T.C.

BABAKANLIK DEVLET AR VLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl Yayn Nu: 28

Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi : III

6 NUMARALI MH MME DEFTER

(972 / 15641565) < zet-Transkripsiyon ve ndeks >

ANKARA1995

Proje Yneticisi smet B NARK Devlet Arivleri Genel Mdr

Proje Sorumlular Necati AKTA Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs Necati GLTEPE Devlet Arivleri Genel Mdr Yardmcs

smet DEM R Osmanl Arivi Daire Bakan

Yayna Hazrlayanlar Hac Osman YILDIRIM Vahdettin AT K Murat CEBEC OLU Muhammed SAF Mustafa SER N Osman USLU Numan YEKELER

Dizgi-Mizanpaj Yakup YILDIRIM

Baskya hazrlama Metin EN Murat ENER

6 NUMARALI MH MME DEFTER

(972 / 15641565) < zet-Transkripsiyon ve ndeks >

NSZ

Devlet adamlarmzn ve yetimekte olan Trk neslinin gelecek zerine yapacaklar pln ve projelerin salam ve gvenilir olabilmesi iin gemii ok iyi bilmeleri gerekmektedir. Devletlerin gemi ile gelecek arasnda bir devamllklar vardr. Bu devamllk ancak, devletlerin hfzas diyebileceimiz arivler vastasyla salanabilir. Trk devletlerinde, Uygurlar'dan balayarak Anadolu Seluklular'nda da devam eden sistemli bir ariv tesis etme gelenei, Osmanl Devleti'nde ariv belgelerinin hazine gibi deerlendirilmesi ve ariv binasnn "Hazine-i Evrk" olarak kabul grmesiyle zirveye ulamtr. Alt yz yl cihan devleti olarak kta, yedi denizde varln srdren; Trk, Arap, Arnavut, Rum, Ermeni, Macar, Leh, Bonak, Srp, Bulgar, Grc gibi eitli rk; Mslman, Hristiyan, Yahudi, Sryani, Nusayri gibi deiik din ve mezheplere mensup insanlar adaletle idare eden Osmanl Devleti'nin hkim olduu bu geni corafya zerinde, siyas varlklarn srdrmekte olan otuza yakn devletin ilim adamlar, gemilerini daha iyi tespit edebilmek, kltr, iktisat ve siyas tarihlerini gn na karabilmek, birbirleri ile anlamazlk konusu olan meselelerini halledebilmek, dahas kendi mill arivlerini kurabilmek iin yz bin defter ve yz elli milyonu aan belge saysyla dnya arivleri arasnda mstesna bir yere sahip olan Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl bnyesindeki Osmanl Arivi'ne ba vurmak, burada aratrma yapmak mecburiyetindedirler. Sahip olduu milyonlarca belgeyi muhafaza etmenin yannda, sratli bir ekilde tasnif almalarn srdren ve bu arada grev alan ierisinde yer alan tantm ve yayn faaliyetlerine de hz vererek, modern bir ariv idaresi rnei gsteren Devlet Arivleri Genel Mdrl, 1992 ylndan itibaren hummal bir yayn faaliyeti ierisinde bulunmaktadr. V

"Dvn- Hmyn Sicilleri" dizisinden 3 ve 5 Numaral Mhimme Defterleri'ni yaynlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl, bu defa da Kanun Sultan Sleyman'n saltanatnn son yllarna tekbl eden "6 Numaral Mhimme Defteri"ni yayna hazrlam bulunmaktadr. Osmanl Devleti'nde en st karar organ diyebileceimiz, bugnk Bakanlar Kurulu'na karlk olan Dvn- Hmyn'da grlp ilgililere gnderilen ferman, berat, emir, nian gibi belgelerin kaytlarnn yazld bu defterlerin yaynlanmas, ait olduu dnemin siyas, kltrel, iktisad ve idar olaylarna k tutacak ve ilgililerin olaylara daha shhatli yaklamalarna imkn salayacaktr. Bu vesile ile eserin yayna hazrlanmasnda emek ve gayret sarfeden Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline teekkr eder, eserin ilgililere yararl olmasn dilerim.

Arif YKSEL Babakanlk Mstear V.

VI

SUNU

Devletlerin, milletleraras siyas platformlarda ve lke iinde karlat i ve d meselelerin ancak eldeki ariv malzemesinin deerlendirilmesiyle zlebilecei; bu sebeple btn siyas, ekonomik, idar, kltrel ve dier mill meselelerde gelecek iin alnacak her trl kararda arivlerin yararlanlacak en gvenilir ve objektif kaynak olduu, bugn devletler hukukunun da kabul ettii bir gerektir. Devletler, yalnz zme kavuturulmas gereken acil meseleleri iin deil, daha geni manda kltr politikas ve milletleraras mnasebetler konularnda da arivlerinden yararlanmaldr. Bilinmelidir ki, arivlerimiz hereyden nce mill kltrmz ve mill kimliimiz iin gereklidir. Zir arivlerimiz, mill tarihimizin ve kltrmzn ilk elden otantik kaynaklardrlar. phe edilmemelidir ki, toplum yapmzdaki zlmeleri nleyecek ortak inan noktalarmz arivlerimizde, ariv belgelerimizde bulacaz. Yce Trk milletinin tarih macerasn ortaya koyabilmek iin, arivlerimizdeki otantik ariv belgelerinin mutlaka deerlendirilmesi, ilim leminin istifadesine sunulmas, ksaca bugne kazandrlmas salanmaldr. Ariv belgelerimizin bugne kazandrlmas, bir bakma vatan corafyasnn tapusuna kavuturulmasdr. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl, Genel Mdrlk sorumluluunu stlendiimiz 1992 yl bandan bu yana, bu tespit ve dnceden hareketle, Trk kltr hayatna ve arivcilik mesleine nemli eserler kazandrm, d siyas gelimelere paralel olarak, Trk dnyasna ynelik belge neri almalarnn yan sra, ariv idare ve tekniklerine dir telif ve tercme eserler, hizmet ii ve kurumlararas eitim ders notlar, ariv klavuzu ve bibliyografik VII

birok yayn ile ariv idarelerinin temel grevlerinden birini yerine getirme konusunda ok nemli mesafeler katetmitir. * Devlet Arivleri Genel Mdrl olarak balam olduumuz "Dvan- Hmyn Sicilleri"ni yaynlama almalarna, 1993 ylnda neretmi olduumuz "3 Numaral Mhimme Defteri" ve 1994 ylnda neretmi olduumuz "5 Numaral Mhimme Defteri"nden sonra, bu defa da Kanun Sultan Sleyman'n hkmdarlnn son yllarna ait olan "6 Numaral Mhimme Defteri"ni yaynlayarak devam etmekteyiz. 6 Numaral Mhimme Defteri H. 972 (1564-1565) ylna ait olup 673 sayfadr. Defterde 1479 hkm ve bu hkmlerin suretlerinin gnderildii yerlerin kaytlarn ihtiva eden suret kaytlar mevcuttur. Her ne kadar deftere numara olarak 6 rakam verilmi ise de, tarih itibariyle 5 Numaral Mhimme Defteri'nden daha erken tarihlidir. Mhimme defterlerinin tasnifi yaplrken, madd bir hata sonucu numaralarda bir takdim tehir olmutur. Defterde Gurre-i Muharrem 972 - 29 Zilhicce 972 (9 Austos 1564 - 28 Temmuz 1565) tarihleri arasna ait hkmler yer almaktadr.

Defterin cildi orijinal olmayp daha sonradan yaplmtr. 17.5 x 24.5 ebadnda ve 6 cm. kalnlndadr. Defterin bandaki , sonundaki iki sayfa numaralanmam olup, botur. Defter, 4. sayfann bandaki "[Yev]ms's-sls, f gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 972, Der-Kostantniyye" ibaresi ile balamakta olup; ilk hkm Tmvar Defterdar Mehmed Bey'e, 29 Zilhicce 972 tarihli ve 1479 numaral son hkm ise Vezir Mustafa Paa'ya yazlmtr. Defterde 208, 464, 475, 874, 911, 1022, 1082, 1292 ve 1458 numaral hkmlerin zerinde "mkerrer" kayd olup, 327 numaral hkmden sonra gelen hkmn zerinde de iptal izgisi vardr ve bu hkme numara verilmemitir. Tarihler, Dvann akdolunduu veya hkmlerin deftere geirildii gn iaret eden balklar halinde grlmektedir. Bu tarihlerde gn ve yl rakamla; ay ve gn adlar ise Arapa olarak "Yevm'l-ahad f 17 Ramazn'l-mbrek" misalinde olduu gibi yazlm olup, gn adnn son harfi satr sonuna kadar uzatlmtr. VIII

Defterin sayfa numaralar, siyah mrekkeple, sayfalarn st ksmlarna ve ortal olarak yazlmtr. Sayfa numaralar orijinal olup, devrin ktiplerince verilmitir. Hkmler genellikle kronolojik sra takip etmektedir. Hkm numaralar sonradan krmz kurun kalemle verilmitir. Her bir hkmn banda kaytlarn temize ekilerek ferman eklinde dzenlendiini belirten "yazld" notu bulunmaktadr. Ayrca, hkmlerin st ksmnda dikey olarak yazlm, ferman ve beratn muhatap makama ulatrlmak zere teslim edildii grevliyi ve teslim tarihini bildiren kaytlar bulunmaktadr. Baz fermanlarn, gnderildii makamn nemine gre mhrl kese veya maden kozalaklar iinde gnderildii de bu kaytlardan anlalmaktadr. Defterin dili, sade ve anlalabilir bir Trkedir. Defterde kullanlan kt harl, kaln ve sarmtrak renkli olup, baz sayfalarda yer yer ypranma olduundan defterin bu sayfalarnda tamirat yaplmtr. Defter XVI. yzyl resm yazmalarndaki karakteristik Divn krmas hatt ile kaleme alnmtr. Defterin kaligrafisinden, yazlarn farkl ktipler tarafndan yazld anlalmaktadr. Yazlarn genellikle okunabilir zellikte olmasna karlk, bazen ayn sayfada ok gzel bir yaz yannda, bozuk ve okunmas ok zor yazlar da yer almaktadr. Devrin ktipleri tarafndan, kaytlar zerine sonradan tashih maksadyla yaplan ilveler noktasz ve bozuk olduundan, ibareler glkle okunabilmektedir. Satrlar ounlukla sk yazlmtr. Satr sklnn yan sra, sayfalarda, mmkn olduunca bo yer brakmamak iin yatk ve i ie girdirilmi hkm kaytlarnn da sayfa tertibine sdrlmaya alld grlmektedir. Hkmlerin yazld emre muhatap olan makam, tek olabildii gibi, birden fazla da olabilmektedir. Birden fazla makam ilgilendiren emirlerde, hkmlerin hemen altnda yer alan "bir sreti" kaydndan, datmn nerelere ve kimlere yapldn grmek mmkn olmaktadr. * Defterin tutulduu H. 972 (1564-1565) yl olaylarn ksaca yle zikredebiliriz:

IX

Malta donanmasnn, Bostancba'ya ait olan ve iinde tccarlarn ve haclarn da bulunduu bir gemiyi ele geirdikleri haberinin Saray'da ve stanbul halknda meydana getirdii tepki zerine, Akdeniz'de stratejik bir mevki olan Malta Adas'nn fethi gndeme gelir. Esasen Turgut Reis de senelerdir bu yolda bir gayret iindedir ve 1551'de byle bir teebbste de bulunmutur. Sadrzamn toplad Dvan, 300 gemi ile Malta seferine klmasn karara balar ve 29 aban 972 (1 Nisan 1565)'de Vezir Kzl Ahmedl Mustafa Paa'nn Serdarl ve Piyle Paa'nn da Kaptan- Derylnda Osmanl donanmas Malta seferine kar. Kanun, donanma hareket edecei zaman Serdar ve Kaptan- Derya'ya, Turgut Reis'in Malta ahvlini ok iyi bildiini belirterek, onun reyinden dar klmamasn zellikle emreder. 14 evval'de Navarin Liman'ndan hareket eden donanma 18 evval'de Malta'ya varr, 26 evval'de Ulu Ali Paa ve 3 Zilkade'de de Turgut Reis donanmaya katlr. Turgud Reis gelmeden, Malta Adas'nn Saint-Elme Kalesi kuatlr ve daha sonra bu kuatma esnsnda 4 Zilkade'de Turgut Reis ehit olur. Osmanl donanmas; Malta'nn Saint-Elme Kalesi'ni ve Saint-Michel Kalesi'nin Castille burcunu ele geirmesine ramen, Turgut Reis'in ehit olmas, deniz mevsiminin gemesi, donanmann erzaknn azalmas ve Hal donanmasnn Malta'ya yardma gelmesi gibi sebepler sonucu, 15 Safer 973 (11 Eyll 1565)'te 5 ay 10 gn sren bu seferden netice alamadan stanbul'a hareket etmitir. Yine bu yl, Avusturya (Neme, Be) mparatoru Birinci Ferdinand (Mhimme Defteri'nde Frendu olarak gemektedir) 25 Temmuz 1564'te lm ve yerine olu Maksimilien II (Mhimme Defteri'nde Maksimilyano olarak gemektedir) gemitir. Semiz Ali Paa'nn sadreti srasnda Avusturya ile sekiz senelik bir antlama yaplm, antlamann imzalanmasndan sonra Osmanl-Avusturya hudutlarnda ve Macaristan'da baz olaylar olmu ve Avusturya Hkmeti de taahht ettii vergiyi iki yldr vermemiti. Vezir-i zam Semiz Ali Paa, Ferdinand'n lm zerine Avusturya'nn stanbul'daki elisi Albert von Wyss'i nezdine artarak, hem verilmemi olan iki senelik vergiyi istemi, hem de antlamann geri kalan alt senelik mddetinin yenilenmesini talep etmiti. Ayrca, Maksimilien'a cls tebrii iin gnderilen

Osmanl elisi de birikmi haralarn denmesini ve harple sulhten hangisi tercih ediliyorsa bildirilmesini istemiti. Bu tazyik zerine Kral Maksimilien, Michel Czernowicz, Georges Albany ve Achay Czabi adl elisini stanbul'a gndererek, birikmi haralar demi ve sulhn devamn talep etmiti. Osmanl Devleti'ne tbi olan Erdel Prensi Zigmond'un Sakmar Kalesi'ni Avusturyallardan almas, Avusturyallarn da Osmanllardan Tokay ve Serenc kalelerini almalar bar grmelerini kmaza sokmutur. Osmanl Devleti Avusturya'dan Tokay ve Serenc'in derhal geri verilmesi ve Erdel Prenslii'ne tecavzden vazgeilmesini istemitir. ki devlet arasnda devam eden uzun mzakerelerden netice kmamas ve Semiz Ali Paa'nn da vefat zerine, Sadrazam olan Sokollu Mehmed Paa'nn da Avusturya ile bara scak bakmamas sebebiyle, Kanun, Avusturya zerine sefere kmaya karar vermi ve bu karar sonucu Zigetvar Seferi olarak adlandrlan sefer vuk bulmutur. * Defterde kaytl hkmleri, yukarda anlatlan olaylarn nda muhtevlarna gre genel olarak u ana balklar altnda deerlendirmek mmkndr: 1- Neme (Avusturya, Be) Leh, Portekiz, Moskov, Fransa, Erdel, ran, Krm, Grcistan ve Eflak-Bodan gibi eitli devletlerle yaplm olan siyas, asker ve ticar mnasebetler, yaplacak olan antlamalar, cls tebrikleri gibi mnasebetleri konu olan hkmler; Erdel Kralna isyan edip Neme'ye balln bildiren Macar beylerinden Plaj Menhar'n, Erdel lkesine zarar vermemesi iin Tmvar Beylerbeyinin ve blgedeki beylerin Erdel Kral yardm istediinde yardma gitmeleri; Erdel Kral stefan'n, Neme ile yaplan ahidnme gerei, Neme'den alm olduu kaleleri Neme'ye teslim etmesi. Neme mparatoru Ferendu'un vefatndan dolay Dersadet'teki Be elisine tziyede bulunulduu ve iki devlet arasnda mevcut dostluun devam isteniyorsa, bunun yeni kral tarafndan bir mektupla bildirilmesi gerektiinin tenbih edilmesi;

XI

Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan ve kastel ina etmelerine izin verilmemesi ve gerekirse savalmas; Neme Kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmazsa, Osmanl Devleti'nin de Neme lkesine mdhale etmeyecei; Neme Kral Maksimilyano tarafndan gnderilen haracn hazinece teslim alnd ve babas Ferendu ile yaplan ahidnmenin kendisi adna yenilenmesi; Neme askerlerinin Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni muhasara ettiklerinin haber alnmas zerine, Neme Kralna yeni ahidnmeyi gtren Be elisinin yoldan geri evirilmesi. Akkirman ve zi Tatarlarnn Leh lkesine mdahalelerinin nlenmesi, Leh vilyetine baskn yapan Tatarlarn aldklar esirleri serbest brakp, davarlar da sahiplerine teslim etmeleri; Tatarlar tarafndan Leh ve Bodan vilyetlerinde yama edilen kylerden alnan ve muhtelif yerlerde satlan esirlerin her kimde ise bulunarak sahiplerine teslim edilmesi. Akkirman, Bender ve Kili halknn Bodan'dan yamaladklar koyun ve davarlarn geri verilmesi; Bodan'dan kap Akkirman, Bender ve Kili'ye yerleen reyann tekrar eski yerlerine gnderilmesi; Bodan'a, dman tarafndan yaplacak bir saldrya Silistre, Vidin ve Nibolu beylerinin karlk vermeleri; Eflak voyvodasnn vermekte olduu haracn zerine ekledii 10.000 floriyi geciktirmeden gndermesi. Grc beylerinin ranla olan mnasebetleri ve Grclerle iyi geinilmesi; Van ve Erzurum beylerbeyinin ranla ilgili bilgi toplayp gndermeleri. Portekiz gemilerinin Hind blgesinden gelen tccar gemilerine saldrlarn nlemek iin, Aden taraflarna 10 gemiden mteekkil bir donanma gnderilmesi; Osmanl Devleti'ne sulh teklifinde bulunan Portekizlilerin gerek niyetlerinin renilmesi. XII

 Leh elisinin, Bursa'dan, kral iin kuma almasna izin verilmesi; Filek Kalesi'nde ticaret yapmak isteyen Leh Kralnn elisine ve tacirlerine ticaret izni verilmesi; Bodan zerinden geen Leh tacirlerinden gmrk alnmas; Erdel vilyeti ile yasak olmayan eyalarn ticaretini yapmak isteyen tccarlara engel olunmamas. Moskova'da vefat eden tcirlerden Kaya Bli, Pervne ve zimm Todurka'nn zabtolunmu mal ve akeleri ile Hazne-i mire levzm iin hssa tacirlerinden Mehmed'in Moskova'dan ald ve Poap (?) ehrinde yaklp yamalanan eyalarnn eksiksiz olarak buldurtulup, nme ile gnderilen Behram avu'a teslim edilmesi; 2- Elilik greviyle Dersadet'e gelmi olan Leh ve Neme lkelerinin elilerinin lkelerine dnerken yolda mal ve can gvenliklerinin salanmas, ihtiyalarnn bedeli mukabilinde karlanmas ve yanlarnda gtrdkleri at, kuma ve bu gibi ticar eyaya mdahalede bulunulmamas ile ilgili hkmler, 3- Nevrzda Vezir Mustafa Paa'nn serdarlnda ve Cezyir Beylerbeyi Piyale Paa'nn donanma komutanl altnda Malta Adas zerine sefere klaca, Cezyir-i Garb Beylerbeyi Hasan Paa'nn ve Turgut Paa'nn da emirleri altndaki gemi ve askerlerle donanmaya katlmalar, Anadolu ve Rumeli'deki beylerbeylerinin sancaklar dhilindeki siphi, cebel ve subalar, harp let ve edevtlar ile birlikte sefere hazrlamalar ile ilgili hkmler, 4- Nemelilerin ahidnmeye aykr olarak Erdel'e tbi olan Tokay Kalesi'ni istil etmeleri sebebiyle Neme zerine sefere klaca (Zigetvar Seferi), Anadolu ve Rumeli'deki beylerbeylerinin, sancakbeylerini adamlar ve harp aletleriyle birlikte sefere hazrlamalar ile ilgili hkmler, 5- Malta Adas'na ve Neme zerine yaplacak sefer (Zigetvar Seferi) iin lke apnda gnll yazlmas ve sefere gitmeyen zem ve siphilerin cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 6- Sefere hazrlk olmak zere, Sakarya nehri kenarnda kadrga yaptrlmas, gemi yapm iin gerekli olan kerestenin baka yerlerden kestirilip buralara gnderilmesi ile yelken bezi, f tahtas, varil ubuu yapm ve temini ile ilgili hkmler,

XIII

7- Msr ve lkenin dier baz blgelerinde gherile ve barut ilettirilmesi, sefer iin barut temin edilmesi ile ilgili hkmler, 8- Gemi, suyolu ve vakf binalarnn insnda altrlmak zere neccr, bkc, kalafat ustalarn temin edilmesi, bunlarn yiyecek ve dier ihtiyalarnn karlanmas ile ilgili hkmler, 9- lke dna tereke, zeytinya, stratejik harp aletleri ve bu gibi malzemelerin sattrlmamas, satanlarn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 10- Denizlerde gvenliin salanmas, Rodos taraflarnda dolat haber alnan kffr gemilerinin Osmanl topraklarna zarar vermelerinin nlenmesi, dery muhafazas ile grevlendirilen Mentee beyine lzm olan cenkilerin Anadolu sanca siphilerinden karlanmas ile ilgili hkmler, 11- stanbul'un bata zahire ve et olmak zere pirin, zm, ya, soan ihtiyalarnn lkenin eitli blgelerinden karlanmas; Dubrovnik, Sakz, Rodos, Limni, stanky, Sack, Seferihisar, Lapseki, mroz, Semdirek, Molova ile zahire sknts ekilen dier yerlerin ihtiyalarnn temin edilmesi ile ilgili hkmler, 12- znik, Mudanya, zmir ve lkenin dier blgelerinde soan, zahire, zm gibi halkn temel ihtiyac olan maddeleri stoklayan madrabazlarn mallarna el konularak, gnlk fiyat zerinden sattrlmas ve baz gda maddelerinin fiyatlarna narh uygulanmas ile ilgili hkmler, 13- lke snrlar ierisindeki gayrimslimlerin ihtiyalar kadar arap bulundurmalar ve imelerine izin verilmesi, ihtiyalarndan fazla olan araplarn sirkeye dntrlmesi, gayrimslimlerin Mslmanlara arap satmalarnn yasaklanmas ve bu yasaa uymayanlarn cezalandrlmas, Mslmanlarn arap imelerinin yasaklanmas, arap ien Mslmanlarn cezalandrlmalarna dir hkmler, 14- Dicle ve Zap nehri kenarlarnda, Kzlaac, Gynk ve yurdun dier blgelerinde ekyalk edenlerle isyan eden Bakra ve Muslihuddin karyeleri ile lbasan ve Dukagin'deki baz karyeler halk ile ilgili hkmler, 15- Kalp ake kesimi, kallblk edenler ve bunlarn yakalanp cezalandrlmalar, darphnelerinin altn ve akeleri kalp kan shib-i ayrlarnn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler,

XIV

16- zerlerinde sahte mhr ve mektup bulunanlar, sahte arz ve hccet dzenleyenler ile sahte mhr tanzim ederek halk dolandranlar ve bunlar yazanlarn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 17- Yneticiler ve halktan baz kiiler hakknda yalan yere ikyette bulunanlar veya yalanc ahitlik edenlerle ilgili hkmler, 18- stanbul ve am'da kuma dokuyan tezgahlarn saylarnn snrlanmas, hileli mal retmelerinin nne gemek iin rettikleri mallarn damgalanp sattrlmas gibi tketicinin korunmasna ynelik olarak kaleme alnan hkmler, 19- Badad, Dulkadirli vilyetleri, Pojega sanca ile Moha ve dier baz sancaklarn tahririnin yaplmas ve tahrir grevlileri ile ilgili hkmler, 20- Mahall yneticilerin halka dil davranp zlmetmemeleri, reyaya iyi davranmayp haksz mumelede bulunan yneticilerin tefti edilip cezalandrlmalar ve gerekirse grevden alnmalar ile ilgili hkmler, 21- Fuhu yapan kadnlar ve kz karma olaylar ile bunlara verilen cezalarla ilgili hkmler, 22- Medine'deki fukara ribatlarnn, Msr'da yklm ve yklmaya yz tutmu olan cmi ve medreseler ile bunlara vakfolunmu musakkaftlarnn tamir ve yeniden ihy olunmalar ile ilgili hkmler, 23- lke apnda acemi olan devirilmesi ve devirilmi olanlar kararak tekrar kylerine gtrp Hristiyan yapanlarla ilgili hkmler, 24- Rdvan Paa'nn Yemen Beylerbeyilii'ne, Mevln Yakub'un Badad Kadl'na, Sefer Bey'in Svey Kaptanl'na ve Yamko'nun vefat eden babasnn yerine Nake Ceziresi dkalna tayinleri gibi idar ve asker grevlere yaplan tayinlerle ilgili hkmler, 25- Boalan gedikler ve mahll timarlarn tevcihleri ile ilgili hkmler, 26- Mamuriye Kalesi yenierileri, ehrizol kullar tifesi, Budun yenierileri gibi asker snflarn mevcibleri ve bunlarn gnderilmesi, yolda kaybolan mevciblerin kbetinin aratrlmas gibi hkmler,

XV

27- Saray'a Eflak'tan ahin ve at, Bodan'dan doan getirilmesi, am'dan Mekke erifine doan ve toulga gnderilmesi gibi av hayvanlarnn temini ile ilgili hkmler, 28- stanbul, Edirne, Mekke ve Kuds'e su getirmek iin su yollarnn yapm, bu i iin gerekli benn, neccr, arka hamallar, yenieri gibi usta ve iilerin ve bunlarn yiyeceklerinin temini, hazineden ake verilmesi ile ilgili hkmler, 29- Vakflar ve vakf mtevellilerinin tefti edilerek muhasebelerinin grlmesi ile ilgili hkmler, 30- Hrrem Sultan'n, Kuds-i erf'teki mreti Evkf ile bu vakfa borlu olanlarn borlarnn tesviyesi, vakf mallarnn korunmas iin yenieri gnderilmesi gibi hkmler. 31- Ev basma, yol kesme, yamalama, hrszlk, katl, gasb, bozgunculuk yapmak ve grevlilere kar gelmek gibi adl vakalarla, bunlarn teftii ve sulularn cezalandrlmalar ile ilgili hkmler, 32- Andra Ceziresi'nde Rum ve Arnavutlara zulmeden Frenklerin, Ariboz veya Rodos'ta iskn edilmeleri, Dalk kylerin ovalarda iskn, derbend olarak kaydedildii halde yerlerini terk edip baka yere yerleen ky halknn eski yerlerinde iskn edilmeleri gibi devletin iskn politikasn gsteren hkmler, 33- stanbul Erikap haricindeki Yahdi mezarl yaknndaki suyolu zerine llerini defneden Yahdiler suyoluna zarar verdiklerinden bu hareketlerinin men edilmesi, Gelibolu'da yangna sebep olanlarn hapsolunmalar, Beytullh'n ykanp ttslenmesi, Harem-i erf'in geceleri aydnlatlmas gibi evreye verilen nemi gsteren hkmler, 34- stanbul-skdar arasnda yolcu tamakta olan kayklarn saylarnn snrlanmas, kapasitelerinin stnde yolcu ve tespit edilen cretten fazla para alnmamas ile ilgili hkmler yannda; ehrizol vilyetinde kadlar dnda kimseye nikh kydrlmamas, Msr'da eyh ahin Zviyesi eyhinin mehate ehliyeti olmadndan, mehatin ehliyetli olan kimseye verilmesi, Vize'de ata binip siphi tavrnda gezerek Mslmanlarn mallarna zarar veren ehl-i fesadn cezalandrlmas ve Ebu's-sud Efendi'nin hazrlayaca tefsir XVI

hizmetinde yardmc olmak zere Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddin Efendi'nin Sdde-i Sadet'e gelmesi gibi pek ok konuyu hvi hkmler yer almaktadr. * Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl'nce yaynlanan bu eser, 3 ciltten mteekkildir. Birinci ve ikinci ciltlerde yer alan blmlere dir aklayc bilgiler aada verilmitir. nc cilt ise, defterin aslnn faksimile basksndan meydana gelmektedir. Birinci ciltte; "Sunu" yazsnda, "6 Numaral Mhimme Defteri"nin tavsifi yaplarak, ekl zelliklerinden bahsedildikten sonra, defterin muhtevas konu balklar halinde verilmi ve bunu takiben de, neirde uygulanan usl ana hatlaryla belirtilmitir. Sunu yazsndan sonra gelen "Ksaltmalar" ve " indekiler" blmlerini mteakip, defterdeki "Hkmlerin zet ve Traskripsiyonlar" yer almtr. Birinci ciltte H. 972 yl Muharrem aynn bandan, aban aynn birinci gnne kadar olan ilk 810 hkmn zet ve transkripsiyonuna yer verilmitir. Mkerrer olan veya konu olarak birbirine ok yakn olan hkmlerin tesbit edilebilenlerinin zetleri ikinci defa yeniden yaplmayp (bkz. hkm. ... ) eklinde bir nceki hkme atf yaplmtr. Eserin ikinci cildinde, H. 972 aban aynn birinci gnnden balayp, Zilhicce aynn yirmidokuzuncu gnne kadar olan 811-1479 arasndaki hkmlerin "zet ve Transkripsiyonlar" ile yer, ahs, millet, kabile, boy, airet ve messese isimleri ile eitli terim ve tbirlerden mteekkil "Analitik ndeks" yer almtr. Okunuunda tereddt edilen kelimelerin yanna (?) iareti konulmu, orijinal metinde ktip hatas olarak yanl yazlan kelimelerin orijinalleri ile hi okunamayan kelimeler scanner taramas yaplarak parantez ierisinde verilmi, orijinal metinde bo braklm olan yerler de parantez ierisinde boluk ( ) eklinde gsterilmitir. ndeks maddeleri yazlrken, mmkn olduunca defterdeki ekle sadk kalnmaya allmtr. Yani, indekse konu olan kii ve kurum adlar, terim, tbir ve kelimeler dilin o gnk iml ve fonetik zellikleri gz nne alnarak yazlm, iptal edilen hkmlerin zet ve transkripsiyonlar yaplmayp, indeksleri karlmamtr.

XVII

Defterin taranp maddelerin tespiti safhasnda belirlenecek indeks maddesinin, genel konu ad eklinde deil de, bir genel konunun alt bal, baka bir deyile, iinde getii hkmdeki zel durumu ifade edecek ekilde alnmasna gayret edilmitir. Dolaysyla maddeler ounlukla tamlama, deyim ve dier tr kelime gruplarndan meydana gelmektedir. Birden fazla kelimeden meydana gelen bu tr indeks maddeleri, ait olduklar metinde, genellikle aralarna baka kelime veya kelime gruplar girmi vaziyette gemelerine ramen, hem anlam ve gramatik mnasebet, hem de indeksin shhati asndan ayklama-birletirme yoluna gidilmitir. Arapa ve Farsa kelimeler oturmu bir imlya sahip olmalar sebebiyle, bunlarla ilgili problemler yok denecek kadar az iken, Trke ve dier dillere ait kelimelerin imllar sk sk deiebilmektedir. Defterdeki hkmlerin yer yer deiik ktipler tarafndan kaydedilmesi ve bunlardan bazlarnn alakalem, bazlarnn ise noktasz yazlm olmas, imlda farkllklara, tenakuzlara, dahas yanllklara sebep olmutur. Bunlardan kk apta olanlarna, mesel okunan harflerde deil de, okutucu harflerdeki eksiklik-fazlalklar, takdim-tehirler grmezlikten gelinip, okunan harflerdeki ve kelimenin anlamnda sapmalara, anlamszlklara yol aabilecek olanlara iaret edilmitir. Eserin hazrlanmasnda emei geen Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ayr ayr teekkr ediyorum. Bu vesileyle almalarmzda her trl tevik ve destei bizlerden esirgemeyen Babakanlk Mstear V. Sayn Arif YKSEL'e teekkrlerimizi sunmay grev biliyorum. Ayrca, Genel Mdrlmz almalarnn yaynlanmasn tevik eden Mstear Yardmcs Sayn Muzaffer TUTAR'a da teekkrlerimi sunuyorum. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi "Mhimme Defterleri" koleksiyonundan seilip ilim dnyasnn istifadesine sunulan bu almann, ilgililere yararl ve yardmc olmasn diliyorum.

28 Kasm 1995 smet B NARK XVIII

Devlet Arivleri Genel Mdr

XIX

KISALTMALAR
Arn. bkz. ey. H. hkm. k. kl. ks. kz. lv. mh. Msr. nh. s. sn. ss. vb. vs. vt. Arnavutluk baknz eyleti hicr hkm karyesi kalas kasabas kazs livs mahallesi Msr nhiyesi sayfa sanca sayfa saylar ve bu vesire vilyeti

NDEK

LER
XXI

Sayfa

NSZ ................................................................................................................................................................................................... V SUNU ............................................................................................................................................................................................... VII KISALTMALAR .............................................................................................................................................................. XXI NDEK LER ................................................................................................................................................................. XXIII HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI ......................................... 1-449

22

HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI

23

[Yev]m's-Sls, f gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 972, der-Kostantniyye

Tmvar Defterdar Mehmed'in bz hususlar arzetmek zere Sdde-i Sadet'e gelmesine izin verildii.
Yazld. Defter ktiblerinden mektbla gelen Derv'e virildi. Fi't-trh m. Tmvar'da Hzne-i mire Defterdr olan Mehemmed'e hkm ki:

Hl Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i mezbrede mhimmt- mrye mteallik arzolunacak husslar olup Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim oldun" ilm itdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp arzitdn huss in Sdde-i Sadetm'e gelp mlk olasn.

Rumeli beylerbeyi iken vefat eden Hasan Paa'nn eker alm iin Msr Defterdar Mehmed'e verdii parann, mteveffnn borlarna karlk olmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld. Kapukethudsna virildi. F 16 Muharremi'l-harm, sene: 972 Msr'da Hzne-i mire Defterdr olan Mehmed elebi'ye hkm ki:

Rmili belerbeisi iken veft iden Hasan Paa mukaddem Msr'a gitmel olduunda skker alvirp gndermen in sana iki bin altun virmi. Mteveffnun hayli deyni olman skker in virdi altun Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: ( ) varcak, tehr itmeyp zikrolunan altun mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

Rodos tarafnda dman gemileri grldne dair alnan haberlerin aratrlmas; ayet haberler doru ise bu gemilerin Osmanl lkesine herhangi bir zarar eritirmesine izin verilmemesi.

25

Yazld. Mezbr avua virildi. F 3 Muharrem, sene: 972 Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Hliy "Kffr- hksr- bed-girdr hazzelehmu'llh tel ve demmerahm il-yevmi'l-karrun donanma-i hezmet-srlarndan ol taraflarda krk pre gemileri mhede olunur." diy istim olunup zikrolunan habern shhati malm olmak lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, dery yzin ve ol taraflarda olan cezre v yallar gerei gibi tecesss idp fi'l-hakka istim olundu [gibi] kffr- liymun donanma-i hasret-rsm gzkmi midr, yohsa ol cevnib ve dery yzleri emn mn zre midr, nicedr; shhati zre vkf olduun haber-i sahhay tehr itmeyp avuumla Atebe-i Ulym'a arz u ilm idesin. Eger kffrun donanmas oldu sahh ise Donanma-i Hmynum varnca emr-i sbkum zre Midill ve Sla bei ile bir yire cem olup hsn-i ittihd ittifk zre adnun kal u kamna fursat el virdkde dakka fevtitmeyp gafletle Memlik-i Mahrsem'den bir mahalle zarar u ziyn irimekden ve rz [u] nms- saltanatuma mugyir bir vaz olmakdan tamm ihtiyt idp keml-i basret intibh zre derynun hfz u hrsetinde env- ikdm ihtimmun vcda getresiz.

Aksaray'dan Mustafa adl ahsn Zamant'da salbedilmesi olaynn filleri olan ahslarn siyset olunmas.
Yazld. Arz getren Al nm siphye virildi. F 5 M., sene: 972 Nide sanca beine ve Nide kdsna hkm [ki]:

Devel Karahsr ve [r]gb kdlaryla Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "bundan akdem Ramazn nm i-eri kfelsndan ve gayriden on bir nefer kimesne ile ittifk idp kaz-i Aksary'dan Mustaf nm kimesneyi kaz-i Zamantu'da b-gnh salbitdkleri Devel Karahsr ve rgb kdlar huzrnda sbit olup arzolundukda tekrr teft in hkm-i erfm vrid olman tefte mberet olundukda mezkrn kimesnelerden Bahtiyr ve Hac Pr mer ve Mustaf ve Mehmed nm kimesnelern ihzr mmkin olup m-ads gaybet idp sbk olan sicilln mazmn yzlerine sbit oldun" bildrdnz ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresiz; mezkrun salbine bi'z-zt mbir olanlar her kimler ise siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresiz ve hricden mun olanlar kayd bend idp yarar demlere koup gnderesiz.

26

[Yev]m's-Sebt, f 5 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

eyh Mehmed Buhar isimli ahsn mcevher tan Glbee isimli kadn vastasyla hile ile ele geiren Burdur kads ile dier ahslarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld. Mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-( Hamdili beine hkm ki: )'l-mezbr.

Hliy Kthiyye kds nyibi sret-i sicil gnderp; "Kthiyye Sbas olan Ms kasaba-i Burdur'dan Glbee nm htn meclis-i era getrp takrr-i kelm idp; "Mezkrenn ikrr sicill olunmak fermn olund." diycek mezbreden sl olundukda ikrr idp; "Ben skine olduum kasaba-i mezbreden Paabe ve Hce Lutf ve h Al Kassb ve Mahmd Kethud nm kimesneler bana; "Gel seni bunda olan eyh Mehmed Buhr nm Acem'e nikh eyleyvirelm. Anda bir cevher ta var imi, bize alvir, hemn grelm, yine virelm." diy yl mikdr vardur ki sylerler idi ve kasaba-i mezbre kds dah syler idi. Ben kdnun evine girr kar idm. Bana; "Gel, ol Acem'e var, ol ta andan al, grelm nicedr." diy nie defa syleyp benm ere varmak murdum deil iken hh u n-hh beni mezkr Acem'e alvirdiler. Bir ka gn olduk[da], bir gn mezkr Acem sabh namz in bdest almaa tara gidp ta dikekodu zbunn karup kom. Ben dah mezkrlarun szine uyup bilmezlikle ol zbundan ta karup alup bauma sokdum. Acem bdest alup sabh namzn klmaa gitdi. Ben dah, kdya gitdm. Grdm ki, ol drt nefer kimesneler kapu ninde tarada tururlar imi. er kdya girdm. " te, ta aldum; grn de yine virn!" diy kdnun eline ta virdm. Alup bakup salevt getrdi. "Hele yri, var git!" diyp ben dah evme geldm. Grdm ki, Acem eve gelp taun gitdin tuyup beni dmee kalkup; "Neyledn ta? Tiz kar!" diy gazab idicek korkumdan kaup kdya geldm. "Acem taun gitdin tuym; kerem idn, virn, iletivireyin; beni der ve ser." didmde bana; "Korkma, biz seni kurtaruruz!" diyp beni gn salvirmeyp saklad. Sonra mezkr Acem beni; "Yabanda yatd." diy boad. Ta kd-i mezbrda kald. Kimesneye bhtnum ve garazum yokdur." didkde; "Ta ne mikdr var id?" dinildkde; "Nsf- cevz-i Rm kadar id." didi" sicill olunman kasaba-i mezbre kds ve mezbre Glbee Htn ve mezbrn Paabe ve Hce Lutf ve h Al Kassb ve Mahmd Kethud nm kimesneler kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gelmelerin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh vardukda, emrm mcebince kasaba-i mezbre kdsn ve mezbre Glbee Htn' ve mezbr Paabe ve Hce Lutf ve h Al Kassb' ve Mahmd Kethud'y muhkem kayd bend idp dah mezbr avuuma koup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve merkme avretn mahremi var ise mahremi ile gnderilp mahremi yo ise ihtiyr htnlardan bir htn bulup rz idp bile gnderesin.

27

Mamuriye Kalesi'nde grevli yenierilerin mevciblerini gtrrken Karahisar civarnda ortadan kaybolan yenierilerin kbetlerinin aratrlmas.
Yazld. Yenieri Mustaf'ya virildi. F 6 Muharrem, sene: 972

Sbk Karahsr- Shb Kds olan Sleymn'a ve hliy Kd olan Aleddn'e hkm ki: Hliy Karahsr Yayalar Bei olup Mamriyye Kalas binsnda olan Hseyin mektb gnderp; "Kala-i mezbreye nevbetci tarkyla tayn olunan yenierilern mevciblerin getrmee gnderilen yenieriler ulfeyi alup gelrken Karahsr'da bir gice yatup irtesi kddan iki yarar kulaguz alup gitdiler. Andan artuk nm u ninlar belrmedi." diy bildrmein bu hussa sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan ve yenierileri blkbalarndan ( ) zde kadruhm mbir tayn olunup buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda, asl tehr terh itmeyp bu hussa bi'z-zt mberet idp ol kulaguzlar ihzr idp mezkrlar Karahsr'dan kalkduklarnda ne mahalle konup andan ne cnibe gitmilerdr; malm idinp ne mahalde n-bedd olmlar ise, ol yirn ehl-i fesdn ve syir maznna v mttehem olanlar getrdp gaybet idenleri onat vechile ve dikkat ihtimmla teft idp gresiz; bu fesd idenler her kimler ise, bi-hasebi'-er sbit zhir ola, alnan ml zuhra getrp siph olan habsidp arzeyleyesiz. Ol bbda er- kavm ne ise icr idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idesiz.

ehzde Selim'in mteferrikalarndan Ahmed'i ldrp eyalarn gaspeden ahslarn tefti olunup cezalandrlmalar.
Yazld. Mezbr avua virildi. F 7 Muharrem, sene: 972 Kthiyye ve Yeniehir kdlarna hkm ki:

Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh Lalas Hseyin dme ulvvuh mektb gnderp; "mrun-ileyhn mteferrikalarndan olan Ahmed nm kimesne stanbul'dan gelrken Kthiyye ile Yeniehir m-beyninde n-bedd olup yine mrun-ileyhn sekbnlarndan olan Kara Mustaf ve Derv maznna olup Derv'den sl olundukda; "Mezbr Ahmed in; stanbul'dan geldi. Binden ziyde filorisi ve kll esbb vardur, alalum." diy dll itmekle Nalbend Hasan ve Muhzr Mahmd ve erbb- tmrdan Abd ve Dergh- Muall yenierilerinden brhm haber virp Abd ile ben okla ve tfenk ile varup katlidp meyyitlerin Sasaan Orman'nda sakladuk." diy ve Nalbend Hasan ile Muhzr Mahmd'dan sl olundukda; "Vech-i merh zre Ahmed'i bir hdmetkryla katlidp altunn Abd alup cmle esbbn brhm alup atlarn ormanda saklayup gice ile mezbr yenieri stanbul'a satmaa alup gitdi." diy muterif oldu Kthiyye Mahkemesi'nde sicill oldun" ilm itmein mezbr brhm yenierilikden ref olunman buyurdum ki: 28

Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh varcak, mezbr yenierilikden ref olan evinde ve syir bhe olan yirlerden ve bu fesdda bile olup gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup ele getrp tamm dikkatle erle teft idp ol vechile fesd enatleri ve mezkr kimesneyi katlitdkleri bi-hasebi'-er sbit olm ise ml esbbn alvirdkden sonra ktil siph ise habsidp arzeyleyesiz; deil ise ol bbda emr-i er- kavm ne ise icr idp mahallinde yirine koyasz. Bu bbda tamm hak zre olup tezvrden ve hd- zrdan hazer idp tamm hakk- sarha tbi olasz.

Muhtesib Memi isimli ahsn, iftliklerinden emre aykr olarak deryya tereke verdii yolundaki iddialarn aratrlmas.
Yazld. Aydn avu ol Mehmed'e virildi. F 12 Muharrem, sene: 972 Arboz beine ve Atina kdsna hkm ki:

Hliy kaz-i mezbrda mtemekkin olan Muhtesib Memi nm kimesnenn Espine nm karyede iftlikleri olup emrme muhlif deryya tereke virmekden hl olmadu ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrun ahvlini hak zre teft idp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezbrun emr-i erfme muhlif deryya tereke virdi vk mdur ve ne trhda virp kank iskeleden germidr, nicedr; tamm asl ve hakkati ile malm idinp dah vk ise kendyi habsidp ahvlin yazup bildresiz.

stanbul'a koyun getirmekle grevlendirilen siphilere, bu hususta kimsenin mdhalede bulunmamas.

Yazld. Hkm iinde olan kimesnelere virildi. F 5 Muharremi'l-harm, sene: 972 Dulkdirl belerbeisine hkm ki:

stanbul zahresiyn shbleriyle iki bin sekiz yz koyun gnderp; "Drendegn Malko ve Eymir ve eleb ve Tanrvirdi ve Behrm ve Pr Sultn nm siphlere koup gnderildi." diy defter idp bildrmisin. Mezkrlardan mezbr Behrm gelmeyp bk be nefer siph zikrolunan koyunlar getrp Sdde-i Sadetm'e teslm itdkleri ecilden iczet virilp gnderildi. Buyurdum ki: Mezkrlara ol bbda kimesneyi dahlitdrmeyesin.

10

det olduu zere Eflk'tan gnderilmi olan ahin ve brgirlerin teslim alnd.

29

Kaykla(?) mezkra virildi. F [5] Muharrem, sene: 972 Eflak Voyvodas Petre'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e det-i kadme zre gnderilgelen ( ) hn ve sekiz res brgri hlen demn getrp teslm eyleyp iczet-i hmynum ile demn sana irsl olunup buyurdum ki: Min-bad zabt u synet-i memleketde mcidd s olup etrf u cevnibden vkf olduun ahbr- sahhay ilm itmekden hl olmayasn.

[Yev]m'l-Ahad, f 6 Muharremi'l-harm, sene: 972*

11

eitli cins ve miktarlarda kozalak ve kese ihrac edildiine dair kayt.

Bugn be altun kozalak ve be ser--ser kse ve be gm kozalak [ve] be atlas kse ihrc olunmdur.
* Metinde "971" eklindedir.

12
Yazld.

Haleb Haznesi'nden, ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin Ramazan avu ile gnderilen parann slimen Diyarbakr'a ulatrlmas.

Haleb belerbeisine hkm ki: ehrizol avularndan drende Ramazn zde kadruh ile ehrizol Kalas levzimi in Haleb Haznesi'nden tayn olunup mezbra teslm olunan mebla emn slim Diyrbekir'e uladurmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle vardukda, sbalardan ve siphlerden kifyet mikdr dem tedrk idp bir yarar alaybei ile mezbra koup irsl olunan hazne ile emn slim Diyrbekir'e uladurasn.

13
Yazld.

ehrizol Kalesi'nin bz ihtiyalar iin Ramazan avu ile gnderilen parann slimen ehrizol'a ulatrlmas.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Mezbr Ramazn avu'a ehrizol Kalas levzimi in Haleb'den ve Diyrbekir Haznesi'nden tayn olunup teslm olunan hazneyi emn slim ehrizol belerbeisine uladurmasn emridp buyurdum ki:

30

Kezlik.

14

Tatarpazar'na bal Potre kynden Papas olu diye tannan zimmnin evini basp cana kyan ahslarn siyset olunmas.
Yazld. Ksm Paa Mtevellsi Sinn Halfe'ye(?) virildi. F 6 Muharrem, sene: 972 Filibe kdsna ve Mrz Mehmed avu'a hkm ki:

Hliy Filibe kds sret-i sicil gnderp; "kaz-i Tatarbzr'a tbi Potra nm karyede skin Papasol dimekle marf zimmnn evin basup telef-i nefs idp harmlerden kaz-i Filibe'ye tbi karye-i Barmakszlu'dan Vel bin Hac Cafer ve karnda Slih ve Hasan bin Al ve karye-i rekler'den Pr Al bin Osmn nm hrsuzlar ikrr itdklerinden sonra mahfil-i kazda takrr idp; "Bizi salbitmeyp kefle virrsenz yiirmi be bin aka deynimz olsun." didklerin" ilm itmein mezkrn Vel ve Slih ve Hasan ve Pr Al'ye siyset olmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre mezbrlara mahallinde siyset itdrp ve emrm yirine vardun yazup bildresiz.

15

Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen Haleb'de olduu haber alnan Kk Ali'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld. Hac Mahmd'a virildi. F 7 Muharremi'l-harm, sene: 972* Haleb belerbeisine hkm ki:

Karahsr'da bzergn basan harmlerden Kk Al kefle virilp bi'l-fil anda idi ilm olunman Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkr yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin, gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.
* Metinde "971" eklindedir.

16

Karahisar'da bazergn basan harmilerden, halen am'da mahbus olan ikisi ile, varsa dier yoldalarnn da yakalanp birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.
Yazld. Hac Mahmd'a virildi. F 7 Muharremi'l-harm, sene: 972* m belerbeisine hkm ki:

Karahsr'da bzergn basan harmlerden Unc-ol Mehmed ve midl Haydar nm kimesneleri ulala Sdde-i Sadetm'e gndermisin ve mezkrn harmlerden Knal nm kimesne Msr'dan gelp ve Edirnel Turm nm kimesne ile bi'l-fil anda mahbs

31

idi ilm olunman mezkrlarun dah yoldalar var ise ele getrilp ve kendler mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkrlarun dah erkleri var ise ol cnibde tetebbu u tecesss idp ele getrp mezkrlar ile yarar demlere koup mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin; gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.
* Metinde "971" eklindedir.

[Yev]m'l-Erbi, f 9 Muharremi'l-harm, sene: 972

17
Yazld.

Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan in etmelerine izin verilmeyip kar konulmas; gerekirse Budun ve Tmvar beylerbeyilerinden asker yardm istenmesi.

Yano Kral-ol'na nme yazla ki: Dergh- Sadet-destghmuz'a mektb gnderp kabza-i tasarrufunuzda olup kadmden zabtolunugelen iki hsrun m-beyninde Tise suy kurbinde Solo(?) nm varoun zerinde Nemeller fuzl barkan ihds itmesine kasdlar olup ve Neme'ye tbi olan Kaa kapudn zabtnda olan Neme lekerinn ekseri yirinden kalkup Leyh vilyetine gidp andan aaaya yardma niyyet itmilerdr ki, Kara Bodan'a yriyp kll fesd ideler. Aleksandra'ya bu huss ilm olund ki, gafletde bulunmaya. Andan m-ad Vilyet-i Erdel'e tbi kadmden zabtidegeldnz yirlere snur-nme-i hmyn rec olundukda, "hric ez-defter olan yirleri kem-kn zabtidp andan gayri snur tayn olunmaz." diy fermn olunman Vel dme zzh Solnok sancandan gidp Mahmd dme zzhya tekrr Solno'a geldkden sonra defterden hric tasarrufumuzda [olan] yirleri ve kyleri elmzden almdur. Tekrr teslm olunmasna ve Bebek Fren ahvlin tazarru olunm. Mektbunuzda her ne ki derc yn olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-rmuz muht u mil olmdur. mdi; vilyet-i mezbre kuvvet-i khire-i husrevnemle fetholunm Memlik-i Mahrsem'dendr. det-i b-sadet-i mlknem mstedsnca andan bir kabza hk alnmaa rz-y erfm yokdur; deil ki mahall-i mezbrda barkan ihds olunmaa kimesneye ruhsat virile. Ol niyyet-i btla ve mekr-i tlalarndan ruc itdrmek in Neme kralnun Atebe-i Ulym'da olan ilisi getrilp gerei gibi tenbh olunup krala mektbn gndermidr. yle ki; mtenebbih olmayup muhlefet zre olalar, baban Yano Kral ol taraflarda hdemt- hmynumda gayret hamiyyetde oldu gibi uhdene lzim olan memleket vilyetn zabt u synetinde mcidd merdne olup ol kazyye-i n-makble in adnun hcm oldukda, kimesneye anda barkan bin itmee komayup var- makdrun sarfidp adnun def u ref bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Defne iktidr olunmayup tegallb ihtimli ile muvenet lzim olursa ana gre ilm idesin ki, ol taraflarda asker-i hmyn- nusret-makrnumuzla inet imdd oluna ve snur huss in bundan akdem size nme-i hmynumuz gnderilp hric ez-defter 32

olup ol cnibden zabt u tasarruf olunugelen yirler sizn cnibinzden zabtolunup ve dhl-i defter olup bu tarafa zabt u tasarruf olunugelen yirleri defter-i hkn tayn itdi zre snur mesbesinde(?) oldu bundan evvel irsl olunan nme-i hmynumuzda musarrah klnmd. Hliy Budun belerbeisine hkm-i hmynum gnderilp fi'l-hakka hric ez-defter olup sizn cnibinzden zabtolunugelinen yirlerden Solnok Bei Mahmd dme zzh sonradan dahlitdi yirler varsa anu[n] gibiler men olunup deftere ve knna muhlif vaz itdrilmemek smarlanmdur. Siz dah ana gre amel idp dhl-i defter olup bu cnibe zabtolunugelen yirlere mterz olmayasz ve Dobracin varonda ihds olunan palanka ve vaz olunan demler ref olunm mdur, nice olmdur; an bu defa tafsl itmemisin. Emr-i hmynumuz yirine vardun ilm itmeyince olmayasn ve Bodan'da olan Aleksandra Voyvoda kuluma dah nme-i sbkum zre mun zahr olmakdan hl olmayup anun gibi ol semtlerden adnun hcm olursa memlekete dhl itdrmeyesiz, defne say idesiz. yle ki; semtinze karb olmayup sizden muvenet muzheret [taleb] idp istimdd ide, bb- muvenet muzheretde dakka fevtolunmayup ihtimm oluna. Bebek Fren ahvli beyn olunm; ina'llh'l-Eazz sadkat ubdiyyetle hdmet iden kullarum hakknda nyetm dir deildr; baz mevni sebebi ile tehr olunmdur. Anlara(?) itdrmek(?) lzimdr. Tahrran...

18

Kzlca msellem tifesinden lenlerin yerlerine, sancakbeyi arz olmadan, sadece kad arz ile tevcih yaplmamas.
Yazld. Ben kethudsna virildi. F 10 M., sene: 972 Rmili belerbeisine hkm ki:

Hliy Krkkilise Sanca Bei Ferruh dme zzh mektb gnderp; "Kzlca msellem tyifesinden biri fevtoldukda hardan bir ecnebyi; "Oldur." diy kdlar arz virrler." diy ilm itmein buyurdum ki: Tyife-i merkmeden veft idenlern yirleriyn kdlarun arzlar vrid oldukda, sancakbelerine havle idp hdmete kdir oullar var mdur, yok mdur grilp dah mrun-ileyhn arz olmaynca deftere ve knna muhlif kimesneye msellem bertn virmeyesin; yle bilesin.

19

Haslar kazsna bal Hacmihal kynden brahim isimli ahsn iki klesi ve bir cariyesinin iki yenieri tarafndan ldrlmesi olaynn teftiinin niin geciktirildiinin bildirilmesi ve dvann bir an nce grlmesi.
Yazld. Hseyin Bl ile muhzr aaya gnderildi. F 12 M., sene: 972 Hslar ve orl kdlarna hkm ki:

Hliy Hslar nyibi Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "Hslar kazsna tbi Hacmihal nm karyeden brhm nm kimesnenn iki nefer kul biri bala ve biri 33

tfenk ile katlolunup ve bir criyesi dah Suuuc dimekle marf derede bolm bulunup erle grilmek in emr-i erf vrid olup teft olundukda tfenkle maktl olan Ksm nm kul karye-i mezbrede skin olan Vel nm yenieriyle yolda dp ehl-i karyeye haber oldukda zerlerine varlup mezbr Vel elinde tfenk ile gelp; "Eger lrse bahsn vireyin." diy ikrr eyledin ahl-i [karye] haber virp ve "Maktl-i mezbr ile mezkr yenieri Vel yolda dp hr tfenkle urup katleyledi." diy karye-i mezbreden Ksm bin Abdullh ehdet idp ve "Bala katlolunan Al nm kul Mustaf nm yenieriyle sohbet iderken dp katlolund." diy haber virdklerin" bildrdi. mdi; zikrolunan maktllern biri Vezrm Ferhd Paa Yenieri Aas oldu zamnda katlolunup davlar bu zamna gelince tehre bs nedr ve ktil zannolunan kimesneler ne hl ile muttasf kimesneler oldu malm olmak mhimm lzimdr. Zikrolunan maktllern biri mrun-ileyh Vezrm Ferhd Paa Yenieri Aas iken katlolunup ve biri dah Rmili belerbeisi iken veft iden Hasan Paa Yenieri Aas iken katlolunmlardur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu huss onat vechile dikkat ihtimmla hak zre bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; bu zamna gelince davlar tehr olmaa bs nedr ve ktil zannolunan kimesneler ne hl ile muttasf kimesnelerdr; mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

20

mparator Ferendu'un lmnden dolay sitne-i Sadet'teki Be elisine taziyette bulunulduu; ayet iki devlet arasndaki dostluun ve ahidnmenin Ferendu zamannda olduu gibi srdrlmesi isteniyorsa bunun bir mektupla bildirilmesi.
Ser--ser kse ve altun kozalak ile gnderildi. Maksimilyano Kral'a nme-i erf ki:

Hliy Atebe-i Aliyye-i lem-penh ve Sdde-i Seniyye-i azamet-destghmuz[a] -ki, melce-i seltn-i zm ve melz- havkn-i tc-dr[dur]- Memlik-i Mahrsemz'den Budun muhfazasnda olan mer-i nmdr- zevi'l-iktidrmuzdan Arslan dme ulvvuhnun mektb vrid olup; "mh- Zi'l-hcce'nn on altnc gni rz- se-enbede atanuz mparador Ferendu bi-irdeti'llhi tel kral ve esarlkdan el ekp dr- fendan bak-y(?) bkye mrr u irtihl itdklerin" ilm eyledi. El-hukm li'llhi'l-Vhdi'l-Kahhr. Anlar zviye-i hkde oldukca siz eryik-i devlet hukmetde ber-karr u stvr olasz. Eyle olsa; bu habern shhati vuk bulcak sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'de olan ilinz getrilp taziye v tesell olundukda; "Umr- hukmet krallkda kll firset ihtimm zre olduunuz ve mrun-ileyh atanuzla m-beynde olan ahd mskda ber-karrdur. Ahd emn riyetine saf-y cn ve sdk- cenn ile rdr." diy arz u takrr eyledi. mdi; kadm'l-eyymdan dostluk zre olanlarun evld ahfd huls- taviyyet ile muhede-i kadmede sbit-kadem oldu takdrce enzr- aliyye-i husrevnemzle manzr olmak kde-i ezeliyye-i hnedn- azm'-nmuzdur. yle ki; tarka-i ahd emn mer v meslk olmak murdnuz ise ana gre nme-i mahabbet-mehn ile ilm eyleyesiz. 34

21

Erzurum'a snr tyini iin ran'dan adam gelip gelmedii, snr gvenliinin ne durumda olduu, Grc beylerinin ran ile olan mnasebetleri vs. hususlarn bildirilmesi; Grc beyleri ile iyi geinilmesi ve Gril Melik'in oluna, lkesinin kendisine temlik olunduunun haber verilmesi.
Yazld. Kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972 Erzurum Belerbeisi Sinn Paa'ya hkm ki:

Hliy Anatol Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Al dme ikblh Erzurum belerbeisi iken Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Grcistn melikleri huls- taviyyet ve saf-y ubdiyyet ile itat inkyd zre olup amm; Baauk Melik'n h cnibine ve h'un Baauk tarafna demleri varup gelmekden hl olmaduklarn ve hkul Sultn'dan her zamnda kendye mektb vrid olup zhr- mahabbet zre sulh u salhun istihkmn" bildrp ve "serhadler emn emn zre oldun" ilm eylemein buyurdum ki: Varcak, Erzurum'a varup dhl oldukdan sonra hkul Sultn'un sana dah demi ve mektb gelmi midr ve Kars tarafnda muzft- Memlik-i Mahrsem'den olan yirlerle Yukaru Cnib'e mteallik olan mevzun hudd tayn olunman ol cnibn demleri gelmek zre olduna haber vrid olman ol hussun tayn temyzi in Amsiyye Sanca Bei iftihru'l-meri'l-kirm kulum Mehmed dme ulvvuhya ol bbda mufassal hkm-i hmynum virilp irsl olunmd. Fermn- erfm zre snur ahvli grilp ber-taraf olm mdur, ne mertebeye varmdur, serhadlern ahvli nedr ve Yukaru Cnib'le olan sulh u salh emri tamm riyet olunur m ve Baauk Melik kadmden sitne-i Sadetm'e ihls u ubdiyyet ile hdmet itmi kulum olman Kzlba cnibinn makbli deil idi. imdiki hlde mm-ileyhn arzitdi zre tarafeynn demleri varup gelmee sebeb bs nedr; mezbr melikn dah hakkat-i hline muttali olup Yukaru Cnib'n ve serhadlern ahvlinden her neye vkf olm isen cmle-i ahvli mufassal merh Atebe-i Ulym'a ilm eyleyesin ve Gril Melik ol stom'un ol Grgi'nn torulu ve yararl arzolunman anun hakknda pertev-i tfetm nmyn olup babas stom'a temlk oldu zre lkesine mlk-nme-i hmynum ihsn oldun bildrp tenbh eyleyesin ki, demin gnderp mlk-nme-i hmynum ihrc eyleye. Hl Sdde-i Sadet-bahum'a itat inkydda olan Grci belerinn iltift u riyetlerinde taksr olunmayup hsn-i firset kiysetinz muktezsnca bir vechile istimlet viresin ki, itatde olmayanlara terb olunup ol diyrun nazm [u] intizmnda ve zabt u rabtnda keml-i makdrun sarfeyleyesin; yle bilesin.

22

stanbul'a getirilecek terekenin baka yerlerde satlmasnn nlenmesi gayesiyle, Tekfurda'na tereke almaya gelen gemilere ne kadar tereke yklendiinin karadan Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

35

Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972 Tekfurta kdsna hkm ki: Baz resler gemilerine tereke tahml idp mahrse-i stanbul'a getrmeyp Anatol cniblerine alup gidp satduklar istim olund. mdi; mahrse-i mezbrede tereke bbnda ziyde muzyaka olup buyurdum ki: Varcak, bu bbda basret zre olup taht- kazna tereke almaa gelen gemiler terekeyi tahml idp gitmel olduklarnda her bir resn gemisine ka md tereke tahml olunursa ana gre eline imzlu temessk virp toru mahrse-i mezkreye gnderesin ki, geldkde ol temesse gre yoklanup grile ve mahrse-i merkmede tereke bbnda olan muzyaka def ola ve taht- kazndan ne mikdr gemiye tereke tahml idersen ne zamnda tahml idp gitmidr, kimn gemisidr, resi kimdr; yazup kurudan Dergh- Muallm'a bildresin ki, hric yire alup gitmek ihtimli olmaya. Bu huss mhimmtdandur; ihml mshele itmeyp hlf- emr i olmakdan hazer idp basret zre olasn.

23

Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini Yalakbad ve Kavak iskelelerinde satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld. Mezbra virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972 Yalak-bd kdsna hkm ki:

Rmili yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml itdkde toru mahrse-i stanbul'a getrmeyp taht- kazna iletp Kavak skelesi'nde ve syir yirlerde bey itdi istim olunman anun gibi ol cnibe tereke ile varan gemileri srp mahrse-i mezbreye getrmein Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruhy irsl idp buyurdum ki: Varcak, mezkr avuum bir mikdr zamn ol cniblerde turup anun gibi Rmili yakasndan tereke ile gemi gelp satmak istedklerinde komayup ol bbda mezkr avuuma gerei gibi mun zahr olup gelen gemileri shbleriyle mahmiyye-i stanbul'a gnderp bey itdresin; nd muhlefet idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesin.

24

Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini Boaz Hisarlar etrafnda satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharremi'l-harm, sene: 972 Gelibol'da Hssa Emni olan Hall'e hkm ki:

Hl Rmili yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml idp Anatol cniblerinde olan Boaz Hsrlar etrfnda satduklar istim olund. Buyurdum ki: 36

Varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup onat vechile tetebbu idp gresin; Rmili yakasndan tereke tahml iden resler tahml itdkleri terekeyi toru stanbul'a getrmeyp Anatol cniblerine satmaa alup giderlerse ol asllara mecl virmeyp ve tehr itmeyp gemileriyle terekelerin girift ve reslerin habsidp gemileri iine hsr-erinden bir-iki nefer kimesne koyup Dergh- Muallm'a gnderesin ki, kimesne emre muhlif gemisi ile ol cnibe tereke alup gitmek ihtimli olmaya. yle ki; bu hussa emrm zre min-bad mukayyed olmayup anun gibi emrme muhlif i idenleri tutup Sdde-i Sadetm'e gndermeyesin, netcesi sana yid olup muteb olman mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn. Hlf- emr i olmakdan hazer idp gafletde bulunmayup basret zre olasn ve anun gibi sana muvenet lzim geldkde; "Kifyet kadar hsr-eri viresin." diy dizdra hkm-i erf gnderilmidr. Lzim geldkde taleb idp istihdm eyleyesin. Yazld. Kezlik. Bir sreti, Gelibol dizdrna; "Kifyet kadar istihdma hsr-eri viresin." diy yazld.

25

Anadolu tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, Boaz Hisarlar etrafnda tereke satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 10 Muharemi'l-harm, sene; 972

Rmili yakasnda Boaz Hsrlar'na varnca dery kenrnda vk olan kdlara hkm ki: Hl Anatol yakasndan baz resler gemilerine tereke tahml idp Rmili cniblerinde olan Boaz Hsrlar tarafna satduklar istim olund. Buyurdum ki: Varcak, bi'z-zt mukayyed olup tetebbu idp gresiz; anun gibi Anatol yakasndan gemi ile tereke geldkde taht- kaznuzda satdurmayup ve gemilerin adurmayup shbleri ile mahrse-i stanbul'a gnderesiz ve her birinzn taht- kazsna Anatol yakasndan tereke ile ne mikdr gemi gelp emrm mcebince mahrse-i stanbul'a gnderildin ve kimn gemisi olup ve resi kimler idin yazup kurudan Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, hric yire alup gitmek ihtimli olmaya. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihml mshele itmeyp hlf- emr i olmakdan hazer idp basret zre olasz.

26
Yazld. Kezlik.

Rumeli tarafndan gelen tereke ykl gemilerin, tereke satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.

Bir sreti dah, Anatol cnibinde Boaz Hsrlar'na varnca dery kenrnda olan kdlara; "Rmili yakasndan gemi ile tereke geldkde taht- kaznuzda satdurmayup ve gemilerin adurmayup shbleriyle stanbul'a gnderesiz." diy yazld. 37

27

Marmara kads iken ldrlen c'n ktillerinden Divne Memi ile dier su ortaklarnn yakalanp zincire vurularak Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.
Yazld. Ramazn nm kimesneye virildi. F 9 Muharrem, sene: 972 Vilyet-i Anatol'da vk olan sancakbelerine hkm ki:

Mukaddem Marmara Kds olup harmler katliden c'un ktillerinden Dvne Memi nm kimesne mukaddem ele gelp yoldalar siyset olunup mezbr Manisa Kalas'nda mahbs iken bir tarkla hals olup ele getrilmesiyn hkm-i erfm vardukda, gaybet idp ve Karademrci ve Kara Hasan ve Dvne Ahmed ve Dvne Hac ve Dvne Receb nm kimesneler dah kutt- tarklar ve mezkrun erkleri olup hn-i teftde gaybet idp ele gelmedkleri ilm olunman buyurdum ki: Varcak, her birinz mezkrlar taht- hkmetinzde hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss itdrp gaybet iderlerse yataklarna ve turaklarna ve kefllerine bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp kayd [] bend ile yarar demlere koup cmlesin der-zencr idp Dergh- Muallm'a gnderesiz ve her birinn vkf u muttali olduun keyfiyyet-i ahvllerin ve sbit olan fesd enatlerin sicill idp sret-i sicilleriyle yazup ilm eyleyesiz. Amm; koup gnderdnz kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler. yle ki; gaybet itdreler, anlara olacak kb gaybet itdrenlere olur, ana gre mukayyed olalar; yle bilesiz.

28

Bz kiilerin brice limanndan stanbul'a gtrmek zere ykledikleri terekeyi baka yerlere gtrdkleri haber alndndan, bundan sonra hibir gemiye brice'den tereke verilmemesi.
Yazld. Gelibol Hssa Harc Emni olan siph-olanlarndan Hall'e virildi. Kean kdsna hkm ki:

Hliy taht- kazna tbi brice Liman dimekle marf olan limandan baz gemilere ve rencber gemilerine stanbul zahresi nmna tereke tahml idp deryya ve gayri yirlere alup gitdkleri istim olunman zikrolunan limandan min-bad bir ferdn gemisine tereke tahml olunmamasn emridp buyurdum ki: Siph-olanlarndan Gelibol Hssa Harc Emni olan Hall varcak, emr-i erfm muktezsnca zikrolunan limandan rencber gemisine ve gayri gemiye tereke tahml itdrmeyesin. yle ki; emr-i erfme muhlif mezbr limandan rencber gemisine ve gayriye tereke tahml olundu istim oluna, zrn makbl olmayup muteb mukab olman mukarrerdr. Ana gre tedrk idp kimesneye hlf- emr-i erf i itdrmeyesin; yle bilesin.

38

29

Mhi isimli kadnn krek cezasna arptrlan olunun durumunun yeniden incelenmesi; ayet haksz yere cezalandrld anlalrsa salverilmesi.
Yazld. Mezbre htna virildi. F 10 Muharrem, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki:

Drende Mh nm htn kii Dergh- Muallm'a gelp; "Msr Kalas erenlerinden Al Bl nm olna aas hlf- vk baz huss isnd itmekle skenderiyye kapudnna kree gnderilp bi'l-fil krekde oldun" arzeylemein buyurdum ki: Gresin; mezbrenn mezkr ol b-gnh habsolunup kree konmak cb ider gnh yoise tlk eyleyesin.

30

Eflk vilyetinden davar alan hrszlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Ol cnibe giden Hseyin avu'a virmek in Minreci skender avu'a virildi. F 11 Muharrem, sene: 972 ernovi kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; ""Kasaba-i Yirgi'de vilyet-i Eflak'dan tavar sirka idenlern mseccel olan thmet-i sbkalar sbit oldukdan sonra habsidp cermeleri arzoluna." diy skender avu yedinden hkm-i erf vrid olman teft olundukda dkkn adu mseccel olan Dumlu(?) dimekle marf Memi bin Mustaf, elinde uruluk brgr bulunan Bl dimekle marf Al bin Nash ve Puman dimekle mehr Husm bin Mustaf ve bir Eflak olann urulayup bey iden Dvd bin s nm kimesneler kalada habsolundlar." diy arzeyledn ecilden mezkrlar Sdde-i Sadetm'e irsl olunmalarn emridp buyurdum ki: Varcak, zikrolunan kimesneleri sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs kifyet mikdr hsr-erlerine koup emr-i erfm mcebince Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Amm; koup gnderdn kimesnelere onat vechile tenbh eyleyesin ki, yolda gerei gibi hfzidp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.

31
Yazld.

Nemelilerin Erdel topraklarnda barkan ve kastel in etmelerine izin verilmeyip savalmas; gerekirse Budun ve Tmvar beylerbeyilerinden asker yardm taleb edilmesi.

Yano Kral-ol stefan Kral'a nme-i erf yazla: Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Ferendu tarafndan baz ad-y makhr gelp kabza-i tasarrufunda olan vilyetnden Solo(?) nm varoun kurbinde bir parkan ve 39

iki hsrun ortasnda bir kastel binsna r itdklerinde zerlerine varlup m-beyninzde hayli ceng cidl ve harb [] ktl vk olup ve Pla-ol'n(?) mecrh idp mnhezim olmlardur. Lkin ad tarafndan ihtiytan ol cniblerde olan askir-i nusret-meserm muvenete hzr bulunmalar lzim idin" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl zz-i huzruma arzolunup lm-i erfm muht u meml olmdur. Eyle olsa; vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup sen dah yarar kulumol kulum olduun ecilden dyim nazar- ferhunde-eserm ol cnibden hl olmayup hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhya vilyet-i mezbrede olan sancaklarun beleri ve sbalar ve siphleriyle ve Budun muhfazasnda olan Arslan dme ulvvuh dah kezlik Budun askeri ile hzr olup ol cnibe nzr olmalarna ve lzim geldkde varup muvenet itmelerine ahkm- erfemz irsl olunmdur. Gerekdr ki; siz dah cibilletinzde merkz olan ecat ehmetn muktezsnca gayret hamiyyeti elden komayup vilyetn iinde kimesneye parkan ve kastel ihds itdrmeyp hfz u hrsetde ve zuhr iden adnun kal u kamnda mcidd merdne olup anun gibi adnun hcm ziyde olup defne iktidrnuz olmayup muvenet lzim geldkde mrun-ileyhimya mektb u dem gnderp muvenete taleb idp mnsib olan mahalden hsn-i ittifkla maslahat el virdine gre adnun defnde evn- mes-i cemlen zuhra getresin. Amm; dmen yo iken b-hde yire asker taurgatmakdan ve gafletle ol cniblerde rz- saltanatuma muhlif i olmakdan saknup keml-i basret zre olasn.

32
Yazld.

Nemelilerin Erdel'de barkan ve kastel in etmek istemeleri zerine Erdel kralnn Nemelilerle savatna dair gelen haberin aratrlmas; bu hususta Erdel kral tarafndan yardm talebinde bulunulursa kendisine yardm edilmesi.

Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Erdel Kral stefan Kral, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Ferendu tarafndan baz dmen gelp kend vilyetinde Solo(?) nm varo kurbinde bir parkan ve iki kalasnun ortasnda bir kastel bin[sna r itdklerinde] Kral-ol dah lekeri ile zerlerine varup m-beynlerinde hayli ceng cidl ve harb ktl oldun ve "Bu muhrebede Pla-ol'n(?) mecrh idp kaurduk." " diy ilm idp; "ad tarafndan nevan havfi olup ol cniblerde olan askir-i fevz-mesermle muvenet olunmasn" ilm eyledi. mdi; belerbeiline karb vilyet-i mezbrede bu asl hdise-i uzm ola, sen nin sahh haber alup isticl zre arzitmeyesin? Buyurdum ki: Varcak, asl tehr terh itmeyp mrun-ileyh kralun arzitdi zre ol cnibden dmen gelp varo kurbinde parkan ve kalalarnun ortasnda kastel bin itmiler midr, didi gibi ceng olup Pla-ol'n(?) mecrh idp kaurmlar mdur, niedr; ol tarafdan sahh haber alup vkf u muttali olduun haberi shhati zre ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Sen dah belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullarumla ve sba 40

ve siphleri bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yara ile hzr u mheyy olup mm-ileyh tarafna nzr olasn. yle ki; ads def olmayup vey tekrr dmen gelp muvenet taleb itdkde, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp muvenete irip hsn-i ittifk zre adnun def u refnde env- ikdm ihtimmun vcda getrp rz u nms- saltanatuma muhlif vaz olmakdan dah saknasn. Amm; vkf olduun ahbr- sahhay ber-vech-i isticl ilm itmekden hl olmayasn.

33
Yazld.

Budun Beylerbeyilii'ne bal askerlerin tam tehizatl olarak hazr bulundurulmas ve Erdel kral tarafndan herhangi bir yardm talebinde bulunulursa derhal yardmna gidilmesi.

Bir sreti dah, Semendire Sanca Bei olup Budun muhfazasnda olan Arslan Be'e; "Budun Belerbeilii'ne mteallik olan sancakbeleri ve zam v siphler dmen yarayla hzr olup mm-ileyhe nzr olalar. Lzim gelrse muvenet eyleyesin." diy.

[Yev]m'l-Ahad, f 12 Muharremi'l-harm, sene: 972, der-Kostantniyye

34

Kocaeli Sancakbeyi Sheyl'in daha nce grevlendirildii mehyif teftii iini kadlara brakp, Sakarya nehri kenarnda kadrga yapm hizmetini yrtmesi.
Yazld. Kethuds Pervne'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kocaili Sanca Bei Sheyl Be'e hkm ki:

Bundan akdem avularumdan Mehmed zde kadruh ile sana mehyif teti fermn olunmd. Hl Sakarya kenrnda baz hssa kadrgalar bin olunmasn emridp ve zikrolunan kadrgalarun neccr ve bkcs ve kalafatcs ve syir anda hdmet eyleyen nefert in ordu[c] ihrc olunmak lzim mhimm oldu ecilden zikrolunan tefti mezkr avuumla kdlar grp sen kendn bi'z-zt bin olunacak gemilern zerine varup znikmid'den ve syir taht- livnda vk olan kasabtdan kifyet kadar zahre ve orduc ihrc idp zikrolunan mahalde ihzr eylemesin emridp buyurdum ki: Varcak, teft umrn kdlar ile mezkr avuuma smarlayup sen tehr itmeyp bi'z-zt gemiler bin olunmak emrolunan mahalle varup gice v gndz gemilern bins zerine olup nefs-i znikmid'den ve syir ol etrfda olan kdlklardan anda hdmet-i mezbre in cem olanlarun malar in eger ekmekci ve eger acdur ve syir zd zevdeden her ne levzim olursa mmkin olan yirlerden getrdp ihzr idesin ki, anda olanlar[a] siat [] maet ve ashbna ticret hsl ola. Gemilern bins huss ehemm-i mhimmtdandur; hemn hdmete mberet idp muaccelen itmm bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getrp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. 41

35

Yal kazlarnda bulunan neccar, bkc ve kalafatlarn, Sakarya nehri kenarnda kadrga yapm hizmetinde istihdam edilmek zere Hseyin avu'a teslim edilmeleri.
Yazld. Mezbr avu Hseyin'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Yal kdlarna hkm ki:

Hl Sakarya kenrnda bin olunan hssa kadrgalar mhimmi in neccr ve bkc ve kalafatc lzim olman buyurdum ki: Cezyir avularndan Hseyin zde kadruh vardukda, asl tehr terh itmeyp her birinz taht- kazsnda ne mikdr neccr ve bkc ve kalafatc bulunur ise ale't-tacl isimleri ve resimleriyle yazup defter idp mhrleyp defteri ile mezkr Hseyin avu'a teslm eyleyesin ki, tehr itmeyp mahall-i memra iletp hdmete mberet itdre. Huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur; bir n ve bir sat tehr tevakkuf cyiz deildr. yle ki; mezbr avu vardukda, mezkrlar ihzr itmekde ihml mshele eyleyesiz, bu sebeb ile hdmet avk u tehr olmak lzim gele, asl zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup zikrolunan tyifeyi ale't-tacl ihrc idp mahall-i memra irsl itmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz ve bu bbda gerei gibi mukayyed olup yazlup tayn olunan kimesneleri tebdl idp ve hdmete kdirleri koyup istihdma kbil olmayanlar ihrc idp ve kimesneden celb ahz olunup akalar alnmakdan gyet saknup hemn emrm zre tedrk idp isticl zre hdmete iridrmek ardnca olasz.

36

Silistre sancann sbk Mevkfat ve Beytlml Emini vaz ile kendisinden ikyeti olanlarn tefti olunmas.
Yazld. Bu hkm-i erf kayd czine dah gemidr; bu trhda. Silistre beine, umn ve Hrsova kdlarna hkm ki:

Varna kazsndan Neb ve Hac ve Muzaffer ve Mehmed ve Bzrck'dan nebe ve Al Fakh ve tf ve Hac ve Ferhd ve Hrsova kazsndan Kara ve Tekfurgli kazsndan Slih nm kimesneler Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "sbk Silistre Sanca'nun Mevkft ve Hssa Beyt'l-ml Emni olan Ivaz nm kimesneden zhr- tezallm eyledkleri" ecilden sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Varduklarnda, zikrolunan sret-i rukada mastr olan mevdda nazar idp dah husamy berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile teft eyleyp gresiz; fi'l-vk mezkr kimesne bunlarun er- erfe muhlif ve knna mugyir nesnelerin alm ise -ki, erle sbit zhir ola- hlf- er alnan hukk bade's-sbt ashbna b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ve zulm teaddsi ne idin yazup bildresiz ve eger mezkra isnd itdkleri husslar gayr-i vk olup zerine nesne sbt u zuhr bulmayup bunlarun irretleri zhir 42

olursa habsidp arzidesiz. Amm; hn-i teftde tamm cdde-i hakka zhib olup tarafeynden kimesneye meyl muhb ve garaz u taassub itmeyp tezvr telbsden ve hd- mzevverden hazer eyleyesiz.

37

Padiah izni olmadan hi bir erkes beyinin Sdde-i Sadet'e gnderilmemesi; ayrca Kefe'den gnderilen Rus esirlerin de Sdde-i Sadet'e ulat.
Yazld. Turgud avu'a virildi. F 12 Muharrem, sene: 972 Kefe Bei Ksm Be'e hkm ki:

Bundan akdem mer-i erkise'den baz kimesneler sitne-i Sadetm'e gelp her biri Kefe mahslinden sancala muhassl'l-ml olup riyetlerinde kusr u noksn olmayup lkin anlar anda bir hdmetde olmayup hliy erkise'den olur olmaz kimesne kend yirlerin koyup be nmyla dirlik recsna Kefe'ye gelp sana mlk olduklar istim olund. mdi; bundan esbak sana hkm-i hmynum gnderilp; " czet-i erfem olmadn erkise'den kimesne gnderilmeye." diy emrm olm idi. Ol emr-i hmynum kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Varcak, erkise beleri nmyla Kefe'ye gelmi kimesne var ise emr-i erf-i sbkum mstedsnca iczet-i hmynum olmadn bu cnibe kimesneyi gndermeyesin. Cenb- emret-meb Devlet Giray Hn dmet melhi[ye] bu huss ilm idesin ki, anun gibilere mltefit olmaya ve hliy on sekiz nefer Rus esrlerin gndermisin; gelp vsl olup; yle bilesin.

38
Yazld.

Aydn msellemlerinin, tyin olunduklar Mamuriye Kalesi hizmetine gitmelerine beyleri Mustafa'nn hastalnn engel olmamas; msellemlerin, gerekirse balarna ie yarar bir adam tyin edilmek suretiyle szkonusu hizmete mutlaka gnderilmeleri.

Aydn Msellemleri Bei Mustaf Be'e hkm ki: Dergh- Muallm'a dem gnderp; "hliy sancaun msellemlerinn ikinci nevbetlsi Mamriyye Kalas hdmetine tayn olunup hkm-i erfm virilp marz olmala bi'z-zt hdmete varmaa iktidrun olmadun" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, sancaun msellemlerinn ikinci nevbetlsin emr-i erfm zre ihrc itdrp kend yirne yarar demn tayn idp b-kusr msellemlern ihrc itdrp mahall-i memrna tayn olunan nevbetl msellemlerni gnderp ed-i hdmet itdresin; gi vey eksk gndermekden hazer idesin. zrn makbl olmaz, netcesi sana yid olur; ana gre mukayyed olasn.

43

39

Irak'da iilerce mukaddes kabul edilen meknlarn ziyreti ile Beytullah ve hac yolu hususunda Osmanl Devleti ile ran arasndaki ahidnmede belirlenmi olan gzergh ve usllerin dna klmamas; bu hususta belirlenmi olana aykr veya fazladan ran tarafndan vki olan taleplerin yerine getirilmeyip bu durumun bir mektupla aha bildirilmesi.
Yazld. Badd belerbeisine hkm ki:

Hliy vilyet-i Badd- Drus's-sedd'a varup dhl oldukdan sonra h tarafndan mektb ve demi gelp; "Bundan evvel Sultn Byezd hussyn kendye irsl olunan nmelern sretin sana gnderp ve ruhsat- hmynum oldu zre iki nefer demisin kend tarafndan olan sadakt nzr ile Mehedeyn-i erfeyn'e sl idp andan gayri sabh u ahmda tam u halv birdp ve sdta ve huddma libs tayn idp ve syir fukarya itdi vch- hayrt defter idp irsl itdi deftern sretin Dersadetm'e gnderp Mehedeyn ziyretine ve hacc- erfe gitmek niyyeti ile gelen Kzlbalarun ve Mehed-i Kerbel'ya getrdkleri naun defni ahvli ile sbk ferzend-i erc-mend-i sadet-mend olum Selm tavvela'llh umrahnun avubas olup Bb- Sadet-mebum mteferrikalarndan olan Al zde mecdh ile Sultn Byezd talebi in varduunda mezkr Al in mrun-ileyh olum tarafndan hlf- vk baz hedy taahhd itmidi." diy sana irsl itdi mektbda mezkr bulunman ol bbda her ne inb v ir olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-rm muht u mil olmdur. Eyle olsa; ol cnibn vuk bulan hdmetleri mukbelesinde avtf- aliyye-i hnemzden ve olum tle bakh tarafndan ahdolunan inm ihsn mtezf olup her vechile riyet-i husrevnem karn-i hlleri oldu malmundur. Bu hdisenn zuhrndan evvel Dergh- lem-penhum'a ilisi gelp sulh u salh ve fevz felh rec itdklerinde tavf- Beytu'llhi'l-Harm ve ziyret-i Trbe-i Mutahhere-i Hazret-i Seyyid'l-enm aleyhi's-salt ve's-selma isticze-i hmyn itdklerinde emkin-i merrefe ve kble-i mutahhere taraflarna tavf u ziyret kasdiden mslimn muvahhdn men olunmayup fer- hl ve itmnn- bl ile mermlarna vsl olmaa iczet-i hmynum cr olmd. Fe-emm, Badd yol kadmden il-yevmin hz olgeldi zre mesdd olup ol tarafdan yol almaa ve bir ferd slik olmaa rz-y erfm yokdur. Memlik-i Mahrsemz'den her sl-i mbrek-flde iki kfile-i huccc- sadet-nitc tevecchde olup biri m- Dru's-selm'dan ve biri Msr- Khire'den azmet ider. Buyurdum ki: Varcak, Yukaru Cnib'den gelenler ikisinden kank yola slik olma murd idinrlerise ol semte ilhh u ilk idp irsl eyleyesin ve sniyen; mehid-i eyimme-i kirmun ziyretine gelmek isteyen zvvra ve iki nefer demleri sadakt nzr getrdklerinde tayn olundu zre Mehedeyn-i erfeyn'de mstehk olan fukarya tevz u sl idince ikmet itmelerine iczet olmdur. Amm; anda mret olup sabh u ahmda ale'd-devm tam bimee rz virilmemidr. Hkmetlerinde olmayan yirlerde fuzl vaza nice irtikb iderler ve ziyrete gelenlern dah bir zamn- muayyenleri olmaz 44

m, ziyretn zamn nihyet be ve on gn olur. Tamm murdlar hsl oldukdan sonra Mehedeyn'de ve syir merkd-i eyimmede elenp kalmalarna sebeb bs nedr? Huss bundan esbak defetle hkm-i hmynum gnderilp; "Ziyrete gelenler murdna vsl ve matlblar hsl oldu gibi ol cnibde tehr itdrilmeyp cmlesi tayn olunan mevsimle gelp mukaddem bu cnibi habr u gh klup ana gre serhadde istikbl olunup mrcaat ruclarnda hl yirlerden bild kla uramadn mrr ideler ki, memleket rey py-ml olmaya." diy tenbh tekd olunm idi. Mevsim olmadn, bildkleri gibi olur olmaz vaktde Memlik-i Mahrsem'e hricden dem dhl itmee emrm yokdur. Mehed-i erf'n harem-i muhteremi dhlinde feth- hknden evvel baz kimesneler medfn olm. Amm; bade'l-feth anda izn-i hmynumuzla kimesne defnolmamdur. Zr; Hulsa-i kyint ve Mefhar-i mevcdt'un evld- bzrg-vrlarnun mezr- bihit-srlar kurbine ne asl vcd- pk ola ki, anda defnolunmaa liykati ola. Dyire-i edebden brn olmala cidden anda kimesne konmak marz v makblm deildr. Harem'den tara oldu takdrce olur olmaz Kzlbalarun meyyitlerin getrtmeyp meger ki, hun ensb evld ezvc ola; ol vakt dah harem-i erfden tara evkf- erfe cnibinden akalaryla alduklar yirlerde defnitdrp rz-y erfme ve emr-i hmynuma muhlif ol cnibden bir vaza ruhsat virilmeye ve Medne-i Mnevvere-i cennet-s ve firdevs-intim baz(?) Ravza-i Mutahhere-i Seyyid'l-enm'da bir demi turmaa iczet rec eylemidi. hun ol murdna kat cevb virilmemidr. Bu cmle mezkr olan tenbht tekdt h tarafna irsl olunan ahid-nme v nmelern mazmnna muvfkdur. Kend tarafundan ha mektb yazup gnderp m-beynde sulh u salh emri mukarrer oldukda virilen ahid-nmeye badeh gnderilen nmelern mazmnna muhlif bir vazun teklfi tecvz olunmayup ve kimesneyi irtikb itdrmeyeler ki, m-beynde olan muhede ve sulh u salhun emri istihkmda ola. Sen dah ol taraflarda keml-i basret ihtimm zre olup fermn- erfmn icr v imzsnda ve serhadlern hfz u hrsetinde ve memleket vilyetn zabt u rabtnda env- ikdm ihtimmun zuhra getrp ol cnibden zuhr iden evz u ahbr ale't-tekub ve't-tevl Dergh- Muallm'a ilmdan hl olmayasn; yle bilesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 16 Muharremi'l-harm, sene: 972*, der-Kostantniyye.

40

Akdeniz ve Karadeniz'den gelen tereke ykl gemilerin, terekelerini Krfez ve Kavak iskelelerinde satmalarna izin verilmeyip stanbul'a gnderilmeleri.
Yazld. Tezkireci Hasan Be'e virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene: 972 znikmid ve Yalak-bd kdlarna hkm ki:

znikmid kazsna tbi Krfs skelesi'nde ve Yalak-bd kazsna tbi Kavak skelesi'nde Akdeniz ve Karadeniz'den tereke ile meml baz gemiler gelp terekelerin boaldup bey eyledkleri istim olunman buyurdum ki: 45

Varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup tereke ile gelen gemileri tor stanbul'a gnderp min-bad zikrolunan iskelelerde tereke kartmayup emr-i erfme muhlif ol taraflarda tereke bey itdrmeyesiz. yle ki; emr-i erfme muhlif ol semtlerde gemi yanaup tereke bey eyledi istim oluna, zrinz makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb olmanuz muhakkakdur. Ana gre bb- ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.
* Metinde "971" eklindedir.

41
Yazld. Kezlik.

stanbul'da zm sknts ekilmemesi iin, Kite kazsnn Erikli ve Yalakbad kazsnn Gonca kylerindeki ba sahiplerinin arap yapm iin kefereye zm satmalarna izin verilmemesi.

Kite ve Yalak-bd kdlarna hkm ki: Kite kazsna tbi Erikl nm karyeden ve Yalak-bd'a tbi Gonca nm karyeden kadmden mahrse-i stanbul zahresiyn baz gemiler zm satun algelp mahmiyye-i mezbreye getrp bey idegelmiler iken hl zikrolunan karyelerde vk olan b shbleri blarnun zmin gtri baz kefereye bey eyleyp ra eylemek ile stanbul'a getrmek in varan gemilere zm virmeyp ol sebebden stanbul'da zm bbnda muzyaka olman buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, min-bad kefereye hamreylemek in zm bey itdrmeyp taht- kaznuzda vk olan blarun zmin satmalu oldukda shblerine stanbul zahresiyn varan gemilere bey itdrp emr-i erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesiz. yle ki; emr-i erfme muhlif kefereye zm satlup ra eyledkleri istim oluna, zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Muteb olmanuz mukarrerdr; bilmi olasz.

42

Kara Kbil isimli milin garazyla haksz yere mahkm edildikleri bildirilen ahslarn ahvlinin gvenilir kiilerden yeniden soruturulmas ve neticenin arzedilmesi.
Yazld. Arz getren Sleymn'a virildi. F 25 Muharrem, sene: 972 orum beine ve orum ve skilib ve Katar kdlarna hkm ki:

skilib kds mektb gnderp; " "Mahrse-i stanbul Zindn'nda mahbs olan Saf ve Mehmed ve gemiye konlan Rstem ve Sbhnvirdi nm kimesneleri bundan akdem orum Bei olan Mahmd nefs-i Gm'den irret ekvet ve harmlk ile mehr olan Kara Kbil nm miln tahrki ile mezbrlar hlf- vk arzeylemidr." diy kaz-i Katar halkndan Yedipre nm karye halknun ehdetleriyle mezbrlarun istikmetlerini bundan akdem Katar kds arzeylemein; "Kimesneye itimd itmeyp kendn bi'z-zt kaz-i mezbreye varup zikrolunan kur halkn cem idp yarar ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh 46

mslimnlardan teft idp shhati zre arzidesin." diy fermn olunman kendm bi'z-zt kaz-i mezbreye varup zikrolunan kur halk cem olup mahbs- mezkrlarun ahvlleri teft olunup ayn- vilyetden ehl-i vukf ve b-garaz mslimnlar mahbs- mezbrlar haklarnda didiler ki: "Mezbr Mahmd Be mezkrlar Kara Kbil nm errn tahrki ile arzeyledi. Hlf- vk arzeylemidr ve Katar kdsnun arz sahhdur. Mahbslara hayfdur. Kimesneye cevrleri ve ziynlar olmamdur." diy cevb virdklerin" arzeylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr[n]un ahvllerin b-garaz ve mutemedn-aleyh mslimnlardan teft idp gresiz; fi'l-vk sbk Mahmd Be arzitdi zre irret ekvetleri ve ol vechile fesd enatleri var mdur, yohsa sbk arzolundu zre ayn- vilyet eyline ehdet iderler mi? yle ki; mezbrlar kend hllerinde olup ahvllerine garaz mteallik olmak ile b-gnh arzolunmala mahbs olmlar ise hakkat-i hllerin tamm malm idinp vkf u muttali olduunuz zre shhati ile arzidesiz ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

43
Yazld.

Yallara develerle getirilen terekenin, stanbul zahresi iin gelen gemilerin dndaki gemilere ve kffra satlmasna izin verilmemesi.

Mihal ve Aydnck ve Gnen ve Manyas kdlarna hkm ki: Baz kimesneler develeriyle tereke tahml idp ol cniblerde olan yallara iletp deryya ve kffra bey itdkleri istim olund. mdi; bu huss in nie defa ahkm- erfe gnderilp "Zikrolunan kdlklar dery kenrnda olup her br terekeleri stanbul zahresiyn alnugelmidr; gayri vilyete virilmeye. Huss, deryya tereke virilmek hod emr-i erfmle mesdddur." diy tenbh tekd olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm bu defa dah vardukda, bu hussda her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzdan stanbul zahresiyn emr ile varanlardan m-ad deryya ve kffra bir habbe tereke virdrmeyp ol asl develerine tereke tahml idp ol cniblerde yallarda kffra ve deryya tereke bey idenleri onat vechile hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss itdrp emrme muhlif i idenleri ele getrp habsidp ahvllerin arzidesiz. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olur ise mcebi ile amel idesiz.

44
Yazld.

Dicle ve Zap nehirleri kenarndaki ekyalk yapan bz kabilelerin reislerinin ve ekyalk yapan fertlerinin yakalanp haklarndan gelinmesi.

Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Tikrt sancana tbi Toprakkala ve Kzlhn nm mahallerden Tikrt ve Alhammm'na varnca Dicle'nn iki cnibinde l-i Per ve l-i Aybe(?) dimekle 47

marf Arab kablesi skin olup ve ehrizol'a tbi Fethye(?) Gedi'nde(?) ve Evc(?) nm karye kurbinde ve Zab suy zerinde l-i Azz nm kable temekkn idp havss- hmyn reysnun mllarn alup ve tavarlarn srp ve yende v revendeyi katl ve esbblarn gret idp mezbr tyifenn havfinden Badd ile Musul arasnda Dicle'nn iki cnibinde olan yollar mnsedd olmdur. eyhlarna dem gnderilp tenbh olundukda mtenebbih olmayup fesd enat zre olduklar ecilden urlup haklarndan gelinmesi lzim olmdur." diy ilm itdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; fi'l-vk arzitdn zre mezkr tyife fesd enat zre olup rey v berynun ve yende v revendenn ml menlin alup katlitdkleri vk ise ki, kabyil-i mezbrenn slhlar mmkin olmayup muzrr- vilyet olup izleleri lzim ise, her ne yzden mmkin mutasavver ise tedrk idp hsn-i tedbr ile eyhlarn ve fesd enate mbir olanlarn ele getrp gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret olup ol cnibi anlarun err u rlarndan ve fesd enatlerinden tathr pk idp rey v bery ve ebn-i sebl eyym- sadet ve hengm- adletmde huzr- hl ve fer- bl ile kr u kisblerinde olalar. Amm; bu bahne ile ehl-i fesd enate hmyet olunup kend hllerinde olanlara dahlolunmakdan ve kimesnenn esbb emvli hlf- er u knn gret hasret olunmakdan ziyde ihtiyt idp era ve emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk idp haklarndan gelindini yazup arzidesin.

45
Yazld.

Mslmanlarn arap imelerine msade edilmemesi; aldr etmeyip imeye devam edenlerin haklarndan gelinmesi.

Badd belerbeisine hkm ki: Hliy; "Mahrse-i Badd'da ehl-i mansbdan ve syir ehirl tyifesinden ve gayriden baz mslimnlar alniyyeten rb-i hamr idp hlf- er- erf evzun nihyeti yokdur." diy Sdde-i Sadetm'e arzolunman imdi; mahrse-i Badd'da ve syir bild ( )[da] era muhlif hamr olup mslimndan bir ferd hamritdine asl rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, huss- mezbra bi'z-zt mukayyed olup demlerne ve kimesneye itimd itmeyp hamr[] bi'l-klliyye ehl-i slm'dan ref idp kimesneye er- erfe muhlif hamritdrmeyp eslemeyp hlf- er i idenlern er- erf mcebince hakkndan gelp ziyde temerrd teannd idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesin. yle ki; bu bbda sdr olan emr-i erfm icr olunmayup era ve emrme mugyir i istim oluna, ol bbda beyn olunacak zrn makbl deildr. Bir drl dah itmeyp almet-i erfe itimd klasn.

46
48

Dobnie'ye bal iki ky ahlisinin, Samakov kadsnn mr ilerin aksayaca bahanesiyle kendi kylerini Samakov'a balattna dair yaptklar ikyetin aratrlp sonucun arzedilmesi.

Yazld. Arz getren Mehmed'e virildi. F 13 Muharrem Ilca ve Radomir kdlarna hkm ki: Hl Dobnie kds mektb gnderp; " "Kadmden Dobnie kazsna tbi olan Bana ve Saparak(?) nm karyelerde Samakov ve ( ) olmak ile mukaddem mr mhimmt itmm in zikrolunan karyeler Samakov'a ilhk lzimdr." diy Samakov kds baz kimesnelerile ittifk idp Sofya kdsna hlf- vk arzitdrp mezkrn karyeleri Samakov'a ilhk itdrdkde zikrolunan karyelern reys mtehammil olmayup; "Karyelerimz yine Dobnie kazsna ilhk olunmaz ise perkende oluruz." diy Ilca kds ile Kstendil Nzr Zam Sleymn'a ekv itdkleri ecilden mezbrlar dah vk- hli arzeyledklerinde emr-i erfm virilp zikrolunan karyeler kem-kn yine Dobnie'ye ilhk olunup rey sde-hl olmlariken hl yine Samakov kds nisbeten mr mhimmtda medhali olmayan bir ka kimesneleri Sofya kdsna iletp; "Yine Samakov'a ilhk olunmaz ise mr mhimmt itmm olunmaz. Dobnie'ye ilhk olaldan ber hayli mhimmt ilenmedi." diy hlf- vk sret idp tekrr Sofya kdsna arzitdrmekle zikrolan karyeler yine Samakov'a ilhk olunmak ile reyya kll muzyaka hsl oldundan gayri kaz-i mezbr kadmden krk-elli aka ile virilgelmi iken yetmi aka ile kabl idp mezbr karyeler kasaba gibi karyeler olup kaz-i mezbrun ekser mahsli anlardan hsl olmala kll noksn mterettib olup yle ki; karyelern kazyyeleri hak zre grilp teft olunmak in hkm sadaka olunursa ahvl-i rey muntazam olmak mukarrer oldun" ilm eyledi ecilden buyurdum ki: Varcak gresin; zikrolunan karyeler kadmden olgeldi zre Dobnie kazsna ilhk olunmala maslih- mrye zarar mterettib olmayup reynun muzyakalar def olup sde-hl olmalarna enfa ola, kd-i mezbr nisbeten hlfn arzitdrdi vk ise, hakkat-i hli malm idinp shhati zre arzeyleyesin.

47

stanbul zahresi iin gnderilen koyunlarn yollarda eksilip telef olmamas iin, her src ile ne kadar koyun gnderildiinin ve her celebin zerine takdir olunan koyunlarn eksiksiz gnderilip gnderilmediinin yazlp arzedilmesi.
Yazld. Koyun Emni Mahmd avu'a virildi. F 12 Muharrem, sene: 972 Nibol ve Silistre sancaklar kdlarna hkm ki:

Hliy stanbul zahresiyn gnderdnz htiman koyunlarnun gndermel olduunuzda her sriciye ne mikdr koyun virilp ve her celebn zerine tayn olunan koyun bi't-tamm ihrc olunm mdur, bkleri nedr; tafsli ile yazup gndermednz ecilden hayli koyun noksn zre gelp ol bbda her birinz mesl olmszdur. Buyurdum ki:

49

Varcak, her birinz mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan yazlu celeblern zerine tayn olunan mevsim koyunlarn vakti ve mevsiminde b-kusr ihrc itdrp yarar sricilerle Dergh- Muallm'a gnderesiz. Amm; her srici ile ne mikdr koyun gnderildin ve her celebn zerine takdr olunan koyun bi't-tamm gnderilmi midr, bkleri mi vardur; shhati ile mufassal yazup bile gnderesiz ki, bunda geldkde ana gre taleb olunup yolda ve kasabt u kurda koyun zyi u telef olup noksn zre gelmeye ve mevcd olanlar "mrde" v "girhte" ve mnm mldr olanlar "Mflisdr." diy hmyet olunup koyunlar avkolunup gnderilmemekden hazer idesiz. Sonra emr-i erfm gnderilp yoklanur; mansbun alnmala konlmaz, siyset olunursz. Ana gre, her birinz mukayyed olup ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.

48

Hrszlk ve haramlik suundan yakalanp zerinde sahte mhr ve mektup bulunan Hicz isimli ahsn kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld. Arz getren Ahmed ve Rz nm kimesnelere virildi. F 16 Muharrem, sene: 972 Kastamon Sanca Bei Sinn Be'e ve Tatay kdsna hkm ki:

Sdde-i Sadetm'e mektbunuz vrid olup; "kaz-i mezbra tbi Eflni nhyesinden olup hrsuzluk ve harm-zdelik ile marf u mehr olan Hcz[] nm kimesne kaz-i Borl'da bir tarkla ele getrilp Borl Kds Mevln Haydar'un nyibi huzrna ihzr olundukda mezbr Hcz['n]n elinde, sen ki kdsn, senn itmenle telbs mhr ve ol mhrle memhr mektb bulunup sl olundukda; "Tatay'a tbi Zar nhyesinden olup hliy stanbul'da skin Al Fakh virdi." diy itirf sicill olunup ve hliy Kastamon Kds Mevln Sleymn'un huzrnda dah ikrr sicill olunup ve zikrolunan kdlkda telbs arzla nie mslimnlarun cihetin virdin" arzeylednz ecilden buyurdum ki: Mezkr Hcz'yi kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; gnderdn kimesne[lere] tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden hazer ideler.

[Yev]m'l-Hams, f 17 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

49

Kuds-i erf'e getirilecek suyolu iin harcanmak zere Haleb Haznesi'nden tahsis olunan alt bin be yz altnn akbetinin aratrlarak kimin zimmetinde olduunun tesbit edilip tahsil edilmesi ve sonucun bildirilmesi.

50

Yazld. Mtevellsine virildi. F 28 Muharrem, sene: 972 Haleb Defterdr Derv elebi'ye hkm ki: Bundan akdem; "Kuds-i erf'e getrilmesi fermn olunan Azb nm suyol harcna Haleb Haznesi'nden alt bin be yz altun alup harcidesin." diy Kuds-i erf Bei Rdvn dme zzhya ve Mtevell Turgud'a emr-i erf gnderildkde mebla- mezbr Kuds-i erf ve Gazze sancaklarnda Havss- Hmyn Emni olan Mustaf Kethud'dan havle olunup mtevell-i mezbr hzr bulunmamala mr-i mrun-ileyh mltezim-i mezbrdan bin altun alup bk nesne almayup badeh; "Bk kalan altun mezkr mtevellye teslm idesin." diy sen tezkire gnderp taleb olundukda; "Zimmetme lzim olan mebla bi't-tamm nzra teslm idp zimmetmde bir aka bk kalmamdur." diy cevb virp hl m Nzr olan Mustaf m Haznesi'nn bu senede muhsebesin defterdra gnderdkde Kuds-i erf'n suyol ihrct in; "Mezkr Turgud, Mltezim Mustaf Kethud tahvlinden yz seksen bin pre ki, drt bin be yz altun olur kabzeyledi." diy hlf- vk defterinde rd u masraf yazup bir aka alnmadu sahh u slim olup iftir idine bhe olmayup ne kabz ve ne harc olmdur, Mteveff Turgud'un muhsebesi grildkde yetminden taleb olunmak lzim gelr, hayfdur." diy ilm olunman mrun-ileyh Rdvn dme zzh Sdde-i Sadetm'de bulunup huss- mezbr sl olundukda; "Sahhdur, mteveff Turgud mltezim-i mezbrdan bir aka ve bir habbe almamdur. Ben bin filori alup bi'l-fil Kuds-i erf Kalas'nda emnetdr. M-ad 5500 sikke filori Mltezim Mustaf zimmetindedr." diy mhrl mektbyla ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mltezim-i mezbr zikrolunan altun kimesneye teslm itmi midr, itdi takdrce kime teslm itmidr ve teslme temessk huccet alm mdur, yohsa kend zimmetinde iken mezkr fevtolmala hlf- vk ana teslm isnd idp rd u masraf m kayditdrmidr? Bu huss ne vechile olm ise tamm gavrine irip ml kimn zerinde zuhr iderse b-kusr tahsl idp shhati zre yazup bildresin.

50

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal Eri(?) ky ahlisinin eitli vergi ve resmlerden dolay vakfa olan borlarnn tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. Kuds-i erf beine ve kdsna hkm ki:

Hliy olum Selm vlidesi tbe serhnun Kuds-i erf'de vk olan Imreti Evkf Mtevellsi olan Abdlkerm zde kadruh Dergh- Muallm'a kazy defterin sunup; "Sbk evkf- mezbreden olup ust arasnda olmala istibdl olunan Eri(?) nm karye ahlsi zimmetlerinde mfredt defterleri ve mmz defterler mcebince buday ve arpa ve taru bahlarndan ve blar ve cmslar rsmtndan hayli bk kalup ehre 51

gelmedkleri ecilden tahsli mmkin olmamdur." diy ilm eyledi. Evkf- mezbre bakysnun tahsli lzim olman buyurdum ki: Evkf- mezbre zbit vardukda, her birinz gerei gibi bi'z-zt mukayyed olup zimmetlerinde ml-i vakf olanlar husamy berber eyleyp dah onat vechile hak zre bi-hasebi'-er teft idp gresiz; arzolundu gibi ise vakfun mmz defterleri mcebince zimmetlerinde zhir olan bakyy b-kusr tahsl idp vakf in zabt u kabz itdrp kimesne zerinde ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup er- erfe ve knna muhlif kimesneye i itdrmeyesiz.

51

Daha nce Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na ilhak olunduu halde Gazze sancakbeyinin adamlar tarafndan zaptolunan Remle'ye bal Kefer-ci ky mahsultnn vakf adna tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. Gazze ve Remle kdlarna hkm ki:

Hliy olum Selm vlidesi merhme sultn tbe serhnun Kuds-i erf'de vk olan Imreti Evkf Mtevellsi Abdlkerm zde kadruh Dergh- Muallm'a gelp kazy defterin sunup; "Remle kazsnda sbk Gazze Sanca Hslar'ndan olup sene: 970 abn'nun on ikinci gninde evkf- mezbra ilhk olunan Kefer-ci nm karyenn sene-i mezbrede vk olan mahslt vakfa zabtolmak in emr-i erf virilmiken mrun-ileyhn sbalar zabtitdrmeyp kendler kabzidp hliy zikrolunan mahsl mfredt defteri mcebince mrun-ileyhden taleb olunmak bbnda emr-i erfm taleb itdin" ilm eyledi. mdi; ml-i vakfun tahsli her vechile mhimm lzim olman buyurdum ki: Mrun-ileyh mtevell cnibinden dem vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup bu huss onat vechile hak zre teft idp gresiz; arzolundu gibi ise vakfun mmz defterleri muktezsnca mrun-ileyhn trh- mezbrdan ber zimmetinde zhir olan ml-i vakf hkmidp b-kusr alvirp zerinde bir aka ve bir habbe bk komayup era muhlif kimesneye i itdrmeyesiz. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan olup evkf- mezbre hdmeti in tayn olunan mer mbir ola. Amm; emr-i erden tecvz eylemeye; yle bilesiz.

52

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal kyler ahlisinin eitli vergi ve resmlerden dolay vakfa olan borlar ile ayn vakfa ilhak olunan Kefer-ci kynn Gazze sancakbeyinin adamlar tarafndan zabtolunan mahsultnn vakf adna tahsil edilmesi.

52

Yazld. Mtevellye virildi. Gazze ve Remle kdlarna hkm ki: Olum Selm tle bakh vlidesi merhme sultn tbe serhnun Kuds-i erf'de olan Imreti Mtevellsi Abdlkerm Sdde-i Sadetm'e defter virp; "sbk Mtevell olan Turgud zamnnda evkf- mezbreden kaz-i Remle'de olan kyler ahlsi zimmetlerinde buday ve arpa bahlarndan ve blar harcndan ve rsmt- beyyre(?) v maradan(?) mfredt ve mmz defterler mcebince hayli ml-i vakf bk kalup ve kaz-i mezbrda Gazze Bei Hslar'ndan olan Kefer-ci nm ky evkf- mezbreye snurda olup vakfa mbir olman evkf- mezbreye ilhk olunup sancakbeine bedel virilp ol senede vk olan mahslt mm-ileyhn sbalar zabt u kabz itdin" ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm kapuclarndan mer zde kadruh vardukda, bu husslar onat vechile erle teft idp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezbr karyenn vakfoldu trhdan ber vakfa yid olan mahsli eger zikrolunan karyeler ahlleri zimmetlerindedr ve eger mm-ileyh sancakbei sbalar kabzitdidr, vakfa yid olan mahsl her kimn zimmetinde sbit olursa mmz ve mfredt defterleri mcebince cem u tahsl itdrp evkf- mezbre in mtevellye zabtitdresiz; nd muhlefet ideni yazup arzeyleyesiz.

53

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na eitli vergi ve resmlerden dolay borlu olan veyke ky ahlisinden szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. Nbls beine ve kdsna hkm ki:

Mrun-ileyh mtevell defter virp; "evkf- mezbreden liv-i Nbls'da olan Kkn nm kyn yirlerinde zirat iden veyke nm ky ahlsi zimmetlerinde penbeleri faslndan ve buday ve arpa bahlarndan ve bostn rinden mfredt defterleri ve mmz defterler mcebince hayli ml-i vakf bk kalup ustdan Maka nm tyifeye arkalanup ehre gelmeyp ve vakfun mln virmedklerin" ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm kapuclarndan mer vardukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mezkrlar ihzr idp zimmetlerinde olan bkyi mfredt ve mmz defterleri mcebince onat vechile teft idp gresiz; zimmetlerinde ml-i vakfdan ne mikdr nesne sbit olursa b-kusr alvirp zimmetlerinde bir aka v habbe komayup hlf- er u knn kinesneye tealll itdrmeyesiz.

53

54

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na su ve zeyt bedelinden dolay borlu olan Kenise ve Haliv mezrlar ile Sayda ahlisinden szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. m belerbeisine ve Sayd kdsna hkm ki:

Mrun-ileyh mtevell kazy defterin sunup; "Evkf- mezbreden nefs-i Sayd ve Kense ve Halv nm mezraalara getrilen su, tedlen her bostna ve her eve cr olman vakf in emr mcebince birer mikdr aka tayn olunup defteri Hazne'ye gnderilmein ol defter mcebince Nerdbn Mehmed nm zam ve sbk Emn olan Al ve Nsruddn ibn-i Kutay nm kimesneler zimmetlerinde zikrolunan bostnlar suyndan ve zeyt bahsndan* hayli ml-i vakf bk kalup edsnda tealll iderler." diy ilm itdi ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm kapuclarndan Abd varup vusl buldukda, husamy ihzr idp onat vechile teft idp gresiz; imdiye dein zikrolunan sudan intif idenlerden erle ve knn ile vakfa nesne alnugelmi ise eger zeyt bahsndan ve eger sudan her birinn zimmetlerinde ne mikdr bk kalm ise bade's-sbt hkmidp b-kusr alvirp vakf in mtevell-i mezkra zabtitdresiz. Onat vechile mukayyed olup ml-i vakfdan kimesne zerinde bir aka ve bir habbe bk komayasz.
* Metinde " " eklindedir.

55

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal Eri(?) ky ahlisi ile Taya(?) kynden Bedir ve oullarnn vakfa olan borlarnn tahsili; ayrca Bedir'in ky basp adam katlettii sbit olursa cezalandrlmas.
Yazld. Mtevellye virildi. Kuds-i erf beine ve kdsna hkm ki:

Mrun-ileyh mtevell defter virp; "evkf- mezbreden olup Kuds-i erf ve Gazze belerinden alnup vakfa ilhk olunan kylere bedel virilen Eri(?) nm ky ahlleri zimmetlerinde buday ve arpa ve taru bahlarndan ve blar ve cmslar rsmtndan hayli ml-i vakf bk kalup ehre gelmedkleri ecilden tahsli mmkin olmadun ve evkf- mezbreden Kuds-i erf'de Beyt-i Tay(?) nm kyn resi Bedir nm mfsid geen sene ( ) kaldurup hayli dem cem idp; "Olum ldrdinz." diy bahne idp Saf nm karyeyi basup be-alt dem katlidp liv-i Gazze'de Vd-Al nm mevzda olan s Arab arasna girp kendnn ve oullarnun zimmetlerinde hayli bk olup virmedklerin" bildrmein buyurdum ki:

54

Vardukda, mezkr karye ahlsin ihzr idp zimmetlerinde olan ml-i vakf mfredt defterleri mcebince onat vechile teft idp ml-i vakf eger mezkr karye ahlsi zerindedr ve eger mezkrn Bedir ve oullar zimmetindedr; her kimn zerinde sbit olursa b-kusr alvirp vakf in mtevellye zabtitdresiz ve mezbr Bedir'n ol vechile dem katlitdi sbit olursa, ol bbda erle lzim geleni mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf- er u knn kimesneye i olmakdan hazer eyleyesiz.

56

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na bal Sfiriyye(?) kyne mdhele edip terekesine el koyan Havss- Hmyun mili Mustafa'nn tefti edilip vakfn alacann tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. Kuds-i erf beine, Kuds-i erf ve Remle kdlarna hkm ki:

Mrun-ileyh mtevell kazy defterin virp; "bundan akdem liv-i Kuds-i erf ve Gazze'de olan Havss- Hmyn mili Mustaf Kethud nm mil evkf- mezbreden Sfiriyye(?) nm kyn baz yirlerinn buday ve arpasn; "ri hs olan Harmend(?) nm karye snurndandur." diy snur-nmeye muhlif cebren alup ve reysn dp kiminn ban yarup ve kiminn koln syup kll teadd idp vakfun be-alt yz kile terekesin zyi u telef idp ellerinde olan hudd-nme mcebince grilp ber-vech-i teadd aldu tereke gir vakfa alvirilmek bbnda hkm-i erfm taleb eyledi" ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm kapuclarndan Abd varup vusl buldukda, bu huss onat vechile dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp ve bu bbda olan hudd-nmelerine nazar idp gresiz; evkf- mezkre mahslinden mezkr mil zimmetinde ne mikdr nesne bk kaldu ve reyy dp hlf- er- erf teadd eyledi vk ise men idp bu bbda muktez-y er ne ise icr idp hlf- er- kavm aldu hsl bade's-sbt b-kusr alvirp min-bad evkf- mezkrenn mmtz muayyen snur dhlinde olan yirlerine hlf- er u knn kimesneyi dahlitdrmeyp eslemeyenleri sekidp ziyde nd muhlefet idenleri yazup arzeyleyesiz.

57

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf malnn korumas iin am yenierilerinden yedi, Kuds-i erf Kalesi erenlerinden de on kiinin grevlendirilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. m belerbeisine hkm ki:

Mezkr mtevell defter virp; " "Evkf- mezkre karyeleri be sancakda olup istihdm in imdiye dein m yenierilerinden bir blkbayla alt nefer yenieri ve Kuds-i erf Kalas erenlerinden on nefer hsr-eri virilgelmidr." diy hliy dah virilmesin" ilm eyledi ecilden buyurdum ki: 55

Gresin; kazyye arzolundu gibi olup kadmden imdiye dein ol mikdr kimesne istihdm in gnderilgelmi ise hliy dah ber-karr- sbk eger m yenierilerinden ve eger kala erenlerinden, olgelen det zre evkf- mezkreye istihdm in tayn idp gnderesin ki, ne ml-i vakf zyi ve ne kimesneye zulm teadd vk ola; yle bilesin.

58

bkz. hkm. 53
Yazld. Mtevellye virildi. Nbls beine ve kdsna hkm ki:

Mezbr mtevell kazy defterin sunup; "Sbk Mtevell olan Turgud zamnnda evkf- mezbreden Nbls sancanda vk olan Kkn* nm karye topranda zirat harset iden veyke nm karye ahlsi zimmetinde penbeleri faslndan ve buday ve arpa bahlarndan ve bostnlar rinden mmz mfredt defterleri mcebince hayli ml-i vakf bk kalup serke tyife olup ustdan Maka nm tyifeye arkalanmala vakfun mln virmeyp niz iderler." diy ilm eyledi. mdi; evkf- mezbre bakys tahsl olunmak her vechile mhimm lzim oldu ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfmle evkf- merkme zbitlar vardukda, anun gibi zerlerinde ml-i vakf olanlar her kande ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bu huss onat vechile hak zre bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz; arzolundu gibi ise mezkrlarun zimmetlerinde vakfun mmz defterleri mcebince erle zhir olan bakyy b-kusr tahsl itdrp mrun-ileyh mtevell cnibinden varan demlere zabt u kabz itdrp kimesne zerinde ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup er- erfe mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan olup evkf- mezbre hdmetiyn tayn olunan Kapuc mer zde kadruh mbir ola. Amm; er- erfden tecvz eylemeye; yle bilesiz. * Metinde " " eklindedir.

59

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf'na eitli vergi ve resmlerden dolay borlu olan Remle kazs karyeleri ahlisinden szkonusu alacaklarn tahsil edilmesi.
Yazld. Mtevellye virildi. Remle kdsna hkm ki:

Mezkr mtevell kazy defterin sunup; "sbk Mtevell olan mteveff Turgud zamnnda evkf- mezbreden taht- kaznda vk olan karyeler ahlsi zimmetlerinde buday ve arpa bahsndan ve blar harcndan ve rsmt- beyyre(?) v maradan(?) mfredt ve mmz defterler mcebince hayli ml-i vakf kaldun" ilm eyledi. mdi; evkf- mezbre bakysnun tahsli her vechile l-bdd lzim olman buyurdum ki:

56

Mrun-ileyh mtevell cnibinden dem vardukda, bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup zimmetlerinde ml-i vakf olanlar her kande ise buldurup getrdp husamy berber eyleyp onat vechile hak zre erle teft idp gresin; arzolundu gibi ise zimmetlerinde zhir olan ml-i vakf hkmidp b-kusr tahsl ve vakf in zabt u kabz itdrp zerlerinde ml-i vakfdan bir aka ve bir habbe bk komayup hlf- er kimesneye i itdrmeyesin. Bu bbda Dergh- Muallm kapuclarndan mer zde kadruh mbir ola. Amm; emr-i erden tecvz eylemeye; yle bilesin.

60

Erzurum Kalesi'nde Hzr adl kiiyi let-i harble yaralayan ve irretlikle mehur olan Oltu kullarndan Sevindk bin Ahmet'in siyset olunmas.
Yazld. Belerbei kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972 Erzurum belerbeisine ve kdsna hkm ki:

Sbk Erzurum belerbeisi Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Olt kullarndan Sevindk bin Himmet mukaddem Erzurum Kalas'nda let-i harble Hzr nm kimesnenn zerine varup bir koln mecrh idp ve mezkr irret ekvetle mehr olduna blk halk ve syir ehdet eyledklerin ve Ms avu nm kimesnenn avretine girp, tutmak kasdna varldukda kapuy preleyp kadu sicill olunup ve emr-i erfle Erzurum Kalas'nda habsolunm iken habs-hnede nefer thmeti mseccel yoldalaryla ve hricden baz kimesnelern ineti ile gaybet itdin ve akablerince dem salndukda Erzincan'da tutlup hliy Erzurum Kalas'nda mahbs idin" birdrmein mezkr Sevindk'e siyset olmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr Sevindk'e mahallinde siyset itdrp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.

61

Ayasofya Evkf'na bal Muhtesib skelesi'nde Mihrimh Sultan tarafndan ina ettirilip daha sonra yanan dkkanlarn, yeniden inasna Mihrimh Sultan tarafndan izin verildii.
Yazld. Bu hkm-i erf yazlup Ahmed elebi'ye gnderildi; avu-ol ile, ninsuz. stanbul kdsna ve Ayasofya mtevellsine hkm ki:

Hl seyyidet'l-muhaddert ilh.un kzum dmet smethnun Muhtesib skelesi'nde Ayasofya Evkf dkknlar ninde vakfa mteallik bir mikdr hl yir olup mtevellsi marifeti ile mrun-ileyh alt zir yir deryy toldurup muhkem iskele idp vakf- mezbra sl-be-sl iki yz aka muktaa takdr olunup iskeleden zyid kalan yire yiirmi bb dkkn bin idp nice yldan ber arzun muktaasn vakfa ed idp dkknlar kend mlki olup icresin zabtidegelmi etrfda olan dkknlar ihrk oldukda bile ihrk olup evkf- mezbrenn cmle dkknlar bin olunup zikrolunan dkknlar kalup bin 57

olunmadu mm-ileyh tarafndan arzolunup ol bbda iczet-i hmynum taleb itdi ecilden buyurdum ki: Vech-i merh zre tamr idp vakf- mezbr muktaasn ed idegeldi dkknlar yirinde ol mikdr bb dkkn bin itdrp er- erfe ve emr-i mnfe mugyir kimesneyi dahlitdrmeyesiz; yle bilesiz ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum ibk idesiz.

62

Rodosuk'ta skin Yenieri Sleyman'n olu Ali'yi ldrmekten zanl Ali bin mer'in, bu hususta zerine herhangi bir ey sbit olmusa, Dergh- Muall'ya gnderilmesi.
Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F 18 Muharrem Tekfurta kdsna hkm ki:

Mektb gnderp; "Dergh- l yenierilerinden kasaba-i Rodoscuk'da skin olan Sleymn nm yenierinn Al nm ol gice ile skin oldu mahallede mecrhan maktl bulunup mahallesi halkndan tefahhus olundukda; "Al bin mer nm kimesneden zanniderz. Ol gn ikindi namzndan sonra bile gezerler idi ve katlolundu yire karb bir balkdan paman karup sabh namz zamnnda emede yur iken baz mslimnlar grmiler ve kapusnda dah kan vardur. Bu hdise oldu gibi gaybet idp drt be gnden sonra getrdiler. Grilsn." didklerinde mezbr Al ihzr olunup istifsr olundukda zikrolunan kelimtlarun cemisini inkr idp mslimnlardan Bahr bin Hseyin ve skender bin Abdullh nm kimesneler; "Sabh namz vaktinde paman balkdan karup emede yur iken grdk." diy muvcehesinde ehdet itdklerinde keyfiyyet-i ahvli istifsr olunmak in mezbr Al habse virildin" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, yle ki; maktl-i mezbrun katline mbir olup zerine nesne sbit zhir olmsa sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a gnderesin.

63
Yazld.

Boalan gnll gediklerinin yerli ve Krt olmayan, yarar yiitlere tevcihine izin verilmesi.

Badd belerbeisine hkm ki: Hl Sdde-i Sadetm'e demnle baz arzlar gnderp; "otuz ve krk nefer kimesneye denden gnll gedi olmak recsna" ilm itdn ecilden vrid olan arzlarun muktezsnca her birine isimleriyle denden gnll gedine ahkm- erfe virilp irsl olunmlardur. Buyurdum ki: Varcak gresin; arzitdn kimesneler darbe ve harbe ve klca yarar yiitler olup kadmden ol serhadde dirlik recsna hdmet idegelmiler ise ki, yirl ve Krd tyifesinden olmaya mahll gedkleri anun gibi yarar yiitlere tevch eyleyesin ve yirl [ve] Krd tyifesinden olup izlesi lzim ve hdmete iktidr olmayanlar her birin bir hdmete tayn

58

eylemekle ve har bahne ile tedrcle blkden giderp emr-i erfm muktezsnca yirl ve Krd tyifesinden olmayan yarar yiitlere tayn idp arzeyleyesin.

64

Sla sanca alaybeyinin tyin olunduu greve gitmezse alaybeyilikten alnaca.

Yazld. Sla beinn kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972 Sla sanca alaybeisine hkm ki:

Hl liv-i mezbre Sanca Bei Al dme zzh Dergh- Muallm'a dem gnderp senn in; "Alaybeilik virilelden ber hdmete gelmeyp ve sancana ilhk olunan siphleri hdmete getrmeyp ihml mshelesi vardur." diy bildrmein buyurdum ki: Vardukda, mm-ileyhn sancana ilhk olunan zam v erbb- tmr sen ki alaybeisin, ihrc idp mm-ileyhn yanna varup hdmet-i muhfazada dakka fevtitmeyesin. yle ki; min-bad ihml mshelen arzoluna, dirlin ve alaybeilin hara virilr; yle bilesin.

65

Sla sanca alaybeyi ve siphilerinin tyin olunduklar muhafaza hizmetine gnderilmeleri; gitmeyenlerin isimlerinin Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.
Yazld. Sla beinn kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972 Anatol belerbeisine hkm ki:

Sla Bei Al dme zzh dem gnderp; "sancana ilhk olunan zam v siphler kend ile emrolunduklar muhfaza hdmetine gelmeyp ve alaybeisi olan kimesne dah asl hdmete gelmeyp ve siphleri hdmet-i mezbreye ihrc idp getrmekde ihml mshelesi oldu ecilden cengciye keml-i muzyakas oldun" bildrmein buyurdum ki: Varcak, bu bbda onat vechile mukayyed olup mm-ileyhn sancana ilhk olunan alaybei ve zam v erbb- tmra yarar avular gnderp ihrc idp beleri yanna hdmete gnderesin. Hdmete varmayup ihml mshele zre olanlar eger alaybeidr ve eger syir zam v erbb- tmrdur isimleri ve tmrlar ile yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin ki dirlikleri hara virile.

66

Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki mreti Evkf Mtevellsi mteveff Turgut'un tasarruf ettii zemetin vakfa ilhak olunup buna karlk vakfa mnasip olmayan bir yerin de karlarak hssa-i hmyuna kaydedilmesi.

59

Yazld. Kapuc mer'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 972* Arab Defterdr Derv'e hkm ki: Sbk Kuds-i erf'de merhme sultnun mtevellsi olup vilyet-i m'da zemet tasarruf iderken veft iden Turgud'un zemeti mret-i mezbrenn evkfna ilhk olunup evkf- mezbreden vakfa mnsib olmayan ihrc olunup hs olmasn emridp buyurdum ki: Varcak, mteveff-y mezbrun zemetini vakf- mezbr in zabtitdrp ana bedel vakfa mnsib olmayan ihrc idp hssa-i hmynum in zabtitdresin.
* Metinde "971" eklindedir.

67
Yazld.

Sahratullh-i merrefe'de cz okunmak iin vakfedilen Kumme tevliyetinin usl zere Hrrem Sultan'n Kuds-i erf'teki imreti evkf mtevellsi Abdlkerim'e verilmesi.

Kuds-i erf kdsna hkm ki: Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn vlidesi merhme sultn tbe serhnun Kuds-i erf'de olan mretinn hl mtevellsi olan Abdlkerm Sdde-i Sadetm'e gelp; "Cenb- cellet-mebum kbelinden Sahratu'llh-i Merrefe'de tilvet olunan ecz-i erfenn vakf olan Kumme tevliyetin imdiye dein olan mret-i mezbre mtevellleri idegelmidr." diy zikrolunan tevliyet slb- sbk zre zabtolunmasna hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Zikrolunan Kumme tevliyetin dah hasb(?) mrun-ileyhe itdresin.

68
Yazld.

Rodos muhafazasndaki kadrgalarda bulunan mr kreki esirlerin peksimet ihtiyalar iin yeniden buday talep edilmeyip, bu ihtiyacn daha nce gnderilmi olan budaydan karlanmas.

Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Rodos muhfazasnda olan hssa kadrgalarda olan mr esr krekcilern zahre hussnda ziyde muzyakalar olup bin kntr peksimat lzimdr." diy bildrmisin. Bundan akdem; "Mr krekcilere ve gayra zahre mhimdr." diy arzitdnde iki defa bu kadar md buday irsl olunmdur. Sebeb nedr ki virilen budaydan mr esrlern peksimatlarn nin andan tedrk itmeyp muzyaka ekdrrsin? Yohsa zahre bahnesiyle tereke alup emre muhlif hrice mi virilmidr? Buyurdum ki: Varcak, tehr eylemeyp gnderilen terekeden mr esrlere kifyet mikdr peksimat birdp muzyaka ekdrmeyesin. 60

69

Manisa, Akhisar, Grdk kadlarnn, suyolu hizmetine sras gelen msellemleri ihml etmeyip gndermeleri.
Yazld. Mektb getren Mehmed'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 972* Manisa ve Akhsr ve Grdk kdlarna hkm ki:

Saruhan Sanca Piydeleri Bei Mehmed mektb gnderp; "liv-i mezbre yayabalarndan otuz ocak Palamud Yayabal'na mutasarrf olan Mehmed ve Al suyolnda vk olan hdmete alt nefer piyde getrp bksi taleb olundukda; "Kdlar hdmete karmaa mni olurlar." didklerin" bildrmein buyurdum ki: Varcak, anun gibi taht- kaznuzda nevbeti olan msellemleri hlf- emr tealll itdrmeyp b-kusr ihrc idp hdmete gnderesin ki, gelp nevbetlerinde ed-i hdmet ideler. yle ki; arzolundu zre sizn ihmlinz sebebi ile nevbetl msellemler ihrc olunup gnderilmeye, maslahat avkola, zrinz makbl olmaz; netcesi size yid olur. Bu bbda eslemeyeni yazup isimleriyle arzeyleyesiz.
* Metinde "971" eklindedir.

70
Yazld.

Unuduklu karyesi halkna zulmettii bildirilen Karaman siphilerinden Beydili-oullar ile kendilerinden ikyeti olanlarn dvalarnn grlp, neticenin bildirilmesi.

Karaman belerbeisine (

) kdlarna hkm ki:

Hliy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "Karaman siphlerinden Bedili-oullar dimekle marf kimesneler cmle elli nefer mikdr siphler olup Unuduklu nm karye halkna ve gayra hlf- er u knn env- teadd v zulm idp er u knna muhlif kll nesnelerin alup fesd enatlerinn nihyeti yokdur." diy bildrdkleri ecilden ahvlleri grilp hukk alvirilmek in sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh ile size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, hak dav olunan Bedili-oullar'n ve tevbi u levhkn ve ol nyibi bi'l-cmle rukada mastr olan kimesneleri hsn-i tedbr ile getrp husamy berber idp rukalar mcebince takrr itdkleri mevdd bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin tamm hak zre erle teft idp arz- hl itdkleri zre merkm Bedili-oullar'nun ve tevbi u levhklarnun ol vechile fesd enati ve zulm teaddleri bi-hasebi'-er sbit zhir ola, alnan hukk bade's-sbt ashbna alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ve zulm teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan kazyyeleri ne ise yazup defter idp ve ol nyib dah zikrolunan ekyya mun zahr olup erle sbt bulmayan kazyyeyi hlf- vk sicillt itmi ise cmlesin muhkem habsidp mufassal merh ahvllerin arzidesiz. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; bu bbda tamm 61

hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt idesiz; yle bilesiz.

71

Kffra tereke satt bildirilen Kratin(?) adl zimmnin tefti edilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Hersek beine ve Prepolya ve Viegrad kdlarna hkm ki:

Kaz-i Prepolya halk dem gnderp; "nefs-i Talu'da Kratin(?) nm zimm tereke ve bal ve ya ve balmum ve gn ve kei derisi ve at alup kffra satup bunlara muzyaka virp teadd eyledin" bildrdiler. mdi; kffra tereke satlmak memndur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr zimmyi ihzr idp ve kirclarn dah getrdp kirclarndan ve gayriden onat vechile teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi mezkr zimm kffra tereke ve bal ve ya ve deri ve at satdu sbit zhir olursa mezbr zimmyi habsidp vuk zre yazup arzidesiz.

[Yev]m'l-Ahad, f 18 Muharremi'l-harm, sene: 972*, Kostantniyyet'l-mahmiyye

* Metinde "971" eklindedir.

72

stanbul zahresi iin her sene Rumeli'den gnderilmekte olan koyunlardan gemi iki senede gnderilmeyip baky kalan koyunlarn mevsim koyunu ile birlikte eksiksiz olarak gnderilmesi.
Yazld. Koyun emnine virildi. F 21 Muharrem, sene: 972

Filibe ve tib ve skb ve Ustrumca ve Tikve ve Selanik ve Siroz ve Timrhsr ve Drama ve Yenice-i Karasu ve Tatarbzr ve Serfice ve Filorina ve Kpril ve Fener ve atalca ve Yeniehir ve Krova ve Manastr ve Avrethsr kdlarna hkm ki: Her birinz taht- kazsndan mahrse-i stanbul zahresiyn irsl olunan anmdan tokuz yz yetmi bir senesinde irsl olunan kvrck anm mevsiminden bk kalan yedi bin yz elli anm ve irsliyye defterinde mukayyed olup teslm olunmayan on bin iki yz 62

altm be anm ve tokuz yz yetmi senesinde irsl olunan krcan anm mevsiminden bk kalan yedi yz altm iki anm yirl yirinden cem u tahsl olunup mevsim koyun ile irsl olunmak in avu-oullarndan Ksm defter ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, her birinz taht- kazsnda vk olan bk koyun eger kvrck koyun bksidr ve eger krcan koyun bksindendr, her kimde ne mikdr koyun bk kalm ise irsl olunan defter mcebince yirl yirinden b-kusr ihrc tahsl itdrp bir ferdde bir koyun bk komayup defter idp mevsim koyun ile irsl olunan yarar demlerinz ile irsl eyleyesiz. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan bakynun tahsli ve irsl itmekde keml-i ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz. yle ki; ihmlinz sebebi ile zikrolunan anm tahsl olunup mevsim koyun ile irsl olunmaya, muteb olursz ve [bu] bahne ile kimesneden ahz celb-i ml olunmakdan hazer idesiz. Ana gre mukayyed olup bb- dikkatde dakka fevtitmeyesiz.

73

Akkirman beyinin Bodan uygulamalardan vazgemesi.

reyasn

rahatsz

edecek

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene: 972 Akkirman Bei Hasan Be'e hkm ki: Bodan Voyvodas Aleksandra mektb gnderp senn in; "Vilyet-i Bodan reysna haber gnderp; "Nehr-i Turl donup buz oldu vakt Tatar askerini zerinze gnderp vilyetinzi gret itdrp" ve Dobrca nm kasaba in "Zabtiderm." diy ziyde havf virp ve sbk voyvodalkdan gitdkden sonra zyi olan tavarlarn bizden isteyp rencde iderler. Bodan reys bu havfden perkende olmak zre olup ve ehl-i fesd olanlar dah kaup Akkirman ve Kili ve Bender cniblerine varup her cnibden gelen rencber tyifesin katlidp esbblarn gret itmekle rencber tyifesi gelp gitmez olmlardur. Dvn zamnnda kasaba-i Bender ile Dobrca m-beyninde bir karye ihds olmdur. Cmle halk hrsuz u harmlerdr." Zikrolunan karyeyi ref itmek murd idindkde senn in; "Mni olup ehl-i fesda ziyde ruhsat virmidr ve Bodan reys kaup gitmekle cizyemze kll noksn gelmidr." diy arzeyledi. mdi; vilyet-i Bodan Memlik-i Mahrsem'dendr. Emr-i erfmle nasbolunan voyvodalar yirine vardukdan sonra ol cnibe havf hirs* virp harc-gzr rayyetlermn tefrika v ihtilline bs olmaa sebeb nedr? Ol ecilden mstehkk- tb u kb olmsndur. Buyurdum ki: Varcak, mcerred celb ahz maslahati in ol cnibe mterz olmayup rey kullarum rencde v remde eylemeyp vilyet-i mezbre reysndan ehl-i fesd olup kaup Akkirman ve Kili ve Bender cniblerine varup Bodan'a ticrete gitmek isteyenleri katlidp fesd enat zre olanlar ele getrp mukayyed mahbs voyvoda kuluma gnderp ehl-i fesda ol tarafdan ruhsat virmeyp sancaun gerei gibi hfz u hrset idp ve ol hdis olan karye dah kend hllerinde olmayup ehl-i fesd olup memleket reyya zararlar varsa ref idp kadm yirlerine gndermek istedkde mni olmayup ve ol cnibden firr idp gelen reyy kadm yirlerine gnderp vilyet-i mamrenn mamr u bdn olup nazm u intizmna say ikdm idp sancaun halkn zabtidp 63

vilyet-i mezbre reysnun tefrika v ihtilline bs olur husslardan el ekp ol cnible hsn-i zindegn zre olasn. Yohsa, sancaun hara virilr; bilmi olasn.
* Metinde " " eklindedir.

74

Bodan'dan yama olunan koyun ve davarlarn Akkirman, Bender ve Kili kazlarndan alnarak sahiplerine verilmesi.
Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene: 972 Akkirman beine, Akkirman ve Kili ve Bender kdlarna hkm ki:

Hliy Bodan Voyvodas olan Aleksandra mektb gnderp; "vilyet-i Bodan'un gret olup srilen tavarlar gir shblerine virilmek in vilyet-i mezbre kdlarna Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh yedinden emr-i erf vrid olup vilyet-i mezbre reys cnibinden Bernar(?) nm kimesne vekl nasbolunup zikrolunan tavarlar varup taleb itdkde Akkirman kazsnda iki bin be yz sr ve bin be yz koyun ve Kili kazsnda alt yz sr ve Bender kazsnda be yz sr ve alt yz koyun virilmek mukarrer olup ve sicill olunup sulholmd. Hl olan mfetti kds ve Sleymn avu geldkde; "Bu tavarlar size inm buyurlmdur; asl bir tavar virmen." didkleri sebebden bir mikdr virilp bk kalan tavarlardan asl bir tavar virmeyp reyya zulm hayf oldun" ilm itmein buyurdum ki: Varcak, sbk emr-i erfm zre grilp vilyet-i mezbreden yam v trc olan koyun ve tavar shbleri ile ol mikdr koyuna ve tavara rzen sulholunup sicillt olunm ise, ellerinde olan sret-i sicilleri muktezsnca tavarlarn ve koyunlarn ashbna alvirp era ve emre mugyir kimesneye tealll niz itdrmeyesiz.

75
Yazld. Kezlik.

Akkirman ve Kili'ye Bodan'dan tereke satmaya gelen renberlerin emniyetinin salanmas.

Akkirman beine hkm ki: Bodan voyvodas mektb gnderp; "vilyet-i Bodan'dan baz rencber tyifesi Akkirman ve Kili cniblerine tereke frhtna varduklarnda; "Hyinlersiz." diy ellerinde olan terekelerin cebren alup ve kendlern bazsn katl ve bazsn mecrh idp teadd itdklerin" bildrmein buyurdum ki: Varcak, sancaun ekysn gerei gibi zabtidp ol tarafdan rencberlie gelen harc-gzr kullaruma ol vechile teadd v tecvz itdrmeyp ve kimesneye zarar u ziyn iridrmeyesin. Reydan katlolunm kimesne var ise ol fesda mberet iden ktilleri ele getrp habsidp isimleriyle arzidesin. Bi'l-cmle ol tarafdan rencberlie gelen reyy hmyet synet idp kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp emn emn- vilyet ve itmnn- rayyet itmekde keml-i ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp ol cnible 64

tamm zindegn zre olup reynun tefrika v ihtilline bs olur husslardan ictinb idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn; yle bilesin.

76

Trablus'da irretlikle mehur olan Kerme olu Nasruddin adl kimsenin tefti olunup durumunun bildirilmesi.
Yazld. Dvn'da Aa'ya virilmi. F 18 Muharrem Trablus beine, Trablus ve Balbek kdlarna hkm ki:

Sen ki Trablus kdssn, mektb gnderp; "nefs-i Trablu[s] sabunclarndan Kerme ol Nsruddn nm kimesne rib-hor, mfsid, irret mazarrat u nd ile mehr u mteref kimesne olup gelen sancakbelerine dhl idp kethud v sbalar ile ittihd ihtilt idp kendlere mbir tercemn olup dyim'l-evkt anlar mezbrun evinde cem olup gice v gndz fsk u fcr zre oldundan m-ad nefs-i ehirden ve nevhden fi'l-cmle vsat mlhaza olunanlarun her birine bir tarkla isnd idp meclis-i era murfaa olmadn hlf- er- erf habsitdrp giceden sabha dek bazlarna kayd bendle env- cez itmekle syirlerine dah havf virp her birinn hllerine gre bazna yz ve iki yz dah ziyde altun cermeye kesp ve akas mevcd olmayanlara selem tarkyla nsf bahsna zeyte ve harre aka virp ve kesilen cermeden bir hssa kend alup ve bazlarnun eksk bah ile emlkin satdurup deyne mstarak itdrp defet ile tenbh olunup memn olmadun" arzeyledi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, dav-y hak iden husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin bi-hasebi'-er onat vechile teft idp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezkr kimesnenn mslimnlara er- erfe muhlif zulm teaddsi var ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola erle mteveccih olan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildini ve zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd sicillt idp kendyi habseyleyp sret-i sicilleriyle ale't-tafsl ahvlin yazup arzeyleyesiz. Sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ihtiyt idesiz.

77

Edirne, Ferecik ve nz'de bulunan benn ve neccrlarn suyolu inaatnda altrlmak zere stanbul'a gnderilmesi.
Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F 18 Muharrem Edirne kdsna hkm ki:

Hl mahrse-i stanbul'a gelen suyolna benn v neccr mhimm lzim olman buyurdum ki:

65

Varcak, bir n ve bir sat tehr itmeyp bi'z-zt mukayyed olup mahmiyye-i Edirne'de ve etrfda ne mikdr benn v neccr var ise cem idp isimlerin ve resimlerin defter idp dah kendlere lzim olan let esbblaryla b-kusr ihrc idp suyol zerinde olan iftihru'l-mer ve'l-ekbir Yenierilerm Aas Al dme ulvvuhya yarar demn ve defternle gnderp teslm itdresin. Huss- mezbr mhimdr. Bu bbda gyetle ikdm ihtimm idp ne mikdr benn v neccr bulunursa ber-vech-i isticl gndermeyince olmayasn. Bu dah. Bir sreti, Ferecik kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, nz kdsna yazld.

78

Safed'deki drt mahalleden boalan ve harab olan hneler iin kalan hnelerden avrz taleb edilmemesi; Yahdilerin eline geen hnelerin avrznn da Yahudilerden alnmas.
Yazld. Hac Mehmed'e virildi. F 20 Muharrem, sene: 972 Haleb defterdrna hkm ki:

Nefs-i Safed'de Harrat's-sk ve Harrat'l-handek ve Harrat'l-gazv ve Harrat'l-ekrd nm mahalleler halk tarafndan Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "Mahalle-i Ekrd'da sbk yz hne-i avrz yazlup hl baz harb olmala seksen hne kalup ve Mahalle-i Handak'da otuz drt hne yazlup hl baz harb olup ve baz dah Yehdler olman on hne kalup yine sbk yazldu zre tamm hneler avrzn taleb iderler." diy ilm itdkleri ecilden buyurdum ki: Gresin; zikrolunan mahalleler defter-i hknde ol mikdr hne yazlm olmayup sonra baz hneleri Yehdler eline dp ve baz dah harb olm ise Yehdler aldu hnelern avrzn anlardan alup hl v harbe olup skin olmaduklar hnelern avrzn bunlardan taleb itdrmeyp bu bbda adlet zre olup knn u deftere muhlif nesne taleb itdrmeyesin; yle bilesin. Ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum...* Hac Mansr'a virildi. Bir sreti dah, Harrat's-sk ve Harrat'l-handak nm mahalle halkna virildi.
* Metinde eksik braklmtr.

79

Timar sahibi Bostan'n kefaletiyle serbest braklan harmi reisi Kara Timrci'nin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

66

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 21 Muharremi'l-harm, sene: 972 Akhsr kdsna hkm ki: Res-i harm olup bundan akdem elinde esbb bulunup habsolunm iken erbb- tmrdan Bostn nm kimesne kefletiyle tlk olunan Kara Timrci'nn ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesi lzim olman buyurdum ki: Varcak, bu bbda kemliyle mukayyed olup mezkr harm anda bulunursa asl tehr terh itmeyp eger hufyeten ve eger alniyyeten her ne vechile mmkin ise hsn-i tedrkle ele getrp mukayyed mahbs mutemedn-aleyh yarar demlerile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. yle ki; bulunmaz ise mezkr kefline teklf idp her kande ise buldurasn. Bulmakda tealll iderse vuk zre yazup bildresin ki, dirlii hara virile; yle bilesin.

80

Silistre alaybeyinin acele olarak Sdde-i Sadet'e gelmesi.

F 21 Muharrem, sene: 972 Silistre alaybeine hkm ki:

"Ale't-tacl Sdde-i Sadetm'e gelesin." diy avu-zde Mehmed'e virilp; "Bile(?) gelesin." [diy] gnderildi.

81

Vidin, Alacahisar ve Vultrn sancaklar zama ve siphilerinden Bodan seferine tyin olunduu halde gitmeyenlerin timarlar alnacandan, bunlarn mutasarrf olduklar timarlarnn yazlp, tanzim olunacak defterin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Tmvar belerbeisine bir hkm ki:

Bundan akdem Bodan Voyvodas olan Aleksandra ile Bodan Seferi'ne tayn olunan Vidin ve Alacahsr ve Vultrn sancaklarnun zam v siphlerinden seferi tamm ed idp mevcd olanlarun ve sefere emrolunup varmayanlar[un] isimleri ve tmrlar ile yazlup defter olunup defterleri Sdde-i Sadetm'e irsl olunmak in emr-i erfm olmala zikrolunan sancaklarun mevcdlar ve Alacahsr sanca siphlerinden seferden avdet olundu esnda bertyla varup yoklanan on be nefer siphlern yoklamalar defteri vrid olman ayn ile sretleri ihrc olunup irsl olund. mdi; sefere emrolunup varmayan siphlern bir yllk hsllar mr[ye] zabtolunmak zre tmrlar alnmak emrm olmdur. Buyurdum ki: ( ) zikrolunan defter sana varup vusl buldu gibi, yanunda olan icml ve rznme defterleri ile mukbele idp ne mikdr sefere varmam zam v erbb- tmr zhir olursa her sanca baka defter idp mutasarrf olduklar tmrlarnun ba kyleri ile yazular ne ise ve ne nhyede ise cmlesin yazup kimesneye hmyet itmeyp defterni mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. 67

82

Edremid kazs ehirky karyesi siphisi Hasan ile vlidesini ldrenlerin yakalanp cezalandrlmalar.
Yazld. Efendi hazretleri taleb idene(?) virildi. F 20 Muharrem, sene: 972 Karesi sanca mfettiine ve Edremid kdsna hkm ki:

Drende yie nm htn gelp; "Edremid kazsnda ehirky nm karye siphsi olan Hasan nm karnda Ftma nm anasyla karye-i mezbre iinde evlerinde katlolunup Edremid'den Al eleb ve Tavanclar ve Nacak ve Acemol ve kasaba-i Kemer'den Hac Bekir ol Mustaf ve Hibe kadn Arab ve shak Alisi ve arkyi'nden Kayaol lys ve Osmn ol Timrta ve Kuyumc Ahmed ve Res Bekir ve Bozer nm karyeden Dvne Al dimekle marf kimesneler maznnas oldun" bildrdi. Karye-i mezbre iinde ktl vk olup ahl-i karyeden kimesneye zarar gelmeyp muvenete varmaduklar ecilden anlar dah bu hussda habr olmak fehmolunur. Karye halkndan dah maznna v mttehem olanlarun ele gelmesi lzimdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; kazyye arzolundu gibi ise bu bbda maznna v mttehem olanlar bi'l-cmle bu fesd idenler her kimler ise hsn-i tedbr ile ele getrp gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna ve bi'l-cmle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp husam muvcehesinde er- kavm ve knn- kadm ile dikkat ile bi-hasebi'-er teft idp gresin; bu fesd iden harmler her kimler ise ki, erle sbit ola alnan esbb emvllerin tahsl itdrdkden sonra siph olan habsidp arzidesin; siph olmayan hakknda muktez-y er u knn zre lzim geleni mahallinde icr idp cezlarn viresin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Amm; bu bbda tamm hak zre olup tezvrden ve hlf- er kimesneye zulmolmakdan hazer idp bu hussda liv-i mezbre tefti hdmetinde olan Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh mbir ola.

83

Pein kazsnn Hasanlar kynden Harmilik ile mehur olan Musa olu Hac Mustafa'nn siyset olunmas ve oullarnn da yakalanarak tefti edilmesi.
Yazld. avubana gnderildi; shbleri ile. ehzde hazretleri lalasna hkm ki:

Hliy Balat ve Pein kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Pein kazsna tbi Hasanlar nm karyeden Ms ol Hac Mustaf'nun ve oullar Abdlkerm [ve] Hasan'un irret ekvetlerin" ilm idp; "mezbr Hac Mustaf env- ikdmla ihzr olunup oullar gaybet idp kendlere tbi baz mfsidlerle let-i harble bu vilyetde gezp fesddan hl deillerdr ve "Mezkr Hac Mustaf hals." diy havflerinden ekser ashb- hukk gelp hakk talebe kdir olmadun" ilm eyleyp mezkr avuumla Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri ecilden mezbr Hac Mustaf mahall-i hdisede siyset olunmasn emridp mukayyed mahbs avuumla irsl olunmdur. Buyurdum ki:

68

Varcak, tehr itmeyp mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin ve oullar Abdlkerm ve Hasan her kande ise ihzr idp emr-i sbkum zre ahvllerin bi-hasebi'-er'-erf teft idp zerlerine sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra kendleri habsidp zulm teadd ve fesd enatlerine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup bildresin; yle bilesin.

84
Yazld.

Hafsa Sultan'n Manisa'daki imreti iin gnderilen terekenin boazlardan gemesine engel olunmamas.

Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Manisa'da vk olan merhme vlidem sultnun mreti mhimmi in Memi nm resn gemisine yz md buday ve elli md arpa tahml olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mezkr resn zikrolunan gemisine mni olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu bahne ile ziyde tereke tahml olmakdan ve hlf- emr deryya tereke virilmekden ziyde hazer eyleyesiz.

85

nebaht sancakbeyine Evranos Bey Evkf muhasebesi vesair ilerini halletmek zere Selanik'e gitmesi iin izin verildii.
Yazld. Tezkireci Hasan Beefendi'ye virildi. F 23 Muharrem, sene: 972 nebaht sanca beine:

Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Ceddn Evranos Be Evkf'nun muhsebesi ile syir maslih- mhimmen in Selanik'e gelmee iczet virilmesin" ilm eylemisin. Buyurdum ki: Sancaun hfz in yirne bir yarar itimd itdn demn koyup dah Selanik'e varup evkf- mezbrenn muhsebesin alup ve syir mhimm olan maslahatlarun grdkden sonra elenmeyp gir sancauna varup hfz u hrsetinde olasn; yle bilesin.

86

Mamuriyye Kalesi hizmetine tyin olunan Karahisar sancann iki nevbetli yayalarnn grev yerlerine gnderilmesi.
Yazld. Mezbr ben demisi Husrev'e virildi. F 23 Muharrem, sene: 972 Karahsr sanca beine hkm ki:

Liv-i mezbrun iki nevbetl yayalar Mamriyye Kalas hdmetine emrolunup hliy Karahsr Sanca Yayalar Bei olan Hseyin dme mecdhya hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki:

69

Hkm-i erfm vardukda, mrun-ileyhe gerei gibi muvenet idp liv-i mezbrun iki nevbetl yayalarn bi't-tamm karup memr olduklar hdmetlerine irsl eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; mrun-ileyhe muvenet muzheret bbnda dkka fevteylemeyesin; yle bilesin.

87

Yallara develerle getirilen terekenin, stanbul zahresi iin gelen gemilerin dndaki gemilere ve kffra satlmasna izin verilmemesi.
Yazld. Al nm kimesneye virildi. F 23 Muharrem, sene: 972 Mihal ve Aydnck ve Gnen ve Manyas kdlar zde fazlhme:

Baz kimesneler develerile tereke tahml idp ol cniblerde olan yallara iletp deryya ve kffra bey itdkleri istim olund. mdi; bu huss in nie defa ahkm- erfe gnderilp zikrolunan kdlklar dery kenrnda olup terekeleri stanbul zahresi in alnugelmi iken; "Gayri yirlere virilmeye." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu hussa her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzdan stanbul zahresiyn emrile varan gemilerden gayri yirlere ve deryya tereke virdrmeyesiz. Eslemeyenleri onat vechile hufyeten ve alniyyeten tetebbu u tecesss itdrp emre muhlif i idenleri her kimler ise ele getrp habsidp ahvllerin arzeyleyesiz. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olur ise mcebi ile amel eyleyesiz.

88

Mslmanlardan fsk u fcur zere olup iki ienlerin ikaz edilmesi; dinlemeyenlerin isimlerinin bildirilmesi.
Yazld. Mektb getren kd demisi Dvd'a virildi. F 23 Muharrem, sene: 972 Kstendil beine ve Ustrumca kdlarna hkm ki:

Sen ki Ustrumca kdssn, mektb gnderp; "Kaz-i mezbre msellemlerinden baz kimesneler mdmin-i hamr olmala enat ekvet zre olup ve kefere m-beyninde nie akler dah irret fesd idp syir reyy zalemeye gamzitmek ile nie mllarn gidermilerdr ve eyledkleri ceryim bi-hasebi'-er'-erf salb siyset cb itmeyp mcerred tazr ve cerme virmekle slh olunmaduklar ecilden ahl-i vilyet m-beyninde nie fetret vk olmdur. Syir deryya karb yirlerde bu makle kimesneler kapudn gemilerine teslm olman hkm-i hmyn virilmele ahl-i memleket sde-hl oldu gibi bu diyrda dah bu makle kimesnelern cermeleri vk oldukda Ustrumca hsr-erenleri ile Kavala gemilerine gnderilmein emr-i erf sadaka buyurla." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, fsk u fcr zre olanlara gerei gibi tenbh yasa idp mslimndan kimesneye hamritdrmeyp eslemeyp era ve emrme muhlif vaz irtikb idenleri isimleri ile tayn idp arzidesiz. Syir fesd enatleri erle sbit olanlardan 70

arz muhtc [olanlar] yazup bildresiz; olmayanlar bbnda erle lzim geleni icr idp vilyet-i mezbreyi ehl-i fesd enatden gerei gibi temz pk idp hfz u hrsetde dakka fevtitmeyesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f 22 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

89
972

stanbul zahresi iin koyun toplayan celeblerin halkn dii keilerini almamalar.
Yazld. Mezkr cematler tarafndan gelen Dvd'a virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene: Sis kdsna hkm ki:

Taht- kazndan Kavurgalu ve Ayrutamlu nm cematler Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; " stanbul zahresiyn celeb tyifesi gelp koyun cem eyledklerinde dii keilerimz bile alup bize hayfiderler." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mahrse-i mezbre in koyun cem itdklerinde dii kei teklf iderlerse men u def idp emrme muhlif dii keilerine dahl taarruz itdrmeyesin.

90
Yazld.

Beytullah'n ykanp ttslenmesi iin gerekli olan masrafn Cidde mahslnden karlanmas.

Kabe-i Muazzama kds ile Cidde-i Mamre sanca beine hkm ki: Hliy Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan brhm dme ulvvuh mektb gnderp; "Her senede mbrek r ve mevld aylarnda Beytu'llh-i erf'n dhlinde olan feri b- zemzem ve glbla tasl ve ebhra-i muattara ile tebhr olunmak kadm'z-zamndan det olup mr cnibinden tayn olunm nesne olmamala ftih-i Kabe olan kimesne bir mikdr glb ve b- zemzem ile tasl idp her senede iki defa tasline yz yiirmi dirhem anber-i hm ve yz elli dirhem d ve yiirmi vukyye sandal ve otuz dirhem misk ve krk vukyye glb kifyet ider. ki yz elli altun tayn olunursa zikrolunan mikdr buhr tamm vef ider." diy ilm eylemein buyurdum ki: Beytu'llh-i Mutahhere'nn ylda iki defa tebhr tasli in lzim olan yz yiirmi dirhem anber-i hm ve yz elli dirhem d ve yiirmi vukyye sandal ve otuz dirhem misk ve krk vukyye glb sl-be-sl Cidde-i Mamre mahslinden alvirp masrafna iki yz ve iki yz elli altun m olur mukarrer meyyed olmak zre deftere kayditdrp her yl zt- erfm tarafndan kend marifetinzle tebhr u tasl itdresin ki hdemt- cellesi sahyif-i amlimze sebtolmala sadet-i sermed myesser olm ola; yle bilesiz ve bu

71

hkm-i hmynumun sretin sicill-i mahfza kayditdresiz ki, sizden sonra gelenler mazmn- erfi ile amel idp hlfna cevz gstermeyeler.

[Yev]m'l-Hams, f 27 Muharremi'l-harm, sene: 972

91
Yazld.

Medine'de bulunan fukara ribatlarnn tamir masraf iin Msr Haznesi'nden bin altn tyin olunduu; tamire balanmas ve yaplan harcamalarla ilgili defterin Msr beylerbeyine gnderilmesi.

Medne-i Mnevvere kdsna ve eyhu'l-Harem'e hkm ki: Sbk Medne-i Mnevvere Kds Mevln Muslihuddn ve eyhu'l-Harem Mehmed dme mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "Medne-i Mnevvere'de olan fukar ribtlarndan Ribt- Kadem dimekle marf olan ribtun tamrine ne mikdr nesne gider, tahmn oluna." diy emr vrid olman zerine varlup kefolundukda bir birine ulam iki ribt olup biri Ribt- Umeyr dimekle ve biri [Ribt-] Cedd dimekle marf olup ikisi dah essndan tecdde muhtcdur. Her birinn sfldan tokuzar halvet olup bu slb zre tecdd olunmasna alt yz altun tahmn olunup lkin fukarya ziyde skn in tokuzar halvet dah fevkniye bin olunmak syir ribtlar gibi mnsib grilp bu vechile olursa cmlesine bin altun kys olunmdur. Huss; Hazret-i Seyyid'l-enm aleyhi's-salt ve's-selmun eser-i erfleri ribt- mezbrda olman syirlerinden ziyde ihtimm olunmas mnsibdr ve zikrolunan ribtlarun uzunlu yiirmi bir buuk zir ve arz on be buuk zir ve binnun ykseklii on be zir olup sfl halvetleri tokuz bbdur." diy bildrdnz ecilden zikrolunan ribtlar arzitdnz zre fevkn ve tahtn bin olunmasn emridp masrifine tahmn olundu zre Hazne-i Msr'dan bin altun tayn idp irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan ribtlar bin itmee bir std mimr bulup lzim olan keresteyi ihzr idp binsna r itdrp ve binnun zerine bi'z-zt mukayyed olup tokuzar halvet-i sfl ve tokuzar halvet-i ulv bin itdrp ve tayn olunan akay dah kimesneye itimd itmeyp kend elinzden yirl yirine sarfidp itlf isrfdan saknup ve ne mikdr aka sarfolunursa eger icrt ve eger kereste bahsdur, cmlesin defter itdrp bin tamm oldu gibi defteri imzlayup Msr belerbeisine irsl eyleyesiz ki, muhsebelerine kaydeyleyeler ve binnun ess istihkmna dah gerei gibi mukayyed olup bir vechile metn hasn bin itdresiz ki, nie eyym kyim olup iinde skin olanlar istirhat huzrda olmalar sebeb[iyle] ecr-i cezl hsl olup civr- Rahmeten-li'l-lemn'de duya megl olmalar ile efat rahmete sebeb olm ola.

92
72

Medine'de bulunan fukara ribatlarnn bina ve tamir masraf iin Msr Haznesi'nden bin altn gnderilmesi.

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdra hkm ki: Medne-i Mnevvere'de bin v tamr olunmak emrolunan ribtlarun binsn Medne-i Mnevvere kds ile eyhu'l-Harem'e emridp masrifi in Hazne-i Msr'dan bin sikke altun tayn idp buyurdum ki: Zikrolunan mikdr altun tehr eylemeyp Medne-i Mnevvere'ye irsl idp mrun-ileyhimya teslm itdresiz ki, fermn- hmynum zre ol ribtlarun binsna mberet ideler ve zikrolunan altun varup teslm olunduna mm-ileyhimdan temessk alup muhsebe defterine kayditdresiz.

93
Yazld.

Harem-i erf'in karanlk gecelerde aydnlatlmas iin lazm olan balmumu ve zeytinyann her sene Msr'dan tedarik olunup gnderilmesi.

Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan kdvet'l-meri'l-kirm brhm dme zzh mektb gnderp; "Harem-i erf'de Makmt- Erbaa'da ve Matf- erf'n evre yannda ahmla yatsu ve sabh namzlar vaktinde yanmak in Msr'dan her senede alt kntr mm gelp her ayda elli batman olur. Bu vaktlerde yanagelp lkin bu mikdr mm az olmala karanu gicelerde mm yakup aydn gicelerde yanmayup bulutlu gicelerde karanuluk oldukda halk temcd vaktlerinde tavfa ve namza gelmel olduklarnda usret ekp ve niesi pr ve gzleri mall olup ve baz zaf olmala namza ikmet olundukda karanulukdan imm grmemele iktidda meakkat ekerler ve Ramazn aynda aydn gicelerde tervh ed olunca mm yanmaz. Eger bu slb zre aydn ve karanu gicelerde mm yansa her ayda bir kntr mm kifyet ider. Bu takdrce her yl gelen alt kntr mmdan gayri alt kntr mm dah tayn olcak her ayda birer kntr olur ve Makmt- Erbaa'da ve Ramazn'da vk olan [hayme(?)]lerde on dne ir beyz mm ki, her biri rm vukyyesiyle onar vukyye ola sekiz mm Drt Makm'da ve ikisi dah Beyt-i erf Kapus'nda yanup ve on dne mma birer byk emdnlar dah lzim ve Harem-i erf'n kandli in her senede gelen zeytya yz bir kntr olup Harem-i erf'de ve syir makmt- mbrekede olan cmle kandl yz seksen yedi aded olup cmlesi ahmdan sonra yanup yatsu namz klndukdan sonra zeyt klletinden iki yz seksen be aded kandl dinlendrilp yz iki adet kandl sabha dek c-be-c yanup Matf- erf'n iki yz on iki kandlinden krk adedi sabha dek yanup bksi yatsudan sonra dinlendrilmele zyya ziyde muhtc olup ve Harem-i erf'de Makm- Hanf ile Makm- fi'de olan on er kandln beer kandli sabha dek yanup Mlik ile Hanbel Makmlar'nda olan sekizer aded kandlden birer kandl yanup fukar v zuafdan gice ile tavfa ve bdete gelenler karanulukdan usret ekerler. Huss, zikrolunan yz iki kandle gelen zeyt vef itmeyp her yl yedi kntr mikdr ya bzrdan alnup kandllere sarfolunur. Bu diyrda zeytya bulunmamala satun alnan ya sde olman endn ule v zys olmayup Kabe-i 73

erf'n cmle kandli ay karanuluklarnda sabha dek yanmak in zikrolunan zeytden gayri yz elli kntr zeyt dah virilrse vef idp Beyt-i erf'n her gesi ren olup msfirn mcvirnden gice ile Harem-i erf'e gelenler ztrbdan hals olurlar." diy ilm eylemein dyim ulvv-i himmet tfetm cnib-i hayra olup huss Beytu'llh-i Merrefe'nn hdemt- cemlesi sermye-i sadet-i sermed oldu ecilden makmt- erfede ve meclist- mnfede cenb- cellet-mebum tarafndan on aded byk emdnlar vaz olunmak tedrk olunup ve zikrolunan emdnlara on dne byk beyz balmm ki her biri rm vukyyesiyle onar vukyye ola ve andan gayri Kabe-i erfe'nn etrfnda yanan bal mmlar in her kntr ellier batman olmak zre alt kntr balmm ay karanuluklarnda sabha dein yanmak in yz elli kntr sf zeytya sl-be-sl mahrse-i Msr'dan tedrk olunup irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan emdnlara tayn olunan on aded beyz balmmlarn andan gayri alt kntr balmm ve yz elli kntr sf zeytyan her yl tedrk idp irsl olunman kirsna lzim olan akay Hazne-i Msr'dan tayn idp deftere kayditdresiz ki, mukarrer meyyed olup Harem-i erf'n mukmni ve mcvirni devm- devlet ve kym [] sebt- hametm edyesine itiglden hl olmayalar; yle bilesiz.

94

Rodosuk'ta sakin Yenieri Sleyman'n olu Ali'nin ktili olan Ali bin mer'in Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F 23 Muharremi'l-harm, sene: 972 Tekfurta kdsna hkm ki:

Dergh- Muallm yenierilerinden kasaba-i Rodoscuk'da skin olan Sleymn'un ol Al ktili olan Al bin mer nm kimesneyi Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mezkr tehr itmeyp kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; yle bilesin.

95
Yazld.

Harem-i erf'in karanlk gecelerde aydnlatlmas iin Msr'dan tedarik olunup gnderilecek balmumu ve zeytinyann bildirilen yerlerde yaktrlmas.

Kabe-i Muazzama kdsna hkm ki: Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm dme ulvvuh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Harem-i erf'de Makmt- Erbaa'da ve Matf- erf'n evre yannda ahmla yatsu namzlar vaktinde yanmak in her senede alt kntr mm gelp lkin ol mikdr mm az olmala karanu gicelerde yanup aydn gicelerde yanmayup halk temcd vaktlerinde tavfa [ve] namza gelmel olduklarnda 74

usret ekp ve niesi pr mall olmala karanulukda imm grmemekle iktidda meakkat ekp ve Ramazn aynda gicelerde tervh ed olunca mm yanmaz. Bu slb zre aydn ve karanu gicelerde mm yansa her ayda bir kntr mm kifyet ider. Bu takdrce her yl gelen alt kntr mmdan gayri alt kntr dah tayn olcak her ayda birer kntr olur ve Makmt- Erbaa'da ve Ramazn'da vk olan haymelerde(?) on dne iri beyz mm -ki, her biri rm vukyyesi ile onar vukyye ola- sekiz mm Drt Makm'da ve ikisi dah Beyt-i erf'n kapusnda yanup ve on dne mma birer byk emdnlar dah lzimdr ve Harem-i erf'n kandli in her senede gelen zeytya yz bir kntr olur. Harem-i erf'de ve syir makmt- mbrekede olan kandl yz seksen yedi aded olup cmle ahmdan sonra yatsudan sonra zeyt klletinden iki yz seksen be adedi dinlenr, iki yz aded kandl sabha dek c-be-c yanup Matf- erf'n iki yz on iki aded kandlinden krk adedi sabha dek yanup bksi yatsudan sonra dinlendrilmekle zyya ziyde muhtc olup ve Harem-i erf'n Makm- Hanbel ile Makm- fi'de olan on [er] kandln beer kandli sabha dek yanup Mlik ile Hanbel Makmlar'nda olan sekiz aded kandlden birer aded kandl yanup fukar v zuafdan gice ile tavf u bdete gelenlerden karanulukda usret ekerler. Kabe-i erf'n kandli ay karanuluklarnda sabha dek yanmak in zikrolunan zeytden gayri yz elli kntr zeyt dah virilr ise vef idp Beyt-i erf'n her gesi ren olup msfirn mcvirnden Harem-i erf'e gelenler ztrbdan hals olurlar." diy ilm itmein ulvv-i himmet tfetm cnib-i hayra matf u masrf olup huss, Beytu'llh-i erf'n hdemt- cemlesi sermye-i sadet-i sermed oldu ecilden makmt- erfede ve meclist- mnfede cenb- cellet-mebum tarafndan on aded byk emdnlar tedrk olunup ve zikrolunan emdnlara on dne byk beyz balmm -ki, her biri rm vukyyesi ile onar vukyye- ve andan gayri Kabe-i erf'n etrfnda yanan balmmlar in her kntr ellier batman olmak zre alt kntr balmm ve cmle kandli ay karanulunda sabha dek yanmak in yz elli kntr sf zeytya sl-be-sl mahrse-i Msr'dan tedrk olunup gnderilmein Msr belerbeisine hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, arzolundu zre zikrolunan balmmlarn tayn olunan mahallerde vaz idp lzim olan evkt stde ve meclis-i mnfede yakdurup ve Mekke-i Mkerreme'nn kandli dah ay karanuluklarnda sabha dek yanup gice ile ve temcd vaktlerinde tavf u bdete varanlar zahmet usretden ber olalar. Bi'l-cmle eger zikrolunan kandldr ve eger balmmlardur, emrm mcebince yirl yirine vaz idp bir kimesneye zyi u telef itdrmeyp bu hkm-i hmynumun sretin sicill-i mahfza kaydeyleyesin ki, senden sonra gelen kdlar dah mcebi ile amel eyleyp hlfna cevz gstermeyeler; yle bilesin.

96

Gece gndz sarho olduu bildirilen Mara avular Kethuds Musa'nn er- erfe gre cezalandrlmas.

75

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 25 Muharrem, sene: 972 Dulkadirl belerbeisine hkm ki: Mara avular Kethuds olan Mansr in; "Gice v gndz fsk u fcr zre olup fesd eyler." diy Mara avularndan Kaya ve Al Kaya ve Ms nm kimesneler haber virmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrun ahvlini kimesneye if itmedin hufyeten onat vechile tetebbu u tecesss itdrp anun gibi fsk u fcr zre ise serho iken ele getrp erle lzim geleni icr itdkden sonra vuk zre ahvlin yazup bildresin.

97

Akkirman ve zi Tatarlar tarafndan Leh kralnn lkesine yaplan tecavzn nlenmesi ve bunu yapan ekyann yakalanarak aldklar mallarn sahiplerine iade edilmesi.
Yazld. Atlas kse ve gm kozalak ile hn demine virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene:

972 Devlet Giray Hn'a: Hliy iftihru meri'l-milleti'l-Meshyye Leyh kralnun ilisi Dergh- Azamet-penh ve Brgh- Cellet-destghum'a ry-ml itmek zre iken kral- mezbrun kendye mektb vrid olup; "Akkirman ve zi Tatarlar Moskov keferesine gitmek nm ile Bar nm kalalar etrafn ve Velen nm nhyelerin tekrr trc u tln itdklerin" ilm eyledi. Eyle olsa; kral- mezbr b v ecd[d] zamnndan ber sitne-i Sadetimz'e huls- taviyyet ve saf-y niyyet ile dostlukda olup dyim tarafeynden rusl resyil mefth olup evmir nevhmze imtisl zre iken m-beynde olan muhede-i hmynumuza muhlif memleket vilyetine vilyet-i mezbre Tatarlar dahlitmee sebeb nedr, yohsa ol cnibe ahde muhlif bir vazlar m sdr olmdur? Oldu takdrce Atebe-i Ulymuz'a arz u ilm olunmak mnsib idi. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk- ezmndan cenb- cellet-mebmuz tarafna olan eref-i ihls ve hsn-i ihtissnuz muktezsnca vilyet-i mezbre Tatarlarndan ahd-i hmynuma muhlif vaz irtikb idp fesd enate bs bd olan ekyy hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp gret olunan demlerin ve tavarlarn sahh u slim yirl yirine gnderilp er- erfe ve ahd-i hmynuma muhlif teadd v tecvz idenlern erle haklarndan gelp muhede-i hmynuma mugyir kral- mezbrun memleket vilyetine kimesneyi dahlitdrmeyp m-beynde olan dostlu ve ahd-i hmynum riyet itdrp emn emn- memleket ve itmnn [u] refhiyyet-i rayyet itdrmek bbnda env- mes-i cemlenz zuhra getrp ahde mugyir marz v makblmz olmayan husslar kimesneye irtikb itdrmeyesiz; yle bilesiz.

76

98

At hrsz Elvend bin Rstem adl siphinin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
orum beinn kethudsna virildi. F 26 Muharrem, sene: 972 orum beine ve kdsna hkm ki:

Sen ki or[um] bei ve kdssn, mektb gnderp; "Elvend bin Rstem nm siph at sirka idp; "Hrsuzlu mseccel ise arzidesiz." diy emr-i erf vrid olman Hseyin-bd nyibinn sret-i sicilli muvcehesinde kret olundukda; "Vkdur." diy tasdk eyledin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e sret-i sicilli ile gnderesiz ki kree konla. Amm; gnderdnz demlere tenbh eyleyesiz ki, yolda gaybet itdrmekden hazer ideler.

99

Saruhan sancanda hrszlk ve harmilik edip civar sancaklara kaan ekyann yakalanp ehzde Murad'n adamlarna teslim edilmesi.

Yazld. ehzde hazretlerinn kapuclar kethudsna virildi. F 26 Muharremi'l-harm, sene: 972 Aydn ve Mentee ve Biga ve Teke ve Burusa sancaklar belerine ve kdlarna hkm ki: Saruhan sancanda hrsuz u harmlk eyleyen ehl-i fesdun bazlar kaup taht- hkmetinze gelmekle haklarndan gelinmedi ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn ol Murd tavvela'llh tel umrahnun lalas cnibinden ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tehr terh itmeyp liv-i mezbrda hrsuzluk ve harmlk iden ehl-i fesd kaup taht- hkmetinze geldklerinde mahall-i hdisede erle grmek in dem gnderp taleb itdkde tehr itmeyp ele getrp mrun-ileyh tarafndan gelen demisine teslm idesin ki, mahallinde teft olunup erle lzim gelen icr olunup ehl-i fesd sancanuza iltic itmekle halslarna ruhsat kalmaya; yle bilesiz.

100

ehrizol'daki kul tifesinin mevciblerinin kul ktibi tarafndan kesinti yaplmadan, tam olarak denmesi.

Yazld. Al avu nm kimesneye virildi. F gurre-i Safer, sene: 972 ehrizol belerbeisine hkm ki: Hliy anda kul ktibi olan kimesne her mevcibde neferden onar aka aldu istim olund. mdi; buyurdum ki:

77

Hkm-i erfm vardukda, min-bad kullar ktibine mevcibde asl neferden bir aka aldurmayup kul tyifesinn det knn zre birer buuk gnli -ki, msterakadurHazne-i mirem in zabtolunugelmidr, andan gayri bir aka ve bir habbelerin aldurmayup tamm ulfelerini teslm itdrp emr-i erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 29 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

101

ehzde Selim'in Pein kazsndaki emhnesinin mltezimi olan aholu Hseyin'in halka zulmettii yolunda, hakknda yaplan ikyetler eran sbit olursa siyset olunmas.

Yazld. Haydar avu'a virildi. F 2 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 ehzde lalasna ve Pein kdsna hkm ki: Hliy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "mrun-ileyh olum tle bakhnn kaz-i mezbrda vk olan emhnesi mltezimi hol Hseyin'n reyya zulm teaddsi oldu" ilm olunman sunlan arz- hln sreti ayn ile aslndan ihrc olunup teft olunmak in size gnderildi. Buyurdum [ki]: Hkm-i erfm [vardukda], mezkr mltezimi ve erklerini ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup der-zencr idp dah gnderilen sret-i rukaya nazar idp ahvlin onat vechile dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft tefahhus idp gresiz; arzolundu zre mezbrun reyya ol vechile zulm teaddsi var ise zerine ne mikdr hukk sbit zhir olursa erle sbt bulan hukk b-kusr ashbna alvirp ve mrun-ileyh olumun mln cem u tahsl idp dah mezkr h Hseyin'i tehr itmeyp mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresiz ve erkleri dah ka nefer ise zulm teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl defter idp yazup arzidp kendlerini muhkem habseyleyesiz. Sonra anlar hakknda dah emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz ve mltezim-i mezbrun zikrolunan iltizmdan ref in bundan akdem hkm-i hmynum gnderilmiidi. Ol emr-i erfm mcebince ref olunmamaa sebeb bs nedr, an dah yazup bildresiz. Bu bbda tamm hak zre olup tezvr telbsden ve er- erfe mugyir kimesneye i olmakdan hazer idp tamm hakk- sarha tbi olasz.

102
Yazld.

Rodos'ta bulunan pirin gemisinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Rodos beine ve kdsna hkm ki: Hliy anda bir pirin gemisi oldu istim olunman anda bey olunmayup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki:

78

Emrm mcebince zikrolunan pirin gemisin anda satmayup iine yarar demler koyup mahmiyye-i mezbreye irsl eyleyesiz; yle bilesiz.

103

Kzlaa kazsnda ev basp adam ldren yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

harmilerin

Yazld. Dergh- l avularndan Ahmed avu'a virildi. F 4 Safer, sene: 972 Kzlaa ve Zara-i Yenice ve Zara-i Atk ve Nevh-i Yanbol kdlarna hkm ki: Hliy sen ki Kzlaa kdssn, mektb gnderp; "Mh- Zi'l-kadede bir haftada taht- kaznda iki ev baslup dem katlolunup mllar gret olunup harmler tecesss olundukda; "Zara-i Atk kazsna tbi Kmeli nm karyeden abn ve Pr ve abclar nm karyeden Kalayc Ms ve Pamakcol Ahmed ve brhm eleb ve Dobrucal Mustaf ve Kara Deli ve Karaca Mehmed ve Dvne Memi ve Anatoll Kara ve Yenice-i Zara'dan Sba nm karyeden Dvne Kurd ve Kse nebei ve Paalular nm karyeden ve Ahmedce nm karyeden Kara Minnet ve Nevh-i Yanbol'dan abclu nm karyeden Dvne Bayram ve Kseler nm karyeden Bayram ve irmen kazsndan Hacclar(?) nm karyeden he nm kimesneler ehl-i fesdlardur." diy haber virdkleri ecilden defter olunup ilm olund. Lkin mezkrlarun ele gelmeleri mteassirdr. Baz kimesnelere riyet olunmak ahdolunursa ele gelmeleri kbildr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda isimleri tayn olunan kimesneleri eger zam v siph muvenetiyledr ve eger syir kimesnelern ikdm ihtimmyladur, her ne tarkla mmkin mutasavver ise hsn-i tedbr tedrk idp her birin yataklandurup ale'l-gafle zerlerine varup ele getrp dah zerlerine sbit olan fesdlarnun sret-i sicilli ile mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve mezkrlarun ele gelmelerinde muvenet muzheret idp yoldalk idenler her kimler ise isimleri ve resimleri ile yazup arzeyleyesiz ki, yoldalk idenler hllerine gre riyet olunup muhassl'l-ml olalar; yle bilesiz.

104

Halka zulmeden Kuds-i erf sbas tercmanlarnn dvalarnn grlerek tercmanlk hizmetinden uzaklatrlmalar.

Yazld. ehzde hazretlerinn Kapucs Hasan'a virildi. F 4 Safer, sene: 972 Kuds-i erf beine ve kdsna bir hkm ki: Hliy anda Kuds-i erf sbas yannda tercemn olan Turn(?) ve Ahmed Asesba ve Al ve Kerm ve Hall ve Ms ve Ahmed Sez nm kimesneler ve Sr ve Kosem nm zimmler halkdan irti v sirka ve zin idp ve celb ahz in hlf- er mslimnlara baz huss isnd idp ehl-i rfe gamzitmek ile halka zulm teaddleri olman mukaddem teftleri in hkm-i erfm virilp teftlerine r olunmazdan 79

evvel bazs gaybet itmekle teft olunmayup ve bazlarnun dah hn-i teftde hlf- er ol vechile halka zulm teaddleri oldu erle sbit zhir olman tercemnlkdan ref olunmlar iken hlen yine gelp tercemnlk idp evvelkiden ziyde halka zulm teaddleri oldu arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbrdan gelp dav-y hak idenler ile mezbrlar berber eyleyp mukaddem bir defa sorlup faslolmayup ve on be yl gemeyen davlarn husam muvcehesinde ber-mceb-i er teft idp gresiz; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup mezbrlarun zerine bi-hasebi'-er sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezbrlar tercemnlkdan ref idp min-bad tercemnlk itdrmeyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayanlar dahlitdrmeyesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 29 Muharremi'l-harm, sene: 972, Kostantniyye

105

Gelibolu'daki yangna hapsolunmalar.

sebep

olanlarn

yakalanarak

Yazld. Muhtesib-zde brhm avu'a virildi. F 2 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Gelibol kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Mahrse-i Gelibol'da hark vk olup bin mikdr dkkn yanup ve bezzzistnun ekser yiri te harretinden harb olup Hudvendigr Hammm'ndan bakkllar cnibine muttasl olan dkkndan zhir olup mezbr hammmun hammmcs Al ve kul Mustaf ihzr olunup sl olundukda mezbr Al inkr idp kul Mustaf; "Ol gice hammmun bakkllar dkknna muttasl olan mevzda sohbet idp bakkllar dkkn cnibinde olan tahtaya mm yapdurup ol dkknda kettn olup dutup yand." didkde mezkrlar habsolund." diy bildrmisn. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; zikrolunan te har yirden zhir olmayup arzolunan kimesneler sahh sohbet idp kettna mm dmekle tutmaa sebeb mi olmdur, sohbetleri arb sohbeti mi idi, yohsa gayri ahvl zre mi cemyyet itmilerdr? Ol sohbetde olanlardan gaybet itmi dah var ise cmlesin ele getrp dikkat ihtimmla teft idp ehrn ihrkna sebeb olanlar her kimler ise tamm malm idinp habsidp bir ferdin habsden tlk itmeyp shhati zre yazup arzidesin. Hlf- vk kimesnenn kazyyeleri arzolunmakdan ihtiyt eyleyesin.

106

Tulum karyesi ahlisinden, Gazibey karyeli Ferhad siphinin evini basp Gz mevkiinde cuma namazn klanlara saldranlarn tefti olunup dvalarnn grlmesi.

80

Yazld. Pr Gyib Kethud'ya virildi. F 4 Safer, sene: 972 Rum belerbeisine ve Tokat kdsna hkm ki: Hliy Hseyin-bd kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Gzbe nm karyeden Ferhd nm siph Gzi dimekle marf mevzda cuma namzn klmaa vardukda, Tulum nm karye halkndan baz kimesneler mezbr siphnn evi zerine varup lys nm kimesneyi darb- edd ile darbidp ve let-i harble cuma nine gelp Ayvt nm kimesnenn bir diin uvadup ve Dede nm kimesnenn baldrn ok ile urup ve Osmn nm kimesne bu gavgnun menne vardukda, h; "Bre ad yaman meln, sen niye geldn?" diy darb- edd ile darbidp mslimnlara cuma namzn kldurmayup okla ve tala mslimnlar darbidp ve hatbn dnine ve mnna etmitdkleri mezkr Tulum halkndan bazlarnun ikrrlar ve bazlarnun zerlerine elli-altm nefer mslimnlarun ehdetleriyle zhir mukarrer old." diy arzeylemi. mdi; bu bbda senn keml-i diynet ve vfr- istikmetne itimd- hmynum olman buyurdum ki: Bu bbda bi'z-zt mukayyed olup huss- mezkrun zerine varup ihzr lzim olanlar getrdp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup husamy berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolm deil ise ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup bu fesd idenler kimler idi bi-hasebi'-er sbit oldukdan sonra ehl-i fesd habsidp dah zerlerine sbit zhir olan mevdd vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt idesiz.

107

Karaman'n teftii esnasnda yakalanp gnderilen sulularn teslim alnd; yolda kaan bir sulunun da yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virilmi. F 3 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Beehri Bei olup vilyet-i Karaman'a mfetti tayn olunan Byezd dme zzhya hkm ki: Hn-i teftde zhir olan on tokuz nefer mcrim irsl idp ve yollarda getrrken hfz in Seydehri eribas Paabe'i yiirmi nefer siph bile koup gndermein bir neferi gafletle gaybet idp on sekiz neferin Sdde-i Sadetm'e getrp teslm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Gaybet [iden] mcrimi dah gerei gibi tetebbu idp erle buldurmas lzim olanlara buldurup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

108

Akkirman halknn Bodan'dan yama eyledii davarlarn sahiplerine geri verilmesi.

koyun

ve

81

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 29 Muharremi'l-harm, sene: 972 Akkirman kdsna hkm ki: Bodan Voyvodas Aleksandra, reys tarafndan Bornaz nm zimmyi ber-vech-i veklet taht- kazna gnderp; "Fetretden ber gret olunan koyunlarn ve srlarn ve hargelelerin emr-i erfm mcebince tamgalar ve ninlar ile bulduklar yirden taleb itdkde muslihn araya girp Tatar hn vilyete dhl idelden ber Akkirman Kdl'n bin be yz res Bodan koyunna ve iki bin be yz res sra ve yiirmi res Bodan hargelesine vilyet-i mezbre halk sulhidp sicill olunup ve sulhiden kimesnelern isimleri sicilde mukayyeddr." diy sret-i sicill ibrz idp sulholunan tavarlar alvirilmesine hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan avuum Ahmed zde kadruh vardukda, ellerinde olan sret-i sicil muktezsnca mteveccih olan tavarlarn b-kusr alviresin; asl tealll bahne itdrmeyesin.

109
Yazld. Kezlik.

Bender halknn Bodan'dan yama eyledii koyun ve davarlarn sahiplerine geri verilmesi.

Bir sreti, Akkirman beine ve Bender kdsna; " ...be yz res Bodan srna ve alt yz res Bodan koyunna sulholunmdur... " Kaz-i Bender ahlsinn ihrc itdkleri tavarlardan Ahmed avu mbir... "

110
Yazld. Kezlik.

Kili halknn Bodan'dan yama eyledii koyun ve davarlarn sahiplerine geri verilmesi.

Bir sreti, Kili kdsna; "Kaz-i mezbr ahlsi ihrc itdkleri tavarlardan gayri tavarlar bulduklar yirden almak zre kara sr alt yz sra sulhidilmidr... Mehmed avu mbir... "

111

Bodan'dan kaarak Akkirman, Bender ve Kili'ye gelip yerleen Bodan reyasnn tekrar eski yerlerine gnderilmesi.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 29 Muharremi'l-harm, sene: 972 Akkirman ve Bender ve Kili kdlarna hkm ki:

82

Bodan voyvodas dem gnderp; "Bodan reys mukaddem olan fetret sebebiyle vilyet-i Bodan'dan firr idp gelp taht- kaznuzda skin olduklarn" bildrmein buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh vardukda, anun gibi ol sebeble firr idenlerden taht- kaznuza ne mikdr kimesne gelmi ise gelen Bodan reysn kaldurup kadm yirlerine gnderp kimesneye tealll itdrmeyesiz; yle bilesiz.

112
Yazld.

Bodan voyvodasnn Sdde-i Sadet'e doan getiren adamlarna geri dnlerinde yolda hi kimsenin mdhalede bulunmamas.

Sdde-i Sadet'den Aleksandra Voyvoda'ya varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy mezbr voyvodanun toanlar ile Sdde-i Sadetm'e gelen demleri gir ol cnibe irsl olunup yolda ve izde dahlolunmamak emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle her kanknuzun taht- kazsna dhl olurlar ise yolda ve izde ve menzil merhlde ve memerr maberlerde ve iskelelerde kendlerine ve brgrlerine hlf- er u knn kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz.

113

Kuds-i erf'teki Sahratullah- erfe evkf mtemiltndan Hazret-i Davud Hamam'na Kuds-i erif'e gelen sudan bir miktar su verilmesi.

Yazld. ehzde kapucsna virildi. F 4 Safer, sene: 972 Kuds-i erf beine ve kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "nefs-i Kuds-i erf'de Sahratu'llh-i erfe Evkf'ndan Hazret-i Dvd aleyhi's-salt ve's-selm Hammm dimekle marf hammmun m-i it cem olacak kuyular olup iki ay mikdr kuyu sular ile ileyp kalan aylarda muattal kalup vakfa ey-i kall hsl olman Kuds-i erf'e cr olan sudan bir mikdr su nyet olunman mukaddem Kuds-i erf bei ve kds arzeyledkde; "eran ahl-i Kuds-i erf'n hakk- rblerine zarar mterrettib olmazsa ve bir mikdr su kifyet iderse yazup bildresiz." diy vrid olan hkm-i erf muktezsnca ayn- vilyetden sorlup; "Mezkr hammma kifyet mikdr su virilmekle Kuds-i erf halknun hakk- rblerine zarar mterettib olmayup Sahratu'llh-i Merrefe Vakf'na dah kll nef hsl olur." diy ehdet eyledkleri ecilden Kuds-i erf ahlsi bu huss in mahzar yazup; "Mezkr hammma kifyet mikdr su sadaka buyurla." diy arzeyledkleri" ecilden buyurdum ki: Zikrolunan sudan hammma su virilmekle Kuds-i erf ahlsinn hakk- rblerine ve gayra eran [zarar] lzim gelmezse ok virilmeyp hammma bir mikdr su virp icr itdresiz. 83

114
Yazld.

Haleb Unkapan tundan kapanm ise, kapann mltezimi olan Hac Mahmud'un kalan borcunun tahsil edilmemesi.

Haleb defterdrna hkm ki: Haleb'den Hac Mahmd nm kimesne ruka sunup; "Haleb'n Un Kapan'n her sene yedi yz yiirmi altuna iki seneye ar iltizm idp nci senede tn- ekber olup un alup satan cellblar krlup kapan kapandu ecilden be yz altun borc lzim gelp evlerimz ve esbbmuz satdurup iki yz altun cem olup bksin virecek nesnemz yokdur." diy bildrdkleri ecilden sunlan rukanun sreti ayn ile aslndan ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki: ( ) varcak, gnderilen sret-i rukaya nazar idp bu huss ehl-i vukfdan ve ayn- vilyetden tefahhus idp gresin; fi'l-vk arz- hl itdkleri muktaalar vk olan fet sebebi ile kesritmi midr, yohsa kesritmeyp mcerred tealll mi ider? Kesrleri vk oldu takdrce iltizmlarnda fet-i semv artolunm mdur, nicedr? yle ki; vk olan fet sebebi ile kesrleri mukarrer olup uhdelerinde olan ml alnmala anlara hayfolmak ihtimli var ise kesritdkleri akay almayup vuk ve shhati ile yazup bildresin; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.

115
Yazld.

Sakarya nehri zerinde yaptrlan hssa gemilerin inasnda istihdam edilen benn ve neccrlarn yiyecek ihtiyalarnn temin edilmesi.

znikmid kdsna hkm ki: Sakarya suy zerinde bin olunmak emrolunan hssa gemilern benn v neccrlarna zahre ve ekmekci ve mmc ve kassb lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp zikrolunan mahalle kifyet kadar un ve syir zahre tedrk idp eger kir katrlar iledr, eger gayri tarkladur her ne vechile mmkin ise shbleriyle gnderp narh- rz zre bey itdresin ve taht- kaznda kifyet kadar kassb ve mmc ve ekmekci tayn idp bile gnderesin; ihml msheleden hazer eyleyesin.

116
Yazld.

Sakarya nehri zerinde yaptrlacak hssa gemilere lazm olan kerestenin temin edilip gnderilmesi.

Akyaz ve Gynk ve Taraklu Yenicesi kdlarna hkm ki: Sakarya suy zerinde bins fermn olunan gemilere aa lzim olman buyurdum ki:

84

Zikrolunan gemilere lzim olan kereste ne makle [i]se kesdrp isticl zre mahall-i memra gnderesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; bu bbda ihml msheleden gyet saknasz.

117

Gynk kazsnda yol kesip harmilik yapan mirze adl siphi ve arkadalarnn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sleymn nm dnimende virildi. F 4 Safer, sene: 972 Kocaili beine ve Gynk kdsna hkm ki: Hliy taht- kazndan; "Yrkler nm karyeden Cell ol Hurrem ve Hallc Al ve Kzlkuy nm karyeden Kr Osmn ve Serdik nm karyeden mirze nm siph ve Arslan nm kimesne yola iner kuttu't-tark hrsuz u harmler olup mfettiden gaybet idp ve Nrullhol dimekle marf hrsuz dah hasta olmala Rstem Paa [n]m siphde emnet konlmdur." diy arzolunman buyurdum ki: ( ) varcak, gaybet iden mezbrn hrsuz u harmlern ahvllerine gerei gibi mukayyed olup dah yirlerine geldkleri gibi her birini yataklandurup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp der-zencr idp yollarda hfz in kifyet kadar dem koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz; mezbr Nrullhol dah ifkat buldu gibi tehr itmeyp mukayyed mahbs gnderesiz.

118

Akyaz kazs Karkl karyesinden Abdurrahman'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Bir sreti; "Akyaz kazsndan Karkl nm karyeden Hatb karnda Abdurrahmn' yirine geldi gibi gnderesin." diy. Yazld.

119

Rodos Kalesi hisarerenlerinin gediklerinin Rodos sancakbeyi tarafndan sebebsiz olarak alnp bakalarna verildii yolundaki ikyetlerin tahkik edilmesi.

Yazld. Dergh- l avularndan Hasan avu'a virildi. F 4 Safer, sene: 972 Rodos mftsine ve kdsna hkm ki: Rodos Kalas hsr-erenleri Rikb- Hmynum'a ruka sunup; sancaklar bei olan Al dme zzh dizdrlar marifeti yo iken bil-sebeb gedklerin alup kend demlerine ve ml virenlere tevch idp ve kala-i mezbre mazllerinden iki nefer dah aalarnun arzlarn ibrz itmein zikrolunan husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak lzim olup size itimd- hmynum olman zikrolunan arz- hln sreti irsl olund. Buyurdum ki: 85

Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh varcak, bu huss onat vechile dikkat ihtimm ile hak zre teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezkrlarun gedklerin aalarnun haberi yo iken ve hdemt- lzimelerin ed iderler iken bil-sebeb hara ve kend demlerine ve akasn aldu kimesnelere virmi midr, niedr, yohsa gedkleri alnanlarun her birinn bir sebebi olup mstehkk- azl iken hara virilmekle mi irret iderler; tamm vkf u muttali olup gavrine irip dah shhati ve vuk zre hakkat-i hli ale't-tafsl yazup bildresiz. Amm; bir cnibe meyl muhbdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer idp tamm hak zre olasz.

120
972

Sekretb karyesi zimmlerine zulmettii bildirilen Divrii Beyi Ksm Bey'in tefti olunmas.

Yazld. Kethudsna teslm itmein avubana gnderildi. F 5 Saferi'l-muzaffer, sene: orum Bei olup mehyif teftinde olan lys Be'e ve mfetti kdsna ve mbir olan avua hkm ki: Divrii kazsndan Sekretb nm karye zimmleri tarafndan drende Yakop nm zimm Dergh- Muallm'a gelp Rikb- Hmynum'a ruka sunup Divrii Bei Ksm Be'den zhr- tezallm eyledkleri ecilden ol sunlan rukanun sreti ayn ile ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle vardukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp zikrolunan rukada mastr olan mevdda nazar idp dah bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile hak zre bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; fi'l-vk karye-i mezbre zimmlerinn er- erfe muhlif ve knna mugyir nesnelerin alup zulm teadd iden eger mrun-ileyh ve eger demleridr zerlerinde ne mikdr haklar erle sbit zhir olursa hlf- er alnan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teaddsine mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup shhati zre arzeyleyesiz.

121

Ehli fesad olduu sbit olan Hacib karyeli Teberrk bin Ahmed'in kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Arz getren Hac Mehmed nm kimesneye virildi. F 8 Safer, sene: 972 Kangr beine [ve] kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "kaz-i mezbreye tbi Hcib nm karyeden Teberrk bin Ahmed nm kimesne karye-i mezbreden Hac Mehmed nm kimesnenn criyesin ayardup on sikke altunn alduna meclis-i erde ikrr eyledkden sonra mezbr Teberrk; "Criyeyi ayartdum ve on sikke altunn aldum." didine mutemedn-aleyh kimesneler ehdet idp tescl olunup ve bundan gayri karye-i mezbrede Hac Hseyin nm kimesnenn evi alup baz esbb sirka olunup karye-i mezbreden taleb eyledkde 86

mezbr Teberrk zikrolunan esbbun bazn virp ve bazn dah; "Vireym; beni rencde eyleme." didine b-garaz, dil mutemed mslimnlar ehdet idp ol dah tescl olunup ve mezbr Teberrk, Sevindk nm kimesnenn zin kasdna evine girdi hd- udl ile sbit olup sicill olunup ehl-i rf eline virilp ehl-i rf dah bir mikdr mln alup habsden tlk eyledkden sonra hliy gir fesd zre olup ve bu zikrolunan mevddan gayri thmet-i sbkas olup ehl-i fesd yaramaz kimesne olman syir ehl-i fesda mcib-i bret olacaklayn hakrete mstehk kimesne olup mezkr kree emrolunup mslimnlar err rndan emn olmak recsna" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbr mezkr Hac Mahmd ile berber idp davs bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl gemi deil ise muktez-y er- kavm zre teft tefahhus eyleyp gresin; arzitdn gibi ise mezbrun bi-hasebi'-er-'-erf sbit zhir olan hakkn b-kusr alvirdkden sonra vk olan fesdlarnun sret-i sicilleri ile mezbr yarar demler ile Sdde-i Sadetm'e kree gnderesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gafletle gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

122

Hssa odun hizmetinde grevli karyelerin Sakarya'da yaplmakta olan gemiler iin lazm olan kereste iinde grevlendirilmemesi.

Yazld. ehremnine virildi. F 5 Safer, sene: 972 znikmid kdsna hkm ki: Taht- kazndan on alt pre kur halk kadmden hssaya odun hdmetine istihdm olunugelmein; "Gayri hdmet teklf olunmaya." diy sbk hkm-i hmynum virilmiken ol emr-i hmynuma muhlif Sakarya'da bin olunan kadrgalar aac teklf olundu arzolunman buyurdum ki: Varcak, kadmden hssa-i hmynum in odun ekegelen on alt pre kurya emr-i sbkuma muhlif gemi aac teklf itdrmeyesin; eslemeyenleri yazup bildresin.

123

Karaferye kazsnda skdar mreti Evkf'na ait Yeniky karyesi halkna zulmeden voyvoda Memi'nin tefti edilmesi ve sular sbit olursa, hak sahiplerinin haklar alnp oradan uzaklatrlmas.

Yazld. Karye-i mezbre halkndan Yani'ye virildi. F 3 S., sene: 972 Selanik beine ve Selanik kdsna ve Karaferye kdsna hkm ki: skdar Imreti Evkf'ndan kaz-i mezbra tbi Yeniky nm karye halk Dergh- Muallm'a gelp Rikb- Hmynum'a ruka sunup voyvodalar olan Memi nm kimesne in; "er u knna muhlif env- teadd idp ve hlf- er u knn akalarn ve yirlerin ellerinden alup voyvoda olaldan ber evler bin idp zulm hayfnun nihyeti yokdur." diy bildrdiler. mdi; mezkr kimesne shb-i vakf cnibinden voyvodalk 87

hdmetinden giderilp elinde olan iftlii ve emlki satdurlup o cniblerden alkas kat olunup ref olunmak in bundan evvel hkm-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkrdan dav-y hak ider kimesneler var ise husamy berber idp mukaddem bir defa faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; fi'l-vk mezkr voyvoda karye-i mezbre halknun er u knna muhlif akalarn ve yirlerin alm ise hlf- er u knn kimesneye i itdrmeyp bi-hasebi'-er ve'l-knn mteveccih olan haklarn bade's-sbt ashbna alvirdkden sonra mezkrun ol yirde evvelden evi ve bark ve dzeni olmayup voyvoda nasbolaldan ber evler yapup dzen balam ise cmlesin satdurup ol yirden alkasn kat idp gideresiz; hlf- er- erf kimesneye zulm teadd itdrmeyesiz.

124

Pojega sancanda ulfeleri karl timar verilen kale erenleri, timarlarnn yazsndan ikyeti olduklar iin timar yazlarnn tahammllerine gre yeniden dzenlenerek datlmas; timar verilmeyen kalelerin de ayrca bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 4 Safer, sene: 972 Pojega sanca tmrlar* tevz emrolunan Bayram Be'e hkm ki: Bundan evvel hkm-i hmynum gnderilp liv-i mezbrede olan kl erenlerinn ulfeleri mukbelesinde tmr olmaa emrm olmd. Ol emr-i hmynum zre kl neferlerine ulfeleri mukbelesinde tmr tayn olunup lkin virilen tmrlar in tahammlinden ziydeye yazlup "B-hsldur." diy kabl itmedkleri arzolunman serhadde dmen aznda olan kl erenlerinn ulfeleri mukarrer olup i il tarafnda olan klun neferlerinn dah b-hsl olup ziydeye yazlan tmrlar karrna indrilp yazusna mtehammil olur tmrlar virilmesin emridp buyurdum ki: Serhadde dmen aznda olan kl erenlerinden gayri i il tarafnda olan kl erenlerinn tmrlarn karrna indrp yazusna tahammli olan tmrlar ulfeleri mukbelesinde emr-i sbkum zre tayn idp defter-i ceddden tezkirelerin viresin ki bertlarn ihrc ideler ve serhad olmala tmr virilmeyp ulfeleri mukarrer olan ka pre kl kalursa ana gre arzeyleyesin ki lzim olan mevcibleri tedrk oluna; yle bilesin.
* Metinde "Pojega tmrlar sanca" eklinde gemektedir.

[Yev]m'l-Ahad, f 4 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, der-Kostantniyye

125

Edremit kazsndan deryya ve kffra tereke verenlerin yakalanp hapsedilmesi.

88

Yazld. Bunda gelen Hac Ysuf'a virildi. F 6 Safer, sene: 972 Karesi beine ve Edremid kdsna hkm ki: Hl kasaba-i mezbre halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "millerden ve zam v siphden ve gayriden baz kimesneler at ve deve ve katr ve merkeb ile deryya ve kffr- hksra tereke virdkleri ecilden vilyet zahre bbnda muzyaka zredr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup min-bad kasaba-i mezbrede ve etrfda olan nevh v kurda tenbh nid itdresin ki, bir ferd emrme muhlif ol vechile tavarlarla yallara tereke indrp deryya ve kffr- hksra bir habbe tereke virmeyeler. yle ki; bade't-tenbh emrme muhlif deryya ve kffra tereke virenler her kim ise ele getrp muhkem habsidp arzeyleyesin ki, hlf- emr i idenlern gerei gibi haklarndan geline. Amm; bu bahne ile baz kimesnelere yapup celb-i ml olmakdan ziyde ictinb oluna.

126

Korsanlk eden Karaca Ali Reis ve adamlarnn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. avu-zde Ahmed'e virildi. Mora Sanca Bei Osmnh'a hkm ki: Hliy deryda yriyen Karaca Al nm res kendye mteallik korsan levend kayklar ile deryda bir bzergnun yiirmi denk ukasn alup dyim fesd enat zre olduklar arzolunman buyurdum ki: Varcak, mezkrun ahvlin kimesneye if itmeyp hufyeten tetebbu u tecesss eyleyp gresin. yle ki; sancaunda olan yallara klamaa vey ol semte karb gelmi buluna, hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp gemilerin karaya ekdrp ne mikdr esbb emvlleri bulunursa yazup defter idp mr in girift idp zabtitdrp defterin gnderp kendyi ve yannda bulunan levendlerin mukayyed mahbs sancaun sbalarndan ve siphlerinden kifyet kadar deme koup gnderesin ve koup gnderdn demlere gerei gibi tenbh idesin ki, yollarda getrrken onat hfzidp gaflet ile gaybet itdrmekden gyet ile ihtirz ideler. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Yanya beine yazld. Yazld. Bu dah. Bir sreti dah, Arboz beine yazld. Yazld. Bu dah. 89

Bir sreti, nebaht beine yazld. Bu dah. Bir sreti dah, Karlili beine yazld. Bu dah. Bir sreti, Delvine beine yazld. Bu dah. Bir sreti, Avlonya beine yazld. Bu dah. Bir sreti, lbasan beine yazld.

127

Budun Kalesi yenierileri ile kavga edip huzuru bozan Veli adl siphinin tefti olunmas.

Yazld. Muhzrun yolda Hseyin Bl ile muhzra gnderildi. F 5 Safer, sene: 972 Budun muhfazasnda olan Arslan Be'e hkm ki: Budun Yenierileri Aas skender zde mecdh mektb gnderp; "Hliy kala-i mezbrede det-i kadme zre kimesneye zulm teadd olmamak in mstekl asesba ve yasak tayn olunup her vechile zabtolunurken erbb- tmrdan Vel dimekle marf siph rb-i hamr idp hdmetkrlarndan biri bir yenieriyi bala ziyde mecrh idp mezbr Vel'den hdmetkrlar taleb olundukda hezr itle-i lisnla yenierilere sp asl levendtun zabtna kdir olmadundan m-ad senn nnde mezkr siph ile baz zam sana ve syir yenieri kullarna; "Ya siz bunda turmak gereksiz, veyhd biz turmak gereiz." diyp bu makle gavglar vk oldukda asl ey yirine komayup syir levendtun dah zabtna mni olurlar. Eyle olsa; nd muhlefetleri bu slb zre olcak bir fesd olmak ihtimli olman tenbh g-ml olunmalar lzimdr." diy ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr Vel'yi ve hdmetkrlarn ihzr idp keml-i dikkat ile teft idp gresin; fi'l-vk mezbr Vel'nn era muhlif ol vechile efli olup hdmetkrlarn zabtitmeyp serkelik iden mflislerden olup anda olan yenieri kullarumla gavg idp baz zam ile itle-i lisn itmiler ise ol asl muhlefet zre olan ekyya mecl virmeyp mezkr siphyi ve hdmetkrlarn ve syir zam v erbb[- tmr] ve levendtdan bs-i fesd olanlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp kendleri habsidp isimleri ve tmrlar ile fesdlarna mteallik zhir olan ahvllerin ale't-tafsl arzeyleyesin ki, tmrlar ve dirlikleri hara tevch olunup kendler hakknda emrm ne vechile olursa ana gre amel idesin; keml-i ikdm ile umr- muhfazada mcidd merdne olup nazm u nizm- siph u rayyet ve zabt u synet-i memleketde env- mes-i cemleni zuhra getresin.

90

128

am'dan timar ve gedik tevcihi iin ellerine hkm verilenlere zorluk karlmayp tevcihin yaplmas.

Yazld. Belerbeinn kethudsna hcesiyle gnderildi. F 8 Ra., sene: 972 m belerbeisine hkm ki: Bundan akdem vilyet-i mezbrede tmr ve ulfe ile gedk tevch olunman ahkm- erfem virilen kimesneler ellerinde olan hkm-i erfm mcebince tmrlar ve dirlikleri tayn olunmayup; "Benden evvel olan belerbei ismine yazlmdur. Benm nmuma deildr." diy cevb virildi ilm olund. Buyurdum ki: Varcak, anun gibi ol cnibe dirlik mmdine varup ellerinde ahkm- erfem olan kimesnelern hkmleri eger senn nmunadur ve eger mukaddem olan belerbei nmnadur, ol vechile bahne olunmayup ellerinde olan ahkm- erfem mcebince ve knn zre den tmr ve dirlii tevch tayn idp emrme mugyir kimesneyi tacz tazyk itmeyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 6 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

129
Yazld.

Glanber Kalesi'ne hisar gedii ile tyin olunan isimleri yazl hisarerenlerine gnll gedii tevcih olunmas.

ehrizol belerbeisine hkm ki: Mhrl defter gnderp; "drendegn Hseyin Be demlerinden Abdullh ol Pr ve Abdullh ol Trabzonlu Mustaf ve Abdullh ol Edirnel Husrev ve Al ol Yanbollu Mansr ve Abdullh ol Horpitel Pervne ve Abdullh ol Macar Rdvn ve Abdullh ol Ohril Al ve Abdullh ol lbasanlu Sinn ve Al ol Tekel Vel ve Abdullh [ol] Macar Hasan ve Abdullh ol skenderiyyel Arnavud Sinn ve Al ol Gmlcinel Ms ve Abdullh ol Trhalalu Mehmed ve Abdullh ol Yanyalu Hasan ve Abdullh ol Macar Al ve Hzr ol Edirnel Mehmed ve Abdullh ol Ruscuklu Hamza ve Abdullh ol Prizrinl Ahmed ve Abdullh ol Sisl Mustaf ve Dvd ol htimanlu Hseyin ve lys ol Arnavud Sleymn ve Abdullh ol Arnavud Byezd ve Abdullh ol Hersekl Hseyin ve Ahmed ol Filibel Hseyin ve Abdullh ol Avlonyalu Sleymn ve Abdullh ol Arnavud Hamza ve Nash ol Sarylu Sefer ve Abdullh ol Lofalu Ms ve Ferhd Be demi Abdullh ol Pr ve Hamza ol Tekel Mehmed ve Turm ol Alacahsrlu brhm ve Abdullh ol Edirnel Mustaf ve Abdullh ol Avlonyalu Hasan ve Hamza ol Delvinel Turm ve Abdullh ol Yeniehirl Ahmed ve Bahadr ol Sirozlu Haydar ve skender ol Belovalu(?) Yahy ve Vel ol Prevadil brhm ve Abdullh ol Bolavadinl Mustaf ve Abdullh ol Lofalu Mehmed ve Mustaf ol Selanikl Ysuf ve Abdullh ol lbasanlu Hasan ve skender ol Varnalu Al ve Karagz ol Timrhsrlu Memi ve lys ol Tatarbzrlu Mustaf ve Abdullh ol 91

Bosnalu skender ve Abdullh ol Trhalalu Mahmd ve Abdullh ol Yenicel Pervne ve Abdullh ol Bosnalu Mehmed ve Abdullh ol Hasan ve Abdullh ol nebahtlu brhm ve Abdullh ol Trhalalu Mustaf ve Abdullh ol Hseyin ve Abd ol Mulalu Receb ve Abdullh ol Moralu Hseyin ve Hamza ol Silivril Rstem ve sml ol Midillil Bl ve Abdullh ol Mahmd ve Abdullh ol erkes Cafer ve Mahmd ol Klisl Hasan ve Sinn ol Midillil Mehmed ve Abdullh ol Bosnalu Hasan ve Al ol Hasan in sbk sana irsl olunan emr-i erfm zre ehrizol'da bin olunan Glanber Kalas'na tayn olunan hsr-erenlerinden yarar olman hsr gedin kabl itmeyp gnll gedi rec itdklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Yirl tyifesinden gnll gedin tasarruf ider ne mikdr kimesne varsa her birin bir bahne ile gedklerinden ref idp mezkrlar anlarun yirlerine gnll kayditdrp istihdm itdresin. Bk kalursa bunlar yirlemeyince den gnll gedklerin hara virmeyp bunlara tevch idesin.

130

ehzde Selim'in emri ile tefti olunup hapsolunan Burdur'un Molla kynden Bostan'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Hamdili beinn kethuds Mehmed'e virildi. F 5 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Hamdili beine ve Burdur kdsna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Burdur nhyesinde Molla nm karyeden Bostn nm kimesne ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh emri ile teft olunup irret ekveti zhir olup ve vilyet halk yaramazlna ehdet idp ol ecilden Eirdir Kalas'nda habsolund." diy arzeyledn ecilden mezbr ol bbda olan sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr ol bbda olan sret-i sicilli ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm; bile koup gnderdn demlere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki yolda ve izde, gicede ve gndzde gafletle gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.

131
Yazld.

Kocaeli sancanda ehl-i fesad teftii srasnda kaanlarn yakalanarak tefti edilmeleri.

Kocaili beine ve Gynk kdsna hkm ki: Bunda akdem Akyaz ve Ata ve Geyve ve Akhsr ve Taraklu Yenicesi ve Gl ve Bebzr ve Mudurn ve Gynk kazlarnda ehl-i fesd enat emr-i erfmle teft olundukda baz gaybet idp ele girmedkleri ilm olunup anun gibi gaybet iden ehl-i fesd teftinden sonra yirlerine geldkde ele getrilp erle haklarndan gelinmek lzim olup sizn keml-i emnet ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum olman zikrolunan ehl-i fesd ele getrmesin size emridp buyurdum ki: 92

Hkm-i erfm varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup ol yirde olan zam v erbb- tmra ve yirlsine istimlet virp anun gibi teftden gaybet idp sonradan yirlerine gelen ehl-i fesd yataklandurup tutdurmaa mun [] zahr olup siz dah tehr itmeyp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah ahvllerin husam muvcehesinde er- erf mcebince teft idp fesd zhir olan kimesnelerden arza muhtc olan habsidp arzeyleyesiz; olmayanlar [bbnda] ol ki emr-i er- erfdr, mahallinde icr idp yirine koyasz. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf i olmakdan hazer eyleyesiz ve ehl-i fesd bulmakda mun zahr olanlar her kimler ise isimleri ve resimleri ile yazup arzeyleyesiz.

132

Bz kadlklarda ehl-i fesad yakalanarak tefti edilmeleri.

teftii

srasnda

kaanlarn

Bir sreti, Kocaili beine ve Gynk kdsna yazlup Seferhsr ve Mihalck ve Bebzr ve Glbzr ve Mudurn ve Eskiehir Kdlklar tefti in mukaddem teft hussna mufassal yazlan hkm tekrr bunda dah yazld. F 25 S., sene: 972

133

Edremit kazsnda katledilen Hasan Sba'nn ktillerinden yakalanm olanlarn tefti edilmesi.

Yazld. avu-oullarndan Seyd Gz ile avubana gnderildi. F 6 Safer, sene: 972 Karesi sancanda mehyif teftinde olan Mevln abn'a hkm ki: Mektb gnderp fermn- erfmle tefte mberet olunup; "Edremid kazsna varldukda Hasan Sba nm kimesneyi katlidp esbbn gret iden ehl-i fesdun baz ele gelp mbir tayn olunan avuda mahbs olup mr-liv tebdl olmala tehr olund." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, teft hussn sancakbeine tevakkuf itmeyp sbk gnderilen mufassal hkm-i erfm mcebince mbir tayn olunan avula siz grp ele gelp fesd enati sbit olan kimesnelerden siph olanlar habsidp arzeyleyesiz; olmayanlar bbnda ol ki, emr-i er- kavmdr, mahallinde icr idp yirine koyasz.

[Yev]m'l-Hams, f 8 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, der-Kostantniyye

134

Novaberde, Srebrenie, skb ve Bursa darbhnelerinin shib-i ayrlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

93

Yazld. Bu hkmler tashh olunup bir varak aaa tekrr gemidr. Novaberde kdsna hkm ki: Novaberde Darb-hnesi'nde bi'l-fil shb-i ayr olanun Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim mhimm olman buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, maden-i mezbrun shb-i ayr kim ise tehr itmeyp habsile yarar demne koup gnderesin ve koup gnderdn demne tenbh idesin ki, yolda hfziderek getrp gaflet ile gaybet itdrmekden ihtirz zre olalar. Yazld. Bir sreti, [Srebrenie kdsna]; "Srebrenie Darb-hnesi'nn shb-i ayr... " Yazld. Bir sreti, [skb kdsna]; "skb Darb-hnesi'nn shb-i ayr... " Yazld. Bir sreti, Burusa kdsna; "darb-hnenn shb-i ayr... "

135
Yazld.

Rumeli mehyifi teftiinde olan Selanik Beyi Ali Bey ile dier grevlilerin ayrca Dobnie ve Radomir kadlklarnn harmi ve ehl-i fesadnn teftiinde de grevlendirildii.

Rmilinde mehyif teftinde olan Selanik Bei Al dme zzhya ve Timrhsr kdsna ve Dergh- Muall avularndan Ferruh zde kadruhya hkm ki: Hliy Selanik sancanda Dobnie ve Radomir Kdlklar'nda harmler zuhr idp yollara inp ve billere varup erbb- seble ve rey v beryya zarar u husrn iridrmekden hl olmaduklar arzolunman zikrolunan kdlklarun teftini dah size emridp buyurdum ki: Memr olduunuz yirlern teftin tamm itdkden sonra zikrolunan kdlklara varup elinzde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca ol yirlern hrsuz u harmsin ve syir ehl-i fesd enati grp rey v beryy zulm teaddden hals itmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz.

136

Tire kazsndan Muharrem bin Hseyin'in, kallbl eran sbit ise, kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

94

Yazld. Be demi Ahmed['e] virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 972 Aydn beine ve Tire kdsna hkm ki: Hl kaz-i mezbrda skin olan Muharrem bir Hseyin nm kimesne in; "Kallb ve sikke-zendr." diy sen ki kdsn, nyibn imzsyla mmz Dergh- Muallm'a sret-i sicil sunman buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk mezbrun kallbl ve sikke-zenlii erle sbit olup sebt-i sicill olm ise sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a gnderesin [ki] kree konla. Amm; bile gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

[Yev]m's-Sebt, f 10 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

137

Hasan isimli zaimin ldrlmesi olaynn aratrlmas iin baka bir kadnn tayini hususunda kazasker tarafndan sonradan ihrac olunan hkm-i erfe uyulmamas ve nceki hkm gereince bu grevin Karesi sanca teftiinde olan sbk Edremid kads tarafndan yrtlmesi.

Yazld. Mezkr abn'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Sbk Edremid kds olan Mevln abn'a ve Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruhya hkm ki: Bundan akdem size hkm-i erfm gnderilp; "Karesi sancanun mehyifi tefti ile katlolunan Hasan nm zamn ahvlin grmek" emrm olup ol husslar grmek zre iken mezkr Hasan'un hussna kd-askerm tarafndan bir har kd tayn olunup hkm-i erfm ihrc itdkleri ilm olund. mdi; mezkrun katli hussna size virilen hkm-i erfm mukarrerdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ol bbda sonradan ihrc olunan hkm-i erfme mukayyed olmayup emr-i sbkum mcebince maktl-i mezbrun katli ahvlin bi'z-zt grp neye mncer olursa yazup bildresiz ve abn nm siph ehl-i vukf olup ve Sleymn ve Mazak Mehmed nm ehl-i fesd ele getrdi ilm olund. Mezkr yannuza alup lzim olan husslara istihdm eyleyesiz. Ehl-i fesd enati ele getrmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresiz ve "Liv-i mezbrda olan siphlerden ve eribalardan muvenet in kifyet mikdr tayn eyleyesin." diy sanca beine hkm-i erfm gnderilmidr. Lzim oldukda taleb olunup dah ehl-i fesd ele getrp hakkndan gelmee mcidd mukdim olasz.

95

138
Yazld. Kezlik.

Karesi sanca mehyifi teftiinde grevli sbk Edremit kadsna, talebi halinde, yeterli miktarda sipahi verilmek suretiyle yardm edilmesi.

Karesi beine hkm ki: Liv-i mezbrun ehl-i fesd teft olunup erle haklarndan gelinmek in sbk Edremid kds ve Dergh- Muallm avularndan Cafer zde kadruh, hkm-i erfmle irsl olunmlar idi. Buyurdum ki: Varcak, mrun-ileyhim emrm zre tefte mberet idp ehl-i fesd ele getrmee senden muvenet taleb itdkde sancaun siphlerinden kifyet mikdr siph tayn idp mrun-ileyhimnun yanlarna mhrl defternle gnderesin ki, varup muvenet muzheret eyleyeler ve hem gnderdn siphlere tenbh tekd idesin ki, mfettilern kr ikyetleri makbldr; ihmli arzolunanlarun tmrlar hara virilr; yle bilesin

139

Sakarya'da in olunacak gemilerde istihdam edilmek zere eitli kazlardan kalafat, burgucu ve dlger gnderilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 10 S., sene: 972 Geyve kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erf gnderilp; "Sakarya'da bin olunan gemilere kalafatc ve burguc ve dlger gnderesin." diy emrm olmd. Hliy gnderil-medin Kocaili Sanca Bei Sheyl dme zzh ilm itmein buyurdum ki: Varcak, gaflet itmeyp taht- kaznda ne mikdr kalafatc ve burguc ve dlger var ise tedrk idp ihrc eyleyp defteriyle bile mrun-ileyhn yanna gemiler hdmetine gnderesin. yle ki; ihml idp bu defa dah gndermeyesin, kdlun alnmala konlmaz, muteb olman mukarrerdr. Ana gre bb- ikdmda dakka fevtitmeyesin. Bir sreti, Akahsr kdsna. Bir sreti, Konrapa kdsna. Bir sreti, skdar'dan Trabzon'a varnca vk olan kdlara. Bir sreti, Ankara yayalar beine; "Emr-i sbk mcebince sancaun yayalarn ber-vech-i isticl zre ihrc idp mahall-i memra varasn." diy yazld.

96

140

skb, Bursa, Srebrenie ve Novaberde darbhnelerinin altn ve aka-lar kalb ktndan shib-i ayrlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 972 skb kdsna hkm ki: Hliy skb Darb-hnesi'nn shb-i ayr darb-hnesinden Sdde-i Sadetm'e gelen altun ve akanun ekseri kalb kmala shb-i ayr Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Varcak, bi'z-zt darb-hneye varup ale'l-gafle shb-i ayrun kat itdi altun ve akadan birer mikdrn nmne in ele getrp mezbr habsle avuuma koup muaccelen Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Yazld. Behrm avu'a virildi. F 11 Safer, sene: 972 Bir sreti dah, vech-i merh zre Burusa kdsna. Yazld. Sinn avu'a virildi. Bir sreti dah, vech-i merh zre Srebrenie kdsna. Yazld. Sinn avu'a virildi. Bir sreti dah, vech-i merh zre Novaberde kdsna.

[Yev]m'l-Ahad, f 11 minh, sene: 972, Kostantniyye

141

Zindandan kaan hssa esirleri bulmakla grevlendirilen Hssa Reislerden Hseyin'e Rumeli kadlar tarafndan yardmc olunmas.

Yazld. ehremnine virildi. Fi't-t[r]h'l-mezbr. Rmili kdlarna hkm ki: Hl yark bergos svas tamri hdmetinde olup zindn bozup gaybet iden hssa esrlerden nefer Frenk ve bir nefer Macar ve bir nefer Karabodan esrleri tetebbu u tecesss in hssa reslerden drende Hseyin irsl olunmdur. Buyurdum ki:

97

Her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa tehr itmeyp gerei gibi tetebbu idp her kande ise buldurup kayd [] bend ile mezbra teslm idp yolda ve izde hfz u hrset in kifyet mikdr dem koup irsl eyleyesiz.

142

Budun'daki havss- hmyun reyasna beylerbeyi ve sancakbeyi tarafndan mdhalede bulunulmasna izin verilmemesi.

Yazld. avuba-ol Mehmed avu'a virildi. F 13 S., sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy vilyet-i mezkrede vk olan havss- hmyn reysna belerbei voyvodalar ve sancakbei sbalar ve demleri dahl taarruz idp ve kend hdmetlerine istihdm eyleyp env- zulm teadd itdkleri istim olund. mdi; havss- hmynum min-klli'l-vch serbestdr; reysna asl hricden dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad havss- hmynum reysna hricden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp mlumun tevfr teksri bbnda env- muvenet muzheretn zuhra getresin. Eslemeyenleri sekidp menle memn olmayup ziyde temerrd nd idenleri isimleri ile yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin.

143

Budun'daki havss- hmyun reyasna beylerbeyi ve sancakbeyi adamlar tarafndan mdhalede bulunulmasna izin verilmemesi; ancak havss- hmyun iine karan ehl-i fesadn da himaye olunmamas.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 13 S., sene: 972 Hzne-i mire'nn Budun cnibi Defterdr Hall dme ulvvuhya hkm ki: Hliy ol cniblerde vk olan havss- hmynum reysna belerbei ve sancakbei voyvodalar ve sbalar ve syir demleri dahl taarruz idp ve dyim kend hdmetlerine istihdm eyleyp zulm hayf itmekle havss- hmynum reysnun ekseri perkende olup ml-i mrye zarar u noksn mterettib oldu istim olund. mdi; havss- hmynum min-klli'l-vch serbestdr; asl hricden dahl taarruz olunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup min-bad havss- hmynum reysnun resm-i crm cinyetlerine ve resm-i arsnelerine kul ve criye mjdegnesine ve syir hukk u rsmlarna asl belerbei ve sancakbei voyvodalarndan ve sbalarndan ve gayriden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp havss- hmynum zbitlarna zabt u tasarruf itdresin ve havss- hmynum reysnun birinden crm-i galz sdr olup bi-hasebi'-er ve'l-knn salb siysete vey kat- uzva mstehk olup 98

hkm-i kd lhk olup huccet virldkden sonra mcrime gnh sdr oldu mahalde havss- hmyn zbitlar marifeti ile erle lzim geleni icr itdrp hrice alup gitmee komayup ve bedel-i siyset diy bir aka ve bir habbelerin aldurmayasn. Amm; ehl-i fesd enatden baz havss- hmyn iine girp voyvodalar vey sancakbeiler cnibinden taleb olundukda tealll olunmayp teslm oluna ki, ehl-i fesd enatn, mahallinde erle hakkndan gelinp memleket vilyet err rlarndan tathr pk klna; yle bilesin.

144

Mehyif teftii srasnda er-i erfe itaat etmeyip kar koyan hrsz ve harmilerin demlerinin heder olaca.

Yazld. Kethudsna virildi. F 16 Safer, sene: 972 orum Bei olup mehyif teftinde olan lys Be'e ve orum ve Sonisa kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "fermn- erfm mcebince tefte mberet olundukda hrsuz u harm ve ehl-i fesddan dav[-y] hak itdklerinde ihzr lzim olan kimesneler meclis-i er- erfe davet olunup itat itmeyp let-i harble ceng cidl idp dem katlolunmadan havfolunur. Anun gibilern demleri heder olmasn" ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Varcak, fermn- erfm mcebince tefte mberet itdnde hrsuz u harm ve kuttu't-tark ve syir ehl-i fesd enatden baz meclis-i era ihzr lzim olanlar ihzr idp yle ki; el virmeyp ceng cidle mberet idp itat-i er itmeyp el virmeyenlern zerlerine il-erinden ve gayriden kifyet kadar demle varldukda mukbele v muhrebe iderler ise, ehl-i fesd ele getrmee ikdm idp muhlefet munedet zre olmalar ile kimesne telef olursa demleri heder ola. Bu bbda tamm mukayyed olup hrsuz u harmnn ol vilyetden urkn kat itmee ve syir ehl-i fesd enati def u ref itmek bbnda say ikdm idp ve bu bahne ile b-gnh dem katlolunmakdan ve hlf- er- erf i olmakdan ziyde hazer eyleyp umr- teftde keml-i teyakkuz u intibh zre olasz.

[Yev]m'l- sneyn, f 12 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

145

Seydiehir'de irret ekvet zere olan isimleri yazl siphilerin tefti olunarak sonucun arzedilip kendilerinin hapsolunmalar ve bunlar hakknda, gelecek emre gre hareket edilmesi.

99

Yazld. Gazanfer Kethud'ya virildi. F 13 Safer, sene: 972 Beehri Bei olup mehyif teftinde olan Byezd Be'e ve mfetti kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "liv-i mezbr siphlerinden irret ekvet zre olanlardan Seydehri Kdl'nda Alieri nm karyeden be bin aka tmra mutasarrf Paabe ve kaz-i mezbrda drt bin drt yz otuz aka tmra mutasarrf olan brhm ve kaz-i mezbrda Fasllar nm karyeden yedi bin aka tmra mutasarrf s bin Mehmed ve yine kaz-i mezbrda Bdmlu nm karyeden sekiz bin tmr olan h Unsur nm siphler bundan akdem mezbrn Paabe ve s ve brhm yedi nefer yoldalaryla cmle on nefer kimesne olup h Unsur'un let-i harble yolna gelp ceng idp bir ka yirde alup bir koln kolak idp mezkrlardan sl olundukda; "Sbk mezkrun ol Abdssamed yoldamuz s'nun yolna gelp biz dah ana binen yolna varup ceng idp alduk." diy ikrr idp ve b-garaz mslimnlardan ahvli teft olundukda dyim irret ekvet zre olduklarn haber virmein habsolunduklarn ve Seydehri Kdl'nda bin tokuz yz yetmi aka tmr olan Abdssamed hrsuz u harmlk ile mehr oldun b-garaz mslimnlar haber virp dem gnderildkde ihzr mmkin olmadun" ilm eylemisin. Mezkrlarun tmrlar alnup ahvlleri grilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, mezkrlarun ahvllerin onat vechile ahl-i vilyetden b-garaz mslimnlardan teft tefahhus klup ve sicillta nazar idp gresin; "sbk mezbrlarun zerlerine erle kimesnenn demi sbit olm ise erle mahallinde kss idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin ve ill, fesd enatleri [ve] cermeleri her ne ise mufassal sicill defter idp sret-i sicillerin Dergh- Muallm'a grderp kendlerin muhkem habseyleyesin. Sonra anlar hussnda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin ve mezbr Abdssamed dah irret ekvet zre olup mezbrun let-i harble yolna geldi vk ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup habsidp ahvlin ve cermesin sicill idp sret-i sicillin Dergh- Muallm'a gnderesin. Tezvr telbsden ve hlf- vk kazyye arzolunup ve er- erfe mugyir kimesneye i olmakdan hazer eyleyesin.

146

Erdel kralna isyan eden Plaj Menhar'a kar kraln yardmna gidilmesi.

Yazld. Dvn'da Mehmed avu'a virildi. F 12 Safer, sene: 972 Alacahsr Bei Rstem Be'e hkm ki: Hliy Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh mektb gnderp; "sbk vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral'a tbi olan syn u tuyn iden Plaj Menhar(?) nm lann def- mazarrat u ifsd in kendyi muvenete taleb itmein bundan evvel irsl olunan hkm-i hmynum muktezsnca yannda bulunan asker-i hmynum ile Arad

100

nm mahalle varup cemyyet idp sancaun askeriyle varup irimene muntazr oldun" ilm itmein buyurdum ki: Varcak, asl tehr terh itmeyp sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre cebelleri ile bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla yanuna alup dah ber-vech-i isticl mnsib olan tarkdan yriyp mrun-ileyhe varup mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Bu bbda ihml msheleden gyet hazer idp hemn emrm zre varup irimek ardnca olasn. yle ki; sana tevakkuf olunmala ol taraflarda rz- saltanatuma muhlif memlekete zarar irie, env- tb kbum ile muteb olursn. Gaflet itmeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve ne gnde kup mteveccih olduun yazup bildresin; yle bilesin. Yazld. Tmvar avularndan Pervne'ye virildi. F 12 Bir sreti, Vultrn Bei Al Be'e, vech-i merh zre. Yazld. Tmvar avularndan Al'ye virildi. F 12 Bir sreti dah, Vidin Bei Mehmed Be'e vech-i merh zre. Yazld. Tmvar avularndan Pervne'ye virildi. F 12 Bir sreti, skb Bei veys Be'e yazld. Yazld. Tmvar avularndan Pervne'ye virildi. F 12 Bir sreti, Prizrin Bei Mustaf Be'e. Mezbrn skb ve Prizrin belerine yazlan hkmn Arad nm mahalden aaas (...?)* yazlmdur: "Arad nm mahalle varup cemyyet itmekde olup Tmvar'a tbi olan sancaklardan gayri Rmili'nden dah muvenet lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre cebelleri ile bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla yanuna alup dah ber-vech-i isticl mnsib olan tarkdan yriyp mrun-ileyhe varup mlk olup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Bu bbda ihml msheleden gyet hazer idp hemn emrm zre varup irimek ardnca olasn. yle ki; sana tevakkuf olunmala ol taraflarda rz- saltanatuma muhlif memlekete zarar irie, env- tb kbumla mukab olursn. Gaflet itmeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve ne gnde kup mteveccih olduun yazup bildresin."
* Forma altna geldii iin okunamamtr.

147

Erdel kralna isyan eden Plaj Menhar'n Neme tarafndan asker toplad bildirildiinden Neme kralnn Osmanl devleti ile olan dostlua sadakatine dair elde edilecek haberlerin bildirilmesi.

101

Yazld. Dvn'da Mehmed avu'a virildi. F 12 Safer, sene: 972 Budun muhfazasnda olan Arslan Be'e hkm ki: Bundan akdem vilyet-i Erdel kralna tbi olup hliy syn u tuyn iden Plaj Menhar(?) Neme kral tarafna iltic itmek ile mrun-ileyh kralun zerine ol tarafdan leker getrp memleket vilyete zarar kasdnda olduna mrun-ileyh kral emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblhya mektb ile ilm idp muvenete taleb itmein mm-ileyh belerbei kulum Tmvar askeri ile Arad nm kala kurbine varup cemyyet zre ol cnibe muvenete hzr oldun ilm eyledi. Eyle olsa; hliy Neme Kral olan Maksimilyano Kral Atebe-i Ulymuz'dan dostluk zre ahid-nme-i hmynumuz rec iderken ol tarafda kendye tbi serhadde olan demlerin zabtitmeyp bu asl hareket olunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, Kral-ol arzitdi zre ol cniblere Neme askeri hcm itmi midr; Neme kral tarafndan demleri zabtolunmamaa sebeb bs nedr; yo ise yeni kral olmala serhadlern bir dlli mi vardur; atas Ferendu Kral ile olan dostlu kem-kn riyet murd[] mdur; ne hldedr ve Komoran'da olan harc ahvli ne mertebeye varmdur? Ol taraflardan her ne habere vkf u muttali isen ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

148

syan eden Plaj Menhar'n saldrlarna kar Erdel kralna yardm gnderildii.

Yazld. Altun kozalak ve ser--ser kse ile Tmvar belerbeisinn kethudsna virildi. F 12 Safer, sene: 972 Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf yazla ki: Bundan akdem syn u tuyn idp Plaj Menhar(?) nm meln, Kaa nm kalanun kapudn ve baz Neme kapudnlaryla birikp atlu ve yayadan hayli asker cem idp Halom nm mahalde bir kastel ihds idp memleket vilyete mazarrat kasdn idicek bir yarar deminz serdr idp msellah u mkemmel asker kolup mezbr kasteln zerinde muhrebe v muktele olup adnun baz kldan gep serdrlar mecrh ve Neme kapudnlarnun biri maktl olmala adnun hcm ve cemyyetleri ziyde olup ve Neme kralndan baz mektblarla dem gelb; "Yardma dem hcet olursa ilm idesin." diy bildrp gelen dem ve kdlar ele girmek ile "Vilyetimz halkna muhkem tenbh ve cemyyetde olup dmen ile m-beyn be mil mikdr yirdr." diy Tmvar Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Mustaf dme ikblhy vilyet-i mezbre askeri ile muvenete taleb idp ve mrun-ileyhe gnderdnz mektb ayn ile Sdde-i Sadetm'e irsl eylemein vilyet-i Tmvar'a tbi olan belerden gayri Rmili'nden skb ve Prizrin sancaklar belerin ummen sbalar ve siphleri dah mm-ileyhe kolup Arad nm mahalle varup mm-ileyhn yanna irip dah sizn tarafnuza hzr u nzr olup adnuzun def in taleb olundukda mnsib olan yoldan varup mlkt idp hsn-i ittihd ittifk zre ad defne muvenet muzheret itmek tenbh olunmdur. Gerekdr 102

ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda yle ki; mrun-ileyhe ilm itdnz zre adnuz ol tarafdan def olmayup muvenet muzheret lzim gele, mrun-ileyhe yarar kulaguzlar gnderp mnsib olan mahalde mlk olup keml-i ittifk u ittihdla fursat el virdine gre adnun defne bezl-i makdr eyleyesin. mmzdr ki; bi-nyeti'llhi tel asker-i hmynumuzla mansr u muzaffer olup hayrlar myesser olm ola ve asker-i hmynumuzun yol zerine vfir mstevf zahre tedrk idp askere muzyaka v zarret ekdrmeyp ve tevecch mrcaatlerinde sn u shletle mrr u ubr itdrp ad def oldu gibi asker-i hmynum elendrmeyp k ekdrmedin yirlerine gnderesin. Amm; bu bbda hsn-i tedbr tedrk zre olup b-hde yire asker ypratmakdan ve gafletle ol tarafda rz u nms- saltanatuma muhlif i olmakdan gyet ihtiyt olunup keml-i basret zre olasn ve cengde giriftr olan Nemellerden bir ka yararlarn sahh haber alman Neme tarafndan mektblarla ele getrdnz demi tehr itmeyp mektblar Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyp ad tarafndan muttali olduunuz ahbr ve ne vechile tedrk idp ne hletde olduunuz ale't-tafsl yazup ilm idesiz. Tahrran...

149

syan eden Plaj Menhar'n Erdel'e yapt saldrlara kar Erdel kralna yardm edilmesi.
) virildi. F 12 Safer, sene: 972

Yazld. Dvn'da Tmvar avularndan ( Tmvar belerbeisine hkm ki:

Hliy mektb gnderp; "Bundan akdem sana irsl olunan hkm-i hmynum muktezsnca Kral-ol cnibine muvenete hzr olup mrun-ileyh Kral-ol'nun mh- Muharrem'n yiirmi tokuzunc gni sana mufassal mektb vrid olup syn u tuyn iden Plaj Menhar(?) diyen mfsid ile muhrebe idp ads def olmayup muttasl asker gelmekde ve cemyyetleri artmakda olmala mrun-ileyhden gelen mektb ayn ile gnderp ol tarafa tevecch zre Kala-i Arad kurbinde cemyyet ile mheyy olup kral- mezbr tarafndan kulaguz gelmee intizrda olduun ve hem mezkr kralun beleri mttefik(?) olmayup ekseri nifk zredr. Asker-i slm ol vilyete vara, kffr lekeri ziyde ola, hayr-hhlar olmayan asker muhlefet idp syn iderler ise rz [u] nms- saltanata muhlif vazdan havfolunur." diy bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ve sana gnderdi mektbda ne tafsl olunm ise ale't-tafsl Pye-i Serrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-rm muht mil olmdur. Mrun-ileyh kral sana gnderdi mektbda ki, Neme kral cnibinden baz mektbla dem gelp; "Yardma dem hcet olursa ilm idesin." diy bildrp gelen dem ve kd ele girmidr. Bir defa ceng olup adnun baz kldan gep serdrlar mecrh olup ve Neme kapudnnun biri katlolundun bildrmi. nki m-beynde bu vechile muhrebe v muktele vk ola, beher-hl niesi giriftr olmlardur; giriftr olanlardan yarar dil vey ol mektbla ele giren demi nin Bb- Sadetm'e irsl olunmaya? Buyurdum ki:

103

Hkm-i erfm varcak, cibilletinzde merkz olan vfr- celdet ehmet ve hsn-i firset kiysetn muktezsnca keml mertebe tedbr tedrk idp Tmvar muhfazasna ve syir ucda olan klun muhfazalarna yarar kimesneleri tayn idp dah belerbeiline mteallik olan sancakbelerini sbalar ve siphleri ve cebelleri ile bi'l-cmle mretteb mkemmel let-i harb ktlleri ile yanuna cem idp mahall-i mezbrda cemyyet zre kral- mezbr tarafna hzr u nzr olup dah mrun-ileyhle haberlep adnun def- mazarratna top u tfengi ve arabalaryla darbzenleri var mdur, sen dah arabalaryla ne mikdr darbzen uydurdun, tamm tedrkn grp adnun ve ol cnibn dah ahvline vkf u muttali olup yle ki; arzolundu zre adnun hcm ola, b-hde yire asker ypratmak ve asker-i hmynuma zarar mterettib olmak ihtimli olmaya, fursat el virdine gre mnsib grilen mahalden varup muvenet muzheret idp hsn-i ittifk zre adnun Memlik-i Mahrsem'den def u ref hussnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Ol bbda, ihml gafletden gyetle ihtirz zre olasn. Hliy arzitdn zre belerbeiline mteallik olan Vidin ve Vultrn ve Alacahsr sancaklar beleri sbalar ve siphleri tamm cebelleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla yanuna varup hzr olmalarna ve Rmili'nden skb ve Prizrin sancaklar beleri dah muvenet in sana kolup isticl zre varup irimelerine ulala ahkm- erfe gnderilp Kral-ol'na dah asker-i hmynumun yol zerine zahre ihzr eylemek in ve Neme kral tarafndan mektblar ile ele getrdi demi mektblar ile ve cengde alnan yararndan bir ka dil gnderilmee nme-i erfm gnderilmidr. Sen dah mektbunla demn gnderp asker-i hmynumun yol zerine vfir mstevf zahre ihzr idp asker-i slm'a zahre bbnda muzyaka ekdrmeyp ve asker-i hmyn alup gidp getrrken yollarda onat zabtidp reyya dahl tecvz itdrmeyesin. Sonra sen mesl olursn ve ol tarafdan mektbla gelen kfiri ve cengde giriftr olan kfirlerden bir ka yararlarn isticl zre Atebe-i Ulym'a irsline ikdm idp ol tarafdan vkf u muttali olduun ahbr u sr ale't-tevl ilm itmekden hl olmayasn ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve bi'l-fil ne hl zre olduun ve yanunda ne mikdr asker var idin yazup bildresin.

150

Antalya kazs Bayat karyesinden Mehmed bin Ali'nin ehl-i fesad olduu.

Tekeili beine ve Antliyye kdsna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i mezbrda Bayat nm karyeden Mehmed bin Al nm kimesne gammz mzevvir ve ehl-i fesd olup dyim fitne v fesddan hl olmayup ve oldu karyede vk olan cmi- erfde mezkr Mehmed'n ol Derv ehl-i fesd shteler*
* Metinde eksik braklmtr.

104

151
Yazld.

Dostluunu bildiren yeni Neme kralnn lkesine, kendisinden bir saldr gelmedike Plaj Menhar'n isyann bastrmak bahanesiyle mdhale olunmamas.

Kral-ol'na nme yazla ki: imdiki hlde Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr hliy Neme Kral olan iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral tarafndan Bb- Muallmuz'da [olan] ilisi mrun-ileyh kral in; "atas Ferendu ile m-beynde olan dostluk zre mukarrer olan muhede-i hmynumuzun riyeti recsnda olup env- tazarru[] u niyz zre arz- mahabbet ihls zre kend nmna slb- sbk zre ahd-i hmynumuz tecdd itmek bbnda istid-y tfet idp ve vilyet-i Budun muhfazasnda olan Arslan dme zzh dah vilyet-i mezbre serhadlerinn tamm emn emn ve ol cnibe olan muhede-i kermemze keml-i inkyd zre istihkmnda ihtimmda ve ahidleri muktezsnca harclar Komoran'da olduklarn" ilm iderken Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle mtecemmi olan ekydan bir-iki pre karyenzde kastel bin itmek isteyen mfsidnn haklarndan gelinmi iken bu cnibden muvenet taleb olunup kral- mezbr tarafna ahid-nme-i hmynumuza muhlif dahlolunmaa rz-y hmynumuz yokdur. Gerekdr ki; ( ) nme-i hmynumuz vusl buldukda, yle ki; kral tarafndan bir bell ve balu asker gelmeyp yeni kral olmala ol cnib serhadlerine bir ihtill gelp vey Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle eky hcm itmi ise anun gibi ekynun mazarrat u ifsdndan memleket vilyeti gerei [gibi] hfz u synet idp hurc iden mfsidlern cez v sezlarn virp def u ref idesin. Kral tarafndan asker gelmeyp dostlua ve ahd-i kadme muhlif bir vaz sdr olmadn asker-i hmynumla Tmvar belerbeisin muvenet in yanuna getrp b-hde yire asker ypratmayup memleket py-ml olmasndan ve bu cnibden hlf- ahd ol tarafa dahl tecvz olunmasndan ihtiyt idp mdm ki, anlar tarafndan ahde ve sulha mugyir i olmaya, siz dah bu cnibden ahd-i hmynum ve dostlu riyet idp nazm u nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyet itmek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin.

152
Yazld.

bkz. hkm. 151

Tmvar beberbeisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; " stefan Kral'dan sana mektb gelp; "syn zre Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle baz eky cem olup vilyet-i Erdel'den bir iki karyesinde kasteller bin itmek istedklerinde zikrolunan mfsidlerle muhrebe idp baznun haklarndan gelmekle def olmayup muttasl dmenn cemyyetleri artmakda oldun" ilm itmein belerbeiline mteallik olan sancakbeleriyle kral- mrun-ileyh cnibine hzr u nzr olup fursat el virdine gre varup muvenet muzheret eyleyesin." diy emrm olmd. Neme kralnun Sdde-i 105

Sadetm'de olan ilisi; "Maksimilyano Kral babas Ferendu ile m-beynde olan dostluk zre muhede-i hmynumuzun riyetinde ve Komoran'da olan harclarn gndermekdedr." diy kend nmna slb- sbk zre ahid-nme-i hmynumuz tecdd itmek bbnda istid-y nyet itdin bildrrken Sakmar Kalas'n bir tark ile mrun-ileyh stefan Kral ele getrmekle kend hlinde olmayup m-beynde olan muhede-i hmynumuza muhlif ol cnibe dahl tecvz itmek fehmolunman buyurdum [ki]: Hkm-i erfm vusl buldukda, onat vechile mukayyed olup Kral-ol tarafna yarar demler ve csslar gnderp gresin; kral- mezbr marifeti ile asker gelp dah bi'l-fil taht- tasarrufnda olan kl u kursna ve rey v berysna zarar olmak ihtimli olmaya, mezbra nashat idp ol cnib ile m-beynimzde olan dostlua ve ahde muhlif hareket evzdan saknup memleketin hfz u hrsetinde ola. Eger kral tarafndan asker gelp ahde muhlif hareket olm ise vey yeni kral olmala ol taraf serhaddinn ekys cem olup kend defa kdir deil ise tamm dmenn ve ol cnibn ahvline vkf u muttali olup asker-i hmynumun zahresin tedrk itmi ise askere ve memlekete zarar olmak ihtimli olmaya, emr-i sbkum mcebince belerbeiline mteallik olan belerm kullarum ile dmen yarayla askere kolay yirden vilyet-i Erdel'e dhl olup bi-nyeti'llhi tel hsn-i ittifk ile cem olan adsnun vech mnsib grdn zre defnda env- mes-i cemlen zuhra getresin. Gafletle rz [u] nms- saltanatuma muhlif vazdan ve ahd emna mugyir i olmakdan hazer eyleyesin. Dmen cz olup memlekete zarar ihtimli yo ise Kral-ol'nun kardurmasyla b-hde yire asker taurgatmayup mukayyed olmayasn.

153

Tmvar reyasna zulmettii bildirilen Kara Nayib'in niybetten uzaklatrlmas.

Yazld. demine virildi. F 17 Safer, sene: 972 Tmvar kdsna hkm ki: Hliy vilyet-i Tmvar Defterdr kdvet'l-emcid ve'l-ekbir Mehmed zde mecdh tezkire gnderp; "Kara Nyib dimekle marf nyib sbk sek cnibinde niybet hdmetinde iken zulmi ciheti ile ref olunup hliy Tmvar'un reysna zulm teaddsi oldundan gayri ekvet zredr." diy bildrmein buyurdum ki: Arzolundu gibi ise, mezkr niybetden ref idp min-bad niybet itdrmeyesin.

154

Edremit kazsnda katlolunan Hasan Sba'nn ktillerinin yakalanp tefti edilmeleri.

106

Yazld. Arz getren Mustaf nm kimesneye virildi. F 14 Safer, sene: 972 Edremid ve Karacalar kdlarna hkm ki: Karesi Bei Mehmed dme zzh mektb gnderp; "hkm-i erf vrid olup Edremid Kdl'nda Hasan Sba nm kimesneyi katlidp esbbn gret idenler teft olunmak fermn olunman maktl-i mezbrun skin oldu karyenn zerine varlup ehl-i karyeden keyfiyyet-i ahvl sl olundukda; "Mezkr Hasan Sba tam zerinde vlidesiyle yaturken nsfu'l-leylde levendler adrn bana ykup ikisin dah katlitdiler ve feryd-res olan Hac Hseyin'i dah bile okla urup katlitdiler. Karye-i mezbreden Bekir Res nm kimesnenn ba altndandur ve hdmetkr lys' bile zanniderz. Mezkr lys gaybet eyledi. Bekir Res kefldr ve mezkrun maktl-i mezbr ile adveti olup; "Elbette bu karyeden seni giderrz." diy muvcehesinde kelimt itdi. Dvne brhm ve Barak nm ehl-i fesd levendler mezkra gelp giderler, yataklardur ve bundan sbk Gez nm karyede Hibe nm nyibi katlitdklerinde; "Mezkr resn ba altndandur." diy taleb itdklerinde gaybet eyledi. Hrsuz ve hrsuz yatadur." diy ehdet itdklerin" bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr lys gaybet itmi ise erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup dah mezkrun katli hussn onat vechile dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk mezkr katlidenler ve katline mbir olanlar her kimler ise zuhra getrp isimleri ve resimleri ile shhati ve hakkati zre yazup bildresiz ve maktl-i mezbrun ne mikdr esbb gret olunmdur, an dah malm idinp ne mikdr esbbn almlar ise yazup bildresiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp era mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

155

Mhim bir i iin Erdel kralna gnderilen Sinan avu'un sa salim Erdel kralna ulatrlmas.

Yazld. Mezbra virildi. F 17 Safer, sene: 972 Eflak voyvodasna hkm ki: Hliy Dergh- Muallm avularndan Sinn zde kadruhy bir mhimm mstacel maslahat in Erdel Kral olan stefan Kral cnibine irsl olunup ber-vech-i isticl emn slim varup ulamas mhimm lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfmle vusl buldukda, tehr terh itmeyp mm-ileyhi emn slim kral- mezbra uladurasn; yle bilesin.

156

spir kazs siphilerinden Pr'nin hrsz ve harmilii sbit ise Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

107

Yazld. Ben demi Al'ye virildi; arz getrmi. F 17 Safer, sene: 972 spir beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Liv-i mezbrda ve nhyesinde Mrfakr nm karye ve gayriden iki bin yz yetmi aka tmra mutasarrf olan Pr nm siph ehl-i fesd olup yollar kesp ve defetle mslimnlarun esbbn sirka eyleyp leyl nehr fesddan hl deildr ve bir ka defa elinde esbb bulunup sbit dah olmdur." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Varcak gresin; fi'l-vk mezkrun o makle fesd enati sbit zhir olm ise kendyi habsidp ahvlini yazup sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin.

157
Yazld.

Mihal kazs be karyesinden ehl-i fesad Ahmed bin Nazar'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Hudvendigr sanca beine ve Mihal kdsna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi be nm karyeden drende Mehmed nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "Karye-i mezbreden Ahmed bin Nazar nm kimesne ehl-i fesd olup evme girp esbbum sirka idp sicil dah olmdur." diy bildrp ve bundan gayri ehl-i karye mezbr in; "Ehl-i fesddur." diy ikyet itmein buyurdum ki: Varcak gresiz; mezbrun ehl-i fesd idi sbit zhir olursa sret-i sicilleriyle bile mezbr Dergh- Muallm'a gnderesiz ki kree konla; yle bilesiz.

158
Yazld.

Neme kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmadka, ahidnmeye aykr olarak Neme toprana mdhalede bulunulmamas.

Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf yazla ki: imdiki hlde Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr Neme Kral olan iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral tarafndan Bb- Sadetimz'deki ilisi mrun-ileyh kral in; "babas Ferendu ile m-beynde olan dostlukda sbit-kadem ve rsih-dem olup muhede-i hmynumuz zre kend nmna mceddeden ahid-nme-i erfm virilmek bbnda istid-y tfet itdin" bildrp Budun muhfazasnda olan Arslan dme zzh dah; " "Vilyet-i mezbre serhadleri tamm emn emn zre olup ol cnibden keml-i inkyd zre muhede-i kermemz riyet olundun ve ahidleri muktezsnca harclarn Komoran'a getrp ilileri Sdde-i Sadetm'e gelmekde idin" ilm idp "fe-emm "Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrki ile Erdel serhaddinde olan ekydan bir iki pre karyede kastel bin itmek isteyenlern haklarndan gelinmekle 108

muttasl dmen cem olmakdadur." diy Tmvar belerbeisine bundan evvel mektbunuzla ilm itdnzi" arzeylemidi. Ana binen mrun-ileyh belerbei askerleriyle muvenete emrm olmd. imdiki hlde sitne-i Sadetm'e mektbun vrid olup; "vilyet-i Erdel'den kable's-sulh alnan Sakmar Kalas ahid-nme-i hmynumuz virildi zamnda anlarun kabza-i tasarruflarnda iken muhede-i hmynuma muhlif bir tarkla ele getrilp zabtitmekle bu cnibden Budun ve Tmvar belerbeileri askeriyle inet istimdd olunmasn" tazarru eylemisin. mdi; kral- mezbr ahd emn riyet iderken bu tarafdan ahid-nme-i hmynumuza mugyir dahlolunmaa rz-y erfm yokdur. Gerekdr ki; nme-i erfmz vusl buldukda yle ki; kral tarafndan bir bell ve balu asker gelmeyp yeni kral olmala ol cnib serhadlerine ihtill gelp Plaj Menhar(?) diyen mfsid tahrkiyle eky hcm itmi ise ol asl mfsidlern mazarrat u ifsdndan memleket vilyeti gerei gibi hfz u synet idp hurc iden mfsidlern cez v sezlarn virp def u ref idesin. Kral tarafndan asker gelmeyp dostlua ve ahde muhlif bir vaz sdr olmadn b-hde yire asker ypratmayup memleket py-ml olmasndan ve bu cnibden hlf- ahd ol tarafa dahl tecvzden ihtiyt idp mdm ki anlar tarafndan ahde ve sulha mugyir i olmaya, siz dah bu cnibden ahd-i hmynumuz riyet idp nazm [u] nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyet itmek bbnda env- mes-i cemlenz zuhra getresiz. Amm; ol cnibden ahd-i hmynumuz riyet olunmayup nakz- ahd idp memlekete dahl tecvz olunmak in leker gelp defne iktidrnuz olmaya, mm-ileyh Tmvar belerbeisi kifyet kadar asker-i zafer-rehberm ile cemyyetle Arad nm mahalde hzr u mheyy olmlardur. Dmen ne mikdr idin malm idinp dah asker-i hmynumun mrr idecek yollar zerine vfir mstevf zahre tedrk idp mm-ileyhe ilm idp yarar kulaguz gnderp mnsib olan mahalden davet olunup mlk oldukda hsn-i ittifk u ittihd zre adnun def u ref hussnda bezl-i makdr idp gafletle rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan ihtiyt eyleyesin.

159

Kyceiz kazsndan ehl-i fesad olan Nasuh Fakih'in Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Dergh- l avularndan Ahmed avu'a virildi ki, aaya alup gitdi. F 18 Safer, sene: 972 Kyceiz kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kaz-i mezbrdan Nash Fakh nm kimesne ehl-i tezvr olup mslimnlara hlf- er- kavm teaddsinn nihyeti yokdur." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Gresin; mezkrun irret ekveti nedr, zerine nenn gibi nesne sbit olup sicill olunmdur? Fesd enatine mteallik sbit zhir olan mevddnun sretin aslndan ihrc idp sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ihtiyt ideler. 109

160

Karadeniz Boaz'nda engellenmesi.

fener

yaknlarna

al

yaplmasnn

Yazld. Dergh- l avularndan Bl avu'a virildi. F 18 Safer, sene: 972 Hslar kdsna hkm ki: Karadeniz Boaz'nda vk olan fener kurbinde baz kimesneler allar ihds idp karanu gicelerde te itmekle derydan gemiler fener mlhaza idp gelmekle karaya urup mslimnlara hayli zarar u ziyn olurm. mdi; zikrolunan mahallerde ihds olunan allar ref olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh varcak, bi'z-zt mezkr avuumla zerine varup onat vechile dikkat ihtimmla teft tefahhus idp gresin; sonradan ihds olm ne mikdr allar var ise ref itdresin. Min-bad fermn- hmynuma mugyir al ihds itdrmeyesin.

161

Mara sanca Zamant nhiyesi siphilerinden ehl-i fesd olanlarn tefti olunmas; bunlardan Ramazan'n teftiten sonra Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 17 Safer, sene: 972 Kaysariyye Beine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Mara sancanda Zamantu nhyesinde skin olan Dvne Alil dimekle marf Kallv Al ve ol eleb ve erbb- tmrdan Ramazn ve Mente ve syir yoldalarndan Zeyel nm siphnn mehyifleri emr-i erfm mcebince grilp Gmlgen nm karyeye varldukda, erbb- tmrdan Ramazn nm siph ele girp karye-i mezbre halkndan dav-y hak idp mevcd olanlarun sbit olan haklar alvirilp mufassal defter olunup imzlanup irsl olundun ve zikrolunan Deli Alil'den Kallv Al ve ol eleb ve Mente demleri er- erfe ve emr-i hmyna itat itmeyp nie defa demler gnderilp ve kendnz varup ele getrilmeyp fukarnun mehyifleri grilmedin ve nhye-i mezbre siphlerinden hrsuz yata olan Zeyel nm siphyi Mara belerbeisi Gz avu nm demisiyle habs ile gnderp getrp teslm itmedin habsden gaybet itmein mezbr Zeyel'den dav-y hak iden fukarnun dah ahvli grilmee mecl olmayup ve mezkr Deli Alil'den Memik nm siphnn zulm teaddsi cmleden eedd olup dav-y hak ider fukar b-nihye olup hkm-i erfde ismi musarrah olmadundan alvirilmee cret olunmadun" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, mezkr Ramazn' ve Memik'i ve yoldalarndan gaybet iden mezbrlar kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dav-y hak iden husamlar ile berber eyleyp bir defa erle faslolunmayup on be yldan ber terkolunmayan davlarn muktez-y erle dikkat ihtimm zre teft idp hukk- nsdan erle sbit olan ne ise b-kusr ashbna alvirilp teft tamm oldukdan sonra 110

mezkr Ramazn' kayd bend ile Dergh- Muallm'a irsl idp sbit olan mevdd tafsl zre yazup arzeyleyesiz.

162

stanbul'da kuma ileyen tezghlarn hileli mal retimini engellemek iin tezghlarn azaltlarak, rettikleri mallarn damgalanp sattrlmas.

Yazld. Bu hkm tashh olunup bir gne dah yazlup gemidr; iki kd aaa. stanbul kdsna bir hkm ki: imdiki hlde mahrse-i mezbrede ser--ser ve hnk ve zerbft kum ve kuak ilenen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf itmeyp env- hle v hudaya mberet itdkleri ecilden fermn- hmynumla yoklanup grildkde yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden yarar ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh mukarrer olup bkleri ref olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn c zde kadruh varcak, bu huss onat vechile keml-i dikkat ihtimmla bi'z-zt yoklayup gresin; zikrolunan dezghlarun shblerinden kirc ve mumele ile aka kullanur olmayup mtemevvil mldr olup yarar itimd olunur stdlarndan yz dezgh mukarrer idp dezghlar ne mahalde ve kendler ne mahallede skinler ise isimleri ve resimleri ile yazup defter idp imzlayup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. M-ad, ne mikdr dezgh varsa cmlesin ref idesin ve zikrolunan kumun ahvli tamm manzm u mazbt olman mukarrer olan dezghlarda ilenen altunlu kum ve kuaklara mr tamga urlup tamgasuz alnup satlmamasn emrm olmdur. Her kum ve kuak ki ilenp tamm ola, cmlesine mezbr avuuma tamga itdrp tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum sicill-i mahfza kayditdrp dyim mazmn- erfin riyet itdrp hlfna cevz gsterilmeye; yle bilesin.

163

stanbul'da Bezzzistan civarnda ahap olan Ayasofya Evkf dkkanlarnn, kiraclarnn vrislerine intikal etmek zere kiraclar tarafndan krgir olarak in edilmesine izin verildii.

Yazld. Bezzzistn Kethuds Ahmed elebi'ye virildi. F 22 Safer, sene: 972 stanbul kdsna ve Ayasofya mtevellsine hkm ki: Mahrse-i stanbul'da Bezz[zi]stn etrfnda Ayasofya Vakf'nda olan dkkn mstecirleri Atebe-i Ulym'a gelp; "Dkknlarmuz krgr olmayup tahta ve aa olmala her br te olduka birbirine siryet idp klliyyen harkolmala bize ve vakfa kll zarar u ziyn olmakdan hl olmaz. Dkknlarmuzun bins mlkimz olup ebnmuzdan gayri bentmuza kalmak fermn olunsa kend mlmuzla cmlesin krgr bin iderdk. 111

Dkknlarmuzun icresin vakfun yiri mukbelesinde bi't-tamm ed idelm, vakfa dah kll nef olur." diy istid-y merhamet itdkleri ecilden buyurdum ki: Mahall-i mezbrda vakfun yirinde vk olan dkknlarun icre-i muayyeneleri ne ise naks u ziyd olmayup vakfun yiri mukbelesinde bi't-tamm vakfa ed olunup binlar kendlerden sonra oullarna ve kzlarna kalmak zre mstecirlerine krgr bin itdrp min-bad biri veft itdkde oullar ve kzlar ve erle intikl ider vrisleri var iken hara virdrmeyp dyim bu hkm-i hmynumun mazmn- adlet-makrn ile amel idp era ve emre muhlif kimesneye i itdrmeyesiz ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum ellerinde ibk idp almet-i erfe itimd klasz.

164

Mamuriye Kalesi yenierilerinin ulfelerini gtrrken kaybolan yenieriler hakknda ifadesi alnanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Muhzrun demisine virildi. F 17 S., sene: 972 Mamriyye Kalas hdmetinde olup Karahsr- Shb Yayalar Bei Hseyin dme zzhya hkm ki: Bundan akdem; "Kala-i mezbrede olan yenierilere ulfe alup giden yenieriler bir gice Karahsr'da yatup irtesi kddan iki yarar kulaguz alup gitdiler." diy arzitdn kimesneler Mamriyye Kalas'nda olduna Karahsr- Shb kdsnun arz vrid olman buyurdum ki: Varcak; "Karahsr'da yatup irtesi kulaguz alup gitdiler." diy haber viren kimesneleri yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin.

165
Yazld.

stanbul zahresi iin gelen koyunlara Krkkilise siphileri tarafndan yaplan mdhalenin menedilmesi.

Krkkilise beine ve kdsna hkm ki: stanbul zahresiyn gelen koyundan Krkkilise siphleri bin be yz koyun ve be yz kei alkoduklar ilm olund. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, stanbul zahresiyn tayn olunan koyun alkonmaa sebeb nedr? Tehr itmeyp alkonlan bin be yz koyun ile be yz keiyi b-kusr irsl eyleyesiz, emr-i erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. yle ki: min-bad stanbul in gnderilen koyuna dahlolundu istim oluna, zrinz makbl olmaz; azlile konlmayup muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup taclen zikrolunan koyun ve keileri gndermek ardnca olasz.

112

166

Karaman'da timar yerlerini sahte arz ve hccet ile Defter-i Hakan'ye tekke olarak kaydettiren Hsam Abdullah'n tefti olunmas.

Yazld. avubaya virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Beehri Bei olup Karaman'da mehyif teftinde olan Byezd Be'e hkm ki: "Vilyet-i Karaman'da Husm Abdullh dimekle marf kimesne bir tekye ihds idp kendden vakf-nme yazup snur tayn idp gice ile bir arabaya ta ve kmr ykledp istedi yirlerde ta dikp ve altna kmr dkp vakf-nmenn iinde bu almetleri yazup zikrolunan yirler siph ve hsr-eri tmrlar olmala mezbrlar taleb eyledkde vakf-nmesin ve sbkda olan kdlar adna yazdu mzevver huccetlerin ibrz idp hasmlarn tacz idp fergat itdrp ve Eblfazl mukaddem ol vilyeti tahrr iderken tmr shbleri mezbrdan ekv itdklerinde mm-ileyh dah vilyet kdsna; "Mezbrun; "Tekyem evkfndandur." didi yirlern zerine varup fi'l-vk zikrolunan yirde kadmden tekye var myd ve "Evkfumdandur." didi yirlern ne mikdr mahsli olur, ehl-i vukfdan sl idp gresin." diy mektb gnderdkde kd dah ehl-i vukf mslimnlar ile zikrolunan yirlern zerine varup istifsr itdkde; "Konya klesi ile tahmnen on bin kle terekesi olur." diy cevb virp ve "Kadmden tekye yo idi, kend ihds itmidr." diy ehdet eyledklerin kd mrun-ileyhe ilm itmein mm-ileyh dah Dergh- Muallm'a gitdkde mezbrun hasmlar b-haber iken mezbr dah der-i devlete varup; "Kd hkmsz benm tekyemn vakfiyyetin teft idp arzitmi." diy hkm-i erf alup toprak kds ile iki mfetti kd alup geldkde mfetti olanlardan murdna muvfk iki nyib alup toprak kdsna haber itmeyp her birini tamm derece mtesell itdkden sonra murdna muvfk arzlar yazdurup ve toprak kds cnibinden kend dah arz yazup mhr kazup mhrleyp mrun-ileyhe iletp hle v huda ile deftir-i kadmeye ve ceddeye kayditdrmekle fukar davya kdir deillerdr ve mezbr ol vechile mzevver arz yazdun varup toprak kdsna itirf idp; "Senn cnibnden bu makle arz yazdum; benm suum afveyleye." diy tazarru itmidr. El-n ol kd Seydehri kdsdur. timd olunmaz ise andan istifsr olunsun." diy mezbr Sdde-i Sadetm'e ilm itmein buyurdum ki: Bu huss Seydehri Kds Mevln Derv'den sl eyleyp ve bi'z-zt ehl-i vukfla zerine varup yirl yirinden teft idp gresin; fi'l-vk kadmden ol mahalde zviye var mdur ve defter-i cedd-i hknde mukarrer vakfolm yirleri var ise ol yirlern hudd ve kadm snur ne yirdendr, evvelden snur var mdur, yohsa sonradan m ihds olunmdur, nicedr? Tamm gavrine irip mufassal merh yazup vuk zre bildresin.

167

Alacahisar sancanda ortaya kan kallblarn yoklanarak yakalanmas.

113

Alacahsr sanca beine ve kdlarna bir hkm ki: imdiki hlde vilyetde baz kallblar zuhr idp bakrdan ve kurundan kalb akalar kesp kallblk itmekle Hzne-i mirem'e gelen akanun ekseri kalb kup aka emrine kll ihtill virdkleri ecilden anun gibi kallblar hufyeten yoklanup ele getrilmesini emridp buyurdum ki: ( ) varcak, taht- hkmetinzde vk olan kasabt u kury ve syir bhe olunan mevz hufyeten yoklayup etrf u cevnibden keml-i dikkat ihtimmla tetebbu u tecesss idp kallblklar bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olanlar der-zencr idp kallbla mteallik ellerinde bulunan esbblarn ve sikkelerini ve kesdkleri akalarndan mevcd bulunan mhrleyp sen ki sancakbeisin, itimd itdn yarar demlernle Atebe-i Ulym'a gnderp shhat-i ahvllerin yazup arzidesin ve Sdde-i Sadetm'de yle istim olund ki; baz kallblar tutldukda sbalar ve voyvodalar cermelerin alup meclis-i era getrdklerinde sbalar ve voyvodalar hmyet idp; " sbt eyle." diy kelimt eyleyp sicill akasna tamaan bertlarna sicill olunup tlk olunurm. Gerekdr ki; bu bbda gaflet itmeyp her birinz taht- hkmetinzde huss- mezbra gerei gibi mukayyed olup ol asl mfsidleri bi'l-klliyye memleketden ref idp min-bad kalb aka yritmeyp(?) her birinz taht- hkmetinzde bu hussa gerei gibi mukayyed olup anun gibi bir kallb sikkesi ve kesdi kalb akasyla tutup getrdklerinde elinde bulunan alyim dellet itdkde asl kimesneye hmyet itdrmeyp tamm dikkat ihtimm idp elbette kallbln zuhra getrp erle sbit oldukda sicill idp sret-i sicilli ile Atebe-i Ulym'a gndermeyince olmayasz. Bu hussda ziyde ihtimm[um] vardur; siz dah tamm ihtimm idp ol asl kallblk iden mfsidleri hsn-i tedbr tedrkle ele getrp mazarrat u ifsdlarn memleket [] vilyetden ref itmek ardnca olasz. Her kanknuzun taht- hkmetinde kalb aka istiml oluna vey Hzne-i mirem'e teslme gele, asl zrinz makbl olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb kb- elmm ile muteb mukab olursz. Ana gre mukayyed olup ol bbda ihml msheleden gyet hazer idesiz ve bu bahne ile kend hllerinde ve rencberliklerinde olan kimesnelere; "Elinzde kalb aka bulunmdur." diy celb ahz maslahat in dahlolunup ve b-gnh olanlara hlf- vk isnd olunup zulm hayf olmakdan ihtirz idesiz.

114

[Bir sreti,] Semendire sanca beine ve kdlarna. [Bir sreti,] skb beine ve kdlarna. [Bir sreti,] Kstendil beine ve kdlarna. [Bir sreti,] Selanik kdsna. [Bir sreti,] Siroz kdsna. [Bir sreti,] zvornik beine ve kdlarna. [Bir sreti,] Vidin beine ve kdlarna. [Bir sreti,] Sofya kdsna.

168

Rodos beyinin yannda mr forsa krekilerden iken firar eden ve Trablus sancakbeyi Murad Bey'in yannda olduu bildirilen Dimitri Mestene'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. c Res nm kimesneye virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972 Trablus Sanca Bei Murd Be'e hkm ki: Rodos Sanca Bei Al dme zzh mektb gnderp; "kend ile olan hssa kadrgalarda vk olan mr forsa krekilerden Dimitri Mestene nm efrenciyy'l-asl esr Teke sancanda gaybet idp mukaddem Teke sanca[n] tasarruf iderken demlernden liv-i mezbra tbi Ka kazsna sba olan kimesne mezbr esri tutup bi'l-fil senn yanunda oldun arzeylemein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan esri Dergh- Muallm'a irsl idesin. Amm; gnderdn deme tenbh tekd idesin ki, menzilde ve merhlde onat vechile hfzitdrp gaybet itdrmekden hazer ideler.

169
Yazld.

bkz. hkm. 157

Burusa beine ve Mihal kdsna hkm ki: Hliy kaz-i mezbra tbi be nm karyeden drende Mehmed gelp; "Karye-i mezbreden Ahmed bin Nazar ehl-i fesd olup evme girp esbbum sirka idp sicil dah olmdur." diy bildrp ve bundan gayri karyesi halk; "Mfsiddr." diy ikyet itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; mezbrun ehl-i fesd idi sbit olursa sret-i sicilli ile bile mezbr Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla; yle bilesin.

170

Mamuriye Kalesi yenierilerine ulfelerini gtrrken yolda kaybolan yenierilerin klavuzlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
115

Yazld. Bu hkm tashh olunup tekrr bir varak aaa gemidr. Karahsr- Shb beine ve Dergh- Muallm avularndan Sleymn'a hkm ki: Hliy sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk olan kd ile mektb gnderp; "Mamriyye Kalas'nda nevbetci olan yenierilern ulfesiyle irsl olunup Karahsr- Shb'e varduklarnda katlolunan yenierilern ahvli emr-i erfm mcebince grilp Karahsr kurbinde Akvrn nm karyeye dek varduklar sbit olup mezbr karyeden tutduklar kulaguzlar; "Karahsr'a karb Misknler kyine geldkde; "ehre geldk." diy rehinlerimz bize virp iczet virdiler; bizm nmzde ehre girdiler." diy cevb virp ehrn halk cmle cem olup teft olundukda; "O makle yenieriler grmedk." diy cevb itdiler. Amm; ehirl tyifesinden baz kimesneler tenhda yoldalarmuza mezbr yenieriler nefs-i Karahsr'a gelicek kd[ya] varup hkmi gsterp beki ve kulaguz istedkde kd; "Yollar emnlikdr." diy cevb virp; "Bu huss ehirl bilr ve Mamriyye Kalas Emni olan Hseyin'n demleri ve Mamriyye hdmetinde yayabalardan yedi sekiz nefer kimesne ol kazyyede bile bulunup kdya dah bile varmlardur." diy bildrmisiz. Buyurdum ki: Dergh- Muallm yenierilerinn blkbalarndan Mehmed zde kadruh varcak, zikrolunan Akvrn nm karyeden kulaguz olan kimesneleri ve nefs-i Karahsr'da yenierilere tenhda haber viren kimesneleri cmle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gndresin ve mezbr karyeden ne zamnda kalkup gitdiler, ne mikdr kimesneleridi; an da dah malm idinp yazup bildresin ve kd-i sbk hzr olmayup koyup gitmise, sen ki sancakbeisin dem gnderp getrdp bundan varan blkba marifetiyle ulfe alup gidp gyib olan yenierilern ahvlin dikkat ihtimm zre teft idp her ne mahalde zyi olmsa bu hussda dahli olan ehl-i fesdlar elbette zuhra getrp buldurmaynca olmayasn.

171
Yazld.

Yangn sndrme iinde alan yenierilere ihsan olunan akann datlmas.

Yenieriler aasna hkm-i erf yazla ki: Bu defa vk olan yanukda hdmet iden yenieri kullaruma tevz in yz elli aka ihsn idp buyurdum ki: Hdmet-i mezbrede bulunan yenieri kullarumun mstehk olanlarna zikrolunan akay vech mnsib grdn zre tevz eyleyesin; yle bilesin.

172

bkz. hkm. 162

116

Yazld. Mezbra virildi. F 18 Safer, sene: 972 stanbul kdsna hkm ki: imdiki hlde mahrse-i mezbrede ser--ser ve hnk ve zerbft kum ve kuak ilenen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf itmeyp env- hle v hudaya mberet itdkleri ecilden fermn- hmynumla yoklanup grildkde yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden yarar ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh mukarrer olup bkleri ref olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan c zde kadruh varcak, bu huss onat vechile keml-i dikkat ihtimm ile bi'z-zt yoklayup gresin; zikrolunan dezghlarun shblerinden kirc ve mumele ile aka kullanur olmayup mtemevvil mldr olup yarar itimd olunur stdlardan yz dezgh mukarrer idp dezghlar ne mahalde ve kendler ne mahallede skinler ise isimleri ve resimleri ile yazup defter idp imzlayup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. M-ad ne mikdr dezgh var ise cmlesin ref idp ve zikrolunan kumun ahvli tamm manzm u mazbt olman mukarrer olan dezghlarda ilenen altunlu kumlara mr tamga urlup tamgasuz alnup satlmaya ve ehl-i vukf olan silhdrlarumdan kdvet'l-emsil erkes Hseyin mubassrlar olup yoklayup gre; her ser--ser ki, ilenp tamm ola, bahda otuz be altundan aaa olmaya. Cmlesine mezbr avuuma tamga itdrp tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum sicill-i mahfza kayditdrp hlfna cevz gsterilmeye; yle bilesin.

173
Yazld.

Yukar cnible ibirlii yaparak hrsz ve harmilikten geri durmayan Bl Sanca Beyi Kelhr Rstem'in hakkndan gelinmesi.

Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Krd belerinden Bl Sanca Bei olan Kelhr Rstem eben an-ceddin Yukaru Cnib'le ittihd zre olup ber cnibe iltift itmeyp ve zimmetinde mrye ber-vech-i makt viregeldi on iki bin koyun tamm virmeyp hss- Ulus'dan sirka olunm koyundan ancak drt be bin koyun virp hrsuz u harmlerle kat- tark ve katl-i nfs eyleyp fesd enatden hl olmaman rey v tccr ciz kalmlardur. Memlik-i Mahrse'ye zararlar vardur. Hakkndan gelinp liv-i mezbrun slh lzimdr." diy bildrdn ecilden mezkrun sanca hara virilmidr. Buyurdum ki: Arzitdn gibi olup mezkr sitne-i Sadetm'e sadkat ubdiyyet zre kend hlinde hdmetde olmayup ol vechile fesd enati olmala izle lzim ise hsn-i tedbr ile ele getrp hakkndan gelesin ve emrm yirine vardun yazup bildresin.

174

bkz. hkm. 170

117

Yazld. Karahsr- Shb beine ve sbk Khta Kds olan Mevln Ivaz'a ve Karahsr- Shb kdlarna ve Dergh- Muall avularndan skender'e hkm ki: Hliy sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk olan kd ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mamriyye Kalas'nda nevbetci olan yenierilern ulfesi ile irsl olunup Karahsr- Shb'e varduklarnda katlolunan yenierilern ahvli emr-i erfm mcebince grilp Karahsr kurbinde Akvrn nm karyeye dek varduklar sbit olup mezbr karyeden tutduklar kulaguzlar; "Karahsr'a karb Misknler kyine geldkde; "ehre geldk." diy rehinlerimz bize virp iczet virdiler; bizm nmzde ehre girdiler." diy cevb virp ehrn halk cmle cem olup teft olundukda; "O makle yenieriler grmedk." diy cevb itdiler." diy bildrp ve sen ki Dergh- Muallm avularndan skender'sin, Blkba Mehmed ile mektb gnderp; "ehir halk bu hussda; "Bizm haberimz yokdur. Bu asl kazyyeyi nyibler ve muhzrlar ve suba ve ases bilr." diyp mezbrlardan istifsr olundukda; "Maza'llh bu asl kimesnelerden haberimz yokdur." diy inkr idp amm; habern sahh budur ki; ferydclar Karahsr'a gelicek tor kd-i sbka varup ellerindeki hkmi gsterp beki ve kulaguz istedklerinde kd dah; "Yollar emnlikdr ve h sapar yokdur." diy cevb itmi. Mezbrlar dikkat idp; "Elbette kulaguz ve beki lzimdr." diy m-beynlerinde hayli sz olm. hru'l-emr kd hddete gelp; "Bre a horyatlar! Mahkemeye yarala gelp edebszlk idp mahkemeyi basdnuz." diy yaygara idp mahkemeden kovm. Anlar dah kup gitmiler. Bu huss ehirl bilrler. Hatt defetle yoldalarmuza ve demlerimze tenhda takrr iderler lkin; baz ehrn mzevviri tenbhi ile srete gelp ehdet itmezler." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan Akvrn nm karyeden kulaguz olan kimesneleri ve nefs-i Karahsr'da yenierilere tenbhen haber viren kimesneleri cmle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ve mezbr karyeden ne zamnda kalkup gitdiler, ne mikdr kimesneleridi, an dah malm idinp yazup bildresin ve kd-i sbk hzr olmayup koyup gitmiler ise sen ki sancakbeisin, dem gnderp getrdp anda olan blkba marifeti ile ulfe alup gidp gyib olan yenierilern ahvlin dikkat ihtimm zre teft idp her ne mahalde zyi olmlar ise bu hussda medhali olan ehl-i fesd elbette zuhra getrp budurmaynca olmayasn; yle bilesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 20 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

175

Erdel kralnn, isyan eden Plaj Menhar'n zararnn defi iin yardma ihtiyac olursa Tmvar beylerbeyinden yardm talep etmesi, dostluk zere olduu bildirilen Neme kralnn lkesine mdhalede bulunmamas; taleb ettii Sleyman avu'un gnderildii.

118

Yazld. stefan Kral'a nme-i erf yazla ki: imdiki hlde sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'e demlerinz elinden mektbunuz vrid olup Plaj Menhar(?) hussna mteallik baz ahvl ilm eylemisiz. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl zz-i huzruma arzolunup malm- erfmz olmdur. Eyle olsa; deminz gelmezden evvel ol bbda size mufassal nme-i hmynumuz gnderilp; "muvenet lzim gelrse mnsib olan mahalden varup sana mlk olmak in" Tmvar belerbeisine hkm-i erfm irsl olunmdur. Hliy taleb itdnz zre Sdde-i Sadet-bahum avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn Sleymn zde kadruh demlerinzle irsl olund. na'llh'l-Eazz varup vusl buldukda, sbk irsl olunan nme-i hmynumuz muktezsnca amel idesiz. Ferendu Kral-ol iftihru'l-meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral atasna virildi zre ahid-nme-i hmynum kend nmna tecdd idp m-beynde olan ahd emn mekked meyyed itmidr. Mdm ki anlar tarafndan ahde muhlif i olmaya, l-bd siz dah ol tarafdan ahd msk ve emn emn riyet idp ol cnibe tecvz itmeyp serhadlern emn emn ve rey v berynun refhiyyet istirhati husslarna bezl-i makdr idp ol cniblerden vkf u muttali olduun ahbr u sr ilndan hl olmayasz.

176

Gelevri karyesinde bir kfirin evini basarken yakalanp, Vize beyi voyvodas tarafndan siphilerin elinden alnan ingenelerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sekbn Kara Al Be'n demi Ahmed ile kendlerine gnderildi. F 22 Safer, sene: 972 Vize beine hkm ki: Bundan akdem karye-i Gelevri'de baz atlu ingneler bir kfirn evin basup etrfnda olan siphlerden baz kimesneler varup ceng olup birisi ele gelp voyvodan ellerinden alup gitdi istim olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrn ingneleri her kande ise voyvodaya buldurup kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; "Gaybet itmilerdr." veyhd "Mevcd deillerdr." diy tealll itmeyp beher-hl kande ise buldurup gndermeyince olmayasn ve koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

177

Yenieri Abdi'yi Karaky'de soyup Gelevri karyesinde yakalanan Kara Dimo ve arkadann Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

119

Yazld. Kezlik. Silivri kdsna hkm ki: Yenieri Abd nm kimesnenn Karaky nm karyede esbbn uurlayup Gelevri karusnda tutlup habsolunan Kara Dimo ve mezbrun yolda Arab kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emrm mcebince mezkr Kara Dimo'y ve yolda Arab' kayd bend ile yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ve koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler; yle bilesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 22 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

178
Yazld.

Ahidnmeye aykr olarak Bodan tarafndan Leh snrna tecvz olunmamas.

Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Leyh kral bir yarar nmdr belerbeisin ililik tarkyla Sdde-i Sadetm'e gnderp Pye-i Serr-i Sadet-masrimz'le gelp mstesd olup ol ki, eryit- ililikdr, yirine getrp env- riyet-i hnemzle mer klnup hsn-i iltiftmuza mukrin olup nme-i erfmz ile gir mrun-ileyh kral cnibine irsl olunmdur ve nme-i erfmzde; "Leyh vilyetine tecvz olunmayup kral- mrun-ileyh tarafyla olan dostlu riyet idp ol cnibe virilen ahid-nme-i hmynumuza muhlif Hotin Kalas kurbinde ihds olunan panayr dah ref olunup ahid-nme-i hmynumuz virildi zamnda serhadlern hli ne minvlde bulunm ise ol hlde mukarrer olup m-beynde olan snurdan tecvz olunmayup ahid-nme-i hmyna ve olgelene mugyir vaz olunmaya." diy nme-i erfmzde tahrr olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, min-bad vilyet-i Bodan bolarlarn ve reysn onat zabteyleyp Leyh vilyetine dahl taarruz itdrmeyp ve Kotur(?) Kalas kurbinde ihds olunan panayr dah ref idp ahid-nme-i hmynumuza mugyir ol cnibe i olmakdan ziyde hazer eyleyesin ki, eyym- hmyn- sadet-encmmuzda tarafeynn reys sde-hl ve serhadler emn emn zre olalar; yle bilesin.

179

Leh vilyeti snrna Tatar ve asker tifesinden kimsenin mdhale ettirilmemesi; Leh topranda otlatlan koyunlardan alnacak det-i anam resmi iin her iki tarafn eminlerinin bir araya getirilmesi

120

Yazld. Akkirman Bei Hasan Be'e hkm ki: Hliy liv-i mezkrda vk olan Tatar tyifesi ve syir askir-i mansreden bir ferd Leyh vilyetine dahl taarruz itmek cyiz deildr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, min-bad vilyet-i Leyh snurna kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp ve Akkirman sancandan zi tarafndan vilyet snurna dhl olan obnlara tenbh tekd eyleyesin ki, Leyh toprana ne mikdr tavar ve koyun ile dhl olurlar ise mahf varmayup evvel iki cnibn hkimlerine bildrilp defter olunup sebt-i sicill itdreler ki, sonra tavarlar ve koyunlar zyi olur ise ana gre taleb oluna ve Leyh snur iinde koyunlar ve tavarlar yriyenler dah otlak hakkn kem-kn viregeldkleri zre ahid-nme-i hmynum mcebince ed olunup det-i anm alnmalu oldukda iki cnibden bile kifyet kadar yarar* nefer ile emnleri maan resm alnacak mevzda ihzr itdresin ki, iki tarafa alnugelen rsm zyi olmayup ve bu bahne ile fesd enat ve tarafeyne zarar u ziyn olmakdan ictinb idesin.
*Metinde " " eklindedir.

[Yev]m'l-Cuma, f 22 Safer, sene: 972, Kostantniyye

180
Yazld.

Leh vilyetine baskn yapan Tatarlarn aldklar esirlerin serbest braklp davarlarn da sahiplerine teslim edilmesi.

Tatar Hn Devlet Giray Hn'a nme-i erf ki: imdiki hlde iftihru meri'l-milleti'l-Meshyye Vilyet-i Leyh Kral Zigmundo Agust hutimet avkbh bi'l-hayr Sdde-i Sadet-bahmuz'a yarar ililerin gnderp; "env- sadkat inkyd zre tecdd-i mebn-i mahabbet ihls ve tekd-i ess- meveddet ihtiss idp kend cnibine virilen ahid-nme-i hmynumuza mugyir Tatar tyifesi vilyetlerine tecvz idp hayli esr olm reylar ve gret olm tavarlar olduklarn" bildrp ol bbda istid-y merhamet itdkleri ecilden unlar ki, slm zre bulunm olmayalar salvirilp ve alnan tavarlar dah ashbna virilmek in nme-i erfmz yazlup irsl olunmdur. Gerekdr ki; sevlif-i eyym ve sevbk- avmdan sitn- Sadet-iynmuz'a olan ihls u ihtissnuz muktezsnca ve mrun-ileyh kral ile m-beynimzde olan ahid-nme-i hmynumuz mstedsnca Tatar tyifesin gerei gibi zabteyleyp Leyh vilyetine dahl taarruz itdrmeyp ahde mugyir ne mikdr alnm Leyh esri bulunur ise henz kfri zre olanlar cem idp vilyetlerine gnderesin ve alnan tavarlar dah ashbna teslm itdrp ahid-nme-i hmynumuza muhlif ol cnibden kimesneye teadd v tecvz itdrmeyesin ki, eyym- hmyn- sadet-makrnumuzda tarafeynn reys mreffeh'l-ahvl ve serhadler sde-hl olup vridn sdrn ve syir ebn-i sebl fer- bl ile emn emn zre olalar. 121

Tahrren f ...

181

Silivri mili tarafndan, siyset olunmas gerekirken serbest braklan Yeniehirli bir levendin mile buldurulup siyset olunmas.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 23 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Silivri kdsna hkm ki: Vize Bei skender mektb gnderp; "Silivri kazsna tbi Yapac nm karyede Yeniehirl bir levend ev aup baz esbb sirka eyledkde tutlup sicill olundukda siyset olunmak in demimz taleb eyledkde hl Silivri mili mezbr levendi tahrk idp; "Abd-i bkum." diy dav itdrp kend habsine alup bade-zamnin akalarn alup siyset olunmayup tlk olunmala harm-zdenn hakkndan gelinmeyp env- fesdtun zuhrna sebeb olur." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr mili getrdp ol habsolunan kimesneyi her kande ise buldurup mrun-ileyhe teslm itdresin ki, erle lzim geleni mahallinde icr idp yirine koya; hlf- er kimesneye i itdrmeyesin.

182

Harim kazsnda fitne ve fesad kararak halka zulmeden Nyib Mehmed ve Tercman Krt Osman'n azlolunup tefti edilmeleri.

Yazld. Ruka sunan Hac Mehmed'e virildi. Haleb belerbeisine ve kdsna ve Kilis Sanca Bei Canbolad Be'e ve Antkiyye ve Hrim kdlarna hkm ki: Hrim kazs ahlsi Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "kaz-i Hrim Nyibi Mehmed ve Tercemn Krd Osmn ve Kethud Fris nm kimesnelern reyya kll zulm teaddleri olup mezkr nyib rsm- hucec ve enkiha in her karyenn ahlsi zerlerine kesim idp murd zre aka getrmeyen fukarnun her birine thmet isnd idp huccet yazup ehl-i rf eline virp cem- m-melekin alup bundan akdem niybetden ref olunmak in hkm-i erf vrid olm iken gir emr-i erfe muhlif niybet idp ve mezbr Tercemn Osmn dah bir karyede meyyit vk olup kd ksmete vardukda, verese-i meyyiti tahrk idp; "Mezkr meyyit eceliyle lmedi. Baz kimesneler evin basup katleylediler." diy dav itdrp rey tyifesine kll zulm teaddleri oldun" bildrdkleri ecilden mezbrn Nyib Mehmed ile Tercemn Osmn azlolunup dav-y hak ider kimesneler var ise mukaddem bir defa erle sorlup faslolunm olmayup on be yl mrr eylemeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp bi-hasebi'-er'-erf sbit olan hukk bade's-sbt ashbna hkmidp alvirdkden sonra muhtc- arz olan mevdd vuk zre yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz; tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- er--erf i olmakdan hazer eyleyesiz. 122

183
Yazld.

Seferihisar kazs Tury karyesinden irret zere olan Hamza'nn kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Hudvendigr beine hkm ki: Seferhsr kazsna tbi Tury nm karyeden Hamza nm kimesne; "Bundan akdem hruh nm kimesne benm Nesm nm karndaum katleyledi." diy defetle dav idp Rikb- Hmyn'a ruka sunup ikyet eyledkde tefti in hkm virilp teft sadedinde iken mezkr Nesm haytda olup Seferhsr nyibi mahzarna gelp; "Tekeili Sanca Bei Murd'un Haydar nm sbas yanna varup sbalk hdmetinde idm." diy ikrr eyledi sicill olup sret-i sicill ibrz olunman mezkr Hamza irret eyledi ecilden kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk arzolundu zre irret ekveti sbit zhir ise mezkr kayd bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla ve bile koup gnde[r]dn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

[Yev]m's-Sebt, f 26 Safer, sene: 972

184

Badad'da gedik tasarruf edenlerden crm ve yarar olmamalar sebebiyle gedikleri ellerinden alnan kimselerin, bir hkmle gediklerini geri istediklerinde Badad beylerbeyisinin diledii ekilde davranmas.

Yazld. Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Badd belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Vilyet-i mezbrede gede mutasarrf olan kimesnelerden baz fesd idp gedi crm ile alnup ve baz yarar olmamala alnup badeh bu makle gedi alnan kimesneler gir bir tarkla hkm alup gelp gir gede tlib olurlar." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, anun gibi gedkleri crmle alnup ahvlleri bilinmedin gedk olmaa ve yarar olmayup mstehk olmayanlar hussnda vech mnsib grdn zre amel idesin.

185

Emr-i lem Rdvan'n Marmara kazsna odun getirmek iin gnderdii adamlar dverek ellerindeki temessk kdn yrtan Marmara keferesi kethuds zimmnin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

123

Yazld. Marmara kdsna hkm ki: Emr-i Alem Rdvn Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kendye odun maslih in gemisi demleriyle taht- kaznda iskeleye yanaup maslihn grmek istedkde nefs-i Marmara'nun keferesinn kethuds olan zimm gemi resin ve drt nefer demin muhkem dp ve ellerine virdi mhrl temessk kd yrtup env- hakret itdin" bildrmein buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk mm-ileyhn demlerin dp kdn yrtdu vk ise mezkr zimmyi kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki onat vechile yollarda hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

186

Hrszlk suundan dolay Bursa'da hapsolunan Hasan'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kubd avu'a virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Burusa kdsna hkm ki: Sbk Mft olup badeh fevtolan Kdir'nn kz drende Rbia nm htn Dergh- Muallm'a gelp; "Hasan nm mutak yaramazlk ile mehr olup hrsuzluk idp anda habsolundun" ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr kayd bend ile yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin.

187

Badad'n tahririne memur edilen Dertenk Beyi Mustafa ile Badad'n Timar Defterdr veys'e tahrir iinde kimsenin mdhale ettirilmemesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. Badd belerbeisine hkm ki: Hliy Dertenk Bei Mustaf dme zzh ile Badd'un Tmr Defterdr veys zde mecdh emr-i erfm muktezsnca vilyet-i mezbre tahrrine mberet itdklerinde Badd'un Yesr Kullar Kethuds olan Kara Lutf anlara nzr tayn olunmala krk elli nefer yoldayla memleket zerinde tahrrde bile olduklar istim olund. mdi; vilyet tahrr idenlere imdiye dein nzr konlagelmemidr. Emrme muhlif vazlar ve reyya dest-i tetvlleri var ise ahvlleri Atebe-i Ulym'a arzolunmak gerek idi. Emr-i erfm olmadn bu makle vaz itmee sebeb nedr? Huss ol bahne ile hneden hneye birer h koyun harc alnur imi; memleket buna mtehammil mi olur? Buyurdum ki:

124

Emrme muhlif mezbrlarun zerine vaz olunan nzr ref idp fermn- erfmle tayn olunan emn ve ktibden gayri kimesneyi tahrr hussna dahlitdrmeyp ellerinde olan emr-i erfm mcebince vilyet-i mezbreyi kitbet itdrp bb- muvenet muzheretde env- mes-i cemlen zuhra getresin.

188
Yazld.

Osmanl topraklarnda hrszlk ve harmilik yapan harb kalelerin keferelerinin defi hususunda Moha sanca zaim ve siphilerinin hizmete gitmekte ihmalkrlk gstermelerine msaade edilmemesi.

Mohac Bei Hamza Be'e hkm ki: Hliy mektb gnderp; "liv-i mezbrda baz haydud u harm levend kfirleri ve baz harb kl keferesi Memlik-i Mahrse'ye zarar u gezend kasdna gelp ete v poteler zuhr itdkde def in liv-i mezbrun zam v siphsine tenbh olundukda ihml teksl zre olup ed-i hdmet itmedklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki: Sancaun askerinn zabtna gerei gibi mcidd merdne olup eger sba ve eger siphdr, dyim mretteb mkemmel dmen yarayla hzr bulunmalarna tenbh tekd eyleyesin ki, anun gibi memleket hfz ve ad v haydud def lzim oldukda cmlesi hzr u mheyy olalar ki, hdmet mahallinde anlara tevakkuf lzim gelmeye. Bade't-tenbh eslemeyp muhlefet zre olup gir ihml mshele idenleri her kimler ise isimleri ve tmrlar ile yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ki, tmrlar hs olup yirlerine ulfel beller tayn oluna.

189

Serhadlerin ve Badad vilyeti ahlisinin ahvlinin ve Mehedeyn-i erfeyn'i ziyrete gelen Kzlbalar hakkndaki emrin yerine getirilip getirilmediinin bildirilmesi.

Yazld. Mezkrlara virildi. Badd belerbeisine hkm ki: Hliy vilyet-i Badd- Dru's-selm serhadlerinn ve memleket vilyetn keyfiyyet-i hli nenn zerine idi malm- erfm olmak mhimm lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Hasan ve Malko zde kadruhm varcak, vilyet-i mezbrenn ahvli ve reysnun nazm u intizm nenn zerinedr ve serhadlern ahvli tamm emr-i erfm zre mazbt olup Mehedeyni'-erfeyn'e ziyrete gelen Kzlbalarun hussnda sbk irsl olunan emr-i erfm ed olunm mdur ve Yukaru Cnib'n evz u etvr nicedr; tamm ol cniblerden imdiye dein vkf u muttali olduun ahbr- sahha ne ise mufassal merh yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin. Min-bad dah ol cniblerden vkf olduun

125

ahbr- sahhay ilmdan hl olmayup nazm [u] nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyet itmek bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin.

190

znik kazsnda madrabazlar tarafndan stoklanan soann sahipleri ile stanbul'a gnderilerek sattrlmas.
znik kdsna hkm ki:

Hliy stanbul zahresiyn gelen soan anda baz kimesneler der-anbr idp varan rencberlere virmeyp ol sebebde stanbul'da soan bbnda kll muzyaka oldun mahrse-i stanbul muhtesibi ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk taht- kaznda anun gibi matrabzlar soan der-anbr itmiler ise bi'z-zt zerine varup, eger rey ellerinde ve eger syirlerdedr, bulunan soan ne mikdr ise shbleri marifeti ile veznidp dah ne mikdr ise gemilere tahml idp shbi ile gnderesin ki, gelp narh- rz zre bey ideler. Amm; bu bahne ile baz mslimnlar kend maetleri in sakladuklar soana dahlitmeyp hem der-anbr iden matrabzlardan ve gayriden alup gnderesin. Hlf- er- erf kimesneye i olmakdan hazer eyleyesin.

191

Sdde-i Sadet'ten Mustafa avu ile birlikte lkesine dnmekte olan Leh kralnn elisinin Bodan'dan Leh snrna ulatrlmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 25 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'e gelen ilisi eryit- risleti ed idp dah iczet-i hmynumla gir kral- mrun-ileyh tarafna tevecch itmein Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh ile irsl olunup buyurdum ki: li-i mrun-ileyh mezkr avuumla Bodan snurna dhl oldukda emn slim Leyh snurna uladurup yolda ve izde ve menzil merhlde zd zevdeleri tedrkinde ve syir hussnda tab zahmet virp endrmeyesin

192
Yazld. Kezlik.

Sdde-i Sadet'ten Mustafa avu ile birlikte lkesine dnmekte olan Leh elisinin yiyecek ihtiyalarnn yol gzerghnda bulunan kadlar tarafndan bedeli mukabilinde temin edilmesi.

Sdde-i Sadetm'den Kthiyye'ye ve Gelibol'ya ve andan Bodan'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy Leyh cnibinden Sdde-i Sadetm'e gelen ili ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh cnibine gidp andan Gelibol Boaz'ndan gep Leyh vilyetine gitmek 126

murd idinmein iczet-i hmynum virilp Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh bile kolup gnderildi. Buyurdum ki: Mezkr ili her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa yolda ve izde ve menzil merhlde kimesnenn tavarna ve esbbna ve kul ve criyesine dahl taarruz itdrmeyp aka ile zd zevdelerin tedrk idivirp kendye ve demlerine ve esbblarna dah Memlik-i Mahrsem halkndan hlf- er- erf kimesneyi dahlitdrmeyp ve tab zahmet virp endrmeyesiz.

193
Yazld.

Kuds'te Kumme mahsulnden cz okuyanlardan mahll vuk bulduunda yerine imtihanla tevcih yaplmas.

Kuds-i erf kdsna hkm ki: Mahrse-i mezbrede Kumme mahslinden tayn olunan ecz-i erfeyi tilvet idenlern baz fevtolup yiri mahll olup arzolunmalu oldukda sana mrcaat olunup imtihn olunmadn mtevell mstekl arzitmek ile vazfe n-mahalle tevch olunur imi. Buyurdum ki: Zikrolunan eczy kret idenlerden birinn yiri mahll olup arzolunmalu oldukda, imtihn idp kret-i eczya istihkk var idi malmun olmadn kimesneye tevch itdrmeyp ol bbda olgelene muhlif mtevellye i itdrmeyesin.

194

Leh kralnn elisinin, Bursa'dan kral iin akmie almasna mdhale olunmamas.

Yazld. Dragman brhm Be'e virildi. F 25 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Burusa kdsna hkm ki: Hliy Leyh kral tarafndan rislet tarkyla Sdde-i Sadetm'e gelen ili mrun-ileyh kral in mahrse-i mezbreden bir mikdr katfe ve syir met almak murd idinp ol bbda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ili-i mezbr ticret in olmayup kral in aka ile bir mikdr akmie almak istedkde hlf- er- erf kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin.

195

Hrsz ve harmi yata olan Pirlepe kazs Adil karyesinden Kara Sleyman'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

127

Yazld. Sleymn elebi'ye virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Pirlepe kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "dil nm karyeden ayartmac olan Kara Sleymn bin Dvd in; "Hall Hce nm kimesnenn atalca nm criyesin ayardup esbbyla odasna iletp satup andan m-ad odas hrsuz u harm yatadur." diy muvcehesinde Sefer bin Al ve lys bin Nash nm kimesneler ehdet eylediler." diy arzitdn ecilden mezkr Kara Sleymn Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, emrm mcebince mezkr Kara Sleymn' kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; koup gnderdn demlere tenbh idesin ki, onat vechile yollarda hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

196

Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh kralnn elisine ve adamlarna Edirne'ye varncaya kadar kimsenin mdhale etmemesi ve bedeli mukabilinde ihtiyalarnn temin edilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 18 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Edirne kdsna ve Edirne'ye varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e gelen Leyh ilisi ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh cnibine tevecch idp baz demlerin ve esbblarn arabalarla mukaddem ol cnibe gndermein Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruhya kolup irsl olund. Buyurdum ki: Siz ki yol zerinde vk olan kdlarsz, mrun-ileyh ilinn demleri ve esbblar mezkr avuumla her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa akalaryla zd zevdelerin tedrk idivirp ve kendlere ve esbblarna hlf- er- erf kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz ve sen ki, Edirne kdssn; zikrolunan demler avu- mezbr ile mahmiyye-i mezbreye vardukda, eger Edirne'de ve eger syir zd zevdesi mstevf yirde bi'l-cmle ili varnca her ne mahalde tevakkuf itmek murd idinrler ise mahfz u mazbt mnsib yir tedrk idivirp kezlik aka ile zd zevdelerin alvirmek bbnda ve hlf- er- kavm kimesneye dahl taarruz itdrmemek hussnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin.

197

Pirlepe kazsnda ekyalk yapan Dimitri stale ve arkadalarnn yakalanarak bir kann siyset olunup dierlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

128

Yazld. Vezr Mustaf Paa hazretlerinn kethudsna virildi. F 26 Safer, sene: 972 skb beine ve Pirlepe kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Setuka nm karyeden Dimitri stale ve Gradinie nm karyeden Pop Dimitri ve Pessiye(?) nm karyeden Matyo Nikola ve Istarvine nm karyeden Ustoyan Piyove Pop Yako nm zimmler ekydan olup bunlar sebebi ile nhye-i mezkre zimmleri tuyn zre olup itat-i er itmeyp sbk emr-i erf gnderilp ele getrilmek buyurlman ele girmeyp gaybet itmilerdr. Bu defa haklarndan gelinmez ise nhye-i mezkre keferesine zabt u skn gelmez." diy arzitdn ecilden zikrolunan zimmler ele getrilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, gerei [gibi] ikdm ihtimm idp zikrolunan zimmleri her kande ise ele getrp bu bbda sbk virilen hkm-i erfm muktezsnca fesd enatlerine gre siysete mstehk olanlardan bir ka neferin siyset idp bir kan kree konmak in Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Bu huss mahall-i ihtimmdur; ana gre mukayyed olup bu defa zikrolunan mfsidleri ele getrmeyince olmayasz.

198

Tahrir esnasnda icmal defterine yazlmayan Dulkadir vilyetinden Abdallar Cemaati'nin havss- hmyun iin zabtettirilmesi.

Yazld. Cemat-i mezbreden lys nm kimesneye virildi. F 28 Safer, sene: 972 Arab defterdrna hkm ki: "Vilyet-i Dulkdiriyye'den Abdllar Cemati vilyet kitbet olundukda icml defterine yazlmamala tmra virilmeyp sonradan; "Defter-i mufassaldan mahlldr." diy belerbei tmra virdi" ilm olunman hssa-i hmynum in zabtolunmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince cemat-i mezbreyi havss- hmynum in zabtitdrp hricden kimesneye dahlitdrmeyesin.

199

plak Buza ve Mustafa adl kiilerin Karahisr- Shib'ten Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Karahsr- Shb beine hkm ki: Mustaf ve plak Buza nm kimesnelern Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki: Mezbrlar kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

129

200
Yazld.

Belgrad'da Sinan adl kiinin zerine adamlar ile saldran Kara Ali adl zamin oullarnn dvalarnn grlmesi.

Delvine beine, lbasan ve Belgrad ve Ergirikasr kdlarna hkm ki: Drende Sinn gelp; "Belgrad kazsnda toan ve taz ile av zre iken Kara Al nm zamn oullar Memizod ve Muizod nm kimesneler brhm ve Snbl ve Murd ve Ysuf ve Hall ve hn nm hdmetkrlaryla yoln basup katlitmek kasditdklerinde ellerinden hals olmak in ceng idp m-beynde hdmetkrlardan biri katlolunup birinn eli dp hlen mezbrlar; "demimz katlitdn." diy dahlitdklerin ve bu bbda elinde er fetvs oldun bildrp grilmesin rec itmein" buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, cmlenz mahall-i hdisede cem olup mezkr zmn oullarn ve hdmetkrlarn ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dah bu huss husam muvcehesinde onat vechile hak zre erle teft idp ve fetvlarna nazar eyleyp gresiz; fi'l-vk bu, kend hlinde iken mezkr, hdmetkrlar ile bun katlitmek kasdna let-i harble zerine gelp yoln basmala bu dah ban kurtarmak in ceng iderken mi katlitmidr, yohsa mezkrlar gavg arasnda birbirini mi katlitmilerdr, nicedr; yannuzda ne vechile sbt u zuhr bulursa erle sbit oldu zre sicill idp fesd enati sbit olanlar kalada habsidp vuk ve shhati zre ale't-tafsl yazup bildresiz; tezvrden ve hd- zrdan hazer idp cnibeynden [birine] meyl muhb itmeyp tamm hak zre olasz.

[Yev]m's-Sls, f 27 Saferi'l-muzaffer, sene: 972, Kostantniyye

201
Yazld.

Filek Kalesi'nde ticret yapmak isteyen Leh kral elisi ve tcirlerine ticret iin izin verildii.

Filek beine hkm ki: imdiki hlde Leyh kral cnibinden Bb- Sadetm'e gelen ilisi kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye Gregorine Yarloviki Filek Kalas'na karb baz yirleri olup kral- mezbr tarafndan tcirleri emn emn ile ticret ecliyn kala-i mezbreye varup gelmek bbnda isticze-i hmynum taleb itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mdm ki kadmden Atebe-i Ulymuz'la dostlu ve ahd-i hmynum riyet ideler, Memlik-i Mahrsem'e ticrete geldi gibi demleri kala-i mezbre[ye] dah emn emn zre varup ticret itmelerine mni olmayup dostlua ve muhede-i hmynuma mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

130

202

Nevesin kasabas halkndan, kadlar ve voyvodalarla terk-i mes edip susuz olan ahliye zulmedenlerin kendi ileri olmadan kad ve voyvodalarn yanna gitmelerinin yasaklanmas.

Yazld. Tezkireci Hasan Be'e hdmetkrlar Arab'la gnderildi. Fi't-trh'l-mezbr. Hersek beine ve Mostar ve Nevesin kdlarna: Kasaba-i Nevesin halk cnibinden Bb- Sadet-mebum'a yle arzolund ki: Kasaba-i mezbre skinlerinden Mahmd Sba ve Horos Mahmd ve Husrev ve Nash ve Feridi ve Nyib Hasan Hce ve Hasan ol Ber ve Oru ve Memi ve Ferhd nm kimesneler kdlar ve voyvodalar yanlarna varup fukar[y] b-gnh tutdurup zerlerine erle nesne sbit olmadn "cerme" diy era ve knna muhlif akalarn aldurup ve bazsn dah tahvf idp akalarn alup teadd iderler imi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresiz; kazyye arzolundu gibi ise men idp kendlern er maslahatlar olmadn kdlar ve voyvodalar yanna varmayup kend hllerinde olalar. yle ki; kend hllerinde olmayup fukary rencde ideler, ahvllerin vuk zre arzidesiz ki kree konla; yle bilesiz.

203

Edrine'de Karabulut ky halkndan Mustafa olu Hamza'nn evini basanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Mezkr Hamza'ya virildi. F 29 S., sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Sret-i sicil gnderp; "kaz-i Edirne muzftndan Karabulud kyi dimekle marf karyede skin olan Mustaf ol Hamza nm kimesne evi basldu hussda yine karye-i mezbreden Kaya bin Timr ve Ysuf bin Abdullh ve Arabac Bayram ve Memi ve drt nefer shteler ve mezbr Hamza'nun karnda oullar Mehmed ve Musl nm kimesnelern marifeti bile oldu" sret-i sicillnde mastr oldu ecilden mezbrlarun Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu fesdda bile olan shteler her kande ise ihzr idp ve ne hll kimesnelerdr, yirl yirinden gerei gibi teft idp tamm hakkat-i hllerine ttl tahsl eyleyp cmlesin kayd bend ile emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e gnderp ahvllerin arzeyleyesin.

204

Vize'de fesad u enat zere olanlar yenieri, siphi vs. her kim koruyup dvalarnn grlmesine mni olursa isimlerinin arzedilmesi.

131

Yazld. Ben kapukethudsna virildi. F 29 Saferi'l-muzaffer, sene: 972 Vize beine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a dem gnderp; baz kimesneler fesd enati zuhr itdkde, kimi kapum kullar ve kimi yenieri ve suba ve siphler yanlarna varup iltic idp anun gibiler ele getrilmek in varup taleb olundukda; "Hdmetkrmuzdur." diy ele virmeyp ol sebeb ile kimesnenn hakk grilmeyp vilyetde muttasl fesd enat itmekden hl olmaduklar arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup anun gibi baz fesd enat iden kimesneleri mddeleri gelp taleb itdklerinde veyhd harm v hrsuz yata ve erkleri olup ele getrilmesi lzim oldukda; "Hdmetkrlarmuzdur." diy mni olanlar kim olursa olsun isimleri ile yazup arzeyleyesin.

205
Yazld.

Budun beylerbeyisinin Budun vilyetine nezret-i mme ile nzr tyin olunduu.

Budun belerbeisine hkm ki: Hliy senn keml-i adlet diynet ve fart- istikmet diryetne itimd- erfm oldu ecilden vilyet-i Budun'un cumhr- umrn rey-i skbuna tefvz idp huss vilyet-i mezbre kffr- hksra karb serhadd-i Memlik-i Mahrsem'den olup anda konlan cnd- guzt- mslimn in vilyet-i mamrenn tahsl tevfr-i emvli ehemm-i mhimmtdan olman ol diyrun mlna nezret-i mme ile nzr tayn idp buyurdum ki: na'llh'l-Azz mahrse-i Budun'a varup mlk oldukda, vilyetn tamr ihysnda ve emvl-i hassnun cem u tahslinde ve def- mezlim mehyifde mcidd merdne olup hsn-i adlet ihtimmunla ol diyra kemliyle intizm virp rey ki, vedyi- Hlik- berydur, anlar kenef-i hmyetmde sde-hl klup kendleri ve etfl ezvclarn vilyet-i mezbre ekysndan hfzidp harc-gzrlarum esr olmakdan ve emvl esbblar ve tavarlar gret olunmasndan ve sefer vk oldukca ve syir evktde sancakbeleri ve sbalar ve siphleri reyy koileri ve tavarlar ile cebr ile istihdm iderlerimi. Gerei gibi tenbh tekd idp men u def idesin; eslemeyp era ve emrme muhlif vazlar olan eger sancakbei ve eger tmr kethuds ve defterdr ve aalar ve sbalar ve siphler ve kl dizdrlar ve neferleri ve havss- hmynum emnleri ve ktibleri ve mltezimleri bi'l-cmle eger al v edn her kim ise anlarun zulm teaddlerine ve fesd enatlerine mteallik umrda kr ikyetn Sdde-i Sadetm'de msmir messirdr; def- mezlim mehyifde ve syir hdemt- hmynumda sana itat inkyd olmayup serkelik zre olup veyhd ilerinden biri bir mebde-i fesd fitne-i mcib-i inhll-i memleket ola, anun gibilern ahvline gerei [gibi] muttali olup ol asl mfsidleri al v edn dimeyp ele getrp ka nefer olursa olsun habsidp hakkat-i hllerin Atebe-i Ulym'a arz u ilm eyleyesin. Sonra anlar hakknda 132

fermn- kaz-cereynum ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin ve vilyet-i mezbrenn emvl-i hssasnun nezretine mteallik umr u husstnda dakka fevtitmeyp mlumun cem u tevfr teksrinde ve izdiyd irtifnda ve vilyetn hsln harcna kifyet itdrmekde mcidd olup vilyet-i mezbre aklmndan aka alnmalu oldukda ml defterdrn ve ktiblerini ihzr idp akay kend dvnunda aldurup kend mhrnle Dvn-hne-i Budun'da bir mahfz yirde hfzitdrp cmle vk olan rd masrifi bile grp mluma mteallik hussda kimesneye istikll virmeyp gerei gibi zabt u hfz idp mlumun itlf isrfndan ve men v kttbun ve syir mbirnn belyyt u ketmiyytlarndan ihtirz idp say kifyesi zhir olanlar defterdr kulum marifeti ile arz u ilmdan hl olmayasn ki, istihkklarna gre mezd-i nyetme mukrin olalar; sekmet hyneti olanlar gir mrun-ileyh marifeti ile giderp bi'l-cmle mluma mteallik umrda ve syir kazy-y memleketde ve hdemt- hmynumda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.

206

Osmanl topraklar zerinde ortaya kan gurbet ve ingene tifesinin yoklanarak zararlarnn defedilmesi.

Fln sancaun beine ve kdlarna hkm ki: imdiki hlde taht- hkmetinzde baz kurbet ve ingn tyifesi zuhr idp env- muharremt ve esnf- mnkert irtikb idp fsk [u] fcr zre fheleri ve alet-i lehv lub u szla ehirlerde ve kasabt u kurda bi'l-cmle kesret-i ns oldu cemyyetlere ve bzrlara varup muttasl vilyeti getidp rst geldkleri ns dll ve memlekete ihtill virp ve tenh bulduklarn glib geldklerinde ve ebn-i sebli katl gret idp dyim fesd enatden hl olmayup ol asl mfsidlern def- mazarrat vcib lzim olman buyurdum ki: ( ) zikrolunan mfsidlern hussna bi'z-zt mukayyed olup taht- hkmetinzde vk olan ehirleri ve kasabt u kury ve syir mevz gerei gibi tetebbu u tecesss idp ol asl fsk u fcr zre fheleri ile get-i memleket ve syir yirde skin mutavattn olm ne mikdr kurbet ve ingn bulunursa hsn-i tedbr tedrkle cmlesin ele getrp unlar ki, kuttu't-tark olup fesd enatleri erle sbit zhir ola, arza muhtc olmayanlarun ber-muktez-y er- erf cez v sezlarn viresin ve ill fsk [u] fcr ile efl-i ena zre bulunan feseka ka nefer olursa olsun cmlesin habsidp vkf u muttali olduun zre hakkat-i hllerin arzidesin; sonra anlar hakknda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin. Bu bbda tamm ihtimm idp emrm zre vilyeti ol asl mfsidlerden pk temz idp eyym- adlet-i hmyn ve hengm- sadet-makrnumda kimesneye er- erfe muhlif i itdrmekden ve bu bahne ile kend hlinde olanlara dahl tecvz olunup mllar ve esbblar alnup zulm hayf olmakdan hazer idesin; yle bilesin.

133

Bir sreti, Anatol belerbeisine ve vilyet-i mezbrede olan her sancaun beine ve kdlarna. Bir sreti, Karaman belerbeisine, kezlik sancak beine ve kdlara. Bir sreti, kezlik Dulkadirl belerbeisine. Bir sreti, Haleb belerbeisine, kezlik. Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine, kezlik. Elviye-i Anatol: Anatol belerbeisine, Ankara sanca kdlarna. Karesi beine ve kdlarna. Hudvendigr beine ve kdlarna.

134

Biga beine ve kdlarna. Kocaili beine ve kdlarna. Bol beine ve kdlarna. Kangr beine ve kdlarna. Aliyye beine ve kdlarna. Kastamon beine ve kdlarna. Sultnni beine ve kdlarna. Tekeili beine ve kdlarna. Aydn beine ve kdlarna. Mentee beine ve kdlarna. Hamdili beine ve kdlarna. Karahsr- Shb beine ve kdlarna. Karaman belerbeisine, Konya sanca kdlarna. Beehri beine ve kdlarna. Akehir beine ve kdlarna. Krehri beine ve kdlarna. Nide beine ve kdlarna. Kaysariyye beine ve kdlarna. -il beine ve kdlarna. Aksary beine ve kdlarna. Zikrolunan belere ve kdlara yazlan ahkm- erfe brhm avu'a virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 972

Elviye-i Diyrbekir Hasan avu ile Malko avu'a virildi. Diyrbekir belerbeisine ve mid kdsna. Rh beine ve kdlarna. Ergani beine ve kdlarna. Deyr-i Rahba beine ve kdsna. Siverek beine ve kdsna. Nusaybin beine ve kdsna. Harprut beine ve kdsna. Kabur beine ve kdsna. Sincar beine ve kdsna. 135

Mazgird beine ve kdsna. Tercil beine ve kdsna. Rakka beine ve kdsna. Atak beine ve kdsna. apakur beine ve kdsna. ermik beine ve kdsna. Hasankeyf beine ve kdsna. Elviye-i Badd Bu dah. Badd belerbeisine ve kdsna. Musul beine ve kdsna. Ane beine ve kdsna. Erbil beine ve kdsna. Hlle beine ve kdsna. Zeng-bd beine ve kdsna. Semvt beine ve kdsna. Cessn- Bedre beine ve kdsna. Harr Dveyn beine ve kdsna. Bayat beine ve kdsna. Rumhiye beine ve kdsna. Dertenk beine ve kdsna. Tikrt beine ve kdsna. Cevzir beine ve kdsna. Derne beine ve kdsna. Elviye-i Rm Bu dah. Rm belerbeisine ve Sivas sanca kdlarna. Amsiyye beine ve kdlarna. Bozok beine ve kdlarna. orum beine ve kdlarna. Arabgr beine ve kdlarna. Maltyye beine ve kdlarna. Divrii beine ve kdlarna. Canik beine ve kdlarna. Bu sretde Erzurum belerbeisine ve sancakbelerine yazlan ahkm- erfe memhr kse ile kethudsna virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene minh. 136

[Yev]m'l-Cuma, f selh- Saferi'l-muzaffer, sene: 972

207

Sdde-i Sadet'e doan getirip lkelerine dnen Kralolu'nun adamlarna yolda kimsenin mdhale etmemesi.

Yazld. Dragman Mehmed Be'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Mahmiyye-i stanbul'dan vilyet-i Erdel'e varnca yol zre vk olan belere ve kdlara hkm ki: Kral-ol tarafndan Sdde-i Sadetm'e toanlarla gelen demleri gir ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Her kanknuzun taht- hkmetine varup dhl olurlarsa kendlere ve demlerine ve bindkleri brgrlerine hlf- er- erf dahlitdrmeyesiz.

208

Rum vilyetinde Yumlu tifesinin ve balerin ml-i gyibini ve dkntsn iltizm eden Ferruhd bin Abdlcabbr ile kardeinin halka yaptklar zulmlerinden dolay geirdikleri tefti neticesinde zerlerine sbit haklarn alnp sahiplerine verilmesi ve kendilerinin de hapsolunmalar.

Yazld. Mkerrer vk olmdur. Lalaya hkm ki: Hseyin-bd ve Niksar ve arkpre ve Karahsr- ark ve Tokat ve Turhal ve Zile kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve blern ml-i gyibin ve dkndsin iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm kimesnenn ve karnda Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen hkm muktezsnca teft itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterleri ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri" ecilden arzlar ve defterler ayn ile gir sana gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerinde sbit olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalmsa mrun-ileyhim kdlarun imzlu defterleri mcebince b-kusr ashbna alvirdkden sonra mezbrlar muhkem habsidp Atebe-i Ulym'a arzeyleyesin. yle ki; mezbrlarun ellerinde olan mllarndan ve emlk esbbndan hukk- nsa vef ider nesneleri yoise Hazne'ye teslm eyledklerinden hukk- ns b-kusr virilp kimesnenn hakk zyi olmaya; yle bileler.

209

bkz. hkm. 208

137

Yazld. Hdmet zre olan kapucya virildi. F 3 Rebu'l-evvel, sene: 972 ehzde lalasna hkm ki: Hseyin-bd ve Niksar ve arkpre ve Karahsr- ark ve Tokat ve Turhal ve Zile kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve blern ml-i gyibini ve dkndsini iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm kimesnenn ve karnda Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen hkm muktezsnca teft itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterleri ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderdn" ecilden zikrolunan arzlar ve defterler ayn ile gir sana gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerine sbit olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalm ise mrun-ileyhim kdlarun imzlu defterleri mcebince b-kusr ashbna alvirdkden sonra mezbrlar muhkem habsidp Atebe-i Ulym'a arzeyleyesin. yle ki; mezbrlarun ellerinde olan mllarndan ve emlk esbbndan hukk- nsa vef ider nesneleri yo ise Hazne'ye teslm itdklerinden hukk- ns b-kusr virilp kimesnenn hakk zyi olmaya; yle bilesin.

210
Yazld.

spir kazsnda halka salgun salarak zulmedenlerin yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Erzurum belerbeisine ve Bayburd ve spir kdlarna hkm ki: Sen ki spir kdssn, mektb gnderp; "kaz-i spir halk meclis-i era gelp; "Kaz-i mezbrdan Biki ve Kutlu ve Glaslan ve Gzbe ve Kamarosit(?) nm zimmler hneden hneye salgun salup ilerinden biri defter dutup kup karye-be-karye gezp altun ve aka ve koyun ve bal ve ya ve buday cem idp bin altundan ziyde ml alup ve bundan m-ad vilyetden nie defa bu asl ml cem itmilerdr. Ellerinde hkm-i hmyn ve belerbei emri ve kd marifeti olmadn bu asl fesd iderler." diy ekv itdklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki: Mezbrlar ihzr idp gaybet iderler ise erle buldurmas lzim olanlara ve yataklarna ve turaklarna buldurup b-garaz kimesnelerden teft idp gresin; arzolundu gibi mezbrlarun ol vechile fesd enati var ise -ki, erle sbit ola- sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla.

211

Van'da, avular Kethudas Muharrem ve Ali avu'un bir ey iltizam etmedii anlaldndan para taleb edilmemesi.

Yazld. Belerbei kethudsna virildi. F 26 Saferi'l-muzaffer, sene: 972

138

Van belerbeisine ve kdsna hkm ki: Sbk Van Belerbeisi skender dme ikblh ve sen ki Van kdssn, mektb gnderp; "Tmr Defterdr ve Nzr- Emvl Cafer dme mecdhnun belyyt vardur." diy Van kullar bin altuna iltizm itmein teft olunup kusr gelen aka mltezimlerden alnmak fermn olunman; "Mezbr Van kullar getrdilp huss- mezbr grilsn." dinildkde tealll itmein avular Kethuds Muharrem ile Al avu bin altun zre iki bin ziyde idp Bitlis kds ve Diyrbekir'de muktaac olan Al teft in tayn olunup yirl yirinden grdklerinde zerine nesne sbit olmadu mseccel olup ve; "Mezbr Muharrem ve Al fakru'l-hl olup zikrolunan meblaun edsna kdir deillerdr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kazyye arzolundu gibi ise iltizmlarnun asl olmaman mezbrn Muharrem ve Al'yi; "Ol mikdr altuna iltizm itdnz." diy kimesneye rencde itdrp nesne taleb itmeyesiz.

212

Trablus halkna yalan ve iftiralarla zarar veren Mercan adl kiinin kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Arz getren Hc Mansr'a virildi. F 29 Safer, sene: 972 Trablus beine ve kdsna hkm ki: Hliy Karaman Belerbeisi Sleymn Trablus Bei iken mektb gnderp; "Trablus Mahkemesi'nden emr-i erfmle ref olunan brhm'n Mercn nm Habe kul tark- tezvre ve telbse slk idp Bb- Sadet'e varup Trablus ahlsinden mnm mtemevvil kimesnelern hakknda baz isnd idp ve baz vazfe ihrc idp ahkm- erfe getrp kimin ashbna virp ve bazn ihrk idp Trablus ahlsi; "Mezbr zarar- mdur, srmee mahaldr." diy haber virdklerin" ilm itdn ecilden buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu gibi ise vuk zre sicill idp sret-i sicilli ile mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla. Gaybet itdrmekden ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

213

Rodos beyinin Tekeili Beyi Ahmed'in gemisinden ald mr aletleri geri ide etmesi.

Yazld. Sleymn Kethud'ya virildi. F 29 Safer, sene: 972 Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Hliy Tekeili Sanca Bei olan Ahmed dme zzh Dergh- Muallm'a dem gnderp; "bundan akdem liv-i mezbreye mutasarrfken kendnn batardesinden mr esbbdan bir krmz uka k rtsi ve aded yelken ve yz krk aded kurunl gemi krei ve bir demr urgan ve bir palamar demleri elinden alup kabzeyledn" ilm eyledi ecilden buyurdum ki: 139

Varcak, mm-ileyhn gemisinden alduun zikrolunan mr gemi ltn varan demisine b-kusr teslm eyleyesin. Bir drl dah eylemeyesin; yle bilesin.

214

Sbk Silivri Sbas Ramazan'n Seyd Gzi avu'a teslim edilerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezkra virildi. Silivri kdsna hkm ki: Sbk Silivri Sbas olan Ramazn nm kimesnenn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Seyd Gz varcak, mezkr ele getrp mukayyed mahbs avuuma teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesin.

215

Rumhiye sanca hslarnn mr iin hazneye zaptolunup sancak beyine hs bedelinin Badad Haznesi'nden verilmesi.

Yazld. Belerbeinn kethudsna virildi. F 2 Rebu'l-evvel, sene: 972 Badd belerbeisine hkm ki: Hl Rumhiye sancanun hslar mr in Hazne'ye zabtolunup Sanca Bei Gz Meran ol Dede Al dme zzhya hslar bedeli Hazne-i Badd'dan virilmesin emridp buyurdum ki: Zikrolunan sancaun hslarn Hazne-i mire'ye zabtitdrp mrun-ileyhe tayn olunan hslar bedelin Hazne-i Badd'dan ber-vech-i nakd viresin.

[Yev]m'l-Ahad, f 4 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

216
972

Anabolu Azebleri Aas Cafer'in ktillerinin siyset olunmas.

Yazld. Memhr kse ile avua virildi; Dvn'da. avuba gelp ald. F 10 Ra.,(?) sene: Mora beine hkm ki: Bundan akdem Anabol Azebleri Aas olup katlolunan Cafer'n ahvli teft olunman hkm-i erfm virilp teft olundukda Peltek Hasan ve Arab Muhammed ol Ynus ve Memicn ve Yenieri Hseyin ve Hasan Kethud ol Al nm kimesneler mezbrun katline mbir olduklar sicill oldun birdrp Sdde-i Sadetm'e gnderdn ecilden buyurdum ki:

140

Arzitdn zre aa-y mezbrun katline mbir olduklar erle sbit zhir olm ise cmlesin mahallinde siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup arzeyleyesin.

217

Moha'ta Siphi Receb'i ldrmek isteyen Berber Mustafa ve Hamza'nn hapsolunup timarlarnn bakasna verilmesi.

Yazld. Mezbra virildi. F 4 Rebu'l-evvel, sene: 972 Mohac beine ve Peuy kdsna hkm ki: Receb nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "liv-i mezbre siphleri bir yire cem olup; "Sancakbeinden Dergh- Muall'ya varup zhr- tezallm eyle." diy teklf eyledklerinde bu dah; "Ben kimesneden zulm grmedm, nice ekv eyleyeym?" didiyn ilerinden on bin tmr olan Berber Mustaf ve yedi bin tmr olan Hamza nm siphler klcna yapup bunun stine yriyp syirlerine; "Ne turursz; kan siznle ahdimz bre? "Muhlefet idp szmze uymayan ittifkla ldrelm." dirdinz." diyp aralarndan baz ihtiyr kimesneler; "Bu makle fesd eylemek sonra ey olmaz." didklerinde; "Nice olsa gerekdr. Bir ka martoloslar defterdr ldrdiler nesne olmad; biz bu levendi katleylesek ne var?" diy kll gavg eyledklerin" arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan husslar onat vechile hak zre keml-i dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz: yle ki; arzolundu gibi ise -ki erle sbit zhir ola- mezbrn Berber Mustaf ile Hamza'y tutup habsidp dah tmrlarn hara arzeyleyesiz.

218
Yazld.

anad beyi ve alaybeyinin, Arad'daki hslar reyasnn Arad Palankas'nn tamiri iinde almalarna mani olmamalar.

Arad beine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Arad Palankas'nun bins aadan ve evleri saz u samandan olman nice defa ihrk olundukda imeci ile tamr olunugelmein bu defa dah ihrk olan yirler imeci ile bin olunmak lzim geldkde anad bei ve alaybei liv-i Arad'da olan hslar reysnun istihdmna mni olurlar." diy bildrmisin. mdi; mezkr palankanun tamri ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, eger sancakbei ve eger alaybei reysdur ve gayridr, kimesneye tealll niz itdrmeyp olgeldi zre imeci tarkyla dem tedrk idp bin maslahatn itmma iridresin. Bu huss mhimdr; ana gre bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

219

Moha sanca beyi ile siphilerinin birbirleri hakkndaki ikyetlerinin tefti olunup dvalarnn grlmesi.

141

Yazld. Budun belerbeisine, Budun ve Peuy kdlarna hkm ki: Mohac Bei Hamza dme zzh mektb gnderp; "liv-i mezbr zam v erbb- tmr serhad hfznda olmayup ve reyya zulmitdklerin" bildrp ve Peuy kds dah; "mm-ileyhn reyya zulm teaddsi olup zam v siphlere n-sez kelimt itdin" bildrp ve mezkrn siphler dah mm-ileyhden ikyet idp arz- hl sunduklar ecilden cmlesinn sretleri aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup gnderilen sret-i arzlara nazar idp eger mm-ileyhn voyvodalarndan ve eger zam v erbb- tmrdan reydan her kim gelp dav-y hak ider ise bir defa erle faslolmayup on be yl gemeyen kazyyelerin husam muvcehesinde bi-hasebi'-er teft idp gresiz; reynun her kimn zerinde erle hakk sbit olur ise b-kusr ashbna alvirdkden sonra mm-ileyh ile liv-i mezbr siphlerinn husmetlerin grp arzitdkleri zre era ve emre muhlif ol vechile teaddsi ve n-mer efli var mdur ve kl neferleri dah zulminden firr itmiler midr; hakkat-i hle muttali olup arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tarafeyne meyl muhb itmeyp er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

220

Ane sanca ahlisinin Badad'daki nehrin yatan temizlenmesi iinde altrlmamas.

Yazld. Eb-R Be'n kethudsna virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972 Badd belerbeisine hkm ki: Ane Bei Eb-R dme zzh mektb gnderp; "Hlen mutasarrf oldu sancanda iki nehir olup det-i kadme zre her ylda iki defa kazlup ayrtlanmak lzim olman reyya kazdurup ylda iki kerre ayrtlanurken hliy Badd nhyesinde dah bir nehir olup kazdurup ayrtlanmak in dem gelp reyy cebr ile alup gidp ol sebebden reyy rencde idp kll teadd iderler." diy ilm eylemein buyurdum ki: Gresiz: "yle ki; rey mrun-ileyhn sancanda vk olan nehirlern hdmetini idegelp hlen Badd cnibinden demler gelp Badd nhyesinde olan nehri tekrr hafritmek in olgelene muhlif zikrolunan sancanun reysn cebr ile alup gidp rencde v teadd iderler ise men u def idp det-i kadmeye ve olgelene mugyir kimesneye i itdrmeyesin ve Badd cnibinden mankr gelp bir akalk mankra alt Osmn alup ol vechile dah kll tazyk iderler imi. An dah gresin; vk ise men idp er u knna ve olgelene mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

221
142

Budun yenierilerinin mevcibini Budun beylerbeyisinin alp yannda gtrmesi.

Yazld. Muhzra virildi; Dvn'da. F 4 Rebu'l-evvel, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Budun yenierileri mevcibi [in] irsl olunan hazneyi bile alup gitmen emridp buyurdum ki: Zikrolunan mevcibi emrm mcebince ol cnibe bile alup gidp yollarda onat vechile hfzitdrp yanundan ayrmayup mnsib mahfz yirde kondurasn; yle bilesin.

222

Dra kazsna tbi Veprap(?), Kate, Melnik(?) ve Grae karyeleri Ovada iskan ettirildii halde; karyeler halknn karyelerin eskiden bulunduu sarp ve talk mevkiye kp harmlik ettiklerinden elebalarnn haklarndan gelinerek karyelerin tekrar ovaya indirilmesi.

Yazld. ehremni demi gelp ald. lbasan Bei abn Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem liv-i mezkr muhfazas emrolunan Koi avu Drac kazsna tbi Veprap(?) ve Kate ve Melnik(?) ve Grae nm karyeleri sab sengistn yirlerden indrp ovada temekkn itdrmi iken hliy eski yirlerine varup cemyyet idp Mezeke cniblerinde ve syir nevhde evler basup demler katlidp rzklarn ve mllarn gasbidp reynun koyun ve tavarlarn sirka idp iskelelere ve memlehalara giden yollar seddidp yende v revendenn yollarn basup zhr- syn eyledklerinde meclis-i era davet olundukda asl ve kat itat [itmeyp] hakk- fukar alnmaa kbil olmad." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup zikrolunan kur keferesine gerei gibi istimlet virp hsn-i tedbr tedrkle itat inkydlarna ikdm idp gir aaa ovaya indrrken ba mfsidlerinden bir ka neferinn hakkndan gelp bir vechile cez v sezlarn viresin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk olup kimesnenn syn tuyna meclleri olmaya ve bu bahne ile reynun oullar ve kzlar esr olup mllar ve esbb ve tavarlar gret olunmasndan saknup hemn emr-i erfm zre tedrk idp ve ne mikdr mfsidn hakkndan gelinp ve syirlerinn ahvli neye mncer oldun mufassal merh yazup arzeyleyesin.

223
Yazld.

Radonie karyesi zimmlerine zulmeden Bl siphinin timarnn bakasna verilmesi.

zdin kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb [ve] sret-i sicil gnderp; "kaz-i mezbra tbi Radonie nm karyeden Yani Piryano nm zimm oln tuz hdmetine gnderdkde 143

siphleri olan Bl yolda tutup muhkem darbidp ve Zarano nm zimmnn bir brgrin alup be yz aka bah takdr idp akasn taleb itdkde; "Sen benden aka istersin?" diy muhkem bendidp yz krk aka cermesin alup ve bir zimmnn gabsla bir brgrin alup istihdm idp teadd eyledin" bildrdn ecilden tmr hara virilp hukk- ns alvirilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr siphyi i[h]zr idp husamy berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen davlarn teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teaddsine mteallik mevdd sicill idp arzidesin; tezvrden ve telbsden [hazer idesin.]

224

Trablus kazs niybetlerini iltizma verip halka zulmeden sbk Trablus kads Abdllatif'in tefti olunmas.

Yazld. Ruka sunan Cemleddn'e virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972 Trablus beine ve kdsna ve Safed ve Ham kdlarna hkm ki: Hliy Trablus halk tarafndan Rikb- Hmynum'a arz- hl ref idp; "bundan akdem kdlar olan Abdllatf nevhnn niybetlerin nyiblerine iltizmla virp kylere kup baz fukary ve ky kethudlarn tutup cebrile sicil yazup ve Msr'dan gelen met u meklt cins[in]de[n] cmle mezbr kd alup der-mahzen idp ziyde bah ile mslimnlar zerine tarhider ve "Avrza emir geldi." diy vilyet-i mezbrede her evde ne mikdr dem var ise neferden ikier pre cem idp ve baz kimesnelern cebren yirlerin alup bostnlar idp ve bostnlarna cr olan sularn dah cebrile kend bostnna icr idp ve Trablus halknun tavarlar mersn alup zirat itdrp ve Hce Nsruddn nm kimesnenn cebren bir fska(?) sabunn ve huccetine birer altun takdr idp er huss olanlara sicill itdkden sonra huccet itdrdi" arzolunup bi-hasebi'-er teft olunmas taleb olunman kdlndan ref olunup buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan mevdd ber-muktez-y er- kavm tamm dikkat ihtimm ile teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk kd-i mezbr niybetlerin iltizmla virp vech-i merh zre zulm teaddsi var ise tafsl zre yazup arzeyleyesiz. Hn-i teftde tamm hak zre olup tezvrden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

225

Halka zulmeden Trablus sancakbeyinin tercman Nsruddin es-Sayraf'nin tercmanlk hizmetinden alnmas.

Yazld. Arz- hl sunan Hac Nasruddn'e [virildi.] F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972 Trablus beine ve kdsna hkm ki: Trablus halk cnibinden Rikb- Hmynum'a arz- hl ref olunup; "Trablus'da Sancakbei Tercemn olan Nsruddn es-Sayraf nm kimesneden zhr- tezallm olunup 144

tercemnlk hdmetinden ref olunmala hukk- mslimn erle alvirilmesi in hkm-i erfm taleb olunman" buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbr hdmet-i mezkreden ref idp dav-y hak iden husamsyla berber eyleyp bir defa er- kavme muvfk sorlup faslolunmayup on be yldan ber terkolunmayan husslarn dikkat ihtimm zre ber-muktez-y er- kavm teft tefahhus eyleyp gresiz; arzolundu gibi ise muktez-y erle sbit olan hukk- ns her ne ise b-kusr ashbna alvirp mezbr min-bad tercemnlk hdmetine istihdm itdrmeyesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 7 Rebu'l-evvel, sene: 972

226
Yazld.

Tereke sknts eken Dubrovnik, Sakz, Rodos, Limni, stanky, Midilli, Tarhanyat, Sack ve Seferihisar halkna tereke satlmas.

Arboz kdsna ve liv-i Arboz Muktat Mfettii Mevln Muslihuddn'e ve Muktat Nzr Hzr'a hkm ki: Hliy Dubrovnik beleri Atebe-i Ulym'a dem gnderp tereke hussnda ziyde acz muzyakalar oldun bildrp ahid-nme-i hmynum muktezsnca akalar ile kendlere tereke virilmek bbnda istid-y nyet eyledkleri ecilden stanbul mddi ile bin md tereke virilmee (iczet-i erfem olup)* ve zikrolunan terekeyi liv-i mezbrda vk olan havss- hmynum emnlerinn Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri defterleri muktezsnca der-anbr olan budaydan (narh- rz zre bahlar b-kusr alndukdan sonra hkm-i hmynumla varan gemilerine biner md tereke virilmesin emridp)** varan gemilerine det-i kadme zre keylolunup bahlar b-kusr alnup teslm eylemek in Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ( ) zde kadruh buyurdum ki: Hkm-i erfmle varcak, liv-i mezbrda vk olan havss- hmynumun der-anbr olan terekesinden muktat- mezbre nzr tayn olunan mikdr terekenn b-kusr bahsn alup kabzitdkden sonra nzr- merkmun marifeti ile keylitdrp her gemiye ne mikdr tereke tahml olunursa tahml olunan gemi kimn mlkidr ve resinn ismi nedr, kank kdlkdan ve ne hsdan ve ne iskeleden virilmi ise sicillt itdrp sret-i sicilli hkm-i erfmn zeyline yazup imz idp ayn ile hkmi Sdde-i Sadetm'e gnderp yazup arzidesiz. Emrme muhlif ziyde tereke virilmesinden ve bu bahne ile deryya tereke frht olmasndan hazer idp mukaddem sdr olan emr-i erfm muktezsnca deryya tereke virilmei mesdd bilp hlf- emr i olmakdan gyet ihtiyt idesiz. yle ki; emrme muhlif ziyde vey deryya tereke virildi istim oluna, zrinz makbl olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb kb- elmm ile muteb mukab olursz. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz. Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. 145

Bir sreti, Sakz belerine; iki bin md terekeye. " ... Buyurdum ki: Hkm-i erfmle Masar Nikola ve Cence ve Gstovine nm demleri vardukda ... " diy yazlmdur. Yazld. Rodos beinn kethudsna virildi. Bir sreti; " ... " Rodos halknun zahre bbnda muzyakalar vardur." diy sanca bei ile kds mektb gndermein ... " vech-i merh zre yazlmdur; bin md terekeye. Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti; " ... " Limni kazs halknun tereke bbnda muzyakas vardur." diy kds mektb gnderp arzitmein ... " vech-i merh zre be yz md terekeye hkm-i erf yazlmdur. Yazld. Arz getren Mustaf'ya virildi. Bir sreti, stanky cezresi halkna, yz md terekeye; kdsnun arz mcebince. Yazld. Mezbr reslere virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Bir sreti, Midill cezresine yz md terekeye; Midill bei ve nzrnun mektb mcebince; " ... abn ve Ahmed nm resler gemisine yz ellier md tereke viresiz." diy hkm virildi. Yazld. Paa hazretleri demiyle gelen Hzr Res'e virildi. Bir sreti, Sultn Murd lalas ile Tarhanyat kdsnun arz mcebince, Tarhanyat ahlsinn terekeye ihtiyclar olman iki yz md terekeye hkm-i erf virilmidr. Yazld. Mezkr Al Res'e virildi. F 29 Rebu'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Arboz kdsna ve nzrna; Sack bei ile eme kdsnun arz mcebince, Seferhsr kazs halkna iki yz md terekeye; Al nm res gemisine.
* ve ** Parantez iindeki kaytlar hkmn kenarnda bulunmakta olup zerlerinde "Dubrovnikl'ye virilen hkmlerde bu kaydlar olmdur." ibaresi yeralmaktadr.

227

Kean kazsna tbi Sekeli karyesi arazisine konan Teslimviran karyesi halknn durumunun aratrlmas.

Yazld. Ahmed nm kimesneye virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972 Kean ve Ferecik kdlarna hkm ki: Hliy Kean kazsna tbi Teslmvrn nm karyeden stefo ve Yorgi ve Dayo(?) ve Kara Nikola ve Yordarak(?) nm zimmler Dergh- Muallm'a yle arz- hl eylediler 146

ki: Sekeli nm karye rzsyla mezkr karye kurbinde bir mikdr yire konup alt yldan ber skinler iken hliy karye-i mezbre ahlsi; "Gn, gidn." diy rencde iderlerimi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, ihzr- husam klup bu huss onat vechile hak zre teft eyleyp gresiz; fi'l-vk zikrolunan mahalle sbk mezkr Sekeli(?) rzsyla m konmlardur, yohsa fuzl mi konmlardur, asl nedr? Tamm gavrine irip dah vuk zre yazup arzeyleyesiz.

228

bkz. hkm. 219

Yazld. Eyyb avu'a virildi. F 8 Ra., sene: 972 Budun belerbeisine, sek ve Peuy kdlarna hkm ki: Mohac Bei Hamza dme zzh mektb gnderp; "liv-i mezbrun zams ve erbb- tmr serhad hfznda olmayup ve reyya zulmitdklerin" ilm idp ve Peuy kds dah; "mm-ileyhn reyya zulm teaddsi olup zam v siphye n-sez kelimt itdini" bildrp ve mezbrn siphler dah mm-ileyhden ikyet idp arz sunduklar ecilden cmlesinn sretleri aslndan ihrc olunup size gnderilp buyurdum ki: Mm-ileyhden sbalar ve siphleri berber idp gresiz; fi'l-hakka emr-i hmynumla sanca sbalarna ve siphlerine serhad hdmetinde yaraklaryla mretteb mekemmel bulunmalarn teklf idp anlarun ihml msheleleri olup reyya dah zulm teaddleri olmala defne ve hdmete ikdm itdi in telbsen mi ikyet iderler, yo ise kd-i mezbrun arzitdi zre rey ve gayriye mm-ileyhn zulm teaddsi var mdur? yle ki; mm-ileyh hdemt- hmynuma kym zre kend hlinde olup zam v erbb- tmr kolaylarnda olup serhad hdmetinde tekslleri ve reyya teadd v tecvzleri varsa ol asl sba ve siph kimler ise malm idinp isimleri ve tmrlaryla yazup bildresiz ki, tmrlar hara virile ve ill mm-ileyhn ahvli kd-i mezbrun arzitdi zre olup kendden ve demlerinden ikyet ider kimesne varsa ikyetleri ne mddedr, hukk taleb ider kimesne var mdur ve sbalara ve siphlere dah b-gnh etmidp era ve emre mugyir vaz varsa h bir cnibe meylitmeyp tarafeynn ahvlini shhati ve hakkati zre yazup bildresiz; hlf- vk kazyye arzolmakdan hazer idesiz.

229

Ticret iin gittii nebolu skelesi'nde mltezim Abdlgaffar ve adamlar tarafndan ldrlen Ali Bl'nin hapisten serbest braklan ktilinin buldurulmas.

147

Yazld. Mezbra virildi. F 6 Rebu'l-evvel, sene: 972 Kastamon sanca beine hkm ki: Drendegn Mihribn Htn ve ol s nm kimesne Bb- Sadet-mebum'a gelp arz- hl idp; "mezbrenn ol Al Bl nm kimesne ticret tark[] ile nebol nm iskeleye geldkde n-bedd olup el-n mezbr nebol'da mltezim olan Abdlgaffr nm kimesnenn Haydar ve Receb nm hdmetkrlar mezbr Al Bl'nn dlbendini ve arakyyesini ve gnleini ve pbcn getrp Gmrk-hne nine braup zbunnda olan be yz sikke altunn ve ceybinde olan bir mikdr akasn gizleyp mezbr mltezim Kre kdsna ihzr olunup kd keyfiyyet-i hlden sl eyledkde inkr itmein mezbr Haydar'dan sl eyledkde mezbr Abdlgaffr in; "Mezkr Receb nm hdmetkryla katlidp esbbn soyup bir gararun iine koyup ben mezbr Receb ile denize iledp brakduk." dimein, mezbr Haydar habsolunup ve mezkr Receb ile merkm Abdlgaffr kefle virilmi iken; "Habs bizmdr." diy mezbr Haydar' habsden tlk idp gyib itdni" bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Varduklarnda gyib olan kimesneleri her ne tark ile mmkin ise elbette buldurup getrp toprak kds marifeti ile huss- kazyyeyi tamm dikkat ile grp kazyye her neye mncer olursa yazup arzeyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 8 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

230

Kayseri Alaybeyisi Sinan hakkndaki ikyetin tefti olunup dvasnn grlmesi.

Yazld. Hasan avu nm kimesneye virildi. F 6 Rebu'l-evvel Karaman belerbeisine, Kaysariyye ve Nide ve Akta kdlarna hkm ki: Hl Kaysariyye sanca bei ve kds ve kaz-i Kaysariyye'de mtemekkin olan baz mderrisn ile Vz Sad ve baz eyhlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kaysariyye Alaybeisi Sinn'dan ahl-i vilyet ekv itdklerin" arzidp sunlan arzlarun sretleri ayn ile ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan arzlarda mezkr Sinn'un zulm teaddsine mteallik mastr olan mevdd yirl yirinden grmek in husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmemi kazyyelerin bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus eyleyp gresiz; arzlarda mukayyed olan mevddun her kangs ki erle sbit zhir ola, ashb- hukka sbit olan haklarn alvirp bunlarun davlar faslolmaynca mezbr alaybeinn davsn istim itmeyp badeh alaybeinn hasmlar ile olan davsn bi-hasebi'-er'-erf grp erle mteveccih olan hakkn anlardan alvirdkden sonra merkm alaybeinn ve hasmlarnun bi'l-cmle her kang cnibde irret ekvet ve era muhlif vaz zhir olursa kendlerin habsidp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd 148

ale't-tafsl Sdde-i Sadet'e arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde h bir cnibe meylitmeyp cdde-i hakka zhib olup tezvr telbsden hazer eyleyesiz; hlf- vk nesne arzolmakdan ictinb eyleyesiz.

231
Yazld. Bu dah.

Sdde-i Sadet'e gelmesi gereken Ferruh avu'un yerine, Selanik'teki mehyif teftiine Mehmet avu'un tyin olunduu.

Siroz'da skin olan Mehmed avu'a hkm ki: Kdvet'l-meri'l-kirm Selanik Bei Al yannda mehyif tefti hdmetinde olan Ferruh'un Sdde-i Sadet'e gelmesi lzim olman ol hdmete seni tayn idp buyurdum ki: Varcak, tehr eylemeyp mrun-ileyh sancakbeinn yanna varup mehyif tefti hdmetinde olasn.

232

Selanik'teki mehyif teftiine Mehmet avu tyin olduundan, Ferruh avu'un Sdde-i Sadet'e gelmesi.

Yazld. Paa kapucsna virildi. F 6 Rebu'l-evvel Selanik'de mehyif teftinde olan Ferruh avu'a hkm ki: Hl mehyif tefti hdmetine Siroz'da olan Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh tayn olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldu gibi tehr eylemeyp Sdde-i Sadet'e gelp mlk olasn.

233

ran'a gidip gelen tccarlar gerei gibi yoklamayp celb-i ml ettii yolunda hakknda ikyet bulunan Pasin Sancakbeyi Haydar'n tefti olunup durumunun arzedilmesi.

Yazld. Kdnun demi Ahmed'e virildi. F 6 Rebu'l-evvel Erzurum belerbeisine hkm ki: Erzincan kds mektb gnderp; "Mzn- Harr Gmri emni gelp; "Diyr- arka giden tccr tyifesin bi'l-fil Pasin Sanca Bei olan Haydar dme zzh; "Hlf- emr-i erf yarar at ve gm ve nhsnuz vardur." diy yoklamakdan hl olmayup gm ve nhs ve at dah bulundukda girift itmeyp celb-i ml in bir bahne bulup her krbndan er-drder yz altun almala tccr tyifesi diyr- arkdan ol kadar gelp gitmez olduklar bsden ml-i mrye kll zarar olmdur. Bu huss bundan akdem belerbeiye arzolunup tenbh itdklerinde mtenebbih dah olmayup hasb-i hl arzolunmak 149

lzim olmdur." diy ekv idp diyr- arkdan gelp giden tccr tyifesine mm-ileyh evn- zecr ihnet idp celb-i ml itmeden hl olmadun" ilm eyledi. mdi; Yukaru Cnib'e yarar at ve gm ve nhs ve syir memn olan nesneler gitmek kem-kn emr-i erfmle mesdddur. Kat ol husslarda tccra ruhsat cyiz deildr. Buyurdum ki: Varcak gresin; mrun-ileyh tccrdan girift itdi at ve gm ve nhsdan imdiye dein nesne teslm itmi midr, yo ise ele getrdin kend mi eklider, ol hussda emnet istikmeti var mdur; gerei gibi tetebbu idesin. yle ki; ele getrdin emnet istikmet zre zabtidp mrye teslm itmi ola, ne mikdr nesne teslm eylemi ise defterin gnderesin ve ill belyyt u ketmiyyt var ise shhati zre arzeyleyesin.

234

Saravalos kazs Karaova karyesinde halka zulmeden Mehmed Kethud bin Hzr ve arkadalarnn sret-i sicilleriyle birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. skender Kethud'ya virildi. F 8 Rebu'l-evvel, sene: 972 Mentee beine, Pein ve Saravalos kdlarna hkm ki: Sen ki Saravalos kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karaova nm karyeden Mehmed Kethud bin Hzr ve Bekir Kethud bin Hasan ve Al bin Alaam(?) nm kimesnelern mslimnlara hlf- er- erf zulm teaddleri olup ve siphleri olan Mehmed'e hakkn virmeyp ve era davet olundukda itat-i er itmediler." diy arzitmein buyurdum ki: Varcak, mezbrlar ihzr idp gaybet iderlerse erle buldurmas lzim olanlara buldurup mezbrlarun ahvlin b-garaz mslimnlardan onat vechile hak zre teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise ki, mezbrlar ehl-i fesd enat olup mslimnlara hlf- er- erf zulm teaddleri varsa -ki, sbit zhir ola- sret-i sicilleriyle mezkrlar Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.

235

ehrizol Kullar Aas Mehmed tarafndan Dn Memlehas Emni Perviz'in evinin baslmas hadisesinin tefti olunup neticenin bildirilmesi.

Yazld. Mezbr aaya virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 972 Maltyye beine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Dn Memlehas Emni Pervz'n ehrizol Kullar Aas Mehmed evin basup sandun bozup mr in cem olunan yz bin aka ve emnet konlan alt yz elli altunn gret itdi teft olunman hkm-i erf vrid olman teft tefahhus olundukda mezbr emn demleri Mehmed Aa ile mukaddem gavg idp ortalarnda merkm aanun bir zdlu kul maktl vk olup mezbr emn; "Ol zamnda yz bin aka ve alt yz elli altun aldlar." diy dav idp hid taleb olundukda; 150

"Alduklarna hidm yokdur, ikrrlarna hidm vardur." diyp ol dah erle sbit olmayup ahl-i vilyetden sl olundukda; "Aka ve altun olduna ilmimz yokdur, gayr-i vkdur. Amm; zannmuz budur ki, mezkr Pervz merkm aanun alet-i harb ile katlitdi deminn kann ve diyetini def in mezbr aaya iftir eylemidr. Bu bbda b-gnhdur." diy haber virdklerin" ilm eylemisin. Bundan akdem Maltyye kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mezbr aa krk-elli nefer demle sabh namzndan sonra let-i harble mezbr emnn evin basup kapularn nacak ve kl ile preleyp bu huss mslimnlar ehdetleri [ile] sbit olup zerine dah varldukda fi'l-vk kapular prelenmi bulund." diy bildrmi idi. Siz ol husslar arzeylememisiz. Kd-i mezbrun arz sreti aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Varcak gresiz; kd-i sbk aa-i mezbr in ol zamnda merkm emnn evi zerine let-i harble varup ve emnn kapus prelendin yazup arzeylemi idi. Emn-i mezbrun tara ve ier kapular prelenmi midr, ol zamnda hzr olan mutemedn-aleyh b-garaz mslimnlardan onat vechile hak zre teft tefahhus idp emn-i mezbrun kapularn uvadup teadd iden kim ise malm idinp shhati ve hakkati zre yazup bildresiz. Kimesneye nisbet taassub olunup ve tarafeynden birine meylolunup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

236

Rodos Kalesi Dizdar Uzun Mustafa'nn dizdarlnn bakasna verilerek kendisinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972 Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Hliy Rodos Kalas Dizdr olan Uzun Mustaf'nun dizdrl hara virilp mezkr Sdde-i Sadetm'e gelmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, emrm zre mezkr yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Anun gibi gelmekde tealll iderse kayd bend idp emrm mcebince Atebe-i Ulym'a irsl eyleyesin.

237
Yazld.

Hizo Hakimi Baheddin ile kardei olan ervi Beyi Saruhan arasndaki niz ve husmetin giderilmesi.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Hizo Hkimi Baheddn dme zzh mektb gnderp; "Hizo lkesi tevbi ile kadmden yurdlar olup kdeleri zre sefer-i hmyn hdmetinde olan siphye ve aalarna tutluklar baz kur mahslinden havle olunup tayn olunan karye mahsline mutasarrf olman mrun-ileyhn karnda olup ervi Bei olan Saruhan dme zzh kend yannda olup sefer hdmetin kend ile ed [i]derken Hizo'ya karb yirde Umeyr nm 151

bir karye mm-ileyhe tutluk tayn olunmala varup iinde mtemekkin olup sancaa tlib oldunda karye-i mezbre hara nkere tayn olunup zabtolunm iken mrun-ileyh telbs-i davya slk idp myesser olmayup senn iltimsunla tutluk tarkyla olna tevch olunup karnda buz u advetden hl olmayup gh nker ayardup ve gh mstehkk- tedb olan eky kaup karye-i mezbreye varup taleb olundukda virilmemele zabt bbnda acz ekilp kendye tehbh olundukda mltefit olmayup mukaddem Hns ve Mu sancaklarna mutasarrf oldu zamnda kendnn lkesi reysndan olan ger ulus tyifesi yaylaa kup uraduklarnda zulm teadd olup gnden gne terakk bulup reynun istirhatlerine ve kendnn rencde olmamasna sebeb olman har yirde sancak virilmesin" arzeyledi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, vech mnsib grdn zre mrun-ileyhn karnda ile m-beynlerinde olan nizlarn slh idp vk olan kdret husmetlerin men u def idesin ki, kendlere ve lke-i mezbrede vk olan ayiri eyym- sadet-i hmynumda sde-hl olalar.

238

Kallb Hasan'n orta olan Kratoval Mustafa'nn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezkr avua virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 972 Burusa kdsna ve sbaya hkm ki: Hliy Kallb Hasan dimekle marf kimesnenn erki olan Kratovalu Mustaf gaybet idp ele gelmesi lzim mhimm olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Timr zde kadruh varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup mezkr Mustaf her kande bulunursa tetebbu u tecesss idp ele getrp dah mukayyed mahbs mezkr avuuma teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesiz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Ahad, f 9 Rebu'l-evvel, sene: 972

239
Yazld.

Siklo kazs ilin(?) nhiyesi keferesinden knun ve defter haricinde bir nesne alnmayp alanlarn zulmnn defedilmesi.

Mohac beine ve iklo kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda vk olan ilin(?) nhyesinn keferesi Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Hsl olan terekelerimzden ve ralarmuzdan vaktinde ayn ile rlerimz alnmayup zerimze konup mukbelede ziyde akalarmuz alnup ve kend hdmetlerine tavarlarmuz ve araba ve koilerimz ve nefslerimzi istihdm idp ve odun ve otluk ve tavuk ve boa akas diy hneden hneye ikier ve er gurularmuz alup ve 152

voyvodalar basdrma ve kurd ve tilki derilerin teklf idp fevka'l-had zulmiderler." diy bildrmein buyurdum ki: Varduklarnda gresiz; kazyye arzitdkleri gibi ise hsl olan terekelerinden ve ralarndan er u knn ve defter muktezsnca ayn ile rlerin aldurup tereke ve ralarn kesim itdrmeyp ve cebr ile kendlerin ve tavarlarn istihdm itdrmeyp ve mft meccnen nesnelerin aldurmayup her ne alurlar ise akalar ve rzlar ile aldurup voyvodalara basdrma ve kurd ve tilki krki teklf itdrmeyp ve harclere dah ol vechile zulm teadd itdrmeyp ve knn u defter muktezsnca cizyelerin virdkden sonra bir aka ve bir habbelerin ziyde aldurmayup rey kullarumun zerlerinden zalemenn zulmin def u ref idesiz ki, eyym- adletmde sde-hl olalar. Bu huss havss- hmynum emnlerine ve sancakbei voyvodalarna ve zam v erbb- tmr ve voyvodalara gerei gibi tenbh tekd idp bade't-tenbh eslemeyp era ve knna muhlif zulm teadd idenleri isimleri ve resimleriyle yazup arzidesiz ki gerei gibi haklarndan gelinp syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Min-bad kimesnenn hlf- er u knn reyya zulm teadd itmee meclleri kalmaya. Bu husslar hufyeten yoklanup grilr; her kanknuzun taht- hkmetinde olan reydan vech-i merh zre olan zulmleri mndefi olmaya, mansbnuz alnmala konlmaz, anlara olacak tb kb size olur; bilmi olasz.

240

Msr ve Kuds-i erf yolunun emniyeti iin Leccun sancanda olan Cbeyre(?) karyesindeki krgir hann tamir edilerek kale ittihz ile iine konacak askerlere berat verilmesi.

Yazld. Sreti emne virildi. Kapukethudsna virildi. F 11 Rebu'l-evvel, sene: 972 m belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Nbls Bei Hasan ve Leccn Bei Keml mektb gnderp; "Leccn sancanda olan Cbeyre(?) nm karye Kuds-i erf ve Msr yol zerin[d]e ve liv-i Nbls serhaddinde ve Acln sancana karb il ortasnda olup iinde olan krgr hn meremmt olunup krk atlu tfenkci ve on nefer hsr-eri olup Leccn bei olanlar anda mtemekkin olunalar, zikrolunan sancaklar ve kll mret ve Msr ve Kuds-i erf yol emn emn zre olur. Sancak hslarndan kendye virilenden m-ad bk kalan ifrzdan atlu tfenklye ikier bin ve hsr-erlerine bin drder yz aka tmr sadaka olunursa kifyet ider." diy ilm itmein arzolunan hn kala olup ifrz- mezbrdan zikrolunan mikdr tmr ile krk nefer atlu tfenkci ve on nefer hsr-eri tayn olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, hn- mezbr tamr olup kala olundukda arzitdn zre zikrolunan ifrzdan kul-oullarndan ve kul-karndandan ve dirlie mstehk olanlardan krk nefer atlu tfenklye ikier bin tmr ve on nefer mstahfza bin drder yz aka tmr ifrz- mezbrdan tevch idp tezkirelerin gnderesin ki bert- hmynum virile; yle bilesin.

153

241

Ali adl zamin bir olunu katl ve dier olunu da yaralayan Tregra karyeli Yusuf bin Ksm adl siphinin tefti olunup hasmlaryla dvasnn grlmesi.

Yazld. Arz getren zame virildi. F 10 Rebu'l-evvel, sene: 972 lbasan ve Avlonya belerine ve Avlonya ve pat ve Belgrad kdlarna hkm ki: Sen ki Avlonya beisin, mektb gnderp; "Ysuf bin Ksm nm siph ikr zre iken Al nm zmn Mehmed nm oln katlidp ve dger ol Mustaf'nun elin drp mezkr era davet olundukda itat itmeyp temruz idp gelmedinden m-ad dem gnderp Kesarat nm harm v ehl-i fesd tyifeyi let-i harble gice ile getrp mezbr Al'nn katline kasdidp mezkr yabanda bulunman karndalar ve demleri ile kaldurup evlerine iletp bir hafta mikdr saklayup badeh grp hrice gaybet itdrp nm u ninlar zhir olmayup ktil-i mezbrun ahvli tefahhus olundukda erbb- tmrdan nie kimesneler ktil-i mezbr mezkrlarun birin katlidp birinn elin drdin haber virp ve mezkr Ysuf kadm ehl-i fesd enat olduna erbb- tmrdan mutemedn-aleyh nie kimesneler ehdet itdinden m-ad senn dah ehl-i fesd idi malmun olup hlen gaybet itdin" bildrmisin. mdi; mezbr bundan akdem Sdde-i Sadetm'e gelp; "Mezkrlar ikr zre iken beni katl kasdna let-i harble zerme gelp baum korutmak in cengiderken katlolunmdur." diy bildrmein Delvine ve lbasan ve Ergirikasr kdlarna hkm-i erfm virilmiidi. Delvine bei ile ol kdlar mberetden ref olunup mdde mezbr olmala davs mukaddem grilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr siphyi ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup bu huss bundan akdem bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmi deil ise onat vechile teft idp gresiz; Mezkr katlitmek kasdna let-i harble zerine varup ban korurken katlolunm olmaya, husmet gavg itmekle katlitdi bi-hasebi'-er sbit olursa siph olan habsidp arzeyleyesiz. Olmayanlar bbnda emr-i er- kavmle amel idp erle lzim geleni icr idp yirine koyasz ve mezkr Kesarat tyifesini zam-i mezbr katl kasdna mezbr Ysuf getrdi vk ise anlar dah ihzr idp gaybet iderlerse buldurmas lzim gelene teklf idp buldurup tarafeynden ehl-i fesd her kim ise kalada habsidp ahvllerin yazup bildresiz. Amm; bu bbda tamm hak zre olup cnibeynden birine meyl muhb olunup hlf- er kimesneye i olmakdan ve gayr-i vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

242

Siphi ktili olan pat nhiyesi Tregra karyesi siphilerinden Yusuf bin Ksm adl siphinin hapsolunmas.

Yazld. Ben kethudsna virildi. lbasan beine ve pat kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; " pat nhyesinde Tregra nm karye ve gayriden sekiz bin tmra mutasarrf Ysuf bin Ksm nm kimesne ehl-i fesd olup 154

beyne'n-ns bir siphyi katlidp enatinn nihyeti yokdur." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr Ysuf nm siphyi ihzr idp onat vechile hak zre teft idp gresiz; siph katleyledi erle sbit olur ise habsidp ahvlin vuk zre yazup arzeyleyesiz; yle bilesiz.

243

Gebze'de yakalanan harmi ile daha nce yakalanm olan be harminin mahallinde siyset olunmalar.

Yazld. Ben kapukethudsna virildi; Dvn'da. F 9 Rebu'l-evvel, sene: 972 Kocaili beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "skdar kazsna tbi kasaba-i Gekbovize'de bundan akdem hrsuzluk ile mttehem nefer kimesne tutlup bi'l-fil skdar kds ile kendn kasaba-i mezbreye vardukda, mezbrlarun ahvli teft olundukda cmle; "Kuttu't-tarklardur." diy haber virdklerinden m-ad nefs-i Gekbovize'de gice ile dkknlar aup esbb sirka itdklerine itirflar yazlan sicillern sretleriyle irsl olunup ve bundan evvel mbrek Ramazn'da Sabanc talarnda be nefer harm ele girp birisi Sabanc'da siyset olunup drt neferi sret-i sicilleriyle sitne-i Sadetm'e irsl olunup mezbrlar mahall-i hdisede siyset olunmalarn rey istid iderler." diy bildrmisin. mdi; arzitdn yedi nefer kimesneye mahallinde siyset olunmak emrm olup neferi demn habsinde olmala sana gnderildi. Buyurdum ki: Ol drt nefer kimesne ne makle kimesnelerdr, isimleri nedr, arzunda beyn olunmamala gnderilmedi. Mukaddem fesdlarn arzitdn drt neferi dah kimler ise sret-i sicillerin gnderp isimleriyle yazup bildresin ki, Sdde-i Sadetm'de olan mcrimlerden ihrc olunup mahallinde siyset olunman gnderile.

244

irret ekvet zere olan Kla karyesinden Dvne Bostan'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Hamdili beinn kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Burdur ve Isparta kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kla nm karyede mtemekkin olan Dvne Bostn nm kimesnenn ahvli hkm-i erf mcebince teft olundukda, mutemedn-aleyh kimesneler; "Mezbr Bostn yataklk ile mehrdur ve kasabada medhali olmayan hussa mberet eyleyp irret ekvet itmekden hl deildr." diy haber virdklerin" arzeylednz ecilden kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, emrm zre mezkr Bostn' mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler. 155

245
Yazld.

Sultan Mehmed Han Evkf Mtevellsi Abdurrahman'n, Hssa-i Hmyun'da iken ehzde Mehmed'in Evkf'na dhil olan Uurluviran karyesine mdlehe edip zaptettii mahsln geri alnmas.

Merhm olum Mehmed tbe serhnn medrese-i mamresinde mderris olan Mevln Ah-zde'ye ve Hslar kdsna hkm ki: Hliy mrun-ileyh olum merhmun evkf mtevellsi Mustaf zde mecdh gelp evkf- mezbreden Hslar kazsna tbi Uurluvrn nm karye mukaddem hssa-i hmynumdan olup badeh mret-i mezbre evkfna ilhk olunup imdiye dein vakf in zabtolunurken hliy merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Mehmed Hn Evkf Mtevellsi olan Abdurrahmn bir nyib marifeti ile karye-i mezbrenn huddna dahlidp baz mahsl-i hubbt ve gayriden hayli nesne zabtolundun istim idp erle grilmesine hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bi'z-zt kalkup mahall-i nizun zerine varup ehl-i vukf marifetleriyle tur-y hmynumla olan vakfiyyeye ve hudd-nmeye nazar idp husam muvcehesinde hak zre onat vechile erle teft idp gresin; f-nefsi'l-emr niz olunan yirler karye-i mezbrenn muayyen mmtz snur dhlinde olan yirlerden olup ceddm mrun-ileyh evkf mtevellsi vakfiyyede ve hudd-nmede mukayyed olan yirlerine dahlidp hubbtdan ve gayriden nesne alm ise hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyp mm-ileyh olum evkfna mteveccih olan hkmidp b-kusr mtevellsine alvirp vakf in zabtitdresin. Tur-y hmyn ile olan hudd-nmeye ve er- erfe muhlif kimesneye i itdrmeyesin ve kazyye ne vechile oldun mufassal merh yazup bildresin.

246
Yazld.

Kstendil Beyi Mesih Bey'in Ahmed Voyvoda ile hatununu bulup Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Sbk Kstendil Bei Mesh Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Kerm nm kimesne yedinden emr-i erf vrid olup; "Ahmed Voyvoda'y htnyla gerei gibi tecesss idp bulup Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy fermn olunman tecesss itmee demler gnderilp henz ele girmeyp ele geldklerinde irsl olunur." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Varcak, tehr terh itmeyp Ahmed Voyvoda ile htn[n] elbette elbette bulup gndermeyince olmayasn. Sonra zrn makbl olmaz, muteb olman mukarrerdr; ana gre tedrk eyleyesin.

156

[Yev]m'l- sneyn, f 8 Rebu'l-evvel, sene: 972

247

slamla merref olan Keyhsrev'in, Grgi Melik'in lkesinde mlkiyet zere tasarruf ettii iki kale ile otuz kyn kendisine sancak olarak verilmesi.

Yazld. Keyhusrev Be'n kethudsna virildi. F 13 Ra., sene: 972 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sbk Erzurum Belerbeisi olup hl Anatol Belerbeisi olan Al dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Bundan akdem Sdde-i Sadet'de eref-i slm'la merref olan Keyhusrev'n mlkiyyet zre tasarruf idegeldi iki pre kala ve otuz sekiz pre kur ki, be yz elli hne olur Grgi Melik'n kadm zabtidegeldi lkesinden olmala ber-vech-i tahmn sancak tarkyla kendye virilmesin rec itdkde; "Vech mnsib grdn zre arzidesin." diy fermn olunup mrun-ileyhn ahvli tefahhus olundukda zikrolunan otuz sekiz pre kar[ye]lerle iki pre kalas ecdd- sbkasndan irsle intikl itmi mutasarrf oldu karyeleri ve kalalar olup mezbr Grgi Melik ekvet zre olmala Atebe-i Ulym'a mtbeati nifkla(?) olman Kzlba tarafna demleri ve pkeleri varup ittihddan hl olmayup mezkr Keyhusrev sitne-i Sadetm'e huls u ubdiyyet ile itat inkyd itmi hlis kulum olup zikrolunan karyelerle iki pre kalas ber-vech-i tahmn alt yz bin akalk zre sancak tarkyla nyet olunmasn" ilm itmein buyurdum ki: Varcak gresin; mrun-ileyh arzitdi zre zikrolunan kalalar ve kur mm-ileyhn ecddndan intikl itmi mutasarrf oldu kurs ve kalalar olup mrun-ileyhe sancak tarkyla virilmekle bir fesda ve ol cniblerde dlle bs olur huss yo ise vech mnsib grdn zre sen dah arzidesin.

248

Dery muhfazas iin grevlendirilen Mentee beyine lzm olan cenkilerin Anadolu sanca siphilerinden karlanmas.

Yazld. Be kethuds skender'e virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene: 972 Anatol belerbeisine hkm ki: Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "mrun-ileyhe dery muhfazasyn virilen kadrgalara cengci lzim idin" bildrdi ecilden lzim oldukda sancandan kifyet kadar siph virilmek emridp buyurdum ki: Varcak, ine ve Balat nhyelerinden m-ad sanca siphlerinden lzim oldukda kifyet kadar siph tayn idp isimleri ve tmrlar ile yazup defter idp bir sretin mrun-ileyhe ve bir sretin Sdde-i Sadet'e gnderesin ki, hdmet iden ve itmeyen kimler idi malm ola; yle bilesin.

157

249

Edirne'de Abalar karyesi mezzini Nebi Hoca'nn evini basp ailesi ile kendisini katleden kfirlerin yakalanmas.

Yazld. avubana virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Nyibn mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Abalar nm karyede evi baslup katlolunan Mmine bint-i hkul nm htnun karnda Turgud, Metro veled-i steyko nm kfir muvcehesinde; " bu kfir on iki nefer kfir ile gice ile gelp mezbre avretn evin basup zevci Neb Hce nm mezzini ve mezkre htn ve iki olancklarn katlitdiler." diy dav idp mezkrdan sl olundukda; "Barmaksuz Piyo nm kfir ve Mshac kurbinde mandrada skin Markovaz Adlu karyesinde ve Glli Kesteriye kazsnda ve ne(?) kyinde Proyo ve Sar Bl nm kfir ve Kondo nm kfir cmle on iki nefer kimesne olup zdl kyinde Dmenci'nn ol bizi dll idp biz dah mezbra tbi olup varup Abalar'da mezbr Neb Hce'nn evin basup baz yoldalarmuz ier girp mezkr ve zevcesin ve olancklarn katlidp bulunan esbb alup Metro [ve] Barmaksuz Piyo ve Sar Bl ve alak boylu bir kfir ve Marko ve Piyo bu cmle syirler de ayrlup Mshac kyinde Receb nm kimesnenn evine varup haber itdmzde tara kup bir iki uka ferce ve i kaftn ve baz altun esbb ve hurdevt esbb ne var ise mezbr Receb alup bize; "Bunda turmayup kup gidn." dimein biz dah bu cmle esbb virp yine ol gice kup gitdk." diy haber virdin" ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr Receb'i muhkem habsidp bu huss onat vechile hak zre teft tefahhus klup gresin; mezkr kfir takrr itdi zre midr, nicedr ve syir yoldalar kandedr; malm idinp dah ele giren yoldalarn ve mezkr muhkem habsidp arzeyleyesin ki, sonra anlar hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.

250

Budun'da askerin konaklayp, mer ve asker atlarnn otlatld kadm ayrlarn bozdurulmamas.

Yazld. Hudvirdi nm kimesneye virildi. F 14 Rebu'l-evvel, sene: 972 Budun belerbeisine ve defterdrna ve kdsna hkm ki: Hliy Budun kurbinde vk olup kadmden asker-i hmyn konagelp ve anda olan mer v asker halk atlarn otargeldi ayrun baz yirlerin baz kimesneler zirat idp ve baz yirlerin dah Budun'da Rstem Be bin itdi tekye eyh; "Tekyeye vakfdur." diy zabtidp atlarn ileten asker halkndan resm-i otlak taleb olundu arzolunman buyurdum ki: Gresin; feth- hknden ber zirat harset olunugelmi yirler olmayup kadm'l-eyymdan asker-i hmyn gelp anda olan mer[] v asker halk atlarn otargeldi kadm ayrlar bozdurmayup gerei gibi men u def idesiz. 158

[Yev]m'l-Erbi, f 11 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

251

atalca zimmlerinin ellerinde bulunan araplarn kendilerine yetecek miktarndan fazlasnn sirke edilmesi; Mslmanlarn ellerinde bulunan araplarn ise tamamnn imha edilmesi, bundan sonra da zimmlerin Mslmanlara arap satmalarna msde edilmemesi.

Yazld. Muhzrun demisine virildi. F 13 Ra., sene: 972 Sbk Mohac Kds Mahmd ve atalca kds zde fazlhmya hkm ki: Hliy kasaba-i atalca zimmleri mslimnlara hamr bey idp ve baz mslimnlarun dah evlerinde hamr olup muttasl rb-i hamrdan hl olmaduklar arzolund. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm yenieri blkbalarndan Al zde kadruh varcak, bi'z-zt kasaba-i mezbrede olan mslimn ve kefere mahalltn bi'z-zt yoklayup mslimnda bulunan hamrun fularn ve kplerin uvadup arblarn yabana akdup zyi idesiz ve zimm tyifesinde bulunan hamrdan kend nefslerine kifyet mikdr alkoyup m-adsn sirke idesiz ki, kefere, mslimnlara arb virmee kudretleri kalmaya. Bu hussda benm ziyde ihtimmum vardur. er- erfe muhlif vaz sdr olmaa asl rz-y erfm yokdur. Emri kasaba-i mezbre halkna gerei gibi tenbh idp bildresiz ki, min-bad mslimnlardan her kimde hamr buluna vey kefere mslimna imee hamr vire, asl zrleri makbl olmayup siyset olunurlar. Ana gre emr-i erfmi bildresiz ki gafletde bulunmayalar; yle bilesiz.

252

Andra Cezresi'nde skin Frenklerin, Rum ve Arnavutlara zulmettikleri iin Ariboz veya Rodos adasnda bo bir yerde iskan edilmeleri.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 11 Rebu'l-evvel, sene: 972 Cezyir belerbeisine hkm ki: Hlen Arboz Bei Mehmed dme zzh ile Arboz kds zde fazlh mektb gnderp; "Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimm gelp cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne olup Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezbre mahsltn zabtidp ehl yllerine fil-i en ve bazn helk idp ve harb ve korsan gemilerine azk virp fesd enatlerinn nihyeti yokdur. Mltezim Franceko omartine iltzmndan alt bin ziyde makt ed itmee uhdelerine alduklarn" ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Zikrolunan Rm ve Arnavud keferesi uhde[lerine] alduklar elli alt bin maktlarn sl-be-sl ed itmek zre Frenk hnelerin ol mahalden kaldurup Arboz cezresinde bir hl 159

yir var ise ana grp temekkn tavattun itdresiz. Arboz'da hl yir yo ise Rodos cezresine gnderp sekentlarn anda itdrp hlf- emr kimesneye i itdrmeyesiz. Amm; bu bahne ile grp kondurmalarnda esbb emvl ve tavarlarna ve ehl yllerine dahl taarruz olunmakdan hazer eyleyesiz.

253

Vize livsnda hrszlk ve harmilik sularnn ounlukla rgat tifesi tarafndan ilendii anlaldndan hi kimsenin kefilsiz rgat istihdam etmesine izin verilmemesi.

Yazld. Vize beinn kapukethudsna virildi. F 14 Rebu'l-evvel, sene: 972 Vize beine ve liv-i mezbre kdlarna hkm ki: Liv-i mezbrun hrsuz u harmsi ve syir ehl-i fesd enati eksk olmayup tetebbu olundukda ekseriy rgad tyifesinden olup keflsz olmala muttasl vilyete ve ebn-i seble zarar u husrn iridrmekden hl olmaduklar ecilden taht- hkmetinzde olan rgad tyifesi yoklanup grilp eger Dergh- Muallm kullarndan ve eger yenieri v zam v erbb- tmr ve rey tyifesinden her kimde ise keflsz rgad kalmayup cmlesi kefllenmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa onat vechile mukayyed olup taht- hkmetinzde olan kasabt u kurda her kimde keflsz rgad bulunursa keflleyp kimesnede asl keflsz rgad komayasz ve hem gerei gibi tenbh tekd idesiz ki, min-bad bir kimesne keflsz rgad istihdm itmeye. Bade't-tenbh her kim ki, keflsz rgad istihdm itmekle her kimn rgadndan fesd zhir ola, gaybet itmekle ele girmek myesser olmaya, ana olacak tb kb istihdm eyleyen kimesnelere olur. "Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan hazer eyleyeler ve bu bahne ile kimesneden ahz celb olunup mllar alnmakdan ve "keflleme" ve "sicillt akas" diy bir aka ve bir habbe alnmayup hemn emrm zre liv-i mezbrda olan rgad tyifesini keflleyp kendleri ve kefllerinn isimlerin defter idp bir sreti anda mahkemelerde hfzolunup ve bir sretin Dergh- Muallm'a gnderesiz.

254

Rodos sanca beyinin maiyetindeki krekiler iin verilen baklann boazdan geiine mni olunmamas.

Yazld. Ben kapukethudsna virildi. F 13 Rebu'l-evvel, sene: 972 Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Hliy Rodos Sanca Bei Al dme zzhnun yannda olan krekiler in stanbul kilesiyle bin kile bakla virilmidr. Buyurdum ki: Mrun-ileyhn gemisi ile resi olan Falalit(?) nm zimm vardukda, zikrolunan bin kile baklaya mni olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu bahne ile ziyde nesne germekden ihtiyt eyleyesiz. 160

255
Yazld.

Dergh- Muall kapclarndan aban'n Vardar Yenicesi'nde kaybolmas olaynn iyice aratrlp sonucun bildirilmesi.

Selanik ve Yenice-i Vardar kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm kapuclarndan abn nm kimesnenn at ve klc ve syir esbb evinde tururken Vardar Yenicesi kazsnda Baba nm karyede gyib olmala htnndan tetebbu olunmak lzim gelmein buyurdum ki: Dergh- Muallm kapuclarndan Ahmed zde kadruh vardukda, mezkre avreti ihzr idp mahallesi halknun mutemedn-aleyh mslimnlarndan ve syir ehl-i vukfdan bu huss onat vechile teft idp gresiz; mezkr abn evinden kup gidp yabanda m gyib olmdur, yohsa yabana gitmeyp evinde gyib olm ise ve mezkre avretn har kimesne ile mumelesi ve yaramazlk ile mehre v mtteheme ola, muhkem tahvf idp mezbr kapuc her nie olm ise bu hussun gavrine ve hakkatine irip shhati [ve] vuk zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzolmakdan ve er- erfe muhlif i olmakdan hazer idesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 13 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

256

Portekiz gemilerinin Hind diyarndan gelen tccar gemilerine ynelik saldrlarnn nlenmesi iin Aden taraflarna on para gemiden mteekkil bir donanma gnderilmesi.

Yazld. Sefer Be demi Cafer'e virildi. F 14, mh- mezbr. Msr belerbeisine hkm ki: Bundan akdem cenb- emret-meb Mekke-i Mkerreme erfi Hasan dme sadh ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Portugal- bed-filn baz gemileri diyr- Hind'den gelen tccra deryda zarar u ziyn itmekden hl olmaduklarn" ilm idp meln [] hsirnn def- zarar in Aden cnibine Donanma-i Hmynum varmak lzim oldu ecilden sanca- hmynumla Svey Kapudnl Sefer dme zzhya tevch olunup ol cnibe irsl olunup kadrga ve kaliteden on pre donanma gemileri hzr olmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kadrga ve kaliteden on pre gemiyi cem- lt esbb ve syir yat u yarayla hzr u mheyy idp mahrse-i Msr'da bulunan kallb ve syir siysete mstehk olmayan mcrimlerden krekcisin tedrk idp det-i kadme zre maslahatlarn ve havyiclerin eger peksimad ve eger gayridr, cmle tedrk idp ve her gemiye yiirmi beer tfenkci ve yiirmi beer okl ve yaylu erkise ve tfenkcilerden ve azeblerden pr olmayup sefere ve darbe ve harbe kdir olanlarndan cengci tayn idp vakti ve mevsimi ile Aden tarafna irsl idesin ve gnderilen donanma gemileri kifyet kadar zahre gtrmee mtehammil olmaman kifyet idecek mikdr bir kalyona azklarn 161

koyup Aden'e bile gnderesin ki, ina'llh'l-Eazz ol cniblere varup mlk oldukda mmzdr ki, Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyeti ile feth u nusret ve env- yz aklklar myesser olup ad-y makhrun ol taraflardan mazarrat u fesdlar mndefi olmala eyym- sadetmde dery taraf emn emn olmala diyr- Hind'den gelen tccrun ve vridn sdrnn sde-hl olmalarna sebeb bs ola; yle bilesin.

257
Yazld. Bu dah.

Portekiz gemilerinin saldrlarnn nlenmesi iin Aden tarafna gnderilen donanmaya zahre hususunda sknt ektirilmemesi.

Yemen belerbeisine hkm ki: Hliy diyr- Hind'den gelen tccr gemilerine Portugal- bed-filn gemileri zarar u husrn itmekden hl olmadu arzolunman Svey Kapudnl kdvet'l-meri'l-kirm Sefer dme ulvvuhya sanca- hmynumla ihsn olunup Donanma-i Hmynum'la Aden cnibine irsl olunmdur. na'llh'l-Eazz ol taraflara varup hurc itdkde mrcaate mevsim gzetmek in elenmek lzim gelmekle Donanma-i Hmynum'da olan askern zahre bbnda muzyakalar olursa buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, anun gibi mrun-ileyh Donanma-i Hmynum'la ol cnibe varup Donanma-i Hmynum'un zahreye zarret ihtiyclar olursa muzyaka ekdrmeyp zahre taleb itdklerinde kifyet kadar undan ve budaydan tedrk idp viresin; yle bilesin.

258
Yazld. Bu dah.

bkz. hkm. 257

Cidde beine hkm ki: Hliy Svey Kapudn Sefer dme ulvvuh kffr- haksr gemilerinn kal u kam in Aden cnibine Donanma-i Hmynum'la irsl olunmdur. Anun gibi ol diyrda mevsime tevakkuf itmekle elenp zahreleri kalmayup Cidde'ye gelp kduklarnda Donanma-i Hmynum in zahre taleb itdklerinde buyurdum ki: Mmkin oldu kadar akalaryla zd zevdelerin tedrk idiviresin.

259

Erdel topraklarna vki tecvzn Neme tarafndan yapld kesin olarak tesbit edilmedike Osmanl Devleti ile Neme arasndaki ahidnmeye aykr herhangi bir harekete giriilmemesi.

162

Yazld. Tmvar avularndan mektb getren Vel avu'a virildi. Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Vilyet-i Erdel Kral stefen Kral'un Plaj Mihal(?) ile muhrebeleri olup baz kalalarn almala mezbr Plaj Mihal'e(?) mteallik baz meln bir mikdr stabur idp; "Vilyet-i Erdel'e zarar iridrmek ihtimli vardur." diy muvenet istimdd itmein Arad nm mahalden drt bin mikdr asker-i slm ile tevecch olunmdur." diy ilm eylemisin. Mukaddem bu huss dah arzeylemi idn. mdi; "Asker-i hmynla bir mahalle tevecch oldukda mukaddem sahh haber alnup ol taraflarda asker-i slm varup muvenet itmek cb ider huss var mdur, Neme kral tarafndan ahde muhlif vaz sdr olup Kral-ol zerine leker gelmi midr, yohsa mezbr kfirle gavg itmekle mi seni muvenete taleb ider? Neme kral tarafndan ahde muhlif vaz olmadn b-hde yire asker ypratmayasn." diy hussan bundan evvel sana hkm-i hmynum gnderilmiidi. Nin ol tarafdan sahh haber alup arzitmeyesin? Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda keml-i basret intibh zre olup yle ki; Neme kral tarafndan asker gelmeyp memlekete zarar ihtimli olmaya, ol tarafdan nakz- ahd itmeden mcerred Plaj Menhar(?) ile itdkleri gavg in muvenet taleb itmi ise b-hde yire asker ypratmakdan ve hem tamm leker cem olmadn bir mikdr demle kffr zerine varup gafletle rz [u] nms- saltanata muhlif i olmakdan ve m-beynde olan ahd emna mugyir vaz olmakdan hazer idesin ve bu hkm-i hmynum sana ne zamnda vsl olup ve bi'l-fil ne mahalde olduun ve ol cnibe mteallik ne makle ahvle vkf olduun ale't-tafsl yazup bildresin.

260

Erzurum sancana bal Gecik(?) nhiyesinin mahsulatnn havss- hmyun adna zaptolunmas.

( ) ky

Yazld. demine virildi. F 15 Rebu'l-evvel Erzincan kdsna ve Erzurum nzrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Erzurum sancanda Gecik(?) nhyesinde vilyet defterinde sekiz bin be yz aka yazar ( ) nm karye in Hasan ve zamdan Korkmaz ve Hayrullh'un ber-vech-i itirk tmrlar olup zikrolunan karyeden her sene sekiz bin stanbul gll ve syir rsmdan on binden ziyde nakdiyye hsl olup bir senede krk be bin ve bir tahvlde yz otuz be bin aka hsl olur." diy ilm itdnz ecilden zikrolunan karye ibu sene: 972 Rebu'l-evveli'nn on beinci gninden havss- hmynuma kaydolunmdur. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan karyenn mahsltn ve syir rsmn her ne ise trh- mezbrdan ber havss- hmynum in zabteyleyesiz; yle bilesiz.

163

[Yev]m'l-Erbi, f 6 Rebu'l-evvel, sene: 972

261

Pojega sancandaki Muyislavine ve Prezovie barkanlar neferlerinin haracgzr reyaya yapktklar zulmn nlenerek hak sahiplerinin haklarnn alnp sahiplerine verilmesi ve sulularn cezalandrlmas.

Yazld. Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Pojega Bei Nash Be'e ve Mohac Bei Hamza Be'e, sek ve Peuy ve iklo kdlarna hkm ki: Hliy Mohac Bei Hamza mektb gnderp; "Nehr-i Drava'nun yalsnda vk olan kurnun halk gelp ikyet eylediler ki: "Pojega sancanda olan Muyislavine ve Brezovie nm parkanlar ihds olaldan ber nefert kup kylerimze segirdp oullarmuz esr idp ve tavarlarmuz ve esbblarmuz yam eyleyp niemzi katl ve niemzi mecrh u t idp hayfmuz grilmez ise perkende olmak muhakkakdur." diy feryd idp fi'l-vk zikrolunan karyelere el uzadup yamdan hl olmayup men eylemek in sancakbeine defetle mektb ve mstekl alaybei irsl olunmd. Bir vechile menne mukayyed olmayup fukarnun zulmi grilmez ise meknlarn terkidp vilyet hl kalmas mukarrerdr." Zikrolunan parkanlarda olan nefertun ellerinden reynun hli mkedderdr. diy ilm eyleyp Peuy kds dah mektb gnderp; "Grajgal ve ilni nhyelerinde seksen bir pre kur reys evld akribmuzdan iki yz on drt nefer olan ve yz yiirmi nefer ayr reyy Muyislavine ve Brezovie nm palankalar nefert esr ve otuz neferin katlidp ve yz yetmi iki res sr ve drt yz yiirmi be brgrimz ve be bin iki yz iki kle galltmuz ve yz be araba otluumuz ve altm be aded kovanmuz ve syir esbbmuz alnmdur." diy defterin getrp vk- hli arzidp zikrolunan defteri ayn ile baz rey Sdde-i Sadetm'e getrdi ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn c zde kadruh varcak, asl tehr terh itmeyp bi'z-zt zikrolunan palankalarun zerine varup zikrolunan palankalarun neferlerin ikyet iden rey ile berber idp onat vechile keml-i dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup bu fesd idenler her kimler ise ele getrp harc-gzr reym esr idp ezvc etflin ve esbb emvlin [nehb] yam iden ve ol mikdr srlarn ve brgrlerin ve terekelerin ve otluklarn ve kovanlarn cebren alan kimlerdr; malm idinp ol cniblerde harc-gzrlarumun ehl yllerinden ve taallukt u akriblarndan esr olm kimesneleri var ise cmlesin ellerinden alup tlk idp alnan mllarn ve tavarlarn bi'l-cmle mteveccih olan hukklarn erle kendlere alvirp ehl-i fesd malm idinp ele getrp habsidp isimleri ve resimleri ile yazup Dergh- Muallm'a bildresiz. Harc-gzrlarumdan gayri Macar tyifesi bi'l-klliyye esr olmaz. Zr Neme kralna muhede-i hmynum virilmidr. Ahid-nme-i hmynuma muhlif anlara dah dahlolunmaa rz-y erfm yokdur. Zikrolunan palankalar neferlerine ve syir ucda olan kullaruma emr-i erfmi bildrp ahid-nme-i hmynuma ve emr-i 164

erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesiz ve zikrolunan palankalarun neferlerine dah gerei gibi tenbh tekd idp anlardan bir ferd Drava'y gep Peuy cnibine varmayalar. yle ki; bade't-tenbh eslemeyp gir varup reyya dest-i tetvl idp teadd v tecvzleri ola, ol asl eky ele getrilp haklarn[dan] geline ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk olur. Eyym- adlet-i hmynumda kimesneye zulm teadd olunduna asl rz-y erfm yokdur. Tamm hak zre grp zlimlern zlmin reydan def idp mtevecih olan haklarn alvirp hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ve tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idesiz.

262

Muyislavine ve Prezovie barkanlar neferlerinin Drava nehrini geip Peuy cnibinde ekyalk yapmalarna frsat verilmemesi.

Yazld. c avu'a virildi. Mohac Bei Hamza Be'e hkm ki: Hliy Grajgal kds ile mektb gnderp; "Pojega sancanda ihds olunan Muyislavine ve Brezovie nm parkanlarun neferleri Grajgal ve ilni nhyelerinde vk olan seksen bir pre karye reysnun ehl ylleri ve kendler gret olunup esr itmeden hl deillerdr." diy ilm eyledi ecilden reynun mehyifin grmek in ve zikrolunan palankalar neferleri Peuy tarafna Drava'y gep varmayalar diy tenbh tekd olunup hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa gerei gibi mukayyed olup zikrolunan palankalarda itimd itdn demlernden bir yarar demn koyup leyl nehr anda olup Drava cnibine hufyeten kimesneyi germeyeler. Sen dah geid mahallerinde ve syir mevza pusuya demler koyup eslemeyp Drava'y hufyeten gep reyya el uzatmaa varan ekyy ele getrp habsidp shhati zre ahvllerin arzidesin. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin.

263
Yazld.

Erdel topraklarna ahidnmeye aykr olarak Neme tarafndan asker gelmemi ise Arslan Bey'in Budun'a dnp Budun muhafazasnda kalmas.

Arslan Be'e hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yano Kral-ol'na muvenet itmek in bundan evvel sana irsl olunan hkm-i hmynum muktezsnca Budun askerleriyle mteveccih olup Solno'a varduun" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm- erfm old. Eyle olsa; imdiki hlde Neme kralnun ilisi Sdde-i Sadetm'den kend nmna ahid-nme-i hmynum tecdd olunmasn murd idinp henz m-beynde olan muhede-i hmynum ol cnibden riyet ider iken ahde mugyir vaz olduna rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: 165

Hkm-i erfm varcak gresin: yle ki; Neme kral tarafndan nakz- ahd olup Kral-ol'nun zerine serdr ile bir bell balu askeri gelmeyp Erdel vilyetinden kend mlki olup Plaj Menhar(?) diyen mfsid eline den kalalarun fethnde olmala zikrolunan lane mteallik mfsidlern cemyyeti ola, Neme kral tarafndan ahde mugyir asker gelmekle memleket vilyete zarar olmak ihtimli olmaya, olur olmaz yire asker ypratmayup yirne rc idp Budun belerbeisi varnca hdmet-i muhfaza zre olasn.

[Yev]m's-Sebt, f 14 Rebu'l-evvel, sene: 972, der-Kostantniyye

264

Kayseri'den stanbul'a gitmekte olan Mirza ve brahim isimli ahslar Hac Bekt- Veli Zviyesi'nde ldrp e ve ocuklarna tecvz etmek suundan zanl durumda bulunan ahsn sorgulanp eran zerlerine su sbit olursa sicil suretlerinin gnderilmesi.

Yazld. Uurlu nm kimesneye virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene minh. Krehri beine ve Krehri ve Kaysariyye kdlarna hkm ki: Sdde-i Sadet'e mektb ve sret-i sicilln gnderp; "Bundan akdem nefs-i Kaysariyye'den Mrz ve brhm nm kimesneler Selk ve Glbee nm htnlar Hamza ve Al nm masm olancklaryla stanbul'a giderken merhm Hac Bekta nevvera'llh tel merkadeh zviyesinde gice ile yatup irtesi zviye-i mezbreye karb Beta nm mevzda mezkrlardan brhm ve Mrz ve Glbee ve Al nm masm mecrhan maktl bulunup havlsinde ivril ve Hsrck ve Kurdba nm karyeler ahlsinden ve har yirden hzr olan mslimnlardan hlleri teft olundukda Hce Al nm kimesne takrr-i kelm idp; "Mezkr brhm ve Mrz zikrolunan htnlar ve olancklaryla gelp zviye-i merkmenn sokakdan cnibe olan odasna konup yatdukdan sonra Bilgi bin rn ve hvirdi bin eml ve Ramazn bin Sarkz nm kimesneler bile varup mezkr brhm'n elin bendidp Emrze'nn bana Bilgi kp hvirdi Selk'e fil-i en idp badeh Mrz kp Bilgi fil-i en idp mezkr Mrz fevtolman meyyitini uvala koyup mezkr brhm ve htnlar ve olancklar cmlesin Beta'a getrp Glbee ile olanc Al ve brhm nm yoldalarum mezkrn Bilgi ve hvirdi ve Ramazn katlidp Hamza nm masmla Selk nm htn ldrmeyp nie olduklarn bilmezem." diy ikrr idicek mezkrn Bilgi ve Ramazn ihzr olunup sl olundukda inkrile cevb virdiler." diy arzitdnz ecilden buyurdum ki: Vardukda, mezkrn Bilgi ve hvirdi ve Ramazn nm kimesneleri ihzr idp gresiz; thmet-i sbkalar olup bu makle fil-i en ihtimli virilr kimesnelerise rf-i marfla grp mbirleri dah var ise didrdp cmlesin ele getrp erle zerlerine sbit zhir olan mevdd sicillt itdrp shhati zre arzidesiz. Hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan, tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idesiz.

166

265

Svey Kapudanl'na tyin olunan Sefer Bey'in Rodos'daki kadrgalardan biri ile skenderiye'ye ulatrlmas.

Yazld. demi Cafer'e virildi. F 15 Rebu'l-evvel, sene: 972 Rodos Sanca Bei Al Be'e hkm ki: Hliy kdvet'l-meri'l-kirm Sefer dme zzhya sanca- hmynumla Svey Kapudnl tevch olunup ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, senn yanunda olan kadrgalarumdan bir kadrga ile emn slim mrun-ileyhi skenderiyye'ye uladurasn. Ol cnibden gelecek var ise tahml idp getrdesin.

266

Selanik'ten ehzde Selim'in olu ehzde Murad'n adamlarna bedeli mukbilinde buday ve arpa satn alnp gemilerine yklenmesi.

Yazld. demine virildi. Selanik sanca kdlarna hkm ki: Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh mektb gnderp; "ahter-i burc- sadet, gevher-i drc-i hlfet ol Murd tavvela'llh tel umrahnun oldu vilyet kahtlk olup otuz bin kle arpa ve on bin kle buday virilmesin bildrdin" ilm itmein taht- kaznuzdan ol mikdr arpa ve buday virilmesin emridp buyurdum ki: Mrun-ileyhn demleri varup arpa ve buday almak istedklerinde akalaryla narh- rz zre tayn olunan mikdr buday ve arpay alvirp gemilerine tahml idp dah tahml olunan gemi kimndr, resinn ismi nedr; sicill idp her kangnuzun taht- hkmetinden ne mikdr buday ve arpa virilrse hkm-i erfmn zahrna sret-i sicilli naklidp imzlayup Dergh- Muallm'a gnderesiz. Emrme muhlif ziyde tereke virilmekden ve bu bahne ile deryya tereke gitmekden hazer eyleyesiz.

267
Yazld.

Suyolu hizmetinde bulunan yenierilerin rtbe ve aka ile dllendirilmesi.

Yenieri aasna hkm ki: Hliy sennle suyol hdmetinde bulunan kullarum hakknda mezd-i tfet-i husrevnem zuhra getrp yayabalardan sekiz neferinn drdi ble ve drdi zemete ve acem-olanlar yayabalarndan bir neferi ble ve iki neferi zemete ve aa blkbalarndan neferi ble ve drt neferi tmra ve atlu zaarclarndan neferi ble ve iki neferi tmra ve atlu sekbnlarndan neferi ble ve neferi tmra ve 167

sekbnlar blkbalarndan iki neferi ble ve neferi tmra ve solaklardan on i ble ve on ikisi tmra ve yenierilerinden yiirmi be neferi ble ki, nsf siph ve nsf silhdr ola ve yiirmi be neferi dah tmra ve iki yz aka dah drt yz buuk olur mstehk olan yenieri kullaruma tevz in tayn idp ve yz nefer acem-olan kapuya alnmasn emridp buyurdum ki: Vech mnsib grdn zre kullarumdan zikrolunan mikdrn ble ve tmra tayn idp ve ihsn olunan akay mstehk olanlara tevz eyleyp ulfel acem-olanlarndan ol mikdrn kapuya karup kullaruma gerei gibi istimlet virp hdmete terb itdresin; yle bilesin.

[Yev]m's-Sebt, f 15 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

268

Dulkadirolu ah Ali Bey oullarnn bz yenieri veya avular ldrp servet sahibi olduklarna dair szler sarfettii bildirilen Dervi Ali isimli doancnn sorgulanp byle sylediinin asl var ise bu hususun gizlice aratrlmas ve doruland takdirde sz konusu Dulkadiroullar'nn yakalanmas ve durumun arzedilmesi.

Yazld. avubana virildi. F 16 Rebu'l-evvel, sene: 972 Vilyet-i Karaman'da mehyif teftinde olan Byezd Be'e hkm ki: Hlen ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn hincibas olan, bir mhimm in Seyyidili cnibine varup Renke nm karyede Derv Al nm toancya konup; "Dulkdir-ol h Al Be oullarnun hli nedr?" diy Toanc Al'ye sl itdkde; "Ey, ho; altun ve akalar ok." diyp; "Neden kdir oldlar." didkde; "Tbi nm karye ile iil nm karye arasnda bir ka yenieriler mi yohsa avular m katleylemiler, andan toyum oldlar." diy haber virdi arzolunman buyurdum ki: Mezkr toancy getrdp mrun-ileyh hincibaya takrr itdi hussun asl var mdur, gresin; fi'l-vk huss- mezbrun asl var ise kimesneye if itmeyp hufyeten tetebbu eyleyp hakkat-i hli malm idinp dah arzolundu zre fesd eyledkleri vk ise mezkrlar ele getrp habseyleyp vuk zre yazup arzeyleyesin.

269

Svey skelesi'nde iltizam usul ile gemilerine tereke yklenen Arap reislerin gemileri deryya dayankl olmadklarndan bu gemilere fazla tereke yklenmesini nlemek iin gvenilir bir adam tyin edilmesi.

168

Yazld. Svey kapudn demi Cafer'e virildi. F 17 Rebu'l-evvel Msr belerbeisine hkm ki: Hl Svey skelesi'nde sultn ve dee gemileri iltizm ile tahml olunup iltizmla tahml olunan gemiler hod deryya tahammli olmadundan m-ad ekseriy Arab resleri gemilerinn kenrlarna tahtalar ekleyp sonradan ilhk eyledkleri tahtaya ki, telbsdrler istihkm olmayup emvc- dery iddet zre oldukca ol tahtalar koparup gemiye tahml olunan tereke v esbba zarar u ziyn mterettib olmakdan hl olmadu ecilden buyurdum ki: Varcak, bender-i mezbrede iltizmla yklenen gemilern zerine bir yarar mutemedn-aleyh demn koyup zikrolunan gemilere ziyde serr(?) tereke urdurmayup tahammline gre tahml itdresin ki, bi-nyeti'llhi tel emn slim mahall-i memra varup vsl olalar.

270

Hind cnibinden gelen tccar gemilerini Portekiz gemilerine kar korumak zere Aden cnibine gnderilen donanmaya zahre hususunda sknt ektirilmemesi.

Yazld. Kapudn demi Cafer'e virildi. F 17 Rebu'l-evvel Yemen belerbeisine hkm ki: Hl diyr- Hind'den gelen tccr gemilerine Portugal- bed-filn gemileri zarar u husrn itmekden hl olmadu arzolunman Svey Kapudnl kdvet'l-meri'l-kirm Sefer dme ulvvuhya sanca- hmynumla ihsn olunup Donanma-i Hmynum'la Aden cnibine irsl olunmdur. na'llh'l-Azz ol taraflara varup hurc itdkde mrcaate mevsim gzetmek in elenmek lzim gelmele Donanma-i Hmynum'da olan askern zahresi bbnda muzyakalar olursa buyurdum ki: Donanma-i Hmynum in zahre taleb itdkde kifyet kadar undan ve budaydan tedrk idp viresin.

271

Asayi durumu gznnde bulundurularak Sekuy sancann mstakil bir sancak olmasnn m yoksa sancaklktan karlmasnn m uygun olacann bildirilmesi.

Yazld. Ktib Al nm kimesneye virildi. F 17 Rebu'l-evvel, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Hlen Mohac kds nyibi mektb gnderp; "Sekuy sanca imdiye dein karadan ve nehr-i Tuna'dan Budun'a ubr iden tccr ve gayri mslimnlar emn emn zre gep kimesnenn mlna ve nefsine zarar u ziyn olmaz iken hliy vilyet tahrr iden Ksm Kethud ve Ktib Haydar; "Sancak ref olunup neferleri gayri sancaa ilhk old." diy 169

vilyete ihtill virmein nehr-i Tuna'dan ve karadan Sigetvar'un ehl-i fesd her vechile hcm idp memleket kll ihtill zre olmala Mohac cnibine bir ferd ubr itmek mmkin olmaz. Peuy ve Seksar bud mesfe olup Mohac ve Prenovar cnibinde olan fesda asl anlarun dermn olmaz." diy arzidp lkin hliy vilyet-i mezbreyi mceddeden kitbet iden Ksm Sdde-i Sadetm'e geldkde; "Mstekl sanca olmaa ihtiyc yokdur. Ref olunup hs olmak mnsibdr." dinilmein hslar havss- hmyn olmak zre ref olunmd. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu huss ktib-i mezbr ile sylep sen dah tetebbu idp gresin; zikrolunan sancak ref olmala ol cnibden mrr u ubr iden tccr u reyya zarar u ziyn olmak ihtimli yo ise mluma enfa olan ile mil olasn ve ill memleket reynun ihtilline bas olur huss ola, vech mnsib grdn zre yazup arzeyleyesin.

272
Yazld.

ehzde Selim'in adamlarndan Ahmed'in lmne sebep olan Yenieri Fenerli brahim ve kaynatasnn evlerinin, maktle ait eya olup olmadnn tesbiti iin aranmas.

Yeniehir kdsna hkm ki: Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh demlerinden Ahmed'n katline bs olan Dergh- Muallm yenierilerinden Fenerl brhm'n kayn atas evinde ve kend evinde maktl-i mezbrun baz esbb zannolunman ale'l-gafle yoklanmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, sen ki kdsn, cemat-i mslimn ile ale'l-gafle mezbr yenierinn ve kayn atasnun evi zerine varup yoklayup gresin; anun gibi maktl-i mezbrun esbbndan nesne bulunursa sahh maktln esbb idi malmun ola, ne makle esbbdur ve kimn evinde ve elinde bulunursa kendlerin habsidp shhati zre yazup bildresin.

273
Yazld.

Ayamavra Kalesi varouna kadar getirilen suyun ne ekilde tevzinin uygun olacann belirlenmesi iin, Austos'ta akan su miktar ile kalede ve varota yaayan ahlinin durumu hakkndaki bilgilerin yazlp arzedilmesi.

Ayamavra ve Angelikasr kdlarna bir hkm ki: Hliy cenb- cellet-mebum tarafndan Ayamavra['ya] gelmesi emrolunan sunun zerine mimr olan Kosta mektb gnderp; "Suyol Ayamavra varona gelp kalaya karb yirde bir terzda akar. Fermn- hmynum zre kalaya koymak istedkde ahl-i kala cem olup; "Olanca su kalaya girsn." diy ikdm itdklerinde; "Kala kurbinde bir ka siph evleri olmala kaladan hric kala handek dibinde bir eme olsun ki, mslimn 170

evleri ve varo halk dah istiml intif itsnler." didklerinde ahl-i kala marifeti ile kalanun kprsi banda bir lle eme vaz olundukdan sonra kaz-i mezbre voyvodas; "Elbette reyya eme varo iinde gerekdr." diy mstekllen varoda eme olmaa ikdm ider. Varo dah ancak iki yz hne ola, vaz olan eme bu mikdr hneye deil yedi-sekiz yz hneye kifyet ider." diy bildrdi. mdi; zikrolunan su kalaya karb geldkde Austos'da ne mikdr cr olurd, mimr nin arzeylemedi ve kaladan hric yirde emr-i erfm olmadn eme vaz itmee sebeb nedr? Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kend nefsinzle zikrolunan sunun zerine varup gresiz; ne mikdr su gelmi ise fermn- hmynum zre cmlesin kalaya dhl idp kala iinde Austos'da ka lle su mukarrer oldun malm idinp ve kalada ka hne vardur, ne mikdr su kifyet iderse ve ka lle artmak lzim gelrse varo- mezbrda suya muhtc olan fukar v zuaf mahalltn mimr marifeti ile yoklayup ka yirde eme olmak mmkin ise shhati zre ale't-tafsl yazup arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.

274

Bir gayrimslim kaptana, getirmeyi taahht ettii Mslman esirler hususunda kefil olan Floransa Baylosu Alparenco'nun sz konusu taahht yerine getirildiinden kefalet hususunda kimse tarafndan rahatsz edilmemesi.

Yazld. Dragman brhm Be'e virildi. F 18 Rebu'l-evvel, sene: 972 stanbul ve Galata kdlarna hkm ki: Hliy drende Elparano nm Filordin baylos gelp; "bundan evvel Donsanoya nm kfir kapudnna yz elli nefer mslimn esrleri getrmesine kefl olup zikrolunan esrler defada gelp teslm olup bunlardan m-ad teslm olunacak be yz bin aka olup anun in dah elli bin drt yz otuz sikke filori, m-ads in kum gnderildkde cmlesi teslm olundun bildrp ol huss in keflsin, diy dahlolunmamak bbnda hkm virilmesin" rec itdi ecilden bu hkm-i erfmi virdm ve buyurdum ki: Mezbr kapudn irsl idecek yz elli nefer mslimn esrleri ve be yz bin aka in dah elli bin drt yz otuz nakd filori m-ads in gnderdi kum cmle gelp teslm olunup baylos- mezbr kefletden ber olman huss- mezkr in keflsin, diy dahlitmek isteyenleri fermn- hmynuma mugyir dahl tecvz itdrmeyp kimesneye rencde itdrmeyesin. Eslemeyenleri

171

[Yev]m's-Sls, f 18 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

275

Basra blgesindeki si Araplarn snp istifade ettikleri Sahab isimli su harknn zerine bir kale in edilmesi hususundaki teklif zerine bir kerre daha dnldkten sonra faydal olacana kanaat getirilirse tatbik edilmesi.

Yazld. Belerbeinn kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Basra belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Basra'ya tbi Sadr- Svey sancanda att'l-Arab'a dhl olan nehrn zerinde Sahb dimekle marf harkda Cezyir cnibinden memleket vilyete fitne v fesd in gelen s Arab gemiler ile snup ve Muaaa tarafndan atlu ehl-i fesd andan sulanup h bir vechile zabt mmkin olmaman zikrolunan harkun zerinde bir kala bin olunup ve memleket vilyete asl nef olmayan Sakaltutan nm kala harba mrif olman dizdr ve nefert bin olunan kalanun hfz in tayn olunup ve bundan gayri azeb dah lzim olman Basra'ya tbi Badd cnibinden gelen Zekiyye suynun zerinde Mesh Paa bin eyledi Takpri nm kalanun dah asl memlekete fyidesi olmaman vk olan nefert azeb tayn olunup mezbr harkda ehl-i fesd gelp snmak mmkin olmamala att'un zeri zabtolunup ebn-i sebl sde-hl olurlar ve zikrolunan Sahb hark zerinde bin olunan kalaya atlu lzim olup Basra gnllleri drt yz nefer iken iki yz nefer kalnca; "Fergat idp ve mteveff olanlarun gedkleri virilmeye." diy emrolunmd. Virilmeyicek iki yz nefer gedn yz neferi kala-i mezbreye ihrc olunmasn ve Yukaru Cnib'e mteallik baz ahvl" dah ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl malm- erfm old. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, min-bad dah ol taraflardan vkf u muttali olduun ahbr- sahha ile memleket vilyetn ahvlini arz u ilm itmekden hl olmayasn ve zikrolunan Sakaltutan Kalas harb olup memleket reyya nef olmayup Takpri Kalas'nun dah kezlik nef yo ise zikrolunan harb kalanun dizdrlarn ve neferlerin mstahfz ve Takpri Kalas'nun neferlerin dah azeb nasbidp Basra gnlllerinden virilmeyicek iki yz gedn yz neferin kala-i mezbreye tayn idp zikrolunan kalay ve att'un zerin hfz u hrset itdrp memleket reyy sde-hl ve mreffeh'l-bl klmaa say ikdm idesin. Amm; ref olmasn arzitdn kalalar senden evvel olan belerbeiler; "Hfz u hrset-i memleket ve zabt u synet-i rayyet in gerekl kalalardur." diy bin v ihy itmiler idi. Ol bbda tamm basret tedrk zre olasn. Ol kalalar harb kalmala iine dmen gelp snup vey ref olmala memleket vilyete zarar u ziyn olmakdan hazer idp memleket reyya enfa olan ile mil olasn.

172

276

Mceddeden tahrir edilmekte olan Krdistan sancaklarndaki bo yerlerin, eneltmek artyla siphizdelere ve Rumlu gnll tifesine timar olarak tevcih edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 med. F 5 Ra., sene: 985 Bir sreti, med olup defter emnine virilsn. Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Vilyet-i Badd'da mceddeden tahrr olunan Krdistn sancaklarnda ve gayride baz hl v harbe mezraalar olup havss- hmyna ve sancakbeleri hslarna ve erbb- tmra taalluk olmayup mrete kbil yirler olup tmr tarkyla tevch olunursa zamn- kallde gerei gibi mamr olur." diy vilyet ktibi ilm idp; "Fi'l-vk zikrolunan hl v harbe mezri tmr tarkyla tevch olunmasnun vilyete kll nef olur." diy bildrmisin. mdi; arzitdn zre hl v harbe olup kimesneye alkas olmayup yazlu ve nizlu olmayan yirleri mamr itmek zre tmr tarkyla virilmesin emridp buyurdum ki: Vilyet-i mezbrede tmr tasarruf itmeyen siph-zdelerden ve Rml gnll tyifesinden tlib olanlara eneltmek artyla hllerine gre ber-vech-i tmr tevch idp tezkiresin viresin ki, bert- hmynum virile.

277

Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda, bennak ve mcerred resmleri vakfa kaydolunmayan ve timara verilmeyen vakf ky ve mezrlarn, bennak ve mcerred resmlerinin havss- hmyun adna zabtedilmesi.

Yazld. Musl elebi'ye virildi. F 27 Ra., sene: 972 Arab defterdrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden tahrr olundukda baz kur v mezri vakf bulunmala yine deftere vakf yazldukdan sonra reysna resm-i bennk mcerred kaydolunup zikrolunan rsm kimesneye tmr virilmeyp mahll idin" arzitmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, defter-i cedd-i hknde resm-i bennk ve resm-i mcerredleri vakfa yazlmayan kur v mezri tmr virilmi olmaya, anun gibilern resm-i bennk mcerredlerin hssa-i hmynum in zabtitdrp hricden kimesneye dahl taarruz itdrmeyesin.

278

Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda kimseye timar olarak verilmemi olan mahll ky, mezr ve cemaatlerin havss- hmyun adna zabtedilmesi.
173

Yazld. Bu dah. Mrun-ileyhe hkm ki: Dergh- Muallm'a kazy defterin gnderp; "Vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden tahrr olundukda baz cemt kur v mezri defter-i ceddde kimesneye tmr virilmeyp mufassal mcebince mahlldr." diy arzitmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; anun gibi cemt kur v mezri icml defteri mcebince tmra virilmi deil ise mufassaldan kimesneye tmr virilmek cyiz deildr. Ol makle cemt kur v mezri her ne ise bi'l-klliyye havss- hmynum in zabt u tasarruf itdresin.

279
Yazld. Bu dah.

Dulkadirli vilyetinin yeniden tahriri srasnda sahipleri tarafndan mlkiyeti isbat edilemeyen ky ve mezrlarn havss- hmyun adna zabtedilmesi.

Mrun-ileyhe hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "vilyet-i Dulkdiriyye mceddeden tahrr olundukda defter-i atkd baz kur v mezridan nsf mlikne mukayyed olman defter-i ceddde dah nsf mlikne yazlup shbleri mlkiyyetini isbt idemeyp defter-i cedd-i mufassalda mevkf kaldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; vilyet mceddeden kitbet olundukda shbleri mlkiyyetlerin isbt itmemele defter-i ceddde mevkf kalup tmra virilmeyen nsf mlikneleri havss- hmynum in zabtitdresin.

280

Karaaydn ky civarndaki ayrn, sahiplerinin rzalar alnmak ve herhangi bir zarara meydan vermemek artyla ziraat olunmas.

Yazld. Byezd Be'n kethudsna virildi. F 19 Rebu'l-evvel, sene: 972 Seydehri kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "taht- kazna tbi Karaaydn nm karye kurbinde bir mikdr ayr kadmden mr-liv hssndan olup lkin reynun mezri m-beyninde olmala hsl zamnnda kll zarar olup; "Zirat olunursa ben hslna ve reyya kll nef olur." " diy bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; ayr- mezbrun ziratine kimesnenn niz yo ise ki, zarar mteretttib olmaya shblerinn rzlar var ise ihtiyrlar ile zirat itdresin.

174

281

bkz. hkm. 248

Yazld. Kethudsna virildi. Anatol belerbeisine hkm ki: Hliy Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "mrun-ileyhe dery yallarnun muhfazas in virilen kadrgalara cengci lzim idin" bildrdi ecilden lzim oldukda sancandan kifyet kadar siph virilmek emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, ine ve Balat nhyelerinden m-ad sancaun siphlerinden lzim oldukda kifyet kadar siph tayn idp isimleri ve tmrlarn yazup defter idp deftern bir sretin Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, hdmet iden ve itmeyen kimler idi malm ola; yle bilesin.

282

stanbul'da Seydimer Mahallesi Mescidi yannda sonradan yaplm olan kilisenin yklmas.

Yazld. Siph-olanlarndan Hasan bin Mustaf'ya virildi. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Mahrse-i stanbul kdsna ve mimrbaya hkm ki: Hliy alem'l-ulemi'l-mtebahhrn efdal'l-fudali'l-mteverrin sbk Anatol Kd-askeri olan Mevln Sinn dmet fezilh Dergh- Muallm'a mektb gnderp sen ki mahrse-i mezbre (kds Mevln emseddn[sin])* bundan evvel Atebe-i Adlet-penhum'a arzidp; "Mahrse-i merkme mahalltndan Seyyidmer Mahallesi'nn ayn meclis-i era gelp; "Mahalle-i mezbre mescidi kurbinde bir hdis kense vardur. erle hedmi lzimdr." didkleri ecilden zerine varlup cemat-i mslimn mahzarnda tefahhus olundukda udl-i mslimnden drt pr kimesneler; "Mezbr kense hdisdr. Hdis olal tahmnen altm yldur." diy ehdet idp bade't-tadl ehdetleri makble olup eran hedmi lzim olduna hkmolunup mufassal merh tescl olund." diy arzidp ve tyife-i kefere dah Rikb- Hmyn'a ruka sunup; "Merhm Sultn Mehmed Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn ata, dede bizi srgn getrp bu fukarya bir mahalle ve bir kense tayn idp hkm-i erf dah sadaka idp ol zamndan ber ol mahallede skin olup ol kenseye varup gelrz ve Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvn zamnnda dah kenseler yoklanup nice kenseler yklup bu kense kadm olman yklmayup bir temessk dah virdiler." diy tezallm eyledklerinde mezbr kensenn mimr ile zerine varlup mslimnden ve kefereden cemat-i kesre mahzarnda tefahhus olundukda hdis midr, kadm midr, knhi ile malm idinp Pye-i Serr-i Al'ya mufassalen arzolunmas bu fakre fermn olunman mr mimrlardan Mimr Hayrddn dimekle marf bir pr kimesne ile iki defa zerine varlup mslimnden ve kefereden cemat-i kesre mahzarlarnda tefahhus olundukda bir zimmnn havls iinde bir kense olup dvr ve sakf feth- hknden sonra hdis idi zhir olup ve bir dvrnun dah ekseri kfir olup ve ol dvrda mihrb vaz zerine olan yir dikkat olundukda dvr- atk ile bile yaplmayup sonradan dvr kazmak ile oldu mteayyin olcak; "Kadm kense oldur ki, kable'l-feth 175

kense olup bade'l-feth dah ol vechile elinzde ibk oluna. Eger mnhedim old ise izn-i hkim ile ide olunm ola. Bu slb zerine olduna hkm-i erf veyhd huccet-i eryyenz var mdur?" diy zimmlerden sl olundukda feth- hknden drt yl sonra virilmi merhm Sultn Mehmed Hn aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvn tur-i erfi ile bir hkm-i erf ibrz idp; "Edirnel Atmaca'ya mahrse-i Kostantniyye'de Papa Klozi arta dimekle mehr olan lgm hsr-eri Karaca'dan mevkf olupdur; ulv ve sfldr ve bir sfl mermersz khne kensedr. stanbul Subas akr Be'den getrdi tezkire zre lyk u erzn grp mlkle virp bade'l-yevm taht- yedinde ola; diler ise sata ve diler ise balaya ve diler ise vakfeyleye, bi'l-cmle nice diler ise mlkiyyet zre mutasarrf ola." dinilmi. Eyle olsa; bu hkmde mezbr olan Atmaca zimm midr, tayn olunmayup ve oldu takdrce ol zamnda mukayyed olup gir ol slb zre yedlerinde ibk olunmaa dellet itmeyp belki kensenn bile temlk olunmas mukayyed olmaduna dellet ider ve bundan gayri Hall nm kimesne mhri ile memhr bir kiirek tezkire ibrz idp; "Altmermer kurbinde Besokloz(?) nm papasun tasarrufnda olan kilisesi eski ve kadm kilise olman yklmad, hli zre kald." diy mukayyed olup ve ol zamndan ber altm iki yl olup yedlerinde vech-i merh zre ibk olunduna bir hkm-i erf y huccet-i eryye olmayup ibrz itdkleri tezkire bir n-malm kimesnenn olup temesse kbil olmaman ve binsnun dah hudsi mteayyin olman ellerinde hli zre ibkya mecl olmadun" ilm eylemein zikrolunan kense hedmolunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bi'z-zt mezbr kensenn zerine varup temelinden hke berber ykup asl eser-i bin komayup ref idesin ve emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.
* Metinde bu ibarenin st izilmitir.

283

Tersne-i mire'de yaplacak olan gemiler iin Biga, Kocaeli, Vize ve Hdvendigr sancaklarndan aa kestirilerek gnderilmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 18 Rebu'l-evvel, sene: 972 Biga beine hkm ki: Hliy Ters-hne-i mirem'de bin olunacak Donanma-i Hmynum gemileri in aa kesmek lzim olup taht- livnda olan kdlklardan aa kesenlern cretleri in kifyet kadar aka ile hssa-i hmynum reslerinden irsl olunup ol bbda defterdrlarum tarafndan hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum [ki]: Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kesilmesi emrolunan aalarun zerine olup yallara indrmek in kifyet kadar zam v siph ile alaybei tayn idp muaccelen iskelelere indrp varan gemilere tahml idp irsl itmee tamm ikdm ihtimm idp bu mhimmi syir umr- mhimmeye kys itmeyp vakti ve mevsimi gemedin keresteyi irsl itmek ardnca olasn. yle ki; ihml mshele olmala vakti ile kereste irimemekle gemiler yaplmayup maslahat avkolmak lzim ola, zrinz makbl olmaz; yle bilesiz. Yazld. 176

Bu dah. Bir sreti, Kocaili Bei Sheyl Be'e, vech-i merh zre. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Vize Bei skender Be'e, vech-i merh zre. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Hudvendigr Bei Abdurrahmn Be'e, vech-i merh zere; " ...yarar demn tayn idesin... " diy yazld.

284
Yazld.

Vefat eden hssa cmeylarn yerine acemi olanlarndan devirme olan verilmesi.

Yenieri aasna hkm ki: Hssa cme-ylarumdan yedi nefer olan fevtolup yirine acem-olanlarndan yedi nefer divrme olan virilmesin emridp buyurdum ki: Emrm zre fevtolanlarun yirine yedi nefer divrme olan viresin.

285

Msr'da lenlerin iki bin altna kadar olan beytlmllerinin Msr Divn'nda, iki binden fazla olanlarn da Bb- Sadet'te istim olunmas.

Yazld. Defterdr demi Hseyin'e virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i Msriyye'de vk olan mteveffnun beyt'l-mllerin iki bin filoriye varncaya dein Dvn- Msr'da istim olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, vk olan beyt'l-mli iki bin altuna varnca anda istim idp iki binden ziyde olan Bb- Sadetm'de istim olunmaa havle idesiz.

286

Budun Muhafz Arslan Bey'in Be kralnn elisinin adamlarn ellerindeki nme ile krala ulatrmas, kraln Komoron'daki haracn da Sdde-i Sadet'e gndermesi.

177

Yazld. Mezbr avua virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Semendire Bei olup Budun muhfazasnda [olan] Arslan Be'e hkm ki: Pe kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisinn iki nefer demi Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhya kolup nme-i hmynum ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle sana varup vusl bulduklarnda, avuum ili-i mezbrun zikrolunan iki nefer demin tehr itmeyp nme-i hmynum ile ber-vech-i isticl kral- mrun-ileyh tarafna irsl eyleyp avuum anda alkoyup ilinn demleri vey Komoran'da kalan harclar geldi gibi belerbei varmasna tevakkuf itmeyp kifyet kadar dem koup emn slim Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

287

Badad'da vefat eden sbk Katif Kullar Aas Beret'in beytlmle zabtolunan metrktnn vrisleri ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Basra belerbeisinn kapukethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Badd belerbeisine hkm ki: Sbk Katf Bei iken kffra firr eyleyen Sultn Al fevtolup karnda ol olup sbk Katf Kullar Aas iken kend ile bile firr eyleyen Beret kfir(?) vilyetinden gelp Dergh- Muallm'a gelrken Badd'da fevtolup yz miskl eker yz aded bir inci tesbh ve her biri birer buuk miskl otuz aded incsi ve baz pd zehri ve dah hurdevt incleri ve hayli metrkt olup Beyt'l-ml'e zabtolundu istim olund. Buyurdum ki: Rahmniyye Kullar Aas brhm varcak, mezkrun zikrolunan inclerin ve syir metrktndan hssa-i hmynuma yarayan tuhfeleri vrisleri marifeti ile her kande ise zuhra getrp defter idp mhrleyp ayn ile b-kusr Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Tebdl tayr olunup zyi u telef olmakdan ziyde hazer eyleyesin. yle ki; ayn ile gnderilmeye, zrn makbl olmayup mesl olursn; bilmi olasn.

288

Vize'de kallblk suundan hapsolunan Nimetullah'n daha nce sicil olunan ahvlinin suretinin gnderilmesi.

Yazld. Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Vize beine ve kdsna hkm ki: Nefs-i Vize'de Hasanbel nm mahallede mtemekkin Nimetullh nm kimesne in; "Kallbdur ve sbk dah kallbl sbit zhir olup mseccel olup ve nie defa cermesi alnmdur." diy arzolunman mezbr Nimetullh ele gelp habsolunmdur. Buyurdum ki: 178

Hkm-i erfm vardukda, sicillta nazar idp vk arzolundu gibi ise mezkrun kallbl hakknda olan sicilltun sretin ihrc idp ol vilyetn b-garaz mslimnlarndan ve ehl-i vukfdan istifsr idp gresin; ol vilyetde ne vechile mehrdur, kallbl bir defa erle sbit zhir olup sicill olunm mdur? Sretin bulup gnderp vkf olduun zre ahvlin mufassal mekf yazup arzeyleyesin.

289

ehirky kazsna tbi Yukar Balyotna karyesi siphileri Hasan ve Hseyin'in timarlar alnarak karye halk ile olan dvalarnn grlmesi.

Yazld. avubana virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 ehirky kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "taht- kaznda Yukaru Balyotna nm karye halk sana gelp siphleri olan Hasan ve Hseyin ve sbalar Mahmd nm kimesne tar in karyelerine gelp bir ay mikdr skin olup her gn etmek ve koyun ve tavuklarn alup tereke ynlarn ykup ar olan demedlerin alup teadd itmein; "Kdya varalum." didmz in iimzden Petri Ralin ve Hoda Petri nm zimmleri nacak ile bana alup mecrh idp teaddler iderler." diy ekv itmein mezbrlar getrdilp; "Nin reyya zulmidersiz?" diy sl olundukda; "Biz imdiye dein nie idegeldk ise yine eyle iderz. Rayyetlerimzdr; bildmz gibi zabtiderz." didklerin" arzitdn ecilden tmrlar alnup buyurdum ki: Mezbrlardan dav-y hak ider var ise bir defa erle sorlup faslolmayup ve on be yl terkolunmayan kazyy husam muvcehesinde ber-mceb-i er- erf teft idp gresin; anun gibi zerlerinde hukk- ns sbit zhir olur ise, hkmidp ashbna alvirp ne asl mevd isbt oldun ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin mufassal merh yazup ahvllerin arzeyleyesin. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf[- vk] kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ve bir cnibe meyl muhbdan hazer idesin.

290

ehirky kazsna tbi akrofa karyesi siphisi lyas'n timar alnarak karye halk ile olan dvasnn grlmesi.

179

Yazld. Bu dah . Kd-i mezbra bir hkm dah ki: Hliy mektb gnderp; "taht- kazndan akrofa nm karye halk sana gelp; "Siphleri olan lys tar in karyelerimze gelp iki ay mikdr yiirmi nefer kimesne ile karyemzde skin olup her gn yim yimek ve koyun ve tavuklarn alup ve tavarlarmuz tutup kend saup sdin alup ve avretimz ve olumuz tutup ekmek istediyn har karyeye gdk. erate davet eyledmzde bizi kl ile kovup; "Bana tmr kd m virdi?" diy nd ider." didklerin" arzitdn ecilden tmrlar alnup buyurdum ki: Mezbrdan dav-y hak ider kimesne var ise il-hrih ... Yukaru hkmn aaas gibi.

291
Yazld.

znikmid'den katktan sonra Venedik'e tbi stendil cezresinde yakalanan esirlerin Midilli beyi vstasyla Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Cezre-i Nake dkasna hkm ki: Kdvet'l-emcid Cezyir Defter Kethuds Keyvn dme mecdh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "kendnn be nefer esrleri ve hssa reslerden Pervz'n iki nefer ve znikmidl Yenieri Mustaf'nun bir nefer esrleri znikmid tarafnda bir kayk basup kaup Venedik'e tbi stendil cezresinde tutlup bi'l-fil habsnde oldun Dergh- Muallm avularndan Edhem avu haber virdi." diy bildrdi ecilden zikrolunan esrler Midill beine gnderilmek emridp buyurdum ki: Emrm mcebince mezkrn esrleri mrun-ileyh Midill beine irsl sl eyleyesin ki, ol dah Sdde-i Sadetm'e gndere; yle bilesin.

292
Yazld.

Midilli beyine gnderilecek olan kaak esirlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Bir sreti, Midill beine vech-i merh zre; " ... zikrolunan esrleri gnderdkde Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy.

293

Arboz hslarndan Rodos'a gnderilen terekenin bir ksmnn mr gemilerin krekilerine ayrlp kalannn kale halkndan ihtiyac olanlara datlmas.

180

Yazld. Rodos beine hkm ki: Bundan akdem Arboz hslarndan Rodos zahresiyn bin md tereke virilmee hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan terekenn drt yz mddin yanunda olan mr gemilern krekcileri zahresiyn alkoyup alt yz mddin kala ha[l]kndan terekeye ihtiyc olan fukarya tevz eyleyesin.

294

Sack sanca tevcih olunan Kurdolu Hzr'n Msr'dan getirilmesi.

Yazld. Hzr Be'n kethudsna virildi. F 20 Rebu'l-evvel, sene: 972 Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Msr'da Svey Kapudn olan kdvet'l-meri'l-kirm Kurd-ol Hzr dme zzhya Sack sanca tevch olunup Msr'da olmala sancana gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hliy Svey Kapudn olan Sefer dme zzh ile irsl eyledn kadrga resine tenbh idp smarlayasn ki, mrun-ileyh Hzr dme zzh skenderiyye'ye geldi gibi tehr itmeyp kendyi demleri ile kadrgasna alup getrmeyince olmaya; yle bilesin.

295

Vize kazs Sergen karyesinden otuz top arabacs ustasnn letleri ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Topclar avuna virildi. F 22 Rebu'l-evvel, sene: 972 Vize kdsna hkm ki: Hliy hssa-i hmynum in top arabalar yaplmak lzim olman taht- kazndan Sergen nm karyede arabalar iler rencber kimesneler bulunup ey stdlarndan otuz neferi isimleriyle yazlup lt u esbblar ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm ile topclardan Sinn vardukda emrm zre zikrolunan araba iler rencber arabaclar ehl-i vukfdan tefahhus idp yarar stdlarndan otuz neferin ale'l-esm yazup defter idp kifyet mikdr demn koup Sdde-i Sadetm'e sl eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur. Avk u tehr eylemeyp muaccelen tayn olunan mikdr arabaclar tedrk idp gndermeyince olmayasn.

181

296

Sultan Byezid Han Evkf Mtevellsi Mehmed'in orlu kadsnn evinde iken alnan esbbnn zanllar olan sba ve aseslerin hapsolunup tefti olunmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 21 Rebu'l-evvel, sene: 972 orl kdsna hkm ki: Mahrse-i Edirne'de merhm ve mafrun-leh Sultn Byezd Hn tbe serhnn Evkf Mtevellsi Mehmed zde kadruh gelp; "mahmiyye-i mezkreye giderken kasaba-i mezkrede senn evne konup gice ile evn dvr delinp sebet ile esbb sirka olunup sbadan sl olundukda; "Bunda katar ile develer zyi olur; kande kald ki sebet ile esbb sirka oluna." diy cevb virdin" bildrdi ecilden mezkr sba ve asesleri der-zencr idp gerei gibi teft olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, emrm mcebince sba ve asesleri der-zencr idp onat vechile tefahhus idp aseslerden ve syir maznna olup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp thmet-i sbkalar mseccel olup mcib-i rf olanlar rf-i marf ile grp mezkrun esbbn sirka idenler kimler ise zuhra getrp habsidp ahvllerin vuk zre yazup arz[idesin]. Amm; rfde ihtiyt idp kable's-sbt telef-i nefs olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.

297

Bursa'dan tereke alp Mudanya'da stoklayan madrabazlarn mahzenlerinin mhrlenip stanbul muhtesibinin adamlarna zaptettirilmesi.

Yazld. Muhtesibe virildi; Dvn'da. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Burusa kdsna hkm ki: Hl matrabzlar mahrse-i Burusa'dan ve etrfndan tereke alup getrp Mudanya'da der-mahzen itdkleri istim olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mahall-i mezbrda ne mikdr der-mahzen olm tereke var ise bir habbesin shblerine ve gayra aldurmayup cmlesin mhrleyp mahrse-i stanbul muhtesibinn demi varnca muhkem zabt u hfz itdresin. yle ki; der-anbr olan terekeden alniyyeten vey hufyeten kimesne tereke alup gitdi istim oluna, beyn olunacak zr makbl olmaz. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin; yle bilesin.

298
182

Tekfurda kazsnda olan iskelelere Anadolu ve Bursa'dan gemilerle tereke getirilip satlmasnn engellenmesi.

Yazld. Kezlik. Tekfurta kdsna hkm ki: Hliy taht- kazna tbi olan iskelelere Anatol cnibinden ve Burusa tarafndan baz kimesneler gemiler ile tereke getrp karup satduklar istim olund. mdi; min-bad ol cnibe tereke kmamasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup emrme muhlif Anatol cnibinden ve Burusa'dan kimesneye gemi ile tereke gertmeyp hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesin. yle ki; bade'l-yevm emrme muhlif taht- kazna tereke gedi mesm ola, zrn makbl olmaz; mesl olursn. Ana gre mukayyed olasn.

299

stanbul zahresi iin zmn Rodosuk gnderilmesi.

zmir vesir yerlerden gemiler ile gelen skelesi'nde sattrlmayp stanbul'a

Yazld. Muhtesibe virildi; Dvn'da. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Tekfurta kdsna hkm ki: Hliy zmir skelesi'nden ve etrfndan baz kimesneler gemiler ile zm getrp Rodoscuk skelesi'ne karup Rmili cniblerine perkende itdkleri istim olund. mdi; mahrse-i stanbul zahresiyn olan nesneler hlf- emr har yirde kmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda mukayyed olup min-bad zikrolunan iskeleye zm gemisin yanadurmayup anun gibi zm ile gelen gemileri tor mahrse-i mezbreye gnderesin. Bu huss in mukaddem dah hkm-i erfm gnderilmidr. yle ki; bade'l-yevm zikrolunan iskeleye gemi ile zm kdu mesm ola, zrn makbl olmaz. Ana gre ihtimm idp hlf- emr i olmakdan ziyde saknasn.

300

Sultan Sleyman'n stanbul'daki evkfna ait Kavala kazsnda bulunan Neftre(?) ve Griviyani(?) karyeleri ile evkfn yrkleri arasndaki snr meselesinin halledilmesi.

Yazld. Mtevell demi Sinn'a virildi. F 17 Rebu'l-evvel, sene: 972 Kavala kdsna ve kapudnna hkm ki: Mahrse-i stanbul'da cenb- cellet-mebum tarafndan bin olunan Imret-i mirem Mtevellsi kdvet'l-emcid ( ) zde kadruh Dergh- Muallm'a gelp; "Kaz-i mezbrda vk olan evkfndan Neftre(?) ve Griviyani(?) nm karyelern zirat harset itdkleri yirlerine evkf- mezbre Yrkleri; "Mermuzdur." diy dahlidp ekinlerin inedp ve b u belerinn incir aalarn kesp koyunlarna ve tavarlarna al idp env- zarar u ziyndan hl olmayup ol eclile(?) vakfa yid olur mahsle kll 183

zarar u noksn olmakdan hl olmaz. Tyife-i mezbrenn merlar mezbrn karyelern zirat idegeldkleri yirlerin m-beynde vk olan kadm snur faslider." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt mahall-i nizun zerine varup husamy berber idp onat vechile hak zre teft idp gresiz; tyife-i mezbrenn kadm'l-eyymdan tavarlar yriygeldi merlar ne mahalle varncadur ve zikrolunan kur halknun kadmden zirat harset idegeldkleri mezraalar ne yire mnteh olursa malm idinp m-beynlerinde vk olan kadm snurlarn tayn temyz idp fasleyleyp tyife-i merkmeye merlarndan tecvz itdrmeyesiz. Tavarlar yriygeldi yirler oldu takdrce tereke arasnda tavar yritmee asl rz-y erfm yokdur. Tereke zamnnda tavarlarn getrtmeyp b u belerine zarar u ziyn itdrmeyesiz. yle ki; bade't-tenbh muayyen olan snurlarndan tecvz idp zarar u ziyn ideler, anun gibi eslemeyenlern erle zararlarn tazmn idp muhlefet ndlarn sicillt idp sret-i sicilleri ile kree gnderesiz.

301

Haramzde ve hrsz olan Dulkadir vilyeti siphilerinden Melik Arslan olu Mirza'nn siyset olunmas.

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972 Dulkadir belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Vilyet-i mezbre erbb- tmrlarndan Melik Arslan ol Mrz nm kimesne Karanukapu ile Kurdkula nm mevzlarda kutt- tark olup kend itirf idp ashbna erle virilenden m-ad elinde b-had esbblar dah bulunup ve hem vilyet-i mezbre ayn tezallmleriyle harm-zde v hrsuz olup her vechile izlesi lzim oldu mukaddem Dergh- Muall'ya arzolundukda; "Siyset cb ider mevdd tafsli ve sicilleri ile ihrc idp ve kendyi habsidp Dergh- Muallm'a arzeyleyesin. Sonra emrm ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesin." diy fermn olunman mahall-i mezbrda itdi fesdlar sicill-i mahfzdan sretleri ihrc olunup irsl olund." diy arzeyledn ecilden mezbra siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, emrm muktezsnca mezbr Mrz'ya siyset idp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin; yle bilesin. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972

302

Girit adasndan Bodan voyvodasnn adamlarna iki satlmasna izin verildii.

184

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 22 Rebu'l-evvel, sene: 972 Girid'e varnca Akdeniz ve Karadeniz yallarnda olan belere ve kdlara ve Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Bodan voyvodas dem gnderp; "kend nefsi ve yannda olan harc-gzrlarum in Girid cezresinden akasyla yetmi fu hamr almaa iczet taleb eylemein" buyurdum ki: Mezkr akasyla aldu zikrolunan hamr demleri mm-ileyhe alup gitmel olduklarnda mni olmayasz. Amm; bu bahne ile ziyde hamr virilmekden ve har yire emrm olmadn hamr germekden ziyde hazer idp emrme mugyir i olmakdan saknasz.

303
Yazld.

Kralolu'nun Plaj Menhar hakkndaki mektubunun alnd; Neme kral dostluk zere bulunduu mddetce snrlarna mdhale olunmamas, Kralolu'nun hara getiren adamlarnn Sleyman avu'la gnderildii.

Erdel Kral stefan Kral'a nme ki: Hliy Atebe-i Aliyye-i lem-medr ve Sdde-i Seniyye-i Gerdn-iktidrmuz'a ki merci- mer-i zm ve melce-i havkn-i fihmdur demlerinzle haberlerinz ve mektbunuz vrid olup Plaj Menhar(?) elinden alnan kalalar ahvlin ilm eylemisiz. Ol bbda her ne ki tahrr olunm ise ve demlerinzn cevb her ne ise Dergh- lem-penhmuz'a arzolunup malm- erfm olmdur. Ferendu ol iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Maksimilyano Kral'un mirran Atebe-i Ulym'a mektblar gelp; "Budun serhadlerinde tamm ahd [] peymn ve vad [] eymn dostluk zre riyet idp babasna virilen ahid-nme-i hmynumda karndalar bile olmak zre kend nmna tecdd olunmas bbnda istid-y tfet itdi" ecilden yn-i saltanat- hmynumuz muktezsnca ceryid-i mline kalem-i lutf u ihsnmuz cr olup Komoran'da olan harc ile berber ilisi gelmee mevkf kalup kendye nme-i erfm irsl olunmdur. Ol cnibden ahd-i erfmi dostluk zre riyet idp memleket vilyetinze tecvz itmedin bu emn emn iinde bu cnibden dah ahde muhlif vaz olmak cyiz deildr. Gerekd[r] ki; nme-i hmynum vusl buldukda, imdiki hlde ol cnibden memleket vilyetne dahl taarruz olunmadn Plaj Mihal(?) diyen mfsid gavgsyla ahde mugyir i olmakdan saknup sarhadlern emn emnna ve memleket vilyetn intizmna say idp m-beynde fiten fesda ve memleketn ihtilline bs olan husslardan ictinb oluna ve harcla gelen demlerinz ed-i hdmet itmein taleb itdnz zre Dergh- Muallm avularndan iftih[r]u'l-emsil ve'l-akrn Sleymn zde kadruh ile ol cnibe irsl olundlar. na'llh varup mlk olduklarnda nme-i sadet-nmmuzun mazmn- eref-nmn ile mil olup ahbr- shhat-srnuzla ol taraflarun ahvlin ilm ihbrdan hl olmayasz. 185

304
Yazld.

Bodan'dan Leh tarafna kaan ehl-i fesad bolarlarn ve reyann mal ve davarlar ile geri gnderilmesi.

Leyh kralna nme-i erf yazla ki: imdiki hlde, Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Azamet-penhmuz['a] Bodan Voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "bundan akdem vilyet-i mezbrede bs-i fiten fesd dall olan bolarlardan baz mfsidler sitne-i Sadetimz'e gelmezden evvel ehl yllerin ve esbb tavarlarn vilyetinze alup gidp badeh stefan tarafndan Bb- Muallmuz'a gelp mrun-ileyhe voyvodalk nyetimz oldu esnda ele getrilp mahrse-i stanbul'da vk olan Yedikule'de habsolunmala ehl ylleri ve esbb tavarlar vilyetinzde kaldun" ilm eylemein nme-i hmynumuz irsl olund. Vusl buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk- ezmndan sitne-i Sadetimz'e olan dostluunuz ve muhede-i hmynumuz muktezsnca mahbs olan bolarlarun ehl yllerin ve esbb tavarlarn ve syir Bodan'dan ol cnibe firr iden eger bolar ve eger reydur, cmlesin ml menlleri ve tavarlar ile karup yirlerine gnderp ahid-nme-i hmynumuza mugyir kimesneye i itdrmemek bbnda env- mes-i cemlenz zuhra getresiz ve Bodanlu'dan ka nefer kimesnenn mllar ve tavarlar ve esbblar irsl olunursa isimleri ve yannda bulunan rzklarn defter itdrp defterinzle ...(*)
(*) Metinde eksik braklmtr.

305

Gemilerine haracgzr reya alp krek ektiren Kara Mahmud ve Tabbak Reis'in tefti olunup hapsolunmalar.

Yazld. Mezbr Papas stemad'a virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972 Ayamavra kdsna ve Dizdr Mehmed'e hkm ki: Hliy Kara Mahmd ve Tabbk Res dimekle marf levend resler Moral Papas stemadiye'yi ve Yanya Kdl'ndan Ekmekci Mihal'i ve Moralu Petro'y ve Mezistreli Yani'yi ve baz zimmleri dah gemilerine alup krek ekdrp hliy mezkr stemad'un yz ve Mihal'n otuz filorisin alup hals itdkleri ilm olunman buyurdum ki: Mezkrlar ihzr idp bu huss onat vechile teft idp gresiz; mezkrlarun ol mikdr filorilerin alduklar erle sbit olursa b-kusr alvirp ve gemilerinde harc-gzr rey var ise cmlesin tlk idp kendlerin habsidp ahvllerin arzidesiz ve min-bad levend gemilerin ol mahalle yanadurmayasz.

306

Kardeleri ve kendi adna dostluk talebinde bulunan Neme mparatoru Maksimilyano'un Komoran'da kalan vergilerini gnderdii taktirde atalarna verilen ahidnme-i hmyunun yeniden yazlp gnderilecei.

186

Yazld. Altun kozalak ve ser--ser kse ile Mehmed avu'a virilp krala gnderildi. mparador Maksimilyano Kral'a nme-i erf ki: Hliy Dergh- lem-penh ve Brgh- Sadet-destghmuz'a ki merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr mektb- sadkat-mehnunuz vrid olup; "atanuz mparador Ferendu ile m-beynimzde olan muhede-i hmynumuz dostluk zre riyet olunup ve bu ahd peymnda Arkadka Ferdinando ve Arkadka Karlo nm karndalarnuz bile olup mm-ileyh atanuza virilen ahid-nme-i hmynum kend nmnuza tecdd olunmak" bbnda yce derghmuzdan tazarru u niyz olunm. Mektbunuzda her ne ki derc [] ayn olunm ise ve ilinz takrri her ne ise ale't-tafsl zz-i huzr- lmiu'n-nrmuza arzolunup lm-i erf-i lem-r-y hnemz muht u mil olmdur. Eyle olsa; yce sitnemz'le dostluk zre olan krallarun evld ahfdnun nihdlar dyim enzr- nyet-i husrevnemzle manzr olup maksd u murdtlarna kalem-i lutf u ihsnmuz cr olmakdan hl olunmaz. Mdm ki, atanuzla vk olan dostluk ve ahd emnda sbit-kadem olup m-beynde mukarrer klnan ahid-nme-i adlet-makrnumuzun kelm- drer-nizm- sadet-encm ile mil olup hlfna cevz gsterilmeye, l-bd cenb- cellet-mebum kbelinden dostlua ve ahde muhlif i olmak ihtimli yokdur. Vk karndalarnuzla kend nmnuza ahidnme-i hmynumuzun tecddi htr- trnuzda merkz musammen ise mrun-ileyh atanuz ahditdi zre Komoran'da kalan virgnzi yarar ilinzle Atebe-i Ulymuz'a irsl eyleyesiz ki, muhede-i hmynumuz riyet olundu malm- erfmz olup ve karndalarnuz ahd-i erfmzde bile olup atanuza virildi zre ahid-nme-i hmynumuz mceddeden yazlup irsl oluna.

307

Mehmed adl kiinin kefil olduu Abdurrahman'n Edirne'ye kat bildirildiinden yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr Mehmed'e virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Mehmed nm kimesne gelp; "Abdurrahmn nm kimesnenn nefsine kefl olmken mezbr Abdurrahmn ibkat idp anda mahrse-i Edirne'de idin" bildrmein buyurdum ki: Arzitdi gibiyse mezbr mezkrla berber Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle bilesin.

308

Mamuriye Kalesi'ne mevcib gtrrken Karahisar'da kaybolan yenierileri grdklerine dair elikili ifdeler veren Ktib Hsrev, Yayaba Sleyman, acemi olanlarndan Cafer ve hancnn rf olunmas.

187

Yazld. Muhzra virildi, Dvn'da. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972 Karahsr- Shb beine ve kdsna ve sbk Khta Kds Mevln Ivaz'a hkm ki: Sen ki Karahsr- Shb kdssn, sbk Khta Kds olan Mevln Ivaz ile mektb gnderp; "Mamriyye Kalas'na mevcib alup giderken Karahsr'da n-bedd olan yenieriler ahvli emr-i erfmle tefahhus olundukda piyde beine haber virenlerden Ktib Husrev ve Yayaba Sleymn'dan sl olunup; "Sleymn eleb Hn'nda biz skin olup anlar gelp handa konup sabh vaktinde yklenp gitdiler. Ne cnibe gitdini bilmezz." diy cevb virmiler iken defa-i sniyede sl olundukda; "Gelp kondlar. Gitdklerin grmedk." diy evvelki kelimtlarna muhlif olcak; "Bizi hanc talm itdi. Anunn byle cevb itdk." didiler. Hancdan sl olundukda; "Ol makle yenieriler grmedm; retmedm." diyp; "Siz hod beinze geldiler, iki defa kulaguz alup gitdiler." dimein; "Beinz arzidp hatt arz senn hattunla imi." diy Ktib Husrev'den sl olundukda inkr idp; "Piyde Bei Sbas Husrev Sba'ya yimek idp davet itmisin." dinildkde; "Yimek idp davet itdm. Amm; gelmediler." diy cevb virp geldklerine baz kimesneler ehdet idp hndan kdun kimesne grmeyp zyi oldlar. Eyle [olsa]; ekser ihtiml mesfr sba ile yayabalarnun vukf ve medhali oldu fehmolunup mesfrlar kalada habsolunup acem-olanlarndan mrun-ileyh piyde bei akribsndan olan Cafer'n dah bu hussda medhali olup gelmesi lzim oldu ve ehirde mttehem olanlar teft olunup ele gelmek zredr." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbr Cafer'i dah getrdp badeh hncya ve Ktib Husrev'e ve Yayaba Sleymn'a her birine muhkem rf olunup huss- kazyye ne hl ise kefitmeyince olmayasz ve mezbr yenieriler kd mahkemesine varduklarnda mahkemede hricden kimesne var myd, yok myd; bu huss dah dikkat idp hak zre grp hakkat-i hle vkf u muttali olup zuhra getrp shhati zre arzidesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 24 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

309

stanbul'da Erikap haricinde Yahdi mezarlnn yaknnda bulunan suyolu zerine Yahudiler llerini defnettiinden, llerin karlp suya verilen zararn izle edilmesi.

Yazld. Divitdr Mehmed elebi'nn demisine virildi. F 26 Ra., sene: 972 Hslar kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Mteveff Mahmd Be Evkf'na Mtevell olan Al ve Nzr Mehmed nm kimesneler mahmiyye-i stanbul'da Tekfursary Mahallesi kurbinde skin 188

olan Yehd tyifesinden nie kimesneleri ihzr idp zerlerine takrr-i merm klup didiler ki: "Kaz-i Havss- Kostantniyye muzftndan stanbul kapularndan Erikapu hricinde Yehd makbiri kurbinde bir mikdr hl yirde mtevell bir su bulup hasbeten-li'llh mme-i ns intif in ihy itdi su hussnda ve ol yirde mnzat- kesreleri vk olup zikrolunan mahallt Yehdleri ol suyun mahzen mecrs zerine meyyitlerin defnidp suya zarar- fh eylemilerdr. erle grilmesin taleb iderz." didklerinde mahall-i mezbrun zerine varldukda sunun ba ve mecrs zerine makbir-i Yehd'den on be adedden ziyde makbir konlm bulunup tyife-i Yehd'den sl olundukda cevb virp; "Mezbr yir bizm tyifemze makbir in seltn-i mzye virmilerdr. Yir de ve su da bizm idi. Lkin mteveff cebren ve gasben almdur." didklerinde, "huss- kazyye vuk on be yldan mtecviz olman istim olunmad." diy mukaddem mufassal ilm olundukda hkm-i erfm mcebince tekrr ol mahalln zerine varldukda Yehdler davlarna mutbk beyyine ikmet idp zikrolunan Yehd tyifesine makbir in tayn olundu sbit oldukdan sonra mtevell-i mezkr ve nzr- mezbr ide-i kelm idp zikrolunan yir Yehdlere mezrlk sbit oldu takdrce; "Suya zarar eylemilerdr; def- zarar lzimdr." diy fetv-y erf ibrz idp erle def- zarara hkm lzimdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Zikrolunan suyun mahzen mecrsndan Yehd'nun meyyitlerin kardup erle itdkleri zararlarn def idesin.

310

Haslar kazsnda bir yenierinin obanlarn basan ve atalca'da bir acemi olann katledenlerin yakalanp hapsolunmas.

Yazld. Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. F 23 Rebu'l-evvel, sene: 972 Hslar kdsna ve sbk Avrethsr Kds Mevln Mahmd'a hkm ki: Hlen Hslar kazsnda Dergh- Muallm yenierilerinden bir kimesnenn obnlar baslup kll teadd olup iki nefer kimesne ele gelp bi'l-fil mahbs olup ve atalca'da dah bir acem-olan katlolunup ehl-i fesd kim idi malm olmak lzim olman Dergh- Muallm blkbalarndan Ferhd irsl olunup buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr yenierinn obnlarn basanlar ve acem-olann katlidenler kimler ise tetebbu u tecesss idp ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup ihzr idp mukaddem bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl gemi kazyyeler deil ise hak zre onat vechile erle teft idp eger obn basanlar ve eger acem-olann katlidenlerdr, ehl-i fesd her kim ise zuhra getrp habsidp sbt u zuhr buldu zre yazup arzeyleyesiz. Amm; bu bbda tamm hak zre olup bu bahne ile kimesneye hlf- er teadd olmakdan ve ahz celb olunmakdan hazer idp hakk- sarha tbi olasz.

189

311

Haracgzr reyay esir edip gemisinde krek ektirip sonra paralarn alarak serbest brakan Memi Reis ve yoldalarnn hapsolunmalar.

Yazld. Balyabadra Kalas Dizdr Mustaf'ya virildi. F 26 Ra., sene: 972 Mora beine, Balyabadra ve Halomi kdlarna hkm ki: Halomi kds mektb u defter gnderp; "Memi Res nm kimesne Balyabadra Dizdr olan babas Cafer muvenetiyle bir kayk donadup ve ammsi ol Hzr ve yolda Cafer Res nm kimesneleri bir nie levendleri cem idp Balyabadra'da Debb Cafer nm kimesneyi esr idp krek ekdrp ve Yorgi ve Hristo nm zimmleri dah dutup esr idp krk aded altunlarn alup hals idp ve mezkr Hzr stemad nm zimmyi tutup esr idp bin yz akaya bahya kesp hals idp ve Yorgi nm zimmyi gemilerine alup krek ekdrp teadd ider ehl-i fesddur." diy arzitdi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkrn levendleri her kande ise ele getrp mezkrn kimesnelern hlf- er alduklar akalarn b-kusr alvirp ve kayklarnda bulunan harc-gzr reyy hals idp kendlerin ve yanlarnda olan ehl-i fesd yoldalarn kalada muhkem habsidp ahvllerin shhati ve vuk zre yazup arzeyleyesiz ve mezkr Memi'nn babas Cafer dah zikrolunan ehl-i fesda mun zahr olm mdur, nicedr; an dah malm idinp yle ki; vech-i merh zre ehl-i fesda mun idi erle zerine sbit ola, an dah habsidp arzidesiz. Ehl-i fesda hmyet olunup ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

312

Lapseki kazsnda terekeye ihtiyac olan yenieri ve reyaya Drama kazsndan tereke satlmas.

Yazld. Yenieri Sinn'a virildi. F 26 Ra., sene: 972 Drama kdsna hkm ki: Hliy Lapseki kds mektb gnderp; "kaz-i mezbrda mtemekkin olan yenieri ve rey tyifesinn terekeye ziyde ihtiyclar olup Rmili tarafndan kifyet mikdr tereke virilmesin" bildrp taht- kazndan akalar ile elli md tereke alvirilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda akalaryla taht- kaznda bulunan yirlerden emrm mcebince narh- rz zre elli md tereke alvirp emrme muhlif ziyde tereke alnmasndan hazer eyleyesin. yle ki; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke alnup veyhd deryya tereke virile, zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb mukab olursn. Ana gre mukayyed olasn ve ne mikdr tereke virilr ve kimn gemisine tahml olunur, resinn ismi nedr ve ne zamnda varup alurlar ise sicill idp hkm-i erfmn zahrna yazup ayn ile hkm-i hmynum Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

190

313
Yazld.

Rumeli beylerbeyi iken vefat eden Hasan Paa'nn eker alm iin Msr Defterdar Mehmed'e verdii parann bir ksmnn Sdde-i Sadet'e geldii, kalan parann ne olduu hakknda malumat verilmesi.

Burusa beine hkm ki: Rmili Belerbeisi iken veft iden Hasan Paa hl-i haytnda mahmiyye-i Msr'dan skker alvirmek in bi'l-fil Msr Defterdr Mehemmed dme ulvvuhya skker alvirmek in iki bin altun virp veft itmekle zikrolunan altunla mrun-ileyh sennle irsl idp bin sekiz yz on altun demn getrp teslm idp yz toksan sikke altun bk kaldu arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan yz toksan altun nice olmdur; malmun oldu zre yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin.

314

Ayazmend Nibi Turasi'nin grevden alnmas ve tefti olunmas hakkndaki mzevver hkm hazrlayanlarn buldurulmas.

Yazld. Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur; bir varak aaa. Edremid ve Ayazmend kdlarna hkm ki: Turas nm kimesne gelp; "nefs-i Ayazmend'de nyib olup niybetden ve ummen tefti in hkm-i erf virildin" bildrp ol hkmi ayn ile getrp ibrz eyledkde telbs idi zhir olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikrolunan hkm elinden vrid olm ise ele getrp eger bert ve eger ninlayan bilrse -ki, ol cnibde olacmlesin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderp nyib-i mezbrun dah ahvli ne yzden ise shhati zre an dah bile yazup ilm eyleyesiz. Bu bbda muhkem dikkat idp ehl-i fesd buldurmaynca olmaya[sz]; yine ol hkmi mhrleyp gnderesiz.

315

Sirem srgnlerine yasak olan Abdullah olu Hamza adl yenieriyi Evree'de yaralayan Yorgi olu stemad'n durumunun bildirilmesi.

Yazld. Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Gelibol kdsna hkm ki: Sbk Gelibol kds mektb gnderp; "kaz-i mezbrda Evree nhyesinde Hallcderesi nm karyeden Yorgi ol stemad nm zimm Dergh- Muall yenierilerinden nhye-i mezbrede Sirem srgnlerine yasakc olan Abdullh ol Hamza

191

nm yenieriyi bak ile sa buduna urup mecrh idp meclis-i erde ikrr idp sicill oldun" arzeylemi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; kfir, yenieriyi urmaa bs nedr, mezkr zimm irret ile mi marfdur, ne hlldr; asl ile yazup arzeyleyesin.

316

Halkn, blgeye tyin olunan yasaklarndan memnun olduklarn bildirmelerine ramen; Aksaray sancakbeyi ve toprak kadsnn, yasaklarn halka zulmettikleri yolundaki ifadelerinin sebebinin bildirilmesi.

Yazld. Ysuf nm kimesneye virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972 Aksary beine ve Aksary ve Kohsr kdlarna hkm ki: Aksary halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "bundan akdem yende v revendenn zulmi def in yasakc taleb itdklerinde alt nefer yasakc yenieri virilp mezbrlar zikrolunan yasaklardan her vechile rz v kir olup; "Vilyetimze geleli yende v revendenn teaddsinden ve zalemenn zulminden ber olduk." diy zhr- krn iderler iken, sen ki sancakbeisin; "Mezbr toprak kds ile zikrolunan yasakclar fukarya zulmiderler. Tyife-i fukar yasakc olduna rz deillerdr." diy arzeylednzi" ilm itdkleri ecilden buyurdum ki: Varcak, bu hussun asl nedr, fukar tyifesi mezkr yasakclardan rz v kirler iken siz ol vechile arzeylemee bs ne olmdur; vuk zre yazup arzeyleyesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 24 Rebu'l-evvel, sene: 972

317

Hazne-i mire levzimi iin Moskova'ya gnderilen hssa tcirlerinden Mehmed'in Moskova'dan Sdde-i Sadet'e gelmesi iin Krm cnibinden kira develeri temin edilip gnderilmesi.

Yazld. Bzergn Mustaf elebi'nn demine virildi. F 8 Rebu'l-hr Devlet Giray Hn'a nme-i hmyn yazla ki: Bundan akdem Hazne-i miremz levzimi in hssa tcirlerimzden Mehmed zde kadruh Moskov vilyetine irsl olunmd. Hliy mezbr Dergh- Muallm'a dem gnderp Leyh cniblerinde yollar fetret zre olman ol cnibden kmayup Krm cniblerine kmak murd idinp mukaddem; "Anlar Moskov serhaddinden emn slim karmak in akalaryla kifyet mikdr deve gnderesiz." diy iki defa nme-i hmynumuz irsl olunmd. Eyle olsa; hliy mezbr Moskov serhaddinde Bitevli nm hsrda sizn cnibinzden deve gelr diy nie zamndan ber tevakkuf zre olduklar ecilden gerekdr ki; nme-i hmynumuz vusl buldukda, Dergh- lem-penhmuz 192

kbeline eref-i ihls ve hsn-i ihtissnuz muktezsnca tehr tevakkuf itmeyp mezbra kifyet mikdr kir devesi tedrk idivirp lzim olan mikdr demle gnderp cem- ml ve menli ve esbb met ile emn slim karup Sdde-i Sadetm'e gndermek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresiz.

318

Hazne-i mire levzm iin hssa tcirlerinden Mehmed'in Moskova'dan alp Poab(?) ehrinde bulunduu srada yaklp yama edilen eyalarnn eksiksiz olarak buldurulup Behram avu'a teslim edilmesi.

Yazld. Bu dah. Moskov Kral Sar Yuvan'a nme yazla ki: Bundan akdem Hazne-i miremz levzimi in hssa tcirlerimzden Mehmed zde kadruh sizn vilyetinze gnderilmidi. Mezbr; "anda varup bey u ir idp levzim mhimmtn tamm itdkden sonra Leyh cniblerinde yollar fetret zre olmala varduklar yoldan kirc virilmeyp Kefe cniblerinden yol gsterp; "Korkman, bizm vilyetimzde size zarar olmaz." diy haznedrnuz cevb virmein Moskov'dan Kefe cnibine gnderdkleri metlardan Poab(?) nm ehrinze iridklerinde mezkr ehrinz zerine Atiga askeri gelicek mezkr ehirde olan beinz ehri oda urup ihrk itdkde bizm haznemz mlndan yz elli kadar nm metlar kimi ihrk ve kimin ehir halk yam v tln itdklerin" bildrmein gerekdr ki; nme-i hmynumuzla Behrm nm kimesne vusl buldukda gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ol gice yam v tln [olan] met cz ve kll her ne mikdr ise gerei gibi tetebbu u tecesss idp b-kusr ve l-ksr zuhra getrp cem u tahsl idp mezbr Behrm'a teslm idp emn slim Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz; yle bilesiz.

319

bkz. hkm. 314

Yazld. Nyib-i mezbra virildi. Edremid ve Ayazmend kdlarna hkm ki: Hliy Turas nm kimesne gelp; "nefs-i Ayazmend'de nyib olup niybetden ref ve ummen tefti in hkm virildin" bildrp ol hkmi ayn ile getrp ibrz eyledkde telbs idi zhir olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup zikrolunan mzevver hkm kimn elinden vrid olmsa an ihzr idp bu fesda mberetleri olup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup keml-i dikkat ihtimmla teft idp yazan ve ninlayan her kim ise ki, ol cnibde ola ele getrp cmlesin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Eger ol taraflarda olmayup gayri

193

yirde ise sahh haberin alup isimleriyle yazup arzeyleyesiz ve nyib-i mezbrun hakkat-i hli dah ne ise shhati ve vuk zre an dah yazup bildresiz.

320

Bodan voyvodasna gnderilen Kapcba Vasil ile Beylerbeyi Goro'un stanbul'da hapiste iken Mslman olduklar bilindiinden tekrar Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Mezbr avu'a virildi. F 25 Rebu'l-evvel, sene: 972 Bodan Voyvodas Aleksandra'ya hkm ki: Bundan akdem stefan tarafndan Atebe-i Ulym'a gelen Kapucbas Vasl ve Belerbeisi Goro vilyet-i mezbre voyvodal sana virildkde Sdde-i Sadetm'de bulunman habsolunmlard. Sonra, Mehmed avu ile ol cnibe irsl olundukda mezkrlar in " slm'a gelmilerdi." diy baz mslimnlar ehdet itmein Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim olup ve vilyet-i Leyh'de olan ehl ylleri sahh u slim mllar ve tavarlar ile vilyetne gnderilmesiyn ve andan gayri vilyet-i Bodan bolarlarndan ve reysndan ne mikdr kimesne Leyh vilyetine firr itmi ise cmlesi mllar ve esbblar ve tavarlaryla yirlerine gnderilmein Leyh kralna nme-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle Ahmed avu varcak, asl v kat tehr terh itmeyp mezbrn Vasl' ve Goro' yannda bulunan mllar ve esbblaryla sahh u slim avuuma teslm idp irsl eyleyesin ve Leyh cnibinde olan ehl ylleri mllar ve esbblaryla ve tavarlaryla geldi gibi b-kusr Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kendlere teslm oluna. Andan gayri, vilyet-i Leyh cnibinde olan bolarlar ve reydan ne mikdr kimesne emrm mcebince bulup mllar ve tavarlar ile yirlerine gnderdklerin yazup bildrmeyince olmayasn.

[Yev]m's-Sls, f 25 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

321

Harmi yata olduu gerekesiyle hapsolunan Dobnie kazs Saryar karyesinden sa ve kardei Rodoslav adl zimmlerin kefilleri alnmadan serbest braklmalarnn sebebinin aratrlmas.

Yazld. Merhm Sinn avu ol Mehmed'e virildi. F 26 Rebu'l-evvel, sene: 972 Selanik sanca bei olup Rmili cniblerinde mehyif teftine memr olan, Mevln Timrhsr kds ve Dergh- Muall avularndan teft-i mezkra mbir olan Ferruh zde kadruhya hkm ki: Drende-i fermn- hmyn Al nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "bundan evvel Dobnie kazsnda Saryar nm karye skinlerinden s ve karnda Radoslav nm 194

zimm harm yata idi sbit olup habsolunmlar iken Dobnie kds kefle virdrmeyp habsden tlk itdin" bildrmein buyurdum ki: Gresiz; fi'l-vk mezbrlarun ahvlleri erle grildkde yaramazlklar zhir olmayup kefl ile tlk olunm ise mukayyed olmayasz ve ill hmyet olunup keflleri alnmadn tlk olunmlar ise eger kd ve eger sba bi'l-cmle mezkrlar tlk iden her kimler ise teklf idp buldurup elinzde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca ahvllerin er u knnla teft idp erle lzim geleni icr idp muhtc- arz olan yazup bildresiz.

322

Bodan zerinden geen Leh tcirlerinden gmrk alnmas.

Yazld. Voyvodanun kapukethudsna virildi. F 25 Rebu'l-evvel, sene: 972 Bodan Voyvodas Aleksandra'ya hkm ki: Bb- Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh kralnun ilisi gelp vilyetnden gedkde bir ka nefer bzergnlar bile gep ve anlardan mukaddem bir ka nefer bzergn dah ol cnibden gelp vilyetnden mrr itdkde gmrk alnugelen yirlerden gmrklerin virmedklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kral- mezbrun vilyetinden gelp geen bzergnlarndan senn vilyetnde kadmden gmrk alnugelmek det knn ise knna ve olgelene ve ol cnibe virilen ahid-nme-i hmynuma muhlif kimesneye i itdrmeyesin; yle bilesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 26 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

323

Midilli ve zmir'de tl vaziyette kalm olan toplarn Sdde-i Sadet'e getirilip Tophne-i mire'ye teslim edilmesi.

Yazld. Topclar avuna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Midill beine hkm ki: Tophne Emni kdvet'l-emsil Sinn zde kadruh; "Midill'de baz amelden kalm toplar olup ve zmir'de dah bir sakm ayka oldun" bildrmein getrp Tophne-i mirem'e teslm olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, Midill'de olan amel-mnde toplar ve zmir'de olan bir sakm top kend kadrgana tahml itdrp ber-vech-i isticl gnderp Tophne-i mirem'e teslm itdresin.

324

Rum vilyeti mehyifi teftiinde grevli olan orum Beyi lyas'n yanna eski ve yeni orum kadlarnn mfetti tyin olunduklar.

195

Yazld. Haydar avu demi Byezd'e virildi. F 24 Rebu'l-evvel, sene: 972 Sbk orum Kds Osmn'a ve hliy orum Kds Mevln Sinn'a hkm ki: Hliy vilyet-i Rm'da mehyif teftinde olan orum Bei lys dme zzhnun yanna sizi mfetti tayn idp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp mrun-ileyhe varup mlk olup mehyif tefti in virilen mufassal hkm-i hmynum muktezsnca teft hdmetinde olasz.

325
Yazld.

Anabolu Kalesi'ne tbi Kastel-i Bahri Hisar'ndan yardm istendiinde Anabolu Kalesi neferlerinden yeteri kadar gnderilmesi.

Anabol Kalas dizdrna hkm ki: Hliy Kasdel-i Bahr dizdr mektb gnderp; "Anabol'ya tbi Kasdel-i Bahr Hsr'nun nevbetcileri ve neferleri kall olup hdmet mahallinde top yirledrmee tkat getrmeyp ziyde muzyakalar olman mahall-i muzyakada nefs-i Anabol neferlerinden yardm taleb eylemesin" ilm eyledi ecilden buyurdum ki: Anun gibi arzolundu zre hdmet zamnnda kala-i mezbre neferlerine muvenet lzim geldkde kifyet mikdr nefer gnderp muvenet muzheret itdresin.

326
Yazld.

Mentee beyinin, Mr kadrgalardaki krekiler iin stanbul'dan ald terekeye Gelibolu kads ve Boaz dizdarlarnn mdhale etmemesi.

Gelibol kdsna ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki: Hliy Mentee Bei Ahmed dme zzh dem gnderp; "kend yannda olan mr kadrgalarda mevcd olan krekcilere zahre in mahrse-i stanbul'dan yz otuz md tereke alup bir gemiye tahml itdin" bildrp; "anda vardukda, dahlolunmamak bbnda hkm-i erfm" rec itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mm-ileyhn zikrolunan gemiye tahml itdi yz otuz md tereke gemi ile anda uradukda mni olmayasz ki alup gideler. Amm; bu bahne ile deryya tereke virilmekden ve yz otuz mdden ziyde tereke gerilmekden ihtirz eyleyesiz.

196

327

ehzde Selim'in hslarndan Muktaa-i Ortapara Emini Mehmed ve mili Kara Hseyin'in Mentee kazs kuras halkndan bzlarn kefil bi'l-ml yazp gaybetlerinde bunlara zulmettii bildirildiinden kanuna aykr i yaptrlmamas.

Yazld. Mezbrlardan bunda gelenlere virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972 Lalaya hkm ki: Manisa kazsndan Bozky nm karye halk Kbil Fakh ve Bahyi ve Ahmed ve Gbel ve Al ve Hac Hzr ve Alemh ve Hasan ve Sleymnlu nm karyeden brhm ve Ahmed ve Al ve Hseyin ve Mustaf ve Beg nm karyeden lys ve Haydar ve Hdy ve Timr ve Umr ve Vel ve brhm ve Hseyin ve Kebekense'den Al ve Mehmed ve Hasan ve Mustaf ve Lutf ve Hamza ve Derv ve Hzr ve Ms ve dger Mustaf ve Tekyeky nm karyeden Hseyin ve Hall ve Bekir ve Tahtaclar nm karyeden Kara Kalgal ve Ahmed ve Mehmed ve Bl ve Al ve dger Kalgal ve lys ve Glbe nm karyeden Ms ve Vel ve Al ve Umr ve Hzr ve Sleymn ve Dvd ve Mustaf ve Karaca ve Kalgal ve Mehmed ve Hseyin ve lys ve Kerm ve Erkoca ve Balta nm karyeden Kalgal ve Kurd Bl ve Al ve Hasan ve Mustaf ve Ynus ve brhm ve Hall ve Osmn ve Ayvad ve Samet ve Timr ve Mustaf ve Koyunyallar nm karyeden Kara Mustaf ve Mehmed ve Al ve abn ve Osmn ve mer ve Mustaf ve Eynel ve dger Eynel ve Kayduran nm karyeden Mehmed ve Ms ve Mustaf ve Sleymn ve dger Ms ve Ksm ve ululu nm karyeden Turm ve Umr ve Al ve Hall ve Cell ve mer ve Karacalar nm karyeden lys ve Vel ve Mestn ve Menteel Cemati'nden Horzum ve Mestn ve Hzr ve Gke ve Ahmed ve Samet ve Mustaf nm kimesnelern bazs Bb- Sadet-mebum'a gelp mrun-ileyhn hslarndan Muktaa-i Ortapre Emni Mehmed ve mili Kara Hseyin nm kimesne mezkrlar gaybetlerinde kefl bi'l-ml yazdurup hlen zarar- ml bunlardan taleb idp ve bazlarn tutup habsidp env- teadd itdklerin bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda gresin; kazyye arzolundu gibi ise ahvllerin erle ber-taraf eyleyp era ve knna muhlif reyy rencde itdrmeyesin.

328

ehrizol vilyetinde, vilyet kadlar haricinde kimseye nikah kydrlmayp er dvalarn grdrlmemesi.

Yazld. Mektb getren Zeynelbidn'e virildi. F gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972 ehrizol belerbeisine ve Harr [] Dveyn kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "senden akdem gelen kuzt endn icr-y er- erfe kdir olmayup ekseriy fi monlalar kend balarna maslih grrler imi. Hl bu dlerine sadaka olmala vilyet-i mezbrede sancakbei olanlar er- erfe mutn olup lkin Monla Slih nm kimesne gice ile kazyye dinleyp ve kend bana nikh in iczet virp enkiha mbereti sennle olmas bert- hmynda mukayyed iken nd idp Monla erv ve Monla Hseyin Al ve Monla brhm ve baz fakhler kend balarna 197

kazy dinleyp her vechile mahsl-i kazya kendler mutasarrf olup ve bazlar bil-hkm-i hmyn mft olup ve bazlar dah nyib nasbolunmam iken kend balarna kdlk idp eimme-i Hanefiyye hlfna hkmidp kuzt mazl oldukda Monla Slih ve gayri sicilltlar kardurduklarn" bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, umr- enkiha ve syir kazy-y eryyeye bert- erfmle kazya mutasarrf olmayanlar kardurmayup vilyet kdlarna grdrp ol bbda er- erfe ve emr-i mnfe mugyir kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz; eslemeyenleri sekidp menle memn olmayanlar isimleri ile yazup bildresiz.

[Yev]m'l-Hams, f 27 Rebu'l-evvel, sene: 972

329

Sonisa kazs halkna zulmeden Sonisa Kads Muhyiddin'in grevinden alnp tefti olunmas.

Mevln

Yazld. Hasan ve Mehmed nm kimesnelere virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972 Bu hkm-i erf tekrr yazlup kdya virildi. F 20 Cumde'l-evvel, sene: 972 Hliy Sivas Kds Mevln Bl ve Sonisa Kds Mevln emseddn'e hkm ki: Sonisa kazsndan Emn Mehmed ve Seyyid Kalender bin Ahmed ve Ivaz bin Mustaf ve s bin Mustaf ve Bl bin Al ve Ramazn bin Vel ve Mustaf bin Al ve Hseyin bin Vel ve Pr bin Dvd ve Mustaf bin Mehmed nm kimesneler gelp; "Sonisa Kds olan Mevln Muhyiddn'den ikyet idp kazy defterin sunup zhr- tezallm itdkleri" ecilden mezkr kd azlolunup ve sunlan deftern bir sreti ihrc olunup iinde mastr olan mevd erle teft olunmak in sizi mfetti ve Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh mbir tayn olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle vardukda, mezkr deftere nazar idp iinde mastr olan kazydan bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolunm dav olmayan husam muvcehesinde ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre teft idp gresiz; zikrolunan mddelerden mevln-y mrun-ileyhn zerine bi-hasebi'-er nesne sbit olursa ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp b-kusr alvirp ve zerine sbit olan mevdd vuk zre yazup Dergh- Muallm'a bildresiz ve ikyet iden mezbrn kimesneler Sdde-i Sadetm'de yarar kefllere virilmilerdr. yle ki; mevln-y mm-ileyhe isnd itdkleri husslar hlf- vk kup kizbleri zhir olursa cmlesini habsle mm-ileyh avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup asl bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesiz.

198

330

Rodos ceziresi halk ile hssa kadrga cenkisi ve krekisinin ihtiyac olan terekenin Arboz hslarndan parasyla tedarik olunmas.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Rodos beine hkm ki: Hliy Rodos cezresi halknun ve anda olan hssa kadrga cengcisi ve krekcisinn tereke bbnda muzyakalar oldu ilm olunman Arboz Hslar'ndan bahsyla bin md tereke virilmek in kdlara hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Zikrolunan tereke ne bahya alnursa bin mddin yanunda olan kadrgalarun cengci ve krekcilerine, iki bin mddin kala ve cezre halkndan ihtiyclar olana tevz idesin. Cezre-i mezbre mhimmtyn virilen terekeyi hrice ve deryya virilmekden gyet ile hazer eyleyesin. Sonra zrn makbl olmaz; bilmi olasn.

331

Eflak'tan geen Erdel reyasna mdhale olunmayp iki taraf arasndaki husumetin ortadan kaldrlmas.

Yazld. Sleymn avu'a virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972 Eflak voyvodasna hkm ki: Hl vilyet-i Erdel Kral olan stefan Kral tarafndan Atebe-i Ulym'a gelp giden demleri senn vilyetne uraduklarnda m-beyninzde kdret olmala dyim demlerine dahlolunup rencde v remde olunmakdan hl olunmaz imi. mdi; ikinz dah cenb- cellet-mebum kbelinden Memlik-i Mahrsem'e hfz tayn olunm yarar kullarumsz. Tarafeynn reys ve demleri harc-gzr kullarumdur, birbirinze dahl tecvz olunmaa rz-y hmynum yokdur. Kral- mezbr tarafndan varup gelen demleri vilyetnden mrr itdkde menzil merhlde bir ferdi dahl taarruz itdrmeyp akalaryla zd zevdelerin bulvirp sahh u slim gerp rencde v remde itdrmeyp m-beyninzde olan kdreti ref idp sadkatle dostlukda olasz. yle ki; emrme mugyir ol cnibn demlerine dahlolunup vey zarar u ziyn iridrildi istim oluna, ol bbda beyn olunacak zr makbl deildr.

332
Yazld. Bu dah.

Neme tarafndan Erdel'e bir tecvz olmad mddetce Tmvar beylerbeyisinin Erdel kralnn yardm arsna riayet eylememesi.

Tmvar belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Erdel Kral stefan Kral Atebe-i Ulym'a mektb gnderp seni vilyet-i mezbre askeri ile muvenete taleb eylemein ol bbda sana defetle ahkm- 199

erfe gnderilp eger Sakmar Kalas ele getrmekle Neme kral tarafndan muvenete leker gnderilp nkz- ahd idp mrun-ileyh krala ve memlekete zarar olmak ihtimli varsa muvenet muzheret olmak emrm olmd. Buyurdum ki: Varcak, ol bbda keml-i basret intibh zre tedrkde olasn. yle ki; kral- mezbrun zerine Neme kral tarafndan ahde muhlif leker gelp kendye ve memleket reyya zarar ihtimli olup muvenet lzim olursa emr-i sbkum zre muvenet idp hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Eger ol cnibden ahde mugyir vaz sdr olmam ise b-hde yire asker ypratmayup m-beynde olan muhede-i hmynuma muhlif i olmakdan saknup imdiye dein cnibeynn ahvli neye mncer olm ise shhati zre vkf u muttali olduun ahbr u sr ale't-tafsl ilm itmekden hl olmayasn; yle bilesin.

[Yev]ms'-sebt, f 28 Rebu'l-evvel, sene: 972, Kostantniyye

333
Yazld.

am'da dokunmakta olan kuma vesirenin hilesiz, tam ve dzgn dokutturulmas.

m belerbeisine ve kdsna hkm ki: Hliy mahmiyye-i m tcirlerinden drende Mustaf gelp; "mahrse-i mezbrede ilenen kutn ve kuak ve alaca ve tfte ve syir akmienn olgeldi zre dokunmayup ibriimin az idp ve seyrek idp ve alak ivid ile boyayup ve tl arznda noksn idp env- hle v huda eyledklerin" bildrdi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup min-bad taht- hkmetinzde tokunan kutn ve kuak ve syir akmienn ibriiminde ve renginde ve tl arznda tamm ihtimm eyleyp kadmden olgeldi zre sk tokuyup ve hind ivid ile boyadup bi'l-cmle cem- ahvlin onat itdrp olgelene ve emr-i erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesin. Eslemeyp hle v huda idenleri knn zre cermelerin aldurup menle memn olmayanlar isimleri ile yazup bildresin.

334

Erdel kralnn Sdde-i Sadet'e haracn getirip geri dnen adamlarnn yol ihtiyalarnn paras ile karlanp kendilerine kimsenin mdhale ettirilmemesi.

Yazld. Tercemn Ferhd Be'e virildi. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 972 Vilyet-i Erdel'e varnca yol zerinde vk olan kdlara ve emnlere hkm ki: Erdel Kral stefan Kral'un harc ile Sdde-i Sadetm'e gelen demlerine iczet virilp yine ol cnibe irsl olunmlardur. Buyurdum ki:

200

Her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa akalaryla zd zevdelerin tedrk idivirp kendlere ve esbb tavarlarna kimesneyi hlf- er- erf dahlitdrmeyesiz. Memlik-i Mahrsem'den hrice yarar at gitmee emrm yokdur; emr-i hmynuma muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz. Bir sreti tekrr yazlup avu-oullarndan Beng-zde Cafer'e virildi. F 28 Recebi'l-mrecceb, sene: 972

335

Mekke erfinin istedii togulga ve doanlarn am'dan tedarik olunup gnderilmesi.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 27 Rebu'l-evvel, sene: 972 m belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mekke erfi yz aded tugulga ile iki cenh toan in aka v dem gnderdin" ilm itdn ecilden buyurdum ki: Akasyla krk aded tugulga ile ne mikdr toan ister ise tedrk idp gelen demleriyle irsl eyleyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f selh- Rebu'l-evvel, sene: 972

336

Haleb'de halka zulmeden avular Kethuds Gvendik ve ehir Kethuds Mehmed'in hapsedilip timarlarnn bakasna tevcih olunmas.

Yazld. Belerbei kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Haleb belerbeisine ve kdsna hkm ki: Mahrse-i Haleb'de avular Kethuds Gvendk ve ehir Kethuds olan Mehmed'n fukarya env- zulm teaddsi olup; "Vakf dkknlar ve hnlar ve deirmenleri rub bahsna isterler; virmedklerinde garaz u taassub idp sba eline virp habsitdrp zulmlerinn nihyeti yokdur." diy arz- hl sunup zhr- tezallm itdkleri ecilden mezkrn avular Kethuds Gvendk ve ehir Kethuds olan [Mehmed] der-zencr olup teft olunup hukk olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, mezkrlar emrm zre habsidp dav[]-y hak iden kimesneler ile berber idp mukaddem bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl gemeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm dikkat ihtimmla onat vechile hak zre teft idp zerlerine sbit olan hukk bade's-sbt ashbna b-kusr alvirildkden sonra sen ki belerbeisin, mezkrlar Haleb Kalas'nda habsidp tmrlarn alup hara tevch eyleyp ne makle fesdlar ve zulm teaddleri sbit zhir olursa sicillt idp sret-i sicillerin mufassal merh yazup arzidesin. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvrden ve telbsden ve hd- zrdan hazer idp hlf- er- erf i olmakdan hazer eyleyesin. 201

337

Karahisr- ark vilyetinde kylerini terkeden Alucra ahlisinin tekrar kylerinde iskan ettirilmesi.

Yazld. Erbb- tmrdan Mehmed nm siphye virildi. F 2 Rebu'l-hr, sene: 972 Karahsr- ark beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Liv-i mezbrda Alucra dimekle marf karye mer-i Akkoyunlu zamnndan ber tark- m zerinde skinler iken yende v revendeden rencde olmala karyelerinden gp rak yirlerde tavattun itmele yollar tenh kalup k eyymnda yende v revende menzlgh bulmamala gyet usret ekp ve yazn dah hl v beybn yir olmala kutt- tark olanlar yollar seddidp yende v revendeye kll muzyaka virrler. Gyet mahf yirler olup ve bundan akdem fermn- erf vrid olup; "Karye-i mezbre[den] firr idenleri yirl yirine getrp eneldp mamr idesin." diy fermn olunman reyya tenbh olunup yirl yirinde iskn idp fe-emm karye-i mezbrenn topran hric kylerden baz kimesneler tutup zirat itmele kendlere vef ider yirleri ve topraklar olmayup ol sebeb ile yoldan firr eylemilerdr. Topraa iddet-i ihtiyclar olman enlik eylemee iktidrlar olmayup hricden tasarruf olunan yirler yol eneltmek in karye-i mezbre reysna nyet buyurlur ise yol enelp rey emn zre sde-hl olup istirhat bulurlar. Lkin zikrolunan yirler hricden zabtolunup reyya virilmez ise yirleri vef itmemele cel-y vatan eyleyp perkende olmalar mukarrerdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Kazyye arzitdn gibi olup ebn-i seble ve memleket reyya enfa ise yirleri eski shblerine mukarrer idp tasarruf itdresiz.

338

Filibe'de Saray- mire yeri ve ayrna yaplan hamama halkn mdhale edip meramzdr diye dva etmelerinin sebebinin bildirilmesi.

Yazld. Dergh- l kapuclarndan Sarydr olan Al'ye virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972 Filibe kdsna hkm ki: Hliy kasaba-i mezbre kurbinde vk olan sary yirine ve ayrnda bin olunan hammm yirleri in nefs-i Filibe ahlsi; "Mermuzdur." diy dahlidp niz itdkleri istim olund. mdi; feth- hknde sary bin olunmalu oldukda sarya mteallik yirler ve ayrlarun hudd u snur tayn olunmdur. Kadm'l-eyymdan Sary- mire'nn hudd dhlinde olan yirler ve ayrlara; "Mermuzdur." diy dahlolunup niz olunmaa sebeb bs nedr? B-huss ki, hn-i fetihden ber anda kimesne kalmayup sary bin olundukdan sonra cem olm tyife idi malm u zhirdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, niz olunan mahal kasaba-i mezbre halknun kadm'l-eyymdan il-yevmin hz tavarlar yriygeldi merlar olup sonradan alnup 202

Sary- mirem yirlerine ve ayrlarna ilhk olunm olmayup feth- hknde sary bin olundukda hudd- muayyene ile mahdd olan hssa sarya mteallik yirler ve ayrlara sonradan cem olan kimesneler ol vechile dahlidp mer davsn iderler ise cyiz deildr. Tamm dikkat ihtimm zre grp hakkat-i hle muttali olup shhati zre yazup arzidesin.

339

Moskova'da vefat eden tcirlerden Kaya Bli, Pervne ve zimm Todurka'nn zabtolmu olan mallar ve akalarnn nme ile gnderilen Behram avu'a teslim olunmas.

Yazld. Bzergn Mustaf elebi'nn demine virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972 Moskov kralna nme-i hmyn ki: Memlik-i Mahrsemz reysndan olup vilyetinzde veft iden Memlik-i Mahrsemz tcirlerinden Kaya Bl ve Pervne nm kimesnelern ve zimmlerden Todurka nm Ermeni'nn cmle ml menlleri sizn cnibinzden zabtolundu ilm olund. mdi; vilyetinz tcirlerinden ve demlerinden ihtiyrlar ile gelp vilyetimzde mrd olanlarun mllar ve esbblar in mektbunuzla taleb olundukda yn-i dletimz muktezsnca teslm olunugelmidr. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz ile Behrm nm kimesne vusl buldukda, mteveff-y mezbrlarun zabtolunan muhalleft u metlarn ve kaballar ile olan akalar b-kusr mezbra teslm olunmak bbnda env- mes-i cemlenz vcda getrile. Tahrran f evyil-i ...

340

Badad'da vefat eden sbk Katif Kullar Aas Beret'in beytlmle zabtolunup satlan inci tesbih vesir metruktnn vrisleri ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Basra belerbeisinn kethudsna virildi. F gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972 Lahs belerbeisine bir hkm ki: Bundan akdem; "Katf Kullar Aas olup Atebe-i Ulym'a gelrken Badd'da veft iden Beret'n hssa-i hmynuma yarar yz miskl eker bir inc tesbh ve her biri birer buuk miskl otuz aded incsi ve baz pd zehri ve hurdevt incleri Beyt'l-ml'e zabtolunup cz bah ile frht olundun" Rahmniyye Kullar Aas brhm arzeyledi ecilden zikrolunan incleri her kime bey olunm ise mteveffnun vrisleri marifeti ile zuhra getrp ayn ile Bb- Sadet-mebum'a gndermek in Badd belerbeisine hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Zikrolunan incler ve pd zehrler her kande ise zuhra geldi gibi vrislerin tesell idp Sdde-i Sadetm'e gndermeyince olmayasn.

203

341

Eb R'in olu Mehmed'in Sdde-i Sadet'e gelip hizmet etmesine izin verildii.

Yazld. demine virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 972 Eb-R'e hkm ki: Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "olun olan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Mehmed zde kadruh sitne-i Sadetm'e gelp hdmet zre olmas" bbnda isticze eyledn ecilden buyurdum ki: Vardukda, murd itdn zre mrun-ileyhi Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle bilesin.

[Yev]ml'l-isneyn, f gurre-i Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

342

Karahisr- ark sipahlerinden Mehmed'in tefti olunmas.

Yazld. Kd demisine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Erzurum belerbeisine hkm ki: Karahsr- ark kds mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Alucra nhyesinde Karatotari ve Gkkilise nm karyeler siphsi Ktib Ahmed'n tmr zabtna tayn eyledi karnda Mahmd meclis-i era gelp zikrolunan karyelern snurnda siph marifeti ile bin olunan evler hussnda Mehmed nm siph ile nizlar olup; "Sbk Karahsr Kds olan Muhyiddn'n nisbet garaz olmala siph-i mezbr ve vekli hzr deil iken hlfn sicill idp erle grilmesi in elimzde ahkm- erfe olup murfaa-i er olmayup irret ekvete ve telbsta slk itmedin hl olmaz." didklerin b-garaz mslimnlardan sl olundukda, fi'l-hakka mezbr Mehmed tezvr telbs ve hrsuzluk ile marf olup irret ekvetden hl olmayup mslimnlar bi-gayri hakkn rencde itmekden hl olmadun haber virdklerin" arzeylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr Mehmed'n ahvlin marifet-i kd ile erle teft idp arzolundu zre irret ekveti sbit zhir olursa habsidp sbt bulan mevddnun sret-i sicillin gnderp arzeyleyesin. Hlf- vk nesne arzitmekden hazer eyleyesin.

343

Limni kazsna tbi mroz adas ve Semendirek ahlisine Sultan Sleyman mreti Evkf'ndan paras ile buday verilmesi.

204

Yazld. Imret-i mirem Evkf Nzr olup Kavala Kds olan Abdlbk'ye hkm ki: Hliy Imret-i mirem mtevellsi Dergh- Sadet-mebum'a mektb gnderp; "kaz-i Limni'ye tbi cezre-i mroz ve Semendirek ahlsinn zahre bbnda muzyakalar oldun" bildrmein taht- nezretinzde der-anbr olan mr terekeden akalar ile yz md buday virilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, emrm mcebince taht- nezretinzde evkf- mezbrenn der-anbr olan terekesinden aka ile yz md buday alvirp Kavala skelesi'nden gerp cezrelerine gnderesin. Amm; alnan tereke kimn gemisine* tahml olunur, resinn ismi nedr, ne zamnda virilrse bu hkm-i erfmn zahrna iret idp dah hkm-i hmynum ayn ile Dergh- Muallm'a gnderesin. Bu bbda tamm mukayyed olup bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke virilmekden ve deryya ve kffr- hksra tereke gitmekden hazer eyleyesin. Sonra zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre tedrk zre olasn.
* Metinde " " eklinde gemektedir.

344

Midilli adas Molava kazs ahlisine Drama'dan gnlk narh zere tereke satlmas.

Yazld. Yenieri sml'e virildi. F 2 Rebu'l-evvel, sene: 972 Drama kdsna hkm ki: Hliy Molova kds mektb gnderp; " "Midill cezresinde kaz-i Molova'da skin baz yenieri tyifesinn ekdkleri terekeleri hsl olmayup zahre bbnda ziyde muzyakalar vardur." diy bir yirden tereke virilmek rec itdklerin" arzitmein taht- kazndan akalar ile birer md tereke alvirilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda, akalaryla taht- kaznda bulunan yirlerden emrm mcebince narh- rz zre birer md tereke alvirp emrme muhlif ziyde tereke alnmasndan hazer eyleyesin. yle ki; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke alnup veyhd deryya tereke virile, zrn makbl olmaz; azl ile konlmayup muteb mukab olursn. Ana gre mukayyed olasn ve ne mikdr tereke virilr ve kimn gemisine tahml olunur, resinn ismi nedr ve ne zamnda varup alurlar ise sicill idp hkm-i erfmn zahrna yazup ayn ile hkm-i hmynum Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

345

Yava Emini Mehmed'in kayd bend ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

205

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Vize beine hkm ki: Yava Emni olan Mehmed'n Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr terh itmeyp her kande ise mezbr bulup muhkem kayd bend idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki, gafletle yolda gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin.

346

Diyr- Acem'e bakr sattrlmamas hususundaki emri ge ilan etti diye sbk Kre kads Mevln Hseyin'e iftira eden Receb'in kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sbk Kre Kds Mevln Hasan'a virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 972 Kastamon beine, Kre kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Nefs-i Kre'den Receb nm kimesne yedinden Kastamon ve Arac kdlar ile bu kullarna emr-i erf vrid olup mazmnnda; "Sbk Kre Kds Mevln Hasan diy[r-] Acem'e bakr gnderilmemek in vrid olan hkmi nice zamn gstermeyp ol ve kyegsi ile bin batman bakr gnderdi ve satd. Bu huss ayn- vilyetden tefahhus oluna." diy fermn olunman nefs-i Kre'de mezkrn kdlar ile cem olunup vilyetn ulem v hutab v eimmesi ve syir ayn geldklerinde her birinden huss- mezbr[un] asl sl olundukda; "Mevln-y mezbra bu isnd gayr-i vkdur. Yasak in hkm-i erf geldi hnde zhr u nid itdrdi." diy haber virdklerin" ilm eyledn ecilden buyurdum ki: Mezb[r] Receb'i kayd bend ile yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyle[ye]sin ki yolda gaflet ile gaybet itdrmeyeler.

347

pat siphilerinden Yusuf bin Ksm ve zam Ali'nin oullarnn, aralarndaki husumetten dolay meydana gelen katl ve yaralama hadisesi zerine yaptklar ikyetlerin incelenip tefti olunmas.

Yazld. Mezkr avua virildi; Dvn'da. F 29 Rebu'l-evvel, sene: 972 Ohri Bei Hseyin Be'e ve Selanik Bei Al Be'e ve lbasan Bei abn Be'e ve Avlonya ve pat kdlarna hkm ki: Hliy Avlonya Bei Ahmed dme zzh mektb gnderp; "Ysuf bin Ksm nm siph ikr zerinde iken Al nm zamn Mehmed nm olun katlidp ve dger ol Mustaf'nun elin drp mezkr era davet olundukda itat itmeyp temruz idp gelmedinden m-ad dem gnderp Kesrt(?) nm harm ve ehl-i fesd tyifesini let-i 206

harble gice ile getrp mezkr Al'nn katline kasdidp mezkr yabanda bulunman karndalar ve demleri ile kaldurup evlerine iledp bir hafta mikdr saklayup badeh gaybet itdrp nm ninlar zhir olmayup ktil-i mezbrun ahvli tefahhus olundukda, erbb- tmrdan nie kimesneler "ktil-i mezbr mezkrlarun birin katlidp birinn elin drdin" haber virp ve "Mezkr Ysuf kadm ehl-i fesd enat olduna erbb- tmrdan mutemedn-aleyh kimesneler ehdet itdinden m-ad fesd itdi malm olup gaybet itdi." diy bildrp hliy hasmlar tarafndan dah Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "Zikrolunan Zam Al'nn iki ol alt nefer hdmetkrlar ile let-i harble Zam Ksm'un ol ikrda iken bir olan ile brgrden inp bir ulu aaca arka virp bu sekiz neferler zerine gelicek korunurken birinn eli kesilp biri dah katlolund. Sekiz yirde mecrh eylediler. Ol sekiz nefer kimesneler serho bulunup eski mttehemlerdr. Bir siphnn elin kesp ve bir ehirlnn dah elin kesp fesd eylemilerdr. Biri aslup ve birinn cerme ile tmr alnmdur ve harmlk bunlara mrsdur. Bu gavgdan mukaddem bir defa yolumuz basup biz iki karnda yayak iki hdmetkr ile bulunduk. Anlar yedi atlu let-i harble zerimze gelp yolumuz basdlar. Allh avniyle nesne baarmadlar. Ellerinden bir gnderlerin alduk. Okla on yirde mecrh eylediler. Ana binen karndaum sitne'ye gnderdm. ikyet idp emr-i erf yazdurup lbasan bei ve kds ve toprak kds ve Ergirikasr kdsn mbir tayn itdrp geldkden sonra Zam Al Avlonya beinden ki bizmle adveti vardur telbs arz alup bize virilen emr-i erfi ibtl eylemek in har emir teleb eylemi. Sebeb-i advet budur ki; bir criye ve drt gz deirmeni taleb idp virilmedi. Bir emr-i erf virilsn, hak zre grilsn. Su kimn idi malm oldukdan sonra emir er- erfndr." diy bildrmein tarafeynn ahvli hak zre grilp teft olunmasn emridp sizn keml-i emnet ve hsn-i istikmetinze itimdum olman mfetti tayn idp buyurdum ki: Sen ki Selanik sanca beisin, bi'z-zt mahall-i hdiseye varup husamy berber idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp mrun-ileyhim sancakbeler[i] ve kdlar ile bir yire cem olup keml-i dikkat ihtimmla b-garaz mslimnlardan bi-hasebi'-er teft idp gresin; mrun-ileyh sancakbei arzitdi gibi mezbr zamn oullar ikr zre kend hllerinde iken mezkr Ysuf demleri ile let-i harble katl kasdna zerine varup olnun birin katl ve birinn elin drp zulm hayf itmi midr ve ehl-i fesd harmler ile mumelesi olup ve zikrolunan harm tyifesini evine getrp ol vechile fesda mbereti olunm mdur, yoksa mezkr zamn oullar ehl-i fesd olup m-beynlerinde advetleri ve husmetleri olmala mezkrun zerine let-i harble varduklarnda ban kurtarman korunurken birini katl ve birinn elin drp imdi hlf- vk m dav iderler, bi'l-cmle fesd kank cnibdedr ve ne taraf mazlmdur; tamm malm idinp eger fesd iki tarafdan ise fesd enatleri bi-hasebi'-er sbit olanlar sicillt idp kendlerin bir mahfz kalada habsidp shhati zre ahvllerin yazup arzidesiz. H bir cnibe meyl muhb itmeyp cdde-i hakka zhib olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve gayr-i vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz. Bu bbda Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruh mbir ola, amm emr-i erden tecvz itmeye.

207

348

Arboz'a tbi Andra cezresinde beylerinden ikyeti olan ada ahlisinin dvasnn grlerek, beylerin Osmanl aleyhine faaliyetleri ortaya karsa baka bir adada iskan olunmalar.

Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur. Arboz ve Atina kdlarna hkm ki: Sen ki Arboz kdssn, sancakbei ile mektb gnderp; "Arboz'a tbi Andra skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimmler gelp; "Cezre-i* mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne, Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezkre mahsltn cem u zabt idp rden m-ad cmle mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre maktna mltezim olan Franceko ormartine nm Efren be-alt yldan ber Hazne-i mire'ye teslm itdi maktdan ziyde her yl bin sikke f[i]lori bedeli ziyde cem idp mezbr mltezim mr tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz cizyeyi il-yevmin hz reydan cebren alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efren tyifesi ehlimz mlikne tasarruf idp ve fil-i en idp ve bazsn helk iderler ve harb korsan gemilerine syir ata zbitlar su bile virmez iken mezbrn Efren tyifesi mttefik olup zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zilhcce'nn evsitnda bir yarar ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya karup sbk Atina kurbinde prelenen aala kalyonndan firr itmi alt nefer harb kfiri ol trhdan ber cezre-i mezbrede hfziderdi. Hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem stanbul'dan alt krekl pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde Efrence nie gn hfzidp badeh zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun teaddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve; "Mezkr cezre-i Andra Arboz ve syir cezreler fenerliidr. Ad gemileri zhir olcak gndz dhn, gice te idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezbre ref olunup maktn rey virmek emrolursa alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin aka makt virmeyi uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezkr cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm kala aynndan tefahhus olundukda; "Mezkrn Efrenlern fi'l-vk reyya teaddsi olup refleri Memlik-i Mahrse'ye enfadur." diy" ilm eylednzde Frenk tyifesi har yire naklolunmalarna emr-i erfm sdr olm iken cezre-i mezbre reysyla Sdde-i Sadetm'e gelp murfaa olunup eben an-[ced] cezre-i mezbrenn beleri olduna bertlarn ibrz idp; "Rey bizi ref itdrmek in hlf- vk ikyet iderler." diy ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan Behrm vardukda, bi'z-zt zikrolunan cezreye varup husamy berber idp tamm dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er teft idp gresiz; belerinn ve Frenk tyifesinn vech-i merh zre zulm teaddleri ve fesd enatleri olup harb v korsan levend gemilerine zd zevde virp ve kagun Frenk esrlerine mun olup hynet zre olduklar vk ise -ki, erle sbit ola- belerin muhkem habsidp zikrolunan Rm ve Arnavud keferesi uhdelerine alduklar elli alt bin maktlarn sl-be-sl ed itmek zre Frenk hnelerin ol mahalden kaldurup Arboz 208

cezresinde bir hl yir var ise ana grp temekkn itdresiz. Arboz'da hl yir yoise Rodos cezresine gnderp anda skn itdresiz. Amm; grmek bahnesiyle emvl esbblarna ve tavarlarna ve ehl yllerine hlf- er- kavm kimesneyi dahlitdrmeyesiz. Eger istikmet zre kend hllerinde ve rencberliklerinde olup cezre-i mezbreden ref itdrmek in rey hlf- vk ikyet iderlerse rey ziyde eyledkleri alt bin akay kabl itdklerin[den] sonra m-beynlerin slh idp olgelene ve emre muhlif i itdrmeyesiz. Bu bbda tamm mukayyed olup tarafeynn hakkat-i hllerine muttali olup shhat zre arzidp hlf- vk kazyye arzolunmasndan hazer eyleyesiz.
* Metinde " " eklinde yazlmtr.

[Yev]m'l-Cuma, f 5 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

349

Ankara sanca yayalarndan Sakarya'da yaplmakta olan hssa kadrgalarn hizmetine gelmeyenlerin hizmete gnderilmesi.

Yazld. Sheyl Be'n kethudsna virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 972 Ankara yayalar beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp sancaun yayalarnun ikinci nevbetlsi Sakarya suy zerinde bin olunan hssa kadrgalar hdmetine tayn olunmd. Hliy yayalarun tamm gelmeyp hdmet avkolundu ilm olund. mdi; huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp emr-i erf-i sbkum mcebince sancaun yayalarnun ikinci nevbetlsinden hdmete gelmeyenlern hussna bi'z-zt mukayyed olup girde kalanlar eger kendler gelmekdr ve eger bedelleridr, b-kusr ihrc idp mahall-i memra iletp hdmetde bulunasn. yle ki; bu bbda ihml mshele idp emrolunan yayalarun tamm gelmeyp kusr u noksnlar mhede oluna, asl zrn makbl olmayup ve sancaun alnmala konlmayup muteb mukab olursn. Ana gre mukayyed olup ihmlden hazer eyleyesin.

350

Vize sancanda yarar atlara binerek siphi tavrnda gezip Mslmanlarn mallarna zarar veren ehl-i fesadn hapsolunmas.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Vize beine hkm ki: Mukaddem Mr-liv olan skender dme zzh mektb gnderp; "Liv-i mezbr reysndan baz kimesneler yarma mahmz ve i ve kesk izme ve yamurluk ile yarar

209

atlara binp kasabadan kasabaya gezp tebdl-i sret itmele mslimnlarun esbb u tavarlarna ve mllarna zarar olur." diy bildrdi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda mukayyed olup min-bad rey tyifesini yarar atlara bindrmeyp ve ol vechile siph tavrnda gezdrmeyp anun gibi emrme muhlif tebdl-i sret idp ol vechile ehl-i fesd vasfnda binp inen kimesneler kimler ise ele getrp habsidp isimleri ile yazup arzeyleyesin ki, hlf- emr i idenlern haklarndan geline; yle bilesin.

351

Rum vilyetinde Yumlu tifesinin ve blerin ml-i gyibini ve dkntsn iltizm eden Ferruhad bin Abdulcabbar ile kardeinin tefti neticesi zerlerinde olan hukkun alnp ad geenlerin hapsolunmalar.

Yazld. ehzde kethudsna virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972 Lalaya hkm ki: Hseyin-bd ve Niksar ve arkpre ve Karahsr- ark ve Tokat ve Turhal ve Zile kdlar mektb gnderp vilyet-i Rm'da Yumlu tyifesinn ve blern ml-i gyibin ve dkndsin iltizm iden Ferruhd bin Abdlcebbr nm kimesnenn ve karnda Behzd'un mezlim mehyifin mm-ileyh cnibinden virilen hkm muktezsnca teft itdklerinde zerlerine sbit olan hukk defter olunup defterlerini ayn ile Sdde-i Sadetm'e gnderdkleri ecilden zikrolunan arzlar ve defterler ayn ile sana gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr Ferruhd'un ve karndanun zimmetlerine sbit olan hukkdan ne mikdr kimesnenn hakk kalm ise mrun-ileyhim kdlarun imzlu defterleri mcebince b-kusr ashbna alvirdkden sonra mezbrlar muhkem habsidp Dergh- Muallm'a arzeyleyesin.

352

Edirne'de zimm Todori'yi katleyleyenlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Muhzr aaya virildi; Dvn'da. F 6 Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Dergh- Muallm solaklarndan Mehmed ve yenierilerden Al gelp; "akribsndan Todori nm zimmyi Cuhd ol Dka nm zimm elin dutup Menfaka ol Mihal nm zimm bak ile urup katleyledklerin" bildrdkleri ecilden mezkr[lar] Sdde-i Sadetm'e gelmelerin emridp buyurdum ki: Emrm zre mezkrlar mukayyed mahbs yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin.

210

353
Yazld.

zdin kazs Radoni karyesi siphisi Bl'nin zulmnden dolay timarnn bakasna verilip dvasnn grlmesi.

zdin kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb ve sret-i sicil gnderp; "kaz-i mezbra tbi Radoni nm karye[den] Yani Briyato nm zimm oln tuz(?) hdmetine gnderdkde siphleri olan Bl yoln tutup muhkem t idp ve Zarano nm zimmnn bir brgrin alup be yz aka bah takdr idp akasn taleb itdkde; "Sen benden aka istersin?" diy muhkem bend idp yz krk aka cermesin alup ve bir zimmnn gasbla bir merkebin alup istihdm idp teadd itdin" bildrdn ecilden tmr hara virilp hukk- ns alvirilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr siphyi ihzr idp husamy berber klup bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen davlarn hak zre teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise -ki, bi-hasebi'-er sbit zhir ola- erle sbt bulan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teaddsine mteallik sbit olan mevdd sicillt idp yazup bildresin. Tezvrden ve era muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesin.

354

Hemedan'da vefat edip, ah tarafndan meyyiti Badad'a gnderilen Nimetullah Han'n harem haricinde satn alm olduu mahalle defnedilmesi.

Yazld. Kapukethuds Al Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 4 Rebu'l-hr, sene: 972 Badd belerbeisine hkm ki: "Nimetullh Hn Badd'a gelp gir avdet idp Hemedn'a vardukda fevtolup hdan haber gelince meyyitin emnet koyup zhir budur ki, Badd'a getrrler." diy Sdde-i Sadetm'de olan demne mektbunla ilm eylemisin. mdi; buyurdum ki: Gresin; anun gibi mezkr hnun meyyitin getrp haremden tara akasyla satun aldu mlk yirine defnitmek istedklerinde emr-i erf-i sbkuma muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesin. Amm; harem iinde cyiz deildr. Ana gre amel idp hlf- emr i olmakdan ihtirz eyleyesin.

355

Deniz yoluyla Hindistan'dan gelen huccc ve tccara Portekizlilerin mdhale edip ayn zamanda da sulh istemelerinin muvafk olmad, Portekiz kralnn gerek niyetini bildirmesi.

211

Yazld. Portugal Kral Don San Sebastiyan Kral'a nme-i erf yazla ki: Bundan akdem Atebe-i Aliyye-i Gerdn-iktidr ve Brgh- Felek-medrmuz'a -ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbel-i ifh- eksire v ikbldr- deminz elinden ve Kala-i Diyu'da vk olan kyim-i makmnuzdan mektibinz vrid olup Irk- Arab'da ve syir ol cevnibde vk olan Memlik-i Mahrsemz hfzlar ile emn emn zre sulh u salhda olmak tevakku olundu ecilden kde-i mstemirre-i hkn det-i mstahsene-i kiver-sitnye binen ol havlde vk olan tarafeynn reys ve tccr sde-hlde olmalaryn yarar ksdnuz gelp; "Sulh u salha ve ahd emna mteallik umr ne ise mukarrer ola." diy tecvz olunup nme-i sdet-karnimz irsl olunmd. Hl murd olunan sulha mugyir diyr- Hind'[de]n dery taraf ile gelen huccc- mslimne ve tccra dahl tecvz olundu istim olunur. mdi; Yce sitnemz dyim mefth u mekf olup eger dostluk ve eger dmenlik indr, kimesneye men u red yokdur. Gerekdr ki; nme-i hmynumuz vusl buldukda, fi'l-hakka ol taraflarun sulh u salh murdnuz ise dery taraflarndan huccc u tccra tecvzden el ekp mektbunuzla itimd olunur demlerinz gnderile ki, ol diyrun ahvl-i intizmna mteferri olan umr ne ise mukarrer ola ve ger ol cnibn ihtilline slik olursan bi-nyeti'llhi tel bu cnibden muktez olan umr ne ise tedrk olunur. Sonra; "Sulh murd olunmd." dimek mfd olmaz. Ziyde ne dimek lzimdr.

356

Tekfurda'ndan znik'e gelen budayn halka satlmas, arpann ise stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Muhzrun Ktibi Bekir'e virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972 znikmid kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Tekfurta'ndan bir gemi ile buday ve bir karamrsel ile arpa gelp anda bey itdrmedn" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, kayk ile gelen buday fukarya bey itdrp mevcd olan arpay ve min-bad geleni tehr itmeyp mahrse-i stanbul'a gnderesin. Emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesin.

357
Yazld.

Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh elisinin, Bodan'dan Leh snrna slimen geirilmesi.

Bodan voyvodasna hkm ki: Leyh kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili hlen iczet-i hmynumla gir kral- mrun-ileyh cnibine irsl olunman buyurdum ki:

212

li-i mezbr Bodan vilyetine vardukda, demlerine ve tavar u esbblarna kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp emn slim Leyh snurna geresin; yle bilesin.

358

Sdde-i Sadet'ten lkesine dnmekte olan Leh elisinin, Tuna skelesi'nden yanlarnda bulunan eyalarna mdhale olunmadan geirilmesi.

Yazld. Tuna skelesi'ne varnca yol zerinde olan kdlarna ve Tuna skelesi emnine hkm ki: Leyh kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili iczet-i hmynumla gir kral- mrun-ileyh tarafna tevecch itmein buyurdum ki: Her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa ili-i mezbrun demlerine ve esbb tavarlarna ve iczet-i erfemle kral in alduklar bir ka res atlarna yolda ve izde ve menzil merhlde hlf- er ve mugyir-i emr kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp tab zahmet idp endrmeyesiz ve sen ki iskele emnisin, mezkr ili tavar u esbb ve demleri ve atlar ile iskeleden gedklerinde mni olmayup dahl taarruz itdrmeyesin.

359
Yazld.

Leh elisi tarafndan Segedin'de tutuklu olduu bildirilen Lehli bzergnn serbest braklmas.

Budun belerbeisine hkm ki: Leyh vilyetinden Kaa nm ( )dan bir Leyh olan bir bzergn olup Segedin'e varup anda mahbs idi Leyh ilisi tarafndan ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr olan her kande ise tetebbu u tecesss idp bulup fi'l-vk Leyh vilyetinden ise ahid-nme-i hmynuma mugyir kimesneye tealll itdrmeyp varup taleb iden karndana alvirp hlf- emr ve mugyir-i ahid-nme-i hmyn kimesneye i itdrmeyesin.

360

Biga kazsnda Mslmanlara arap satan zimmlerin cezalandrlmas.

Yazld. Be demi Utuc'ya virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972 Biga beine ve kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb ve mhrl defter gnderp; "Hamr ref in emr-i erf vrid olup tenbh tekd olunup baz zimmler hlf- emr yende v revendeye hamr

213

bey iderler." diy bildrmisin. mdi; huss- mezbr in mukaddem sdr olan emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi tenbh tekd idp kefere tyifesine iln- hamr itdrmeyp ve mslimnlara hamr virenleri ele getrp emr-i sbkum mcebince amel idp hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf kimesneye i itdrmeyesiz.

361

Mr gemilere kestirilecek olan aalar iin gnderilen parann Vize kadsna teslim olunmas.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972 Bundan akdem Vize Bei olup hliy Novigrad Bei skender Be'e hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mr gemilere lzim olan aacun kesilmesi in vrid olan mr aka emr-i erfm mcebince ahl-i vilyete taksm tevz olunmak zre iken sancaum tebdl olunup bu takdrce zikrolunan akay kime teslm idelm?" diy arzeylemisin. mdi; zikrolunan kerestenn kesdrilmesi huss Vize kdsna emrolunup mekked hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Zikrolunan akay mevln-y mrun-ileyhe teslm eyleyesin ki, emrm mcebince hdmete mberet eyleyp itmm- maslahat eyleye ve mukaddem sana ne mikdr aka vsl olup ve mezkra ne mikdr aka teslm eyledn yazup bildresin.

362
Yazld. Bu dah.

Mr gemilere aa kestirme iine Vize kadsnn grevlendirildii, bu i iin gerekli olan parann Vize beyinden alnmas.

Vize kdsna hkm ki: Bundan akdem Vize Bei skender dme zzhya mr gemiler mhimmi in aa kesdrmek fermn olunmd. Hliy mrun-ileyhe har sancak virilmein zikrolunan gemiler aacnun kesdrilmesi hussn sana emridp ve kesilmek emrolunan aalarun creti in mrun-ileyhe irsl olunan mr akay sana teslm eylemek fermn idp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bir n ve bir sat tehr terh itmeyp zikrolunan akay mrun-ileyhden alup dah emrm muktezsnca hdmet-i mezkreye mberet eyleyp itmma iridrmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur. Asl avk u tehr cyiz deildr. yle ki; nevan ihml mshelen istim oluna, h vechile zrn makbl olmaz. Ana gre mukayyed olasn.

363
214

Edirne'de etin iki yz elli, kasabtta ise yz dirhemden satlp daha eksik fiyattan satlmamas.

Yazld. Koyun emnine virildi; Dvn'da. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna ve stanbul'dan Edirne'ye varnca yol zerinde vk olan kasabt kdlarna ve Yenice-i Zara ve Zara-i Atk kdlarna hkm ki: Hliy ve min-bad mahrse-i Edirne'de et iki yz elli ve kasabtda yz dirhem satlmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh emrm mcebince mahmiyye-i Edirne'de iki yz elli dirhem ve kasabtda yz dirhem satdurup emrme mugyir eksk satdurmayup hlf- emr kimesneye i itdrmeyesin. Bu huss hufyeten yoklanup grilse gerekdr. yle ki; her kanknuzun taht- kazsnda emrme mugyir eksk et satldu mesm- erfm ola, mansbnuz alnmala konlmayup muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup emr-i erfmn icrsnda dakka fevtitmeyp hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesiz, sonra zrinz asl makbl mesm olmak ihtimli yokdur; bilmi olasz.

364

Midilli'de olan kadrgann krekileri iin Ferhat Reis'in gemisi ile gnderilen peksimedin Boaz'dan gemesine mdhale olunmamas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-hr, sene: 972 Gelibol voyvodasna ve Boaz Hsr dizdrna hkm ki: Midill bei mektb gnderp; "Midill'de olan kadrganun krekcisi in peksimad lzim oldun" bildrmein drt yz kntr peksimad Ferhd nm resn gemisiyle irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm ile varcak, zikrolunan resn gemisiyle ol mikdr peksimada mni olmayup Boaz'dan geresiz. Amm; bu bahne ile emrme muhlif ziyde peksimad alnup gitmekden ve deryya tereke virilmekden muhkem hazer eyleyesiz.

365

Halk isyan zerine bulunan pat kazsna tbi Dardas karyesine baskn yaplarak elebalarnn kltan geirilmesi.

Yazld. Batak(?) Hsr Kethuds Al'ye virildi; ehremni tarafndan gelmidr. F 10 Rebu'l-hr, sene: 972 lbasan beine ve pat kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "liv-i mezbrda pat kazsna tbi Dardas nm karye sab yirde karr idp liv-i mezbre muhfazas fermn olunan Koi avu mukaddem nie s karyeleri sab yirlerden ovada tavattun itdrdkde mezbr karye halk itat itmeyp cemyyet ile varup siph v rey evlerin basup demler katlidp mllarn ve tavarlarn gret idp kbel-i erden davet olunduklarnda asl itat itmeyp hakk- ns alnmak 215

mmkin olmayup rey v bery fesdlarndan ciz kalduklarn" bildrdnz ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kazyye arzitdnz gibi ise zikrolunan karyenn ale'l-gafle zerine varup etrf u cevnibinden kbil-i firr olan mahalleri mukaddem bendidp hsn-i tedrkle teannd syn zre olan ba ba mfsidlerin ve horyadlarn kldan gerp etfl ezvclarn yam idp gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret vk olup serkelik idenlern itatlerine sebeb ola. Eyym- sadet-i hmynumda memleket rey anlarun zarar u ziyn ve err u rlarndan emn masn olup syi huzrda olalar. Amm; etfl ezvclar alndukdan sonra esr olmaa emrm yokdur. Hemn ust mtemerridnn haklarndan gelp etfl ezvclarn esbb menlleri ve tavarlar ile b-kusr tlk idp ve bu bahne ile kend hllerinde olan reyya dahlolunmakdan ve gafletle b-hde yire dem krdurup zikrolunan sleri [r]kdp hals olmalarndan ihtiyt idp tamm tedrkde olasn. yle ki; adem-i ihtimmla gayr-i makbl bir vaza bs ola, netcesi sana yid olur; bilmi olasn.

366

Yeniehir'de Yenieri Hseyin'i bandan yaralayan Mehmed elebi bin Mustafa'nn hapsolunmas.

Yazld. Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972 Trhala beine ve Yeniehir kdsna hkm ki: Dergh- Muallm yenierilerinden drende Hseyin gelp; "nefs-i Yeniehir'de Reszde Mahallesi'nde skin olan Mehmed eleb bin Mustaf dimekle marf kimesne kl ile banda alup mecrh eyledin" arzidp sret-i sicil ibrz eylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kazyye arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola mezbr habsidp vuk zre yazup arzeyleyesiz.

367

Arboz'a tbi Andra cezresi ahlisi beylerinden ikyeti olduundan; durumun tefti olunup beylerin Osmanl aleyhine faaliyette bulunduklar ortaya karsa bildirilmesi.

Yazld. Bu hkm dah tashh olunup tekrr bir gne yazlmdur; bir varak aaa. Arboz ve Atina kdlarna hkm ki: Sen ki Arboz kdssn, sancakbei ile mektb gnderp; "Kaz-i Arboz'a tbi Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimmler gelp; "Cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne ve Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezbre mahsltn zabtidp rden gayri cmle mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre maktna mltezim olan Franceko Maor Marta nm Efrenc be alt yldan ber Hazne-i mire'ye 216

teslm itdi maktdan ziyde her bin sikke filoriden artuk cem idp mezkr mltezim mr tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz cizyeyi il-yevmin hz reydan cebren alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efrenc tyifesi ehlimz* mlikne tasarruf idp fil-i en iderler ve bazsn helk iderler ve harb korsan gemilerine syir atalar zbitlar su bile virmezler iken mezbrn Efrenc tyifesi mttefik olup zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zi'l-hcce'nn evsitnda bir yarar ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya karup sbk Atina kurbinde prelenen saala kalyonndan firr itmi alt nefer kfiri ol trhdan ber cezre-i mezbrede hfziderdi. Hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem stanbul'dan alt krekl pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde Efrenler nie gn hfzidp zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun teddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve "Mezbr cezre-i Andra Arboz ve syir cezreler fenerliidr. Ad gemileri zhir olcak, gndz dhn gice te idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezkreye ref olunup maktn rey virmek emrolur ise alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin aka makt virmei uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezkr cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm karye aynndan huss- mezbr tefahhus olundukda mezbrn Efrenclern fi'l-vk reyya teaddsi olup refleri Memlik-i Mahrse'ye enfadur." [diy] ilm eylednzde cezre-i mezbrenn bert- erf ile bei olan Franceko omartine reysyla Sdde-i Sadetm'e gelp murfaa olunup cezre-i mezbrenn bei olduna ve rey ihtiyrlaryla kabl itdine bertlarn ibrz idp; "Rey bizi ref itdrmein hlf- vk ikyet iderler." diy arz- hl eyledi. mdi; mezkrun bertlarna nazar olunup hakkat-i hlin malm idinmedin; "Sonradan gelmi Frenk tyifesidr." diy arzolunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh varcak, bi'z-zt zikrolunan cezreye varup husamy berber idp dikkatle teft idp gresiz; belerinn ve Frenk tyifesinn vech-i merh zre reyya zulm teaddleri ve fesd enatleri olmayup evmir nevhme istikmet zre imtislde olup kend hllerinde ve rencberliklerinde iken rey bunlar cezre-i mezbreden ref itdrmein hlf- vk m ikyet iderler, yohsa arzolundu zre fesd enatden ve reyya zulm teaddden hl olmayup ve harb v harm levend gemilerine azk virp ve kagun Frenk esrlerine mun olup hynet itmiler midr; bi'l-cmle tarafeynn ahvline tamm ttl tahsl idp hakkat-i hlleri yannuzda ne vechile sbit zhir olur ise shhati zre ale't-tafsl yazup arzeyleyesiz; hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
* Metinde " " eklinde gemektedir.

368

Budun serhaddinde olan kurlar Osmanl'ya tbi olup vergi verdikleri vki ise vergilerinin alnmasna devam edilmesi; Neme'ye tbi iseler ahidnmeye aykr olarak vergi talebinde bulunulmamas.

217

Yazld. Budun belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy Be Kral Maksimilyano Kral tarafndan Atebe-i Ulym'da olan ilisi yle arzeyledi ki: "Budun vilyeti semtinde serhadde olan Zitova ve Balga ve Karbone(?) ve Briskenst nm kalalara tbi Sant Antoli ve Sen rini ve Yalba(?) ve Brestefalon ve Belye(?) ve Brinsk nm karyeler halk in asl bu cnibe hdmet idp virg viregelmi deil iken Usturgon ve Novigrad beleri ve voyvodalar ve Dregel voyvodas ve syir asker halk dahlidp rencde itmekden hl deiller." imi. mdi; ahid-nme-i hmynuma muhlif ol cnibe dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresiz; zikrolunan karyeler reys kadmden bu cnibe tbi olup virg viregelmiler ise ahid-nme-i hmynum muktezsnca viregeldkleri virglerin kem-kn aldurasz; eger viregelmemiler ise mrun-ileyhim sancakbelerine ve voyvodalarna gerei gibi tenbh tekd idp asl zikrolunan kur reysna dahl taarruz olunmayup bu cnibden nesne taleb itdrmeyp ahid-nme-i hmynuma muhlif kimesneye vaz itdrmeyesiz; eslemeyenleri yazup arzeyleyesiz.

[Yev]m's-Sls, f 8 Rebu'l-hr, sene: 972

369

Arboz'a tbi Andra cezresi ahlisi beylerinden ikyeti olduundan; durumun tefti olunup beylerinin Osmanl aleyhine faaliyette bulunduklar ortaya karsa hapsolunup durumun bildirilmesi, yoksa ikyeti olanlarn kree konulmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rodos beine ve stefe ve Atina kdlarna hkm ki: Hl Arboz kds sancakbei ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kaz-i Arboz'a tbi Andra cezresi skinlerinden Rm ve Arnavud keferesi aynndan on nefer zimmler gelp; "Cezre-i mezbrede skin olan Rm ve Arnavud bin sekiz yze karb hne ve Frenk elli-altm hne olup on iki nefer Frenk cezre-i mezkre mahsltn zabtidp rden gayri cmle mahslimzn nsfn alup teadd iderler. Bi'l-fil cezre-i mezbre maktna mltezim olan Franceko Maor Marta nm Efrenc be-alt yldan ber Hazne-i mire'ye teslm itdi maktdan ziyde her yl bin sikke filoriden artuk cem idp mezkr mltezim mr tarafna cizye edsna mltezim olmazdan evvel Venedik'e virdmz cizyeyi il-yevmin hz reydan cebrile alup Venedik'e gnderr ve zikrolunan Efrenc tyifesi ehlimz mlikne tasarruf idp fil-i en iderler ve bazsn helk iderler ve harb korsan gemilerine syir atalar zbitlar su bile virmezler iken mezbrn Efrenc tyifesi mttefik olup zd zevde virrler. Mezbr Franceko ibu mh- Zi'l-hcce'nn evsitnda bir yarar ekdrr gemi donadup levend kayn tecesss ider nmna deryya kup sbk Atina kurbinde prelenen aala kalyonndan firr itmi alt nefer kfiri ol trhdan ber cezre-i mezbrede hfzidp hliy mezbr gemiye koyup gnderildi ve bundan akdem 218

stanbul'dan alt krekli pereme ile alt nefer esr kaup cezre-i mezbreye geldklerinde Efrencler nie gn hfzidp zahre virp Frengistn'a gnderdiler. Rey bunlarun teaddsinden perkende olmalar mukarrerdr." diy ekv idp ve mezbr cezre-i Andra Arboz ve syir cezrelere fener gibidr. Ad gemileri zhir olcak gndz dhn, gice te idp etrf cezyire tenbh iderler. yle ki; cezre-i mezbreden tyife-i mezkre ref olunup maktn rey virmek emrolursa alt bin aka ziyde ile her yl elli alt bin aka makt virmei uhdemze aluruz; ahvlimzi ilm eyle." diy tazarru idp mezbr cezre-i Andra mukbelesinde Arboz cezresine tbi Kzlhsr nm kala aynndan huss- mezbr tefahhus olundukda mezbrn Efrenclern fi'l-vk reyya teaddsi olup refleri Memlik-i Mahrse'ye enfadur." diy ilm eyledklerinde cezre-i mezkrenn bei Franceko omartine zikrolunan arzla ikyete gelen reysyla Sdde-i Sadetm'de murfaa olundukda eben an-ceddin cezre-i mezbrenn kadm beleri ve rey dah kadm reys olduna bert- erfm ibrz idp; "Kendler hl kalman bizi ref itdrmek isteyp hlf- vk ikyet iderler." diy arz- hl eylemein buyurdum ki: Hkm-i erfmle avuum Mustaf varcak, tehr eylemeyp bi'z-zt zikrolunan cezreye varup husamsyla berber idp tamm dikkat ihtimm zre erle teft idp gresiz; arzolundu zre belerinn bunlara zulm teaddsi ve fesd enati ve Sdde-i Sadetm tarafna hyneti sbit zhir olursa habsidp hakkat-i hlin arzidesiz. Eger kend hlinde olup istikmet zre cezre-i merkmenn zabtnda olup reyya zulm teaddsi ve hyneti yoiken mcerred ref itdrmek in hlf- vk ikyet itmi olalar, irret ekvetleri zhir olan ka nefer ise sicillt idp mecl virmeyp kree koup sret-i sicillerin gnderesiz. Bu bbda tamm hak zre olup bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ictinb idesiz. Yazld. Bir sreti dah, mezkr be ile kdlara yazld; mezkr kfirn eline virildi. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972

[Yev]m'l-Erbi, f 9 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

370
Yazld.

rgp kazs Zelil karyesinden Yenieri Hasan'n, ehl-i fesaddan Deli Uruz'u kendini koruma kasdyla ldrd iin serbest braklmas.

rgb kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi karye-i Zell'de skin Dergh- Muallm yenierilerinden Hamza nm yenieriyi prelemiler; evine gle geldi, ddi." diy gelp haber virdklerinde Blkba Muslihuddn ve mslimnlardan cemm-i gafr ile mecrh- mezbrun zerine varlup yaralarna nazar olundukda banda iki yirde yaras olup ve sa bilei muhkem alnup; "Seni kim preledi?" diy sl olundukda; 219

"Karack ta kurbinde olan arpa tarlasn yolmaa vardum. Ahm zamnnda eve gelrken kizell nm maaralar kurbinde bir hl yirde kara sakallu, kara yaz bir kimesne, yannda yay ve ok ve bir varsak ba var; bana karu gelp yakn gelicek varsak ban syrup bana; "Soyun!" diy zerme hcm eyledkde ben dah; "Soyunmazam." diy muhlefet eyleyicek elindeki yarala bauma iki kerre alup mecrh eyledkden sonra nci defa elmde nacaum karu tutvirdm gibi bilemi alup mecrh idicek hemn bir elm ile kendine sarlup ikimz bile ddmz gibi mezbrun elinden yara dp hemn acele ile yaran alup boynnda ve banda be-on defa aldum. Artuk mezbr kimesne yirden kalkmad." diyicek hzr olan cematle zikrolan ahsun zerine varlup nazar olundukda mezkr yenierinn zikreyledi mevzda mezbr kimesnenn boynnda ve banda on iki yara ile katlolm bulunup hzr olan kimesnelerden maktl-i mezbr h kimesne bilmeyp ve mezbr yenierinn keyfiyyet-i hli karyesi halkndan ve gayriden tefahhus olundukda; "Gyetle mazlm, kendi hlinde slih mslimn kimesnedr. Bu zamna gelince kimesneyi rencde itmi deildr." diy mslimnlar hakknda ehdet eyledklerin ve bir ka gnden sonra baz kimesneler gelp maktl-i mezbr hakknda haber virp; "Karahsr- Devel'de Yahyalu nhyesinde Deli Uruz dimekle marf bir ehl-i fesd ak kimesnedr." didklerin" arzeyledn ecilden mezbr tlk olunmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince mezbr tlk idp min-bad bu huss in kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin.

[Yev]m'l-Hams, f 10 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

371
Yazld.

Midilli'den gelen yenierilere, ne kazsnda bulunan mire'nin evkf terekesinden parasyla buday verilmesi.

mret-i

Gelibol ve Midill kdsna ve emnine hkm ki: Mahrse-i stanbul'da bin olunan Imret-i miren'n kaz-i mezbrede olan evkf terekesinden Mehmed ve dger Mehmed ve Ysuf ve Ferhd ve Mahmd ve Hasan ve dger Ysuf ve Hseyin ve dger Mahmd nm yenierilere akalaryla on iki md buday virilmesin emridp buyurdum ki: Emrm muktezsnca evkf- mezbre mahslinn mevcd olan budayndan mezbrlara akalaryla narh- rz zre on iki md buday viresin. Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksr taraflarna tereke bey olunmakdan ihtirz eyleyesin ve zikrolunan yenierilere emrm zre ol mikdr tereke ile Midill'ye vardukda, sen ki cezre-i mezbre kdssn, getrdkleri budaylarn yoklayup hkm-i erfmn zahrna kaydidp ayn ile hkm-i erfmi Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

372
220

Hakkndaki ikyet zerine hapsolunmu olan Krehri Zami ahruh'un dvasnn grlmesi.

Yazld. Ninlu kda yazlup Dergh- l avularndan Hac avu'a virildi. Seferhsr ve Eskiehir kdlarna* hkm ki: Bundan akdem Krehri'nde zemete mutasarrf olup ekv olunmala bi'l-fil mahbs olan hruh'un zerinde olan hukk- mslimn grilmesin emridp buyurdum ki: Mezbrun vekli Ysuf varup vusl buldukda, mezkrdan her kim gelp dav-y hak iderler ise ki, bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl terkolunm dav olmaya husam muvcehesinde onat vechile hak zre teft eyleyp gresiz; mezbrdan hak dav idenlerden zerinde her kimn hakk bi-hasebi'-er sbit zhir olur ise ashb- hukka haklarn hkmidp alvirdkden sonra zam-i mezbrun zerine sbt u zuhr bulan mevdd tafsli ile yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. Bu bbda tamm hak zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp era muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.
* Metinde "kdsna" eklindedir.

373

Cezyir-i Garb Trablusu Beylerbeyisi Turgut'un kadrgalar iin krek almaya gelen adamlarna Ahyolu'dan krek satlmas.

Yazld. Belerbei demi Sefer'e virildi. Ahyol kdsna hkm ki: Cezyir-i Garb Trablus Belerbeisi Turgud dme ikblh dem gnderp; "gitdi yannda olan kadrgalarun krei kalmayup gyet ile ihtiyc oldun" bildrmein akasyla bin be yz krek almasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle demi vardukda, emrm zre bin be yz krek almak istedklerinde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesin ve bu bahne ile kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idesin; yle bilesin.

374

Prizrin, Yenipazar ve Bihor kadlklarna bal kyde akrabalar bulunan Ahmed Voyvoda ve einin buldurulup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mesh Be'n demi brhm'e virildi. F 9 Rebu'l-hr, sene: 972 Prizrin ve Yenibzr ve Bihor kdlarna hkm ki: Bundan akdem Semendire Bei olup tekud iden Mesh dme zzhya hkm-i erfm gnderilp; "Ahmed Voyvoda nm kimesneyi htnyla Dergh- Muallm'a gnderesin." diy emrm olup hlen mezkr kimesne zikrolunan kdlklarda pre kyde karnda ve syir taallukt olmala anlara varup kendlerden taleb olundukda; "On yedi gn bizde turup har yire gitdi." diy ikrr itdkleri" ilm* olunman buyurdum ki: 221

Hkm-i erfm varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan kimesneyi ve htnn erle buldurmas lzim olanlara buldurup zuhra getrp mrun-ileyhn demisine teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesiz. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesiz.
* Metinde " " eklindedir.

375
Yazld.

Horpite kasabasnda katlolunan Ahmed olu Ali'nin ktil zanllarnn Selanik beyi tarafndan tefti olunmas.

Selanik Bei Al Be'e hkm ki: Kasaba-i Horpite'de let-i harble katlolunan Ahmed ol Al'nn vlidesi Rikb- Hmynum'a ruka sunup ol rukada, baz kimesneleri; "Mezbrun katline mbirdr." diy tayn eyledi ecilden zikrolunan rukanun sreti ayn ile aslndan ihrc olunup senn keml-i istikmet ve hsn-i diynetne itimd- hmynum olman sana irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp yanunda mfetti olan kd ve avuumla mahall-i hdiseye varup toprak kdsyla cem olup zikrolunan rukada mastr olan kimesneler mezkrun katline mberetleri sahh ise cmlesin hsn-i tedbr tedrkle ele getrdp der-zencr idp elnde olan mufassal hkm-i hmynum muktezsnca teft idp maktl-i mezbrun katline mbir olanlardan siph olan habsidp ve syir fesd enati ve hrsuz u harml erle sbit olan her kim ise yazup arzidesin. Olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr eyleyesin.

376

Msr'da eyh ahin Zviyesi eyhinin mehate ehliyeti olmadndan; mehatin ehliyetli kimseye yaptrlp fukarann haklarnn zyi ettirilmemesi.

Yazld. Zviye-i mezbre dervlerinden Mehmed'e virildi. F 3 Cumde'l-evvel, sene: 972 Msr belerbeisine ve kdsna hkm ki: Hliy mahrse-i Msr'da Karfe cnibinde cebel-i Maktab'da eyh hn kuddise sirruh Zviyesi'nn fukars dem gnderp; "zikrolunan zviyeye eyh olan kimesne fevtolup ol yirine eyh [olup], mehat bbnda ehliyyeti olmadu sebebden fukarnun hlleri muztarr olup fukar v mcvirnn haklarn kend mhimmtna sarfitdin" bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, art- vkf mcebince mehati mstehk olana itdrp fukarnun hakkn zyi itdrmeyp ol bbda er- erfe ve art- vkfa mugyir kimesneye i itdrmeyesiz.

222

377

Pojega sancann yeni yaplan tahririne ait sancak defterinin Pojega beyi ile Sdde-i Sadet'e getirilmesi.

Kethudsna virildi. F 8 Rebu'l-hr, sene: 972 Pojega Sanca Bei Bayram Be'e hkm ki: Mceddeden tahrr olunup sana tevzi fermn olunan sancak defterlerinn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp sancaun hfz in yarar demn tayn idp sen kendn zikrolunan defterleri getrp Sdde-i Sadetm'e teslm eyleyesin.

378

Eflak Voyvodas Petre'nin adamlar tarafndan Hezargrad kazsnda iken alp gtrlen, Petre'nin Yani'ye nikhl kzkardei ile Petre'nin adamlarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezkr avua virildi. F 9 Rebu'l-hr, sene: 972 Eflak Voyvodas Petre'ye hkm ki: Hliy Varna ve Prevadi ve Hrsova kdlar Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Ahyol Emni Mihal'n karnda Yani'ye yninz zre nikh idp virdn hemren mezbr Yani ile bu cnibe gelrken Hezargrad kazsnda Kabakulak nm karye kurbinde ayrda avretiyle konup otururken senn cnibnden Kamara Ban ve Yani ve Styaruken(?) ve Steyar(?) ve Gryan ve Armas(?) nm eflaklar hayli kimesnelerile gelp mezbrun avretin cem esbbyla cebrle alup gitdkleri huss emr-i erfmle teft olunup vech-i merh zre oldun" ilm eyledkleri ecilden mezbrun avreti zikrolunan eflaklarla irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfmle Hasan avu varcak, asl tehr terh eylemeyp mezbreyi cem cihz virilen esbb Kamara Ban' ve ol eflaklarla taclen mezbr htn bile koup avuumla Sdde-i Sadetm'e irsl itmeyince olmayasn; yle bilesin.

379
Yazld.

Sultan Murad'n Rumeli'den istedii koyunlarn Gelibolu'dan geirilmesi.

Gelibol kdsna ve skele emnine hkm ki: Sultn Murd dem gnderp ol cnibde et bbnda muzyakas oldun bildrmein iki bin koyun gerilmesin emridp buyurdum ki: Emrm zre Gelibol skelesi'nden mrun-ileyh in iki bin koyun germek istedklerinde mni olmayup geresiz. Amm; bu bahne ile iki bin koyundan ziyde emrme muhlif koyun germekden hazer eyleyesiz.

223

380
Yazld.

Sahte mhrler yaptrp halk dolandran skb Kad Nibi Mehmed'in hapsolunup dvasnn grlmesi.

skb beine ve kdsna hkm ki: Hl skb'de Nyib'-er olan Mehmed nm kimesne ehl-i tezvr olup baz kdlar ve gayri kimesne nmna mhrler kazdurup ve telbs huccetler ve mektblar yazup bu tarkla mslimnlarun cihetlerin aldurup ve hlf- er- kavm nie kimesnelern akalarn ve esbblarn alup zulm hayf itdi arzolunman mezkrun ale'l-gafle evini ve mahkemede oturdu sandu yoklayup yannda bulunan tezvr mhrden ve huccet ve mektbdan ne bulunursa ele getrp kendyi habsidp evvel hukk- ns, badeh tezvr telbsine mteallik huss grilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, mezbrdan dav[]-y hak ider kimesne var ise husamsyla berber idp ber-mceb-i er- kavm keml-i dikkat ihtimm ile teft idp gresiz; fi'l-vk mezbrun zulm teaddsi erle sbit olursa erbb- hukka mteveccih olan hukk alvirdkden sonra tevzr telbsine mteallik huss dah onat tetebbu idp kazyyesi neye mncer olursa kendyi habsden tlk itmeyp zerine sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup arzidesiz.

381

Yedikule Kalesi erenlerinden mr baheler hizmetinde olanlarn gediklerine mdhale olunulmamas.

Yazld. ehremni demine virildi. F... Yedikule dizdrna hkm ki: ehremni Al zde mecdh gelp; "Kala-i mezbre erenlerinden on alt nefer kimesne kadmden kend yannda hssa belere mr hdmete istihdm olunugelmiler iken hl mezbrlarun gedklerine; "Kalada yatmazlar." diy dahlolundun" bildrmein buyurdum ki: Mrun-ileyhn mr hdmet zre olan on alt nefer kimesnenn gedklerine; "Kalada yatmaz." diy kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin.

382

Zebid ve Aden muhafazasn da yapmak zere Muha Kapudanl verilen Yemen mteferrikalarndan Ferid'in iki kalite ile grev yerine gnderilmesi.

Yazld. Tc-zde Mehmed elebi'ye virildi; Dvn'da. F 12 Rebu'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki:

224

Hliy Muha Kapudnl Yemen mteferrikalarndan Ferhd zde kadruhya virilp Zebd ve Aden muhfazasn dah eylemek in Muha cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varup Msr'a dhl oldukda memr oldu muhfaza hdmetiyn yannda kalmak zre iki pre kalite virp dah elendrmeyp Muha cnibine irsl eyleyesin; yle bilesin.

[Yev]m's-Sebt, f 12 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

383

Kefe'den gelirken ile'de karaya oturan gemiden yama edilen eyalarn buldurulmas.

Yazld. Mezkr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr. ili kdsna hkm ki: Kefe'den bir gemi ya tahml olunm gelrken taht- kaznda karaya urmala iinde olan met rey tyifesi gret eyledkleri istim olund. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Sleymn zde kadruh varcak, zikrolunan gemi iinde olan kimesnelern metlar eger ya ve eger gayridr, kendlern takrrleri mcebince ne mikdr nesnesi karaya km ise onat vechile dikkat ihtimm ile teft idp bir habbesin zyi itdrmeyp her kimn elinde zikrolunan geminn met u esbbndan ne mikdr nesne bulunursa erle shblerine teslm eyleyesin. Bu bbda gerei gibi mukayyed olasn ki, kimesnenn bir aka ve bir habbesi zyi olmak ihtimli olmaya. yle ki; adem-i ihtimmunla zikrolunan gemiden gret olunan met zuhra gelmeyp bade-zamnin bir kimesnenn elinde ol esbb metdan nesne buluna, siyset olunurlar; ol bbda senn zrn dah makbl olmaz; bilmi olasn.

384

Mudanya'da stoklanm halde bulunarak mhrlenen terekenin stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Burusa kdsna hkm ki: Mektb gnderp; " "Mahrse-i Burusa ve Mudanya'da der-mahzen olan terekeyi mhrleyesin." diy vrid olan hkm muktezsnca etrf u cevnib ve mahall-i mezbr tecesss olunup kimesne[de] der-mahzen itmi tereke bulunmayup lkin gemici tyifesinden iki nefer kimesne bir mikdr tereke getrp Mudanya'da der-mahzen itdi istim olunmala yoklanup mhrlendi." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle stanbul muhtesibinn demi vardukda, ol iki nefer resn gemisin getrp der-mahzen olm terekeden bir habbesin zyi itdrmeyp ne mikdr tereke ise

225

defter idp imzlayup defternle varan gemilere tahml idp mahrse-i stanbul'a irsl eyleyesin.

385

stanbul zahresini Mudanya'da dermahzen ettiren nibin grevden alnarak yerine bakasnn tyin edilmesi.

Yazld. Muhtesib demine virildi. Kite kdsna hkm ki: Bi'l-fil Mudanya'da nyib olan kimesne mahrse-i stanbul zahresiyn olan terekeyi bil-emr ol cnibde der-mahzen idp dyim emre mugyir i itdi arzolunman mezkr nyib ref olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm zre mezkra min-bad niybet itdrmeyp ref idp yirine har yarar nyib tayn eyleyesin; emrme mugyir i olmakdan hazer eyleyesin.

386

Tokat'ta sahte kad arz yazan, ayrca kallb olduu da bildirilen Kara eyhi'nin tefti olunmas.

Yazld. Mezkra virildi. orum beine ve mehyif teftinde olan kdlara hkm ki: Drende Abdllatf gelp; "nefs-i Tokat'da skin Kara eyh in kd tebdl olacana karb; "Ehl-i cihta* ed-i hdmet itmedi." diy kendsi arz yazup; "Kd arzdur." diy bert itdrp andan gayri kallb idin" bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu husslar onat vechile husam muvcehesinde teft idp gresiz; mezbrun mezkra isnd itdi husslar vk mdur? imdiye dein bi-hasebi'-er nesne sbit olm ise shhati zre arzidesiz.
* Metinde " " eklindedir.

387

mret-i mirenin Gelibolu'daki evkfnda depolanm olan terekeden, gemileri ile gelen reislere Rodos ahlisi iin tereke verilmesi.

Yazld. Sa-blk ulfecilerinden on akas olan Mahmd'a virildi. Gelibol kdsna ve Gelibol'da Hssa Harc Emni Hall'e hkm ki: Rodos bei mektb gnderp; "Rodos ahlsinn zahre bbnda muzyakalar oldun" bildrmein Imret-i mirem'n ol cnibde olan evkf mahslinden drt yz md tereke virilmek emrm olup; "Zikrolunan tereke Al nm resn seksen be md tereke alur gemisine ve mer nm resn yz on md tereke alur gemisine ve Derz Al nm resn 226

toksan be md tereke alur gemisine ve Hasan nm resn elli md tereke alur gemisine ve dger Al nm resn altm md tereke alur gemisine tahml oluna." diy Imret-i mirem Mtevellsi Mahmd zde mecdh mhrl tezkire virmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle varduklarnda, anda olan Imret-i mirem'n mahslinden der-anbr olan terekeden emrm zre akalar ile drt yz md buday virp zikrolunan reslern gemilerine tahml itdrp emrme mugyir ziyde bir habbe tereke virilmesinden hazer eyleyesiz ve emrm muktezsnca ol mikdr tereke tahml olundun bu hkm-i erfmn zahrna kaydidp dah hkmi ellerinden alup ayn ile kurudan Dergh- Muallm'a gnderesiz. Bu bahne ile ziyde tereke virilmekden ve hlf- emr deryya ve kffra tereke virilmesinden hazer eyleyesiz. yle ki; hlf- emr i oldu istim oluna, mansbun alnmala konlmayup muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.

388

bkz. hkm. 387

Yazld. Bu hkm tashh olunup iki kd aaa tekrr gemidr. Kezlik. Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Hliy Imret-i mirem'n Gelibol cnibinde olan evkf terekesinden Al ve mer ve Derz Al ve Hasan ve dger Al nm reslern gemilerine Rodos zahresi in drt yz md tereke virilmee hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Emrm mcebince zikrolunan resler terekeyi alup gemilerine tahml idp Rodos'a tevecch itdklerinde Boaz'dan mni olmayup geresiz. Amm; deryya ve kffra tereke virilmek memndur; hlf- emr ziyde tereke virilmekden hazer eyleyesiz.

[Yev]m'l-Ahad, 13 Rebu'l-hr, sene: 972

389

Yalan ve hleler ile Tunus ahlisine zarar verdii yolunda hakknda ikyet olunan Mercan adl kiinin tefti olunmas.

Yazld. Arzla ikyete gelenlerden ihb ve Abdlazz'e virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972 Trablus kdsna hkm ki: Bundan akdem Trablus Bei olup hliy Karaman Belerbeisi Sleymn dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Trablus Mahkemesi'nden hkm-i erfmle ref olunan Bsim ol brhm'n Habe Arab' Mercn nm kimesne tezvr telbse slk idp Trablus ahlsinden mnm mtemevvil olan kimesnelern haklarnda n-mer evz isnd idp ve baz vazfeler ihrc idp ahkm- erfe getrp ashbna virmeyp ve baz ahkm ihrk idp mezkrun teaddsinden nie kimesneler terk-i diyr idp Trablus'un ayn mezbr in; "Zarar- mdur, srilmee mahaldr." didklerin" 227

bildrmein mezkr Arab mahrse-i stanbul'a ticret tark ile gelmi bulunman hakkat-i hli malm olman yarar kefle virilp arzla gelen ikyetcilerine ibu sene: 972 Rebu'l-hri'nn evsitndan aya dein shhati zre arz ve sret-i sicil getrmein vade virilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbrun ahvline vkf olan b-garaz mutemed mslimnlardan teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk sbk arzolundu zre irret ekveti ve tezvr telbsi var mdur, yohsa kend hlinde ve rencberliinde olup hlf- vk haber virmekle mi arzolunmdur, hakkat-i hline tamm vkf u muttali olup irret ekvet ve tezvr telbstna mteallik sicill olm kazyyesi dah var ise sicilltdan ihrc idp bi'l-cmle mezkrun ahvli yannuzda ne vechile zhir olursa shhati ve hakkati zre ale't-tafsl yazup arzidesin. Hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ve tezvr telbsden hazer eyleyesin.

390
Yazld.

syan eden Bakra ve Muslihn kablelerinin isyanlarnn bastrlmas iin Deyr-i Rahba beyine Diyarbakr beylerbeyisinin yardm etmesi.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Deyr-i Rahba Bei Hseyin dme zzh mektb gnderp; "Eirr-i Arb'dan Bkra ve Muslihn dimekle marf tyife dyim syn zre olup sancakbei sbalarn nie defa katlidp imdiki hlde dah syn u tuyn zre kuttu't-tarklardur. Rsmlarn ve mahsllerin virmeyp ilerine sba ve nyibler varmaa kbiliyyet olmayup varduklar mahalde lt- harble karu gelp fesd iderler." diy arzeylemein buyurdum ki: Tyife-i mezbrenn fesd enati zhir olup ele gelmek lzim olup muvenet taleb eyledkde kifyet mikdr dem koup ehl-i fesd enati ele getrmekde muvenet muzheret eyleyesin.

391

Zara-i Cedd kazsnn evli karyesinde evini basarak Yenieri skender'i katledenlerin tefti olunarak yakalanmas.

Yazld. Muhzra virildi; Dvn'da. F 14 Rebu'l-hr, sene: 972 Zaraeskisi ve Zara-i Cedd kdlarna hkm ki: Sen ki Zara-i Cedd kdssn, irmen bei ile mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi evli nm karyede skin skender nm yenierinn gice ile evi baslup ol Derv ile kend mecrh olup bir gnden sonra mezkr skender fevtolup ve mecrh oldu hlde; "Benm evmi basanlar, karye-i eltkci'den abn ve karye-i Kpekci'den Mehmed bin Kurd ve karye-i Karaaliobas'ndan Gbei ve karye-i Sleobas'ndan Uzun Pr nm kimesnelerdr. Ol gice bunlar ayn ile grdm." diy Dergh- Muallm yenierilerinden Mehmed ve Sinn'a haber virp anlar dah mezkrn Gbei ve abn ve Mehmed 228

muvcehelerinde vech-i merh zre kelimt idicek anlar inkr idp ve mezkr skender'n zevcesi Selce; "Evimz basldu gice mezbr Mehmed'i ayn ile grdm bile idi." diy tayn idp ve mezkrn Gbei ve abn teft olunduklarnda ehl-i karye eylklerine ehdet idp yarar kefllere virilp ve mezbr Mehmed habsolund." diy bildrdnz ecilden bu huss Dergh- Muallm avularndan Hasan ve yenieri blkbalarndan ( ) mberetleriyle teft olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dah bu huss husam muvcehesinde hak zre teft idp gresiz; mezkr her kim katlitmi ise ki, erle sbit ola ktil siph ise habsidp arzeyleyesiz, deil ise ol bbda ol ki, muktez-y er- kavmdr, anunla amel idp erle lzim geleni icr idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

392
Yazld.

Kilis Beyi Canpolat ve Cebele Beyi Habib'in Deyr-i Rahba Beyi Hseyin'le aralarnda husmet olduundan, Kilis ve Cebele beylerinin vukbulacak dvalarna Hseyin'in mbir tyin olunmamas.

Haleb belerbeisine ve kdsna hkm ki: Hliy Deyr-i Rahba Bei olan Hseyin dme zzh mektb gnderp, "hliy Kilis Bei Canbolad dme zzh ve mrun-ileyhn ol olup Cebele Bei olan Habb ile m-beynleri advet zre olmala baz kimesneler kendden vey olndan ekv idp dav-y hak itmel olduklarnda anlar mbir olmayup sizn marifetinzle grilmek bbnda hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, anun gibi baz kimesneler mrun-ileyhden ve olndan dav-y hak idp hkm-i erf ihrc eyleyp sizi veyhd har sancakbei mbir kayditdrrler ise ahvllerin erle grdrp mm-ileyhimy mbir olurlar ise istim itdrmeyp emrme muhlif kimesneye i itdrmeyesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 14 Rebu'l-hr, sene: 972

393

Horpite kasabasnda katlolunan Ahmed olu Ali'nin ktili Harmiler Reisi Hsrev'in yakalanp tefti olunmas.

Yazld. Mezkr avua virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972 Selanik Bei Al Be'e ve Horpite kdsna hkm ki: Hliy kasaba-i mezbre[de] let-i harble katlolunan Ahmed ol Al'nn vlidesi Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "Kaz-i mezbrda a nm karyede mtemekkin 229

harmler resi olan Husrev'i vilyetimze iki defa mehyif sorcs gelp mezkr ele getrmeyp kasaba-i mezbrede mtemekkin enitesi olan Kor Mehmed nm zam kefli olup ele virmeyp ve aka kuvvetiyle davclarn slh eyleyp mezkr Husrev nie evler basup demler katlidp ocaklar syndrp mln gret idp Kor Mehmed'n evine getrp kll itdi fesdt Kor'nun ve oullarnun marifetleriyle olup ve bundan evvel Sigetvar Seferi'nde Vezrm Mustaf Paa belerbei iken b-nihye davclar gelp Belgrad'da nie erkleri ile kayd bend eyleyp Kesterye Kalas'nda habsitdkde mezkr Kor Mehmed'i aka kuvveti ile zindndan kaurup ve mehyif tefti geldkde davclarn slh idp davclarun zararna ve hn-i mahalde Husrev'n ihzrna Kor Mehmed ol Oru kefl bi'n-nefs olup bu tark ile harmler resi olan mezkr Husrev'i ele virmeyp erklerini taleb eylediler. imdiki hlde Kor Mehmed'n oullar Oru ve Hasan ve akriblarndan At ve Nh ve Deli Turgud ve Mustaf ve hdmetkrlarndan Kara Hasan ve hrsuzlardan obnlar eltei olan Savol ve oullar Nikola ve Yani ve At'nun Ysuf nm bir kuln mezkr Zam Kor Mehmed mezbr Ahmed'n koyunlar yaylakdan gelrken mezkrlar gnderp iki yarar kon alup kasaba iinde zikrolunan At'nun evinde maan rb-i hamr iderken ol Al'yi; "Koyunumuz nin basdnuz?" diy mezkrlar erate davet itmee gnderp mezkr lt- harble kasaba iinde kend zamnnda kendyi ve atn pre pre eylediler. Zaleme havfinden muvcehe[ye] gelp ehdet itmezler. Mdm ki, mansblar ellerinde ve kayd [] bend olmaynca ol sebebden gndz olan hdiseye toprak kds virmeyp bu hussa lm-i kd lhk olup ba korkusndan vuk zre arz virmeyp biz dah bamuz korkusndan avret olanla derbend kfirlerinden yiirmi be nefer eli harbel martoloslar ile alt gn mikdr iz azdup her birine birer sikke altun virp ol harmler errinden gle kurtulduk. Zr, kimi levendt ve kimi eli harbel kfirlerden iki yz nefere kdir olup baka etesi yrir. imdiki hlde Tenri tana dein billeri baladup bizden dil karmamak kasdna." diy mezbr Husrev'n fesdna mteallik zerine sbit olan mevddun sret-i sicillerin ibrz idp ve mezbr Zam Kor Mehmed dah mezkrun muni ve kefli ve demleri ve oullar dah ehl-i fesd olduklar ecilden cmlesi der-zencr olunup teft olunmasn emridp bu hussda sizn keml-i emnet ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum oldu ecilden sizi mfetti tayn idp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruh varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun siphlerinden kifyet kadar dem alup kaz-i mezkra varup mezbrn kimesneleri munleri ve erkleri ile ale'l-gafle hsn-i tedbr tedrkle ele getrp der-zencr idp yanunda olan mfetti ve toprak kdlar ile husamy berber idp gaybet idenleri yataklar ve turaklarna bi'l-cmle erle ve knn ile buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp thmet-i sbkas olup mcib-i rf olanlar bi-hasebi'-er ve'l-knn teft idp gresiz; mezbrenn oln katlidenler ve hrsuz u harmlk ve fesd enati zhir olan her kimler ise siph tyifesinden olan habsden tlk itmeyp erle zerine sbit zhir olan mevdd ale't-tafsl yazup arzidesiz; siph olmayanlar bbnda emr-i er- kavm her ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz.

230

394

Horpite kasabasnda irret ekvet zere olduu bildirilen Yzbereli Ahmed adl siphinin tefti olunmas.

Yazld. Bu dah, kezlik, mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Mrun-ileyhimya hkm ki: "Kaz-i mezbrda Yziberel Ahmed nm siph kend hlinde olmayup dyim irret ekvet zre vilyet halk elinden ciz kalmlardur." diy haber virdkleri ecilden keyfiyyet-i hli malm olmak lzim mhimm olman buyurdum ki: Bu hkm-i erfmi kimesneye if itmeyp hasmlar ile olan davlarn virilen hkm-i erfm muktezsnca teft idp tamm itdkden sonra mezbrun ahvlini dah vilyet-i mezbrede olan b-garaz mslimnlardan tamm hak zre teft tetebbu idp gresiz; mezbrdan dav-y hak ve zhr- tezallm ider kimesne var ise erle istim itdrp zerine bi-hasebi'-er zulm teaddsi sbit zhir olursa kendyi habsidp sbt u zuhr bulan mevdd ale't-tafsl yazup arzidesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunup b-gnh olanlara zulm teadd olmakdan gayet ihtirz eyleyesiz.

[Yev]m's-Sls, f 15 Rebu'l-hr, sene: 972

395

Bergama, Tarhala ve Ayazmend kazlar ile Bergama nhiyelerinde yaplan penbe ipliinden, halkn kendisine yetecek kadarn satn aldktan sonra kalannn darya satlmas.

Yazld. Mezkr hallclardan arzla gelen Mehmed'e virildi. F 15 Rebu'l-hr, sene: 972 Bergama ve Tarhala ve Ayazmend ve Nevh-i Bergama kdlarna hkm ki: Sen ki Bergama kdssn, mektb gnderp; "nefs-i Bergama'da skin olan hallc tyifesi cem olup; "Tarhala ve Ayazmend ve Nevh-i Bergama Kdlklar'nda hsl olan penbe ipliin baz kimesneler cem idp der-mahzen idp kffr- hksrdan gelen gemilere bey itdkleri ecilden ehre har yirden iplik gelmemein mr in tayn olunan astar ed itmee kll ac[zi]mz vardur." didklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup tenbh yasa eyleyesiz ki, min-bad kimesne kasaba-i mezbre halk kendlere kifyet kadar penbe iplii almadn hrice virdrmeyesiz. Amm; bunlar kendler kifyet kadar aldukdan sonra fukary tacz tazyk itdrmeyesiz ve kffra dah penbe iplii virdrmeyp gerei gibi yasa idesiz. Bade't-tenbh memn u mtenebbih olmayanlar shhati ve vuk zre isimleri ile yazup bildresiz.

231

396

Broy(?) Kalesi'nin dmandan korunmas iin gerekli tedbirlerin alnmasna engel olanlarn tefti olunup kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Ben kapukethuds Rdvn'a virildi. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972 Yanya beine ve Rinase kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Dergh- l avularndan Aydn-ol Mehmed avu yedinden emr-i erf vrid olup; "Bundan akdem kffr- hksrun deryda donanmas olup sancanuzda vk olan yallar det-i kadme zre hfzitdrp rey v beryya zarar u gezend iridrmeyesin." diy fermn olunman liv-i mezbra tbi Broy Kalas muhtara yir olup hfz u hrseti lzim oldu ecilden dyim bekleygelmein mesfr kalanun ahvli grilp yoklanmaa dem gnderildkde bi'l-fil Azebler Aas Pr ve Azebler Resi Al ve sbk Azebler Aal'ndan mazl olan Bl ve Memi eleb ve Kool Hseyin ve Trb-ol Al kala halkna ifsd idp demimz zerine let-i harble gelp kalanun hfz u hrseti bbnda olan tedrke mni olduklarn" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlar onat vechile teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olur ise mezkrlar sret-i sicilltlar ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki kree konla.

397
Yazld.

Donanma gemilerine yaptrlacak f ve varil iin Kocaeli ve znikmid kazsndan kestirilen kerestenin, kira arabalar ile yallara indirilip gemiler ile Tersne-i mire'ye gnderilmesi.

Kocaili beine hkm ki: Evvel bahr- huceste-srda deryya Donanma-i Hmynum kmas mukarrer olup donanma gemilerine fu ve varul mhimm lzim olup zikrolunan fu tahtas iltizmla Yehd avreti uhdesinde olmala taleb olundukda senn in; "Cmle arabalar almdur; kir ile araba bulunmaz." diy haber virdi ecilden taht- livnda znikmid kazsnda ve syir yirlerde kesilp hzr olan fu tahtalar kir arabalar ile yallara inp gemilere tahml olunup Tershne-i mirem'e irsl olunmas mhimm olman buyurdum ki: Hkm-i erfm [varcak], bir n ve bir sat tehr terh eylemeyp vilyetden kifyet kadar kir ile arabalar tedrk idp ne mikdr hzr olm fu tahtas var ise tedrk olunan arabalara tahml idp ale't-tacl yalya indrp hzr bulunan gemilere tahml idp irsl itmek ardnca olasn ve arabaclara cretleri cebr olup eksk virilmekden ve bu bahne ile kimesneye zulm teadd olunmakdan ictinb idp hemn emrm zre ber-vech-i isticl mhimm olan fu tahtalarn iridrmek ardnca olup bu bbda ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

232

398
Yazld.

Sultan Murad'n Rumeli'den alaca koyunlarn skelesi'nden geirilmesine engel olunmamas.

Gelibolu

Gelibol kdsna ve skele emnine hkm ki: Ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakhnn [ol] Murd tavvela'llh umrah Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Rmili'nden akalar ile sl-be-sl iki bin koyun almak murd idinmein iczet-i hmynum olup buyurdum ki: Mrun-ileyhn matbah in Rmili'nden demleri aka ile ol mikdr koyun sl-be-sl alup iskeleden germek istedklerinde mni olmayup geresiz. Bu bahne ile emrme muhlif ziyde koyun gemekden hazer eyleyesiz.

399
Yazld.

Msr'a giden ve Msr'dan gelen Karamrsel gemilerinin yakalanp reislerinin hapsolunarak, gemilerde olan eyann defterinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Ber cnibden mahrse-i Msr'a giden ve Msr'dan bu cnibe gelen karamrsel gemileri min-bad girift olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, anun gibi ber cnibden Msr'a giden ve Msr'dan berye gelen karamrsel gemileri eger ykldr ve eger bodur, girift [idp] reslerin habseyleyp ve her resn gemisi iinde olan metlar ne ise defter idp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin. Bu bahne ile kimesnenn met u esbbna dahl tecvz olunup zyi olmakdan gyet ile saknasn; yle bilesin.

400

Beyehri ve Seydiehri kadlklarnda teftiten kaan ehl-i fesad kimselerin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Byezd Be'n kethudsna virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972 Byezd Be'e ve Beehri ve Seydehri kdlarna hkm ki: Bundan evvel taht- hkmetinzde baz fesd enat ve irret ekvet zre olan kimesneler teftden gaybet idp ele girmeleri mmkin olmadu ecilden sen ki sancakbeisin, mfetti olan kdlarla zikrolunan akleri, skin olduklar yirleri ve itihrlar mslimnlar haber virdkleri zre isimleriyle defter idp imzlayup Atebe-i Ulym'a irsl eylednz ecilden zikrolunan defterde mastr oldu zre ahvlleri shhati ile ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, irsl olunan sret-i deftere nazar idp dah kazyyelerin kimesneye if eylemedin hsn-i tedbr tedrkle ale'l-gafle cmlesin ele getrp der-zencr idp yollarda hfz in kifyet kadar yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e 233

gnderesiz. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup ol defterde mastr olan aklerden bir ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet olunmakdan ve bu bahne ile syir kend hllerinde olanlara dahlolunup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.

401
Yazld.

Acemi olanlarndan 25 kiinin seilip topu akirdi olmak zere Topuba Pr'ye teslim edilmesi.

Yenieri aasna hkm ki: Derg[h-] Muallm'da Topcba olan Pr zde mecdh topcya ihtiyc oldun bildrmein topclara gird olman yiirmi be nefer acem-olan virilmesin emridp buyurdum ki: Emrm mcebince topc gird olmak zre Trk zerinde olan olanlardan yiirmi be nefer acem-olan tayn idp isimleri ile defter idp mrun-ileyhe teslm eyleyesin.

402

Hssa Zernianclarndan Ayas'n, Celeb Yano adl kfir beyinin elinde esir olan olunun kurtarlmas.

Yazld. Mezkr Ayas'a virildi. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972 Zaesne beine hkm ki: Hssa zer-ninclardan drende Ayas gelp; "bundan akdem ol kffr- hksra giriftr olup hliy Celeb Yano nm kfir beinn yannda olup on yldan ber mahbs idin" bildrp "hals bbnda istid-y nyet" itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrun hals hussna bi'z-zt mukayyed olup her ne tarkla mmkin ise muvenet muzheret idp tlk itmesine ikdm ihtimm eyleyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 16 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

403
Yazld.

Aydnck kasabasndaki Srac Hasan Evkf mtevelllerinin muhasebelerinin grlmesi srasnda ortaya kan hakszlklarn nlenmesi ve taraflarn bir araya getirilip muhkemelerinin yaplmas.

Sbk mahrse-i Burusa'da Yldrm Hn Medresesi Mderrisi olan Mevln Muhyiddn'e ve Aydnck Kds Mevln Meyyed'e hkm ki: Sbk Aydnck Kds olan Mevln Muslihuddn ve Biga Kds lys mektb gnderp; " "Kasaba-i Aydnck'dan Ahmed ve Mehmed ve Emrullh nm kimesneler yedlerinden emr-i erf vrid olup Srac Hasan Evkf'nun bir senede krk bin yz 234

akadan muhsebesi grilp ve hliy Kd olan Abdurrahmn yiirmi sekiz bin sekiz yz akadan grmek ile vazfemz virilmeyp ziyde zulmolmdur." didkleri bsden grilmesi fermn olunman ve mezbr Emrullh; "Mtevellsi olduum Nash Hce Evkf'nun ve Kara Memi Evkf'nun muhsebesini grmekde taassub eyleyp elmde olan temessktum alup bana ziyde hayfeylemidr." dimein anun dah grilmesi fermn olunman Aydnck'da cem olup Srac Hasan Evkf'na Mtevell olan Ahmed nm kimesne ihzr olunup yiirmi sekiz bin sekiz yz akadan grilen muhsebesine nazar olunup vakf- mezbrun on be bin aka ider bir bn beyne emr-i erf yoiken mtevell-i sbk Cafer bin yedi yz elli akaya bey itdrp vakfa kll gadroldu zhir olup ve krk bin yz akadan grilen muhsebe bi-hasebi'-er sbit olup Mtevell Ahmed yedine temessk virilp ve mezkr Emrullh'un muhsebesi grilmee mberet olundukda kd-i mezbrdan temesskt ve hasmlar taleb olundukda virmeyp ve mezbr Emrullh'un; "Toprak kdsna itat eylemedn." diy hlf- er htnn tefrk idp yiirmi alt akasn alup nikh itdrp emr-i erfe itat eylemedini ve arz- harda Mehmed bin brhm yedinden emr-i erf vrid olup mazmnnda; vassi olduum Receb'n muhsebesin grmekde kds Abdurrahmn bana ziyde zulmider ve mezbr Receb bir sab olan katleylemidr. Bi-hasebi'-er sbit olmadn maktln vrislerine iki bin be yz aka ile beni slh itdrp drt yz aka ehl-i rfe hkmeyleyp lkin fetv-y erfde; "Vasnn slh makbl deildr." diy cevb virilmein; "Bi-hasebi'-er grilp vuk zre arzoluna." diy fermn olunman mezbr vas brhm'n muhsebesi grildkde kdnun ehl-i rfe drt yz aka hkmeyledi temesski ve slh temesski bulunup hasmlar kd-i mezbrdan taleb olundukda tealll eyleyp virmedini" arzeyledkleri ecilden kd-i mezbr azlolunup ummen teft olunmasn ve bu bbda Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Nzr Kubd zde kadruh mbir olmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, gelp dav-y hak ider husamsyla berber idp mukaddem bir defa erle sorlup [fasl]olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm onat vechile hak zre teft eyleyp zerine sbit zhir olan hukk erle ashbna alvirp dah ne mikdr kimesnenn hakk alndu ve syir zerine sbt u zuhr bulan mevdd yazup arzeyleyesiz. Amm; hn-i teftde tamm hakk- sarha tbi olup hlf- er i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

404

Bursa ve kazlarndaki ehl-i fesad ve harmilerin tefti edilip yakalanmalar iin Bursa beyinin mfetti olarak tyin edildii.

Yazld. Ferruh Be'e virildi; Dvn'da. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972 Burusa beine ve liv-i mezbre kdlarna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, dem gnderp; "sancaunun ehl-i fesd enati ve hrsuz u harmsi teft tefahhus olunup memleket vilyet fesd enatlerinden temz pk klnmas hussn" ilm eylemisin. mdi; liv-i mezkrda vk olan

235

kdlklarun hrsuz u harmsi ve syir ehl-i fesd enati teft tefahhus klnup haklarndan gelinmek in seni mfetti tayn idp buyurdum ki: Varcak, tehr terh eylemeyp zikrolunan kdlklara varup bi'z-zt mberet idp ve siz ki kdlarsz, taht- kaznuzda gerei gibi mukayyed olup hrsuz u harmlk ile mehr u mteref olup fesd enat zre olanlar hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle erle ve knn ile buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp der-zencr eyleyp bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl terkolunm olmayan davlarn husam muvcehesinde ber-mceb-i er- erf onat vechile hak zre dikkat ihtimmla teft eyleyp ve thmet-i sbka ile mttehem olup mcib-i rf olanlar rf-i marf ile grp her kimn hrsuzlu ve harml bi-hasebi'-er ve'l-knn sbit zhir olur ise ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra siph tyifesinden olanlar habsidp sret-i sicillerin ihrc eyleyp Sdde-i Sadetm'e gndresin. Siph olmayanlar bbnda hkm-i kd lhk olup huccet virildkden sonra fesd enat itdkleri mahalde bir vechile cez v sezlarn viresin ki, ehl-i fesd enate bret-nm olup bir ferdn hrsuz u harmlik itmee meclleri kalmaya. Bu hussda ziyde ikdmum vardur; gaflet itmeyp elbette zikrolunan kdlklarda hrsuz u harmden bir ferd komayup cmlesin ele getrp memleket reyy ve ashb- sebli mazarrat u fesdlarndan emn klmak bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz ve zikrolunan teft hussnda tamm adlet diynet zre olup cdde-i hakdan hurc itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesneye zulm hayf olmakdan hazer eyleyesiz.

405

Kite kazsnda arap imal eden ve arap ien Mslmanlarn evlerinde bulunan araplarn dktrlmesi ve arap imal eden ve ienlerin menedilmesi.

Yazld. ehzde Sultn Mehmed cbsine virildi; Dvn'da. F 16 Rebu'l-hr, sene: 972 Kite kdsna hkm ki: "Taht- kaznda Kkgmk nm karye halkndan Ahmed ve Evhad ve Memi ve Bostn ve dger Ahmed ve mer nm kimesneler karye-i mezbreden bir nie kimesneler dah alniyyen rb-i hamr idp ve evlerinde arb skup ehl-i fesd kimesnelerdr." diy Sdde-i Sadetm'de istim olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, fi'l-vk mezbrlarun evlerinde hamr var ise yabana dkdrp min-bad eger mezbrlardur ve eger gayrilerdr, mslimnlara hamritdrmeyp ve evlerinde kimesneye hamr kodurmayup muhkem tenbh eyleyesin ki min-bad mslimnlar hamritmeyeler. Anun gibi, bade't-tenbh eslemeyp evinde hamr bulunan kimesneleri isimleriyle yazup arzeyleyesin; yle bilesin.

236

406

Tmvar'a tbi Kan(?) nhiyesinde Bogor varou skinlerinden olup kz ve olan kararak fesad hareketlerinde bulunan Grko(?) adl zamin yakalanarak suu sbit grlrse hapsedilmesi.

Yazld. Mezkr Kaytas'un hdmetkr Ferhd'a virildi. F 17 Rebu'l-hr, sene: 972 Lipova beine ve Tmvar kdsna hkm ki: "Tmvar'a tbi Kan(?) nhyesinde Bojor varo skinlerinden Mager Grko nm kfir dyim voyvodalar yanna varup ve kz ve olan kapup ehl-i fesd oldun" zamdan Kaytas zde kadruh ilm eylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr tutup hak zre teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk mezbrun ol vechile fesd enati oldu bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olursa habsidp dah sbt u zuhr bulan mevdd ile yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

407

mret-i mire'nin Gelibolu taraflarndaki evkf terekesinden Ali, mer, Derzi Ali, Hasan ve dier Ali adl reislerin gemilerine Rodos zahresi iin tereke yklenmesine izin verildiinden; gemilerine tereke ykleyip Rodos'a gtrmeleri esnasnda ad geen reislere Boaz'dan geerken mni olunulmamas.

Yazld. Sa-blk ulfecilerinden on akas olan Mahmd'a virildi. Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Hliy Imret-i mirem'n Gelibol cnibinde olan evkf terekesinden Al nm resn seksen md alur gemisine ve mer nm resn yz on md tereke alur gemisine ve Derz Al nm resn toksan be md tereke alur gemisine ve Hasan nm resn elli md tereke alur gemisine ve dger Al nm resn altm md tereke alur gemisine ki, cmle drt yz md tereke olur Rodos zahresiyn tahml olunmaa hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Zikrolunan resler emrm mcebince her biri gemilerine tayn olunan mikdr terekeyi tahml idp Rodos'a tevecch itdklerinde Boaz'dan mni olmayup geresiz. Amm; deryya tereke virilmek memndur. Hlf- emr ziyde tereke virilmekden hazer eyleyesiz.

408

ankr'da sular sbit grlerek yakalanp Cezyir'e srgn edilmesi emrolunmu iken kaan Hac Mehmed adl ahsn yakalanarak yeteri kadar hisarerenleri nezretinde Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

237

Yazld. Hall nm demisine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972 Kengr beine ve Kre ve Kengr kdlarna hkm ki: Sbk Kengr kds mektb gnderp; " "nefs-i Kengr'dan Hc Mehmed nm kimesne eirrdan olup tezvr telbsi zhir olman sbk Cezyir'e srilmek emrolunmiken bir tarkla hals oldun" bildrmein kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmek in hkm-i hmynum gnderilp mezkr gaybet itmein ele gelmek myesser" olmadu ilm olunman buyurdum ki: Mezkr ele getrp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup dah mukayyed mahbs kifyet mikdr hsr-erenlerine koup Dergh- Muallm'a gnderesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaybet itmekden hazer eyleyesin. yle ki; gaybet eyleye, ana olacak anlara olur.

409
Yazld.

Medine halkna ilve olarak gnderilen dee budayndan sdta hisse verilmemesi.

Mekke-i Mkerreme erfi erf Hasan bin Eb-Nmey dme sadhya hkm-i erf yazla ki: Hliy Dergh- Sadet-destghum'a mektb gnderp; "Medne-i Mnevvere'de olan sdt- Ben-Hseyn dleri dee budayndan emr-i sbk ile sls mikdr alagelmiler ve bir-iki yldan ber belde-i mnevvereye irsl olunan buday iki bin erdebden ziyde emrolunup ziyde olan budaydan tevz idenler sdta hssalarn virmedklerin" ilm eylemisiz. Eyle olsa; sdt- kirm dee budayndan hssadr olduklar zamnda fukar kall olup badeh kesret zre olmala anlarun nafakalar in ol mikdr buday ziyde olunup irsl olunugelmidr. Ol ziydeden sdta hssa virilrse gir fukarya ztrb lzim gelr. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, fukar in ziyde olan budaydan anlara hssa taleb itdrmeyp fukar v zuafnun nafakalarn muzyakalarn def itdrmekde env- mes-i cemlenz zuhra getresiz.

410

Haleb'de erbb- timardan Pervne, olu Mehmed, Karabatak ve Krt Hasanolu adl mltezimlerin Cebele Hslar Muktaas'ndan zimmetlerinde kalan bakyann tahsil edilmesi.

Yazld. Defterdrun kethudsna virildi. F 17 Rebu'l-hr, sene: 972 Haleb belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Sen ki Arab defterdrsn, mektb gnderp; "bundan akdem erbb- tmrdan Pervne ve ol Mehmed ve Karabatak ve Krd Hasan-ol Cebele Hslar Muktaas'n 238

sene: 965 Zi'l-hccesi'nn gurresinden drt yla iltizm itdklerinde tahvl hrinde zimem kesr dimeyp ml-i muktaay bi't-tamm Hazne-i Haleb'e teslm itmee art itmiler iken tahvlleri tamm oldukda iltizmlar mcebince zimmetlerinde on alt kerre yz bin aka bk kalup taleb olundukda virmekde nd idp tahsl olunmak zre iken gaybet idp Dersadet'e gitdkleri istim olunman ol cnibe varmlar ise bir yarar kimesneye kolup bu cnibe gnderilp ve zimmetlerinde olan ml-i mr emlk esbblarndan, kifyet itmeyeni kefl bi'l-mllerinden tahsl olunmasn" bildrmisin. mdi; mezkrlardan mezbr Mehmed ve kefli olan babas Pervne stanbul'da bulunup ele girp Haleb Haznesi'yle gelen yenierilere serdr olan Blkba Mehmed'e habsle teslm olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm [vardukda], mezkrlarun ahvllerin erle teft idp zerlerine ml-i mr olup b-kusr edsnda tealll tehvn iderse emlk esbbndan ve erle kfelsndan tahsl idp zimmetlerinde bir aka ve bir habbe bk kodurmayup kazyyeleri neye mncer olursa shhati zre yazup arzidesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 18 Rebu'l-hr, sene: 972

411

Neme kral tarafndan Erdel lkesine bir saldr olmadan evvel Neme toprana Plaj Mihal (Menhar)'n zararn def bahanesiyle mdhale olunmamas.

Yazld. Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "asker-i hmynumla Yano Kral-ol stefan Kral'a varup mlk olup muvenet zre olduun ve alnan kalalarun ahvlin ve Plaj Mihal'n(?) istabur bozlup Pete'nn te yakasnda bir mil yire akrab yirde olan Ana ve Sevako nm iki pre kalalar dah mrun-ileyh kral; "Kadm, babam kalalar iken zulmen alnup bi'l-fil mfsid-i mezbrun tasarrufndadur. yle ki; bu defa alnmayup kala, fesd zarardan hl olmayup rey py-ml olup ol iki kala sebebi ile tekrr kuvvet bulur." diy asker-i hmynumla memleket hfz in ber yakada kalup kral- mezbr on be gn vade ile ol kalalarun fethne gitdin" ilm eylemisin. Mektbunda her ne ki dercolunm ise mufassalen malm- erfm old. Eyle olsa; bundan evvel defetle sana hkm-i hmynum gnderilp; "Neme kral tarafndan bell balu bir asker gelp vilyet-i Erdel'e zarar itmek ihtimli olmadn mfsid-i mezbr ile olan husmet gavg in asker taurgatmayup m-beynde olan ahd-i hmyna ve sulh u salha mugyir i olmaya." diy emrm olmd. Muhede-i hmynum anlar cnibinden riyet olunup harclar Komoran'a gelmi iken ahid-nme-i hmynum virildi zamnda ol cnibn elinde bulunan kalalarun feth haberin bildrirsin. Neme kral tarafndan arzitdn zre muvenete asker gelmeyince asker-i hmynumla muvenet itmee ne cb ider ve ahde muhlif ol cnibn tasarrufnda olan kalalardan dil almaa fermn- hmynum olm 239

mdur? yle midr ki, Kral-ol bin kfir ile ol mfsidn defne kdir olmaya?!.. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, fikr-i skb-i rezn zre olup ahd-i hmynuma muhlif ve emr-i erfme mugyir ol cnibe dahlolunmakdan el ekp asker-i hmynumla yirne gelp belerbeiline mteallik yirlern hfz u hrset ve zabt u synetinde olasn. yle ki; hlf- ahd senn muvenetnle ol cnib serhadlerine dll gelp m-beynde olan ukd [] uhda muhlif bir vaz sudr ide, mesl olursn; yle bilesin.

412

Yemen'in hfz iin Msr'dan kulolu ve kul karndalaryla bilcmle Rumlu yarar yiitlerden ulfeleri Yemen Haznesi'nden karlanmak zere bin nefer kul yazlarak Yemen beylerbeyiliine tyin olunan Rdvan ile gnderilmesi.

Yazld. Haleb Belerbeisi'nn Kapukethuds Hasan Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 20 Rebu'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Yemen Belerbeisi Rdvn dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i mezbrenn hfz in olgeldi zre bin nefer kul yazlup kend ile irsl olunmak" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mahrse-i Msr'dan kul-ol ve kul-karndandan bi'l-cmle Rml yarar yiitlerden ulfeleri Yemen Haznesi'nden virilmek zre bin nefer kul yazup olgeldi zre masrif zahrelerin grp mrun-ileyhle vilyet-i mezbreye irsl eyleyesin.

413

Yemen Beylerbeyilii'ne tyin olunan Rdvan'a grev yerine gidii esnasnda Msr'dan geerken gereken kolaylna gsterilmesi ve her trl ihtiyann karlanmas.

Yazld. Haleb belerbeisinn kapukethudsna virildi; Dvn'da. F 20 Rebu'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Yemen Belerbeilii Rdvn dme ikblhya tevch olunup ol cnibe irsl olunmdur. na'llh'l-Eazz varup Msr'a dhl oldukda sbk vilyet-i mezbreye gnderilen belerbeiler ne vechile irsl olunugelmi ise gemilerin ve syir levzim mhimmtlarn tedrk idp tehr olunmayup vakti ve mevsimi ile mrun-ileyhi belerbeilii tarafna irsl eyleyesin.

240

414

Sultan Byezid Han mreti iin Ahmed, Veli, Ali ve Hseyin adl kasaplara et bedeli iin verilen parann, kasaplarn anlamalarnn iptali nedeniyle geri alnmas.

Yazld. Mtevellye virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Mahrse-i mezbrede merhm ceddm Sultn Byezd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn Imreti Mtevellsi Abdurrahmn dme mecdh dem gnderp; "mret-i mezbre in Ahmed ve Vel ve Al ve Hseyin nm kassblara ber-vech-i ( ) sene: 971 evvli gurresinden Vekl-i Harc Muhyiddn elinden altm bin aka virp; "Mezkrlarun matbaha virdkleri et ekle kbil deildr." diy fukar ekv itmein ref olunup har kimesne tayn olunup mezkrlarun zerinde olan aka hsb olunup zimmetlerinde yiirmi be bin be yz deyni lzim gelp taleb olundukda mezbrlar medyn u mflis bulunmala; "Syir dynumuz ile taksm-i guram olunur." diy tealll itdklerin" bildrdi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, vakf- mezbra olan deynlerin syir dyndan takdm idp zimmetlerinde olan ml-i vakf alnmadn kimesneye bir aka ve bir habbe virdrmeyp vakfun mln tahsl itdrmeyince olmayasn.

415

Karaman ve Konya dhilinde yaplan teftite gaybet eden bz ak ve fsidlerin isimleri ve adresleri yazl olan defterin gnderildii, buna gre isimleri yazl olan ahslarn yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Byezd Be'n kethudsna virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972 Karaman belerbeisine ve Konya kdsna hkm ki: Bundan evvel taht- hkmetinze fermn- erfmle mfetti vardukda, baz irret ekvet ve fesd enat zre olan kimesneler teftden gaybet idp ele girmeleri mmkin olmadu ecilden mfetti olan Beehri Bei Byezd dme zzh ile kdlar zikrolunan aklern skin olduklar yirlerin ve itihrlarn mslimnlar haber virdkleri zre isimleriyle defter idp imzlayup Atebe-i Ulym'a irsl eyledkleri ecilden mezkr defterde mastr oldu zre ahvlleri shhati ile ihrc olunup gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, irsl olunan sret-i deftere nazar idp dah kazyyelerin kimesneye if itmedin hsn-i tedbr tedrkle ale'l-gafle cmlesin ele gtrp der-zencr idp yollarda hfz in kifyet mikdr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup ol defterde mastr olan aklerden bir ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet olunmakdan ve bu bahne ile kend hllerinde olan syir kimesnelere dahlolunup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.

241

[Yev]m'l-Cuma, f 19 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

416

Dubrovnik beylerinin elileri tarafndan dolandrc olduunun bildirilmesi zerine yakalanp Msr'a srgn edildii halde kaan Emin Mahmud'un grld yerde tutuklanarak gasbettii para ve mallarn geri alnmas iin emlklerinin satlarak bedelinin kendisi ile birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Dubravenikl'nn dragmanna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Hersek beine ve syir Rmili belerine ve Nova ve zikrolunan sancaklarda vk olan kdlara ve kalalar dizdrlarna ve iskele emnlerine ve nzrlara ve sbalar ve voyvodalara hkm ki: Dubrovnik belerinn ilileri Sdde-i Sadetm'e arz- hl gnderp; "bundan akdem telbs tezvri zhir olup emr-i erfmle Msr'a srgn olan Emn Mahmd kaup yirine gelmek ihtimlin virdkleri" ecilden Dubravenikl taht- hkmetinzden mezkr virp haber virdklerinde dutlup habsolunup Dubravenik tcirlerinden skb'de ticret iden Nikola Bucik nm tcirden gasben aldu yz yiirmi iki bin aka b-kusr alnup nd ider ise Nova'da ve ol cniblerde olan emlki ve iftlikleri bey olunup dah tahsl olunup kendsi kayd bend ile bu cnibe gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr Mahmd Emn, emr-i erfme muhlif ol cniblere varur ise yz yiirmi iki bin akasn tahsl itdrp mr in zabt u kabz eyleyp tahsl olunan ml ile emn-i mezbr kayd bend ile sitne-i Sadetm'e irsl eyleyesiz ki, emrm muktezsnca mahrse-i mezbreye gnderile; yle bilesiz. Bir sreti dah, taleb olunman, ayn ile yazlup mezk[r] tercemna virildi. F 3 Cumde'l-l, sene: 972

417

Gazze hslarndan hsl olan terekenin Yemen beylerbeyisi tarafndan gnderilen grevliye teslim edilmesi ve gemilerle gtrlmesi esnsnda zorluk karlmamas.

Yazld. Haleb Belerbeisinn Kapukethuds Hasan Kethud'ya virildi; Dvn'da. F 20 Rebu'l-hr, sene: 972 m belerbeisine hkm ki: Yemen Belerbeisi Rdvn dem gnderp Gazze Hslar'ndan hsl olan der-anbr olm terekesin gemilere tahml idp alup gitmek istedkde kimesne mni olmamak bbnda hkm-i erfm rec itmein buyurdum ki: Mm-ileyh hslarndan hsl olan terekeyi dem gnderp gemilere tahml idp alup gitmel oldukda kimesneyi dahlitdrmeyesin. Bu bahne ile deryya ziyde tereke virilmekden hazer eyleyesin. 242

418

Midilli'de mr kadrgada olan sululardan Yedikuleli Pir Ali'nin Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. Mezkr Pr Al'ye mteallik bir ka htna virildi. F 18 Rebu'l-hr, sene: 972 Midill Bei Mehmed Be'e hkm ki: Midill'de olan mr kadrgada olan mcrimlerden Yedikulleli Pr Al nm kimesneyi Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm zre mezkr Sdde-i Sadet-mebum'a gnderesin.

419

stanbul zahiresinin darya gitmesini ve zay olmasn nlemek iin Msr'a tereke almaya giden ve Msr'dan ykl olarak gelen gemilerin Rodos'ta yakalanarak reisleriyle birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Rodos Bei'nn Kapukethuds Sinn Kethud'ya virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972 Rodos Sanca Bei Al Be'e hkm ki: Hliy yara olmayan karamrsel ve syir hurde gemiler ki, pirin getrmek in Msr'a gitmek niyyeti ile ol cnibe varduklarnda reslerinn ellerinde bulunan sermyeleri ve gemilerinde olan esbblar yazlup defter olunup resleri habsolunup ve zikrolunan gemilerden Msr'dan pirin ykledp gelenlern dah gemilerinde ne mikdr pirin ve nohud ve mercmek var ise girift olup anun gibiler dah yazlup defter olunup gemilerinn iine yarar demn koyup b-kusr bulunan met u esbb ile mahbs resleri ile gemileri Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, zikrolunan gemilerden Msr'dan pirin yki ve nohud ve mercmek ile gelen gemilern reslerin habsidp iinde ne mikdr zikrolunan hubbtdan bulunursa kd marifeti ile defter idp ve Msr cnibine gidenlern dah ne mikdr sermyeleri ve gemilerinde esbblar bulunursa kezlik anun gibileri dah kd marifeti ile defter idp iine yarar demn koyup reslerin mahbsen gemileri ile mahrse-i stanbul'a gnderesin. Bu hussda gyetle ihtimm- erfm vardur; sen dah ana gre mukayyed olup zikrolunan gemilern Msr cnibine varup gelmelerin men u sedd idesin ki, mahrse-i stanbul'a gelecek zahre hrice gitmek ihtimli olmaya. Bu bbda bir ferde ruhsat virmeyp emr-i erfmi gerei gibi icr itmek ardnca olasn. yle ki; gafletle vey ihml olunmala zikrolunan gemiler zabtolunmaya, asl zrn makbl deildr ve bu bahne ile kimesnenn ml ve esbb zyi olmakdan dah ihtirz eyleyesin; yle bilesin.

243

420

Anadolu beylerbeyisi iken vefat eden Cenb Ahmed Paa'nn Ankara'da yaptrd cmiye vakfa mnsip emlktan yeteri kadar tedrik edilip, bahlarnn tyin edilerek ayrntl olarak yazlp bildirilmesi.

Yazld. Arz getren vekl-i harca virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972 Anatol belerbeisine ve Ankara kdsna bir hkm ki: Sbk Anatol Belerbeisi iken veft iden Cenb Ahmed Paa'nun mahrse-i mezbrede mceddeden bin olunan cminn hatb ve immna ve mezzinlerine ve syir erbb- vezyifinn vazfelerine vakf lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, mahrse-i mezbrede gerei gibi tetebbu u tefahhus idp gresiz; cmi- mezbra vakf olman mlk krbnsary ve dekkn siybdan ve syir vakfa mnsib emlkden ka bb bulunursa tedrk idp bahlarn tayn idp her biri ne mikdr nesne ile hsl olursa tafsl zre yazup arzidesiz ki, bahlar ile alnup cmi- mezbrun l-yenkat erbb- vazyifine vazfeleri ed olunmala ihy[ya] sebeb olm ola; yle bilesiz.

421

Bursa sancanda bulunan zam ve serbest timarlarda bz kiilerin yakalanan hrsz ve fesad edbbndan olan kimseleri himye ettikleri ve serbest braktrdklar ikyet edildiinden bunun nlenmesi.

Yazld. Kapukethuds Ferruh'a virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972 Burusa sancanda vk olan kdlara hkm ki: Burusa Bei Abdurrahmn dme zzh dem gnderp; "Hliy liv-i mezbrda vk olan zam ve serbest tmrlarda baz kimesnelern zencri yriyp tutlan hrsuz ve ehl-i fesddan celb ahz olunup hmyet idp tlk eylemeleriyle liv-i mezbrun ehl-i fesd enati eksk deildr." diy bildrdi ecilden sancakbei zencrinden gayri kimesne zencr yritmemesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, taht- kaznuzda olan zam ve serbest tmrlarda kimesne zencrin yritmeyp gerei gibi tenbh tekd eyleyp men u def idesiz. yle ki; emrme muhlif sancakbeinden gayri kimesnenn zencr yritdi istim oluna, asl zrinz makbl olmaz; yle bilmi olasz.

422

Rodosuk'ta Ahmed adl ahs katleden acemi olan Hseyin'in Yenieri Mahmud nezretinde Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

244

Yazld. Muhzr Ktibi Bekir'e virildi. Rodoscuk kdsna hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Hseyin nm kimesne acem-olan nmna yriyp Ahmed nm kimesneyi ok ile urup katlidp bi'l-fil mahbs oldun" arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm ile Dergh- Muallm yenierilerinden Mahmd vardukda gresin; mezkr kimesne sahh acem-olan ise mezkr yenieriye teslm idp Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin.

423
Yazld.

skdar mreti Evkf'nn Ahyolu taraflarndaki terekesinden bir miktarn gemisine ykleyerek Sakz'da satmak iin gtren Kurd, aban, Cafer ve Nikola Olas adl reislere Boaz hisarlarndan geerken ve Sakz'a varncaya kadar mdhalede bulunulmamas.

Sakz'a varnca dery kenrnda vk olan kdlara ve Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: skdar Imreti Evkf'nun Ahyol cnibinde olan terekesinden baz deryda mteaffin olup Sakz'a alup gidp bey itmein Kurd nm resn gemisine yz yiirmi alt md tereke tahml olunup irsl olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm ile zikrolunan mikdr tereke ile mezkr res vardukda, eger Boaz Hsrlar'ndadur ve eger taht- kaznuzdadur, emrme muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesiz ki, varup murd olundu zre Sakzlu'ya bey ideler. Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksra tereke virilmesinden hazer eyleyesiz. Yazld. Bir sreti, abn Res gemisine, yz otuz bir md terekeye. Yazld. Bir sreti, Cafer Res gemisine, yz md terekeye. Yazld. Bir sreti, Nikola Olas gemisine, yz altm md terekeye.

[Yev]m'l- sneyn, f 22 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

424

Sancak olarak Hzr Cemaati Kethuds Bayndr'a verilmi olan Kefer-gergin blgesinin ad geenden alnmas, ayrca Mehmed Mirza'nn ilesi sulhtan sonra Osmanl lkesine gelmi ise ran'a iade edilmesi.
245

Yazld. Hasan Kethud'ya virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972 Badd belerbeisine hkm ki: Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karaulus'a tbi Hzr nm Cemat'n Kethuds Bayndr, eben an-ceddin havss- hmyn reysndan olup ve Karaulus iltizmndan zimmetinde hayli aka var iken Kzlba serhaddinde Kefer-gergin nm mevz ehrizol belerbeisinn arz mcebince sancak tarkyla mezbr Bayndr'a virilp Yukaru Cnib'den gelen tccr u zvvrun mllarna ve tavarlarna dahl tecvzden hl olmaman defetle tenbh olunup mtenebbih olmayup ve mahall-i mezbr kadmden hl v harbe olup mezkr eneltmee balayup ve serhadler m-beyninde iki tarafdan drt menzil hl konlmak fermn olunman mahall-i mezbrun enelmesi emre mugyir olmala hkul Sultn mektb gnderp ve Ekrd belerinden Al Glba ve Kelhr Rstem Be'n yanlarna baz demleri kaup gelp virmedklerin bildrp ve mezbr Bayndr'un emr-i hmyna ve sulha mugyir vaz olmala ref lzim olmdur ve bundan evvel Lristn hkimlerinden Mehmed Mrz'y mahbsen ha iletdklerinde ehl-i beyti ve evld Badd snurna dhl olup Kelhr Rstem sancanda skinler idi. te cnibden mezkrlar alup gitmee an-karb dem gelrmi. Ol bbda fermn- l ne vechile sdr olur?" diy ilm eylemiidi. mdi; Al Glba ve Kelhr Rstem'n sancaklar hara virilp mezbr Rstem'n fursat ile hakkndan gelmek in sbk mrun-ileyhe hkm-i hmynum irsl olunmd. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, istimlet virp fursat elvirdkde mcebi ile amel eyleyesin. Hliy mm-ileyh arzitdi zre Kefer-gergin Sanca Bei Bayndr'un Yukaru Cnib'le m-beynde olan sulha mugyir vaz olup mezbra sancak nmna virilen mahal dah kadmden hl v harbe yir olup Memlik-i Mahrsem serhaddine zarar lzim gelmez ise -ki, hl kalacak yirlerden ola- Bayndr' ref idp hli zre hl koyasn ve mezbr Mehmed Mrz'y ne zamnda alup gitmilerdr, an arzunda beyn itmemisin. Eger kadmden ol cnibe tbi olmala mahbsen alup gitdklerinde ehl-i beyti ve evld sulhdan sonra gelp mezbrun lkesinde skin olmlar ise hun mektb ve demi gelp taleb itdklerinde virp serhadde olan beler kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp m-beynde olan sulh u salha ve ahd-i hmyna muhlif bir ferde i itdrmeyp serhdlern emn emnna ve nizm u intizmna tamm mukayyed olup rey v berynun refhiyyet istirhatlerine mteallik umrda env- mes-i cemlen zuhra getrp min-bad dah ol taraflardan vkf u muttali olduun ahbr u sr Atebe-i Ulym'a ilmdan hl olmayasn.

425

skenderiyye, Reid ve Dimyat iskelelerine gelen silahsz ve kk gemilere pirin, nohut ve mercimek verilmeyip bu konuda gerekli titizliin gsterilmesi.

246

Yazld. Ramazn avu'a virildi. F 29 Ra., sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki: Bundan akdem emr-i hmynum gnderilp; " skenderiyye ve Red ve Dimyt skeleleri'nden yarasuz varan karamrsel gemilerine ve syir hurde gemilere pirin ve mercmek ve nohud ve kettn virilmeye." diy tenbh tekd olunup ol emr-i hmynuma mugyir hurde gemilere pirin ve syir mezkr olan hubbt virilp hric yirlere alup gitmekle mahrse-i stanbul'a ol bbda ziyde muzyaka lzim geldi ecilden Rodos sanca beine hkm-i hmynum gnderilp ol asl gemiler Msr cnibine gitmek istedklerinde ve Msr'dan ykledp gelen gemilern resleri habs ve iinde bulunan met u sermyeleri girift olup yazlup defter olunup ele giren gemilern iine mrun-ileyh yarar demisin koyup bulunan met u mllaryla resler mukayyed mahbs Atebe-i Ulym'a irsl olunmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, sen dah bu bbda mtenebbih olup gafletle gep varan yaraksuz karamrsel ve syir hurde gemilere asl pirin ve nohud ve mercmek ve kettn virdrmeyp gerei gibi mukayyed olup emr-i sbkuma muhlif i itdrilmemek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin.

426
Yazld.

Mekke-i Mkerreme'de Beytullah'a nzr ve Sultan nal Zevcesi Zeynep Htun'a ve evldna vakfedilen ev zerinde bakalarnn hakk yoksa Mekke-i Mkerreme'de bulunan medreselerin vakfna ilhak olunmak zere zaptedilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Mekke-i Mkerreme'de medris bins emrolunan Cidde Bei Ksm dme zzh mektb gnderp; "Zikrolunan medris bin olunacak mahalde Sultn nal zevcesi Zeyneb nm htnun atfe dimekle marf be aded penceresi Beytu'llh'a nzr bir vakf evi olup zikrolunan evn istibdli lzimdr ve sahbleri Msr'dadur." diy ilm eylemein zrriyye-i vkfeden zikrolunan eve bi'l-fil mutasarrf olan Ftma nm htn getrdilp zikrolunan evn istibdli erle taleb olundukda; "Red kazsna tbi Hazd(?) nm karye -ki, bi't-tamm yiirmi drt toprakdur- ceddimz Sultn nal merhmun vakf iken erkise zamnnda tmra virilp badeh on be krat avdet idp tokuz krat mr in zabtolunur. Hliy zikrolunan tokuz krat istibdle rzyuz." diyp andan gayri nesne ile rz olmayup ve Hzne-i Msr'da mahfz olan defterler tetebbu olundukda karye-i mezbreyi merhm Sultn nal zevcesi Zeyneb Htn'a ve evldna ( ) sene: 861 Rebu'l-evveli'nn sekizinci gninde vakfidp badeh erkise zamnnda tmra virilp sonra on be krat vakf- mezbra virilp tokuz krat mrye zabtolunup ve zikrolunan tokuz kratun senev hsl yz elli selm altun ki, sultniyye hsbnca toksan be sikke altun oldu mukayyed bulunup istibdl olcak evn

247

icresi muhsebeleri mcebince ylda elli sikke sultniyye oldun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan [ev] mstekl mlk olup kimesnenn ol evde erle dav v niz yo ise karye-i mezbreden mrye zabtolunan tokuz krat yir ile istibdl idp ve zikrolunan evn fevkn ve tahtn ne mikdr ribt u byt var ise hudd- muayyenesiyle huccet itdresin ki, ol huccet-i eryye muktezsnca belde-i tayyibede vk olan medris-i erfem vakfna ilhk olunup zabtitdrile. Her vechile kav huccet eyleyesin ki, vakfa zammoldukdan sonra halel gelmek ihtimli olmaya; yle bilesin.

[Ye]vm'l-Erbi, f 25 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

427

Erzurum, Karahisar, skefser ve Koyulhisar'da bulunan Ekrad tifesi ierisinde hriten gelen ehl-i fesadn yakalanmalar esnasnda sululara arka kan yerlilerle mltezim ve zamlerin isimlerinin bildirilmesi; ehl-i fesadn buldurularak gereken cezalarn verilmesi.

Ben Kapukethuds ehsvr'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Erzurum ve Karahsr ve skefser ve Koyluhsr kdlarna hkm ki: Karahsr- ark Bei Sleymn dme zzh mektb gnderp; "Hricden baz ehl-i fesd gelp Ekrd tyifesinden baz yirllern iine girp mttefik olmala yende v revendeyi soyup ve katlidp fesd enat idp hrsuz adna olanlar ele getrilmek istedkde men v mltezimn koltuna snup ve kimi mkellef yirl kimesnelere ve zamya snup taleb olundukda; "Havss- hmyn rayyetleridr ve tmrmuz serbestdr." diy her biri hrsuza hmyet muvenet idp ele virmeyp ve baz gurbet tyifesi dah; "Biz havss- hmyn rayyetiyz." diy rey sretine girp etrfda gezp fesd enat iderler." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, anun gibi liv-i mezbrda fesd zhir olan hrsuz u harmyi mm-ileyh ele gtrmek istedkde gaybet idp ele girmeyp havss- hmyn ve evkf u emlk ve serbest tmra varanlar taleb itdkde asl kimesneye tealll itdrmeyp anun gibi ehl-i fesd buldurup mrun-ileyhe teslm itdresiz ki, erle lzim geleni mahallinde icr idp yirine koya. Bu hussda, benm ziyde ihtimmum vardur. Ol bbda sdr olan emrme mugyir i olmakdan saknup ol asl fesd enati zhir olan hrsuz u harmye inet idenler her kimler ise isimleriyle yazup bildresiz. Amm; bu bahne ile havss- hmynuma ve serbest tmrlara girp shblerine yid olacak rsm- serbestiyyelerine dahlitdrmekden ve kimesneden bedel-i siyset diy nesne alnmakdan hazer eyleyesiz, sonra netcesi size yid olur; yle bilesiz.

248

428

Safed halkndan, adam ldren ve Mslmanlar hakknda haksz ithamlarda bulunan Yunus bin Fuhayl, Mansur bin Reba ve Muhammed bin Kekv'nin yakalanarak dvalarnn grlmesi.

Yazld. Arz getren Yasaf nm Yehd'ye virildi. F 6 Cumde'l-l, sene: 972 Safed beine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Safed halkndan Ynus bin Fuhayl ve Mansr bin Reba ve Muhammed bin Kekv bu zikrolunan kimesnelerden Ynus m'dan gelrken bir Yehd katlidp maktln katr elinde bulunup katr maktln idi sbit olup veresesine virmekde tealll idp ve mezbr Mansr mslimnlar zerine tezvr telbs dav idp irreti zhir oldundan m-ad mrden zerinde hayli nesne olup cnibinden taleb olundukda gaybet idp ve mezkr Muhammed'n medhali yo iken iln davsna karup mslimn ve Yehd'ya bi-gayri hakkn teadd ider; erbb- hukk hak taleb itdklerinde gaybet iderler." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu defa mezkrlar elbette ihzr idp gaybet iderler ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrp bu bbda erle lzim geleni icr idp siph olup muhtc- arz olan yazup bildresiz.

[Yev]m'l-Hams, f 25 Rebu'l-hr, sene minh, Kostantniyye

429

Turgut Paa'nn Vezir Mustafa Paa ile birlikte Malta seferine katlmas, Malta Kalesi'nin muhsaras esnasnda emrindeki gemi ve askerlerle donanmay koruyarak evreden dmana yardm etmek maksadyla gelebilecek yardmlar nlemesi.

Turgud Paa'ya hkm ki: imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetine tevekkl-i tm ve Hazret-i Rislet-penh'un salevtu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytlarna tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa'y ibu sl-i mbrek-fl-i huceste-srda vk olan nevrzda kupudnumla al-niyyeti'l-gaz Malta Kalas zerine Tonanma-i Hmyn- Nusret-karnimz irsl olunmak tedrk olunup senn dah vfr- celdet ehmet ve hsn-i firsetne itimdum olman bu gaz-y zafer-srda bile bulunup Donanma-y Hmynum'da olan askir-i fevz-meserm kala muhsarasnda iken dery taraf hl kalmayup donanma gemilerimn hfz ve kalada mahsr olan kffr- sakar-mekne inet istimdd in derydan gelen meln [] hsirnn def- darr in hzr olman lzim oldu ecilden mukaddem tenbh gh klnup ve hem bunca zamndan ber ol cniblerde olmala beher-hl kala-i mezbrenn feth u istihlsna mteallik ahvle vukf u urun mlhaza olunup feth ne vechile myesser idi arzolunmasn emridp buyurdum ki:

249

Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, tehr eylemeyp yanunda olan kadrga ve kalitelern kalafatlarna ve syir levzimtna ol cevnibde olan gnll levend reslerin gaz-y erfme terb itdrp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar nyet-i husrevnemle muhassl'l-ml olacaklarn bildrp gerei gibi istimlet virp gemileriyle yanuna cem idp dah tayn olunan vakte dein hzr ve Donanma-i Hmynum varmasna nzr olup dah kalanun fethne ne cins yarak lzimdr ve ne vechile feth myesserdr; bi'l-cmle ol bbda rey-i isbet-karnn neye mncer mncezim ise ale't-tafsl yazup bildresin. na'llh'l-Melik'l-Fetth Donanma-i Hmynum ol cniblere varup vsl oldukda, yanunda olan kadrgalar ve gnll gemileriyle gelp Donanma-i Hmynum'a mlk olup hsn-i ittifkla hdmetde ve yoldalkda bulunmakda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.

430

Msr tarafnda bulunan dman gemilerinin defedilmesi iin gnderilecek donanma gemilerine Msr'dan yeterli miktarda gherile tedarik ettirilerek stanbul'a gnderilmesi, ayrca yeteri kadar barut ilettirilerek gelen gemilere teslim olunmas.

Yazld. Bu hkm tashh olunup bir sretde dah yazlmdur. Bir varak aaa gemidr. Msr belerbeisine bir hkm ki: Hliy Msr yolna varan kffr- hksr gemilerinn mekn karrghlar olan kl u bikun kal u km in ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- huceste-srda deryya donanma gemilerm irsl olunmaa niyyet-i hmynum olup barut- siyh in drt bin kntr gherile lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, hsn-i ikdm ve tamm- ihtimm birle emrolunan gherilenn zerine olup zikrolunan mikdr gherileyi ber-vech-i isticl tedrk ihzr idp hamsn evyili mbrek Receb aynun gurresinde mahrse-i stanbul'a iridrmek ardnca olasn ki, Donanma-i Hmynum'a kifyet mikdr barut iletdrp vakti ve mevsimi ile Donanma-i Hmynum irsl olunup avk u tehr lzim gelmeye. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdan idi malmundur. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin; yle bilesin.

431
Yazld.

Grice'nin norya kynde Dimitri Kiryaki'nin evini basarak saldrda bulunan Loro(?) Yuvan'n dvasnn grld srada mahkemeyi basan Dimitri Kiryaki'nin yandalarnn yakalanarak kree konulmak zere Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Grice kdsna hkm ki: Hliy dstr- mkerrem ilh. Vezrm Mustaf Paa dmet melhinn taht- kaznda vk olan Hslar Voyvodas olan Hzr Voyvoda Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Kaz-i mezkra tbi norya nm karyeden Dimitri Kiryaki nm zimmnn 250

Loro(?) Yuvan nm zimm let-i harb ile evin basup ier girp avretin sandan sryp muhkem darbidp mezbr zimm meclis-i era getrdilp sl olundukda bil-icbrin ikrr eyleyp icr-y er olmak zre iken Nikola Dka ve Bayratan ve Kesk Piyo ve dger Nikola nm zimmler baz eky ile mahkeme-i erfeyi let-i harb ile gelp basup mezbr Dimitri Kiryaki'ye; "Nin bize danmadn erate vardun?" diy meclis-i erden de de alup gidp habsidp sccde-i er- erfi ziyde tahkr itdkleri tescl olund." diy arzeyleyp sret-i sicillin bile gndermein huss- mezkr Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup mahkeme-i erfeyi basanlar kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; zikrolunan mahkemeyi basanlar kimler idi sbit oldukdan sonra sicill idp sret-i sicilleriyle yarar demlere koup kree konmak in Dergh- Muallm'a gnderesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

432

Tirnovi'nin Yayalar kynde fesad kararak ahliden bzlarnn hayvanlarn gaspedip ve kadnlara sarkntlkta bulunduu ikyet edilen sa-blk ulfecilerinden Ellibeinci Blk'te bulunan Furruh'un Haim adl olunun hasmlaryla beraber dvasnn grlerek suu sbit bulunursa Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Karye-i mezbre halkndan arz getren rak'a virildi. F 28 Rebu'l-hr, sene: 972 Mehmed Hn'a ve Trnovi kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "taht- kaznda Yayalar nm karye halkndan Ysufck ve Vel ve Mustaf ve rmerd ve syir ehl-i karye gelp; "Karye-i mezkrede skin olan sa-blk ulfecilerinden Ellibeinci Blk'de Ferruh'un Him nm bir ol olup dyim fesddan hl olmayup evlerine girp kiminn avretlerine yapup ve kiminn inek ve kovann sirka idp evine gice ile gelp gndz gyibde olup babasndan taleb olundukda; "Baka bana kimesnedr. Bana alkas yokdur." diy cevb virp muhzr ile varldukda gaybet ider." diy ekv eyledklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr husamsyla berber idp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp onat vechile bir defa faslolmayan kazyyelerin teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ki, erle sbit zhir ola mezkr yarar demlere koup zerine sbit olan mevddun sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz.

433

Msr tarafnda bulunan dman gemilerinin defedilmesi iin gnderilecek donanma gemilerinin ihtiyac olan bin be yz kntar siyah barutun Msr'dan tedrik ettirilerek Donanma-i Hmyun kaptanna ulatrlmas.

Yazld. Ramazn avu'a virildi. F 26 R.,(?) sene: 972 251

Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Msr yolna varan kffr- hksr gemilerinn mekn karrghlar olan kl u bikun kal u km in ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzda deryya donanma gemilerm irsl olunmaa niyyet-i hmynum olman hayli barut lzim olup ve imdiye dein sl-be-sl mahrse-i Msr'dan bin kntrdan ziyde barut- siyh gnderilgelmi iken geen yl noksn zre gelp imdiki hlde bin be yz kntr barut- siyh gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, hsn-i ikdm ihtimm birle emrolunan barut- siyhun zerine olup sene-i sbkanun kusr ile beher-hl bin be yz kntr barut- siyh ber-vech-i isticl tedrk ihzr idp Msr skenderiyyesi kapudn yannda olan hssa kadrgalaruma tahml idp mrun-ileyh kapudn ile hamsn evvelinde Donanma-i Hmynum kapudnna iridrmek ardnca olasn ki, vakti ve mevsimi ile Donanma-i Hmynum mahall-i memra varup avk u tehr lzim gelmeye. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdan idi malmundur; ana gre mukayyed olup bin be yz kntrdan eksk gnderilmemek bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.

434
Yazld.

Zamdan Hsrev'in, altnlarn alarak ortalktan kaybolan Mustafa ve Ferhad adl hizmetkrlarndan yakalanp hapsolunan Ferhad'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi, firarda bulunan Mustafa'nn da yakalanarak hapsolunmas.

irmen kdsna hkm ki: Zamdan Husrev gelp; "bundan akdem Mustaf ve Ferhd nm hdmetkrlar drt yz altunn alup gaybet idp hl mezbr Ferhd taht- kaznda ele gelp habsolundun" bildrmein buyurdum ki: demi Murd vardukda, habsolunan Ferhd' kayd [] bendle teslm eyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'de erle ahvli grile ve bundan gayri mezkr Mustaf dah tecesss olunup ele gelrse kayd [] bendle an dah mezbrla gnderesin. yle ki; mezkr Mustaf mm-ileyhn demi taht- kazndan gitdkden sonra ele gelrse habsolunup arzeyleyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 29 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

435

Cebel-i Arafat'tan Mekke'ye getirilecek suyolu inaatnda kullanlmak zere talep edildii takdirde Msr tarafndan gerekli mhimmtn tedrik edilmesi.

252

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy Cebel-i Araft'dan Mekke-i Mbreke'ye getrilmesi emrolunan suyol bins hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm dme ulvvuh Msr tarafndan zikrolunan suyolnun harc in lzim olan tedrk ne ise tehr olunmayup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mm-ileyh suyolnun bins in Msr cnibinden taleb itdi mhimmt bil-tehr tedrk idp irsl itmek bbnda tamm ikdm ihtimm zre olasn.

436

Erzurum kullarna gnderilen ulfeden alkonulduu lam olunan altn bana birer parann alkonulma sebebinin bildirilmesi.

Yazld. Hkm ihrc itmee gelen Dvne Mehmed'e virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972 Haleb defterdrna hkm ki: Erzurum kullarnun havle olunan ulfeleri virilmel oldukda olgelen det knn zre msterakas alndukdan sonra altun bana birer preleri alkonldu ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda gresin; msterakadan gayri altun bana birer pre alnup imdiye dein noksn zre irsl olunugelmi midr, yohsa tamm virilrken sonradan m alkonlmaa mberet olunmdur; sebeb bs ne ise shhati zre yazup arzidesin. yle ki; emr-i erfm olmadn hdis olm vaz ise men u def idp hlf- emr i olmakdan saknasn.

437

Mteveff Vezir-i Azam brahim Paa Evkf'ndan Fener kazsnda bulunan Makolar Pazar'na yasak tyin olunanlarn halka zulmettikleri ikyet edildiinden bundan sonra yasak tyininin menedilmesi.

Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F 7 Ca., sene: 972 Yenieri aasna hkm ki: Mukaddem Vezr-i Azamum iken fevtolan brhm Paa Evkf'ndan kaz-i Fener'de vk olan Makalor Bzr'na yasakc tayn olunanlarun ehl-i bzra ve syir halka zulm teaddleri oldu ilm olunman zikrolunan yasakclar ref olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, fermn- hmynum zre bzr- mezbrun yasakclarn ref idp mdm ki rey cnibinden yasakc taleb olunmaya yasakc tayn idp gndermeyesin; yle bilesin. 253

438

Edirne'de ryeki olan kimselerin sattklar etlerin bundan byle bir vukyye zerinden sattrlmas.

Yazld. Koyun emnine virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Hlen mahrse-i mezbrede ryekci olan kimesneler etlerin min-bad bir vukyye satmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mahmiyye-i mezbreden ryekci olanlara satduklar etlerin bir vukyye satdurup hlf- emr kimesneye eksk satdurmayup emrmn icrsnda dakka fevtitmeyesin. yle ki; emrme mugyir eksk satduklar istim oluna, mesl olursn. Ana gre mukayyed olasn.

439

Diyarbakr civarnda bulunan zam, erbb- timar ve kul tifesinden bz kimselerin dirliklerine havss- hmyundan terakk olunmasn istemeleri zerine, iltizm etmek istedikleri muktatn ve iltizm edenlerin isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Defterdrun Kapukethuds Ebbekir'e virildi. F 7 Cumde'l-l, sene: 972 Diyrbekir Defterdr Ahmed elebi'ye hkm ki: Mektb gnderp; "Ol diyrda olan zam v erbb- tmr ve kul tyifesinden baz kimesneler dirliklerine terakk olmak recsyla havss- hmyndan baz muktat iltizm- sbkdan kll ziyde iderler. Terakk art ile i virilrse kll ml ziyde olmas muhakkakdur." diy ilm itmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tyife-i mezkre iltizm itmei istedkleri muktat ne asl muktatdur ve iltizm- sbkdan ne mikdr ziyde iderler ve iltizm idenler kimlerdr; isimleri ve resimleri ile yazup ale't-tafsl ilm eyleyesin.

440
Yazld.

Mekke-i Mbreke'de suyolu hizmetinde bulunan brahim'in, Anbr- Msriyye'den istedii fakat tamam verilmeyen budayn kalan ksmnn teslim edilmesi.

Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy Msr'da sanca- hmynuma mutasarrf olup Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan brhm dme ulvvuh Dergh- Muallm'a dem gnderp; "sene-i sbkada Anbr- Msriyye'den bi-tark'l-karz virilen iki bin hml buday kendye tamm virilmeyp bin iki yz mikdr hml virilp bksi Cidde-i Mamre taraflarndan havle olunmala kendye vsl olmadun" bildrmein buyurdum ki:

254

Hkm-i erfm varcak, Anbr- Hssa'nun defterlerine mrcaat idp gresin; mrun-ileyhe virilmek emrolunan budaydan ne mikdr virilmidr; bk ne kalm ise emr-i sbkum zre demisine teslm idp mm-ileyh tarafna irsl sl idesin ki, mrun-ileyh ve yannda olanlarun malarna muzyaka lzim gelmeye; yle bilesin.

441

Kild'l-bahr Kalesi'nin yaknlarnda bulunan Maydos ky ahlisinin ellerinde bulunan sandallarla emre muhlif olarak gizlice buday ykleyip satmalarnn nlenmesi ve sandallara el konulmas.

Yazld. Arz getren Mehmed'e virildi. Gelibol kdsna ve emnine hkm ki: Hliy Gelibol Emni olan Hall Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Boaz Hsrlar'nun Rmili yakasnda olan Kild'l-bahr Kalas'na iki mil karb olan Maydos nm kfir kyinde kadmden bir iki sandal olup hlen otuz krk kta sandallar ve gemileri olup dyim Rmili'nden Anatol'ya ve Anatol'dan Rmili'ne gep Gelibol skelesi'ne uramayup Tekfrta'nda ve Ereli'de ve Silivri'de bulduklar yirlerde muttasl tereke tahml idp hufyeten kimi gice ile ve kimi gndz Anatol cnibinden gep alduklar buday frht iderler. Ol cniblerde baz demler konup muhkem dikkat olunmd. El-n alt kta sandallar bir yirden meml buday ile gelp demlerimz budaylarn emr-i erf muktezsnca girift itmek istedklerinde baz kimesneler demlerimzi dahlitdrmeyp budaylarn ihrc itdrmiler. Haber olup bi-nefsih zerlerine varup reslerin getrp Gelibol kds ninde yarar kefllere virilp buday getrdklerine dah itirf eylediler. "Senn elnde olan emr-i erf Anatol cnibinde satlan terekeyedr." diy irret ekvet iderler. Bundan gayri pen-yek ve gmrk muktaalarna dah env- zararlar olup ve nie harm-zde dah gerrler. Her geyi iskele itmilerdr." diy arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr terh itmeyp emrme muhlif buday tahml iden alt kta sandallar budaylar ile girift idp ve sandalda ne mikdr buday bulunur ise yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz ve shblerin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Min-bad ol asl emrme mugyir i idenlern sandallarn girift ve kendlerin habsidp arzitmeyince olmayasz ve bu bahne ile hlf- vk kimesneye zulm hayf olmakdan ihtirz idesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f selh- Rebu'l-hr, sene: 972

442

orum Beyi lyas Bey'in Kuds-i erf sancana tyin edildii.

255

Yazld. Kethudsna virildi. F 5 Ca., sene: 972 orum Bei lys Be'e hkm ki: Hliy mutasarrf olduun hslar bedeliyle Kuds-i erf sanca sana tefvz olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, asl tehr itmeyp memr olduun teft hdmetinden fergat idp varup zikrolunan sancaun hfz u hrsetinde olasn.

443

Grevli olarak Msr taraflarna gnderilen Ramazan avu'a am ve Gazze sancaklar dhilinde gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Kendye virildi. m belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil avuum Ramazn zde kadruh baz huss in Msr cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, tehr terh itmeyp mezbr avuuma yarar demler koup ol cnibe ber-vech-i isticl irsl eyleyesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Gazze beine vech-i merh zre yazld.

444

Baharda klacak sefer iin Donanma-i Hmyun'a katlmak zere Gelibolu sancanda bulunan zam ve erbb- timarn, sava let ve edevtyla birlikte sefere hazrlanmalar.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Cezyir belerbeisine hkm ki: imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i b-gyetine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh'un salevtu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-srlarna tevessl idp ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzdan mukaddem kffr- hksra gaz in Donanma-i Hmynum irsl olunmaa niyyet-i hmynum mukarrer olman dergh- myesser'l-mlden memldr ki, ibtids mbrek meymn ve intihs env- feth u nusret-makrn olm ola. Eyle olsa; Gelibol sancanun dah zam v erbb- tmr mretteb mkemmel dmen yara ile hzr u mheyy olup dah tayn itdn mahalde Donanma-i Hmynum'a girmelerin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan sancaun sbalarnun ve siphlerinn ve cebellerinn lt- harb ktllerinde olan kus[r] u noksnlarn tekml idp ve dery seferine lzim olan tedrklerin grdrp nevrzdan mukaddem b-kusr cebelleriyle 256

karup tayn itdn mahalde Donanma-i Hmynum'a dhl eyleyeler. yle ki; gi gelp irimeyeler veyhd lt u esbblarnda kusr u noksnlar oldu malm ola, asl zrleri makbl olmayup tmrlar hara tevch olunmala konlmaz. Ana gre tenbh iln eylemek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin.

[Yev]m'l-Hams, f 26 Rebu'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

445

Sancakbeyleri tarafndan Ulus tifesine yaplan haksz mumelenin kaldrlp klak ve yaylaklarna mdhale olunulmamas.

Yazld. Al elebi Kethud'ya virildi. F gurre-i Cumde'l-l, sene: 972 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "havss- hmyn olan Ulus tyifesinn cmle kethudlar ve ayn sana gelp; " "Kadm yaylamuz ve yurdumuz olan yirleri hl v harbedr." diy sancakbeleri baz rey tyifesine tmra arz virmekle belerbei bertyla tmr alup gelp eneldp yaylamaa mni olup ve bundan gayri sancakbeleri; "Sancamuz toprandandur. Topramuzda yaylarsz." diy yaylak hakk taleb idp andan m-ad kadm yaylamuz yz elli ve iki yz koyuna hara satup ol bsden nie cemat nr Kzlba'a kup gidp ve Kzlba dah tekrr resm-i yaylak alur ve yaylaka gidp gelince her sancakbei her sriden birer koyunumuz ve her obadan birer kee ve her hneden birer tki ya alup ziyde zulmiderler. yle ki; kadm yaylamuz nyet olunmaya ve sancakbelerinn zulmleri def olunmaya, cmlemz perkende olmak mukarrerdr." diy arzolunmasn taleb tazarru idp fi'l-vk mukaddem sen emr-i erfmle Malazgird beinn teftine varduunda Ulus'un kadm yayla olan Malazgird nevhsin ve Krkhr ve Kisor ve Zerdehan ve Bilican nm yirleri baz rayyet tyifesi harbeden tmr alup hdmete yarar kimesneler dah olmayup Ulus tyifesi ol ecilden iki- yldan ber Kzlba vilyetine varup bir resm dah Kzlba aldu sahh mukarrer olup ve Kzlba tarafna giden Ulus' dndrmek murd eyledk. Yaylaklar enlik olmala dndrilmek myesser olmad. Ve'l-hsl emr-i erfle bir mutemed kul gelp Ulus tyifesinn ahvllerini teft idp grp harbeden tmr alanlar men olunup kadm yaylaklar alvirilp ve sancakbeleri alduklar resm ref olunup cnib-i mrden bir defa resm-i yaylak alndukdan sonra hardan tekrr alnmak ref olunmaya, Kzlba'a gitmeleri mukarrerdr. Ml-i mrye kll gadr zarardur. Tedrki lzimdr." diy arzeylemisin. mdi; bundan akdem Erzurum belerbeisi tarafndan bu huss ilm olundukda Malazgird Kalas'nun ve Karayaz ve Hns'un ve etrfnda Ulus tyifesinn kadm tavarlar yriygeldi yaylak ve merlarndan hric ez-defter tmr alanlar ref olunmasyn mm-ileyh belerbeiye hkm-i erfm irsl olunup gerei gibi tenbh tekd olunmd. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, Ulus tyifesi Berriyye cnibinde olan klaklarndan gelp yaylalarna kmalu olduklarnda bi'z-zt mevz- mezkra varup Ulus tyifesinn kadm 257

tavarlar yriygeldi merlar ve yaylaklar ve suvadlar ne mahaller ise tamm malm idinp kadm'l-eyymdan mamln-bih olan snurlarn tayn temyz idp snurlar dhlinde olan yayla u mer v suvadlarndan sonradan "hric ez-defter" diy ne mikdr tmra virilmi yirleri var ise eneldp mamr idenleri ve eneltmee mberet idenleri bi'l-klliyye ref idp kadm mer v yaylaklarn kem-kn tyife-i mezbreye mahss klup korudup snurlar dhlinde asl bir ferdi komayup men u def idesin. Ol asl yirlerden eneltmek tark ile tmr alanlarun cmlesinn bertlarn ellerinden alup der-kse idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve Berriyye cnibinden yaylaklarna varnca ve Berriyye cnibine inmel olduklarnda mrr itdkleri yirlerde belerbeilinde vk olan sancakbelerine ve voyvodalarna ve zam v erbb- tmra ve ummle ve mbirne; "Topramuzdan gedinz; otlak hakk." diy ve syir bahne ile koyunlarna ve tavarlarna dahlitdrmeyp defter knna muhlif nesnelerin aldurmayup kend cnibnden yollar zerlerinde olan sancakbelerine ve kdlara mektb gnderp gerei gibi yasa itdrp ne asl sancakdan ve kdlkdan mrr u ubr idegelmiler ise ol sancaklarun ve kdlklarun isimlerin yazup bildresin ki, tyife-i mezbreye asl dahlolunmaman her birine mekked medded ahkm- erfe gnderilp tenbh oluna. Bade't-tenbh eslemeyenlern mans[b]lar ve dirlikleri alnmala konlmayup bir vechile haklarndan geline ki, iidenlere mcib-i bret nashat vk ola ki, tyife-i mezbreye kimesne hlf- er u knn dahlitmee meclleri kalmayup eyym- adlet-i hmyn ve hengm- sadet-makrnumda tyife-i mezbre yaylaklarna ve klaklarna varup gelmelerinde mreffeh'l-hl olalar. na'llh'l-Eazz vakti ve mevsimi gelp ol cniblere varduunda yaylaklarn ve merlarn ne vechile tayn temyz ve tedrk itdn ale't-tafsl yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ki, emr-i erfm zre yaylaklar ahvlleri grilp ber-taraf oldu malm- erfm ola; yle bilesin.

446

Diyarbakr Beylerbeyilii dhilinde Ulus tifesine ait yaylaklarn ve meralarn snrlarnn tyin edilerek hriten mdhalede bulunulmamas ve timar tasarruf edenlerin haksz yere rsum almamas.

Yazld. Diyrbekir Belerbeisi Kethuds Al elebi'ye virildi. F gurre-i Cumde'l-l, sene: 972 Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp il-hrih... Diyrbekir belerbeisine yazlan hkmde zikrolundu zre hliy mrun-ileyh tekrr arzeyledi ecilden zikrolunan mevza bi'z-zt varup tyife-i mezbrenn kadm tavarlar ve koyunlar yriygeldi merlar ve yaylaklar ne mahaller ise malm idinp kadm snurlarn tayn temyz idp snurlar dhlinde yaylak u suvad u merlarndan olan yirlerden sonradan "hric ez-defter" diy ne mikdr tmra virilmi yirleri var ise eneldp mamr idenleri ve eneltmee mberet idenleri bi'l-klliyye ref idp kadm mer v yaylaklarn kem-kn kendlere mahss klmak emrm olmdur. Buyurdum ki: 258

Hkm-i erfm varcak, mrun-ileyh emrm zre tyife-i mezbrenn kadm yaylaklar ve merlarnun snurn tayn temyz itdkden sonra gerei gibi korudup asl Ulus tyifesinn yaylaklarna ve suvadlarna ve merlarna bir ferdi dahlitdrmeyesin. Hric ez-defterden "harbe" diy tmr almala "Tmrmuzdur." diy bert ibrz idenlern bertlarn ellerinden alup der-kse idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve yaylaa gelp kduklarnda mrye yid olan rsmdan gayri sancakbeleri ve gayriler; "Yaylaa kdnuz." diy obadan obaya birer tki yalarn alup ve "yayla hakk" diy koyunlarna ve kuzlarna ve tavarlarna ve kendlerine dahlitmekden hl olmazlar imi. Vk ise sancakbelerine ve gayrilere gerei gibi tenbh olunup asl v kat tyife-i mezbreye dahl taarruz itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri isimleri ve resimleriyle yazup bildresin. Bi'l-cmle zikrolunan tyifenn fer- bl ile yaylaklarnda sde-hl olmalarna ikdm idp eyym- sadetmde reyy kimesneye tacz tazyk itdrmeyesin; yle bilesin.

447
Yazld.

Bodan voyvodas yannda bulunan gnll tifesinden yz nefer ulfeci alkonulup geri kalanlarn dnmelerine izin verilmesi.

Bodan voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp yanunda olan gnll tyifesinden yz nefer kalup gayrisine iczet virilmesin taleb eylemisin. Buyurdum ki: Varcak, arzitdn zre memleket hfz in tyife-i mezkreden yz nefer ulfeci alkoyup m-adsna iczet viresin.

448
Yazld.

Mekke-i Mkerreme'de suyolu hizmetinde grevli bulunan brahim'e Msr anbarndan eksik olarak verilen budayn kalan ksmnn gnderilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki ve defterdra: Hliy Msr'da sancak- hmynuma mutasarrf olup Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan brhm dme ulvvuh dem gnderp; "sene-i sbkada Anbr- Msr'dan bi-tark'l-karz virilen iki bin hml budayun kendye tamm virilmeyp noksn zre virilmekle ol cnibde zahre bbnda muzyakalar oldun" bildrmein buyurdum ki: Varcak, Anbr- Hssa'nun defterlerine mrcaat idp gresiz; mrun-ileyhe virilmek emrolunan budaydan ne mikdr virilmidr; bk ne kalm ise tehr itmeyp emr-i sbkum zre b-kusr demisine teslm idp gemilere tahml idp mm-ileyh tarafna irsl sl idesiz ki, mrun-ileyh ve yannda hzmetde olanlarun malarna muzyaka lzim gelmeye; yle bilesiz.

259

449

Msr'da ehl-i fesad olduklar ve eitli sular iledikleri sbitleen Yusuf, Bedreddin ve Ahmed adl ahslarn hapsedilmeleri.

Yazld. Mektb getren deme virildi. Msr belerbeisine ve kdsna hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp hkm-i erf vrid olup mazmn- hmynnda; "Evld- Gafr dimekle marf Ysuf ve Bedrddn ve Ahmed nm kimesnelere Abdurrahmn nm kimesne garaz idp zerine hid-i zr ikmet itmekle tehr olunmlar, gresin." diy fermn olunman mezbrlar husamsyla Dvn- Msr'a ihzr olunup teft olundukda mezkrlar ikre rb-i hamr idp ve avretleri er sretine koyup gezdrp ve mslimnlara lahm- meyyite bey idp ehl-i fesd olduklar sbit olup sbk olan kd marifetiyle tehr olunmlar ve hl dah Bulak halk mezkrlardan ikyet idp huccetler ibrz itdkleri ecilden teft olundukda sikt ve mutemedn-aleyh kimesneler ibrz olunan huccetlere muvfk irret ekvetlerin haber virdklerinde tlk olunmayup ve mezbrlar hakknda olan sret-i sicil ve huceci Sdde-i Sadetm'e gnderdnz ecilden mezbrlarun min-bad habsolunmalarn emridp buyurdum ki: Mezbrn Ysuf ve Bedrddn ve Ahmed nm kimesneleri muhkem habsidp min-bad habsden ihrc eylemeyesiz.

450

Msr'da suyolu hizmetinde grevli bulunan brahim Bey ile Msr kullarndan suyolu hizmetinde alanlara aka ihsan olunmas ve on beine birer kul gedii tyin edilmesi.

Yazld. brhm Be'n kethudsna virildi. Msr belerbeisine hkm ki: "Suyol hdmetinde olan brhm Be ile Msr kullarndan suyol hdmetinde olan otuz nefere ikier aka terakk ve kend demlerinden on be nefere ibtid denden birer kul gedi emridp mrun-ileyhe tayn idp gnderesin." diy hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Mrun-ileyh tayn idp gnderdi defter mcebince Msr kullarndan otuz nefere ikier aka terakk ve demlerinden on be nefere ibtid denden birer kul gedi tayn idp deftere kayditdresin.

451

Msr kullarndan suyolu hizmetinde bulunanlara ihsan olunacak aka ve kul gediinin ne ekilde taksim edileceini belirten defteri brahim Bey'in Msr beylerbeyisine gndermesi.

260

Yazld. Ben kethudsna virildi. Suyol hdmetinde olan brhm Be'e hkm ki: Msr kullarndan olup suyol hdmetinde olan otuz nefere ikier aka terakk ve demlernden on be nefere ibtid denden birer kul gedi emridp bu huss in Msr belerbeisine hkm irsl olmdur. Buyurdum ki: Emrm mcebince hdmetde olan Msr kullarna vech mnsib grdn zre ikier aka terakkleri ve demlernden murd itdn on be nefere esmsin tayn defter idp mm-ileyhe gnderesin ki defter[e] kayditdre.

452
Yazld.

Cankirman taraflarnda zi suyu kenarnda bin kadar Tatar'n evreye zarar veridiklerinden ve eitli uygunsuz hareketlerde bulunduklarndan dolay grlerek mnasip bir yerde iskan ettirilmeleri.

Hn hazretlerine nme-i erf ki: Akkirman Bei Hasan dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Nogay Tatarlarndan ve Akkirman Kazaklarndan ve Dobruca'dan gelp Krm cnibine giden Tatarlar, Cankirman sahrsnda bin mikdr Tatar Ak suy gep zi suy zerinde oturup harm-zdeleri ve hrsuzlar gelp Cankirman sahrsnda olan koyun-erlerine zarar u ziyn idp ve baz harm-zdeleri Mayak(?) skelesi'nden gice ile Akkirman'a gep kra kup hargele ve sr srp fesd iderler. Vilyetden srilmeyince zabta kbil deillerdr. zerlerine varlsa ehl ylleri bile ceng idp nie nefs telef olmak mukarrerdr ve hem buz oldu zamnda fesd itmee niyyetleri vardur." diy bildrmein imdi gerekdr ki; nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, sevlif-i eyym ve sevbk- ezmndan dd-mn- sadet-ninmuza olan eref-i ihls [ve] hsn-i ihtissnuz muktezsnca tyife-i mezbrenn ol mahalden ref olunmalar ne vechile mmkin ise hsn-i tedbr tedrkle grp vilyetinzde bir mnsib grilen mahalde skin itdrp memleket reyy anlarun mazarrat u fesdtndan hals eyleyesiz ve grp alup gider iken onat zabtitdrilp yol zerinde olan rey v beryya teadd v tecvz itdrilmeye ki, eyym- adlet-i hmynumuzda kimesneye zarar u ziyn mterettib olmaya ve nme-i hmynumuz Dergh- Muallm avularndan iftihru'l-emsil ve'l-akrn Husrev zde kadruh ile irsl olunup tyife-i merkmenn ahvli hsn-i ihtimmnuz birle tehr olunmayup ne vechile tedrk olunup ref olunduklarn ale't-tafsl yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

261

453

Baharda sefere kacak olan Donanma-i Hmyun'a katlmak zere Anadolu ve Rumeli'deki beylerin sancaklar dhilindeki sba, siphi ve cebelleri harp letleriyle birlikte sefere hazrlamas.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Karlili beine hkm ki: imdiki hlde Hakk sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh salevtu'llhi aleyhi ve selmhnun mucizt- hidyet-srlarna tevessl idp kffr- hksra gaz in deryya Donanma-i Hmynum ihzr olunup ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrzdan mukaddem ihrc olunmaa niyyet-i hmynum mukarrer olup sen dah sancaun siphleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy olup cmlesin yanuna alup dah Donanma-i Hmynum'a girmee kapudnum tayn itdi mahalde hzr olman emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarnun ve siphlerinn ve cebellerinn lt- harb ktllerinde olan kusr u noksnlarn tekml idp dah dery seferine lzim olan tedrklerin grdrp nevrzdan mukaddem b-kusr cebelleriyle karup bir ferdi girde komayup mahall-i memrda knn zre lzim olan cebellernle hzr bulunup Donanma-i Hmynum'a dhl eyleyesin. yle ki; gi gelmekle irimeyesin vey sancaun sbalarn ve siphlerin emrm zre mkemmel getrmeyp kusr u noksnlar malm ola, asl zrn makbl olmayup ve sancaun alnmala konlmayup env- tb kbumla mukab muteb olman mukarrer bilp irimeyen sbanun ve siphnn tmrlar dah hara tevch olunmala konlmaz; yle bilesin. Al avu'a virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, irmen beine yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti, Arboz beine yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a yazld. Amm; Mora siphlerinn drt binden aaas gitmek emrolunmdur. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti, nebaht Bei Mustaf Be'e yazld. Mora bei ile nebaht beine yazlan hkmlerde; " ... sancanuz askerin alaybelerine koup kapudnum tayn itdi mahalde hzr idesiz." diy yazlmdur. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e yazld. 262

Dergh- Muall avularndan Cafer avu'a virildi. F 2 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e yazld. Bu sretde olan hkmlerde; " ... knn zre cebelleriyle sancaun askerin hzr u mheyy idp alaybelerine koup gnderesin." diy yazld. Ve Midill bei ile Rodos beine yazlan hkmlerde; " ...yanunda olan hssa kadrgalarun donadup nevrzdan mukaddem kapudnum tayn itdi mahalde hzr olasn." diy yazld. avu-ol s'ya virildi. Bir sreti, Hudvendigr Bei Abdurrahmn Be'e yazld. " ... kend gitmeyp sanca sbalar ve siphleri alaybeine kolup gnderile." diy. Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, Anatol belerbeisine yazld. "Ankara alaybeisi cmle sba ve siphleriyle... " avu-ol Gz'ye virildi. Bir sreti, Teke Bei Ahmed Be'e yazld. avu-ol s'ya virildi. Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e yazld. avu-ol s'ya virildi. Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e yazld. avu-ol s'ya virildi. Bir sreti, Biga beine yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer'e yazld. Ramazn avu'a virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e yazld. Ramazn avu'a virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e yazld. avu-ol Gz'ye virildi. Bir sreti, Hamdili beine yazld. Ahmed avu gitdi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, Bol beine yazld. Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-evvel Bir sreti, Kastamon beine yazld. avu-ol Gz'ye virildi. Bir sreti, Sultnni beine yazld. Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e "ummen."

263

Mezbrn hkmlerde; " ... Anatol cnibinde Boaz Hsr'nda sancanuz askeriyle hzr olasz." diy yazlmdur.

454

Malta Kalesi'nin fethi iin gidecek olan Donanma-i Hmyun'a katlmak zere Aksaray, Nide, Krehir ve Konya sancaklar beylerinin sba ve siphileriyle birlikte sefere hazrlanmalar.

Yazld. Ramazn avu'a virildi. F 30 Rebu'l-hr, sene: 972 Karaman belerbeisine hkm ki: imdiki hlde Cenb- Hak celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- kesret'l-berektna tevessl idp deryda vk olan kffr- hksrdan Malta Kalas'nun kal u kam in nevrzdan mukaddem deryya azm Donanma-i Hmynum irsl olunmaa niyyet-i erfm olup Aksary ve Nide ve Krehri sancaklar belerin cmle sancaklar sbalar ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a tayn idp nevrzdan mukaddem Anatol cnibinde olan Boaz Hsr'na gelp irimeleri emrm olup ol bbda mrun-ileyhim belern her birine mstekl hkm-i hmynum gnderilp tayn olunan zamnda mahall-i memrda hzr bulunmalar tenbh tekd olunup amm; vilyet-i Karaman'dan bin nefer siph emrm olmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp zikrolunan sancaklarun sbalar ve siphlerin defter muktezsnca yoklayup dah bin nefere irimee ne mikdr siph lzim ise Konya sancandan ve syir belerbeiline mteallik sancaklardan tedrk idp isimleri ve tmrlaryla yazup defter idp itimd itdn bir yarar alaybeiyi vey zami anlara babu tayn idp cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel lt- cey cidl ve esbb- harb ktlleriyle hzr u mheyy idp nevrzdan mukaddem ihrc itdrp mahall-i mezkra gnderesin ki Donanma-i Hmynum vardukda anda hzr bulunalar. yle ki; tayn olunan vaktde gelp irimeyeler, anlara tevakkuf olunmaz; tmrlar alnmala konlmayup env- ukbetle mukab olmalar mukarrerdr. Sen dah emr-i erfmi tenbh idp her sancakdan ne mikdr siph tayn idersen baka baka defter itdrp bir sretin mhrleyp kapudnuma gnderp teslm itdresin. Bir sretin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, tayn olunan siphlerden sefere varan [ve] varmayanlar kimler idi malm ola. Bu sefer hussnda benm ziyde ihtimmum vardur; belerbeilinden emrolunan sancakbelerini ve syir fermn olunan siphleri zamn- mevdede b-kusr ihrc idp gndermek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.

455

Baharda sefere kacak olan Donanma-i Hmyun'a yardm maksadyla Cezyir Beylerbeyilii dhilindeki Karaburun ve Karada'da gnll reislere istimlet verilecek on sekiz oturakl kaliteye sahip olanlarnn, sava ara-gereleriyle donanmaya katlmalarnn salanmas.

264

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972 Cezyir belerbeisine hkm ki: Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet ve Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- hidyet-srna tevekkl idp cihd gaz in nevrzdan mukaddem deryya azm Donanma-i Hmynum irsline niyyet olunman dergh- myesseru'l-mlden memldr ki, ibtids mbrek meymn ve intihs env- feth u nusret-makrn olm ola. Eyle olsa; Karaburun ve Karata'un gazdan saflu olan gnll resleri gaz-y erfmde bile olmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan mahallern gnll reslerinden bell balu olanlarna kend cnibnden mektblar yazup her birine istimlet virp imdiden on sekiz oturak kaliteye kudreti olanlar uydurlacan(?) tenbh idp on sekiz oturakdan ekall olanlara bile gitmek emrm olmadun bildrp bu sefer-i zafer-rehber hussnda ziyde ihtimmum olup hdmetde ve yoldalkda bulunanlarun hakknda nyetm dir deildr. Ana gre terb itdrp on sekiz oturaklu kaliteye ne mikdr kudretl bulunursa nevrzdan mukaddem yat u yaraklar ile cmlesin hzr u mheyy idesin ki, ina'llh Donanma-i Hmynum ile ol cniblere vusl buldukda, anlar dah Donanma-i Hmynum'a tayn itdn mahalde mlk olduklarnda vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin.

456
Yazld.

Cebel-i Arafat'tan Mekke-i Mbreke'ye gelecek suyolunun inaat iin Mekke erfinin de gereken yardmda bulunmas.

Mekke erfine hkm ki: Hliy Mekke-i Mbreke'de suyol hdmetinde olan iftihru'l-meri'l-kirm brhm dme ulvvuh mektb gnderp; "Cebel-i Araft'dan Beytu'llh-i Merrefe'ye gelecek suyolna kll muvenet ikdm ve hsn-i ihtimmnuz oldun" ilm eyledi. Vk sevbk- eyym ve sevlif-i avmdan sitn- Muhalled'l-ikblimz'e olan eref-i meveddet ihls ve hsn-i ihtissnuzdan meml olan bunun emsli sr- cemle idi ki vcd bulm. Zikrolunan su Belde-i Tayyibe'ye gelp cr olmakdan murd mukmn- Makm- Latf ve mcvirn- Harem-i erf'n su bbnda olan muzyakalar def olup f-sebli'llh cenb- cennet-meknda cr olmala tahsl-i mesbt [u] sadet-i dreyn myesser olmakdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, siz dah ol sevb- cemlde bile olmak niyyeti ile zikrolunan suyolnun bins hdmetinde hsn-i muvenet ikdmnuz dir itmeyp h bir hussda ihtiyc ekdrmeyp env- say ihtimmnuz zuhra getresiz.

265

457

Mekke-i Mkerreme suyolu hizmetinde bulunan brahim'e teslim edilmek zere gnderilen ve ierisinde bz hkmler bulunan mhrl kesenin, Msr beylerbeyisi tarafndan ad geene ulatrlmas.

Yazld. Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F selh- Rebu'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki: Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan brhm dme zzhya mteallik baz ahkm- erfe yazlup mhrl kse ile sana gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, asl tehr terh eylemeyp zikrolunan ahkm mm-ileyhe mutemedn-aleyh kimesneler ile irsl idesin; teslm itdine temessk isteyesin.

458
Yazld.

Emre aykr olarak gemisine buday ykleyerek giderken Boaz hisarlarnda yakalanan Memi adl reisle ilgili temesskn muhfaza edilmesi.

Gelibol Emni Hall'e hkm ki: Rencber reslerden Memi nm kimesne gemisine emre muhlif buday tahml idp giderken Boaz Hsrlar'nda tutlup girift olman mezkr resi gemisi ve iinde olan buday ile mahrse-i stanbul'a gnderp mahmiyye-i mezbre muhtesibine teslm olunduna mhrl temessk virmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrun temesskin alup hfzidesin.

459

Buhayra vilyetindeki Arap fellahlara zulmeden ve haksz yerde mallarn gasbeden Emir sa hakkndaki ikyetlerini tefti edilmesi.

Yazld. Ramazn avu'a virildi. F 2 Cumde'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdra hkm ki: Bundan akdem Buhayra vilyetinden baz Arablar vilyet-i mezbre fellhlar tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelp; "eyhlar olan Emr s'nun reyya zulm teaddsi olup hlf- er u knn mllarn ve tavarlarn alup ve rezka sahblerinn rezkalarn alup har kimesnelere virp ve mezbrun memleketde yz elli nefer demlerin b-gnh mir(?) katleyledklerinden ikyet olunman" teft olunup grilp hakkat-i hli arzolunman size hkm-i hmynum gnderilp hayflar grilp arzolunmadu ecilden ve sniyen anlarun dereklerinde baz mslimnlarla Yehdlern yollar baslup rzklar ve mllar 266

gret olunup mslimnlarun haklar alvirilp Yehdnun haklar virilmemein Fuvva ve Red kdlarnun arzlar sreti ile Rikb- Hmynum'a ruka ref itdkleri ecilden ayn ile sretleri ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile varcak, mezkr arzlarun ve rukanun sretine nazar idp bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyy husam muvcehesinde bi-hasebi'-er'-erf teft idp reydan ve gayriden her kimn mllar ve tavarlar ve rezkalarn hlf- er- erf knn alnm [ise] erle ashbna alvirp ve anlarun dereklerinde mezbr Yehdnun dah ne mikdr mllar ve esbblar gret olunm [ise] erle ve knnla mteveccih olandan hkmidp erle kss lzim gelmedin itdkleri katilden zerlerine ka nefer kimesnenn kan sbit olursa emr-i sbkum zre ahvllerin grp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd mufassal merh defter idp mezbr avuumla arzitmeyince olmayasz. Amm; hn-i teftde hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp hlf- vk kimesneye hayf olmakdan saknasz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f gurre-i Cumde'l-l, sene: 972

460

lbasan'a bal muhtelif kylerden yanna toplad adamlaryla Debri kazsnn Marti kyne tecvzde bulunarak mallarn ve hayvanlarn gasbedip reyaya zulmeden skender adl siphi ile oullar ve yandalar hakkndaki ikyetlerin tefti edilmesi.

Yazld. Lutf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. lbasan beine ve lbasan ve Debri kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Debri kazsna tbi Marti nm karye halk size gelp Mat kazsna tbi Filos nm karye skinlerinden skender nm siph ve oullar karye-i mezbre halk ile ve karye-i Derdas siphsi Hasan oullaryla ve karye-i Zepor siphsi olan Mustaf karyesi halk ile ve karye-i Mete'den Bebe Vaa ve Milo Kola nm zimmler yz nefer dem ile ve Mehmed nm siph kend oullar ve yoldalaryla ve Akhsr kazsna tbi Mastar nm karyeden ( ) nm kimesne elli nefer dem ile ve karye-i Yetiba'dan(?) Olgoramert(?) nm zimm otuz nefer dem ile ceman be yzden ziyde dem ile mezkr skender gelp; "Kadmden snurumuz mmtz muayyen olan keryemzde vk olan ekinlerimz bidrp harmen idp ddrp altm ykden ziyde gallemzi alup nie ekinlerimzi brgrlerine yidrp ve dyim oullarmuz ve kzlarmuz hara bey idp esr idp teadd iderler." diy haber virdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezkr skender'i ve oullar ve bile varanlar ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin teft idp gresiz; mezkrlarun ol vechile fesd enatleri bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir 267

olursa, mteveccih olan hukk ashbna alvirdkden sonra zulm teadd idenleri habsidp zerlerine sbt u zuhr bulan mevdd ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ale't-tafsl yazup vuk zre arzeyleyesiz. Hlf- er kazyye arzolunmakdan ve er- erfe mugyir i olmakdan ihtirz eyleyesiz.

461

Turgud, Bayburd ve Seferihisr kadlklarndaki hslar reyasna zulmeden ltizm Emini Turgud olu Yldrm'n durumunun tefti edilmesi.

Yazld. ikyete gelenlere virildi. F 3 Cumde'l-l, sene: 972 ehzde Sultn Selm hazretleri lalasna hkm ki: Hliy Turgud ve Bayburd ve Seferhsr Kdlklar'nda vk olan hslar reysndan baz Dergh- Muallm'a gelp; "iltizm ile emnleri olan Turgud ol Yldrm nm kimesne in; "era ve knn u deftere mugyir hayli nesnemz alup zulm teaddsinden ciz kalduk." diy ikyet eyledkleri" ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbrlarun ahvline gerei gibi mukayyed olup mltezim-i mezbr ile berber idp ahvllerin erle grp ber-taraf idp mezkrlar tekrr kapuma ikyete gelmel eylemeyesin.

462

Diyarbakr dhilindeki sancakbeylerinden, beratlar istenip bedelinden fazla olarak kendi sancaklarnda ve dier sancaklarda beratsz olarak timar tasarruf etmelerinin nlenmesi ve bu tr tasarruf ettikleri yerlerin mahsllerinin havss- hmyun iin zabtedilmesi.

Yazld. Defterdrun kethudsna virildi. F 8 Cumde'l-l, sene: 972 Diyrbekir'de Hzne-i mire defterdrna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "bu diyrda vk olan sancakbelerine sancak nyet olunup geldklerinde ifrz oldu malm olman bertlar taleb olundukda; "Henz ihrc olunmamdur." diy virmekde tealll eyleyp ve bazlar sancaun cmle hslarn; "Bedelmdr." diy zabtidp sbk Bitlis Bei olup hliy Siverek Bei olan Hacbe-ol Ahmed dme zzh Rakka sancanda iki yz yiirmi bin aka ile olup hliy liv-i mezkrda Bitlis sanca tevch olunup Bitlis sancanun yazus iki yz seksen bin aka ile olup altm bin aka ifrz oldu mukarrer iken mrun-ileyh cmleyi zabtidp zikrolunan ifrzun her end ki zabtna ikdm say olunmdur; "Kend terakk[]m ve olumun zemeti in sadaka olunmak recsna arzolunmdur." diy cevb virp badeh mm-ileyhe Ham sanca sadaka olunup mid'e geldkde; " ki senedr ki mezkr ifrz zabtidersin. Ne temessk ile zabteylersin? Kendnn ve olunun bertn gnder, grelm." diy env- ikdm ihtimm olundukda; "Henz bertlarmuz gelmedi." diy cevb virp asl grilmek mmkin olmayup ml-i ifrz zyi olmamak in sancak virilen belere ne 268

mikdr hslar ile virildi ve bi'l-fil Musul Bei olup Van muhfazasnda olan Sinn Be dme zzh dilcevz Bei iken sancanun tekmli in havss- hmyndan seksen bin aka hslar virilp badeh mrun-ileyhe Atak sanca tevch olundukda zikrolunan seksen bin aka hslar gir virildi ve bi'l-fil Atak Bei olan Mamo dme zzhya virildi iret olunmak" recsna arzeylemisin. mdi; mrun-ileyh Ahmed Be bert mcebince iki yz yiirmi drt bin yz aka ile Rakka Bei iken otuz bin terakk ile Bitlis sanca virilmidr. Atak Bei Mr Mamo'ya havss- hmyndan ol hslar virilmemidr. Buyurdum ki: Vilyet-i mezbrede olan sancakbeleri kullarumdan bedelinden ziyde kend sancaklarndan ve har sancakdan ifrz tasarruf idenlerden bertlarn taleb idp gresin; ellerinde bertlar olmayup ve emr-i hmynumla tayn olunup virilmi ifrz olmaya, fuzl b-bert tasarruf idenler eger sancakbei ve zam v erbb- tmrdur, bi'l-cmle her kim gerekse olsun, zerine kul koyup ol asl ifrzlarun mahslin havss- hmynum in alup zabteyleyp min-bad elinde emri ve bert olmayana ifrz tasarruf itdrmeyp mlumun tevfr teksri bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getrp emr-i erfme mugyir kimesneye tealll niz itdrmeyesin ve Mamo dme zzhya zikrolunan ifrz virilmemidr; havss- hmynum in zabtitdresin.

463

Nogay Tatarlar'ndan, Akkirman Kazaklar'ndan ve Dobruca'dan gelip Krm taraflarna giden Tatarlardan, Cankirman taraflarnda Aksu'yu geip zi suyu kenarna yerleerek fesad kartan ve ahliye zarar verenlerin baka bir yerde iskan edilmeleri.

Yazld. Husrev avu'a virildi. F 3 Ca., sene: 972 Akkirman Bei Hasan dme ulvvuhya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Nogay Tatarlarndan ve Akkirman Kazaklarndan ve Dobruca'dan gelp Krm cnibine giden Tatarlarndan Cankirman sahrsnda bin mikdr Tatar Ak suy gep zi suy zerinde oturup harm-zdeleri ve hrsuzlar gelp Cankirman sahrsnda olan koyun-erlerine zarar u ziyn idp ve baz ehl-i fesd enati Mayak(?) skelesi'nden gice ile Akkirman'a gep kra kup hargele v sr srp fesd iderler. Vilyetden srilmeyince zabtolunmazlar. zerlerine varlursa ehl ylleri bile ceng idp nice nefs telef olmak mukarrerdr ve hem buz oldu zamnda fesd eylemee niyyetleri vardur." diy bildrdn ecilden tyife-i mezbreyi ol mahalden grmek in vilyet-i Tatar Hn Devlet Giray Hn dmet melhiye hkm-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erf ( ) varcak, tyife-i merkme cnibine gerei gibi hzr u nzr olup onat vechile istimlet virp hsn-i mdryla memleket reyy err u rlarndan synet idp hn- mrun-ileyh tarafndan refne dem gelince memleket reyy korudup kimesneye zarar u ziyn iridrmemek bbnda env- ikdm ihtimm zre olasn; yle bilesin.

269

464*

skdar'dan stanbul'a ileyen kayklarn kapasitesinden fazla yolcu tamalarnn nlenmesi ve saylarnn krk amamas.

Yazld. Mezbr Dvd'a virildi. F 3 Ca., sene: 972 skdar kdsna bir hkm ki: Hliy; "skdar'dan Mahrse-i stanbul'a ileyen kayklar mrr iden nsun akalarna tamaan on ikier demden ziyde tahml idp rzgr muhlif oldukda emvc- deryya mtehammil olmayup nice kimesnelern helkine sebeb olurlar." diy arzolunman maber-i mezbrun kayklar emr-i erfmle yoklanup grildkde krk kayk mukarrer klnup buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile Dergh- Muallm yenierilerinden zikrolunan Kayklar Yasakcs Dvd varcak, mukarrer olan kayklarun shblerin ihzr idp bu emr-i hmynum gerei gibi tenbh iln idp min-bad kayklarna dem almalu olduklarnda m-beynlerinde nevbet riyet itdrp eger te yakadan ve eger mahrse-i stanbul'dandur, tahammlden ziyde kimesneyi aldurmayup ve kayklarna alduklar demden dah emr-i sbkum zre iki deme bir aka aldurup fermn- erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri tedb idp habsidp arzidesin. Sonra anlar hakknda emr-i erfm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesin; yle bilesin ve bade'n-nazar**
* Metinde hkmn zerine "mkerrer" kayd dlmtr. ** Metinde eksik braklmtr.

465

Devlet Giray Han'n yanna gnderilen Dergh- Muall avularndan Hsrev avu'a Akkirman'a vardnda yeteri kadar adam verilmesi.

Yazld. Mrun-ileyhe virildi. Akkirman beine hkm ki: Dergh- Muallm avularndan Husrev bir mhim huss in Devlet Giray Hn cnibine irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emn slim kifyet mikdr demle hn- mrun-ileyh cnibine irsl idesin.

466

Msr'da bulunan seltn evkfnn muhsebelerinin Msr'da grlerek nzr ve mtevelllerin vakf artlarna aykr i yapmalarnn nlenmesi.

270

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Mahrse-i Msr'da vk olan evkf- seltnun muhsebeleri Dvn- Msriyye'de grilmemekle mtevelller ve nzrlar emvl-i vakfa ihtill virp hricden kimesnelere art- vkfa muhlif "mretteb" diy bil-hdmet vazfe tayn eylemekle mahsl-i evkf zyi olup ekseri harba mrif oldu istim olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, cenb- cellet-mebum tarafndan vaz olunan Dee Evkf'nun ve Kaytbay ve Melik Eref ve Berkkyye ve diliyye ve bmr-hne ve syir ol evkfun ki, zevyidi Hzne'ye zabtolunugelmi ola, anun gibilern muhsebelerin Dvn- Msr'da grp vk olan zevyidlerin kem-kn Hzne-i mirem'e alup zabtidp zikrolunan evkfun nzr u mtevelllerine art- vkfa muhlif i itdrmeyesiz.

467
Yazld.

Msr muktatndan zimmetlerinde baky bulunan emin ve millerden bakylarnn tahsil edilmesi.

Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i Msr'un muktatndan baz men v umml zimmetlerinde hayli ml olup edsnda b-vech tealll tehvn iderler imi. Anun gibilerden bir mikdr vade ile mla kdir yarar kefller taleb olunup keflleri olmayanlar habsolunup zimmetlerinde olan mlum tahsl olunmasn emridp buyurdum ki: Tehr itmeyp muktat- mezbreden bakys olan men v umml zimmetlerinde olan malmun cem u tahsline mberet idp yarar mldr u mtemevvil keflleri olanlara bir mikdr vade virp keflleri olmayanlar habsidp esbb emlkinden tahsl itdrp zimmetlerinde olan mlum bi't-tamm alnmadn habsden tlk eylemeyesiz.

468
Yazld.

Msr muktalarnn bana emin ve ktip nasbolunup olunmamas hususunda muktaalarn gelirleri gznnde bulundurularak hangisi daha faydal ise ona gre hareket edilmesi.

Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i mezbre muktatna emn ve ktib nasbolunmak det olmamala her muktaanun mahsli ve masraf defter olmayup milinden aka taleb olundukda; "Muktaada kesr vardur. Tahvl hrinde ed ideyin." diy tealll iderler. Tahvl hrine sabrolundukda nie bin filori bkleri dah ziyde olur. Bu makle ksta'l-yevmden bksi olanlarun tahvlleri hrine dein zerlerine bir emn ve ktib tayn olunup hsl olan aka mil marifeti ile emne kabzitdrilmesi lzim idi arzolund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresiz; ol muktaa ki, irtifndan ziyde ola, ana emn ve ktib nasbeylemek cyiz deildr. Zr emn ve ktib konlursa mahsl grilp yazlm 271

olur. Ol takdrce mil ziyde virmese gerekdr. Meger ki bir yirn muktaasnun irtifndan noksn zre buluna, ol muktaanun mahslinden ziyde nesne hsl olmak fehmoluna, ana emn ve ktib konlmak lzimdr. Muktaanun ahvlini gerei gibi tetebbu idp mluma enfa olan ile mil olup zarar mterettib olacak husslardan saknasz; yle bilesiz.

[Yev]m's-Sebt, f 2 Cumde'l-l, sene: 972

469

Bozyk havzasndan Dvne Kurd adl sulunun yakalanarak gvenilir adamlar eliinde Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Muhzrun ktibine virildi. F 5 Ca., sene: 972 Bozyk kdsna hkm ki: Taht- kaznda Dvne Kurd nm kimesne ehl-i fesd enatden olup Sdde-i Sadetm'de huzr lzim olman buyurdum ki: ( ) varcak, bu huss if itmeyp mezbr hufyeten tetebbu u tecesss idp her kande ise bulup muhkem kayd bend ile yarar demne koup Sdde-i Sadetm'e irsl idesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde intibh zre olup mezbr gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.

470

lbasan'da fesad kard ikyet olunan Dergh- Muall Kapclarndan Mustafa'nn durumunun aratrlarak, sulu grlrse gvenilir adamlar eliinde stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Kapuc Sefer'e virildi. F 5 Ca., sene: 972 lbasan beine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm kapuclarndan olan Mustaf ol cniblerde fesd enat zre oldu istim olund. Buyurdum ki: Varcak gresin; kend hlinde olmayup fesd enat zre olmala ikyetcileri var ise hsn-i tedbr ile ele getrp mukayyed mahbs yarar demlere koup Atebe-i Ulym'a gnderp yolda onat zabt u hfz idp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

[Yev]m'l- sneyn, f 5 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye

471

Rodos Beyi Ali hakknda aslsz ikyette bulunan hisarerenlerinin hapsedilerek stanbul'a gnderilmesi.

272

Yazld. Hasan avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rodos beine ve kdsna hkm ki: "Rodos Bei Al dme zzhdan ikyet idp Rikb- Hmynum'a ruka ref iden hsr-erenlerinden Kara Mehmed ve drs ve Ramazn nm kimesnelern kazyyelerin Rodos mftsi ile fermn- erfm zre teft itdnzde hlf- vk ikyet itdklerin" ilm eylednz ecilden kizbleri zhir olman habsle Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ( ) zde kadruh varcak, mezbrlar mukayyed mahbs bu cnibe gelr gemilere koyup gnderesiz.

472

stanbul zahresi iin Boaz hisarlarndan Kavala skelesi'ne ve dier iskelelere tereke almaya giden gemilerin kontrol altnda tutularak ykledikleri terekeyi baka yerlere gtrmelerinin engellenmesi.

Yazld. Kapudnun demisine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kavala kapudnna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul zahresiyn fermn- erfmle Boaz Hsrlar'ndan tara Kavala skelesi'ne ve syir kapudnluna mteallik iskelelerden tereke almaa varan rencber gemilerinn dmenleri alnmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mahrse-i mezbre zahresiyn varan rencber gemileri kapudnluna mteallik iskelelerden ihtiyrlaryla tereke satanlardan gemilerine ellerinde olan ahkm- erfem muktezsnca terekelerin tamm tahml itdkden sonra dmenlerin virp yanunda olan kalitelerle cmlesin b-kusr getrp Boaz'dan ier koyup mahrse-i mezbre cnibine irsl eyleyesin ki, emrm zre deryya tereke gitmek mesdd olup stanbul nmna varup tereke alnup dah hrice gitmee ruhsat kalmaya. Bu bbda tamm ihtimm- erfm vardur. Bu huss sana itimd olunmdur. Ana gre mukayyed olup gaflet ile ol taraflarda emrme muhlif i olmakdan gyet hazer idesin. Hlf- emr i oldu istim oluna, asl zrn makbl olmaz; yle bilesin.

473

Rodos Beyi Ali'nin emrindeki kadrgalarda grevli cenki ve krekilerin ihtiyac iin gnderilen peksimedin Boaz hisarlarndan geiine engel olunulmamas.

273

Yazld. Rodoslu Mahmd'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki: Rodos Bei Al dem gnderp; "yannda olan hssa kadrgalarumun cengci ve krekcilerine peksimad lzim idin" bildrmein yz seksen kntr peksimad irsl olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mm-ileyhe gnderilen peksimada mni olmayasz. Amm; bu bahne ile deryya virilmesi memn olan met salvirilmekden hazer eyleyesiz.

474

Hric ez-defter olarak ehbaz adl zame timar olarak verilen Serdce adl mezr yznden Ali adl siphi ile zam arasnda olan anlamazln tefti edilerek halledilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 4 Cumde'l-l, sene: 972 Semendire Bei Arslan Be'e ve lok ve Petrevaradin kdlarna hkm ki: Sbk Sirem Bei olan Ahmed dme zzh mektb gnderp Sirem zamsndan ehbz nm zame Serdce nm mezraa hric ez-defter tmr virilp Al nm siph; "Momovi nm kyme muttasldur." diy dahlidp emirle teft olundukda mezraa-i mezbre mezkr Al'nn bertnda ve sret-i defterinde mukayyed olmayup mezkr ehbz'un bertnda mukayyed olup; "snur dah mmtzdur." diy ehdet itdklerin" bildrp ve minvl-i mezbr zre merkm ehbz'un elinde hucceti dah olup hlen mezkr Al ile mezbr ehbz Sdde-i Sadetm'de bulunup murfaa olunduklarnda mesfr Al; "Niz olunan mezraa vilyet kitbet olundukda hric ez-defter muayyen'l-hudd mstekl mezraa bulunmala defter-i cedde mstekl mezraa kaydolunup dah mstekl tmra virilmi olmayup benm kymn mmtz snur dhlinde olup mukaddem knn zre hkm-i erf virilp teft olundukda mezraa-i merkme er u knn zre mezkr zamn hakk olmayup bi-hasebi'-er ve'l-knn hak benm olmala bana hkmolunup huccet virilmidr. Ol arzdan benm haberm yokdur. Gayr-i vk arzolunmdur, hayfdur." diy bildrp ve mezkr zam; "Mezraa-i merkme terakkme bedel emirle sonradan virilmidr. Bert- erfmde mukayyeddr." diy arzitmein tarafeynn temesskleri ellerinden alnup ve mrun-ileyh Ahmed Be arz sreti ayn ile ihrc olunup shhati malm olman size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup husamy berber idp mahall-i nizun zerine varup temessktlarna nazar idp gresiz; niz olunan mezraa siph-i mezbrun zikrolunan karyesinn mmtz muayyen snur iinde kadmden reys tasarruf idegeldi yirler olup sonradan mezbr zam hric ez-defter diy zemetine mi ilhk itdrmidr, yohsa mmtz muayyen snurlu mezraa olup kadmden istikll zre tasarruf olunugelp hemn defterden hric kalmala emr-i hmyn ile zemetine mi zammitdrmidr; bi'l-cmle vech-i merh zre iki tarafun ahvlin tamm tetebbu u tefahhus idp hak kank cnibde zuhr ider ise ol cnibe hkmidp huccet virp 274

fasl- husmet ve kat- niz eyleyesiz. Tarafeynden kank cnibn hucceti butln zre olup hidlerinn kizbi zhir ola, hucceti elinden alup der-kse idp hlf- vk ehdet idenleri habsidp gnderesiz ki kree konla; yle bilesiz.

475*
Yazld.

Eflak voyvodasnn veregeldii haracn zerine ekledii on bin filoriyi geciktirmeden gndermesi ve eytanolu ile arasndaki hususlar hallederek ikyete mahal brakmamas.

Eflak voyvodasna hkm ki: Hliy Atebe-i Ulym'a mektbunla be bin filori gnderp; "harcun zerine on bin filori ziyde itdn ve eytn-ol'nun menkhas hussnda olan husmetinz ahvlin" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm u mefhm old. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, harcun zerine ziyde itdn on bin filoriyi tehr itmeyp irsl idp eytn-ol'nun menkhas ahvli her ne vechile mmkin ise tedrk idp mezbr ile ibr v sulh idp tesell eyleyp tekrr kapuma ikyet itdrmel eylemeyesin.
* Metinde hkmn zerine "mkerrer" kayd dlmtr.

476

Avlonya'da gnll reisler tarafndan yaplan iki kayn on sekiz oturakl olmas mmkn ise Donanma-i Hmyun ile sefere kmak zere hazrlanmas, deilse yaklarak imha edilmesi.

Avlonya beine hkm ki: Mektb gnderp; "Avlonya'da gnll resleri bundan akdem iki pre kayk yapup suya inmedin bulup deryya indrmedin" bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; zikrolunan kayklar on sekiz oturak kalite olmak mmkin ise Donanma-i Hmynum'la sefere hzr olmak in ihzr eyleyesin, deil ise ihrk eyleyesin.

477

bkz. hkm. 475

Yazld. demlerine virildi. F 7 Ca., sene: 972 Eflak voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp; "harcun zerine be yk aka ziyde idp ve on bin altun virg gnderecek olduun ve eytn-ol'nun menkhas hussnda olan husmetn ahvlin" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmise malm old. Buyurdum ki: Varcak, mektbunla tayn itdn on bin filori virgyi tehr itmeyp irsl eyleyp ve harcuna ziyde itdgn be yk akay sl-be-sl gnderp Hzne-i mirem'e teslm idp eytn-ol'nun menkhas ahvli dah her ne vechile mmkinse tedrk idp mezbr ile ibr v sulh idp tesell eyleyp tekrr kapuma ikyet itdrmel itmeyesin. 275

[Yev]m'l- sneyn, f 6 Cumde'l-l, sene: 972

478

Vize kazsnda skin Aleksi adl zimmnin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezkra virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Vize kdsna hkm ki: Taht- kaznda skin olan Aleksi nm zimmnn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avular oullarndan Ber zde kadruh varcak, mezbr zimmyi mezkra koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin; yle bilesin.

479

Yenieri aasnn emrindeki sanata kbil sekiz nefer olan acemi olanlarndan hssa yularc ve mytblara kird olmak zere vermesi.

Yazld. Arpa emnine virildi. F 8 Ca., sene: 972 Yenieri aasna hkm ki: Hliy hssa yularc ve mytblara gird lzim idi ilm olunman sekiz nefer olan virilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm zre Trk zerinde olan acem-olanlarun sanate kbil olanlarndan hdmet-i mezbre in sekiz nefer olan viresin.

480

Karahisr- ark'ye bal Yarndivar kynde konaklayan ipek ykl kervandan Abdl adl Ermeniye ait bir miktar ipein alnmas olayyla ilgili soruturmann yaplarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. Ben demine virildi. F 9 Ca., sene: 972 Karahsr- ark beine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kaz-i mezbrda Yarmdvr nm karyeye ipek ykleri ile krbn tyifesi konup gice ile gdklerinde krbn halkndan Abdl nm Ermeni bir mikdr krbndan gir kalup bir yk ipein katrna ykledp ardlarndan yitimek sadedinde iken karye-i mezbre kurbinde be alt nefer hrsuz yolna gelp ekp ykiyle katrn elinden alup sab yirlere ekilp ta ile korutup(?) ipei alup gitdklerinde haber olup etrfa demler gnderilp hrsuz adna olanlardan bir iki nefer kimesne tutlup sl olundukda; "Biz alduk, alabvirdi nm kimesneye virdk." diyicek mezkr ele getrilp; "Koyluhsr'a tbi Tahri nm karyede Rstem'e virdm." diyp ol dah tutlup sl olundukda; "Tur-Ali 276

ile Murd'a virdm." diyp anlar dah ele getrilp sl olundukda; "Koyluhsr'da Havss- Hmyn Emni olan Ramazn'a virdm." diy ikrr idp ipek mezkr Ramazn'da kup mezkr Emn Ramazn getrdilp sl olundukda inkr idp ml-i mr zabtnda olup emn olmala tutlmaa cret olunmad." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bu huss onat vechile dikkat ihtimmla erle teft idp gresiz; fi'l-vk zikrolunan hrsuzlar ipek ykin mezkr emne teslm itdkleri sbit zhir olur ise sicill idp vuk zre yazup arzeyleyesiz. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

481

Msr'da bulunan kprlerin tamiri iin kullanlan ve Nil nehrinin tamasndan sonra i zamanna kadar beslenmek zere kylere datlagelen kzlerin damgalanarak, kylerde bulunduklar srede telef olmalar, ahli tarafndan deitirilmeleri ve renber tifesinin eitli ilerinde kullanmalarndan dolay mrye ve ahliye gelebilecek zararlarn nlenmesi.

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Diyr- Msr'da kadm'l-eyymdan erkise zamnndan ber vk olan cisrlern termmi in mr cnibinden virilgelen crrfe mdm ki mstahdem ola, alklar mrden virilp Nil tadu eyymda ki, amel-mnde olalar beslenmein nevh-i vilyete tevz olunup her karye bir kzi drt ay besleyp i zamnnda kiflere getrp teslm idegelmiler iken vaz- kadme muhlif vilyet halk crrfeyi kahtdan beslemee zhr- acz itmeleri ile csr tamr olundu gibi frht olunmak tedrk olundu istim olund. mdi; yedi-sekiz ay i iinde olan kzler beher-hl bir mikdr zaf zre olup bey olundu takdrce edn bahya gidp vakt-i hcetde yeniden kz almaa kll ml telef olunmak lzim gelr. Huss, vilyet-i mezbreyi merhm ve mafrun-leh babam Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn bi-nyeti'llhi'l-Meliki'l-Msten kuvvet-i khire ile fethitdi zamnda vilyet-i mezkrenn ekbir aynn ve eyh- bldnn ve fukar v zuafsn cem idp; "Ecdd- zmumun knn- kadm ve mikys- mstakmi m-beyninzde cr oldun m istersiz, yohsa Khire-i Msr'a selefden hkim olanlarun cr olgelen det-i kadmelerin mi murd idinrsiz?" diy fermn itdklerinde Kaytbay kdesin ihtiyr idp crrfe mukbelesinde gayri hdmet itmeyp teklf-i dvniyyeden muf olgelmilerdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, reyya det-i melfeleri muktezsnca beslemee virilgelen kzleri yine tevz itdrp ve tevz olunan kzn her birine mr tamga itdrp viresin ki, reyya kem kz virilp yirine iysi taleb olunmaya ve reyya iden karlup virilen kzn bahs ancak bir-iki altun bahya mtehammil olur. Tebdl itdrilp yirine iysi alnucak, reydan onar altunluk kz alnmak lzim gelr. Ol bbda hayfolmakdan saknup ve reyya beslemee virilen kzn mrdeleri yirine drder-beer altun bahlu kz aldurasz ve reydan baz kifler iy kz alup kend iftliine gnderp yirine amel-mnde kz virmek ihtimli vardur. Reyy synet ve mluma 277

gadrolmaman cmle crrfe kzine tamga urlup min-bad mr kzden tamgasuz bir res kz komayup tamga itdrmeyince olmayasn ve vilyet-i mezbre halk kiflern crrfe havlsinden ve nyib gaybesinden(?) mtezaccir olurlar imi. Zr, baz kf ve demleri crrfe tahtnda helk olan ve yrmee kudreti olmayan kzleri; "Biz size teslm eyledk." diy zerlerine yazdurup syir reydan crrfe taleb olundukda; "Sizn zerinze dah crrfe kzi kaydolunmdur." diy kifler ve demleri zulm hayf iderlerimi. Reynun ol bbda olan hayflar men in her karyeye virilen kzi ayn ile aldurup ol mukbelede dah yirine be-alt altunluk kz taleb itdrmeyesin ve reydan kimesne gelp; "Bize crrfe kzi virilmemidr; gyibne kaydolunmdur." didklerinde kif ve demleri erle zerlerine isbt iderler ise alna; mcerred anlarun gyibne hlf- vk yazdurmakla reyy rencde itdrmeyesin ve kifler ve havlsi ve nyib gaybeleri(?) tark- mda satlmaa giden kzleri cebren ekp crrfeye koup bi-gayri hakkn istihdm idp helke karb olcak salvirp rencber tyifesine kll teadd v tecvz iderlerimi. Min-bad mr kzden gayri reynun kzlerin istihdm itdrmeyp reynun ol bbda olan mezlim mehyifin gerei gibi men u def idp kiflerden ve nyib gaybelerinden(?) ve gayriden er- erfe ve olgelen det knna muhlif kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp rey cnibine adlet ile nzr olup sde-hl olmalarna ve mlumun irtif u izdiydnda ve tevfr teksrinde env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin; yle bilesin.

482

Budun yenierilerinden tlip olanlara, gnll ve beli gedikleri ile harmibalk ve odablk tevcih edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 11 Ca., sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Budun yenierilerinden tlib olanlara gnll ve bel gedkleri ve harmbalk ve odabalk tevch olunmasn ve har gedk virilp veyhd mteveff olan yenierilern gedkleri mahll oldukda anda virilmemesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, anun gibi yenieri tyifesinden gnll ve bel gedkleri ve harmbalk ve odabala tlib olanlara tevch idp ve mteveff olanlarla har gede geen yenierilern gedklerine min-bad kimesneyi yazmayup ne mikdr gedk kalursa cmle isimleri ve resimleriyle ve blkleriyle defter idp gnderesin ki, Sdde-i Sadetm'den yirlerine yarar kimesneler yazlup irsl oluna; yle bilesin.

483

Ramazan aynda stanbul'un ihtiyac olan yan Kefe taraflarndan tedarik olunarak imdiden gnderilmesi.

278

Yazld. Kefe beine hkm ki: Hliy Ramazn- erfde mahrse-i stanbul'da ya ziyde harcolup ol eyym- mbreke karb olman imdiden ol cnibden mmkin olan yirlerden ya tedrk olunup ihzr olunmas lzim olman buyurdum ki: ( ) varcak, Ramazn- mbrek in imdiden mmkin olan yirlerden ya tedrk idp dah Ramazn- erfe karb dery mevsimi ile mahrse-i stanbul'a irsl itmek bbnda env- say ihtimm zre olasn; yle bilesin.

484

Rodos Kalesi mahzeninde ne kadar siyah barut ile kullanlabilir top bulunduunun tesbit edilerek cinsleriyle birlikte bildirilmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 5 Cumde'l-evvel, sene: 972 Rodos beine hkm ki: Hliy Rodos Kalas mahzeninde bi'l-fil ne mikdr barut- siyh vardur ve yiirmi ve yiirmi iki vukyye demr atar ne kadar top mevcddur, malm olmak lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh varcak, tehr itmeyp kala-i mezbrede ne mikdr mevcd barut- siyh vardur ve bi'l-fil istihdma kbil ol mikdr demr yuvalak atar ayka mdur ve bacaluka mdur, ka kta ise her birinn mevcd ne mikdr yuvalaklar var ise cinsl cinsiyle yazup defter idp ber-vech-i isticl mezbr avula bildresin; yle bilesin.

485

Msr'da ortaya kan ktlktan dolay mr ambarlarda bulunan budaylarn kontol altnda tutularak bedelinden dk buday satnn nlenmesi ve gemi yllarn buday ile yeni senenin buday arasndaki fiyat farknn tesbit edilmesi, ayrca gemi senelerden kalan budayn gerei yoksa ihtiyac olan yerlere satlmas.

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Diyr- Msriyye'de bu yl kaht olup narh- rz zre budayun erdebi altmar preden ziydeye iken mr anbrun budayna otuzar pre narh tayn her hafta kifyet kadar karlup tahhnlara virilp ve bundan m-ad Bulak skelesi'ne dah her hafta bin erdeb buday gnderilp ellier preye satlurm. Maa-hz iskele-i mezbrede budayun erdebi yetmi ikiere ve baklanun erdebi krkar preye satlur diy istim olund. Huss Anbr- Hssa'nun mstevf terekesi olmayup bunca merya ve cerahorlara virildinden gayri baz muktat tekv iderse Anbr- Hssa'nun ahvli zaf olmak lzim gelmez mi? 279

Fi'l-vk vilyet-i mezbrede budayun narh altmar preden ziydeye iken tahhnlara ol mikdr preye virilmi ise ve Bulak skelesi'nde yetmi ikiere satlurken ellier preye frht olunursa ml-i mrye kll gadr taksr olm olur. Yeni senenn terekesinden virilmeyp senenn terekesinden virildi takdrce birer altuna veyhd kr[k] beer preye virilmek gerek idi. Buyurdum ki: ( ) varcak, Anbr- Hssa ahvline gerei gibi mukayyed olup gresiz; fi'l-vk yeni senenn terekesinden olmayup senenn terekesinden frht olunursa, min-bad krk beer preye nihyet krkar preye virile ki, birer altun olup reyya siat-i maet ve Hzne-i Msr'a zarar mterettib olmak lzim gelmeye ve Anbr- Hssa'da Dukagin-zde zamnndan ber kalm dhk buday var idi. Ol buday imdiye dein kalk(?) alkna virilmemi ve imdi virilmee kbiliyyet yoise satlmasnun mahalli deil midr; nin anbrda tehr olunur? Gerekdr ki; zikrolunan buday tehr itmeyp ihtiyc olan memlekete tadup bahsyla alanlara frht idp fursat fevtitmeyp anbrda kalup zyi u telef olmasndan ihtiyt eyleyesiz.

486

Msr'da bulunan grevlilerin stanbul'daki yaknlarn ve akrabalarn ziyaret iin gelmeleri veya mektup gndermeleri durumunda, yollarda ve ticret yerlerinde bulunan grevlilerin hi bir engel kartmayarak kendilerini ve gnderdikleri mektuplar geciktirmeden stanbul'a ulatrmalar.

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i Msriyye'de vk olan ekbir ayn ve syir blkde olan kullarumdan baz kimesneler bu diyrda olan slalarna ve taallukt u akriblarna ve kend mhimmtlarna ve Atebe-i Ulym'da olan merm u maksdlar in mektb ve arz- hl gndermel olduklarnda dery tarafndan ve kara cnibinden olan bendirde konlan hfzn sbk belerbei olanlarun zamnnda tenbh olunmala gelp gidenlere; "Esbbnuz arasnda kd ve arz- hl vardur." diy dahlolunup avkolmakdan hl olmazlar imi. Buyurdum ki: ( ) varcak, dery v kara cnibinde bendirde konlan hfzlara gerei gibi tenbh tekd idesiz ki, anda olan kullarumdan elinde iczet tezkiresi olup ve reydan ve gayriden al v edn her kim olursa ki, Atebe-i Ulym'a gelmek murd idine vey bir mhim maslahat u murd in mektb gndermel olalar anun gibilern kdlar yoklanup kendler avk u tehr itdrilmekden ihtirz eyleyeler ki, eyym- adletmde bendir ve yollar mefth olup fer- bl ile varup gelp kimesneye teadd v tecvz lzim gelmeye. Bu bbda emr-i hmynum icr itdrp hlf- emr i olmakdan hazer idesiz.

487
280

Msr muktatndan tahvlleri tamamlanan kullara kefilsiz olarak yeni muktaa verilmemesi.

Yazld. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i Msr'un muktatndan baz kimesnelern tahvlleri tamm olup tahvl-i cedd lzim oldukda mteferrikalardan ve avulardan ve syir kul tyifesinden bazlarun keflleri alnmadn muktaa virilp zabtitdrildi istim olund. Buyurdum ki: ( ) varcak, ol bbda gaflet itmeyp eger mteferrika ve avu ve syir anda olan kullarumdan al v edn her kim olursa tahvli tamm olan muktaay almak istedklerinde keflsz kimesneye kll muktaa virilmeye. Meger ki, cz muktaa ola, ol vakt almak isteyen kimesnenn evvel ml ve mlki tetebbu oluna, iltizmna iktidr varsa virile, yoise min-bad bir ferde keflsz muktaa virilmeyp mluma zarar gelen husslardan ihtirz eyleyesiz.

488
Yazld.

Msr muktas millerinin uhdelerine aldklar muktalardan, sresinden nce kesilip tahvlleri bozulan muktalarn kefilli kimselere zaptettirilip sresinin tamamlatlmas ve iltizam bedelinin tam olarak Msr Haznesi'ne teslim ettirilmesi.

Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Muktat- Msriyye millerinden baznun tahvlleri tamm olmadan birer yl ve ikier yl kesilp tahvlleri bozlup her muktaa yla dein zabtolunup tahvl hrinde mil olan bi't-tamm iltizm getrp Hazne'ye teslm itmek egeri det-i kadmedr, buyurdum ki: ( ) ve varcak, muktat ahvline tamm basret zre olup ol mil ki muktaay yla iltizm itmi ola, bir yl vey iki yl tamm zabtidp zabtitdi senelern kstn tamm ed itdkden sonra bir har mnm [] mldr kefll kimesne gelp kabl eyleyp ol muktaanun iltizmna kesr noksn lzim gelmeye, mluma enfa ola, anunla mil olasz. Ve ill tahvllerin tamm zabtitdrp uhdelerine alduklar mlum b-kusr Hazne-i Msr'a getrdp teslm itdrp alkalarn kat itdrmeyince muktaaya kardurmayasz; yle bilesiz.

489

Rodos Beyi Ali Bey'in yannda istihdm olunan krekilerin ve cenkilerin ihtiyac olan zahrenin Yeniehir ve atalca'daki havss- hmyun terekesinden bedeli mukbilinde verilmesi.

Yazld. Rodos Bei'nn Kapukethuds Sinn'a virildi. F 21 Rebu'l-hr, sene: 972 Yeniehir ve atalca kdlarna ve Havss- Hmyn nzrna hkm ki: Hliy Rodos Bei Al dme zzh dem gnderp; "yannda olan hssa kadrgalarun krekcilerinn ve cengcilerinn zahreleri bbnda muzyaka oldun" 281

bildrmein ol cnibde olan havss- hmynum terekesinden Koloz akalaryla iki yz bin akalk buday virilmesin emridp buyurdum ki:

skelesi'nden

( ) varcak, mrun-ileyh gemilerle zikrolunan iskeleye varup tereke taleb itdkde akalaryla narh- rz zre havss- hmynum terekesinden iki yz bin akalk buday virp gemilerine tahml itdresiz. Amm; her gemiye ne mikdr tereke tahml olunursa bu hkm-i erfmn zahrna resn ismi ile sret-i sicilli kaydidp emrme muhlif ziyde tereke virilmesinden hazer eyleyesiz. yle ki; bu bahne ile hlf- emr ziyde bir habbe virildi istim oluna vey kffr- hksra emre muhlif tereke virile, zrinz makbl olmaz; eedd-i kbla mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesiz ve zikrolunan mikdr tereke virilp tamm oldukdan sonra bu hkm-i erfmi Dergh- Muallm'a gnderesiz; yle bilesiz.

490

Seferihisr kazs halknn ihtiyac olan terekenin Arboz, Sack ve eme'deki havss- hmyun terekesinden bedeli mukbilinde verilmesi.

Bir sreti, Arboz kdsna ve nzrna; " ... Sack bei ile eme kdsnun arz mcebince Seferhsr kazs halkna iki yz md terekeye... Al nm res gemisine... "

491

skdar'dan Gebze'ye ve Yoros'a kadar olan mahallerdeki gayrimslimin elinde bulunan ihtiya fazlas araplarn sirke yaplp Mslmanlarn elindeki araplarn dklerek imh olunmas.

Yazld. Muhzra virildi; Dvn'da. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972 skdar ve Yoros ve Adalar kdlarna hkm ki: skdar'dan Gekbovize'ye varnca yalda ve tada olan kylerde ve Yoros'a varnca yalda olan kurda ne mikdr hamr varsa keferede bulunan hamrun kifyet hcet mikdrn alkoyup andan m-adsna sirke olacak kadar tuz koyup ve mslimnda olan hamrun yabana akdmasn emridp buyurdum ki: Aa blkbalarndan abn ve Mustaf vardukda, sen ki skdar kdssn, bi'z-zt tayn olunan mahallere varup keferede bulunan hamrun nefslerine kifyet mikdrn alkoyup andan m-adsnun iine sirke olacak kadar tuz koyup sirke eyleyesin ve mslimnlarda bulunan hamr bi'l-klliyye yabana akdup zyi eyleyesin. Bu hussda benm ziyde ihtimmum vardur. Sonra yoklanup grilse gerekdr. Hlf- emr her kimde hamr bulunursa kendler siyset olunup sen dah mesl olursn. Ana gre mukayyed olup bu bahne ile emrme muhlif zulm teadd olunup ahz celb olunmakdan hazer eyleyesin; yle bilesin.

282

492

Davud adl siphinin Dlbentcihsam Mahallesi'ndeki evini, hayatnda Medine fukarasna vakfettii iin vakfiyyetine hkmolunup, vrislik iddiasnda bulunanlarn dikkate alnmamas.

Yazld. Sahblerine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972 stanbul kdsna hkm ki: Galata Kds Husrev Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mteveff Dvd nm siphnn Dlbendcihusm Mahallesi'nde vk olan mlk evin hl-i shhatinde evvel uteksna, anlardan sonra Medne-i Mnevvere fukarsna vakfidp uteksndan rin ve Ysemn yiirmi yldan ziyde vakfiyyet zre tasarruflarnda iken Hasan nm kimesne; "Mezbr ev mezkr Dvd'un olup Dvd fevtolup sare kz[] ile karnda ol Mehmed'e intikl idp badeh kz fevtolup cmlesi mezbr Mehmed'e intikl idp hlen Mehmed dah fevtolup ben zevi'l-erhm cihetinden vrisi olman irs-i er ile bana intikl eyledi. Benm mlk evmdr." diy dav itmein teft in hkm-i erfm virilp teft olundukda mezbr Dvd; zikrolunan evini hl-i haytnda ve keml-i shhatinde evvel uteksna, anlardan sonra "Medne-i Mnevvere fukarsna vakfitdm." diy ikrr idp ol ikrrna srr zre fevtolduna ve mezbrlar ol mikdr zamndan ber vakfiyyet zre tasarruf itdklerine mezkr Hasan muvcehesinde Hasan bin Mustaf ve Hac Sinn bin Abdullh nm kimesneler ehdet idp ehdetleri hayyiz-i kablde vk olup mm Eb-Ysuf kavli zre hidlern ehdetleri ile vkfun vakfda kavliyle zikrolunan ev vkfun mlkinden zyil olm olur diy mm Eb-Ysuf kavli zre mezkr evn vakfiyyetine hkmolunmas bbnda emr-i erfm virilmek" recsna arzitmein mm Eb-Ysuf kavli zerine mezkr evn vakfiyyetini kabl idp vakfiyyetine hkmolunmasn emridp buyurdum ki: Zikrolunan evi vakfiyyete hkmidp min-bad dah istim eylemeyesin.

493

Silivri'de Kuyumcu Gladtoz olu Yorgi ve Rum adl zimmlerin yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr Sefer'e virildi; Dvn'da. F ... Silivri kdsna hkm ki: Silivri'de Kuyumc Gladtoz ol Yorgi ve Rm nm zimmler ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avu-oullarndan Sefer zde kadruh varcak, emrm zre mezbrlar ele getrp yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Yolda gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

494

Nebi adl suhtenin siyset olunmas, hrsz ve ehl-i fesad olan Timur ile Zlfikr'n Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.
283

Yazld. Arz getren Muhzr Hall'e virildi. F 23 Rebu'l-hr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "anda drt nefer hrsuz ele gelp ikisinn hakkndan gelinp ilerinde Timr nm kimesnenn ulfesi olmayup yenieri-ol olman habsolund ve sbk topc nmna Zlfikr nm ehl-i fesd sbkda krek in irsl olunmd. Bir tarkla hals olup anda vardukda gir fesda mberet itmein habsolund ve Neb nm shte Al nm kimesneyi arkasnda yarala urup mecrh idp ve bir kimesneyi dah okla urup mecrh itdin meclis-i erde ikrr eyledi diy habsolundun" arzitdn ecilden buyurdum ki: Mezbr shteyi siyset itdrp mezkrn Timr ve Zlfikr' kayd bendle yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Koup gnderdn demlere tenbh idesin ki, yollarda onat hfzidp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler ve ne makle fesdda bulundlar, yazup arzeyleyesin.

495

Grice kazs Sapani karyesi zimmlerinden voyvodalar aleyhine yalan yere ikyette bulunanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mustaf Paa hazretlerinn demisine virildi. F 22 Rebu'l-hr, sene: 972 Grice kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Sopani nm karyeden Dimitri Turhan ve Batra(?) ve Gerg(?) Lohar(?) ve Melkodayko ve Yuvan ve Lako ve Pop Dolin(?) ve Gerg(?) ve Lako ve Dimitri Todor ve syir ehl-i karye yedlerinden emr-i erf vrid olup mazmn- mnfinde Sopani nm karye halk tarafndan Melko ve Elin(?) ve Yuvan nm zimmler Sdde-i Sadetm'e gelp voyvodalar olan Hzr Voyvoda'dan ekv idp; "r slriyyemzi vaktinde ayn ile almayup ve ispenemzi dah knn u defter muktezsnca almaz ve syir era ve knna muhlif zulminn nihyeti yokdur." dimein, hak zre teft olunmak fermn olunup cemm-i gafr mahzarnda mezkr voyvvoda ihzr olunup huss- kazyyeden sl olundukda karye-i mezbre ahlsini dah; "Ben tar itmeyp tururn ve isnd itdkleri husslar almamam. Asl haberm yokdur. Huss- mezbrda mezbr kfirler kziblerdr." diyp ve kfirler dah bi'l-mukbele cevb virp; "Fi'l-vk mezbr Hzr Voyvoda bizi tar itmi deildr ve bizde terekesi yokdur ve emr-i erf ihrc iden kfirleri biz gndermedk. Voyvoda zerine emir karmaa smarlamaduk." diy kizblerine itirf itdklerinden sonra meclis-i mezbrda mutemedn-aleyh ve mevskun-bih kimesneler; "Mezkrn kfirler dyim tezvr telbs idp voyvodalara vech-i merh zre isnd- mlem-yekn eyleyp irret ekvetden hl deillerdr." diy bi'l-muvcehe haber virdklerinden gayri fi'l-vk mezbr kfirlern itdkleri dav tezvr telbs olup yle ki; mezbrlardan bir kanun haklarndan gelinmeye, ne icr-y er olur ve ne vilyet zabtolunmas mmkin olur." diy ilm eylemisin. mdi; huss- mezkr Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup zikrolunan tezvr telbs idenler sret-i sicilleriyle kree konlmak in Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: 284

( ) varcak, tehr terh itmeyp karye-i mezbre zimmlerinden zikrolunan tezvr telbs idenleri sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

496
Yazld.

Mentee sancanda Mslmanlara zulmeden Bakrolu adl kiinin yakanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Mentee beine hkm ki: Bkr-ol dimekle marf kimesnenn mslimnlara irreti olup teadd itdi ecilden bundan akdem habsolunup badeh hals olup ol cnibe vardukda gir irret ekvetden hl olmayup er u knna muhlif mslimnlara zulm teadd itmekden hl olmadu ilm olunman ele girp habsle Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avu-oullarndan ( ) vardukda, tehr itmeyp mezbr hsn-i tedbrle ele getrp emrm mcebince mukayyed mahbs mezbra koup Dergh- Muallm'a gnderesin; yle bilesin.

497
Yazld.

Nmahremlerle dp kalkan Kanber Mahallesi'nden Rukiyye bint-i Mahmud'un zaptedilmesi iin kardei Seyyid Yusuf'a teslim edildii.

Burusa kdsna hkm ki: Sret-i sicil gnderp; "Kanber Mahallesi'nde skin olan Rukyye bint-i Mahmd n-mahremlerle ihtilt idp nice defa tenbh olunup mtenebbih olmaduna udl-i mslimnden nice kimesneler ehdet itmein mezbre li-mmin karnda olan drende Seyyid Ysuf nm kimesneye zabt in virildin" bildrmisin. Buyurdum ki: Virdn huccet mcebince mezbre htn mezkr Seyyid Ysuf'a zabt u hfz in teslm idp ve muhkem tenbh eyleyesin ki, onat zabtidp hlf- er- erf i itdrmeyesin; yle bilesin.

498
Yazld.

Ayamavra'da zimm tccarlarn gemilerini basan siphi brahim ile adam katleden siphi Dede'nin tefti olunmalar.

Ayamavra ve Angelikasr kdlarna hkm ki: Sen ki Ayamavra kdssn, mektb gnderp; "Ayamavra varonda skin brhm nm siph Ayamavra reysndan bir ka zimmlern ticretde iken gemilerin basup 285

esbblarn gret itdkde Vezrm Ahmed Paa edma'llh meliyehnun voyvodas; "Nin byle idersin?" didkde; "Pdih sa olsun, Ahmed Paa'nun ne kudreti vardur? Biz zamlerz. Senn bize sylemek ne haddndr!" diyp ve Dede nm siph dah Ayamavra'da bir dem katlidp era davet olundukda yarak ekp itat eylemedi. Ve'l-hsl mezbrlarun zabtlar bir vechile mmkin olmayup cmle rey mezkrlardan mteekklerdr." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ihzr idp gaybet iderlerse erle buldurmas lzim olanlara buldurup bu huss mezbr avuum mberetiyle onat vechile teft tefahhus klup gresiz: yle ki; arzolundu zre mezkr brhm reynun gemilerin basup esbblarn gret itdi ve mezkr Dede dah dem katlidp itat-i er eylemedi ve voyvodaya ol vechile itle-i lisn itdi bi-hasebi'-er sbt u zuhr bulur ise sicill idp sret-i sicilli ile shhati ve vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz.

499

Drama'da Perviz bin Abdullah adl kiinin kzn karp bir gece evinde alkoyan Mehmed ve babas eriba Mahmud'un Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Ben demisine virildi. F 12 Ca., sene: 972 Selanik beine ve Drama kdsna hkm ki: Sen ki Drama kdssn, sret-i sicil gnderp; "Pervz bin Abdullh nm kimesnenn kz Sitti nm htn vlidesiyle beye giderken erbb- tmrdan nhye-i mezbrede eriba olan Mahmd'un ol Mehmed Al nm hdmetkr ve kasaba-i mezbreden Pbc Pr nm kimesne ile yollarn basup yaln bak ile mezbre Sitti'yi ekp mezbr Mahmd'un evine koyup kbel-i erden dem gnderildkde mezbr Mehmed kapularn berkidp ierden savt- al ile; "Varun gidn, imdi ahm old. te bre, kzdur, aldum. El-n yanumdadur. Yarn nikh iderin." diy cevb virp ol gice tehr olunup irtesi ale's-seher dem gnderilp evlerine varldukda mezbrun babas Mahmd girp evinden mezbre Sitti'nn eline yapup karup mezbr Pervz'e; "Al, kzun!" diy teslm idp mezbr Mehmed'den sl olundukda inkr idicek, cemat-i mslimn; "mezbre Sitti beye giderken mezbr Mehmed ard ard, ekp evine koyup ol gice alkoyup irtesi mezbr Mahmd kzun eline yapup mezbr Pervz'e; "Al, kzun!" diy teslm itdine" ehdet itdklerin" bildrdn ecilden mezbr Mahmd'un tmr ve eribal alnup ve mezkr Sdde-i Sadetm'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Mezbr Mehmed'i ihzr idp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz.

286

[Yev]m's-Sls, f 7 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye

500
Yazld.

orlu'da, Istabl- mire'ye otluk ve saman hizmetinde grevli olanlara baka hizmet teklif olunmamas.

orlu kdsna hkm ki: Taht- kazndan Ahmed nm kimesne Dergh- Muallm'a gelp; "kaz-i mezkre ahlsi kadm'l-eyymdan Istabl- mirem in otluk ve saman ekmek hdmetin iderler iken hliy bin olunmak emrolunan hssa kadrgalara aa kesmek ve ekmek teklf olundun" bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; Istabl- mirem'e ve otluk ve saman hdmeti idenlerden ise zikrolunan hdmeti mezkrlara teklf itdrmeyesin.

501

skenderiye Beyi Turali'nin sancandaki bz si karyelerin haklarndan gelebilmesi iin Hersek, lbasan, Avlonya ve Ohri sancakbeylerinden cenge ve harbe kdir piyde istemesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 10 Ca., sene: 972 skenderiyye Bei Tur-Ali Be'e : Hliy skenderiyye ve Podgorie kdlar ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Podgorie kazs tevbinden Biper nhyesinde Bretotorik ve Perie(?) ve Bukamir ve Guysalik ve ernie ve Koca nhyesi ve Kelemente'den baye(?) ve Sele nm karyelern keferesi m-tekaddemden sler olup ilerinden baz kimesneler knez adna olup mstekl kend zum-i fsidleri zre kimin kd ve kimin sba nasbidp cem umrda anlara mrcaat idp kaz-i er- erfe iltiftlar olmayup alniyyen bayrak kaldurup Martenik(?) nm karyeyi gret idp esbb tavarlarn ve ehl [] yllerin esr idp ve yedi nefer harc-gzr katl ve liv-i Hersek'e tbi baz karyeleri dah gret idp esbb tavarlarn yam ve ehl [] yllerin esr ve niesin mecrh idp Resan skelesi'nn yollarn mnsed ve bere ve Karavie'nn varon ihrk [idp] bi'l-cmle zikrolunan s v blern slhlar mmkin olmadun ilm eylednz" ecilden Hersek ve lbasan ve Avlonya ve Ohri sancaklarnda vk olan klun tfenk-endzlarndan ve oklu ve yaylu piydelerinden voyvodalar ile taleb olundukda kifyet kadar muvenete irsl eylemeleri in mrun-ileyhim sancakbelerine ahkm- erfe yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak gresin; zikrolunan slern slhlar istimletle imknda olmayup izleleri lzim ise fursatlarn gzedp urlacak zamn karb oldu gibi mukaddem mrun-ileyhim beler kullaruma muvenet itmek in yazlan ahkm- erfemi uladurup fermn olunan tfenk-endz mstahfzlar ve oklu ve yaylu ve harbel piydeleri voyvodalar ile taleb idp yanuna cem olup fursat el virdi gibi 287

mukaddem firr idecek yollarn bend sedd idp hsn-i tedbr tedrkle zerlerine varup etrflarn ihta idp itat itmeyen kurnun horyadlarn kldan gerp etfl ezvclarn esr ve esbb emvllerin gret hasret klup gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk olup eyym- sadet-i hmynumda memleket rey ve ebn-i sebl mazarrat u fesdlarndan emn ola. Bu hussda kemliyle basret zre ve hsn-i tedrk idp gafletle b-hde yire dem krdurup sler hals olmala kll fesda bs olmalarndan ve kend hllerinde itat inkydda olan reynun ehl [] yllerine ve esbb tavarlarna dahlolunup emrme muhlif i olmakdan bi'l-cmle s-i tedbr ve adem-i tedrkden gyet ihtirz idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn.

502

skenderiye sancandaki si karyelerin haklarndan gelinmek iin skenderiye beyine ve kadsna hkm yazld.

" skenderiyye kazsna tbi Filorici Hslar'ndan Kakarik(?) ve Balderen ve Trme-i Bl ve Trme-i Evsat ve Trme-i Esfel ve Ber yaka Reci ve Polan ve enekrek ve teyaka Reci ve inokol ve Zogan ve Krue ve Ris ve ilak ve Kolomse ve Yukaru Kravar ve Berye(?) maa-Aka ve Grvik ve Mkrayard(?) nm karyeler keferesi era itat itmeyp dyim fesddan hl deillerdr." diy skenderiyye kds arzitmein; " bu mufassal hkm-i erf mcebince haklarndan gelesiz." diy skenderiyye beine ve kdsna hkm-i erf yazld. F 27 Cumde'l-hra, sene: 972

503
Yazld. Bu dah.

skenderiye Beyi Turali'nin sancandaki bz si karyelerin haklarndan gelebilmesi iin Hersek, lbasan ve Ohri beylerinin cenge ve harbe kadir piydelerinden yardm gndermeleri.

Hersek Sanca Bei Ynus Be'e hkm ki: ftihru'l-mer skenderiyye Bei Tur-Ali dme zzhnun sancanda vk olan baz s karyelern haklarndan gelinmek emrm olup mm-ileyhe muvenet in tfenk-endz mstahfzlar ve oklu ve yaylu ve harbel yarar cenge ve harbe kdir piyde virilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibumla mrun-ileyhn mektb ve demi varcak, sancaunda vk olan kl mstahfzlarnun tfenk-endzlarndan birer mikdr ve Nikik ve Prepol ve Durinak(?) nhyelerinn oklu ve yaylu ve harbel yarar piydelerinden taleb itdi zre kifyet kadar ihrc idp bir yarar voyvodan anlara serdr idp mrun-ileyhe irsl eyleyp vech mnsib grdi zre muvenet hdmetde bulunmalarn ve voyvodan zikrolunan mstahfzlar ve piydeleri alup giderken ve yirlerine gelrken onat zabtidp yol zerinde olan reyya teadd v tecvz olunmasndan ihtirz zre olmalarn tenbh

288

tekd idesin. yle ki; kimesneye teadd v tecvz itdkleri istim oluna, netcesi sana yid olur; yle bilesin. Yazld. Bu da. Bir sreti, lbasan Bei abn Be'e. Yazld. Bu da. Bir sreti, Ohri beine.

504

Veli adl reisin Rodosuk'tan ald terekeyi Boaz'dan geirmesine kimsenin mni olmamas.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 9 Ca., sene: 972 Boaz Hsrlar dizdrlarna hkm ki: Vel nm res gelp; "yiirmi be md tereke gemisine tahml itmek in Rodoscuk kdsna hkm-i erfm virildin" bildrp "Boaz'dan gedkde kimesne mni olmaman hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki: Mezbr zikrolan mikdr terekeyi gemisine tahml idp gep gitmek istedkde kimesne mni olmaya. Amm; bu bahne ile hlf- emr ziyde tereke gitmekden hazer eyleyesiz.

505

Timarlar olan karyelerin topran ziraat eden skenderiye kalesi mstahfzlarndan vrissiz olarak lenlerin topraklarnn, karyeleri ahalisinden topraa ihtiyac olanlara verilip dardan kimseye verilmemesi.

Yazld. Bu dah kethudsna virildi. skenderiyye sanca beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancak beisin, mektb gnderp; " skenderiyye mstahfzlarnun tmrlar karyeleri mezkr karye civrnda ve syir eknf u havlsinde vk olup zikrolunan tmrlar topranda zirat idenlerden baz veft idp evld- zkr ve karnda kalmayup yirleri knn zre tapuya mstehk olup kur-i mezbre ahlsinn yire iddet-i ihtiyclar variken mezbr hsr-erenleri anlara virmeyp kend oullarna ve hdmetkrlarna virmekle rey ziyde zarret ekp zulm hayf olundun" ilm itmisin. Buyurdum ki: Vardukda gresin; arzolundu gibi ise fevtolanlarun evld- zkr ve karnda kalmayup knn zre tapuya mstehk olup hara virilmek lzim gelen yirleri kur-i mezbre reysnun yire iddet-i ihtiyclar olup tlibler iken hara virdrmeyp hakk- karryla(?) anlara virdrp knn ve emrme muhlif kimesneye niz itdrmeyesin. 289

506

Halk isyan zerinde olan Lora, Rece ve Darda karyelerine baskn yaplarak elebalarnn kltan geirilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 16 Cumde'l-l, sene: 972 Ohri Bei Hseyinh Be'e ve Debri kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi khistn iinde olan Lora ve Rec ve Darda nm karyeler kadmden syn zre olup ikre yat u yarak ile blk blk kyler basup demler katlidp esbb tavar gret idp tyife-i mezbre zabtolunman Ragor(?) nm mahalde bir hsr yaplmasn rey iltims itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: l hrih... Sene: 972 Rebu'l-hri'nn 10. gninde bir sreti lbasan beine ve pat kdsna yazlmdur. Aaas ana gre yazld.

507

Yldrm Han, Yeni Cmi ve Eski Cmi mtevellsi iken mzul olan Hayrettin'in muhasebesinin grlmesi.

Yazld. Mezb[r] hfza virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 erefel ve Dru'l-hads mderrislerine hkm ki: Mahmiyye-i mezkrede sbk Yldrm Hn ve Yeni Cmi ve Eski Cmi Mtevellsi olup hl mazl olan Hayreddn'n muhsebesinn grilmeyen mevdd[n]un grilmesin emridp Dergh- Muallm avularndan lys zde kadruhy mbir tayn idp buyurdum ki: Hkm-i erfmle hfz varcak, mezkrun mberetiyle zikrolunan mtevell[yi] ihzr idp zikrolunan cmilern evkfna mteallik mfredt ve muhsebe defterlerin taleb idp alup rd u masrif defterlerin birbirine tatbk idp grilmeyen kazyy yirl yirinden keml-i dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresiz; mtevell-i mezbrun makbzt ve masrifi ne idin malm idinp dah eger kendnn ve eger mbirlerinn zerlerine ml-i vakfdan ne mikdr nesne erle sbit zhir olursa b-kusr tahsl itdrp sbt [u] zuhr bulan kazyy ale't-tafsl defter idp vkf u muttali olduunuz ahvlin shhati zre yazup bildresiz.

508

Novaberde, skb vesir darphnelerin sikkelerini taklit ederek kalp aka kesen kalpazanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

290

Yazld. Al avu'a virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Mezbra virilmeyp avu-oullarndan Ber'e virildi. F 2 C., sene: 972 Mezbra dah virilmeyp Mehmed avu'a virildi. F 8 C., sene: 972 Novaberde kdsna hkm ki: Taht- kaznda Madin Nzr olan Sleymn mektb gnderp; "Novaberde Darb-hnesi'nde std olan yiirmi drt nefer icilerinn ekseri ve kasaba-i mezbrenn ayn Dergh- Muall'dan hkm-i erf ile gelen Sinn avu ve Nyib'-er brhm Halfe ile meclise gelp takrr-i kelm idp; "Etrfda kallblar oalup Novaberde ve skb ve syir darb-hneler sikkelerin itdrp kalb aka ilerler, ad bizm olur. Tyife-i mezbrenn kesretine sebeb ol asl nm ile marf olanlarun baz tutldukda inkr iderler. Kimesne grmedin ehdet idemezler, ancak iitmekledr. er- erfe mrcaat olundukda hid olmayup ve almetlerin dah talarda ve derelerde saklarlar. El-n lt u esbb ve nie almtla tutlan dah inkr ider. er- erfle el virmeyp kimesnenn hakkndan gelinmemekle oalup; "Shb-i ayrla std iderler." diy her zamnda azb olunur. Eger bir zamnda hlf- emr akamuz zhir old ise veyhd zhir ola, cmlemzi krsunlar. Ol asl nm ile ele gelenlern haklarndan gelinsn." didklerin" ilm eylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss kimesneye if itmeyp ciblde ve vdlerinde ve kasaba-i mezbrede ve madende ve kurda bi'l-cmle hbe olan yirleri gerei gibi tetebbu u tefahhus idp kallblk ile mehr olup mttehem olanlar tutdurup kallbla mteallik ellerinde bulunan letleri ve sikkeleri ile mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; bu bahne ile b-gnh olanlara dahlolunup evlerine sikke ve kalb aka brakmakla ve kimesnenn garaz ve taassub ile hlf- vk i olunup gnderilmesinden dah ihtiyt idp ele getrdn kimesnelern tamm gavrine irip dah ahvlini shhati zre arzidesin.

509

Karahisr- Shib'e dardan arap getirilip satlmasnn engellenip, Mslmanlarn ellerinde bulunan araplarn da dktrlmesi.

Karahsr- Shb beine ve kdsna hkm ki: Hlen kasaba-i mezbreye hricden baz kimesneler hamr getrp mey-hneleri ve boza-hneleri iledp feseka tyifesi cem olup fsk u fcrdan hl olmaduklar mesm- erfm old. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, min-bad kasaba-i mezbreye hricden bey itmek in hamr getrmeyp mey-hne ve boza-hneleri berkidp ehl-i slm'dan bir ferde rb-i hamr itdrmeyp ve mslimnda bulunan hamrlar klliyyen yabana akdup zyi idesiz ve kefere tyifesine dah iln- hamr u fsk itdrmeyp bi'l-cmle er- mutahhere mugyir i olduna rz-y erfm yokdur. era muhlif olan husslar def u ref idp eslemeyp era mugyir ve emrme muhlif i idenleri ele getrp habsidp arzeyleyesiz ki, hlf- 291

er ve mugyir-i emr temerrd teannd idenlern bir vechile haklarndan geline ki, syirlerine mcib-i bret olup bade'l-yevm kimesnenn emrme mugyir ve era muhlif i itmee mecli olmaya. Amm; bu bahne ile kimesneye hmyet olunmakdan ve celb ahz olunmakdan saknasz. Sonra muteb olmanuz mukarrerdr; yle bilesiz.

510

znikmid'de olan gemi lengerleri vesir let ve esbbn ile ve Kandr kadlarnn kira arabalar ile Sakarya'da yaplmakta olan gemilere iletmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972 ili kdsna hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp taht- kazndan arabalar ihrc idp znidmid'de bin olunan kadrgalara aa indrmek emrm olmd. znikmid'de der-mahzen olan gemi lengerlerin ve lt u esbblarn icre ile getrp Sakarya suy zerinde bin olunan gemilere iledilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp bu hussa bi'z-zt mukayyed olup aa indrmee ihrc olunan arabalar koyuvirmeyp kifyet itmezse dah taht- kazndan kifyet mikdr araba ihrc idp emrolunan gemi lengerlerin ve syir lt u esbblarn cret ile arabalara tahml itdrp dah ber-vech-i isticl mahall-i memra iletdrp teslm itdresin. Huss- mezbr mhimdr; syir zamna kys itmeyp ihmlden hazer idp emrm zre hdmetde mcidd mukdim olasn. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Kandr kdsna.

511

rgp kads Mevln Bl'nin kaz keferesine zulmettii yolundaki ikyetlerden dolay tefti olunmas.

Yazld. Ruka sunan kfirlere virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Semendire beine, Novaberde ve Alacahsr kdsna hkm ki: Kaz-i rgb keferesinden cumhr- rey Sdde-i Sadetm'e gelp hlen kdlar olan Mevln Bl in; "Harca ve det-i anm cemne gelen kullar ile birikp hadden brn bizden celb-i ml idp zulm teaddsinden ciz olduk." diy ikyet idp arz- hl ref itdkleri ecilden sunduklar arz- hln sreti ayn ile ihrc olunup sizn keml-i emnet ve hsn-i diynetinze itimd- hmynum oldu ecilden kd-i mezbrun teftin size emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kaz-i mezbreye varup rey hussn kdnun davsndan takdm idp hasmlaryla berber idp bi-hasebi'-er keml-i dikkat ihtimmla teft tetebbu idp gresiz; zikrolunan arz- hlde mastr oldu zre reyya 292

zulm teaddsi erle sbit zhir ola, mezbrdan mteveccih olan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra zulm hayfna mteallik sbt u zuhr bulan mevdd ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ale't-tafsl yazup defter idp arzeyleyesiz. yle ki; kd-i mezbrun zulm teaddsi olmaya, hlf- vk ikyet iden errrlerden bir kan habsidp irret ekvetlerin sbt u zuhr buldu zre sicillt idp sret-i sicilleri ile kree gnderesiz. Hn-i teftde tamm hak zre olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz. Bu bbda Dergh- Muallm avularndan Madin Nzr olan Mustaf bile mbir olup emr-i erden tecvz eylemeye; yle bilesiz.

512

Seferihisr kazs ahlisinin aslsz olarak kendisinden ikyeti olduu yolunda ikyette bulunan Budak adl siphinin ahli ile olan dvasnn grlmesi.

Yazld. Blk avu Ferruh avu'a virildi. F 9 Ca., sene: 972 Anatol belerbeisine ve Ankara kdsna hkm ki: Gurab-i yemnden olan Budak nm siphden Seferhsr kazsnda mtemekkin oldu karye halk ikyet eyleyp tefti in hkm-i erf virilmi iken hl mezbr siph Sdde-i Sadetm'e gelp; "Bu bbda karye-i mezbre halk bana garaz itmilerdr." diy ikyet itmein buyurdum ki: Mezbr siph ile dav-y hak idenleri ihzr eyleyp bir defa erle sorlup faslolm olmayup ve on be yl mrr itmemi davlarn bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus eyleyp gresin; erle sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra ne makle mdde sbit olup sicill olunm ise yazup Dergh- Muallm'a gnderesin ve amm; hn-i teftde mezbr karye ahlsinn mutlak garaz itdkleri sbit olup irret ekvetleri zhir ola, anun gibileri habsidp yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konlalar. Amm; gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ihtiyt eyleyeler.

513

znikmit, Ada, Akyaz, Yenice, Geyve, Akhisar ve Gynk kadlklarndan donanma iin istenen direk ve serenlerin znikmit skelesi'ne gnderilmesi.
znikmid ve Ata ve Akyaz kdlarna hkm ki:

Donanma-i Hmynum mhimmi in taht- kaznuzdan kesdrilp znikmid skelesi'ne gnderilmesi emrolunan direk ve serenler henz tamm getrilmedi ilm olund. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh varcak, bu emr-i mhimde asl tehr tevakkuf itmeyp bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzdan tayn olunan direk ve serenlerden bk kalup mahall-i memra irimeyenleri tamm dikkat ihtimm zre 293

ber-vech-i isticl kesdrp b-kusr iskele-i mezbreye iridrmek ardnca olasz. yle ki; ihmlinz sebebi ile tamm vaktinde gelp irimeyp maslahat avkolmak lzim gele, zrinz makbl olmayup azl ile konlmayup muteb mukab olmanuz makarrerdr. mer avu'a virildi. F 10 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, Yenice ve Geyve ve Akhsr ve Gynk kdlarna.

514

Hssa kadrgalar yelkeni iin alnp Foa skelesi'ne getirilen bezin Sdde-i Sadet'e getirilmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 9 Cumde'l-l, sene: 972 Midill beine hkm ki: Hssa kadrgalaruma yelken eylemein kifyet mikdr biz cemne kulumla hkm-i erfm gnderilp cem olup Foa skelesi'ne gelmek zre olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan bizi Foa skelesi'ne geldine haber vrid oldu gibi bir n ve bir sat tehr terh eylemeyp senn yanunda olan kadrga ile iskele-i mezbreye varup tahml idp zikrolunan bizi ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e getrp teslm eyleyesin; yle bilesin.

515

Sbk Badat Beylerbeyisi Hsrev'in teftii yaplmadan, sbk Badat kadsnn Sdde-i Sadet'e gelmemesi.

Sbk Badd kdsna hkm ki: Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev dme ikblh in Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp arzitdn huss teft olunman hlen Badd belerbeisine ve kdsna hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Teft ahvli erle grilp ber-taraf olmadn sen dah Badd'dan kup gitmeyesin; yle bilesin.

[Yev]m's-Sebt, f 12 Cumde'l-evvel, sene: 972

516

skdar ile stanbul arasnda ileyen kayklara tahammlnden fazla yolcu ve fazla cret alnmamas.

Yazld. Muhzrun ktibine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. skdar kdsna hkm ki: Hl; "skdar'dan mahrse-i stanbul'a ileyen kayklar mrr iden nsun akalarna tamaan on ikier demden ziyde tahml idp rzgr muhlif oldukda emvc- deryya 294

mtehammil olmayup nice kimesnelern helkine sebeb olurlar." diy arzolunman maber-i mezbrun kayklar emr-i erfmle yoklanup grildkde krk kayk mukarrer klnup buyurdum ki: Hkm-i erfmle Dergh- Muallm yenierilerinden zikrolunan Kayklar Yasakcs Dvd varcak, mukarrer olan kayklarun shblerin ihzr idp bu emr-i hmynum gerei gibi tenbh iln idp min-bad kayklarna dem almalu olduklarnda m-beynlerinde nevbet riyet itdrp eger te yakadan ve eger mahrse-i stanbul'dandur, tahammlden ziyde kimesneyi aldurmayup ve kayklarna alduklar demden dah emr-i sbkum zre iki deme bir aka aldurup fermn- erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri tedb idp habseyleyp arzeyleyesin. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olursa, mcebi ile amel eyleyesin ve bade'n-nazar, bu hkm-i hmynum elinde ibk idp almet-i erfe itimd klasn.

517

Grevlerini yerine getirmeyip fesadlk eden skenderiye Kalesi mstahfzlarnn hapsolunup, yerlerinin bakasna tevcih olunmas.

Yazld. Kethuds Osmn'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. skenderiyye sanca beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kala-i skenderiyye mstahfzlar ekser evktde fesddan hl olmayup erate davet olunduklarnda kylere firr idp sab yirleri mekn idinp badeh yine evlerine gelp ve syir hdmetlerinde dah ihml teksl zre olup anun gibilern gedkleri hara teklf olundukda; "Bizi katliderler." diy kimesne kabl itmeyp bu sebeb ile fesdlar ziyde olmakdadur." diy arzeylemisin. Buyurdum ki: Vardukda, kala-i mezbre erenlerinden anun gibi defetle enati olup fesd zre olanlar kala zindnnda muhkem habsitdrp ve tedbe muhtc olanlar dah muhkem tedb eyleyp min-bad kala-i mezkre erenlerinden bir ferde fesd enat itdrmeyesin. Temerrd idenlern gedklerin hara tevch idp arzeyleyesin.

518

Kefe'den gelirken ile'de karaya oturan gemiden yama olunan yan bulunarak sahiplerine teslim edilmesi.

Hasan avu'a virildi. F 18 C., sene: 972 ili kdsna hkm ki: Kefe'den ya tahml olunan gemilerden bir pre gemi ol cnibe geldkde rzgr muhlif olmala garkolup iinde bulunan iki yz yiirmi tulum ya karaya dkilp bundan akdem avuum gnderildkde yz tulum bulunup bksi ele girmeyp yalda olan kur halk yamlayup ve kimi birbirinden satun alup shbleri gelp; "Yamuzun ekseri rey m-beyninde veznolunup frht olmdur. Mlmuz zyi olmak bize hayfdur." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki:

295

avuum Hasan varcak, kd-i sbk ve nyibi ve emni ve ol cnibde yalda olan kur halkn cem idp dikkat ihtimmla teft idp zikrolunan ya satun alanlar kimden alm ise buldurasn. yle ki; satun alduklar yiri bulmayalar, ellerinde zikrolunan yadan alnm ya vey almeti buluna, anun gibilere ve nyibe ve kdya ve emne zyi olan ya her kande ise buldurup zuhra getresin. Bu bbda tamm dikkat idp b-gnh olanlara zulm hayf olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolmakdan hazer idp zikrolunan ya zuhra getrmeyince olmayasn.

519
Yazld.

Osmanl ile Be kral arasndaki ahidnmeye aykr olarak Be tarafndan Erdel toprana bir saldr olmad mddete Plaj Menhar hussu iin Erdel kralnn Tmvar beylerbeyinden yardm taleb etmemesi.

Erdel Kral stefan Kral'a hkm ki: Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Br-gh- Felek-itibhum'a mektb gnderp; "baz klun feth u teshri Plaj Menhar'dan(?) intikmun alup emn slim mrcaat idp yirne geldni ve adnuz recsyla kral tarafndan zerne dmen gelmek ihtimli" virmisin. Mektbunda her ne ki zikrolunm ise ale't-tafsl Dergh- lem-penhum'a arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; bundan akdem; "Be kral tarafndan kend vilyetnde Solo nm varo kurbinde bir parkan ve iki kala ortasnda bir kastel bin eylediler; dmen def olmayup kral- mezbr tarafndan muttasl dmen gelmek zredr." diy arzeyledn ecilden; "Vk bir bell ve balu dmen gelp vilyetne zarar itmek ihtimli var ise Tmvar belerbeisin muvenete taleb idesin. Mcerred Plaj Menhar(?) huss in asker ypratmayup ahde muhlif ol cnibe mterz olunmaya." diy emrm olmd. Arzitdn dmen ahvli sahh olmayup mfsid-i mezbr mukaddem ol cnibe iki pre kalanuzla iltic idp ve ahd-i erfm oldu esnda tarafeynn ellerinde bulunan yirler ve kalalar sorlmamak zre muhede-i hmynum olmken imdiye dein anlardan ahde mugyir vaz sdr olmadn sizn tarafnuzdan dah hlf- ahd vaz irtikb olun[ma]mak gerek idi. Harclarn ilileri Atebe-i Ulym'a getricek beher-hl ol cnibn ahvlin tezekkr itmeleri mukarrerdr. Ol vakt dn devlet-i hmynuma muktez olan umr ne ise grilr. Sen dah yarar kulum ol kulum olup vilyet-i Erdel dah kuvvet-i khiremle mazbt memleketimz olman dyim nazar- ferhunde-eserm ol cnibden nigern olmakdan hl deildr. Gerekdr ki; ad tarafndan kalbne havf u hayet getrmeyp memleket vilyetnn zabt u rabtnda mcidd merdne olup lzim'l-arz olan husslarnuz Atebe-i Ulym'a ilm itmekden hl olmayasz; yle bilesiz.

520

Tmvar beylerbeyinin Erdel toprana Be tarafndan ahidnmeye aykr olarak bir saldr olmad halde Palaj Menhar hussu iin Erdel kralna yardma gitmesinin nedenini bildirmesi.

296

Yazld. Kethudsna virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972 Tmvar belerbeisine : Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "belerbeiline mteallik asker-i zafer-rehbermle Kral-ol'na muvenete varlup Sakmar alndukdan sonra Plaj Menhar'un(?) melz u mev idindi tabur zerine varlup karra mecli olmayup firr itmein kral- mezbrun babasnun kadm kalalarndan on pre kalanun feth myesser olup badeh kral makarr cnibine ve sen dah emn slim belerbeiline gelp karr u nzl itdn" bildrmisin. Eyle olsa; bundan akdem stefan Kral mektb gnderp; "Ferendu tarafndan dmen gelp vilyetmde Solo nm varo kurbinde bir barkan ve iki kala ortasnda bir kastel bin eylediler." diy arzeyledkde; "Sahh haber alasn, ads def olmayup tekrr dmen gelp muvenete taleb iderse varasn." diy emrm oldukdan sonra sana defetle ahkm- erfe gnderilp; "Neme kral ile m-beynimzde olan ahd emna muhlif mcerred Plaj Menhar(?) huss in ol cnibe dahl taarruz olunmaya." diy defetle tenbh tekd olunm idi. Alnan kalalar hod cmle ahid-nme-i hmynumuz virilmezden mukaddem ol cnibn eline dmi ola ve eger cnibeynn ellerinde bulunan kalalar ve yirler sorlmamak zre muhede-i hmynum olup maa-hz Plaj Menhar(?) Kral-ol'ndan mukaddem r-gerdn oldukda ol cnibe iki pre kalasyla iltic eylemi idi. Alnan kalalar ne asl kldur, ahd-i erfme mugyir vaz ile alnan klun feth u fthn arzidp bu kadar fesda bs bd olmanun sebebi nedr? Gnderilen ahkm- erfeyi okumayup tegfl mi idersin ve Kral-ol'nun belerine nashat itdn bildrmisin; bu makle maslahat sana emrm olm mdur? Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, Ferendu tarafndan Kral-ol zerine bell balu dmen gelmeyp Be kral ahdleri muktezsnca harclarn gnderp ol cnibden ahde muhlif vaz sdr olmadn defetle gnderilen evmir-i erfeme muhlif ve ahid-nme-i hmynuma mugyir vaz olmaa sebeb nedr? Ol bbda cevbun ne ise yazup bildresin.

521

Kffr zerine yaplacak sefer iin Arboz, Trhala, Cezyir, Gelibolu, Karlili, Karesi, Mentee, Aydn ve Mora'dan gnll usul ile cenki tedarik olunmas.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Mora beine ve kdlarna bir hkm ki: Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyeti ile ibu nevrz- mbrekde kffr- hksr zerine gaz itmek in deryya donanma-i hmynum irsline niyyet olunup tayn olunan siphlerden gayri bir mikdr cengci lzim olman taht- hkmetinzde gazdan safs olan gnll yarar yiitlerden bir mikdr intihb olunup gaz-y erfde bile bulunmalar in ihzr olunmalarn emridp buyurdum ki:

297

( ) varcak, tehr itmeyp taht- hkmetinzde vk olan kasabt u bzrlarda nid itdrp siph nkeri ve kimesnenn abd-i memlki olmaya, gazdan saflu yarar yiitlere bu emrmi tenbh iln eyleyp Donanma-i Nusret-karnm seferine terb itdrp oklu ve yaylu ve harbel yarar yiitleri ihrc itdrp yarar demlerinze koup Donanma-i Hmynum varcak, yallara ihzr idesiz ki, Donanma-i Hmynum vardukda yallarda hzr bulunalar ki, pr mazr olan siphler ihrc olunup yirlerine bedel tutdurlup ve cengcisi olmayan kadrgalara tevz olunup gaz-y erfmde toyumlukda bulunduklarndan gayri niceleri hdmetleri ve yoldalklar mukbelesinde behre-mend ber-murd olalar. Huss- mezbr emr-i mhimdr; gerei gibi ikdm idp her ne mikdr mmkin olur ise ihrc idp mahall-i memrda ihzr olunmalarna say idp bb- dikkat ihtimmda dakka fevtitmeyesiz. Yazld. Arboz beine ve kdlara. Yazld. Trhala sanca beine ve kdlara. Yazld. Cezyir belerbeisine ve Gelibol kdsna. Yazld. Karlili beine ve kdlara. Yazld. Karesi beine ve kdlara. Yazld. Mentee beine ve kdlara. Yazld. Aydn beine ve kdlara.

[Yev]m's-Sebt, f 19 Cumde'l-l, sene: 972

522

Dulkadirolu ah Ali Bey'in olu Koca Bey ve kardei Sleyman'n adamlarndan yakalanp Konya'da hapsolunan Ilgar ve yoldalarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Karaman avularndan Al avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Karaman belerbeisine hkm ki: Hliy Zlkdir-ol h Al Be'n ol Koca Be'n ve karnda Sleymn Be'n demlerinden tutlup Konya'da habsolunan Ilgar nm kimesnenn ve mezbr Ilgar ile bile tutlan yoldanun sitne-i Sadetm'e gelmeleri lzim mhimm olman buyurdum ki:

298

Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp mezbrlar yarar demlere koup muaccelen Dergh- Muallm'a gnderesin ve bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer eyleyeler.

523

Dulkadirolu ah Ali Bey'in olu Koca Bey ve kardei Sleyman Bey'in Karabudak olu Musa adl zame buldurtturulmas.

Yazld. avubana virildi. F 20 Ca., sene: 972 Beehri Sanca Bei Byezd Be'e hkm ki: Hliy Dulkdir-ol h Al Be'n ol Koca Be'n ve Sleymn'un ele gelmeleri l-bdd lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp mezkrlar Karabudak-ol Ms nm zame teklf idp buldurup dah ele geldklerinde habseyleyp muaccelen Dergh- Muallm'a bildresin. yle ki; zam-i mezkr mezbrlar ele getrmeyp ihml idecek olursa, Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, zemeti hara virilp ve anlara olacak ukbet mezbra olup eedd-i kb ile mukab ola.

524
Yazld.

am'da vefat eden zam Kalender Mehmed'in criyesi, olu ve zemetinden kalan alacann tahsil olunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

m belerbeisine hkm ki: Vilyet-i m'da zemete mutasarrfken fevtolan Kalender Mehmed'n metrkt ve ol ve criyesi ve zemetinde bk kalan mahsli cem olup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, mteveffnun metrkt hussna bi'z-zt mukayyed olup tahvline denden zemetinde ne mikdr mahsli kalmsa cmlesin b-kusr tahsl ve defter itdrp metrktndan gelmesi mmkin olmayan anda bey itdrp bu cnibe gelmee kbil olan esbbyla anda olan mm'l-veled criyesin ve oln bir yarar itimd itdn kimesneye koup emn slim gnderesin. Tmrndan(?) ve metrktndan ne mikdr nesne olursa nakr u ktmr defter idp mhrleyp bile gnderesin.

525

Edirne'de iki yz elli dirheme satlmas istenen koyun etinin, kasaplarn ikyeti zerine iki yz dirhemden satlmas.

299

Yazld. Kd-asker Pervz Efendi'nn demisine virildi. F 20 Ca., sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem vrid olan hkm-i erfm mcebince mahmiyye-i Edirne'de koyun eti iki yz elli dirhem satlmas tenbh olundukda kassblar cem olup; "Ziyn iderz." didklerinde ( ) tutlup fi'l-vk ziynlar mukarrer oldun" bildrmisin. mdi; mahmiyye-i mezbrede koyun eti iki yz dirhem satlmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince koyun etin min-bad iki yz dirhem satdurup hlf- emr kimesneye i itdrmeyesin.

526
972

Belviran kazs Kuzviran karyesinde skin olan Vefa ve Ali bin eyh Safa adl zviyedarlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Karaman belerbeisi demlerinden Al avu'a virildi. F 19 Cumde'l-l, sene: Karaman belerbeisine hkm ki: Bilvrn kazsndan Kuzvrn nm karyede mtemekkin olan Vef ve Al bin eyh Saf nm zviyedrlar ele getrilp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Tehr itmeyp hsn-i tedbr tedrkle ele getrp yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konlalar. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

527

rgb Kads Mevln Bl'yi ldrmeye kasteden Alacahisar Beyi'nin avubas Mehmed ve yoldalarnn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr kdya virildi. F 23 Cumde'l-l, sene: 972 Semendire beine ve Kratova kdsna hkm ki: rgb Kds Mevln Bl gelp; "Alacahsr Sanca Bei Rstem dme zzhnun avubas Mehmed ve Hasan ve Byezd ve Ksm ve Ahmed ve Dvne Mahmd ve dger Byezd nm kimesneler baz levendt ile lt- harb ile katl kasdna hammmda iken basup teadd eyleyp ve hl voyvodas olan Keyvn ve Ksm meclis-i er- erfde er- erfe muhlif elfz- kabha ile etmitdiler." diy arzeyledi ecilden buyurdum ki: Vardukda, gaybet idenleri kefllerine bi'l-cmle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bir defa faslolmayup ve on be yl terkolunm dav deil ise 300

bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola, sbt u zuhr bulan cermelerin sicillt idp sret-i sicilleri ile kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yollarda onat vechile hfzidp gaybet itdrmekden hazer ideler. Bu bbda mukayyed olup tezvrden ve telbsden hazer eyleyesin. Hn-i teftde hakk- sarha tbi olup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ve er- erfe muhlif kimesneye teadd olunmakdan ihtiyt idesin.

528
Yazld.

Debri kazs Marti karyesinin ahlisine zulmeden Siphi skender ve dier yoldalarnn karye halkyla olan dvasnn grlmesi.

lbasan beine ve lbasan ve Debri kdlarna hkm ki: Sen ki lbasan kdssn, mektb gnderp; "Debri kazsndan Marti nm karye halk ba-ser-hem meclis-i era gelp; "Mat kazsna tbi Filos nm karye skinlerinden skender nm siph oullar ile ve karye-i mezbre ahlsi ile ve Derdas nm karye siphsi olan Hasan nm siph dah oullar ile ve Zepor nm karye siphsi olan Mustaf ummen karye-i mezbre halk ile ve karye-i Mete'den Bebe Vaa ve Milo Kola nm zimmler yz nefer dem ile ve Mehmed nm siph dah oullar ve yoldalar ile ve Akahsr kazsna tbi Mastar nm karyeden Hseynba nm kimesne elli nefer dem ile ve karye-i Yetiba'dan Ustura Beri(?) nm zimm otuz nefer dem ile ceman be yzden ziyde dem ile mezbr skender gelp snur mmtz olan karyemzde vk olan ekinlerimz bidrp harmen idp ddrp altm hmilden ziyde gallemzi b-vech alup gidp nie ekinlerimz dah brgrlerine yidrp inedp ve oullarmuz ve kzlarmuz alup dyim esr idp bey iderler." diy tezallm itdklerin bildrmein" mezbr skender'n tmr alnup buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, kazyye arzolundu gibi ise mezbr skender'i oullar ve bile varan siphler ile ve syir halkdan her kim ise hasmlar ile berber idp gaybet idenleri kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bir defa erle sorlup faslolmayan husslarn erle dikkat ihtimm zre teft tefahhus eyleyp bi-hasebi'-er sbit zhir olan hukk mteveccih olanlardan b-kusr ashbna alvirdkden sonra teaddleri sbit olanlar her kimler ise habsidp vk olan teaddlerin tafsl zre yazup arzeyleyesiz. Bu bbda, Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruh bile mbir ola. Amm; emr-i er- kavmden tecvz itmeye; yle bilesiz. Karaman belerbeisine Bedili-oullar in olan hkm kethudsna virildi. F 21 Cumde'l-l, sene: 972

529

Rakka'da isyan eden tifenin isyandan vazgemedikleri taktirde gerekli tedrikle zerlerine varlp haklarndan gelinerek ml-i mrnin tahsil olunmas.

301

Al elebi'nn demisi Mahmd'a virildi. F 10 Ca., sene: 972 Diyrbekir belerbeisine ve Rakka kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "tyife-i el-Bsem'n(?) zerinde olan ml-i mr tahsl olunmayup syn zre olduklar defetle arzolundukda, hkm-i erfm vrid olup; "Tyife-i mezbreye nyib ile demler gnderp erate davet idp itat-i er itmeyp syn zre olurlar ise sicill idp zerlerine varup ml-i mryi virmeyp ceng iderler ise haklarndan gelesin." diy fermn olunman tyife-i mezbreye nyib ve mutemedn-aleyh demler ile Emnleri olan Ksm ve Pr irsl olunup er[]ate davet olundukda itat itmeyp syn zre olduklar mukarrer olman Frat suyndan ubr idp zerlerine tevecch itmezden mukaddem tyife-i mezbreden Relvetiye(?) nm harbe kalanun harb olm yirlerin yapup iinde hsr olunup ceng kasdn itdkleri mukarrer olman kala-i mezbrede kendlerine karb olan mahallere vsl oldukda, firr idp ehl ylleriyle Frat suyna dp te cnibe ubr idp baz mllar ve esbblar gret olunup badeh tyife-i mezbrenn oklu ve yaylus ceng itmein gir Frat suyndan ubr idp su kenrnda hayli ceng olup tarafeynden nie dem katlolundun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan tyifeyi yarar demler gnderp erate davet idp zerlerinde ne mikdr ml var ise taleb idp b-kusr tahsl itdresiz. yle ki; itat-i er itmeyp fesd enat zre syn u tuynlarnda srr zre olup slhlar mmkin olmayup memleket reyya zarar u ziynlar ola, tehr itmeyp tedrkleri her ne yzden mmkin ise grp ba ba mfsidlerinn haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret olup ve ml-i mr dah zyi u telef olmayup tahsl oluna. Amm; gnderdnz deme tenbh tekd eyleyesiz ki, tyife-i mezbreyi evvel erate davet idp itmnn- kalb virmek in gerei gibi istimlet itdrp ahsen vechile slhna sayeyleyesiz. Myesser deil ise fermn- erfm zre tedrklerin gresiz.

530

Bodan voyvodas tarafndan ticret iin Moskova'ya gnderilip dnnde Leh vilyetinin Lov Kalesi'nde tutulan Dragan adl Ermeninin Bodan'a gnderilmesi.

Bodan voyvodasnun demisine virildi. F 10 Cumde'l-l, sene: 972 Leyh kralna nme-i erf yazla ki: Bodan voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "Dragan nm Ermeni'yi baz met ile semmr ve balk dii almak in Moskov cnibine gnderp nie zamn gelmeyp hliy esbb ile taht- hkmetinzde Lov nm kalada mtemekkin oldun" bildrp; "ahid-nme-i hmynumuz mcebince mezkr Ermeni esbb ile gnderilmesin" rec itmein gerekdr ki; nme-i hmynumuz ile mrun-ileyh voyvodanun demi vardukda, muhede-i hmynumuz zre m-beynde olan dostluk ve sadkatinz mcebince mezkr Ermeni'yi aka v esbb ile mm-ileyhe gndermek bbnda env- mes-i cemlenz vcda gele. Tahrran... 302

531

Rodosuk kasabasnda siphiler tarafndan der-mahzen olan terekenin stanbul zahresi iin gelen gemilere ykletilip gnderilmesi.

Muhzra virildi. F 13 Cumde'l-l, sene: 972 Tekfurta kdlarna hkm ki: Hlen kasaba-i Rodoscuk'da baz siphler ve gayri kimesneler tereke alup der-mahzen idp ve min-bad dah etrfdan gelen terekeyi stanbul zahresiyn varan gemilere aldurmayup kendler alup matrabzlk itdkleri istim olund. mdi; mahrse-i mezbre zahresi ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Dergh- Muallm yenierileri blkbalarndan Mustaf nm kulum vardukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup kasaba-i mezbrede der-mahzen ne mikdr tereke var ise eger siphnndr ve gayrndr her kimn olursa olsun shblerine asl tealll niz itdrmeyp mahrse-i stanbul zahresiyn varan gemilere narh- rz zre bey itdrp mahmiyye-i mezbre zahresiyn irsl eyleyesiz ve ne mikdr tereke bey olundun ve kank resn gemisine tahml olunup gnderildin yazup defter idp kurudan Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, gelen gemilerden defter mcebince taleb olunup ol bahne ile deryya ve hrice hlf- emr tereke virilmek ihtimli olmaya ve min-bad gerei gibi tenbh tekd eyleyesiz ki, eger siph tyifesidr ve gayridr, hricden kasaba-i mezbreye gelen terekeyi der-mahzen itmek in aldurmayup stanbul mhimmi in varan gemilere narh- rz zre aldurup hlf- emr kimesneye i itdrmeyesiz. Eslemeyenler her kim ise isimleri ile yazup arzeyleyesiz ki, emrme muhlif vaz idenlern haklarndan geline; yle bilesiz.

532

Haleb Haznesi'nden Erzurum kullar iin alnan mevcibe kimsenin dahlettirilmemesi.

Dvne Husrev'e virildi. F 14 Cumde'l-evvel, sene: 972 Erzurum belerbeisine hkm ki: Erzurum'da olan kullarum Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Mevciblerin almaa gnderilen kimesneler Haleb Haznesi'nden alduklar altun baz kimesnelere mumeleye virp esbba bozup Erzurum'a geldkde esbb satlnca tevakkuf olunmak lzim gelp kulun mevcibi vaktinde virilmeyp nks altun ve yaramaz aka virrler." diy bildrdkleri ecilden mezkrlarun mevciblerinden det knn zre msterakadan m-adsn alkomayup hazneden karup virdkleri Haleb'de Hzne-i mirem defterdr olan kend mhriyle mhrleyp sana irsl itmein hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Varcak, mevcib taleb itmee hricden kimesneyi gndermeyp kul tyifesinden min-bad nevbet ile yarar itimd olunur kimesneleri tayn idp gnderesin. Mevcib in Haleb Haznesi'nden alduklar ml defterdr mhriyle sana getrp teslm itdkde her ble kend yanunda tevz itdrp ksede bk kalan mhrnle mhrleyp hfzitdrp 303

kulun mevcibi in Hazne'den kan mla kimesneyi dahlitdrmeyesin. Mevcibleri Hazne'den kdu gibi kendlere vsl olup kimesnenn tebdle mecli kalmaya; yle bilesin.

533

Haleb Haznesi'nden Erzurum kullar mevcibi iin gnderilecek parann, gtrecek olana mhrlenip teslim olunmas.

Dvne Husrev'e virildi. F 14 Cumde'l-evvel, sene: 972 Haleb defterdrna hkm ki: dem gnderp; "Erzurum'da pre gemeyp mevciblerin pre virilp ve altun virildi takdrce msterakasndan m-ad altun bana birer prelerin alkoduklarn ve virilen altun mhrlenmeyp alup giden kimesneler esbb preye tebdl itdklerin." bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, tyife-i mezbrenn havle olunan ulfeleri in virilen ml her kime teslm olunursa muhkem mhrleyp gnderesin ki, ana gre teleb oluna ve arzolundu zre det knn zre msterakadan ziyde altun bana birer pre alkondu vk mdur ve imdiye dein ol vechile olgelmi midr, nicedr alkonlmdur; sebeb bs ne ise shhati zre arzeyleyesin. yle ki; emr-i erfm olmadn olm ise men u def idp hlf- emr i olmakdan hazer eyleyesin.

534

Kavala Kalesi'nden kaan tutuklularn, kale dizdar ile o gece nbei olanlara buldurtturulmas ve nbetilerin gediklerinin bakasna tevcih edilmesi.

Yazld. Be demine virildi. F 14 Cumde'l-l, sene: 972 Selanik beine ve Kavala kdsna ve Siroz kds olup vilyet-i mezbre mehyifi teftinde olan Zeyneddn'e hkm ki: Hliy Kavala kds sret-i sicil gnderp; "Kavala Dizdr olan brhm nm kimesne kalada mahbs olan mcrimleri kaurdun" bildrmein dizdrun dizdrl alnup gaybet iden mcrimler dizdra ve ol gice beki olanlara teklf olunup buldurmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, dizdr- mezbr ile ol gice nevbetci olan kimesnelere gaybet iden mcrimleri elbette teklf idp buldurup ele giren mcrimleri habsidp ve ol gice nevbetci olanlarun gedklerin hara tevch idp arzeyleyesiz.

535

Kyceiz'de yalan ve hle ile Mslmanlara zulmeden Nasuh Fakih'in kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

304

Kyceiz kdsna hkm ki: Bundan akdem mektb gnderp; "Nash Fakh nm kimesnenn tezvr telbsi olup mslimnlara hlf- er teaddsinn nihyeti yokdur." diy bildrdn ecilden; "Vk ise kree gnderesin." diy emr-i erfm irsl olunmd. Henz mezkr gnderilmeyp hmyet olundu ecilden buyurdum ki: Ol hkm-i erfm mcebince mezkrun ahvline mukayyed olup irret ekveti ve telbsi zhir olup sicill olm ise tehr itmeyp sret-i sicilli ile Dergh- Muallm avularndan brhm'e teslm idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 16 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye

536

Vefat eden Nake ceziresi dkasnn yerine Nake, Sire ve Milo cezirelerine, cizyelerini vermek zere olu Yamko'nun dka tyin olunup beratnn verildii.

bu bertun tekrr bir sreti dah yazlup virilmek emrolunman ayn ile tekrr yazld. F 28 Ramazn, sene: 972 Nin- hmyn hkmi oldur ki: Hliy Nake cezresine tbi Santorin ve Paroz cezrelerine her sene 52.391 aka cizye ed itmek zre mutasarrf olan drende-i fermn kdvet'l-meri'l-milleti'l-Meshyye umdet kberi't-tyifeti'n-Nasrniyye Yakmo Dergh- Muallm'a dem gnderp; "zikrolunan Nake'nn bei olup babas olan dka mrdoldun" bildrp; "Cezre-i mezbre ile Sire ve Milo cezreleri babas viregeldi yz tokuz bin alt yz tokuz aka cizye ile kendye sadaka olunmak" bbnda istid-y tfet eyledi ecilden zikrolunan cezreleri babas ed itdi cizye ile mrun-ileyhe tayn idp eline bu bert- hmyn virdm ve buyurdum ki: Bade'l-yevm evvelden tasarruf itdi cezrelerle babas mutasarrf oldu cezrelern cizyeleri ki, cmle yz altm iki bin akadur sl-be-sl vakti ile bi't-tamm Hzne-i mirem'e ed idp ribka-i ubdiyyet istikmetde sbit-kadem ola. Cezre-i mezbre reysndan gayri harc-gzrlarumdan ve gayriden kimesneyi cezrelerine kabl itmeyp Bb- Sadetm'le advet zre olanlarla dostluk itmeyp gemilerin ve harm korsan levend gemilerin cezrelerine getrmeyp azk ve yarak virmeyp bi'l-cmle toruluk zre sdr olan evmir-i aliyyeme imtisl zre ola. Merkm u mastr olan cezrelere evvelden babas tasarruf itdi zre mutasarrf olup elinden alnmaya ve syirleriyle davlar oldukda vekl gnderp kazyyeleri Sdde-i Sadetm'de istim oluna. Kend rayyetleri bbnda olan dav v nizlarn kadmden olgeldi zre ynlerince grp faslide. Anun gibi siyset lzim gelrse dah dedesi ve babas itdi zre muhtc- arz olmayan det ynlerince istihkklarna gre ehl-i fesda cezlarn virp belerbei ve sancakbei ve kdlar ve kapudnlar dahl taarruz klmaya ve zikrolunan cezreler keferesinden biri Memlik-i Mahrsem'de ticret rencberlik iderken mrdolsa metrktna Beyt'l-mlci karmayup yava emnleri dahlitmeye ve mslimnlara bey u ir v keflet ve syir umr- eryyede 305

be bine varnca vk olan husslar sicilltsuz ola. Be binden yukaru olan bey u ir v ticret keflet husslarnda ve syir umr- eryyede sicillt itdrp sret-i sicil vey huccet alalar. Sonra niz olundukda sicille ve huccete nazar olunup mcebi ile amel oluna. Bu ikiden biri olmayup zr hid ikmet itmekle bunlardan nesne dav iderler ise mesm olmaya. Bu huss mukaddem tenbh oluna. Bade't-tenbh gir niz iderler ise mdm ki kdlar huccetlerinde vey sicille kaydolunm olmaya, anun gibilere tezvr telbs itdrilmeyp er- erfe muhlif itdkleri davlar istim olunmaya ve cezreleri keferesinden levend elinden ve gayriden esr olm her kande bulunur ise -ki, cezrelerinden idi malm u zhir ola- mslimn olm ise zd olup henz kfri zre olanlar belerine teslm oluna. Sancakbelerinden ve kdlardan ve kapudnlardan ve hssa reslerden ve gayrilerden cezrelerine dahl tecvz olunmayup ve yallarnda bulduklar demlerin cebren gemilerine alup rencde itmeyp bir aka ve bir habbelerin almayup ve cezrelerine kup mft deirmen ta ve tuzlalarn basup akasuz tuzlarn ve ift srerken kzlerin cebren alup boazlayup koyunlarn ve keilerin ve kuzularn ve syir nesnelerin mft meccnen almayalar. Mdm ki ubdiyyet istikmet zre sdr olan evmir-i aliyyeme imtisl idp babas ve kend viregeldkleri muayyen harclarn gir bi't-tamm sl-be-sl irsl idp kend hllerinde olalar, vech-i merh zre olan kazyda ibu nin- hmynumun mazmn- sadet-nmnyla amel olunup hlfna cevz gsterilmek

) mni u dfi ve mnzi u rfi olmaya; yle ihtimli olmaya. Ol bbda h ( bileler. Almet-i erfe itimd itikd klalar. Be-makm- Kostantniyye el-mahrse

537

Yaramazl sicil olunmu olan ankr kazs Karata Mahallesi'nden Yusuf'un kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kengr'dan Cafer'e virildi. F 18 Cumde'l-evvel, sene: 972 Kengr beine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Kasaba-i mezbre kavminden cemm-i gafr gelp; "Mahalle-i Karata'da skin Ysuf nm kimesne gammz u err akdr ve muhsana htnlara; "Zin eyledm." diy iftir ider. ehirden srilmesi lzimdr ve bundan sbk Muhyiddn Kd zamnnda baz fesdt zhir olman, ehirden srilmee hkmolunup sicill olunmdur." diy ekv itdklerinde sicill-i mahfza nazar olunup didkleri gibi bulunup yaramazl malmun oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; kazyye arzitdn gibi olup yaramazl erle sbit olup fesd mseccel olm ise sret-i sicilli ile mezbr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

306

538

Ticret iin Prizrin pazarna gelen Dukagin reyasna kimsenin mdhale etmemesi, vuk bulacak dvalarnn toprak kadlar tarafndan grlmesi.

Dukagin beinn kethudsna virildi. F 16 Cumde'l-evvel, sene: 972 Prizrin kdsna hkm ki: Hliy Dukagin bei Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Sanca sabistn khistn olmala bzr yiri olmayup sanca dhlinde eger Dukagin ve Hslar Kdlklar'nun reysnun ekseri bb- maetleri ve kr [u] kisbleri in Prizrin bzrna varduklarnda ehsdan baz kimesneler nie fukarya isnd- mlem-yekn eyleyp toprak kdsna getrilmeyp Prizrin kdsna istim itdrmekle Prizrin sanca bei tarafndan habsolunup veyhd feth- hknden ber syn u tuyn zre olan Kk Kanta nm karye keferesine istimlet virilp her vechile yollar emn emn ve mrr iden ehl-i tccr ve syir yende v revende istirhat [i]tmnn zre iken ahl-i Kanta keferesi dah vech-i malar hussnda bir ka nefer zimm Prizrin bzrna geldklerinde bir kimesne; "Benm karndaum katlolunmdur." diy gelen kfirleri Prizrin Mahkemesi'ne ihzr idp gayr-i vk hidler ikmet itdrmekle sancakbei cnibinden habsolunup halslar bbnda defetle demler gnderilp tlklar myesser olmayup sdr olan kazy mahall-i hdisede toprak kdsna mrcaat itdrilmemekle fukar v gurabya zulm-i sarh oldundan m-ad yollar mesdd ve ehl-i tccr munkat olmasna sebebdr." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; kazyye arzolundu gibi ise bundan akdem Memlik-i Mahrsem'e defetle ahkm- erfe gnderilp her huss mahall-i hdisede istim olunmak emrm olmdur. Ol emr-i hmynuma muhlif zikrolunan bzra varan Dukagin reysna kimesneyi er u knna muhlif dahlitdrmeyesin ki vk olan kazyyelerin toprak kds mahall-i hdisede er- erf muktezsnca grp ber-taraf eyleye. Ol bbda hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf i olmakdan saknasn; yle bilesin.

539

Zihne ve Drama'da mret-i mire Evkf Muktat mahslnden stoklanm olan terekenin Kavala skelesi'ne getirilerek stanbul zahresi iin gelen gemilere gnlk fiyattan satlmas.

Yazld. Mtevell demi Cafer'e virildi. F 16 Cumde'l-evvel, sene: 972 Kavala kdsna hkm ki: Mahrse-i stanbul'da bin olunan Imret-i mirem Evkf Mtevellsi Mahmd zde mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Evkf- mezbrenn Zihne ve Drama kazlarnda vk olan muktat mahslinden Zihne Muktaas'nun iki senede hsl olan gallt ve Drama kazsnun bir senede hsl olan gallt cmle der-anbr olup ol diyrun gallt zikrolunan senelerde b-hadd olmala kimesne bakmayup ve Zihne kazsnun havs gyet vahm olman anbrda tereke rimee yz tutup ml-i vakfa kll zarar olmak 307

mukarrerdr. Terekeye muzyaka olan yirlerde frht olunmasyn hkm-i erf sadaka buyurla." diy arzitmein Kavala skelesi'nde tlib olanlara bey olunmasn emridp buyurdum ki: Anun gibi evkf- mezbre muktatndan zikrolunan kdlklarda vk olan muktatun terekeleri bey olunmak in Kavala skelesi'ne varup emr-i erfmle stanbul zahresiyn varan rencber gemilerine narh- rz zre bey itmel olduklarnda hlf- er u knn kimesneyi dahl tecvz itdrmeyesin ve her bir gemiye ne mikdr tereke tahml olundun hkm-i erfmn zahrna resinn ismi ve terekenn mikdr ve ne sir zre virildini yazup hkm-i erfmi ayn ile karadan Bb- Sadet-mebum'a gnderesin. Amm; bu bahne ile deryya ve kffr- hksra tereke virilmekden hazer eyleyesin.

540

orum beyinin mehyif teftii srasnda tutuklanan siphi Veled'in kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 21 Cumde'l-l, sene: 972 orum Bei Mehmed'e hkm ki: Sbk liv-i mezbr bei olup Mehyif Mfettii olan lys dme zzh mfetti kdlar ile Bb- Sadet-mebum'a mektb gnderp Bozok teft olundukda bin yz aka tmra mutasarrf olan Veled nm siph ehl-i tezvr ve hrsuz yata, reyya zararlu kimesne olup cebr ile mslimnlarun terekelerin ve esbblarn alup teadd itdi sbit olman orum Kalas'nda habsolundu ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbr Veled'i sret-i sicilli ile mukayyed mahbs yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki kree konla. Amm; gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

[Yev]m'l- sneyn, f 22 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye.

541

Haklarnda rgp Kads Mevln Bl tarafndan ikyet olan Alacahisar beyinin bz adamlarnn tefti olunmas.

Yazld. Kdnun demine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Alacahsr beine hkm ki: Bundan akdem rgb Kds Mevln Bl Dergh- Muallm'a gelp baz demlernden ekv itdi ecilden erle teft olunmasyn hkm-i erfm virilmidr. mdi; buyurdum ki: Hn-i teftde demlernden huzr lzim olan kimesneleri taleb itdkde h bir vechile tealll itdrmeyp meclis-i er- erfe gnderesin ki erle kazyyesi ne ise grile. yle ki; davet olunan demlernden biri; "Gaybet itdi." diy tealll oluna, bu bbda zrn makbl olmaz; bilmi olasn. 308

542
Yazld. Kezlik.

Haklarnda tefti olunmak iin emir verilen Alacahisar beyinin adamlarndan kama ihtimli olanlarn tefti olununcaya kadar hapsolunmas.

Dergh- Muall avularndan Mustaf'ya hkm ki: rgb Kds Mevln Bl Dergh- Muallm'a gelp Alacahsr bei demlerinden ekv itdi ecilden teft olunmasyn hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, meclis-i er- erfe huzr lzim olan kimesnelerden gaybet itmek ihtimli olanlar ele getrp mfettiler gelince habseyleyp zabteyleyesin ki, mfetti geldkde ahvli ne ise erle grile; yle bilesin.

543

Kocaeli sancandan on kadrgaya lzm olan aalarn kesilmesi iin Hzne-i mire'den para gnderildii, aalarn kestirilip defterinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Ben kethudsna virildi; Dvn'da. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Kocaili beine hkm ki: Hliy on pre kadrga bin olunman aa lzim mhimm olman Hzne-i mirem'den cret in kifyet kadar aka ihrc olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr itmeyp taht- livnda bulunan yirlerden on pre kadrganun binsna lzim olan kerestesin ibu mh- Cumde'l-l'nun evhrine dein bi't-tamm kesdrp yondurmaa mberet itdrp hzr u mheyy idp ve kesilen aalar cinsl cinsi ile yazup defter idp defternn bir sretin kdlara teslm idp ve bir sretin mhrleyp Atebe-i Ulym'a muaccelen irsl idesin. Huss- mezbr gyet ile mhimm olup hsn-i ikdmuna itimden sana emrm olmdur. Ana gre mukayyed olup itmm- maslahat itmek ardnca olup ve rencber tyifesinn dah bi't-tamm cretlerin virp kimesneye zulm hayf olmakdan saknasn. Sen dah Donanma-i Hmynum'la gitmee hzr u mheyy olasn.

544
Yazld.

Yol kesip adam katleden Mele nm Arap tifesinin zarar ve mazarratnn defedilmesi.

Karaman belerbeisine hkm ki: Bundan akdem sana emr-i erfm gnderilp; "Mele nm Arab tyifesi yollara inp yende v revendenn kimin katl ve kimin bendidp rzklarn ve esbblarn alup fesd iderler. Baz Lrende kurbinde Bakc Kprsi banda ve baz Manavgad kazsnda 309

skin olup tavar u esbb giden kimesneler mezbrlarun skin olduklar mevza varup ayn ile esbblarn bulup meclis-i era davet eyledklerinde itat-i er itmeyp ndlar mukarrer olup ele gelmeleri her vechile lzim olman mezkrlar taht- hkmetinzde her kande bulunurlar ise lzim geldkde il-erinden kifyet mikdr dem ile tedrklerin grp mmkin oldu zre hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp mazarrat u ifsdlarn ol yirlerden def u ref eylemek" emrm olmd. Hliy rey tyifesinden baz Dergh- Muallm'a gelen; "Tyife-i mezbrenn imdiye dein emr-i erf muktezsnca haklarndan gelinmeyp fesd enatleri yevmen fe-yevmen mtezyid olup kem-kn yende v revendenn yollarna inp emvl esbblarn gret klup env- zulm teaddden hl deillerdr." diy ilm eylediler. mdi; vilyete hkim nasbolunmakdan murd- erfm ol vilyetn rey v berys ehl-i fesd enatden emn masn olup eyym- sadet-i hmynumda keml-i refhiyyet zre sde-hl olmalardur. Tyife-i mezbrenn imdiye dein emr-i erfm muktezsnca haklarndan gelinmedi mukaddem olan belerbeinn adem-i ihtimmndan fehmolunur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, huss- mezbra bi'z-zt mukayyed olup emr-i erf-i sbkum mcebince zikrolunan ehl-i fesd belerbeilinde her ne mahalde bulunursa yataklandurup kifyet kadar sba ve siph ile zerlerine varup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp husamsyla berber idp bi-hasebi'-er teft idp cmlesin der-zencr idp fesd enatleri sbit zhir olanlardan ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra siph olanlar habseyleyp ismi ve resmi ile yazup bildresin. Siph olmayanlarun erle cez v sezlarn virp gerei gibi haklarndan gelesin. yle ki; zikrolunan mfsidler hussna sen dah mukayyed olmayup rey tekrr ikyete geleler, asl beyn idecek zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup ol asl ehl-i fesdun urkn kat idp memleket vilyetden mazarrat u fesdlarn def u ref itmek ardnca olasn. Tezvr telbsden ve bu bahne ile b-gnh olup kend hllerinde olanlara era muhlif zulm hayf olmakdan hazer idesin.

545

Alacahisar beyinin, voyvodalarn emvl- hssa tahsili iine kartrmamas, hara iin reyann dedii parann ekseriyetle kalp kmasndan dolay kallblarn aratrlmas.

rgb kdsnun demine virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Alacahsr beine hkm ki: Liv-i mezbra varan harcler reydan alduklar akay taylamak istedklerinde voyvodan olan Keyvn reyy dll idp ayaa kaldurup akanun taylamasna ve nev-yfte teftine mni oldundan gayri reyya kalb aka virp alnan akanun baz Sdde-i Sadetm'e gelp taylandukda ekseri kalb kup ve rey elinde mektblarun bulunup mezkr voyvodana; "Keyvn Be" diy htb itdn tahrr olunm bulund. mdi; senn cnibnden voyvodana ol vechile iltift olcak ol vilyetn ahvline kll ihtill gelmek lzim gelr. Bu asl evz sancak zabtna adem-i iktidrdan vey tamaan reyya dest-i tetvl olmaa dellet ider hussdur. Buyurdum ki:

310

Hkm-i erfm varcak, sancaun zabtnda min-bad keml-i hrset ve hsn-i tedbr zre olup rey -ki, vedyi- Hlik- berydur- refhiyyet istirhatlerine ve hsn-i intizm zre ihtillden ber olmalarna mukayyed olup voyvodalaruna iltift itmeyp ve reyya dest-i tetvl itdrmeyp min-bad voyvodalaruna, eger harc zamn ve gayri vaktdr, h bir zamnda reydan alnan emvl-i hssaya kardurmayup rencberliklerinden hsl itdkleri akalarn kend ellerinden kuzt marifeti ile ed ideler. Voyvodan mun zahr olmala kalb aka virilmesinden ve syir hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf i olmasndan hazer eyleyesin. Harc in ed olunan kalb akay rey kimden almlardur, voyvoda m virmidr, yoksa hardan m almlardur; her kimden ellerine girmi ise dikkatle tetebbu idp kallblar zuhra getrp kallbla mteallik sikkeleri ve syir letleri ile mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Kallb huss in sana mufassal hkm-i hmynum gnderilmidr. Ol emr-i hmynum mcebince kalb aka ve kallbdan ol vilyet pk tathr itmek ardnca olasn. Amm; bu bahne ile kimesnenn evine ve dkknna sikke ve kallb esbb braup kend hllerinde olanlara bhtn olup celb ahz olunup hlf- er zulm hayf olmakdan hazer eyleyesin.

546

Alacahisar sancanda yakalanmalar.

ortaya

kan

kallblarn

bulunarak

Yazld. Al avu'a virildi. F 22 Cumde'l-l, sene: 972 Alacahsr beine ve liv-i mezbrda vk olan kdlara hkm ki: imdiki hlde vilyetde baz kallblar zuhr idp kalb altun ve aka kesp kallblk itmek ile altun ve aka emrine kll ihtill ve teml-i nsa inhll virdkleri ecilden anun gibi kallblar hufyeten yoklanup ele getrilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, taht- hkmetinzde vk olan kasabt u kury ve syir bhe olunan mevz yokladup etrf u cevnibden dah keml-i dikkat ihtimmla tetebbu idp ol kimesnelern ki, kallbl bi-hasebi'-er sbit zhir ola, der-zencr idp kallbla mteallik ellerinde bulunan esbblarn ve sikkelerin ve kesdkleri aka ve altundan mevcd olan mhrleyp sen ki sancakbeisin, itikd itdn yarar demlernle Atebe-i Ulym'a gnderp shhati zre ahvllerin arzeyleyesin ve baz kallblar tutldukda sbalar ve voyvodalar cermelerin alup meclis-i era getrdklerinde hmyet idp; "Kallblklarn isbt idn." diy kelimt eyleyp sicill akasna tamaan bertlarna sicill olunup tlk olunurm. Gerekdr ki; ol bbda kimesneye hmyet itdrmeyp her birinz taht- hkmetinzde gerei gibi mukayyed olup anun gibi bir kallb sikkesi ve kesdi kalb altun ve akasyla tutup getrdklerinde elinde bulunan alyim lmine dellet ide, tamm dikkat ihtimm idp elbette kallbln zuhra getrp erle sbt buldu gibi sicill idp sret-i sicilli ile mukayyed mahbs gndermeyince olmayasz ve baz kimesnelern hasmlar olup veyhd celb ahz maslahat in kend hllerinde olanlarun evlerine kalb aka ve sikke braup sonra; "Kallbdur; evinde bu asl nesne vardur." diy gamzidp teadd olunurm. Ol asl kend hllerinde olanlara hlf- vk isnd ile hayfolmakdan 311

saknasz ve bir kimesne, bilmedin, elinde kalb ve yaramaz altun ve aka buluna, aldu yiri bulvirince ol kimesneye dahl teruz olunmaya. Meger ki, kend ameli idine zannoluna vey kallb erki olmala mslimnlar eyline ehdet itmeyeler, ol asl kimesnelern ahvline mukayyed olup tehdd idp erkin buldurup kallb hakknda cr olan emrm mcebince amel eyleyesiz. Bu hussda benm ziyde ihtimmum vardur. Siz tamm ikdm idp ol asl mfsidleri hsn-i tedrkle ele getrdkden sonra taht- hkmetinzde muhkem nid itdrp min-bad krk ve kalb aka ve altun istiml itdrmeyp men u def idesiz. yle ki; adem-i ihtimm ve teksl olunmala mndefi olmayup taht- hkmetinzden Hzne-i mirem'e kalb altun ve aka gele, asl zrinz makbl olmayup mansbnuz alnmala konlmayup env- kb u tb- elmm ile mukab muteb olmanuzdan ihtirz idesiz ve bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunup; "Elinzde kalb altun ve krk aka bulunmdur." diy celb ahz olunup hlf- vk kimesneye bhtn olunup zulm hayf olunmakdan dah gyet ile ictinb idesiz. Bu dah. Bir sreti, Edirne kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, ehirky kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, skb beine ve kdlarna yazld. Bu dah. Bir sreti, zvornik beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Siroz kdsna yazld. Ber'e virildi. Bu dah. Bir sreti, Semendire beine ve kdlarna. Bu dah. Ber'e virildi. Bir sreti, Sidrekapsi kdsna yazld. Al avu'a virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti, irmen beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Bosna beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Dukagin beine ve kdlarna. Bu dah. Ber'e virildi. Bir sreti, Trhala beine ve kdlarna.

312

Bu dah. Bir sreti, skenderiyye beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Selanik beine ve kdlarna. Ber'e virildi. Bu dah. Bir sreti, Vultrn beine ve kdlarna. Bu dah. Bir sreti, Vidin beine ve kdlarna. Bu dah. Mehmed Hn'a ve kdlarna. Bu dah. lbasan beine ve kdlarna. avu-oullarndan Ber'e virildi. F 2 C., sene: 972 Bir sreti, Paa sancanun sol-kolnda olan kdlara. Al avu'a virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972 Bir sreti dah, Hersek beine yazld. Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti dah, Ohri beine yazld. Yazld. Mahmd avu'a virildi. Bir sreti, Avlonya beine ve sanca kdlarna. Yazld. Bu dah. Bir sreti dah, Yanya beine ve sanca kdlarna. Bir sreti, skenderiyye beine yazld.

547
Yazld.

ehirky kazsnda Mslman halkn fsk u fcrdan uzaklatrlmas iin btn Mslman evlerinin aranp, bulunan araplarn dklerek imh edilmesi, gayrimslimlerin de Mslmanlara arap satmamalar hususunda uyarlmas.

Alacahsr beine ve ehirky kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "ehirky Voyvodas Canbolad meclis-i era gelp; "Kasaba-i mezbre halkndan ekseri cdde-i eratden udl idp zin ve rb-i hamr yi olup nie yirlerde zindan hsl olm olancklar bolm bulunup ve bi'l-fil kimesne let-i harble mecrh olup kasaba-i mezbrenn immlar ve mezzinleri harm-zde 313

errinden havfidp ilma kdir deillerdr." dimein her mahallenn imm ve mezzini ve cemati ihzr olunup sl olundukda bi'l-ittifk didiler ki: "imdiye dein bu asl hller nie defa grilp harm-zdenn hakkndan gelinmemekle haber virenlern mllarna ve kendlerine zarar mterettib olmala harm-zdeyi ele virmeyp amm; imdi olan fsk u fcr bir zamnda olmamdur. Zr evvel hamr kefereden satun alurlard. Hliy halkun ekseri kend evlerinde hamridp kefereye hamr bey iderler ve bun idenler ekser siph tyifesi ve nkerleri olup kend tevbi ve ehirlden ehbbsyla kend haremleri iinde kapularn kapayup fskiderler." diy haber virilmein, mezbr voyvodaya bir ka dem kolup baz kimesnelern evleri yoklandukda evlerinde er ve drder fu hamr bulunur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kasaba-i mezbrede olan mslimn evlerin gerei gibi yoklayup her kimn evinde hamr bulunursa kaplarn sndurup hamrlarn yabana akdup zyi idesin. Mslimndan bir ferdde katre-i hamr komayup ve rb-i hamr itdrmeyp gerei gibi men u def idesin ve kefere tyifesine dah tenbh tekd idp mslimna asl hamr virdrmeyp ve kendlerine iln- hamr itdrmeyp ol bbda emr-i hmynum gerei gibi icr itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin. Menle memn olmayup muhlefet idenler eger siph ve gayridr, habsidp isimleri ve resimleri ile yazup arzidesin.

548

Selden tahrib olan stanbul su yollarn tamir iinde altrlmak zere Edirne, skb, Siroz, Selanik, nz, Gelibolu ve Ferecik kadlklarnda bulunan neccrlarn gnderilmeleri.

Yazld. Defterdr efendiye virildi. F 27 Cumde'l-l, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Geen senede vk olan tfn- seylden mahmiyye-i stanbul'a gelen su yollar harb olup tamr termm olmas lzim olman taht- kaznda vk olan neccr nevrzdan mukaddem gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu emr-i mhimme onat mukayyed olup taht- kaznda ne mikdr benn v neccrlardan hdmete kdir olanlar sanatlerine lzim olan lt esbblar ile yazup defter idp nevrz- mbrekde cem u ihrc idp yarar demlernle mahall-i memra gnderesin ki gelp hdmetde olalar. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup pr n-tvn olanlar yazmayup hdmete kdir olanlardan tayn idp esmleri ile defter idp bile gnderesin ki, gelenler ol defterle yoklanup gaybet idenler ve hdmete gelmeyenler ana gre yirlerinden taleb oluna. Huss- mezbr gyet ile ehemm-i mhimmtdandur. Ol bbda ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin.

314

Bu dah. Bir sreti, skb kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, Siroz kdsna. Bu dah. Bir sreti, Selanik kdsna. Bu dah. Bir sreti, nz kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, Gelibol kdsna yazld. Bu dah. Bir sreti, Ferecik kdsna yazld.

549
Yazld.

Badad Kadl'na tyin olunan Mevln Yakub'un stanbul'dan Badad'a varncaya kadar yol emniyyetini yol zerindeki kadlklarn salamalar.

Mahrse-i stanbul'dan Badd'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki: Hliy Badd Kdl nyet olunan Mevln Yakb dmet fezyilh mahmiyye-i mezbreye mteveccih olman buyurdum ki: Mevln-y mrun-ileyh her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa mahf u muhtara olan yirlerde kifyet mikdr dem koup emn slim mahrse-i mezbreye uladurasz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 26 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye

550

Yenieri skender'in evini basmakla zanl olup hapiste iken kaan Mehmed'in, bulmas lzm gelene buldurulmas.

Yazld. Muhzr ktibine virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Zarayenicesi ve Zaraeskisi kdlarna hkm ki: Mektb gnderp; "hkm vrid olup Yenieri skender nm kimesnenn evi basldu huss teft olunmak fermn olunman teft olundukda mezbr skender'n ol Derv ile zevcesi Selme gelp; "Mehmed bin Kurd ve abn ve Gbei ve Uzun Pr 315

nm kimesneler maznnamuzdur." diy dav idp taleb olundukda mezkr Mehmed mukaddem Hurrem nm sba habsine virilmi iken mezbr fevtolmala firr eylemi bulunup tlk habs-hne zbitlar brahm ve Ahmed ve mesfr Hurrem'n kaynatas Al nm kimesnelerden zannolunup ihzr olundukda kav cevblar olman kefle virilp ve gaybet iden Mehmed'n birderi Kurd ihzr olunup karndan bulmak teklf olunup ve abn ve Gbei ve Pr nm kimesneler teft olundukda zerlerine erle nesne sbit olmayup ve karyeleri halk eyilklerine* ehdet itdkleri ecilden yarar kefllere virildin" bildrmisin. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hasan zde kadruh ve yayabalardan Haydar dme mecdh vardukda gresiz; mezkr Mehmed'i her kim gaybet itdrmi ise elbette ana teklf idp buldurasz. era ve emrme muhlif i olmakdan hazer eyleyesiz.
* Metinde " " eklinde gemektedir.

551

Sis kazs Feke karyesinden devirilen acemi olanlar stanbul'dan karp, tekrar karyelerine getirerek kiliselerinde telkin edenler ile olanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F 26 Cumde'l-evvel, sene: 972 Sis beine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Sbk acem-olan cemne gelen Dvd nm yayaba Feke nm karyeden yedi nefer olan alup aaya getrp telkn itdkden sonra stanbul'a iletp libslarn deidrp mezkrlarun akriblarndan baz zimmler zikrolunan olanlar uurlayup yine karye-i mezbreye getrp kiliseye koyup yn-i btlalar zre telkn ider." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresiz; kazyye arzolundu zre ise -ki, sbit olamezkrn olanlar ve ayardan kefereyi ele getrp cmlesin Dergh- Muallm'a gnderesiz. Gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz; yle bilesiz.

552

Nevrekop, Drama, Zihne, Siroz ve Yenice-i Karasu'da tefti yaplacan haber alp kaan mfsidlerin, kefillerine teklf olunup bulmayanlarn hapsolunmalar.

Yazld. demine virildi. F 27 Cumde'l-evvel, sene: 972 Selanik beine ve mfetti-i Siroz kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dergh- l avularndan Ferruh avu yedinden hkm vrid olup mazmn- hmynnda; "Mfetti varacan istim idp firr iden mfsidlern ve ekynun kfelsna ve buldurmas lzim olanlara buldurasn." diy fermn olunman Nevrekop ve Drama ve Zihne ve Siroz ve Yenice-i Karasu kdlarna 316

varlup tefte mberet olundukda gelecein istim itmekle firr iden mcrimler ve eky ve ehl-i fesdun kfels tutlup nie zamn habsolunup firr iden ekynun bulunmas ve ele gelmesi mmkin olmamdur. Bu asl ehl-i fesda mun olan kimesneler dah ehl-i fesd olmak mukarrer fehmolunur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, anun gibi ehl-i fesd erle buldurmas lzim olanlara bi'l-cmle kfelsna emr-i sbkum zre teklf idp buldurup bulmayanlar habsidp yaramazlklar erle sbit zhir olanlarun ahvllerin arzidesin.

553

Edirne'de gm araycs olan grevlinin, rgp kadsndan ikyeti olmak zere Sdde-i Sadet'e gelen zimmlere kallb olmadklar halde zulmettii vki ise tefti olunmas.

Yazld. Mezbr kfirlere virildi. F 28 Cumde'l-l, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Hliy Alacahsr sancanda [r]gb kazsndan drendegn Raho ve Medin ve Gre nm zimmler gelp; "bunlar otuz be nefer yoldalaryla rgb kdsndan ikyet itmein Bb- Sadet-mebum'a gelrler iken mahrse-i Edirne'ye geldklerinde mahrse-i mezbrede gm araycs olan kimesne; "Kalb akanuz vardur." diy bunlarun cmlesin tutup era ihzr idp erle grildkde kalb akadan ellerinde nesne bulunmaycak; "Elinzde bulunan akanun cmlesin Dergh- Muall'ya gnderrin." diy bahne idp drt bin iki yz akalarn alup ve nefer yoldalarn habsidp zulmeyledin" arzeylediler. mdi; reydan arz- tezallm in Dergh- Muallm'a gelenlere hlf- er u knn zulm teadd olduna rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, husamy berber eyleyp onat vechile hak zre teft eyleyp gresin; fi'l-vk kazyye arzitdkleri gibi olup bunlarun kalp akalar olmayup ve kallb almetinden ellerinde nesne bulunmayup ol asl hlleri yo iken nefer kimesneleri habsolunup ol mikdr akalarn alm ise -bi-hasebi'-er sbit ola- erle sbit olan haklarn alvirp era ve emrme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

554

Rodos beyinin yannda bulunan kadrgalarn cenki ve krekileri ihtiyac iin gnderilen peksimedin Boaz Hisarlar'ndan geiine mni olunulmamas.

Yazld. Rodos bei kethudsna virildi. F 26 Cumde'l-evvel, sene: 972 Gelibol kdsna ve emnine ve Boaz Hsr dizdrlarna: Rodos Bei Al dem gnderp; "yannda olan hssa kadrgalarumun cengci ve krekcilerine peksimad lzim idin" bildrmein yz seksen kntr peksimad irsl olund. Buyurdum ki:

317

Hkm-i erfmle demi vardukda, mm-ileyh cnibine irsl [olunan] peksimada mni olmayasz. Amm; bu bahne ile deryya virilmesi memn olan met salvirilmekden hazer eyleyesiz.

555

Selden tahrip olan stanbul suyollarnn tamirinde altrlmak iin Msr'dan yz elli kiinin gnderilmesi.

Yazld. Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F 27 Cumde'l-evvel. Msr belerbeisine hkm ki: Mahrse-i stanbul'a gelen suyolnun tfn- seylden harba mrif olan kemerleri binsna lzim olan ta ve aa tahmli in mahrse-i Msr'dan yz elli nefer arka hamml lzim olman ale't-tacl gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, zikrolunan hdmet in emrm mcebince yz elli nefer arka hamml tedrk idp isimleriyle yazup defter idp mahrse-i stanbul'a sl eyleyesin ki, gelp nevrz- mbrekde hdmetde bulunalar.

556

Edremit kazs ehr-i kebir karyesinde ldrlen Zam Hasan ve vlidesinin ktil zanllarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Osmn avu ile gnderildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972 Karesi beine ve liv-i mezbrda mfetti olan abn'a hkm ki: Edremid kazsnda ehr-i Kebr nm karyede vlidesiyle maktl olan Hasan nm zamn katline maznna olan Bekir Res ve hdmetkr lys ve mezbr Bekir'n evine gelp giden Yogunyallar nm Yrklerden Dvne brhm ve Barak nm ehl-i fesd ele getrilp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, bu huss kimesneye if itmeyp hsn-i tedbr tedrkle mezkrlar ele getrp kayd [] bend idp yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm; gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat hfzidp gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.

557

Yalan yere Rodos beyini ikyet ettikleri anlalan Kara Memed, dris ve Ramazan adl kiilerin bulunup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Rodos bei kethudsna virildi, mhrl kse ile. F 4 Cumde'l-hr, sene: 972 Rodos kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Rodos Bei Al dme zzhdan bundan akdem ikyet idp kizbleri zhir olmala gnderilmesi fermn olunan Kara Mehmed ve drs ve Ramazn nm 318

kimesnelerden mezkr Kara Mehmed habsolunup ikisi bulunmadun" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, emr-i sbkum zre zikrolunan neferi bulup mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin; bir drl dah eylemeyesin.

558

Kuds-i erf'in fethinden sonra mescide dntrlen Deyr-i Musallebe'nin(?) mrr- zamandan dolay imret dvas teftii iinin yaplmamas.

Yazld. Arz getren kelere virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kuds-i erf kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Thir Kuds-i erf'de vk Deyr-i Musallebe(?) dimekle marf kadm deyrn zerine Kuds-i erf errafeha'llh tel kffr elinden alndukda mescid minre bin olunm idine ve elli altm yldan mukaddem eser-i mret var idine baz mslimnlar haber virrler." diy bir ka kimesne dav idp mahall-i mezkrun zerine varldukda kuzt- slifeden Kuds-i erf etrfnda olan kuztdan mescid minrenn eser-i mreti sbt bulmaduna kefere yedlerinde hu[ce]c-i eryye ve ahkm- erfe bulunup ve mddelern; "Imret u mevzda imi." diy gsterdkleri mahalde eser-i mret bulunmayup ve bu mikdr zamn mrr itmi kazyyenn istim memn olman vuk zre arzolunmasn taleb eyledklerin" ilm eyledn ecilden buyurdum ki: Huss- mezbrun teftinden fergat idp era muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

559

Novaberde'den Sdde-i Sadet'e getirilen Yahdi kallbn kallb olduunu haber verdii kiilerin yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Vezzn Mahmd avu'a virildi. F 29 Cumde'l-evvel, sene: 972 Mezbr'a virilmeyp avu-oullarndan Ber'e virildi. Mezbra dah virilmeyp Mehmed avu'a virildi. F 8 C., sene: 972 Novaberde kdsna hkm ki: Bundan akdem kaz-i mezbrdan fermn- erfmle "Kallbdur." diy getrdilen Yehd; "hliy Novaberde'de ehremni olan Be-ol(?) Pritinel Mustaf ve Viranya nm kasabada skin Giryeval(?) erf Hce ve Ysuflu(?) Hseyin ve Kara Ferhd ve Arnavud Pervne Aa ve stanbull Sarrf Hurrem ve Torayc-ol Al Bl ve Taz(?) Hseyin ve Darb-hne stdlarndan dizdr demi Mehmed ve Bzrba yeni mslimn Pervne nm kimesne ile Masko Sali(?) nm zimm in "Kallblardur." diy haber virdi" ecilden mezbrlar ele getrilp mukayyed mahbs Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: 319

Varcak, bu huss kimesneye if itmeyp mezkrlar hufyeten tetebbu u tecesss idp hsn-i tedbr tedrkle ele getrilp kayd [] bend idp yarar demlere koup Dergh- Sadet-destghum'a irsl eyleyesin. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve izde ve menzil merhlde onat hfzitdrp gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyeler.

[Yev]m'l-Ahad, f 29 Cumde'l-l, sene: 972, Kostantniyye

560

Kocaeli'den donanma iin daha nce talep edilen f tahtalarnn bir an nce tedrik olunup Tersane-i mire'ye gnderilmesi.

Hall elebi'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Kocaili sanca beine ve kdlarna hkm ki: Bundan sbk emr-i erfm gnderilp; "Donanma-i Hmyn in fu tahtas lzim mhimm olman kesilp hzr olan fu tahtalarn ale't-tacl kir ile yallara indrp hzr olan gemilere tahml itdrp Tershne-i mirem'e irsl idesiz." diy fermn olunmd. mdi, huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur; asl tehr terh cyiz deildr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan fu tahtalarn emr-i erf-i sbkum mcebince ale't-tacl tedrk idp yallara indrp gemilere tahml itdrp muaccelen Tershne-i mirem'e irsl itmek bbnda env- ikdm ihtimmnuz vcda getresiz. yle ki; bu hussda ihmlinz zuhra gelp zikrolunan fu tahtas muaccelen gelp vsl olmaya, asl zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Gaflet ciz deildr. Keml-i ihtimmnuz zuhra getrp bb- ikdmda dakka fevtitmeyesiz; yle bilesiz.

561
Yazld.

Vezir Mustafa Paa ile Cezyir Beylerbeyisi Piyale Paa'nn Nevrz'da Malta zerine donanma ile sefere kaca, Cezyir-i Garb Beylerbeyisi Hasan Paa'nn da sefere hazrlanmas ve kffr tarafndan alaca haberleri bildirmesi.

Cezyir-i Garb Belerbeisi Hasan Paa'ya hkm ki: imdiki hlde Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyet-i fth-ytlarna tevekkl-i tm ve Server-i kyint ve Hulsa-i mevcdt'un salevtu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- kesret'l-berektna tevessl-i ml-kelm idp ol diyrda ahl-i slm- nusret-encma zarar u husrndan hl olmayan kffr- hksr- mezellet-srun kal u km in Donanma-i Hmyn- zafer-rehbermle dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh icllehya emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme ikblhy bile koup ibu sl-i mbrek-flde vk olan nevrz- mbrekde 320

mahrse-i stanbul'dan irsl eylemee niyyet-i hmynum mukarrer olmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, cibilletnde merkz olan vfr- celdet ehmet ve hsn-i firset ihtimmun muktezsnca Cezyir askeri ve yanunda olan donanma gemileriyle hzr u mheyy olup ina'llh'l-Eazz mrun-ileyh vezrm Donanma-i nusret-karnm ile ol cnibe vardukda, dn devlet-i hmynuma mteallik olan hdemt- hmynumda env- say ihtimmun vcda getrp kffr- hksrdan ve ol taraflardan imdiye dein vkf u muttali olduun ahbr u sr ne ise shhati zre yazup bildresin; yle bilesin.

562

Vezir Mustafa Paa ile Cezyir Beylerbeyisi Piyale Paa'nn Nevrz'da Malta zerine donanma ile sefere kaca, Turgud Paa'nn da bu sefere hazrlanp bu sefer ile alkal grlerini bildirmesi.

Turgud Paa'ya hkm ki: Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetine tevekkl-i tm ve Hazret-i Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytna tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa'y diyr- garbda vk olan Malta Kalas'nun feth u istihls in al-niyyeti'l-gaz tayn idp ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- mbrekde emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme ikblh Donanma-i Hmyn- nusret-karnm ile kolup irsl olunmak tedrk olunup senn dah vfr- celdet ehmet ve hsn-i ecat firsetne tamm itikd- hmynum olman bu gaz-y zafer-srda bile olup Donanma-i Hmynum'da olan askir-i fevz-meserm kala muhsarasnda iken dery taraf hl kalmayup donanma gemilerimn hfz ve kalada mahsr olan erbb- sakar-mekne inet istimdd in derydan gelen melan-i hsirnn def u ref in hzr olman lzim oldu ecilden mukaddem tenbh gh klnup ve hem bunca zamndan ber ol cniblerde olmala beher-hl kalanun fethne mteallik ahvle vukf u urun mlhaza olunup ne vechile feth u fth myesser idi arzolunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp yanunda olan kadrga ve kalitelerni ve syir uydurlacak gemileri kalafat idp syir levzim mhimmt ne ise tedrk idp ol cevnibde olan gnll levend reslerine gerei gibi istimlet virp gaz-y erfme terb itdrp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar env- nyet-i husrevnemle muhassl'l-ml olmalarn bildrp gemileriyle ve yat u yaraklaryla yanuna cem idp tayn olunan vakte dein hzr ve Donanma-i Hmynum varmasna nzr olup kala-i mezbrenn fethne ne cins yarak lzimdr ve ne tedrkle feth myesserdr; bi'l-cmle ol bbda rey-i isbet-karnn neye mncerr mncezim ise ale't-tafsl yazup bildresin. na'llh'l-Melik'l-Azz'l-Fetth Donanma-i Hmynum ol cniblere varup vsl oldukda, yanunda olan gemiler ve gnll levend gemileriyle Donanma-i Hmynum'a gelp mlk olup hsn-i ittfkla hdmetde ve yoldalkda bulunmakda env- mes-i cemlen zuhra getresin; yle bilesin.

321

[Yev]m's-Sebt, f 25 Cumde'l-evvel, sene: 972

563

Nusaybin sancanda ele geirilen gurbet ve ingene tifesinden fsk u fcrunda srar edenlerin serbest braklmayp, tvbe edenlerin serbest braklmas.

Yazld. Fi't-trh'l-mezbr. Ben kethudsna virildi. Nusaybin Bei Al Be'e ve sanca kdlarna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin; "Gurbet ve ingne tyifesinn ahvli grilmek in emr-i erf vrid oldun Prhasan Be-ol dimekle marf Hasan nm levend haber alup dah bir gnlk yoldan lgar ile gelp bu kullar sanca snurnda olan ingne tyifesine; "Cemyyetinzn katline emr-i erf vrid olmdur." diy mezbrlara ba olup kadukdan sonra akablerince lgar ile be gnlk yolda Dnr Mehedi nm mevzda iriilp itat itmedkleri bsden ktl olunup mezkr Hasan ve ingnelern reslerinden kimesne helk olup ve on neferi Ulus'a kaup ve sr u kebr on bir erkek ile iril ve ufaklu otuz iki nefer diisi girift olup salbolundun ve fsk u fcr zre fheleri ve alet-i lehv lub ile ehirleri ve kyleri getidp rastgeldklerin dll idp efl-i enadan hl deiller." diy ilm eyledn ecilden buyurdum ki: Varcak, tyife-i mezbrenn irilerinden gaybet idenleri hsn-i tedbr tedrk ile ele getrp dah ele giren irilerin emr-i erfm olmadn habsden tlk eylemeyesin ve fesd tevakku olunmayan avretleri ile ufaklarn tlk idp amm; fsk u fcra mutd olan gen avretleri ve criyeleri ki, tlk oluncak yine fsk u fcrda olmalar fehmoluna, anun gibileri dah tlk itmeyp criyelern shbi var ise hfzidecek Mslimnlara bey itdrp gayri tyifeden dll itdkleri avretleri ere virp bk kalanlar zecr kahrla zabtitdrp tamm shhat zre tevbe iderleri bulunup fsk u fcrdan ber olmalarna itikd geldkde tlk idesin. Bu bbda tamm mukayyed olup ehl-i fesda hmyet ruhsat virmeyp er- erfe ve emr-i hmynuma muhlif i olmakdan gyet ihtirz idesin.

564

Su isnadyla tutuklanan Turali'nin mahallinde teftii iin orum'a gnderildii, suu sbit olursa Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. orum beine ve kdsna hkm ki: Baz kazy isnd olunup bunda habsolunan Tur-Ali mahallinde teft olunman sen ki sancakbeisin, demne teslm olunup ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki: Varcak, bir defa erle grilp faslolm olmayup on be yl terkolunmayan kazyy husam muvcehesinde ber-mceb-i er- kavm teft idp gresin: yle ki; isnd olunan kazy bi-hasebi'-er zerine sbit olmaya, habsden tlk olunup arzoluna ve eger isnd 322

olunan huss bi-hasebi'-er zerine sbit olursa habsden tlk itmeyp yarar demlere koup sret-i sicilli ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yollarda onat hfzidp gaflet ile gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler; yle bilesin.

565

Cezyir-i Garb Beylerbeyisi Hasan Paa'nn deryda olan gnll reislere istimlet verip Malta Seferi iin hazrlamas.

Yazld. Bu hkm tashh olunup tekrr yazlmdur. Cezyir-i Garb Belerbeisi Hasan Paa'ya hkm ki: Hliy Hak sbhneh ve tel hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl-i tm ve Hazret-i Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-ytlarna tevessl-i tamm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma['llh] tel meliyehy diyr- garbda vk olan Malta Kalas ki, bunca rzgrdan ber kff[r-] hksrun karrghlar olup derydan Msr'a giden huccc ve syir tccrun yollarn kat idp env- husrn iridrmekden hl olmayup kala-i mezbrenn kal u kam mhimmt- dn [] devlet-i hmynumdan olman feth u istihls in mm-ileyhi al-niyyeti'l-gaz tayn idp ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- mbrekde emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi Piyle dme ikblh Donanma-i Hmyn- nusret-karnmle kolup irsl olunmak tedrk olunup ve deryda vk olan gnll resler Donanma-i Hmynum'la gaz-y erfde bile olmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, cibilletinzde muzammer olan vfr- firset ikdm ve hsn-i ihtimmnuz muktezsnca ol cniblerde olan gnll res kullaruma gerei gibi istimlet virp gaz-y erfme terb idp hdmetde ve yoldalkda bulunanlar env- riyet-i hnemzle behre-mend ber-murd olacaklarn iln idp gemileri ve yat u yaraklar ile hzr u mheyy idp bir yarar itimd itdn demni ba u bu tayn idp nevrz- mbreke dein hzr u mheyy klup Donanma-i Hmynum ina'llh ol cnibe vardukda gelp mlk olup mrun-ileyh vezrm vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunalar. Bu gaz hussnda benm ziyde ihtimmum vardur. Kimesnenn hdmeti zyi olmayup her biri istih[k]klarna gre riyet olunurlar. Ana gre emr-i erfmi mahss olan gnll resya bildrp dn-i mbn yolnda env- say ihtimmun zuhra getresin.

566
Yazld.

Avlonya Azepleri Aas Hasan'n azepleriyle birlikte Malta'ya yaplacak sefer iin hazrlanmas.

Avlonya beine hkm ki: Avlonya Azebleri Aas olan Hasan neferleriyle bu defa vk olan Donanma-i Hmynum'a bile gitmesin emridp buyurdum ki: 323

Hkm-i erfm varcak, mezkr kendye tbi olan neferleri ile sefer-i hmynuma gitmek in hzr idp ve anda bin olunan iki pre kaliteyi on sekiz oturakdan eksk itdrmeyp deryya lzim olan tedrklerin grdrp hzr u mheyy eyleyesin ki, ina'llh Donanma-i Hmynum ol cnibe karb vardukda, zikrolunan kalitelere girp mbir olan mahalde gelp mlk olup dah hdmetde ve yoldalkda bulunmak bbnda ikdm ihtimm ideler; yle bilesin.

567
Yazld.

Karesi sanca mehyifi teftiinde olan Mevln aban'n Sdde-i Sadet'e gnderdii deftere gre hrsz ve ehl-i fesad yata olup teftiten kaanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Hliy Karesi beine ve Karesi sanca kdlarna hkm ki: Liv-i mebrda mehyif teftinde olan Mevln abn Sdde-i Sadetm'e imzlu defter gnderp; "Ayazmend kazsna tbi eltikci nm karye kurbinde olan Yrk tyifesinden Memi bin Kr Osmn nm- dger Dvne Osmn ve Yassbe kurbinde Topcba Deirmeni yannda olan Yrk tyifesinden Mustaf bin Ren ve Saru Mustaf ve rz nm karye kurbinde Hasan Deirmeni'nde skin akr ve Al ve Kargadan nm karyeden Ksm bin Abdullh ve Edremid kazsna tbi Habisden(?) nm karyeden Kulaguz Hamza ve ehir nm karyeden lys bin Timrta ve Kolaz'un(?) mutak Ksm ve Boruzlu nm karyeden Dvne Al ve Manyas kazsna tbi Susr nm karyeden Kara Mahmd bin ingene nm kimesneler hrsuz yata ve ehl-i fesd olup teftden gaybet itdklerin" bildrdi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hkm-i erfmi kimesneye if itmeyp dyim mezkrlar karyeleri halkndan birer bahne ile hufyeten yokladup tecesss idp yirlerine gelenleri hsn-i tedbr tedrkle ele getrp kayd bend idp yaramazlklar ve ehl-i fesd olduklar erle sbit zhir oldu zre sicillt idp sret-i sicilleriyle yollarda hfz in kifyet mikdr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup zikrolunan aklerden bir ferdi gaybet itdrmekden ve hmyet olunmakdan ve bu bahne ile kend hllerinde olan syir kimesnelere dahlolunup zulm hayf olmakdan ihtirz eyleyesiz.

568

zmir'de stanbul zahresi iin gelen gemilere zm satmayp, dilediklerine ve fhi fiyatla satan madrabazlarn hapsolunup stokladklar zmn gnlk fiyat zerinden stanbul zahresi iin gelen gemilere satlmas.

Yazld. Muhtesib demi Muzaffer'e virildi. F selh- Cumde'l-l, sene: 972 zmir kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda skin Hac abn ve Muhyiddn ve Kndebzol ve Ylankrkan ve Saruca dimekle marf kimesneler matrabz olup mahrse-i stanbul 324

zahresiyn olan kur kara ve kzl zmi anda der-mahzen idp ziyde bah ile kend murdlar olan kimesnelere virp gemiler ile ve emr-i erfle varan tccr tyifesine virmemekle mahrse-i mezbrede ol bbda ziyde muzyaka olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ol asl matrabzlarun ne mikdr der-mahzen olm kara ve kzl zm bulunur ise tehr itdrmeyp mahrse-i mezbre zahresiyn varan gemilere narh- rz zre tahml itdrp ve her gemiye ne mikdr zm virilr ise sicill idp sret-i sicilli ile gnderesin ki, bunda geldkde ana gre yoklanup malm ola ve emr-i erfme muhlif hrice zm bey idenleri kimler ise ele getrp habsidp arzeyleyesin.

569

Nusaybin'de itat-i er etmeyip yaplan cenkte katlolunan ingnelerin kanlarnn heder olduu, bu hususta kimsenin rencide edilmemesi.

Yazld. Ben demisine virildi. F 29 Cumde'l-l, sene: 972 Nusaybin kdsna hkm ki: Hliy Nusaybin Bei Al Be mektb gnderp; "ingne gurbet tyifesine ba olup gaybet itdklerinde ardlarndan irip ceng olup katlolunan Prhasanbe-ol Hasan'un karndalar; "Bizm karndamuz helk eyledinz." diy dahliderler. Ol cengde nefer ingne katlolmdur." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm [varcak] gresin; katlolunan kimesneler emr-i erfm mcebince haklarndan gelinen ehl-i fesd gurbet ingne tyifesinden olup itat-i er itmeyp ceng iderken katlolunmlar ise ol asl ehl-i fesdun demi hederdr. Ol huss in hlf- emr ve mugyir-i er mrun-ileyhi kimesneye rencde itdrmeyesin.

570
Yazld.

Malta zerine yaplacak sefer iin lbasan sanca siphilerinden timar be binden yukar olanlarnn dery seferi iin hazrlanp serdar tyin olunan Vezir Mustafa Paa'nn istedii yalda hazr bulunmalar.

lbasan Bei abn Be'e hkm ki: Hliy Hak sbhneh ve telnun ulvv-i nyetine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh'un salev[]tu'llhi aleyhi ve selmh mucizt- hidyet-sr[na] tevessl idp kffra gaz -itmek in- niyyeti ile deryya Donanma-i Hmynum'a dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh icllehy serdr tayn idp ina'llh'l-Eazz nevrzdan mukaddem irsl olunmak mukarrer olman sancaun siphlerinden be binden yukarus hzr olup alaybeiye kolup deryya bile gitmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp sancaun siphlerinden be binden yukaru olanlarun yat u yaraklarnda olan noksnlarn tekml itdrp ve syir deryya lzim olan 325

tedrklerin grdrp dah alaybeiye koup Donanma-i Hmynum'un yol zerinde mrun-ileyh vezrm tayn itdi mahalde yalda hzr bulunup Donanma-i Hmynum vardukda girp dah varup hdmetde ve yoldalkda bulunalar. yle ki; emrm muktezsnca tayn olunan zamna dein varup hzr bulunmayalar, zrleri makbl olmayup ve tmrlar alnmala konlmayup gerei gibi haklarndan gelinmek mukarrerdr. Ana gre mukayyed olalar; yle bilesin.

571

Haleb kazs Hubl nhiyesine tbi Yakman karyesinde eceli ile vefat eden brahim adl ahsn nn mezarndan karp ban keserek, karye halkna "karyenizde maktl bulundu" diye zulmeden mltezim Mansur'un Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Bu hkm-i erf kd emnine gnderildi; kse ile. Bu hkm-i erf tekrr yazlup Hac Mehmed ve Hac Al nm kimesnelere virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972 Haleb belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Haleb kazsna tbi Hubl nhyesi halk dem gnderp; "Nhye-i mezbreye tbi Yakmn nm karyeden brhm nm kimesne hasta olup kend evinde fevtolup karye-i mezbre halk mteveff-y mezbr defnitdklerinden sonra Mansr nm mltezim meyyiti makbereden karup ban kesp karye-i mezbre kurbinde braup badeh; "Karyenz kurbinde maktl bulund." diy ahl-i karyeye diyet salup hlf- er akalarn alup ve bundan m-ad fukarya hlf- er teaddsinn nihyeti yokdur." diy ekv itdkleri ecilden buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu zre olup bi-hasebi'-er sbit zhir olur ise ml-i mrye alkas kat olundukdan sonra erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp dah mezkr sret-i sicilleriyle bile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde onat vechile hfzidp gafletle gaybet itdrmekden hazer ideler; yle bilesin. Bereli-ol(?) Al mezbrun tefti n [mbir ola],(?) davda medhali olmayan dahlitdrmeyesin.

572

zinsiz olarak Yenice, Gmlcine ve Karaferye kazlaryla yallarna tereke getirip satarken yakalananlarn kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kavala kapudnnun kyegsi olup refk tehallus iden harfe virildi. F 2 Cumde'l-hr, sene: 972 Yenice ve Gmlcine ve Karaferye kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda olan yallara bundan akdem hkm-i erfm virilmedin tereke getrp bey eyleyenler ve getrenler tutlup taht- kaznuzda bi'l-fil mahbs idkleri

326

Sdde-i Sadetm'e ilm olunman, mezkrlarun kree konlmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm ile hssa kadrga reslerinden anda Kavala'da bin olunan Kalite Resi Mehmed vardukda, tereke huss in tutlup habsolunan kimesneler ka nefer ise sret-i sicilleriyle mezbra teslm idp kree konmak in Dergh- Muallm'a gnderile.

573

Ahliye zulmeden Kula Kads Cafer, Umur adl siphi ve Kutbeddn adl cbnin tefti olunmalar.

Yazld. Anatol avularndan mer'e virildi. F 2 Cumde'l-hra, sene: 972 Atala ve Kula kdlarna hkm ki: Kula kazs halk mahzar gnderp kdlar olan Cafer in; "Fukarya hlf- er- kavm teadd idp ve bi-gayri hakkn mllarn alup ve halk m-beyninde efl-i kabha ile marfdur." diy ilm idp ve kd-i mezbr dah mektb gnderp; "Umur nm siph ve Kutbeddn nm cb mslimnlarun maslahatlarna karup ehl-i irret ekvetdr." diy bildrmein bu husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak in gnderilen arzun ve mahzarun sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderilp ve kd-i mezbr azlolunup teft olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, gnderilen sret-i arza ve mahzara nazar idp husamsyla berber idp keml-i dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft tefahhus idp gresin; kd-i mezbrun ol vechile efl-i kabha ve evz- enaya irtikb itdi ve zulm teaddsi bi-hasebi'-er'l-kavm sbit ola, zerinde ne mikdr kimesnenn hukk sbt zuhr bulur ise kendyi habsidp ve mezbrlarun dah irret ekvetleri var mdur, tarafeynn ahvline tamm vkf u muttali olup ale't-tafsl yazup bildresin. Amm; hn-i teftde tamm hak zre olup tarafeynden birine meyl muhbdan ve tezvr telbsden ve er- kavme muhlif i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idp hakk- sarha tbi olasn.

574

Kayseri'den devirilen acemi olanlarndan Sdde-i Sadet'ten kap mrted olanlarn yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Muhzrun ktibine virildi. F selh- Cumde'l-evvel, sene: 972 Kaysariyye beine ve kdsna hkm ki: Bundan akdem emr-i erfmle taht- hkmetinzden cem olunan acem-olanlar sitne-i Sadetm'e gelp mslimn olduklarndan sonra baz kaup gir yirlerine varup mrtedd olduklar istim olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss hufyeten teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk anun gibi emr-i erfmle alnan acem-olanlardan kaup mrtedd olanlar ka nefer ise isimleri ve resimleriyle yazup defter idp ve kendlerin kayd bend ile yarar demlere 327

koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gnderdn demlere onat tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyeler; yle bilesin.

575

stanbul zahresi iin Msr'a giden Cezyir Beylerbeyisi Piyale Paa'nn bir gemisinin donanmaya yetimesi iin dier zahre gemilerinden nce zahre verilip gnderilmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F selh- Cumde'l-evvel, sene: 972 Msr belerbeisine hkm ki: Cezyir Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Piyle dme ikblhnun bir gemisi mahrse-i stanbul zahresiyn ol cnibe mteveccih olup mrun-ileyhn zikrolunan gemisi Donanma-i Hmynum'a irimesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan gemiyi syir zahreye varan gemilerden zahre tahmlinde takdm idp elendrmeyp ber-vech-i isticl irsl eyleyesin ki, vakti ile gelp Donanma-i Hmynum'a irie.

576
Yazld.

Aydos kazsnda yenieri Sinan'n dkkannda, Yorgi adl zimm bzergnn emneten brakt eyasn alanlarn yakalanp dvalarnn grlmesi.

Ruskasr ve Aydos kdlarna hkm ki: Sen ki Aydos kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yorgi nm zimm bzergn olup nefs-i Aydos'da skin olan Yenieri Sinn dkknnda bir garr tols biz emnet koyup ol gice mezbr dkknun kilidi alup esbb ile meml olan mezbr garr sirka olunup srik malm olmayup bir mikdr zamn mrr itdkden sonra mezbr zimm esbbyla sirka olunan garr karye-i Eflakanlu'dan(?) kr nm kimesnenn elinde bulup erle isbt idp alup ahvl mezbr kir'den sl olundukda; "Nefs-i Aydos'dan Varakakds Mahallesi'nde skin olan Ms bin Memi'den itir itdm." didkde mezbr Ms'dan sl olundukda inkr idicek karye-i mezbreden Mehmed bin Bl ve Hac bin Ynus ve Mehmed Fakh nm mslimnlar mezkr kr'n kavline mutbk ehdet itdklerinden sonra mezbr Ms; "Ben bey itdm." diy kend dah itirf idp; "Sinn Yenieri'nn dkknnda Bzergn Yorgi'nn esbb sirka olunan garrdur. Nefs-i Aydos'dan Arnavud Al bin Hamza ve Osmn eleb'nn kul Akcn ve Memi eleb ol Ark ve Anatoll brhm ve Hasan nm shteler ile mezbr esbb sirka itmee ittifk itmidk. Gice olcak benm evme gelp; "Bile gidelm." didklerinde; "Benm bu gice msfirm vardur; varmazn." diyp anlar varup sirka idp Aydos kurbinde olan makbir iinde garrla gizleyp andan karup skender nm siphnn bir ykuk tam iinde gizleyp andan dah karup Osmn nm kimesnenn samanlnda gizleyp andan dah karup Aydos'dan tara dere iinde olan kavaklar altna varup cmlemz bir yire gelp sirka olan esbb m-beynimzde taksm idp herke birer mikdr esbb alup bana dah zikrolunan 328

garr ve bir mikdr biz ve bir krmz takya ve bir siyh zbun virp m-ady Hammlkars Zevci dimekle marf Mustaf bin Abd ve Himmet nm kimesneler, ki, bu makle sirka itdmz esbblar dyim etrfda anlar satagelmilerdr yine eskiden idegeldkleri zre satup bana da hssa ne olursa virecek olup ben dah rz oldum. Andan her birimz evli evimze mteferrik olup ben garr mezbr kr'e sekiz akaya ve bir pre biz yine karye-i mezbreden Bahtiyr nm kimesneye bey itdm." diy cevb virdkden sonra dah; "Ne sirka itdn?" diy sl olundukda; "Bundan akdem ben ve Arnavud Al ve Ark ve Al eleb hdmetkr Znnn gice ile nefs-i Aydos'dan Pervne nm kimesnenn evi iinde bir skenderiyye alacas krmz(?) kaftan ve bir gnlek ve bir gm ( ) sirka itdk. Kaftan mezbr Ark Yanbol'da satd ve andan gayri nefs-i Aydos'dan dger Pervne'nn bir ak kzin ve Sefer nm kimesnenn bir gk kzin sirka itdm. Krkkilise'de lys nm kimesneye yzer aka[ya] satdum." diyp ve bunlarun emsli nice hrsuzluklar ikrr idp sicille kaydolundukda; "Yoldalarumdur." didi kimesneler tecesss olundukda cmlesi firr itmi bulunup bir ferd ele girmeyp yataklar ve turaklar yarar kefllere ve mezbr Ms kayd [] bend ile Ahyol Zindn'na gnderildi." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: avuum Ksm vardukda, habsolanlar meclis-i era ihzr idp dah tamm dikkat ihtimm ile teft idp erklerinden gaybet idenleri yataklarna ve turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp husamsyla berber idp bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz: yle ki; kazyye arzolundu gibi hrsuzluklar sbit zhir ola, sirka itdkleri esbb ashbna erle alvirdkden sonra bi-hasebi'-er'l-kavm kendlerin habsidp sret-i sicillerin bile gnderp ahvllerin shhati zre Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er i olmakdan hazer idesiz.

577

Ellerinde emir olmayan karamrsel ve hurde gemilere Msr'dan pirin verilmeyip, donanma iin pirin almaya gelen Ali bin Abdullah Reis'in dier gemilere takdm edilip pirin verilerek gnderilmesi.

Yazld. Mezbr rese virildi. F gurre-i Cumde'l-hr, sene: 972 Msr belerbeisine, skenderiyye ve Red kdlarna hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Msr'a varan Karamrsel gemilerine pirin ve mercmek virdrmeyesin." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Hliy mahrse-i stanbul'da pirin muzyaka zre olup Ramazn- erfe ve Donanma-i Hmynum'a pirin lzim olman mahrse-i stanbul muhtesibi mektb gnderp; "Galata'da skin drende Al bin Abdullh nm res mahmiyye-i Msr'dan gemisine pirin tahml idp Ramazn- mbrekn evyiline dein getrmesine Hac Memi bin Abdullh nm kimesneyi kefl virp vadeye tehallf olunursa mrye zabtolunmak zre yz filori emnet kodun" bildrmein buyurdum ki:

329

Mezkr res gemisiyle mahrse-i mezbreye pirin tahml itmee vardukda, gemisine mni olmayup syir gemilerden takdm idp elendrmeyp gnderesin ki, vadesine hlf itmeyp mahrse-i stanbul'a ve Donanma-i Hmynum'a pirin yitidre. Amm; ellerinde emr-i erfm olmadn karamrsel ve hurde gemilere pirin virdrmeyp emr-i sbkum zre amel eyleyp ana muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Yazld. Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, stanbul skinlerinden Abdullh ol Dvd nm rese yazld. Kaftnc Hce Sleymn ve Ysuf bin Abdullh nm kimesneleri kefl virdi. Yazld. Mezbra virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, mahrse-i mezbre skinlerinden Ahmed bin Pr Dede nm rese yazld. Kettnc Hc Al ve Kuryemici Neb Sf nm kimesneleri kefl virdi.

578

Msr'a giden ve Msr'dan gelen karamrsel gemilerinin yakalanmas hkm yrrlkte olmakla beraber, stanbul ve donanma iin Msr'dan pirin almaya giderken ellerine hkm verilen reislerin gemilerine mdhale olunmamas.

Mezbrn reslere virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Rodos beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Bu cnibden mahrse-i Msr'a giden ve Msr'dan bu cnibe gelen karamrsel gemileri eger bo ve eger ykldr, cmlesi girift ve resleri habsolunup gemileri iinde olan met her ne ise yazlup defter idp arzidesin." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm mukarrerdr. Hliy stanbul'da pirin muzyaka zre olup Donanma-i Hmynum'a pirin lzim olman stanbul skinlerinden Abdullh ol Dvd ve Ahmed bin Pr Dede ve Galata skinlerinden Abdullh ol Al nm resler emr-i erfmle pirin getrmek in Msr cnibine irsl olunmlardur. Mezkrlar Rodos'a varup Msr'a mteveccih olduklarnda ve gemilerin ykledp stanbul'a gelrken mni olmayup emn slim geresin. Amm; ellerinde [emr-i erfm] olmadn karamrsel gemilerinden bir gemi gertmeyp ol bbda sdr olan emr-i hmynuma mugyir i olmakdan hazer idesin.

579

Cumapazar kazs Yolsa(?) karyesi ahlisine zulmeden Dedeler karyesi ahlisinden irret ekvetleri sbit olanlarn Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

330

Yazld. ikyet iden zimmlerden Yorgo'ya virildi. F 2 Cumde'l-hr, sene: 972 Selanik beine, Cumabzr kdsna hkm ki: Kaz-y mezbrda Yolsa(?) nm karye ahlsinden drendegn- hkm-i erf Yorga ve Kosta ve Niko Mio ve Papas ve Dimitri ve Kosta Estan ve Todor Mio nm zimmler Sdde-i Sadetm'e gelp; "Mezbr Yorgo'nun nsfu'l-leylde koyunlar baslup on res koyun zyi olup kaz-i mezbrdan Dedeler nm karyeden Ynus ve Mustaf ve Al ve veys ve Hzr nm obnlar maznnalar oldun ve mezbr Kosta'nun samanl ihrk olunup ve evinn kapus alnup ve Sitas(?) nm zimmnn olna fil-i en olunup syirlerinn dah gice ile kovanlar sirka olunup maznnalar mezbr Dede karyesinde skin olan eirr v ekydur." diy tezallm idp ve "irret ekvetlerine ayn- vilyet ehdet itdklerine ellerinde sret-i sicilleri oldun" bildrmein buyurdum ki: Varduklarnda, husamy berber eyleyp bir defa erle sorlup faslolunmayup onbe yldan ber terkolunmayan davlarn erle teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise muktez-y erle sbit olan haklarn ashb- hukka alvirdkden sonra fesd enatleri sbit olanlar sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadet'e gnderesin ki kree konalar ve bile gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer ideler.

580

Sdde-i Sadet'e getirilmesi gerekirken kap, Msr'a giderken yakalanan sbk Rodos Dizdar Mustafa'nn ktibinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 4 Cumde'l-hr Rodos beine hkm ki: Bundan akdem Rodos Dizdr olup emr-i erfmle Dergh- Muallm'a getrilen Mustaf'nun ktibi olan kimesne gaybet idp Msr'a giderken anda tutldu istim olund. Mezkr dah Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp mezkr emrm mcebince Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; yolda gaybet itdrmekden ihtirz eyleyesin.

581

Moton kazs yallarndan kfire zeytinya verdirilmemesi.

Yazld. Muhtesib Muzaffer'e virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972 Moton kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda yallarda vk olan iskelelerden kfire zeytya bey olundu istim olund. Buyurdum ki:

331

Hkm-i erfm varcak, yle ki; emr-i hmynuma muhlif kfire zeytya virilr ise men u def idp min-bad tenbh eyleyesin ki, kfire zeytya virilmeye. yle ki; bade't-tenbh emr-i erfme mugyir kfire zeytya virildi istim oluna, azl ile konlmayup env- tbla muteb olursn; bilmi olasn.

582

Kara Mustafa olu sa Reis'in Rodos'ta yapmak istedii kalitenin, donanmann dery seferine yetitirilmesi.

Yazld. Rodos beinn kethudsna virildi. F 5 Cumde'l-uhr, sene: 972 Kara Mustaf ol s Res'e hkm ki: Rodos'da on sekiz oturak kalite bin itmek murd idindi arzolunman buyurdum ki: Rodos Sanca Bei Al dme zzhnun demi Mehmed vusl buldukda gresin; kazyye arzolundu gibiyse, zikrolunan kaliteyi on sekiz oturak bin itdrp nevrza dein tekml idp dah Donanma-i Hmynum vardukda mlk olup dery seferinde bile olasn.

583

Tarsus, Manavgat ve Lrende civarlarnda yol kesip adam katleden Mela adl Arap tifesinin haklarndan gelinmesi.

Yazld. Resl nm kimesne ki, esbb gret olunm, hkm-i erf ana virildi. F 3 Cumde'l-hr Karaman belerbeisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Mele nm Arab tyifesi yollara inp yende v revendenn kimin katl ve kimin bend idp rzklarn ve esbblarn alup fesd iderler. Baz Lrende kurbinde Bakc* Kprsi banda ve baz Manavgad kazsnda skin olup tavar u esbb giden kimesneler mezbrlarun olduklar mevza varup ayn ile esbblarn bulup meclis-i era davet eyledklerinde itat-i er itmeyp ndlar mukarrer olup ele gelmeleri her vechile lzim olman mezkrlar taht- hkmetnde her kande bulunurlar ise lzim geldkde il-erinden kifyet mikdr dem ile tedrklerin grp mmkin oldu zre hsn-i tedbr tedrkle ele getrp mazarrat u ifsdlarn ol yirlerden def itmek" emrm olmd. Hliy rey tyifesinden baz Dergh- Muallm'a gelp; "Tyife-i mezkrenn imdiye dein emr-i erfm mcebince haklarndan gelinmeyp fesd enatleri yevmen fe-yevmen ziyde olup kem-kn yende v revendenn yollarna inp emvl esbblarn gret klup env- zulm teaddden hl deillerdr." diy ilm itdklerinden m-ad cenb- emret-meb Pr Be dme ulvvuh ile Tarsus Bei Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Mel tyifesinden Gyende Cafer ve Slih ve Kara Hamza ve Yirik Ceml ve Mnrel(?) Ahmed nm mfsidler yetmi-seksen nefer eirr cem olup mfetti havfinden Bulgar Alan kurbinde -il ve Lrende ve Tarsus snurlar m-beynlerinde Seklce nm mevzda krbn yolna inp esbblarn gret idp tokuz nefer dem mecrh olup alt neferi katlold." diy baz 332

mutemedn-aleyh kimesneler Tarsus Mahkemesi'ne varup ilm itdklerin nyib'-er olan mektbyla bildrdin" ve "Resl nm kimesne gelp; "Katlolan kimesnelerden birisi Sleymn nm karndaum idi." diy ( ) eyledin" arzeylediler. mdi; vilyete hkim nasbolunmakdan murd- erfm ol vilyetn rey v berys ehl-i fesd enatden emn masn olup eyym- sadet-i hmynumda keml-i refhiyyet zre sde-hl olmalardur. Tyife-i mezkrenn imdiye dein emr-i sbk mcebince haklarndan gelinmedi mukaddem olan belerbeinn adem-i ihtimmndan fehmolunur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, huss- mezkra bi'z-zt mukayyed olup emr-i erf-i sbkum muktezsnca zikrolunan ehl-i fesd belerbeilinde her ne mahalde bulunur ise yataklandurup kifyet kadar sba ve siph ile zerlerine varup hsn-i tedbr tedrkle ele getrp der-zencr idp toprak kdlaryla bi-hasebi'-er teft idp krbn yolna inp esbb emvllerin gret idenleri ve syir fesd enatleri sbit zhir olanlardan ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra siph olanlar habsidp isimleri ve resimleriyle yazup bildresin. Siph olmayanlara erle cez v sezlarn virp gerei gibi haklarndan gelesin. yle ki; zikrolunan mfsidler hussnda sen dah mukayyed olmayup reynun hayflar grilmeyp ikyete geleler, asl beyn idecek zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre mukayyed olup ol asl ehl-i fesdun urkn kat idp memleket vilyetden mazarrat u fesdlarn def u ref itmek ardnca olasn ve bu bahne ile kend hllerinde b-gnh olanlara er- erfe mugyir zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyesin.
* Metinde " " olarak gemektedir. Ayn yer iin bkz. hk. nr. 544

584

Kann Sultan Sleyman'n kznn Karaferye kazsnda olan evkfnn voyvodas Mehmed'in voyvodalktan alnp, kaz ile olan alkasnn kesilmesi iin de btn mal varlklarnn satlmas, kendisinin de Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Unc-zde Ahmed elebi'ye virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972 Karaferye kdsna hkm ki: Hliy seyyidet'l-muhazzert kzum dmet smethnun taht- kaznda vk olan evkf voyvodas olup mrun-ileyhnun kul olan Mehmed'n kaz-i mezbrda vk olan evi ve iftlii ve mandras ve tavarlar ve her nesi var ise alkas kat olunmasyn Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhy tayn idp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr terh eylemeyp mrun-ileyhnun kulnun anda [olan] evin ve iftliin ve mandrasn ve tavarlarn her neye mlik ise satdurup alkasn kat idesin. Amm; muvzaa itmekden hazer idp her biri neye satldun baka defter idp mhrleyp ve mezbr avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Eger nd muhlefet iderse kayd bend ile teslm eyleyp gnderesin.

333

[Yev]m'l-Hams, f gurre-i Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

585

Cebele sancanda timara mutasarrf eriba Hac Ksm ve oullar halka zulmettiinden dvalarnn grlerek hapsolunmalar.

Yazld. Cebele bei demi Kurd'a virildi. F 2 Cumde'l-uhr, sene: 972 Haleb belerbeisine hkm ki, Cebele ve Lzikyye kdlarna hkm ki: Hliy mektb gnderp; " "Cebele sancanda on iki bin tmra mutasarrf eriba Hac Ksm nm kimesne hayli mddet vardur ki nefs-i Lazkye'de skin olup ve mezbr Hac Ksm'un oullar ve tevbi hayli kimesneler olup ve kasaba-i mezbre Killi-i bed-file karb olup ve hukkmdan dah hl olunmala mezbr Hac Ksm kend hkm hkmet idp irret ekya mrtekib olup Killi tyifesinden bir nie bed-baht kend ile ar u refk olup her zamn yanna getrp iv v dll idp buzitdi kimesnenn zerine gnderp katlitdrp emvli ve syir mevcdt yamladup mezbr Hac Ksm'a getrrler ve nefs-i Lazkye'de skin olan siphlerden iki nefer kimesnenn zerine gice ile hrsuzlar gnderp katlitdrp mevcd olan cmle emvl esbblarn gret itdrp kendsi alup tasarruf itdrp ve havss- hmyn kursndan Mzeyria(?) nm karye ahlsine taassub idp siphlerden ve Lzikyye ahlsinden hayli dem cem idp karye-i mezbreye varup basup be nefer Lzikyye halkndan ve bir nefer havss- hmyn reysndan hn-i muhrebede katlolunup ve bu asl n-mer evz u efle irtikb eylemein sbk Lzikyye Kds Mevln Husmddn zde fazlh arzidp kendnn ve oullarnun ummen teftleri emrolunup vrid olan hkm-i erfmn sreti sicille kaydolunup teft olunmadn kd mazl olup kd azlolundukdan sonra mahkeme nyibini cebr ile sicillt ile bile getrdp hkm-i erfmn sreti mukayyed olan varak sicilltdan kat idp yirine bir beyz varak komdur ve nefs-i Lazkye'nn hs kalasn bozdurup talarn ve nazara merb kerestesin alup bir k sary bnyd idp benn v neccrlara ve [r]gadlara bir aka ve bir habbe virmeyp mft meccnen istihdm idp ve bi'l-cmle mezbr Hac Ksm ve oullarnun muhkem aretleri olup yanlarna hayli err s kimesneler gelp gerei gibi cemyyetleri vardur. Bu asl cemyyet iden bed-baht cell olmak fehmolunur." diy sika v mutemedn-aleyh kimesnelerden cem- kesr haber virdklerin" ilm itdn ecilden buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup kend hllerinde olmayup ol vechile zulm teaddleri olup fesd itmek ihtimli var ise, hsn-i tedbr tedrkle ele getrp husamsyla berber idp bi-hasebi'-er teft idp zerlerine sbit zhir olan mevdd sicillt idp kendlerin habsidp sret-i sicillerin gnderp kazyyelerin mufassal merh arzidesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf kimesneye i olup gayr-i vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.

334

[Yev]m's-Sebt, f 3 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

586

Msr'da yklm ve yklmaya yz tutmu olan cmiler, medreseler ve bunlara vakfolunmu olan musakkaftlarnn tamir ve ihy olunmalar.

Yazld. Kethudsna virildi. F 3 Receb, sene: 972 Kethudsna virmiler. Msr Belerbeisi Al Paa'ya ve Msr kdsna ve defterdrna hkm ki: Sen ki belerbei ve kdsn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mahmiyye-i Msr'da vk olan cevmi u medris ve bunlara vakfolan msakkaft bir ka yldan ber mtevelller tamrine mukayyed olmamala bazs bi'l-klliyye mnhedim olup ve baznun ekser yiri harba mrif olup yle ki; bir ka yl ihml oluna, cmlesinn ismi ve resmi mnderis olup huss, ekseri byt dekkn olman harb oldu mukarrer oldu ecilden evkf- mezbre kll tamre muhtc olmdur ve zevyid-i evkf mukaddem baz kimesnelere vazfe tarkyla tevz olunm bulunup hlen cmlesi rakabe olunup tamr olunmas lzim oldun" arzeylemisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, evkf- mezbre harba mrif olm ise msadesi olan evkfdan harb olan yirleri tamr ihy idesiz. Rakabe olmak lzim olanlar rakabe idp tamm tamr olmaynca kimesneye vazfe virmeyp vilyet-i mezbrenn evkfn tamr ihy itmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmnuz zuhra getresiz ki eyym- sadetmde tamr ihy olunmala ahl-i evkf devm- devlet ve sebt- kym- hametm edyesine itigalden hl olmayalar; yle bilesiz.

587
972

Bir karamrsel gemisi ile Turgut Paa'ya gnderilen kerestenin Boaz Hisarlar'ndan gemesine mani olunulmamas.

Yazld. Bzergn Mustaf elebi'nn demi Hac Res'e virildi. F 4 Cumde'l-hra, sene: Gelibol kdsna ve emnine ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki: Hliy Turgud Paa'ya alup gitmek in bir karamrsel gemisine aa tahml olunup ol cnibe irsl olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mrun-ileyhe alup gitmek in aa tahml olunan karamrsel gemisi Boaz'dan gep gitmek istedkde mni olmayasz; yle bilesiz.

588

Diyarbakr'da Hzne-i mire defterdarnn satn istedii Erci varou iindeki bo arazi, halkn mras yoluyla intikal eden arazisi ise sat ileminden vazgeilmesi.

335

Yazld. demine virildi. F 6 Cumde'l-hr, sene: 972 Erci beine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "mukaddem emr-i hmynumla tamr olunan Erci varo iinde vk olan hl yirler Diyrbekir'de Hzne-i mirem defterdr ireti ile frht olunmaa mberet olundukda baz kimesnelern evleri kurbinde irs-i erle intikl itmi harbeleri olup bi'd-defet tln olmala huccet-i eryyeleri zyi olup zikrolunan harbelern ta kala mhimmtna buyurlup hl kalman frht olmaa r olundukda ahl-i varo; "Eben an-ceddin irs-i erle intikl itmi yirlerimzdr." diy tezallm itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, kazyye arzolundu gibi ise, fukarnun mlk evleri ve dkknlar yirlerine er- erfe ve emre muhlif kimesneyi dahlitdrmeyesin.

589

ehirky kazsnda sarholuk ve serkelik hadiselerinin vukbulmaya balamasndan dolay Mslmanlarn evlerinin aratrlp; bulunan araplarn dklerek imh olunmas, kaziyyesi olanlarn da dvalarnn grlmesi.

Yazld. Bu hkm-i erfi, Tezkireci Derv eleb, Paa hazretleri sadet-hnelerinde yazmlar. Tekrr efendi tashh idp yazld. Msvedde tezkirecinndr. Mezbr voyvodaya virildi. ehirky kdsna hkm ki: Dstr- ekrem, mr-i efham, Vezr-i Azamum Al Paa edma'llh tel icllehnun kaz-i mezbrda vk olan hslar voyvodas drende Canpolad zde kadruh gelp yle arzeyledi ki: Kaz-i mezbrda mtemekkin baz siph ve siph-oullar ve siph hdmetkrlar ve rey tyifesinden dah baz kimesneler dyim fsk u fcrdan hl olmayup ve evlerinde hamr saklayup ve serho gezp mslimnlarun yollarna gelp avretlerine dahlidp ve let-i harble mslimnlar alup er- kavme muhlif cebr ile ml esbblarn alup env- fesd enatleri olup mslimnlar ikyet eyleyp meclis-i era davet olundukda asl itat itmeyp zulm hayf iderlerimi. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu hussa gerei gibi mukayyed olup siph ve siph-zdelerden ve mslimn olan reyda asl bir katre hamr komayup bulunan hamrun kablarn ufadup hamrlarn yabana akdup bi'l-klliyye zyi idesin ve muhkem tenbh tekd idp mslimndan bir ferde rb-i hamr itdrmeyp ve anun gibi nd muhlefet idenleri habsidp isimlerin ve tmrlarn yazup arzidesin. Ol vechile fesd enatleri olanlar eger siphdr ve eger gayridr, mecl virmeyp ele getrp dav[]-y hak ider kimesne dah var ise husamsyla berber klup bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresin; erbb- hukka erle sbit olan haklarn alvirdkden sonra siph olanun fesd enatlerine mteallik zerlerine sbit zhir olan mevddun sret-i sicillerin gnderp arzidesin ki, dirlikleri hara virilp kendlern hakknda emr-i erf-i cell'l-kadrm ne vechile sdr 336

olursa mcebi ile amel eyleyesin. Siph tyifesinden deilse erle lzim geleni yirine koyasn. Huss- mezkr mahall-i ihtimmdur; ana gre tedrk idp ehl-i fesd enatn er- erf ve emr-i mnfe muktezsnca hakkndan gelinmesi bbnda dakka fevtitmeyesin.

590
Yazld.

Sdde-i Sadet'te tercmanlk hizmeti iin Mansur adl kimseye tevcih olunan timarn Haleb'den hizmetine gelmezse bakasna tevcih olunmas.

Haleb belerbeisine hkm ki: Bundan akdem mahrse-i Haleb'den Mansr nm kimesne sitne-i Sadetm'e gelp tercemnlk olmak zre on bin aka tmr tevch olunm idi. Mezkr sla bahnesiyle evine varup ol zamndan ber henz gelmeyp hdmetinde olmadu ecilden buyurdum ki: Varcak, mezkra tenbh eyleyesin ki, sitne-i Sadetm'e muaccelen gelp tercemnlk hdmetinde ola. hml mshele iderse, min-bad dirlik olmamak zre tmrn hara tevch eyleyesin.

591

Yeniehir'de Turhan Bey Evkf'na ait olan cmi, medrese, kervansaray ve dkkanlarn harap olmaya yaklat halde tamir olmamasnn sebebinin aratrlmas iin vakfn muhasebesinin grlmesi.

Yazld. Turhan Be demine virildi. F 5 Cumde'l-hr, sene: 972 Trhala beine ve kdsna ve Fener kazsndan mazl Mevln Ms'ya hkm ki: Yeniehir kds mektb gnderp; " nebaht Bei Mustaf dme zzh meclis-i era gelp; "Mteveff Turhan Be Evkf'na Mtevell olan Al nm zam mahzarnda evkf- mezkre termm olunmamala Yeniehir'de olan cmi ve medrese ve krbnsary ve dekkn harba mrif olup muhsebesi grilmek in emr-i erf vrid olman evkfun zerine varlup grildkde cmi ve medrese ve krbnsary ve dekkn mezkrun tevliyeti trhnden ber termm olunmamala harba mrif olup muhsebe defteri taleb olundukda virmeyp tealll idp muhsebesin virmedi." Vakfdan kll ml ekl ketm itdin mutemedn-aleyh kimesneler meclis-i erde; "Mezkr mtevell bir nie zamn dah olursa mahsl-i vakfa kll zarar u noksn mterettib olmak mukarrerdr." diy haber virdklerin" arzitdi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, evkf- mezkrenn zerine varup mezkr mtevellyi ihzr idp lzim olan muhsebe defterlerin getrdp ve sbk mtevell olan Turhan Be'n zamn defterlerin taleb idp onat vechile dikkat ihtimmla teft idp gresiz; harba mrif olan sbk mtevell olanun zamnnda m harb olmdur, yohsa mtevell-i mezbrun zamnnda m olmdur, niedr, evkf- mezkre mahslinn bel u ekli 337

kanksnun zamnnda olmdur; tamm malm idinp yannuzda sbit zhir olan mevdd ayn ile yazup muhsebesin gerei gibi grp mbhem mekk nesne komayup mufassal merh yazup arzidesiz.

592
Yazld.

Dubrovnik, Sakz vesir yerlere havss- hmyundan tereke verilmesi hussundaki emrin donanma Arboz sanca taraflarna gelmeden yerine getirilmeyip tereke yklenmi gemilerin serbest braklmamas.

Arboz beine ve Arboz Kds olup Muktat Mfettii olan Muslihuddn'e ve erbb- tmrdan Nzr Hzr'a hkm ki: Bundan akdem Dubravenikl'ye ve Sakz keferesine ve gayriye havss- hmynumdan tereke virilmee hkm-i erfm virilp irsl olunmlar idi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, eger zikrolunan ve eger gayridr, hkm-i hmynumla tereke almaa varan gemilerden tereke tahml olanlar Donanma-i Hmynum dery yzine kup ol cniblere varmaynca bir ferdn gemisin koyuvirmeyesin. yle ki; Donanma-i [Hmynum] varmadn zikrolunan gemilerden biri tereke alup gitdi istim oluna, asl birinzn zri makbl olmayup muteb olma mukarrer bilp ana gre mukayyed olasz.

593

Karaferye kazsnda vakf karye olan Kopana karyesi halkna zulmeden Voyvoda Mehmed'in hapsolunup dvasnn grlmesi.

Yazld. Unc-zde Ahmed avu'a virildi. F 4 Cumde'l-uhr, sene: 972 Selanik beine ve kdsna ve Karaferye kdsna hkm ki: Karaferye kazsndan Kopana dimekle marf vakf karyeden drendegn Mustaf nm siph ve karnda Ahmed ve Hzr ol Hseyin ve Dlger Al nm kimesneler ile Nikola ve Dimo ve Anderyen ve lyaru nm zimmler Dergh- Muallm'a gelp yle arzeylediler ki: irret ekveti ucndan tmr alnan Mehmed nm kimesne bundan akdem voyvodalar olup karye-i mezbrede temekkn idp mezbr Mustaf anda deil iken cebren ehlin tara karup mlk evin ve ahurn ve tarlasn alup ve mezbr karnda Ahmed'i tutup muhkem t idp ve mezbr Hseyin'n besini alup ve kadm yol koyup bunun besi iinden yol idp ve avlagusn yakup ve evin cebren alup ve mezkr Dlger Al'nn marifet-i kd olmadn bin drt yz akasn ve bir defa dah yedi yz akasn alup ve krk alt gn evinde dlger iledp gnde sekizer akaya iler iken altm aka virp iine varmadu in bun dutup muhkem balayup sekiz altunn almaynca salvirmeyp ve kadmden bunun evine cr olan suyn kesp ve mescidlerin sr tam idp ve mescidn besin kend zabtidp ve makberelerin cebren zirat idp ve mezkr Nikola'nun bir har mtereki ile deirmen mtereki ile deirmen dutarken mezbrun hssasn alup ve mezbr 338

Dimo'nun bin tokuz yz nakd akasn ve yk budayn alup ve mezkr Anderyen'n alt yk buday ile yz yiirmi be akasn alup ve mezbr lyaru'[nu]n drt kta tarlasn ve bir yk sisamn alup zulm hayf eylemi. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, husamy berber eyleyp bu kazyye bundan akdem bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl mrr itmi dav deil ise zerinde bir mdde erle sbit ola, mukayyed mahbs tamm dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz, her kimn zerinde hakk erle sbit zhir ola, ashb- hukka haklarn erle b-kusr alvirdkden sonra mezbr habsidp her ne zhir olursa tafsl zre yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyp erle fasl- husmet idp tekrr ikyet olunmalu eylemeyesiz. Kimesneye hlf- er- erf i itdrmeyesiz; yle bilesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 5 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

594

Anadolu ve Rumeli'deki sancak beylerinin askerlerini silahlaryla hazrlayp Malta Seferi'ne serdar tyin edilen Vezir Mustafa Paa'nn bildirecei yerde hazr bulunmalar.

Yazld. Hac Mahmd avu'a virildi. Karlili beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Sancaun sbalar ve siphleri knn zre cebelleriyle bi'l-cmle mretteb mkemmel dmen yarayla dery seferine nevrzdan mukaddem sancaun askerin karup bir ferdi girde komayup kapudnum tayn itdi mahalde hzr olasn." diy emrm olmd. Hliy Donanma-i Hmynum'a dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehy serdr tayn idp ina'llh'l-Azz'l-Fetth nevrz- mbrekde Donanma-i Hmyn- zafer-rehber ile mahrse-i stanbul'dan deryya azmet eylemesi mukarrer musammem olmdur. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh eylemeyp sancaun sbalarnun ve siphlerinn yat u yaraklar ve cebellerinde olan kusr u noksnlarn tekml idp emr-i sbkum zre hzr u mheyy olup tayn olunan zamndan mukaddem kup sefere emrolunandan bir ferdi girde komayup nevrz- mbrekde Moton'da hzr u mheyy bulunasn ki, Donanma-i Hmynum'la mrun-ileyh vezrm vardukda tevakkuf lzim gelmeye. Bu sefer hussnda benm ziyde ihtimmum vardur. yle ki; sancaun askeriyle emrm zre b-kusr irip emrolunan mahalde hzr bulunmayasn, asl zrn makbl olmayup sancaun alnup ve sba v siphlern dah dirlikleri alnmala konlmaz. Ana gre mtenebbih olup emrm zre tedrk idp hzr bulunasn. Hac Mahmd avu'a virildi. "... Moton'da hzr olalar ..." Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a yazld. " ... Sancaun askerin alaybelerine koup gnderesin." diy. 339

Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr. "... Moton'da hzr ola ..." Bir sreti, lbasan beine; " ... Be binl ve be binden ziyde zam ve siphleri alaybelerine koup gnderesin." diy. Hac Mahmd avu'a virildi. " ...Gelibol'da hzr ola ... " Bir sreti, irmen beine yazld. Hac Mahmd avu'a virildi. " ... Arboz'da hzr ola ... " Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e yazld. Osmn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr. Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e yazld. Bu dah. Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e yazld. Bu iki hkmde; " ...Sancaun askeri ve yanunda olan Hssa kadrgalarun donadup nevrzdan mukaddem kapudnum tayn itdi mahalde hzr olasn." diy yazld. Hac Mahmd avu'a virildi. " ...Arboz'da hzr ola ..." Bir sreti, nebaht beine; " ...Sancaun askerin alaybelerine koup gnderesin." diy yazld. Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Arboz Bei Mehmed Be'e yazld. " ...Sba ve siphlernle sancaunda hzr olasn." diy yazld. Hasan avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Hamdili Bei Mehmed Be'e yazld. Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e yazld. Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr Bir sreti, Bol Bei Vel Be'e yazld. Hasan avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Tekeili Bei Ahmed Be'e yazld. Osmn avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e yazld. Mustaf avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Bir sreti, Burusa Bei Abdurrahmn Be'e yazld. " ...Sancaun askerin alaybelerine koup gnderesin." diy. Mustaf avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Sultnni Bei Bekir Be'e yazld. Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr Bir sreti, Kastamon Bei Ysuf Be'e yazld. 340

Osmn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Biga Bei Al Be'e yazld. Osmn avu'a virildi. Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e yazld. Sleymn avu'a virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972 Bir sreti, Anatol belerbeisine yazld. " ... Ankara sancanun askerin ummen alaybelerine koup gnderesin." diy. Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e yazld. Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e yazld. Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-uhr, sene: 972 Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer Be'e yazld.

595

Malta Seferi'ne tyin olunan Aksaray, Nide ve Krehir sancaklar sba ve siphilerinin Konya vesir sancaklarn sba ve siphileriyle bin kiiye tamamlanp defterlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Bl avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972 Karaman belerbeisine hkm ki: imdiki hlde Cenb- Hakk celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyetlerine tevekkl ve Hazret-i Rislet-penh'un mucizt- kesret'l-berektna tevessl idp deryda vk olan kffr- hksrdan Malta Kalas'nun kal u kam in nevrzdan mukaddem deryya azm Donanma-i Hmynum irsl olunmak mukarrer olup; "Aksary ve Nide ve Krehri sancaklar belerin cmle sancaklar sbalar ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a tayn idp zikrolunan sancaklarun sbalar ve siphlerin defter mcebince yoklayup dah bin nefere irimee ne mikdr siph lzim ise Konya sancandan ve syir belerbei[li]ne mteallik sancaklarun siphlerinden isimleriyle ve tmrlaryla yazup tekml idp itimd itdn bir yarar alaybeiyi vey bir zami anlara ba u bu tayn idp cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel lt- ceng ile hzr u mheyy idp nevrzdan mukaddem ihrc itdrp Anatol cnibinde vk olan Boaz Hsr'na gnderesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda anda hzr bulunalar." diy mrun-ileyhim beler kullaruma ve sana bundam akdem ahkm- erfem irsl olunmd. Hliy Donanma-i Hmynum'a dstr- mkerrem ilh. Vezrm Mustaf Paa edma'llh icllehy serdr idp tayn olunan zamnda deryya kmas mukarrer olman buyurdum ki: Varcak, asl tehr terh eylemeyp zikrolunan sancaklarun sbalarn ve siphleriyle syir sancaklardan fermn olunan bin neferi tekml idp emr-i sbkum zre 341

yat u yaraklar ve cebellerinde olan kusr u noksnlarn tekml ve hzr u mheyy idp mukaddem karup mahall-i memrda nevrz- mbrekde hzr u mheyy bulunmalar in irsl idesin ki, Donanma-i Hmynum ile mrun-ileyh vezrm vardukda tevakkuf lzim gelmeye ve tayn olunan zamnda gelp irimeyen eger sancakbei ve eger zam v erbb- tmrdur, dirlikleri alnmala konlmayup env- kbumla mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre tedrk idp fermn- l-num mcebince zikrolunan askeri b-kusr kardup emrolunan mahalde hzr itmek bbnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin ve zikrolunan sancaklardan ve gayriden dery seferine tayn olunan sbalar ve siphleri isimleri ve tmrlar ile olgelen det knn zre yazup defter idp mhrleyp deftern bir s[re]tin Sdde-i Sadetm'e ve bir sretin mrun-ileyh vezrme irsl eyleyesin ki, vakt-i hcetde ana gre yoklayup sefere gelenler ve gelmeyenler kimler idi malm ola.

596

ankr'da Debbalar Mahallesi'nde arap iip halka zulmeden sa'nn kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Arz getren Ahmed'e virildi. F 6 Cumde'l-hr, sene: 972 Kengr beine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb genderp; "Mahalle-i Debblar'dan s nm kimesne gammz olup nie kimesnelern mllarn alup kend maetin mslimnlar zerine salup kallb olup rb-i hamr itmekden hl olmayup zarar- mm olup fesdtnun nihyeti yokdur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Arzolunan husslar mezkrun zerine erle sbit olursa sret-i sicilli ile yarar demlere koup kree gnderesin.

597
Yazld.

Malta Seferi iin stanbul'dan gnll yazlmas.

stanbul kdsna hkm ki: imdiki hlde Cenb- Hakk celle ve al hazretlerinn ulvv-i nyet-i mefth-ytlarna tevekkl-i tm ve Hazret-i Rislet-penh'un salla'llh aleyhi ve sellem mucizt- kesret'l-berektna tevessl-i ml-kelm idp dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel icllehy deryda vk olan kffr- hksra gaz itmek in Donanma-i Hmyn- zafer-makrnuma serdr tayn idp Donanma-i Hmynum'un cumhr- umr ve gaz-y erfmde hdmetde ve yoldalkda bulunanlar istihkklarna gre riyet olunmalar murd- erfm olup ina'llh'l-Eazz ibu sl-i ferhunde-flde vk olan nevrz- mbrekde Donanma-i Hmynum'la deryya azmet eylemesi mukarrer olup gazdan ve dirlikden saflu olan gnll yarar yiitleri cengci yazup bile alup gitmek in mm-ileyhe emrm olmdur. Buyurdum ki:

342

Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mahrse-i mezkrede vk olan bzrlarda nid itdrp siph nkeri ve kimesnenn abd-i memlki olmayup gazdan ve dirlikden saflu olan yarar yiitlere bu emr-i hmyn- nyet-makrnum tenbh iln itdrp Donanma-i zafer-rehberm seferine terb itdrp mretteb mkemmel lt- harb ktlleriyle yazlup hzr olman mm-ileyh vezrme gndermee say ikdm eyleyesin ki, gaz-y erfmde bile olup toyumlukda bulunduklarndan gayri her biri hdmetleri ve yoldalklar mukbelesinde nyet-i husrevnemle behre-mend ber-murd olurlar. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; sen dah ana gre mukayyed olup her ne mikdr bulunmak mmkin ise ale'l-ittisl nevrza dein ihzr idp yazlmak in mrun-ileyhe gndermekden hl olmayasn.

598

Karaman avularndan Hasan avu'un eyalarn alan Kayseri Alaybeyi Sinan'n olu ve akrabalarnn buldurulup dvalarnn grlmesi.

Yazld. Derv Kethud'ya virildi. F 6 Cumde'l-uhr, sene: 972 Karaman belerbeisine ve Kaysariyye kdsna hkm ki: Sen ki belerbeisin, mektb gnderp; ""Kaysariyye Alaybeisi Sinn'un karnda Mahmd bir kimesne katlitdi." diy ol Al'nn hakknda; "Bir har kimesne katlitdi." diy ve "Mezbr alaybeinn ol Nash avu ve akribs Memi avu ve eyh nm kimesneler Karaman avularndan Hasan avu'un adrn ve baz esbbn sirka itdiler." diy Kaysariyye Bei erkes ile Kaysariyye kdsna evmir-i erfe vrid olup sancakbei taleb itdkde Mahmd'dan gayri ele girmeyp mezbr Nash ve Memi ve eyh nm kimesneler erbb- tmrdan olup ve bunlardan gayri baz kimesneler mezkr alaybeinn ol Nash ve akribs Memi avu'dan dah dav-y hak idp mrun-ileyh sancakbeisinden taleb itdkde avu gnderp davet itdnzde era ve emre itat itmeyp ve ahl-i vilyet dah; "Dyim irret ekvetden hl olmazlar." diy gulvv-i mm itdklerin" bildrdn ecilden tmrlar var ise alnup teft olunmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlar her kande ise ele getrp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup dav-y hak idenler ile berber idp bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile bi'z-zt erle teft idp gresiz; fi'l-vk kazyye arzitdnz gibi ise ol vechile zulm teaddleri ve fesd enatleri bi-hasebi'-er sbit zhir ola, hukk ashbna alvirdkden sonra mezkrlarun zerlerine ne makle mdde sbit olup ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin yazup bildrp kendlerin muhkem habsidp sonra anlar bbnda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesiz. Amm; hn-i teftde hak zre olup tarafeynden birine meyl muhbdan ve era mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz; yle bilesiz.

343

599

Suyolu hizmetinde alacak msellem ve piydelerin hkmlerinin yazlp muhzr ktibine verildii.

Suyolna tayn olunan msellemler ve piydeler hkmi, tayn olundu zre hkmleri yazlup muhzrun ktibine virildi. F 10 Cumde'l-hr, sene: 972

600
Yazld.

Lahsa'nn ihtiyac iin otuz dokuz kul yazlp hkm ve ulfeleri yazlarak gnderildii.

Lahs belerbeisine hkm ki: Vilyet-i mezbrede kul tyifesine ihtiyc oldu ilm olunman hlen otuz tokuz nefer kul yazlup her birine mstekl hkm-i erfm virilp ulfeleri hkm-i hmynumda tayn olunup cmlesinn hkmi bir kseye mhrlenp irsl olund. Buyurdum ki: Zikrolunan otuz tokuz nefer kimesnelern tayn olunan ulfelerin varduklar gnden deftere kayditdrp dah vech mnsib grdn zre istihdm eyleyesin.

601

Bir Yahdi kadnnn stanbul'dan Frengistan'a gtrmek istedii f tahtas ykl geminin Boaz Hisarlar'nda yakalanp stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mustaf Paa hazretleri cnibinden dem gelp alup gitdi. F 8 Cumde'l-uhr, sene: 972 Gelibol kdsna ve Hssa Harc Emni Hall'e ve Boaz Hsr dizdrlarna hkm ki: stanbul'da olan Yehd avreti bir gemiye yetmi bin mikdr fu tahtas tahml eyleyp Frengistn'a uladurmak in ol cnibe irsl eylemein hkm-i erfm vardukda, zikrolunan gemi anda vardukda nect virmeyp girift idp iine yarar dem koyup b-kusr iinde bulunan tahtalar ile stanbul'a gnderesiz; gaflet ile germekden ihtirz eyleyesiz.

602

Cebele muktat mltezimlerinden, zimmetlerinde ml-i mr olduu halde kaan Ksm ve Mustafa'nn yakalanp zerlerinde bulunan ml-i mrnin tahsili iin Arap defterdarna gnderildii.

Arab defterdrna hkm ki: Cebele* muktat mltezimlerinden Ksm ve Mustaf'nun zimmetlerinde hayli ml-i mr var iken gaybet itdkleri arzolunup mezkrlar bu cnibde ele girmein kayd bend ile Cebele beinn demlerinden Kurd Sba'ya teslm olunup irsl olund. Varup vusl buldukda, zikrolunan mltezimleri alup zimmetlerinde olan ml tahsl itdrmeyince olmayasn; yle bilesin. 344

* Metinde "

" eklindedir.

[Yev]m's-Sebt, f 10 Cumde'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

603

Bursa sancann ehl-i fesadndan sular sbit olup kree konulmak iin gnderilenlerin alnd hasta olduu iin gnderilemeyenlerin de iyiletii zaman gnderilmeleri.

Yazld. demine virildi. F 16 Cumde'l-hr, sene: 972 Burusa beine hkm ki: Emr-i erfmle; "liv-i mezbrun ehl-i fesd enatinden crmleri sbit zhir olanlardan Mehmed bin Elvn ve Al bin s ve Mbrek bin Abdullh ve Ik ve Bill bin Abdullh ve Arab Seyd ve Mehmed bin Abdsselm ve Mtevell Hac Mehmed ve Mehmed bin Al ve Osmn bin Murd ve Kr Neb ve Ysuf bin Lutf nm kimesnelern sbt u zuhr bulan cermelerin defter idp sret-i sicilleriyle kree konlmalar in Sdde-i Sadetm'e gnderp ve gnderdn defterde mastr olan Abbs ve Kara Memi mili marz olmala anda kaldu" senn cnibnden arzolunman buyurdum ki: Zikrolunan iki nefer marz ifkat buldu gibi Bb- Sadetm'e gnderp min-bad dah ehl-i fesd enatden sancaunda vk olan reyy hfz u synet itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.

604

Hapis'te olan Bozkrl oullarnn mehyifinin hasmlaryla dvasnn grlemedii iin sicil olunamad, Tahir karyesinden zndk olan Abdurrahman ile yol kesip fesad eden ah Unsur(?) olu Abdssamed'in yakalanp dvalarnn grlmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 14 Cumde'l-hr Byezd Be'e ve sbk Seydehri Kds Seyyid Mehmed'e ve ( hkm ki: ) kdlarna

Sen ki Seyyid Mehmed'sin, mektb gnderp; " "Bi'l-fil mahbs olan Bozkrl-oullar'nun fukarya olan mehyifi sreti sicilden ihrc olunup gnderile." diy ilm olunup ol kimesneler cem zamnda husamsyla meclis-i era davet olundukda ehl-i era itat itmeyp ol ecilden mehyifleri sicill olmaa imkn olmayup mezkrlarun mehyifi ucndan ekser rey ciz fr-mnde olup terk-i diyr itmel olmlardur ve bi'l-fil haytda olan ( ) nm bed-baht nie katl-i nefs idp ve h Unsur ol Abdssamed yolda ve bilde kutt- tark olup fesdtnun nihyeti yokdur ve karye-i Thir'den Abdurrahmn nm kimesne zndk ve fukarya mehyifinn nihyeti yokdur." diy ilm itdn ecilden buyurdum ki: 345

Hkm-i erfm varcak, mezkrlar her kande ise elbette buldurup der-zencr idp gelp dav-y hak idenlerden bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin erle teft tefahhus klup gresin: yle ki; mezbrlarun zerinde her kimn bi-hasebi'-er'-erf hakk sbit zhir ola, erle sbt bulan hukk ashbna alvirdkden sonra kendlerin habsidp zerlerine hukk- nsdan ve fesd enatlerinden ne asl mddeler sbit olup ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin yazup bildresin. er- erfe mugyir i olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.

605

Mud kazsnda bir mezr yznden aralarnda anlamazlk olup mahkemeye gelmeyen siphilerin timarlarnn Sdde-i Sadet'te bakasna tevcih olunduu, siphilerin buldurulup dvalarnn grlmesi.

Yazld. Kethudsna virildi; Dvn'da. F 3 Receb, sene: 972 Karaman belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Aleddn ve Paa ve Hzr nm siphlern bir mezraa hussnda eriba ve Efendi ve Bekir ve Ysuf ve Bece nm siphler ile nizlar olup emr-i erf mcebince grilmek in meclis-i era davet olunduklarnda Ysuf ve Bekir ve Bece itat-i er- erf itmeyp gaybet itdiler." diy Mud kds ilm itdin" bildrmisin. mdi; mezkrlarun tmrlar Sdde-i Sadetm'de hara tevch olunmdur. Hlen mezkrlar ele getrilmelerin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, gaybet idenlern emrm mcebince elbette bulunmalarna mukayyed olup erle buldurlma[lar] lzim olanlara teklf idp buldurup dah husamsyla berber idp ahvllerin emr-i sbkum zre er- erf muktezsnca grp ber-taraf idp sbt u zuhr buldu zre ahvllerin yazup arzeyleyesin.

606

Edirne'de Dergh- Muall silahdrlarndan Yz Doksan Dokuzuncu Blk'ten Mehmed olu Hsrev'in Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 11 Cumde'l-uhr, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Dergh- Muallm silahdrlarndan Yz Toksan Tokuznc Blk'de yevm on aka ulfesi olan Mehmed ol Husrev'n Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman Silahdrlarum avu olan Husrev zde kadruh irsl olunmdur. Buyurdum [ki]: Hkm-i erfmle vardukda, mezbr onat vechile tetebbu idp dah ele getrp habsidp mezbr avua koup Dergh- Muallm'a gnderesin.

346

607
Yazld.

Semendire ve Belgrad Havlelii hizmetine giden Dergh- Muall silahdrlarndan Doksan Drdnc Blk'ten Kul Mahmud'un Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Semendire Bei Arslan Be'e hkm ki: Dergh- Muallm silahdrlarndan Toksan Drdnci Blk'de yevm on iki akas olup Semendire ve Belgrad Havlelii hdmetine giden Kul Mahmd'un Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezbr ele getrp habsidp dah yarar demne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; gaflet ile yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.

608

Karaman'da i tutan Dergh- Muall silahdrlarndan Yz Drdnc Blk'ten Hseyin olu Ali'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 3 Receb, sene: 972 Karaman belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm silahdrlarndan Yz Drdnci Blk'de yevm on aka ulfesi olan Hseyin ol Al mukaddem Karaman'da i tutup; "Bklerm vardur." diy tahsli in ol cnibe gitmidr. Hliy mezbrun Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr ne makle i tutmdur, Karaman nzrndan istifsr idp dah her kande ise bulup ele getrp habsidp yarar demlerne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; yolda getrrken gaflet ile gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.

609
Yazld.

Siroz'da havale hizmetinde olan Sol-blk Ulfecilerinden Ellinci Blk'ten Davud olu Mustafa'nn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Siroz kdsna hkm ki: Sol-blk ulfecilerinden Ellinci Blk'de yevm on aka ulfesi olan Dvd ol Mustaf anda havle hdmetinde olup Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mezkrun ale'l-gafle odasn yoklayup kallbla mteallik bulunan esbb ile ele getrp habsile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl idesin ve koup gnderdn kimesnelere tenbh idesin ki, yolda gaybet itdrmekden ihtirz eyleyeler; yle bilesin. 347

610

Nefer mevciblerine havle olunan zahreyi zimmetinde tutan Velika gazileri odabalarndan Ali bin irmerd'den alnp gnderilmesi.

Yazld. demi Al'ye virildi. F 11 Cumde'l-hr, sene: 972 Filibe kdsna hkm ki: Zaesne Sanca Bei Ferhd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Velika gzleri odabalarndan Al bin rmerd nm kimesne nefer mevciblerine havle olup tokuz yz altm bir Rebu'l-hra gyetine gelince nefern hakk kendde olup getrmeyp taht- kaznda ve Tatarck kazsnda kend hevsnda ve ticretinde olup neferlern zahre bbnda kll muzyakalar oldun" bildrp; "havle-i mezbr gnderilmesiyn hkm-i erf taleb itmein" buyurdum ki: Vardukda, mezkr havleyi ele getrp yarar demlere koup anda gnderesin ve gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki yolda gaybet itdrmekden ihtiyt eyleyeler.

611
Yazld. Bu dah.

Sava nehrinin yalsnda skin olup haramzdelere yataklk yapan Anderyas adl knezin tefti olunup kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Zaesne Sanca Bei Ferhd Be'e ve Velika kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Anderya nm knez nehr-i Sava yalsnda skin olman reynun oln ve kzn harm-zdeler kapup anun evine getrp te yakaya gerp yatak ve erk olup ve defetle demler katlolundun" bildrdnz ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, mezkr ihzr idp onat vechile teft idp gresiz; arzitdnz gibi mezkrun evi yatak ve kend erk idi bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola, sbit olan mevddnun sret-i sicilleriyle mezkr knezi yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz [ki] kree konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrmekden hazer ideler.

612

Sakarya'da bin olunan gemiler hakknda...

Kocaili Bei Sheyl Be'e hkm ki: Sakarya suynda bin itdrd*...
*Metinde eksik braklmtr.

348

[Yev]m'l-Ahad, f 12 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

613

Beyehri kads Mevln Muslihiddin'in kulu Abdullah olu Ahmed'i kaybeden Emen karyesi ahlisinden Alemah ve arkadalarnn yakalanp kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Arz getrenlere virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Beehri Bei Byezd Be'e hkm ki: Hliy Beehri Kds olan Mevln Muslihuddn Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Bundan akdem Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun kethuds iken fevtolan Behrm Kethud'nun evi zerinde hdmetde olup kul olan Abdullh ol Ahmed nm kimesneyi kaz-i mezbra tbi Emen nm karyeden Alemh ve Ahmed ve Hseyin ve sml ve Eymir ve Emr nm kimesnelerle in olup mezkr Alemh kzn mezbra virp dll idp mezbr Ahmed nm kul hayli aka ve altun ve esbb ile ele gelp karye-i mezbrede bir ay mikdr mezkrun evinde kz ile bile olup sonra gaybet itmekle mm-ileyhn kapuclarndan Bevvb Al grmek in senn marifetnle mbir tayn olunup hkm-i erf vrid olup; "bundan akdem mm-ileyhn kethuds iken fevtolan Behrm'un evi zerinde hdmetde olan Ahmed nm kul hayli aka ve altun ve esbb alup gaybet idp varup kaz-i mezbra tbi Emen nm karyeden Alemh ve Ahmed ve sml ve Eymir ve Hseyin nm kimesnelerle in olup mezkrlar dll idp mezkr Alemh'un kzn mezbra alvirp bir ay bile turdukdan sonra gir gaybet itmein maznna v mttehem olanlar ihzr olunup teft olunmak" fermn olunman Beehri Bei Cafer dme zzh mberetiyle mezkr Alemh ve Eymir ve Hseyin ihzr olunup ve sml ve Ahmed ve Emr nm kimesneler gaybet idp ele girmeyp keflleri tutlup habsolunup karyesi ve har karyeler halk getrdilp mezkr Ahmed'n ve Alemh ve karndalarnun keyfiyyet-i ahvlleri teft olundukda karyesi halk ehdet idp; "Mezkr Ahmed nm kul karye-i Emen'e geldkde grdk. Karyeden kup gitdin grmedk ve mezbr Alemh ve karndalar Ahmed ve sml ve Hseyin ve Emr ve Eymir nm kimesneler yaramazlar ve errlerdr ve mezbrlar yalan hidlla mehr kimesnelerdr. Sbk eky v mzevvir teftine emir vrid olup; "Tezvr telbsi zhir olanlar kree gnderesin." diy fermn olundukda mezbrlar klliyyen gaybet eylediler, teft olunmadlar. Bu asl filler ile mevsf kimesnelerdr. Evvelden bu makle fillere kdirlerdr." diy ehdet itdklerinden sonra mezbrn Alemh ve Eymir elde olup ve "Gaybet idenleri bulun." diy kefllerine teklf olundukda bulmaa kudretleri olmadu ecilden mezbrn Alemh ve Eymir ehl-i rfe teslm olund." diy arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezbrlarun ol vechile irret ekvetleri ve yalan hid olup tezvr telbs itdkleri sbit zhir olm ise mezbrn Alemh ile Eymir'i ve syir gaybet idenleri cmle ele getrp sret-i sicilleriyle mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla; yle bilesin.

349

614

Karaferye kazsnda skin olup halka zulmeden Memi voyvodann dvasnn grlp orada bir daha skin olmamas iin emlk ve esbbnn satlmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Karaferye kdsna hkm ki: Kaz-i mezbrda skin Memi Voyvoda'nun ikyetcileri gelp zhr- tezallm teekk eyledkleri ecilden reyya olan zulm teaddsi grilp teft olunman Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhya kolup gaybet itmek ihtimli var ise kayd bend olunup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm ile varup vusl buldukda, mezkrdan dav[]-y hak ider kimesneler var ise husamsyla berber idp bir defa erle faslolm olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile erle teft klup gresin; kazyye arzolundu gibi ise mezbrun zerinde her kimn erle hakk sbit zhir olur ise erle sbt u zuhr bulan hukk ashbna b-kusr alvirdkden sonra min-bad vilyete gelp skin olmamak zre emlk esbbn satdurup ol yirden alkasn kat idesin ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirilp ve zerine ne asl mdde sbit oldun mufassal defter idp Dergh- Muallm'a gnderesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve er- erfe muhlif i olup gayr-i vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan ihtiyt idp tamm hak zre olasn.

615

Halk ve kad tarafndan haklarnda ikyet olan Kula Kads Cafer, Umur adl siphi ve Kutbeddin adl cbnin tefti olunmas.

Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 14 Cumde'l-hr, sene: 972 Atala ve Kula kdlarna hkm ki: Kula kazs halk mahzar gnderp kdlar olan Cafer in; "Fukarya hlf- er- kavm teadd idp ve bi-gayri hakkn mllarn alup ve halk m-beyninde efl-i kabha ile marfdur." diy ilm idp ve kd-i mezbr dah mektb gnderp; "Umur nm siph ve Kutbddn nm cb mslimnlarun maslahatlarna karup ehl-i irret ekvetdr." diy bildrmein bu husslarun shhati ve adem-i shhati malm olmak in gnderilen arzun ve mahzarun sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderilp ve kd-i mezbr azlolunup teft olunman mukaddem hkm-i erfm gnderilmiidi. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh varcak, kd-i mezbrun zulm teaddsine mteallik kazyy emr-i sbkum zre onat vechile hak zre erle teft idp zerine sbt u zuhr bulan hukk avuum marifeti ile alvirp hkm-i sbkumla amel idesiz. yle ki; kd-i mezbra isnd itdkleri husslar gayr-i vk olup ekv idenlern kizbleri zhir ola, cmlesin mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderp ahvllerin shhati zre yazup arzidesiz. Amm; hn-i teftde cdde-i hakka zhib olup kimesneye meyl muhbdan ve hlf- vk nesne arzolunmakdan hazer idesiz. 350

616

Karaman'da mfettilik grevini yaparken vefat eden Sleyman kadnn Kalack kazsndaki evinde bulunan tefti defteri ve sicillerin mfetti olan Beyehri Beyi Bayezid'e teslim olunmas.

Yazld. Be kethudsna virildi. F 12 Cumde'l-hr, sene: 972 Kalacik kdsna hkm ki: Taht- kaznda mtemekkin olup vilyet-i Karaman'da mfetti iken fevtolan Sleymn Kd'nun yannda olan tefte mteallik defterler ve sicillerden her ne var ise hl mfetti olan Beehri Sanca [Bei] Byezd dme zzhya teslm olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, zikrolunan tefte mteallik eger defterlerdr ve sicillerdr her ne ise mezkr kdnun evinden ve demlerinden taleb idp alup bir kse iine koyup mhrleyp mrun-ileyh Byezd dme zzhya irsl eyleyesin.

617
Yazld. Bu dah.

Beyehri siphilerinden olup birbiri ile cenk ettikleri iin hapsolunan ah Unsur ve sa'nn kefilleri alnarak serbest braklmalar.

Beehri beine hkm ki: Liv-i Beehri siphlerinden birbirinn yolna gelp ceng cidl itmekle habsolunan h Unsur ve s nm kimesneler tlk olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, mezkrn kimesneleri yarar kefllere virp dah habsden tlk eyleyesin.

618
Yazld. Bu dah.

Karaman'n mehyif teftiine Beyehri Beyi Bayezid ile Seydiehri Kads Mevln Seyyid Mehmed'in tyin olunduklar.

Mukaddem Seydehri Kds Mevln Seyyid Mehmed'e hkm ki: Vilyet-i Karaman'un mehyifi tefti Beehri Bei Byezd dme zzh ile sana emrm olmdur. Buyurdum ki: Varcak, mm-ileyh ile vilyet-i mezkrenn grilmeyen yirlerin sbk virilen hkm-i hmynum mcebince grp itmma iridresin.

619

Moton Azebleri Aas brahim ile kendisine tbi elli azebin dery seferine hazrlanmalar.
351

Yazld. Ahmed Odaba nm kimesneye virildi. F 14 Cumde'l-hr. Mora Bei Osmnh'a hkm ki: Hliy Moton Azebleri Aas olan gitmesin emridp buyurdum ki: brhm'n Donanma-i Hmynum'a bile

Vusl buldukda, mezbrun aalna mteallik azeblern yararlarndan elli nefer kimesneyi yazup dery seferine hzr u mheyy idesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda, tayn olunan elli nefer yoldayla gemilere girp Donanma-i Hmynum hdmetinde bile bulunalar.

620

Avlonya Haznesi tahsiline gnderilen Yakub'un hizmetkr Mesih'in yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Hac Mahmd avu'a virildi. F 12 Cumde'l-hr,* sene: 972 Avlonya beine hkm ki: Avlonya Haznesi'nn cemne irsl olunan siph-olanlarndan Yakb'a hdmetkr olup bile gidp bi'l-fil yannda olan Mesh nm kimesnenn ele getrilmesi lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu huss asl bir ferde if itmeyp hufyeten tetebbu u tecesss idp dah mezbr ale'l-gafle ele getrp muhkem kayd bend idp yarar demne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.
* Metinde " " eklinde gemektedir.

621

Kavala skelesi'nden deryya ve kffra tereke verdirilmemesi.

Yazld. Hac Mehmed nm kimesneye virildi. F 14 Cumde'l-hr Drama kdsna hkm ki: Hliy kasaba-i Drama halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Mukaddem Kavala skelesi'ne kff[r-] hksrdan azm gemiler gelp budayun klesi on be aka iken zikrolunan gemilerle gelen kffr yiirmi bee ve otuza almala matrabzlar buday cem idp ziyde bah ile kfire bey itmein kasaba-i mezbrede buday gelmeyp huss Sidrekapsi ve Krecik Madini'ne ve Kavala'ya tereke Drama'dan alnugelmidr. Hliy deryya virilmekle ziyde muzyaka ekilr idi." Deryya tereke virilmek emr-i erfmle mesdd olup defetle ahkm- erfe gnderilmiken emr-i erfme muhlif vaz olunmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk emr-i erfme muhlif deryya tereke bey itmi bulunursa anun gibileri gerei gibi tetebbu u tefahhus idp ol asl emr-i erfme mugyir tereke bey idenler her kimlerise ele getrp tutup habsidp ahvllerin vuk zre yazup arzidesin. 352

622

Sbk Bergama kads hakknda yaplan ikyetin tahkik edilip dvasnn grlmesi ve neticesinin Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

Yazld. ikyet idenlerden Hac Pr Ahmed'e virildi. F 14 Cumde'l-hr ehzde Sultn Murd lalasna ve Mihal ve Tarhala ve Bergama kdlarna hkm ki: Hliy Rikb- Hmynum'a arz- hl sunlup sbk Bergama Kds olan ( ) ekv idp baz efl-i kabha ve zulm [] teaddsin yazduklar ecilden sunduklar arz- hln sreti aslndan ayn ile ihrc olunup teft olunman size irsl idp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan arz- hlde mastr olan kazydan bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen husslar husamsyla berber idp gresiz; kd-i mezbrun ahvli arzolundu gibi olup efl-i kabha ve ahvl-i enas varsa bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola ashb- hukka haklarn b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirildin ve syir sbt u zuhr bulan mevdd her ne ise yazup defter idp Sdde-i Sadetm'e arzidesiz.

623

Harb kfirler tarafndan ana beyinin sancandan alnp esirdir diye satlmak istenen reyy Bzergnlarn almamas; reyy alanlarn yakalanp hapsolunup esir diye tutulan reynn da serbest brakmas.

Yazld. Arz getren Husrev'e virildi. F 11 Cumde'l-uhr, sene: 972 Kefe beine hkm ki: ana Bei Mustaf dme zzh mektb dem gnderp; "sancanun reysndan ve kend demlerinden harb kfirler gelp sirka idp; "Esrdr." diy bzergnlara bey eylemek ile reysnun ve demlerinn hlleri mkedder olup bzergn tyifesine tenbh tekd oluna ki, sanca reysndan; "Esrdr." diy bey idenlerden almayup bade't-tenbh her kimn elinde reysndan bulunursa alnmasn" ilm itmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss onat vechile teft idp gresin; Sdde-i Sadetm'e itat itdklerinden sonra mrun-ileyhn reysndan alnup esr olan her kimn elinde bulunursa alduklar yirleri bulmayup urlayup esr idenleri tutup habsidp hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf alnan demlerin ve reysn tlk eyleyesin.

624

Sdde-i Sadet'e gelip evlatlarnn esir edildii dvasnda bulunanlarn dvalarnn bilinebilmesi iin erkes tifesinden hangilerinin itaat edip hangilerinin itaat etmediinin Kefe beyi tarafndan bildirilmesi.

353

Yazld. Bu dah. Mrun-ileyhe hkm ki: Ol taraflarda vk olan erkise nhyelerinn kanks itat zre olup ve ne makle tyife syn zre kalmlardur, mezbrlarun ahvli malm olmas lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss gerei gibi tetebbu idp gresin; erkise'nn Sdde-i Sadetm'e itat zre olanlar kimlerdr ve mut olmayup syn u tuyn zre kalan yirler kimn zabtnda ve tasarrufndadur, hkimleri kimlerdr; malm idinp ale't-tafsl ahvllerin yazup bildresin ki, "Evld taalluktmuz esr olmdur." diy Dergh- Muallm'a gelp dav eyleyenlern ahvlleri malm ola.

[Yev]m'l-Erbi, f 15 Cumde'l-hr, sene: 972

625

Yaralayc letler ile ldrlm bulunan kimselerin ktili olduunu itiraf edenler hakknda er- erfe gre hkmolunup ksaslar lzm gelenlere ksas yaplmas.

Yazld. demi Feth'ye virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Akkirman Sanca Bei Hasan'a hkm ki: Mektb gnderp; "Sancaumda baz vakt mecrhan maktl bulunup irs velsi bell olmayup; "Ben ldrdm." diy ikrr iden kss olunur m ve kim kss ider, yohsa diyet mi alnur ve "Bir kimesnenn thmet-i sbkas olup rf-i marfla olan ikrr muteber deildr." diy kd huccet virmekle maktl bulunan karye halkndan diyet alnur, yohsa ol ikrr muteber olup kss olunur m? Bu bbda hkm-i erf-i l-n sadaka buyurla." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: ( ) varcak, anun gibi let-i criha ile maktl bulundukda; "Ben katlitdm." diy tavan ikrr u itirf idenler hakknda muktez-y er- erfle mil olup bi-hasebi'-er'-erf kss lzim gelenleri erle kss itdrp er- erfe muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

626

Donanma iin Akyazdan kesilen aalarn, Sakarya nehrinden gemilerin yapld mahalle getirilmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 14 Cumde'l-hr, sene: 972 Taraklu Yenicesi ve Gynk ve Konrapa kdlarna hkm ki: Donanma-i Hmyn in Akyaz kazsnda kat olunan buk ve vrdnar ve kou ve seren ve direkler Sakarya suyyla znikmid'e iletmek lzim olman buyurdum ki: 354

( ) varcak, tehr itmeyp Kocaili Sanca Bei Sheyl dme zzh taht- kaznuzdan tayn itdi reynun iftlerin cretle karup zikrolunan keresteleri gemiler bin oldu mahalde Sakarya suyna indrmek bbnda gerei gibi mukayyed olasn. Bu huss ehemm-i mhimmtdandur, ihml msheleden hazer idesin; sonra zrn makbl olmaz.

627

Yaplmakta olan gemiler iin Sakarya'ya toplanan ordunun gemiler stanbul'a gnderilmeden datlmamas. Donanma iin hssa korudan varil ubuu kesilip Tersne-i mire'ye gnderilmesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. Kocaili beine hkm ki: Sakarya suynda bin itdrdn hssa kadrgalarun bins zerine cem olunan ordu, gemiler mahrse-i stanbul'a irsl olunmadn bozlmayup ve Donanma-i Hmynum in lzim olan elli bin varil bu kesdrilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, zikrolan gemiler bu cnibe gnderilmedin cem olan orduy tatmayup ve lzim olan varil buna itimd itdn yarar demlern tayn idp hssa kor iinde Ota- Hmynum'a yarar olan buklardan gayri bulunan yirlerden kifyet kadar bu kesdrp hzr u mheyy idp muaccelen Ters-hne-i mirem'e irsl idesin. Amm; bu bbda tamm basret zre olup Ota- Hmynum kurunan buklardan kesilmesinden gyet saknasn.

[Yev]m'l-Hams, f 15 Cumde'l-hr, sene: 972

628
Yazld.

Bodan'dan Neme toprana kap asker toplayan mfsidlerin, Erdel ve Bodan'a tecvzlerinin engellenmesi iin Leh toprandan gemelerine msde edilmemesi.

Leyh kralna nme yazla ki: Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Adlet-penhmuz'a -ki, melce-i mer-i z-n ve melz- havkn-i hamet-nindur- vilyet-i Bodan Voyvodas olan kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye kulum Aleksandra'nun mektb vrid olup; "Erdel Kral olan stefan'dan kendye mektb gelp; "bundan esbak vilyet-i Bodan'dan firr iden mfsidlerden bir nicesi Neme tarafndan istimdd [ile] iki blk leker cem idp nsfn mrun-ileyh stefan zerine ve nsfn vilyet-i Bodan zer[ine] irsl eylemek tedrk itdin" bildrp ve Koca Nasra Benek-ol(?) diyen mfsid dah hurc idp zikrolunan eky ile mttefik olup; "Mezkr Aleksandra; "zerme gelmeleri sahhdr." diy Sdde-i Sadetm'den istimdd idp; "Amm; vilyet-i Leyh'den yol virilmezse gayri yirden gelmek ihtimli yokdur." diy ilm eyledi ecilden nme-i nm ve sahfe-i kerm irsl 355

olund. Varup vusl buldukda, fi'l-vk mm-ileyhn ilm eyledi zre ol taraflardan dmen gelmek ihtimli var ise Memlik-i Mahrsemz'den vilyet-i Bodan cnibine vilyetinzden ve ol semtlere karb yirlerden yol virmeyp kbil-i mrr olan yirleri ukd u mesdd klup bi'l-cmle sevlif-i eyym ve sevbk- avmdan sitn- Semiyy'l-meknmuz tarafna olan hsn-i ihls u ihtissnuz muktezsnca kadm dostluk ve muhede-i hmynumuza mugyir i olmakdan saknup ol tarafdan adya yol virmeyp hcmlar dah olursa def- mazarrat u ifsdlarnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmnuz zuhra getresiz; yle bilesiz.

629

negl kazsnda ldrlm olan Mustafa'nn ktili olduunu itaraf eden Ali'nin siyset olunmas, dier zanllarn da kefile verilmesi.

Yazld. demi Ms avu'a virildi. Burusa kdsna ve beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " " negl kazsndan Geyiklbaba nm karyeden tark- mda maktl bulunan Mustaf'y katlitdm." diy itirf eyleyen Al nm kimesnenn itirf huss teft olundukda mezkr katlitdine itirf idp; "Maktln ol Pr, Al ve Mahmd nm kimesne biledr." diyicek sl olundukda inkr idp thmet-i sbkalar tefahhus olundukda ( bildrmisin. Buyurdum [ki]: ) hllerine kimesne ehdet eylemedklerin"

Hkm-i erfm varcak, itirf idene siyset idp emrm yirine vardun yazup bildresin ve mezkrun thmet-i sbkalar yosa yarar kefllere viresin.

630
Yazld. Bu dah.

Bursa'da ehre arap getirirken yakalanp baka sular da ortaya kan Abdurrahman'n dvasnn grlerek siyset olunmas.

Burusa kdsna ve beine: Mektb gnderp; "Bundan akdem Abdurrahmn nm kimesne Abbs ve Kara Memi nm yoldalaryla ehre hamr getrrken tutlup arzolundukda kree gnderilp amm; "Abdurrahmn'un ahvli teft olunup zhir olan mevdd arzoluna." diy hkm-i erf vrid olman teft olundukda ayn- ehr ve syir mslimnlar yaramazlna ve ehl-i fesd olduna ehdet itdklerinden gayri nie mslimnlar dav[]-y hak idp cebren aldu sbit olup on be mdde sicill olup sretleri irsl olund ve bunlardan gayri Karaman nm karyede gice ile Al nm kimesnenn meale ile evi baslup kend katlolunup vlidesi evimz basan yoldalar mezkr dav idp ve mezkrun evkfa on iki bin aka deyni olup ve Kmile nm htn; "Zevcm katlitdi." diy hkm getrp sbit olman; "Kree gnderilrse hakkmuz zyi olur." diy mslimnlar tazarru idp yoldalar gnderilp 356

kend alkonld." diy bildrdnz ecilden gnderilen deftern sreti ihrc olunup gir size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrdan gelp dav[]-y hak ider varise husamsyla berber idp bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin erle teft tefahhus klup gresiz; mezkrun zerinde her kimn hakk erle sbit olursa esbb emlkin satdurup sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezkr mahallinde siyset idp emrm yirine vardun yazup bildresiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyesiz.

631

Hdvendigar sanca teftiine memur olan Sancakbeyi Abdurrahman'n yanna Kite kadsnn mfetti tyin olunduu.

Yazld. Ms avu'a virildi. F 17 Cumde'l-uhr, sene: 972 Kite kdsna hkm ki: Hliy Hudvendig[r] Bei Abdurrahmn dme ulvvuhya liv-i mezbrun hrsuz u harm ve ehl-i fesd enatinn tefti fermn olunup erle istim olunacak husslara kd lzim olman mrun-ileyh yanna mfetti tayn idp buyurdum ki: Vusl buldukda, liv-i mezbrede vk olan hrsuz u harm hussn sbk mm-ileyhe gnderilen mufassal hkm-i erfm mcebince grp ehl-i fesd enati def u ref itmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.

632

Mfsid ve hrsz olduklar bildirilen Safa ve Bahadr'n kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kd demi Mustaf'ya virildi. F 21 Cumde'l-hr, sene: 972 Karesi beine ve Balkesri kdsna hkm ki: Mektb ve sret-i sicil gnderp; "Bahadr ve Saf nm kimesneler ehl-i fesd olup cumadan kalie sirka itdi sbit olup sicill oldun" bildrmisin. mdi; mezkrlar Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, arzolundu zre fesd enati ve srik olduklar sbit olup mseccel olan mezkrn kimesneleri mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; yolda onat hfzidp gafletile gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.

633

Erdel kralna yardm iin yaplan Sakmar Seferi'nde timar iin ellerine berat verilenlerin beratlarnn Budun Haznesi'nde mahfz deftere kaydedilmesi.

357

Yazld. Kethudsna virildi. F 18 Cumde'l-hr, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Sbk fermn- hmynumla vilyet-i Erdel kralna muvenet in Sakmar Seferi'ne varldukda erbb- tmrdan baz kimesnelere den mahlltdan tmr virilp rznme defterine kaydolunup badeh bazna dah sancakbeleri arzlaryla virilp Sdde-i Sadetm'e gelp bert itdrp kaydlar Budun Haznesi'nde mahfz olan deftere gemeyp baz iki ve baz bir buuk ve bir yldan ziyde olup taradan bert idp ve baz yine Sdde-i Sadetm'e gelp fergat idp tmrn hara virmekle -drt ele gep bi'l-fil kayd deftere gemeyen eli bertlu yz neferden ziyde kimesne olup anun gibilern bertlar kayd deftere kaydolunmasn ve min-bad dah bu makle olup getrp kaydlarn deftere germeyen erbb- tmrun ahvlin bildrmisin. Buyurdum ki: Sdde-i Sadetm'den bert ibrz iden erbb- tmrun bertlarn anda olan defter-i cedd-i hknye kaydidp tmrlar bi'l-fil ellerinde olana bertlar muktezsnca zabt u tasarruf itdresin.

634

Budun beylerbeyi tarafndan siphiler arasndaki anlamazlklarn halli iin istenen Semendire sancann mufassal ve icml defterlerinin sbk Budun Beylerbeyinin Kapkethds Mustafa ile gnderildii; Mustafa'nn defterleri kime teslim etmise aratrlp buldurulmas.

Yazld. Bu dah. Budun belerbeisine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Mceddeden tahrr olunan Semendire sanca siphlerinn vk olan nizlar mufassal defteri olmaynca faslolunmas mmkin deildr. Mufassal defterinn gelmesi lzim mhimm olmdur." diy arzeylemisin. mdi; liv-i mezbrun mufassal ve icmli defterleri sbk Budun Belerbeisi olup hliy Anatol Belerbeisi olan Mahmd dme ikblh Kapukethuds Mustaf Kethud ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyhn kethuds zikrolunan defteri ol cnibde kime teslm itmidr, onat tetebbu idp ve defter sanduklarn yoklayup mezbr ile irsl olunan defteri zuhra getrp lzim olan husslarda mrcaat idesin.

635

Ereli kazsna tbi Akviran karyesinde mecrhen katledilen skender'in ktilinin aratrlp bulunmas.

358

Yazld. Mezbra virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972 Karaman belerbeisine hkm ki; Ereli ve Eskiil kdlarna hkm ki: Drende Bekir gelp; "Ereli kazsna tbi Akvrn nm karye iinde ammsi ol skender mecrhan maktl bulunup ktil kim idi malm olman hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, ahl-i karyeyi ihzr idp maznna v mttehem olup ehl-i fesd olanlardan gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl mrr itmi deil ise bi-hasebi'-er'-erf teft idp ehl-i karyeye ktili teklf idp buldurup mezbr her kim katlitmi ise -ki, erle sbit zhir olaktil siph ise yazup arzeyleyesiz; deil ise muktez-y er- erf ne ise icr eyleyesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp ve bu bahne ile b-gnh olanlara isnd olup hlf- er- erf akalar alnup ahz celb olunmakdan hazer idp tamm hak zre olup era ve emrme muhlif i olmakdan gyet ihtirz eyleyesiz.

636
Yazld.

ankr'da ehl-i fesad olup halka zulmettii bildirilenlerin yakalanp kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Kengr beine hkm ki: Bundan akdem fesd enati arzolunmala emr-i erfmle ele getrilp Sdde-i Sadetm'e gnderilp stanbul Zi[nd]n'nda fevtolan Ertod'nun oullar ve akribsndan Haydar ve Muhtr ve Himmet ve Kara Hzr nm kimesneler dah ehl-i fesd olup vilyet halkna zulm teaddlerinn nihyeti olmadu ilm olunman mezkrlar dah ele gelp Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss kimesneye if itmeyp mezkrlar hufyeten tetebbu u tecesss idp yataklandurup dah emrm mcebince ele getrp muhkem kayd bend idp fesd enatlerine ve zulm teaddlerine mteallik vilyet halk haber virdkleri zre vk olan mddelerinn sret-i defteri ile kendlerin mukayyed mahbs Atebe-i Ulym'a gnderesin ki kree konlalar. Amm; yollarda gelrken onat vechile zabt u hfz itdrp gaflet ile gaybet itdrmekden ve avn u ensrndan kimesne yollarna gelp hals itmekden hazer eyleyesin.

637

Msr'da Sultan Hasan Evkf'nn masraf ve muhsebe defterlerinin tatbik edilerek evkf nzr vesir mbirlerin zimmetlerinde olan vakf malnn alnmas.

359

Yazld. Msr kdsna hkm ki: Mahrse-i mezbrede mteveff Sultn Hasan Evkf'nun nzr ve syir mbirleri ml-i vakf ekl bel itdkleri ilm olunman nzr azlolunup hlen nzr olan kdvet'l-emsil Hseyin zde kadruh marifeti ile teft olunmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr evkfun nzrn ve syir mbirlerin ihzr idp zamn- mberetlerinde vk olan senelern rd masrif ve muhsebe defterlerin tatbk idp mezbrlarun [belyyt] u ketmiyytlarndan bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile bi-hasebi'-er teft tefahhus klup rd masraflarn gresin; ml-i vakfdan zerinde ne mikdr erle sbit zhir olursa b-kusr alvirp vakf in hlen olan nzra zabtitdrp hlf- er- kavm kimesneye i itdrmeyesin. Tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer eyleyesin.

638

Ardahan siphilerinin tasarrufunda olan timarlara Keyhsrev ve Varaza'nn tecvz ettirilmemesi.

Yazld. Mezbrn siphlerden Svr eriba nm kimesneye virildi. F 17 Cumde'l-uhr, sene: 972 Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy mektb gnderp; " "Ardahan siphlerinden Al ve Svr ve Muharrem ve baz siphler Mie-i Ardahan nhyesinde apistr ve skarin ve Otal ve Behrehtn ve Hulvn ve Vel ve Gevene(?) ( ) ve Gzb(?) ve syir karyelern baz on iki yldan ve baz on be yldan ber bert- hmynla ve defter-i hkn mstedsnca tmrlar olup harclarn ed idegelmiler iken Keyhusrev ve Varaza nm kfirler tarafndan dahlolunup tasarruflarna mni olduklarn" sanca bei ilm idp mektb gnderilp sl olundukda; "Bize tbidr." diy cevb virrlerimi. Maa-hz; "Defter-i cedd-i hknde zikrolunan siphlere tmr kaydolunm iken b-vech dahliderler." diy bildrdklerin" ilm eylemisin. mdi; zikrolunan kur kable's-sulh mret zirat olunan yirlerden olup Memlik-i Mahrsem cnibine zabt u tasarruf olunugelmein defter-i cedd-i hknde tmra kaydolunm ola, esn-y sulhda bu cnibn kabz u tasarrufnda buluna ve hkul Sultn dah Gurgura'ya mektb gnderp; "M-beynde mnakd olan sulh u salhdan evvel mret olup bu cnibn zabtnda olan yirlere dahlolunmayup mni u mzhm olunmaya!" diy tenbh olunm iken anlar tarafndan tark- sulh riyet olunmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kend cnibnden Keyhusrev ile Varaza'ya tekrr mektb yazup ve hkul Sultn'un mektbn gnderp kable's-sulh mret zirat olunup Memlik-i Mahrsem'e zabt u tasarruf olunugelen yirlerden el ekp esn-y sulhda ellerinde bulunan lkelerinn zabtnda olup defter-i cedd-i hknde mukayyed olan siph tmrlarna mterz olmaya. yle ki; mtenebbih olmayup tecvz ideler, Yukaru Canib'e 360

nme-i erf gnderilp cb itdi zre tedrkleri grilr. Ana gre tenbh iln idp mezkrn siphlern tmrlarna sulha muhlif anlar dahl taarruz itdrmeyesin; yle bilesin.

639

Estergon'da baslarak mallar gret edilen Erdel tcirlerinin men zabtnda olan mallarn gret edenlerin meydana karlmas.

Kral-ol demine virilmein tercemna virildi. F 3 Receb Budun belerbeisine hkm ki: Hl Erdel Kral olan iftihru meri'l-zmi'l-seviyye stefan Kral Atebe-i Ulym'a mektb [gnderp]; "kendye mteallik baz tcirler ticret zre iken Usturgon kurbinde baslup met u mllar gret olunup alnan met u esbblarn men zabtitdklerin" ilm eyledi. mdi; mezkrun vilyeti Memlik-i Mahrsem'den olup tcirleri dah harc-gzrlarumdur. Eyym- adlet-i hmynumda anlara bu vechile hayf u teadd olunmak cyiz deildr. Ol makle fesd idenler kimler ise ele getrilmesi lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum ile demleri varcak, keml-i dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft idp gresin; kazyye ilm olundu zre ise mrun-ileyhn ne mahalde tcirleri baslm ise ve ne mikdr met u mllar alnm ise zabtiden mendan ve gret idenlerden erle b-kusr alvirp ehl-i fesd zuhra getrp siph olan habsidp arzidesin; olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp yirine koyasn. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- kavm kimesneye zulm hayf olmakdan hazer eyleyesin.

640
Yazld. Bu dah.

Erdel vilyeti ile yasak olmayan eya ticreti yapmak isteyen tcirlere engel olunulmamas.

Memlik-i Mahrse belerine ve kdlarna ve iskele emnlerine hkm ki: Hliy vilyet-i Erdel'de bert- sadet-ytumla kral olan iftihru meri'l-zmi'l-seviyye stefan Kral Dergh- Sadet-destghum'a dem gnderp Memlik-i Mahrsem'den Dubrovnik tarafndan ticret itmek in baz akmie ile kend vilyetine gelp giden tcirlere yol virmeyp dahl teadd ve hayf teezzden hl olmamala; "Vilyetimze tcir gelmez." diy ilm eyledi. mdi; vilyet-i mezbre Memlik-i Mahrsem'den olup ol met u yarak ki, emr-i erfmle tccr alup gitmesi memn olmayup akmie ve syir esbb cinsinden alup gidp ticret idegelmi olalar, anun gibi met ile varmak isteyen tcirlere dahlolunmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Varcak, memn olmayan akmie ve syir esbb ile mrun-ileyhn vilyetine varup ticret itmek isteyen tcirler alup gitdkleri metun gmrklerin ed itdkden sonra hlf- er u knn kimesneye dahl taarruz itdrmeyesiz. 361

[Yev]m'l- sneyn, f 19 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

641

orum beyinin teftiinden kaan Alacaatl karyesinden hrsz ve harmilerin, yanna sndklar Anadolu beylerbeyisinin adamlaryla birlikteyakalanp dvalarnn grlmesi.

Yazld. Hzr nm kimesneye virildi. Fi't-trh'l-mezbr. orum beine, skilip ve Kattr kdlarna hkm ki: Hliy siz ki kdlarsz, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "bundan akdem Alacaatlu nm karyeden hrsuz u harmlk ve kuttu't-tark olmak ile mehr olan Pr Mahmd ve Seyd Al ve Bl ve Hamza ve Al ve Vel ve dger Mahmd nm hrsuzlar vrid olan emr-i erf mcebince sbk orum bei olup mfetti olan teft itdkde hrsuzlardan Pr Mahmd'un hakkndan gelp syirleri gaybet itmiler. Badeh mezbrn hrsuzlar Anatol Belerbeisi Al dme ikblhnun Ulfecibas olan Ahmed ve Subas dger Ahmed yanlarna snup kul gnderildkde el virmeyp er- erfe ve emr-i mnfe itat itmeyp ve mezbrn Ahmed ve dger Ahmed marifet-i kd yoiken baz mslimnlarun kalieleri ve atlarn ve esbblarn alup ve sml nm kimesnenn dah bir n-bli oln ekp alup gitdkleri ve er- erfe ve emr-i mnfe adem-i itatlerin" ilm eylemisiz ve zikrolunan karye halkndan baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp mezbr Bl in; "Mfettiler emr-i erle hakkndan geldkleri kuttu't-tark olan Mahmd'un yolda olup mfettiler ahzitmek istedkde itat-i er itmeyp yolda ile el virmeyp ceng iderken katlolunm iken; "Siz katlitdinz!" diy vrisleri bizi rencde idp hayfitmekden hl deillerdr." diy bildrdiler. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, arzolundu zre mezkrlar kend hllerinde olmayup ol vechile hrsuz u harmlklar vk olup mfettiden gaybet idp sonradan yirlerine gelmiler ise hsn-i tedbr tedrkle cmlesin ele getrp ve gaybet idenleri er ile buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup ve mrun-ileyh belerbeinn demlerin dah taleb idp getrp hasmlaryla berber klup bir defa erle sorlup faslolm olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin bi-hasebi'-er teft idp gresiz; mezbrlarun ol vechile hrsuz u harmlklar erle sbit zhir ola ve mm-ileyh belerbei demleri mun zahr olup ol mikdr esbb tavarlarn almlar ise ashb- hukka haklarn erle alvirdkden sonra hrsuz u harm siph tyifesinden ise habsidp arzidesiz; olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz ve mezbr Bl dah mezkr kuttu't-tarkun erki olup itat-i er itmeyp ahzolunmak istedkde el virmeyp muktele v muhrebe iderken katlolunm ise ol makle hrsuz u harmnn demi hederdr. Hlf- er- erf ve mugyir-i emr-i mnf kimesneye ol huss in bunlar rencde itdrmeyesiz.

362

642

Beypazar kazsna tyin olunan kadlar elde edip halka zulmeden Ahmed ve arkadalarnn dvalarnn grlp Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Kaz-i mezbrdan Hac Hall nm kimesneye virildi. F 21 Cumde'l-hr, sene: 972 Hudvendigr beine ve Bebzr kdsna hkm ki: Hliy kasaba-i mezbre halk Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "Ahmed ve Hzr ve Abdlgaffr bin Dede ve Mrz nm kimesneler dyim kd mahkemesinden hl olmayup kds olan kimesneyi dah beher-hl kendlere tbi iderler. Tbi olmayan kdlarun niesine hle v huda [ve] telbs tezvr idp bana bellar getrrler. Ol sebebden her gelen kd bunlara tbi olur. Bil-sebeb bu fakrlern cihetin alup gayriye virp ve bir kimesnenn zerine telbs hid ile baz nesne isbt idp ve baz kimesnelern birbiriyle davs olcak beher-hl birinden bu kimesneler rvet alup kd olan kimesneyi ol cnibe hkmitdrrler. Ve'l-hsl bu drt kimesne mslimnlar rencde itmekden hl deillerdr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan kimesneleri ihzr idp kasaba-i mezbre halkndan dav[]-y hak ider hasmlar var ise berber klup bir defa erle sorlup faslolmayan kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm tamm dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er teft eyleyp gresiz; fi'l-vk mezbrn kimesneler kend hllerinde olmayup irret ekvetlerinden kasaba-i mezbre halk mtezaccirler ise zerlerine erle sbit olan hukk ashbna alvirdkden sonra irret ekvetlerine mteallik ahvllerin sbt u zuhr buldu zre sicillt idp sret-i sicilleriyle yarar demlerinze koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve koup gnderdnz demlere onat vechile tenbh tekd idesiz ki, getrrken gaybet itdrmekden gyet ihtirz zre olalar; yle bilesiz.

643

Varna, Aydos, Karinbd, Prevadi ve Ahyolu kazlarnda olup stanbul'daki Sultan Selim Cmii ve imreti evkfna bal olan muktalarda bulunan terekenin sefere kacak donanmann ihtiyac iin satlmas.

Yazld. Imretde mutemed olan Mehmed nm kimesneye virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Varna kdsna hkm ki: Hliy deryya Donanma-i Hmynum kmak emrolunup peksimad ve syir levzimi in zahre lzim mhimm olman taht- kaznda merhm ve mafrun-leh babam Sultn Selm Hn'un mahmiyye-i stanbul'da vk olan Cmi- erf ve Imret-i ) muktaalarnun ne mikdr mevcd miresi Evkf'ndan Varna ve Galata ve (. buday var ise karb olan iskelelere naklitdrilp dah anda mevcd olan gemilere navlun ile tahml itdrilp iine yarar demler koyup muaccelen mahmiyye-i stanbul'a getrilp bey olunmasn emridp buyurdum ki: 363

( ) varcak, asl tehr terh itmeyp evkf- mezbrdan zikrolunan muktaalarda vk olan terekeyi muaccelen ol semte karb olan iskelelere millerine indrdp anda hzr bulunan gemilere navlun ile tahml itdrp mukataanun milleri veyhd yarar demleri ile muaccelen mahmiyye-i mezbreye irsl eyleyesin ki, gelp Donanma-i Hmynum levzimi in bey oluna ve her gemiye ne mikdr tereke tahml olunursa defter idp mhrleyp karadan yarar demn ile Sdde-i Sadet-mebum'a gnderesin ki, zikrolunan tereke tahml olunan gemiler bunda geldkde yoklanup hrice alup gidilmek ihtimli olmaya. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur, asl avk u tehr cyiz deildr. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan terekeyi ale't-tacl irsl itmek ardnca olasn. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Aydos kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Karn-bd kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Prevadi kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Ahyol kdsna.

644

Debri kazs halkna zulmedip Trhala sancakbeyinin yanna snan mcrimlerin tefti olunmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 25 Cumde'l-hr lbasan sanca beine hkm ki: Mektb gnderp; "Liv-i mezbra tbi Debri kazsndan Flokok(?) nm karyeden Al bin Mehmed ve Hasan bin Abdullh ve Mustaf bin Abdullh ve syir ahl-i karye gelp didiler ki: "Karye-i mezbreden Dvne Hamza ve karndalar Hseyin ve Oru evld- Mustaf nm kimesneler on kta evlerimz ihrk idp ve on nefer sar evldmuz gasbla alup satdlar ve Serrc Hseyin nm hem-syemzle hem-rh olup n-bedd eylediler ve bir deirmencimzi katlidp deirmenle maan ihrk bi'n-nr itdiler. Mezbrlar hrsuz u harm ve kuttau't-tarklardur. Ele getrmee cizz. Hliy mezbrlarun Trhala sanca bei yannda olduklar mesm olmdur. Her kande bulunursa ele getrp dutup habsitdrilmek in hkm-i hmyn nyet buyurla." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: 364

( ) varcak, arzolundu gibi ise vech-i merh zre fesd enat idenler her kank sancakda ise hkm-i erfmle taleb idp ele getrp mahall-i hdisede ahvllerini erle teft idp ahvlleri neye mncer olursa shhati zre yazup arzeyleyesin; yle bilesin.

[Yev]m'l-Hams, f 22 Cumde'l-hr, sene: 972, der-Kostantniyye

645

Hatvan sancakbeyi tarafndan fesadc olduu bildirilen Azebler Aas Pervane'nin yakalanp hakknda tahkikat yaplmas.

Yazld. Kethudsna virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Budun belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Gnlller Aas olan Hasan'un hakknda vk olan emr-i erfm yirine vardun ve Hatvan Sanca Bei Mehmed dme zzhnun sana mektb vrid olup liv-i mezbrda vk olan neferleri dll idp fesdlarndan kala-i mezbre Azebleri Aas Pervne ehl-i fesd olup gaybet itdin ve ol makle mfsidler dah tefahhus olunmakda oldu ile stolni Belgrad kdsn katliden neferlerden sbk Belerbei olan Mahmd dme ikblh tutup Budun Kalas'nda habsitdi neferlerden drt neferi rfle ikrr idp yiirmi mikdr dah kaldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, mezbr Pervne her kande ise hsn-i tedbr tedrkle ele getrp mezkrlarun ahvlini b-garaz mslimnlardan gerei gibi tetebbu u tefahhus idp gresin: yle ki; b-gnh olmayup ehl-i fesd olup zikrolunan fesdda bile bulunmlar ise anlarun dah haklarndan gelp emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.

646

Dra kazs K(?) karyesinde harmi olduklar bildirilen kiilerin cezalarnn verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 25 Cumde'l-hr lbasan beine ve Dra kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi K(?) nm karyede Bl lys ve Hasan bin lys ve Sen Mihal ve Andre Bal(?) ve Terem(?) Mihal ve Broi(?) Mihal ve Andre Terem(?) ve Todor Mihal nm zimmler in ehl-i karye; "Hrsuz u harm-zde ve kutt- tarklardur. Dyim'd-dehr hrsuz u harmlkdan hl olmazlar." diy muvcehelerinde ehdet eyleyp sicill olunduklarn" ilm eylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar ehl-i fesd olup ol vechile hrsuz u harmlklar bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olup sicillt olunmsa tehr itmeyp muktez-y er ve knn zre haklarndan gelp cez v sezlarn viresin ki, syir ehl-i fesd enate mcib-i bret nashat vk olup memleket rey mazarrat u fesdlarndan hals olmala syi huzrda olalar. Amm; bu bbda tamm mukayyed olup hemn ehl-i fesd 365

olanlarun hakkndan gelp b-gnh yire kimesneye zulm hayf olmakdan gyet ihtirz eyleyesin.

647

znik'te Nebi adl ahsn evini soyan Sba Haydar ve arkadalarnn tefti olunmas.

Yazld. Arz getren Abd'ye virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene: 972 Merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Orhan Medresesi Mderrisi olan Mevln Yahy'ya ve znik kdsna hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb ve sret-i siciller gnderp; "Nefs-i znik'da Neb nm kimesnenn evi baslup erle ve knn ile tefti in emr-i erfm gnderildkde Sba olan Haydar habsolunup demlerinden Vel ve Mehmed ve Ksm ve Hacolan ve Ahmed ve Mahmd'dan sl olundukda mezbr Vel; "Ben gzci oldum." ve Mehmed; "Eve girdm ve yine kup sokakda turdum." ve Ksm ile Mahmd; "Biz ieri girdk, esbb alduk. Altun ve gmden gayrisini drt nefer kimesne alup Burusa'ya gitdiler ve gm maraba ve gm hamyl ve bir altun zencr ve bir kemend ve ift kpeyi Kuyumc Hseyin'e virdk." didkde ol dah inkr idp habsolund ve mezbr Hac dah ol vechile ikrr idp; "Haydar Sba bizmle biledr. Merkm esbb havlsnda bir seyis-hneye ykletdk." ve ml shbleri; "Habsolan Ahmed ve Ademcil ve Yahy maznnamuzdur." didkde mezbrlar; "Ev basmakda kavillerini bilrdk, amm bile deil idk." diy haber virdiler ve ashb- emvl; "Tablcol Mehmed ve Kamer ve Hac ile davmuz yokdur." didklerin" ilm eylednz ecilden gnderilen sret-i sicillern ayn ile sreti ihrc olunup irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr sbaya ve ikrr idenlere rfolunmad ise birer mikdr rfidp cmle yoldalarn dutdurdup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup her kande ise ele getrp emr-i sbkum zre bi-hasebi'-er ve'l-knn teft idp gresiz; zikrolunan fesd idenler her kimler ise bi-hasebi'-er sbit zhir ola alnan ml ve esbb ashbna alvirdkden sonra siph olanlar habsidp arzidesiz; siph olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp yirine koyasz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf i olmakdan ve gayr-i vk kimesnenn kazyyesi arzolunmakdan hazer idesiz; yle bilesiz.

648

Gasb ve adam ldrme suundan tefti olunurken kaan, lbasan kazs Sinan Paa Vakf cbs Hac Mustafa'nn yakalanp dvasnn grlmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene: 972 lbasan Bei abn Be'e, lbasan ve pat kdlarna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, pat kdsyla Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " " lbasan kazsna tbi mteveff Sinn Paa'nun Berabi nm vakf karyesi halk 366

yedinden hkm-i erf vrid olup; "Vakf- mezbr cbsi Hac Mustaf karyemz kethudsn karndana katlitdrp ve bir avreti dp ldrdi. Cebren blarmuz ve deirmenlerimz ve ayrmuz alup zulmeyledi." diy ekv itdiler." diy teft olunmak fermn olunman teft olundukda zikrolunan mddelere cb-i mezbr muterif olup; " tir itdm." diy tealll idp bunlardan gayri on be mdde bazna mukr ve bazna; "hidm ve huccetm vardur." diy avkidp ummen lbasan ahlsi mezbr cb in; "errr zlimdr." diy bi'l-muvcehe ehdet idp katl huss grilmedin ahm olup ol gice gaybet idp ahvli grilmek myesser olmad." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, elbette mezbr kefllerine bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup getrdp emr-i sbkum zre bi-hasebi'-er teft idp zerine sbit olan hukk ashbna b-kusr alvirp maktl-i mezbrun katline mbir her kim olm ise -ki, erle sbit ola- habsidp sret-i sicillin gnderp tafsl-i ahvlin shhati zre arzidesiz. Tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- er- erf kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idesiz.

649

Rodos'ta gerek d ikyette bulunmalarndan dolay Sdde-i Sadet'e gnderilmesi emredildii halde kree konulan Kara Mehmed ve arkadalarnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Aydn-zde Mehmed elebi ile avubana gnderildi; kethudsna virmek in. Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Bundan akdem Rikb- Hmynum'a ruka ref idp; "Hlf- vk ikyet idp kizbleri zhir oldu Rodos mftsi ile kds arzitdi Kara Mehmed ve drs ve Ramazn' habsile Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy avuumla sana hkm-i hmynum gnderilmiidi. Ol emir muktezsnca gnderilmeyp fuzl anda kree konlduklar istim olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tealll itmeyp mezbrlar yarar demlerne koup habsile Sdde-i Sadetm'e gnderesin. yle ki; emrme muhlif tehr olunup gnderilmeye, sancaun hara virilp gerei gibi hakkundan gelinr; bilmi olasn.

650

Divrii kazs Mekre karyesi zimmlerine zulmeden Mehmed ve Himmet adl siphilerin tefti olunup; karye halknn haklarnn alnp timarlarnn bakasna tevcih olunmas.

Yazld. Yagob nm zimmye virildi. F 7 Receb, sene: 972 Rm belerbeisine ve Sivas ve Divrii kdlarna hkm ki: Hliy sen ki belerbeisin, Sivas kdsyla Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i Divrii'den Mekre nm karye zimmleri elinden vrid olan hkm-i erf muktezsnca Sivas ve Divrii kdlaryla Mehmed ve Himmet nm siphleri teft 367

eyledkde mezbr Mehmed'n zerine ahl-i karye zulmen otuz alt sikke altunlarn ve yedi sikke deer bir merkeblerin ve gasben bir tarlalarn zirat itdklerin isbt idp ve mezkr Himmet altm akalarn aldun isbt itdklerinde sicill olunup ashbna haklar alvirilp ve karye-i mezbre zimmlerinn iki pre deirmenlerinden era ve knna muhlif her sene otuz pre ziyde alduklarn ikrr idp sicill olunup tekrr tezallm idp; "Resm-i btdan ve ispeneden zulm ile ziyde akamuz alurlar." diy tmrlar hara virilmesin" ilm eylednz ecilden tmrlar hara tevch olunup karye-i mezbre halknun zerlerinde olan hukk alnmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl gemeyen kazyyelerin ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; karye-i mezbre halknun mezbrlarun zerinde ne mikdr hakk kalm ise erle sbit zhir olan ashbna b-kusr alvirp kimesneye hlf- er u knn zulm teadd itdrmeyesiz.

[Yev]m's-Sebt, f 25 Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

651

Tatar tifesi tarafndan Leh ve Bodan vilyetlerinde gret ettikleri kylerden alnan ve muhtelif yerlerde satlan esirlerin her kimde ise bulunarak sahiplerine teslim edilmesi

Yazld. Akkirmanlu Abd avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Akkirman beine ve liv-i mezbre kdlarna ve emnlerine hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Leyh'den Tatar tyifesi bir ka pre ky gret idp esr getrp satup alanlardan ve baz mmkin olan Tatarlardan yiirmi yedi nefer esr alnup ve Kili kds dah yedi nefer esr bulup kalalarda emnet konldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, vilyet-i Leyh'den ve Bodan'dan ne mikdr esr alnm ise cmlesin shblerine teslm idp tlk idesin ve hem sancaunda gerei gibi tenbh nid itdresin ki, yle ki; Leyh vilyetinden ve Bodan reysndan min-bad her kimde esr bulunursa ki, evmir-i erfemle mtenebbih olmayup getrp teslm itmeyeler; "Satun alduk." veyhd; "Fetret zamnnda Bodan'dan karduk." diy tealll itmekle ihml eyleyeler, sonra yoklandukda zikrolunan vilyetlern reysndan her kimn elinde esr bulunur ise emr-i erfme muhlefet idenler siyset olunurlar. Ana gre emr-i erfmi iln idp ve siz dah bu bbda gerei gibi mukayyed olup vilyet-i mezbrede bulunan esrleri zyi u telef itdrmeyp cmlesin ashbna teslm idp rz-y erfme ve emr-i hmynuma mugyir vaz olmakdan ihtirz idesiz; yle bilesiz.

368

652

Silistre, Akkirman ve Vidin beyleri ile Mehmed Han ve Nibolu alaybeyinin birlikte hareket ederek Leh vilyetine bal birka ky basp isyan zere olan ve Turl suyu iddetli ktan dolay donduu zaman Leh ve Bodan vilyetlerine zarar vermeleri kanlmaz grlen Akkirman Tatarlarndan sa Koca ve tifesinin hakkndan gelmeleri.

Yazld. Akkirmanlu Abd avu'a virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Silistre Bei Cafer Be'e hkm ki: Hliy Akkirman Bei Hasan dme zzh mektb gnderp; "Akkirman Tatarlarndan s Koca Tatar tyifesiyle Leyh'e tbi bir ka pre kury gret idp tamm syn u tuyn zre olup krlmas lzimdr. Zr Turl suy iddet-i itdan mncemid oldukda bu vilyete ve Bodan'a kll zarar iderler." diy ilm eyledi ecilden tyife-i byenn haklarndan gelinmek in mrun-ileyhe muvenet lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr eylemeyp sancaun sbalarn ve siphlerin mretteb mkemmel let-i harb ktlleriyle b-kusr ihrc idp kimesneyi girde komayup cmlesin yanuna alup ve bu huss kimesneye if itmeyp bir har nm ile mrun-ileyh Akkirman beinn yanna varup bir yire cem olup hsn-i ittifk ve keml-i ittihd zre yek-dil yek-cihet olup tyife-i bye tarafna gaflet virp fursat el virdi gibi zerlerine yriyp etrflarn ihta idp syn u tuyn zre olanlarun gerei gibi haklarndan gelp cez v sezlarn virp bir ferdi esr itdrmeyp ve mllarn ve tavarlarn gret itdrmeyp hemn menba- fesd ve muzrr- memleket olan ekysn tume-i emr idp ol vilyetleri mazarrat u fesdlarndan emn masn itmek ardnca olasn. Amm; bu bbda tamm basret zre olup s-i tedbr ile b-hde yire asker krlmakdan ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idp keml-i ittihd ile itmm- hdmet itmek ardnca olasn. Bu dah. Bir sreti, Vidin Bei Mehmed Be'e yazld. Bu dah. Bir sreti, Mehmed Hn'a; " ...Nibol alaybeisine ummen sbalar ve siphleri koup gnderesin." diy yazld.

653

Akkirman beyinin, Silistre ve Vidin sancakbeyleri ile Nibolu alaybeyini yanna alarak Leh vilyetindeki kyleri basp srekli isyan zere olan ve fesad kartan Akkirman Tatarlarndan sa Koca ile tifesinin hakkndan gelmesi.

369

Yazld. Bu dah, mezbr avua virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Akkirman Bei Hasan Be'e hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Akkirman Tatarlarndan s Koca Tatar tyifesiyle bundan Leyh'e tbi bir ka pre kury gret idp esr karup alduklar esr taleb olundukda, tamm syn u tuyn zre yarak ve cebe ile atlanup her kang cnibe dem gnderilse karu gelp; "Esr virmezz." diy ceng cidle kasdidp; "Vilyet-i Akkirman' oda urup gp giderz." diy fesd enat idp Leyh ile bu vilyetn dlline sebeb olanlarun krlmalar lzimdr. Turlu suy iddet-i itdan mncemid oldukda vilyete kll zarar idp belki Bodan'a tbi Dobruca nm karye ve syir tayn olunan kylere dah zarar iderler." diy bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise tafslen malm u mefhm old. Eyle olsa; Silistre ve Vidin sancaklar beleri ve Nibol alaybeisi ummen sbalar ve siphleri yanuna varup hsn-i ittifk ve keml-i ittihd birle tyife-i byeden nd muhlefetde srr zre olanlar kldan gerilmek in zikrolunan beler kullaruma ahkm- erfe gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, huss- mezbr kimesneye if itmeyp ol cnibe gaflet virp bir har nm ile yanuna cem olduklar gibi zikrolunan beler kullarumla yek-dil yek-cihet olup hsn-i tedbr tedrkle fursat el virdine gre ale'l-gafle zerine varup syn u tuyn zre olanlarun gerei gibi haklarndan gelp cez v sezlarn virp bir ferdi esr itmeyp mllarn ve tavarlarn gret itdrmeyp hemn menba- fesd ve muzrr- memleket olan ekysn krup ol vilyetleri mazarrat u fesdlarndan emn mahfz itmek ardnca olasn. Amm; bu bbda tamm basret zre olup hlf- vk arzolunmala b-hde yire asker ypratmakdan ve krlmakdan ve gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idp tamm tedrk zre olasn; sonra mesl olup zrn makbl olmaz; bilmi olasn.

654

Badad'da zaptetmekte olduu Ahmt Muktaas'nn muhsebesi grlmekte iken mzevver mhrle mhrlenmi ve nianlanm kaleler mevcibi ve kul tifesinden bz kimselerin ulfeleri tezkirelerini takdim eden Badad gnlllerinden Mehmed ile bu ie karanlarn tefti edilerek sulu grlenlerin cezalandrlmas.

Yazld. Bu hkm tashh olunup shhati zre tekrr gemidr. Badd belerbeisine ve kdsna hkm ki: Sbk Badd Belerbeisi olan Husrev mektb [gnderp]; "Vilyet-i Badd'da Ahmt Muktaas'na Mltezim olan Badd gnlllerinden Mehmed zabteyledi senelern muhsebesi grilmek zre iken mukaddem Badd Belerbeisi olan Behrm Paa ve bi'l-fil Defterdr- Emvl olan Hamza ve sbk Badd Haznesi'nde Rznmeci olup hliy Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi olan s'nun isimleriyle mzevver mhrle mhrlenmi ve nianlanm kl mevcibi ve kul tyifesinden baz kimesnelern ulfeleri 370

tezkirelerin ibrz idp ve tezkirelern hatt ekseriy Rznmeci girdi Hseyin bin Sinn hattyla olman mezkr Hseyin ihzr olunup sl olundukda; "Mukaddem mezbr s rznmeci iken girdi idm. Hseyin veled-i shk ve Monla brhm veled-i Mehmed ve Ferecullh veled-i Ahmed nm ktib gh mzevver mhrle mhrlenmi beyz kdlar getrp mil-i mezbr tahvlinden kl mevcibine ve baz kul tyifesinn ulfesine bana tezkireler yazdurup ve gh yazdurduklarndan sonra mezbr Ferecullh mzevver mhrle mhrleyp ve ninlard." diy cevb virdkde mezkr Ferecullh'dan sl olundukda; "Zikrolunan mzevver mhrleri merkm Hseyin kazdurup ve mil-i mezbr tahvlinden mevcibt tezkireleri yazdurup ve merkm mil tahvlinden benm; "mevcib" diy alduum on bin alt yz yiirmi akanun tezkiresin dah mzevver mhrle mhrleyp ve ninlatmdur." diy ikrr idp sicill olunup ve merkm Hseyin'den sl olundukda inkr ile cevb virp kendsi mil-i mezbrdan mzevver tezkireler ile bi'd-defet aldu iki yz yedi bin aka ve mezbr Ferecullh aldu yz bin aka erle sbit ve sicill olunup mebla- merkm mezbrlarun emlk esbblarndan tahsl olunmak zredr ve mil-i mezbr dah mttefik olman hn-i teftde n-bedd olup ve mzevver mhrle maznna olan yirlerden cst c olunur iken defterdr nmna olan mhr mil-i mezbr evinde bulunup mezkrn Hseyin ve Monla brhm ve Ferecullh [ve] Rznmeci girdi Hseyin Badd Kalas'nda habsolunmlardur." diy arzidp ve mezbr Mehmed dah Bb- Sadet-mebum'a gelp mrun-ileyh Husrev Paa in; "bi-gayri hakkn iki bin tokuz yz altunum ve bir tav kulum ve yedi yz koyunum alup" ve hliy Badd Defterdr olan Hamza in; "bin yz altunum ve bir tav kulum ve bir atum alup" ve defterdrun kethuds Ren [in]; "Ben habsde iken evm basup tokuz yz elli filorim ve nie esbbum alup garazan beni bu vechile arzeylemidr." diy ilm eylemein zikrolunan husslar tamm hak zre grilp teft olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, evvel ml-i mr hussn takdm idp zikrolunan mzevver mhrle tezkireye mbereti olanlardan elde olmayup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ve mezbr mil olan Mehmed'n zikrolunan telbs tezkirelere vukf ve mbereti var mdur, tamm dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf teft idp tezvr telbs ile alnan mlum her kimden mteveccih olursa esbb emlkinden er u knnla b-kusr tahsl itdkden sonra mezbr mil, sbk Belerbei olan Husrev dme ikblhdan ve Defterdr Hamza dme zzhdan taleb itdi hukk dah erle grp ol mikdr altunn ve koyunlarn ve kullarn alduklar erle sbit zhir ola, b-kusr hkmidp alvirdkden [sonra] zikrolunan telbse mbereti olmala tezvr telbsi zhir olanlardan siph olan habsidp yazup bildresiz. Olmayanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf- er kimesneye zulm hayf olmakdan hazer idp cdde-i hakdan udl inhrf itmeyp eger belerbei ve defterdr ahvlidr ve eger zikrolunan tezvre mberet idenlern husslardur, tamm hak zre grp vkf [u] muttali olduunuz kaz[y]y ale't-tafsl shhati zre yazup arzidesiz; yle bilesiz.

371

655

Anadolu tarafna Arnavud keferesinin gemesi yasak olduu halde rgadlk ve obanlk yapmak zere Bursa tarafna gelerek fesad kartanlarn nne geilmesi iin rgad ve obanlarn, sahiplerine ve kefile verilmesi ve yaptklar fesaddan kefillerin sorumlu tutulmas.

Yazld. Sleymn nm kimesneye virildi; siph-ol imi. Burusa beine ve Mihal kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem; "Anatol vilyetine Arnavud keferesi gemeye." diy hkm-i erfm vrid olmken hliy Arnavud tyifesi gelp obnlk idp dyim fesd enatden hl olmaduklarn" bildrmisin. Buyurdum [ki]: Vusl buldukda, bu hussa onat vechile mukayyed olup kaz-i mezbrda her kimde ne mikdr mslimn ve kefereden rgad ve obn tyifesi varise sahblerine kefle virp min-bad ol diyrda kimesneye keflsz rgad istihdm itdrmeyesin. yle ki; bade'l-yevm kimesnenn obn ve rgad fesd enat eyleye shblerinden sl olunur. Ana gre bu emr-i hmynum tenbh iln eyleyesin ki, kimesne emrme muhlif i eylemeye ve bu emr-i erfmle dyim amel idp hlfna cevz gsterilmeye.

656

Filibe zindannda muhtelif sulardan dolay hapsedilen sululardan, sular sbit grlmeyenlerin donanmada kree konulmak zere sicil sretleriyle birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Mirz avu'un demine teslm olunman Dvn'da brhm avu'a virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972 Filibe kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Filibe Zindn'nda baz mahbslar olup kimi katl-i nefs idp maktln eytm- sgr olman katline tevakkuf olunup ve baz harmlk ve ev basmak thmetleri ile mttehem olup ve baz karneler ile tutlup lkin bi-hasebi'-er sbt bulmayup ve baz dah dem alup fsk u fcr ile habsolunmlardur. Harmlk isnd olanlarun ekseri kefere tyifesinden levend olduklar zhir olup hfz u hrset-i memleket in habsolmalar lzim olman habsolunmlar idi. Hliy Donanma-i Hmyn fermn olundu istim olundukda anun gibiler bunda mahbs olmadn gemiye irsl olunmalar memleketde olan harm-zdelere havf hirsn virp zabtolunmalarna enseb mlhaza olunur." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, arzitdn mcrimleri itdkleri fesdlarnun sret-i sicilleri ile mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki kree konla. Amm; koup gnderdn kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, getrrlerken yolda gafletle gaybet itdrmekden ziyde hazer eyleyesin.

372

657

Malatya'da yakalanan ve geimlerini eitli yerleri dolaarak saz almakla saladklarn syleyen on be szende ve ingenenin fesad ehli olup olmadklarnn aratrlmas iin bir sre hapsedilmeleri.

Yazld. Be demi Mahmd'a virildi. F 27 Cumde'l-hr, sene: 972 Maltyye beine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem lt- lehv szla vilyeti getiden gurbet ve ingn tyifesi hakknda vrid olan emr-i erf mcebince fesd enati olanlar tecesss olunur iken Maltyye kazsnda on be nefer kimesne ele getrilp ahvlleri tefahhus olundukda; "Bild memlik [get]ider szendelerz, mamuz bu vechiledr." diy itirf eyledklerinde ahl-i vilyetden ve mutemedn-aleyh mslimnlardan sl olunup; "Mezbrlar kutt- tark olup kimesnenn ml esbbn gret eyledklerin grmedk, iitmedk. Lkin kendleri ve avretleri lehv szla fsk u fcr zredr." diy haber virdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Varcak, mezbrlar bir mikdr zamn habsidp badeh ahvllerin tekrr arzidesiz. Sonra emr-i erfm ne vechile sdr olursa ana gre amel oluna.

658

Rumeli'den ve zmir'den stanbul'un ihtiyac iin gemilerine buday, zm ve incir ykleyip stanbul'a getirmeyerek Kite ve znikmid iskelelerinde satan reislerin gemilerine el konulup kendilerinin de hapsedilmeleri.

Yazld. Mezbra virildi. Kite ve znikmid kdlarna hkm ki: Baz resler Rmili yakasndan tereke ve bazlar dah zmir'den zm ve incir alup gemilerine tahml idp mahrse-i stanbul'a getrmeyp taht- kaznuzda vk olan iskelelerde yanaup bey itdkleri istim olunman buyurdum ki: avuum Ahmed varcak, varan kimesneler Rmili yakasndan ve har yirden tereke ve syir zahre alup gemilerine tahml idp emre mugyir taht- kaznuza iletp bey iderlerse anun gibilere mecl virmeyp gemilerin girift idp ve kendlerin kayd [] bend ile mrun-ileyh avuuma teslm eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve der-anbr olm terekeleri gemilerinde bulunan zahreleriyle cmlesin mhrleyp kazyyelerin yazup defter idp Dergh- Muallm'a gnderesiz. Sonra gemileri ve zahreleri hussnda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.

373

659

Vardar Yenicesi kadl grevinde iken mteveff Rstem Paa voyvodalarndan Mehmed hakknda reyaya zulmettii yolunda ikyette bulunan fakat ad geen voyvoda tarafndan da yanl hkmler verdii iddia edilen Gelibolu Kads Mevln Kk-zde'nin durumlarnn mahallinde tefti edilerek dvalarnn grlmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 28 Cumde'l-hr, sene: 972 Selanik ve Kratova kdlarna hkm ki: Hliy Gelibol Kds olan Mevln Kk-zde dme fazlh bundan akdem Vardar Yenicesi Kds iken mteveff Rstem Paa voyvodalarndan Mehmed in voyvodanun skin oldu karyesi reysna itdi zulm teaddsin arzeylemidi. Voyvoda-i mezbr Sdde-i Sadetm'e gelp; "Kd-i mezbr bana gazab(?) u hayf idp hlf- er nie husslar hkmeylemidr." diy Mft Mevln Eb's-sd dme ulvvuhdan ol bbda istift eylemein ibrz itdi fetvlar ayn ile der-kse olunup kd-i mezbr avuum Mehmed zde kadruhya kolup gnderildi. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan fetvlara nazar idp mezkr voyvoday teft iderken kd-i mezbrun mahallinde hzr olan b-garaz mslimnlardan ve syir ehl-i vukfdan hakkat-i hli bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus idp gresiz; mastr oldu zre kd-i mezbrdan n-mer ol makle evz sdr olm mdur, nicedr; hakkat-i hline tamm vkf u muttali olup era muhlif evz u akvlinden ve hkminden yannuzda bi-hasebi'-er'-erf ne mikdr kazyyesi sbit zhir ola, bir mddesin ketmitmeyp shhati zre ale't-tafsl yazup zikrolunan fetevy bir kse iine mhrleyp bile gnderesiz, arzidesiz. era muhlif kimesneye hayfolup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtirz idesiz.

660

Rumkala Dizdar sa'ya isnad edilen eitli su ve yolsuzluklarn tefti edilerek hakszla urayanlarn haklarnn alnmas.

Yazld. Arz getren Hamza'ya virildi. F 3 Receb, sene: 972 Birecik beine, Birecik ve Rmkala kdlarna hkm ki: Hliy Rmkala kds mektb gnderp; "Rmkala Hsr'nun Kethuds Hc Dvd ve mm Hc emsddn ve Hamza ve Ksm nm blkbalar ve syir neferden Ah Ysuf ve mlu Mehmed ve Memih ol Hseyin ve Hseyin ol Al ve gayriler meclis-i era hzr olup; "Dizd[r]muz olan s; "Oullaruma dirlik alsun." diy dirliklerini; "Oluma tevch ideyin." diy bize hlf- vk kazyye isnd idp mezbr kethud; " "Bana zehirl yimek getrdi." diy sancakbeine arzidp altm sikke altunum aldurup" ve mezbr Hamza; "Elmde bert variken; "B-bertdur." diy yz sikke altunum aldurup ve mezbr Ksm; "Bana altuna tebdl in be altun virp tebdl idp getrdmden sonra tekrr elli sikke altunum dah alup" ve mezbr Hseyin; "Benden 374

dizdr- mezbr bir ka altun taleb eyledi. Virmedm in tmrum tarine ve gayri kruma gitmee izin virmeyp kll hasretm old." ve mezbr Ysuf; "Hsrda bir koyun n-bedd old. "Sen sirka itdn." diy bil-sbt elli sikke altunum aldurd." ve mezbr mlu Mehmed'n evine oln gnderp; " ki kta basdurmam gitdi." diy ehl ylm iine girp arayup bulmayup ve nie bunun emsli hudalar idp gh evlermze ta atdurup fitneler idp gice ile nie efl peyd idp ale's-sabh dvn idp niemzi dp ve niemze tazr bi'l-lisn idp ve celb-i ml in hdmet vakti oldukda tar in iczet virmeyp tacz idp ikier altunumuz almaynca izin virmeyp ve kurdan geldmzde pke taleb idp virmeyenleri tmrlarna tlk itmeyp mahslimze kll zarar idp ve Emirhc nm hsr-erine; "rb-i hamr itdi." diy mahkemeye gnderp sbit olmayup ol sebeb ile hsrun kapus vakt-i ya dein auk kalup bu makle eflinn nihyeti yokdur; hlesine mtehammil deilz." didklerin" arzitmein mezbrun ahvl teft olunup Sdde-i Sadetm'e arzolunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, mezbrun ahvlini teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi ise ashb- hukka erle mteveccih olan hakkn b-kusr alvirdkden sonra dizdr- mezbrun ahvlini erle grp zerine sbt u zuhr bulan mevdd mufassal merh yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz ki, dizdrl hara tevch oluna.

661

Lahsa beylerbeyisi iken vefat eden Ferhad Bey'in olu Mehmed'e babasndan intikal eden mebladan dolay zimmeti bulunan Cafer adl siphnin bulunarak zimmetin tahsil edilmesi ve kendisinin skp Zindan'nda hapsedilmesi.

Yazld. Mezbr Sinn Aa'ya virildi. F 27 Cumde'l-hr skb beine ve kdsna hkm ki: Lahs Belerbeisi iken veft iden Ferhd Be'n ol Mehmed Bb- Sadet-mebum'a gelp; "babasndan intikl itmi mebladan Cafer nm siph zimmetinde tokuz bin altun hakk olup ed itmekde tealll itmein mahrse-i stanbul'da olmadun ve hl anda tahsl idp teslmine tlib oldun" bildrmein Budun Gnllleri Aas Sinn zde kadru[h]ya kolup irsl olund. Buyurdum ki: Vardukda, sbit olan mebla- mezk[r] teslm iderse tlk idesiz ve ill skb Zindn'nda habsidesiz.

662

stanbul'a gnderilirken ortadan kaybolan ve Kkborlu'ya tbi Gneyal kynde skin olduklar bildirilen Vefa ve Ali adl ahslarn yakalanarak stanbul'a gnderilmeleri.

375

Yazld. Anatol belerbeisine hkm ki: Karaman Belerbeisi Sleymn mektb gnderp; "bundan akdem emr-i erfm mcebince gnderilmesi fermn olunan Bilvrn kazsndan Vef ve Al nm kimesneler gaybet idp Anatol'da Kkborl'ya tbi Gneyal nm karyeye skin oldun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp mezkrlar ele getrmee yarar demlern tayn idp irsl idp gerei gibi tetebbu u tecesss itdrp dah ale'l-gafle ele getrp mukayyed mahbs gnderesin.

663
Yazld.

Budun'da esir olduklar bildirilen Petruka Talpa, Maklo ve skender adl haracgzrlarn kimde esir olduklarnn aratrlarak bulunup serbest braklmalar.

Budun belerbeisine ve kdsna hkm ki: Vilyet-i Budun'da Solnok sancanda Evhad nm karye halkndan babas ad Mihal ve anas ad Lotsa Talpa ve dedesi ad Yorgi olan Petruka Talpa nm zimmiyye ve mezbrenn zevci olup babas ad Penedik ve dedesi ad Sabano Yorgi ve anas ad Anna olan Miklo nm zimm ve Belgrad sancanda kaz-i mezbr karye[ler]inden babas ad Abtal ve anas ad Hacle ve dedesi ad Vene [ve] kfirde ad Yano olan skender mezkr nefer harc-gzrlar esr olduklarn arzolunman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar bi'l-fil kimde esr olduklarn tetebbu u tecesss idp her kimdeyse arzolundu gibi Memlik-i Mahrsem reysndan olup defter-i cedd-i hknde kend babalar ismi mukayyed harc-gzr reymdan iken esr olmlar ise -ki, yanunda bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola- tlk idp hlf- er- erf kimesneye dahlitdrmeyesin.

664

skenderiye kazsna tbi Filorici Hslar kylerinden fesad kartan, birbirlerine kar yamalama, ky yakma gibi teebbslerde bulunan ve cizyelerini vermeyen kylerin, gnderilen mufassal hkm gereince haklarndan gelinmesi.

Yazld. Be demi Osmn'a virildi. F 2 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 skenderiyye beine ve kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; " skenderiyye kazsna tbi Filorici Hslar'ndan Makartek(?) ve Balderen ve Trme-i Bl ve Trme-i Evsat ve Trme-i Esfel ve Beryaka Reci ve Polan ve Senekrek ve teyaka Reci ve inokol ve Zogan ve Krue ve Ris ve ilak ve Kolomse ve Yukaru Kravar ve Berye(?) maa-Aka ve Grvik ve Mkrayard(?) 376

nm karyeler er- erfe itat itmeyp dyim fesd ktl ve birbirinn karyelerin ihrk ve rzklarn yam itdklerinden gayri cizyelerin ed itmedkleri ecilden ml-i mr tahsl olunmayup ve gemilerle iskeleye gelen tccrun mllarn gret idp dyim fesd zre olduklarna ayn- vilyet ehdet eylediler." diy arzeyleyp bundan akdem Podgorie kazsna tbi Biper nhyesinde Bretotorik ve Perie(?) ve Bukamir ve Guysalik ve Harie(?) ve Koca nhyesinde ve Kelemente'den baye(?) ve Sele nm karyeler keferesi syn u tuyn zre olduklarn" ilm itdnz ecilden haklarndan gelinmein mufassal hkm-i hmynum irsl olunmdur. Zikrolunan rey arzolundu zre fesd enatde olup cizyelerin virmeyp itat zre deiller ise buyurdum ki: Bunlar hussnda sbk gnderilen mufassal hkm-i erfm mstedsnca amel idp gerei gibi haklarndan gelesin.

665

Badad'dan Mehedeyn-i erfeyn ziyaretine gelip hlen Mehed-i Ali'de hastalanan ran ehzdelerinden smail Mirz'nn vlidesi ve kendisiyle birlikte gelip bir miktar yannda kalan ve dierleri ran'a gnderilmeleri iin yola kartlan adamlarnn durumlar hakknda bilgi verilmesi.

Evren avu'a virildi. F 3 Receb, sene: 972 Sbk Badd belerbeisi mektb gnderp; "bundan akdem; "hun ol sml Mrz'nun vlidesi Kabe-i Mkerreme'den mrcaat eyleyp Mehedeyn-i erfeyn ziyretine geldkde ilm eyleyesin." diy fermn olunm idi. Mrun-ileyh mh- Cumde'l-l'nun beinci gninde Badd'dan Mehedeyn-i erfeyn ziyretine gelp hliy Mehed-i Al kerrama'llh vechehda hasta olup bile olan demlerinden on nefer mikdr gelp dem alkoyup m-adsna iczet virp Yukaru Cnib'e gnderdin" ilm eylemein buyurdum ki: ( ) vardukda gresin; mezkrun vlidesi ifkat buldu gibi alkodu demleri ile yirlerine gitmiler midr, yo ise tealll idp anda m kalmak isterler, imdiye dein ahvlleri neye mncer olmdur; shhati zre arzidesin ve Kzlba tarafndan ziyrete gelenlern husslar in anda senden evvel belerbei olan Husrev dme ikblhya mufassal hkm-i hmynum irsl olunmdur. Ol hkm-i erfmi mrun-ileyhden taleb idp alup dah mazmn- hmyn ile amel idp ol diyrda olan serhadlern hfz u hrsetinde ve nazm u nizm- memleketde ve m-beynde vk olan sulh u salh riyet idp tarafeynden sulha mugyir vaz sdr olmakdan hazer idesin.

666

skp nibi iken hapsolunan Kara'nn serbest braklmas.

Yazld. Tezkireci Hasan Be'n olanna virildi. skb beine hkm ki: Bundan akdem skb Nyibi olup habsolunan Kara Nyib hl habsden tlk olunmasn emridp buyurdum ki: 377

Emrm mcebince tlk idesin.

667
Yazld.

Modava livsnn siphleri olmadndan imlek nhiyesinde bulunan zam ile on siphinin Modava livsn tasarruf etmeleri ve alaybeyi yannda hizmette bulunmalar.

Tmvar belerbeisine hkm ki: Liv-i Modava'nun siphleri olmayup maden ve syir emvl-i hssamun hfz u hrseti in dem lzim olman imlek nhyesinde vk olan nefer zam ve on nefer siph Modava sancana emesin emridp buyurdum ki: Zikrolunan nhyede vk olan zam v erbb- tmra tenbh tekd eyleyesin ki alaybei yannda hdmetde olalar. Bade't-tenbh varmayanlar isimleriyle yazup bildresin.

[Yev]m'l-Hams, f selh- Cumde'l-uhr, sene: 972, Kostantniyye

668

Badad'da Ahmt Muktaas'na mltezim olan Mehmed'in zapteyledii senelerin muhasebesi grlmekte iken ibraz ettii mzevver mhr ile mhrlenmi ve nianlanm kl mevcibi ile kul tifesinden bz kimselerin ulfe tezkirelerinden dolay sulu grlenlerinden firarda olanlarn buldurularak dvalarnn grlmesi; haksz olarak alnan akalarn sulardan tahsil edilmesi ve gerekli grlenlerin hapsedilmesi.

Yazld. Evren avu'a virildi. F 3 Receb, sene: 972 Badd belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Sbk Badd Belerbeisi Husrev dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Vilyet-i Badd'da Ahmt Muktaas'na Mltezim olan Badd gnlllerinden Mehmed zabteyledi senelern muhsebesi grilmek zre iken mukaddem Badd Belerbeisi olan Behrm dme ikblh ve bi'l-fil Defterdr- Emvl olan Hamza dme mecdh ve sbk Badd Haznesi'nde Rz-nmeci olup hliy Mehedeyn-i erfeyn Mtevellsi olan s'nun isimleriyle mzevver mhr ile mhrlenmi ve ninlanm kl mevcibi ve kul tyifesinden baz kimesnelern ulfeleri tezkirelerin ibrz idp ve tezkirelern hatt ekseriyy Rz-nmeci girdi Hseyin bin shk ve Mehmed ol brhm ve Ahmed ol Ferecullh nm ktib gh mzevver mhr ile mhrlenmi beyz kdlar getrp mil-i mezbr tahvlinden kl mevcibine ve baz kul tyifesinn ulfesine bana tezkireler yazdurup ve gh yazdurduklarndan sonra mezbr Ferecullh mzevver mhr ile mhrleyp ve ninlatd." diy cevb virdkde mezbr Ferecullh'dan sl olundukda; "Zikrolunan mzevver mhrleri merkm Hseyin kazdurup ve mil-i mezbr tahvlinden mevcibt tezkireleri yazdurup ve merkm mil tahvlinden; "Benm 378

mevcib." diy alduum on bin alt yz yiirmi akanun tezkiresin dah mzevver mhr ile mhrleyp ve ninlamdur." diy ikrr idp sicill olunup ve merkm Hseyin'den sl olundukda inkr ile cevb virp kendsi mil-i mezbrdan mzevver tezkirelerle bi'd-defet aldu iki yz yedi bin aka ve mezbr Ferecullh aldu yz bin aka erle sbit ve sicill olunup mebla- merkm mezkrlarun emlk esbblarndan tahsl olunmak zredr ve mil-i mezkr dah mttefik olman hn-i teftde n-bedd olup ve mzevver mhrle maznna olan yirlerde cst c olunurken defterdr nmna olan mhr mil-i mezbr evinde bulunup mezkrn Hseyin ve Monla brhm ve Ferecullh ve Rznmeci girdi Hseyin Badd Kalas'nda habsolunmlardur." diy arzidp ve sen ki defterdrsn; "mezbr mltezimn mrye alt yk aka deyni olup yz elli bin akas der-zimemdr ve yz elli bin akas sbk Belerbei olan Behrm dme ikblh nm ile mzevver mhr kazdurup; "Mevcibe teslm olund." diy zimmetine lzim olan deyni virmeyp firr idp gayr-i vk irret ekv itmek in Bb- Sadetm'e gitdin" bildrmisin ve mezbr Mehmed Atebe-i Ulym'a gelmi bulunup mrun-ileyh Husrev dme ikblh in; "Bi-gayri hakkn iki bin tokuz yz altunum ve bir tav kulum ve yedi yz koyunum alup" ve hliy Badd Defterdr olan Hamza in; "Bin yz altunum ve bir tav kulum ve bir atum alup ve Defterdrun Kethuds Ren, ben habsde iken evm basup tokuz yz elli filorim ve nie esbbum alup garazan beni bu vechile arzeylemidr." diy ilm itmein zikrolunan husslar tamm hak zre grilp teft olunmas lzim olman habsle Dergh- Muallm avularndan Evren zde kadruhya teslm olunup irsl olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, evvel ml-i mr hussn takdm idp zikrolunan mzevver mhr ile tezkireye mbereti olanlardan elde olmayup gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ve mezbr mil olan Mehmed'n dah zikrolunan telbs tezkirelere vukf ve mbereti var mdur, tamm dikkat ihtimm ile bi-hasebi'-er teft idp tezvr telbs ile alnan mlum her kimden mteveccih olursa esbb emlkinden erle ve knn ile b-kusr tahsl itdkden sonra mezbr mil sbk Belerbei olan Husrev dme ikblhdan ve defterdr zde zzhdan taleb itdi hukk dah erle grp ol mikdr altunn ve kullarn ve koyunlarn alduklar bi-hasebi'-er'l-kavm sbit olursa b-kusr hkmidp alvirdkden sonra zikrolunan telbse mbereti olmala tezvr telbsi zhir olanlardan siph olanlar habsidp yazup arzidesiz; olmayanlar bbnda emr-i er ne ise mahallinde icr idp yirine koyasz. Hlf- er kimesneye zulmolmakdan hazer idesiz. Cdde-i hakdan udl inhrf itmeyp eger belerbei ve defterdrdur ve eger zikrolunan tezvre mberet idenlern husslardur, tamm hak zre grp vkf u muttali olduunuz kazyy ale't-tafsl hakkati zre yazup arzeyleyesiz.

379

[Yev]m'l-Hams, f 28 Cumde'l-hr, sene: 972, Kostantniyye

669

Hamamc Pir Ahmed adl kiinin criyesini ayartt iddiasyla kree gnderilen Hac Mehmed adl kiinin hakknda yalan yere ahitlik yapld yolunda olu tarafndan yaplan ikyetin aratrlmas.

Yazld. Bu hkm gnderilmedi. Burusa kdsna ve Murdiye mderrisine hkm ki: Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn dme ulvvuh mhrl defter gnderp; "Hac Mehmed nm kimesne Hammmc Pr Ahmed dimekle marf kimesnenn bir criyesin ayartdu sbit olup mseccel oldu arzolunman kree gnderilmek in vrid olan emr-i erfm mcebince kree gnderildin" bildrp ve mezbrun ol Sdde-i Sadet'e gelp; "Mezkrun criyesi har yirde bulunup babam ayartm deildr. hidler hlf- vk ehdet idp b-gnh cihetleri alnup kree gnderilmidr." diy zhr- tezallm eyledi ecilden mezkr, mukayyed mahbs Dergh- Muallm avular oullarndan kdvet'l-emsil Aydn-ol Mehmed zde kadruh ile irsl olund. Buyurdum ki: Varcak, mezkrun ahvlin bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus klup gresiz; mezkrun criyesin ayartdu sahh midr, yohsa gayr-i vk olup criye har yirde mi bulunmdur, nicedr; tamm shhati zre gavrine irip yannuzda ne vechile sbit olursa mezbr habsle gir Dergh- Muallm'a irsl idp vuk zre hakkat-i hlin yazup bildresiz, hlf- er- erf kimesneye zulm hayf olmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

670

669 numaral hkmn aynsdr.

Yazld. Gnderilmedi. Burusa beine hkm ki: Bundan akdem irsl itdn mcrim defterinde Hammmc Pr Ahmed'n criyesin ayartmala kree gnderilen Hac Mehmed'n ol ve htn gelp; "Mezkrun criyesi har yirde bulunmdur. Cihetleri hlf- vk alnup b-gnh kree gnderilmidr." diy zhr- tezallm eyledi ecilden mezkrun ahvli tekrr grilp shhati zre arzolunman Burusa kdsna ve merhm ve mafrun-leh Sultn Murd Hn mderrisine* hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Mrun-ileyhim ile cem olup mezkrun ahvlini bile grp shhati zre yazup arzidesiz.
* Metinde "Medresesi'ne" eklindedir.

380

671
972

Silivri skelesi'nde paralanan renber gemisinden yamalanan eylar ile yamaclarn bulunmas.

Yazld. Bu hkm-i erf Dvn'da yazlup Sekbn Al Be'e virildi. F 25 Cumde'l-hr, sene: Silivri kdsna ve Dergh- Muallm mteferrikalarndan Sekbn Al'ye hkm ki: Hliy Silivri skelesi'nde bir rencber gemisi prelenp iinde olan met ve gemi shblerinn esbbn gelp kaz-i mezbrdan baz kimesneler yam idp alduklar istim olunman buyurdum ki: Varcak, bu huss onat vechile hak zre teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk kazyye istim olundu gibi olup zikrolunan gemi prelendkde met u esbblarn kimler yam eylemilerdr ve ne makle kimesnelerdr; her kim ise bulup getrp dah alduklar met u esbb b-kusr erle ashbna alvirdkden sonra bi-hasebi'-er ve'l-knn ol asl fesd sbit zhir olup mseccel olanlardan siph olan habsidp arzidesiz; olmayanlar bbnda erle lzim geleni icr idp era ve knna mugyir kimesneye zulm teadd olmakdan hazer eyleyesiz.

672

Silivri kazsnda ortaya kan hrszlk hadiselerinin aratrlarak kaznn hrsz ve harmilerden temizlenmesi.

Yazld. Mrun-ileyhimya hkm ki: Kaz-i mezbra tbi baz yirlerde ehl-i fesd enat zuhr idp kiminn evi alup ve kiminn esbb u tavarlar sirka olunup rey v beryya zulm teadd olundu istim olunman buyurdum ki: Varcak, zikrolunan kdlun ehl-i fesd enat olup thmet-i sbkalar mseccel olan hrsuz u harmsin keml-i ikdm ihtimm ile hak zre teft idp gresiz; anun gibi yaramazlklar ve fesdt bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olup sicill olanlardan siph ise habsidp ahvlin ale't-tafsl Atebe-i Ulym'a arzidesiz; olmayanlar bbnda ol ki, muktez-y er- erfdr, anunla mil olup er u knna mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur. Ol cnibleri hrsuz u harmlern err rndan tathr pk idp env- ikdm ihtimmun zuhra getresiz.

673
Yazld.

Fener kazs ahlisinden atalca kasabasnda abaclk yapan Dimitri'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Trhala beine ve Fener kdsna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi Brula(?) nm karyeden olup gh Silivri kazsna tbi atalca nm kasabada gelp abclk iden Dimitri nm zimmnn ki, anas ad Halkene ve karnda 381

ad Semo ve ammsi ad Yorgi'dr, mezbr zimmnn Sdde-i Sadetm'e gelmesi lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muallm mteferrikalarndan Al zde mecdhnun demi hkm-i erfmle varcak, mezkr Abc Dimitri her kande ise tebebbu u tecesss idp ele getrp gaybet iderse yata u turaklarna ve akvm u akriblarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara teklf idp buldurup dah kayd [] bend ile mezbr Mehmed'e teslm idp Dergh- Muallm'a gnderesiz. yle ki; taht- hkmetinzde bulunmayup har yirde oldu istim oluna, yarar demlernz gnderp sanca beinden ve kdsndan taleb idp mukayyed mahbs Sdde-i Sadet'e irsl eylemek bbnda env- ikdm ihtimmnuz zuhra getresiz.

674

Msr'daki mr tereke anbarlarn azeblerinden alnmamas.

korunmas

iinin

Msr

Yazld. Ahmed avu'a virildi; ankal birderidr. Msr belerbeisine hkm ki: Mahrse-i Msr'da vk olan mr tereke anbrn kadmden Msr azebleri hfzidegelp hl Msr mstahfzlar tayn oldu arzolunman buyurdum ki: Mr anbr kadmden kimler hfzidegelmi ise gir slb- sbk zre anlara hfzitdrp olgelene muhlif i itdrmeyesin.

675

bkz. hkm. 663

Yazld. Kapuclar kethudsna virildi. F 4 Receb, sene: 972 Budun belerbeisine ve kdsna hkm ki: Vilyet-i Budun'da Solnok sancanda Evhad nm karye halkndan babas ad Mihal ve anas ad Lotsa Talpa ve dedesi ad Yorgi olan Petruka Talpa nm zimmiyye ve zevci olup babas [ad] Penedik ve dedesi ad Sabano Yorgi ve anas ad Anna olan Miklo nm zimm ve Belgrad sancandan kaz-i mezbr karyelerinden babas ad Abtal ve anas ad Hacle ve dedesi ad Vene ve kfirde ad Yano olan skender Memlik-i Mahrsem reysndan iken esr olduklar arzolunman kendler emnet konlup yirlerinden yoklanup grilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan karyelerden dedelerin ve babalarn ve analarn yoklayup gresiz; haber virdkleri zre mevcd bulunurlar ise babalar ve dedeleri isimlerin defter-i cedd-i hknye tatbk idp sahh harc-gzr rayyetlerm iken esr olduklar yannuzda malm u zhir ola, shhati zre tafsl-i ahvllerin yazup bildresiz.

382

676

Deyr Rahba Beyi Hseyin'in yannda bulunan Takyeci Bl'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Diyrbekir belerbeisinn kethudsna virildi; Dvn'da. F 4 Receb, sene: 972 Deyr Rahba Bei Hseyin Be'e hkm ki: Mahrse-i stanbul'da Yenikapu'da skin Takyeci Bl ki, Atbzr'nda cnbzlk idp sen sancauna gitdnde sennle bile gidp hliy mezkr mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince kayd bend idp yarar demne koup Dergh- Sadet-mebum'a gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gaflet ile gaybet itdrmekden ihtirz eyleyesin.

677
Yazld.

Drac kazsnda dalk sarp yerlerde bulunan ve ovada iskan ettirilmek istenildii iin isyan eden karyelerin elebalarnn haklarndan gelinerek oluk ve ocuklarnn esir edilmesi.

lbasan Bei abn Be'e hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Liv-i mezbra tbi Drac kazsndan drt pre karyenn keferesin sab yirlerden ovaya indresin ve ba mfsidlerinn hakkndan gelesin." diy emrm olmd. Ve'l-hlet-hzih Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Islh fermn olunan kurdan pre karyenn halk ile Berab(?) nm karyenn bir mahallesi emr-i hmyn mcebince itat idp lkin mezbr karyenn Gn-ipat dimekle marf mahallesiyle ve Kate nm karyenn Mozga ve Hahul nm mahalleleri ummen itatden udl idp sab sengistn yirlere tahassun idp let-i harb ile ceng cidle hzr olup etfl ezvclar esr olmak lzimdr. stimlet ile itatleri myesser deildr." diy bildrmisin. mdi; syn u tuyn zre musrr olan ehl-i fesd ele girp gerei gibi haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu hussa onat vechile mukayyed olup synn arzitdn slern zerine varup kbil-i mrr olan yirlerin seddidp emr-i sbkum mcebince hsn-i tedbr tedrkle ba ba mfsidlerin ele getrp muhkem haklarndan gelp ve etfl ezvclarn esr idp mtemerridnn bir vechile cez v sezlarn viresin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk olup itat inkydlarna sebeb bs ola; yle bilesin.

678

Arpalk timar zabt iin vekaleten Sapanca'ya gnderilen kiiyi dvp mahkemede Dergh- Muall kullarndan olduu iddiasnda bulunan Pr olu Sleyman'n kree konulmak iin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

383

Yazld. Sapanc kdsna hkm ki: Hliy Kapuclarum Ba Mehmed dme mecdh tarafndan arpalk tmrnun zabtna gnderdi Abdullh ol Sleymn nm demisin Pr ol Sleymn nm kimesne darbidp murfaa-i er oldukda; "Dergh- Muallm kullarndanum." diy cevb virdine mm-ileyh tarafndan sret-i sicill ibrz olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; mezkr rey tyifesinden olup Dergh- Muallm kullarndan deil ise, yarar demlere koup kree konmak in Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve koup gnderdn demlere tenbh idesin ki, yolda onat vechile hfzidp gaybet itdrmekden ihtirz ideler; yle bilesin.

679

Edirne'de imam ve hatiplik gibi vazife tevcih edildii halde beratlarn almayan kiilerin vazifeden alnarak yerlerine bakasnn verilmesi.

Yazld. Mektb getren Mehmed'e virildi. F 2 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem irsl olunan emr-i erfm muktezsnca mahmiyye-i mezbrede vk olan mescid mecmida olan eimme v hutab ve syir erbb- cihtun ahvli grildkde; "Ekseri b-bert tasarruf iderler."" diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Varcak gresin; min-bad tevch itdn cihtdan alt aya dein bert itmeyenlern cihetleri eger htbet immet tevliyetdr, syir cihtdan her ne ise hara tevch idesin ve imdiye dein b-bert mutasarrf olanlara dah gerei gibi tenbh tekd idp bert itdrp bertsuz bir ferde vazfe virdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenlern cihetlerin mstehk olanlara tevch idp arzeyleyesin.

680

eme'ye tbi Sla Liman'nda in olunan hisar peede iskan ettirilmek iin seilenlerin gitmemek iin direnmelerine aldrmayp bulunduklar yerlerden alkalarnn kesilerek kalede iskan ettirilmeleri.

Yazld. Ninc be hazretlerinn sitnelerine hdmet iden brhm nm kimesneye virildi. F 4 Receb, sene: 972 Aydn beine ve eme kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; "Kaz-i eme tbi Sla nm limanda bin olunan hsr pee in Mr-i Liv-i Aydn Mustaf ile mahall-i memra cem olup kurbinde 384

olan kurdan blu ve bel gan olup emr-i erf mcebince yazlan elli aded srgn evlerinden iki defa emr-i erfe itat eylemeyp sitne-i Sadetm'e varup szlerine itibr olunmayup reddolunup geldklerinde her birinn hneleri kifyet mikdr tevz u taksm olunup evlerin bin idp ekseri hnelerine dhl idp hsr pee mamr olup lkin hliy mazl olan mr-i liv-i Sla; "Dery tarafn hsr ve burc toplar addan hfzider, harc zyid olmasun." diy hsr peenn dery cnibini bin itdrmedi ecilden hliy srgn evlerinden kyleri hsr kurbinde blu ve bel aniydan bir ka ehl-i tezvr telbs; "Hsr peenn derydan cnibi bin olunmad, havfiderz, hsra varmazuz ve girmezz." diy evn- tealll idp emre rz olmayup Dergh- Muallm'a ikyete gitdklerinden gayri bunda kalan srgn evleri dah ihml teksl zre olup kalanun ihtilline sebeb olurlar." diy arzeylemein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mukaddem fermn- erfmle yazlup tayn olunan srgn evlerinden varmayanlar henz skin olduklar yirlerden alkalarn kat itdrp yarar demlere koup kala-i mezbreye iletp yirledrmeyince olmayasz. Eslemeyp muhlefet idenler her kimler ise isimleri ve resimleriyle yazup arzidesiz. Sonra anlar hakknda emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.

681

ehrizol Kullar Aas Mehmed ile Emin Perviz'in arasnda meydana gelen kavga ile alkal olarak kad arzndaki ahitlerin ifadeleriyle Malatya beyinin arzndaki ahitlerin ifadelerinin elimesinden dolay ahitlerin bir araya getirilerek durumun teftii ile birlikte yalanc olanlarnn tehir edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi; Dvn'da. F 3 Receb, sene: 972 Maltyye beine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "sbk ehrizol Kullar Aas Mehmed ile Emn Pervz'n sbk olan gavglaryn vrid olan hkmde; "Kd-i sbk mezbr aa in mezbr emnn evi zerine let-i harble varup kapularn preledin bildrmi idi. Siz ol huss arzitmemisiz. Grp arzidesiz." diy fermn olunman merkm kd ile ahvle vkf mslimnlar ihzr idp emn-i merkm mahallesinden hn-i gavgda olup mahalle-i mezbre imm ve mezzini ve cematden yedi-sekiz nefer mutemedn-aleyh prler; "Mesfr aa demleri ahm vaktinde merkm emn demleriyle gavg itmiler. Hatt aanun bir kul maktl olup irtesi sabh namz vaktinde mescidden kdukda merkm emnn tara kapus ninde tark-i mda mezbr aanun nie demleri; "Yoldamuz katlitdinz, geln meclis-i era varalum." diy feryd iderler iken ve mezbr emnn havl kapus i yzinden balu kapunun tara yzinde bir ka nacak yirlerin grdk. Lkin kangs urdun grmedk. erden emn ve demleri asl tara kmadlar ve taradan ierye aa-y mezbr demlerinden asl kimesne girmedi ve kapu ufanmamd, balu idi ve bu arada mezbr aa kendsi hzr deil idi. Mbereti ve medhali yoidi. Byle grdk, vk- hl bu idi." didklerin" bildrmisin. Ve sen ki sancakbeisin, sbk olan kd ile mukaddem mektb gnderp; "Aa-y mezbr emn-i mezkrun ahm namzndan sonra let-i harb ile krk elli 385

nefer dem ile evin basup kapusn preleyp sandunun kilidin bozup yz bin aka ve alt yz elli sikke altunn gret itdi erle sbit olmdur." diy bildrmi idinz. Ol arzun dah sreti ayn ile aslndan ihrc olunup size gnderildi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, sbk bu hussa ehdet idp ol arzda mastr olanlar ve hliy ehdet idenleri ihzr idp bi'l-muvcehe onat vechile mutemedn-aleyh ve b-garaz mslimnlardan bu huss onat vechile teft idp gresin; hlf kang cnibde kar ise kizbleri zhir ola, anlar tehr idp bir vechile hakret itdresin ki, bir dah kimesnenn yalan ehdet eylemee mecli olmaya ve emr-i erfm yirine vardun yazup arzidesin; yle bilesin.

682

Kastamonu, Takpr ve Zeytin kadlklarnda bulunan benn, neccar ve arka hamallarnn stanbul suyolunda altrlmak zere nevrzda Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Hac avu-ol Sinn elebi'ye virildi. F 4 Receb, sene: 972 Dergh- Muall yenierileri blkbalarndan Mustaf nm kimesne, irsl olduna mezbr defterdr efendi tarafndan haber getrp hkmn iine yazlmdur. Kastamon kdsna hkm ki: Mahrse-i stanbul'a gelen suyolnun meremmt hussyn istihdma benn v neccr ve arka hamml lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, taht- kaznda ne mikdr benn v neccr ve arka hamml bulunursa cmlesin ihzr ve defter itdrp nevrzda sanatlarna lzim olan lt u esbblar ve defteri ile yarar demlerne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, mevsiminde hdmete hzr bulunup istihdm olunalar; yle bilesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, vech-i merh zre Takpri kdsna.

Yazld. Bu dah. Bir sreti, vech-i merh zre Zeytn kdsna.

683

Muhasebesinin doru grlmedii yolunda ikyette bulunan Ahmt Muktaas Emini Mehmed'in muhasebesinin Evren avu mberetiyle yeniden grlmesi.

386

Evren avu'a virildi. F 3 Receb, sene: 972 Badd belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Vilyet-i mezbrede Ahmt Muktat Emni olan Mehmed Dergh- Muallm'a gelp; "Benm muhsebeme ve kend ahvlme garaz muteallik olup mukaddem muhsebem grildkde iki yk aka ziyde gelmiidi. Badeh ben sitne'ye gitdmde hlfen arzeylediler ve sbk mhrl rz-nme sretleri ihrc olunup ( ) ve Muhb nm mstevflere virilmidr. Anlar ol sretleri inkr itmeyp ayn ile getreler ve iltizmum artlarum mcebince ve elmde olan temessklerm ve sicilltlarum muktezsnca hak zre grilp ve zimemde ve Tvk- Kerkk nhyesinde ve l-i Serrc tyifesinde ve Atak millerinde iki senenn bksi tahsl olunmayup ve buuk yk aka h Hseyin ve Ferecullh zerinde mseccel hakkumdur. Alnup muhsebeme dhl olsa ve bir yk aka kend elmle Hazne'ye teslm itmi iken muhsebeme dhl itmeyp har kimesne ismiyle rz-nmeye gerdiler ve artumda; "Yiirmi bin aka hlat bah ve syir ihrct in aaa varla." diy virilmidr. Ol dah artum mcebince grile ve Emnm olan Keyvn'un gedin belerbei alup hara virilmidr, gir mukarrer ola. Muktaa-i mezbrede vk olan zamn- mberetm artlarum mcebince hak zre grile, bana hayfolmaya" diy bildrdi. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Evren zde kadruh va[r]cak, avuum mberetiyle takrr itdi ahvlleri yirl yirinden keml-i dikkat ihtimm ile hak zre bi-hasebi'-er ve'l-knn teft tetebbu idp eger kend ve eger mbirleri kabzitdi ml yirl yirinden ve Hazne-i Badd'a teslm itdi rz-nme defterlerinden yoklayup makbztn ve teslmtn tatbk idp iltizm ve art mcebince mezbrun ve mbirlerinn zimmetlerine lzim gelen mlum b-kusr tahsl idp ve didi rz-nme sretlerin taleb idp getrdp fi'l-vk kend bir yk aka teslm itmiken muhsebesine dhl olmayup har kimesne nmyla rz-nmeye gemi midr, ol vechile telbse mberet iden kimdr; tamm malm idinp bi'l-cmle mezkrun cmle-i ahvlin hak zre ber-muktez-y er u knn grp hlf- er- erf kimesneye zulm hayf olmakdan ictinb idp hakkat-i hli neye mncer olursa ale't-tafsl yazup avuumla Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

684
Yazld.

Mihal kazs Canbazlar karyesinden Zeynel adl kiinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Mihal kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda Canbzlar nm karyede skin olan Zeynel nm kimesnenn Sdde-i Sadet-mebum'a gelmesi lzim olman buyurdum ki: Siph-olanlar zmresinden Sleymn zde kadruh varcak, tehr itmeyp mezbr ele getrp merkm kuluma teslm eyleyp muaccelen Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin. Mezbrun her vechile ihzr lzim olmdur, ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. 387

685

Kastamonu beyinin, arzettii gibi donanmaya znikmid'de binmek zere sanca sba ve siphileriyle hazr olmas.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 6 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Kastamon beine: Mektb gnderp; "Donanma-i Hmynum'a girmek in Boaz Hsrlar hlf semt olman sancaun siphleriyle znikmid'de girilmek hussn" bildrdn ecilden ilm itdn zre znikmid'de hzr olup Donanma-i Hmynum'a girmek emridp buyurdum ki: Emr-i sbkum mcebince nevrzdan mukaddem sancaun sbalar ve siphleriyle kup znikmid'e geldkde ahvln yazup bildresin.

686

Musul'da birbirlerine Rfizlik ve Yezidlik iddiasnda bulunan Bb Irak mahallesi halk ile sdtn isnadlarn isbat edemedikleri, aralarnda dnyev gilelerden dolay vukbulan dmanlktan vazgemedikleri takdirde haklarndan gelineceinin kendilerine bildirildii.

Yazld. Badd belerbeisi kethuds demine virildi. F 4 abn, sene: 972 Musul beine ve kdsna hkm ki: Hliy Diyrbekir Belerbeisi skender dme ikblh mid ve Nusaybin kdlar ile mektb gnderp; "bundan akdem emru'l-meri'l-kirm ehrizol Belerbeisi Muzaffer dme ikblh mektb gnderp; "Kasaba-i Musul'da Bb'l-Irk Mahallesi'nde irret ile mehr olan Hseyin ve Ksm dyim tezvr idp mslimnlara n-mer bhtn idp kasaba-i mezbre ahlsini birbirine drp snn-mezheb olan Seyyid Mehmed'e isnd- mlem-yekn idp ve Musul sanca bei mezbrn mfsidlern hakkndan gelmek istedkde firr idp nie mfsidler ile ahdidp Dergh- Muall'ya varup gayr-i vk ikyetler idp ikyetleri kizb olduna bhe olmayup bu cnibden; "Birbirinn tahrkiyle ikyete varmlardur." diy bildrdiler. mdi; nefs-i Musul'da revfz ksmndan baz melhde yevm-i rda cem olup sahbe-i gzne sebbeyledkleri istim olund. Men olunman hkm-i erf gnderilmi iken yine sene-i mzyede baz melhdenn cemyyeti mtezyid olup er- erfe muhlif evz- garbeye irtikb olunman ol asl mlhdler elegetrilmek in mukaddem hkm-i hmynum gnderilmiidi. "Yevm-i rda cemyyet idp sahbe-i gzn rdvnu'llhi tel aleyhim ecmane sebbidenler kimlerdr, rafz u ilhd kang tarafdadur ve mrun-ileyhn arzitdi zre irret ekvetleri var ise mezbrn mfsidleri ve er- erfe muhlif evz olan mlhdlerden ka nefer kimesne bulunur ise -ki, erle rafz u ilhd sbit zhir ola- tescl itdkden sonra kendleri kayd bend idp sret-i sicilleriyle gnderesin." diy fermn olunman ber-mceb-i emr-i erf nefs-i Musul'a varlup cnibeynden birbirine rafz u ilhd ve irret ekvet isnd idenlerden Bb Irk Mahallesi halkndan olan mezkrn Hac Ksm ve 388

Hseyin ve gayrileri ve sdt zmresinden Seyyid Mehmed ve Seyyid Cafer ve Seyyid Murtaz ve syirleri ihzr olunup akd-i meclis olunup tefte r olundukda tarafeynden birbirine isnd itdkleri efl-i habsiyyenn isbt u zhrna bi-vechin mine'l-vch kdir olmayup cizler olup birbirine itdkleri isndun zhrnda adem-i kudretleri malm olcak cnibeyne asl taalluk ve huss- kazyyede dahli olmayup ulem v suleh zmresinden ve ayn- vilyetden b-garaz ve mutemedn-aleyh mslimnlardan tarafeynn keyfiyyet-i husmetleri ve hlleri sirran ve alniyyeten teft olunup; "Bb Irk tarafnda skin olan cematn sdt ve kurbinde skin olanlar ile m-beynlerinde kadmden advet olgelmi olup birbiriyle keml-i advet buz zre olmala Bb Irk halk sdt tarafna rafz isnd idp sdt dah anlara Yezdlik isnd idegelmilerdr. Amm; iki cnibn dah itdi isnd ve yevm-i rda sbk itdkleri cemyyet emr-i erf ile men olunandan ber vk olmayup sdt zmresi eben an-ceddin sahhu'n-neseb ve snniyy'l-mezhebdr ve Bb Irk mahalltnda skin olanlar dah snnlerdr ve ehl-i slt mslimnlardur. Bu zamna dein m-beynlerinde olan ikk mahz advet-i dnyeviyye sebebindendr." diy muvcehelerinde haber virdklerinden gayri bi'l-fil Imdiyye Hkimi olan Sultn Hseyin ve Erbil Bei Bekir dme zzhm dah ferkayn hakknda mslimnlarun vech-i merh zre olan ehdetlerine muvfk haber virp ve ferkaynun birbirine itdkleri isnd gayr-i vk olmakdur. Ve'l-hsl iki cnib birbirine itdkleri davnun zhrna kudretleri olmayup hlf- vk olmala cmlesi fergat idp; "Min-bad ahad-i cnibeynden rafz u ilhda mteallik bir kelm sudr iderse vl-i vilyet hakkmuzdan gele." diy cemm-i gafr ve cem- kesr huzurnda b-ser-hem mukrr u muterif olup dnyev olan advetlerine itibr olunmaman kdret-i mezbre m-beynlerinden mrtefi oldun" arzeylemisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, zikrolunan iki tyifeye kem-yenba tenbh tekd eyleyesin ki, itdkleri muslahalar zre sbit-kadem olup m-beynlerinden kdret adveti ve buz u hasedi ref idp kend hllerinde olalar. yle ki; min-bad ikk u advet zhr idp vey er- erfe muhlif vazlar ola, env- ukbet ile mukab olunup gerei gibi haklarndan gelinr; bilmi olalar; yle bilesiz.

687
Yazld.

ehzde Sultan Murad'n hslarna terakk ihsan olunduu.

Sultn Selm hazretlerine hkm ki: Hliy ahter-i burc- sadet, gevher-i dery-y hlfet, semere-i ecere-i devlet, glbn-i glzr- zzet, kurret'l-uyn ve behcet'n-nvvd Murd tavvelallh umrahnun hslarna terakk olunmas bbnda istid-y tfet olunman evld- sadet-nihdumun devha-i zz ikbllarine emtr- refetm mtektr olmak me-i kerme-i husrevnemden oldu ecilden mrun-ileyhn hakknda avtf- aliyye-i hne ve avrif-i celiyye-i pdihnem zuhra getrp bi'l-fil tasarruflarnda olan hslar drt kerre yz bin ziyde ile yiirmi kerre yz bin olmak bbnda vuk bulan mezd-i tfetm ilm olund. Mm-ileyhn huss- sadet-nussnda sdr olan nyetmi kendye inb idesin ki, devm- devlet ve sebt- kym- hametm edyesine itigalde ola. 389

688

Dulkadirli sancandaki siphi ve reya arasnda meydana gelen dvalara dier sancaklarn beyi ve adamlarnn mdhale ettirilmemesi.

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 3 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Dulkadirl belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a dem gnderp; "vilyet-i Dulkadriyye etrflarnda vk olan har sancakbeleri ve Zlkadriyye'nn siph u rayyetlerinden bir vechile esbb ve at ve katr ve deve murd idindklerinde virmedkleri in garaz idp kendlern sancaklarndan deil iken bir tarkla Dergh- Muallm'a arzidp emr-i erfde gir kendleri kul tayn itmekle murdlar zerine evlerin basup rzklarn tln [ve] niesin garazla telef zyi itmekle sancamuzdan nie siphler ve rayyetlerinden nieler cel-y vatan idp ve nice kimesneler gelp zhr- tezallm itmeden hal olmayup bu makle har sancaa medhali olmayan sancakbei ve kdlar men olunmalaryn hkm-i erf virilmesin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Gresin; sancaunda vk olan siph v rey m-beynlerinde vk olan dev v hussyyt in bir tark ile bir har sancakbeiyi ve sbalarn vey demlerin mbir alup reyya zulm hayf itdkleri vk ise sancaunda vk olan kazyya kimesneyi kardurmayup ol bbda vk olan zulm teaddyi men u def idp er u knna muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Eslemeyenleri yazup arzeyleyesin.

689

lbasan sancanda isyan eden karyelerin isyannn bastrlmas esnasnda alnacak esirlerin isyan bastrldktan sonra serbest braklmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 3 Receb, sene: 972 lbasan beine hkm ki: Mektb gnderp; "Mukaddem vrid olan hkm-i erfm mcebince slh fermn olunan kurdan baz itat idp ve baznun bir ka mahallesi asl slha mmkin olmad. Esr olmak lzimdr." diy bildrmisin. mdi; itat itmeyp syn iden mfsidnden kbil-i slh olmayanlar tume-i emr klnup askeri terb itdrmek in etfl ezvclar hn-i gretde esr olup ekysnun hakkndan gelindkden sonra tlk olunup Memlik-i Mahrsem iinde olan rey esr olmaa rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Varcak, esr hussn kimesneye if itmeyp ol emr-i erfm mcebince synlar zhir olan ehl-i fesdun hsn-i tedbr ile haklarndan gelinp ber-taraf oldukdan sonra ne mikdr esr alnm ise b-kusr tlk idp hlf- emr bir ferd esr olmakdan hazer eyleyesin. yle ki; emrme muhlif kimesne esr aldu istim oluna, sen mesl olursn. Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan ziyde ictinb eyleyesin.

390

690

Van beylerbeyisinin ranla alkal bildirdii haberlerin alnd, ran'dan alaca doru haberleri bildirmeye devam etmesi; daha nce Arboz sancan tasarruf ederken mr tarafndan zabtolunan tahvili terekesine mahsuben Van'da ktlk olmas nedeniyle kendisine hesab grlene kadar bir miktar tereke verilmesi.

Yazld. demi Hasan'a virildi. F 11 Receb, sene: 972 Van belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp Yukaru Cnib'e mteallik baz ahb[r] ilm itmisin. Ol bbda her ne ki ihbr u ir olunm ise ale't-tafsl arzolunup lm-i erf-i lem-rm muht u mil olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad ol tarafdan gaflet zre olmayup yarar mutemed csslar gnderp harekt sekentlarna ve etvr [u] evzlarna ttl tahsl idp Van serhadlerinde ve m-beynde vk olan sulh [u] salh riyet idp vkf olduun ahbr- sahhay ale't-tevl ilmdan hl olmayasn ve bundan akdem Arboz sancana mutasarrf iken arpa ve buday tahvlne dmi iken mr in zabtolunup vilyet-i Van'un etrf ziyde kahtolup h bir cnibden zd zevde gelmez. Zikrolunan terekeden bir mikdr tereke virilmesin istid idp ve tahvlne den tereke ne mikdr idi beyn olunmadu ecilden belerbeilik hslarndan mr in ne mikdr tereke zabtolunmsa malm olmas lzimdr. Gerekdr ki; zikrolunan terekeyi cins[l] cinsiyle defter idp defteri Bb- Sadetm'e gelp emr-i erfm va[r]ncaya dein bir mikdr terekeyi ma idinesin. Sonra ne mikdr tereke virilmek emrm olursa anunla mil olasn.

691

Edirne'ye gizlice arap getirenlerin yakalanp habpsolunmas ve Hristiyanlarn Mslmanlara arap satmalarnn engellenmesi.

Yazld. Muhzr yolda Hseyin Bl'ye virildi. F 4 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Edirne kdsna hkm ki: Hliy mahmiyye-i Edirne zemeti iltizmda olmala Manyas Kapus'ndan bir defa bir nice araba hamr ehre dhl itdinden gayri gice ile dyim mahf ehre hamr gelmekden hl olmadu istim olunur. mdi; mahmiyye-i mezbrede er- erfe ve yasa- hmynuma muhlif vaz olmaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Hkm-i erfm [ve] hamrun men hussnda sdr olan emr-i cell'l-kadrm muktezsnca gerei gibi mukayyed olup ehre asl taradan hamr getrmee ruhsat virmeyp gice v gndzde yollar ve gelmek ihtimli olan mevz bekledp era ve emr-i hmynuma muhlif hamr getrp ve getrmee mbereti olanlar ele getrp habsidp isimleriyle Sdde-i Sadetm'e arzidesin ve mahmiyye-i mezbrede olan kefere tyifesine dah gerei gibi tenbh yasa idp iln- hamr itdrmeyp ve mslimnlardan bir ferde hamr virdrmeyesin. Eslemeyp emrme muhlif vaz her kimden sdr olursa sicillt idp 391

sret-i sicilli ile kree gnderesin. Bu bbda Dergh- Muallm yayabalarndan olup mahrse-i mezbrede yasakcba olan bile mbir ola; yle bilesin.

692
Yazld.

Bodan'a dman tarafndan vuk bulacak bir saldrya kar Silistre, Vidin ve Nibolu beylerinin hazrlkl olup Bodan voyvodas yardm talep ettiinde sancaklar askerleri ile yardma gitmeleri.

Silistre beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "sancaun askeriyle Akkirman Bei Hasan dme zzh yanna varup memleketi gret iden baz s mfsidlern haklarndan gelinmek" emrm olmd. Hlen Bodan Voyvodas Aleksandra Bb- Sadet-mebum'a mektb gnderp; "Mukaddem vilyet-i Bodan'dan firr iden mfsidler ad cnibine varup istimdd itmekle vilyet-i Bodan'a dmen gelmek zredr." diy ilm idp ve Akkirman bei mrun-ileyh dme zzh Bodan'da bi'l-fil mezkrun yannda oldun bildrp mm-ileyh Akkirman beinn dah mektb vrid olman buyurdum [ki]: Hkm-i erfm varcak, sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre cebelleri ile mretteb mkemmel dmen yarayla cem idp hzr u mheyy eyleyp mrun-ileyh voyvoda ile haberlep yle ki; dmen gelmek mukarrer olup seni muvenete taleb eyleye, asl tehr itmeyp sancaun askeriyle voyvoda kuluma varup irip hsn-i ittifk u ittihd zre adnun def u ref bbnda hdmetde ve yoldalkda bulunasn. Amm; bu bbda tamm basret zre olup mrun-ileyhden sahh haber alup dmen olmadn b-hde yire asker ypratmakdan ve ol cnibe varldukdan sonra gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idesin ve anun gibi lzim gelp sancaun askerin alup giderken ve dnp getrrken yol zerinde olan reyya zulm teadd olmakdan ziyde ihtirz eyleyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn vsl oldun ve ne vechile tedrk itdn yazup bildresin; yle bilesin. Yazld. Bir sreti, vech-i merh zre Vidin beine yazld. Yazld. Bir sreti, Nibol Sanca Bei Mehmed Hn'a; " ... sancaun askerin mretteb mkemmel alaybelerine koup gnderesin." diy.

693

Erzurum beylerbeyisinin, ahkulu Sultan'n Grc Melik lkesine sefer yapma niyetine dair bildirdii haberin alnd; ve ahkulu'nun sulh bozacak bir davranta bulunmamas iin kaz edilip ran ahnnda hareketleri hakknda bilgi toplayp bildirilmesi.

392

Yazld. Kethudsna virildi. F 6 Receb, sene: 972 Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; ""hkul Sultn yannda olan leker-i melhdesiyle Simon Melik zerine gidp ordularnda Levend zerine dah varmak ihtimli vardur. Eger Levend zerine varursa h dah bile gitmek mukarrerdr." diy haber alndun ve ol cnibe dah mteallik baz ahbr" ilm eylemisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. Buyurdum [ki]: Vusl buldukda, arzitdn huss vk ise hkul Sultn ile haberlep sitne-i Sadetm cnibine ve tbi olan Grci meliklerine ve belerine ve lkelerine dest-i tetvl olunmayup kde-i sulh gerei gibi riyet idp ol taraflarun dll inklbna bs olur husslardan saknup sulha muhlif i irtikb olunmaya; rey v bery syi huzrda olalar. Min-bad dah Yukaru Cnib'e yarar csslar gnderp h bi'l-fil Gazvin'de midr, yohsa bir cnibe hareket itmi midr, ne tedrk zerinedr, etvr u evzlarna vkf u muttali olup alnan ahbr- sahhay ale't-tevl ilm itmekden hl olmayasn.

694
Yazld.

Sdde-i Sadet'e gnderilecek Msr Haznesi'nin Msr'da sancak tasarruf eden Mustafa ile gnderilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Bu defa Sdde-i Sadetm'e irsl olunacak Msr Haznesi mahrse-i mezbrede sancak tasarruf iden kvet'l-meri'l-kirm Mustaf dme zzuh ile gnderilmesin ( ) emridp ( ) buyurdum ki: Vusl buldukda, hazne-i mezbreyi gnderilmel olduunda mrun-ileyhi serdr tayn idp irsl eyleyesin; yle bilesin.

695

Van beylerbeyisinin, Unu Beyi Zeynel Bey'in olu Mir Seyyid'e sancak olarak tevcih olunmasn talep ettii Mekovar mevkiinin ran'a m yoksa Osmanl'ya m tbi olduunun tahkiki ile sulh bozacak davrantan kanlmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 15 L., sene: 972 Van belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Unu ve Lcn sancaklaryla Kzlba'a tbi olan Seldoz nm nhye m-beynlerinde Mekovar dimekle marf mevz mukaddem mezbr Seldoz'a tbi iken erefddnl nm kala bin olunup sbk emr-i erfle Kzlba lkesi tahrbe varldukda, zikrolunan kala yklup harb olup iinde skin olan Mr Izzeddn Areti'yle ve kala-i mezbra tbi olan merkm Mekovar nhyesiyle bile yam v gret olundukda mezbr Izzeddn bi'z-zarr aretiyle gelp hliy Unu Bei 393

olan Zeynel Be kullarnun lkesi kurbinde ikmet idp zikrolunan nhye ol zamndan ber Memlik-i Pdih mlhaktndan olup serhad beleri kend lkelerine dhl idp zabtlarnda olup lkin dru'l-harb olmala mamr olmayup hl kalup hliy Kzlba'la sret-i muslaha gsterildkde Zerz tyifesinden Pr Gayb nm kimesne gelp nhye-i mezbrede fuzlen oturup ve temekkn itmidr ve kadm shbleri olan drt-be yz hne vre v ser-gerdn olman bi'l-fil Unu Bei olan mm-ileyh Zeynel Be kullarnun sulbi oullar Mr Seyyid yarar ve serhadde gerekl aret olup sancak tarkyla sadaka buyurlursa aret-i mezbre syir ayir-i serhad gibi uur- hmynda cn u ba sr iderler." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki: Varcak gresin; mrun-ileyhe sancak tarkyla virilmesin arzitdn harbeleri esn-y sulhda ne cnibn zabtnda bulunmdur, kadm Kzlba'a tbi arzden olmala ol cnibe mi zabtolunugelmidr, yohsa zamn- sulhdan evvel mlhakt- Memlik-i Mahrse'den olmala bu tarafa m zabt u tasarruf olunur? Eger Yukaru Cnib'e tbi arzden olup harbe kalmsa imdiki hlde ol mahalle sancakbei nasbolunmak sulha muhlif vaz olmak lzim gelr. Bu husslar onat fikr tedrk idp zikrolunan arznn shhati zre ahvline vkf olup sulha muhlif vaz irtikb olunmak lzim gelmezse memleket reyya enfa olan huss tafsli ile yazup arzidesin; yle bilesin.

696
Yazld.

Glnar kazsnda ilenmekte olan boas ve astarn boyalarnn noksan ilendii haber alndndan eskiden olduu gibi ilettirilmesi.

Glnar kdsna hkm ki: Hliy kasaba-i mezbre bogasclar dem gnderp; "kaz-i mezbre astar kadmden on ikier endze gelp btni bir kaftna kifyet iderdi. imdiki hlde ilenenler noksn zre ilenp satduklar bogas ve astar tamm gelmemekle alc tyifesi dyim bize teadd itmekden hl olmayup bu bbda cr olan det-i kadmeye riyet olunmak bbnda hkm-i hmynum" taleb eylediler. Bu huss in bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Bogas ve astar hussnda det-i kadme kem-kn icr oluna." diy emrm olmd. Ol [emr-i] erfmle amel olunmamaa sebeb nedr? Buyurdum ki: Emr-i erfm mcebince kaz-i mezbre bogasclarn cem idp gerei gibi tenbh eyleyesin ki, min-bad eger hm bogas ve astardur ve eger boyaludur, det-i kadme zre on ikier endzeden eksk olan satmayalar ve satduklar eger bogas ve astardur, her ne cins olu[r]sa olsun, ne mikdr sermyeleri var ise on on birer ziyde ile satdurup bir aka ve bir habbe ziydeye satdurmayasn. Satan muhtesibe tutdurup knn zre cermesin aldurasn ki, bu bbda tamm mukayyed olup umr- merkmede hle v huday ref idp olgelen det knna mugyir bir ferde i itdrmeyesin. Bade't-tenbh eslemeyenleri isimleriyle yazup arzidesin ve bu hkm-i erfi sicilltuna kayditdrp dyim mazmn- erfin riyet itdrmek bbnda env- ikdm ihtimmun vcda getresin.

394

697

Anadolu vilyeti kadlklarnda bulunan btn yenieriler donanma ile sefere tyin olunduklarndan Sdde-i Sadet'e gelmeleri.

Bu hkm tashh olunup tekrr sret olmdur. Vilyet-i Anatol kdlarna hkm ki: na'llh tel nevrz- mbrekde deryya azm Donanma-i Hmynum karlmak mukarrerdr. Mezkr donanmaya yenieri kullarum tayn olunmak lzim mhimm olman her birinzn taht- kazsnda ne mikdr yenieri kullarum skin ise ale't-tacl Sdde-i Sadet-mebum'a gelmelerin emridp ve bu huss in Dergh- Muallm yenierilerinden ( ) nm yenieriler ber-vech-i isticl ol cnibe irsl olunup buyurdum [ki]: Varduklarnda, tenbh in irsl olunan yenieri kullarum emn slim birbirinze uladurup brgrleri kaldukda aka ile brgr buluvirp avk u tehr itdrmeyesiz.

698
Yazld.

Van'da, "vergileri kaldrdk" diye halk fesada tevik edenlerin haklarndan gelinmesi.

Van belerbeisine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e tezkire gnderp; "Varzelol ve Dahanola(?) veled-i Kolnad(?) ve Pr Be veled-i Kk ve Panos veled-i Glmmr ve Dilek veled-i Kubd ve Ovannes veled-i Holo ve Holyar(?) Mendilo(?) ve Devlet Hoca(?) ve Bardiyor veled-i Sdk ve Babacn veled-i Salcek ve Hasan ve Mmin ve Gayb nm kimesneler kend hllerinde olmayup memlekete ihtill virp mahrse-i Van'un etrfnda vk olan kylere demler salup; "Tereke rin ve b hakkn ve bc- bzr ve det-i anm ve syir rsm ref eyledk." diy reyy dll idp bir iki dem cem eyleyp tbi olmayanlar muhkem t idp ehir iinde yir yir azm dernekler eyleyp emr-i hmyna ve er- erfe kat iltift itmeyp fesd irrete mberet iden zikrolunan on nefern haklarndan gelinmesi lzim idin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlarun ahvlini hak zre tetebbu u tefahhus idp gresin; ilm itdn zre fesd enate mberet idp memlekete ihtill virp reyy ol vechile dll itdkleri vk ise ol asl mfsidleri hsn-i tedbr tedrkle ele getrp gerei gibi haklarndan gelesin [ki] syir ekyya mcib-i bret nashat vk ola. Amm; bu bbda tamm basret zre olup gaflet ile ol taraflarda bir kll fesda bs ve tefrika-i reyya sebeb ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan ve kimesnenn taassub u nisbeti ile b-gnh olanlara zulm hayf olmakdan gyet ihtirz idp tamm tedrk zre ehl-i fesd def itmek ardnca olasn ve ne vechile tedrk idp def itdn yazup bildresin.

395

699

ehrizol beylerbeyisinin, Unu Beyi Zeynel Bey'in olu Mir Seyyid'e sancak olarak tevcih olunmasn talep ettii Mekovar mevkiinin ran'a m yoksa Osmanl'ya m tbi olduunun tahkki ile sulh bozacak davranlardan kanlmas.

Yazld. Zeynel Be'n demi ems'e virildi. F 6 Receb, sene: 972 ehrizol belerbeisine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Unu ve Lcn sancaklar ile Kzlba'a tbi olan Seldoz nm nhye m-beynlerinde Mekovar dimekle marf olan mevz mukaddem mezbr Seldoz'a tbi iken erefddnl nm kala bin olunup sbk emr-i erfle Kzlba lkesi tahrbine varldukda zikrolunan kala yklup harb olup iinde olan Mr Izzeddn Areti'yle ve kala-i mezbra tbi olan merkm Mekovar nhyesiyle bile yam v gret olundukda mezkr Izzeddn bi'z-zarr aretiyle gelp hliy Unu Bei olan Zeynel Be kullarnun lkesi kurbinde ikmet idp zikrolunan nhye ol zamndan ber Memlik-i Pdih mlhaktndan olup serhad beleri kend lkelerine dhl idp zabtlarnda olup lkin dru'l-harb olmala mamr olmayup hl kalup hliy Kzlba'la sret-i muslaha gsterildkde Zerz tyifesinden Pr Gayb nm kimesne gelp nhye-i mezbrede fuzlen oturup temekkn itmidr ve kadm shbleri olan drt-be yz hne vre v ser-gerdn olman bi'l-fil Unu Bei olan mm-ileyh Zeynel Be kullarnun sulbi ol Mr Seyyid yarar ve serhadde gerekl aret olup sancak tarkyla sadaka buyurlur ise aret-i mezbre syir ayir-i serhad gibi uur- hmynda cn u ba sr iderler." [diy] ilm eylemisin. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak gresin; mrun-ileyhe sancak tarkyla virilmesin arzitdn harbe yirler esn-y sulhda [ne] cnibn zabtnda bulunmdur, kadm Kzlba'a tbi arzden olmala ol cnibe mi zabtolunugelmidr, yohsa zamn- sulhdan evvel mlhakt- Memlik-i Mahrsem'den olmala bu tarafa m zabt u tasarruf olunur? Eger Yukaru Cnib'e tbi arzden olup harbe kalm ise imdiki hlde ol mahalle sancakbei nasbolunmak sulha muhlif vaz olmak lzim gelr. Bu huss onat fikr tedrk idp zikrolunan arznn shhati zre ahvline vkf olup sulha muhlif vaz irtikb olunmak lzim gelmez ise memleket reyya enfa olan huss tafsli ile yazup arzidesin.

700
Yazld.

Abagay nhiyesinin suyun bu tarafnda olan ksmnn eneltmesi iin Bargiri beyine verildii; suyun dier tarafnda olan ksmnn da taleb edilmesi zerine o blgenin ran'a tbi olup olmadnn Van beylerbeyi tarafndan aratrlmas.

Van belerbeisine hkm ki: Brgr bei mektb gnderp; ""Nhye-i Abagay'un suyun ber cnibini eneltmek mmkin ise enlik idesin." diy hkm-i hmynum vrid olup ber-mceb-i emr enelp 396

amm; suyun te cnibi dah sadaka olunur ise aretm eneltmek mmkindr." diy bildrmein buyurdum ki: Gresin; zikrolunan suyun te cnibi Memlik-i Mahrsem snurndan mdur, yoh ise Yukaru Cnib'e mi tbidr, shhati zre yazup arzidesin.

701
Yazld.

Sultan Ali tarafndan eli olarak gelip nme ile dnen Kemaleddin Mehmed'in yolda emniyetinin salanmas.

Memlik-i Mahrse'de olan belere ve kdlara hkm ki: Cenb- saltanat-meb Sultn Al dmet melhi tarafndan rislet tarkyla Sdde-i Sadetm'e gelen eref'l-emsil ve'l-akrn Kemleddn Mahmd zde kadruhya iczet-i hmynum virilp nme-i hmynumuzla mrun-ileyh tarafna irsl olunman buyurdum ki: Her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa kendye ve demlerine yolda ve izde ve menzil merhlde hlf- er kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp mahf u muhtara olan yirlerde dem koup tab zahmet virp endrmeyp hmyet zre emn slim mm-ileyh cnibine irsl eyleyesiz.

702

Anadolu ve Rumeli'nin sa ve sol kolunda bulunan kadlklardaki btn yenieriler donanma ile sefere tyin olduklarndan cilen Sdde-i Sadet'e gelmeleri.

Yazld. Muhzra virildi. F 7 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Vilyet-i Anatol kdlarna hkm ki: na'llh tel nevrz- mbrekde deryya azm Donanma-i Hmynum akarlmak mukarrerdr. Mezkr donanmaya yenieri kullarum tayn olunmak lzim mhimm olman her birinzn taht- kazsnda ne mikdr yenieri kullarum skin ise ale't-tacl Sdde-i Sadet-mebum'a gelmelerin emridp ve bu huss in Dergh- Muallm yenierilerinden ( ) nm yenieriler ber-vech-i isticl ol cnibe irsl olunup buyurdum ki: Varduklarnda, her birinzn taht- kazsnda vk olan kasabt u kurda skin yenieri kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp ihrc itdrp bir n ve bir sat tehr tevakkuf itdrmeyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz ve tenbh in irsl olunan yenieri kulum emn slim birbirinze uladurup brgrleri kaldukda akalaryla brgr buluvirp kdlnuzda avk u tehr itdrmeyesiz. Huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur. Asl ihml mshele cyiz deildr. Bu bbda env- ikdm ihtimmnuz vcda getrp mezkr kullarum ale't-tacl Dergh- Muallm'a irsl

397

eyleyesin ki Donanma-i Hmynum'a tayn olunup lzim olan mhimmtlarn tedrkde olalar; yle bilesiz.

Yazld. Bu dah. Bir sreti, vech-i merh zre Rmili'nn sol-kol[n]da vk olan kdlara. Yazld. Bu dah. Bir sreti, vech-i merh [zre] vilyet-i Rmili'nn sa-kolnda vk olan kdlara.

703

Mihal Emini'nin hapsinde olan mcrimlerin tefti olunup dvaclar olmad takdirde Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Siph-olanlarndan Sleymn nm kimesneye virildi. F 7 Receb, sene: 972 Burusa beine ve Mihal kdsna hkm ki: Hliy kaz-i mezbrda baz mcrimler olup crmleri erle sbit olup bi'l-fil Mihal emni habsinde idi ilm olunman buyurdum ki: Zikrolunan mcrimleri ihzr idp teft idp gresiz; fi'l-vk mezkrlarun crm-i galzlar bi-hasebi'-er zerlerine sbit zhir olup habsolunup bi'l-fil mahbslar olup ve hlen hukk dav ider mddeleri yo ise sret-i sicilleriyle yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesiz; gaybet itdrmekden hazer eyleyesiz.

704

Karaman beylerbeyisinin, donanma ile sefere tyin olunan Nide, Aksaray ve Krehir sancaklarnn cmle sba ve siphilerini Konya vesir sancak sba ve siphileriyle bin kiiye tamamlayp Anadolu tarafnda olan Boaz Hisar'na gndermesi.

Yazld. Al avu'a virildi. Karaman belerbeisine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Nide ve Aksary ve Krehri belerin cmle sba ve siphleriyle Donanma-i Hmynum'a tayn idp dah defter mcebince yoklayup gresin; bin nefere irimee ne mikdr siph lzim olursa Konya'dan ve syir belerbeiline mteallik olan sancaklarun siphlerinden isimleri ve tmrlaryla yazup tekml idp anlara dah bir yarar alaybeiyi vey bir zami babu tayn idp cmlesin cebelleriyle mretteb mkemmel hzr idp nevrzdan mukaddem Anatol cnibinde olan Boaz Hsr'na gnderesin." diy emrm olmd. El-hlet hzih Donanma-i Hmynum'un deryya irsli zamn gelmein buyurdum ki: 398

Hkm-i erfm varcak, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itmeyp zikrolunan sancaklarun sbalar ve siphleriyle yoklayup kusrn syir sancaklardan emr-i sbkum zre tekml idp vilyet-i Karaman'dan bin nefer siphyi emrolunan sancakbeleriyle emrm zre b-kusr ihrc eyleyp mahall-i memra gnderesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda tevakkuf lzim gelmeye. yle ki; gi gelp veyhd knn zre lzim olan cebellerinde kusr u noksnlar ola, asl kimesnenn zri makbl olmaz. Dirlikleri alnmala konlmayup env- kb ile mukab olmalar mukarrerdr. Ana gre tenbh iln eyleyesin ve bu hkm-i erfm sana ne trhda varup ve ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.

705
Yazld.

Donanma ile sefere tyin olunan Anadolu, Rumeli ve Adalar'daki beylerin kendilerine bildirilen mevkilerde zamannda hazr olmalar.

Anatol belerbeisine hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp liv-i Ankara sbalar ve siphleri alaybeine kolup knn zre cebelleri ve let-i harb ktlleriyle nevrzdan mukaddem kup Anatol'da vk olan Boaz Hsr'nda hzr olmak buyurlmd. El-hlet hzih Donanma-i Hmynum'un deryya irsli zamn karb olman buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bir n ve bir sat tehr tevakkuf itdrmeyp Ankara sancanun sba ve siphlerin emrm zre ihrc itdrp alaybelerine koup muaccelen mahall-i memra irsl idesin ki, Donanma-i Hmynum'a tevakkuf lzim gelmeye. yle ki; gi kalup sbalar ve siphler knn zre lzim olan cebelleriyle b-kusr ihrc olunmaya, gelp irimeyen eger sba ve eger siphdr, siyset olunmak mukarrerdr. Ana gre ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesin ve bu hkm-i erfm sana ne gn varup ve ne vechile tedrk itdn yazup bildresin. Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Hudvendigr Bei alaybelerine koup gnderesin." diy

Abdurrahmn Be'e; " ... sancaun askerin

Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Karesi Bei Glb Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Aydn Bei Mustaf Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr u mheyy olasn." diy. Yazld. 399

Behrm avu'a. Bir sreti, Teke Bei Ahmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr u mheyy olasn." diy. Yazld. Rdvn avu'a virildi. Bir sreti, Bol Bei Vel Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Yazld. Al avu'a virildi. Bir sreti, Hamd Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Mentee Bei Ahmed Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Yazld. Al avu'a virildi. Bir sreti, Sultn-ni Bei Bekir Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Yazld. Bir sreti, Biga Bei shak Be'e; " ... sancaun askeriyle hzr olasn." diy. Anatol belerine yazlan hkmlern cmlesinde; " ... vilyet-i mezbrede Boaz Hsr'nda hzr olup Donanma-i Hmynum'a dhl idesiz." diy yazld.

Der-Vilyet-i Rmili ve Cezyir ve Karaman Yazld. Bir sreti, lbasan Bei abn Be'e; " ... be binl ve be binden ziyde siphleri ve sbalar alaybelerine koup Moton'da hzr olalar." diy. Yazld. Bir sreti, irmen beine; " ... sancaun askeriyle Gelibol'da hzr olasn." diy. Yazld. Bir sreti, Selanik Bei Al Be'e; " ... mmen sancaun askeriyle Arboz'da hzr olasn." diy. Yazld. Bir sreti, Karlili [Bei] Ferruh Be'e; " ... sancaun askeriyle Moton'da hzr olasn." diy. Yazld. 400

Bir sreti, nebaht Bei Mustaf Be'e; " ... sancaun askerin alaybelerine koup Arboz'da hzr olalar." diy. Yazld. Bir sreti, Mora Bei Osmnh'a; " ... drt binl ve drt binden aaasn alaybelerine koup Moton'da hzr olalar." diy. Yazld. Bir sreti, Arboz Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle sancaunda hzr olasn." diy. Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Midill Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeri ve yanunda olan hssa kadrgalar ile hzr olasn." diy. Yazld. Behrm avu'a. Bir sreti, Rodos Bei Al Be'e; " ... sancaun askeri ve yanunda olan hssa kadrgalar ile hzr u mheyy olasn." diy. Yazld. Al avu'a virildi. Bir sreti, Aksary Bei Ysuf Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda hzr u mheyy olasn." diy. Yazld. Al avu'a. Bir sreti, Krehri Bei Gazanfer Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda hzr olasn." diy. Yazld. Al avu'a virildi. Bir sreti, Nide Bei Mehmed Be'e; " ... sancaun askeriyle Boaz Hsr'nda hzr olasn." diy.

[Yev]m's-Sebt, f 10 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

706

bkz. hkm. 700

401

Yazld. Be demi Hall'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr. Van belerbeisine hkm ki: Hliy Brgr Bei Mansr dme zzh mektb gnderp; " "Nhye-i Abagay'un suyun ber cnibini eneltmek mmkin ise enlik idesin." diy hkm-i hmyn gelmein ber-mceb-i emr enelp amm suyun te cnibi dah sadaka olunursa aretm ile eneltmek mmkindr." diy bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; zikrolunan suyun te cnibi Memlik-i Mahrsem snurndan mdur, yohsa Yukaru Cnib'e mi tbidr, nicedr, imdiye dein ne tarafa zabt u tasarruf olunugelmidr? Hn-i sulhda kang cnib tasarrufnda bulunm ise m-beynde niza medd olur huss olmaya. Onat malm idinp shhati zre yazup bildresin.

707
Yazld.

Yemen beylerbeyinin salynesi karl ald metdan gmrk talep edilmemesi.

Mekke-i Mkerreme kdsna hkm ki; ve Cidde emnine hkm ki: Emru'l-meri'l-kirm Yemen Belerbeisi Rdvn dme ikblh dem gnderp; "slynesi mukbelesinde aldu bahr esbbndan bey itmein Cidde-i Mamre skelesi'ne getrdklerinde olgelene muhlif gmrk taleb itdklerin" bildrdi. Buyurdum ki: Mrun-ileyhn kend slynesi mukbelesinde aldu metdan det-i kadmeye mugyir gmrk taleb itdrmeyp aldurmayasn.

708

Moha ve gayri sancaklar tahrirle grevli Zam Ksm'n sancaklarn tevzi hussunda bildirdii mlumatn alnd; Sekuy sancann blgenin emniyeti iin kaldrlmayp braklmas.

Yazld. demi Mustaf'ya virildi. F 12 Receb, sene: 972 Mohac ve gayri sancaklar tahrr iden Zam Ksm zde mecdhya hkm ki: Mektb gnderp; "tahrr olunan sancaklarun tevz hussna mberet olunup Sekuy ve imontorne sancaklarnun ref ve ibks ahvlin" bildrmisin. mdi; imontorne sanca mukaddem ref olmamd. Sekuy sanca in dah; "Ol yirlern sancaa ihtiyc vardur. Ref olunursa harb kala mfsidlerinden yollar mnsedd olur. Sancakbei olursa Tuna'dan ve karadan mrr iden tccr ve gayri mslimnlar emn emn zre olurlar." diy ilm olunman zikrolunan Sekuy sanca mukarrer olup hslar tedrk olunman sana hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Ol bbda sdr olan fermn- l-num mcebince amel eyleyesin.

402

709
Yazld.

Filibe, Sofya ve Zara kazlarna tbi olan voynuklarn ayr zamannda hizmete getirilmeleri.

Voynuk beine hkm ki: ayr zamn karb olup kaz-i Filibe'ye mteallik olan voynuklar ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: ( ) vardukda, tehr itmeyp eribalarna nevbetl voynuklardan ayr in det knn zre brgrleri ile b-kusr ihrc itdrp vakti ve mevsimi ile irsl eyleyesin. Amm; eribalarna tenbh tekd eyleyesin ki, brgrleri yund olmakdan ve nevbetl voynuklar bi't-tamm ihrc olunmayup akalar alnmakdan vey gi ihrc olunup maslahat avk u tehr olunmakdan hazer idp bb- ihtimm u ikdmda dakka fevtitmeyesin. yle ki; bu bbda ihml mshele olunup nevbetl voynuk gi vey eksk ihrc oluna, bir ferdn zri makbl olmak ihtimli yokdur. Ana gre tedrk zre olasn. Yazld. Bir sreti, vech-i merh zre kaz-i Sofya'ya mteallik olan voynuklar ihrc olunmak in. Bir sreti, vech-i merh zre kaz-i Zara'ya tbi olan voynuklar ihrc olunmak in.

710
Yazld.

bkz. hkm. 707

Mekke-i Mkerreme erfine hkm ki: Hliy Yemen Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm Rdvn dme ikblh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp mutasarrf oldu slynesi mukbelesinde alnan bahr esbb ol diyrda harcolunmayup bey itmek in gemi ile Cidde-i Mamre'ye getrdklerinde gmrkleri alnmamak bbnda nyet rec itmein gerekdr ki; Atebe-i Ulymuz'a olan vfr- ihls u ihtissnuz muktezsnca mrun-ileyhn slynesi mukbelesinde ol cnibe irsl itdi metlarn imdiye dein olgeldi zre gmrklerine kimesneyi dahlitdrmemek bbnda env- mes-i cemlenz vcda gtresiz.

711

Bolu beyinin, sanca askeri ile donanmay Boaz Hisar yerine znikmid'de beklemesi.

403

Yazld. Kethudsna virildi. F 12 Receb Bol beine hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem fermn- erfm zre deryya gitmee hzr olup lkin Boaz Hsr semt-i har olup varlmasnda usret vardur." diy bildrdn ecilden znikmid'e gelp hzr olup Donanma-i Hmynum'a anda girmek emridp buyurdum ki: Emr-i sbkum mcebince sancaun askeriyle mretteb mkemmel dmen yarayla znikmid'e gelp Donanma-i Hmynum'un varmasna tevakkuf idesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 11 Receb, sene: 972

712

Msr'da Sleyman Paa hslar vekilleri iken iftiraya urayp hapsolunduklarn bildiren Ahmed, Yusuf ve Bedrddin adl kiilerin dvalarnn yeniden grlmesi.

Yazld. S Hac Mehmed nm Arab'a virildi. F 11 Receb, sene: 972 Msr belerbeisine ve kdsna hkm ki: Mahrse-i mezbreden Ahmed ve Ysuf ve Bedrddn nm kimesneler Dergh- Muallm'a arz- hl gnderp; "bunlar mahrse-i mezbrede mteveff Sleymn Paa Hslar'na vekl olup baz kimesneler hlf- er- erf bhtn idp hd- zr ile bunlar muhkem tehr idp badeh habsidp drt yldan ber mahbslar idklerin" ilm itdkleri ecilden gnderilen arz- hllerinn sreti ayn ile aslndan ihrc olunup irsl olund ve bundan evvel ahvlleri hak zre grilp arzolunman dah hkm-i erfm gnderilmiidi. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlar ihzr idp ve gnderilen sret-i arz- hle nazar idp gresiz; fi'l-vk arz- hlde mastr olan mevd bunlardan sdr olup zerlerine erle sbit olman habsolunmlar mdur, yohsa iftir olunup hlf- vk b-gnh m habsolunmlardur; ahvllerin b-garaz mslimnlardan tefahhus idp hakkat-i hllerine vkf u muttali olup shhati ve vuk zre yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzitmekden hazer eyleyesiz. Amm; mezkrlar habsden tlk itmeyp sonra emrm ne vechile olursa anunla amel eyleyesiz.

713

Ehl-i fesad olduu iin yakalanp ankr'dan Sdde-i Sadet'e getirtilen Erdodu'nun halka zulmeden oullar ve kardeinin de yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

404

Yazld. Rdvn avu'a virildi. F 11 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Kangr beine hkm ki: Bundan akdem fesd enati ve zulm teaddsi arzolunup emr-i erfm mcebince ele getrilp Sdde-i Sadet'e getrdilen Ertod'nun oullar ve karnda kend hllerinde olmayup reyya ve ebn-i seble teadd v tecvzleri ilm olunman ele gelp Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkrlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp fesd enatlerine ve zulm teaddlerine mteallik sbt u zuhr bulan fesdlarnun sret-i sicilleriyle kendlerin mukayyed mahbs yarar demlere koup Atebe-i Ulym'a gnderesin. Yolda gaflet ile gaybet itdrmekden hazer idesin.

714
Yazld.

Andolu'da bulunan kadlklardan tyin krekinin nevrzdan nce gnderilmesi.

olunan

miktarda

Karaman belerbeisine ve Karahsr- Shb ve Hamd ve Sultn-ni ve Krehri ve Aksary ve Nide ve -il belerine hkm ki: Hliy Donanma-i Hmynum'un deryya kmas karb olup nevrzdan mukaddem kreki gelp irimesi lzim olman defetle ahkm- erfe gnderilp; "Hl taht- hkmetinzde vk olan kdlardan tayn olunan krekcilerin emr-i sbkum zre b-kusr muaccelen getrp Tershne-i mirem'e teslm eyleyesiz." diy Mliyye tarafndan ahkm- erfe yazlup kdlara sl in Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh ile size irsl olund. Buyurdum ki: Her birinz taht- hkmetinzde vk olan kdlara irsl olunan krekci hkmini kend demlerinzle muaccelen irsl sl idp muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, emrolunan krekciyi ber-vech-i isticl iridrmee ikdm ihtimm zre olalar. hml msheleden ve avk u tehrden ziyde hazer eyleyesiz. Yazld. Bir sreti, Aydn ve Aliyye ve Saruhan ve Karesi ve Hamdili ve Hudvendigr ve Teke ve Biga ve Mentee belerine vech-i merh zre. Yazld. Bir sreti, Rm belerbeisine, Trabzon ve Bol ve Ankara ve Kengr ve Kastamon sancaklar belerine vech-i merh zre.

715

Aliyye'de yaplmakta olan Mmuriye Kalesi Liman insnda kullanlmak zere yaplan ta gemisinin limana iletilmesi iin lzm olan bir kadrgann Rodos beyi tarafndan gnderilmesi.
405

Yazld. Kethudsna virildi. F 17 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Rodos Bei Al Be'e hkm ki: Karahsr- Shb Yayalar Bei olup Mamriyye Kalas hdmetinde olan Hseyin zde mecdh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kala-i mezbre liman in Aliyye'de bin olunan ta gemisi tamm olup liman- mezbra iletmek in bundan evvel iki kta kadrga fermn olunmken kadrga virilmedin ve zikrolunan ta gemisi varnca liman- mezbr yaplmak mmkin olmadun" bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum [zre] bir kadrga gnderp zikrolunan ta gemisini mahall-i mezbra iletdrp liman- mezbr hdmeti tamm oluncaya dein ta gemisin yedp muvenet eyleye. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur, ihml msheleden hazer idesin; yle bilesin.

716

Kesek adl Yrk cemaatinin siphilerinden ikyeti olduklar.

Bu hkm kayd czine gemidr. Badd belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Hl Kesek nm Yrk cemati dem gnderp siphleri olan Hasan Al ve Nmdr ve Mr Abdl ve Abbs nm kimesnelerden zhr- tezallm idp; "Hlf- er u knn u defter akalarmuz alup ve "tagar ba" diy drt sene hayli akamuz alup ve drt senede...*
* Metinde eksik braklmtr.

[Yev]m'l- sneyn, f 12 Receb, sene: 972, Kostantniyye

717

Halka eitli iftirlarla zulmeden nebolu nhiyesine bal Belye karyesinden Nazar'n dvasnn grlerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Arz getren Hasan'a virildi. F 12 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Kre kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "taht- kaznda nebol nhyesine tbi Belye nm karyeden Nazar nm kimesne in; "Karnda lys nm kimesnenn tndan fevtolan kzn karye-i mezbre[den] Hasan ve abn ve Memi ve Keml nm kimesnelere; "Siz katleylednz." diy iftir idp ve meclis-i fskda kendyi bala urup mecrh idp badeh mezkrlara; "Siz yolum basdnuz. Beni mecrh itdinz." diy iftir idp telbs tezvr idp ve dyim mslimnlar ve zimmleri ehl-i rf eline virp kd marifetsz hlf- er ikence itdrp ellerinde olan esbblarn ve evlerin ve belerin ve yirlerin alup ve kimini satdurup hayli filorilerin ve akalarn alup hlf- er zulm teadd itmekden hl deildr ve nie defa

406

hrsuzlu zuhr idp sicill olunmdur." diy sikt- mslimnden cem- kesr ve cemm-i gafr haber virp zhr- tezallm ve ekv itdklerin" arzitdn ecilden buyurdum ki: Gresin; arzolundu zre olup bi-hasebi'-er sbit olursa erle sbt bulan kazyyelerin sicill idp mezkr yarar demlere koup sret-i sicilleriyle bile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

718

Edirne'ye getirilen su iin suyolunun her iki tarafndan mr iin istimlk olunan arazide sonradan ortaya kan ve suyoluna zarar veren aalarn kesilmesi.

Yazld. Bostancya virildi. F 12 Receb, sene: 972 Edirne kdsna ve bostancbasna hkm ki: Sen ki bostancbasn, mektb gnderp; "Edirne'de cr olan su mukaddem ehre geldkde baz kimesnelern blar ve tarlalar iine urayup mr tarafndan iki cnibden yedier arun yir alnup nin olmd. Hliy ol yirlerde baz meyve fidnlar bitp suyolna zarar idp ref itmek istedkde shbleri mni oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt zikrolunan suyolnun zerine varup tamm dikkat ihtimm ile tetebbu idp gresiz; suyol in mr cnibinden satun alnup nin olunan yirlern snur dhlinde hdis olan meyve aalarn kat itdrp mr suyolna zarar u ziyn itdrmeyesiz ve bu bahne ile kimesnenn bna ve besine hlf- er- erf dahl tecvz olunmasndan ihtiyt idesiz.

719

Sofya'da pnar Mahallesi'nde skin Dvne Ali adl siphinin yine siphi olan Mehmed ve kardei Hasan' let-i harble elinden yaralad yolundaki ikyetin tefti olunup durumun bildirilmesi.

Yazld. Mecrh olan Mehmed'e virildi. F 12 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Sofya kdsna hkm ki: Nyibn mektb ve sret-i sicil gnderp; "erbb- tmrdan Sofya'da pnar Mahallesi'nde skin Dvne Al nm kimesne mestne mahalle-i mezbrede skin erbb- tmrdan drende Mehmed'n sa elinn ehdet barman ve ba barmanun st tarafn kl ile alup mecrh idp ve mezbrun karnda Hasan'un dah sa elinn ehdet barman kl ile alup drdi sbit olup ve ol hnde mezbr Dvne Al'nn aznda hamr ryihas oldun" bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr ihzr idp gaybet itmi ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup bu huss bi'z-zt onat vechile teft tefahhus klup gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi midr, nie[dr]; shhati ve vuk zre yazup bildresin. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin. 407

720

Van'da gnll gedii almak iin sahte hkm getiren kiinin konuturularak hkm yazdrd kiilerin yakalanmas.

Yazld. demine virildi. F 12 Receb, sene: 972 Van belerbeisine hkm ki: Van'da gnll gedi tevch olunmaa bir kimesne bir hkm ibrz idp tezvr fehmolunmala Sdde-i Sadetm'e gndermisin. mdi; gnderdn hkm sahh olmayup tezvr idi mukarrer olup ne asl kimesne yazup ve kim nin itmidr; zuhra gelmek lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ol tezvr hkmi ibrz iden kimdr, ne makle kimesne yazmdur ve kim nin itmidr; muhkem tetebbu u tecesss idp rd iden kimesneye didrdp zuhra getrp dah her kim ise habsidp shhati zre ale't-tafsl yazup bildresin.

721

pek kazsnda bir siphinin ldrlmesi bz kiilerinde mallarnn gret edilmesi suundan zanl olan siphilerin tefti olunup hapsolunmalar.

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 11 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 skenderiyye beine ve pek kdsna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Liv-i mezbr siphlerinden pek kazsna tbi tmra mutasarrf Turgud ol Memi ve Ysuf ol Mustaf ve Al ol dger Mustaf nm siphler Hasan nm siphyi katleyledklerin mezbr Memi'nn hdmetkr ale't-tafsl bildrp ve "Bundan gayri kylerde baz kimesneleri ebhn eyleyp mllarn gret eylemilerdr." diy haber virmein mezbrlar habsolunup erle haklarndan gelinmek in emr-i erf olmaynca mukayyed olunmaz." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, husamy berber idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ber-mceb-i er- kavm teft idp gresin; fi'l-vk mezbrn kimesneler ol siphyi katlidp ve ol vechile fesd enat itdkleri bi-hasebi'-er sbit olursa mezbrlar habsidp sret-i sicillerin gnderp ahvllerin yazup bildresin.

722

Mahkemeyi basp sbk skenderiyye Kads Ebu'l-Mal'nin hizmetisini ve mrye ait bir miktar paray aldktan sonra s olan Trme karyesine snan skenderiyye Kalesi erenlerinden bzlaryla Trme karyesinden sular sbit olanlarn yakalanmas.

408

Yazld. Ben kethudsna virildi. F 11 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 skenderiyye beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Sbk skenderiyye Kds Eb'l-Mal'ye Kala-i skenderiyye mstahfzlarndan Sad ol Hasan on tokuz yanda iken yanna varup hdmetinde iken mezbr olanun akribsndan olup kala-i mezbre erenlerinden olan shak Mehmed ve Hseyin ve Mustaf Mehmed ve Ysuf ve Hseyin Osmn ve Ser-blk Mustaf Ysuf ve Sleymn Mustaf ve muvenete gelmi nie bed-filler let-i harble gelp kd-i mezbrun mahkeme-i eryyesin basup mezbr olan darben ekp kayd bend eyleyp ve ml-i mrden bin sikke altun gret itdklerin mhrl mektbyla ilm idp ve zikrolunan mstahfzndan Hseyin'n babas Dvne Hacer dimekle marf dyim'l-evkt kffr- hksra yarar atlar frht itmekden hl olmayup bir vechile dah mtenebbih olmaman mezkr eky kalalarna gir dnmeyp ol aradan t olan Trme nm karyeye varup iltic eylemilerdr. Mezbr Trme reys dah mahalledr. Alniyyen bayraklar kaldurup ve asker etrfdan inokol ve Polan ve Rec ve enekrek ve Kakartek(?) nm s kyler Moa nm karye -ki, otuz hnedr- gret idp hoyradn krup ve m-bksin esr hasret idp ve nie defa iskeleler basup her vechile syn zre olup ve fesd ehli kande zhir olursa mezkr tlere iltic eyleyp slhlar lzimdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresiz; zikrolunan husslar vk ise -ki, erle sbit ola- her ne tarkla mmkin ise mezbrlar hsn-i tedbr tedrkle ele getrp dah ahvllerin mufassal merh yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 13 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

723
Yazld.

Selanik Liman'nda bulunan bara reisi Sleyman'n donanma iin Arboz maktatndan tereke alp donanmaya katlarak Vezir Mustafa Paa'nn emrinde hizmette bulunmas.

Bi'l-fil Selanik Liman'nda yatan bara Resi Sleymn zde kadruhya hkm ki: Hliy Donanma-i Hmynum mhimmi in Arboz sanca muktatndan barana bin md tereke virilmek bbnda muktat- mezkre nzrna ve mfettiine Mliyye tarafndan emr-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr terh itmeyp muktat- mezkre iskelelerine varup emr-i erfm muktezsnca mezkr muktat terekesinden barana bin md tereke tahml eyleyp dah mnsib olan mahalde varup Tonanma-i Hmynum'a serdr tayn olunan dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa dmet melhiye mlk olup mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde bulunasn. Huss- mezkr ehemm-i mhimmtdandur. Bu bbda keml-i ikdmun vcda getrp muaccelen mahall-i memra 409

varup zikrolunan terekeyi barana tahml idp Donanma-i Hmynum cnibine hzr u nzr olup mnsib olan mahalde mlkt idp Tonanma-i Hmynum sana tevakkuf itmeden saknasn.

724

Hamidili ve Karlili sancakbeylerinin sancaklar hfznda kalarak sancaklar sba ve siphilerini bir alaybeyi ile donanmaya katlmak zere emredilen mahalle gndermeleri.

Yazld. Bir s[re]ti dah, Karesi beine yazld. ehzde hazretleri kapucsna virildi. F 15 Receb, sene: 972 Hamdili beine hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp sancaun sbalar ve siphleri ile bi'z-zt deryya gitmen emrm olmd. Hliy liv-i mezbrun hfz u hrseti lzim olman buyurdum ki: Sancaun yallarnun muhfazasnda kalup sbalarn ve siphlerin mretteb mkemmel dmen yarayla alaybeine koup ber-vech-i isticl Boaz Hsr'na gnderp hzr idesin ki, Donanma-i Hmynum vardukda hzr bulunalar; yle bilesin. Bir sreti dah, Karlili beine yazld, demine virildi. F 3 abni'l-muazzam "... Moton'da hzr ola."

725

Segedin kazs zimmlerinin kendi merlarnda otlayan davarlar iin resm-i otlak alnmak istendii yolundaki ikyetleri tahkik edilerek knuna aykr i yaplmamas.

Yazld. Kfirlere virildi. F 14 Receb, sene: 972 Budun belerbeisine ve defterdrna ve Segedin kdsna hkm ki: Hliy nefs-i Segedin'den baz zimmler Dergh- Muallm'a gelp; "Kadm knn deil iken vilyet ktibi kasabamuzun snurnda yriyen tavarlarmuzdan resm-i s diy bir bidat ihds idp ylda on be bin aka ber-vech-i makt kayditmekle mermuzda yriyen tavarlarmuz bana birer akamuz alup bize hayfiderler." diy ikyet itdklerinde, deftere mrcaat olundukda vech-i merh zre mukayyed bulunup amm; Memlik-i Mahrsem'de vk olan kasabt [u] kurda vk olan reynun tavarlar mdm ki har topraa varup otndan ve suyndan intif itmeyeler, kend yirlerinde yriyen tavardan resm-i otlak alnmak knna muhlif olman, zikrolunan makt ref olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mdm ki kasaba-i mezbrenn tavarlar snurnda olan merlarndan tecvz idp harbe kalan har ky yirlerinde yrimeyp ve har topraa varup otndan ve suyndan intif itmeyeler, snurlar dhlinde olan merlarnda yriyen tavarlarndan; "Ber-vech-i makt yazlmdur." diy er u knna mugyir ol vechile otlak 410

resmin taleb iderler ise men idp knna muhlif nesnelerin aldurmayasz. Amm; mandra ve allar olanlarun knn u defter muktezsnca resmlerin aldurup ol bbda hlf- er u knn kimesneye i itdrmeyesiz. Eslemeyenleri sekidp ziyde nd idenleri yazup bildresiz.

726

orum'da yaplan kaleye getirilmek istenen ime suyunun mahallinde kefi yaplarak tahmin masrafnn bildirilmesi.

Yazld. Mektb getren Mehmed'e virildi. F 14 Receb orum dizdrna hkm ki: Mektb gnderp; "Hliy nefs-i orum'da bin olunan hsrda skin olan kimesnelern az suyna ihtiyclar olup cz harc ile su gelmesi mmkindr." diy ilm eylemisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak gresin; fi'l-vk kala-i mezbre mstahfzlarnun suya ihtiyclar var ise kd ile ve baz ehl-i vukf ve mutemedn-aleyh ve muhammin ile zikrolunan suyun zerine varlup kala-i mezbre ile ol suyun m-beyni benn ziryla ka zirdur ve ne mikdr aka ile gelmesi mmkindr ve austosda ne mikdr kalur, tahmn-i sahh ile tahmn idp dah shhati ve vuk zre mufassal merh yazup bildresin.

727

Rodos Kalesi sbk ktibi Hasan'n tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 14 Receb, sene: 972 Rodos beine hkm ki: Sbk Rodos Kalas'nda Ktib olan Hasan nm kimesnenn Sdde-i Sadetm'de huzr lzim olman buyurdum [ki]: ( ) vusl buldukda, mezbr kayd bend ile yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

728

Modova sancann muhfaza hizmeti iin emlek nhiyesinde bulunan zam ve siphilerin tyin olunduu.

Yazld. Liv-i mezbr Alaybeisi Mustaf'ya virildi. F 14 Receb, sene: 972 Tmvar belerbeisine hkm ki: Liv-i Modava'nun siphleri olmayup maden ve syir emvl-i hssamun hfz u hrseti in dem lzim olman emlek nhyesinde vk olan nefer zam ve on nefer siph Modava sancana emesin emridp buyurdum ki:

411

Zikrolunan nhyede vk olan zam v erbb- tmra tenbh eyleyesin ki, alaybei yannda hdmetde olalar. Bade't-tenbh eslemeyp hdmete varmayanlar isimleriyle yazup bildresin; yle bilesin.

729

Selanik beyinin sanca sbalar ve siphileriyle birlikte donanmay Arboz yerine Selanik'te beklemesi.

Yazld. Ben kapuhethudsna virildi. F 14 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Selanik Bei Al Be'e hkm ki: Mektb gnderp; " "Sancaun siphleriyle Arboz skelesi'nde Donanma-i Hmynum'a hzr olasn." diy hkm-i erfm gnderilp liv-i mezbr siphleri; "Arboz bud mesfedr, kudretimz yokdur." diy Selanik'de hzr olmalarn rec itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre sancaun sbalar ve siphleriyle emr-i sbkum mcebince mretteb mkemmel dmen yarayla Selanik'de hzr olup Donanma-i Hmynum'un vrdna tevakkuf idesin.

730

Gelibolu kazsna tbi Bayaa karyesinde Hamza adl yenieriyi yaralad bildiren zimmnin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Yenierilerden Abdullh ol Hamza'ya virildi. F 14 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Gelibol kdsna hkm ki: Hliy taht- kazna tbi Bayaa nm karyeden Cllhderesi nm mevzda bir zimm Hamza nm yenieriyi let-i harble mecrh itdi arzolunman buyurdum [ki]: Huss- mezbr ol zimmnn zerine erle sbit olup sicill olm ise kayd bend idp sret-i sicilli ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin; yle bilesin.

731

Ktlktan dolay Lapseki kazs halkna ve askere lzm olan terekenin Gelibolu'dan paras ile temin edilmesine izin verildii.

Yazld. Yenierilerden Mehmed'e virildi. F 15 Receb, sene: 972 Gelibol kdsna ve Hssa Harc Emni Hall'e hkm ki: Lapseki kds mektb gnderp; "hliy Sultniyye Kalas mstahfzlar ve huddmlar meclis-i era gelp; " ki yz altm nefer kimesnelerz, vilyetimz kahtolup asl tereke bulunmak ihtimli yokdur. H bir yirden tereke gelmeyp Anatol yakasndan sancamuza baz yirlerden beer-altar mdd alur sandal ile getrrler idi; men olunup andan dah gelmez old. yle ki; tereke virilmez ise bu kalalard[a] bizm hlimz mkedderdr." didklerinden gayri kala-i mezbre nhyesi reylarndan be-alt yz 412

nefer kimesneler dah gelp; "Kahtlkdan bizm dah hlimz mkedderdr." didklerin" arzeylemein buyurdum ki: Boaz'dan tara deryya gitmek ihtimli yo ise Gelibol'dan aka ile kifyet kadar tereke virp Lapseki'ye geresin. Anda cem olan askere ve mslimnlara muzyaka virdrmeyesin. Amm; gerei gibi mukayyed olup bu bahne ile emrme muhlif deryya tereke gitmesinden ihtiyt idesin.

[Yev]m's-Sls, f 14 Receb, sene: 972, Kostantniyye

732

Beyrut'ta, aralarndaki husmetten dolay taraftar toplayarak birbirleri ile cenk edip halka ve memlekete zarar veren zam Kaytba ile yeeni Cebel-i Kesrevn Emini Mansur'un haklarndan gelinmesi.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 14 Receb, sene: 972 m belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Beyrt'da skin olup zemeti olan Kaytb'nun karnda ol olup bi'l-fil Cebel-i Kesrevn* Emni olan Mansr ile m-beynleri ak ve kzl bayrak hevs sebebi ile advet-i kadmeleri olman her biri cnibinden drder-beer yz nefer ehl-i fesd atlu ve tfenkl ve piyde kavvslar kend hevlarna tbi klup birbiriyle ceng cidl muktele itmekden hl olmaduklar ecilden rey py-ml oldundan gayri kaz-i mezbre elden gidp her birisi hayli dem tbi idp yanlarna cem olanlarun ekseri rfz olup yendeyi gret eyledkleri in vilyet harb olup ikisi dah ol vilyetden ref olunmayup haklarndan gelinmez ise kaz-i mezbrun hfz u hrseti mmkin olmadun" ilm eylemisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre memleket reyya zarar u ziynlar ve ol vechile fesd enatleri var ise her ne tarkla mmkin ise mezkrlarun ikisin bile ele getrp haklarndan gelesin ve bu emr-i erfm yirine vardun Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin.

* Metinde"

" eklindedir.

733
Yazld.

Rodos beyinin kadrgalar cenkci ve krekcisi iin atalca kazs hvass- hmyunundan bk kalan terekesinin verilmesi.

atalca kdsna hkm ki: Rodos Bei Al dme zzh mektb gnderp; "kend ile olan on pre kadrganun cengci ve krekcilerine her senede otuz yedi bin kle buday lzim olup sbk arzolundukda Golos skelesi'nden havss- hmyn terekesinden iki yz bin akalk tereke 413

narh- rz zre virilmek in hkm virilmein iskele-i mezbreden yiirmi bir bin alt yz yetmi be kle tereke olup her sene tayn olunan tereke tamm olmaa on be bin yz yiirmi be kle tereke dah bk kalup virilmedin" bildrmein buyurdum ki: Gresin; mm-ileyhn yannda olan kadrgalarun kreki ve cengcisi in taht- kazndan havss- hmynumdan virilmek emrolunan terekeden ne mikdr tereke bk kalm ise emr-i sbk zre tekml idp bu bahne ile ziyde tereke virilmekden ve emrme muhlif deryya ve kffr- hksra tereke gitmekden ziyde ihtirz eyleyesin.

734

Badad Timarlar Defterdr veys'in, Badad sancann tahriri ile grevlendirildii halde ehrizol'a tbi Harr Dveyn sancan tahrir etmeye kalkmasnn sebebini bildirmesi.

Yazld. Mezbr Sleymn Be'n kethudsna virildi. Dertenk beine ve Badd'un Tmr Defterdr olup Badd'a mteallik sancaklar tahrri fermn olunan veys zde mecdhya hkm ki: Harr Dveyn Bei Sleymn dem gnderp; "mutasarrf oldu sanca Erbil sanca ile bir defter olup; "ehrizol'a tbi olup kitbet iderz." diy dahlolundun" bildrdi. mdi; sana ehrizol'a mteallik yirlern kitbeti emrolunmayup ve zikrolunan defter sana teslm olunmad. Vilyet ktibine; "Bir sanca yazasn." diy emr defter virilmeye, ana rakdan dolamanun asl nedr? Buyurdum ki: Bunun gibiyi kardurmayup mterz olmayasn. Sonra zrn makbl olmayup mesl olursn. Sana Badd smarlanmdur; ehrizol'a dolamanun asl nedr; arzidesin.

735
Yazld.

ehrizol kadsnn Malatya kads iken bildirdii, sbk ehrizol Kullar Aas Mehmed'in Emin Perviz ile arasnda vukbulan olayn, Malatya beyi tarafndan bildirilen ekliyle elikili olmasnn sebebini bildirmesi.

ehrizol kdsna hkm ki: Maltyye kds iken mektb gnderp; "sbk ehrizol Kullar Aas Mehemmed elli nefer mikdr dem ile Hargn Memlehas Emni Pervz'n evi zerine gelp kapusn preleyp ml esbb aldun" bildrmi idn. Bu huss emr-i erfmle teft olundukda Maltyye Bei Semender ve hlen Maltyye Kds Sym Dergh- Muallm'a mektb gnderp; ""Mezkr Pervz'n kapus prelenmeyp ve akas gret olundu gayr-i vkdur." diy nie mslimnlar haber virdklerin" bildrdkleri ecilden mukaddem gnderdn arz ile mezkrlarun bu defa gnderdkleri arzlarun sretleri aslndan ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki:

414

Hkm-i erfm varcak, zikrolunan arzlarun sretlerine nazar idp gresin; mukaddem sen bu vechile arzidp mrun-ileyhim dah ol vechile arzitdklerinn asl nedr? Bu bbda cevbun ne ise yazup bildresin.

[Yev]m'l-Erbi, f 15 Recebi'l-mrecceb, sene: 972

736

Van ve Bargiri kadlarnn, reyadan ran'a geerek hrszlk yaptklar sbit olanlarn haklarndan gelinmesine mni olmamalar.

Yazld. demi Hall'e virildi. F 17 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Van ve Brgr kdlarna hkm ki: Kabr Bei Mansr mektb gnderp; "baz hrsuzlar Memlik-i Mahrsem reysndan Kzlba vilyetinden varup nesne sirka idp fitneye sebeb olup tutlup erle haklarndan gelinmek murd olundukda sizn cnibinzden men olundun" ilm itmein buyurdum ki: Anun gibi Memlik-i Mahrsem reysndan erle hrsuzluklar sbit zhir olup sicill olunup hkm-i kd lhk olup huccet virildkden sonra siysete mstehk olm ola, muktez-y er u knn zre haklarndan gelesiz. Amm; bu bahne ile kimesneye teadd olup er- erfe muhlif i olmakdan ve hlf- er kimesne ahz celb olunmakdan ziyde ihtiyt eyleyesiz.

737
Yazld.

Bodan'dan kap dman tarafndan asker toplayarak Bodan'a saldrmak isteyen mfsidlerin zararnn defedilmesi iin Bodan voyvodasnn arsna askerleri ile yardma gitmeleri hussunda Silistre ve Vidin beyleri ile Nibolu alaybeyine emir verildii.

Bodan voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem vilyet-i Bodan'dan firr iden mfsidler dmen cnibine iltic idp dah leker cem idp zerne gelmek tedrkinde oldun ve muvenet in Akkirman Bei Hasan dme zzh yanuna varup bi'l-fil anda olup ol cnibde olan beler kullarum muvenete irimelerin" ilm eyledn ecilden Silistre ve Vidin sancaklar beleri ve Nibol alaybeisi ummen sbalar ve siphleriyle sana muvenet itmek emrm olup ol bbda kendlere ulala ahkm- erfem irsl olunup senn tarafundan habere muntazrlardur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, dmen tarafndan gaflet itmeyp tamm basret zre olup fi'l-vk arzitdn zre vilyet-i Bodan'a dmen gelmesi mukarrer olup b-hde yire asker ypratmak ihtimli yo ise tehr itmeyp mrun-ileyhim beler kullaruma mektb 415

gnderp emrm mcebince muvenete taleb idp dah hsn-i ittifk u ittihd ile adnun def u ref hussnda env- ikdm ihtimmun zuhra getresin. Amm; bu bbda tamm basret zre olup gaflet ile memleket vilyete ve rz [u] nms- saltanatuma muhlif vaz olmakdan hazer eyleyesin.

738

Erdel kralnn Neme'den Plaj Menhar kavgasyla ald kalelerden Bana Kalesi hri dier kaleleri Neme tarafndan ahidnmeye aykr bir davran olmad takdirde Neme'ye idesine; Neme'nin, Osmanl'da tutuklu bulunan Bebek Frenc'in serbest braklmas hususundaki talebi zerine; Erdel kralnn, Bebek Frenc'in serbest braklmasna ikna edilmesi.

Yazld. Al avu'a virildi. Dergh- l avularndan Sleymn'a hkm ki: Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral Atebe-i Ulym'a harcyla ilisin gnderp atas Ferendu ile m-beynimzde olan ahdimzde sbit-kadem olup iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Erdel Kral stefan Kral Plaj Menhar(?) gavgsyla aldu kalalar in esn-y sulhda zabtmuzda bulunmala ahdimzde dhldr, ahde mugyir alnan kalalarn taleb eyledkde ahd emn riyet eylemek dn devlet-i husrevnemden oldu ecilden Bana Kalas Kral-ol'nun elinde mukarrer klnup andan gayri alnan kalalar ahd-i hmynum muktezsnca shblerine teslm olunmak zre mrun-ileyh kralun kend nmna slb- sbk zre yazlan nme-i hmynumda bu ahvl dah mezkr u mukarrer olup ol bbda mstekl kendye nme-i hmynum gnderilmidr ve hliy Sdde-i Sadetm'de mahbs olan Bebek Frenc dah kral- mezbr tlk olunmasn iltims idp ol bbda anlara cevb virilmeyp Kral-ol'na elinden giden kalalar mukbelesinde mahbs- mezbr kalalarn virmek zre tlk olunmak mukarrer olmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, bu huss asl bir ferde if itmeyp hemn Kral-ol'na bildrp ol dah bu rz* hfzeyleye. yle ki; Neme kralna ilileri varup vsl oldukdan sonra ahd emna muhlif ol cnibden vaz sdr olmayup Bana Kalas mm-ileyhn elinde kalmak zre alnan kalalarn taleb iderse emr-i erfm muktezsnca ahid-nme-i hmynumuz riyet idp ol kalalarn teslm itdrdn gibi Bebek Frenc dah kalalarn teslm itmek zre mrun-ileyhe gnderilp env- riyet-i husrevneme mazhar olur. Ana gre gerei gibi istimlet virp Ferendu-ol ile m-beynde olan husmet gavgy ber-taraf itmek ardnca olasn; yle bilesin.
* Metinde " " eklindedir.

739
416

Eflak voyvodasnn reyadan eytanolu adl zimm ile aralarndaki anlamazl hallettii yolundaki haberinin alnd

Yazld. Eflak voyvodasna hkm ki: Memlik-i Mahrsem reysndan eytn-ol dimekle marf zimmye zevcelie virdn hemreni cebr ile Memlik-i Mahrsem iinde tefrika itdn mezbr zimm bildrdkde m-beyninz slh olunman sana hkm-i hmynum gnderilp ol emr-i erfm muktezsnca hemrene aldu zamnda virdi altun ve esbb demlernle mezkra gnderp teslm olunmala m-beyninz slh olundun ilm itmisin. mdi; bu asl vaz mnsib deil idi. Bu defa vk olan gnhun afvolunmdur. Buyurdum ki: Min-bad era ve emre muhlif vaz olmakdan saknup tamm basret intibh zre kend hlnde olup demlerni ve memleket vilyeti gerei gibi hfz u synet itmekde tamm ikdm ihtimm zre olasn.

[Yev]m's-Sebt, f 16 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

740
Yazld.

Dergh- Muall avularndan Mehmed'in evini basarak iki zevcesini ldren Bostan'n siyset olunarak, bu ite ona yardmc olanlarn teftiine devam edilmesi.

Karaman belerbeisine ve Konya kdsna hkm ki: Hliy Akehir ve Ilgun kdlaryla mektb ve sret-i sicil gnderp; "Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruhnun Bostn avu gice ile nerdbn ile evine girp ve serho hdmetkrlaryla evin basup badeh kaynatas Mustaf Kethud'nun evine girp baz esbbyla iki criyesin ayardup katlitdi hussun tefti in cmlenz bir yire gelp teft itdnzde mezkr Bostn nerdbn ile gice ile mezkr kethudnun sadc Ahmed avu ve nefer yoldayla evine girp Kamer ve Sermiyn nm criyeleri karup kend evine iletp badeh kz karnda Safiyye, ilingir Hac htn ve Nzr Abd kzlaryla ve ol Ahmed ve Ivaz ol Ysuf ve Kemnke kz Mihrih nm avretlerle criyeleri alup mer bin Hzr'un evine gidp anda katlidp sonra meyyitlerin preleyp kend esbblarna sarup mer'n bnda defnidp ayn ile meyyitler bda bulunup; "Mezkr Bostn avu ve yeeni Ahmed ve Kara Mustaf ve sadc Ahmed avu ve Hasan nm kimesneler mezkrn criyeleri vech-i merh zre katlitdiler, bumda defnitdiler." diy mezbr mer ikrr idp Safiyye mnkire olup amm; alup gitdin grdkleri erle sbit olup ve mezbr Mehmed avu'un mezkr Bostn hynet kasdna evine girdi huss teft olunup inkr itdkde Bostn mezbr iki nefer yoldayla gice ile evine girp esbbn aldu erle sbit olup sicill olundun" bildrmisin. mdi; mezkr Bostn'a siyset olunup syirlern ahvli tekrr grilp arzolunmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince Bostn'a siyset idp syir yoldalar kimlerdr, ne keyfiyyetle yoldalk itmilerdr; tafsl zre isimleri ve resimleri ile yazup bildrp kendlerin habsden 417

tlk itmeyesiz ve mezbr Mehmed avu'un htn ahvlin dah b-garaz kimselerden tetebbu u tecesss idp Bostn'ile alkas var mdur, niedr, grp anun gibi Bostn'ile mumelesi oldu vk ise -ki, erle sbit ola- kalada habsidp sbt u zuhr bulan ahvlin yazup arzidesiz.

741

ehzde Selim'in hslar mltezimi Ferruh ad'n ahvlinin yeniden tefti olunmas.

Yazld. Ol Abdlcebbr'a virildi. F 21 Receb, sene: 972 ehzde hazretleri lalasna hkm ki: Drende Maz nm htn Dergh- Muallm'a arz- hl sunup; "Ferruhd nm ol, mrun-ileyh olum tle bakh hslarn iltizm idp baz kimesneler ummen teftine hkm alup teadd eyledklerin" bildrmein sunlan arz- hln sreti ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki: Varcak, mezkrun ahv[]lin erle grp ber-taraf idp tekrr Dergh- Muallm'a ikyet olunmalu eylemeyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 17 Receb, sene: 972, Kostantniyye

742

Haracn gnderen Neme kralna yeni ahidnme gnderildii, Budun ve Tmvar beylerbeyinin ahidnmeye aykr davranlarndan kanmalar.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. Budun belerbeisine hkm ki: Hliy Neme kralnun Atebe-i Ulym'a harcla gelen ilisi ve demleri hsn-i iczet-i hmynumla ol cnibe irsl olunup kral- mezbrun atas Ferendu ile m-beynimzde olan muhede-i hmynumuzda karndalar bile olmak zre ibtid-i sulhdan sekiz yla varnca ahid-nme-i hmynum irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhn ilisi kendye varup vsl olup muhede-i hmynumuzun ahvli mukarrer oluncaya dein keml-i teyakkuz u intibh zre olup belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullaruma kend cnibnden mektblar gnderp sancaklar sbalar ve siphleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy idp gafletde bulunmayup dyim ol cnibe nzr olmakdan hl olmayup memleket vilyetn ve serhadlern hfz u hrsetinde mcidd merdne olasn ve mrun-ileyh krala yazlan nme-i hmynumda serhadler tamm emn emn zre olman serhadlerinde olan klun ve yirlern haydudlarn hfzeyleyp eslemeyenlern haklarndan gelinmek tenbh olunup l-bd bu cnibden dah serhadde olan hfzn- 418

askir-i slm'a gerei gibi tenbh tekd olunup asl ol cnibe dest-i tetvl itdrmeyp ahd emn riyet itdresin. Bade't-tenbh her kimden emrme muhlif i sdr ola, eger sancakbeleri ve sbalar ve siphler ve syir nefert, siyset olunurlar. Ana gre emr-i erfmi iln idp serhadlern keml-i emn emn zre hfz u hrsetinde env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin; yle bilesin. Yazld. Al avu'a virildi. F 17 Receb, sene: 972 Bir sreti, Tmvar belerbeisine, vech-i merh zre.

743

skenderiyye sancanda isyan zere olup yamalanmas emrolunan karyelerden ehzde Selim'in lalasnn karyesi halk isyandan vazgemezlerse akrabalarnn karyeden karlarak dierlerinin haklarndan gelinmesi.

Yazld. ehzde hazretlerinn kapukethudsna virildi. F 18(?) Receb, sene: 972 skenderiyye beine hkm ki: Hliy ferzend-i erc-mend olum Selm tle bakh lalas Hseyin dme ulvvuh mektb gnderp; ""Liv-i mezbra tbi olan Kelemente ve Koca ve Bratoto nm karyeler halk syn u tuyn zredr." diy arzolunmala gret olunman emr-i erf irsl olundu istim olund. Eyle olsa; karye-i mezbre merhm Sultn Byezd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn zamnnda fetholunup ol trhdan ber emn emn zre olup huss cmleden mezbr Kelemente nm karye mrun-ileyhn mevld ve vatan- aslsi olup ve tmr sadaka buyurlan Al nm karnda kadmden ol karyede mtemekkin olup hliy ol veft idp drt nefer ol ve kzlar ve mrun-ileyhn akrib v taallukt yine karye-i mezbrede olup ve niesi evvel-bahrda bu cnibe gelp mslimn olmak niyyet eylemiler idi." diy ilm eylemi. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin: yle ki; karye-i mezbre ahlsi istimlet ile itat inkyd zre olup syn u tuyn zre olmadan fergat idp slh mmkin olursa onat vechile istimlet virp itat inkyd itdresin. yle ki; istimlet ile itat inkydlar mmkin olmaz ise, mrun-ileyhn karye-i mezbrede skin olan akrib v taalluktn ihrc itdkden sonra emr-i sbkum muktezsnca haklarndan gelesin.

744

stanbul'dan Budun'a varncaya kadar yol zerindeki kadlarn lkesine dnen Neme elisinin ihtiyalarn gidermeleri.

419

Yazld. Zam Hidyet'e virildi. F 18 Receb, sene: 972 stanbul'dan Budun'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki: Hliy Be kral tarafndan harc ile gelen ilisi Mikel'e hsn-i iczet-i hmynum olup Rmili'nde zemet tasarruf iden Hidyet'e kolup ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyhn ilisi ile her kangnuzun taht- hkmetine dhl olursa menzilde akalaryla yimlerin ve yimeklerin tedrk idp ve brgrleri kaldukda bahsyla brgr alvirp bi'l-cmle menzil merhlde mezkrlara kimesneye tab zahmet virdrmeyp sahh u slim birbirinze uladurasz.

745
Yazld. Bu dah.

stanbul'dan Be snrna varncaya kadar yol zerindeki kadlarn, bz ileri iin Be elileri ile Be'e gidip gelecek olan zimm Yamko Draye'ye mdhale etmemeleri.

Bu hkm alnup; "Dubravenik'e varnca yol zre olan kdlara yazlmak emrolund." diy Tezkireci Hasan Be hkm zre iret itmein tekrr yazlup hkm-i atk hfzolunmdur. F 16 abn, sene: 972 Mahrse-i stanbul'dan Be snurna varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Galata skinlerinden drende Yakmo Draye nm zimm gelp; "baz maslih in Be ilileriyle Be'e varup gelmek murd idinp yolda ve izde kendye ve demlerine ve esbb tavarlarna dahlolunmamak bbnda hkm-i erfm taleb itmein" buyurdum ki: Mezkr vilyet-i mezbreye varup gelrken her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa yolda ve izde ve menzil merhlde kendye ve demlerine ve esbb tavarlarna kimesneyi hlf- er u knn kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesiz.

746
Yazld. Bu dah.

Zam Hidayet ile gnderilen Be elilerinin Budun'a varnca bekletilmeden lkelerine gnderilmeleri.

Budun belerbeisine hkm ki: Hliy Rmili'nde zemete mutasarrf Hidyet zde kadruh Be kral tarafndan harc ile gelen ili ile kral- mezbr tarafna ahid-nme-i hmynum ile irsl olunmdur. Buyurdum ki: na'llh Budun'a varup vsl oldukda, ili ile mezkr elendrmeyp ve Budun'dan kimesneyi komayup mezbr Hidyet'i kend demleriyle gnderesin; yle bilesin. 420

Yol hkmi dah yazlmdur. Mezbr Hidyet'e virildi. Fi't-trh'l-mezbr.

747

Be elisinin ahidnme ile yola ktnn Komoran muhafz tarafndan Be kralna bildirilmesi, elilerle birlikte kraln serbest braklmasn istedii zimmnin de gnderildii.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 17 Receb, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy Be kral tarafndan harc ile gelen ilisine hsn-i iczet-i hmynum mukrin olup ahid-nme-i hmynum ile ol cnibe revne olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varup vusl buldukda, ili-i mezbr mahrse-i stanbul'dan kup ol cnibe varmak zre idin mektbunla Komoran'un hfzna bildresin ki, anlar dah kral- mezbra ilm ideler ve mukaddem; "Fesd enat zre giriftr olan Vendoli tlk olunmasn tazarru itdkleri ecilden ili-i mezbr ile ol cnibe irsl olunmdur." diy ulala hkm-i hmynumuz gnderilmiidi. Itlk olunan Vendoli olmayup Furcek Yano nm zimmdr. Anda vardukda, zimm-i mezbr alkoyup ahd-i erfm zre sulh kabl idp muhede-i hmynum mukarrer oldu gibi bir aka ve bir habbesi alnmadn tlk idp sahh u slim ol cnibe uladurasn ve imdiye dein ol cnibden ve serhadler ahvlinden her neye muttali olm isen vkf olduun ahbr u sr Sdde-i Sadetm'e ilm idesin; yle bilesin

748
Yazld.

Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddin'in Mevln Ebu's-Sud Efendi'nin tefsir hizmetine yardmc olmak zere Sdde-i Sadet'e gelmesi.

Rodos Medresesi Mderrisi Bedreddn'e hkm ki: Alem'l-ulemi'l-mtebahhrn, efdal'l-fudali'l-mteverrin Mevln Mft Eb's-sd edma'llh tel fezyilehnun yannda tefsr kitbeti hdmeti eylemek in gelmen lzim idi mrun-ileyh tarafndan arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, tehr itmeyp gelp mrun-ileyhn yannda tefsr-i erf kitbeti hdmetinde olasn; yle bilesin.

749

Hssa-i Hmyun'a ait bir i iin Tmvar'a gnderilen Ali avu ile Erdel kralnn adamna yol gzerghndaki kadlarn yardmc olmalar.

421

Yazld. Mezbra virildi. F 17 Receb Tmvar'a varup gelince yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy Hssa-i Hmynum'a mteallik bir mhim huss in Dergh- Muallm avularndan Al ile Erdel kral cnibinden gelen bir nefer demi ulala ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki: Her kangnuzun taht- kazsna dhl olursa kendlere ve iki nefer hdmetkrna ulak brgri bulup avk u tehrden hazer idesiz.

750

Nme ile Erdel'e gnderilen Ali avu'u Eflak voyvodasnn Erdel'e ulatrmas.

Yazld. Mezbra virildi. F 17 Receb, sene: 972 Eflak voyvodasna hkm ki: avularumdan Al zde kadruh nme-i erfmle vilyet-i Erdel'e irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, mezkr avuum elendrmeyp emn slim vilyet-i Erdel'e uladurasn.

751

bkz. hkm. 733

Yazld. Kethudsna virildi. F 17 Receb, sene: 972 atalca kdsna hkm ki: Rodos bei mektb gnderp; "kend ile olan on pre kadrganun cengci ile krekilerine her senede otuz yedi bin kile buday lzim olup sbk arzolundukda Golos skelesi'nde Havss- Hmyn terekesinden iki yz bin akalk tereke narh- rz zre virilmek in hkm virilmein iskele-i mezbrede yiirmi bin alt yz yetmi bir kle tereke olup her sene tayn olunan tereke tamm olmaa on be bin yz yiirmi be kle tereke bk kalup virilmedin" bildrmein buyurdum ki: ( ) gresin; mm-ileyhn yannda olan kadrgalarun krekci ve cengcisi in taht- kazndan havss- hmyndan virilmek emrolunan terekeden ne mikdr tereke bk kalm ise emr-i sbk zre tekml idp bu bahne ile ziyde tereke virilmekden emr-i hmynuma muhlif deryya ve kffr- hksra tereke gitmekden hazer idesin.

752

Oltu Kalesi'nde mahll gedik olduunda hisarerenleri oullarndan bakasna tevcih olunulmamas.

422

Yazld. Bu hkm tashh olunup bir ka varak aaa tekrr gemidr. Olt beine ve dizdrna hkm ki: Kala-i mezbrede anun gibi mahll gedk vk oldukda hsr-erenleri oullarna virilmeyp hricden mtemevvil kimesnelere tevch olundu arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, anun gibi mahll vk olan hsr gedini kadmden kala-i mezbrede gede mutasarrf olup epni tyifesinden olmayan hsr-erenleri oullarna tevch eyleyp hricden kimesneye tevch itmeyesin.

753

Sahte beratla Hvass- Hmyun'dan kendine timar almaya kalkan Prozor Kalesi mustahfzlarndan Bl bin Pr'nin hapsedilip berat yazanlarn bulunmas.

Yazld. Mimr Mehmed'e virildi. F 24 Receb, sene: 972 Klis beine hkm ki: Sbk Prozor Kalas mstahfzlarndan olan Bl bin Pr nm kimesne mstahfzlarun havss- hmyna zabtolunan tmrlarndan Sekne(?) nm karye ve gayriden bin drt yz aka tmr hsdan ifrz olunup gir kendye tmr virildine bert ibrz idp hlen zikrolunan bert telbs idi Sdde-i Sadetm'de zhir olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr hsn-i tedbr ile ale'l-gafle ele getrp habsidp bert kim yazmdur ve ne asl kimesne nin itmidr, yazan ve ninlayan ol cnibde ise didrdp zuhra getrp eger ol tarafda deil ise kendyi mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Yolda onat hfzitdrp gaflet ile gaybet itdrmekden hazer eyleyesin; yle bilesin.

754
Yazld.

Prizrin beyinin, Selanik sancandaki klann Selanik kads tarafndan bakasna verildii yolundaki ikyetinin tahkiki.

Siroz kdsna hkm ki: Hliy Prizrin Bei Mustaf dme zzh mektb gnderp; "Selanik kazsnda vk olan klan Selanik Kds Mevln Muslihuddn er u knna muhlif hara hkmidp ve sancakbei demlerine koyunlarn srdrp ve obnlarn darbitdrp allarn ykdurup ve mersn yakdurup teadd itdin" arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; huss- mezbrun asl nedr, arzolundu gibi midr, niedr, tamm gavrine irip dah vuk zre arzeyleyesin.

423

755
Yazld.

Mhim bir i iin Budun beylerbeyine gnderilen Ahmet avu'un Budun beylerbeyine ulatrlmas.

Semendire beine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh bir mhim huss in ulala Budun belerbeisine irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp mezkr ne vechile mmkin ise muaccelen mrun-ileyhi emn slim Budun belerbeisine irsl eyleyesin.

756
Yazld.

Hac Sat olu Ahmed'in Sultan Bayezid Vakf'na olan borcuna karlk vakf toprandaki bann kad tarafndan kapatlan yolunun alarak satlmas.

Hslar kdsna ve Sultn Byezd mtevellsine hkm ki: Bundan akdem Hac Sat ol Ahmed'n ml-i vakfdan zerinde hayli aka olup taleb olundukda mflis ve edsna kdir olmayup merhm ceddm Sultn Byezd Evkf topranda bir b olup mtevell marifeti olmadn bir kulna hibe idp mezkrun hibesi sahh olmaduna fetv-y erf olman mr cnibinden bey olunmasyn hkm virilmiken hliy Belgrad Kds olan ( ) zde fazlh vakf toprakdan aldu yirden tecvz idp zikrolunan bun yoln tutdu ecilden kimesne ba tlib olmadu ilm olunman buyurdum ki: Mahall-i mezbrun zerine varup onat vechile teft tefahhus klup gresin; kd-i mezbr vakfdan aldu muayyen'l-hudd olan yirinden tecvz idp zikrolunan bun kadm yoln alup sedditdi erle sbit ola, bi-hasebi'-er itdi zarar def idp zikrolunan bun kadm yoln kefidp emr-i sbkum zre mr cnibinden bey itdrp kimesneye er- erfe mugyir teadd v tecvz itdrmeyesin.

[Yev]m'l- sneyn, f 18 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

757

Hrmz kapudnnn Kuds-i erf'te Kumme ziyaretine on kii ile gelmesine izin verildii.

Yazld. Kethudsna virildi. F 24 Receb, sene: 972 Basra belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Hrmz kapudn yz nefer dem ile Kuds-i erf'de Kumme ziyretine gelmek isticze itdin" ilm eylemisin. mdi; mezkr on nefer kimesne ile gelmee iczet-i erfem olmdur. Buyurdum ki: 424

Mezkr ynleri zre Kumme ziyretine gelmek istedkde on nefer kimesne ile gnderp emr-i erfme mugyir ziyde bir ferd gitmekden ihtiyt idesin.

758
Yazld.

Sofya, Berkofa ve ehirky kadlklarndaki nevbetl voynuklarn eribalar ile birlikte ayr hizmetine gnderilmesi.

Sofya ve Berkofa ve ehirky kdlarna hkm ki: Hlen ayr zamn karb olup det-i kadme zre taht- kaznuzdan nevbetl voynuklar ihrc olunup eribalar ile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr tevakkuf itmeyp taht- kaznuzda olan voynuklardan nevbetl ayr voynuklarn olgeldi det zre eribalar ve brgrleri ile b-kusr ihrc idp vakti ile gnderesiz. Amm; gnderilen voynuklarun bindkleri yund olmayup brgr ola. Zikrolunan voynuklar bi't-tamm ihrc olunmayup akalar alnmakdan vey gi ve eksk gelmekden ziyde hazer eyleyesiz. yle ki; gi vey eksk gele, bir ferdn zri makbl olmaz, ana gre mukayyed olasz.

759

Serbest braklp Be kral tarafna gnderilen Vito adl papaza yolda mdhale olunulmamas.

Yazld. Hidyet'e virildi. F 20 Receb, sene: 972 stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki: Bundan akdem giriftr olan d[re]nde Vito nm papas tlk olunup Be kral tarafna irsl olunman buyurdum ki: Mezkr kfire yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.

760
Yazld. Bu dah.

Be kral cnibine avdet eden Be elilerinin yanlarnda bulunan atlara kimsenin mdhale etmemesi.

stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki: Hliy Be kral tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili iczet-i hmynumla gir kral- mrun-ileyh tarafndan irsl olunman buyurdum ki: li-i mezbrun yanlarnca yedek atlar olmaya, kendnn ve demlerinn bindkleri atlarna yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- er ve mugyir-i emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.

425

761

Hacca gitmek isteyenlere am ve Msr yolunun kullandrlp Basra yolunun kullandrlmamas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 5 abn, sene: 972 Basra belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "vilyet-i mezbrenn ayn ve gayri gelp Msr ve m ve Yemen cniblerinden Kabe-i erfe ziyretine giden kfilenn ellerinde iczetm olduna hkm-i erfi olup vilyet-i Basra'dan Mekke-i Mkerreme yiirmi gnlk mesfe olup feth- hknden ber kfile gider velkin elimzde emr-i hmyn olmamala erf tarafndan rencde olunup teadd iderler. Ol bbda hkm-i erfm virilmek rec eyledklerin" ilm eylemisin. Eyle olsa; feth- hknden ber ol cnibden Kabe-i Muazzama'ya mahmil gitmeyp hacc in kfile gitmee dah emrm yokdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ol cnibden bir ferde ruhsat ve yol virmeyp ol yol gerei gibi mesdd mahfz klup Memlik-i Mahrsem'den gitmek isteyenleri m ve Msr yol ile gnderp emr-i hmynum zre ol tarafdan bir ferdi koyvirmeyp mnsedd eyleyesin. Bade't-tenbh eslemeyp emr-i erfme muhlefet ideni ele getrp habsidp arzeyleyesin.

762
Yazld. Bu dah.

bkz. hkm. 761

Bir sreti, Lahs belerbeisine; "Basra belerbeisi mektb gnderp vech-i merh zre arzeylemidr. Eger ol cnibden kimesne gitmek ihtimli var ise koyvirmeyp ol yol mesdd olup hacca gitmek isteyenleri m ve Msr yolyla gnderilmesi tenbh tekd olunmdur. Sen dah bir ferde ruhsat virmeyp muhlefet idenleri ele getrp habsidp arzeyleyesin." diy yazld.

763

Serbest braklp Be elisi ile gnderilen Furcek(?) adl zimmye yolda kimsenin mdhale etmemesi.

Yazld. Kfire virildi. Budun'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki: Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral'un Sdde-i Sadetm'de olan ilisi Alberdoz D Pez mukaddem giriftr olan Furcek Yano nm zimmnn tlkn rec itmein hals olunup ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki: Yolda ve izde ve manzil merhlde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.

426

764

Sinop'ta mer ve Maden adl kiilerin evlerini bast bildirilen ehsvar ve arkadalarnn tefti olunup neticesinin bildirilmesi.

Yazld. Mezbrlara virildi. F 21 Receb, sene: 972 Kastamon ve Sinob kdlarna hkm ki: Sen ki Sinob kdssn, mektb gnderp; "mer ve Maden nm kimesneler ehsvr ve Mehmed ve dger Mehmed ve Hseyin nm kimesneleri meclis-i er- erfe ihzr idp; "Mezbrlar gice ile evimz basup avretlerimze fil-i en eylediler." didklerinde Husn nm htn dah vech-i merh zre dav idp davlarna mutbk udl-i mslimnden Mehmed ve Ramazn ve Murd nm kimesneler ehdet idp ve mezbr ehsvr hrsuzlukla mehr u mttehem kimesne oldun" bildrmein buyurdum ki: Varcak, on be yl mrr itmi dav deil ise ihzr- husam klup gaybet idecek olurlar ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp onat vechile erle teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise -ki, erle fesd enatleri sbit zhir olamezbrlar isimleriyle yazup arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel eyleyesiz.

765

Be kral elisi Mikel'in Galata'da skin avretlerinin de kendisi ile birlikte lkesine dnmesine izin verildii.

Yazld. Zam Hidyet'e virildi. F 20 Receb, sene: 972 stanbul'dan Komoran'a varnca yol zerinde olan belere ve kdlara hkm ki: Hlen Pe kral tarafndan ililik [ile] Sdde-i Sadetm'e gelen Mikel gir kral- mrun-ileyh tarafna irsl olunup Mahrse-i Galata'da skine avreti olup kend ile ol cnibe bile gitmee iczet-i erfem taleb itmein buyurdum ki: Mezkrun mezbre avretine yolda ve izde ve menzil merhlde ve maberlerde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.

766

lerinin halli iin Frengistan'a gidip gelecek olan Sakz beylerinden Sir Nikola'ya yolda kimsenin mdhale etmemesi.

Yazld. Kurd Kethud'ya virildi. F 21 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 stanbul'dan Frengistn'a varnca dery kenrnda olan belere ve kdlara ve deryda yriyen kapudnlara ve gnll reslere hkm ki: Sakz belerinden drende Sir Nikola nm zimmnn Firengistn'da baz alm olup varup gelince yolda ve izde kimesne dahlitmemek bbnda nyet rec itmein buyurdum ki: 427

Mezbr zimm Frengistn'a varup gelince kendye ve demlerine yolda ve izde ve menzil maberlerde hlf- emr kimesneyi dahlitdrmeyesiz.

767

Elmal kazsna tbi enhr- Finike'de skin olup Mslmanlara zulmettii bildirilen kiilerin tefti olunup sicil suretlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Pr Ahmed Sba'ya virildi. F 21 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Bir sreti, tekrr yazlup ( ) F 27 minh, sene: 972

Tekeili beine, Antliyye ve Elmalu kdlarna hkm ki: Sbk Tekeili Bei Murd dme zzh mektb gnderp; "Elmalu kazsna tbi enhr- Finike'de mtemekkin olan Abdlgan bin Ayvad Hac ve Hseyin bin Neb ve skender ve Ke Ahmed nm kimesneler birbirleriyle mttefik olup ve nie yalan hidlere kdir kimesneler olup leyl nehr telbsta slk idp mslimnlar rencde idp irretlerinden havfitdklerinden gelen kdlar dah mena kdir olmayup izleleri lzim kimesnelerdr." diy arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrlarun ahvlin hak zre onat vechile erle teft idp gresiz; arzolundu zre mezkrlar ehl-i fesd enat olup hlf- er- erf zulm teaddleri var ise -ki, erle sbit ola- sbt u zuhr bulan mddelerinn sret-i sicillerin shhati zre ihrc idp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Hlf- vk nesne arzitmekden hazer eyleyesiz.

768

Ebu Gurbe(?) sanca beylerinin serhadde olan Kale-i Medine'de oturmalar.

Yazld. Kethudsna virildi. F 24 Receb, sene: 972 Basra belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Basra'ya tbi Eb-Gurbe(?) sancana mutasarrf olan mer, yine liv-i mezbrda olan Kala-i Medne serhadd olup beler; "Anda oturmak lzimdr." diy kala-i mezbrede skin olmalaryn hkm-i erfm taleb eyledn" ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, arzeyledn zre min-bad sancak belerin zikrolunan kalada temekkn itdresin.

769

Palu Hakimi Cemid Bey ve adamlarnn Eil Beyi Ksm'la aralarnda olan dvann Dergh- Muall'da grlmesi iin vekillerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

428

Yazld. Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Palu Hkimi Cemd Be'n ve demlerinn Eil Bei olan Ksm dme zzh ile m-beynlerinde olan nizlar ve er davlar bi-hasebi'-er grilmek in sana ve Erzurum ve Bayburd kdlarna hkm-i erfm virilp "Mrun-ileyh Cemd Be taleb olundukda baz kimesnelern arz muveneti ile grilmeyp Dergh- Muall'da bi'l-muvcehe grilmesi enfadur." " diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mm-ileyhim belern vekllerin Atebe-i Ulym'a irsl eyleyesin ki, davlar erle grilp nizlar ber-taraf ola; yle bilesin.

770

pat kazsnda derbend olarak kaydedildii halde yerlerini terkeden Priser karyesi halknn tekrar yerlerinde iskan edilmeleri.

Yazld. Dergh- Muall avularndan mer avu demi drs'e virildi. F 21 Receb, sene: 972 pat kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "kaz-i pat tevbindan Priser nm karye defter-i hknde derbend kaydolunup lkin ehl-i karye derbend zabtitdkleri yirde skin olmayup yende v revende karye-i mezbreden mntefi olmadun ve mezkr karye ahlsi yol zerinde Derdez nm mevza indrp yende v revende mntefi olm iken hliy yine eski meknlarna kmak ile yende v revende muhkem mteekk oldun" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emr-i sbkum zre tayn olunan mahalle getrdp yende v revendeye enfa olan ile amel eyleyesin. Emr-i erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

771

bkz. hkm. 734

Yazld. Sleymn Be'n demi veys'e virildi. F 25 Receb, sene: 972 Dertenk beine ve Badd Tmrlar Defterdr olup vilyet tahrri fermn olunan Veyis'e hkm ki: Harr Dveyn Bei Sleymn dme uzzh dem gnderp; "mutasarrf oldu sanca ehrizol'a tbi iken; "Mukaddem Badd'a tbi idi." diy dahlolundun" bildrdi. mdi; ehrizol'a tbi sancaklarun tahrri fermn olunm deil iken liv-i mezbra; "Mukaddem Badd'a tbi idi." diy dahlitmek cyiz deildr. Buyurdum ki:

429

Liv-i mezbra emrme muhlif dahlitmeyesin ve bir sanca yazasn diy vilyet ktibine emir ve defter virilmeye, huss sana Badd smarlanm iken ehrizol'a dolamanun asl nedr; arzeyleyesin.

772
Yazld.

Neretva kads sa'y ldren Hzr Voyvodann yakalanp Hersek Beyi Yunus Bey'e teslim olunmas.

Bosna beine ve syir Memlik-i Mahrse belerine hkm ki: Bundan akdem Neretva Kds iken katlolunan s Kd'nun ktili olan Hzr Voyvoda gaybet eyledi ilm olund. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- hkmetinzde her ne mahalde bulunur ise ele getrp mukayyed mahbs yarar demlerinze koup Hersek Bei Ynus Be'e gnderp teslm eyleyesiz. Bu bbda ihml msheleden hazer eyleyesiz. yle ki; mezkr voyvoda birinzn taht- hkmetinde bulunup ele getrmeyp ihml eyleyesiz, zrinz makbl olmaz. Ana gre mukayyed olup emrm mcebince ele getrmek bbnda ikdm ihtimm eyleyesiz.

773

Denizde korsanlk yapan akrabasndan birini himaye eyleyen Dra Dizdar Mustafa'nn dizdarlktan alnarak akrabasyla birlikte hapsolunmas.

Yazld. abn Be demi drs'e virildi. F 28 Receb, sene: 972 lbasan Bei abn Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "hkm vrid olup; "Baz levendt dery yzinde gemi basup dem katlidp esbb gret idp dery kenrnda olan iskelelere getrp frht iderlerimi. Anun gibi gemi reslerin ve levendt ele getrp arzeyleyesin." diy fermn olunman on iki aka ile Dra Dizdr olan Mustaf'ya mektb gnderilp; "Anun gibi levend gemileri geldkde ilm eyleyesin." diy smarlanm iken kend akribsndan bir harm-zde kayk peyd idp dery yzinde fesda mberet iderken kalaya gelp azeb aas mezbr tutup dizdr eline mahbs virdkde tlk idp emre itat itmedin" bildrdn ecilden mezkrun dizdrl hara tevch olunup buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkr Dizdr Mustaf'y ve ol kayk ile dery yzine kup fesd iden kim ise buldurup ikisin dah tutup habsidp arzeyleyesin.

774

Neretva Kads sa'nn ktili Hzr Voyvoda'nn hapsolunduu kaleden kamasna yardm eden kale dizdar, kethuda ve nbetilerin hapsolunmas.

430

Yazld. Kethudsna virildi. F selh- Receb, sene: 972 Hersek Bei Ynus Be'e hkm ki: Mektb gnderp; ""Bundan akdem kd katlidp Blagay Kalas'nda mahbs olan voyvoday ve ikrr iden hdmetkrn siyset idesin." diy emr-i erf vrid olup kala-i mezbreye vardukda, mezkr voyvoday kala-i mezbre dizdr neferleriyle bayram namzn klmaa tara alup gidp firr itdrp ve firr itdrdklerine mukrr olup hdmetkrna ber-mceb-i emr siyset olundun" bildrmisin. mdi; mezkr voyvoday kala-i merkmenn dizdrna ve kethudsna ve bayram gicesi nevbetci olup kaladan karup bayram namzna iledenlere teklf olunup bulunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bi'z-zt kalaya varup dizdr ve kethuds ve bayram yirine bile alup giden neferleri habsidp mezkr voyvoday bulmadn cmlesin habsden tlk itmeyesin. imdiye dein bulmamlar ise dah yirlerin hara tevch idp arzeyleyesin.

775
Yazld

bkz. hkm. 752

Olt beine hkm ki: Olt Kalas'nda mahll gedk vk oldukda kala-i mezbrede kadmden hdmet idegelmi mstahfz-oullarna virilmeyp dizdr olanlar hricden mldr u mtemevvil tcir-oullarna tevch olundu arzolunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, anun gibi kala-i mezbrede gedk mahll oldukda ol makle kimesnelere ve emr-i erfmle kaladan merdd olanlara virdrmeyp kadmden kala hdmetin idegelmi mstahfz-oullarna virdresin; yle bilesin ve bade'n-nazar bu hkm-i erfmi mezbr hsr-erenleri ellerinde ibk idesin; yle bilesin.

776

Klis beyinin, Neretva kads sa'nn ktili olan voyvodas Hzr' bulup Hersek Beyi Yunus Bey'e teslim eylemesi.

demine virildi. F 27 Receb, sene: 972 Klis Bei Mehmed Be'e hkm ki: Voyvodan olan Hzr, skender ve nebe nm demleri ile Neretva Kds s'y katlidp habsolunup siysete hkm-i erfm virilp Hersek Bei Ynus dme zzh teft idp zerine erle sbit olup emrm mcebince hakkndan gelinmeyp mezbr voyvoda gaybet eyledi ve babas dah ol mezkr voyvodaya kefl oldu ilm olund. mdi; mezkr voyvoda sancaunda voyvodalun hdmetinde iken kd-i mezbr katleylemiken; "Mm-ileyhe teslm eylemedm, gaybet itdi." dimek mfd olmaz. Mezbrun ele gelmesi beher-hl senn uhdene lzimdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda asl tereddd tevakkuf itmeyp mezkr voyvodan her ne mahalde ise ve kimde yataklanm ise tetebbu u tecesss idp ele getrp 431

dah mukayyed mahbs hasmlarna teslm eyleyesin ki, ol bbda emr-i er- erf ne ise icr oluna. yle ki; bu defa dah ihml mshele eyleyp voyvoday bulup teslm itmeyp bir zr bahne eyleyesin, asl mesm u makbl olmayup sancaun hara virilp sen dah env- tb ile muteb olman mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup emrm mcebince mezkr elbette bulup ihmlden hazer eyleyp tekrr Sdde-i Sadetm'e ikyete getrmeyesin.

777

Vardarkaps'nda bin olunan kale iin Selanik'teki brahimpaa Cmii'nin suyunun alnarak vakfn bostanlarna ve suyoluna zarar verildii yolundaki ikyetin tahkik olunmas.

ehremnine virildi. Selanik kdsna hkm ki: Hliy nefs-i Selanik'de vk olan brhm Paa Cmi'nn Mtevellsi Hasan mektb gnderp; "Varda[r]kapus kurbinde bin olunan kala-i ceddenn suy olmayup zikrolunan cmiun mesfe-i badeden gelen suyndan alnup vakfun bostnlarna ve sunun krzlerine zarar mterettib oldun" bildrmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda gresin; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan vakfun suyndan alnup ol vechile vakfun bostnlarna ve sunun krzlerine zarar mterettib olm mdur, nicedr; malm idinp vuk zre mufassal yazup arzeyleyesin.

778

Neretva kads sa'nn ktili olup siyset olunacak iken hapisten kaak Klis beyinin voyvodas Hzr'n yakalanarak emrin yerine getirilmesi.

Yazld. Ben kapukethudsna virildi. F selh- Receb, sene: 972 Hersek beine hkm ki: Klis Bei Mehmed dme zzhnun Hzr nm voyvodas Neretva Kds iken katlitdi s Kd'nun tefti huss in mukaddem emr-i erfm virilp teft olundukda sen ki Hersek beisin, sana teslm olunup Blagay Kalas'nda habsitmi iken hsr mstahfzlar bayram namz bahnesiyle tara karup gaybet itdrdkleri ilm olundukda; "Dizdra ve kethudsna ve syir mstahfzlara teklf idp buldurasn." diy sana hkm-i erfm gnderildi. "Mezbr kdy mezkr voyvoda katlitdi erle sbit olursa emr-i er ne ise tehr olunmayup icr oluna." diy emrm olm iken habse virilp muvzaa tarkyla gaybet itdrmee sebeb nedr? Ele getrmesi uhdene lzimdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup sancaunda bi'l-cmle her ne mahalde olursa tetebbu u tecesss idp haberin alup yataklandurup ele getrp dah mukayyed mahbs hasmlaryla berber idp emr-i sbkum zre kd marifeti ile emr-i er- erf ne ise mahallinde icr idesin. Bu bbda ihml msheleden

432

hazer idp elbette mezkr her kande ise emrm mcebince ele getresin ve ill mesl olursn; bilmi olasn.

[Yev]m'l-Hams, f 22 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

779
Yazld.

Neme ile yaplan ahidnme gerei Erdel kral stefan'n Neme'den ald kaleleri Neme tarafna teslim eyleyip ahidnmeye aykr harekette bulunmamas.

Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf yazla ki: Hliy iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral Atebe-i lem-penhmuz'a muteber ilisi ile harcndan altm bin filori ile baz hedy gnderp atas Ferendu Kral ile m-beynimzde olan ahdimzde sbit-kadem olup Plaj Menhar(?) diyen mfsid gavgsyla alnan kalalar ahvlin arzidp; "Mfsid-i mezbr elinde olan kalalar ve yirleri ile esn-i sulhda ol cnibn zabtnda bulunup bize virilen ahid-nmede dhldr." diy taleb eyledkde ahd emn riyet itmek kde-i kiver-sitn olduna binen Bana Kalas elinzde kalup andan gayri alnan kalalar shbine teslm olunup m-beyninz slh olunmala tarafeynden niz u husmet mrtefi olup iki cnibn reys syi huzrda olmak in mrun-ileyhe ahid-nme-i hmynumuz virilmidr. Kem-kn ahd-i erfmz riyet idp ol cnibden ahde muhlif vaz sdr olmaz ise ahde mugyir alnan kalalarn taleb itdklerinde ahid-nme-i hmynuma muhlif vaz itmeyp slh- zt'l-beyn husslarn onat fikridp fitne v fesda ve memleket rey py-ml olacak husslardan ber olup nazm u nizm- memleket ve terfh-i ahvl-i rayyet bbnda env- mes-i cemlen zuhra getresin ve bu maslahatlar ber-taraf olunca ad tarafndan gafletde olmayup mretteb mkemmel dmen yarayla hzr u mheyy bulunmakdan hl olmayasn ve nme-i erfmz cevbn kdvet'l-emsil ve'l-akrn Al zde kadruh ile yazup Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesin.

780
Yazld.

Neme ile Osmanl arasndaki ahidnme gerei Neme'de esir olduu bildirilen kiilerin serbest braklmas.

Be Kral Maksimilyano Kral'a nme-i erf yazla ki: Hac Sinn nm kimesne Dergh- Muallm yenierilerinden olup Budun'da nevbetcilik hdmetinde iken Budun altnda Sent Andre nm karyede giriftr olup hl baz kimesneler Komoran Bei olan Kara Mihal'n yanndadur ve baz kimesne Budukom(?) nm kalada Sarikri(?) Mihal nm kfirn avretinde oldun ve mil-ol Tceddn Gle Kalas'nda ve Hseyin Aa-ol el-n ol cnibde mahbs idkleri Dergh- Adlet-masrm'e ilm olunman gerekdr ki: 433

Nme-i hmynumuz varup vusl buldukda, m-beynimzde olan muhede-i hmynum muktezsnca dostluk eryitn riyet idp mezkrlar gerei gibi tetebbu u tecesss idp her kimde ve ne mahalde mahbslar ise hals idp Atebe-i Ulymuz cnibine gndermek bbnda env- mes-i cemlenz zuhura getresiz.

781
Yazld.

bkz. hkm. 779

Erdel Kral stefan Kral'a nme-i erf yazla ki: Hliy sitn- Muhalled'l-ikbl ve Meyyed'l-icllimz'e -ki, merci- seltn-i zm ve melce-i havkn-i fihmdur- iftihru meri'l-zmi'l-seviyye Neme ve Alaman Kral Maksimilyano Kral Atebe-i lem-penhum'a harc ile ilisin gnderp Plaj Menhar(?) diyen mfsid gavgsyla hliy ahde muhlif alnan kalalarn taleb itmein Bana Kalas elinzde kalup andan gayri alnan kalalar shbine teslm olunmak zre kral- mezbrun kend nmna Rmili'nde zemet tasarruf iden kulum Hidyet ile nme-i hmynum irsl olundun ve ahid-nme-i hmynum varup vusl buldukdan sonra ahdlerinde mukarrer ola[n] Bana Kalas'ndan gayri alnan kl shblerine teslm olunman bundan akdem avuum ile size nme-i erfmz gnderilmiidi. Gerekdr ki; mrun-ileyh kralun kend nmna yazlan ahidnme-i hmynum varup vsl oldukdan sonra kem-kn ahidlerinde sbit-kadem olup ahde muhlif alnan kalalar in mm-ileyh tarafndan nme-i hmynumuz ile mezkr kulum gelp taleb eyledkde Sdde-i Sadet-bahmuz tarafna olan sadkat ubdiyyetn muktezsnca tehr olunmayup Bana Kalas'ndan gayri ahd-i erfmze muhlif alnan kalalarn shblerine teslm eyleyp m-beynde olan dostlu ve ahd-i erfmzi riyet itmek bbnda hsn-i ikdm ihtimmdan hl olmayasn.

782

Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerininin haklarndan gelebilmesi iin Dukagin beyinin skenderiyye, Ohri ve lbasan beylerinden yardm taleb etmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 25 Receb, sene: 972 Dukagin beine hkm ki: Mektb gnderp; "Liva-i Du[ka]gin'e tbi Berdot ve Rab ve Riba ve Arasta ve Rile(?) ve Anbale ve Kanar ve Kalomirne(?) ve Du ve Kk Kanta ve Plakza ve Kk Meridid ve Byk Meridid ve Koln ve Kertl ve Mam ve Olonmet(?) ve Servi(?) nm karyeler keferesi syn zre olup iskeleye gelp giden tccrun esbb emvlin gret itdklerinden gayri skenderiyye sancanda baz kyler basup zd zevdeleri mezbr Mam nm karye keferesinden vsl olup yle ki; haklarndan gelinmeye, yollar mesdd olup fukarya zulm-i n-madd olmak mukarrerdr. yle ki; haklarndan gelinmek emrolunursa, muvenet in skenderiyye bei ve Ohri ve lbasan sancaklarnun hsr-erleri 434

ve azebleri muvenete tayn olunmak lzimdr." diy arzeylemisin. mdi; arzitdn zre sana muvenet in mrun-ileyh skenderiyye beine ve Ohri ve lbasan sancaklarnun hsr-erenlerin ve azeblerin taleb itdnde irsl in mrun-ileyhim beler kullaruma ahkm- erfe yazlup sana irsl olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda gresin; zikrolunan slern slhlar istimlet ile mmkin olmayup izleleri lzim ise fursatlarn gzedp urulacak zamn karb oldu gibi mukaddem mrun-ileyhim beler kullaruma muvenet itmek in yazlan ahkm- erfeyi yirl yirine uladurup mrun-ileyhi sanca siphleri ile ve Ohri ve lbasan mstahfzlarndan ve azeblerinden kifyet mikdr kimesne taleb idp bir yire cem olduunuz gibi hsn-i ittifk u ittihd zre yek-dil yek-cihet olup hsn-i tedbr tedrk ile zerlerine varup etrflarn ihta idp itat itmeyen kurnun horyadlarn kldan gerp etfl ezvcn esr ve esbb emvllerin gret hasret klup gerei gibi haklarndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nushat nashat vk olup eyym- sadet-i hmynumda memleket rey ve ebn-i sebl mazarrat u fesdlarndan [emn] ola. Bu hussda keml ile basret zre olup hsn-i tedrk idp gafletle b-hde yire dem krdurup sler hals olmala kll fesda bs olmalarndan ve kend hllerinde itat inkydda olan reynun ehl yllerine ve esbb [] tavarlarna dahlolunup emrme muhlif i olmakdan bi'l-cmle s-i tedbr ve adem-i tedrkden gyet ihtirz idesin ve ill netcesi sana yid olur; bilmi olasn.

783

Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin haklarndan gelinmesi iin Ohri ve lbasan beylerinin sancaklar askeriyle Dukagin beyine yardma gitmeleri.

Yazld. Dukagin bei kethudsna virildi. Ohri beine hkm ki: Hliy Dukagin Bei Ahmed dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Sancana tbi olan baz karyeler keferesi syn zre olup tccr tyifesinn yollarna inp emvl esbblarn gret idp ziyde fesd enat zre olup h bir vechile slhlar mmkin olmayup haklarndan gelinmesi lzimdr." diy ilm idp; "sancauna tbi olan kl mstahfzlarnun ve azeblerinn oklu ve yaylu ve harbel cenge ve harbe kdir yararlaryla muvenet olunmak lzim idin" bildrmein buyurdum ki: Mrun-ileyhn mektb ve demi varcak, sancaunda vk olan kl mstahfzlarnun ve azeblerinn tfenk-endzlarndan ve oklu ve yaylu ve harbel cenge kdir yararlarndan kifyet mikdr kimesne ihrc idp bir yarar voyvodan anlara serdr tayn eyleyp mrun-ileyhe irsl eyleyesin ki, varup vech mnsib grdi zre muvenet hdmetde bulunalar ve mezkr voyvodana tenbh tekd eyleyesin ki, zikrolunan mstahfzlar ve azeb tyifesin alup giderken ve getrr iken onat zabteyleyp yol zerinde olan reyya dahl taarruz itdrmeyp bir ferde zarar u gezend iridrmeye. yle ki; kimesneye teadd v tecvzleri istim oluna, netcesi sana yid olur; bilmi olasn.

435

Yazld. Dukagin bei kethudsna virildi. Bir sreti, vech-i merh zre lbasan sanca beine yazld.

784
Yazld. Bu dah.

Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin haklarndan gelinmesi iin skenderiyye beyinin sanca siphileriyle birlikte Dukagin beyine yardma gitmesi.

skenderiyye Bei Tur-Ali Be'e hkm ki: Hliy Dukagin Bei Ahmed dme zzh mektb gnderp; "Sancana tbi baz karyeler keferesi syn zre olup yende v revendenn yollarna inp emvl esbblarn gret idp ziyde fesd enat zre olup asl slhlar mmkin olmayup haklarndan gelinmek lzimdr." diy ilm idp seni muvenete taleb itmein mezkr slern haklarndan gelmek emridp buyurdum ki: Mrun-ileyh sana mektb u dem gnderp muvenete taleb itdkde sancaun siphsiyle mrun-ileyhe mlk olup yek-dil yek-cihet olup vech mnsib grildi zre hsn-i tedbr tedrkle zikrolunan slern haklarndan gelp bb- muvenet muzheretde env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getresin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Amm; bu bahne [ile] kend hllerinde itat inkyd zre olan reyya dahl taarruz olunmakdan saknasn.

785

Neme elisinin getirdii haracn haznece teslim alnd, babas Ferendu kralla olan ahidnmenin kendisi adyla yenilenip, Erdel kralnn ald kalelerden Bana Kalesi hari dier kalelerin geri teslimiyle aralarnda sulh olunmas, her iki tarafn serhadlerini hfzedip ehl-i fesadn snr tecvzlerinin nlenmesi.

Neme ve Alaman Kral mparador Maksimilyano'a yazlacak nme-i erfn sretidr. Hliy Dergh- Sadet-destgh ve Brgh- Madelet-penhmuz'a -ki, merik- neyyir-i ikbl ve makbil-i ifh- eksre v ikbldr- mektb- vidd-mashbunuz vrid olup babanuz mparador Ferendu'la m-beynimzde olan muhede-i hmynumuzun mazmn- sadet-makrn riyet olunup ol ahd zre sbit-kadem olduunuza binen mrun-ileyh babanuz ahditdi virgden altm bin filorilk altun ve guru kdvet ayni'l-milleti'l-Meshyye Mikel nm ilinzle sitn- Sadet-iynmuz'da olan ilinze kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye Alberdo D Pez gnderilp ol dah b-kusr Hzne-i mirem'e teslm itdkde gelen ademlernz env- riyet-i husrevnemzle mer v makbl olup ve Kral-ol stefan'un Plaj Mihal(?) elinden aldu kalalar ahvlin mrun-ileyh ilinz arzeyledkde ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl malm- 436

erfmz olmdur. Eyle olsa; sitn- Sm-meknmuz'la dostluk zre olanlarun evld ekbdnun husl-i murdtlarnda dyim ulvv-i nyet-i hnemz dir deildr. Mm-ileyh atanuzla m-beynimzde vk olan muhede-i hmynumuz mukarrer mstahkem olup mdm ki sizn cnibinzden ahde muhlif i zuhr itmeye, Dergh- lem-penhmuz kbelinden hlf- ahd i olmak ihtiml deildr. Amm; Plaj Mihal(?) diyen mfsid Kral-ol'nun kadm belerinden iken sizn canibinze varup iltic idp Erdel vilyetinden bir nie kl u yirleri zabtna getrp sbk atanuzla ahd-i erfmz oldukda anun hakknda vk olan iltims kablimz olup ahdmzde dhl olmak zre ahidnme-i hmynumuzda mastr olman ol zamndan ber Kral-ol tarafndan ol cnibe dahl taarruz olunmayup ahd-i erfmzi riyet iderken sene-i sbkada mfsid-i mezbr kend hlinde olmayup Kral-ol'nun memleketine dest-i tetvl niyyeti ile Erdel snurna dhl idp bir parkan ve kastel ihds idp ve bu esnda atanuz dah intikl itmekle ol cnibden fesh- ahd oldu mlhazasyla mezkr stefan dah tahamml idmeyp muhdes olan parkanun ve kasteln zerine bir mikdr dem gnderp tahrb itdkde Sakmar ve Bana Kalalar muhfazasnda olanlar ihtiyran teslm itmeleri ile mezkrun eline dp ol vakt Kral-ol demlerin zabtidemeyp Sakmar'dan iler baz kastel kasabtda tecvz itmiler. Bu huss mrun-ileyh ilinz dah ilm eylemidi. Sniyen; Plaj Mihal(?) diyen mfsid gelp stabur peyd idp leker cemne mberet ve fesda mbderet itdkde def- mazarrat- ad ve hfz u synet-i memleket in istimdd eylemein vilyetini korutmak in bir mikdr asker virilp sizn cnibinzden muvenet olunmayup ads teskn olcak bunlar dah sizn memleketinze tecvz itmeyp yirlerine mrcaat itmilerdi. imdiki hlde mrun-ileyh Kral-ol ol kalalara kadm mlkiyyet davsn iderken ihtiyran virmezse mezkrun elinden cebrile alnmak vaz- makl olmadundan gayri bir kll fesda ve memleket harb olmasna bs olur. Yce Derghmuz'da vech mnsib grilen budur ki; Bana Kalas mrun-ileyh Kral-ol'nun elinde kalup gayri kalalar sbk olan ahd-i erfmz zre sahbine teslm olunup bu m-beyn slh olunmala tarafeynden niz u husmet mrtefi olup iki cnibn reys zll-i sadet ve kenef-i hmyetinzde sde-hl ve mreffeh'l-bl olup ahidnme-i hmynumuzda iki karndanuz isimleri mezkr olup slb- sbk zre ahidnme-i hmynumuz nm- devlet-rsmunuza yazlup mrun-ileyh ilinze teslm olundukda; "Bu hussa memr deilz." diy tekrr ol cnibden habere mevkf kaldu ecilden yazlan ahid-nme-i hmynumuz Atebe-i Ulymuz kullarndan kdvet'l-emsil ve'l-ayn ( ) zde kadruhya teslm olunup gelen demlernz ile kolup irsl olund. Varup vusl buldukda, ddmn- hlfet-penhmuz cnibine irsen ve iktisben olan dostluunuza binen mnsib grilen umr makblinz olup nme-i erfmzn mazmn- sadet-nmn ile amel idp hlfna cevz gsterilmeye ki, Kral-ol'nun hem-civr olmas size nfidur. Fesda bd olur husslardan ictinb olunup cnib-i salha slik olup kem-kn ahd-i erfmzi synet idp ahde mugyir bir vaza irtikb olunmaya ki, bu cnibden dah ana gre riyet olunup tenkuz- ahd olmak ihtimli olmaya ve ne hl zre mukarrir olursanuz, cilen sitn- Sadetimz'e ilm eyleyesiz ve zikrolunan ahid-nme-i hmynumuzda vk olan yemnimz muktezsnca ol cnibn haydudlar zabtolunup bu tarafun dah levendleri 437

hfzolunup serhadler emn emn olmas lzim l-bdd iken serhadde olan kalalarunuzun haydudlarn hfzlar aded defteriyle Memlik-i slmiyye'ye salup gir avdet itdklerinde ellerine giren doyumluklarn defter ile alup ruhsat iczet virmekden hl olmazsz. Min-bad bu asl ehl-i fesd ref olup tamm ahd emn riyet olunmak in serhadde olan belerbeiye ve beler kullaruma ve syir asker-i zafer-meserme ve kl hfzlarna gerei gibi tenbh olunup; "Asl ol cnibn reysndan bir ferdn mllarna ve tavarlarna dahlolunmaya." diy tekd olunup eslemeyenler siyset olunmak emrm olmdur. Siz dah bu hussa mukayyed olup memleketnzn haydud u harmsin ve ehl-i fesd enatin hfzeyleyp Memlik-i Mahrsem serhaddine ve reysna tecvz itdrmeyp eslemeyenlern ol cnibden haklarndan gelp ahd-i erfmi tamm riyet idesiz ki, tarafeynden serhadler emn emn zre olup rey v bery sde-hl olalar.

786

orlu, Silivri ve Rodoscuk kadlklarnda stoklanm olan terekelerin donanma zahresi iin stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 27 Receb, sene: 972 orl ve Silivri ve Rodoscuk kdlarna hkm ki: Hliy taht- hkmetinzde ne mikdr der-mahzen tereke var ise cmlesi gemilere tahml olunup Donanma-i Hmynum zahresiyn mahrse-i stanbul'a gelmek lzim mhimm olman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Murd zde kadruh varcak, bu hussda tehr tevakkuf itmeyp her birinz bi'z-zt yoklayup taht- kaznuzda eger sbada ve eger yenieri ve solak ve gayri tyifede bi'l-cmle her kimde ne mikdr mahzen olm buday ve un var ise cmlesin ihrc idp yallara indrp gemilere tahml idp dah mahrse-i mezbreye gnderesiz. Zahre huss ehemm-i mhimmtdandur; syir zamna kys itmeyp ve nyiblerinze itimd eylemeyp mezkr avuum mberetiyle bulunan zahreleri kaldurup yallara getrp gemilere tahml itmek bbnda gerei gibi ikdm ihtimm eyleyesiz. hml msheleden ziyde ihtirz eyleyesiz ve der-mahzen olan yirlerden gayri yallara karb ola[n] kur v kasabtdan mmkin olan yirden vfir mstevf zahre srdrp yallara indrp gemilerle gnderesiz. yle ki; bu bbda bi'z-zt mukayyed olmayup vey tedrkde adem-i ihtimmnuz olmala mahrse-i stanbul'a zahre az gele, asl zrinz makbl mesm olmayup ve mansbnuz alnmala konlmayup env- tb kb ile muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre bb- ikdm ihtimmda dakka fevtitmeyesiz ve ne mikdr zahre tedrk olunup gnderildin ve kimn gemisine tahml olundun yazup bildresiz ki, bunda geldkde ana gre taleb olunup har yire gitmek ihtimli olmayasz.

787
438

Rodos Beyi Ali'nin yannda bulunan kadrgalardan birinin Sla beyi Hzr'a verilmesi.

Yazld. Cezyir belerbeisine hkm ki: Rodos Bei Al dme zzh yannda olan kadrgalardan hliy Sla Bei olan Hzr dme zzhya bir kadrga virilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, emrm mcebince mrun-ileyh yannda olan kadrgalardan bir kadrga viresin; yle bilesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 26 Recebi'l-mrecceb, sene: 972

788

Dukagin sancanda isyan eden kefere karyelerinin isyannn bastrlmas esnsnda esir alnanlarn ekynn haklarndan gelindikten sonra serbest braklmalar.

Yazld. Ben kethudsna virildi. Fi't-trhl-mezbr. Dukagin Bei Ahmed Be'e hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "liv-i Dukagin'e tbi Berdot ve Rab ve Riba ve Arasta ve Rile(?) ve Anbale ve Kanar ve Kalomirye(?) ve Du ve Kk Kanta ve Plakza ve Kk Meridid ve Byk Meridid ve Koln ve Kertl ve Mam ve Olonmet(?) ve Servi(?) nm karyelern keferesi syn zre olup haklarndan gelinmesi lzim idin" bildrmisin. mdi; kbil-i slh olmayup syn zre [olan] mfsidlern haklarndan gelinp askeri tergb in etfl ezvclar hn-i gretde esr olup ekysnun hakkndan gelindkden sonra tlk olunup Memlik-i Mahrsem iinde olan rey esr olmaa rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, esr hussn kimesneye if itmeyp ol emr-i erfm mcebince synlar zhir olan ehl-i fesdun hsn-i tedbr ile haklarndan gelp ber-taraf oldukdan sonra ne mikdr esr alnm ise b-kusr tlak idp hlf- emr bir ferd esr olmakdan hazer eyleyesin. yle ki; emrme muhlif kimesne esr aldu istim oluna, sen mesl olursn. Ana gre mukayyed olup hlf- emr i olmakdan ziyde ictinb eyleyesin.

789
Yazld.

stanbul'a gelecek suyolu kemerleri binas hizmetinde olanlara dier seneye gre daha fazla orducu temin edilmesi.

stanbul kdsna hkm ki: stanbul'a gelecek suyolnun kemerleri bins hdmetinde olanlara ordu lzim mhimm olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, sene-i sbkada hdmet-i mezbrede olanlara ne mikdr orduc ihrc olunm ise bu sene-i mbrekede hdmet itmma irimee niyyet olunmdur; 439

orduy ziydece ihrc eyleyesin ki, zikrolunan hdmetde olan kullaruma ve syir tavyife malar bbnda muzyaka gelmeyp ordu hdmetin idenlere sebeb-i ticret ola. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; tehr itmeyp hemn imdiden tedrk idp ve bu bhne ile mbirnden kimesneye teadd v tecvz itdrmeyp bu huss bi'z-zt grp tayn eyleyesin.

790

Neme askerinin Erdel'e tabi Tokay Kalesi'ni muhasara edip geriden daha asker gelmek zere olduu haber alnmasyla Neme kralna yeni ahidnmeyi gtren elinin geri evrilerek, krala ahidnme hakknda bilgi vermek zere elinin bir adamnn gnderildii; Budun beylerbeyinin sancann ve serhadlerin muhafazasna dikkat edip alaca haberleri bildirmesi.

Yazld. Budun belerbeisine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "ibu mh- Receb'de Neme askeri vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalaya gelp muhsara zre olup girden dah hayli yara* u leker gelmek zre olduklarn ve Pe'den ber dah baz cemyyetleri oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise ale't-tafsl Pye-i Serrm'e arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. Eyle olsa; Pe kralnun Sdde-i Sadet-bahum'a harc ile gelen ilisi kral- mezbr babasna virildi ahid-nmede karndalar olmasn tazarru eylemein Kral-ol aldu kalalardan Bana Kalas'ndan gayri sahblerine teslm olunmak artyla slb- sbk zre kend nmna ahid-nme-i hmynum virilp hsn-i iczetimz ile ilisi ol cnibe irsl olunmken vech-i merh zre ahde muhlif ol cnibe dahlolundu malm olman ilisi avdet itdrilp gelen demlerinden bir yarar mezkr ili tarafndan mektb ile virilen ahid-nme-i hmynumun ahvlin bildrmek in Budun avularndan Behrm'a kolup ulala ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varup vusl bulduklarnda, mezbr avu alkoyup ilinn demisin bir n ve bir sat tehr tevakkuf itdrmeyp krala uladurasn ve te cnibden dah geldi gibi tehr itmeyp ulala Bb- Sadet-mebum'a irsl eyleyesin. Eger ahd-i erfmi bildkden sonra hlf- ahd i ideler, bi-nyeti'llhi tel muktez olan tedrk ne ise grilr. Sen dah ol cnibden gaflet zre olmayup belerbeiline mteallik olan sancakbeleri mretteb sbalar ve siphleriyle mkemmel dmen yarayla ol serhadlern hfz u hrsetinde mcidd merdne olasn ve min-bad dah vkf olduun ahbr- sahhay ilm itmekden hl olmayasn; yle bilesin.
* Metinde " "eklindedir.

791

Kefe sancanda erkise tifesinin fesad zere olanlarnn yakalanp dvalarnn grlmesi.

440

Yazld. Turgud avu'a virildi. F 27 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 Kefe beine hkm ki: Dergh- Muallm'a dem gnderp; "sancaunda baz erkise tyifesi fesd idp birbirin katlidp ele girmeyp dru'l-harbe kaup badeh dru'l-harbden akrn ehl-i fesd ile gelp gir fesd idp gaybet iderler. Akrib v taalluktlarna teklf olundukda ele virmeyp mun zahr olmala fesd enatleri muttasl ziyde olmak zre oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, anun gibi taht- hkmetnde fesd enat zre olanlar hsn-i tedbr ile ele getrp gaybet idenleri yata u turaklarna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp meclis-i era ihzr idp ahvllerin hak zre erle grp irret ekveti ve fesd enati sbit olanlar bbnda emr-i er- kavm ne ise icr idp yirine koyasn; arz[a] muhtc olanlar habsidp arzeyleyesin.

792
Yazld.

Neme askerinin Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni muhasara edip geriden daha asker gelmekte olduu anlaldndan Be elisinin stanbul'a dnp bir adamn ahidnme hakknda bilgi vermek zere krala gndermesi.

Pe Kral lisi Mikel'e hkm ki: Hliy Budun Belerbeisi skender dme ikbhh mektb gnderp; "ibu mh- Receb'de Neme askeri vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalaya gelp muhsara idp yaraklarn kurup ceng cidl ve harb ktle mberet idp girden hayli toplar ve gerei gibi yara u yasa ile mblaa asker gelmek zre olup ve Pe'den ber nie yirlerde dah cemyyetleri oldun" ilm eyledi ecilden Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, yanunda olan kral demlerinden sze ve kelimta kdir bir yararn intihb idp dah Budun avularndan Behrm'a koup kend cnibnden krala mektb yazup babasna virilen ahid-nme-i hmynumda karndalar bile olmas mukarrer olup Kral-ol aldu kalalardan Bana Kalas'ndan gayri kalalar sahblerine teslm olunmak zre kend nmna slb- sbk zre ahid-nme-i hmynum yazlup sana teslm olunup ol cnibe irsl olunm iken hliy ahde muhlif vk olan hareketler in tehr olunduun ilm eyleyesin. Eger babasyla m-beynimzde olan ahd emnda sbit-kadem ise ol cnibden el ekp hlf- ahd i olmakdan ictinb ideler. yle ki; Kral-ol'nun memleketinden Neme askerin ekmeyp nyetm olan ahid-nme-i hmynuma muhlif bir vaz ola, sonra beyn olunacak zr mfd olmaz. Bu cnibden dah dn devlet-i hmynum muktez oldu umra mberet olunur. Bir drl dah [e]ylemeyp ana gre ol cnibe tenbh iln idesin; yle bilesin.

441

793

Horpite'de adam ldren Korcu Mehemmed'in oullarna ksas yaplp Korcu Mehemmed'in zemetinin bakasna tevcih olunarak kendisinin de hapsedilmesi.

Yazld. Horpite'den Ahmed nm kimesneye virildi. F 28 Receb, sene: 972 Selanik beine ve mfetti-i Horpite kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "nefs-i Horpite'de skin olan Korc Mehemmed, Oruc ve Hasan nm oullar ve hdmetkrlaryla kasaba-i mezbreden Ahmed nm kimesnenn koyunlarndan iki ko alup; "Nin aldunuz?" diy Al nm oln gnderp er- erfe davet itdkde mezkrn Oruc ve Hasan let-i harbile gelp kasaba-i mezbrede katlitdklerin mslimnlar ehdet idp ayn- vilyet ve ehl-i vukf; "Kazyye byle olmdur ve mezbr Korc Mehemmed ve oullar ey kimesneler olmayup mezbrdan ve oullarndan ve hdmetkrlarndan fukar v aniy sde-hl deillerdr ve kendnn marife[ti]yle biledr." didklerin" bildrmein buyurdum ki: Gresiz; mezkrn Oruc ile Hasan mesfr Ahmed'n ol Al'yi katlitdkleri erle sbit olm ise Oruc ile Hasan'a erle kss itdrp ve babalar Korc Mehemmed'n zemeti hara virilmidr; mezbr bir kalada habsitdresiz.

794

Kurunlu kazsnda emre aykr olarak iltizamla sbalk alp halka zulmeden siphi Mehmed ile olu Murad'n tefti olunmalar.

Yazld. Mezbr Mehmed avu'a virildi. F gurre-i abni'l-muazzam, sene: 972 Kangr beine, Milan ve Kurunlu ve erke kdlarna hkm ki: Sen ki Milan kdssn, mektb gnderp; "Kurunlu kazsndan Mehmed nm siphnn ol Murd nm siph erbb- tmrdan iken hlf- emr-i erf iltizm ile sba olup kaz-i mezbrda hasm u mdde yo iken mcerred mesv ile hkim marifeti yok iken bir geden kendsi ve bir geden babas rey zerinde gezp mft yimlerin ve yimeklerin eklidp ve cz kazyyeler in mahkeme-i erfe murfaa olmadn kll cermeler alup teadd itdklerinde fukar[] v zuaf tahamml itmedklerin" arzidp ve Bozku nm [karyeden] Hzr ve addur nm karyeden Mslim ve Bakacak nm karyeden Mustaf ve Sym ve Dodurlu nm karyeden Ubeydullh nm kimesneler Dergh- Muallm'a gelp; "Mezkrn siphler reynun hlf- er u knn akalarn alup zulm teaddlerinn nihyeti yokdur." diy ummen teft olunmasn taleb iderler. "zerlerinde hukk- ns okdur." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, mezkrn siphleri ihzr idp yle ki; zikrolunan kimesneler davlarnda kzibler olmayup mezkrlarun sahh zulm teaddleri var ise -ki, gelp dav-y hak ideler- husamsyla berber idp mukaddem bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin hak zre onat vechile erle teft idp zerlerine sbt u zuhr bulan hukk erle ashbna alvirp hlf- er- kavm kimesneye 442

i itdrmeyesiz ve ne mikdr kimesnenn hakk alvirilp ve nenn gibi mddeler sbit oldun defter idp yazup bildresiz. Mezkrn siphlern zerlerine nesne sbit zhir olmayup kend hllerinde olup ol kimesneler irret ekvet idp hlf- vk isnd itmiler ise cmlesin habsidp mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; hn-i teftde hakk- sarha tbi olup tezvr telbsden ve hd- zrdan ve hlf- vk nesne arzolunmakdan ve garaz u taassubdan ziyde ihtirz eyleyesiz.

795

l-i Nuaym ve l-i Urban adl Arab kabilelerin am civarnda bulunduklar srada si Da Arab kavmine yardm ettikleri sulamasyla beylerbeyinin adamlarnn saldrsna uradklar yolundaki ikyetlerinin tefti olunmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 27 Recebi'l-mrecceb, sene: 972 m ve Trablus ve Ham kdlarna hkm ki: l-i Nuaym ve l-i Urbn nm Arab kableleri ruka sunup; "m civrnda kableleri ile konup belerbei sbas ve kethuds ve emnleri ilerinde olup ml cem iderken belerbei Ta Arab nm s kavmn zerine leker gnderdkde gelrken il kavvs ve m yenierileri aas ve Slihyye sbas baz askerle bunlar basup yetmi be nefer sdtun balarn kesp rzklarn ve tavarlarn ve koyunlarn yamlayup ve ehl yllerin gir bunlara bey idp tekrr varup esbblarn taleb itdklerinde zindnda habsidp ikrhla zerimze huccetler yazdurup ve mm-ileyhn kethuds gelp bizm in; "Ta Arb ile ihtilt zre olup sret-i itatde olmala ehre gelp gidp dyim yaraklarn ve zahrelerin tayup ve mezkrlar basmak murd itdkde mezbrlar haber virmekle gaybet iderler. slere mun zahrlerdr." diy sret-i sicil ve husmetlerin ibr v iskt itdklerine huccet ibrz eyledkleri" ecilden sret-i sicil ve huccetlern sretleri ayn ile aslndan ihrc olunup hak zre grilmek in size irsl olund. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mehmed zde kadruh varcak, gnderilen sret-i sicil ve huccetlere nazar idp bi'z-zt bu huss husam muvcehesinde ona[t] vechile dikkat ihtimm ile hak zre bi-hasebi'-er teft idp gresiz; fi'l-vk bunlar Ta Arb ile ittihd ittifkda olmayup ve mezbrlara zd zevde ve yarak virp mun zahr olmayup itat zre kend hllerinde olmala emnleri ve voyvodalar ilerinde oturup rsmlarn cem iderken b-gnh bunlar baslup ol mikdr kimesnelerin katlidp esbb mllar ve tavarlar ve koyunlar gret olunm mdur, yohsa syn zre olan Ta Arbna muvenet muzheretleri olup ilerinde bulunmala haklarndan gelinmi midr, hakkat-i hllerine muttali olup yle ki; hynetleri yo iken b-gnh ol vechile zulm teadd olm ise -ki, erle sbit ola- hlf- er hasret olunan mallrn ve tavarlarn ve koyunlarn mteveccih olanlardan bade's-sbt alvirp h bir cnibe meyl muhbe itmeyp tamm hak zre grp bu bbda sbt u zuhr bulan mevdd shhati zre yazup ale't-tafsl

443

avuumla yazup bildresiz. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesiz; yle bilesiz.

796

Babas Ferendu kralla olan ahidnmenin Neme kral adna yenilenip, Neme elisinin getirdii haracn haznece teslim alnd, Erdel kralnn mlkiyet dvasyla ald kalelerden Bana Kalesi hri dier kalelerin geri sahiblerine teslimiyle aralarnn sulh olup, Osmanl'ya tbi olan yerler ve Osmanl tarafndan ahidnme sresince snrlarna tecvz olunulmayaca.

Maksimilyano Kral'a gnderilecek ahid-nmenn sretidr. Ben ki sultn- seltn-i ark u garb, shb-krn- memlik-i Rm u Acem Arab, kahramn- kevn mekn, Nermn- meydn- zemn zamn, Akdeniz'n ve Karadeniz'n ve Kabe-i Muazzama ve Medne-i Mkerreme'nn ve Kuds-i erf'n ve taht- Msr- ndire-i asrun ve vilyet-i Yemen Aden San'nun ve Dru's-sedd Badd u Basra v Lahs'nun ve Medyin-i Enn-i Revn'un ve Diyr- Cezyir derbaycn'un ve Det-i Kpak ve Diyr- Tatar'un ve Krdistn u Lristn'un ve klliyyen Rmili ve Anatol ve Karaman ve Eflak [u] Bodan'un ve ngrs memleketlerinn ve bunlardan gayri nie memlik-i diyr- azm'l-itibrun pdih ve sultn Sultn Sleymn Hn bin Sultn Selm Hn bin Sultn Byezd Hnum; bi-nyeti'llhi'l-Meliki'l-Ekber, nn- cihn-dr kabza-i kudretme mukadder ve zimm- kiver-gy keff-i kifyetme myesser olup arsa-i fk ale'l-tlk mebd-i diyr- ark ve mlk-i n'den tbe-aks-y marib-zemn msahhar- emr-i cihn-gr-i kaz-tesrm olmdur. Bi'l-cmle taht- l-bahtumun edn pyesi kasr- kaysar ve mlk-i mevrsumun bir katresi mlk-i Melik Skender olman sahyif-i ry-i zemn zr-nign-i felek-yn-i nvvb- sadet-karnm olmdur. imdiki hlde iftihru meri'l-zmi'l-seviyye, muhtru'l-kberi'l-fihmi f-milleti'l-Meshyye sen ki, Maksimi[l]yano Kral'sn, Rm halknun gzde v hurmetlsi ve Alaman vilyetinn imparador ve eh ve slovin ve Hrvat syir nie vilyetlern kral ve hkimisin, Dergh- Sadet-destghum'a ve Brgh- Seltn-penhum'a -ki, makbil-i ifh- kaysra-i zamn ve mzdeham-i cibh-i eksire-i devrndur- bundan akdem babanuz mparador Ferendu ile olan muhede-i hmynumuz kend nmuna tecdd olunup Arhadka Ferdinando ve Arhadka Karlo nm karndalarunuz ahd-i hmynumuzda bile olmak zre Sdde-i Sadet-bahmuzda olan ilinz kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye, umdet kberi't-tyifeti'l-seviyye Alberdos D Pez ile mektbunuz vrid olman; "Hazret-i s Neb aleyhi's-salt ve's-selm trhnun bin be yz altm ikinci senesinn yuniyus aynun evvelki gninde sbk sekiz yla dein memleket vilyetn rey v berynun emn emn ve m-beynde olan dostluk kem-kn muhkem mukarrer olman her yl Sdde-i Sadetm'e otuz bin ngrs filorisi gnderilmesin ve bundan evvel be yllk dostluk iinde mahd olan otuz bin ngrs filorinn bk kalan iki yllk kusrndan dah bir yll gnderilmesin ve Erdel'den tara bi'l-fil Yano Kral-ol elinde olan yirlerden eger ngrs vilyetindedr ve eger nehr-i Tise'nn te ve beri yanlarndadur, sekiz yllk emn emn iinde advet eyleyp cebr ile ve kl ile taleb itmekden gedk, ol artla ki, kend 444

mlki olm ola, kimesne mni olmaya. Kral-ol dah bu sekiz yl iinde her vechile dostluk artlarn riyet idp dmenlikden ve reymuza zulmidp memleketine srmekden ve vilyetimze seirdp gret itmekden ve hsr almakdan ve yeniden nesne yapmakdan ve canlu ve gayri rzkmuz almakdan ve bizm veyhd demlerimzn reysn rleyp kullanmakdan ve dll itmekden ve "Sizi yakaruz ve gret iderz." diy havf virp nesnelerin almakdan gerei gibi hazer idp emn emn hak zre riyet itdre. Eger riyet itdrmez ise sabra tkat getrmednzi ve Kral-ol ile niznuz olan yirler eger bu dostluk iinde iki cnibn ihtiyryla slh murd olunur ise vech-i makl ne ise anunla amel olunmasn ve bu artlarunuza da Plaz Mihal(?) ve Nikola Batori(?) ve syir belerinz -ki, imdi size itat itmilerdr- Kral-ol'nun dostluk kd size vsl oldu gnden ellerinde olan emlkleriyle ve yirleriyle bu kavilde ve bu sulhda bile olmalarn ve bundan m-ad eger sizn ve eger Kral-ol'nun eli altnda olan demlerinz talgalk zamnnda birbiriyle advet idp baz alnm ve virilmi yirleri olup ellerinde buluna veyhd reys bir cnibe tapm buluna, bi'l-cmle bir vechile dav idecek huss olsa -ki, bu emn emndan sonra vk olmaya- birbiriyle olan davlar ve maslahatlar ve gavglar mesm olmaya. Amm; bu sulh u salhdan sonra bir nizlar olsa -ki, hsn-i rzlaryla uzlamayalar- m-beynlerinde gavg itmeyp sizn reynuz size ve bizm reymuz bize mrcaat ideler ve m-beynde bu dostluk yi u mukarrer oldukdan sonra belerinzden ve gayri demlerinzden bir kimesne bizm reymuzdan birini tutsa tehr itmeyp ve kymet taleb itmeyp zararsuz ve ziynsuz gir yirine gnderilmesin ilm idp ve iki cnibden eryit- dost ve emn emn trh- mezbrdan bu sekiz yla dein sahh u slim hfz u hrset olunmak bbnda Sdde-i Sadetm'den ahid-nme-i hmyn nyet olunup bu emn emn ve dostluk iinde Memlik-i Mahrsemz'de olan belerbeiler ve beler ve kapudnlara ve sbalara ve voyvodalara ve bi'l-cmle syir askir-i zafer-mesere muhkem tenbh tekd olunup dostlu gerei gibi hafzitdrp asl doslua muhlif bir i olmaya ve bu dostlukda Bodan ve Eflak voyvodalar bile olalar ve bize mteallik olan ngrs ve slovin ve Bosna ve syir vilyetlerimz iinde olan karadan ve denizden ve cezrelerden asl zarar u gezend iridrilmeye ve hsrlarumuzdan ve kastellerimzden ve syir ehirlerimzden bir kimesne uurlayn yir alsa, ol kimesnenn hakkndan gelinp yirler gir shbine dndrile ve iki cnibn reysndan biri kasa cmle emlki belik oldundan gayri kendsi reddolunup veyhd hakkndan geline ki, syirlere mcib-i bret ola ve baz yirlerimz bu emn emn iinde tamr termm olunup azk konlup hfzolunmak murd olundukda mdm ki, snurmuzdan kmayavuz, iki cnibde lzim olan kalalar ve yirler tamr termm olunup kimesne mni olmaya ve Tata cnibinde kadmden Komoran'a karb ve tbi olup zabtolunugelen yirler ve kyler kadmden Komoran'a tbidr, yine ol hl zre ola. Tata'da ve gayride olan eger ehl-i slmdur ve eger gayridr, ol karyelere dahl taarruz eylemeye ve ngrs'de olan reymuza ve demlerimze ve karyelerimzn demlerine bir vechile hdmet teklf olunmaya ve asl nesne taleb eylemeyeler; her biri tbi oldu kala shbine hdmet idp virgsin ana vire. Zr defetle dahlolunup; "Sizi yakaruz." veyhd; "Gret idp esr iderz." diy havf virp virglerin alurlar ve hdmet itdrrler ve baz yirlern reys imdiye dein iki cnibe hdmet idp harc r viregelmilerdr. Ol makle viregeldkleri zre gir iki cnibe vireler ve baz karyeler vardur, kadmden kend detleri zre virmek 445

artyla mut olmlardur. Hliy virglerinden on mertebe ziyde alnmala fakr olup perkende olmaa yz tutmlardur. Virglerin alanlara tenbh oluna ki, itaat itdkleri zamn ne mikdr nesne tayn olunm ise an alup ziyde nesnelerin almaya ve bu dostluk iinde ngrs'den ve gayriden h reymuz esr olmaya. Ngh olsa dah alkonlup bahsuz sa u slim memleketine gnderilp satlmakdan ve bala[n]makdan ber olalar ve baz demlerimz vey ililerimz ve maslahata mbirlerimz Dergh- Muall'da turmak lzim geldkde syirlern ililerine riyet olundu zre riyet olunup ve istedkleri tercemn tayn olunup ve ne mikdr tercemn isterler ise kullanmaa kimesne mni olmayup ve Dergh- l'ye varup gelen demlerimze dah kimesne dahl taarruz itmeyp belki muvenet ideler ve serhadd-i vilyetde tayn-i snur in ve syir niz slh in lzim oldukda cnibeynden yarar ve mutemedn-aleyh demler gnderile ki, vk olan kazyyelerin grp ahde muhlif i idenlern haklarndan geleler ve memleket okluk olmala dyim hrsuz u harm ve aknclardan hl olmaz. Ol maklelern fesdlaryla bizm dostluumuza zarar gelmeye. Amm; mmkin olduka iki cnibden say olunup ol asl mfsidlern haklarndan geline; fesd itdkleri yirde bulunmayup ele gelmezse her kang cnibe giderse ol yirn hkimlerine haber gnderilp ele getrilp gnhlarna gre haklarndan geline ve u-erleri birbirini meydna okuyup katlitmei det idinmilerdr. Bu hussda gerei gibi tenbh oluna ki, birbirini meydna okuyup katlitmeyeler. Bu zikrolunan artlar ki, bu cnibn emn emnna ve rey v berynun istirhatlerine ve dostluk muhkem olmasna sebebdr; bu artlar gerei gibi bu cnibde riyet olunmas huss vilyetimz hkimlerine tenbh tekd olunup uhdemze alnmdur. Kezlik ol cnibden dah riyet olunup kavlolunan zamna dein dostlua halel gelmemesi iltims olunur." diy ol vakt sbk olan ililer Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzidp ahid-nme-i hmynumuz taleb itmein bu ahid-nme-i zzet-makrn erzn klnm idi. Hliy ol bk kalan iki yllk kusr in altm bin filoriyi ilinz Mikel ile Atebe-i Ulymuz'da olan muteber belerinzden mrun-ileyh ilinze gnderp teslm olunman ol dah b-kusr Hzne-i miremz'e ed idp ve vrid olan mektbunuzda mezkr oldu zre Plaj Menhar'dan(?) alnan kalalar ahvlin arzeyledkde Kral-ol ol kalalara mlkiyyet davsn itmekle Bana Kalas kend elinde kalup gayri kalalar gir ahd-i erfmz zre shblerine teslm olunup ol ahd-i erfmz zre kem-kn karndalarnuzla sizn tarafnuzdan ve size tbi olan belerden ve gayri askerinzden mdm ki, mcib-i inhll-i ahd peymn ve bas-i ihtill-i vad eymn bir vaz sdr olmayup zikrolunan dostlu eryit emn emn zre riyet oluna, cenb- cellet-mebumdan dah eymn- mugallaza ile yemn iderm ki; yiri ve gi yaradan Perverdigr hakkyn ve ulu azz Peygamberimz'n mucizt hakkyn bu muhede olunan mddet iinde ahde mugyir belerbeilerimzden ve belerimzden ve sba ve voyvodalarmuzdan bi'l-cmle serhadd-i Memlik-i slmiyye'de olan askir-i fevz-mesermden ve kuvvet-i khire ve satvet-i bhirem ile fetholunan Erdel Vilyeti'nn Kral stefan Kral ve Eflak ve Bodan voyvodalarndan ve syir harc-gzr kefere kullarumdan -ki, bu dostlukda biledr- size mteallik memleket vilyete ve reyya bi'l-cmle taht- hkmetinzde olan yirlere ve ulara asl dahl taarruz olunmayup zarar u ziyn ve teadd v teezz olunmaz. Muhassal- kelm ol ki; meyyid-i kavd-i dost v muhabbetdr, riyet olunmas bu mddet iinde sizn murdnuz oldu gibi bizm dah murdmuzdur; riyet olunup 446

ina'llh'r-Rahmn bu cnibden hlf- ahd-i hmyn bir vaz sdr olmaz. Bu ahid-nme-i erf bizm ulu Peygamberimz Hazret-i Rislet-penh salla'llh aleyhi ve sellemn hicreti trhndan tokuz yz yetmi iki senesinn mbrek Receb aynun onbeinci gni Dru's-Saltanati'l-Aliyye ve'l-Hlfeti's-Seniyye Kostantniyye'de yazld.

797

Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni Neme askeri muhasara ettiinden, yardma giden Tmvar beylerbeyisinin yanna Solnok beyinin maiyyetinde Budun askerinden bir miktarnn da gnderilmesine dair Budun beylerbeyine emir gnderildii.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 27 Receb, sene: 972 Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy Budun Belerbeisi skender dme ikblh mektb gnderp; "Kral-ol'nun ve Solnok Bei Hasan dme zzhnun kendye mektb vrid olup vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalasn Neme lekeri muhsara idp ve gir[]den baz toplarla lekeri gelmek zre idin ve Tmvar askeriyle kalkup Dobracin nm varoa varduun" ilm eylemein Budun gnlllerinden ve belsinden ve tfenkcilerinden muvenet in bir mikdr leker Solnok Bei Hasan dme zzhya kolup sana irsl olunmak emrm olup ol bbda mrun-ileyh Budun belerbeisine hkm-i hmynum gnderilp an-karb varup irimek zre olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, muvenete emrolunan kullarumla mm-ileyh varup iridi gibi fursat el virdi zre kala-i mezbre muhsarasnda olan melni ebhn idp gerei gibi haklarndan gelp mazarrat u fesdlarn memleket vilyetden def u ref itmek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp gaflet ile rz u nms- saltanatuma muhlif vaz olmakdan saknup tamm basret tedrkle adnun def hussnda cell-i makdrun sarfidesin ki, bi-nyeti'llhi tel env- yz aklklar myesser olm ola; yle bilesin.

798

Erdel'e tbi Tokay Kalesi'ni Neme askeri muhasara ettiinden, Budun beylerbeyinin Budun askerlerinden bir miktarn Solnak beyi kumandasnda Tmvar beylerbeyinin yardmna gnderip ayrca Budun serhadlerinin de muhafazasnda bulunmas.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 27 Receb, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy mektb gnderp Kral-ol'nun ve Solnok beinn mektb gelp; "Neme lekeri vilyet-i Erdel'e tbi Tokay nm kalay muhsara idp toplarn kurup harb ktle mberet itmilerdr. On be gne dein yardm irimez ise kala alnmak mukarrerdr ve girden azm toplar ve mblaa leker ile gelmek zre olduklarn" ilm eyleyp; "Tmvar askeri kalkup vilyet-i Erdel'e tbi Dobracin nm varoa mlk olduklarn" [ve] 447

ol cnibden muvenet taleb olunur Pe'den berde baz yirlerde dah cemyyetleri oldun" bildrmisin. Ol bbda her ne ki dinilmi ise malm- erfm old. mdi; vilyet-i Erdel Memlik-i Mahrsem'den olup hfz u hrseti ehemm-i mhimmt- husrevnemden olman vilyet-i mezbreye hcm iden meln hsirnn def u ref in muvenet lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kat tehr terh itmeyp Budun gnlllerinden ve bellerinden ve tfenkcilerinden bir mikdr askeri lt- harb ktlleriyle Solnok Bei Hasan dme zzhya koup gerei gibi istimlet virp muaccelen mrun-ileyhi Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh[ya] irsl eyleyesin ki, bi-nyeti'llhi tel Tmvar askeriyle kala-i mezbre muhsarasnda olan meln [] hsirni ebhn klup gerei gibi haklarndan gelinmekle ad-y b-dn menkb u makhr ( ) ve ( ) zz devlet mansr u muzaffer olup env- yz aklklar myesser mukadder ola. na'llh tel sen dah Budun serhadlerinden gaflet itmeyp keml-i teyakkuz u intibh zre ol cevnibde askir-i fevz-mesermle dmen tarafna hzr u nzr olmakdan hl olmayup ve bu hkm-i erfm sana vusl buldukda, ne mikdr asker muvenete gnderp ve ol cniblerden vkf u muttali olduun ahbr ilm itmekden hl olmayasn.

799

znikmid'de mr gemiler iin reyann kesip getirdii keresteyi hileli yollarla reyadan ucuza alarak reyaya zulmeden kereste toplamakla grevli zimmnin tefti olunmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 28 Receb, sene: 972 znikmid kdsna hkm ki: Mr gemiler mhimmi in taht- kaznda rey tyifesi tadan kesp yallara indrdkleri direk ve seren ve syir gemiye mteallik olan aalar anda keresteye mberet iden zimm; "Bunlar ey deildr, gemiye yaramaz. Gir alup gidn." diy tacz idp dah hardan kimesneye hufyeten aka virp edn bahya reydan aldurup mr cnibine deer bahsna virp bu tark ile hle v huda idp ve rey tyifesin rencde itdi istim olund. mdi; rey tayifesine bu vechile teadd olmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hac Hasan zde kadruh varcak, bu hussa bi'z-zt gerei gibi mezkr avuum mberetiyle mukayyed olup fi'l-vk gemiler mhimmi in anda kereste cemnde olan zimmnn bu vechile hle v hudas ve reyy tacz tazyk idp zulm teaddsi var ise mluma gadr ve reyya teadd itdrmeyp vkf u muttali olduun ahvli shhati zre yazup mezbr avuumla arzeyleyesin.

800

stanbul'da retilen kumalarn kalitesinin korunmas iin kuma tezgahlarnn saysnn snrl tutulup rettikleri kumalarn damgalanarak sattrlmas.

448

Yazld. stanbul kdsna hkm ki: imdiki hlde mahrse-i mezbrede ser--ser ve hnk ve zerbft kum ve kuak ileyen dezghlar oalup zabtolunmayup kumlarnun klbdn ve ibriimlerin sf itmeyp env- hle v hudaya mberet itdkleri ecilden fermn- hmynumla yoklanldukda yz on sekiz dezgh bulunup zikrolunan dezghlarun shblerinden yarar ve mtemevvil itimd olunan stdlardan yz aded dezgh intihb olunup her birinn isimleri ve dezghlar ne mahalde idin ale'l-esm defter idp mmz defter virdn ecilden intihb itdn dezghlarun defterden sreti ihrc olunup kdvet'l-emsil ve'l-akrn avuum c'a grp gzetmek in teslm olunup buyurdum ki: Fermn- hmynumla tayn olunan dezghlardan gayri dezghlarda ser--ser ve hnk ve altunlu atma ilemeyp zikrolunan dezghlarda ilenen ser--ser ve hnk ve altunlu atmanun klbdn ve ibriimi gyet al olup tli derz arun ile on bir arun ve arz bir zir bir urub olup ol bbda ehl-i vukf olan silahdrlarumdan kdvet'l-emsil erkes Hseyin mubassr olup her ser--ser ki, ilenp tamm ola bahda otuz be altundan aaa olmaya. Cmlesine mezbr avuuma tamga itdrp bezzzistnda ve gayri yirde tccr ve dellllara min-bad tamgasuz olan alup satdurmayasn ve bade'n-nazar bu hkm-i hmynum sicill-i mahfza kayditdrp dyim mazmn ile amel itdrp hlfna cevz gsterilmeye; yle bilesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 26 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, der-Kostantniyye

801
Yazld.

Erdel'e ait bir kaleyi muhasara eden Neme askerinin zararnn defi iin Rumeli'deki sancak beylerinin yaplacak olan sefere hazrlanmalar.

Bosna Sanca Bei Mustaf Be'e hkm ki: Hliy Budun Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm skender dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp kffr- hksrun Budun ve Erdel serhadlerinde bir nie yirde cemyyetleri olup Erdel vilyetine hcm idp bir kalay ahd-i erfme muhlif muhsara itdkleri ecilden meln [] hsirnn kal u kam hussna kuvvet-i khire-i husrevnem mnatf u munsarf olman sefer-i zafer-esere hzr olman emridp buyurdum ki: Hkm-i erf-i vcib'l-ittibum varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalarnun ve siphlerinn knn zre lzim olan cebellerinn gnderlerin ve kalkanlarn ve syir esbb- cey ktl ve harb cidllerinde olan kusr u noksnlarn tekml idp tekrr emr-i erfm vrdna muntazr u mterakkb olasn. Bu sefer-i zafer-eser hussnda benm ziyde ihtimmum vardur; syir seferlere kys olunmayup hemn emrm zre hzr olasz ki, bundan sonra emr-i erfm vardu gibi kat tevakkuf lzim gelmeye; hemn ol gn kup tayn eyledm mahalle sratle iriesin. Bu bbda 449

olan ihtimm- erfmi sba ve siph kullaruma gerei gibi tenbh tekd idp sen dah yat u yaraun b-kusr cebellernle tekml idp asl sefere mteallik mhimmtda kusr komayup vaktne hzr olup ihml msheleden hazer eyleyesin. Yazld. Mora Bei Osmnh'a; " ...drt binden yukaru... " Yazld. Nibol Bei Mehmed Hn'a. Yazld. Hersek Bei Ynus Be'e. Yazld. Ohri Bei Hseyin Be'e. Yazld. skende[ri]yye Bei Tural Be'e. Yazld. Silistre Bei Cafer Be'e. Yazld. Avlonya Bei Ahmed Be'e. Yazld. Delvine Bei Abdlbk Be'e. Yazld. Yanya Bei Ahmed Be'e. Yazld. Trhala Bei Mehmed Be'e. Yazld. Prizrin Bei Mustaf Be'e. Yazld. Vize Bei Mahmd Be'e. Yazld. Kstendil Bei Ahmed Be'e. Yazld. Klis Bei Mehmed Be'e. Yazld. skb Bei veys Be'e. Yazld. Dukagin Bei Ahmed Be'e. Yazld. Krkkilise Bei Ferruh Be'e. Yazld. Akkirman Bei Hasan Be'e. 450

Yazld. Zaesne Bei Ferhd Be'e.

[Yev]m'l-Erbi, f 28 Recebi'l-mrecceb, sene: 972, Kostantniyye

802
Yazld.

Rumeli beylerbeyinin Neme seferi iin hazrlanp sancak beylerine sefere hazrlanmalar hususunda emir vermesi.

Rmili belerbeisine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Budun Belerbeisi skender dme ikblh Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Memlik-i Mahrsem'den olan Erdel ve Budun serhadlerinde kffr- hksrun cemyyetleri olup hatt Erdel Kral stefan'un bir kalasn muhsara idp ve c-be-c cemyyetleri olmakda oldun" ilm eylemein meln [] hsirnn kal u kam hussna niyyet-i erfm mukarrer olup sefer-i hmynuma hzr olmalar in belerbeiline mteallik olan sancakbeleri kullarumun her birine mstekl ahkm- erfe yazlup sancaklarnda olan sbalar ve siphlerle sefer-i zafer-esere mteallik yat u yaraklarn tekml idp dah emr-i erfm vrdna mterakkb muntazr olmalar tenbh tekd olunmdur. Buyurdum ki: ( ) varcak, zikrolunan beler kullaruma kend cnibnden mektib yazup Rmili avularyla taraf taraf yazlan ahkm- erfeyi yirl yirine uladurup sa ve sol-kol alaybelerin sbalar ve siphleri ve cebelleri bi'l-cmle esbb- ceng cidl ve harb ktlleri ile hzr u mheyy idp dah tekrr emr-i erfm vardukda, her ne mahalle varmak emrm olursa asl tehr tevakkuf lzim gelmeyp hemn ol gn kup mahall-i memrda bulunmalarn tenbh idp sen dah yat u yaraunda ve syir mhimmt- sefere mteallik her ne ise tekml idp sefer-i hmynuma hzr olasn. Hak sbhneh ve tel derghndan memldr ki, dyim kffr- hksr malb u makhr ve asker-i slm glib [] mansr olmakdan hl olmaya; yle bilesin.

803

Bolu ve Aksaray beylerinin sancaklar muhafazasnda kalarak deryya sefere emrolunan sancaklar sbas ve siphilerinin alaybeyleri ile emrolunduklar mahalle gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 28 Receb, sene: 972 Bol Bei Vel Be'e hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp sancaun sbalar ve siphleriyle bi'z-zt deryya gitmen emrm olmd. Hliy liv-i mezbrun hfz u hrseti lzim olman buyurdum ki:

451

Sancaun muhfazasnda kalup emr-i sbkum zre sbalarn ve siphlerin mretteb mkemmel dmen yarayla alaybeine koup ber-vech-i isticl znikmid'e gnderp hzr idesin ki, Donanma-i Hmynum kdukda hzr bulunalar; yle bilesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti dah, Aksary Bei Ysuf Bee ki; " ...sen sancaun hfznda kalup sba ve siphleri alaybei ile Boaz Hsr'a gnderesin." diy.

804

Sancak ihsan olunan sancakbeylerine Basra Haznesi'nden birer sancak ba verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 27 Receb, sene: 972 Basra belerbeisine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e vrid olan arzlarun mcebince sancak- hmynum ihsn olunan att- Tavl Bei Fazl bin Leys ve Beo Bei Cumd(?) ve Keyl-i Kesr(?) Bei eyh Azz bin Hallf dme zzhme lzim olan sancakbalar Basra Haznesi'nde mahfz olan balardan virilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm mcebince zikrolunan sancakbeleri kullaruma Basra Haznesi'nden birer sancakbalar virp sancaklarn hfz u hrset itdresin.

[Yev]m'l-Hams, f 28 Recebi'l-mrecceb, sene: 972

805

Vefat eden Anadolu muhasebecisinin muhasebecisinin tyin edildii.

yerine

Haleb

Yazld. Murd eleb demi Bl Be'e virildi ve paa hazretlerinden tezkire ile ol haber getir[d]i. Fi't-trh'l-mezbr. Haleb defterdrna hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'de Anatol Muhsebecisi olan Ahmed fevtolup zikrolunan muhsebe hdmeti Haleb Muhsebecisi olan kdvet'l-emcid ve'l-ayn Mehmed zde kadruhya tayn idp buyurdum ki: Varcak, tehr itdrmeyp mezkr Dergh- Muallm'a gnderesin ki, gelp hdmetde ola; yle bilesin.

806
452

Hssa tcirlerinden Mustafa'dan ald mal karlnda bakr vermeyi kabul eden Segedinli bir zimmnin taahhdn yerine getirmedii yolundaki ikyetin tahkik edilmesi.

Yazld. Mezbr Mustaf elebi'ye virildi. F gurre-i abni'l-muazzam, sene: 972 Solnok beine hkm ki: Hliy hssa tcirlermden kdvet'l-emcid Mustaf zde mecdh Dergh- Muallm'a gelp yle arzeyledi ki: Vilyet-i Segedin'den bakr cem itmek in baz met ile demlerin gnderp Segedin'de Dobracanlu Salmat nm zimmye yedi ay vade ile yedi yz yiirmi mana bakr getrmek artyla bir nie met virmiken hliy mezbr zimm zikrolunan met mukbelesinde uhdesine aldu bakr art zre henz ed itmedin hrice virp mrun-ileyhn demlerine virmez imi. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, ihzr- husam klup hak zre teft tefahhus idp gresin: yle ki; arzitdi zre mm-ileyhn demleri mezbr zimmye ol mikdr bakr getrmek in yedi ay vade ile baz met virp zimm-i mezbr dah ol meta mukbelesinde uhdesine aldu bakr henz ed itmedin hrice virp mrun-ileyhn demlerine virmez ise men idp aldu met mukbelesinde uhdesinde olan bakr mm-ileyhn demlerine ed itmedin hrice bakr virdrmeyesin.

807

Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zarannn defi iin Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin sanca askerlerini yanna getirtip Budun beylerbeyinden de diledii ekilde yardm taleb etmesi.

Yazld. Hamza avu'a virildi. F 29 Receb, sene: 972 Tmvar belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Be kralnun Lazar nm hersei ile Plaj-ol ve syir kffr- hksr cemyyetle yriyp Erdel Kral stefan'un nehr-i Tise'nn te yakasnda Tokay nm kalasn muhsara itmein kral- mezbr seni muvenete taleb itdin" bildrmisin. Ol bbda mektbunda her ne ki zikrolunm ise malm u mefhm old. Eyle olsa; Be kralnun harcla gelen ilisine Kral-ol aldu kldan Bana Kalas elinde kalup andan gayri kalalar shblerine teslm olunmak zre ahd-i sbkum muktezsnca ahid-nme-i erfm virilp iczet-i hmynumla irsl olunm iken senden mukaddem bu huss Budun Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm skender dme ikblh arzeylemein ilisi avdet itdrilp mrun-ileyh belerbeiye hkm-i hmynum gnderilp; "Budun tfenkcilerinden ve gnll ve bellerinden bir mikdr askeri Solnok Bei Hasan dme zzhya koup sana muvenete irsl eyleyp ebhn itmek" emrm olmd. imdiki hlde vrid olan mektbuna binen tekrr emr-i hmynum gnderilp; "Kend[n] bi'z-zt varup muvenet itmekle midr, yohsa kifyet kadar askerle sancakbeleri varmala mdur, adnun her ne vechile def mmkin ise muvenet idesin." diy tenbh tekd olunmdur. Hliy belerbeiline mteallik olan Vidin ve Vultrn ve Alacahsr ve syir sancakbeleri kullarum sancaklar askeri ile mretteb mkemmel 453

dmen yarayla muaccelen sana irimek emrm olup ol bbda her birine mstekl ahkm- erfe yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp mrun-ileyh Budun belerbeisinden vech mnsib grdn zre muvenet taleb idp ve belerbeiline mteallik olan sancakbelerin askeriyle yanuna getrp mrun-ileyh Kral-ol ile ittifk idp adnun zerine yriyp emr-i sbkum zre ebhn itmekle mi olur; bi'l-cmle her ne tark ile mmkin ise hsn-i tedbr tedrkle fursat elvirdi zre kala-i mezbrenn istihls ve kefere-i fecerenn kal u kam hussnda makdrun sarfidp memleket vilyete zarar u gezend iridrmemek bbnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp gaflet ile rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan dah ihtirz idp ale'l-ittisl ol cnibn ahvlin bildrmekden hl olmayasn.

808

Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zararnn defi iin Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin yanna Vidin, Lipova, Vultrn, Arad, anad ve Alacahisar beylerinin de sancaklar askerleriyle gitmeleri.

Yazld. Bayram avu'a virildi. Vidin Bei Mehmed Be'e hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Neme lekeri Kral-ol'nun Tokay nm kalasn muhsara itdin" ilm eylemein kala-i mezbrenn zerinden meln [] hsirni def u ref itmek in asker-i slm ile Kral-ol'na muvenet olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, asl tehr tevakkuf itmeyp sancaun sbalarn ve siphlerin knn zre lzim olan cebelleriyle mretteb mkemmel dmen yarayla ihrc idp mnsib olan mahalden mrr u ubr idp dah srat isticl zre belerbeinn yanna varup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunasn. yle ki; ihml idp hdmete varup irimemekle zikrolunan kalaya vey memlekete zarar u husrn irie, asl zrn makbl olmayup muteb mukab olursn. Bu bbda ihml zre olan sbalarun ve siphlern dah dirlikleri alnmala konlmaz. Ana gre emr-i erfmi tenbh idp sancaun askeri ile mretteb mkemmel irimek ardnca olasn; yle bilesin. Yazld. Hamza avu'a. Bir sreti, vech-i merh zre Lipova Sanca Bei Malko Be'e yazld. Yazld. Bayram avu'a virildi. Bir sreti, vech-i merh zre Vultrn Bei Yr Al Be'e yazld. Yazld. 454

Hamza avu'a. Bir sreti, vech-i merh zre Arad Bei Mehmed Be'e yazld. Yazld. Hamza avu'a. Bir sreti, vech-i merh zre anad Bei Bl Be'e yazld. Yazld. Bayram avu'a virildi. Bir sreti, vech-i merh zre Alacahsr Bei Rstem Be'e yazld. Yazld. Hamza avu'a. Bir sreti, vech-i merh zre Modava Bei Al Be'e yazld.

809

Tokay Kalesi'ni muhasara eden Neme askerinin zararnn defi iin Erdel kralna yardma giden Tmvar beylerbeyinin kendisinden yardm istediinde Budun beylerbeyinin yardma gitmesi.

Yazld. Hamza avu'a virildi. F 29 Receb, sene: 972 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Tmvar Belerbeisi Mustaf dme ikblh Atebe-i Ulym'a mektb gnderp; "Neme lekeri Kral-ol'nun Tokay nm kalasn muhsara itmekle kendyi muvenete taleb itdin" bildrmein, belerbeiliine mteallik olan sancakbeleri sancaklar askeri ile muaccelen mrun-ileyhn yanna irip kala-i mezbre muhsarasnda olan kefere-i fecereyi def u ref itmek emrm olup dah fermn- sbkum zre Budun tfenkcilerinden ve gnll ve bellerinden bir mikdr asker Solnok Bei Hasan dme zzhya kolup gndermekle mi veyhd sancakbeleri kifyet kadar askerle mi varmak ile mi olur yohsa bi'z-zt senn in Budun askeriyle varmak m iktiz ider; ana gre muvenet taleb itmek in mm-ileyhe hkm-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, kala-i mezbre muhsarasnda ve syir ol taraflara hcm iden adnun def u ref in mrun-ileyh senden her ne vechile muvenet taleb iderse kendn bi'z-zt varmakla mdur yohsa kifyet kadar asker gndermekle midr; bi'l-cmle her ne tarkla mmkin ise Budun serhadlerin hl komayup dah vech mnsib grdn zre kifyet kadar asker ile mun zahr olup ol tarafdan adnun def- mazarrat u ifsdnda env- ikdm ve hsn-i ihtimmun vcda getrp ihml gaflet ile ol taraflarda rz [u] nms- saltanatuma muhlif i olmakdan hazer idp dn devlet-i hmynuma mteallik husslarda makdrun sarfidp Sdde-i Sadetm tarafna ol cnibden vkf olduun ahvli ilm itmekden hl olmayasn.

455

810
Yazld.

Golos skelesi'nden tereke almak iin gelip, getirdii hkmden phelenilen Sleyman Reis'in hapsedilip ibrz ettii hkmn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

nebaht Bei Mustaf Be'e hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Liv-i mezbra tbi Golos skelesi'ne be kta sefne gelp resleri olan Hac Memi ve Cafer ve Sar ve Memi ve Al nm kimesneler yedinden Yeniehir ve atalca kdlarna vrid olan emr-i erfde; "havss- hmyn terekesinden ve gayriden bin md tereke virilmesi" fermn olunup lkin mezkr emr-i erfde nevan bhe olunmala ruhsat virilmeyp ve mezkr sefneler reslerinden Sleymn nm res kdlar marifeti ile hfzolunup ve rd itdi hkmn sreti ihrc klnup mhrlenp irsl olund." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, tehr itmeyp mezkrun hkm adna ibrz itdi kd bir kseye koyup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve tekrr emr-i erfm varmaynca mezkr Sleymn' tlk eylemeyesin.

456