You are on page 1of 2

Avaliao inicial: Histria clnica e Exame fsico Factores de risco; Sinais ou sintomas que faam suspeitar de OP secundria; Sinais

que faam suspeitar de fracturas vertebrais


1. Existncia de um factor de risco major (Tabela 2) ou 2 minor (Tabela 3) em mulheres na menopausa ou homens, com idade 50 anos 2. Existncia de mais do que um factor de risco major em homens ou mulheres pr-menopusicas 3. Mulheres com idade 65 anos e homens 70 anos

FACULDADE DE MEDICINA DA UNIVERSIDADE DO PORTO

6 ano - Medicina Comunitria

ALGORITMO DE DECISO NA OSTEOPOROSE


Referenciar para Reumatologia Ausncia de fracturas Evoluo favorvel ou controlvel do quadro

DEXA - osteodensitometria de dupla energia radiolgica


Mulheres ps-menopausa e homens Mulheres prmenopausicas

Evoluo desfavorvel do quadro

ndice T > -1 Depois de 2 anos, se houver critrios

-2.5 > ndice T< -1

ndice T < -2.5

ndice Z < -2 Aps 18 a 24 meses de teraputica bem instituda

NORMAL

OSTEOPENIA

OSTEOPOROSE

Preveno Terciria Preveno Primria


Identificao e correco de factores modificveis Medidas no farmacolgicas (Tabela 4) 1. Avaliao laboratorial mnima Hemograma; VS; Clcio e fsforo sricos; Fosfatase alcalina; Creatinina srica Electroforese das protenas TSH; PTH (em casos seleccionados) Calciria e fosfatria de 24h Preveno de fracturas Medidas no farmacolgicas (Tabela 4) Medidas farmacolgicas (Tabela 5) Acompanhamento em consultas: 1. Verificar a ocorrncia de novas fracturas 2. Pesquisa de complicaes de fracturas antigas como: raquialgias; insuficincia respiratria; perturbaes gastrointestinais 3. Medio da altura
Sexo masculino Evidncia de causa secundria Evidncia de fractura

Preveno Secundria
(Evitar perda ssea) Correco de factores modificveis Medidas no farmacolgicas (Tabela 4) Medidas farmacolgicas se adequado

2. Radiograma da coluna dorsal e lombar de perfil Referenciar para Reumatologia e/ou Endocrinologia

4. Avaliao da cifose dorsal 5. RX se suspeita de fractura

Tabela 1 A saber 1. 2. 3. Tal como a menopausa, que, s por si, no justifica a medio da massa ssea, tambm no existe qualquer justificao para uma mulher psmenopusica repetir a DEXA antes dos 65 anos ou fora dos critrios mencionados. No caso de pessoas com mais de 65 anos, com primeira DEXA normal, no necessria a repetio do exame. No necessria uma avaliao laboratorial regular dos doentes osteoporticos. As mulheres submetidas a teraputica hormonal de substituio devem fazer exame ginecolgico e mamrio, pelo menos, uma vez por ano. Tabela 3 - Factores de risco Minor: Minor: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Artrite reumatide Histria de hipertiroidismo clnico Teraputica crnica com antiepilpticos Baixo aporte de clcio na dieta Tabagismo Consumo excessivo de cafena (>2 chvenas por dia) Consumo excessivo de bebidas alcolicas Perda de peso >10% do peso do indivduo aos 25 anos. Teraputica crnica com heparina Imobilizao prolongada IMC <19kg/m 2

Tabela 2 - Factores de risco Major: Major: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Idade superior a 65 anos Evidncia radiolgica de deformao e/ou fractura vertebral Fractura de fragilidade (principalmente depois dos 40 anos) Histria de fractura da anca num dos progenitores Menopausa precoce (< 40 anos) Hipogonadismo (menopausa precoce, amenorreia secundria prolongada, hipogonadismo primrio ou secundrio em ambos os sexos) Doenas crnicas associadas com osteoporose (Doena Inflamatria Intestinal, Doena celaca, Doena heptica crnica, Hipertiroidismo, Hiperparatiroidismo) Tratamento prolongado com corticosterides (> 3 meses) Perda de altura e/ou cifose dorsal (aps confirmao radiolgica)

8. 9.

Tabela 4 Medidas no farmacolgicas: a) Toda a populao - Alimentao: - Assegurar aporte alimentar adequado de clcio e vitamina D - Manter consumo proteico adequado s necessidades - Evitar consumo excessivo de cafena, lcool, sal e tabaco - Actividade fsica fomentar a prtica de exerccio adequado a cada idade. b) Mulheres ps-menopusicas e idosos - Assegurar aporte alimentar adequado de clcio e vitamina D - Exerccios com carga/impacto c) Idosos com risco de queda Preveno de fractura - Programas de exerccio adaptados individualmente, como marcha, fortalecimento muscular; treino de postura e equilbrio - Utilizao de protectores das ancas
Bibliografia: Programa Nacional contra as Doenas Reumticas, Direco Geral de Sade; Lisboa 2005, Pg. 37 43. Recomendaes para o diagnstico e teraputica da osteoporose; Sociedade Portuguesa de Reumatologia; SPDOM, Pg. 59 69.

Tabela 5 Medidas farmacolgicas: Principal objectivo a preveno de fractura Bifosfonatos (alendronato, risedronato e ibandronato) primeira linha Ralenato de estrncio Raloxifeno nico SERM disponvel Calcitonina quando h toxicidade ou intolerncia a outros frmacos. til ps-fractura Suplementos de clcio e de vitamina D primeira linha, especialmente em indivduos idosos e institucionalizados Teriparatida no mais de 18 meses. OP fracturria grave Terapeutica Hormonal de substituio no deve ser considerada de primeira linha, excepto no caso de existirem efeitos benficos extra-esquelticos A tibolona, fitoestrognios, flor, calcitriol e vit. K no devem ser utilizados
Ano Lectivo 2007/2008 Autora: Ana Lusa Fernandes Queirs de Castro; Turma 8

You might also like