help, ons kind is te dik

Kinderen te KijK

Amusement en therapie gaan slecht samen

Tekst: Mirjam Streefkerk, beeld: ANP orian is elf jaar oud en weegt 77 kilo. Hij kampt dus met flink wat overgewicht, net als steeds meer van zijn leeftijdsgenootjes. Maar er is n verschil: de gezondheidsproblemen van Jorian komen uitgebreid aan bod in het RTL 4-programma Help, ons kind is te dik, dat sinds 6 januari wordt uitgezonden. Honderdduizenden Nederlanders, zijn klasgenootjes en zijn buurkinderen vriendjes heeft hij niet zien Jorian wekelijks de strijd aangaan met zijn vetzucht. De ouders die hun kinderen aanmeldden voor Help, ons kind is te dik, zien het niet als een probleem dat hun privleven wordt gedeeld met televisiekijkend Nederland. Maar zij zijn volwassen. Kunnen kinderen de gevolgen van deelname aan een televisieprogramma al wel overzien? En wat betekent het voor hen?

Steeds vaker spelen kinderen de hoofdrol in hulpverlenende realityprogrammas. Zoals sinds begin dit jaar in het RTL 4-programma Help, ons kind is te dik. Is dat een goede ontwikkeling? Deskundigen reageren. Je neemt een voorschot op de toekomst van die kinderen.

Selectieprocedure
Help, ons kind is te dik is niet het eerste programma waarin de problemen van kinderen op televisie worden vertoond. SBS 6 zond vo20 kro Magazine

rig najaar Paranormale kinderen uit en bij NCRVs Family matters stonden de problemen van pubers centraal. Huub Evers, hoofddocent media-ethiek aan de Tilburgse Fontys Hogeschool: Het accent op televisie is de afgelopen jaren al verschoven naar gewone mensen, nu verschuift het naar kinderen. De vraag is vooral hoe de selectieprocedure werkt. In hoeverre ervaren de kinderen druk van hun gezin om hieraan mee te werken? De vier gezinnen die meedoen aan Help, ons kind is te dik zijn overgebleven na een zorgvuldige selectieprocedure, vertelt Marije van Asdonk, die als obesitasdeskundige samen met presentatrice Nicolette van Dam de gezinnen volgt. Als je aan ons programma wilt meedoen, moet je heel gemotiveerd zijn, zegt de als kinderfysiotherapeute opgeleide Van Asdonk. Met de kinderen, tussen de negen en twaalf jaar, werden ook individuele gesprekken gevoerd. Bij deze leeftijd kun je al heel goed zien en voelen: wil een kind dit wel? Dat trekt Gerrit Breeuwsma, ontwik-

kelingspsycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen, in twijfel: Ik denk dat je bij kinderen van deze leeftijd aardig misbruik maakt van hun naviteit en vertrouwen. Je neemt een voorschot op de toekomst van die kinderen. Ze kunnen weliswaar nadenken over de gevolgen, maar zullen daar over een paar jaar heel anders over denken. Zelfs als het programma puur educatief zou zijn, zou Breeuwsma zijn eigen kinderen er nog niet voor aanmelden. Er wordt hoe dan ook heel ruimhartig met de privproblemen van zon kind omgesprongen.

er wordt heel ruimhartig met de privproblemen van zon kind omgesprongen

Pappen en nathouden
De kinderen in Help, ons kind is te dik doorlopen een multidisciplinair interventieprogramma. Van Asdonk ontwikkelde dit voor het Waterlandziekenhuis in Purmerend, waar ze werkzaam is. Ruim 350 kinderen hebben daar reeds een traject doorlopen waarbij ze twee keer per week naar het ziekenhuis komen en daar onder n dak begeleid worden door onder anderen een fysiotherapeut, kro Magazine 00

een ditist en een bewegingsdeskundige. Het programma heeft een slagingspercentage van tachtig procent en wordt inmiddels ook in Den Helder uitgevoerd. Het succes ervan smaakte naar meer. Van Asdonk: Ik wilde graag een grotere groep bereiken en duidelijk maken dat je met het doorbreken van bepaalde gedragspatronen al heel ver kunt komen. Toen heb ik Eyeworks een mailtje gestuurd. De productiemaatschappij zat zelf al in de brainstormfase over een programma met dikke kinderen. De hulp van Van Asdonk was hierbij van harte welkom. Zij ontwikkelden het tv-programma, maar de kinderen volgen het interventieprogramma dat ik heb ontwikkeld. Integriteit staat voorop in het programma, stelt Van Asdonk. Daar heb ik voor gewaakt en ik sta dan ook volledig achter wat we hebben gemaakt. Wij hebben meerdere doelen gesteld voor de kinderen; gewichtsvermindering is er daar slechts n van. De kinderen kunnen niet falen.

het gaat erom dat het programma discreet wordt gemaakt

gramma nog niet heeft gezien. Helemaal bij de leeftijdsgenoten van Pietje wordt de beeldvorming heel erg bepaald door wat ze op televisie te zien krijgen. Het is moeilijk in te schatten wat de gevolgen zijn voor het kind als zijn gedrag en sociale leven op televisie uitgebreid worden besproken. Daarom is volgens De Beaufort grote voorzichtigheid geboden. Ontwikkelingspsycholoog Breeuwsma is het met haar eens: Je kunt natuurlijk zeggen: Deze kinderen willen geholpen worden, dus wat is het probleem? Maar als het daadwerkelijk alleen daarom gaat, laat ze dan deelnemen aan dat interventieprogramma in het ziekenhuis. Door het amusementsaspect vervuil je het therapeutische deel van het programma. Dat botst altijd. menteel worden gebruikt en het niet meer om hun welzijn gaat, dan gaat het mis. Maar de programmamakers zijn zich hiervan bewust. Die krijgen een berg kritiek over zich heen als ze het verkeerd aanpakken. Misschien heiligt het doel wel de middelen, denkt Evers. Zon programma kan een brede uitwerking hebben. Hoe dichter de deelnemers aan het programma bij de kijkers staan, hoe meer effect er zal zijn. Zon programma is sowieso effectiever dan een Postbus 51spotje. Breeuwsma: Ik hou het niet voor onmogelijk dat er in het programma heel goede tips worden gegeven, maar in hoeverre die worden opgepikt is zeer de vraag. Als je dit discreet doet, kun je er inderdaad mogelijk andere kinderen iets over leren. Je maakt een probleem bespreekbaar en wijst op oplossingen, zegt Inez de Beaufort. Maar die dikke kinderen op televisie, in hun ondergoed op de weegschaal: het heeft iets heel verdrietigs. Ik vind dat ethisch riskant.
help, ons kind is te dik, donderdag 20.30 rtl 4

Stiekem snoepen
De obesitasdeskundige denkt dat ze de kinderen door het televisieprogramma zelfs nog beter kan helpen, omdat ze nu bij de mensen thuis komt. In het ziekenhuis kunnen ze me natuurlijk alles vertellen, maar nu kan ik het controleren. Dan zie ik dat ze helemaal geen groenten eten tijdens het avondmaal, of dat de snoepla vol ligt. Van Asdonk benadrukt dat in het programma vooral de ouders worden aangepakt. Mijn rol in het programma is om vrij streng te zijn. Met pappen en nathouden kom je nergens als je een gedragsverandering wilt bewerkstelligen. Maar ik ben vooral streng tegen die ouders. Als die kinderen een keer niet zijn afgevallen, maar ze zijn wel elke dag met de fiets naar school gegaan, is dat een beloning waard. De coach zal misschien niet zeggen: Foei, Pietje. Maar de kijkers kunnen wel denken: hij heeft toch stiekem lopen snoepen, zegt Inez de Beaufort, professor medische ethiek bij het Erasmus MC in Rotterdam, die benadrukt dat ze, net als Breeuwsma, het pro22 kro Magazine

ethisch riskant
Volgens docent media-ethiek Evers hoeft dat helemaal niet zo te zijn. Het vermaak zit m bij dit soort programmas ook in de mate waarin kijkers zich kunnen identificeren met de deelnemers. Het gaat erom dat het discreet wordt gemaakt. Als kinderen instru-