarn zgrl elde etme konusundaki bak asn deitirebilmesidir. O, insanlar ynlendirmeye balamadan nce, onlar amalarna ulaabilmek iin iddete bavuruyorlard. syanclar yllar boyunca ngiliz ynetimine kar kmlard. Ancak Gandhi'nin Hindistan' deitirmek iin vizyonu, iddete dayanmayan sivil kar k temeli zerinde bulunuyordu. O, bir defasmda "iddet yoksunluu, insanolunun en byk gcdr. O, insanln yaratcl tarafndan tasarlanan en gl silahtan daha gldr," demiti. Gandhi baskya kar, barl isyan ve ibirlii yapmama konusunda insanlar ynlendirmiti, ingiliz askeri gc 1919'da Amritsar'da bin kiiden fazla insan katlettii 164 Ortaklk Yasas zaman bile, Gandhi insanlar kavga etmeden ayaa kalkmaya armt. Onun dnme tarzn herkese kabul ettirmek kolay deildi. Ancak insanlar onu liderleri olarak kabul ettikleri iin, onun vizyonu etrafmda kenetleniyorlard. Ve onu sadakatle

takip ediyorlard. Gandhi onlardan savamalarn deil, sava durdurmalarn istiyordu. O, herkesten yabana yapm giysilerini yakarak, yalnzca kendi yapmlar olan malzemeden retilmi giysileri giymelerini istedii zaman, milyonlarca insan _ bunu yapt. O, Salt Antlamasn protesto etmek amacyla Denize doru yry yapmaya karar verdiinde ulusun liderleri iki yz mil boyunca Dandi ehrine doru onu izleyeceklerdir. Gandhi burada hkmet temsilcileri tarafndan tutuklanmtr. Onlarn bamszlk mcadelesi yava ve ac doludur, ancak Gandhi'nin liderlii, vizyonu insanlara benimsetmeye yetecek kadar glyd. 1947 ylnda, Hindistan, zgrle kavutu. Bu, insanlarn Gandhi'nin vizyonu kabul etmeleri sayesinde olmutur. Onlar vizyonu benimsedikleri iin bunu yerine getirebilmilerdir. Ortaklk Yasas'nn ileyii bu ekildedir. Liderler nce ryay ve daha sonra insanlar bulur. nsanlar nce lideri ve daha sonra ryay bulur. KOZLARINI HEMEN ORTAYA KOYMA Liderlik seminerlerini verdiim zaman, vizyon hakknda ok sayda soruyla karlarm. Genellikle dinlenme arasnda birisi gelir, sahip olduu vizyonun ksa bir tanmlamasn yapar ve bana "insanlarn benim vizyonumu pay165 Liderler nce ryay ve daha sonra insanlar bulur. nsanlar nce lideri ve daha sonra ryay bulur. Liderlik Yasalar laacaklarn dnyor musunuz?" diye sorar. Benim yantm her zaman ayn olacaktr: "Bunu nce sen syle. nsanlar senin dnceni paylaacaklar m?" Grdnz gibi, liderlik konusunda pek ok insann yaklam doru deildir. Onlar, nedenin iyi olmas durumunda, insanlarn otomatik olarak bunu paylaacaklarn ve kendilerini izleyeceklerine inanrlar. Ancak liderliin ileyii byle deildir, insanlar balangta deerli nedenleri izlemezler. Onlar bunun deerini ortaya koyan deerli liderleri izler. Bunu anlamak, sizin ynlendiren insanlara olan tm yaklamnz deitirecektir. Konferanslarma katlan insanlara kendilerine sormalar gereken sorunun "Ben insanlarn beni takip etmesi iin yeterli nedenlere sahip miyim?" sorusu olduunu sylerim. Eer yantlan evetse, bu durumda insanlar memnuniyetle onlarn vizyonunu paylaacaklardr. Ancak insanlarla bir gven ba oluturamamlarsa, onlarn ne denli byk bir vizyona sahip olduklarnn hibir nemi yoktur. Ksa bir sre nce Business Weekte bilgisayar endstrisiyle ilgili bir makale okumutum. Kaliforniya'daki Silikon Vadisi bir sre bilgisayar endstrisinde altktan sonra kendi iini kurmann arayna giren insanlarla doludur. Onlar her gn fikirlerini hayata geirebilmek iin yatrmc irketlerin kapsn andrrlar. Onlarn ou bu konuda baarnsanlar balangta deerli nedenleri izlemezler. Onlar bunun deerini ortaya koyan deerli liderleri izlerler. szdr. Ancak bir giriimci bir kez baarl olduu zaman, o bir sonrasnda para bulma konusunda hi zorluk ekmeyecektir. Yatrmclar, ou zaman giriimcinin vizyonun 166 Ortaklk Yasas ne olduu konusuyla ilgilenmezler bile. Onlar birlikte alacaklar kiinin fikirlerini kabul etmeye hazr olmasn isterler. rnek olarak, yazlm giriimcisi Judy Estrim ve orta yllar nce iki irket kurmutu. O ilk irketi kurmasnn alt ayn aldn ve bunun iin saysz sunumda bulunmas gerektiini sylemiti. Yzde 100 garantili ak bir fiki-re sahip olmasna karn bu kadar uramas gerekmiti. Ancak ikinci irketi kurmas yaklak bir gece iinde olmutu. Birka dakikasn alan yalnzca iki telefon konumasyla 5 milyon dolarlk bir kaynak salamt. stelik ikinci irketini

kurarken yatrmclar ona daha fazla para verebilmek iin can atyorlard. O, "Bizi arayp para vermek iin neredeyse yalvaran ortaklk sermeyadarlar vard,"1 demiti. Onun bylesine belirgin bir deiime sahip olmasnn nedeni neydi? Bu Ortaklk Yasas'dr. Ona gvenen insanlar, onun sunduu vizyonun ne olduunu nemsemiyorlard. SZ MESAJSINIZ insanlarn ald tm mesajlar, onu gnderen mesajcnn bak as szgecinden geer. Mesaj gnderen kiinin gvenilir olduunu dnyorsanz, mesajn bir deere sahip olduuna inanrsnz. rn reklamlar iin oyuncu ve sporcu kullanlmasnn nedenlerinden biri budur, insanlar Nike marka ayakkab satn alrlar nk Michael Jordan'a gvenirler, ayakkabnn kalitesi o kadar -nemli deildir. Oyuncular bir anda reklamn yaptklar rnn uzman nsanlar tandklar ve gvendikleri insanlarla, ayn yolda olmak isterler. 167 Liderlik Yasalar m olurlar? Hayr. Ancak bunun nemi yoktur. nsanlar tandklar ve gvendikleri insanlarla ayn yolda olmak isterler. BU BR YA/YA DA BALACI DELDR Lideri, onun sunduu nedenden ayramazsnz. Ne denli urarsanz uran bunu yapmak olanakl deildir. Bu bir ya/ya da balac deildir. kisi her zaman birlikte bulunur. Aadaki tabloya bir gz atn. O, insanlarn farkl koullar altnda bir lidere ve onun vizyonuna nasl tepkide bulunduklarn gstermektedir. LDBR 4VZYON * SONU Ortak Olma Ortak Olma Baka Bir Lider Bul - -- rs Easka Bir uder Btd Ortak Olma Ortak Ol Ortak Ol Ortak Ortak Olma Baka Bir Lider Bul Baka Bir Vizyon Bul Ortak Ol Lideri Takip Et TAKP EDENLER LDER YA DA VZYONDAN HOLANMAZLARSA, ONLAR BAKA BR LDER ARAYIINA GRERLER nsanlarn lider ya da vizyondan holanmamalar durumunda insanlara tepki gstermelerini anlamak kolaydr. Onlar takip etmezler. Ancak ayn zamanda baka bir ey yaparlar: Baka bir lider arayna girerler. Bu, kazanmann olmad bir durumdur. 168 Ortaklk Yasas TAKP EDENLER LDERDEN HOLANMAZLAR FAKAT VZYONDAN HOLANDIKLARINDA, YNE BAKA BR LDER ARAYIINA GRERLER Bu belki sizi artabilir. Eer insanlar fikrin iyi olduunu, dnyorlarsa, fakat liderden holanmyorlarsa, yine baka bir lider arayna gireceklerdir. Profesyonel sporlarda antrenrlerin takmda deiiklik yapmalarnn bir nedeni budur. Herhangi bir takmn vizyonu her zaman ayn kalr: Herkes bir ampiyonluk kazanmak ister. Ancak oyuncular her zaman liderlerine inanmazlar. Ve onlar inanmadklar zaman ne olur? Takmn sahipleri oyuncularn tmn kovamaz. Onlar lideri kovarlar ve onun yerine oyuncularla ortaklk kurabileceini umduklar baka birini getirirler. TAKP EDENLER LDERDEN HOLANIYORLAR FAKAT VZYONDAN HOLANMIYORLARSA, ONLAR VZYONU DETRR nsanlar liderin vizyonundan holanmadklarnda bile, daha nceden inanm olduklar lideri takip etmeyi srdreceklerdir. Bunu politika alannda sk sk grrsnz. rnek olarak, gemite Ulusal Kadn Organizasyonu (NOW) cinsel tacize kar ok gl bir tepki gsteriyordu. Ancak yakn zamanda Paula Jones'un Bakan Clin-ton' kendisine cinsel tacizde bulunmakla sulamasndan sonra, NOW bakan desteklemeyi srdrd. Neden mi? Bunun nedeni yelerinin birdenbire cinsel tacizin

kabul e-dilebilir olduunu dnmeye baladklar deildir. Onla* daha nceden gvenmi olduklar liderlerini desteklemeyi srdrmek iin bu konuyu kendi gndemlerine almamlardr. 169 ',! Liderlik Yasalar Takip edenler.liderin vizyonunu paylamadklar zaman, pek ok ekilde tepki gsterirler. Bazen liderlerini vizyonu deitirme konusunda ikna etmeye alrlar. Bazen kendi bak alarn bir yana brakrlar ve liderlerinin vizyonunu benimserler. Baz zamanlarda ise bir uzlama noktas bulacaklardr. Ancak inandklar lideri terketmez-ler. Onu izlemeyi srdreceklerdir. TAKP EDENLER LDERDEN VE ONUN VZYONUNDAN HOLANDIKLARI ZAMAN, HER KSNN DE ARKASINDA OLACAKLARDIR Koullar ne denli kt olursa olsun, onlar bu durumda liderlerini takip edeceklerdir. Hindistan'da insanlarn Gandhi'yi takip etmelerinin nedeni budur. John F. Ken-nedy'nin Ay'a ilk insann ayak basmas vizyonunun ABD Uzay program iinde yerine getirilmesinin nedeni budur. Martin Luther King, Jr.'in vurulduktan sonra bile, ryak-nrun canl kalmasnn ve umuda sahip olunmasnn nedeni budur. Bir lider olarak, byk bir vizyona sahip olmak, insanlarn sizi izlemesi iin yeterli deildir. ncelikle daha iyi bir lider olmanz gerekmektedir; ncelikle insanlarn size inanmalar gerekir. Vizyonunuzun gerek olma ansn elde etmek istiyorsanz, demeniz gereken bedel budur. SZE GVENEN NSANLAR N ZAMAN AYIRMA Eer gemite insanlar vizyonunuza sahip yapmaya altnz halde, bunda baarl olmadysanz, byk bir o-laskkla Ortaklk Yasas'na uymamsnzdr. Belki de bu170 Ortaklk Yasas nu bilmiyordunuz bile. Ben Ortaklk Yasas'nn nemini ilk olarak 1972 ylnda, ikinci liderlik pozisyonumu kabul ettiimde anladm. Denizcilik Yasas zerine yazlm blmde belirtmi olduum gibi birka yl kilisede grev yaptktan sonra, yeni bir konferans salonu ina etmek iin milyonlarca dolarlk bir yapm program iinde bulunmutum. Ancak oraya ilk olarak gittiim zaman kongre -yelerinin benden bekledikleri ey bu deildi. Ben yeni kiliseme gitmeden bir hafta nce, yelerin yzde 65'ten fazlas yeni bir etkinlik merkezinin kurulmas ynnde oy vermilerdi. Ben yeni bir etkinlik merkezi deil, yeni bir konferans salonu ile gelecekteki geliim ve baarnn salanacan dnerek, kilisedeki grevimin bu olduu sonucuna vardm. Benim yllar boyunca sahip olduum vizyon bunun doru olduunu ortaya koyuyordu. Ancak onlarn karsna kp, "Alm olduunuz karan unutun ve bunun yerine beni takip edin," diyemezdim, insanlarn gvenini kazanabilmek iin zamana ihtiyacm vard. , Etkinlik merkezi projesi de dahil olmak zere tm konular incelemek amacyla bir komite oluturdum. yelere, "Eer, bu ie bu kadar zaman ve para yatracaksak, bu konuda emin olmalyz. Onunla ilgili tm konular hakknda bilgi sahibi olmak istiyorum," dedim. Bu herkes iin yeterince aklcyd ve komite grevine balad. Sonraki yl, komite yelerini bana her ay topladklar bilgiler konusunda rapor verdiler. Ve her defasmda ben onlarn almalarn vdm ve daha fazla aratrma yapmalarn gerektiren birka soru sordum. 'Bu arada insanlarn gvenini kazanabilmek iin var gcmle alyordum. Kilisedeki liderlerle ilikilerimi 171 Liderlik Yasalar yava fakat srekli olarak ilerlettim. Herkesin beni anlayabilmesi ve beni bir lider olarak kabul edebilmeleri iin onlarn sorularn yantladm. Yaptmz ile ilgili olarak fikirlerimi, umutlarm ve hayallerimi paylatm. Bu, bata her eyden daha fazla olarak, insanlarn bana ve yeteneklerime gven duymasn salamt. Yaklak alt ay sonra, insanlar kilisenin deitiini ve yeni bir dorultuda hareket ettiini grmeye balamlard. Bir yl iinde, inaat komitesi, etkinlik

merkezinin kilisenin kar iin en iyisi olmadna karar verdi ve onun yaplmamas nerisi getirdi. Bir baka yl insanlar fikir birliine ulatlar: Gelecein anahtar, yeni bir konferans salonu ina etmekti. Ve oylama zaman gelince insanlarn yzde 98'i bu ynde oy kullanmt. Kiliseye yeni geldiim dnemde, insanlara kendi vizyonumu benimsetmeye alabilirdim. Ancak 1972 ylnda doruluundan son derece emin olduum bu vizyonu iki yl sonra gerekletirebildim. Bunu insanlara benimsete-. bilmek iin byle bir yaklam iinde olmam gerekiyordu. Bir lider olarak, yksek bir amaca sahip olmanz sizin baarsz olmanz engellemeyecektir. "Hakl" olduunuz iin kredi sahibi olmazsnz. Sizin baarnz, insanlarn gitmelerinin gerekli olduu yne ynlendirme yeteneiniz ile llr. Bu, yalnzca insanlarn ilk nce bir lider olarak size gvenmeleri ile gerekleebilir. Ortaklk Yasas'nn gereklii budur. 172 ZAFER YASASI Liderler Ekibin Kazanaca Bir Yol Bulurlar ZAFER KAZANAN LDERLER, yenilgiye urayanlardan neyin ayrdn hi dndnz m? Bir kazanan olmay salayan ey nedir? Bir kazanan bir kaybedenden ayran nitelik zerine parmak basmak zordur. Her liderlik durumu farkldr. Her krizin kendine zg mcadele ekli vardr. Ancak ben zafer kazanan liderlerin, yenilgiyi kabul etmeme konusunda ayn dnceyi benimsediklerine inanyorum. Kazanmann alternatifi onlara tamamen kabul edilemez grnmektedir, bu nedenle onlar kazanmak zorunda olduklarn dnrler ve onlar tm davranlarnda bunu uygulayacaklardr. Ben bir Sava meraklsym ve bana Zafer Yasas'nn nemini anmsatan eski bir kitap okuyordum. O, Birlik ve KonfedeZafer kazanan liderler kazanmann alternatifinin tamamen kabul edilemez olduunu dnrler ve zafer kazanmak iin ne yaplmas gerekiyorsa, tm davranlarnda bunu uygularlar. 173 Liderlik Yasalar rasyon bakanlar arasndaki fark tartyordu: Bunlar Abraham Lincoln ve Jefferson Davis'tir. Bu kitap boyunca Abraham Lincoln'dan ska bahsettim nk o gze arpc bir liderdi. Lincoln lkenin zaferinin en byk ncelik olduunu asla dnmemiti. Bu her trl onur, n ve kiisel rahatln zerindeydi. Etrafna mmkn olan en iyi liderleri toplar ve generallerle durumu glendirirdi, ve bakalarnn zafer kazanma ansndan asla korkmazd. rnein, Vicksburg'daki General Granf m aada anlatlan zaferi ile ilgili olarak ona bir mektup gndermiti. Mektupla "Sizin benden daha iyi olduunuz genel umudu dnda asla herhangi bir inanca sahip olmadm... Kiisel olarak kabul etmem gerekir ki siz haklydnz ben ise yanl dnmtm," ifadesi yer almaktadr. Dier taraftan Jefferson Davis, zafer kazanmay ncelik haline getirmi grnmektedir. O, bir devrimci gibi dnmek yerine bir brokrat gibi almtr. Blgenin en iyi generallerine yetki ve karar verme zgrl yerine, onlar snrlandrmakla zaman harcamtr. Ve hepsinden kt o-larak, sava kazanmaktan ok doru olmakla ilgilenmitir. Tarihi David M. Potter, Davis ile ilgili olarak, "O, enerjisini hakl olduunu kantlamak iin sonu gelmez tartmalarla harcamtr. Hakl olduunu yeterince benimsetmesi sonu almaktan daha nemli grnmektedir."1 Davis, Zafer Yasas'n ihlal etmitir ve sonu olarak, onun adamlar korkun bir yenilgiden kurtulamamlardr. BU LDERLER ZAFERN ZN SRD Kriz, en iyi ve en kt liderlerin ortaya kmasn salar. 2. Dnya Sava srasnda, mttefik glerin iki lideri olan ngiliz Babakan VVinston Churchill ve ABD Bakan 174 Zafer Yasas Franklin Roosevelfin Zafer Yasas'n uygulad grlmektedir. Onlar Adolf Hitler'in Avrupa'y istila etmesini nlemilerdir. VVinston Churchill, Atlantik Okyanusu tarafnda, ngilizlerin Hitler'e

direnmelerini salamtr. Churchill, 1940 ylnda babakan olmadan ok uzun zaman nce, Nazilere kar konumalar yapmtr. O, 1932 ylnda, "Kendinizi kandrmayn ... Tm Almanya'nn eit haklar istediine inanmayn ... Onlar silahlanyorlar ve bunun iin glerinin yeteceine inandklar zaman kaybettikleri blge ve kolonilerini geri almak isteyeceklerdir," uyarsnda bulunmutu. Churchill, Nazilere kar konumalarn srdryordu. Ve 1938'te Avusturya'y ilhak ettii zaman Churchill A-vam Kamaras yelerine unlar syleyecektir. Avam Kamarasna be yldr bu konuda konuuyorum bu konuda byk baar kazanmadm grlyor. Ben bu nl adann, karanlk bir krfeze dnmesini istemiyorum ... imdi artk ulusu harekete geirme zamandr. Bu belki de sava nlemeniz iin son ansmz olacaktr, ya da sava nlemek iin gsterdiimiz abalarn baarsz olmas durumunda zafer kazanmak iin bir ansa dnecektir. Ne yazk ki, Babakan Neville Chamberlain ve ngiltere'nin dier liderleri Hitler'e kar bir dayanak oluturmadlar. Ve Avrupa'da daha fazla lke Nazileri hissetti. 1940 ylnn ortalarnda, Avrupa'nn ou Nazi yumruu altndayd. Fakat ardndan zgr dnya tarihini deitirebilecek bir ey oldu. ngiltere liderlii, VVinston Churc-hill'in eline geti. O, Nazi tehditine kar boyun emeyi i 175 & '. Liderlik Yasalar reddetti. Bir yldan daha uzun bir sre boyunca Alman istilasna tek bana kar koydu. Hitler, ngiltere ile anlama yapmak isteini gsterdii zaman Churchill ona meydan okudu. Almanya ngiltere'yi bombalad zaman, ngilizler gl bir ekilde kar koydular. Ve tm bunlar o-lurken, Churchill, zafer kazanmann yollarn aryordu. CHURCHLL DAHA AZANI KABUL ETMEYECEKT Zaman iinde, Churchill ngiliz halkn dzene soktu. Babakan olduktan sonraki ilk konumas yle balyordu: nmzde byk bir dayankllk snav var. nmzde, aylar boyunca mcadele edeceimiz ve aclar ekeceimiz bir dnem var. Siz bizim politikamzn ne olduunu soruyorsunuz?Syleyeceim: Bu denizde, karada ve havada, tm kuvvetlerimizle ve Tanrnn bize verdii tm gle, mcadele etmektir: Korkun bir zalimlie kar mcadele edeceiz, asla karanla gmlmeye izin vermeyeceiz ve insanlk suuna kar koyacaz. Bizim politikamz budur. Siz, bizim amacmzn ne olduunu soruyorsunuz? Tek kelime ile yantlayaym: Zafer ne pahasna o-lursa olsun zafer, tm korkunlua ramen zafer, yolum uz ne kadar uzun ve zor olursa olsun zafer; zafer olmazsa, hayatta kalnamaz.2 Churchill, zafer kazanmak iin tm gcn ortaya koyuyordu. O, Akdeniz'deki birliklerini Mussolini kuvvetlerine kar yerletirdi. Komnistlerden nefret etmesine karn, Stalin ve Sovyetler Birlii ile mttefiklik anlamas 176 Zafer Yasas "Bizim amacmz nedir? Tek kelime ile yantlayaym: Zafer ne pahasna olursa olsun zafer, tm korkunlua ramen zafer, yolumuz ne kadar uzun ve zor olursa olsun zafer; zafer olmazsa hayatta kalnamaz." Winston Churchill yapt ve hatta ngiltere'nin elindeki olanaklar tehdit edici boyutta olmasna karn, dengenin salanabilmesi iin onlara yardm gnderdi. Ve Franklin Roo-sevelt ile kiisel ilikisini gelitirdi. Amerika Birleik Devletleri Bakan savaa girme konusunda isteksiz olmasna karn, Churchill onunla ilikisini gelitirmeye alt. Arkadalk ve karlkl saygnn bir gn savan bitmesini salayacan u-muyordu. Zaman iinde, abalar karl verdi. Japonya'nn Pearl Harbor' bombalad gn ABD savaa girdiinde, Churchill kendi kendine "Artk sava kazanacaz," diyordu.

KENDN ZAFERE ADAMI OLAN BAKA BR LDER Franklin Roosevelt, 1941 Aralk ayndan nce, onyllar boyunca Zafer Yasas'n uygulamt. Bu, onun tm yaamnn belirleyici iaretiydi. O, ocuk felcini yenmeye alrken bile politik zafer kazanmann yollarn reniyordu. Bakan seildi ve Ekonomik Buhran yaayan Amerikan halkndan sorumlu oldu. Bu, nasl savaacan renecei baka bir olanaksz durumdu. Ve o bu sava yapt. 1930'lu yllarda lke yava yava dzle kmaya balamt, Avrupa'daki Nazi sava dneminde ise kumar bykt. Pulitzer dl sahibi tarihi Arthur Schlesinger Jr., 177 Liderlik Yasalar "kinci Dnya Sava demokrasinin, kendi yaam iin sa-vamasyd. 1941 ylnda, dnyada yalnzca yaklak bir dzine demokratik lke kalmt. Ancak bu dnemde ortaya kan byk liderlik, demokrasiyi koruyacaktr," ifadesini kullanmtr. Roosevelt ve Churchill ekibi, uyumlu bir liderlik ortaya koymutur. Babakan ingiltere'yi dzene sokarken, bakan Amerikan halkn daha nce hi olmam derecede ortak bir ama etraf mda toplamtr. Bu iki lidere gre, zafer tek seenektir. Eer onun daha azn kabul etmi olsalard, dnya bugn olduundan ok farkl bir yer olurdu. Schlesinger, "imdiki dnyamza bir bakn. O, ak bir ekilde Adolf Hitler'in dnyas deildir. Onun Bin-Yl mparatorluu bir dzine yl boyunca kanl bir savaa dnmtr. O, ak bir ekilde Joseph Stalin'in dnyas deildir. Bu korkun dnya gzlerimizin nnde kendi kendini yok etmitir. Bu, VVinston ChurchilTin dnyas da deildir ... Yaadmz dnya Franklin Roose-velt'in dnyasdr,"3 diye yazmtr. Churchill ve ngiltere olmasayd, Avrupa'nn tm yklm olacakt. Roosevelt ve ABD olmasayd, belki de asla yeniden zgrlne kavuamayacakt. Ancak Adolf Hitler ve nc mparatorluk ordusu bile kendilerini Zafer Yasas'na adam olan iki liderin karsnda duramamtr. BYK LDERLER KAZANMANIN BR YOLUNU BULURLAR zerlerinde bask olduu zaman, byk liderler en iyisini yaparlar. lerindeki yzeye kar ve onlar iin ya da onlara kar savarlar. Yalnzca birka yl nce, Nelson Man-dela Gney Afrika'nn bakan seildi. Bu, o lkenin in178 Zafer Yasas sanlar iin byk bir zaferdi, fakat o uzun zamandan beri adm adm geliyordu. Bu zafere giden yol Nelson Mande-la'nn hapishanede geirdii yirmiyedi ylda denmiti. Yol boyunca yapt her ey zafere onu bir adm daha yaklatrd. O, yasalara aykr bir organizasyon olan Afrika Ulusal Kong-resi'ne katlmt. Bar protestolarnda bulunmutu. Destek salamak iin ok sayda, denizar yolculuklar yapt. Gerekli olduunda, mahkemeye kt ve hapis cezasna arptrld. Ve bunu eref ve onur ile yerine getirdi. Ve zaman doru zerlerinde bask olduu zaman, liderler en iyisini yaparlar. Onlarn iinde olan ey yzeye kar. olduunda F. W. de Klerk ile hkmetteki deiiklikleri mzakere etti. Bugn lkesini daha iyi konuma getirebilmek iin zafer mcadelesini srdrmektedir. Mandela kendisini "Srad koullar nedeniyle bir lider olmu sradan bir insan"4 olarak tanmlamaktadr. Ben onun karakter gc ve Zafer Yasas'na adanml nedeniyle srad-l oluturan bir lider olduunu sylyorum. ONU HER GN GREBLRSNZ Zafer Yasas'n spor etkinliklerinde de grebilirsiniz. Yaamn baka alanlarnda, liderler sahnenin arkasnda en iyi almalarn yaparlar ve siz onu asla gremezsiniz. Ancak top oyunlarnda bir liderin zafer kazann seyredebilirsiniz. Ve son ddk aldnda, kimin kazandn ve neden baarl olduunu tam olarak bilirsiniz. Oyunlarn abuk ve llebilir bir baar yaplar vardr. Ben Zafer Yasas'nn ileyiini grmek istediim zaman basketbol'un Michael Jordan' gibi birini izlemek zere bir

179 Liderlik Yasalar onunla nefes alr. Oyun kritik iken J oraan iaMu w w. x-~~-_ mas iin bir yol bulur. Onun yaamyksn yazan Mit heli Krugel onun zafer hrs ve tutkusunun yaamnn her parasnda ak bir ekilde grldn sylemektedir. Krugel Bulls antremam hakknda unlar sylemektedir: Bulls antremannda, balatcar beyaz takm olarak biliniyordu. kinci be krmz giymiti. [Bulls'un eski Antrenr] Loughery Jordan' ilk gnnde beyaz takm ile oynatmt. Jordan ve [takm arkada] Wool-ridge sayesinde beyaz takm kolayca 8-1 ya da 7-4 puan alarak 11 oyunu tamamlamt. Bu oyunlarn kaybedenleri antrenmandan sonra fazladan kou yapmalar gerekiyordu. Lougherynin Jordan' krmz takma almasyla birlikte durum tersine dnmt. Krmz takm bir daha hi fazladan kou yapmak zorunda kalmayacakt.5 Jordan, kariyerinin ilk yllarnda oyun kazanmak iin arlkl olarak kiisel yeteneini ve abalarn gelitiriyordu. Ancak olgunlatka, dikkatini daha fazla olarak bir lider olmaya ve tm takm daha iyi yapmaya yneltti. Jordan ok sayda insann kendisinden bunu beklediini dnyordu. Bir defasnda, "Bir oyun kaybettiim zaman herkesin dnd ey buydu. Onlar ben olmadan bir o-yun kazanabilirler miydi? ... Neden insanlar benim yaptm katknn yaratt farktan bahsetmiyorlard? Kimse benim takm arkadalarm daha iyi yapma yeteneim ya da liderliim nedeniyle oyunu kaybettiimizi syleyemez," demitir. Onun yapt ey tam olarak budur. Liderler takmn kazanmas iin bir k yolu bulurlar. 180 Zafer Yasas Ksa bir sre nce Jordan, Nike firmas iin bir ticari anlama yapt. O kariyeri boyunca 9000'in zerinde at karmt ve 300'den fazla oyun kaybetmiti. "Yirmi alt defa oyunun kader atn yaptm ve kardm," demiti. Anlama imzalanrken yaplan bu sohbet srasnda bir gazeteci gerekten bu kadar at karp karmadru sordu. Jordan'n yant anlamlyd: "Hibir nemi yok." nsanlar bu yorum karsnda hayal krkl yaamlard fakat bu aklama onun kiiliini ortaya koyuyordu. Michael Jordan gemiteki hatalar zerinde saplanp kalmyordu. O-nun iin nemli olan ey takmn zafere ulatrabilmek iin imdi ne yapabileceiydi. ONLARIN NDE OLDUU "OYUN"UN NEM YOKTUR Gnmzde basketbol alannda ok sayda byk sporcu bulunmaktadr. Ancak gz alc bireysel oyun her zaman zafer getirmez. Bunun dnda her eyden ok gerekli olan ey liderliktir. Gemiin en byk oyuncular bireysel yeteneklerinin daha fazlasn yapmlardr. rnein Boston merkezli Bili Russell gibi bir oyuncu, oyununu tm takmn daha iyi oynamasna yardm ile lmektedir. Ve sonu, gz alc onbir NBA unvandr. Lakers takmnn o-yuncusu Magic Johnson kez NBA oyuncular iinde en pahal sporcu unvan kazanmtr, ve be ampiyonluk elde etmitir. O, srad bir skorerdir, fakat onun en byk katks topu takm arkadalarnn ellerine kazandrma yeteneinde grlmektedir. 1980'li yllarda Celtics iin oynayan Lary Bird Zafer Yasas'n yalnzca bir oyuncu olarak deil, daha sonraki yllarda Indiana Parers takmnn ba antrenr olarak da uygulamtr. O Boston'da oynar181 Liderlik Yasalar ken kez en pahal sporcu olmutur ve takmna kez NBA ampiyonluu kazandrmtr. yi liderler takmlarnn kazanmas iin bir yol bulurlar. Zafer Yasas budur. Onlarn spor dallar nemli deildir. Michael Jordan, Magic Johnson ve Lary Bird bunu NBA'de yapmtr. John Ehvay onu NFL tarihinde tek olarak, takmna drdnceyrek zaferlerini en fazla kazandran quarterback olarak, beysbol alannda yapmtr. Pe-le, Brezilya iin Dnya Kupas kazandrarak ei benzeri olmayan bir baar elde etmitir. Liderler takmlarnn baarl olmas iin bir yol bulurlar. ZAFERN BLEEN Spor alan, bir ordu, i dnyas ya da kr amac gtmeyen bir organizasyonda, zafer

yalnzca u tamamlayc unsur ile olanakldr. 1. VZYON BRL Takmlar yalnzca ortak bir vizyona sahip olduklarnda baarl olabilirler. Onlarn yetenek ve potansiyelleri ne o-lursa olsun bu unsur, nemlidir. Oyuncularnn farkl vizyonlara sahip olduu bir takm ampiyonluk kazanamaz. Bu profesyonel spor alanlarnda geerlidir. dnyasnda geerlidir. Kilisede geerlidir. Bu dersi lisedeyken birinci gelen basket takm oyuncusu olduum dnemde renmitim. ok yetenekli bir gruptuk ve eyalet ampiyonluunu kazanacamz dnlyordu. Ancak bizim bir soOyunculartn farkl vizyonlara sahip olduu hir takm ampiyonluk kazanamaz. 182 Zafer Yasas runumuz vard. Takmdaki bykler ve kkler birlikte almay reddediyorlard. Sonunda antrenr, bizi birlikte alma urandan vazgeti ve iki farkl grubu ayrld. Ve bylece takm ok kt bir sonu ald. Neden mi? nk ortak bir vizyon paylamamtk. 2. YETENEKLERN FARKLILII Pek ok oyunda takmn farkl yeteneklere ihtiyac vardr. Tm hokey takmnn golclerden olutuunu dnebiliyor musunuz? Ya da bir beysbol takmnn quartenback'lerden? Bu baar salamaz. Benzer bir ekilde, prga-nizasyonlar baar kazanmak iin farkl yeteneklere gereksinim duyarlar. 3- ZAFERE VE OYUNCULARIN POTANSYELLERN ARTIRMAYA ADANMI BR LDER Farkl yetenekleri, olan iyi oyunculara sahip olmann -nemli olduu dorudur. Daha nceki Ntre Dame futbol antrenr Lou Holtz'un "Siz kazanmak iin byk oyunculara sahip olmalsnz. Ben antrenrn kim olduuna nem vermem. Siz iyi oyuncular olmadan kazanamazsnz, fakat onlar da kaybedebilirsiniz. Antrenrn fark yaratt nokta buradadr," ifadesinde bulunmutur. Baka bir deyile, zafer kazanmak iin liderlik gerekmektedir. Vizyon birlii ayn anda olmaz. Uygun yete"Siz kazanmak iin byk oyunculara sahip olmalsnz. Ben antrenrn kim olduuna nem vermem. Siz iyi oyuncular olmadan kazanamazsnz, fakat onlar da kaybedebilirsiniz. Antrenrn fark yaratt nokta buradadr." 183 Liderlik Yasalar nek farkll olan doru oyuncular, kendi kendilerine bir araya gelmez. Bunun olmas iin bir lider gerekmektedir, kazanmak iin gerekli olan motivasyon, yetkilendirme ve ynlendirme bir lider gereklidir. ZAFER YASASI ONUN DR Son dnemde karlatm en kaydadeer baarlardan biri Balant Yasas blmnde bahsettiim Southvvest Airlines ve Herb Kelleher'in durumudur. Onlarn yks Za . ^o^cnin rfiz alc bir rneidir. Gnmzde Southvvest herkesin taKip eu& ^* o^___ ne benzemektedir. Onun utuu rotalarda, irket piyasaya egemendir. irket srekli bir gelime erisine sahiptir, ve borsa deerinin yksek olduu grlmektedir. Southwest 1973 ylndan beri her yl kr eden tek ABD havayolu irketidir. alanlar, orada alyor olmaktan memnundurlar. Sermaye devri son derece dktr, ve irketin endstrideki en etkin i gcne sahip olduu dnlr. Ve irket mterileriyle son derece poplerdir, Southvvest st dzey mteri hizmet oran ok fazladr. Southvvest'in imdiki konumu irketin Zafer Yasas'na ball sayesinde olmutur. irket 1967 ylnda, Teksas'ta kk bir bilgisayar hava hizmeti firmas sahibi olan Roln King; bir banker olan John Parker ve bir avukat olan Herb Kelleher tarafndan kurulmutur. Ancak ilk uan havalandrlmas onlarn drt yln almtr. Ksa sre iinde irket Braniff, Trans Texas ve Continental Airlines tarafndan sektr dnda tutulmaya allmtr. Ve onlar hemen hemen baarl olmulardr. Birbirini izleyen bir mahkemede bir adam, dierlerinden daha fazla

olarak, 184 Zafer Yasas kendi savan yapmtr: Bu kii Herb Kelleher. Onlarn balang sermayeleri bittii zaman ve yenilgiye uram grndklerinde, ynetim kurulu vazgemek istemiti. Ancak Kelleher "Onlarla bir round daha yapalm. Ben mahkemede irketi temsil etmeyi srdreceim ve yasal demeleri erteleyeceim ve mahkeme masraflarnn tmn kendi cebimden deyeceim," demitir. Sonu olarak, onlarn davalar Texas Yksek Mahkemesinde grldnde onlar kazanmlar ve sonuta uaklarn hava-landrabilmilerdir. Southwest deneyimli havayolu lideri olan Lamar Mu-se'yi yeni ynetim kurulu bakan olarak atanmtr. O ise uygun olan en iyi yneticileri grev bana getirmitir. Ve dier havayollar, irketi sektr dnda tutma almalarn srdrrken Kelleher ve Muse mahkemede ve piyasada savamay srdrmlerdir. Onlar Houston'a gidi dnlerde ua doldurmakta zorlandklar zaman, Southvvest Houston Hobby Havaalanna umaya balamtr. Buras ehir merkezine yakmh sayesinde bilgisayarlar iin uygun bir havaalandr. Tm byk tama firmalar yeni yaplm Dalls-Fort VVorth Havaalanna hareket ettii zaman, Southvvest uygun olan Love Field'a umay srdrmlerdir. irket hayatn srdrebilmek iin drt uandan birini satmak zorunda kaldnda, yneticiler uaklarn uu aralarnda on dakikalk ksa sreli konaklama srecini balatmlardr. Southvvest bu ekilde rotasn ve programn srdrmtr. Kelleher, Southvvesf i hayatta tutmay baarmtr. 1978 ylnda, irketin ilk kk uan havalandrdktan sonra yedi yl sonra, o irketin bakan olmutur. 1982 ylnda ynetim kurulu bakan olmutur. O, gnmzde o irketin kazanmas iin yollar bul185 ' . Liderlik Yasalar maya ve savamaya devam etmektedir. Ve baarya yle bir gz atalm: SOUTHWEST'N DN VE BUGN Uu boyutu Yl sonu alanlar Tanan mteriler Hizmet edilen ehirler Uu says Hisse deeri Toplam deer 1971 4 195 108.000 3 6.051 3.3 milyon $ 22 milyon $ 1997 262 23974 50.399.960 51 786.288 2.0 milyar $ 4.2 milyar $ Southwest Bakan yardmcs Colleen Barrett bunu yle zetlemektedir: "Sava zihniyeti, hayatta kalma sava, bizim kltrmz yaratan gerek eydir."6 Kelleher ve So-uthwesf in sahip olduu yalnzca hayatta kalma istei deil, ayn zamanda kazanma isteidir. Zafer Yasas'ru uygulayan liderler, baardan daha aznn kabul edilemez olduuna inanrlar. Ve onlar bir B Planna sahip deildir. Onlar savamay srdrrler. Sizin organizasyonunuz ile ilgili baar beklenti seviyeniz nedir? Siz kendinizi "oyun" kazanmaya ne denli adadnz? Savatnz kede Zafer Yasas'ru uygulayacak msnz, ya da zor dnemler olduunda havlu mu atacaksnz? Sizin bu soruya vereceiniz yant bir lider olarak baarl olup olmayacanz belirleyecektir. 186 Zafer Yasas'n uygulayan

liderlerin B Plan yoktur. Onlar savamay srdrrler. BYK AN YASASI Karar Ant Bir Liderin En yi Arkadadr 1 I 'M LDERLER BR organizasyondaki deiimi ! yaratmak mcadelesiyle kar karya kalrlar. Anahtar kelime, benim Byk An olarak adlandrdm zamandr. Btn denizcilerin bildii gibi, ne doru ilerlemeyen bir gemiyi kullanamazsnz, gl liderler yn deitirmek iin ncelikle ileri doru hareketi yapmak gerektiini bilirler ve bu Byk An Yasas'run zn oluturmaktadr. Birka yl nce Stand andDeliver adl bir film seyretmitim. Belki siz de izlemisinizdir. Film, Kaliforniya'da, Dou Los Angeles'da, Garfield Lisesi'nde alan Jaime Escalante adl bir retmenin gerek yaamyks hakkndadr. Film Escalante'nin retme yetenei zerine odaklanmt fakat gerek yk Byk An Yasas zerine bir almayd. retme, motive etme ve ynlendirme Jaime Escalante'nin Bolivya'daki genlik yularndan beri kannda vard. Of ana okulundaki ocuklara ders veriyordu ve kariyerine niversiteyi bitirmeden nce bir fizik retmeni olarak balamt. Ksa sre iinde ehrin en iyi retmeni olarak tannmt. Escalante, otuzlu yalardayken, ailesiyle birlik187 Liderlik Yasalar te Amerika Birleik Devletleri'ne g etmiti. Birka yl bir restoranda ve ardndan Russell Elektronik irketinde almt. Russell'de mit veren bir kariyer elde etmi olmasna karn okula geri dnd ve Amerika'da retmenlik yapabilmek iin sertifika ald. Escalante'nin iindeki arzu, insanlarn yaamlarmda bir fark yaratabilmekti. O, krk yandayken, bilgisayar bilimi retmek -zere Garfield Lisesi'nde greve balad. Ancak snfn ilk gn Garfield'e geldii zaman, bilgisayar iin ayrlm bir fonun olmadn grd. Ve matematik alannda dereceye sahip olduu iin, temel matematik dersi okutacakt. Hayal krklna uram olarak, ilk snfn aratrmaya gitti. Onun insanlarda bir fark yaratma arzusunun avucunun iinden kayp gitmesini umuyordu. OLUMSUZ ANIN GELGT DALGASI LE SAVAMAK Bilgisayar yerine matematik dersi verecek olmas Escalante'nin sorunlarnn en nemsiziydi. Yaz boyu sessiz bir dnem yaam olan okul imdi tam bir kaos iindeydi. Disiplin diye bir ey yoktu. Her yerde kavgalara rastlamak mmknd. Her yer p ve duvar yazlaryla doluydu. renciler ve hatta dardan gelenler gn boyunca kampusu tam bir curcuna alanna eviriyordu. Escalan-te okulun liberal yneticisi olan Alex Avilez'in kampste-ki etelemeyi tevik ettiini kefetmiti. Avilez, okulun daha fazla tannmas iin renci eteleriyle ibirlii yapyordu. Bu bir retmenin yaayabilecei en kt kabustu. Escalante bu koullar altmda dnyada nasl bir fark yaratabilirdi? 188 Byk An Yasas Hemen hemen her gn okulu brakmay dnd. Ancak onun retmeye olan tutkusu ve kendisini rencilerin yaamlarn gelitirmeye adam olmas onu vazge-*, mekten alkoyacakt. Ayn zamanda okulun deimemesi durumunda rencileri tam bir felaketin beklediini biliyordu. Onlarn tm hzla geriye doru kayyorlard ve onlar ne doru hareket ettirecek bir eye ihtiyalar vard. 1 Okulun para kayb iinde olmas durumu nedeniyle yneticiler mdr Avilez'i grevden alarak, yerine daha iyi bir lider olan Paul Possemato'yu getirdiler. O ksa sre iinde okulu temizletti, ete etkinliini zayflatt ve kampusu dardan gelenlere kapatt. Okulda yalnzca iki yl kalmasna karn, Garfield' para kaybetmekten kurtard ve okulun yaam olduu negatif an durdurdu. BR EYLER BALATAN LDERDR Stand and Deliver filmi rencileri ilerideki yllara hazrlama dncesinde olan Escalante'nin bak asndan verilmektedir. Escalante rencilerin ileri seviye (AP) snavnda baarl olmalar iin ura vermektedir. Ancak gerek olan ey

udur ki, kampste ok az AP testi verilmektedir. Her yl birka renci spanyolca dersi almaktadr. Ve zaman zaman bir ya da iki kii fizik veya tarih iin teste girme giriiminde bulunmaktadr. Sorun, okulun byle bir vizyona sahip olan bir liderinin bulunmamasdr. Escalante'nin rol burada ortaya kar. O, kendisinin ve okulun rencilerin yaantlarnda olumlu bir etki yapabileceine ve okulun AP testiyle en iyi ve en baarl sonulan elde edeceine inanmaktadr. 189 Liderlik Yasalar KK BALANGILAR Escalante, 1978 sonbaharnda ilk testi organize etmitir. Garfield'deki 3500 renciden yalnzca ondrd bu testte baarl olacaktr. lk ondrt renciye AP testi iin zel hazrlk programlarn uygulamaya geirir. Okulun ikinci haftasnn sonunda, yedi kiiyi snf m yans kaybetmitir. Geriye kalanlar bile bu konuda yeterince iyi deillerdir. Bahar aylarnda rencilerin says bee inmitir. Onlarn tm Mays aynda AP snavna girer fakat yalnzca ikisi baarl olacaktr. Escalante hayal krklna uramtr, ancak vazgemeyi reddeder, zellikle biraz ilerleme kaydetmiken. O, rencilerin bazlarnn kazanabilmesi, onlarn gvenini arttracan, onlarn umut vereceini ve ileri doru hareket edebileceklerini bilmelerini salayacandan emindir. Bu an yakalayabilmesi durumunda, okuldaki baz eylerin yn deitireceini dnmektedir. K ANAHTAR HAZIRLANMA VE MOTVASYON Escalante etkin bir ekilde motive edilmesi ve uygun bir programla hazrlk yaplmas durumunda baarl olabileceklerinin farkndadr. Motivasyon bir sorun olmayacaktr nk ders retmeni bu konuda ok iyidir. O, rencilerinin nasl motive edileceini ok iyi bilmektedir. Eer onlarn motivasyona ihtiyalar varsa fazladan ev devi verecek ya da birini bir handbol ma iin okulun sporcularndan biriyle kar karya getirecektir. (Escalante hi kaybetmemitir!) Eer tevik edilmeye gereksinimleri varsa, bir dl olarak onlar McDonalds'a gtrecektir. Onlar 190 I Byk An Yasas tembellemilerse, harekete geirici programlar uygulayacaktr. Ve btn bunlar yaparken, ok almasyla mkemmellik aray ile ve arzusuyla onlara rnek olacaktr. rencileri hazrlamak hi de kolay bir i deildir. O, daha dk snflardaki rencilere daha fazla cebir ve trigonometri dersi verir, ve baz meslektalarna da aynsn yapma konusunda neride bulunur. Ayrca yaz aylarmda ileri matematik program dzenler. O KK BR LERLEME LE BALAR Escalante, bahar aylarmda snf bir araya toplar, bu kez dokuz renci vardr. Yl sonunda sekiz kii teste girer ve alts baar kazanr. O, bir ilerleme salamtr. Onun baar szc yaygnlatka, 1980 sonbaharnda, snftaki-lerin says artar ve onbee ular. Onlarn tamam yl sonundaki testi getiler ve bunlarn ondrt tanesi baarl oldu. Atlan admlar ok byk deildi fakat Escalante programn dnm noktasn oluturduunu grebiliyordu. rencilerin dier grubu, onsekiz kii olarak, Stendand Deliver filminin konusunu oluturmaktadr. Onlar da kendilerinden nce gelenler gibi dersi renmek iin ok almlardr. ou, ders saatinden bir buuk saat nce, saat 7:00'de okula gelmektedirler ve akamst 5:00,6:00 ya da 7:00'ye kadar kalmaktadrlar. Mays aymda teste girdikleri zaman, gsterdikleri abann karln alacaklardr. AN KIRICI? Ancak bir sorun olduu zaman, tm problem bozulmayla kar karya kalabilecektir. Byle bir an, birka yllk youn almann sona ermesi anlamma gelmektedir. Eitim 191 i Liderlik Yasalar Test Servisi (ETS) kuruluu, teste giren onsekiz Garfield Lisesi rencisinin ondrdnn baarl olmasn aratrmalar sonucunda Escalante'nin rencileri

kopya ekmekle sulamlardr. Bu aratrmann yanllnn ortaya konulmas bir brokratik kabustur. rencilerin niversiteye girebilmelerinin tek yolu bir kez daha teste girmeleridir, ancak onlar kzgndr ve yeniden snava girmenin suu kabul etmek anlamna geldiini dnmektedir. Escalante mdahale etmeye alr fakat ETS'deki brokratlar onunla konumay reddederler. O dnemin mdr olan Henry Gradillos da test merkezinin kararn deitirmesi iin urar fakat baarl olamaz. Onlar iinden klmaz bir durumdadrlar. Sonu olarak, renciler yeniden snava girmeyi kabul ederler okulu bitirmi olmalarna ve aydr almyor olmalarna karn karara boyun eeceklerdir. Sonu ne olmutur? Tm renciler gemitir. Escalante'nin yllk geme oran yzde 100'dr. Escalante'yi gerek bir an yapcya dntren ey ne olmutur? Okuldaki renciler kendilerine daha fazla gvenmektedir, ve topluluk iindeki insanlar Escalante'nin ve onun programnn izinden gitmilerdir. Ve bunun insanlar tarafndan bilinmesinin sonucunda renci velileri ve ynetim, rencilerine yaz program uygulamas iin Escalante'ye teklif gtrmlerdir. Bundan sonra matematik programnda byk bir patlama olmutur. 1983 ylnda AP hesap snavn geen renci says hemen hemen ikiye katlanarak 18'den 31'e kmtr. Bir sonraki yl yine ikiye katlanarak 63 saysna u-lamtr. Ve o artmaya devam etmektedir. 1987 ylnda, 129 renci teste girmitir ve bunlarn 85'i faklte kredisi almtr. Dou Los Angeles'taki Garfield Lisesi, bir za192 Byk An Yasas manlar blgenin yz karas iken, tm Amerika Birleik Devletleri'ndeki MeksikalAmerikallar iinde AP hesap testini geenlerin tmnn yzde 27'sini yetitirmitir. AN PATLAMASI Byk An Yasas'nn faydalar tm Garfield Lisesi rencileri tarafndan hissedilmitir. Okul dier AP snavlar iin snflar hazrlamaya balamtr. Zaman iinde Garfield spanyolca, hesap, tarih, Avrupa tarihi, biyoloji, fizik, Franszca, Devlet ynetimi ve bilgisayar bilimi konularnda AP snflar amtr. 1987 ylnda, Escalante'nin program uygulamaya balamasndan dokuz yl sonra, Garfield rencileri arasnda 325'ten fazla AP snavnda baar kazanan kii olmutur. Daha inanlmaz olan, evre blgelerden drt yzden fazla renci okula kaydolmak iin bavurmutur. Bir zamanlar tam bir karmaann yaand okul, tm lkede, ilk ehir ii okuldan biri olmutur!1 Byk An Yasa-s'nn gc budur. YALNIZCA BR LDER AN YARATABLR An yaratmak iin bir lider gerekmektedir. Takipiler onu yakalar. Ve yneticiler bir kez baladktan sonra onu srdrebilirler. Ancak onun yaratlmas bakalarn motive e-debilen birini gerektirir. Harry Truman, bir defasmda "Eer scakla dayanamyorsanz, mutfaktan kn," benzetmesi yapmt. Ancak liderler iin bu ifade, "Eer s yaratamyorsanz, mutfaktan kn," olarak deitirilmelidir. Eer s yaratamyorsanz, mutfaktan kn. 193 Liderlik Yasalar AN HAKKINDAK GEREKLER An, gerekten bir liderin en iyi arkadadr. Bazen o kaybetme ile kazanma arasndaki tek farktr. rnek olarak, basketbol oyunlarnda bir tarafn srekli say almasna karn, kar tarafn buna yant verememesi durumu yaanr. Bu anda iyi bir antrenr, mola alacaktr. O, kar takmn An' yakalamas durumunda, oyunu kaybedeceini bilmektedir. An, organizasyonlarda da byk bir farkllk yaratr. Hibir An'a sahip olmadnzda, en basit grevler bile n alnamaz sorunlara neden olabilir. Ancak kendi anzdan An'a sahip olduunuz zaman, gelecek daha parlak grnecektir, engeller klr ve skntlar dnemsel grlr. AN LDERN OLDUUNDAN DAHA Y GRNMESN SALAR Liderler kendi alarndan An'a sahip olduklarnda, insanlar onlarn dahi olduklarn dnrler. Onlar eski yetersizliklere bakarlar. Liderlerin yaptklar hatay unuturlar. An, insanlarn liderlere bak asn deitirir. AN TAKPLERN OLDUKLARINDAN DAHA Y PERFORMANS GSTERMELERN SALAR

Liderlik gl olduu zaman ve organizasyonda An olduunda, insanlar daha yksek seviyeler iin motive edilirler. Onlar umut ve beklentilerinin tesinde etkin olurlar. Eer 1980 ABD Olimpiyat Hokey takmn hatrlarsanz, neyden bahsettiimi anlarsnz. Takm iyiydi fakat altn madalyay kazancak kadar iyi deildi. Ancak Ameri194 Yeterli an ile \deiimin her tr olanakldr. Byk An Yasas kan ekibi bunu baard. Nasl m? nk ampiyonluk oyunlar elemelerinde, ard arda zorlu ekiplerle karlamak durumunda kalmlard. Onlar kapasitelerinin tesine ulaabilecekleri ok fazla An yakalamlard. Rus ekibini yendikten sonra, hibir ey onlar altn madalya almaktan alkoyamazd. AN, BALAMAKTAN DAHA KOLAYDIR Hi su kaya yaptnz m? Eer yaptysanz, su zerinde durmann bir kez ayakta durarak dmen kullanmaktan daha zor olduunu bilirsiniz. Su kaya yaptnz ilk zaman dnn. Ayaa kalkmadan nce, sular enenize ve yznze arparken kollarnzn ayaa kalkmanza yardmc olduunu dnrsnz. Bir an iin, ipi artk tutamayacanz dnrsnz. Ancak suyun kasveti kayanz yzeye doru ittiinde artk ilerleyebilirsiniz. Bu noktada bir ayanzdan dierine yaptnz ustaca bir hareketle bir dn yapabilirsiniz. Liderliin ilerlik an budur. Balang bir mcadeledir fakat bir kez ileri doru hareket yaptnz zaman, artk daha g ileri yapmaya ba-lamsnzdr. AN, EN GL DEM ARACIDIR Yeterli An ile deiimin her tr olanakldr. Bu hibir umudu olmayan ok sayda insann bulunduu lisenin olduu kadar herhangi bir baka organizasyon iin de geerlidir. An, kendi iinde zafere ular. 195 Liderlik Yasalar EN BYK AN MCADELEM Bir lider olarak, benim en Byk An mcadelem nc kilisem olan Skyline'da gerekleti. Oraya 1981 ylnda yardmc din adam olarak atanmtm. Bu dnemde Sky-line bymeye balamt ancak geliimin ynnn deitirilmesi gerektiini anlamam uzun zaman almamt. Balangta, bunun bir sorun olmayacan dnmtm. Bu boyutta bir yer deitirme kolay deildi fakat tanma sonrasnda iyi bir konumda olacaktk. An gelitirmeye balamtk, katlmc says binden iki bine kmt. Benim ember Yasas'n uygulamam ile olaanst bir personele sahip olmutuk. nsanlarn morali ok yksekti. Ben daha nceki iki kilisemden inaat projeleri ile avantaj salayacamz biliyordum. Ancak San Diego'nun brokrasisi ve Kaliforniya'nn evre koruma kanunlar nedeniyle bunu gerekletiremedik. Indiana'daki ilk kilisede din grevlisi iken, hzl bir geliim dnemine girmi ve yer deiikliine karar vemitik. Karardan sonra yeni bir bina yapm ve bir kilise yesi'nin i donanm salamasndan birka hafta sonra yeni binaya tanmtk. Btn bunlar dokuz aydan daha ksa bir srede gereklemiti. Bu tr eyler Kaliforniya'da daha farkl olamazd. Yer deitirme projesine 1984 ylnda baladk. Yerel politikalar, komularn karlar ve evresel ynetmelikler nedeniyle yllk olarak planlanan projemiz kez durduruldu. Yalnzca alan oluturmak ve izin verilen binay yapmak onbir ylmz alacakt. Proje tamamlandnda ben artk orada grevli deildim. Proje, benden sonraki yardmc din grevlisi olan Jim Garlovv'un dneminde binbir glkle tamamlanmt. -196BykAn Yasas Yaammn bir lider olarak en byk mcadelesi Skyline'da bulunduum bu son be yl sresince bu ann kaybolmasn nlemekti. Benzer koullarla karlam olan ok saydaki kilisedeki insanlar vazgemiler ve bunun sonucunda kiliseleri klmtr. Ancak Skyline'da bu olmamtr. Bizi bundan koruyan ey nedir? Yant Byk An Yasasnda bulunmaktadr. Bu yllarda An' oluturmak iin mmkn olan her

eyi yaptm. Srekli olarak, insanlarn nne yer deiiklii vizyonunu koydum. Ne yapamayacamz yerine ne yapabileceimiz zerine younlama alkanl saladm, ve sk sk yaptklarmz nedeniyle kutlama gerekletirdim. Bunun ne kadar kk olduunun hibir nemi yoktur. Ayn zamanda, biz pek ok alanda ilerleme kaydetmitik. Kk gruplarmz gelitirmi, onlar glendirmi ve srekli olarak lider gelitirme zerine younlamtk. O, ilerlemesini srdrmt. Oluturduumuz an, ylesine glyd ki onbir yl engeli bile bizi durduramamt. Eer sizin arzunuz organizasyon ile byk eyler yapmaksa, asla an gcn gzden karmayn. Onun, liderin en iyi arkada olduu dorudur. Eer onu gelitirebilirse-niz, hemen hemen her eyi yapabilirsiniz. Byk An Yasa-s'nn gc budur. 197 NCELKLER YASASI Liderler Baar in Yaplmas Zorunlu Olmayan Etkinlikleri Bilir LDERLER H BR zaman ncelik tanmann gereksiz olduuna karar verecek kadar ileri gitmez. Bu iyi liderlerin yapmay srdrd bir eydir, kk bir gruba m liderlik ediyorlar, bir kiliseden mi sorumlular, kk bir iletme mi ynetiyor ya da milyarlarca dolarlk bir irkete mi yn veriyorlar... Bu, geen yl irketlerimi Kaliforniya San Diego'dan Atlanta Geor-gia'ya tadm zaman aklma geldi. Bir zamanlar hayatmm kalan ksmn San Diego'da tamamlayacam dnrdm. Buras dnyann en gzel iklimlerinden birine sahip harika bir kentti. Sahile on, kayak alanlarna iki saat uzaklktayd. Kltre, profesyonel spor takmlarna ve ho restau-rantlara sahipti. Ve yl boyunca golf oynayabiliyordum. Neden bylesi bir yerde yaamak istemeyecektim ki? 199 "Lider, en yksek aaca trmanp durumu btnyle inceledikten sonra 'yanl orman1/ diye baran kiidir." Stepnen Covey Liderlik Yasalar Ancak bir gn oturdum ve nceliklerimi yeniden deerlendirmeye baladm. Konuma balantlarm ve danmanlk ilerim nedeniyle ok fazla uak yolculuu yapyordum. San Diego'da yaadm iin, balantlar salamak a-macyla bir dolu havayolu merkezine gidip gelirken ok zaman kaybettiimi fark ettim. Bunun iin yardmcm Lin-da'dan bunu tam olarak ne kadar zaman aldn kartmasn istedim. Kefettiim ey beni bile artt. 1996 ylnda, uu balantlarn yapmak iin sadece San Diego ve Dallas arasnda gidip gelirken yirmi yedi gn harcamtm. te o zaman INJOY'u ve dier irketlerimi bir havayolu merkezine tamann yollarn aramaya karar verdim. Stephen Co-vey yle demiti: "Lider en yksek aaca trmanp, durumu btnyle inceledikten sonra 'yanl orman!' diye baran kiidir." Ne yapmaya hazrlandmzn farkna vardmda kendimi biraz byle hissettim. Sonunda ideal yer olarak Atlanta'ya yerletik. ncelikle buras byk bir havayolu merkeziydi. Buradan, Amerika Birleik Devletleri'nin yzde seksenine iki saatlik bir uak yolculuuyla ulaabiliyordum. Bu bana ilerleyen yllarda byk bir zaman kazandracakt. kincisi buras ok gzel bir yerdi, kltr, elence ve iyi vakit geirme asndan mkemmel frsatlar sunuyordu. Sonu olarak Califor-nia'dan gelen elemanlarm burada iyi hayat standartlarnn keyfini kartabileceklerdi. Tanma ii epey aba gerektiriyordu ancak alanlarmn gl liderlikleri ve youn almalar sayesinde sorunsuz bir ekilde tamamland. "R" Atlanta'ya tanmamzn hemen ertesinde, kiisel nceliklerimi yeniden deerlendirmek iinde biraz zaman ayr200

"Gzme taklan pek ok ey var, ancak yreime dokunan sadece birka ey." Tim Redmond ncelikler Yasas dm. Son bir ka ylda planlarm daha da younlamt. Ve organizasyonlarmzn boyutlar bymt. Drt yl nce yirmiden az mterimiz vard. imdiyse mteri saymz yz ayor. Ancak daha fazla i yapmamz otomatik olarak baarl olduumuz ve grevimizi yerine getirdiimiz anlamna gelmedii iin ncelikler Yasasna bakmak zorundayz. Son on yldr, etkinliklerimi lmeme ve nceliklerime karar vermeme yardmc olan iki klavuz kullanyorum. Bunlardan ilki Pareto lkesi. Bunu yllar boyunca verdiim liderlik konferanslarnda insanlara rettim, ayrca inizdeki Lideri Gelitirmek (Developing the Leader VVithin You) adl kitabmda akladm. Fikir u: Eer dikkatinizi nem derecesine gre sralanan ilk yirmi etkinlik zerinde odaklarsanz, abalarnzdan yzde seksen verim salarsnz. rnein e-er on alannz varsa zamannzn ve dikkatinizin yzde seksenini en iyi iki elemannza vermelisiniz. Eer yz mteriniz varsa, en yukardaki ilk yirmi iinizin yzde seksenini oluturacaktr. Eer yaplacaklar listesinde on madde varsa, bunlarn en nemli ikisi size zamannzn yzde seksenini kazandracaktr. Eer bu olay hala gzlemlemediy-seniz deneyin, gerekten ie yaradn greceksiniz. kinci klavuzum "R". Hayr hayr, bunlar okumak, yazmak ve matematik (reading, vvriting, 'ritmetic) deil. R'lerim, talep, kazan ve dl (requirement, return, re-ward). Liderler etkili olmak iin yaamlarn u soruya gre dzenlemelidir: 201 Liderlik Yasalar 1-NE STENYOR Hepimiz birilerine kar sorumluyuz iveren, ynetim kurulu, hissedar ve benzeri. Bu nedenle ncelik listeniz her zaman sizden ne beklendii ile balamaldr. Eer sizden kiisel olarak yapmanzn gerekmedii bir ey isteniyorsa bu, bir bakasna devredilebilir ya da elenebilir. 2- EN Y KAZANCI NE SALAR Bir lider olarak, zamannzn ounu en gl olduunuz alanlarda geirmelisiniz. Eer, bir ey firmarunzdaki herhangi biri tarafndan yzde seksen orannda iyi yaplabiliyorsa devredin. Eer bir sorumluluun gelecekte bu standart bulmas olasysa, o zaman bununla uraacak birini yetitirin. 3-EN Y DL NE VERR Tim Edmond bir itirafta bulunmutu: "Gzme taklan pek ok ey var, ancak yreime dokunan sadece birka ey..." En mkemmel kiisel dlleri sunanlar, bir liderin hayatdaki ateleyicilerdir. Hibir ey insan tutku kadar enerjiyle dolduramaz. NCELKLER YENDEN SIRALAMAK Atlanta'ya tandktan sonra ncelik verdiim en nemli konu ailem iin daha fazla zaman yaratmakt. Bu konuyu eimle grtm. Margaret ve ben zamanmz nasl dzenleyeceimiz hakknda bir anlamaya vardk. Daha sonra, dier nceliklerimi yeniden gzden geirmemde ve gelecek yllarda zamanm nasl haracayacama karar 202 ncelikler Yasas vermemde yardmc olmalar amacyla kurulularmn drt bakanyla birlikte, dier birka nemli kiiyle bir toplant dzenledim. Konutuka onlar ihtiyalarn benle, ben de dncelerimi onlarla paylatm. Hep birlikte temel drt nceliime ayrdm zaman doruladk. te ortaya kan sonu: ALAN 1-Liderlik yzde 19 2-Iletiim yzde 38 3-Yaratm yzde 31 4-A almas yzde 12 Bu drt alann her birinde ok hrslym. Hepsi kurulularn bymesi ve sal iin kesinlikle gerekli ve bana yaammn en byk kazancn salyor. imdiye kadar bu kurallar irketlerime ve bana iyi hizmet etti gibi grnyor. Ancak her yl bunlar yeniden ele alp ne kadar etkili olduumuzu sk bir ekilde gzden

geireceiz. Etkinlik her zaman baaryla sonulanmak zorunda deil. E-er etkili olmaya devam etmek istiyorsak ncelik Yasa-s'na gre almak zorundayz. NCELKLER ONUN OYUNUNUN ADIYDI Eer herhangi bir byk liderin yaamn incelerseniz, o-nun ncelikleri hayata geirdiini grrsnz. Norman Schwarzkopf her yeni grev aldnda sadece liderlik nsezilerine gvenmiyordu, ayn zamanda biriminin nceliklerini yeniden inceliyordu. Lee Iacocca Chrysler'a geldiinde yapt ilk i nceliklerini yeniden dzenlemekti. 203 Liderlik Yasalar Kaif Roald Amundsen'in ekibini Gney Kutbuna gtrp geri getirmeyi baarmas ksmen, doru ncelikleri belirleme yeteneinden kaynaklanmt. Baarl liderler ncelikler Yasas'na gre yaar. Her etkinliin bir baar olmak zorunda olmadnn farkndadr. Ama en iyi liderler ncelikler Yasas'ndan her etkinlikteki saysz ncelii karlayarak faydalanma yetisine sahip gibi grnyor. Bu aslnda, etkinliklerin saysn a-zaltrken odaklanmalarn arttrmalarn salyor. Bu konuda usta olan liderlerden biri benim ilahlarmdan biriydi: John Wooden, ULA Bruins'in basketbol eski baantrenr. Kolej sporlar dnyasnda gsterdii olaanst ustalk ylesine inanlmazd ki, mucize gibi grnyordu ve ona Westwood Bycs deniyordu. VVoodens'n ncelikler Yasas kendisi iin faydal hale getirmekteki yetenei, basketbol idmanlarna yaklamnda grlebilirdi. VVooden, yntemlerinden bazlarn Ntre Dame futbol takmnn mkemmel altrcs Frank Le-ahy'i izleyerek edindiini sylyor. "Sk sk Leahy'nin almalarna giderdim ve egzersizleri nasl dnemlere ayrdn gzlemlerdim. Eve dndmde neden belli yntemler uyguladn aratrrdm. Bir oyuncu olarak, zamann ok byk bir ksmnn boa harcandn farkettim. Leahy'nin anlay dncelerimi glendirdi ve u anda yaptm ite olaanst bir gelime katetmeme yardmc oldu. HEREYN NCELKLERE DAYAL BR AMACI VARDIR Askerde olan arkadalarm, sk sk abuk olmak ve beklemek zorunda kaldklarn anlatr. Bu ayn zamanda baz antrenrlerin alma ynetimi gibi grnyor. Oyuncu204 ncelikler Yasas lardan bir an kalpleri yerinden kana kadar almalar daha sonra hibir ey yapmadan ylece durmalar istenir. Ancak VVooden'n alma yntemi bu deildi. Egzersizin her ann en etkili olacak ekilde dzenliyor ve her etkinlii kafasndaki belli bir amaca gre planlyordu. Her yl, takm iin bir nceki sezondan gzlemlerine dayanarak bir ncelikler listesi hazrlyordu. Bu maddeler arasmda "Drollinger ve Irgovich'de gven oluturmak" ya da "iki zerinde devamllk eitimlerini haftada en az kez kullanmak" gibi amalar yer alabiliyordu. Genellikle sezon boyunca almak istedii bir dzine kadar madde oluyordu. Her sabah yardmcsyla birlikte gnn egzersizlerini byk bir titizlikle planlyordu. Genellikle iki saatlerini, bu kadar srmeyecek bir egzersizin stratejisini oluturmak iin harcyorlard. Fikirlerini her zaman yannda tad be karta karalanm notlardan alyordu. Her eitimi dakika dakika planlyor, bilgiyi egzersizden nce bir deftere not ediyordu. VVooden bir keresinde, 1963 ylnn belli bir gnnde, saat te takmnn ne yapt sorulduunda, tam olarak hangi eitimi yaptklarn syleyebilecek olmakla vnmt. VVooden odak noktasn her zaman korudu ve oyuncularnn da byle yapmasnn yollarn buldu. Pek ok ncelikli alana bir kerede dikkatini vermek gibi zel bir yetenei vard. rnein, oyuncularnn serbest ata almalarna yardmc olmak iin ki bunu ou skc bulurdu , VVooden arbede srasnda serbest at yapmay uygulamaya koydu; bylece, takm dikkatini toplamak ve yerinde saymak yerine gelimek konusunda cesaretlendirdi. Kenardaki bir oyuncu ne kadar ksa zamanda belli sayda at yaparsa, o kadar ksa srede yeniden oyuna giriyor205 Liderlik Yasalar

du. VVooden, savunma, forvet ve orta oyuncular tarafndan istenen at saysn srekli deitiriyordu, bylece takm yeleri farkl oranlarla dnml ekilde ierde ve darda oluyorlard. Bu yolla, konumu ve balang durumu dikkate alnmakszn herkes oyun deneyimi yayordu, bu VVooden'n tm takm almas geliiminin nemli bir nceliiydi. John VVooden'n en dikkat eken ve nceliklerinde o-daklanma konusundaki yeteneinin en nemli ynlerinden birisi, kar takm hakknda asla gizli gizli bilgi topla-mamasyd. Bunun yerine, oyuncularnn, onlarn elindeki gce ulamalarn salamaya odaklanrd. Bunlara, egzersiz ve oyuncularyla karlkl kiisel etkileim yoluyla dikkatini verirdi. Hibir zaman ampiyonay kazanmak, hatta dier takm yenmek hedefi olmad. stei, herkesin tm gcn kullanarak oynamas ve sahaya olabilecek en iyi takm karmakt. Ve elbette VVooden'n ulat sonu inanlmazd. Krk yl akn antrenrlk yaamnda yenildii sadece bir sezon olmutu, bu da ilk sezonuydu... ULA takmlarn yenilgisiz geen drt sezona ve bir rekor olan on NCAA ampiyonluuna1 tad. Hibir kolej takm buna yaklaamad bile. VVooden mkemmel bir lider. O aslnda her sporda antrenrlk yapacak en iyi a-dam olabilir. Neden? nk her gnn ncelikler Yasas'na gre yayor. DNYA APINDA YENDEN ODAKLANMA Sz konusu ncelikler Yasas olduunda, bugn en etkili liderlerden biri General Electric'in Ynetim Kurulu Bakan Jack VVelch'dir. Ondan Yeniden retim Yasas blmnde tartmasnda sz etmitim. VVelch, 1981 ylnda 206 ncelikler Yasas i GE'nin liderliini stlendiinde, firma gayet iyi bir konumdayd. Doksan yllk bir tarihe sahipti, hisse senetleri drt dolar zerinden ilem gryordu, irketin deeri 12 I milyar dolar civarndayd ve borsadaki en iyi onbirinci ! irketti. GE, 350 stratejik firmay iinde barndran dev bir !' irketti. Ancak VVelch, irketin daha iyi olabileceine inanyordu. Peki stratejisi neydi? ncelikler Yasas'n kulland. Firmann liderliini stlenmesinden sonraki birka ay iinde "sistem aralar devrimi" dedii eye balad. irketin tm profilini ve odan deitirdi. VVelch yle diyordu: "irketi oluturan yzlerce firma ve retim hatt iin tek bir kriter uyguladk: Dnya pazarnda ne yaparlarsa yapsnlar bir ya da iki numara olabilirler mi? 384 firma ya da retim hattndan bunu baaramayacak olanlardan bazlarn kapattk, dierlerinden yatrmlarmz ektik. Satlar 10 milyar dolar getirdi. Kalanlara 18 milyar dolar yatrm yaptk ve 17 milyar dolarlk kazanla daha da glenmelerini saladk. 1989 ylnda kalanlar, grece kk destekleme operasyonlarmdan ayr olarak, dnya apnda 14 firmayd. .. hepside 90'k yllar iin iyi konumlanmt ve her biri yer ald dnya pazarmda birinci ya da ikinci sradayd? VVelch'in gl liderlii ve odaklanma yetisi, inanlmaz yararlar salamt. Bakanln stlenmesinden bu yana GE'nin sermayesi drt kez hisse senetlerinin oaltlmas deneyimini yaad. Bunu yazdm srada hisse senetleri 80 dolar zerinden ilem gryordu. 250 milyar akn pa207 Liderlik Yasalar zar sermayesiyle GE son olarak Fortune Dergisine gre, lkenin en ok ilgi gren irketi olarak derecelendirildi. GE'yi dnyann bir numaral irketi haline getiren nedir? Jack Welch'in liderliinde ncelikler Yasas kullanma yetenei Baar iin hibir etkinlik konusunda yanl bir fikre kaplmad. En byk baarnn elemanlarnz gerekten nemli eyler zerinde younlatrdnz zaman elde edileceini biliyordu. Liderlik nceliklerinizi yeniden deerlendirmek iin biraz zaman ayrn. 80'lerin bandaki GE gibi tm alann dna m tayorsunuz? Ya da size en byk dl sunacak birka ey zerinde mi odaklanyorsunuz? Eer ncelikler Yasas'yla yaamyorsanz yerinizde sayyorsunuz demektir. 208 ZVER YASASI

Bir Lider ne kmaktan Vazgemelidir AMERKAN DNYASININ en inanlmaz iyilemeleri zveri Yasasn arpc bir ekilde ortaya koyar. Bu, 1980'li yllarn balarnda Chrysler irketinde yaand. Chrysler, daha nceki baar tarihine karn danklk iindeydi. irket, VValter Chrysler'in Maxwell'le Chalmers otomobil firmalarn yeniden organize edip bu firmalara kendi ismini verdii 1920'li yllarn ortalarndan bu yana varln srdryordu. 1928 ylnda Dodge ve Plymo-uth'un tm hisselerini satn ald, gzlerini yaama kapad 1940 ylnda, artk Ford'un nnde Dnyann en byk ikinci otomobil firmasnn sahibiydi. Chrysler'in nndeki tek firma ise General Motors'du. Bu mthi bir baar yksyd. Nereden baklrsa baklsn, Chrysler tm yerli otomobil pazarnn yzde yirmi beini ele geirmiti. irket 19601 yllar boyunca gcn olduka korudu. Otomobillerinin ayrdedici zellii yeniliki mhendislikti. rnein ilk elektronik konta, hidrolik freni ve motor kapa altmda bilgisayan gelitirenler Chrysler mhendisle209 Liderlik Yasalar riydi. Ve 196O'l yllarda Barracuda, Dodge Daytona ve Plymouth Road Runner modelleriyle birilikte otomobilleri, ayn zamanda yksek performansla anlmaya baland... Plymouth Road, bazlar tarafndan en gl yar a-rabas olarak deerlendiriliyordu. YIKICI D 1970'li yllarla birlikte irket hzl bir inie geti. 1978 ylnda pazar pay yzde 25'in altna dm, yzde 11 gibi son derece alak bir seviyeye ilerlemiti. Ve her ey ktye gidiyor, irket hzla iflasa doru ilerliyordu. 1978 ylnn kasm aynda Chrysler yeni bir lider kazand. smi Lee la-cocca'yd. Baar merdivenlerini daha nce alt Ford'da trmanm baarl bir adamd. Mhendislik alannda eitim alm olmasna karn, 19401 yllarda Pensil-vanya'da gnll olarak Ford'un sat blmnde almaya balam ve yolunda baaryla ilerleyerek sonunda, Michigan'n Dearborn blgesindeki merkeze kadar ykselmiti. Buradayken, Lincoln Continental Mark III ve tarihin en popler arabalarndan biri olan efsanevi Mustang gibi otomobilleri yaratan ekibi ynetti. 1970 ylnda Iacocca, Ynetici Bakan Henry Ford Il'den sonraki yetkiye ulaarak Ford Motor irketinin Bakanln stlendi. Iacocca Ford iin toplam 32 yl alt. 1978 ylnda Ford'dan ayrldnda irket rekor kazancn elde ediyordu. alt son iki yln her birisinde Ford'un kr 1.8 milyar dolara ulamt. Her ne kadar, Ford'da alrken kazandyla tazminat arasndaki fark memnun edici deildiyse de, Iacocca, bir daha asla almasn gerektirmeyecek bir konumdayd. Ancak Ford'dan ayrd210 zveri Yasas nda henz krk drt yandayd ve hala bir firmaya nerebilecei ok eyi olduunu biliyordu. KURTARICI LDER Chrysler'in kendisine katlmas iin yapt davet Iacocca'ya byk bir frsatla birlikte hayatnn meydan okuma zeminin sunuyordu. Chrysler'in ynetim kurulu bakan John Riccardo, irketin, kendisinin yeterli oranda salayamad gl bir liderlie ihtiyac olduunu farketmiti. Iacocca'ya gre Riccardo, dncelerinin tkendiinin farkndayd ve eski Ford beynini Chrysler'in bakanlna getirmek iitiyordu. Sonra Riccardo iki yldan ksa bir sre iinde kenara ekilecek ve Iacocca, irketin ynetim kurulu bakanln stlenecekti. John Riccardo, irketin iyilii iin kendisini feda etmek istiyordu. Sonu olarak, Iacco-ca'nn eline, hayatnn dn gerekletirmek iin bir ans gemi olacakt: En Byk ten birinin tepesindeki adam olmak. IACOCCA YKSELMEK N ZVERDE BULUNDU Iaccoca ii kabul etti ama bu ayn zamanda kiisel fedakarlklarnn da bir balangcyd. lk fedakarlk mali durumunda yaand. Chrysler'de kabul ettii cret Ford'da bakan olarak kazandnn yarsndan biraz fazlayd. Sonraki zveriyi ise aile hayatmda yapt. Ford'da Iaocca, pazartesiden cumaya kadar srdrd youn alma temposuyla her zaman gurur duyard ancak cumartesi pazarlarn ve cuma akamlarnn ounu ailesine ayrrd.

21.1 zveri Yasas ykselmek iin zveride bulunmanz gerektiini syler. Liderlik Yasalar Ve gnn sonunda iten eve dndnde tm sorunlarn brosunda brakrd. Ancak Chrysler'i ynetmek iin gnn neredeyse 24 saati almak zorundayd. stne stlk eve gittiinde de uyuyamyordu. Daha sonra Iacocca, irketin, boyutlarna ramen kk bir bakkal dkkan gibi iletildii tanmlamasn yapt. Geerli bir ~ mali sistem ya da uygulananan bir kontrol yoktu; retim ve tedarik sistemleri karmakarkt, rnler kt yaplmt ve neredeyse tm blmler e-kip almasn reddeden benmerkezci bakan yardmclar tarafndan ynetilmekteydi. irketin genelinin morali ok bozuktu, sektrdeki en zayf mteri ballna sahiplerdi ve irket para kaybetmeye devam ediyordu. YAPTIKLARIN YETERL OLMAZSA, BR BAKA FEDAKARLIKTA BULUN Iacocca, bir irketin ilemesini salayabilmek iin baarl liderlerin zveri modunda kalmalar gerektiini anlamt. Bir sonraki aamaya gemek iin gereken neyse onu yapmak iin hazr olmalar gerekiyordu. Iacocca yllk sre iinde otuz be bakan yardmcsndan otuz nn iine son verdi. Ama iler yine de ktye gitmeye devam ediyordu. lke berbat bir durgunluk dnemi yayordu, faiz oranlan o gne kadarki en yksek seviyelerde bulunuyordu. Ardndan, ran ah 1979 yl balarnda tahtndan indirildiinde petrol fiyatlar yukar frlad. Chrysler'in pazar pay yzde sekiz gibi son derece dk sevi212 zveri Yasas tek bir zverinin ender olarak baar getirdiini savunur. zveri Yasas yelere geriledi. Iacocca'run tm almalarna ramen, zveri Yasas ie yaramyor gibi grnyordu. Iacocca, ounu Ford'dan emekli olmu isimlerin oluturduu, sektrn en iyi liderlerini toplayarak firmay yeniden kurmak iin ok alt. Gcnn yettii tm harcamalar kst ve firmaya g katt ama alnan bu nlemler irketi ayaa kaldrmak iin yeterli deildi. Chrysler iflasa doru ilerliyordu. Iacocca, tm fedakarlklarnn en byn yapmakla kar karyayd: Bor gvencesi iin elinde nl apkasyla Amerikan Hkmetine gidecekti. Ford'da Iacocca, hkmetin i dnyasna ne ekilde olursa olsun karmasna kar sert eletirileriyle tannyordu. Bu nedenle yardm iin kongreye gittiinde, kimse o-nun iin ho szckler sarfetmedi. Iacocca, bu olay sonradan yle deerlendiriyordu: Kongrenin ve medyann kafasnda biz gnahkardk. Pazar karmtk ve cezalandrlmay hakediyor-duk. Cezalandrlmtk da... Kongrede yaplan konumalar srasnda, tm dnyann nnde Amerikan sanayisinin tm hatalarnn yaayan rnei olarak gsterilmitik. Editr say/alarmda vazgeme efendiliinde bulunmayp huzur iinde lmemekle kk drlyorduk. Elerimiz ve ocuklarmz alveri merkezlerinde ve okullarnda alay konusu oluyordu. Bu sadece kapy kapatp kmaktan ok daha ar bir bedeldi. Kiiseldi, ineleyiciydi ve ac vericiydi. __ O12 __ Liderlik Yasalar Gururunu ayaklar altna almak Iacocca iin, ou st dzey irket yetkilisinin, asla gze almayaca bir zveriydi. Ancak bu, irketi korumak iin yerine getirmek zorunda olduu bir zveriydi.

O zamanlarda hi deilse bir zverisi basnda olumlu bir tepki yaratmt: Iacocca kendi cretini yllk bir dolara drmt. yle demiti: "Liderlik bir rnek oluturmaktr. Kendinizi liderlik konumunda bulduunuzda, insanlar sizin her hareketinizi takip edeceklerdir." Bu faaliyetini bakalarndan da zveride bulunmalarn isteyerek srdrd. Chrysler'in st dzey yneticilerinden cretlerde yzde on orannda kesinti yapmalarn istedi. Ve otomobil reticileri ile alan sendikalarla bankalardan taviz vermelerini istedi, istediini de elde etti. Chrysler'in baarl olmas iin herkes zveride bulunacakt. Baarl olundu da... 1982 ylyla birlikte Chrysler ilem krn "Liderlik rnek oluturmaktr. Kendinizi lider konumunda bulduunuzda, insanlar sizin her hareketinizi t takip eder." Lee Iacocca tarihinin en iyi rakam olan 925 milyon dolara kard. Ve 1983 ylnda firma borlarn deyebilecek durumdayd. Chrsyler baarlarna ve bymeye devam etti. irket ayakta kalmak iin byk bir mcadele verdi. Bugn A-merikan-Kanada ortakl yzde on altdan byk pazar payna sahip bir firma haline geldi. Bu pazar pay Iacoc-ca'nn irketi devrald zamankinin iki kat. Iacocca e-mekli oldu ama liderlii Chrysler'in haritadaki boluu doldurmasn salad. Neden? nk zveri Yasasn kullanmt. 214 zveri Yasas LDERLN KALB Lee Iacocca iin doru olan herhangi bir lider iin de doruydu. Ykselmek iin vazgemek zorundasnz. Bugn pek ok kii irket merdivenlerini trmanmak istiyor nk zgrln ve gcn kendisini zirvede bekleyen dller olduuna inanyor. Liderliin gerek doasnn gerekten zveri olduunun farkna varmyorlar. Pek ok kii liderlik kariyerinin epey erken dnemlerinde zverinin gerekli olduunu kabul ediyor. nsanlar o-las frsatlar ele geirmek adna pek ok eyden vazgeiyor. rnein Tom Murphy 1937 ylnda General Motors iin almaya balad. Ama, kendisine firmada nerilen ilk konumu nedereyse reddediyordu nk ayda yz dolar harcamalarna zar zor yetiyordu. Kayglarna ramen, frsatn zveriye deeceini dnerek ii her durumda kabul etti. Haklyd. Murphy sonunda General Motors'un ynetim kurulu bakan oldu. LDERLN BEDELN HESAPLAMAK zveri liderlikte sabittir. Bir kerede denen bir bedel deil devam eden bir sretir. Arkama dnp baktmda her ileri kmn her zaman bir bedeli olduunu farkederim. Bu benim iim maliye alannda yaptm tm i deiikliklerinde geerliydi, biri dmda. lk iimi kabul ettiimde, cretimin az olmas ve eim Marga-ref in ii benim almam iin retmenlii brakmak zorunda kalmasndan dolay aile gelirimiz dmt. Indiana Marion'daki bir merkezde bulunan yzveri bir defada denen bir bedel deil, devam eden bir sretir. 215 Liderlik Yasalar neticinin iini kabul ettiimde, cretimde bir kez daha kesinti oldu. Bu din topluluu iindeki nc konumuma ilikin grmeyi yaptktan sonra, cret hakknda bir fikrim olmadan (daha dkt) kurulun verdii konumu kabul ettim. Kurulun baz yeleri aknln ifade ettiinde, onlara ii iyi yaptm taktirde, cretin de iyileeceini syledim. Ve sonunda, yirmi alt yllk bir kariyerin ardndan 1995 ylnda kiliseden ayrldmda tm zamanm liderlii retmeye ayrabilecektim. cretlerden tmyle vazgemitim. Eer admnzn doru olduuna inanyorsanz zveride bulunmakta tereddt etmeyin. YKSELMEK N VAZGEERSNZ

Ykselmek isteyen liderlerin ara sra cretlerinde kesintiye gitmek dnda yapmak zorunda olduklar eyler vardr. Haklarndan vazgemeleri gerekir. Gerald Brooks'un dedii gibi, "Bir lider olduunuzda kendinizi dnme hakknz kaybedersiniz". zverinin doas herkes iin farkl olabilir. rnein Iacocca'run en byk zverisi kariyerinin sonlarnda gereklemiti. lkesinde rkla son vermek iin uraan Gney Afrika eski devlet bakan F.W. de Klerk'in konumunda biri iinse bedel tm bir i yaam olabiliyordu. artlar kiiden kiiye deiebilir ama ilke deimez. Liderliin anlam zveridir. Liderler ykselmek iin kendinden verir. Bu, alan sz konusu olmakszn tm liderler iin geerlidir. Hangi liderle konuursanz konuun, pek ok kez zveride bulunduunu grrsnz. Genellikle, lider ne kadar ykselirse, 216 "Lider olduunuzda kendinizi dnme hakkn kaybedersiniz." Gerald Brooks zveri Yasas LDERLN BEDEL Liderlikte ykseldike sorumluluklar artar, haklar azalm o kadar byk zverilerde bulunur. Etkili liderler kendilerini en iyiye adamak adna en ok iyi olandan fedakalk e-der. zveri yasasnn ileyii budur. Dijital Ynetici ve st Dzey Sorumlu Robert Palmar, bir rportajnda yle diyordu: "Benin ynetim modelimde hareket alan ok dardr. Eer ynetim alannda grev istiyorsanz o zaman o-nun gerektirdii sorumluluu ve gvenilir olma zorunluluunu kabul etmelisiniz."2 Gerekten liderliin bedelinden sz ediyor. Eer liderlerin ykselmek iin zveride bulunmalar gerekiyorsa, o zaman ayakta kalmak iin ok daha fazlasn yapmalar gerekir. Takmlarn ne kadar ender arka arkaya ampiEer liderler ykselmek iin vermek zorundaysa o zaman orada kalmak iin daha fazla vermeleri gerekir. yorduk elde ettiini hi dnm mydnz? Nedeni basit: Eer bir lider takmn ampiyonluk mana tayor ve 217 y Liderlik Yasalar kazanyorsa, genellikle bir sonraki yl bir deiiklik yapmadan bu sonucu yineleyebileceim varsayyor. Sezon dnda yeni zverilerde bulunmak konusunda isteksizlei-yor. Ancak bir takm zirveye tayan ey, takmn orada kalmasn salamaz. Ayakta kalmann tek yolu daha fazla vermektir. Liderlik baars srekli deiiklik, ilerleme ve zveri gerektirir. Filozof air Ralph Emerson u nermede bulunuyor: "Yitirdiiniz her ey iin bir ey kazanrsnz; ve kazandnz herey iin bir ey yitirirsiniz." NE KADAR YKSELRSENZ KENDNZDEN O KADAR VERRSNZ Dnyann en gl lideri kimdir? Ben Amerika Birleik Devletleri Bakan derdim. Hareketleri ve szleri, sadece kendi lkesinde deil tm dnyada, insanlar zerinde herhangi birinin sylediinden ya da yaptndan ok daha byk bir etki yaratyor... Bakanlk mevkisine ulamak ve bu mevkiyi korumak iin vazgemek zorunda olduklarmz hakknda dnelim. Zaman artk kendisine ait deildir. Srekli mercek altndadr. Ailesi ok byk bir bask altndadr. Ve doal olarak binlerce insann yaamna mal olabilecek kararlar almak zorundadr. Grevinden ayrldktan sonra dahi kalan mrn, kendisini fiziksel olarak zarar grmekten koruyacak olan milli istihbarat 1 servisi gzetiminde geirecektir. zveri Yasas, daha byk liderlerin daha ok zveride bulunmalarn gerektirir. Martin Luther King Jr. gibi birinin yaamn dnn. Ei Coretta Scott King, "Martin Luther King'le Hayatm" (My Life with Martin Luther King, Jr.) adl kitabnda unlar anlatyor: "Telefonumuz 218 1 zveri Yasas

gece gndz susmazd, ve insanlarn azmdan mstehcen yaktrmalar salrd... Konumalar her zaman, kasabadan ayrlmadmz takdirde ldrleceimiz tehditleriyle sona ererdi. Ancak tm tehlikelere, zel yaamlarmz-daki karmaaya ramen istekle dolduumu ve gururlandm hissederdim." Yurtta Haklar Hareketi srasnda liderlii srdrrkenjKing, pek ok kez gzaltna alnd ve tutukland. Taland, bakland ve fiziksel o-larak saldrya urad. Evi bombaland. Yine de gelecee bak ve etkisi gittike glendi. En sonunda sahip olduu her eyden vazgeti. Ancak vazgetiklerinden isteyerek Kaybettiiniz her ey iin bir ey kazanrsnz ve kazandnz her ey iin bir ey kaybedersiniz. Ralph Waldo Emerson ayrld. Memphis'te dzenlenen bir suikastte ldrlmeden nceki gece yapt konumada yle demiti: "Bundan sonra bana ne olacan bilmiyorum. nmzde zor gnler var. Ama bu benim iin sorun deil. nk dan zirvesindeyim. Umurumda deil. Herkes gibi uzun bir hayat yaamak isterim. Yaanacak uzun bir mr var. Ama imdi bunun iin kayglanmyorum. Sadece Tanrnn isteini yerine getirmek istiyorum. O, dan zirvesine kmama izin verdi. Aa baktm ve Vaad-edilmi lke'yi grdm. Oraya sizinle gidemeyebili-rim, ancak bu gece bilmenizi isterim ki, bizler insan olarak, Vaat edilmi lkeye ulaacaz. Bu gece ok m utluyum... Hi kimseden korkm uyorum... 'Gzlerim Tanrnn geliinin zaferini grd"3 219 Liderlik Yasalar Ertesi gn, zverinin nihai bedelini dedi. King'in etkisi ok derindi. Milyonlarca insan, kendilerini dlamak iin savaan bir sisteme ve topluma kar barl bir ekilde direnmeleri ynnde etkiledi. Baarl insanlarn doru bulduklar eyler, lider olduklarnda daha berraklar. zveri olmadan baar olmaz. Liderliin ne kadar st seviyelerine ykselmek isterseniz o kadar zveride bulunmanz gerekir. Ykselmek iin kendinizden vermeniz gerekir. Liderliin gerek doas budur. Bu, zveri Yasasdr. nsanlar liderliin ne kadar st seviyelerine ulamak isterlerse, o kadar ok zveride bulunmalar gerekecek. 220 ZAMANLAMA YASASI Ne Yaptnz ve Ne Yne Gittiiniz Kadar Bunu Ne Zaman Yaptnz da nemlidir ZAMANLAMA YASASI ONA, Amerika Birleik Devletleri Bakan olma frsat verdi. Bu, lke tarihinde gerilimli bir dnemdi. Herkes Vietnam savandan tkenmi ve VVatergate nedeniyle herkesin itibar zedelenmiti. nsanlarn cesareti krlm ve kendine olan gveni yok olmutu. Ve insanlar, zellikle Washington ynetimiyle balants olan herkese pheyle yaklayordu. Daha nce hi Washington iin hizmet etmemi olan gelecein bakan, seim kampanyalar srasnda kendisi hakknda yle demiti: "lkeye yabanc olmakla sulanyorum. Suumu kabul ediyorum... Ne yazk ki Amerikallarn byk bir ounluu yabanc."1 Bu kii Jimmi Carter'di... BR YABANCI N ZAMANLAMA DORUYDU Zamanlama Yasas'm anladnzda Jimmy Carter'in 1976 ylnda neden bakan olarak seildiini anlayacaksnz. 221 5 Liderlik Yasalar Aslnda Carter'in yaam ve kariyeri, zamannda atlm admlarla farklln ortaya koyuyor. Bir Annapolis mezunu olan Carter, Amerikan Donanmasnda grev yapmak istiyordu ancak 1953 ylnda babas aniden ldnde aile iini stlenmek iin Geogia Plains'e geri dnd. Sadece birka yl iinde gl, saygm bir iadam

ve topluluk iinde bir lider haline geldi. 1962 ylnda zaman deiiyordu. Devlet yetklilerinin seiminin yozlaan yntemleriyle Georgia'daki eski siyasi sistem paralanmaya yz tutarken, Carter Georgia senatosu iin adayln koymaya karar verdi. Carter, tarihte ilk kez eski sistemin bir paras olmayan birinin kazanma ans olduunun farkndayd. Ancak byk bir mcadeleyle kar karyayd. Yerlerine iyice yerlemi siyasi liderler kendi sahalarnn kontroln yitirmemek iin hala savayordu. Kt amal bir lider ak bir ekilde adaylara gzda vermi ve seim sonularnda oynama yapmt. Sonu olarak Carter n seimleri kaybetti. Ancak savamadan ekilmeyi reddetti. Seim sonularna kar kt ve oylama ilemlerinin yeniden gzden geirilmesi iin yksek mahkemeye bavurdu. Sonular tersine dndnde Carter adayln korudu ve kazanmak iin seimlere devam etti. Ve 1970 ylnda eyalet valilii iin baarl bir seim dnemi geirdi. Bir kez daha yeni gelenin, yerleik siyasi sistemi deitirme iine girimesi iin zamanlamann doru olduunu fark etti. LDER OLMAYANLAR BUNU HER ZAMAN GREMEZ Carter'in bundan sonra yapt akla hayale gelmeyecek bir eydi. Amerika Birleik Devletleri Bakanl iin a222 Zamanlama Yasas dayln koymaya karar verdi. Ortada, seilmi bir siyaseti olarak tm kariyerinde bir dnem Georgia senatosunda bulunmu, bir dnem eyalet valilii yapm bir a-day vard. Deneyimi ok azd ve daha nce hi ulusal a-landa bulunmamt. Carter ylesine yabanc bir isimdi ki, 1973 ylnda, henz valiyken "izgim Ne?" (What'sMyLi-ne?) adl bir televizyon programna katldnda, konumaclarn Carter'in ne kim olduu ne de meslei hakknda bir fikri vard. Carter bakanlk seim arenasna ilk ktnda medya yeleri onu dikkate almad. Az tannan, Washington deneyimi olmayan Gneyli eski bir valinin hibir durumda Demokratlardan aday gsterilemeyeceini dnyorlard, bakanl kazanma ans ise ok ok daha azd. Ama Carter azimli biriydi. Carter ve birka kilit arkada, onun iin doru zamanlamann 1976 yl olacan dnyordu, bu konuyu ele almak iin bir araya geldiler. Toplantya katlan Carter'm yaamyksnn yazar Peter G. Bour-ne, dardan birinin bakanla adayln koymas iin tek ve ak bir frsat grdn sylyordu. Bunu Carter da gryor, durumun "ya imdi ya da hi" ilkesine uygun olduunu biliyordu. Carter, bakanlk iin adayln, vali olarak grev sresinin dolmasmdan bir yl sonra, 1975 ylnn aralk aynda aklad. lke apnda insanlarn tepkisi can skc ekilde birbirinden farkl deildi. Bourne yle bildiriyordu; ou gazeteci lkeyi derinden etkileyen sosyal ve si-. . yasal akmlar kavrayamyor gibi grnyordu. Viet-nam'm, Watergate'in etkisi, Gney'de rk ilikilerinde yaanan deiiklikler ve zellikle siyasi ileyiin etkili bir ekilde balamas geni lde gz ard edi223 Liderlik Yasalar liyor gibi grn yordu, adaylar sadece eski siyasi biimler kapsamnda deerlendiriliyorlard.2 Zamanlama Yasas, dardan birinin adayln koymas iin doru zaman olduunu gsterdi. Carter'da nceki bakanlarda olmayan bir ey vard: Kampanya sresince herhangi bir kamu hizmeti stlerunemiti, valilik grevi 1974 ylnda tamamlanmt. Meslei avukatlk deildi. Hristiyan dininin, sesini duyuran bir savunucusuydu. Ve daha nce lkenin en yksek dzeylerinde grev yapm kiilerden farkl olarak Carter daha nce bir kongre -yesi, senatr, bakan yardmcs ya da kabine yesi olarak VVashigton ynetiminin bir paras olmamt. Hkmete farkl bir yaklam ve taze yz vard ki, bunlar, Amerikan halknn aresizlikle beklentisi iinde olduu eylerdi. yle inanyorum ki, Jimmy Carter, bir baka zaman, daha nce ya da sonra seilemezdi. Dikkat ekici bir ekilde, James Earl Carter, 20 Ocak 1977 tarihinde yemin ederek A-merika Birleik Devletlerinin otuz dokuzuncu bakanlk grevini stlendi. Ne var ki, zamanlama her zaman Jimmy Carter'dan yana deildi. 1980 yl seimlerde zamanlama yeniden seilme ansn ldrd. lke o gne kadarki en sorunlu gnlerini

yayordu. Ekonomi darmadand: Amerika iki haneli enflasyon rakamlaryla kar karyayd, petrol fiyatlar rekor seviyedeydi, ipotek faizleri zirveye ulamt. Ayn zamanda d politikada ok sayda sorun yaanyordu, bunlarn arasnda Sovyetler birliinin Afganistan'a girmesi ve tabii ki, uzun zamandr ran'da tutulan Amerikal rehineler sorunu da vard. Berbat edilen rehineleri kurtarma operasyonu da Carter'in aleyhine ilemiti. Seim gecesi sonular alndnda, Carter, Ronald Reagan'n 224 Zamanlama Yasas 489 oyuna karlk sadece ok kt bir rakam olan 49 oy aldn anlad. Bu ezici bir yenilgiydi. Zamanlama yasas iki ucu keskin bir kltr. Carter'in 1976'da nasl bakan o-larak seilmesini saladysa, drt yl sonra ona karsna geebilmiti. ZAMANLAMA HEREYDR Byk liderler ne yaplaca ya da ne yne gidilecei kadar bunu ne zaman yaplacann da nemli olduunun farkndadr. Lider her hareket ettiinde ortaya kabilecek gerekten sadece drt sonu vardr: 1-YANLI ZAMANDA YANLI HAREKET FELAKETE GTRR Yanl zamanda yanl harekette bulunan liderin bunun etkilerinin acsn ekecei kesindir. Carter dneminde, Amerikan glerinin ran'n elinde tuttuu rehineleri kurtarma giriimi yanl zamanda yanl harekete rnektir. Kurtarma karar alnmadan nce Dileri Bakan Cyrus Vance, plann kusurlu olduunu ne srerek kar kmt. Aksilik kacana inanyordu. Ne yazk ki haklyd. Pek ok helikopterde mekanik sorunlar kt, biri kum frtnasnda kaybolurken, bir bakas bir nakliye uayla arpt, sekiz asker ld. Peter Bourne durumu "kt ansla askeri beceriksizliin birleimi" olarak ifade ediyordu. Ancak bu sadece "felaket'le tanmlanabilirdi. Zamanlamas kt olan bir tatbikatt ve nereden baklrsa, Carter'in yeniden seilme ansnn sona erdiinin bir iaretiydi. 225 3S-Liderlik Yasalar 2-DORU ZAMANDA YANLI HAREKET DREN GETRR Ne yaplmas gerektiini zmek baka, ne zaman harekete geileceini anlamak baka bir eydir. Liderlik deneyimimden kt zamanlamaya bir rnek anmsyorum. 1980'li yllarn banda San Diego'daki kilisem olan Skyline'da kk bir grup program balatmaya altm. Bu yaplacak doru eydi ama ilgin bir ekilde baarsz oldu. Neden? Zamanlama yanlt. Giriimi destekleyecek ok az lider gelitirdiimizin farkna varmamtk. Ama alt yl sonra, yeniden denedik, program ok baarlyd. Sadece zamanlama sorunuydu. Eer bir lider kk eylerde bile srekli olarak yanl deerlendirmede bulunuyorsa, insanlar onun bir lider olarak gerek bir hata iinde olduunu dnrler. 3-DORU ZAMANDA YANLI HAREKET HATADIR On yldan fazla bir sredir, meslektalarm beni bir radyo program yapmak konusunda ikna etmeye alyor. Uzun sredir bu fikre kar direniyorum. Ancak bir ka yl nce doru zamann geldiini fark ettim. Bylece "Bugn Bymek" (Growing Today) adl program yarattk. Yine de bir sorun vard: format. nsanlara yardmc olmas iin malzemeleri ellerine vermek istiyordum ama, halktan yardm almamaya kararlydm. zmn, bymeyi hedef alan bir program yaynlamak ve destek iinde rn satlarna gvenmek olduunu dndm. Sonra bunun bir hata olduunu anladk. Bu tr bir ov blne226 Zamanlama Yasas

miyordu bile. Radyo doruydu ama, programn tr yanlt. Zamanlama Yasas burada da kendisini gstermiti. 4-DORU ZAMANDA DORU HAREKET BAARIYLA SONULANIR Liderler doru hareketi doru zamanda yaptklarnda baar neredeyse kanlmazdr. nsanlar, ilkeler ve ilemler inanlmaz bir etki yaratmak iin birleir. Sonular sadece lideri deil, takipilerini ve tm kuruluu etkiler. ZAMANLAMANIN SONULARI HAREKET Yanl Hareket Do&r:reket Yanl r Zamanlama Hata Doru lider ve doru zamanlama bir araya geldiinde inanlmaz eyler ortaya kar. YVinston Churchill'in yaa227 Doru liderle doru zamanlama bir araya geldiinde inanlmaz eyler meydana gelir. Liderlik Yasalar rruru dnn. ngiltere Babakan olmak iin altml yalarn bekledi. Bir asker, yazar ve devlet adam olarak, yaamn dierlerini ynlendirerek geirdi, ancak, sadece ikinci dnya savann srd sralar onun iin byk bir lider olarak ortaya kma zamanyd. Ve sava bir kez sona erdiinde, etrafnda toplanan insanlar artk onu brakmt. 30 Kasm 1954 tarihinde parlamentoda sekseninci ya gn konumasn yaparken, Churchill, Byk Britanya'nn liderliindeki roln yle anlatmt: "ou insann kibarlk olsun diye syledii, "ulusa ilham verdiim" gibi eyleri asla kabul etmem. Arzulan kararl, acmasz ve kantland zere zapt edilemezdi. Bunu gstermek bana dt. Bu, bir ulus ve dnyann drt bir yannda yaayan aslan yrekli bir rkt. Bense, kkremek grevinin bana verilme ansn elde ettim."3 Churchill'in katksnn gerekte ansla hibir ilgisi yoktu, ancak zamanlamayla epey ilgisi vard. O, zamanlamann, insann yaamn yanltabilecek bir etkisi olduunu anlamt. Bir baka zaman bunu yle tanmlamt: "Herkesin yaamnda zel bir an, onu yaamak iin dnyaya geldii zel bir an vardr. Bu zel frsat ele geirdiinde, grevini gerekletirir onun iin esiz bir ekilde donatld grev. O an, ycelii bulur. Bu onun en iyi zamandr." 228 Zamanlama Yasas SAVAIN ZORLUU ZAMANLAMA YASASI'NI SERGLER Churchill'in deneyimi, Zamanlama Yasas'nn zellikle sava zamannda belirgin hale geldiini gsteriyor. Bunu, Krfez sava srasnda Irak'ta da ilediini grebilirdiniz. l Frtnasnn ilk aamalarnda, kayg duyulan konu, Suudi Arabistan' etkili bir ekilde savunmak iin blgeye yeterli asker tehizat gtrmekti. Eer Irak savunma u-lamadan saldrmaya kalkarsa, bir baka lke Saddam'n saldrganlnda yitirilebilirdi. Bu nedenle hedef, Irak karsnda tartmasz bir ekilde kazanmak iin yeterli g yerletirmekti. Mttefik lkelerin gleri uygun zaman kollayarak, Irak' Kuveyt'ten kartmak iin l Frtnasn balatmadan nce baarl bir hava operasyonu dzenledi. Ve zamanlamalarnn doru olduunun kantlar sonularda grlebiliyordu: Irak on binlerce kayp verirken ve 60 binden fazla askeri rehin alnrken, Amerika Birleik Devletleri ve mttefikleri 150'den az kayp vermiti ve sadece 41 asker Irak gleri tarafndan tutsak edilmiti. Savan, Zamanlama Yasas'n ok ak bir ekilde gstermesinin nedenleri sonularn ok arpc ve ani olmasdr. Herhangi bir byk mcadeleye geri dnp baktnzda, zamanlamann kritik nemini grebilirsiniz. Amerika i sava srasnda gerekleen Gettysburg arpmas bunun balca rneidir. Gney Eyaletleri Generali Robert E. Lee, Kuzey Virginia ordusunu 1863 ylnn temmuz sonlarnda Pensvanya'ya sokunca atma iin zemin hazrd. Savan nc ylyd ve her iki taraf da atma yznden tkenmiti. Lee'nin hareketlerinin hedefi vard: 1-Kuzey ordusunu Virginia'dan karmak, 2-Pensilvanya kaynaklarn kulla-

229 t: Liderlik Yasalar narak askerlerinin donanmlarn yenilemek ve 3-Sava dman blgesinin kalbine tamak, bylelikle atmann bir sona ulamasn hzlandracan umuyordu. Generalin stratejisi, Kuzey ordusunu tela ve istenmeyen bir hareketle sktrmak iin Pensvanya'daki Harrisburg blgesine gemekti. En son Virginia'da olduklar biliniyordu. arpmadan birka gn nce, Lee, General Trimble'a unlar anlatt: Ordum uz iyi bir ruh hali iinde, yorgunluktan tkenmi deil ve 24 saat ya da daha ksa bir zamanda bir noktada dikkatini toplayabilir. Henz dmann Po-tomac'dan getiini duymadm, General Stuart'dan haber bekliyorum. Nerede olduumuzu duyduklarnda zoraki bir askeri yry yapacaklar... Buraya gelecekler... Alktan tkenmi bir ekilde glkle yryerek gelecekler, uzun bir hat oluturacaklar ve Pensilvanya 'ya girdiklerinde moralleri daha da bozulacak. lerleyenlerin zerine ezici bir g gndereceim, onlar yok edecek, baary devam ettirecek, ard arda zel mfrezeleri zerlerine sreceim, geri pskrtme artmalarla, dikkatlerini toplamalarna frsat vermeden panik yaratp sonunda orduyu mahvedeceim. "4 Lee ezici bir zafer iin frsat yakalamaya alyordu. 1 Temmuz sabahna kadar Kuzey ordusunun kuzeye kaym olduundan habersizdi. Kuzey birliklerinin bir ksm Gettysburg'un batsndaki Chambersburg yolunda Gney birlikleriyle arpmaya balamt bile. Bu gelime Lee'nin stratejisini bozdu ve zamanlamasn mahvetti. Lee'nin ilk aklna gelen ey, hareketsiz kalmak ve ordu 230 Zamanlama Yasas byk bir saldr ncesinde btn gcn toparlayana kadar beklemekti. Ancak Zamanlama Yasas'nn her zaman bilincinde olan Lee, birliklerinin beklenmedik bir avantaj yakaladn farketti. Yaknlardaki bir da srtndan izlediinde Lee, Federal Birliklerin bozguna uradklarn ve geri ekildiklerini grd. Kuzey Ordular, sadece Kuzey piyade ve topu birlikleri tarafndan korunan Mezarlk Tepesinin yksek blgesini ele geirme frsat yakalamt. Lee, eer bu konumu ele geirip kontrol salayabilirler-se, tm blgeyi kontrol edebileceklerini dnyordu. Bu, Gneylilerin kazanmas iin bir anahtar olacakt ve muhtemelen savaa bir son verecekti. ZAMANLAMA KAIRILDI, FIRSAT GTT Ancak Gneyliler bu tepenin alnmasn garantileyeme-miti. Gnn erken saatleri olmasna ve etkili bir saldr zamannn gelmi olmasna karn, tepeyi alacak olan Gney Ordular Generali R. S. Ewell, dmanla savamak yerine sadece bekledi. Ve frsat ellerinden kayp gitti. Ertesi sabahla birlikte Kuzey ordular eski konumlarn glendirdi ve Gneyliler anslarn kaybettiler. Kuzey ve Gney ordular iki gn daha savata ancak sonunda Lee, yetmi alta bin yz askerinin otuz binini l ya da yaral eklinde kaybederek yenildi.5 Tek seenekleri geri ekilmek ve Virginia'ya dnmekti. BR FIRSAT DAHA YTRLD Gney'in yenilmesinin ardndan Lee, General Meade komutanl altndaki Kuzey ordularnn, sendeleyen orduyu 231 tamamen kertmek iin hemen kar saldry srdrmesini bekliyordu. Abraham Lincoln de, Kuzeyin zaferini duyduktan sonra byle bir beklenti iine girmiti. Zamanlama Yasas'nn byk oranda uygulanmas iin rpnan Lincoln, 7 Temmuz 1863 tarihinde, Washington'dan Mea-de'ye, General Halleck araclyla bir mesaj gnderdi. Mesajda Halleck yle diyordu: Bakandan sayg iinde ileteceim aadaki notu aldm: "Elimizde Vicksburg'un 4 Temmuz tarihinde General Grant' kuattma ilikin kesin bir bilgi var. u anda eer General Meade, imdiye kadar Lee'nin ordusuna gerek ve dikkat ekecek esasl darbeler indirerek ok onurlu bir ekilde yerine getirdii grevini tamamlarsa, isyan sona erecek.6 Lincoln sava sona erdirecek doru hareketi yapmak iin zamanlamann doru olduunu farketmiti. Ancak Gney gleri, tpk Kuzeylilerin de yapamad gibi zafer kazanmak iin ellerine geen an deerlendirememiti. Meade zamann zaferini Gettysburg'de srdrmek iin harcad, Lee'yi kovalarken yeterince saldrgan

deildi. Hedefini, "igalcilerin varlnn her izini silip atmak" eklinde aklarken, Lincoln onu "Aman Tanrm, hepsi bu mu?" diye yantlyordu. Lincoln grdnn, Kuzeylilerin ansnn kayp gitmesi olduunu biliyordu. Zamanlama Yasas ihlal edilmiti. 14 Temmuzda Kuzey Virginia Ordusundan arta kalanlar bozgundan kaarken i-in Potomac'tan geti. Lincoln, Gney'in sava sona erdirme frsatn elinden karmas karsnda derinden sar232 Zamanlama Yasas sildi. Daha sonra Meade'nin abalarnn kendisine, "bir koyu geecek kazlarma ayakkab giydirmeye alan yal kadn"7 anmsattn sylemiti. Sonuta her iki ordu da zafer kazanma ansn kard. Bunun yerine sava hemen hemen iki yl daha srd ve yz binlerce asker yaamn yitirdi. Her iki tarafn liderleri zafer kazanmak iin ne yaplmas gerektiini biliyordu a-ma kritik an deerlendirmekte baarsz oldular. Durumusanlamak ve ne yapacan bilmek liderlii baarmanz iin yeterlidir. Sadece doru zamanda doru hareket baar getirir. Bunu dmda her ey ar bedel gerektirir. Zamanlama Yasas budur. 233 BYK GELM YASASI Geliimi Arttrmak in Takip Edenleri Ynetin, Geliimi Katlamak in Liderleri Ynetin. 1984 YILINDA JOHN SCHNATTER kendi iini kurdu. Daha nce babasna ait olan Mick'in oteli adl yerin gmme dolabmdan dntrlen odackta pizza satarak balad. Sadece kk bir ocuk olmasna karn, ince piz-zalarrun baarl olmasn salamaya yetecek kadar salam bir baka, olaanst bir azme ve enerjiye sahipti. Ertesi yl, Indiana Jeffersonville'de, Misk'in hemen yanndaki yere ilk maazasn at. Buraya Papa John's adn verdi. Sonraki birka yl iinde Schnatter kendi irketini kurmak iin ok alt. Zamanla, ubeler at ve daha sonra bayilikler vermeye balad. 1991 yl balarnda 46 maazaya sahipti. Bu bal bana bir baaryd. Ancak bundan sonraki birka yl iinde olanlar ok daha iyiydi. 1991 ve 92 yllarnda Papa John, byk bir dnm aamas geirdi. 1991 yl sonunda maazalarn says, iki kat aan 110'a ulat. 1992'nin sonlarnda bu say yine ikiye katland ve 220'ye ulat. Byme arpc bir ekilde devam 235 Liderlik Yasalar PAPA JOHN'UN BYMES RESTORANLARIN SAYISI 2000 1500 1000 500 0 '84 *86 '88 '90 '92 '94 *96 '98 etti. 1998 balarnda say 1600' geti. irketin bylesi inanlmaz bir hzda byme dnemi yaamasn salayan neydi? Bu sorunun yant Byk Geliim'Yasas'nda bulunabilir. Schnatter, kadrosuna her zaman iyi elemanlar ald ancak ilk yllarda o gerekten tek lider ve irketin baarsnn arkasndaki tek itici gt. 1980'li yllarda, baka gl liderler yetitirmeye ok zaman ayrmad. Papa John'un baarsndan sz ederken Schnatter "kendi payma byk bir geliim dyor" diyor. "26 ve 32 yalan arasnda benim iin en zor ey etrafmda bir dolu John Schnatter olmasyd (danmaya ihtiya duyan yksek potansiyelli insanlar). Yetitirilmeye ok ihtiyala236 'Firmam kuracak liderleri kurmak benim iim." John Schnatter

Byk Geliim Yasas r vard ama ben kendimi gelitirmekle maguldm. Bir sonraki aamaya ykselmeye alrken, bu insanlar gelitirmedim. Sonu olarak onlar kaybettim. irketi kuracak insanlar kurmak benim isimdi. Bu bana ilk 1200 maazadan daha zor gelecek"1 BYMENN ANAHTARI LDERLKTR 1990'larn banda Schnatter, irketin gerekten bymesi iin ne gerekir diye dnmeye balad. Anahtar liderlikti. Kendisi kiisel olarak lider haline gelmeye balamt bile. Liderlik geliiminde ciddi mesafe kat etmesi nnde, irket iin daha iyi liderleri etkilemek ve onlara ihtiya duyduklar zaman salamak iin kap ayordu. Bu, imdi iletme mdr olan Wade Oney gibi halen irket ynetimindeki kiileri ie almaya balad dnemdi. Wade, Domino Pizza'da on drt yl almt ve John, firmann bu denli baarl olmasnn nedenlerinden birinin Wade olduuna inanyordu. Wade, Domino'dan ayrldnda John hemen, Papa John takmnn bir paras olmas teklifinde bulunmutu. Halihazrda Schnatter, itah kabartan pizzalar retebilen byk bir irket kurmutu ve sre iinde iyi kazanyordu (maaza basma sat ortalamalar Pizza Hut, Domino ya da Little Sezar'nkiden daha yksek). Hedefleri daha byk bir firma kurmakt. Hep birlikte, ylda drt yz, be yz yeni restoran aabilecek kapasiteye ulamak iin ne yaplmas gerektii zerinde konumaya baladlar. Dikkatlerini yeni liderler gelitirmeye ite o zaman odak-" lamaya balamlard, bylece firmay bir st seviyeye tayabileceklerdi. Oney yle diyor: "Pazarda bizi baarl yapan neden kaliteye odaklanmamz ve sadelii koruma237 Liderlik Yasalar ya duyduumuz arzudur. Bir irket olarak baarl olmamzn nedeni iyi elemanlarmzdr." 199O'l yllarn balarndan itibaren, Schnatter ve Oney, irketin byk geliim deneyimi yaamasna yardmc o-lan doruk noktasndaki liderler takm gelitirdi: Papa John'un Genel Mdr ve Bakan Yardmcs Blaine Hurst, CFO Drucla Milby, Papa John'un yemek servisi mdr Robert Waddel ve bayi almalarna bakanlk eden Hart Boesel gibi... Papa John'un bymesi, on yl nce rakiplerle dolan sektrde bir fenomen haline geldi. 1997 ylnda 350'den fazla yeni restoran atlar. 1998 ylnda, bu saynn drt yz amasn bekliyorlar. Ayn zamanda Papa John'u u-luslararas pazara kartma planlarn hayata geiriyorlar. Dnyann en iyi pizzacs unvann alana kadar bymeye son vermeyi dnmyorlar. "imdi ba koyduumuz grev, bizden sonraki liderleri gelitirmek" diyor Oney. irket mali olarak mkemmel bir konuma sahip. Gerek bir yer edinmek her zaman mcadele gerektiriyor, ama orada baarabiliriz. Mterilere iyi hizmet sunduunuzda ekonomi asla bir engel oluturmaz. Ancak burada kilit nokta lider yetitirmektir. Bunu insanlar gelitirerek yaparsnz." LDERLERN MATEMAT BYK GELM GETRR John Schnatter ve Wade Oney baard nk Byk Geliim Yasas'n uyguladlar. Bunu yapan her lider takipilerin matematiinden liderlerin matematiine bir gei yapar. te bunun yntemi... Takipiler yetitiren liderler fir238 Byk Geliim Yasas Byk Geliim Yasasn uygulayan her lider, takipilerin matematiinden liderlerin matematiine geer. malarnda bir kerede sadece bir kiilik byme salar. Ancak lider yetitiren liderler bymeyi arparak arttrr, nk yetitirdikleri her lider iin bu liderlerin takipilerini de kazanr. Firmanza on takipi eklediinizde, on kiinin

gcne sahip o-lursunuz. Firmanza on lider eklediinizde, on lider kadar takipiye ve onlarn etkiledii liderlere sahip o-lursunuz. Toplama ve arpma arasndaki fark budur. Bu bir bakma irketinizi kii yerine takm bazmda bytmektir. Ne kadar iyi liderler yetitirirseniz, nicelik ve nitelik olarak o kadar iyi takipilere kavuurunuz. En yksek seviyeye kmak iin liderlerin liderlerini yetitirmek zorundasnz. Arkadam Dale Gallovvay unu savunuyor: "Baz liderler takipiler yaratmak ister. Ben lider yaratmak istiyorum. Sadece lider yaratmak istemekle kalmyor liderlerin liderlerini yaratmak istiyorum. Ve daha sonra liderlerin liderlerinin liderlerini". Eer bu tarz benimserseniz, irketinizin bymesinin snr olmaz. Onun iin eer bymenize ekleme yapmak istiyorsanz takipileri ynetin, eer bymenizi katlamak istiyorsanz liderleri ynetin diyorum. Bu Byk Geliim Yasas'dr.. FARKLI DKKAT MERKEZ Liderler yetitiren bir lider olmak, btnyle farkl bir dikkat merkezi ve takipi yetitirenlerinkinden ok daha farkl bir tavr gerektirir. Baz farkllklar dnn: 239 Liderlik Yasalar TAKP YETTREN LDERLER BR KEREDE BR K EKLER LDER YETTREN LDERLER BYMELERN KATLAR Takipi L LDER \ Takipi T Takipi LDER Takipi r \ Takipi 1 Takipi 240 Byk Geliim Yasas TAKP YETTREN LDERLER htiya duyulmaya ihtiya duyarlar Zayfla odaklanrlar En alttaki yzde yirmiyi gelitirirler Adil olmak adna elemanlarna eit davranrlar Gc saklarlar Bakalaryla zaman geirirler Ekleme yoluyla byrler Sadece kiisel olarak iliki kurduklar insanlar etkilerler LDER YETTREN LDERLER Yerlerinin doldurulmasn isterler Glle odaklanrlar Zirvedeki yzde yirmiyi gelitirirler Liderlerini, etkilenecek zel bireyler olarak grrler Glerini datrlar Bakalarna zaman ayrrlar Katlanarak byrler Uzanamadklar ok uzaklardaki kiileri dahi etkilerler Lider yetitirmek zordur nk liderlik potansiyeli tayanlar bulunmas ve etkilemesi zor insanlardr. Bir kere bulduunuzda ise elinizde tutmanz zordur nk takipilerden farkl olarak bu kiiler enerjik, giriimcidir ve kendi yolundan gitme eilimi tarlar. Lider yetitirmek de ayn zamanda zor bir itir. Tama suyla deirmen dnmez ilkesi lider yetitirmek iin de geerlidir. Zaman, enerji ve kaynak gerektirir. UZAKLARDA BR LDER YETT

Liderlerin geliimini son yirmi yl iinde odak noktam haline getirdim. irketim zerindeki etkisi her zaman olum__ 94i __ Liderlik Yasalar lu oldu. Ancak son on y iinde, bunun dier liderler ve irketler zerindeki etkisini grmenin inanlmaz gururunu yaadm. Bu, &on on ylda yetitirdiim liderlerin ounun, bana ait olan irketler dnda almalarndan kaynakland. Sonu olarak zaman zaman, hi bilmeden yetitirdiim birini bulmann aknln yaadm. Geen dnemde, denizar verdiim bir konferansta bama byle bir ey geldi. Daha nceki blmlerde de belirttiim gibi, Bazen A-merika Birleik Devletleri dnda da konferanslar veririm. Geen yllar iinde, Avustralya, Brezilya, Kanada, Hindistan, Endonezya, Kore, Yeni Zelanda, Nijerya ve Gney Afrika'da konferanslar verdim. Buna ek olarak kitaplarm yirmiden fazla dile evrildi ve kasetlerim dnyann drt bir yanna datld. Sonu olarak, liderlik ilkelerimin ok uzaklara ulatn biliyorum. Ancak yine de geen dnem Hindistan'a gittiimde Madras kentinde ilk kez David Mohan'la karlamak ve yksn dinlemek dikkat ekici ho bir srprizdi. Papaz Mohan, Hindistan'n en byk kilisesini ynetiyor. Oraya iki bin kadar papazdan oluan bir gruba liderlik dersi vermek iin gitmitim. Beni, uzun zamandan beri haber alamad eski bir dostuymuum gibi karlad. O sabah uamz be saat rtar yapmt ve ge kalyordum, yani konferans balamadan nce konumak iin ok fazla zamanmz yoktu. Liderlik dersi verirken n srada oturarak sylediim her eyi byk bir dikkatle dinledi. ncelikler Yasas'n ve Pareto lkesini rettiimde, sylediklerimi anlayp anlamadklarndan emin olmak iin liderlerini etrafna topladn grdm. Ve liderlik zerine retim temelimin bir paras olan bir ilkemi program d tantt242 Byk Geliim Yasas mda syleyeceklerime hazrlanyor gibi grnyordu. Konferans tamamladmda scak bir ekilde teekkr etti ve srarla beni havalimanna gtrmek istedi. Uzun sren yolculuk srasnda bana yksn anlatt. Anlattna gre, konferans srasnda aslnda Pensilvanya, Pitts-burg'da olmas gerekiyormu. Ama benim geldiimi duyunca tanmak istedii iin planlarn deitirmi. Yedi yl nce kilisesi yaklak yedi yz kiiyi iine alyormu. Bu olduka byk bir kilise, zellikle Hindistan'a gre. Ancak o ok daha fazla insana ulap blgesindeki etkiyi arttrmak istemi. Ve bunu yapmak iin elemanlar arasndan liderler yetitirmesi gerektiini fark etmi. Bu sralarda biri ona liderlikten sz eden kitaplarmdan ve kasetlerimden sz etmi. Ondan sonraki yedi ylda kitaplarm okuyarak ve kasetlerimi dinleyerek, liderlik konusunda renebilecei her eyi snger gibi emmi. Bu arada insanlar gl liderler haline getiriyormu. O gelitike, liderler takm da geliiyor-mu. Onlar gelitike kilisesi gelimi. 1997 yl sonlarnda kiliseyi ziyaret ettiimde kilisenin etkinliklerine her hafta sonu on drt bin kii katlyordu. Sadece bu kadar da de-, ildi, her on kiiden biri eitim alyor ve bir lider olarak yetitiriliyordu. Ve imdi bu kii, kendisine bilmeden yap- tm yardm nedeniyle bana teekkr ediyordu. i rf Anlattklar karsnda kendimi mahcup hissettim ama [inanlmaz derecede de cesaretlendim. Darda, liderlik hakknda bir eyler renen ve sonu olarak insanlar ze243Bymeyi patlama halinde yaamann tek yolu matematii liderlerin matematii yapmaktr. Liderlik Yasalar rinde byk etkiler brakan, hi karlamadm daha ne kadar insan olduunu merak etmeye baladm. Onunla karlamak ve yksn dinlemek, liderlii retmek konusundaki kararllm pekitirdi. Liderlik geliimi macerasnn neresinde olduunuzu bilmiyorum. Belki kendi

liderliinizi gelitirmeye urayorsunuz, ya da imdiden ok iyi gelimi bir lider olabilirsiniz. Nerede olursanz olun, bir ey biliyorum: ancak takipiler yerine liderler yetitirmeye balarsanz en yksek seviyeye kacaksnz. Lider yetitiren liderler irketlerinde, kaynaklar arttrmak, maliyetleri drmek, kazan payn ykseltmek, sistemi analiz etmek, kalite ynetimi prosedrlerini uygulamak ve buna benzer yollarn hi biriyle edinilemeyecek inanlmaz bir oalma deneyimi yaar. Geliimi patlama seviyesinde yaamann tek yolu matematik, liderlerin matematiidir. Byk Geliim Yasasnn inanlmaz gc budur. 244 MRAS YASASI Bir Liderin Varln Srdren Deeri Ardndan Gelen eylerle llr 1997 YILINDA DNYANIN EN iyi liderlerinden biri ld. Ad Roberto Goizueta'yd ve Coca-Cola'nn yneticisi ve birinci bakanyd. lmeden bir ka ay nce Chicago'nun Yneticiler Klbnde yapt bir konumada Goi-zueta u saptamada bulunmutu: "Bir milyar saat nce dnya zerinde insan yaam balad. Bir milyar dakika nce Hristiyanlk dodu. Bir milyar saniye nce Beatles "Ed Sullivan Shovv" da syledi. Bir milyar Coca-Cola sat ... sabaht. Ve imdi kendimize u soruyu soruyoruz: "Bir milyon Coca-Cola satn bu sabah yapmak iin ne yapmamz gerekiyor?" Coca-Cola'y dnyann en iyi irketi haline getirmek Goizueta'nn yaam boyunca sren arayyd, birdenbire, beklenmedik bir ekilde ldnde bile gayretle bu hedefin peinden kouyordu. Bir Ynetim Kurulu Bakann Kaybeden irket genellikle bir sarsnt iine girer, zellikle eer bu ayrlk Goizueta'nnki gibi aniyse. lmnden k245 "S-, Liderlik Yasalar sa bir sre nce Goizueta, Atlanta Journal-Constitution'-nun yapt bir rportajda yle demiti, "gelecekte emeklilik grnmyor. Zevk almaya devam ettike, gereken e-nerjim olduka, insanlar gneli bir gnden mahrum etmedike, irketin ynetim kurulu kalmam istedike kalacam." Bu grmeden hemen bir ay sonra kanser tehisi kondu. Alt hafta sonra ld. Goizueta'nn lm zerine, Jimmy Carter dncelerini yle belirtti: "Yaadmz ada belki de baka hibir firma lideri Amerikan Ryasna onun kadar mkemmel bir rnek olmad. O, Amerika'da her eyin mmkn olduuna inand. Bu ryay yaad. Ve bu srad liderlik yetenekleri nedeniyle pek ok insann dlerinin farkna varmasn salad." GOZUETA'NIN MRASI Goizueta irkete inanlmaz bir miras brakt. 1981 ylnda devraldnda firmann deeri 4 milyar dolard. Goizueta'nn liderliinde bu rakam 150 milyar dolara ykseldi. Bu yzde bin be yz aan deerde bir bymeydi! Coca-Cola, Amerika Birleik Devletleri'nin araba reticileri, Microsoft Wal-Mart'n nndeki ikinci byk irketi ve dierlerinin byyd. Coca-Cola'dan daha deerli olan tek irket General Electric'di. Coke'un pek ok hissedar defalarca kez milyoner oldu. Portfynde byk oranda Coca-Cola hissesi bulunan, Atlanta'daki Emory niversitesi, Harvard'la karatrlabilir bir para akna sahip oldu. Ama yksek deerli hisse senetleri Goizueta'run Coca-Cola irketine verdii en nemli ey deil, Miras Yasas'n Miras Yasas yaama biimiydi. Ynetim Kurulu bakannn ld duyulduunda, Coca-Cola'nn hissedarlar arasnda panik yaanmad. Paine Webber aratrmacs Emanuel Goldman, Goizueta'nn "hayatnda grd, irketi kendi yokluuna en iyi hazrlayan lider" oluunu sylyordu. Bunu nasl yapt? ncelikle firmay yapabilecei en gl hale getirerek. kincisi, kendi yerini alacak Douglas Ivester'i yneticilik konumuna hazrlayarak. Atlanta on-titution yazan Mickey H. Graming yle yasmt: "st dzey yneticilerini kaybettiklerinde krizle kar karya kalan baz firmalardan farkl olarak CocaCola dnyann en ok talep gren irketi olarak konumunu korumas bekleniyor. Goizueta, 1994 ylnda irketin iki numaral merkezine atanmasndan itibaren Geogia'l Ivester'i kendi admlarn izlemesi iin yetitirmiti. Ve Coca-Cola'nn att admlarn Wall Street'te ne kadar gl hissedildiinin bir

gstergesi olarak, alt hafta nce Goizueta'ya akcier kanseri tehisi konulduunda, irketin hisselerinde belli belirsiz bir dalgalanma meydaI na gelmiti.1 Eitim alm bir muhasebeci olan Douglas Ivester, 1997 ylnda Coca-Cola'da yardmc kontrol grevlisi olarak almaya balad. Drt yl sonra irketin sorumlu mali yetkilisi olarak atand. Ender rastlanan mali yaratclyla tannyordu. Goizueta'run irketin yatrma yaklamnda devrim yaratmak ve bor ynetimindeki en byk gcyI d. 1989 ylnda Goizueta, Ivester'in el dememi bir potansiyele sahip olduuna karar vermi olacak ki, onu mali lden tamamen ekerek, ticari ilem ve uluslararas alan-1da deneyim elde etmesi iin Avrupa'ya gnderdi. Bir yl i sonra Goizueta Ivester'i geri ard ve ABD'deki Coca246 247 Liderlik Yasalar Cola'run bakanlna getirdi, harcamalar ve pazarlamay denetleyecekti. Bundan sonra Ivester'i yetitirmeye der. vam etti. 1994 ylnda artk Ivester'in Goizueta'y liderlfge kadar takip edeceinden kuku kalmamt. Goizueta o-nun bakanla ve iletme mdrlne getirdi. Roberto Goizueta'nn yapt son derece olaandyd. Bugn irketlerin ok az saydaki yneticisi gl liderler yetitirip irketi devralmaya hazrlyor. Uluslararas Egon Zehnder irketinin danman John S. Wood u notu dyor: "Yakn bir gemiten itibaren firmalar insana o kadar byk yatrmlar yapmyor. Eer insan yetitiremiyorsa, onlar almalar gerekiyor." yleyse Roberto Goizueta neden farklyd? O, Miras Yasas'nn bir rnyd. Roberto Goizueta Kba'da dodu, Yale niversitesinde okudu ve Kimya Mhendisliini dereceyle bitirdi. 1954 ylnda Hava-na'ya dndnde, bir gazetede, dil bilen kimyager aranan bir i ilanna bavurdu. Eleman arayan firma CocaCola'yd. 1996 ylnda firmann Atlanta'daki merkezinde, teknik a-ratrma ve gelitirme bakan yardmcs oldu. Firmada o gne kadar bu konuma gelen en gen kiiydi. Ancak 1970'li yllarn banda ok daha nemli bir ey oldu. Co-caCola'nn nemli isimlerinden biri Robert W. VVoodruff onu kanatlarnn altna alarak yetitirmeye balad. Goizueta 1975 ylnda firmann teknik blmnn ynetici bakan yardmclna ykseldi ve bununla birlikte deniz a-r yasal ilemler gibi baka sorumluluklar da stlendi. 248 "Liderlik bir bakasna devredemeyeceiniz eylerden biridir. Ya yaparsnz ya da ekilirsiniz!" Robert Goizueta Miras Yasas 1980 ylnda VVoodruff'n desteiyle Goizueta bakan ve iletme mdr haline geldi. Bir yl sonra o artk bakan ve yneticiydi. Goizueta'nn bu denli gvenle seilmesinin, yetitirilmesinin ve 199O'l yllarda halef olarak hazrlanmasnn nedeni 1970'li yllarda ald mirasn zerine yapanmasyd. YERN ALMA MRASINI BIRAKAN LDERLER Goizueta bir keresinde yle demiti; "Liderlik bir bakasna devredemeyeceiniz eylerden biridir. Ya yaparsnz ya da ekilirsiniz." nc bir seenek olduuna inanyorum. Liderlii yerini alacak olana brakma. Bu Goizue-ta'nn denedii seenekti. Miras Yasas'n uygulayan liderler enderdir. Ancak irketlerine gerekten Miras Yasas'n brakanlar bunu unlar yaparak salarlar: RKET "GEN BR UFUK"LA YNETMEK Herkes bir firmay bir anlna iyi hale getirebilir; ortaya gsterili yeni bir program ya da rn koyarak, kalabalklar byk bir olaya ekerek ya da bteyi birden taban noktasna ekerek. Ancak bir miras brakan liderler daha farkl bir yaklam benimser. Bugn deil, yarn da dnerek ynetirler. te Goizueta'nn yapt buydu. Etkili olduu srece ynetimde kalmay istiyordu, ama yine de her

durum-- da kendi yerini alacak birini yetitirdi. Firma ve hissedarlar iin her zaman en iyinin peindeydi. Nasl bir antrenrn kazanmak iin iyi oyunculardan oluan bir takm varsa, firma da baarmak iin iyi liderlerden olumu bir ekibe ihtiya duyar. 249 Liderlik Yasalar LDERLK KLTR YARATMAK En istikrarl firmalarn her dzeyinde gl liderler vardr. Bu denli geni yelpazeli bir liderlik yaratmann tek yolu, liderleri kltrnzn bir paras olarak yetitirmektir. Bu Coca-Cola mirasnn gl bir parasdr. Liderliin kendi firmalar iinde ykselen kiiler arasmda el deitirdii baka ka tane baarl firma biliyorsunuz? BEDEL BUGN DE, YARIN K BAARIYI GARANTLE zveri olmadan baar olmaz. Her kurulu tektir ve bedelin ne olacan dikte eder. Ancak firmasna yararl olmak isteyen her lider, uzun sreli baarl olmay garanti altna almak iin bedeli demeye istekli olmaldr. BREYSEL LDERLN STNDE TAKIM LDERLNE DEER VERN Ne kadar iyi olursa olsun hibir lider tm ii yalnz bana yapamaz. Tpk antrenrlerin kazanmak iin iyi o-yunculardan oluan bir takma ihtiyac olmas gibi, firmada baarl olmak iin iyi liderlerin oluturduu bir takm gereksinir. Firma ne kadar bykse takmn o kadar gl, geni ve derin olmas gerekir. FRMAYI BTNLK NDE BIRAKIN Coca-Cola rneinde, lider firmay brakma ans bulamad nk zamansz bir ekilde yaama veda etti. Ama, eer yaasayd yapaca tek eyin bu olacana inanyorum. Bir liderin firmadan ayrlma zaman geldiinde, ayrlmaya ve kendisine ait olan eyleri yerine alacak olana 250 Miras Yasas brakmaya istekli olmaldr. Bakasnn ilerine burnunu sokmak hem kendisine hem de firmaya zarar verir. MRAS KALAN BAARI Buy-In Yasas blmnde, 1997 yl sona ererken, EQUIP adl kr amac gtmeyen irketimden bir avu liderle Hindistan'a gittiimden sz etmitim. Oradayken Rahibe Teresa'nn bulunduu binay ziyaret etmek istedim. Calcut-ta'da bulunan dz, salam bir apartmand, insanlar buraya "Annenin Evi" diyordu. Kapnn nnde durmu ieri girmeye hazrlanrken, sadece bakarak kimsenin bu mtevazi yerde ok etkili bir liderin yaadn tahmin edemeyeceini dnyordum. Bir lobiden geerek st ak bir taraaya ktk. Amacmz binann yemek odasnda bulunan Rahibe Teresa'nn mezarn ziyaret etmekti. Ancak oraya ulatmzda odann kullanmda olduunu grdk, devam eden tren bitene kadar ieri girmemize izin verilmeyecekti. eride Rahibe Teresa'nn tarznda giyinmi krk elli kadar rahibenin oturduunu grebiliyorduk. Yanmdan geen bir rahibeye "Orada ne oluyor?" diye sordum. Glmsedi. "Bugn aramza krk be yeni ye daha katlyor." dedi ve sonra aceleyle binann bir baka blmne doru gitti. Yeterince ge kaldmz ve uaa yetimek zorunda olduumuz iin daha fazla kalamadk. Ksa bir baktktan -sonra ayrldk. Binadan kp bir ara yoldan yn halindeki insanlarn arasna dalarken kendi kendime, "Rahibe Te-resa grseydi gurur duyard" diye dndm. O gitmiti 251 Liderlik Yasalar ama miras devam ediyordu. Dnyay etkilemi ve grevini devam ettirecek liderler

yetitirmiti. Ve yle grnyordu ki gelecek kuaklar iin insanlar etkilemeye devam edeceklerdi. Rahibe Teresa'nn yaam Miras Yasas'na mkemmel bir rnektir. OK AZ LDER GREVN BAKASINA VERR "Liderlik Bir Sanattr" (Leadership Is an Art) adl kitabn yazar Max Dupree yle diyor: "Yerine geme liderliin kilit sorumluluklarndan biridir." Liderliin tm yasalar iinde en az sayda liderin renmi olduu grlen yasa Miras Yasas'dr. Baaryla sonuca ulamak, biri kendisi iin mkemmel eyler yapma yetisine sahip olduunda gerekleir. Basan, takipilerine kendisiyle birlikte mkemmel eyler yapmalar iin g vermekle gerekleir. Kendisi iin mkemmel eyler yapacak liderler yetitirdike nem kazanr. Miras ancak, bir liderin firmasn kendisi olmadan da mkemmel iler baaracak hale getirmesiyle yaratlr. Ben Miras Yasas'n ok zor edindim. nk ilk liderlik konumuyla Hindistan'n Hillham kentinde bulunduum srada kilise son derece bymt, baarl olduumu dnyordum. Greve baladmda, sadece kaytlmz vard. yl boyunca, kiliseyi yeniden kurdum, halka u-latm ve pek ok insann yaamn etkiledim. Oradan ayrlrken kaytl saymz iki yz gibi yksek bir seviyeye u252 Miras ancak kii firmasn kendisi olmadan da mkemmel iler baaracak konuma getirdiinde oluur. Miras Yasas lamt ve rekorumuz yz akn sayda insand. Programlar sergiledim, her ey bana tozpembe grnyordu. Gerekten nemli bir eyler yaptm hissettim. On sekiz ay boyunca ikinci kilisemde bulunduum srada, o ana kadar orada grmediim bir arkadala karlatm. O da Hillham'dan daha yeni ayrlmt. Orada ilerin nasl olduunu sordum. Cevap karsnda ardm: "ok iyi deil" dedi "Gerekten mi? dedim. "Neden? Ben ayrlrken her ey mkemmeldi. Sorun ne?" "ey, bir eit tkenme. Sizin balattnz programlarn bazlar yava yava yok oldu. Kiliseye sadece yz kadar kii gelip gidiyor. Tamamen bitmeden nce biraz daha k-lebilir." Bu gerekten canm skmt. Bir lider kan, gzya, terle oluturduu eylerin kn grmekten nefret e-der. nce benden sonra gelen lidere fkelendim. Ama sonra fkem bana dnd. Eer orada gerekten iyi i kartm olsaydm, benden sonra gelecek liderin nitelii, iyi ya da kt olmas bir eyi deitirmezdi. Hatal olan gerekten bendim. Kuruluu ayrlmdan sonra baarl olmas iin hazrlamamtm. Bu, Miras Yasasnn nemini kavradm ilk and. RNEK DEM Bundan sonra liderlik iin btnyle farkl bir yol arayna girdim. Her lider bir gn bir ekilde firmasndan ayrlr. ini deitirebilir, terfi edebilir ya da emekli olabilir. E-mekli olmay reddetse bile bir gn lecektir. Bu, grevimin bir ksmnn elemanlarm ve firmam gelecekte kanlmaz olarak duran eye hazrlamak olduunun farkna 253 Liderlik Yasalar varmam salad. Dikkat noktam, takipileri ynetmekten liderler yetitirmeye evirmeye zorlandm. Srecek o-lan deerim, dier tm liderler gibi, firmama przsz bir deiim verebilme yeteneim olacakt. En iyi kiisel deiim ykm, Skyline Kilisesi'nden ayrlmamla ilgilidir. 1981 ylnda oraya ilk ulatmda temel hedeflerimden birini liderleri belirlemek ve yetitirmek o-luturuyordu, nk baarmzn buna bal olduunu biliyordum. Orada bulunduum on drt yl iinde hem alanlar arasndan hem de gnlllerden, gerekten yzlerce sekin lider yetitirdik. Bu kadar ok liderin yetitirilmesi, kiliseyi baar yolunda iyi bir konuma getirdi, ama bu tek bana yeterli deildi. Pek ok iyerinde ve kr amac

gdlmeyen kuruluta, lider, bir vekil yetitirip eitecek konumdadr. Bu benim Skyline'da baarabildiini bir ey deildi. Ynetimin yerli kadrosu benim yerime birini seecekti ve ben bu sreci uygulayamayacaktm. Yapabildiim en fazla, tandm potansiyel adaylar hakkndaki her trl bilgiyi onlara aktarmakt. Ama yapabileceim baka eyler vard, insanlar ve firmay yeni liderin grevi devralmasna hazrlamak gibi. Bu kiiye elimden geldiince baarnn merdivenlerini trmandrmak istiyordum. BAARI SRER Hayatta beni en ok memnun eden eylerden biri, Skyli-ne'n 1995 ylnda ayrldm zamankinden daha iyi durumda olduunu bilmektir. Kdemli papaz olarak yerimi alan Jim Garlow orada harika iler karyor. Kilisenin kaytllar ve geliri artyor, daha da iyisi on yllk gecikmenin 254 Miras Yasas ardndan inaat ve yeniden yaplanma ileri devam ediyor. 1972'nin sonlarnda Jim, Skyline'a giderek inaat projesinin bir sonraki blm iin kaynak salamak amacyla dzenlenen yardm yemeinde bir konuma yapmam teklif etti, memnuniyetle kabul ettim. Organizasyonu, kentin en gzel koylarndan birinde bulunan San Diego Kongre Merkezinde dzenlediler. Her ey gerekten birinci snf bir iilikle hazrlanmt, yaklak drt bin yz kii katld. Eim Margaret ve ben ok sayda eski dostumuzu grmenin ve onlarla sohbet etmenin tadn karttk. Ve elbette gecenin ba konumacs olmakla kendimi ayrcalkl hissediyordum. Bu tam olarak bir kutlama ve tam olarak bir baaryd. nsanlar kilisenin yeni binasnn inas iin 7.8 milyon $' akn ba yaptlar. Konumam bitirir bitirmez, Margaret'le birlikte balo salonundan ayrldk. Skyline'nn imdiki lideri olduu i-in gecenin Jim'e ait olmasn istiyorduk. Bu nedenle, program bitmeden abucak ayrlmamzn en iyisi olacan biliyorduk. Merdivenlerden inerken eimin elini yakalayp sktm. "Margaret" dedim, "mthi bir gece deil miydi?" "Mkemmeldi" dedi, "sanrm Jim gerekten memnun oldu." "Sanrm haklsn. Benim iin en iyi ksmn ne olduunu biliyor musun? Uzun yllar nce balattmz eyin devam ediyor olduunu bilmek." Kongre merkezini arkamzda brakarak ayrlrken, Skyline'le son blmmzn de mutlu sonla bittiini hissettim. Chris Musgrove'nin dendii gibi, "Basan ayrldklarnzla deil, arkanzda braktklarnzla llr. Her ey sylendiinde ve yapldnda, bir lider olarak 255 Liderlik Yasalar yeteneiniz, kiisel olarak, elde ettiiniz baarlar sizin dneminizde ekibinizin stesinden geldii ilerle deerlendirilmeyecek. Elemanlarnzn ve kuruluunuzun, siz ayrldktan sonra ne kadar iyi olduklaryla deerlendirileceksiniz. Size Miras Yasas'na gre bir deer biilecek. Devam eden faydanz ardnzda braktklarnzla llecek. 256 SONU Liderlikte Her ey Ykselir ve Der TE, HEPSNE SAHPSNZ, liderliin yirmi bir yadsnamaz yasas. Bunlar renin, yreinize aln ve yaamnza uygulayn. Eer bunlar izlerseniz, insanlar da sizi izler. Liderlii retmeye balayal yirmi be yl oldu, bu yllar boyunca, eitim verdiim insanlara, size imdi syleyeceim eyi anlattm: Liderlikte her ey ykselir ve der. Bunu sylediimde ou kii bana inanmaz ama dorudur. Hayatta baarl olmak iin ne kadar abalarsanz liderliin fark belirlediinin farkna varrsnz. Bakalarnn yaamas ya da lmesiyle ilgili stlenebileceiniz her giriim liderliinize baldr. Firmanz kurmaya alrken unlar hatrlayn: alanlar firmann potansiyelini belirler. likiler firmann moralini belirler. Yap, firmann boyutunu belirler.

Vizyon firmann ynetimini belirler. Liderlik firmann baarsn belirler. Size basan diliyorum. Dlerinizin peinden gidin. Olmak iin yaratldnz kiiyi yakalayn. Bu dnyada yap257 Liderlik Yasalar mak iin koyduunuz her hedefi baarn. Liderlik size bunu yapmanzda yardmc olacaktr. Sadece kendiniz iin deil arkanzda sizi izleyen insanlar iin de ynetmeyi renin. En yksek seviyelere ularken, yarnn liderlerini beraberinizde gtrmeyi unutmayn. NOTLAR BLM 1 1. John F. Love, McDonald's: Behind the Anhes (Ncw York; Bantam Books, 1986). BLM 2 1. Quotcd at www.abcnews.com on 4 February 1998. 2. Thomas A. Stewart, "Brain Povver Who Owns it ... How Thcy Proft from it," Fortune, 17 March 1997,105-6. 3. Paul F. Boller, Jr., Presidential Anecdotes (New -York: Penguin Books, 1981), 129. BLM 3 1. Sbaron E. Epperson, "Death and thc Mavera," Time, 18 December 1995. 2. James K. Glassman, "An Old Lady's Lesson: Patience Usually Pays," Washington Post, 17 December 1995, H01. 3. "The Champ," Readers Digest, January 1972,109. 4.. Milton Meltzer, Theodore Roosevelt and His America (New York: FranldinWatts,1994). BLM 4 1. Forbes. BLM 5 1. Bruce Nash and Allan Zullo, The Sparts Hal! of Sbame. 2. PeggyNoonan, Time 15 September 1997. 258 259 Liderlik Yasalar BLM 6 1. E. M. Swift, "Oii Man Out," SporH IUustrated, 92-96. 2. Robcrt Shaw, "Tough Tnst," Leadtr to Leader (vvinter 1997), 46-54. 3. RusseU Duncan, She-Eyed Child ofFortune (Athens: University of Georgia Press , 1992), 52-54. 4. Robert S. McNamara with Brin VanDeMark, in Retrospect: Tbt Tragedy and Lessons of Vietnam (New York: Times Books, 1995). BLM 7 1. M.W.Tzyiot,Harriet7lbman <NewYork: ChelseaHousePublishers, 1991). 2. Alecander Wolff, "Tales Out of School," Sforts IllustraUd, 20 October 1997,64 . 3. Mitchell Kngel, Jordmu Tbe Man, His Words, His Lifi (New Yorlc St. Martin's Press, 1994), 39. BLM 8 1. Catby Booth, 'Steve's Job: Restart Apple," Time, 18 August 1997, 28-34. 2. Michael Krantt, Tf You Can't Beat 'Em," Time, 18 August 1997, 35-37. BLM 10 1. Quoted in Awta.Jovrnal-Constitution, 9 January 1998. 2. H. Norman Schvrarzkopf, "Lessons in Lcadership," VoL 12, na 5. 3. H. Norman Schwarzkopf and PctstPctrt, it Doesn'tTake a Herotievr York: Bantam Books, 1992). 4. Kevin and Jackie Freiberg, Nuts! Sovthvest Airlines' Craty Rtpefor Business (Ncw York: Broadway Books, 1996), 224. BLM 11 1. Lavnencc Miller, American Spiril: Visions of a Nev> Corporate Cntiun. 260

Notlar 2. Warren Bennis, Sairce Organizing Genius: Tbe Secrets of Creative Collaboratio n. 3. Judkh M. Bardvvick, in Praise ofGoodBusiness (NewYork: John Wiley and Sons, 1988). 4. Prov. 27:17 cev. BLM 12 1. Peter Collier and David Horovritz, Tbe Foras An American Epic (New York: Sumrait Books, 1987). 2. ' Lee Iacocca and VVillim Novak, lacoaa: An Autobiography (New York: Bantam Books, 1984). 3. Lynnc Joy McFarland, John R. Childress, and Lany E. Senn, 21st Century Leadersbip: Dialogues witb 100 Top Leaders (Leadership Press, 1993). 4. Benjanrt P. Thomas, Abrabam Lincoln: A Biograpby (New York: Modern Library, 1968), 235. 5. Richard VVheeler, fVitness to Gettyiburg (New York: Harper and Row, 1987). 6. DonaldT. Phillips, Lincoln on Leadenbip:Execative Strategiesfor Tough Times (New York: Warner Books, 1992), 103-4. BLM 13 1. Janet Lovrt,Jack Welch Speaks: Wisdomfrom tbe Worlds GreatestBusiness Leader (New York: John Wiley and Sons, 1998). BLM 14 1. Otis Port, "Love Araong the Digerati," Business Week, 25 August 1997,102. BLM 15 1. David M. Pottet,Jefferson Davis and tbe Political Factors in Confiderate Defi at. 26l Liderlik Yasalar 2. James C. Humes, Tbe Wt and Wisdom of Winston Churchill (New York: Harper Perennial, 1994). 3. Aithur Schlesinger Jr., Tranklin Delano Roosevelt," Time, 13 April 1998. 4. Andre Brnk, ""Nelson Mandela," Time, 13 April 1998. 5. Mitchell Krugel, Jordan: The Man, His Words, His Life (New York: St. Martin's Press, 1994), 41. 6. Kevin and Jackie Freiberg, Nut! Soatlrmest Airlines' Crazy Recipefor Busines s and Personal Success (New York Broadway Books, 1996). BLM 16 1. Jay Mathevvs, Escalante: The Best Teacber in America (New York: Hcnry Holt,1988). BLM 17 1. John Wooden and Jack Tobin, Thcy Cali Me Coacb (Chicago: Contemporary Books, 1988). 2. Janet C. LovK,JacA Weltb Speaks: Wsdomfwm the Vorld's Greatest Business Leader (New York: John Wiley and Sons, 1998). BLM 18 1. Lee lacocca and Wlliam Novak, Iacocca: An Autobiograpby (New York: Bantam Books, 1984). 2. Hillary Margolis, "A Whole New Set of Glitches for Digital s Robert Palmer, " Fortune, 19 August 1996,193-94, 3. Davd Wallechinsky, Tbe Tkoentietb Century (Boston: Lirde, Brovm, 1995), 155. BLM 19 1. Paul F. Boller Jr., Presidential Anecdotes (New York: Penguin Books, 1981), 340. 2. Petcr G. Houme,Jimmy Carter:A Compnbensfae Bhgmphyfrom Plains ta Postpresiden ey (New York Scribner, 1997). 262 Notlar

3. Daniel B. Baker, Pover Quots (Detroit Visible Ink Press, 1992), 337. 4. Douglas Southall Freeman, Lee: An Abridgement in One Volume (New York Charles Scribner's Sons, 1961), 319. 5. Saouel P. Bates, Tbe Battle tfGettysburg (Philadelphia: T. H. Davis and Company, 1875), 198-99. 6. Ibid. 7. Rkhard VVheeler, Witness to Gettysburg (New York Harper and Row, 1987). BLM 20 1. Rajan Chaudhiy, "Dough Boy," Chain Leader, April 1997. BLM 21 1. Mickey H. Gtomig, Atlanta Cvnstitutum, 10 November 1997. 263 Hayatmn asla unutmayacam bir anyd. Liderlik zerine dzenlediim konferansta onbe dakika ara vermitik. Bob adnda bir adam zerime atlarak yle dedi: "Kariyerimi kurtardnz! ok teekkr ederim." Tam geri dnm giderken kolundan yakalayp durdurdum ve sordum; "Kariyerinizi nasl kurtardm?" "Elli yandaym," diye cevap verdi. "Son onyedi yldr liderlie dayanan bir pozisyondaym. Son zamanlarda gerekten zorlanana kadar liderlik konusundaki teknik eksikliimin tam olarak farknda deildim. Geen yl sizin liderlik seminerinize katldm ve rendiim prensipleri hemen kendi iimde uygulamaya baladm. Ve oldu. nsanlar benim gsterdiim yolu izlemeye baladlar; ilk nce yava ama artk olduka hzl. ok deneyimim vard amauzmanlm yoktu. Beni bir lider yaptnz iin teekkr ederim!" Bob'unki gibi taktirler beni zamanmn byk blmn, liderler gelitirme ynnde adamaya tevik etti. Birlemi Milletler'de ve baka lkelerde ylda yaklak on liderlik semineri dzenlememin ve bu kitab yazmamn nedeni budur. Okumak zere olduunuz bilgiler, yirmi yl boyunca insanlara liderlik ederken renilen tekniklerin olgunlam halidir. Oniki yl boyunca bu liderlik prensipleri zerinde dnerek, bay ve bayanlarn bakalarna baarl biimde liderlik yapabilir hale gelmelerini byk bir memnuniyetle izledim. imdi de tm bunlar sizinle paylama frsatm var. John C. Maxwell "Hayatn gereklerinden biri udur ki; eer birine her konuda giivenemezseniz, hibir konuda gvenemezsiniz." ChetylBkhl evrenizi baka liderlerle sarmann anahtar, bulabileceiniz en iyi insanlar bulmak ve onlar olabilecekleri en iyi liderler haline getirmektir. Byk liderler, baka liderler retir. Liderlikte geen yirmibe yldan uzun zaman iinde rendiim en nemli liderlik prensibi, o lidere en yakn olanlarn, o liderin baar seviyesini belirleyecekleridir. Bu ifadenin olumsuz ekli de dorudur: O lidere en yakn olanlar, o liderin baarszlk seviyesini de belirler. Dier bir deyile, bana yakn olan insanlar "beni yapar ya da krar". Liderliimin olumlu ya da olumsuz kntsn belirlenmesi, bir lider olarak bana en yakn olanlar nasl gelitirdiime baldr. Ayrca, dierlerinin organizasyonuma ve bana verebilecekleri deerleri anlayabilmeme de dayanr. Hedefim, kalabalk oluturacak ekilde takipileri ekmeye almak deildir. Hedefim, hareket hafine gelecek liderler gelitirmektir. Bu kitabn mesaj sizin her eyi tek banza yapamayacanzda. Eer gerek bir lider olmak istiyorsanz, evrenizdeki liderleri de gelitirmelisiniz. Siz bir takm oluturmak zorundasnz. Vizyonunuzu bakalaryla paylaacak bir yol bulmalsnz. Lider byk resimi grr fakat o, baka liderlerin onun resmini gereklie dntrmesine yardmc olmasna ihtiya duyar. John C. Maxwell "Baar bir ur yeri deildir, ba^a bir yolculuktur, adm adm ilerlediiniz bir yoldur."

[BEYAZ YAYIMLARI imdi dostlarm, ister Karar Vadii'nde olun, ister Kuku Tepesi'nde, ya da kariyer ve kiisel yaamnz tam vites ilerliyor olsun, emniyet kemerlerinizi takmay unutmayn, nk zirveye doru bir yolculuk yapmaktasnz. Bu canl bir yolculuk olacak, bir Alfred Hitchock filminden daha gerilim dolu, bir John VVayne filminden daha hareketli, bir Shakespeare oyunundan daha dramatik ve bir sirkten daha heyecanl. Sevgiyle yorulmu ve kahkahayla dolu bir yolculuk, size Sleyman'n hazinelerinden daha fazlasn verecek. Ksacas bu kitap, Geleceiniz iin bir Kullanma Klavuzu niteliinde. Bu doru, sahip olduklarnz istemek zorunda olmadnzda istediklerinizi elde edebilirsiniz. nandktan sonra baar kolaydr. Bu nedenle yapn ve okumaya devam edin. Bu nanmaya doru ilerliyorsunuz ve bu da baaracanz gsteriyor. Zig Ziglar .VENN ZERND TtrkfM:(MttSKT "nemli olan ey nereden baladnz deil, sonuta nereye ulatnzdr." Bir zamanlar adamn biri "gerek inkar edilebilir fakat nne geilemez, engellenemez" demi. Tamamen ayn fikirdeyim Zirvenin zerinde kitabnda verilen bilgiler, yaamn gereklerini temel alarak size umut vermek zere dzenlenmitir. Bu bilgiyi paylama srecinde, nemli noktalar akla kavuturmak amacyla gerek yaamdan alnm olan birok hikaye, rnek, aklama ve ibret veren olaylara bavuracam. Tm bunlar birletiinde, teorilerden ziyade temeli olaylara ve ilkelere dayanan yaamn bir portresi ortaya kmakta. Zirvenin zerinde, salam temellere oturtulmu ve umut dolu beklentilerle dolu olan bir gelecek ina etmeniz iin, gemiteki korkularn, suun ve kzgnln stesinden gelmeniz ynnde size yol gsteriyor. Cesaretlendirme umudun yakt olduu iin, bu kitabn her sayfasnda sizin folunuzda emin admlarla ilerlemenizi salayacak olan cesaretlendirici dnce ve fikirler yer alyor. Okumaya devam ettike, yaamlarn ve grevlerini ahlaki temeller zerine oturtmu ve yaamlarn dier insanlara hizmet etmeye adam olan kii ve kurulularn, elde edilen byk baarlarn zevkini kardklarn greceksiniz. Zig Ziglar [R TERCHTR eni nerede bulunduumuz hangi ynde ilerlediimizdir." AZ YAYNLAR Kariyer yaamnda "baary" ok byk bir aba harcamadan, hatta rastlant eseri elde etmi insanlar vardr. Gelin, siz bu insanlardan olmayn... Elde ettiiniz baarlar sizin iin kolay kazanmlar olmaktan ksn; erimek istediiniz baarlar ise sizin iin olaslk olmann tesine gesin. Gerek baary tadn. Baarl olmay hak edin. Baarl olmay tercih edin. Spor dnyasnda geerli olan bireysel ve takm leindeki baar taktik ve stratejilerini i dnyasna baaryla uygulayan Rick Pitino baarl olmak iin izleyeceiniz yolu zetle yle tarif ediyor: "Basketbol sahasnda geerli olan ite ve hayatta da geerlidir. Baarl olmak istiyor musunuz? yi, baarn yleyse. Hak edin. Nasl m? evrenizdeki herkesten fazla alarak. Kk eyler iin ter dkn. Byk eyler iin ter dkn. Daha

fazla yol aln. Ama ne olursa olsun kalbinizi ve ruhunuzu yaptnz eye verin. Her eyinizi sahada ortaya koyun. Ama siz bunu gerekletirmek isteyene kadar bu gereklemeyecektir.,. Baar ne bir ans, ne ilahi bir hak, ne de bir doum kazasdr." Baarl olmak bir tercihtir. MikiIm (tka: E. ZLEM SIHR "Sevgi, bilgi ve almann ne vatan, ne gmrk duvar, nede niformas olur." Sigmund Freud "Korkarm ocuklarmz bu karmak dnyada eitli bask vetehditlerle kar karya kalyorlar. Olumsuz Bir Dnyada Olumlu ocuklar Yetitirmek, bizim modern tuzaklarve gizli tehlikelerle nasl baa kabileceimizi, bunlarn olumumlarn nasl engelleyebileceimizi eitli yntem ve kavramlarla bize veriyor. Bu kitab okumak gerekten zevkli idi." Paula Havvkins ABD Senatr Gnmzde ocuk yetitirmenin bir-iki nesil ncesine gre neden daha zor olduuna, zel problemleri nasl nleyebileceimize ya da bunlarla nasl baa kabileceimize ve gnmzde baarl bir ebeveyn olmaya adm adm nasl yaklaabileceimize dair ok nemli ipular veren bir eser." Peggy Mann " milyonu akn ocua, sahip olduumuz olumlu davran ve dncelerimizi retirken, bu kavramlarn sadece ocuklar iin deil, ayn zamanda tm aile bireyleri iin de nemli olduunu fark ettik." Mamie McCullough Amerika Olumlu Yaam Becerileri Bakan "ocuumuza evimizde yaadmz problemleri aklamakla kalmayp, bunun yannda bizlere de daha iyi bir aile yaps edinmemize yardmc olacak somut ve basit fikirler neren bir kitap." Roger Staubach YMSERL! Alan Ly McGinnis ^ eviren: Aude kyj "Eer srekli ilerin ktye gideceini syleyip duruyorsanz, bir khin olmak iin hi bir frsat yakalanrsnz demektir." . IsaacSinger iyimser insanlar iyimser olmayanlardan yalnzca daha salkl olmakla, daha iyi evlilikler yapmakla, daha olumlu ocuklar yetitirmekle, daha baarl olmakla kalmaz, onlardan daha uzun yaarlar. Kitaplar Amerika'da en ok satanlar arasnda yer alan Alan Loy McGinnis, iyimser insanlarn yaamsal deneyimlerinden rnekler vererek iyimserliin gcne k tutuyor. McGinnis'e gre iyimserliin en belirgin oniki zellii unlar: iyimserler sorunlar karsnda bocalamaz. yimserler ksmi zm arar. yimserler geleceklerini kontrol ettiklerine inanr. yimserler srekli kendilerini yenilerler. yimserler dncenin olumsuzlua kayn engeller. iyimserler deer yarglarn glendirirler. jyimserler baary hayallerinde canlandrr. yimserler mutlu olmasalar bile neelidirler. iyimserler hemen hemen snrsz bir esneme kapasitesine sahip olduuna inanr. iyimserler iyi haber alveriinden holanr. yimserler baz eylerin deitirilemeyeceini kabul eder. iyimserler yaamlarna ok sayda sevgi sdrr. "Yasan dostluklarla glenir. Sevmek ve sevilmek, var olmann en byk mutluluudur," Svdnev Smith Beyaz yaynlar Baz insanlarn herkesi kendilerine ekebilmelerinin, dostlarnn hayranln ve sevgisini kazanabilmelerinin

srrnn ne olduunu hi dndnz m? Sradan grn olan baz insanlar vardr; kar cinsi mknats gibi ekerler. ok baarl grnmeyen baz yneticilerin ok sadk olduu gzlenir. Bu gibi insanlar bazen zengin kiilerdir bazen de deil. Bazlar ok zekidir, bazlar deildir. Kimileri ok iyi eitim almtr, kimileri almamtr. Ancak hepsinin kiiliinde, saylmalarn ve sevilmelerini salayan bir zellik vardr; bu zellik dostlua verdikleri deerdir. Psikolojik danman olarak altm iin, insanlarn birbiriyle olan ilikilerine ok farkl adan bakma olana bulmuumdur. Binlerce insanla en yakn ilikileri hakknda konutum ve baaryla yryen aklar gzlemleyerek, baz srlarn da renebildim. Bu kitabn amac, rendiklerimi sizlerle paylaabilmek. Alan Loy McGinnis t.- > * l f J& "nsanolunun ruhu bydke, karsndakini daha derin sevmeye balar." Leonardo da Vinci :A2 YAYINLARI Psikoanalist Eric Fromm'a gre, "Byk umutlar ve beklentilerle balayan, ancak ak kadar dzenli bir ekilde baarszla urayan neredeyse hibir ey yoktur." Ancak aslnda baarszla urayan ak deil, insanlardr. Muhtemelen bir nedenle ok sk baarszla urarz: iftleri ayrlmaya tevik eden, ama biraraya gelme konusunda neredeyse hi bilgi vermeyen bir topluluk tarafndan habersiz ve hazrlkszca, srarla, kadn-erkek ilikilerinin vahi ve tehlikeli dnyasna itiliriz. Ancak yaamn hibir noktasnda cahilliimiz ve hazrlktan yoksunluumuz bizi byk bir skntya srklemez. Son derece nemli olan bu yntemler lkelerin her okulunda retilmelidir. Matematik kurallarn bilmeden yaayabilirsiniz, ama kar cinsle nasl iliki kurulacan renmeden yaayamazsnz. Genelde mutluluunuz ve hatta kariyerinizde baarnz byk oranda umutlu bir yuva yaratma becerinize baldr. Alan Loy McGinnis LDERLK YASALARI Bu kitap ister ilk liderlik kitabnz isterse onbeincisi olsun, onu seveceksiniz nk kiisel, aile ve i yaamndaki deien ilke ve olgular hemen uygulayabilirsiniz. Bu kitapta hibir "fildii kule" yok. Bunun yerine John Maxwell'in ve bu konuda yazan ok sayda insann gerek dnya deneyimleri ile onaylanm deimeyen liderlik ilkeleri anlatlmaktadr. Reddedilemez 21 Liderlik Yasas kitab evde, ite, kilisede ya da nerede istiyorsanz byk bir lider olmak iin izlemek zorunda olduunuz, zaman snrlamas olmayan gl ve belirli ifadeleri iermektedir. John Maxwell, her blmde, geni kapsaml bir liderlik yasasnn dorudan kalbine giderek, bakalarnn baar ya da baarszlklarn gstererek, bu yasay yaamnzda nasl uygulayabileceinizi ortaya koyuyor. Ve siz yasalarn her birini uygulayabilirsiniz. Eer istekli bir renen iseniz, 21 yasay renebilir ve pratik yaama geirebilirsiniz. Zig Ziglar

DENZYILDIZI YKS Bir adam okyanus sahilinde yry yaparken, denize telala bireyler atan birine rastlar. Biraz daha yaklanca bu kiinin, sahile vurmu denizyldzlarn denize attn farkeder ve "Niin bu denizyldzlarn denize atyorsunuz? " diye sorar. Topladklarn hzla denize atmaya devam eden kii, "Yaamalar iin "yantn verince, adama aknlkla "yi ama burada binlerce denizyldz var. Hepsini atmanza imkan yok. Sizin bunlar denize atmanz neyi deitirecek ki? " der. Yerden bir denizyldz daha alp denize atan kii, "Bak onun iin ok ey deiti, " karln verir. BEYAZ YAYINLARI "Kyya Vurmu Her eyi" yaatmaya alr. BEYAZ YAYINLARI Tel : 0(212)522 38 68-69 Faks: 0(212) 522 38 70 ISBN 975-8261-96-7 9789758 261963 >