A. W.

Taubert

KLASYCZNY
MASAŻ
CHIŃSKI
Profilaktyka i leczenie
objawów chorobowych
„Kitajskij klassiczeskij massaż" Wstęp
Przekład: Olga
Rusiecka

Projekt okładki:
Oskar Glodowski

ISBN 83-88872-15-X

A. W. Taubert, 2000 ID
Z mieniający się gwałtownie otaczający nas świat cechuje obecnie zwiększenie
niekorzystnych czynników zewnętrznych, do których człowiek stale próbuje się
dostosować. Obok wzrastających obciążeń psychoemocjonalnych w ostatnich
„Wieś", 2001 Wydanie
polskie „ABA"
dziesięcioleciach pojawiły się zupełnie nowe zagrożenia, z którymi wcześniej
człowiek nie miał do czynienia. Ogromny wpływ na szerzenie się zachorowań wśród
Łamanie: ludzi wywiera odizolowanie się od naturalnego środowiska oraz zanieczyszczenie
„TYRSA" Sp. z o.o.
przyrody. W rezultacie prowadzi to do zaburzeń w układzie hormonalnym oraz
Książka ta może być pomocna dla lekarzy i innych fachowców specjalizujących się w odpornościowym organizmu, które przejawiają się w różnorodnych patologiach
masażu. Autor ani Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikte z układu wydzielania wewnętrznego oraz pojawieniu się widocznego i ukrytego
wykonywania masażu na podstawie tej książki przez nieprofesjonalistów. braku odporności: zmniejszenie odporności na zakażenia, spadek możliwości
03-614 Warszawa, ul. Kościeliska 7 neutralizacji substancji toksycznych, które dostają się zarówno z zewnątrz, jak i tych,
tel. 679-95-47 powstających w wyniku działalności samego organizmu. Równocześnie jednak trwa
szybki rozwój nauk medycznych, dążących do rozwiązywania już istniejących
problemów oraz próbujących zapobiegać powstawaniu nowych.
Oficyna Wydawnicza „ABA" Dotychczas z powodów dominującego materialistycznego podejścia do zdrowia,
00-521 Warszawa, ul. Hoża 29/31 lok. 75
człowiek był rozpatrywany jako pewnego rodzaju połączenie konkretnych organów i
tel. 626 94 62, 626 94 63
tel./fax: (022) 628 85 06 układów, funkcjonujących na różnych poziomach, w tym na immunologicznym oraz
E-mail: aba@wydawnictwo.neostrada.pl biochemicznym. Jednak badacze stopniowo zaczęli dochodzić do zrozumienia
Biuro handlowe: „Grupa A5" Sp. z o.o. tego, że organizm jest spójną całością, a podzielić go na osobne funkcje można tylko
90-353 Łódź umownie. Niestety, tego rodzaju teoretyczne wnioski na razie nie są w stanie istotnie
ul. Kilińskiego 169a, te!7fax: (042) 674 37 95, 679 49 29 zmienić nastawienia współczesnej medycyny, zaabsorbowanej z reguły leczenie w
E-mail: handlowy@grupaA5.pl ściśle określonych dziedzinach. Każdemu konkretnemu pacjentowi, to znaczy
www.grupaA5.pl człowiekowi absolutnie wyjątkowemu, zgodnie ze standardowymi sposobami
leczniczymi lekarze proponują ten sam zestaw typowych terapeutycznych
schematów oraz zabiegów chirurgicznych. W rezultacie ci ludzie, ze względu na
których pomoc ta jest .tworzona, nie zawsze są zadowoleni z ostatecznych wyników.
W ten sposób można wytłumaczyć ciągle rosnące zainteresowanie innymi,
„alternatywnymi" dziedzinami medycyny, zawierającymi czasem gruntownie
zapomniane sposoby leczenia. Na przykład, wiele ludowych środków skutecznie
wykorzystuje się w farmacji, działającej na podstawie składników naturalnych oraz
starych sprawdzonych receptur. Jednocześnie tego rodzaju preparaty przewyższają
skutecznością oddziaływania swoje sztucznie
stworzone odpowiedniki.
 W lecznictwie każdy z kierunków ma za sobą doświadczenie wielu pokoleń,
które tworzyły te dziedziny medycyny. W Europie oraz Rosji doświadczenie to,
niestety, zostało bezpowrotnie utracone, natomiast na Wschodzie, zwłaszcza w
Chinach, ludzie potrafili go zachować.
Pogląd filozoficzny, odzwierciedlający wspólność Przyrody i Człowieka, a
przede wszystkim ich jedność energetyczną, jest charakterystyczną cechą sta-
rożytnego chińskiego masażu. Organizm człowieka razem ,z tym środowiskiem, w
którym żyje, jest rozpatrywany jako całość, on jakby wrósł korzeniami w jego glebę
i klimat. Ten skomplikowany ekosystem zewnętrzny przyjęto teraz nazywać
noostrefą. Całą różnorodność składających się nań czynników filozoficzne
myślenie Wschodu sprowadziło do uniwersalnej jedności energii Żywiołów, lub
Elementów Pierwotnych, które są fundamentalne również dla lecznictwa. Jedno-
cześnie każda dziedzina lecznictwa w większym lub mniejszym stopniu wykorzystuje
w swojej praktycznej działalności zasadę tożsamości energii klimatu i rytmów
księżycowych ze statusem energetycznym konkretnego człowieka, jego wiekiem
oraz reakcją na bodźce zewnętrzne. Przy takim podejściu człowiek może być łatwiej
zespolony z otaczającym go środowiskiem jako jego harmonijna część składowa.
Klasyczny masaż chiński, podobnie do całej medycyny Wschodu, stosuje zasadę
leczenia nie choroby, lecz chorego. Podstawą takiego podejścia jest korekta
energetycznego statusu ciała pacjenta oraz jego przystosowanie się do otaczających
go energii zewnętrznych. Osiągnąć to można poprzez oddziaływanie na kanały
energetyczne organizmu, które są połączone z określonymi strefami ciała oraz jego
tkankami. Masaż określonych, tak zwanych biologicznie aktywnych, lub aku-
punkturowych punktów, znajdujących się na ścięgnisto-mięśniowych kanałach ener-
getycznych, pozwala osiągnąć wymagany skutek uzdrawiający. Jednocześnie obok
mechanicznego działania na te punkty wywiera się również wpływ bioenergetyczny,
często wymagający zupełnie nieznacznego, prawie niezauważalnego wysiłku ze
strony lekarza, gdyż jego energie na jakiś czas stają się jednością z energiami
pacjenta. Na tym właśnie polega mechanizm działania leczniczego, trudno wytłu-
maczalny z wyłącznie materialistycznego punktu widzenia.
Nie trzeba tłumaczyć, że masaż będzie skuteczny tylko pod warunkiem, że
przeprowadzać go będzie zdrowy i wypoczęty człowiek; nałogi lekarza przeszka-
dzają w osiągnięciu wysokich rezultatów nawet jeżeli włada on doskonałą techniką
wykonania masażu.
Nie da się zastosować ogólnych zasad standaryzacji i schematyzacji w masażu
klasycznym: ten sam pacjent na różnych etapach swojej choroby będzie wymagał
innego, czasem nawet mocno odmiennego, podejścia. Nie muszę mówić, że leczenie
innego pacjenta, nawet z podobną diagnozą, musi być przeprowadzone inaczej.
W proponowanej uwadze Czytelnika książce została podjęta próba przedsta-
wienia teorii i praktyki klasycznego chińskiego masażu, zaczynając od jego podstaw,
a kończąc na kompleksowych schematach leczniczych, umożliwiając stopniowe
poznawanie przedmiotu.
W pierwszej części wyjaśnia się istotę klasycznej medycyny Chin, tłumaczy się
jej podstawowe zasady. Trzeba tu zaznaczyć, że w odróżnieniu od „frag-
mentarycznego" zachodniego podejścia do badań podobnych dziedzin wszystkie
założenia wschodniej klasyki są zależne od siebie nawzajem i nie mogą być
rozpatrywane osobno. Decyduje o tym przede wszystkim zasada, że reguły me-
dycyny są całkowicie tożsame z regułami przyrody. Choroba rozwija się stopniowo,
co zakłada jej konsekwentne, stopniowe leczenie. Wątpliwe więc jest szybkie
wyleczenie jakiejkolwiek patologii, tym bardziej poprzez ingerencję chirurga.
Szybko można usunąć tylko bezpośrednie objawy choroby, natomiast właściwe
wyleczenie zawsze polega na usunięciu następstw pierwotnych czynników szko-
dzących. Właśnie dlatego medycyna Wschodu nie ogranicza się jakimś jednym
priorytetowym podejściem do leczenia. Na przykład jest ona często utożsamiana
tylko z akupunkturą, co nie jest zupełnie słuszne. Medycyna ludowa Wschodu
stworzyła nie mniej skuteczne i wyszukane formy leczniczego oddziaływania,
spośród których można wyróżnić ziołolecznictwo, leczenie minerałami, popiołami,
zestawem produktów itd. W tym szeregu znajduje się również masaż, który ma
niezliczoną ilość technik, ponieważ każdy okres i każdy rejon Chin tworzył własną
szkołę, doskonaląc ogólne podstawowe zasady. Techniki te z reguły różnią się od
siebie szczegółami, nie zasadami.
Druga część książki jest poświęcona stopniowemu poznawaniu bezpośrednich
technik masażu. Wyjaśnia się tu tylko podstawowe sposoby oddziaływania; nie ma
sensu opisywać tu bardziej szczegółowo ich odcieni i odmian, ponieważ każdy
masażysta może mieć własne.
Zabiegi lecznicze dla określonych części ciała należy przeprowadzać w okre-
ślonej kolejności. Trzeba na to zwrócić uwagę, czytając odpowiednie rozdziały drugiej
części.
Co tyczy masażu profilaktycznego, to opisany został tylko jeden z możliwych
wariantów podejścia oraz zabiegi, które przy tym mogą być wykonywane.
W trzeciej części książki została podjęta próba systematyzacji podejścia lecz-
niczego przy występowaniu patologii o charakterze ogólnym: bólów w kręgosłupie,
bólów głowy, objawów przewlekłego zmęczenia, schorzeń organów trawienia, strefy
płciowej itd. Zgodnie z tradycjami chińskiej medycyny ciało człowieka wraz z
„organami ciała" dzieli się na trzy części, zwane „trzema świecznikami" (w literaturze
rosyjskiej często wykorzystuje się termin „trzy grzejniki"): górna - od podstawy
szyi do przepony, środkowa - od przepony do pępka oraz dolna - od pępka do
krocza. „Trzy świeczniki" energetycznie są połączone z kanałem o tej samej
nazwie, znajdującym się na zewnętrznej stronie ręki. Każdy ze świeczników ma
własne „spektrum" funkcji, określane znajdującymi się w jego granicach organami.
Naturalnie podobny podział zachowuje się również w stosunku do chorób, związa-
nych ze wszystkimi trzema częściami ciała.
Rozpatrywać pracę któregokolwiek z organów trzeba właśnie ze względu na
jego energetyczne połączenie z innymi organami, znajdującymi się na tym samym
„świeczniku", biorąc pod uwagę energetyczną jedność ich czakr. Natomiast jedność
całego organizmu urzeczywistnia się przez obieg energii przez przednio- oraz
tylaośrodkowe kanały, łączące wszystkie trzy „świeczniki". Dlatego nie możemy
wyodrębnić osobnych zabiegów leczniczych w stosunku do jakiejkolwiek jednej
patologii: tak czy inaczej w proces zostanie wciągnięty cały organizm, ale leczenie
powinno być skoncentrowane przede wszystkim na najbardziej zawładniętej przez
patologię części ciała - na „świeczniku".
Dodatek zawiera opis wszystkich biologicznie aktywnych punktów, ich położenie
na dwunastu podstawowych parzystych oraz dwóch osiowych przewodzących
energię kanałach, zalecenia do ich wykorzystania w masażu. Dla specjalistów, sto-
sujących akupunkturę, do każdego punktu dołączone są dane, niezbędne w pracy.
Mam nadzieję, że proponowana książka będzie przydatna w poznawaniu tej
dziedziny wschodniej medycyny, która została ukazana w ogólnodostępnej lite-
raturze wyrywkowo i bez ogólnego kontekstu o lecznictwie Wschodu. Posiadając
wystarczająco dużo wytrwałości oraz systematyczności w poznawaniu wschod-
niego masażu, można stosować go jako dodatkowe narzędzie w leczeniu wielu
dolegliwości oraz szeroko wykorzystywać w codziennym życiu i działalności za-
wodowej.

Podstawy medycyny chińskiej

w praktyce masażu
C złowiekt będąc częścią żywej przyrody, żeby przeżyć musi zawsze dostosowywać się do
pór roku. Jeżeli do nich się nie dostosuje, lub jeżeli jego energia życiowa jest zbyt słaba,
to sześć energii zewnętrznych: Wiatr, Upal, Ciełto, Suchość, Wilgotność, Chłód - mogą
wpływać na organizm i wywoływać choroby.
Tak napisano w „Traktacie o Wewnętrznym" - „Nej Tzin", sporządzonym przez
Żółtego Imperatora na początku 111 wieku przed naszą erą. To właśnie on stworzył
swego rodzaju biblię klasycznej medycyny Chin, podstawowe założenia której są
wykorzystywane do naszych dni. Omawiając tradycyjny chiński masaż również bę-
dziemy opierać się na założeniach „Traktatu", w którym kiedyś zostało usystematy-
zowane ogromne doświadczenie oraz została wyjaśniona cała koncepcja filozoficzna
uzdrowicielskich praktyk Wschodu. We współczesnej metodyce nauczania
akupunktury założenia „Nej Tzin" są raczej dogmatem, niż narzędziem do pracy,
wykorzystuje się je osobno od prawdziwej istoty leczenia; to, co jest podstawą
myślenia lekarzy Wschodu, protekcjonalnie pomija się i zastępuje dobrze znanym
układem technicznego myślenia współczesnej medycyny, a masaż w ogóle jest
rozpatrywany jako coś zupełnie odrębnego od starożytnego klinicznego podejścia do
cłiorego. Człowiek jest postrzegany niejako część spójnej całości w stosunku do
otaczającego go środowiska, lecz jako ogół organów i układów, na które można
wywierać wpływ z osobna.
Nie przypadkowo zaczęliśmy od cytatu z „Nej Tzin". Człowiek stoi na Ziemi i
zwrócony jest do Nieba, żyje według reguł Kosmosu oraz zgodnie z energiami
Ziemi. Energie te są wspólne dla całego biologicznego życia na naszej planecie. Są
one zbieżne również z bioenergiami organizmu człowieka, który, póki jest uznawany
za żywy, tworzy z nim niepodzielną całość.
Zapominając o energiach biologicznych lub świadomie je odrzucając, nie da się
zrozumieć istoty żadnego rodzaju uzdrowicielstwa oraz, odpowiednio, osiągnąć
przez to pozytywny wynik. Żywy człowiek różni się od martwego przede wszystkim
tym, że posiada energie biologiczne, łączące w jeden system wszystkie funkcje
organizmu. Te bioenergie w Starożytnych Chinach nosiły ogólną nazwę „chi" (lub
„cy"), która jest uznawana właśnie za materialne podłoże całego Wszechświata.
Więc wszystkie przemiany jej składników- a Ziemia, naturalnie, nie jest tu wyjątkiem
- są wynikiem zmian „chi" na którymkolwiek poziomie makro- oraz mikrokosmosu.
Wszystkie procesy, zachodzące w człowieku, podporządkowane są współ-
nym regułom Kosmosu: niewątpliwa tożsamość Małego Wielkiemu, podobieństwo
Człowieka do Boga, Jedynej Zasady, niepojętego Absolutu.
Złamanie reguł Kosmosu powoduje zakłócanie procesów energetycznych, a to
odbija się na wszystkich poziomach: międzypaństwowym, określonej wspólnoty i,
oczywiście, na człowieku; on po prostu zaczyna chorować, a w jego życiu cały czas
coś nie gra. W takiej sytuacji dochodzimy do pytania o niepodzielnej jedności Duszy,
Ducha i Ciała. Współczesna medycyna zwraca uwagę tylko na Ciało, przypisując
pozostałe „składniki" do zupełnie innych dziedzin, lecz w tym praktycznym
podręczniku do masażu nie będziemy się kierować utartymi poglądami, a zwrócimy
się do Pierwotnego. Nie bez podstawy Medycyna była kiedyś nauką uprawianą w
świątyniach, a zdrowie człowieka było rozpatrywane jako składnik jego Ducha, a nie
na odwrót.
Tak więc subtelne energetyczne pola Duszy, Ducha i Ciała tworzą w człowieku
spójną całość, jednocześnie hierarchia ich właściwości porządkuje się właśnie od
góry do dołu: bez Światła Duszy nie będzie świecenia Ducha, bez harmonii Ducha
nie będzie jego zdrowia, a bez niezawodnego Ciała nie ma możliwości służenia
swemu Duchowi, dzięki któremu Dusza spełnia swoją ziemską misję.
Takie pojęcie, jak „Ciało" w rzeczywistości jest o wiele bardziej skomplikowane,
niż zwykliśmy myśleć. Jest to związane przede wszystkim z tym, że łączy w sobie
nie tylko widoczną i namacalną substancję materialną, którą starannie i szczegółowo
poznaje się na wyższych studiach medycznych, lecz dodatkowo również
skomplikowany energetyczny zestaw energii biologicznych, ściśle związany z ciałem
anatomicznym. Właśnie stan tego zestawu tworzy tak złożone pojęcie, jakim jest
„zdrowie", wykładnia którego stanowczo nie mieści się w oficjalnych określeniach
Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Jednocześnie każdy rodzaj uzdrowicielstwa w większym lub mniejszym stopniu
jest związany właśnie z energiami biologicznymi, całokształt których autor
wyodrębnia w tak zwane „ciało eteryczne". Nie jest ono jednorodne i różni się
odpowiednio do funkcji organizmu, któremu energie te przekazują swój rytm ak-
tywności i zapewniają wytrzymałość układu oraz połączenie z całym organizmem.
Energie eteryczne można porównać z układami krwionośnym i krążenia chłonki,
które dokładnie tak samo należą do całego organizmu i łączą organy w jedną hu-
moralną całość.
Bioenergie ciała eterycznego nie są identyczne energiom innych subtelnych
planów- one mają zupełnie inną „rozpiętość", posiadającą własne niepowtarzalne
możliwości. Energie eteryczne można odróżnić nawet beż specjalistycznego przy-
gotowania. Przypominają one jednocześnie i ciepło, i lekki podmuch i mogą być
odbierane jako zagęszczenie przestrzeni pomiędzy dłońmi i palcami, które obejmują
wyobrażalną kulę. Ten efekt jest już dosyć dobrze znany i opisany, ponieważ
wykorzystuje się go w wielu technikach bioenergetycznych.
Trzeba pamiętać, że aura zawiera w sobie oprócz energii eterycznych również
spektrum astralnych i mentalnych „protuberancji". Zobaczyć ten obraz mogą tylko
nieliczni, lecz można go odczuć, i robią to, najczęściej nieświadomie, prawie
wszyscy.
Ciało eteryczne dzieli się na kilka rodzajów chi, a sama energia chi składa się z
części wrodzonej, lub nieodnawialnej, oraz nabytej, lub odnawialnej.
Juań-chi, lub energia pierwotna, -jest to ten impuls energetyczny, który człowiek
otrzymuje przy poczęciu, jest to chi rodzicielska. Odzwierciedla przede wszystkim
harmonię stosunków w małżeństwie, opartym na miłości. Starożytni doskonale o tym
wiedzieli, dlatego dla urodzenia człowieka pełnowartościowego pod względem
tak duchowym, jak fizycznym, nie było przypadkowych ciąż lub poczęcia pod
wpływem alkoholu. Rodzicielska para w ideale stawała się przewodnikiem energii
Nieba, dlatego opieka religijna nad związkiem małżeńskim, duchowe nastawienie
na urodzenie zdrowego człowieka oraz pełnowartościową kontynuację swojego
rodu istniała zawsze i u wszystkich ludów. Horoskop również miał duże znaczenie
przy planowaniu rodziny, lecz był to los Wtajemniczonych. Dla większości ludzi
podstawą stworzenia szczęśliwej rodziny było przestrzeganie przykazań religijnych, a
przede wszystkim wzajemna miłość, wiara w zwiększenie swojego dobrobytu i
nadzieja na pojawienie się zdrowego potomstwa.
Otrzymywana od rodziców „Energia pierwotna" opierała się przede wszystkim
na ich własnym zdrowiu. Chora matka nie może urodzić zdrowego dziecka, a u
chorego ojca zachodzi duże prawdopodobieństwo zaburzeń w molekule DNA.
Skomplikowany świat tej uporządkowanej struktury żyje w całkowitej zgodności z
rytmami, wyznaczanymi przez Kosmos, więc jeżeli człowiek narusza jego reguły,
narzucając sobie nienaturalny rytm na poziomie subtelnych pól: idei, myśli,
chęci, to te przeszkody odbijają się na dziedzictwie genetycznym. Zakłócenie
harmonii ze środowiskiem zewnętrznym oraz wewnątrz siebie jest zawsze cho-
robą.
Oprócz tego, przekazywanie „Energii pierwotnej" zależy również od wzajemnych
stosunków rodziców. Dotyczy to nie tylko ogólnej kultury w ich zachowaniu, lecz i
harmonii w sprawach bliskości. Nie bez przyczyny na Wschodzie, a przede
wszystkim w kulturach Indii i Chin, istnieją techniki tantra-jogi, skierowane na pano-
wanie nad swoją chi oraz wzajemne jej przekazywanie.
Tzun-chi, lub „piersiowa" chi, należy nie tyle do funkcji oddychania, ile do wchła-
nianej prany, czyli energii zewnętrznej. Jest ona rozcieńczona tak w powietrzu, jak i w
wodzie oraz jedzeniu. Jest oczywiste, że powinny być one nie tylko czyste, lecz
również żywe. Mam na myśli uzdrawiające właściwości, na przykład, górskiego
powietrza lub lasów sosnowych, wody z naturalnych źródeł, prawidłowo przygoto-
wanego świeżego jedzenia, nie zatrutego konserwantami lub spożywczymi dodatkami
chemicznymi.
W dosłownym znaczeniu tzun-chi jest „eliksirem życia", wprowadzającym w
ruch wszystkie funkcje organizmu. Na poziomie percepcji, do którego jesteśmy
bardziej przyzwyczajeni, możemy porównać ten rodzaj energii do układu hormo-
nalnego, lecz jest to wyłącznie porównanie. Właśnie chigun i systemy jogi są skie-
rowane na bardziej pełne przyswojenie chi, lub Prany, oraz jej wpływ na organizm. Z
pomocą tych technik można nie tylko gromadzić chi, lesz również przegrupowywać
ją, biorąc pod uwagę zapotrzebowania organizmu oraz przeciwstawiając się
zewnętrznym czynnikom destrukcyjnym. Chi można kumulować w chorym orga-
nie, zadając uderzenie, można gromadzić ją, również bardzo szybko, w celu zabez-
pieczenia siebie w przypadku mechanicznego lub termicznego urazu. Rozumie się, że
hormony, produkowane przy tym przez gruczoły nadnerczowe, w takich sytuacjach
będą stanowiły tylko uzupełnienie.
In-chi, lub chi „odżywcza", tworzy się bezpośrednio z pokarmu. Jeżeli tzun-chi
jest duchem jakiejś materialnej substancji, to in-chi jest właściwie energetycznym
produktem pożywienia. Lecz porównanie in-chi z kalorycznością pochłanianych
przez człowieka produktów znów nie odzwierciedla istoty tego rodzaju chi.
„Składamy się z tego, co jemy" - ta starożytna mądrość wydaje się być całkowicie
na miejscu. Zdrowy organizm buduje się ze zdrowego jedzenia, którego
kaloryczność znajduje się w najlepszym przypadku na trzecim miejscu względem
swojej wartości znaczeniowej. Przecież na początku zwracamy uwagę na jakość
jedzenia. Jednocześnie musi ono odpowiadać nie tylko naszemu smakowi, lecz i
zapotrzebowaniom na uzupełnienie niedoboru lub korekcie nadmiaru ciepła lub
zimna, suchości lub wilgotności otaczającego nas środowiska, pory roku, a nawet
pory dnia. Na przykład, zimnego i wilgotnego banana lepiej zjeść podczas upalnego
lata, niż poczęstować się nim podczas wilgotnej, chłodnej zimy, tylko potęgując
przez to jej niszczące energie. To samo dotyczy pory dnia. Już dawno
zauważono, że poranek jest lepszy na zjedzenie lekkostrawnego, bogatego w
węglowodany jedzenia, unikając szybko przyswajalnych cukrów, zastępując je, na
przykład, kaszą lub miodem, natomiast wieczorem jedzenie powinno uzupełniać
zużytą w tym dniu energię i być nasycone w białko. Oprócz tego powinno ono być
dostarczane o właściwej porze, której nie możemy mylić z czasem przyswajania
jedzenia. Mam na myśli czas jan i iń kanałów energetycznych tego samego
elementu pierwotnego. Klasyczny przykład: od 7.00 do 9.00 jest aktywny kanał
energetyczny żołądka (jan - Ziemi), wtedy śniadanie jest najbardziej właściwe, a
od 9.00 do 11.00, co jest całkowicie zgodnie z logiką da się to śniadanie strawić i
przyswoić, ponieważ o tej porze jest aktywny kanał energetyczny trzustki oraz
śledziony (iń - Ziemi).
O zasadach rozdzielnego żywienia zostało powiedziane już bardzo dużo i nie
ma potrzeby powtarzać, że rzucając na jeden stos makaron i antrykot zamieniamy
żołądek w coś nieprzydatnego, a jego zawartość przez długi czas tam gnije.
Oczywiście, nieprzestrzeganie tych najprostszych zasad żywienia prowadzi do
niepełnowartościowego przyswojenia in - chi.
Wej-chi, lub chi „ochronna", kontroluje bezpośrednio osłonę naszej aury i
w rzeczywistości jest ochroną dla organizmu.
Powstaje również z pożywienia, lecz trafia do organizmu nie dla budowania
tkanek, lecz dla organizowania ich funkcjonowania. Kształtuje jednolitość biopola
każdej tkanki. Dotyczy to skomplikowanych procesów działalności warstw komórek
śluzówek przewodu pokarmowego, śródbłonka naczyń, skóry itd. W ten sposób wej-
chi jest dynamiką i organizacją procesów biochemicznych żywej komórki; zanik
jednolitości tego rodzaju chi lub jego zaburzenia mogą doprowadzić do nie-
kontrolowanych zaburzeń podziału komórek, co prowadzi również do patologii
nowotworowych.
U
Tżen-chi, lub chi „życiowa" jest tym szczególnym rodzajem energii, która ma
bezpośrednie odniesienie do funkcjonalnych układów w organizmie - łączy je w
spójną całość.
Tżen-chi reprezentuje sobą zróżnicowany ogół energii, a uporządkowanie ich
właściwości zależy przede wszystkim od charakterystyk tej drogi przepływu energii,
która aktywizuje się o konkretnej porze dnia, miesiąca księżycowego lub pory roku.
Tżen-chi tworzy się z już omówionych rodzajów chi, oraz właśnie ona łączy je w
jednolitą całość.
Przed omówieniem chi „życiowej" musimy zwrócić uwagę na podstawowe po-
jęcia klasycznej medycyny chińskiej, zgodnie z którymi działają bioenergetyczne
systemy organizmu. Masaż jest jednym ze skierowanych właśnie na regulację ener-
getycznego statusu człowieka rodzajów lecznictwa, a bez zwrócenia uwagi na wła-
ściwości i reguły tego skomplikowanego systemu masaż nie może być skuteczny.
Wszystkie założenia medycyny Starożytnych Chin niewątpliwie są odzwiercie-
dleniem filozofii daoizmu, która opisuje również ustrój świata oraz zmiany, zacho-
dzące w nim. Te zmiany często, mają odniesienie także do człowieka, ponieważ jest on
częścią całości, jak również samodzielną całością, stworzoną według ogólnych zasad
podobieństwa. Zajmując się odbudowaniem harmonijnej jedności organizmu,
lecznictwo było najbardziej bezpośrednią kontynuacją zasad filozoficznych i
poglądów religijnych świata starożytnego Wschodu, lecz również teraz sukces w
lecznictwie zależy przede wszystkim od postępowania zgodnie z tymi nieomylnymi i
nieprzemijającymi prawdami.
Po pierwsze, musimy zacząć od teorii iń -jan, lub inaczej teorii współdziałania
dwóch Praprzyczyn. },\ń i jan odzwierciedlają wszystkie formy i przejawy, istniejące
we Wszechświecie" - tak powiedziano w „Księdze Przemian" - „I Tzin", powstałej na
długo przed urodzeniem Chrystusa.
Podział każdej właściwości na dwie krańcowo różne jakości pomaga zorientować
się w istocie tej właściwości oraz znaleźć możliwości dla jej zmiany. Iń i jan
ukazują przede wszystkim dwoistość i niejednolitość każdego zjawiska przyrody,
wydarzenia, obiektu materialnego. Zastosować je można również do zdrowia czło-
wieka.
Zimne i gorące, lekkie i ciężkie, wilgotne i suche, czarne i białe, góra i dół
-wyliczać je można w nieskończoność; zasadę tę wykorzystuje się przede wszystkim
przy początkowej analizie właściwości badanego przedmiotu. Podstawą w takiej
analizie strukturalnej jest nie tyle podział, ile połączenie krańcowo różnych
właściwości w jedną dynamiczną całość.
Żaden proces nie jest statyczny, i można go w ten czy inny sposób przedstawić
pod postacią sinusoidy. Podobnie jak dzień zastępuje noc, również i funkcje orga-
nizmu ulegają tym samym rytmom, między innymi pokrywając się z dobowymi.
Zmiana pór roku ma inną skalę, lecz to również jest sinusoida.
Zmiana iń (zima, noc, chłód) na jan (lato, dzień, ciepło) nie może następować
gwałtownie. Rytm każdego zjawiska zawiera w sobie równowagę pomiędzy krań-
13
cowymi punktami wzniesienia i upadku. Te stany pośrednie oznaczają się zupełnie Wszystkie jednorodne właściwości elementów korelują ze sobą w cyklu pięciu
innymi właściwościami równowagi i są opisywane trzecią kategorią den-wlaściwości. To Przekształceń, kiedy wszystkie pięć Elementów Pierwotnych kolejno zastępują jeden
„ono" wyrównuje nadmierny jan lub iń, łączy je w spójną całość, ponieważ ani jan ani iń drugiego, rozmieszczając się w kole. W tym przypadku właściwości każdego z
nie mogą istnieć odosobnione: nie nurkując nie możesz wypłynąć na powierzchnię, nie elementów uaktywnia następny, zapewniając przez to dynamizm całego systemu (lato
rozluźniając się nie możesz się sprężyć, nie można również obudzić się nie zasypiając. zastępuje wiosnę oraz poprzedza jesień).
W traktacie „Su Weń" zostało powiedziane: „Gdy góruje iń, choruje jan, gdy przeważa Zaburzenie kolejności wzajemnych połączeń wywołuje zniszczenie ogółu wła-
jan, zaczyna cierpieć iń". W ten sposób brak równowagi w organizmie człowieka ściwości. Jest to powodowane wypadnięciem funkcji jednego z Elementów Pier-
prowadzi do wadliwego jego funkcjonowania, tzn. choroby. W tej sytuacji wotnych oraz zamknięcie wspólnego koła przez następny Element: Metal „ścina"
równoważący stan den zapewnia harmonię energii oraz ich właściwości, adekwatność Drzewo, Woda „gasi" Ogień, ten z kolei „topi" Metal itd. W ten sposób niszczy się
odpowiedzi - bodźcom, funkcjonalnej aktywności -jej zapotrzebowaniu, i jest to cały system. Lecz przeszkodą dla jego zniszczenia jest mechanizm zabezpieczający
równowaga w przyczynowo-skutkowych współdziałaniach. przed uciskiem, działający według zasady sprzężenia zwrotnego.
W praktyce medycznej każde oddziaływanie trzeba porównać z nierównowagą
jan-iń. Jeżeli przeważa jedno-dodać drugie, pod warunkiem, że przewaga ta nie Tabela 1.
jest zbyt duża. Jeżeli przewaga, na przykład jan, jest zbyt znacząca, a tak najczęściej
jest w przypadkach ostrych patologii, jan - energię łatwiej da się rozproszyć, Zjawisko Pięć Elementów Pierwotnych
ponieważ to ona w tej sytuacji jest szkodzącą, patologiczną. W tym przypadku iń się Metal Woda
Drzewo Ogień Ziemia
wyrówna.
Nierównowagę w ogólnej współzależności energii, polegająca na jan- lub iń Strona świata Wschód Południe Środek Zachód Północ
-objawach, możemy zaobserwować również w energetycznej przewadze którejkol-
wiek części ciała dzieląc go na wewnętrzną powierzchnię kończyn (iń - strona) Smak Kwaśny Gorzki Słodki Ostry Słony
oraz zewnętrzną (jan), na plecy (jan) oraz obszar piersi i brzucha (iń). Kolor Zielony Czerwony Żółty Biały Czarny
Wszystkie główne organy można podzielić według tej samej zasady: istnieje Wzrost i rozwój Powstawanie Wzrost Przemiana Owocowanie Zamieranie
system jan - organów, zapewniających aktywność funkcjonalną i przyswajanie sub- Czynniki zewnętrzne Wiatr Upal Wilgotność Suchość Chłód
stancji odżywczych, oraz system iń - organów, w których gromadzą się substancje
Pory roku Wiosna Lato Okres Jesień Zima
odżywcze i następuje ich przemiana, zapewniając wzrost i rozwój całemu organi-
między
zmowi oraz poszczególnym komórkom. Oczywiście, systemy te są powiązane ze
sezonami
sobą i tworzą morfologiczno-czynnościowy zespół. Znajduje to swoje odbicie w Czżan - organy Wątroba Serce Śledziona Płuca Nerki
istnieniu wspólnych właściwości, które są opisywane przez tak zwane Elementy
i trzustka
Pierwotne. Te Elementy Pierwotne charakteryzują wszystkie możliwe jakości i Fu - organy Woreczek Jelito cienkie Żołądek Jelito grube Pęcherz
wzajemne połączenia pięciu kategorii otaczającego świata, które z kolei dzielą się
żółciowy
według zasad jan lub iń. Zmysły Oczy J?zyk Usta Nos Uszy
Teoria pięciu Elementów Pierwotnych (u-sin) ma przede wszystkim charakter
Tkanki ciała Ścięgno Naczynia Mięśnie Skóra i włosy Kości
filozoficzny, umożliwia nie tylko bezbłędną orientację w całej różnorodności zjawisk
Emocje Gniew Radość Namysł Smutek i Strach
otaczającego nas życia, lecz i w zrozumieniu struktury ich wzajemnych stosunków.
(rozdraż- (namiętność) (przeżycia) tęsknota (przestra-
W Fizjologii organizmu człowieka cykl pięciu Elementów Pierwotnych odzwier- nienie) szenie)
ciedla możliwości i dynamikę funkcjonowania organów i układów. Składa się on z
Elementów Pierwotnych Drzewa, Ognia, Ziemi, Metalu i Wody. Pojęcia te ukazują całą
różnorodność właściwości, które również są różnicowane zgodnie z zasadą iń -jan. Ten wzajemny związek dwóch Elementów Pierwotnych, rozdzielonych trzecim,
Cechy te ukazywane są zwykle w formie tabeli, która umożliwia pokazanie działa podwójnie: przy zwiększonej aktywności „uciskanego" elementu, wy-
wspólnych płaszczyzn w zjawiskach przyrody i organizmie człowieka, charakteryzując kazującego nadmiar swoich właściwości, w „mechanizmie przeciwuciskowym" ak-
je przez właściwości pięciu Elementów Pierwotnych (tab. 1). Przy jej studiowaniu tywizuje „uciskający" Element Pierwotny, wyrównując tym samym ich wspólną
należy wziąć pod uwagę, że tak zwane czżan - organy mają iń - przyrodę, a fu - zależność; oraz na odwrót, przy nadmiernym występowaniu właściwości „uciskają-
organy-jan. cego" Elementu, w odpowiedzi Element „uciskany" znacznie zwiększa swoją ak-
tywność i tłumi, a właściwie wyrównuje przejawy pierwszego. Podobne „huśtawki"
nie są odizolowane od całego systemu Cyklu, - całokształt właściwości Elementów
Pierwotnych zostaje wprawiony w ruch, skierowany ku stabilizacji.
Ogień
Ziemia
Widząc, że podobna współzależność odzwierciedla wszystkie procesy energe-
tyczne w organizmie człowieka, można tylko się dziwić, z jednej strony harmonii
tych stosunków wzajemnych, a z drugiej - ich kruchości, zwłaszcza gdy oddziałuje na
nie jakiś jednostajny i stały czynnik niszczący, jego energie, działające z reguły na
jeden z Elementów Pierwotnych, w większym lub mniejszym stopniu będą rujnować
wszystkie pozostałe.
Właśnie ten stan braku równowagi jest chorobą, a jej przebieg zależy przede
wszystkim od długości oddziaływania patologicznego oraz stopnia odporności sa-
mego systemu: im bardziej kruchy jest od początku (mam na myśli bezsilność energii,
konstytucjonalną właściwość jednego z ogniw), tym bardziej po jakimś czasie
podatnym na negatywne wpływy staje się całokształt energetyczny organizmu.
Wszystkie pięć Elementów Pierwotnych z całą różnorodnością ich właściwości
funkcjonalnych dzielą się zgodnie z opisanymi już zasadami na jan i iń. Jednocześnie
z tym jan - charakterystyki odzwierciedlają właściwości fu - organów („Przedsionki"),
a iń - właściwości czżari— organu („Komnaty"). Harmonijne współdziałanie
różnorodnych funkcji jan- i iń-właściwości w granicach tego samego Elementu
Pierwotnego zapewnia jego trwałość i aktywność energetyczną.
W stosunku czynnościowym „Przedsionki" oraz „Komnaty" połączone są ze
sobą następująco:
• Jan - organy fu są puste, trawią i wchłaniają jedzenie, kumulują płyny, wydalają
je z organizmu (jeżeli owe zawierają zanieczyszczenia) lub przekazują do przyswajania
pożywienie (dotyczy to pęcherzyka żółciowego):
16
• Iń - organy czżan - szczelne (miąższowe), przyswajają jedzenie, wspomagają jego
trawienie, przechowują substancje odżywcze oraz gromadzą energię chi. Tak czy
inaczej, organy czżan wchłaniają i wytwarzają podstawowe rodzaje chi.
Ich parzysty stosunek wobec siebie pokazany jest w tabeli 2.
Niezwykłość takiego połączenia, jak, na przykład, „serce-jelito cienkie", można
łatwo wytłumaczyć z energetycznego punktu widzenia, ponieważ brane są pod uwagę
właściwie nie organy, lecz drogi prowadzące energię lub kanały energetyczne z nimi
związane.
System przepływu energii w organizmie składa się z połączonych we wspólną
siatkę kolejno ułożonych 12 meridianów, lub kanałów energetycznych, mających jan-
lub iń - charakter. Ich cechą wyróżniającą jest parzysty symetryczny charakter ruchu.
Łączą więc one prawą połowę ciała z lewą, górę i dół, przednią i tylną powierzchnie
tułowia.
Przepływ energii w jan - kanałach jest skierowany od góry ku dołowi (jan jest
bardziej ciężka, niż iń, dlatego „spływa"), po iń - kanałach energia wznosi się od stóp
ku górze, lecz głowy w najwyższym punkcie dopływu nie sięga. Głowa jest opleciona
jan - siecią parzystych kanałów, w których naczynia „nożne" (pęcherzyka żółciowego
i pęcherza, jak również żołądka) zaczynają się od oczu, a „ręczne" (jelita cienkiego i
grubego, potrójnego świecznika) kończą się na głowie.
Wszystkie jan - kanały znajdują się na zewnętrznej powierzchni ciała, gdzie
energie pęcherza przepływają wzdłuż kręgosłupa i sięgają małych palców u stóp,
pęcherzyk żółciowy zajmuje boczną powierzchnię tułowia oraz nóg, a kanał ener-
getyczny żołądka - przednią część tułowia.
Wszystkie iń - kanały przebiegają wzdłuż wewnętrznych powierzchni kończyn
oraz przedniej strony tułowia, rozmieszczając się na brzuchu i piersi.
Do systemu Ognia mają odniesienie energie parzystych meridianów „Trzech
świeczników" („Trzech Grzałek") oraz „Osierdzia" („Strażnika Serca"), jan- i iń
-składników wspólnej pary. W stosunku czynnościowym są one odpowiednio związane
z rdzeniem kręgowym i mózgowiem, kontrolują również wspólne energie jan- oraz iń
- systemów.
W tym przypadku pojęcie „organ" nie tyle odzwierciedla bezpośrednie czynności
określonego tworu anatomicznego, ile określa system czynności, związanych z tym
organem. Kanał energetyczny, który go dotyczy, jest drogą przepływu energii, i jest
topograficzno-anatomicznie związany z organem o tej samej nazwie.
Tabela 2
Element Pierwotny Fu - organ (jan) Czżan - organ (iń)
Drzewo Pęcherzyk żółciowy Wątroba
Ogień •' Jelito cienkie Serce
Ziemia Żołądek Śledziona i trzustka
Metal Jelito cienkie Płuca
Woda Pęcherz Nerki
 Wszystkie kanały energetyczne są parzyste i symetryczne wobec płaszczyzny
strzałkowej, która dzieli ciało na prawą i lewą połowę. Jedna z tych lustrzanych
gałęzi kanału energetycznego będzie w stosunku czynnościowym bardziej aktywna
od drugiej. Zależy to przecie wszystkim od płci, lecz podobną cechę szczególną
trzeba uwzględniać przede wszystkim w akupunkturze, ponieważ masaż przepro-
wadza się po obu stronach.
Te drogi przepływu energii, które jesteśmy przyzwyczajeni oglądać na schematach
do akupunktury, odnoszą się do powierzchownego przejścia kanałów energe-
tycznych, natomiast ich przebieg wewnętrzny jest związany z organem o takiej
samej nazwie oraz innymi kanałami, a przede wszystkim - poprzedzającym i nastę-
pującym przepływu energii w organizmie.
Właściwie same drogi przesyłające energię nie mają konkretnego anatomicznego
substratu - przewodnika w takiej formie, do jakiej jesteśmy przyzwyczajeni
obserwując drogi krwi w naczyniach krwionośnych. Meridiany energetyczne biegną
wzdłuż dróg naczyniowe - nerwowych, pomiędzy włóknami mięśniowymi oraz
wzdłuż kości. Właściwości kanału energetycznego można porównać tylko do wiązki
promieni laserowych, które mają własną częstotliwość drgań fal, wyginają się
podobnie do światłowodów, w zależności od swego anatomicznego sąsiada. Dlatego
jego drogi mają swoje cechy charakterystyczne, indywidualne dla każdego człowieka,
lecz dla wszystkich punkty aktywności (sine) kanałów zbiegają się i mają
jednoznaczne punkty orientacyjne.
Ilość punktów, należących do kanału energetycznego jest w zasadzie zmienna z
uwagi na sąsiedztwo z tak zwanymi „pozakanałowymi", lub „nowymi", punktami, lecz
kanoniczna liczba siue raz i na zawsze została ustalona i sprawdzona tysiącletnią
praktyką.
Punkty aktywności nie znajdują się na powierzchni skóry, w ten sposób są one
tylko zaznaczone na schematach. Ich właściwa lokalizacja -w głębi, przy czym dla
każdego punktu inna. Głębokość położenia nie jest stała, zależy przede wszystkim od
pory roku: pomiędzy równonocą jesienną a przesileniem zimowym punkt chowa się
głębiej, a w okresie od równonocy wiosennej do najdłuższego dnia - przemieszcza
się bliżej powierzchni skóry. Ma to wpływ na wybór techniki masażu, jego
intensywności oraz czasu jego wykonania. Oprócz tego, trzeba również zwracać
uwagę na budowę ciała pacjenta.
Tak więc siue jest fragmentem kanału energetycznego, oddziałując na który, można
wywierać wpływ tak na funkcjonalną aktywność całej energii kanału, jak również na
konkretne czynności, które zależą od energetyki właściwego punktu. Na ten punkt z
kolei działa energia zodiakalnej przynależności części ciała, na której on się znajduje.
Oddziałując na konkretny punkt można osiągnąć zamierzony efekt leczniczy. Wskazania,
dotyczące wykorzystywania tego samego punktu są bardzo różnorodne, często nawet
sprzeczne. Czasem dotyczą takich układów czynnościowych, które na pierwszy rzut
oka zupełnie nie są ze sobą związane, lecz musimy pamiętać, że mówimy tu o
energetycznej normalizacji i poprawie ich czynności.
Sprzeczność wskazań, na przykład, „biegunka - zaparcie" jest związana ze spo-
sobem oddziaływania na punkt. Może być to zwiększenie aktywności życiowej, lub
„bu" (oddawanie energii), albo uspokojenie „se" (rozpraszanie chorobotwórczej
energii). Pojęcia „bu" i „se" nie da się łatwo wytłumaczyć. Każdy zabieg masażu
można wykonywać „mocno", „płynnie" (umiarkowanie mocno) oraz „miękko".
Oprócz tego, ten sam zabieg może różnić się długością oraz szybkością oddzia-
ływania.
Połączenie siły, długości i szybkości przeprowadzanego zabiegu, zapotrzebowań
pacjenta i możliwości jego odbioru w rezultacie umożliwi rozproszenie cho-
robotwórczej energii lub aktywizacji ochronnej, tzn. „se" lub „bu".
Istnieje również harmonizujący wariant masażu. Wykorzystuje się go w celu
profilaktyki zachorowań, przywrócenia zdolności do pracy oraz - na koniec serii
zabiegów - dla wyrównania jan - iń właściwości energii.
Wspólna reguła dla każdego zabiegu masażu brzmi: siła, z którą wykonuje się
zabieg, nie może przekraczać progu czucia bólowego. Przy „silnym" oddziaływaniu
trzeba tylko zaznaczyć ten próg, zauważalny po reakcji pacjenta, i natychmiast
zmniejszyć siłę działania. Po masażu nie mogą pozostać sińce (przypominamy, że
pacjentów, chorych na hemofilię nie można leczyć za pomocą masażu); jeżeli,
natomiast, na skórze pojawiły się podobne ślady, oznacza to, że nieprawidłowo
została wybrana siła oddziaływania lub zabieg był źle wykonany pod względem
technicznym. Wyjątek stanowi technika „rozcieranie" z zamierzonym przyciska-
niem skóry — mocno widoczny „se" efekt.
Po oddziaływaniu „se" musi pojawić się trwałe przekrwienie skóry, wrażenie
dosyć intensywnego rozgrzania i lekkiego bólu, natomiast „bu" pozostawia po sobie
umiarkowane, szybko mijające przekrwienie i lekkie rozgrzanie. Jest oczywiste, że
podobne skutki działania u różnych ludzi można osiągnąć przy różnej szybkości,
czasie trwania oraz sile oddziaływania.
„Se" lub „bu" można wykorzystywać tak w stosunku do określonego punktu
lub ich skupiska, jak i ha większym fragmencie kanału energetycznego - zależy to od
celów masażu oraz odpowiednio do nich wybranej techniki masażu.
Na każdym kanale energetycznym znajduje się pięć tak zwanych „punktów sta-
rożytnych". Odpowiadają one energiom pięciu żywiołów swojego kanału - są to
jego energetyczne podstruktury. Punkty „starożytne" odpowiadają energiom roku, a
najlepiej wykorzystywać je trzeba głównie o właściwej porze roku (tab. 3).
Każdy z tych pięciu punktów jest własnym Elementem Pierwotnym w budowie
energetycznej kanału, tworząc jedno z ogniw „małego cyklu" u - sin. Zasadę dzia-
łania jednak ma taką samą, jak „duży": te same połączenia aktywacji, uciskania
oraz przeciwuciskania (patrz rys. na str. 16).
Tak więc każdy z pięciu Elementów Pierwotnych oprócz podziału na jan (fu
-kanał energetyczny) i iń (czżan - kanał energetyczny) części, zawiera w swojej struk-
turze podobną podstrukturę związków uciskania i przeciwuciskania.
Siatka energetyczna człowieka została zbudowana zgodnie z regułą sześciu
energii pięciu Elementów Pierwotnych (Ogień odpowiada tak ciepłu, jak i upałowi.)
te same energie tworzą wszystko w Przyrodzie, a człowiek jest jej częścią
składową. Dlatego można mówić o energetycznej wspólnocie systemu. Przewaga
tych czy innych energii rozchwiewa system lub tworzy trwała dominantę, wyraża-
jącą się, na przykład, we właściwościach klimatu i zmianach, zachodzących w ich
granicach. Człowiek będzie reagował na te zmiany tak samo, jak i pozostała żywa Pora roku (szczyt Jesień Zima Wiosna Lato Koniec lata i 4 okre-
Przyroda. Lecz indywidualny energetyczny status człowieka (określony stosunek aktywności punktu) sy między sezonami
wzajemny energii całego organizmu) będzie określał jego reakcję na te zmiany. Na
Element Pierwotny Metal Woda Drzewo Ogień Ziemia
przykład gorąca i sucha pogoda dła człowieka z energetyczną dominantą Wilgotności
- Zimna będzie korzystna, a u osób, nie mających równowagi w kanałach cyklu u - sin
energetycznych serca -jelita cienkiego lub płuc -jelita grubego, ta sama pogoda Czynnościowa „Źródło" „Strumień" „Potok" „Rwący „Rzeka" „Ujście rzeki"
może wywołać nasilenie choroby. Oprócz czynników pogodowych na człowieka (funkcjonalna) potok"
wywierają wpływ również inne - na przykład nieprawidłowe odżywianie (jedzenie też charakterystyka
dostarcza własną energetykę). Dlatego w medycynie chińskiej bierze się pod uwagę punktu
przejawy nadmiaru energii zewnętrznych: „rany Wiatru, Gorąca, Upału, Suchości i
Zimna", - okazują niszczące działanie na organizm. Jan - kanały energetyczne
Mogą powstawać szkodzące energie Wiatru, odpowiadają im energie Elementu
Pierwotnego Drzewo, tzn. pęcherzyka żółciowego (jan - Wiatr) i wątroby (iń Pęcherzyk Tzuciaoiń Siasi VB43 Tzulińci Ciusiuj Janfu VB38 Jańliń ciuań
-Wiatr), Gorącu odpowiadają energie kanałów energetycznych jelita cienkiego (jan - żółciowy VB44 VB41 VB40 VB34
Ogień) i serca (iń - Ogień); ciepłu - „potrójnego świecznika" (jan -Ogień) i osierdzia Jelito cienkie SzaotzeJGl Gangu JG2 HousiJG3 Wańgu JG4 JanguJGS Siao haj JG8
(iń - Ogień).
Nadmiar Wilgotności - odpowiada kanałowi energetycznemu żołądka (jan - Ziemia) Potrójny Guańczun Jemen TR2 Czżunczżu Janczi TR4 Tżygou Ciańtzin TR10
i śledziony (iń - Ziemia); szkodząca energia Suchości - jelitu grubemu (jan -Metal) ł świecznik TR1 TR3 TR6
płucom (iń - metal); Zimna - pęcherzowi (jan - Wiatr) i nerkom (iń - Woda). Żołądek Liduj E45 Nejtin E44 Siańgu E43 Czunian Tzesi E41 Tzusańli E36
E42
Tabela 3 Jelito grube Sznian GJ1 Hegu GJ 4 Jansi GJ5 Ciujdczi GJ11
Ertziań GJ2 Sańtziań
Pora roku (szczyt Wiosna Lato Koniec lata i 4 okre- Jesień Zima CJ3

aktywności punktu) sy między sezonami Pęcherz Czżiń V67 Tzutungu Szugu V65 Tzingu V64 Kuńluń Wejczżun V40
Element Pierwotny Drzewo Ogień Ziemia Metal Woda V66 V60

cyklu u - sin
Czynnościowa „Źródło" „Strumień" „Potok" „Rzeka" „Ujście
Znając rodzaj szkodliwego działania energii lub połączenia energii, na przykład
(funkcjonalna) rzeki" „wietrzne zimno", można korygować energie organizmu przez oddziaływanie na
charakterystyka któryś z kanałów energetycznych. W takich przypadkach trzeba kierować się
punktu połączeniami cyklu u - sin. Na tym samym przykładzie z nadmiarem Wiatru i Zimna,
odpowiadającym w cyklu Elementom Pierwotnym Drzewo i Woda, musimy nie tylko
Iń - kanały energetyczne rozproszyć energie odpowiednich kanałów energetycznych, lecz także aktywizować
Wątroba Daduń Fl Sintziań F2 Tajczun F3 Czżunfen F4 Ciujciuań F8 energie Metalu i Ziemi, oddziałując na punkty „małego cyklu" u-sin kanału
energetycznego. Lecz aktywność kanału zależy przede wszystkim od pory roku,
Serce Szaoczun C9 Szaofu C8 Szeńmeń C7 Lindao C4 Szaochaj C3 energie kanałów energetycznych zaczynają budzić się i tętnić, jak woda w źródle,
Osierdzie Czżynczun MC9 Laogun MC8 Dalin MC7 Tziańszy MC5 Ciujtze MC3 wiosną, kiedy cała przyroda budzi się ze snu. W tym przypadku na każdym meridia-nie
najbardziej aktywny w stosunku funkcjonalnym będzie odpowiedni punkt, a
Śledziona i Ińbaj RP1 Dadu RP2 Tajbaj RP3 Sznciu RP5 Ińlińciuań RP9
przez niego - punkt-źródło - można wywierać wpływ na cały meridian właśnie
trzustka
wiosną. Latem energia też jest bardzo aktywna i jest podobna do szybkiego stru-
Płuca Junciuań Rl JujtzyPlO Tajjuań P9 Tzinsiuj P8 Czitze P5 mienia, dopiero wzbierającego w siłę, - latem aktywne są „punkty - strumienie"
Nerki Szaoszan P11 Żańgu R2 Tajsi R3 Fulu R7 Ińgu RIO odpowiednich kanałów energetycznych.
Pod koniec lata, a także w okresach między sezonami energia meridianów jest
podobna do szybkiego potoku, jesienią jest spokojna, jak rzeka, wypełniona wodą,
20
zimą chowa się głębiej w organizmie -jest to podobne do ujścia rzeki w morze, do
którego ona dociera.
Przy takim podejściu można zauważyć, że wiośnie na jan - meridianach odpo-
wiadają dwa rodzaje punktów: „potok" i „rwący potok" (patrz tab. 3). „Potok", lub ju
- punkty, najskuteczniej wykorzystuje się w okresie zewnętrznego agresywnego
energetycznego wpływu cyklu u - s\n. Zewnętrzna agresja, z reguły, niesie w sobie jan
- właściwości, dlatego ju - punkty na iń - meridianach nie występują.
Masaż trzeba wykonywać w odpowiednim do jego przeznaczenia czasie, tzn.
jest to okres maksymalnej aktywności jednego z 12 parzystych meridianów. Pora
przeprowadzenia masażu wywiera wpływ na wybór rodzaju kanału energetycznego:
w okresie aktywności Jan - kanału nie wolno pracować z iń - meridianem, trzeba
łączyć energie tylko jan - systemu i harmonizować energie przede wszystkim tego
kanału, którego czas odpowiada masażowi.
Na schemacie Dużego koła obiegu energii oprócz wycinków czasowych aktyw-
ności meridianów został podany ich podział zgodnie z zasadą jan - iń i odpowiednio
ogólnej pory doby jan - den - iń.
W tym przypadku trzeba wziąć pod uwagę, że przytoczony dwugodzinny odstęp
aktywności meridianu zależy od pory roku. Dwóm godzinom odstęp ten równa się
(tak w przypadku nocnych, jak i dziennych kanałów) tylko w okresach wiosennej i
jesiennej równonocy. Jednak równość ta jest przybliżona, ponieważ trzeba brać pod
uwagę szerokość geograficzną miejsca.
*£>'
DEN
DEN , Zmierzch
Zmierzch A poranka
wieczora *
\
Duże koło obiegu energii
Wcześniej już mówiliśmy, że oprócz Dużego koła obiegu energii istnieją również
Małe koła, w których zasada podziału koła została zestawiona z jan- , iń-i den -
rytmami sinusoidy dokładnie tak samo, jak i w Dużym kole; w nim dwugodzinny
odstęp dzieli się na dwa 40-minutowe okresy iń i jan (jeżeli poprzedni
dwugodzinny okres był „iński"), i na odwrót, na jan - iń (przy poprzedzającym
jan - okresie). Dwie fazy pośrednie, każda 20-minutowa, należą do den - energii
zależnych.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że czas trwania masażu może wahać się w granicach
40 minut, to dokładna wiedza astronomicznego czasu szerokości miejsca
umożliwi bezbłędny wybór kanału energetycznego i sposobu pracy z nim: zwięk-
szenia aktywności życiowej, rozproszenia energii lub harmonizacji. Co dotyczy
podobnej zależności od pory roku, to musimy pamiętać o zbliżeniu energii, zwłaszcza
„janskich", do powierzchni skóry wiosną i zagłębieniu się ich wewnątrz organizmu
(zwłaszcza „ińskich") zimą. Wiosną i latem energie da się łatwiej rozproszyć, niż
zimą, - szkodliwa energia szybciej zdąży przeniknąć do środka. Dlatego zimą trzeba
bardziej wzmacniać, aktywizować „ińskie" kanały, a pod koniec łata, na odwrót, kurs
masażu najczęściej powinien składać się z oddziaływania tylko na jan - meridiany.
W budowaniu terapii trzeba kierować się fazami Księżyca. Przypominamy, że
przy rosnącym Księżycu, w l i II fazie - przed pełnią księżyca - wzrasta i osiąga
swój szczyt moc jan - energii. Przy malejącym Księżycu, w III i IV fazie - przed
nowiem, wzrasta iń. Tak więc, na przykład, w celu stymulacji energii w iń - meridia-
nie, zwłaszcza „nożnym" (R, F, RP), lepiej jest wykorzystać III i IV fazę, a w celu
skutecznego rozproszenia szkodzącej jan - energii będzie bardziej odpowiedni
okres wzrastającego Księżyca.
W okresach pełni Księżyca i nowiu („Spalona Droga" i „Dni Hekaty") - a one
trwają po cztery dni - lepiej jest w ogóle zrezygnować z masażu lub stosować go
bardzo ostrożnie. Przypominamy, że każdą serię masażu trzeba zaczynać od małych
obciążeń, stopniowo je zwiększając, i tak samo stopniowo powraca się do małej
intensywności oddziaływania na koniec serii. Musisz pamiętać o tym zwłaszcza w
okresach nowiu i pełni Księżyca. Nie poleca się przy przeprowadzeniu pełno-
wartościowej serii masażu robienia przerw lub wykonywania go co drugi dzień.
Nie wolno też polecać zbyt długiej serii: jeżeli prawidłowo zostały określone wy-
znaczniki, ustalone szkodliwe energie i wybrana prawidłowa taktyka, to efekt lecz-
niczy może nastąpić po 7-10 dniach.
Bardo trudno jest wyliczyć konkretne zalecenia do wykonywania masażu: ich
lista jest bardzo długa - poczynając od ostrych przeziębień do następstw wypad-
ków i ingerencji chirurgów.
Wschodni lekarz powinien przecie wszystkim określić metodę leczenia: wyko-
rzystać masaż czy zastosować igły, nie wykluczając również ziołolecznictwa, środków
napotnych, wymiotnych i przeczyszczających, zastosowania pijawek lub upustu krwi
itd. Można obrać odizolowany sposób leczenia lub kompleksowe
zastosowanie kilku zabiegów, lecz zawsze jeden ze sposobów będzie nadrzędny.
Osobom starszym, osłabionym chorobami lub dzieciom poleca się właśnie masaż.
 Przeciwwskazaniem dla masażu jest wykonywanie go w okolicy urazu, któremu
towarzyszy ból i obrzęki, - w takich przypadkach pacjentowi wskazany jest spokój
i brak ruchu. Przy urazach wiązadeł i stłuczeniach w okolicy ścięgien też radzimy
powstrzymać się od masażu. (W takich przypadkach bardzo korzystny wpływ na chore
opuchnięcie wywrze okład z następujących składników: z mąki przygotowuje się
placek z dodatkiem równych ilości komponentów: 1-2 łyżki białka surowego jajka,
miodu i wódki.) Niedokładnie sprecyzowane obrażenia kręgosłupa oraz ich następstwa
wymagają dodatkowych badań, a bez dokładnej diagnozy nie należy przeprowadzać
masażu bezpośrednio na chorej strefie.
Musimy również pamiętać, że podczas każdego masażu w tkankach ciała, po-
czynając od fragmentów bezpośredniego oddziaływania, zaczynają aktywizować się
procesy biochemiczne i biofizyczne, co prowadzi do aktywizacji biopola pacjenta.
Jeżeli zostało ono mocno zmienione, to pojawiający się w wyniku proces
patologiczny może zacząć zauważalnie postępować właśnie dzięki masażom. Ma to
miejsce przede wszystkim przy różnych patologiach nowotworowych oraz gruźlicy.
CZĘŚĆ II
Nie wolno stosować masażu dla tej kategorii osób. Należy pamiętać, że podczas
masażu bioenergie bezpośrednio kontaktujących się osób - lekarza i pacjenta -w
dużej mierze stają się wspólne, a przy niedostatecznym przygotowaniu uzdro-
wiciela, jego zmęczeniu lub braku umiejętności odseparowania po pracy energii
patologicznych, przechodzą one na niego i mogą wywołać chorobę. Oprócz tego,
rozdrażnienie i każdy stan chorobowy uzdrowiciela mogą podczas masażu być prze-
kazane jego pacjentowi - o tym też trzeba pamiętać i unikać podobnych sytuacji.
Zwłaszcza aktualna jest ta zasada przy leczeniu osób o chwiejnej psychice. Dla tych Praktyka masażu
kategorii pacjentów możliwości wykonywania masażu znacznie się zawężają.
Wszelkie formy oddziaływania, - w tym również masaż, w okresie miesiączki
też są stanowczo zabronione.
Przypominamy, że przeciwwskazaniami do wykonywania zabiegów masażu są
schorzenia skóry, zwłaszcza ropiejące.

24
 ROZDZIAŁ 1

Podstawowe techniki masażu

1. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne.

Zabieg ten przeprowadza się poduszeczką kciuka lub palca środkowego albo pod-
stawą dłoni. Wykonuje się go w formie obrotowych, okrężnych ruchów postępu-
jących na plecach i kończynach przy oddziaływaniu na skupisko punktów. Na plecach
stosuje się tylko od góry w dół, symetrycznie, wzdłuż kanału energetycznego
pęcherza moczowego, na kończynach - w dalszym kierunku. Na początku ruchy
charakteryzuje lekki obrót, wzmacniający się po kilku powtórzeniach i zamieniający
się w ugniatanie powierzchowne średniej mocy. Cechą szczególną techniki jest
impulsowy charakter oddziaływania z wektorową
kierunkowością (od góry w dół), nie odrywając rąk
od skóry pacjenta.
Ilość powtórzeń jest dobierana indywidu-
alnie, średnio zabieg powtarza się 10-20 razy.
Tempo przeprowadzenia: 60-90 razy na minutę.
Pacjent musi zacząć odczuwać ciepło, roz-
luźnienie, komfort.
Zabieg wpływa na polepszenie samopoczucia; dobrze działa również na po-
prawienie ukrwienia i krążenie chłonki, rozluźnienie mięśni, przerwanie bólów
mięśniowych oraz zmniejszenie ciastowatości tkanek.

2. NA-FA. Ugniatanie z wychwytem, „szczypanie".

Zabieg wykonuje się w formie intensywnego ugniatania masy mięśniowej i pod-
skórnej warstwy tłuszczowej. Złap skórę masowanego fragmentu i delikatnie unieś ją
nad podstawą kostną i głębiej zalegającymi
warstwami mięśni. Kciuk dłoni jest przeciwstawiony
pozostałym palcom. Zabieg można wykonywać
chwytem „szczypcowym", jeżeli zajmujesz się
mniej wyrazistą warstwą mięśni, wykonuje się
tak samo delikatnie nie osiągając progu bólowego.
Masaż tą techniką robimy ze średnią silą,
powtarzając 2-3 razy tylko na uprzednio przy-
gotowanych fragmentach ciała. Kierunek - od góry w dół. Cechą szczególną tej krawędzi dłoni. Wewnątrz dłoni, dzięki na wpół zgiętym i zwartym palcom, tworzy
techniki jest postępowy ruch dłoni, energiczny lecz delikatny, bez odrywania od się przestrzeń, koncentrująca energię.
masowanego fragmentu. Pacjent zaczyna odczuwać ciepło, odprężenie. Paliczki 3-5-go palca, bliższe osi ciała, wykonują ześlizgujące się ruchy przy
Zabieg jest stosowany dla przerwania skurczu mięśni lub stanu gotowości skur- wejściu dłoni na powierzchnię z naciskiem na mały palec.
czowej, rozluźnienia mięśni, przywrócenia do prawidłowego stanu zaburzonego Strefa zastosowania - powierzchowne mięśnie pleców i kończyn, w kierunku od
góry ku dołowi. Zabieg powtarza się od 3 do 5 razy. Za najlepsze tempo uważa się
krążenia krwi.
wykonanie 80 cyklów ruchów dłoni w ciągu minuty.
3. JAŁ-FA. Rozcieranie punktowe z uciskaniem. Zabieg umożliwia pozbycie się zmęczenia, bólów mięśniowych oraz skurczów
mięśniowych.
Zabieg wykonuje się dłonią. Dłoń lekko ugnij w stawach śródręczno - paliczko-
wych, musi być ona sprężysta, giętka i dotykać masowanej powierzchni swoją
podstawą, paliczkami dalszymi oraz całą wolną powierzchnią kciuka dłoni. W ten
sposób pod dłonią pojawia się przestrzeń, w której koncentruje się energia. Techniką
tą masujemy plecy i kończyny. Ręka masażysty porusza się wzdłuż masowanej po-
wierzchni od góry ku dołowi, nie odrywając się
od skóry. Przy masażu kręgosłupa rękę ustawia się
do niego prostopadle.
Każdemu następnemu podejściu (zwykle
do trzech) towarzyszy nieduże zwiększenie ob-
. . y ,, , ciążenia. tymi palcami. Ruchy powinny być lekkie, ślizgające się,
| v\ j dokonujące się w promieniowo - nadgarstkowym stawie,
Zabieg pomaga rozluźnić mięśnie, osiągnąć wymiennie dłoniową i grzbietową powierzchnią
' osłabienie odczuć bólowych.
28
4. TUJ-FA. Rozcieranie liniowe, „poślizg".
Zabieg wykonuje się podstawą dłoni lub poduszeczką kciuka w formie powierz-
chownego symetrycznego głaskania lub rozcierania. Palce masażysty ześlizgują się
podczas przeprowadzenia zabiegu, na przykład pomiędzy żebrami na piersi i
plecach lub przy przykręgosłupowym oddziaływaniu. Dla masażysty najwygodniej
będzie ustawić się przy głowie pacjenta. Za-
bieg wykonuje się lekko, płynnie 5 szybko nie
odrywając rąk po powrocie do stanu wyjścio-
wego.
Ten sam fragment
masujemy 3-5 razy.
Intensywność oddziaływania
musi powoli
wzrastać i osiągnąć średnią siłę.
Rozcieranie
podłużne może poprzedzać
różnego rodzaju
i. ugniatanie i kończyć cały masaż. Pacjent musi
( odczuwać rozgrzanie skóry i tkanki podskór
nej, rozluźnienie mięśni.

5. KUEŃ-FA. Głaskanie podłużne, „wałkowanie". 29

Zabieg wykonuje się grzbietową powierzchnią rozluźnionej dłoni z na wpół zgię-
6. TZI-FA. Oklepywanie dłonią.
Zabieg wykonuje się krawędzią dłoni obu rąk jednocześnie. Palce muszą by ć,
wyprostowane, zwarte i lekko napięte. Zabieg przeprowadza się wzdłuż przepływu
energii w kanałach energetycznych jan. Oklepywanie odbywa się dosyć szybko: 120-
180 na minutę i wykonuje się lekko. Tę samą strefę masuje się 3-5 razy. Pacjent ma
wrażenie wibracji.
Zabieg umożliwia poprawienie krążenia krwi w tkankach, usprawnienie
przemiany materii, osiągnięcie rozluźnienia mięśni, usuwanie wrażenia zmęczenia.

7. KOU-FA. Oklepywanie pięścią. Zabieg wykonuje się „pustą" pięścią: dłoń

rozluźniona, palce są na wpół ściśnięte w pięść, nie napięte. W dłoni jakby znajduje
się kurze jajko, zawartością którego jest skoncentrowana energia. Zabieg wykonuje
się ruchem dłoni w promieniowo - nadgarstkowym stawie.
Zabieg przeprowadza się od góry ku dołowi, powtarza się 3-5 razy. Oddziałujesz
ze średnią siłą. Tempo, podobnie jak i w przypadku oklepywania krawędzią dłoni,
szybkie: do 60-100 na minutę.
Wskazania do przeprowadzenia tego zabiegu 5 odczucia, pojawiające się u
pacjenta, są takie same, jak przy wykonywaniu tzi - fa.
8. FEŃ-TZ1Ń-FA. Ugniatanie z wibracją. Zabieg
wykonuje się kciukiem lub palcem
wskazującym w okolicach strefy wpływu lub
punktu rozdzielczego. Tkanki przy naciskaniu
przesuwają się wzdłuż włókien mięśniowych i
wracają do pozycji wyjściowej. Wykonuje
się wibrujący nacisk średniego
natężenia. Początek i zakończenie ugniatania
powinny być płynne.
Zabieg powtarza się około 8-10 razy. Wy-
znacznikiem skuteczności zabiegu jest osią-
gnięcie progu bólowego, wrażenie wibracji i
łamania po ukończeniu działań.
9. DIAŃ-SIUE-FA. Ugniatanie z naciskiem.
Wykonuje się przerywane uciskanie punktu
kciukiem, wskazującym lub serdecznym pal-
cem bez przesunięcia się skóry. Przy wyko-
rzystywaniu kciuka powinien on ugiąć się
prawie pod kątem prostym. Niedopuszczalne
jest wykonywanie zabiegu krawędzią paz-
nokcia.
Po płynnym, lecz energicznym osiągnięciu
progu bólowego zabieg trwa przez 10-12
sekund. Okolice punktu ugniata się 3-7 razy.
Cechą szczególną przeprowadzenia tego
zabiegu jest pionowe ułożenie 2-go i 3-go
palca w stosunku do płaszczyzny oddziały-
wania.
Wrażenia pacjenta są podobne do wrażeń
feń-tziń-fa.
10. TAŃ-TZ1Ń-FA. Rolowanie podłużne. Zabieg
wykonuje się 2., 3. i 4. (mocno ściśniętymi)
palcami. Z umiarkowaną siłą chwytaj nimi
mięsień, ściśnij i uwolnij z ześlizgnięciem.
Wykorzystuje się ten zabieg w okolicy mięśni
czworobocznych, bocznego brzegu mięśni
klatki piersiowej, na kończynach. Po
schwytaniu masy mięśniowej palcami unieś
mięsień za brzeg, jakby oddzielając ją od le-
żących poniżej warstw, przytrzymaj w takim
stanie, później rozluźnij ucisk, a mięsień sprę-
żynowe wyślizguje się z palców.
Zabieg wykonuje się ze średnią siłą, powtarzając 3 do 5 razy. Przewiduje się uczucie
bólu i łamania.
Zabieg przywraca przewodnictwo mięśniowe, zmniejsza ból i wrażenie mięśnio-
wego zmęczenia.
11. CO-FA. Ugniatanie powierzchowne.
Zabieg przeprowadza się całą powierzchnią dłoni lub
boczną krawędzią ugiętego wskazującego palca.
Masuje się w ten sposób nadgarstki i
przedramiona, okolice kostek, kolan i podudzi.
Ugniatany fragment kończyn masażysta umieszcza
między obie, poruszające się energicznie i szybko
w przeciwległych kierunkach dłonie. Zakres
przesunięcia w tej sytuacji nie może przekraczać
szerokości dłoni. W strefie bocznych powierzchni
nadgarstków skutecznie działa ugniatanie wskazującymi palcami.
Zabieg wykonuje się ze średnią siłą, lecz dostatecznie twardo. Powtarzać 2-4
razy dla każdej strony.
Dzięki tej technice można osiągnąć rozluźnienie mięśni, usunąć zmęczenie
mięśni. Pacjent zaczyna odczuwać rześkość i świeżość. Jednocześnie z tym od-
czuwa ciepło w kończynach, „rozmiękczenie", „stratę wagi".
12. BO-TZIŃ-FA. Głębokie ugniatanie.
Strefa zastosowania techniki - mięśnie przykręgosłupowe. Zabieg wykonuje się
napiętymi i lekko ugiętymi czterema palcami (od 2. do 5.), od góry w dół, od
kręgosłupa na zewnątrz. Masaż można przeprowadzać zmieniając ręce lub oby-
dwiema dłońmi naraz.
Wykonuj masaż ze średnią silą. Palce ugniatają masę mięśniową, lekko obra-
cając, osiągając wrażenie podatności, następnie ześlizgują się poniżej, nie pusz-
czając skóry. Schodząc do niżej położonych fragmentów, palce masującego cały
czas dotykają skóry pleców; w momencie przesunięcia się poniżej one tylko
przestają być napięte, żeby na nowym miejscu
zmienić miękko - sprężynowe napięcie na twarde.
Zabieg powtarza się 3-5 razy wzdłuż tej sa-
mej linii. Mięśnie przy tym rozluźniają się, zanika
początkowe wrażenie ciągnącego się bólu,
stwardnienia mięśniowe powstałe wcześniej
zmiękczają się.
Następne dwa rodzaje technik mają wyrazistą energetyczną właściwość i wy-
korzystywane są tak samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi technikami, zwłaszcza
na zakończenie masażu. Zaznaczę również, że tych dwóch zabiegów w pekińskiej
szkole ma s aż u u c z ą us tni e i nie znajdują się one w opisywanych
podręcznikach, ponieważ są skierowane do „dojrzałych" uczniów.
 13. CZŻEN-DIN-FA. Ucisk, przyciskanie punktów.
Zabieg przeprowadza się napiętym ugiętym kciukiem
lub palcem wskazującym, unikając przy tym przyci-
skania paznokciem. Dla ucisku wybiera się aktywny
punkt. Palec dosyć intensywnie „wchodzi" w punkt,
osiągając próg bólowy. Po 1-3 sekundach siła ucisku
zmniejsza się, by prawie natychmiast wznowić się z
większą mocą. Później trzeba zmniejszyć napięcie w
palcu, szybko i delikatnie „wyjść" z punktu, „za-
bierając" ze sobą ból.
14. CZŻEN-CZAŃ-FA. Uciskanie punktu z wibracją.
Zabieg ten można przeprowadzać kciukiem (zgiętym lub wyprostowanym), wy-
prostowanym środkowym lub wskazującym palcem. „Wejść" w punkt trzeba szybko i
prężnie. Masaż przeprowadza się bez przesunięcia się, z drobną wibracją, na
granicy progu bólowego, delikatnie zwiększając siłę nacisku, następnie gwałtownie
„wyjść" z punktu, również „zabierając" ból z palcem. Czas stosowania - 5-10
sekund.
32
ROZDZIAŁ 2
Specjalne techniki masażu
1. CZŻUA-FA. Podrapywanie, drapanie, „chwytanie" głowy.
Masażysta stoi twarzą do siedzącego, rozluźnionego pacjenta. Zabieg wykonuje się
zgiętymi i sprężynowe napiętymi palcami. Dłoń obejmuje jakby dużą kulę.
Głowę masuje się okrężnymi ruchami, zaczynając od
skroni w kierunku ciemienia i następnie do potylicy.
Ruchy powinny być szybkie, twarde, czepne, lecz
niebolesne. Palce cały czas mają kontakt ze skórą
głowy. Na końcu każdego okrężnego ruchu wprowadza
się „chwytliwy" element. Dłonie poruszają się po
powierzchni głowy pacjenta naprzeciw sobie,
symetrycznie w odbiciu lustrzanym w stosunku do
strzałkowej osi.
Długość oddziaływania zajmuje kilkadziesiąt sekund i zależy od reakcji pacjenta.
Zabieg umożliwia polepszenie i normalizację krążenia krwi głowy, tak powierz-
chownego, jak i wewnątrzczaszkowego, usunięcie zmęczenia, skoncentrowanie
się i ma bardzo szeroki wachlarz zastosowań.
2. CZŻO-FA. Dziobanie, „łapa z pazurami".
Technika ta jest podobna do poprzedniej według wskazań i sposobu przeprowa-
dzenia, lecz wygląda na bardziej szorstką i trochę agresywną. Dłoń również obejmuje
wyobrażalną kulę, lecz objętością o jedną trzecią
mniejszą. Palce są mocno napięte i rzeczywiście
przypominają „łapę z pazurami". Odległość
pomiędzy koniuszkami palców jest jednakowa.
Podczas wykonywania zabiegu tempo coraz
bardziej wzrasta, zwiększa się również podobny
do dziobania element na zakończenie każdego
obrotowego ruchu. Niedopuszczalne jest bolesne
drapanie skóry i
przeprowadzenie masażu z wyraźnie odrośniętymi paznokciami. Uważaj, żeby nie'
przedawkować oddziaływania, pacjent po jego zakończeniu powinien czuć się
rześko i świeżo.
 3. MIŃ-TIAŃ-KU. Oklepywanie przyuszne.
Masażysta stoi naprzeciwko siedzącego pacjenta.
Zabieg przeprowadza się równolegle na obu
małżowinach usznych. Kciukiem dłoni masażysta
uciska skrawek, zarriykając wejście do przewodu
słuchowego zewnętrznego. Wskazujący palec
utrzymuje małżowiną uszną z tyłu. Środkowym
palcem 2-3 razy wykonuje się lekkie okle-pywanie
powierzchni wyrostka sutkowatego.
Wykonuje się 3-5 podejść po 2-3 oklepywa-
nia każde. Przed zakończeniem zabiegu wykonuje się lekki ucisk skrawka, po
czym palce gwałtownie się odejmuje.
Zabieg usuwa bóle głowy, zawroty głowy, nadaje wyrazistość myślenia i pomaga w
skoncentrowaniu się, poprawia pamięć.
4. ER-KO-DOU-FA.
Zabieg jest skuteczny po przeprowadzeniu miń-tiań-ku, organicznie go dopełnia.
Wykonuje się w podobny sposób: kciuk dłoni dokładnie przyciska skrawek do
wejścia do zewnętrznego przewodu słuchowego, wskazującym przytrzymuje
małżowinę uszną z tylu. Przeprowadza się energiczną wibrację o niskiej rozpię-
tości.
Oddziaływanie powinno być dostatecznie intensywne, lecz krótkie: po 3-4
ruchy. Właściwy zabieg składa się z 3-5 podejść. Pacjent ma odczucia podobne do
szumu.
Wskazania są podobne do zaleceń do techniki min-tiań-ku.
5. KOU-TI-TZIAŃ-TZIA-FA. Chwyt podlopatkowy.
Masażysta stoi naprzeciwko siedzącego pacjenta,
odwrócony do jego ramienia. Przytrzymując ręką
ramię i odchylając łokieć od siebie i do góry,
drugą rękę masażysta układa na łopatce pacjenta i
odprowadza palce za jej róg. Przy tym mięśnie
strefy lędźwiowej powinny być rozluźnione.
Zabieg wykonuje się dostatecznie silnie, ener-
gicznie ugniatając mięśnie za łopatką od rogu
do góry. W wyniku pojawia się rozluźnienie mięśni
pleców i strefy lędźwiowej.
Zabieg ten wykorzystuje się przy zapaleniach
stawu ramiennego, osteochondrozie piersiowej.
6. BAO-FA. „Obejmowanie".
Masażysta obejmuje pacjenta obiema rękoma na
wysokości VI-1X międzyżebrzy, znajdując się z tylu i
z prawej od niego. Dłonie znajdują się na wy-
sokości wyrostka mieczykowatego i są złączone
w zamek. Lekko odstawiając lewą nogę do tyłu,
masażysta powinien mocno utrzymywać się na
nogach, a pacjent gubi punkt oparcia, odchyla się
do tyłu i obwisa. Przy tym pacjent powinien być
odprężony. Następnie masażysta wykonuje
nieznaczne przechylenia pacjenta na różne strony
do pojawienia się uczucia całkowitego jego
rozluźnienia. Później gwałtownie ściska od dołu
klatkę piersiową pacjenta i potrząsa nim.
Zabieg wykonuje się przy wydechu jednora-
zowo, gwałtownie, nieoczekiwanie, bez zbędnego
wysiłku,
W rezultacie pacjent pozbywa się uczucia
ucisku w klatce piersiowej, braku powietrza, skur-
czów za mostkiem, trudności podczas wdechu i
wydechu.
7. TZI-TU-FEŃ-TZIŃ-FA. Delikatne ugniatanie kręgosłupa.
Zabieg wykonuje się z pozycji leżącej lub siedzącej pacjenta, mięśnie szyi i pleców
powinny być rozluźnione. Palce masażysty są ściśnięte w pięść, palec Wskazujący jest
na wpół zgięty i przeciwstawiony przylegającemu kciukowi w ten sposób, by
powstał „widelec" pomiędzy dalszym paliczkiem kciuka i środkowym
wskazującego. „Widelcem" tym ugniata się każdy wyrostek kolczysty kręgosłupa,
poczynając od VII szyjnego i kończąc na V lędźwiowym, każdy kręg masuje się
delikatnie z góry w dół „unoszącym" ruchem, zaczynającym się pod wyrostkiem koi
czysty m kręgu.
Zabieg przeprowadza się wzdłuż kręgosłupa z góry w dół dwa-trzy razy i jest
wskazany przy osteochondrozie i zmęczeniu mięśni pleców.
8. BEJ-FA. „Plecaczek".
Masażysta i pacjent przyciskają się do siebie
plecami i łączą ręce, ugięte w łokciach, w „za-
mek". Masażysta, pochylając się do przodu,
lekko ugina nogi w kolanach i podnosi się z
pacjentem na plecach. Cechy szczególne wy-
konywania zabiegu: połączenie ośrodków cięż-
kości ciała, lekkie dotykanie palcami nóg pa-
cjenta podłogi i komfortowe ułożenie na
plecach masażysty, umożliwiające osiągnięcie
rozluźnienia mięśni. Na zakończenie zabiegu masażysta potrząsa pacjentem. W re- ROZDZIAŁ 3
zultacie wykonywania zabiegu trzeba dojść do likwidacji blokad czynnościowych
krążków międzykręgowych, większego odprężenia pacjenta, usunięcia zmęcze-
ni a.
9. GUŃ-CZUAN-FA. „Huśtanie" Pacjent leży na
plecach, obejmując rękoma podniesione do
Masaż poszczególnych części ciała
brzucha kolana. Podbródkiem dotyka piersi,
plecy wygięte. Masażysta podtrzymuje
pacjenta, układając swoje ręce na potylicy w
okolicy stawów skokowo-goleniowych, i
coraz szybciej „huśta" nim.
Zabieg wykonuje się na poziomej po-
wierzchni z miękkim obiciem.
Wskazania - bóle w okolicy kręgosłupa i
lędźwi, zmiany pourazowe.

10. CZUJ-FA. Oklepywanie kolana.

Siedzący pacjent trzyma na wpół ugiętą rozluźnioną nogę. Siedzący obok masażysta
oklepuje go w okolicy górnego i dolnego brzegu rzepki krawędzią dłoni roz-
luźnionych rąk. Palce nie są spięte, na wpół zgięte, złączone, jakby obejmujące
jajko. Tempo wykonania średnie o małej intensywności. Dla lepszego rozluźnienia
mięśni masowana noga nie opiera się o podłogę, a zwisa, w tym celu pod kolano i
biodro podkłada się miękki wałek. Zabieg wykonuje się jednorazowo przez 20-30
sekund. Wykorzystuje się przy zapaleniach stawów kolanowych, zmianach
pourazowych.

36
Masaż głowy

M asaż można zaczynać od głowy lub tam go kończyć, osiągając działanie

harmonizujące lub uspokajające. Aktywujący, „odświeżający" rezultat
można osiągnąć uzupełniając przytoczony poniżej zestaw zabiegami z rozdziału
2: czżua-fa (1), czżo-fa (2), min-tiań-ku (3), er-ko-dou-fa (4).
Pacjent leży z lekko odchyloną do tyłu głową, na wpół zamykając oczy; oświe-
tlenie powinno być lekko przyciemnione, trzeba stworzyć sprzyjające, komfortowe
warunki i odpowiednią temperaturę. Masażysta siedzi przy krawędzi stołu, głowa
pacjenta powinna znajdować się na wysokości górnej części brzucha masażysty. Ręce
podczas masażu są rozluźnione, łokcie odchylone na strony.

1. LI-TUJ-FA. Pocieranie wzdluż środkowej linii czoła.

Zabieg wykonuje się obydwoma kciukami dłoni w for-
mie zmiennego kreskowego ślizgania się po skórze od
nasady nosa do granicy owłosionej części głowy. Wyko-
nuje się 3 lub 5 cyklów, każdy składa się z 7 lekkich
dotyków prawego i lewego palca.
Pacjent powinien mieć przyjemne odczucia.

2. JAA-IŃ-TAN. Obrót punktowy z naciskiem na punkt ińtan, znajdujący się trochę

wyżej odcinka nad brwiami.
Zabieg przeprowadza się zgiętym środkowym palcem - lekko, płynnie i powoli.
Przez ten punkt przesyła się impuls energetyczny, a w wyobraźni gromadzi się
„złociste ciepło". Zabieg nie powinien być wykonywany natrętnie i wywoływać
jakiekolwiek negatywne odczucia.

3. TUJ-FA. Rozcieranie liniowe od środkowej linii czoła na boki.

Zabieg wykonuje się boczną krawędzią dalszych paliczków obu kciuków i polega na
lekkim kreskowym ześlizgnięciu się od środka czoła na boki i do góry od
punktu ińtan do granicy owłosionej części głowy. Palce poruszają się obydwa jed-
nocześnie w przeciwnych kierunkach, „wygładzając" cerę na czole. Dłonie miękko
obejmują głowę, znajdując się na czołowo-skroniowych strefach. Wykonuje się

37
 7-9 ruchów, w wyniku których energetyczne
pole głowy „oczyszcza się" „przeczyszczając
się".
Następnie, nie odejmując dłoni od głowy,
wykonuje się zabieg na-fa - szczypanie, tzn.
przeprowadza się jednorazowe ugniatanie brwi
lekkimi szczypiącymi ruchami kciuków i palców
wskazujących, od środka na zewnątrz. (Brwi
delikatnie szczypie się, lecz nie wyszczypuje). Pacjent powinien odczuwać przy-
jemną lekką bolesność i ciepło.
Dochodząc do zewnętrznych końców brwi, masażysta wykonuje żo-fa - okrężne
ugniatanie punktu kanału energetycznego pęcherzyka żółciowego tuntzylao (VB 1),
który znajduje się w jamie skroniowej przy zewnętrznej krawędzi oczodołu, na
zewnętrz od kącika oka o 0,5 cunia1. Prawy i lewy punkt ugniata się środkowymi
palcami odpowiednio zgodnie i niezgodnie z ruchem wskazówek zegara. Od-
działywanie powinno być umiarkowanie intensywne, do osiągnięcia przyjemnego
łamania (0,5-1 minuta).
Nie odrywając rąk, masażysta układa wskazujące palce na równoległe punkty
kanału energetycznego pęcherza moczowego cuańczżu (V 2), które znajdują się na
początku brwi, nad wewnętrznymi kącikami oczu. Wykorzystuje się zabieg
czżen-din-fa (rozdział l, 13).
Natychmiast po zakończeniu tego działania, nie odrywając rąk środkowe
palce ustawia się na punkty kanału energetycznego żołądka sybaj (E 2), znajdujące
się prostopadle o 1 cuń poniżej źrenicy prosto patrzącego oka, i oddziałuje się na
nie przez zabieg żo również do osiągnięcia przyjemnego łamania (0,5-1 minuta),
zgodnie i przeciwnie ruchom wskazówek zegara, odpowiednio z prawej i lewej.
Następnie palce wskazujące „przechodzą" do strefy, w której znajduje się za-
kończenie zewnętrznego przejścia kanału jelita grubego w punkty insian (Gl 20).
(jest to jedyny równoległy kanał energetyczny, mający skrzyżowanie, w danym
przypadku - pod nosem.) punkty znajdują się w bocznej bruździe skrzydeł nosa, na
skraju gruszkowatego wcięcia czaszki i posiadają wyraźną bolesność przy naciskaniu.
Wykonuje się ucisk z wibracją czżen-czań-fa (rozdział l, 14).
Po zakończeniu ucisku na insian środkowe palce przenoszą się do strefy wy-
stępowania punktów E 5 dain (kanał energetyczny żołądka), które znajdują się
przy rogu dolnej szczęki, na mięsień żwacz. Na te punkty oddziałuje się techniką żo,
po czym na tym samym kanale energetycznym żołądka trzeba odnaleźć (nie
odrywając rąk natychmiast od punktów dain) na rogu czoła skrzyżowanie szwu
wieńcowego z mięśniem skroniowym, tzn. punkty touwej (E 8). Na nie oddziałuje się
techniką żo.
Cuń - indywidualna miara długości, wykorzystywana w medycynie chińskiej. Bardziej szcze-
»Alr>v»in rłnłr-7 \u Dorlafku 2.
4. NA-FA. Szczypanie, uchwyt z lekkim natężeniem
włosów w okolicy skroni, okolic za uszami i potylicy
(głowę odwraca się na stronę). Zabieg powinien
przynieść ulgę i nie wywoływać bólu.
5. TZI-FA. Oklepywanie.
Zabieg wykonuje się w formie lekkiego oklepywania
skroni i ciemienia poduszeczkami 2-5-go palca obu rąk.
/
Masaż głowy kończy się przerywanym uciskaniem
punktów fenczi (VB 20),_znajdujących się pod kością potyliczną, w zagłębieniach na
zewnątrz od brzegu mięśnia czworobocznego. Wykorzystuje się zabieg diań-siue-fa
(rozdział 1, 9), który wykonuje się ugiętymi kciukiem i środkowym palcem.
Masaż szyi i kończyn górnych
Wskazania: zapalenia mięśni strefy szyjno-ramiennej, które pojawiły się w wyniku
zachorowań, po przeciągach, oraz nieodpowiednim ułożeniu głowy podczas snu.
Wszystkie zabiegi wykonuje się pacjentowi znajdującemu się w pozycji siedzącej.
1. GUEŃ-FA. Głaskanie podłużne, „wałkowanie" strefy górnej części łopatki, mięśnia
czworobocznego, zaczynając od mięśnia nadgrzebieniowego i szyi - w kierunku
stawu ramiennego.
Podczas przeprowadzenia zabiegu pacjent siedzi,
ruchy wykonuje się symetrycznie, powtarzając od 3
do 5 razy, delikatnie, w średnim tempie. Dłoń po-
winna być na wpół zgięta i rozluźniona, ruchy po-
wstają w stawie promieniowo-nadgarstkowym, wy-
konuje się je wymiennie dłoniową i grzbietową
stroną. Mięśnie pacjenta rozluźniają się, rozgrzewają,
przygotowują się do następnych zabiegów.
2. ŻO-FA. Symetryczne ugniatanie okrężne obu
mięśni czworobocznych, zaczynając od inionów -w
dół do poziomu V1-VH kręgów szyjnych.
Kciuki dłoni przesuwają się w dół wzdłuż zewnętrz-
nego brzegu czworobocznych mięśni i lekko odchy-
lając się, sięgają do wewnętrznych kątów dolnych
łopatki. Zabieg wykonuje się kilkakrotnie w formie
lekkich postępowych ugniatań okrężnych. Kciuki nie
odrywają się od skóry, 2 i 4 palec miękko sięgają
jamy nadobojczykowej.
Podczas kolejnych powtórzeń zabiegu wzrasta silą nacisku, mięśnie rozgrzewają
się, rozluźniają, stają się bardziej podatne, „płynne". Po osiągnięciu tego odczucia
można przechodzić do następnego zabiegu.
3. BU-DZIŃ-FA. Obrót głowy z odblokowaniem kręgów szyjnych. Masażysta
obejmuje dłonią podbródek i policzek pacjenta i jednym miękkim ruchem kieruje
głowę do piersi i odwraca w bok; druga dłoń znajduje się na strefie ciemieniowo-
potylicznej po przeciwległej stronie i jest punktem oparcia.
Vx// Manipulacje przeprowadza się delikatnie, pewnie, bez użycia
siły i często towarzyszy im trzask lub lekki chrzęst. Pacjent
nie powinien odczuwać bólu. Przy niepewności lub
niedostatecznym przygotowaniu zabieg przenosi się na
następny seans.
Musimy jeszcze raz podkreślić, że głowa pacjenta po-
winna być lekko pochylona do przodu, a jej obrót jest
przedłużeniem tego lekkiego pochylenia.
Przy pojawieniu się mięśniowych powięzi rozdzielczych
lub osobnych punktów w okolicy szyi, trzeba postawić na jeden
z nich kciuk i powoli, ze zwiększającą się siłą i nie
przesuwając, nacisnąć na wykryte miejsce. W tym momencie głowę, przy-
trzymywaną za podbródek, płynnie odwraca się w stronę, odpowiadającą bólowemu
ogniskowi. Ucisk przerywamy ze zmianą progu bólowego (osłabieniem bólu) i
pojawieniem się „płynności" włókien mięśniowych, po czym można zacząć zabieg
podstawowy.
1. ŻO-FA.
Obydwiema rękami wykonuje się miękkie ugniatanie z naciskiem w strefie bolących
miejsc w formie'żo - zabiegu kciukami. Zabieg wykonuje się ze wzrastającą siłą,
nie przekraczającą progu bólowego.
2. TIJA-FA.
Przy niedostateczności wpływu żo-fa masaż można uzu-
pełnić intensywnymi uciskami (tija) po wykryciu mięśnio-
wych powięzi rozdzielczych i oddziałując na nie 1-3 razy.
3.JAO-FA.
Zabieg przeprowadza się po przygotowaniu mięśni ramion i
polega na obrocie kończyny górnej w stawie ramiennym.
Jedną ręką masażysta przytrzymuje staw łokciowy, drugą podnosi do dalszej części
przedramienia i układa na stawie przed-ramiennym. Ręka pacjenta powinna być
rozluźniona, dłoń zwisa. Wykonuje się płynne, miękkie ruchy obrotowe łokciem do
tyłu i w górę, następnie w dół i na zewnątrz. Średnica „rysowanego" koła stopniowo
wzrasta.

4. TIE-FA. Oklepywanie krawędzią dłoni.

Zabieg jest przedłużeniem opisanych powyżej i stosuje się na koniec zabiegu dla
polepszenia ogólnego działania. Jest to lekkie i szybkie oklepywanie krawędzią
dłoni brzegów mięśni czworobocznych. Wykonuje się szybko, bezboleśnie, przez 1-
3-5 minut.

Masaż strefy stawu ramiennego

Wskazania: zdrętwienie kończyn, niedowład i paraliż kończyn górnych, zaburzenia
w czuciu skórnym ręki, ból w okolicy stawu ramiennego i łopatki z ograniczeniami
w ruchu, bolesne utrudnienia w podnoszeniu ręki do góry, bóle i przykurcz mięśni
szyi i potylicy, sztywność mięśni karku.

40
Wyklucza się przeprowadzenie gwałtownych i szybkich ruchów oraz intensywne
wykonywanie zabiegu. Cały kompleks zabiegów, oddziałujących na staw, zawierający
żo-, tija- i jao - zabiegi trwa 3-5 minut. Następnie wykonuje się mocny ucisk (tija)
na punkty:
• TR 15 ciańlao, znajdujący się w górnej części łopatki, w dole nadgrzebienio-
wym;
• Gl 16 tziujgu - w zagłębieniu, tworzonym przez spojenie obojczyka z wyrost-
kiem barkowym łopatki na wysokości stawu ramiennego;
• TR 14 tziańlao - na tylnej powierzchni stawu ramiennego, z tyłu i poniżej
wyrostku barkowego łopatki;
• 1G 11 ciańtzun - poniżej środka łopatki pod jej kolcem, w środku dołu pod-
grzebieniowego;
• 1G 12 binfen - w dole nadgrzebieniowym, pośrodku kolca łopatki, gdzie przy
podniesionej ręce jest namacalne zagłębienie;

41
• 1G 10 naoszu - z tylu od stawu ramiennego przy zewnętrznej krawędzi łopatki, we
wklęśnięciu poniżej wyrostku barkowego topatki;
• IG 9 tziańczżeń - do tyłu i w do! od stawu ramiennego, pomiędzy kością
ramienną a łopatką, o 1 cuń powyżej tylnego brzegu fałdu pachowego.

4. BAŃ-FA.
Zabieg przeprowadza się po opisanych wy:
żej i wykonuje się go w następujący sposób:
ręka pacjenta jest ugięta w łokciu, który
został podniesiony na wysokość stawu
ramiennego, dłoń obejmuje strefę
nadłopatkową. Masażysta, jedną ręką
przytrzymując łokieć od dołu, drugą
V.
unieruchamia dłoń i powoli, płynnie
-mjn

odprowadza łokieć pacjenta do przodu i w

górę, następnie przywraca go do pozycji
wyjściowej. W ten sposób
łokieć opisuje krąg, którego średnica zwiększa się po powtórzeniach zabiegu.
Bań-fa wykonuje się 3-5 razy.

Masaż strefy stawu łokciowego i przedramienia

Wskazania: obrzęki i bóle w stawie łokciowym i przedramieniu po urazach, obcią-
żeniach fizycznych oraz nadwerężeniach treningowych; pourazowe uwięźnięcie
nerwu łokciowego, zapalenie nerwu promieniowego, bóle i zdrętwienie mięśni
przedramienia, którym towarzyszą ograniczenia w ruchu.

1. ŻO-FA.
Zabieg przeprowadza się w formie delikatnego obrotowego postępowego ugnia-
tania przedramienia od stawu łokciowego w kierunku dłoni, wzdłuż promienio-
wego brzegu (ze strony kciuka), wzdłuż kanału energetycznego płuc i jelita grubego,
na zmianę kciukami obu dłoni. Natomiast wolna ręka masażysty lekko
utrzymuje nieruchomo dłoń pacjenta. Każdemu następnemu ugniataniu towarzyszy
wzmocnienie siły oddziaływania, lecz nie przekraczając progu bólowego. Zabieg
powtarza się 3-5 razy.

2. T1JA-CIUJCZI. f-
Wykonuje się jednorazowy mocny ucisk na
punkt Gl 11 ciujczi, znajdujący się w połowie
odległości pomiędzy nadkłykciem bocznym a
promieniowym fałdem zgięcia łokciowego.
Jednocześnie drugą ręką masażysta przytrzy-
muje dłoń pacjenta, którego górna kończyna
jest ugięta w łokciu pod kątem prostym.
3. DO-CIUJCZI.
Zabieg wykonuje się od razu po przeprowa-
dzeniu tija-ciujczi i polega na uciskaniu o
umiarkowanej intensywności punktu ciujczi.
Później prostuje się kończynę górną, potrząsa
się n i ą trzymając za rozluźnioną dłoń,
następnie przeprowadza się lekkie postępowe
nawracanie do wewnątrz i zwracanie na
zewnątrz z wyciągnięciem w swoją stronę.

4. SIUAŃ-ŻO-CIUJCZI.
Uzupełnia poprzedni zabieg. Masażysta jedną
ręką utrzymuje nieruchomo łokieć pacjenta,
drugą obejmuje nadgarstek. Wykonuje
delikatne ugniatanie (żo) punktu ciujczi kciu-
kiem, doprowadzając jednocześnie przedramię
do ramienia i obrotem przedramienia i dłoni
na zewnątrz.
Zabieg przeprowadza się 1-3 razy, stop-
niowo zwiększając zakres obrotu i dopro- \\
wadzenia.

Masaż dłoni
Wskazania: uwypuklenie kaletki ścięgnowej z tyłu dłoni w okolicy „tabakierki ana-
tomicznej".
Wykonuje się żo - oddziaływanie dookoła uwypuklenia aż do rozgrzania i
rozluźnienia włókien i tkanek mięśniowych, po nim następuje zabieg techniką bu:
przesunięcie skóry i samego uwypuklenia od środka na peryferię postępującymi
rozsuwającymi i rozpłaszczającymi ruchami obu kciuków w przeciwległych kierunkach.
Później kaletkę ścięgnową nadrywa się w
obwodzie swego uwypuklenia sposobem ań lub
tija: jeden kciuk „wchodzi" pod wytwór, drugi -
zgięty - odsuwa uwypuklenie w przeciwnym
kierunku, lokując się powyżej wytworu. Skóra
podczas tego zabiegu nie może zostać
naruszona.
Zabieg kończy się lekkim ugniataniem żo.
Masaż pleców i kończyn dolnych
Wskazania: osteochondroza szyjna.

1.TIJA-FENCZI.
Przeprowadza się uciskanie 1. i 2. lub 1. i 3. palcem na
obydwa punkty fenczi (VB 20), znajdujące się pod
kością potyliczną o l cuń powyżej tylnej linii włosów
we wklęśnięciu przy zewnętrznym brzegu mięśnia
czworobocznego. Tija-fenczi wykonuje się ze stopnio-
wym zwiększeniem siły jedno-trzykrotnie, z płynnym
„wchodzeniem" w punkt i powolnym osłabieniem
ciśnienia.

2. ŻO-FA.
Wykonuje się powierzchowne okrężne ugniatanie mięśnia czworobocznego, za-
czynając od iniona w dół wzdłuż zewnętrznego brzegu. Zabieg wykonuje się oby-
dwoma kciukami symetrycznie. Masuje się mięsień nadgrzebieniowy i czworo-
boczny i swobodny brzeg ostatniego, międzyłopatkową przykręgosłupową
przestrzeń do wysokości V-VI kręgów piersiowych. Powtarza się 1-3 razy.

3. GUEŃ-FA.
„Wałkowanie" łokciowym brzegiem rozluźnionej dłoni z na wpół zgiętymi palcami.
Zabieg wykonuje się w tej samej strefie „kołnierzykowej", co i żo-fa, syme-
trycznie.

4. BU-DZIŃ-FA.
Odwracanie głowy z jednoczesnym lekkim doprowadzeniem podbródka do piersi.
Jedną dłonią masażysta obejmuje podbródek, układając palce na policzku, drugą -
pomaga obracać głowę, obejmując ją w ciemieniowo-potylicznej strefie. Zabieg
przeprowadza się w obie strony i może mu towarzyszyć lekki chrzęst. Wykonuje się
bez użycia siły.

5. TIJA-FA.
Wykonuje się jednorazowy ucisk zgiętym kciukiem w miejscu występowania bó-
lowych mięśniowych powięzi rozdzielczych, znajdujących się przy wewnętrznym
kącie łopatki. Ucisk wykonuje się z płynnym zwiększeniem siły i trwa do l minuty.
Omówiony zestaw przeprowadza się w całości w ciągu jednego seansu, czasem ze
względu na stan pacjenta zestaw może zawierać tylko część zabiegów. Seria lecz-
nicza składa się z 5-10 codziennych zabiegów i powtarza się później zgodnie z
zapotrzebowaniami. Wyznacznikiem skuteczności jest poprawienie ogólnego
samopoczucia, zanikanie lub znaczny spadek intensywności występowania bólów
głowy, szumu w uszach, poprawa wzroku itp., jak również rozluźnienie mięśni,
zanikanie stwardnień mięśniowych i bólów, w tym również miejscowych, przywracanie
ilości ruchów w szyjnej części kręgosłupa.

44
Masaż lędźwiowej części kręgosłupa
w okresie ostrego ataku choroby
Wskazania: drażniąco-odruchowy zespół schorzeń kręgów z miejscowymi bólami w
lędźwiowej części kręgosłupa; zespól trzewiowe-od ruchowy mięśniowy i bólowy,
któremu towarzyszy blokada czynnościowa segmentu ruchowego.
Pacjent leży na brzuchu, mięśnie rozluźnione. Ustala się lokalizację bólu i
poziom dotkniętego odcinka.

1. GUOŃ-FA.
Wykonuje się „wałkowanie" strefy poniżej i po-
wyżej dotkniętego chorobą odcinka, oraz z prawej i
z lewej od niego.
Powtarza się 3-5 razy dla każdej strony. Przy
niedostatecznie wyraźnych granicach blokady spo-
jenia na wysokości IV-V kręgów lędźwiowych
przeprowadza się następujące ruchy: podstawą dłoni
ostrożnie przyciśnij i oprzyj się o strefę za-
blokowanego odcinka leżącego w stosunku do
niego powyżej kręgu, drugą ręką unieś nogę za
biodro, powoli i ostrożnie kołysz nią w górę - w dół
i niedużym szarpnięciem przeprowadź działanie.

2. ŻO-FA.
Wykonuje się ugniatanie okrężne punktów:
• VG 3 jaojanguań - pomiędzy wyrostkami kolczystymi IV i V kręgów lędźwio-
wych;
• V 23 szeńszu - na kanale energetycznym pęcherza moczowego, na wysokości
odstępu pomiędzy wyrostkami kolczystymi II i III kręgów lędźwiowych, o 1,5
cunia w bok od tylnośrodkowego kanału energetycznego;
• V 40 wejczżun - pośrodku dołu podkolanowego. Na punkt wejczżun oddziałuje
się, w odróżnieniu od poprzednich, rozsuwającymi ruchami kciuków bez
przyciskania.

3. BO-FA.
Zabieg przeprowadza się obydwoma kciukami, symetrycznie, ruchami „rozsuwa-
jącymi" tkanki przykręgosłupowej strefy dotkniętego chorobą odcinka; zabieg
powtarza się powyżej i poniżej miejscowego bólu i wzdłuż osi kręgosłupa.

4. CA-FA.
Zabieg polega na ślizgających się „wyciskających" ruchach, wykonywanych pod-
stawą dłoni i przeprowadzanych wzdłuż osi kręgosłupa w obu kierunkach, i lekkim
(„dotykowym") powrocie do stanu wyjściowego nie odrywając rąk od skóry. Pacjent
zaczyna odczuwać intensywne rozgrzanie.

45

5. BAŃ-FA.
Pacjent powinien położyć się na boku, przeciwległym bolącemu. Nogi ugięte w
stawach kolanowych. Noga u góry - trochę bardziej przyciągnięta do brzucha.
Mięśnie rozluźnione. Ramiona płynnie odwraca się oparciem dłoni o strefę stawu
ramiennego w ten sposób, żeby doprowadzić łopatkę do powierzchni stołu masa-
żowego; druga ręka opiera się łokciem o strefę punktu VB 30 huantiao, znajdującą się
na pośladkach z tyłu od stawu biodrowego.
Czynność wykonuje się szarpnięciem z umiarkowaną siłą: prawa ręka - od
siebie, opierając się o łokieć, podczas odblokowania segmentu lędźwiowego jest
możliwy lekki chrzęst.
Masaż lędźwiowej części kręgosłupa po
usunięciu objawów bólowych
Wskazania: bóle mięśniowe ze strefami rozdzielczymi, uwarunkowane zapaleniem
mięśni lędźwiowych; uprzednie urazy z krwotokami do mięśni; zaniedbane, nie
wyleczone przypadki zapaleń korzeni nerwów rdzeniowych; stwardnienie mięśni
lędźwiowych po długo trwających obciążeniach statycznych.
1.GUEŃ-FA.
„Wałkowanie" przeprowadza się przykręgosłupowo wzdłuż kanału energetycznego
pęcherza moczowego 5-6 razy. Oprócz tego wykorzystuje się odmianę zabiegu gueń:
bardziej intensywne i szybkie, przypominające powierzchowne, ugniatanie okrężne.
Zabieg wykonuje się do rozgrzania mięśni, umiarkowanego przekrwienia skóry.
2. ŻO-FA punktów strefy przykręgoslupowej:
• V 23 szeńszu - na wysokości odstępów pomiędzy wyrostkami kolczystymi II i
III kręgu lędźwiowego, w odległości 1,5 cunia po obydwu stronach od tylno-
środkowej linii;
• V 25 daczanszu - na wysokości odstępu pomiędzy IV a V kręgiem lędźwio-
wym, na 1,5 cunia w bok;
• V 54 czżibiań - poniżej wyrostka kolczystego IV krzyżowego kręgu, w odległości 3
cunie w bok; Zabieg przeprowadza się intensywnie, trwa 1-2 minuty dla
każdego punktu
(symetrycznie). '
3. CA-FA.
Wykonuje się podobnie do opisanego wcześniej {str. 45), do pojawienia się uczucia
intensywnego ogrzania się.
4. PAJ-FA.
Zabieg polega na symetrycznym szybkim oklepywaniu przykręgosłupowej masy
mięśniowej strefy lędźwiowej środkowymi paliczkami palców obydwu rąk. Nie
powinno pojawiać się uczucie bólu.
Zabieg wzmacnia działanie zabiegu ca i umożliwia osiągnięcie większego roz-
luźnienia mięśni.
Masaż brzucha przy bólach żołądka
Wskazania: bóle brzucha, nasilające się przy nerwowo-psychicznych przeciąże-
niach, spożyciu zimnych potraw i innych czynnikach, którym (bólom) towarzyszą
zgaga, nudności, pogorszenie ogólnego samopoczucia. Pacjent leży na plecach.
1. MO-FA.
Okrężne, powierzchniowe rozcieranie, lekkie
i szybkie, wykonuje się w strefie punktów:
• VC 12 czżuwań - na środkowej linii brzucha, o
4 cunie powyżej pępka;
• E 25 tiańszu -na wysokości pępka i na ze-
wnątrz od niego o 2 cunie;
• VC 6 cłhaj - na środkowej linii brzucha, O l ,5
cunia poniżej pępka;
• E 36 tzusańli - o 3 cunie poniżej i l cuń na zewnątrz od rzepki kolanowej;
Jeden (para) punkt masuj około 2-3 minut, podczas masażu pacjent powinien
odczuwać przyjemne rozgrzanie wewnętrzne.
2. AŃ-, ŻO-FA brzucha.
Zabiegi przeprowadzane są po wyżej opisanych, na tych samych punktach. Naj-
pierw wykonuje się lekkie powierzchowne ugniatanie okrężne (żo), które prze-
mienia się w ucisk bez przesunięcia (ań). Oddziaływanie na każdy punkt (parę)
trwa około l ,5-2 minut.
Następnie pacjent kładzie się na brzuchu.
3. AŃ-, ŻO-FA pleców.
Zabiegi przeprowadzane są w strefie przykręgosłupowej na symetrycznych punktach
kanału energetycznego pęcherza moczowego V 18, 19, 20, 21, 22, 23: 1,5 cunia po
obu stronach od tylnośrodkowej linii, na wysokości odstępu pomiędzy wyrostkami
kolczystymi IX-X kręgów piersiowych i do 11-111 lędźwiowych odpowiednio.
Oddziaływanie wykonuje się w formie ugniatania powierzchownego (żo), powtarzając
5-6 razy, następnie - jako ucisk (ań) o umiarkowanej sile na strefę par V 18, 20, 21,
23 punktów, które są wspólne kanałom energetycznym wątroby, śledziony, żołądka i
nerek odpowiednio. Czas oddziaływania - 4-5 minut. Masaż kontynuuje się gdy
pacjent siedzi, a masażysta stoi naprzeciwko.
4. AŃ-, ŻO-FA ramion.
Obydwie ręce masażysty znajdują się w strefie nad łopatkami. Wykonuje się zabiegi
żo i ań na brzegach mięśnia naramiennego, mięśni powierzchni zewnętrznej ramienia
i przedramienia w okolicy przejścia kanałów energetycznych jelita grubego i
potrójnego świecznika w ich strefach rozdzielczych. Zabieg powtarza się 3-5 razy, do
rozluźnienia mięśni i pojawienia się u pacjenta uczucia ciepła i przyjemnego łamania
mięśniowego.
5. TIJA-FA.
Punkty GI 4 hegu i Cl 11 ciujczi (w dole pomiędzy l i l! kośćmi śródręcza i punkt w
połowie odległości między nadkłykciem bocznym i promieniowym końcem fałdu
zgięcia łokciowego) ugniata się silnym przyciskaniem tija przez l minutę.
6. CO-FA ramienia.
Masażysta umieszcza ramię pacjenta między
własnymi dłońmi i wykonuje w przeciwnych
kierunkach szybkie, „rozwałkowujące" ugnia-
tania zewnętrzno-wewnętrznych stref mięśnia
dwugłowego i trójgłowego; zabieg powtarza
się 3-5 razy w kierunku od stawu ramiennego
do łokciowego.
Mięśnie rozluźniają się, ogrzewają, poja-
wia się uczucie przyjemnego łamania.
7. CO-FA międzyżebrzy.
Pacjent łączy dłonie na potylicy; masażysta, stojąc z tyłu, wykonuje symetryczne
intensywne rozcierania dłoniową powierzchnią rąk (2. -5. palce) wzdłuż między-
żebrzy: od środkowej linii pachowej do mostka. Jego palce układają się na V-VHI
międzyżebrzach i, po wykonaniu trzech zabiegów co, przesuwają się o jedno niżej,
ogarniając V1-IX i VIł-X międzyżebrza (również powtarzając 3 razy). Wrażenia
pacjenta są podobne do wrażeń przy co-fa ramienia.
48
Masaż brzucha przy osłabieniu stolca
niezakaźnego pochodzenia
Pozycja pacjenta - leżąc na plecach.
1. I-CZŻI-CZAŃ.
Wykonuje się rozcieranie podłużne 2.-4. palcami
wzdłuż przedniośrodkowej linii brzucha od
punktu czżunwań VC 12 (o 4 cunie wyżej od
pępka) do punktu cihaj VC 6 (o l ,5 cunia poniżej
pępka) do pojawienia się umiarkowanego zaczer-
wienienia skóry.
2. MO-FA.
Wykonuje się głaskanie okrężne (tarcie) punktów cihaj (VC 6) i guańjuań (VC 4) -o 3
cunie poniżej pępka; zabieg wykonuje się 2.-4. palcami, zgodnie z kierunkiem
wskazówek zegara, przez 8-10 minut aż do pojawienia się trwałego zaczerwieniania.
Kiedy pacjent zaczyna odczuwać silne ciepło, podobny zabieg przeprowadza się
w okolicy symetrycznego punktu tiańszu (E 25), znajdującego się na wysokości pępka
i na zewnątrz od niego o 2 cunie.
Pozycja pacjenta - leżąc na brzuchu.
3. KUEŃ-FA.
Wykonuje się „wałkowanie" dłonią strefy przykręgosłupowej wzdłuż kanału ener-
getycznego pęcherza moczowego od punktu płszu V 20 (O l ,5 cunia w bok na
wysokości odstępu pomiędzy wyrostkami kolczystymi Xl i XII kręgów piersiowych) do
punktu szeńszu V 23 (na wysokości U i 111 kręgów lędźwiowych).
Zabieg wykonuje się symetrycznie dla każdej strony do osiągnięcia rozluźnienia
mięśni.
)
4. AŃ-, ŻO-FA strefy przykręgoslupowej.
Wykonuje się ucisk z ugniataniem punktów piszu (V 20), wejszu (V 21) (na wyso-
kości odstępu pomiędzy XII piersiowym w kierunku I lędźwiowego kręgu) i szeńszu
(V 23). Kciuki przez 1-2 minuty jednocześnie oddziałują na parę punktów, kolejno
przemieszczając się w kierunku ogonowym. Zabieg powtarza się do trzech razy.
5. MO-FA strefy przykręgosłupowej.
Wykonuje się głaskanie okrężne (tarcie) punktów strefy przykręgosłupowej w kie-
runku ogonowym. Wykorzystuje się punkty od piszu (V 20) do panguanszu (V 28) (na
wysokości odstępu między wyrostkami kolczystymi H i III kręgów krzyżowych, w bok
o 1,5 cunia). Na punkty te oddziałuje się do pojawienia się wrażenia intensywnego
ogrzania się.
49

Zabteg fw^-2 minuty w punkcie czancian (VG 1), znajdującym się pod kością
ogonową.
Masaż brzucha przy zaparciach
Przy zaparciu wykonuje się te same czynności, co i przy osłabieniu stolca, uzupełnione
następującymi zabiegami.
I-czżi-czań (1) przedłuża się niżej i sięga punktu guańjuań (VC 4) (4 cunie poniżej
pępka).
Mo-fa (2)-'w punktach cihaj (VC 6) i guańjuań (VC 4)'wykonuje się przy bardziej
wyrazistych odczuciach, później dodaje się zabieg żo-fa punktów szeńciue (VC 8)
(środek pępka) i cihaj (VC 6). Zabieg wykonuje się jednym palcem, nie wgniatając
pępka. Trzeba osiągnąć intensywne ogrzanie okolic pępka.
AŃ-, ŻO-FA
Na zakończenie masażu wykonuje się uciskanie i ugniatanie punktów tzusańli
(E36) i nejguań (MC6) (na wewnętrznej powierzchni przedramienia, powyżej
środka fałdu promieniowo-nadgarstkowego) przez 1 minutę dla każdego.
Oddziaływanie na punkt nejguań odbywa się mniej intensywnie, bez uczucia bólu.
Zabiegi na plecach pacjenta przeprowadza się podobnie jak opisane powyżej.
ROZDZIAŁ 4
Leczenie manualne stawów i
kręgosłupa
1. JAO-FA. Obrót w stawie ramiennym.
Zabieg przeprowadza się tylko na kończynach górnych w formie płynnych ruchów
obrotowych w stawie ramiennym. Ręka pacjenta musi być ugięta w stawie łokcio-
wym i rozluźniona. Prawą rękę masażysta (dla odpowiedniej pacjenta) podkłada pod
przedramię i unieruchamia ramię, przytrzymując go całą powierzchnią dłoni. Lewą
ręką masażysta przytrzymuje obręcz ramienną pacjenta, zapewniając statyczność
tułowia. Trzeba wykonać 5-6 ruchów obrotowych, lekko, płynnie, powoli, od środka
na zewnątrz ze zwiększającym się zakresem.
Jednocześnie obydwoma rękoma masażysta rozciąga ramię wzdłuż osi podłużnej.
Pod palcami lewej ręki, która unieruchamia ramię, powinno pojawić się wrażenie, że
odczuwa się przestrzeń pomiędzy powierzchniami stawowymi.
Zabieg ma różne wskazania i jest wykorzystywany głównie w leczeniu kom-
pleksowym przykurczy stawu ramiennego oraz przy pourazowym przywracaniu
ruchów w pełnym zakresie (nie w ostrym okresie).
2. SZEŃ-CIUJ-FA. Uginanie i prostowanie koń-
czyn.
Zabieg wykonuje się tak na dolnych, jak 5 na
górnych kończynach, które przy tym są roz-
luźnione i znajdują się w rękach masażysty.
Wykonując zabieg na kończynie górnej, masa-
żysta unieruchamia lewą ręką prawą rękę pa-
cjenta, podtrzymując i obejmując ją od dołu za
dalszą część przedramienia. Prawą ręką ma-
sażysta prostuje dłoń pacjenta, obejmując ją za
dalszą część dłoni i palce.
Prostowanie ręki odbywa się sprężyście, stopniowo, ze zwiększeniem zakresu,
lecz płynnie, bez nacisku. Rękę w stawie łokciowym prostuje się do końca.
Podobnie postępuje się w przypadku stawu goleniowo-stopowego. Przy braku
poważnych przykurczy wystarczą zwykle dwa-trzy powtórzenia.
Wskazania do przeprowadzenia zabiegu są podobne do wskazań dla jao-fa.
3.1. BAŃ-FA. Pociąganie szyi.
Przed przeprowadzeniem zabiegu trzeba przygotować mięśnie szyi: rozgrzać
i rozmiękczyć je rozcieraniem i ugniataniem
Pacjent siedzi, masażysta stoi za nim, układając prawą dłoń na skroniowo-
ciemieniową strefę lewej potowy głowy; lewą ręką delikatnie obejmuje pacjenta za
podbródek. Masażysta wykonuje lekkie obroty głowy pacjenta, żeby upewnić się w
gotowości mięśni szyi do manipulacji. Właściwy zabieg polega na delikatnych
sprężynowych obrotach głowy pacjenta w lewo (z opisanej pozycji rąk). Obrót
odbywa się w czołowej i strzałkowej (doprowadzenie podbródka) płaszczyznach,
przede wszystkim dzięki obrotom podbródka.
Z reguły przy przeprowadzeniu zabiegu słychać lekki chrzęst. Zabieg powtarza
się w przeciwną stronę również po przygotowaniu mięśni szyi lub zostawia się do
następnego zabiegu.
Trzeba podkreślić, że przed wykonaniem pociągania szyi należy pochylić głowę
pacjenta do przodu. Zabieg w żadnym przypadku nie może być przeprowadzany z
odchyloną do tyłu głową oraz z wykorzystaniem siły. Pacjent powinien odczuwać
pewność masażysty i całkowicie mu ufać. Zabieg wykonuje się niespodziewanie dla
pacjenta.
3.2. BAŃ-FA. Pociąganie lędźwiowo-piersiowego
odcinka kręgosłupa.
Zabieg również wykonuje się, gdy pacjent siedzi, i
następuje po opisanym wyżej pociąganiu w odcinku
szyjnym kręgosłupa. Nogi pacjenta są na wpół ugięte w
kolanach, kolana rozstawione, stopy opierają się o
podłogę. Ręce są opuszczone, głowa lekko pochyla
się na pierś. Masażysta stoi twarzą do pacjenta i -
podczas pociągania w lewo - blokuje prawą nogę
pacjenta swoją prawą nogą w ten sposób, żeby
powierzchnie wewnętrzne podudzi dotykały się i
wewnętrzna część strefy podkolanowej masażysty
znajdowała się trochę wyżej kolana pacjenta. Przy tym
stopa pacjenta pewnie opiera się o podłogę, noga lekko
napięta. Obydwie ręce masażysty układają się na strefie
stawów ramiennych pacjenta: przy pociąganiu w lewo - prawą - na przedniej
powierzchni lewego stawu ramiennego, lewą - na łopatkowo-barkowej
powierzchni pleców po prawej stronie.
Pociąganie przeprowadza się z umiarkowaną siłą, delikatnie i sprężyście. Ruchy
rąk: prawą - od siebie, lewą - na siebie. Obręcz ramienna odwraca się po osi
kręgosłupa. Możliwy jest lekki chrzęst.
Zabieg wykonuje się jeden raz w każdą stronę.
3.3. BAŃ-FA. Pociąganie w lędźwiowym odcinku kręgosłupa.
Zabieg warto przeprowadzać po tym, jak zostaną odblokowane położone powyżej
segmenty kręgosłupa. Niezbędny warunek - uprzednie przygotowanie mięśni
52
przykręgostupowych i odprężenie pacjenta. Pacjent leży na boku. Noga, znajdująca
się pod spodem, jest ugięta w kolanie i lekko przyciągnięta do brzucha, druga
-wyprostowana. Ręka, ta sama, co ugięta noga, również powinna być ugięta, dłoń
znajduje się pod policzkiem, przeciwległa ręka odrzucona za plecy i rozluźniona.
Masażysta, będąc zwrócony twarzą do pacjenta, jedną ręką obejmuje staw ra-
mienny i opiera się łokciem drugiej ręki o strefę huantiao (VB 30), która znajduje
się poza stawem biodrowym. Oparcie o ten punkt zapewnia stabilność ręce, która
energicznie odwraca obręcz ramienna pacjenta w kierunku „od siebie" z możliwym
chrzęstem w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Zabieg można powtórzyć
dla drugiej strony.
3.4. BAŃ-FA. ^Prostowanie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Zabieg ten uzupełnia poprzednie i umożliwia osiąganie odblokowania segmentów
międzykręgowych odcinka lędźwiowego. Pacjent leży na brzuchu, ręce są
ułożone wzdłuż tułowia, całe ciało rozluźnione. Masażysta, stojąc z boku, pod-
prowadza rękę pod dalsze części bioder. Drugą ręką delikatnie opiera się o lę-
dźwiowy odcinek kręgosłupa. Masażysta kołysze wyprostowane nogi pacjenta płyn-
nymi ruchami w górę - w dół, zwiększając zakres i przekładając stabilizującą
kręgosłup rękę od spojenia krzyżowo-lędźwiowego do lędźwiowo-piersiowego.
Niedopuszczalne są odczucia bólu. Zabieg powtarza się na następnych spotka-
niach.
4. TAŃ-TZIŃ-FA. Masaż palców. Masaż przeprowadzą
się w stanie rozluźnienia kończyn górnych. Masażysta
delikatnie unieruchamia lewą ręką dłoń pacjenta,
prawą ugniata palce, kolejno je układając pomiędzy
swoje twardo złączone i zgięte wskazujący i
środkowy palce. Masuje się każdy palec pacjenta,
zaczynając od kciuka,
wzdłuż powierzchni grzbietowo-dłoniowych. Przy tym słychać lekki chrzęst palca i
trzask ześlizgujących się palców masażysty. Wyznacznikiem prawidłowości prze-
prowadzenia zabiegu jest pojawiające się wrażenie uwolnienia międzystawowych
powierzchni palców, lekkiego ich stukania.
Zabieg uzupełnia się lekkim obrotem każdego palca po osi podłużnej. Przy
ustaleniu siły oddziaływania trzeba brać pod uwagę stopień gotowości palców do
zabiegu oraz ich możliwą patologię.
Zabieg uzupełnia się twardym jednorazowym
ugniataniem podłużnym palców wzdłuż po-
wierzchni bocznych, pochwyconych między 2. a
3. palcem masażysty.
Zabieg jest wielofunkcyjny.
5. CIAŃ-DOU-FA. Potrząsanie rozluźnioną koń-
czyną.
Zabieg przeprowadza się w leżącej pozycji pa-
cjenta - dla nóg, w siedzącej - dla rąk. masażysta
unieruchamia rozluźnioną rękę pacjenta, obejmując ją
w dalszej części przedramienia i dłoni, lekko nią
potrząsa dla sprawdzenia rozluźnienia mięśni, i
kilka razy miękko szarpie za rękę „na siebie" ze stopniowo wzrastającą
intensywnością. Ćwiczenie przypomina uderzenie batem.
W podobny sposób, lecz mniej intensywnie, wykonuje się zabieg na kończy-
nach dolnych, unieruchamiając je obejmując jedną ręką dalszy odcinek podudzia,
drugą - zewnętrzną i wewnętrzną kostkę, opierając dłoń o kość piętową.
Wyznacznikiem prawidłowości wykonanego zabiegu jest wrażenie uwolnienia
powierzchni stawowych, lekkie ich stukanie. Niedopuszczalny jest ból przy wyko-
nywaniu ćwiczenia.
ROZDZIAŁ 5
Profilaktyczny ogólnie
wzmacniający masaż
W rozdziale tym zostały opisane niektóre schematy masażu,
umożliwiające osiągnięcie harmonizacji biopola i optymalnego
funkcjonowania mięśniowo-ścięgnistych kanałów energetycznych.
Według stopnia oddziaływania zabiegi masażu profilaktycznego umownie dzielą się
na lekkie, miękkie, zmiękczone, pewne> poważne. Taka chwiejna gradacja
dodatkowo podkreśla różnorodność odmian tego samego zabiegu masażu. W
każdej konkretnej sytuacji trzeba zwracać uwagę przede wszystkim na poziom
statusu energetycznego pacjenta i doświadczenie lecznicze masażysty. Podczas
wykonywania masażu nie wolno również nie doceniać poprzednich chorób, zmę-
czenia pacjenta i temu podobnych czynników.
Masaż okolic szyi
Pacjent siedzi, lecz niektóre z przytoczonych zabiegów można wykonywać, gdy
pacjent leży na brzuchu.
1. ŻO-FENCZł. Ugniatanie okrężne punktu fenczi.
Punkt fenczi (VB 20) znajduje się w dole pod kością potyliczną przy zewnętrznym
brzegu mięśnia czworobocznego.
Punkt ugniata się kciukiem i środkowym palcem jednocześnie z obu stron, 3-
5 razy (około minuty). Wrażenia bólowe nie powinny być intensywne.
2. NA-FA. Szczypanie mięśnia czworobocz-
nego.
Zabieg wykonuje się obydwiema rękami jed-
nocześnie, pewnie i energicznie, lecz delikat-
nie, wystrzegając się pojawienia bólu. Kciuk i
jego podłoże przeciwstawia się pozostałym
czterem, obejmującym mięsień z przodu.
Wykonuje się 3-5 ruchów szczypiących do
pojawienia się wrażenia uległości, „płynności"
mięśni.
 3. GUEŃ-FA. „Wałkowanie", głaskanie podłużne
brzegu mięśnia czworobocznego i mięśnia
nadgrzebieniowego.
Zabieg wykonuje się albo symetrycznie oby-
dwiema rękoma, albo wymiennie jedną i polega na
lekkich, ślizgających się, jednocześnie lekko
wyciskających w kierunku obrzeży ruchach
zaczynając na wysokości V1-VI1 kręgów szyjnych
(punkt VB 21 tziańtzin) do guza kości ramiennej
(punkty GI 15 tziańjuj); przy tym dłoń powinna być rozluźniona i na wpół zgięta, tak
jakby obejmowała wyobrażalne jajko; masaż wykonuje się na zmianę grzbietową
i dłoniową stroną łokciowego brzegu dłoni, a także zgiętym małym palcem.
Zabieg powtarza się minimum dwa razy, rozluźnia mięśnie i łagodzi wrażenia
bólowe, wywołane poprzedzającym zabiegiem na-fa.
4. ŻO-TZIAŃCZŻEŃ. Ugniatanie okrężne
punktu tziańczżeń.
Punkt tziańczżeń znajduje się z tyłu i w dół
od stawu ramiennego, pomiędzy kością
ramienną a łopatką, o l cuń powyżej tylnego
końca fałdu pachowego. Ugniatanie punktu
trwa około 1 minuty, odbywa się symetrycznie
po obu stronach do osiągnięcia progu bó-
lowego.
5. ŻO-TZIAŃTZIN. Ugniatanie okrężne punktów tziańtzin i tziańczżunszu.
Wykonuje się ugniatanie punktu (VB 21) tziańtzin (środek odległości od VII kręgu
szyjnego do guza kości ramiennej) i punktu tziańczżunszu (IG 15) (przy wewnętrznej
krawędzi łopatki, o 2 cunie w bok od tylnośrodkowej linii, na wysokości VII
szyjnego - I piersiowego kręgów).
W tych punktach przewiduje się intensywne wrażenia bólowe, w związku z
czym oddziaływanie na nie powinno być krótkotrwale (nie więcej, niż 30 se-
kund).
6. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne punktu tiańtzun.
Punkt tiańtzun (IG 11) znajduje się poniżej środka łopatki nad jej kolcem, pośrodku
dołu podgrzebieniowego.
Masaż punktu trwa od 30 do 60 sekund, symetrycznie, nie osiągając progu bólo-
wego.
7. GUEŃ-FA. „Wałkowanie", głaskanie liniowe mięśnia czworobocznego.
Zabieg przeprowadza się dwa razy w kierunku od środka na zewnątrz. Trzeba
osiągnąć rozluźnienie mięśni po poprzednich oddziaływaniach bólowych.
56
8. NA-FA. Szczypanie wewnętrznego brzegu łopatki.
Zabieg wykonywać trzeba miękko, powoli, powinien być przyjemny i przynosić
ulgę.
Zabieg przeprowadza się symetrycznie po obu stronach. Ręce masażysty układają
się na swobodnych powierzchniach mięśnia czworobocznego. Przy tym kciuk
przeciwstawia się czterem pozostałym, obejmującym przedni brzeg mięśnia.
9. NA-FA. Szczypanie wewnętrznego brzegu łopatki.
Rozluźniona ręka pacjenta powinna być ugięta w łok-
ciu, dłoń obejmuje staw ramienny po przeciwnej stronie.
Masażysta, stojąc twarzą do pacjenta, jedną ręką
przytrzymuje jego ugiętą rękę, podnosząc łokieć na
wysokość podbródka; palce drugiej ręki podchodzą
pod wystający kąt łopatki i jej wewnętrzną powierzchnię.
Szczypanie w tym przypadku przypomina wyciskanie.
Powtarza się 3-5 razy.
Trzeba unikać zbyt dużego wysiłku podczas prze-
prowadzenia zabiegu i pojawienia się wrażeń bólo-
wych. Przy stopniowym rozluźnieniu mięśnia palce
mogą przeniknąć pod łopatkę i lekko ją unieść.
10. CZŻAŃ-DZIŃ-FA. Łączenie rąk nad głową.
Pacjent siedzi naprzeciwko stojącego masażysty, ręce ma podniesione do góry i
wyprostowane, dłonie odwrócone w górę, palce są splecione. Masażysta unieru-
chamia łokcie dłońmi i miękko i sprężyście zbliża ręce pacjenta.
Przewiduje się pojawienie w rękach wrażenia przyjemnego łamania mięśni.
Zabieg wykonuje się jeden raz.
57
11. NA-FA. Szczypanie, głębokie ugniatanie zewnętrznej powierzchni rąk.
Kończyny górne są opuszczone i rozluźnione. Jedną ręką masażysta przytrzymuje
dłoń pacjenta, a drugą ugniata zewnętrzne mięśnie ramienia, zaczynając od stawu
ramiennego w kierunku łokciowego. Zabieg przypomina wyciskanie i wykonuje się
pewnie i wystarczająco intensywnie, powtarzając 3 razy dla każdej strony.
Pacjent powinien odczuwać rozgrzanie i przyjemny ból mięśni.
12. AŃ-ŻO-CIUJCZI. Uciskanie i ugniatanie punktu ciujczi.
Punkt ciujczi (Gl 11) znajduje się pośrodku odcinka pomiędzy podkłykciem bocznym
a promieniowym końcem fałdu zgięcia łokciowego (przy ugiętej ręce).
Oddziaływanie na punkt odbywa się symetrycznie w formie jednorazowego
mocnego ucisku (ań), przekształcającego się w ugniatanie okrężne o zmniejszającej
się intensywności (żo). Czas trwania ań-fa około 15-20 sekund, żo-fa - do 1,5
minuty.
Odczucia nie powinny być zbyt wyraziste.
13. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne zewnętrznej powierzchni przedramienia.
Ręka pacjenta powinna być rozluźniona, przytrzymuje się za dłoń i nadgarstek.
Masażysta z umiarkowaną siłą wykonuje jednorazowo postępowe ugniatanie okrężne
powierzchni zewnętrznej zaczynając od stawu łokciowego do nadgarstka.
Ugniatanie przeprowadza się jednorazowo wzdłuż linii kanału energetycznego
jelita cienkiego (powierzchnia łokciowa tylnej części przedramienia), potrójnego
świecznika (część środkowa) i jelita grubego (strona promieniowa).
14. AŃ-ŻO-HEGU. Uciskanie i ugniatanie punktu
hegu.
Punkt hegu (Gl 4) znajduje się pomiędzy l a H kośćmi
śródręcza, na końcu fałdu skórnego.
Działanie jednorazowe, symetryczne, podobne
do zabiegu ań-żo-ciuj-czj.
15. TAŃ-TZIŃ-FA. Ugniatanie bocznych powierzchni palców.
Dłoń pacjenta jest rozluźniona, unieruchomiona w lewej ręce masażysty. Kolejno
ugniata się powierzchnie boczne palców obydwu rąk w taki sposób, żeby one
przechodziły między ugiętymi i twardo złączonymi wskazującym i środkowym
palcem.
16. CIAŃ-DOU-FA. Potrząsanie ręką.
Masażysta trzyma rozluźnioną rękę pacjenta za najdalsze paliczki 2.-5. palców,
umieszczając swój wskazujący i środkowy palec pod nimi, a kciuk - na górze.
Właściwy zabieg polega na podobnym do uderzenia batem potrząsaniu ręką z
jednoczesnym przyciąganiem do siebie.
Zabieg wykonuje się jednorazowo, lekko, bez zastosowania siły, lecz sprężyście.
Szarpnięcie „na siebie" jest niedopuszczalne. Potrząsanie kończy się obrotem ręki
w stawie ramiennym z tyłu w przód, nie gwałtownie, robiąc 3-5 obrotów o
wzrastającej średnicy.
W wyniku prawidłowo przeprowadzonego przygotowania rozluźniającego
mięśnie i właściwego zabiegu do-fa, można zlikwidować blokady czynnościowe w
górnej części kręgosłupa.
17. KUO-SIUN-FA. Uruchomienie kręgów pier-
siowych z oparciem.
Wykonuje się, gdy pacjent siedzi ze złączonymi „w zamek"
rękoma, ułożonymi na potylicy. Masażysta, stojąc z tylu, kładzie
ręce na ramiona pacjenta, bliżej pach; ugięta w kolanie noga
opiera się między łopatkami o kręgosłup. Nacisk na
zablokowany segment lepiej przeprowadzać przez miękki
podkład. Jednocześnie wykonuje się ruch w przeciwnym
kierunku: obręcz barkową przesuwa się rękoma do tyłu i
kolanem wygina się odcinek piersiowy kręgosłupa do tyłu.
Zabieg wykonuje się jednorazowo, na wydechu, miękkim szarpnięciem, któremu
towarzyszy słaby chrzęst; nie może przy tym pojawić się ból.
Masaż pleców i kończyn dolnych
1. AŃ-FA. Ucisk przerywany wzdłuż osi kręgosłupa.
Pacjent leży na brzuchu, masażysta znajduje się po lewej stronie, odwrócony do jego
nóg. Dłoń masażysty znajduje się na kręgosłupie pacjenta, ułożona w kierunku kości
ogonowej (od głowy), druga dłoń leży w poprzek niej. Osi strzałkowe dłoni są połą-
czone w rzucie punktów laogun (MC 8).
Podstawą dłoni wykonuje się przerywany ucisk punktowy z następnym przesu-
nięciem w kierunku leżącego poniżej segmentu. Zabieg zaczyna się od pierwszych
 piersiowych segmentów kręgowych i powtarza
się po 1-2 wyrostkach kolczystych do
lędźwiowego odcinka kręgosłupa nie odry-
wając rąk od pleców.
Ań-fa powtarza się 1-2 razy. Intensyw-
ność oddziaływania reguluje się w zależności
od gotowości segmentów międzykręgowych
do mobilizacji: od lekkiej, umiarkowanej do
znacznej, wyraźnej (dla mężczyzn o mocnej
budowie ciała). Zabiegowi towarzyszą
chrzęsty, lecz bólu być nie powinno.
2. NA-FA. Szczypanie, głębokie ugniatanie pleców.
Zabieg wykonuje się na rozgrzanych miękkich mięśniach i polega na głębokim
złapaniu masy mięśniowej, uniesieniu jej i „wyciśnięciu". Przeprowadza się z góry w
dół i w bok, wzdłuż ułożenia włókien mięśniowych, symetrycznie po obu stronach,
powtarzając po 3 razy.
Zabiegowi nie powinien towarzyszyć ból, trzeba wykonywać go dosyć inten-
sywnie, pewnie, lecz delikatnie i płynnie, osiągając wyraziste zaczerwienienie skóry i
„płynność" mięśni.
3. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne wzdłuż ułożenia kanału energetycznego pęcherza
moczowego.
Ugniatanie trzeba zacząć od punktu VG 14 daczżuj (pomiędzy wyrostkami kolczy-
stymi VII szyjnego i I piersiowego kręgu), schodząc następnie wzdłuż strefy przy-
kręgosłupowej o 1,5 cunia w bok od linii tylnośrodkowej. W okolicy odstępów
międzykręgowych wykonuje się uciski przez 20-40 sekund. Zabieg powtarza się do
3 razy.
4. ŻO-FA. Ugniatanie rozdwojone odstę-
pów międzykręgowych.
Zabieg wykonuje się kciukiem i zgiętym pal-
cem wskazującym, stworzonym w ten spo-
sób „widelcem". Odstępy międzykręgowe
ugniata się ruchem „unoszącym" wyrostek
kolczysty: od dołu w górę i od środka na
zewnątrz, pałce są trochę rozstawione.
Zabieg wykonuje się jednorazowo.
r mięśni. Tkanki „uspokajają się" po poprzednich
60
5. FEN-TZłŃ-FA. Ugniatanie kciukami obu dłoni
punktów przykręgosłupowych, bolących przy
naciskaniu, lub punktów, znajdujących się na
kanałach energetycznych pęcherza moczowego,
odpowiednio do wskazań. Zabieg wykonuje
się w formie jednorazowego, umiarkowanego
w sile ucisku z wibracją z góry w dół, nie
odejmując palców. Początek i zakończenie
ugniatania powinny być płynne.
6. BA-LAO-FEN-TZIŃ. Ucisk punktów krzyża.
Zabieg wykonuje się na wpół zgiętym kciukiem, pozostałe palce w tym momencie są
złączone w pięść. Uciska się punkty kanału energetycznego pęcherza moczowego:
V 34-V 31, położone poniżej 1V-1 środkowych grzebieni krzyżowych, odpowiadające
IV-I tylnym otworom krzyżowym; oraz V 30-V 27, znajdujące się na wysokości
odstępów pomiędzy wyrostkami kolczystymi od IV krzyżowego do I-1I krzyżowych,
w bok od tylnośrodkowej linii o 1,5 cunia.
Masaż wykonuje się postępowo od dołu w górę, w formie jednorazowego
ucisku punktowego o zwiększającej się sile do osiągnięcia progu bólowego oraz ze
stopniowym obniżeniem siły ucisku.
7. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne strefy przykręgo-
słupowej.
Zabieg przeprowadza się symetrycznie kciukami
obydwu dłoni, wykonuje 2-3 cykle w umiarko-
wanym tempie. Kierunek i kolejność - w dół
-do góry - w dół.
8. FEN-TUJ-FA. Ugniatanie z uciskaniem. Ugniatanie kręgosłupa.
Zabieg wykonuje się w formie delikatnego, ze zwiększającą się intensywnością
przeprowadzanego uciskania kciukiem lub podstawą dłoni skrzyżowanych rąk
wzdłuż osi kręgosłupa, wykonuje się go sprężynowe, lecz bez gwałtownych szarp-
nięć. Zabieg powtarza się 3-5 razy.
9. GUEŃ-FA. „Wałkowanie", rozcieranie liniowe.
Zabieg wykonuje się 1-3 razy od góry w dół,
wzdłuż osi kręgosłupa lub wcześniej ugniatanych
działaniach.
10. Tl-FA. Lekkie oklepywanie.
Wykonuje się albo krawędzią rozluźnionej dłoni z na wpół zgiętymi palcami, albo
drugimi paliczkami 2.-5. palców, złączonych w pięść (dłoń tu też jest rozluźniona).
Zabieg wykonuje się przykręgosłupowo, jednorazowo, od góry do dołu. Za jego
pomocą można osiągnąć szybką regenerację czynnościową mięśni.

11. DIAŃ-HUANTIAO. Silny ucisk punktu huantiao.

Punkt huantiao (VB 30) znajduje się na pośladku, z tylu stawu biodrowego. Ucisk
powinien być mocny, jednorazowy, stopniowo osiągający próg bólowy. Czas
oddziaływania nie powinien przekraczać l minuty. Kończyć ucisk trzeba też stop-
niowo.
Zabieg można wykonywać palcem, stawem ugiętego palca, łokciem.
Cel oddziaływania: usunięcie prawdopodobnej mięśniowej blokady ścięgni-
stej wzdłuż przepływu energii pęcherzyka żółciowego.

12. DIAŃ-CZENFU. Silny ucisk punktu czenfu.

Punkt czenfu (V 36) znajduje się pośrodku fałdu podpośladkowego. Zabieg prze-
prowadza się podobnie do 11.
13. NA-FA. Szczypanie, głębokie ugniatanie
bioder.
Zabieg wykonuje się obydwiema rękoma, dłonie
obejmują biodro, 2.-5. palce są złączone, kciuk
jest ustawiony naprzeciwko. Ugniatanie powinno
być głębokie, lecz delikatne, intensywne, lecz nie
szybkie; od fałdów podpośladkowych - w kie
runku kolana, po 3 razy dla każdej strony. W wy
niku mięśnie .się rozgrzewają, stają się miękkie
i elastyczne. '

14. AŃ-FA. Głębokie uciski na zmianę.

Zabieg przeprowadza się na tylnej powierzchni
bioder i podudzia, wzdłuż kanału energetycznego
pęcherza moczowego i polega na uciskaniu na
zmianę obu kciukami,.ułożonymi w poprzek lub
wzdłuż kanału energetycznego, albo kciukiem
jednej ręki ze wzmacniającym ciśnienie na niego
kciukiem drugiej ręki.
Ucisk powinien być głęboki, powolny, płynny,
bez obrotów i wibracji, do pojawienia się przyjemnego lekkiego bólu
mięśniowego i umiarkowanym promieniowaniem bólu wzdłuż nerwu
kulszowego.
Zabieg pomaga w przywróceniu zdolności do pracy mięśni bioder.
15. NA-FA. Szczypanie okolic ścięgna piętowego. miękkości mięśni, wrażenia
Zabieg wykonuje się w okolicy tylnej trzeciej części podudzia nad wolnym brzegiem giętkości.
ścięgna piętowego i polega na delikatnym, lecz intensywnym uchwyceniu tkanek
podanej strefy kciukiem i ugiętym palcem wskazującym. Podudzie jest masowane 2.
od góry w dół jednorazowo. NA-
BIŃ
16. TOU-FA. Uciskanie biodra w różnych kie- -
runkach. GU.
Masażysta stoi z boku plecami do tej części Ugn
stołu, gdzie znajduje się głowa pacjenta; ruchy iatan
masażowe zaczynają się od fałdu podpo- ie
śladkowego w kierunku podkolanowego. Ten rzep
zabieg przypomina ugniatanie liniowe podstawą 20. CZŻAN- ki.
dłoni, lecz ma następujące cechy wyróżniające: TZIŃ. R
• Wykonuje się ugniatanie „prasujące", de- Zabieg wykonuje się przy blokadzie zep
likatne przyciskanie tkanek; w okolicy spojenia na wysokości kę
• Kierunek ruchów zmienia się w stosunku do podłużnej osi biodra: kilka na IV-V kręgów lędźwiowych i nale
zewnątrz i do środka na zmianę. Tou-fa powtarza się 3-5 razy dla każdej strony. wykonuje się, gdy pacjent leży na ży
plecach. Noga pacjenta powinna być lekk
17. GUEŃ-FA. „Wałkowanie", głaskanie liniowe tylnej powierzchni biodra i podudzia. ugięta w stawie kolanowym ł o
Zabieg wykonuje się 3-5 razy, od góry w dół, od środka w bok. przyciągnięta do brzucha i do unie
środka. Masażysta jedną ręką ść,
18. TU-FA. Lekkie oklepywanie tylnej powierzchni biodra i podudzia. przytrzymuje obręcz biodrową, troc
Zabieg wykonuje się krawędzią dłoni lub drugimi paliczkami 2.-5. ściśniętych w opierając się dłonią o kolec bio- hę
pięść palców, 3-5 razy, również w kierunku od środka w bok. drowy przedni górny, drugą przy- prze
trzymuje kolano. Ruch polega na suw
19. BAŃ-FA. Odblokowanie spojenia na wysokości IV-V kręgów lędźwiowych. gwałtownym (umiarkowanej siły) ając
Zabieg wykonuje się następująco: masażysta, znajdując się z boku od pacjenta, jedną odciskaniu kolana do dołu i w
ręką unosi jego nogę, obejmując biodro przy kolanie. Drugą rękę masażysta układa wewnątrz. bok
trochę wyżej spojenia na wysokości 1V-V kręgów lędźwiowych, opierając się podstawą Zabieg powtórzyć dla drugiej .
dłoni, i podnosi nogę w górę nogi. Prz
• w dół ze zwiększającym się y
Następna grupa zabiegów jest tym
zakresem ruchów. Manipulacji
wykonywana gdy pacjent leży na trze
dokonuje się delikatnym szarp-
ba
nięciem w górę i może jej towa- plecach.
uni
rzyszyć lekki chrzęst. Wykonywać
kać
bez bólu. l. NA-FA. Uchwyt z ugniataniem
poj
Zabieg powtórzyć dla drugiej bioder.
awi
nogi. Ten zabieg jest skuteczniejszy, gdy
ania
jest wykonywany obydwiema
się
rękoma na jednym biodrze.
u
Masażysta chwyta i unosi do góry
pa-
całą masę mięśniową. Masaż wy-
cjen
konuje się od osi w bok do
ta
pojawienia się elastyczności i
ból
u i urazów i stłuczeń stawu punkty w „Cyklu przemian" punktu sanińtziao (RP 6) -
niepr kolanowego. Nie przeprowadza się usinsiue punktami wiatru; wspólnego punktu ło iń - kanałów
zyje w ostrym okresie pourazowym. oddziaływanie na nie wywiera nogi. (RP 6 znajduje się z tyłu od
mnyc harmonizujący wpływ. Ten efekt kości piszczelowej, o 3 cunie
h 5. AŃ-ŻO-TZESI. Ucisk i ugniatanie może być lepszy przy ań-żo-fa wyżej od kostki przyśrodkowej.)
wraż punktu tzesi (E 41), znajdującego się
eń. na tylnym zgięciu stopy, we 3. DIAŃ-HE-DIN-SIUE. Ucisk No
Z wklęśnięciu pomiędzy ścięgnami, s'cięgna podkolanowego. ga
abieg na tej samej linii, co i drugi palec. Zabieg wykonuje się kciukiem dłoni. po
powt Ucisk powinien być umiarkowany, o win
Zabieg wykonuje się w formie
arza stopniowo zwiększającej się na
ucisku, przemieniającego się w
się intensywności, delikatny. być
ugniatanie okrężne. Mogą pojawiać
kilka się wrażenia bólowe, rozszerzania się. Zabieg umożliwia likwidację rozl
krotni Działania trwają 1-1,5 minuty. bólów w ścięgnach, zwiększenie ich uźn
e. elastyczności, poprawienie krążenia ion
Trzeba brać pod uwagę
Jego krwi. a i
uaktywniający skutek działania
cele wyp
punktu tzesi na kanał energetyczny
m jest żołądka; przy wypełnieniu łub 4. rost
przy gorączce tego kanału oddziaływanie TZI- owa
wróc na punkt tzesi jest zakazane. FA. na.
enie Okl Ruc
elasty epy hy -
6. AŃ-ŻO-TAJBAJ. Ucisk i
cznoś wan szy
ugniatanie punktu tajbaj (RP 3),
ci ie bkie
znajdującego się na przyśrodkowej
więz rzep i
powierzchni stopy, w dół i do tyłu
adlo ki. lekk
od główki pierwszej kości
m. Z ie.
śródstopowej, we wklęśnięciu.
abie Inte
Zabieg jest wykonywany podobnie
g nsy
do poprzedniego, lecz mniej
pole w-
intensywnie.
ga noś
na ć
7. AŃ-ŻO-TAJCZUN. Ucisk i
ugniatanie punktu tajczun. okle odd
Punkt tajczun (F 3) znajduje się we
64 pyw ział
wklęśnięciu pomiędzy pierwszą a aniu ywa
drugą śród-stopowymi kośćmi, rzep nia
powyżej stawów śródstopowo- ki po
paliczkowych o 0,5 cunia. Siła i czas kra win
oddziaływania na niego są takie węd na
same, jak i na punkt tajbaj. Punktów zia stop
tajczun, tak samo jak i ti.jbaj, nie mi nio
poleca się masować jednocześnie dło wo
symetrycznie (na prawej i lewej ni wzr
nodze). obu asta
Tajczun i tajbaj są to trzecie rąk. ć, a
nastę w a
pnie 8
zmni . o
ejsza b
ć się. J e
Zabie A j
g jest O m
wyko - u
rzyst F j
ywan A e
y . o
przy - s
lecze O g i
niu b o ę
nastę r l
pstw ó e o
t n d
i
z o d
w o
n e ł
a g u
c o ,
i .
ą G u
g o n
n l i
i e e
ę ń r
c u
i l c
e e h
m ż a
ą m
s c i
t e a
a g j
w o ą
u c
p
s a ś
k c c
o j i
- e ę
k n g
o t n
o ą y i
c ę
p r i
i ę ą z
ę k g w
t ą a i
o - ę
w o j k
e d ą s
- c z
k w a
c r o .
i a d
u c T
- a ś r
k r z
i s o e
e i d b
m ę k a
a
i s . o
t s
p o Z i
a p a ą
l ę k g
c r n
e n e ą
m a s ć

w z r o
s e u d
k w c b
a n h l
z ą u o
u t k
j r s o
ą z t w
c , o a
y p n
m l n i
; e i e
k o
d k w i
r o o
u p
g w s r
z
y w
w
r c
ó a
c ł
e y
n m
i
e z
a
r k
u r
c e
h s
ó i
w e
.
w
9. CZZAN-TZIŃ. Przeciąganie
s kolana do piersi.
t Zabieg polega na trzykrotnym
a przyciąganiu ugiętej w stawie
w kolanowym nogi do piersi: w pozycji
i środkowej, do środka i na zewnątrz.
e Jedną ręką masażysta unie-
s 65
k
o
k
o
w
o
-
g
o
-
l
e
n
i
o
w
y
m
ruchamia nogę pacjenta trzymając za sklepienie stopy, drugą - za kolano. Zabieg
powtarza się dla drugiej nogi, a później jednocześnie dla obu nóg. Przy pochyleniu
miednica pacjenta nie powinna odrywać się od powierzchni stołu. Przy
następstwach pourazowych stawu biodrowego zabieg trzeba wykonywać bardzo
ostrożnie, stopniowo zwiększając zakres ruchów.
10. TIAŃ-DOU. Pociąganie, rozciąganie kręgosłupa na lędźwiowo-krzyżowym
odcinku.
Pacjent leży na plecach, masażysta, stojąc w przy końcu stołu, chwyta nogi pa-
cjenta w kostkach i unosi je do 30 stopni. Następnie, odchylając się do tylu, lekko
stopniowo rozciąga kończyny dolne i dalszą część kręgosłupa. Zabieg wspomagany
jest czterema lekkimi wstrząsami i ostatnim, bardziej mocnym. Czynności można
powtórzyć kolejno dla każdej nogi, lekko obracając je do środka.
ROZDZIAŁ 6
Masaż dzieci
C hiński klasyczny masaż dzieci podobny jest do masażu dorosłych, lecz ma swoje
cechy szczególne. W pracy z dziećmi wykorzystywane są te same zabiegi, co
i w przypadku dorosłych, różnice polegają na sile oddziaływania, czasie trwania i
kolejności ich przeprowadzenia. Istnieją również zabiegi specjalne tylko dla masażu
dzieci.
Masażysta powinien być życzliwy i cierpliwy w stosunku do małego pacjenta, w
żadnym wypadku nie może się denerwować i złościć. Dzieci są wyjątkowo
spostrzegawcze i czule reagują na chęć niesienia im pomocy i potrafią odróżnić ją od
sztucznych umizgów i urzędowego do siebie stosunku. Trzeba zdobyć zaufanie
dziecka również dlatego, że czasem zabiegi masażowe wywołują ból, więc przy
następnym pojawieniu się masażysty dziecko może stanowczo odmówić ja-
kiegokolwiek współdziałania.
Cechy szczególne masażu dziecięcego
Najczęściej wykorzystywanymi technikami masażu są tuj-fa i żo-fa.
Najdłuższym jest mo-fa.
Zabieg cija-fa wykonuje się szybko, kończąc się żo-fa. Zabieg ań-fa też często
kończy się żo-fa.
Większość zabiegów jest połączona z oddziaływaniem na konkretne punkty.
Takie zabiegi, wywołujące wrażenia bólowe, jak cija-fa, na-fa, ne-fa, ań-fa, są
przeprowadzane na koniec całego masażu.
Przy intensywnych lub długotrwałych masażach można wykorzystywać nie-
które środki pomocnicze, chroniące delikatną skórę dziecka przed podrażnieniami,
takie jak talk lub białko surowego jajka. Najczęściej wykorzystuje się je przy
przeprowadzeniu zabiegu tuj-fa.
W związku z tym, że reakcja na ten sam zabieg u różnych dzieci może być
zupełnie inna, nie możemy dokładnie określić długości czasu trwania oraz ilości
ruchów masażowych przy wykonaniu któregokolwiek z zabiegów. Przecie wszystkim
trzeba zwracać uwagę na zaczerwienienie się skóry i reakcję dziecka na masaż.
Konkretne techniki masażu dziecięcego
1.TUJ-FA.
Zabieg dzieli się na liniowe, obrotowe i rozbieżne rozcieranie.
a) Rozcieranie liniowe wykonuje się poduszeczkami kciuków obu rąk jedno-
cześnie lub palcami środkowymi i splecionymi z nimi wskazującymi, które wzmacniają
środkowe, opierając się na nich. Zabieg przeprowadza się z reguły symetrycznie
wzdłuż kanału energetycznego pęcherza moczowego i składa się z
wymieniających się kolejno szybkich ślizgających się ruchów: w dół - z umiarkowaną
siłą, w górę - ledwo dotykając skóry.
b) Rozcieranie obrotowe jest podobne do liniowego, lecz jest wykorzystywane
dla oddziaływania punktowego i wykonuje się jako obrót zgodnie z ruchem
wskazówek zegara i niezgodnie - po przeciwległej stronie.
c) Rozcieranie rozbieżne wykonuje się jednocześnie obydwoma kciukami, złą-
czonymi na kształt łacińskiej litery „V", otwartej u góry. Palcami, stykającymi się w
pozycji wyjściowej, wykonuje się ruchy „rozsuwające", lekko i szybko „wygła-
dzając" skórę w górę i na boki.
Zabieg tuj-fa wykonuje się delikatnie, ślizgając się, cały czas z taką samą
prędkością, lecz dosyć szybko: częstotliwość ruchów może osiągać 120 na
minutę.
Wszystkie trzy odmiany zabiegu wykonuje się do pojawienia średnio inten-
sywnego zaczerwienienia się skóry. W celu uniknięcia podrażnień naskórka masaż
można wykonywać z wykorzystaniem talku, białka surowego jajka, soku wytłoczonego
z imbiru (lub cebuli) z wodą w stosunku 1:1.

2. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne.

Zabieg wykonuje się bardziej delikatnie, niż u dorosłego, kciukiem lub podstawą
dłoni. Można wykorzystywać również środkowy palec oraz krawędź dłoni.
Zabieg polega na delikatnym ugniataniu okrężnym nie odrywając palców od
skóry, wykonuje się lekko lub ze średnią silą, najpierw zgodnie z ruchem wskazówek
zegara, następnie - w przeciwną stronę, bez przyspieszenia.
Trzeba podkreślić, że powierzchnia dłoni nie przesuwa się po skórze, a pozostaje
w strefie położenia punktu lub strefie oddziaływania.
Szybkość przeprowadzenia zabiegu waha się w granicach 60-90 obrotów na
minutę.

3. AŃ-FA. Silny ucisk.

Zabieg wykonuje się kciukiem dłoni i charakteryzuje się silnym przyciskaniem
punktu lub skupiska punktów.
Zabieg może być kontynuacją ugniatania okrężnego (żo-fa). Intensywność ucisku
stopniowo zwiększa się i zmniejsza.
Siłę zabiegu określa się zgodnie z wiekiem i budową ciała dziecka, jego reakcją
na poprzednie masaże.
Ilość powtórzeń - około 2-3 razy.

68
4. MO-FA. Rozcieranie okrężne.
Zabieg wykonuje się podstawą dłoni lub złączonymi razem wskazującym, środko-
wym i serdecznym palcami i bardzo przypomina żo-fa. Też wykonuje się najpierw
zgodnie z ruchem wskazówek zegara, następnie w przeciwnym kierunku okrężnymi
ruchami obrotowymi, bez przyspieszenia, bez nacisku i przesuwania skóry.

5. TIJA-FA. Ucisk paznokciem.

Wykorzystuje się dla mocnego podrażnienia punktu (uspokojenia) w dwóch od-
mianach:
a) ugniatanie okrężne bez przesunięcia do pojawienia się bólu;
b) powolne zwiększenie siły oddziaływania do osiągnięcia progu bólowego i
takie same stopniowe zmniejszenie siły nacisku.
Zabieg wykonuje się jednorazowo. Wybór punktu zależy od taktyki leczniczej.

6. NE-FA. Biegnący fałd skóry. Zabieg

wykonuje się wzdłuż osi kręgosłupa, od dołu
w górę. Chwyć fałd skórny palcami obu rąk,
obydwa kciuki przesuwają fałd skóry do
przodu, a palce wskazujące i środkowe obu
dłoni przytrzymują utworzony wałek z
przodu, „prowadzą" go, układając go prosto-
padle do powierzchni ciała (częstym błędem
przy wykonaniu tego chwytu jest pochylenie
fałdu).
Fałd toczy się w linii prostej, wzdłuż tyl-
nośrodkowego kanału energetycznego na
odcinku kręgów lędźwiowych i piersiowych
oraz czasem wzdłuż kanału przedniośrodko-
wego: od punktu czżuntin (VC 16) do punktu
tiańtu (VC 22), lub podobnie do wachlarza:
na piersi od VC 16 do punktów czżunfu (P 1).
Trzeba ustalić średnią siłę oddziaływania,
przy której skóra nie będzie zbytnio odrywać się od dolnych warstw. Fałdu skórnego
nie wolno też szczypać lub skręcać.
Można akcentowaf/zabieg na punktach minmeń (VG 4), czżijan (VG 9), szeńcz-żu
(VG 12), daczżuj (VG 14), co odpowiada poziomom odstępów międzykręgo-wych:
Ul-11 lędźwiowych, VIII-VI1,1Y-I11 piersiowych oraz I piersiowego -VII szyjnego
kręgów.
Akcent wykonuje się lekkim „oderwaniem" fałdu. Podobne wzmocnienie miej-
scowe ne-fa przeprowadza się w miejscach utrudnionego przesunięcia fałdu, to
znaczy przy istnieniu blokady czynnościowej.
Akcentować zabieg ne-fa można wzdłuż całej osi kręgosłupa, wyliczając co
trzeci ruch. Cały zabieg wykonuje się jednorazowo.

69
7. JUŃ-FA. Rozcieranie okrężne.
Zabieg wykonuje się stroną grzbietową
środkowych paliczków ugiętych 2.-5. palców
lub boczną powierzchnią kciuka. Ruchy
powinny być lekkie, ślizgające się, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, z
prędkością 90-120 na minutę.
Masaż głowy i szyi
1. TUJ-TIAŃ-MEN. Rozcieranie liniowe czoła wzdłuż linii środkowej.
Pacjent leży na plecach, masażysta staje przy tym końcu stołu, gdzie znajduje się
głowa. Zabieg wykonuje się kciukami, 2.-5. palce obu dłoni układają się na strefach
ciemieniowo-skroniowych, delikatnie unieruchamiając głowę dziecka.
Zabieg wykonuje się od dołu w górę w formie wymiennego delikatnego kre-
skowego głaskania, ześlizgiwania. Skierowany jest wzdłuż równoległych linii ka-
nału energetycznego pęcherza moczowego i zaczyna się przy wewnętrznych koń-
cach brwi. Nie dotyka owłosionej części głowy. Wykonuje się lekko, szybko (90-120
razy na minutę), po 3-5 powtórzeń.
Pacjent zaczyna odczuwać ciepło i przyjemne lekkie rozszerzenie w okolicy
czoła. Zabieg jest wykorzystywany przy bólach głowy, przegrzaniach przy ostrych
schorzeniach oddechowych, zmęczeniu, osłabieniu, złym humorze i zaburzeniach
snu, niepokojach po przerażeniach u małych dzieci.
2. TUJ-BAŃ-GUN. Rozcieranie brwi.
Zabieg wykonuje się, gdy pacjent leży na plecach. Kciuki masażysty wykonują
symetryczne ruchy rozbieżne wzdłuż górnej krawędzi brwi, od środka - na ze-
wnątrz.
Masaż wykonuje się delikatnie i płynnie, wygładzając górny brzeg brwi, lekko je
przyciskając i ześlizgując się. Prędkość wykonania i ilość chwytów odpowiadają
zabiegowi tuj-tiań-men.
Pacjent odczuwa lekkie ciepło, przyjemne kłucie w okolicy brwi. Wskazania
dla przeprowadzenia zabiegu są podobne do tuj-tiań-men.
3. TUJ-TAJJAN. Rozcieranie punktu tąjjan.
Pacjent siedzi, lekko pochylając głowę go przodu, albo leży na plecach. Zabieg
wykonuje się symetrycznie poduszeczkami palców środkowych w okolicy pozaka-
nałowego punktu tąjjan: trochę niżej bocznego końca brwi, o l cuń na zewnątrz we
wklęśnięciu na skroni. Palce wykonują ruchy obrotowe w kierunku skroni,
najpierw głaskające, następnie - delikatnie ugniatające. Pod koniec zabiegu zmniejsza
się intensywność działania.
Szybkość wykonywania - 60-120 na minutę, przez jedną do półtorej minuty.
Zabieg jest kontynuacją opisanych wyżej technik masażu głowy i ma te same
wskazania.
4. TIJA-SZAN-GEŃ. Ucisk paznokciem w okolicy nasady nosa.
Pacjent znajduje się w pozycji leżącej lub siedzącej. Działanie wykonuje się w
punkcie, znajdującym się na nasadzie nosa, w zagłębieniu pomiędzy wewnętrznymi
kącikami oczu. Wykonuje się jednorazowy ucisk paznokciem kciuka z wibracją o
małym zakresie ruchów, do osiągnięcia progu bólowego.
Zabieg trwa kilka sekund. Pacjent zaczyna odczuwać lekki, przyjemny, lokalny
ból.
Wskazania: gotowość skurczowa przy niedoborze witaminy D, gorączkowe
drgawki lub stan skurczowy przy podwyższonej temperaturze, skurcze twarzy, ból
głowy, zawroty głowy.
5. TIJA-ŻEŃCZŻUN. Uciskanie paznokciem pod podstawą przegródki nosowej.
Pacjent znajduje się w pozycji siedzącej lub leżącej. Lewą ręką masażysta unieru-
chamia potylicę pacjenta, paznokciem kciuka prawej ręki wykonuje ruchy w okolicy
punktu żeńczżun (VG 26): wzdłuż linii środkowej, na granicy górnej i środkowej
części przestrzeni nad wargą górną i podstawą przegródki nosowej. Zabieg
wykonuje się jednorazowo, silnie i towarzyszy mu wyraźne uczucie bólowe.
Zabieg ma charakter reanimacyjny. Wskazaniami do przeprowadzenia są omdlenia
i stany napadowe, napady epilepsji, porażenie cieplne.
6. ŻO-INSIAN. Ugniatanie okrężne punktu insian.
Pozycja pacjenta - siedzi lub leży. Masażysta wykonuje ugniatanie punktu insian
(Gl 20), znajdującego się w bocznej bruździe skrzydła nosa, prostopadle poniżej
wewnętrznego kącika oka. Ugniatanie wykonuje się poduszeczkami palców wska-
zujących lub środkowych obydwu rąk, symetrycznie, ruchami obrotowymi w pro-
mieniowo-nadgarstkowych stawach.
Przeprowadza się 20-30 okrężnych ruchów ugniatających. Pacjent odczuwa
lekki ból.
Wskazaniami do zabiegu są utrudnienia w oddychaniu nosem, schorzenia nosa,
bóle głowy, bóle zębów, skurcz nerwowy.
7. ŻO-TZIACZE. Ugniatanie okrężne punktu tziacze.
Pacjent znajduje się w pozycji siedzącej lub leżącej. Masaż wykonuje się w okolicy
 ł 10. ŻO-ER-HOU-CZU. Obrót okrężny, ugniatanie okolic wyrostka sutkowatego.
punktu tziacze (E 6), znajdującego się z przodu i do góry od kąta szczęki górnej, | w
zagłębieniu. Ugniatanie wykonuje się poduszeczką palca środkowego, wzmocnionego
położonym na nim palcem wskazującym, symetrycznie po obu stronach przez 0,5-1
minutę.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są obwodowy niedowład nerwu
twarzowego, opadnięcie powieki górnej, nerwoból III pary nerwu trójdzielnego,
bóle w zębach żuchwy, zapalenie ślinianki przyusznej, bóle i napięcie mięśni po-
tylicznych i szyjnych, chrypka.
8. TUJ-SIŃ-MEŃ. Rozcieranie liniowe środkowej linii głowy. Zabieg można
wykonywać osobno lub jako kontynuację już opisanego chwytu tuj-tiań-men
(patrz nr 1) i jest przeprowadzany podobnie, lecz jest zgodny z tyl-nośrodkowym
kanałem energetycznym.
Działanie zaczyna się od punktu szeńtin (VG 24), znajdującego się o H cunia
powyżej przedniej granicy włosów, i kończy się w punkcie jameń (VG 15) - o ł/i
cunia powyżej tylnej granicy włosów (między I a II kręgami szyjnymi). Przesuwając
się w kierunku potylicy ręce masażysty obejmują głowę pacjenta w ciemieniowo-
potylicznych strefach, delikatnie ją unieruchamiając, a kciuki na zmianę wykonują
ruchy ślizgające się. Trzeba unikać zbyt mocnego uciskania i pojawienia się odczuć
bólowych.
Zabieg trwa 2-3 minuty, powtarza się 3-5 razy.
Przy nie zamkniętym ciemiączku wielkim u dzieci w pierwszym roku życia
trzeba się wstrzymać od zabiegu tuj-siń-meń.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są różnego rodzaju bóle głowy,
niepokój, zaburzenia snu, fobie i stany lękowe, drgawki, sztywność mięśni karku,
utrudnienia w oddychaniu przez nos i różnego rodzaju nieżyty nosa.
9. TUJ-ŻO-BAJHUEJ. Rozcieranie i ugniatanie punktu bajhuej.
Pozycja pacjenta - leżąc lub siedząc. Punkt bajhuej znajduje się na środkowej linii
głowy, w miejscu jej skrzyżowania z linią, łączącą przewody słuchowe zewnętrzne na
płaszczyźnie czołowej. Oddziaływanie punktowe wykonuje się kciukiem lub
palcem środkowym.
Można przeprowadzić lekki obrót okrężny ze stopniowym zwiększeniem siły
działania, które przemienia się w odczuwalny ucisk (żo). Wykonuje się do 50 ru-
chów ugniatających. Palec nie przesuwa się na skórze podczas obrotu.
Wskazania do zabiegu są dosyć podobne do wskazań do techniki tuj-siń-
meń. Trzeba tylko podkreślić, że wykorzystywanie punktu bajhuej jest bardziej
skuteczne na bóle głowy, zawroty głowy, drgawki i niepokoje. Oprócz tego,
może być wykorzystywany dla leczenia nietrzymania moczu i wypadnięciach
odbytnicy.
Punkt bajhuej, podobnie jak ińtan, ma wyraźne znaczenie energetyczne. Za
pośrednictwem tych punktów dokonuje się połączenie człowieka z energią ko-
smiczna. Zabiegi tuj-siń-meń i tu-żo-bajhuej czasem nazywane są „otwarciem bram
niebieskich" i zaczynają się od strefy „trzeciego oka".
72
Masażysta siedzi lub stoi twarzą do dziecka. Zabieg wykonuje się poduszeczkami
środkowych palców po obu stronach jednocześnie. Przy tym kciuk i palec wskazujący
przytrzymują małżowinę uszną i lekko odchylają ją.
Masaż wykonuje się w strefie punktów cimaj (TR 18) i łusi (TR 19), znajdują-
cych się poza małżowiną uszną na wolnej od włosów powierzchni wyrostka sut-
kowatego, na wysokości zewnętrznego przewodu słuchowego (cimaj) i o l cuń
powyżej tego miejsca (lusi). Obrót powtarza się 30-50 razy, szybko, delikatnym
bezbolesnym „wgniataniem".
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są oznaki zaczynającego się zastoju
żylnego i obrzęku - obrzmienia mózgu: bóle głowy, zawroty głowy, nud-ności,
wymioty, gotowość skurczowa, jak również uczucie przerażenia i lęku u dzieci.
11. NA-FENCZ1. Ugniatanie z uchwytem strefy punktów fenczi.
Pozycja pacjenta - leżąc. Masażysta znajduje się z tyłu po lewej stronie; lewą ręką
przytrzymuje on głowę dziecka w okolicy czoła, kciukiem i środkowym palcem
prawej ręki wykonuje zabieg symetrycznie w okolicy prawego i lewego punktu
fenczi (VB 20). Punkty te znajdują się pod kością potyliczną o l cuń powyżej tylnej
granicy włosów, w zagłębieniu przy zewnętrznym brzegu mięśnia czworoboczne-go.
Oprócz tego można ugniatać położoną niedaleko parę punktów tiańczżu (V 10),
znajdującą się trochę w stronę od Jamki" punktu fenczi i na tej samej wysokości.
Ugniatanie powtarza się 5-10 razy w formie przerywanego uciskania z małym
zakresem ruchów obrotowych do osiągnięcia progu bólowego, symetrycznie po
obu stronach i jednocześnie.
Wskazaniami do zastosowania zabiegu w strefie fenczi są silne schorzenia dróg
oddechowych, którym towarzyszą przegrzanie ciała, bóle głowy w okolicach czoła i
skroni, łzawienia; krwotoki z nosa; niepokoje i neurastenia.
Masaż punktów tiańczżu wykonuje się również przy schorzeniach dróg odde-
chowych z mocnymi bólami nosa i gardła, bólem głowy w okolicy potylicy i za
oczami, sztywnością mięśni karku.
12. TUJ-TIAŃCZŻU. Rozcieranie ślizgowe szyi w dół, od punktu tiańczżu.
Pozycja wyjściowa pacjenta i masażysty jest podobna do ich pozycji podczas prze-
prowadzenia zabiegu na-fenczi. Tuj-tiańczżu można wykorzystywać jako zabieg
samodzielny, a można również jako kontynuację na-fenczi, lecz wykonuje się go
palcami wskazującym i środkowym prawej ręki.
Zabieg polega na szybkim ślizganiu się po skórze szyi przy kanale energetycznym
pęcherza moczowego, symetrycznie, zaczynając od punktu tiańczżu (V 10) do V-VI
kręgów szyjnych. Odległość od środkowej linii szyi równa się przy tym l 1/3-1 H
cunie.
Zabieg wykonuje się szybko, do 100-200 razy, i delikatnie, gdy paliczki dalsze 2.
i 3. palców wyginają się i lekko odbijają.
73
 Wyznacznikiem osiągnięcia zamierzonego rezultatu przy przeprowadzeniu zabiegu
tuj-tiańczżu jest pojawienie się intensywnego zaczerwienienia się skóry, lekkiego
otarcia i, możliwie, wydzieliny posokowatej przy intensywnym oddziaływaniu.
Wskazania do wykonania - przegrzanie ciała przy schorzeniach dróg odde-
chowych, sztywność mięśni karku, bóle głowy, wymioty.
Masaż piersi
Podczas wszystkich zabiegów pacjent leży na plecach.
1. ŻO-TIAŃTU. Ugniatanie okrężne punktu tiańtu.
Zabieg wykonuje się poduszeczkami kciuka lub palca środkowego w okolicy punktu
tiańtu (VC 22), znajdującego się trochę wyżej od górnego brzegu wcięcia szyjnego
mostku. Ugniatanie wykonuje się przez lekkie uciskanie i obrót bez przesunięcia
palca na skórze, 10-15 razy, jednokrotnie. Nie powinno być uciskania na wcięcie
szyjne mostka.
Wyznacznikiem prawidłowego przeprowadzenia jest zaczerwienienie skóry.
Wskazaniami są kaszel, bóle gardła, napady dychawicy oskrzelowej, uczucie
ściskania za mostkiem, ciężkie odchodzenie plwociny.
2. ŻO-TUJ -TAŃCZŻUN. Rozcieranie i ugniatanie mostka w okolicy punktu
tańczżun.
Zabieg wykonuje się poduszeczką lub podstawą kciuka w formie ugniatania okręż-
nego w okolicy punktu tańczżun (VC 17), przemieniającego się w ślizgowe deli-
katne rozcieranie w górę wzdłuż mostka.
Zabieg trwa 1-1,5 minuty do pojawienia się umiarkowanego zaczerwienienia
skóry.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są kaszel, dychawica oskrzelowa,
uczucie ścieśnienia za mostkiem.
3. ŻO-ŻUGEŃ. Ugniatanie okrężne w okolicy punktu żugeń. Zabieg wykonuje się
w formie ugniatania okrężnego poduszeczką kciuka punktu żugeń (E 18),
znajdującego się w V międzyżebrzu , 4 cunie na zewnątrz od linii środkowej,
poniżej sutka o jedno międzyżebrze.
Zabieg trwa od 0,5 do l minuty, jest wykonywany symetrycznie po obu stro-
nach, do pojawienia się zaczerwienienia.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są kaszel, odbijanie z żołądka,
czkawka, słaby apetyt.
4. ŻO-ŻU-PA. Ugniatanie okrężne w okolicy punktu tiańsi. Zabieg wykonuje się w
formie ugniatania okrężnego poduszeczką kciuka punktu tiańsi (RP 18),
znajdującego się w IV międzyżebrzu, w bok od środkowej linii o 6 cuni (na
zewnątrz od sutka o 2 cunie).
Zabieg trwa od 0,5 do 1 minuty, jest wykonywany symetrycznie po obu stro-
nach, do pojawienia się zaczerwienienia skóry.
Wskazaniami do przeprowadzenia są kaszel, zadyszka, bóle w piersi, czkawka,
wymioty. Zabieg ma dobroczynny wpływ na dychawicę oskrzelową.
5. CA-MO-SIE-LEJ. Rozcieranie przestrzeni międzyżebrowych.
Masażysta obejmuje klatkę piersiową dziecka obydwoma rękami i dłoniową po-
wierzchnią palców wykonuje rozcieranie, zaczynając od tylnobocznych linii w kie-
runku mostka, symetrycznie, w okolicy V-X międzyżebrzy.
Zabieg można wykonywać w pozycji, gdy dziecko siedzi. W tej sytuacji masa-
żysta wykonuje rozcieranie od mostka do tylu.
Ilość ruchów masażowych - 30-60.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są powiększenie wątroby i śledziony,
niestrawność, bóle w okolicy dołku podsercowego.
Masaż brzucha
1. ŻO-FA. Ugniatanie okrężne punktu czżunwań.
Punkt czżunwań (VC 12), znajdujący się na środkowej linii brzucha, o 4 cunie
powyżej pępka, ugniata się ruchami okrężnymi środkowego palca lub podstawą
dłoni. Palce nie przesuwają się po skórze. Ugniatanie wykonuje się delikatnie,
umiarkowanie intensywnie. Wykonuje się 60-120 ruchów masażowych, w ciągu 3
minut, w zależności od założonego rezultatu: aktywizacji lub uspokojenia.
Wskazania: słaby apetyt, wymioty, czkawka, mdłości, wzdęcie brzucha, nie-
strawność, bóle brzucha.
Efekt działania można wzmocnić przez podobne oddziaływanie żo-fa na punkt
tzusańli (E 36) po obu stronach.
Zabieg żo-fa kontynuuje się w górę wzdłuż środkowej linii brzucha do punktu
tiańtu (VC 22), to znaczy do górnego brzegu wzięcia szyjnego mostku. Przede
wszystkim wykonuje się nacisk w już wymienianym punkcie tańczżun (VC 17),
który znajduje się na skrzyżowaniu przedniej linii środkowej, pośrodku odległości
między sutkami. Punkt VC 17 czynnościowo i energetycznie łączy piersiowy odcinek
kanału energetycznego potrójnego świecznika z kanałami serca, wątroby, śledziony i
jest węzłem wszystkich dodatkowych kanałów.
Wskazania: bóle w piersi, kaszel, zadyszka, skurcz przełyku, wymioty.
Możliwe są uciskania w innych punktach tej strefy przedniośrodkowego kanału
energetycznego w zależności od objawów. Zabieg wykonuje się podobnie do
oddziaływania na punkt czżunwań.
2. FEŃ-TUJ-FU. Rozcieranie skóry brzucha.
Zabieg wykonuje się wolną powierzchnią i podstawą kciuka obu dłoni i polega na
lekkim i szybkim rozcieraniu nadbrzusznej strefy od środkowej linii w bok. Roz-
 cieranie (tuj) zaczyna się od podżebrzy i stopniowo
przemieszcza się w dół. Skóra brzucha dziecka,
tkanka podskórna i warstwy mięśni delikatnie się
„rozsuwają".
Zabieg powtarza się 100-200 razy przez 3-5
minut, towarzyszy mu umiarkowane zaczerwić^
nienie się skóry. Dziecko powinno czuć się kom-
fortowo i odczuwać ciepło. Brzuch robi się miękki i
podatny na działania.
Feń-tuj-fu można uzupełnić zabiegiem mo:
okrężne (zgodnie z ruchem wskazówek zegara)
głaskanie, przechodzące w tarcie podstawą dłoni,
kciukiem lub dwoma-trzema palcami od jednego
punktu do drugiego lub wzdłuż kanałów
brzucha: środkowego, nerek, żołądka, śledziony.
(Kanał energetyczny nerek znajduje się po obu
stronach środkowego, w odległości 0,5 cunia, żo-
łądka - o 2 cunie, śledziony - o 4 cunie.)
Wygodniej jest wykonywać zabieg obydwiema
rękami.
Wskazaniami są bóle brzucha, niestrawność,
wymioty. W zależności od objawiających się symp-
tomów trzeba zwiększać lub zmniejszać oddzia-
ływanie, osiągając harmonijny lub uspokajający
skutek.
Zabiegi na brzuchu mogą zostać uzupełnione
oddziaływaniem na punkt tzusańli (E 36) w for-
mie ucisku o średniej sile. Można wykorzystać
również opisane w rozdziale l zabiegi feń-tziń-fa
(8), diań-siue-fa (9), czżen-din-fa (13).
3. TU-TZI. Oddziaływanie na pępek.
Istnieje w formie dwóch podstawowych odmian:
Żo - ugniatanie okrężne, obrót zgodnie z
ruchem wskazówek zegara, bez przesunięcia i
odrywania palców od skóry. Wykonuje się podu-
szeczką środkowego palca, wzmocnionego wska-
zującym, lub podstawą dłoni. Tempo średnie, sto-
sowana siła - umiarkowana; czas trwania - do 3
minut;
Mo - głaskanie okrężne, pocieranie. Wyko-
nuje się dwoma - trzema palcami lub podstawą
dłoni, lekko i szybko, również nie odejmując od
skóry, przez 3-5 minut.
76
Obydwie odmiany zabiegu na pępek można uzupełnić chwytaniem (szczypa-
niem) pępka 1.-3. palcami lub kciukiem i środkowym paliczkiem wskazującego.
Szczypanie wykonuje się delikatnie i towarzyszy mu ruch „na siebie" oraz wibracja.
Wykonuje się co 50. ugniatanie okrężne (żo) lub rozcieranie (mo) pępka.
Wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są bóle w brzuchu, wymioty, bie-
gunka, wypadnięcie odbytnicy.
4. ŻO-TIAŃSZU. Ugniatanie okrężne punktu tiańszu.
Zabieg polega na okrężnym symetrycznym ugniataniu (żo-fa) punktów tiańszu (E
25), znajdujących się na wysokości pępka, na zewnątrz o 2 cunie. Ugniatanie wy-
konuje się 2. i 3. palcami obu rąk od razu po zabiegu tu -tzi lub jako kontynuacja
zabiegu feń-tuj-fu. Czas trwania zabiegu - 3 minuty. Ilość ruchów zależy od wy-
branego celu oddziaływania: aktywizacji lub uspokojenia. Wskazaniami są
zaburzenia trawienia, słaby apetyt, bóle w brzuchu, wymioty, zaparcia, biegunka.
Oddziaływania na pępek (tu-tzi) i na punkt tiańszu umożliwiają normalizację pracy
jelit, harmonizację energii średniego świecznika.
5. NA-TU-TZIAO-TIAŃSZU. Szczypanie w okolicy punktów
tiańszu (E 25).
Zabieg powtarza się 3-5 razy do pojawienia się wrażeń bó-
lowych, intensywnego zaczerwienienia się skóry. Wskazaniami
są bóle brzucha, biegunka,
6. ŻO-DAŃ-TIAŃ.
Masaż wykonuje się w formie zabiegów żo i mo w okolicy
punktu cihaj (VC 6), znajdującego się na środkowej linii, o 1,5
cunia niżej pępka.
Zabieg trwa przez 1-3 minuty w formie 5-150 ruchów
obrotowych, do pojawienia się nieznacznego lub wyrazistego zaczerwienienia się
skóry.
Punkt ma szeroki zakres wskazań, spośród których można wyróżnić: bóle
dookoła pępka przy rozstrojach przewodu pokarmowego, bóle przy przepuklinie
pachwinowej, utrudnienia przy oddawaniu moczu, przy skurczach mięśnia zwie-
racza, nietrzymanie moczu, zaburzenia snu, niemocy, przygnębienie. Działając na
punkt cihaj trzeba dążyć do harmonizującego rezultatu.
7. TUJ-GUAŃJUAŃ. Rozcieranie okrężne punktu guań-juań. Zabieg żo-dań-tiań
można uzupełnić zabiegiem tuj-guań -juań: rozcieraniem okrężnym okolic
punktu guańjuań (VC 4), znajdującego się o 3 cunie poniżej pępka, boczną
powierzchnią złączonego z kciukiem ugiętego wskazującego palca. W tej sytuacji
pojawia się koncentracja energetyczna w tworzącej się pustej pięści.
Wykonuje się do 50 rozcierań okrężnych umiarkowanej intensywności, do po-
jawienia się lekkiego zaczerwienienia skóry i pojawienia uczucia ciepła.
77
Masaż pleców i lędźwi u dzieci
1. NA-TZIAŃTZ1N. Ugniatanie ze szczypaniem i uciskaniem punktu tziańtzin.
Zabieg wykonuje się w strefie oddziaływania punktu tziańtzin (VB 21), znajdującej się
na wysokości odstępu pomiędzy wyrostkami kolczystymi VII szyjnego i I pier-
siowego kręgu, pośrodku odlegtośći od środkowej linii pleców do głównej kości
ramiennej. Masę mięśniową umieść między palcami: złączonymi 2.-5. i kciukiem,
znajdującym się w punkcie tziańtzin. Lekko się go ściska i oddziela mięśnie od
niższych warstw z następnym uciskiem punktu.
Zabieg powtarza się 3-5 razy po obu stronach symetrycznie.
Wskazaniami do wykonania tego zabiegu są: przeziębienia, bóle w okolicach
pleców i ramion, ograniczenie ruchów w stawie ramiennym z utrudnieniami w
podnoszeniu ręki, neurastenia, lęk, bóle głowy.
2. ŻO-DACZŻUJ. Ugniatanie okrężne punktu daczżuj.
Zabieg wykonuje się za pomocą środkowego palca w
formie ugniatania okrężnego punktu daczżuj (VG 14),
znajdującego się pomiędzy wyrostkami kolczystymi VII
szyjnego i l piersiowego kręgu, ze zwiększającym się
naciskiem, osiągającym próg bólowy. Przeprowadza się
20-30 ruchów obrotowych do pojawienia się zaczer-
wienienia skóry i uczucia ciepła w strefie działania.
Zabieg stosuje się przy przeziębieniach, podwyż-
szonej temperaturze, bólach szyi i sztywności mięśni
karku, kaszlu; skurczach i stanach przedskurczowych,
którym towarzyszy nadciśnienie wewnątrzczaszkowe;
neuróżach.
Wpływ na punkt dadżuj można zwiększyć jednora-
zowym szczypaniem skóry, wykonywanym w formie
zacisku fałdu skórnego pomiędzy środkowymi paliczka-mi
2. i 3. palca i przyciągnięciem do siebie do momentu
pojawienia się odczuć bólowych i powstania (zwięk-
szenia) zaczerwienienia skóry. Przy wykonywaniu
szczypania skórę pleców i palce trzeba lekko zwilżyć
wodą.
Szczypanie wywiera dobroczynny wpływ przy pato-
logii oskrzelówo-płucnej, krztuścu.
3. ŻO-FENMEŃ. Ugniatanie okrężne punktu fenmeń.
Zabieg wykonuje się w formie 20-30 stopniowo wzmacniających się ugniatań okrężnych
punktu fenmeń (V 12), znajdującego się na wysokf ści odstępu między U a III kręgiem
piersiowym, o 1,5 cunia zgodnie z ruchem wskazówek zegara i w przeciwnym
kierunku w obie strony od linii środkowej. Można na dwa sposoby wykonać zabieg:
kciukami obu dłoni lub drugim i trzecim palcem jednej ręki.
Zabieg jest skuteczny przy przeziębieniach, którym towarzyszą kaszel i ból
glowy; przy bólach pleców. Wykonuje się zwykle razem z oddziaływaniem na
okolice punktu daczżuj (VG 14).
4. ŻO-SZEŃCZŻU. Ugniatanie okrężne punktu szeńczżu.
Zabieg polega na rozbieżnym w dół ugniataniu skóry w strefie punktu szeńczżu
(VG 12), znajdującego się pomiędzy wyrostkami kolczystymi III i IV kręgu piersio-
wego, poduszeczkami obu kciuków, przemieniającym się w ugniatanie lekkie. Palców
od skóry nie odrywamy. Wykonuje się 100-300 szybkich ruchów okrężnych do
powstania umiarkowanego zaczerwienienia się skóry i ciepła.
Wskazaniami do zastosowania zabiegu są przeziębienia, kaszel z plwociną,
zadyszka, duszność, dychawica oskrzelowa, bóle w piersi i wzdłuż kręgosłupa. W
przypadku przewlekłego schorzenia oskrzelowo-płucnego, długiego jego trwania,
masaż wykonuje się za pomocą niewielkiej ilości drobnej soli. Palce masażysty oraz
skóra pacjenta powinny być suche. W tym przypadku zwiększa się zaczerwienienie
skóry i odczucie ciepła.
5. ŻO-PISZU. Ugniatanie okrężne punktu piszu.
Punkt piszu (V 20) znajduje się symetrycznie na kanale energetycznym pęcherza
moczowego w odległości l ,5 cunia od odstępu między wyrostkami kolczystymi XI
i XII kręgu piersiowego, wywiera również wpływ na kanał energetyczny śledziony
i trzustki.. Zabieg wykonuje się kciukami obu dłoni lub ułożonymi w formie
widelca 2. i 3. palcami jednej ręki, stosuje się 50-100 ugniatań okrężnych.
Pojawia się miejscowe zaczerwienienie się skóry, odczucie ogrzania się,
przyjemnego bólu.
Wskazania: schorzenia wątroby i żołądka, żółtawość białkówki oka, bóle w
okolicy żołądka, zmniejszony apetyt, spowolnione trawienie, odbijanie się żołądka,
wymioty, biegunka, również przewlekła, obrzęki nóg, słabość mięśniowa i wy-
cieńczenie, krwawienia (zwiększona podatność na zranienia naczyń skóry i ślu-
zówki), reakcje alergiczne.
Zabieg jest skuteczny przy oddziaływaniu na bolesne punkty kanału energe-
tycznego na nogach, przede wszystkim - na tzusańli (E 36).
6. ŻO-SZEŃSZU. Ugniatanie okrężne punktu szeńszu.
Punkt szeńszu (V 23) znajduje się symetrycznie na kanale energetycznym pęcherza
moczowego, w odległości 1,5 cunia od odstępu pomiędzy wyrostkami kolczystymi II i
III kręgów lędźwiowych i jest „współczujący" kanału nerek. Zabieg wykonuje się 50-
100 razy podobnie do innych zabiegów żo w strefie przykręgosłupowej do pojawienia
się lekkiego bólu i odczucia miejscowego ciepła, powstania zaczerwienienia się
skóry.
Wskazania: biegunka, również przewlekła, bóle w strefie lędźwiowej i dookoła
pępka, słabość w nogach, brak siły, zwiększone męczenie się, przewlekłe schorzenia
nerek.
Masaż kręgosłupa
1. TUJ-TI. Liniowe rozcieranie kręgosłupa.
Zabieg wykonuje się 2. i 4. palcami zaczynając od punktu daczżuj (VG 14) w dół
wzdłuż kręgosłupa aż do krzyża. Siła oddziaływania oraz ilość ruchów bardzo się
różni w zależności od wieku. Trzeba unikać uczucia mocnego rozgrzania, wyraźnego
zaczerwienienia się skóry i urazów skóry. Ręka masażysty powinna być wy-
prostowana, kąt pochylenia około 45°. Poruszając się z powrotem od krzyża do
punktu dadżuj dłoń powinna być rozluźniona i
płynnie porusza się w górę, nie odrywając się od
skóry. Przy szybkim ześlizgiwaniu się w dół pod
dłonią w okolicy punktu laogun (MC 8) kumuluje
się energia.
Wskazań do stosowania zabiegu jest bardzo
dużo i są one związane z różnorodnością wskazań
do oddziaływania na punkty kanału tylno-
środkowego (du-tzin).
2. NE-TZI. Przesunięcie fałdu skórnego wzdłuż kręgosłupa.
Zabieg jest podobny do już opisanego (ne-fa, biegnący fałd skóry) lecz jest prze-
prowadzany z uciskiem (lekkim oderwaniem) zgodnie ze schematem nie Jeden po
dwóch", a „jeden po trzech - pięciu". Oprócz tego, zabieg wykonuje się z mniejszą
siłą, bardziej delikatnie, powtarzając całość 1, 3 lub 5 razy i jest stosowany po
zabiegu tyj-ti.
Ne-tzi jest wyraźnie ukierunkowany energetycznie, usuwa blokady i wspomaga
najlepszy przepływ chi w tylnośrodkowym kanale energetycznym. Stosuje się prze-
ważnie przy przegrzaniach ciała, neurozach, w leczeniu koszmarów nocnych i zaburzeń
snu; przy bólach brzucha, niestrawności, wymiotach, zatrzymaniach stolca.
3. TUJ-TZ1-DIE. Rozcieranie liniowe lędźwiowego
odcinka kręgosłupa.
Zabieg wykonuje się na zmianę ślizgającym się
powierzchownym „pchaniem" skóry po wyrost-
N,
kach kolczystych do góry - kciukiem, w dół - środ-
kowym palcem, nie odrywając palców od skóry:
palce raczej rozsuwają skórę na boki i do góry.
Trzeba unikać silnego podrażnienia, ilość cyklów
waha się od 10 do 20.
Pacjent powinien odczuwać przyjemne ciepło, a
skóra może być umiarkowanie zaczerwieniona.
Celem rozcierania jest wspomaganie najlepszego sposobu cyrkulacji chi w kanałach
dolnego świecznika.
Wskazania: biegunka, zaparcie, nietrzymanie moczu, neurozy, wypadnięcie od-
bytnicy.
80
4. ŻO-HUEJ-WEJ. Ugniatanie okrężne pod dalszym
^
\
kręgiem guzicznym
Zabieg wykonuje się 3. palcem w formie ugniatania o
umiarkowanej intensywności bez przesunięcia, jed-
norazowo, przez 1-3 minuty. Zabieg uzupełnia opi-
sany powyżej tuj-tzi-die i dobrze się łączy z żo-dań-
tiań (w okolicy punktu cihaj VC 6).
Podstawowymi wskazaniami do stosowania zabiegu są nietrzymanie moczu i
wypadnięcie odbytnicy.
Masaż kończyn górnych
1. TU-PI-DIN. Rozcieranie dłoniowej powierzchni
dalszego (paznokciowego) paliczka 1-go palca.
Zabieg masowania palca wykonuje się kciukiem, dłoń
powinna być unieruchomiona. Rozcieranie bardziej
przypomina pocieranie, lecz wykonywane jest dosyć
silnie i szybko: do 120 ruchów na minutę, 100-500
razy. Palec masażysty jakby ześlizguje się z podu-
szeczki palca dziecka w kierunku dalszym lub bliższym osi lub środka ciała. Pacjent
odczuwa rozgrzanie się palca, lekkie zdrętwienie lub miejscowy ból.
Ezoteryczny sens zabiegu polega na „oczyszczaniu" kanałów energetycznych,
które odpowiadają danemu palcowi, kiedy ruch jest skierowany dalej od osi ciała,
lub tonizacji kanałów, kiedy masaż jest skierowany bliżej osi ciała.
W tym przypadku dokonuje się działanie na kanale energetycznym śledziony
1. odpowiednio, żołądka. Następuje odblokowanie chi Elementu Pierwotnego „Zie-
mia", „oczyszczenie" lub tonizacja chi.
Wskazania: biegunka, zaparcia, zaburzenia apetytu, stany osłabienia, zapalenia
żołądka i dwunastnicy.
2. TUJ-GAŃ-DIN. Rozcieranie powierzchni dłoniowej paliczka dalszego
2. palca.
Zabieg wykonuje się podobnie do tuj-pi-din. Umożliwia osiągnięcie oczyszczenia
wątroby, pozbycie się z Elementu Pierwotnego „Wiatr" czynnika chorobotwórczego
lub tonizację wątroby.
Wskazaniami są neurastenia, niepokoje, gorycz w ustach, zaburzenia wzroku,
nieżyt spojówki, gorączka dłoni i stóp, drapanie i suchość w gardle.
3. TUJ-S1Ń-DIN. Rozcieranie powierzchni dłoniowej dalszego paliczka 3. palca.
Zabieg wykonuje się podobnie do poprzednich. Oddziaływanie na trzeci palec
umożliwia osiągnięcie harmonizacji chi Elementów Pierwotnych „Ognia": serca,
jelita cienkiego, osierdzia, potrójnego świecznika. Stosuje się przy pojawieniu się
majaczeń, które towarzyszą gorączce, gorączkach dłoni i stóp, pryszczykowych
81
zapaleniach jamy ustnej, pojawieniu się „moczu gorączki" (ciemnego, mętnego,
pieniącego się), wrażeniach zamierania serca, osłabieniu czynności sercowej.
4. TUJ-FEJ-DIN. Rozcieranie powierzchni dłoniowej dalszego paliczka 4. palca.
Zabieg wykonuje się podobnie do poprzednich. Palec serdeczny odpowiada ży-
wiołowi „Powietrze". Oddziaływanie na niego umożliwia odblokowanie kanału
energetycznego płuc, „oczyszczenie" go, pomaga w harmonizacji stosunku ener-
getycznego w parze „płuca -jelito grube" i stosuje się przy przeziębieniach, pod-
wyższonej temperaturze, kaszlu, wrażeniu braku powietrza, ścieśnienia w piersi,
zadyszeć, zimnym pocie, jak również przy wypadnięciu odbytnicy.
5. TUJ-SZEŃ-DIN. Rozcieranie powierzchni dłoniowej dalszego paliczka
5. palca.
Zabieg wykonuje się podobnie do poprzednich. Mały palec odpowiada żywiołowi
„Woda". Oddziaływanie na niego jest energetyczną ingerencją w działanie kanałów
„nerki - pęcherz moczowy" i stosuje się przy nietrzymaniach moczu, bolesnym
moczeniu się, zapaleniu pęcherza moczowego, patologii nerek, wrodzonej słabości
chi nerek.
6. TIJA-SZl-SIUAŃ. Silny ucisk przy płytkach paznokcio-
wych.
Zabieg wykonuje się w formie mocnego pięciokrotnego
impulsywnego ucisku paznokciem kciuka pod macierz pa-
znokcia (koniec paliczka dalszego) każdego palca dziecka.
Zabieg wykonuje się symetrycznie na obydwu rękach.
Masowany palec jest przytrzymywany pomiędzy ugięte
drugi i trzeci palec masażysty.
Odmianą zabiegu jest mocn^ szczypanie pod paznok-
ciami kciukiem i palcem wskazującym.
Zabieg należy do form reanimacyjnych. Wskazaniami
do jego stosowania są majaczenia, utrata przytomności
przy podwyższonej temperaturze. Po poprawie stanu
dziecka zabiegu nie powtarza się.
7. TIJA-LAO-LUN. Silny ucisk przy podstawie macierzy
paznokcia.
Zabieg wykonuje się w formie pięciokrotnego impulsyw-
nego ucisku przy podstawie macierzy paznokcia trzeciego
palca. Jest stosowany przy stanach utraty przytomności i
drgawkach, może być wykonywany do pojawieniu się
płaczu lub innej reakcji na takie działanie.
8. ŻO-TIJA-SZEŃ. Ugniatanie okrężne, silny ucisk
przy podstawie macierzy paznokcia piątego palca.
Zabieg można wykonywać w dwóch odmianach: żo -
ugniatanie okrężne, powtarzane 50 razy na obu
małych palcach na zmianę; tija - silny powolny ucisk
paznokciem kciuka na tę samą strefę, powtarzane 5
razy.
Wskazania: nietrzymanie moczu w nocy, wrodzona
słabość zdrowia, słabość chi nerek, biegunka, za-
palenie pęcherza moczowego, bolesne moczenie się.
9. ŻO-SZEŃ-DIN. Ugniatanie okrężne dalszego paliczka małego palca.
Zabieg wykonuje się w formie obrotowego uciskania palcem koniuszka małego
palca w szybkim tempie, 100-200 razy.
Wskazania: nadmierne wydzielanie potu, nocne pocenie się.
10. ŻO-SZEŃ-WEŃ. Ugniatanie okrężne stawu dal-
szego i środkowego paliczków małego palca.
Powierzchnie boczne stawu są unieruchamiane kciu-
kiem i palcem wskazującym i są ugniatane ze wzmac-
niającym się naciskiem przez 1-2 minuty.
Wskazaniami do stosowania zabiegu są drgawki,
zrywanie na wymioty, biegunka, czerwonka. Trzeba
wziąć pod uwagę, że żo zewnętrznego brzegu
małego palca jest bardziej skuteczne przy wymio-
tach; wewnętrznego - przy biegunkach.
Wykonanie zabiegu w formie tija (ściskania) prowadzi do najlepszego rezultatu
przy drgawkach i jest wykonywane po zabiegu tija-laogun (środka dłoni).
11. TIJA-ŻO-ER-ŻEŃ-MEŃ. Silny ucisk grzbietu
dłoni.
Zabieg wykonuje się w formie tija- lub żo - działania
na grzbiety obu dłoni jednocześnie, w tył od
trzeciego stawu śródręczno-paliczkowego. Zabieg
tija powtarza się 5 razy, żo - 50-100 razy. Cechą
szczególną tija w tym przypadku jest silny i szybki
wzmacniający się nacisk.
Wskazania: skurcze, drgawki, wewnętrzna go-
rączka bez potu, nocne pocenie się.
12. ŻO-SIAO-TAO-SI. Oddziaływanie na części dłoni, bliższe osi ciała.
Miejscem stosowania zabiegu jest część dłoni, znajdująca się pomiędzy punktami
dalin (MC 7) a laogun (MC 8), o 1 cuń dalej od fałdu nadgarstka do środka dłoni w
rzucie trzeciej kości śródręcza.
 Zabieg wykonuje się w formie:
• Żo - ugniatania 1. lub 3. palcem symetrycznie na
obydwu rękach, 100-300 razy;
• Siao - ucisk tymi samymi palcami, od 5 do 20
razy;
• Tao - lekkie oklepywanie trzecim palcem przez
1 minutę.
Wskazania: skurcze
i stany przedskurczowe, niepokoje, problemy z zaśnięciem, moczenie się, ból w oczach,
zez, skazy krwotoczne. Zabieg żo jest najbardziej skuteczny przy moczeniu się i bólach
w oczach, a zabiegi siao i tao - przy niepokojach i zaburzeniach snu.
13. TA-FEN-CHY. Ugniatanie wewnętrznej strony
nadgarstka.
Masażysta przytrzymuje rękę pacjenta po obu stro-
nach za grzbiet dłoni i za palce. Zabieg wykonuje
\ się symetrycznie obydwoma kciukami i polega na
ugniataniu ze średnią siłą, powtarzanym 30-50 razy
od środka i do środka nadgarstka.
Wskazaniami do fen - zabiegu (ruchy w kierunku
środka nadgarstka) są: dreszcze, uczucie zimna,
wymioty, wzdęcia brzucha, biegunka, rozwolnienie,
uczucie przepełnionego żołądka, niedomaganie, niepokoje. Chy - zabiegi (ruchy od
środka) wykonywane są przy kaszlu, uczuciu przepełnienia w piersi, braku
powietrza, kaszlu z plwociną; może być wykorzystywane jako uzupełnienie zabiegu
żo-szeń-meń.
14. TTJA-SZI-SIUAN. Silny ucisk, szczypanie koniusz-
ków palców.
Zabieg polega na silnym uciskaniu paznokciem palca
wskazującego pod paznokciem dziecka jednocześnie
ściskając koniuszek palca między kciukiem a
środkowym palcami masażysty. Zabieg przepro-
wadza się na wszystkich pięciu palcach obydwu rąk
w formie pięciokrotnego ucisku. Zabieg jest reani-
macyjny, a wskazaniami są: majaczenie, stan utraty
świadomości przy podwyższonej temperaturze. Po
polepszeniu stanu zabiegu się nie powtarza.
15. TUJ-WEJ-TZIN. Głaskanie liniowe 1. palca dłoni.
Zabieg wykonuje się na wewnętrznej (bu) i zewnętrznej (tzin) powierzchniach
bliższego do osi ciała paliczka l. palca w formie lekkiego, szybkiego pocierania
obrotowego, powtarzanego około 100-500 razy; bu - w kierunku osi ciała, do środka,
tzin - dalej, na zewnątrz. Bu - dodawanie energii, obrót zgodnie z ru-
84
chem wskazówek zegara, tzin - oczyszczanie, obrót niezgodnie z ruchem wska-
zówek zegara.
Wskazania: słaby apetyt, wymioty, wymioty z krwią, ciągłe uczucie głodu, pra-
gnienie.
16. ŻO-BAŃ-MEN. Ugniatanie okrężne podstawy pierw-
szego palca dłoni.
Zabieg wykonuje się w okolicy punktu jujtzi (P 10) w
formie ugniatania o umiarkowanej intensywności bez
przesunięcia, zgodnie z ruchem wskazówek zegara na
prawej dłoni, w przeciwnym kierunku - na lewej dłoni,
wykonując 100-200 ruchów na każdej dłoni.
Wskazania: uczucie rozsadzania brzucha, powolne
opróżnienie żołądka, zaparcie, zadyszka.
17. ŻO-NEJ-LAOGUN. Rozcieranie okrężne brzegów
dłoni.
Zabieg wykonuje się na dwa sposoby:
- Juń-laogun - po obwodzie dłoni wykonuje się
100-130 lekkich ślizgających się ugniatań. Wykorzy-
stuje się kciuk lub palec środkowy. Stosuje się przy
gorączce w kanale energetycznym płuc;
- Żo-laogun przeprowadza się w formie 10-30
ugniatań okrężnych o dużej intensywności bliżej do
środka dłoni.
Obydwa zabiegi są wykonywane zgodnie z ruchem wskazówek zegara na lewej
dłoni i w przeciwnym kierunku - na prawej dłoni.
Wskazania: podwyższona temperatura, gorączka „górnego świecznika", wymioty,
pryszczykowe zapalenie jamy ustnej.
18. JUŃ-NEJ-BA-GUA. Ugniatanie okrężne środka dłoni.
Zabieg wykonuje się w formie lekkiego ślizgowego rozcierania okrężnego zgodnie z
ruchem wskazówek zegara dookoła punktu łaogun (MC 8), położonego na środku
dłoni, pomiędzy Ul a IV kośćmi śródręcza. Wykonuje się 100-300 ruchów
okrężnych: zgodnie z ruchem wskazówek zegara na lewej dłoni, w przeciwnym
kierunku - na prawej, po czym następuje żo -jujtzi - ugniatanie okrężne o umiar-
85
kowanej intensywności punktu jujtzi (P 10), znajdującego się na wzgórku łono
wym bliżej do stawu śródręczno - paliczkowego. i częste i mimowolne moczenie się, bóle brzucha, bóle zębów, skrzypienie zębami
Wskazaniami są: kaszel z plwociną, bóle w piersi, wzdęcie brzucha, wymioty, pra
gnienie, brak apetytu.
19. TUJ-SY-CHEN-WEŃ. Rozcieranie powierzchni dłoniowej stawów międzypalicz-
kowych bliższych osi ciala 2.-5. palców.
Wykonuje się 100-300 ześlizgujących się ruchów rozcierających kciukiem na stawach
środkowych i bliższych osi ciała paliczkach 2-5. palców. Palce pacjenta w tym
czasie powinny być złączone, dłoń znajduje się w dłoni masażysty.
Druga odmiana zabiegu jest możliwa w formie „tija" tej samej strefy. W tym
przypadku masażysta zaciska każdy palec dziecka pomiędzy palcami wskazującym a
środkowym, i paznokciem kciuka wykonuje pięciokrotny ucisk.
Wskazania: zarobaczenie, bóle brzucha, wzdęcia brzucha, niestrawność, wra-
żenie braku powietrza, przestraszenie, pryszczykowe zapalenie jamy ustnej i pęk-
nięcia ust.
20. TUJ-SIAO-CHEN-WEŃ. Rozcieranie powierzchni
dłoniowej stawów śródręczno-paliczkowych.
Wykonuje się 100-300 ruchów rozcierających
boczną powierzchnią kciuka masażysty w okolicy
1I-V śródręczno-paliczkowych stawów załączo-
nych palców pacjenta.
Jest możliwa druga odmiana zabiegu -w for-
mie tija - powtarzając 5 razy dla każdego stawu.
Wskazania: neurozy, wrzodziejące zapalenie jamy
ustnej, pęknięcia ust, wzdęcie brzucha.
21. ŻO-TIJA-JEMEŃ. Ugniatanie i uciskanie grzbietu dłoni.
Zabieg wykonuje się w punkcie jemeń (TR 2), znajdującym się o l cuń bliżej osi
ciała od IV-V stawów śródręczno-paliczkowych, w przestrzeni międzykostnej (dłoń
ściśnięta w pięść). Podstawową odmianą jest żo, przy której zabieg wykonuje się w
formie 100-300 ruchów ugniatających o średniej sile bez przesunięcia na skórze.
Jest możliwy mocny trzy-pięciokrotny ucisk (tija) zgiętym wskazującym lub małym
palcem.
Wskazania: podwyższona temperatura, dreszcze, bóle gardła, silny suchy kaszel,
w nocy.
22. ŻO-TIJA-WEJ-LAOGUN. Ugniatanie grzbietu dłoni.
Masaż wykonuje się w punkcie, znajdującym się na grzbietowej powierzchni dłoni
bliżej do osi ciała od 1II-IY śródręczno-paliczkowych stawów, w rzucie od punktu
laogun (MC 8), tzn. od środka dłoni.
Częściej jest wykorzystywany zabieg żo: 100-300 ruchów ugniatających zgodnie
z ruchem wskazówek zegara - na prawej dłoni, w przeciwnym kierunku - na lewej
dłoni. Jest możliwe wykorzystywanie tija - pięciokrotny ucisk.
Wskazania: przeziębienie, wzdęcie brzucha, biegunka, wypadnięcie odbytnicy,
czerwonka, wzmożenie ruchów robaczkowych, nietrzymanie moczu, przepuklina
pępkowa i pachwinowa. Podstawowymi wskazaniami do zastosowania zabiegu tija
są wypadnięcie odbytnicy i nietrzymanie moczu.
23. TIJA-WEJ-L1N. Ugniatanie grzbietu dłoni.
Wykorzystuje się technikę tija: silny pięciokrotny
ucisk paznokciem na punkt, znajdujący się o l cuń
bliżej do osi ciała od 11-111 śródręczno-paliczkowych
stawów, w przestrzeni międzykostnej.
Wskazania: utrata przytomności, przestraszenie
się, szok.
24. T1JA-TIN-L1N. Ugniatanie grzbietu dłoni.
Wykorzystuje się technikę tija: 5-10 silnych ucisków
paznokciem punktu, znajdującego się na wierzchołku
kąta, tworzonego IV i V kośćmi śródręcza.
Wskazania: silny kaszel ze zrywaniem na wy-
mioty.
25. JUŃ-WEJ-PA-GUA. Rozcieranie okrężne grzbietu
dłoni.
Zabieg wykonuje się w formie lekkiego ślizgającego się rozcierania okrężnego ze
średnią prędkością 100-300 razy dookoła rzutu punktu laogun, nie wychodząc
poza II i IV kości śródręcza. Na prawej dłoni obrót wykonuje się zgodnie z ruchem
wskazówek zegara, na lewej - w przeciwnym kierunku. Wskazania: uczucie
ścieśnienia w piersi, wzdęcia brzucha, zaparcia.
26. ŻO-I-WO-FEN. Ugniatanie środka powierzchni grzbietowej.
Zabieg wykonuje się w formie ugniatania, przemieniającego się w wibrację, w
rzucie punktu janczi (TR 4), znajdującego się na powierzchni grzbietowej stawu
promieniowo-nadgarstkowego, bliżej strony łokciowej, odpowiednio do palca śród-
kowego. Czas trwania zabiegu - około 2 minut. Są możliwe wrażenia miejscowego
bólu, rozszerzanie się mięśni.
Wskazania: bóle głowy, bóle stawów kończyny górnej, podwyższona temperatura,
bóle brzucha.
27. TIJA-ŻO-BU-JAN-CZŻY. Ugniatanie tylu przedramienia. Zabieg wykonuje się w
miejscu, znajdującym się we wklęśnięciu międzykostnym, o 3 cunie powyżej fałdu
stawu promieniowo-nadgarstkowego (odpowiada mu strefa punktu czżigou TR 6).
Wykonuje się ugniatanie okrężne żo, powtarzane 100-300 razy na obydwu rękach
(aktywizacja lub harmonizacja), albo ucisk paznokciem tija - 3-5 razy (uspokojenie).
Wskazania: zawroty głowy, zemdlenia, bóle głowy, bóle oczu, podwyższona
temperatura, nieżyty jamy ustnej i krtani, zaparcia, biegunka, wymioty.
28. TUJ-SAŃ-GUAŃ. Rozcieranie liniowe przedra-
mienia.
Zabieg wykonuje się w formie szybkich i lekkich
ześlizgujących się ruchów kciukiem od nadgarstka
do zgięcia łokciowego w rzucie od kanału
energetycznego płuc: od punktu tajjuań (P 9),
znajdującego się przy promieniowym końcu po-
łożonego bliżej osi ciała fałdu promieniowo-nad-
garstkowego, do punktu czitze (P 5), znajdują-
cego się w środku fałdu zgięcia łokciowego, przy
promieniowym końcu ścięgna dwugłowego mięśnia ramienia. Nie odrywa się
palca od skóry. Przy uspokojeniu - zabieg akcentuje się w kierunku przeciwnym do
ułożenia kanału energetycznego (w kierunku zgięcia łokciowego), przy aktywizacji
- wzdłuż kanału energetycznego (do nadgarstka).
Wykonuje się od 50 do 150 ruchów do pojawienia się lekkiego lub wyrazistego
zaczerwienienia się skóry.
Wskazania: słabość, ogólne niedomaganie, okres powrotu do zdrowia po prze-
ziębieniach, pustka chi i krwi; bolesność i obrzęki błony śluzowej jamy ustnej i
krtani, utrudnienia oddychania przez nos; bóle brzucha, rozwolnienia stolca.
29. TUJ-TIAŃ-CHE-SZUJ. Rozcieranie liniowe wewnętrznej powierzchni przedra-
mienia.
Zabieg wykonuje się w formie szybkich i lekkich ślizgających się ruchów kciuka od
nadgarstka do zgięcia łokciowego w rzucie kanału energetycznego osierdzia: od
punktu dalin (MC 7), znajdującego się w środku fałdu promieniowo-nadgarstko-
wego, do punktu ciujtze (MC 3), znajdującego się w środku zgięcia łokciowego.
Wykonuje się od 100 do 300 ruchów do pojawienia się umiarkowanego zaczer-
wienienia skóry, po czym trzeba, zwilżając palce czystą zimną wodą, wskazującym i
środkowym palcami, lekko poklepując, powoli „przejść się" wzdłuż kanału ener-
getycznego osierdzia od nadgarstka do zgięcia łokciowego 3-5 razy. Jednocześnie
88
trzeba lekko dmuchać na przedramię dziecka, osiągając wrażenie przyjemnego
chłodu.
Wskazania: gorączka, bóle przy połykaniu i suchość w gardle, pragnienie,
częstoskurcz, niepokój, wzmożona pobudliwość, zaburzenia snu, neurastenia,
histeria.
30. TUJ-LU-FU. Rozcieranie liniowe powierzchni wewnętrznej łokciowego brzegu
przedramienia.
Zabieg wykonuje się w rzucie z kanału energetycznego serca również w formie
lekkich ślizgających się rozcierających ruchów kciukiem, lecz w kierunku od
zgięcia łokciowego do nadgarstka. Wykonuje się od 100 do 300 ruchów, do
umiarkowanego zaczerwienienia się skóry, osiągając harmonizację energii w
kanale.
Wskazania: gorączka, podwyższona temperatura, pragnienie, wrzodziejące za-
palenie jamy ustnej, bóle w gardle, zaparcia.
Uwaga! Przy biegunce tuj-lu-fu stanowczo się zabrania.
Trzeba jeszcze raz podkreślić, że wszystkie trzy zabiegi tuj na przedramię
(28-30) przeprowadza się nie odrywając kciuka od skóry przy powrocie go do pozycji
wyjściowej. Najczęściej są. to zabiegi harmonizujące. Intensywne zaczerwienienie
się skóry może powstawać przy oddziaływaniu na kanał energetyczny płuc.
Masaż kończyn dolnych
1. TUJ-CY-MEŃ. Liniowe rozcieranie biodra.
Pozycja dziecka - leżąc na plecach. Rozcieranie
wykonuje się na przodkowo-wewnętrznej
powierzchni bioder, w kierunku dalszym od osi
ciała, symetrycznie obydwoma kciukami, nie
odrywając ich od skóry,
Wykonuje się od 50 do 150 ruchów, do
pojawienia się umiarkowanego zaczerwienienia
się skóry.
Wskazania: ciemny kolor moczu, moczenie się, zatrzymania w oddawaniu
moczu; rozluźnienie stolca.
2. NA-BAJ-CZUN-WO. Ugniatanie strefy baj-czun-wo.
Zabieg wykonuje się*'kciukami symetrycznie po obu stronach, dłonie obejmują
górną część kolan pacjenta. Strefa baj-czun znajduje się na wewnętrzno-przedniej
powierzchni biodra, o l cuń powyżej punktu siuechaj (RP 10), znajdującego się o 2
cunie powyżej górnego brzegu rzepki kolanowej tę część biodra intensywnie się
ugniata, chwytając masę mięśniową i delikatnie go unosząc..
Zabieg wykonuje się 5 razy i uzupełnia się podobnym działaniem w okolicy
punktów tzusańli (E 36) i wejczżun (V 40) - pośrodku dołu podkolanowego: jed-
norazowym uszczypnięciem podnosi się skórę.
85
 Wskazania: stan przedskurczowy, mięśniowe migotanie rąk i nóg, drgawki,
porażenie nóg. f ' • Zabieg wykonuje się w formie płynnego zwięk-
3. AŃ-ŻO-TZUSAŃLI. Ugniatanie i uciskanie punktu
tzusańli (E 36).
Wykonuje się umiarkowanie intensywne uciskanie
punktu tzusańli (E 36) przez 1-1,5 minuty (50-100
ruchów okrężnych). Oddziaływanie na ten punkt za-
czyna się od stopniowo wzrastającego ugniatania
obrotowego (zgodnie z ruchem wskazówek zegara)
żo-fa, przemieniającego się w uciskanie ań-fa. Za-
bieg kończy się słabnącym żo-fa (w kierunku prze-
ciwnym).
Wskazania: wzdęcia i bóle brzucha, wymioty, biegunka, słabość w nogach,
ogólny słaby stan.
4. T1JA-ŻO-FENLUN. Uciskanie i ugniatanie punktu fenlun. Punkt fenlun (E 40)
znajduje się powyżej środka bocznej kostki na 8 cuni, w tył od punktu tiaoku (E 38) o
l cuń - pomiędzy kością piszczelową a strzałką. Punkt ten reguluje energię kanału
żołądka.
Oddziaływanie na niego odbywa się na dwa sposoby:
Tija - silne pięciokrotne uciskanie paznokciem kciuka (uspokojenie);
Żo - do 30 odczuwalnych obrotowych ruchów ugniatających (harmonizacja).
Wskazania: skurcze mięśni goleni, skurcze padaczkopodobne; senność, bóle
głowy; zadyszka, kaszel z plwociną; bóle w piersi i brzuchu.
5. ŻO-TIJA-CZENSZAŃ. Ugniatanie z uciskaniem punktu
czenszań.
Przez 1-1,5 minuty wykonuje się okrężne ugniatanie
powierzchniowe żo-fa punktu czenszań (V 57), znaj-
dującego się pośrodku tylnej powierzchni goleni, przy
dolnym brzegu mięśnia brzuchatego łydki. Masaż
kończy się trzy-pięciokrotnym uciskaniem tija-fa (dzia-
łanie harmonizujące). Przy tym nie powinno być żad-
nych wyraźnych odczuć.
Wskazania: skurcze brzuchatego mięśnia łydki, skurcze przy przegrzaniu ciała,
którym towarzyszy odwodnienie; częste bolesne moczenie się, wypadnięcie
odbytnicy.
6. AŃ-ŻO-SAŃIŃTZIAO. Ugniatanie i uciskanie punktu sańińtziao.
Sańińtziao (RP 6) znajduje się na meridianie śledziony - trzustki, o 3 cunie wyżej
kostki przyśrodkowej, do tyłu od kości piszczelowej i jest grupowym lo - punktem
nożnych iń - kanałów energetycznych: śledziony, wątroby, nerek.
szającego się uciskania o średniej sile z następnym
ugniataniem okrężnym (zgodnie z ruchem wskazó-
wek zegara) przez 1,5-2 minuty (harmonizacja).
Wskazania: nocne nietrzymanie moczu, zbyt częste
moczenie się, bóle w miednicy mniejszej, koń-
czynach dolnych, bółe stawów przy gośćcu; biegunka,
wymioty po spożyciu jedzenia, słaby apetyt;
przemęczenie, neurastenia.
7. TIJA-ŻO-TZESI. Uciskanie i ugniatanie grzbietowego zgięcia stopy w punkcie
tzesi (E 41).
Miejscem oddziaływania jest środek grzbietowego zgięcia stopy, na linii z 2. pal-
cem. Wykonuje się 3-5 intensywnych ucisków paznokciem kciuka (tija) z następnym
ugniataniem powierzchniowym (żo) przez 1-1,5 minuty (harmonizacja).
Wskazania: długotrwała biegunka i wymioty, bóle i zawroty głowy, stan przed-
skurczowy; bóle i zaburzenia ruchów w stawie skokowo-gołeniowym.
8. NA-WEJCZŻUN. Szczypanie w dole podkoiano-
wym.
W okolicy punktu wejczżun (V40) wykonuje się pięć
kolejnych ruchów szczypcowych kciukiem lub wska-
zującym i środkowym palcem, nie osiągając progu
bólowego.
Wskazania: mięśniowe migotanie i skurcze; go-
rączka, porażenie cieplne, bóle głowy w potylicy;
bóle brzucha, nietrzymanie moczu.
9. NA-CHO-CZENSZAŃ. Uciskanie z wibracją w punkcie czenszań.
W punkcie czenszań (V 57), znajdującym się na tylnej powierzchni goleni pośrodku
linii, przeprowadzonej od górnego brzegu kości piętowej do środka dołu pod-
kolanowego, ze średnią siłą wykonuje się pięć ucisków z wibracją. Zabieg ten
dobrze współdziała z zabiegiem na-wejczżun, dobrze go uzupełniając. Działanie -
harmonizujące.
Stosuje się przy bólach w nogach, skurczach brzuchatego mięśnia łydki.
10. TIJA-KUŃLUŃ. Uciskanie punktu kuńluń.
Punkt kuńluń znajduje się we wklęśnięciu pomiędzy tylnym brzegiem bocznej
kostki a ścięgnem Achillesa na wysokości środka kostki. W tym obszarze wykonuje się
pięciokrotne intensywne uciskanie paznokciem kciuka po obu stronach (działanie
uspokajające).
Wskazania: przestraszenie, częste skurcze, bóle głowy, bóle oczu, zawroty
głowy, krwawienie z nosa, sztywność mięśni karku.
 11. TIJA-PUSZEŃ. Uciskanie punktu puszeń.
Wykonuje się pięciokrotne mocne uciskanie paznokciem kciuka po obu stronach
jednocześnie (uspokojenia) punktu puszeń, znajdującego się we wklęśnięciu na
zewnętrznej powierzchni pięty, półtorej cunia poniżej punktu kuńluń (V 60).
Wskazania: przestraszenie, utrata przytomności, napady padaczkowe.

12. ŻO-JUNCIUAŃ. Ugniatanie okrężne środka podeszwy w

punkcie junciuań.
W punkcie junciuań (R 1), znajdującym się na odcinku
pomiędzy II a III kośćmi śródstopnymi na wysokości 2/5
odległości od końca II palca do tylnej strony pięty.
Wykonuje się 50 ugniatań okrężnych (żo) o średniej
intensywności. Przy biegunce zabieg wykonuje się na pra-
wej podeszwie, przy wymiotach - na lewej. Przy stanie
przedskurczowym, bólach głowy w strefie ciemieniowej;
CZĘŚĆ III
suchości w ustach i bólach gardła; bolesnych lub utrudnionych oddawaniach moczu.
Punkty junciuań ugniata się jednocześnie na obydwu nogach: na prawej zgodnie z
ruchem wskazówek zegara i na lewej - w kierunku przeciwnym.

Korekta systemowa według

objawów chorobowych

92 93
 ROZDZIAŁ 7

Patologie „świecznika górnego"

Skrępowanie ruchów mięśni szyi i obręczy ramiennej oraz

problemy z tym związane

S ytuacja, gdy odczuwamy zdrętwienie rąk i górnej części pleców, boli potylica i
szyja, jest znana wielu osobom. Stan ten zależny jest od naszego stylu życia:
statyczna pozycja siedząca, podparta łokciami, noszenie ciężarów urywających
ręce, zbyt duże poduszki i chęć czytania leżąc na plecach, pochylając głowę, -
wszystkie te czynniki w końcu prowadzą do zaburzeń krążenia w tak zwanej
strefie podstawowej, tzn. do zaburzeń w odżywianiu tkanek górnej części pleców,
szyi i mózgu. Mięśnie, tak głębokie, bezpośrednio odnoszące się do kręgosłupa, jak
również powierzchniowe, odpowiadające za ruchliwość głowy i rąk, tracą swoją
elastyczność, robią się sztywne. Są one zbite, bolą przy naciskaniu, często są
niesymetryczne. Właśnie ta niesymetryczność prowadzi do skrępowania
kręgosłupa i jego patologicznego wykrzywienia. Tak zwana osteochondroza prawie
zawsze jest wtórna w stosunku do dysfunkcji mięśniowych i zaburzeń krążenia,
które ją wywołują; z jej pojawieniem zamyka się błędne koło pomiędzy mięśniowo-
ścięgnistą a kostną patologią oraz zmianami właściwości krążków międzykręgowych.
Typowa i tak dobrze znana diagnoza „osteochondroza szyjno-piersiowa" zawiera w
sobie bardzo różnorodny wachlarz innych diagnoz, podstawą których są przede
wszystkim zaburzenia w cyrkulacji płynów oraz hemodynamiki mózgowia.
Towarzyszą temu trwałe i intensywne bóle głowy, tak ogólne, jak i miejscowe
(przede wszystkim w strefie ciemieniowo-potylicznej), które pojawiają się napa-
dowo. Stan ten może objawiać się również wahaniami ciśnienia tętniczego: kry-
zysami nadciśnienia i niedociśnienia, a także zaburzeniami wzroku, pamięci, szu-
mem w uszach oraz postępującym osłabieniem słuchu itd. Jeżeli do tej listy chorób
dodać jeszcze i ich możliwe zakończenie, na przykład udar, to zaczynamy rozu-
mieć, że do obszaru szyjno-piersiowego trzeba odnieść się ze szczególną troską.
Przyjrzyjmy się temu problemowi z punku widzenia tradycyjnej medycyny Chin.
Obserwując ułożenie jan - kanałów energetycznych, możemy zauważyć, że one
wszystkie bez wyjątku pośrednio lub bezpośrednio krzyżują się między łopatkami
na wysokości początku piersiowego i zakończenia szyjnego odcinka kręgosłupa.
Jest to naprawdę .janskie skrzyżowanie", jeżeli w okolicy krzyża łączą się energie
kanałów pęcherza moczowego i pęcherzyka żółciowego, to górne jan - połączenie
kumuluje w sobie wszystkie energie „ręcznych" i „nożnych" jan - kanałów.
Mięśniowo-ścięgniste blokady na tym obszarze są zespolone z zatrzymaniem prze-
pływu jan - energii. Przy źródłach „nożnych" meridianów tworzy się nadmiar energii,
prowadzący do zaburzeń aktywności życiowej naczyń krwionośnych na różnych
poziomach głowy i na szyi, poniżej blokady - względny niedobór, niosący w sobie
niebezpieczeństwo zaburzeń odżywczych, co prowadzi do zmian kwaso-wo-
zasadowej równowagi w tkankach oraz zakłóceń reakcji biochemicznych i od-
dychania tkanek całego ciała. Pierwszą reakcją na te wszystkie zmiany jest ból.
W wyniku przewlekłych zaburzeń, oprócz innych specyficznych objawów, na
skórze pojawiają się różnorodne wskaźniki blokad energetycznych: brodawki uszy-
pułowane, stwardnienia skóry, „tłuszczaki", różnego rodzaju przebarwienia. Naj-
większy niepokój wywołują jaskrawoczerwone kropki.
Wszystkie te problemy są związane z energetycznymi współdziałaniami w
górnej części tułowia do przepony - w „górnym świeczniku". W tym przypadku
pomaga masaż głowy i szyjno-piersiowego odcinka kręgosłupa, obręczy ramien-
nej; jeżeli jest to niezbędne, to masaż przedłuża się na cały obszar pleców do krzyża.
Masaż głowy i szyi lepiej wykonywać gdy pacjent siedzi, masaż pleców - gdy
leży.
Zacząć trzeba od odprężenia, rozluźnienia mięśni, które osiągnąć można po-
przez masaż głowy. W zależności od charakteru zachorowania i symptomów nim
wywoływanych, trzeba wybierać sposób leczenia - dotyczy to wyboru najważ-
niejszego kanału energetycznego dla oddziaływania i charakteru pracy z nim: uspo-
kajającego, aktywizującego czy harmonizującego.
Żeby określić główną energię niszczącą i kanał energetyczny wciągnięty w
proces patologiczny, trzeba orientować się na okolice pojawienia się bólu głowy:
dla kanału żołądka jest charakterystyczny ból w części czołowo-skroniowej, dla
kanału pęcherzyka żólciowego-ciemieniowa, dla kanału pęcherza moczowego -
potyliczna.
Jan - objawy przejawiają się w ostrej formie: ból pojawia się nieoczekiwanie i
stopień jego intensywności wzrasta dosyć szybko, ból może być gwałtowny,
pulsujący, głowa przy tym „pęka". Początek bólu głowy zbiega się, z reguły, z
czasem aktywności jednego z jan - kanałów - okoliczność ta ułatwia diagnozę i
pomaga wykryć przeważającą w procesie patologicznym nadmierną (więc - szko-
dzącą) energię. W podobnej sytuacji - nadmiaru energii - trzeba ją rozpraszać za
pomocą zabiegów uspokajających.
Jeżeli patologia została wykryta w kanale pęcherza moczowego, to działać
powinniśmy na czołowym odcinku tylnośrodkowego kanału energetycznego i pę-
cherza moczowego. Oczywiście, że przede wszystkim trzeba masować punkty
przypływu energii do kanału pęcherza moczowego cinmin (V 1). W tych syme-
trycznych punktach przy wewnętrznym kąciku oka łączą się energie prawie wszyst-
96
kich jan - kanałów, oprócz pęcherzyka żółciowego i potrójnego świecznika. Na te
punkty najlepiej oddziaływać symetrycznie wskazującymi palcami, wykorzystując
technikę żo-fa. Ugniatane okrężne wykonuje się w tym przypadku bardzo ostrożnie,
delikatnie, wytrwale, bez przesunięcia skóry. Pacjent nie powinien mieć żadnych
nieprzyjemnych odczuć. To, między innymi, jest podstawową zasadą masażu całej
głowy.
Następnie wykonuje się tak zwane „otwarcie bram niebieskich": poduszeczka-mi
czterech palców nJ zmianę masuje się środkową część czoła (szybko zmieniając ręce)
w kierunku od dołu w górę do owłosionej części głowy techniką tuj-fa. Jest to nawet
nie rozcieranie, a pocieranie: delikatne i przyjemne, dosyć szybkie, lecz krótkotrwałe.
Skóra na czole lekko się czerwieni, pojawia się wrażenie ciepła.
Następnie na boki od linii osiowej tym samym zabiegiem tuj-fa trzeba wykonać
kilka (5-7 "razy) takich samych ruchów do zagłębienia skroniowego między
zewnętrznymi kącikami oczu i uszami. Na tym obszarze ruchy ślizgające kończą się
krótkotrwałą, lecz mocną fiksacją z bardzo delikatnym uciskaniem i wibracją. W ten
sposób aktywizujemy energię.
W celu kontynuacji masażu w trybie uspokajającym, owłosioną część głowy
trzeba okryć cienką tkaniną bawełnianą, dostatecznie mocno rozciągniętą. Zabieg tuj-
fa wykonuje się najpierw wzdłuż osiowej linii do inionu - punktu naochu (VG 17)
(odprowadzenie nadmiernej energii z tylnośrodkowego kanału) do pojawienia się
uczucia rozgrzania, a nawet lekkiego pieczenia na tym obszarze. Następnie tuj-fa
wykonuje się symetrycznie (można jednocześnie pracować 2. i 4. palcami) wzdłuż
kanału energetycznego pęcherza moczowego do granicy włosów na potylicy - punktów
tiańczżu (V 10) (są one położone symetrycznie przy zewnętrznym brzegu mięśnia
czworobocznego, w zagłębieniach u podstawy czaszki). Po pojawieniu się ciepła
punkty wzdłuż tylnośrodkowego kanału oraz obu gałęzi pęcherza moczowego masuje
się ugniataniem okrężnym i już bez przykrywającego głowę materiału.
Bolące miejsca są ugniatane dłużej i bardziej delikatnie. Palców przy prze-
mieszczaniu się od jednego punktu do drugiego wzdłuż kanału od skóry się nie
odrywa. Jak łatwo można zauważyć, uspokajającego masażu głowy nie wykonuje się
w kierunku przeciwnym do przepływu energii w jan - kanałach, jak to się dzieje na
kończynach lub plecach. Uspokojenie jan - kanałów głowy w istocie jest bardziej
„natarczywą" odmianą działania harmonizującego.
Praca na obszarze przejścia kanału pęcherzyka żółciowego na skroniach odbywa
się już inaczej. Masażysta znajduje się z tyłu od pacjenta, na wpół zgiętymi i lekko
napiętymi palcami obu dłoni wykonuje on szybkie kreskowe ruchy w tył
-w przód nad małżowinami usznymi i za nimi - półkolem. Skóry dotykają podu-
szeczki palców i krawędzie paznokci; wszystkie odczucia powinny być przyjemne i
nienatrętne. Następnie okolice skroni można ugniatać okrężnymi ruchami (bez
przesunięcia skóry), wykorzystując żo-fa.
Czas trwania zabiegów jest bardzo różnorodny i zależy od stopnia wyrazistości
bólów głowy i typu objawów. Bardzo ważna jest orientacja na reakcję pacjenta
- można ją obserwować po wyrazie twarzy, kiedy siedzi on przed lustrem z za-
mkniętymi oczami.
97
 Następnie ugniata się symetryczne punkty strefy potylicy. Są one z reguły
masowane jednocześnie kciukiem i środkowym palcem prawej ręki, w tym mo-
mencie lewa przytrzymuje głowę pacjenta lekko opierając się o czoło (obszar
czoła obejmuje się wskazującym palcem i kciukiem). Zacząć trzeba od symetrycznych
punktów fenczi (VB 20), znajdujących się przy dolnym brzegu kości potylicznej, w
zagłębieniu pomiędzy ścięgnami mięśnia żwacza a czworobocznego. Delikatne
ugniatanie okrężne punktów techniką żo-fa stopniowo zamienia się w
ugniatanie z uciskaniem diań-siue-fa (rozdział l, 9). Przerywany, o zwiększającej się
intensywności, ucisk powtarza się 3-5 razy lub 7 razy przez 10-15 sekund i kończy
się delikatnym ugniataniem okrężnym żo-fa. Pacjent nie powinien odczuwać bólu.
Na zewnątrz od tych punktów, przy zewnętrznym brzegu mięśnia czworo-
bocznego, w zagłębieniach pod potyliczną kością znajdują się już wspomniane
punkty tiańczżu (V 10). Tak samo, jak i fenczi, punkty te normalizują działalność
układu nerwowego współczulnego. Na nie trzeba zwrócić szczególną uwagę. Od-
działywać na tiańczżu trzeba tak samo, jak i na fenczi, tylko ugniatanie z naci-
skiem można zastąpić ugniataniem z wibracją - feń-tziń-fa (rozdział l, 8).
Efekt tonizujący można osiągnąć za pomocą zabiegów czżua-fa (rozdział 2, 1),
4 żo-fa (rozdział 2, 2), min-tiań-ku (rozdział 2, 3) oraz er-ko-dou-fa (rozdział 2, 4).
Masaż głowy, związany z punktami kanału energetycznego żołądka stosuje się, z
reguły, w przypadku bólu głowy i zębów, patologii dziąseł, oraz przy bólach wy-
wołanych bólem nerwu trójdzielnego. W tych przypadkach wykorzystuje się przede
wszystkim symetryczne punkty: na skroniach - touwej (E 8), z przodu od ucha
-siaguań (E 7), w dół od końca ucha - tziacze (E 6), przy kącie żuchwy- dain (E 5).
Masaż tych punktów lepiej przeprowadzać, gdy pacjent leży na plecach. Stojąc
przy tej części stołu, gdzie znajduje się głowa pacjenta, masażysta oddziałuje na
punkty symetrycznie w następujący sposób: na touwej - kciukami, na siaguań -
wskazującymi, na tziacze - środkowymi, na dain - wskazującymi.
W związku z tym, że wskazania do wykorzystywania tych punktów często są
takie same, a znajdują się one na wspólnym kanale energetycznym, to przy masażu
lepiej oddziaływać kolejno na wszystkie cztery punkty. Biorąc pod uwagę charakter
patologii, trzeba się skupić na tym czy innym punkcie, później powrócić do
sąsiadujących z nim, należących do innych kanałów, - wszystkie one mają jedność
energetyczną.
Przy wyborze sposobu, siły i czasu trwania zabiegu, trzeba zwrócić uwagę
przede wszystkim na charakter bólów i ich asymetryczność. W przypadku wyrazi-
stych objawów bólowych, dotykających tylko jednej połowy twarzy (co można
obserwować, na przykład, przy nerwobólu jednej z gałęzi nerwu trójdzielnego
lub zapaleniu tkanek przyzębia), nie wolno wykonywać masażu po bolącej stronie;
jeżeli jednak przeprowadzamy zabieg, to działać trzeba wyjątkowo ostrożnie,
obserwując reakcję pacjenta i dążąc do efektu uspokajającego.
Każda odmiana danego masażu jest skierowana na harmonizację energii syme-
trycznych gałęzi kanału energetycznego. Trzeba unikać przedawkowania działania.
Masaż szyjnego odcinka kręgosłupa i obręczy barkowej lepiej zacząć od ugnia-
tania wolnego brzegu mięśnia czworobocznego - od środka na obrzeża. Cztery
palce przeciwstawiają się kciukowi i układają się na górnym brzegu mięśnia, a
podstawową pracę wykonywać trzeba właśnie kciukiem. Wykorzystuje się technikę
na-fa (rozdział 1,2). Jego intensywność wzrasta i zmniejsza się stopniowo. Kciuk
porusza się od siódmego (występującego) kręgu szyjnego w górę i na zewnątrz, tzn.
nad łopatką. Przygotowany w ten sposób mięsień czworoboczny kilkakrotnie (3-7
razy) delikatnie się uszczypuje. Nie odrywając rąk od ciała trzeba wykonać
symetryczne ugniatanie okrężne żo-fa w dół wzdłuż kanału energetycznego pęcherza
moczowego całego odcinka strefy międzyłopatkowej, kolejno masując punkty
pierwszej linii bocznej (1,5 cunia lub 2 poprzeczne palce od osiowej linii
kręgosłupa) oraz punkty drugiej linii bocznej (3 cunie lub 4 palce).
Trzeba zwrócić szczególną uwagę na takie punkty, jak daczżu (V 11), znajdujący
się na wysokości odstępu pomiędzy pierwszym a drugim kręgiem piersiowym, oraz
gaohuanszu (V 43), znajdujący się na drugiej linii bocznej, pomiędzy czwartym a
piątym kręgiem piersiowym. Pierwszy z tych punktów rozprasza nadmiar jan -
energii całego organizmu, drugi jest miejscem połączenia iń - energii (na jan -
powierzchni pleców). Jego stan w większości określa przebieg każdej przewlekłej
patologii i oddziaływanie na niego pomaga zlikwidować uczucie stałego zmęczenia.
Warto również zwrócić uwagę na inne zalecenia, dotyczące tych punktów.
Jednocześnie podczas jednego zabiegu oddziaływać na obydwa te punkty ma sens
tylko przy wykonywaniu harmonizującego rodzaju masażu. Przy uspokojeniu lepiej
wykorzystać punkt daczżu, oddziałując na niego (symetrycznie jednocześnie) za
pomocą ugniatania okrężnego i ugniatania z przyciskaniem.
W podobny sposób trzeba kolejno masować punkty kanału energetycznego
jelita cienkiego: od tziańczżeń (IG 9) do tziańczżunszu (IG 15).
Po oddziaływaniu na punkty górnej części pleców, masaż tego obszaru trzeba
zakończyć rozluźnieniem mięśni i odbudową równowagi energetycznej za pomocą
„wałkowania": zabiegu kueń-fa (rozdział l, 5). Zabieg wykonuje się od środka na
obrzeża i dotyka przede wszystkim wolnego brzegu mięśnia czworobocznego.
Opisany zestaw zabiegów masażowych jest tylko przykładowym schematem.
Można go poszerzyć, wykorzystując inne zabiegi (na przykład, wyciskanie łopatki),
jak również zmienić, łącząc wskazane punkty i zabiegi.
Następnie można zacząć masaż pleców, który wykonuje się gdy pacjent leży,
trzymając wyprostowane ręce wzdłuż tułowia.
Strefę przykręgosłupową „rozgrzewa się" za pomocą zabiegu tuj-fa. Rozcieranie
liniowe wykonuje się albo poduszeczkami kciuków, albo podstawą dłoni (dokładniej
-jej wolnym brzegiem). Można również wykorzystywać cztery złączone palce
prawej ręki. Dłoń przy tym powinna być dosyć napięta i stanowić przedłużenie osi
przedramienia. Ręka układa się w stosunku do płaszczyzny pleców pod kątem
około 30-40 stopni, lewa dłoń obciąża prawą, znajdując się na górze. Ruchy
powinny być dostatecznie intensywne, wykonuje się je z góry w dół, 10-20-30
razy. Przy każdej odmianie palce masażysty nie powinny odrywać się od skóry,
powracając do pozycji wyjściowej lekkim dotykiem. Pacjent oowinien odczuwać
przyjemne ciepło, czasem intensywne (przy działaniu uspokajającym). Na skórze cym go środkowym powinno się uprzedzić rozcieraniem wzdłuż osi mostka od
pojawia się pas przekrwienia. dołu w górę, do pojawienia się lekkiego przekrwienia. Na kanale energetycznym
Następnie po tym zabiegu wykonuje się symetryczne ugniatanie okrężne, płuc, oprócz punktu P l, trzeba wyróżnić punkty juńmeń (P 2) oraz tiańfu (P 3),
również z góry - w dół, punktów pierwszej i drugiej bocznych linii. Lecz w położone na zewnątrz od mięśnia dwugłowego, zwracając szczególną uwagę na
przypadku uspokojenia uprzednio można przeprowadzić 1-2 „wałki" od dołu w wskazania do ich wykorzystywania.
górę (biegnący fałd skórny) oraz „wyciskanie łopatki" kou-ti-tziań-tzia-fa (rozdział
2, 5). Następnie, zaczynając od siódmego kręgu szyjnego idąc w dół, trzeba 2-3
razy wykonać zabieg tzi-tu-feń-tziń-fa (rozdział 2, 7) - delikatne ugniatanie
kręgosłupa.
Zakończyć masaż kręgosłupa trzeba za pomocą „wałkowania" kueń-fa.

Schorzenia układu oddechowego

Schorzenia układu oddechowego lub zaburzenia czynności można usunąć za
pomocą masażu piersi i rąk.
Zacząć trzeba od obszaru podobojczykowego, należącego do kanału energe-
tycznego żołądka. Od górnej części mostka obydwoma kciukami wykonuje się
ugniatanie rozchodzące. Przy tym punkty zakończenia kanałów nerek szufu „Dre-
nowanie wnętrzności" (R 27) oraz początek kanału energetycznego płuc (przypływ
energii) punkt czżunfu „Środkowy pałacyk" (P 1) łączą się. Poprzez wciągnięcie
punktów ciuepeń (E 12) i cichu (E 13) jan- kanały tego obszaru wyrównują swoje
energie biologiczne.
Następnie oddziałuje się przede wszystkim na kanał energetyczny jelita gru-
bego: przytrzymując lewą ręką lewą rozluźnioną dłoń pacjenta, wykonuje się ener-
giczne, lecz delikatne rozcieranie przedramienia wzdłuż kanałów energetycznych
jelita grubego i płuc za pomocą zgiętego wskazującego palca i wyprostowanego
kciuka w ten sposób, żeby palec wskazujący oddziaływał na kanał jelita grubego, a
kciuk - na kanał płuc. Palców nie odrywa się od skóry pacjenta, powracają one do
pozycji wyjściowej przy nadgarstku lekko, delikatnie dotykając skórę. Pacjent
powinien odczuwać przyjemne ciepło i lekki ból.
Następnie wykonuje się ugniatanie punktów na meridianie jelita grubego: sia-lań
(Cl 8), szanlań (GI 9), szousańli (GI 10). Ugniatanie najlepiej wykonywać za
pomocą zabiegów czżen-din-fa lub czżen-czań-fa (rozdział 1, 13, 14).
Dla leczenia patologii oskrzelowo-płucnej niewątpliwie są potrzebne również
inne środki leczenia, lecz one z reguły skutecznie mogą zostać uzupełnione wła-
ściwym połączeniem działań na iń -jan systemy „górnego świecznika". Dwa-trzy
masaże trzeba poświęcić na jan - oddziaływanie o jan - porze dnia. W tym przy-
padku na piersi masowane są punkty kanału energetycznego żołądka oraz odcinek
piersiowy danego kanału, a na rękach - z reguły jelita grubego.
Następne dwa-trzy seanse masażowe można poświęcić na równoważenie energii
w systemie nerek - płuc (iń). Do oddziaływania na wyżej wymienione punkty R 27 i
P l przy tej odmianie dodaje się masaż punktu kanału przedniośrodkowego
tańczżun (VC 17), lecz jego delikatne ugniatanie wskazującym palcem z obciążają-

100
 ROZDZIAŁ 8
" nadmiar jan - systemu, a z drugiej - niewystarczalność iń. Klinicznie wyraża się to w
„Zespół stałego zmęczenia"
Problemy trawienia
W spółczesny styl życia za coś naturalnego uznaje nieuporządkowane i
chaotyczne odżywianie się, niepełnowartościowy sen, pasywny tryb życia
oraz długotrwale, statyczne, wymuszone pozycje, najczęściej siedząc, a na dodatek w
pozycji pochylonej. Jeżeli do tej lisfy dodać jeszcze szkodliwe nawyki i zwiększające
się problemy ekologiczne, to można tylko się dziwić wytrzymałości naszego
organizmu: żaden sztucznie stworzony integralny system nie wytrzymuje podobnych
obciążeń. Dokładnie tak samo nie wytrzymuje ich również organizm człowieka, lecz
jego niszczenie postępuje stopniowo i w utartej opinii tłumaczy się „wiekiem". Coraz
większe obawy wywołuje fakt, że nawet u najmłodszych uczniów często można już
spotkać cały zespół objawów, które zwykle utożsamia się właśnie z „wiekiem", a na
dodatek „wiekiem emerytalnym". A w okresie tak zwanej „starości" te problemy
objawiają się jeszcze bardziej wyraźnie, i zachorowania mają charakter systemowy,
bardzo często nieodwracalny. Młodzi też mają zaburzenia systemowe, lecz przebieg
procesów patologicznych ma, po pierwsze, najczęściej ostry charakter, przejawiający
się bardzo konkretnie, a, po drugie, ma tendencję do samodzielnego wyleczenia się,
dlatego, że zasoby energetyczne oraz związane z nimi „siły obronne" (a przede
wszystkim odpornościowe) jeszcze nie są nadwerężone.
Lecz osobliwość naszych czasów polega właśnie na tym, ze wyczerpują się
przede wszystkim zasoby energetyczne organizmu, a proces ten zaczyna się nawet
nie w młodym wieku, a już w okresie rozwoju płodu.
Z punktu widzenia energetycznego diagnoza „zespół przewlekłego zmęczenia" (a
został on już utrwalony w diagnozach WHO) - jest to przede wszystkim zaburzenie
systemów czynności tak zwanych „nożnych kanałów energetycznych": żołądka,
pęcherzyka żółciowego oraz pęcherza moczowego. „Nożna" orientacja kanałów jest
związana przede wszystkim z miejscem zakończenia ich przepływu: przy końcach
palców nóg oraz wspólnym lo - punktem - skrzyżowaniem na goleni w punkcie
siuańczżun (VB 39). Nie można zapominać, że swój początek mają
one koło oczu (żołądek - pod źrenicą, pęcherzyk żółciowy - na zewnątrz, a pęcherz
moczowy - do środka od oka) i przepływają przez organizm z góry w dół. W palcach
nóg przekazują one swoją aktywizowaną energię w kanały iń - parzyste (śledziony,
wątroby i nerek), i energia unosi się w górę, zamykając koło życia. Przy
zablokowaniu jan - odcinków tego koła może nastąpić z jednej strony, zatrzymany
różnorodnych patologiach, które zależą od wieku i stopnia zaawansowania procesu.
Na przykład, zaburzenia w systemie pęcherzyka żółciowego w młodym wieku
prowadzą do czyraczności, natomiast w wieku dojrzałym -do zapalenia pęcherzyka
żółciowego, a w wieku podeszłym - do choroby nadciśnieniowej, która może się
skończyć się udarem na tle nadciśnienia. Oczywiście, niemożliwa jest odizolowana
patologia tylko układu kanału pęcherzyka żółciowego -jest to sprzeczne ze
schematem funkcjonowania energii cyklu u-sin. Właśnie dlatego mówimy o
pierwszeństwie kanału i o układzie, który w pierwszej kolejności wciąga się do
wspólnego działania z jego energiami.
Tak więc, właśnie subiektywny zespół zaburzeń w kanałach „nożnych" można
połączyć pod wspólną nazwą: „zespół przewlekłego zmęczenia". Charakterystyczne
dla niego są: skargi na uczucie rozłamu i ciężkości w całym ciele; na zmęczenie nóg,
nie związane z obciążeniem fizycznym, lecz przejawiające się rano, jeszcze w łóżku;
na zmniejszenie zdolności do pracy i niechęci do jakiegokolwiek działania; na słaby
apetyt i osłabienie popędu płciowego. Zespołowi towarzyszy zaburzenie snu, z
przewagą problemów z zaśnięciem (zwróćmy uwagę na porę aktywności kanału
pęcherzyka żółciowego) i (lub) budzeniem się (przypomnijmy porę aktywności
żołądka). Później do tego mogą dołączyć się skargi o charakterze somatycznym na
bóle głowy, bóle brzucha, skrępowanie ruchów oraz bóle kręgosłupa itd.
Zupełnie nieprzypadkowo w książce została przytoczona tabela odpowiedników
kategorii cyklu u-sin. Ich właściwości umożliwiają wykrycie bezpośredniej
zależności między delikatnymi energiami Ducha i gęstymi energiami eterycznymi. W
przytoczonym przykładzie z „nożnymi" kanałami ta współzależność wygląda
następująco: pęcherzyk żółciowy - nadmierne emocje w formie złości i rozdraż-
nienia, które szybko zanikają, osłabienie „rozpalenia namiętności" (ponieważ czas
maksymalnego działania kanału - 2 godziny); zaburzenia w kanale energetycznym
żołądka przejawiają się w formie przewagi przygnębiających przemyśleń, zasta-
nowień i poszukiwań, które również mają charakter cykliczny; patologia kręgosłupa,
a właśnie z nią są najczęściej związane anomalie energetyczne kanału pęcherza
moczowego, może prowadzić do wycieńczenia nerek - połączonego z nim
kanału, i przejawiać się w stałym napięciu i oczekiwaniu na niebezpieczeństwo,
obawach o wszystko, które zwykle tłumaczymy czynnikami zewnętrznymi, lecz
nigdy nie niedoczynnością i blokadą mięśniowo-ścięgnistą zrostów szyjno-pier-
siowego i lędźwiowego krzyżowego (są spotykane najczęściej).
Taktyczne podejście do „zespołu przewlekłego zmęczenia" opiera się na
względnym zapełnieniu „nożnych" jan - kanałów, powstałych z powodu blokady w
końcowym przepływie energii w ich kanałach i związaną z tym względną pust-
ką, brakiem energii w sprężonych z nimi iń - kanałach każdej pary Elementów
Pierwotnych Ziemi, Wody, Wiatru.
Bardzo ważną w zrozumieniu wspóldzialania energii w jednostajnej sferze
jednego z żywiołów jest zasada wspóluzupełnienia jego jan- i iń - części. Na
przykład, każdy z Elementów Pierwotnych składa się z dwóch „połówek", podzie-
lonych i połączonych jednocześnie: jan przemienia się w iń i na odwrót.
Element Pierwotny Ziemia posiada w charakterze jan - części energię kanału
żołądka, a iń - części - kanału śledziony i trzustki. Harmonia Ziemi, jak i pozostałych
Elementów Pierwotnych, polega na równowadze energii. Jeżeli równowaga ta jest
zakłócona w kierunku jednej ze stron, można mówić o względnym wypełnieniu
jednego z kanałów i względnej pustce drugiego „w granicach" Elementu
Pierwotnego.
Natomiast co dotyczy absolutnej energetycznej próżni i pełni, to zależy ona
przede wszystkim od „Energonasycenia" właśnie Elementu Pierwotnego, w struk-
turze którego może pojawić się brak równowagi iń -jan, jego składowych.
W ten sposób, w naszym przykładzie może powstać względna pełnia kanału
energetycznego żołądka (w porównaniu z jego ińską parą - kanałem śledziony)
przy ogólnej pełni Ziemi, oraz względna pełnia żołądka przy ogólnej pustce energii
Elementu Pierwotnego Ziemia.
Podstawowym celem masażu w tym przypadku jest rozproszenie energii pa-
tologicznych w jan - kanałach przez likwidację blokad wzdłuż biegu kanałów,
którym (blokadom) towarzyszy (i jest jednocześnie z nimi sprzężona) sztywność
mięśniowo-ścięgnista - odczuwamy ją jako bolesne stwardnienie osobnych mięśni
lub masy mięśniowej, słabą ruchomość stawów, ich opuchnięcie.
Drugim celem masażu jest aktywizacja, lub zwiększenie aktywności życiowej,
energii w sprzężonych z Janskimi" iń - kanałach nóg. Lecz przed przystąpieniem do
tego etapu, jeden-dwa seanse powinno się poświęcić na oddziaływanie na punkty
lo tych kanałów. W tych miejscach odbywa się przegrupowanie energii oraz
kontakt ze sprężonym jan - kanałem. Podobna odmiana masażu składa się z
harmonizujących zabiegów den - właściwości i dotyczy tak jan - kanałów, jak i
ich iń - par.
Pierwszy etap, składający się z trzech-siedmiu seansów jest przeprowadzany o
jan - porze na jan - kanałach żołądka, pęcherzyka żółciowego i pęcherza mo-
czowego. Podstawowe działanie wykorzystywanych zabiegów - uspokojenie. Ruchy
masażowe wykonuje się w kierunku przeciwnym do biegu kanałów, tzn. od dołu w
górę. Stosuje się etapowe rozcieranie i ugniatanie, przechodzące w głębokie
ugniatanie i ukierunkowanie punktowe. Oddziałuje się na punkty wspólnego lo
siuańczżun (VB 39) oraz punkty lo odpowiednich kanałów energetycznych: gu-ańmin
(VB 37), fenlun (E 40) i fejjan (V 58). Wszystkie one położone są na wysokości 3-7 cuni
od górnego brzegu zewnętrznej kostki, dlatego część nogi, obejmująca przednio-
boczną oraz tylno-boczną powierzchnię na szerokość dłoni pod dolnym brzegiem
mięśnia brzuchatego łydki, powinna być starannie przygotowana i rozgrzana.
Mięśnie stają się miękkie i podatne na dotyk, skóra robi się bardziej ciepła i
widoczne staje się trwałe, lecz niezbyt wyraziste przekrwienie skó-
104
ry. Oprócz wymienionych punktów trzeba zwrócić uwagę na bolesne podczas ob-
macywania punkty danych kanałów lub bolące fragmenty, wykryte w trakcie masażu.
Zwykle trzeba wykonać głębokie ugniatanie punktu janfu (VB 38).
Na punkty pęcherzyka żółciowego najlepiej jest oddziaływać za pomocą za-
biegów feń-tziń-fa (rozdział l, 8, 9), lecz można również, podobnie jak i na innych
kanałach, zastosować czżen-din-fa i czżen-czań-fa (rozdział l, 13, 19).
Intensywność oddziaływania powinna wzrastać stopniowo, zarówno na po-
czątku każdego seansu, jak i na początku całego cyklu leczenia.
Po likwidacji bólów w masowanych punktach i poprawieniu aktywności mię-
śniowej wzdłuż jan - kanałów energetycznych nogi, trzeba przystąpić do masażu
sprężonych z nimi iń - kanałów: śledziony, wątroby i nerek, Ich energia porusza się
w górę, a same kanały układają się na wewnętrznej powierzchni nogi, w tył od
kości piszczelowej. Ważnym aspektem jest normalizacja ruchów w stawie sko-kowo-
goleniowym. Kończynę dolną trzeba uprzednio rozluźnić, stosując zabieg ciań-
dou-fa (rozdział 2, 4, 5), a następnie uginać - prostować i obracać zgodnie z
ruchem wskazówek zegara, następnie w przeciwnym kierunku za pomocą chwytu
szeń-ciuj-fa (rozdział 4, 2).
Okres przejściowy od uspokojenia jan do aktywizacji iń może trwać jeden-
trzy seanse, z których każdy zaczyna się od zabiegów uspokajających o umiarko-
wanej intensywności, a kończy się masowaniem iń - kanałów nogi. Palce nóg
przekręca się lekkim ruchem zgodnie z ich osią podłużną w celu osiągnięcia bez-
bolesnego odblokowania możliwych blokad międzypaliczkowych. Zabieg jest po-
dobny do ba-fa (rozdział 4, 4). Następnie trzeba ugniatać punkty tajczun (F 3) i
tajbaj (RP 3) za pomocą zabiegu żo-fa i, nie odejmując rąk, kontynuować działanie w
kierunku wewnętrznej kostki, które obejmuje również punkty kanału nerek. Obszar
punktów R 4, 5, 6, obejmujący kostkę wewnętrzną od dołu i od strony ścięgna
Achillesa ugniata się tym samym sposobem żo-fa, a dla punktów R 3, R 7, R 8 lepiej
zastosować chwyt tuj-fa.
W ciągu tych jednego-trzech seansów masaż wewnętrznej powierzchni goleni
wykonuje się przeważnie za pomocą zabiegów tuj-fa. Intensywność oddziaływania
powinna płynnie się zwiększać, lecz nie przekraczać progu bólowego. Ilość
powtórzeń nie powinna być duża, ale parzysta: 2-4-6 razy. Pacjent odczuwa przy-
jemne ciepło, a skóra "lekko się czerwieni.
W trakcie pracy na iń - kanałach goleni, przy ostrożnym obmacywaniu masa-
żysta powinien wykryć bolące miejsca. Na początku trzeciego etapu cyklu, gdy
masuje się tylko iń - kanały, a masaż jest przeprowadzany o iń - porze (najlepiej
wybrać okres aktywności kanału energetycznego nerek), schemat oddziaływania
się nie zmienia. W taki sam sposób zabieg zaczyna się od palców i idzie w górę,
lecz szerzej wykorzystuje się ugniatanie chwytem żo-fa po rozcieraniu powierzch-
niowym tego obszaru (tuj-fa). Masaż ten koniecznie musi obejmować wewnętrzną
strefę kolana oraz dolną część biodra.
Ugniataniu bolących punktów powinien towarzyszyć przyjemny ból w nich,
zanikający wkrótce po zakończeniu masażu. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na
punkty sańińtziao (RP 6) , w którym krzyżują się wszystkie trzy iń - kanały nogi,
(RP 4) - lo-punkt śledziony oraz ligou (F 5) - lo kanału wątroby.
105
 Nie poleca się jednoczesnego masowania „starożytnych" punktów u-sin cyklu ROZDZIAŁ 9
jednego kanału w ciągu jednego seansu. Dobrze tączą się ze sobą tylko pary punktów,
jeden z których należy do Elementu Pierwotnego Ziemia w „malej gwieździe"
samego kanału. Na przykład, tajczun (F 3) i ciujciuań (F 8), lub tajbaj (RP 3) i
ińlińciuań (RP 9).
Nad kolanem trzeba ugniatać punkt siuechaj (RP 10), wykorzystując chwyt
feń-tziń-fa (rozdział 1, 8), powtarzając 4-6 lub 8 razy.
Patologie „dolnego świecznika"
Wszystkie seanse cyklu powinny być połączone z przywróceniem swobody
ruchów w stawach - przy wykryciu bólów i przeszkód stosować odpowiednie
zabiegi.
Opisane działania można wykonywać również jako automasaż.
Zabiegi lecznicze na kręgosłupie, obszarze piersi 5 brzucha, na głowie, likwidują Problemy seksualne
odpowiednie patologie i powinny być wykonywane zgodnie ze wskazaniami.
Dosyć
Objaw „zimnych nóg"

osycczęste skargi na chłodne stopy, lekko marznące nogi i niemożliwość ogrzania

ich nawet w łóżku, niewątpliwie powinny wzbudzić zaniepokojenie. Podobna skarga, z
reguły, towarzyszy w większym lub mniejszym stopniu omawianemu wcześniej
„zespołowi stałego zmęczenia" i związana jest również z brakiem równowagi energii
iń - jan nożnych kanałów energetycznych. Jednak różni się od opisanego powyżej
zespołu, w którym zewnętrznymi energiami niszczącymi jest przeważnie nadmiar
jan - Wiatru i Wody, tym, że w danej sytuacji czynnikami agresji zewnętrznej będzie
przeważnie nadmiar iń - Wody i Ziemi, tzn. chłód i wilgoć. Do tego stanu prowadzą
najczęściej dwie przyczyny: po pierwsze, ubranie i obuwie nie odpowiadają
pogodzie i nie chronią przed chłodem i wilgocią, po drugie, długotrwały nadmiar
jan - kanałów nóg, który prowadzi do wyczerpania energii sprężonych z nimi iń -
kanałów. Więc całokształt szkodliwych czynników klimatycznych i przewlekłej
patologii, najczęściej przewodu pokarmowego, sprzyja tworzeniu nadmiernych
energii Wilgotności - Chłodu -Wiatru, które przejawiają się przez rozwój stanu
chorobowego. Sytuacja ta znajduje swoje odbicie w pojawieniu się przewlekłych,
powolnie przebiegających i odpornych na leczenie procesów strefy urologiczno-
płciowej. U kobiet są to zapalenia przydatków macicy, wielotorbielowatość,
nadżerka szyjki macicy, bolesne miesiączki i zaburzenia cyklu miesiączkowego, jak
również włókniaki macicy oraz te wszystkie stany, które noszą przerażającą nazwę
„przedrakowych". Leczenie podobnych schorzeń jest z reguły długotrwałe,
ponieważ procesy te często towarzyszą sobie nawzajem i w istocie są różnymi
etapami tego samego statusu energetycznego.
Mężczyźni mają nie mniej problemów, są to przede wszystkim przewlekłe
zapalenia prostaty, które pojawiają się w starszym wieku, i które mężczyźni prze-
żywają wyjątkowo ciężko, - adenoma prostaty rozwija się powoli, lecz nieodwra-
calnie i jest bardzo częstym przypadkiem. Rozwija się ona na tle zwiększającej się
pustki kanałów energetycznych, przede wszystkim wątroby i nerek, i przyczynia się
do pojawienia się w nich energetycznego stanu zimna.
 Jako czynnik towarzyszący temu postępującemu procesowi pojawia się obni-
żenie potencji, na tle którego pozostałe skargi stają się drugorzędne. Lecz współ-
zależność między nimi jest tak samo oczywista, jak oczywista jest energetyczna
podstawa pustki iń - kanałów nóg.
Bardzo ważną pomocą przy leczeniu i profilaktyce podobnych patologii jest
automasaż. Jeżeli wykonywać go prawidłowo i systematycznie, to może on do-
prowadzić do wyzdrowienia bez leczenia miejscowego, które często dostarcza
wielu kłopotów.
Pierwsza część cyklu masażowego, trwająca 3-6 dni, powinna być skierowana
na odblokowanie i usunięcie przepełnienia w systemie jan - kanałów nóg. Ich
ogólna zasada już została opisana: zwiększające się pod względem intensywności
zabiegi uspokojenia, wykonywane od dołu w górę - w kierunku przeciwnym do
przepływu energii w meridianach. Oprócz już znanych punktów lo, trzeba zwrócić
uwagę na sklepienie stopy oraz jej brzeg ze strony małego palca. Za pomocą
zabiegów żo-fa, na-fa i co-fa wykonuje się rozcieranie przede wszystkim punktów
kanału żołądka nejtin (E 44), siańgu (E 43) i czunian (E 42) oraz szczypanie (w
kierunku przeciwnym do przepływu energii) kanału pęcherza moczowego od
punktów szugu (V 65) do tzińmeń (V 63). Oczywiście, musimy również zwrócić
uwagę na przebiegający pomiędzy nimi kanał pęcherzyka żółciowego: punkty
cłusiuj (VB 40) lub tzulińcy (VB 41), jeżeli bolą przy obmacywaniu - trzeba je
ugniatać.
Druga część cyklu masażowego wykonuje się o iń - porze, najlepiej - w okresie
aktywności kanału energetycznego nerek, oraz na iń - kanałach nogi. Sposoby
oddziaływania - tonizujący oraz harmonizujący. Kierunek ruchów masażowych
zbiega się z przepływem energii w tych kanałach, tzn. od dołu w górę.
Wszystkie zabiegi wykonywane są na wewnętrznej stronie nóg, unikając odczuć
bólowych: przy ugniataniu osobnych punktów pacjent powinien odczuwać tylko
przyjemny ból.
•Na początku każdego seansu stosuje się chwyt tuj-fa, parzystą ilość razy (z
reguły 4-6). Pacjent powinien odczuwać rozgrzewanie się skóry oraz przyjemne
ciepło wzdłuż kanału, a skóra lekko się czerwieni. Po takim przygotowaniu trzeba
odnaleźć bolące miejsca na goleni i stopie i oddziaływać na nie za pomocą chwytu
czżen-din-fa (rozdział l, 13). Tu trzeba pamiętać, że zabieg powinien być wyko-
nywany delikatnie, i płynnie, przypominając wgniatanie. Ilość ucisków również
parzysta, całkowicie wystarczy 2-4 razy. . ...
W ciągu jednego seansu masuje się dwa-trzy punkty, najczęściej są to sańińt-
ziao (RP 6), ligou (F 5), ciujciuań (F 8), ińlińciuań (RP 9), siuechaj (RP 10).
Punkty kanału nerek „nie lubią" ucisków i bólu, a wokół nich najlepiej wywo-
ływać uczucie ciepła przez rozcieranie (tuj-fa). Uciskania prawie się nie wykorzystuje.
Zgodnie ze wskazaniami trzeba oddziaływać na punkty kanału nerek poczy-nając od
tajsi (R 3) do ińgu (R 10).
Po zakończeniu podstawowego cyklu trzeba stale dbać o okolice goleni i stóp,
utrzymując je we właściwym stanie za pomocą automasażu: codziennie dwa razy
lekko ugniataj jednocześnie obydwa golenie od dołu w górę. Ten zabieg wykonu-
W8
je się również o iń - porze dnia z pozycji siedzącej. Goleń obejmuje się nad kostką,
kciuk najpierw lekko wgniata punkt sańińtziao, a następnie, bez odrywania go,
dokładnie tak samo oddziałuje na znajdujące się powyżej okolice innych punktów.
Ten masaż można wykonywać również przez jedną warstwę ubrania.
Tego rodzaju działania mają charakter tak profilaktyczny, jak i diagnostyczny:
przy wykryciu bolącego miejsca (które w zasadzie nie powinno pojawiać się przy
umiarkowanym uciskaniu), na tym odcinku trzeba skupić uwagę przez najbliższe 3-5
dni. Każdej patologii strefy płciowej towarzyszą zjawiska zastoinowe w okolicy
miednicy mniejszej: zaburzenia przepływu krwi oraz limfy. Nawet same utrudnienia w
odpływie żylnym i nabrzmiewanie węzłów chłonnych są w stanie wywołać ciążące
wrażenia bólowe, uczucie głębokiego napięcia itd. W takiej sytuacji masaż, nawet
bez działania energetycznego, jest w stanie przynieść ulgę. Przy tym trzeba zwracać
uwagę na jedną z podstawowych właściwości żył: występowanie w nich układu
zastawek, które przeszkadzają ruchom w kierunku wstecznym wolno cieknącej krwi.
Dlatego ruchy postępowe przy masażu są wykonywane delikatnie i płynnie, nie
odejmując rąk od skóry. Palec jakby przeciska krew w górę, a bolące miejsca, zwykle
zbiegające się z punktami, ugniata się zgodnie z ruchem wskazówek zegara - od tyłu
w przód i od dołu w górę - symetrycznie na obu nogach. To szczególnie odpowiada
punktowi siuechaj oraz innym na wewnętrznej powierzchni bioder.
Zjawiska zastoinowe małej miednicy trzeba „rozładowywać" poprzez bezpo-
średnie oddziaływanie na punkty krzyża, odnoszące się do kanału energetycznego
pęcherza moczowego. Ten obszar masuje się zwykle razem z jan - kanałami nóg. Na
krzyżu poprzez obmacywanie wykrywa się bolące miejsca, i na nie trzeba
oddziaływać w pierwszej kolejności; lecz na początku cała strefa krzyża jest roz-
cierana i ugniatana kciukami obu dłoni, które układa się symetrycznie do osi krę-
gosłupa.
Zabiegi tuj-fa i żo-fa wykonywane są kolejno, w odbiciu lustrzanym w stosunku
do osiowej linii kręgosłupa. Obydwa palce jakby rozsuwają tkanki od centrum na
obrzeża. W rezultacie cały obszar krzyża powinien mieć intensywne przekrwienie i
rozgrzać się. Dopiero po tym ma sens przechodzenie do ugniatania osobnych
punktów.
Zacząć trzeba od punktu szanlao (V 31) - w tym miejscu krzyżują się energie
kanałów pęcherzyka żółciowego oraz pęcherza moczowego. Od szanlao trzeba
skierować się wzdłuż krzyża w dół do punktu sialao (V 34), następnie zwrócić palce
do górnej części krzyża, odstępując od środka na 1,5 cunie i, idąc w dół, zacząć
oddziaływać na punkty siaoczanszu (V 27) - szu - punkt kanału jelita cienkiego,
panguanszu (V 28) - szu - punkt kanału pęcherza moczowego, czżunlujszu (V 29) - w
tym miejscu rozprasza się nadmierna energia kręgosłupa, i, wreszcie, na punkt
bajchuańszu (V 30), znajdujący się na wysokości IV kręgu krzyżowego, przy
początku kości guzicznej.
Na drugiej linii bocznej pleców, znajdującej się po obu stronach od osi kręgo-
słupa o 3 cunie (szerokość złączonych czterech palców), znajduje się bardzo ważny
punkt baochuan (V 53), który jest w istocie „dolnym jan - skrzyżowaniem".
109
Przez niego jest usuwany nadmiar Ognia, a przede wszystkim energie „potrójnego
świecznika". Oddziaływać na niego trzeba za pomocą zabiegów feń-tziń-fa i
diań-siue-fa, dążąc do uczucia umiarkowanego bólu. Niżej znajduje się punkt
DODATEK l
czżybiań (V 54), rzutując prawie na środek mięśnia pośladkowego. Za pomocą
tego punktu można uaktywnić chi ochronną w okolicy miednicy mniejszej, dlatego
nie poleca się nadmiernego oddziaływanie na nią.

Punkty aktywności na kanałach

Kanał płuc - Fej.

CZŻUNFU (centralny dom) P 1.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi, pomiędzy I a II żebrem.
Wskazania. Bezsenność. Przekrwienie oczu. Zapalenie migdałków. Jąkanie się.
Krosty. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, kaszel, za-
dyszka, mętny śluz, uczucie rozpierania piersi. Choroby serca. Brak apetytu. Nocne
pocenie się.
Reumatyczne bóle stawów szyi. Bóle w klatce piersiowej, okolicy stawu ramien-
nego i łopatki, zwiększające się przy oddychaniu. Obrzęki twarzy 5 rąk
Wskazania dodatkowe. Świąd skóry z jednoczesnym obrzmieniem twarzy. Bóle:
opłucnowo-płucne i oskrzeli ze śluzem lub przy słabym tętnie (Fej); jednostronne w
członku.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - MO płuc.
DU-LI-CY - Czun przypływu energii do kanału płuc.
CHUEJ-S1UE kanałów płuc i śledziony.
CZŻUŃJAO-SIUE - nadmierny Chłód i przeciąg wzmacniają patologiczne stany
organizmu.
CZUN-SIUE - KOW płuc.
CZŻUAŃ-SIUE - dla diagnozy depresji.

JUŃMEŃ (drzwi obłoków) P 2.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi. Pod dolnym brzegiem obojczyka, u dołu.
Wskazania. Schorzenia serca. Angina, zapalenie migdałków. Dychawica oskrze-
lowa, kaszel, zadyszka, wrażenie duszności, gruźlica płuc. Krosty. Przykurcz mięśni
pęcherza moczowego. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w klatce piersiowej i pod
żebrami, w plecach i okolicy ramienno-łopatkowej. Zdrętwienie okolic ramion i
pleców. Niemożność podniesienia ręki.
Wskazania dodatkowe. Bóle w stawie ramiennym, wzmacniające się przy podnie-
sieniu ręki do góry lub przesunięciu w bok lub w tył do pleców.
 Szczegóły dla specjalistów. Siao-siue nadmiernej jan - energii obszaru kończyn;
nadmiernego gorąca w całym ciele.

TIAŃFU (niebiański pałac) P 3.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia ramion. Wyżej od fałdu stawu łokciowego
na 6 cuni lub 3 cunie poniżej poziomu pach. Przy zewnętrznym brzegu dwu-
głowego mięśnia ramienia.
Nie dotykać w 7-m miesiącu ciążył
Przez niego jan-chi unosi się do górnych części ciała.
Wskazania. Psychozy, neurastenia. Stany reaktywne. Przygnębienie. Niepamięć.
Gorączka zmienna. Zatrucie tlenkiem węgła. Zawroty głowy, przekrwienie mózgowia.
Krwawienie z nosa.
Uwięźnięcie jedzenia w gardle. Dychawica oskrzelowa, zadyszka, zapalenie
oskrzeli, zapalenie opłucnej, zjawiska zastoinowe w płucach, krwioplucie.
Wskazania dodatkowe. Bóle w strefie pachowej; zmienne w stawach rąk i nóg; w
strefie ramienno-łopatkowej; przy zapaleniach stawu ramiennego.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!

SIABAJ (biel rycerska) P 4.

Lokalizacja. Przednio-zewnętrzna powierzchnia ramienia. O 4 cunie powyżej
poziomu pach. Przy zewnętrznym brzegu dwugłowego mięśnia ramienia.
Wskazania. Depresja. Nadpobudliwość. Kołatanie serca o podłożu nerwopochod-
nym. Kaszel z mętną plwociną, zadyszka, wrażenie duszności, krwioplucie. Nud-
ności, wymioty. Bóle w piersi, w okolicy ramienia, serca, strefie podpachowej, na
P5 wewnętrznej powierzchni rąk. Rwa splotu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Bóle palca wskazującego.
P6
P CZITZE (płytkie moczary) P 5.
10 Lokalizacja. Wewnętrzna strona stawu łokciowego, w fałdzie zgięcia łokciowego,
przy zewnętrznym brzegu ścięgna dwugłowego mięśnia ramienia.
Wskazania. Stany reaktywne. Neurastenia. Psychastenia. Histeria. Koszmary
nocne. Nieżyt nosa, zapalenie migdałków. Zapalenie zatoki czołowej. Zapalenie
oskrzeli, zapalenie opłucnej, gruźlica płuc, dychawica oskrzelowa, kaszel z mętną
plwociną, krwioplucie. Kołatanie serca. Bóle w nerkach, zwiotczenie pęcherza
moczowego, nietrzymanie moczu lub nocne mimowolne moczenie się. Pląsawica i
skurcze u dzieci. Zaburzenie czynności ruchowych i czuciowych ręki. Obrzęk i bóle w
Pil okolicy stawu ramiennego i przedramienia. Skurcze mięśni przedramienia. Sztywność
kręgosłupa. Porażenie kończyn.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w gardle przy anginie z suchością; opłucnowo-płuc-ne
i oskrzeli; w całej klatce piersiowej; w pęcherzu moczowym (nie podczas oddawania
moczu), promieniujące w dół brzucha; tylko w palcu wskazującym; górnej części
pleców ze skurczami; w lędźwiach i jamie brzusznej jednocześnie.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - wody.
JAO-SIUE - Che.
Kanał pluć
112 113
 DU-LI-CY - Si energii, przepływającej przez kanał płuc. JUJE-
SIUE-GUJ-WEJ.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle: w cewce moczowej; języka oraz jamy ustnej; stawów
ramiennego i łokciowego.
KUNTZUJ (najwyższy otwór) P 6.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. O 7 cuni powyżej fałdu
stawu promieniowo-nadgarstkowego. Przy wewnętrznym brzegu mięśnia ramien-
no-promieniowego.
Wskazania. Bóle głowy. Schorzenia gardła i krtani, nieżyt krtani, zapalenie gar-
dla, chrypka. Podwyższona temperatura, gorączka bez pocenia. Usztywnienie lub
bóle stawów palców dłoni, ból w ramieniu.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy stawów kończyn; w stawie kolanowym z
jednoczesnymi bólami rąk.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun energii, przepływającej w kanałach
pluć.
LECIUJE (brakujący rząd) P 7.
Lokalizacja. Na zbiegu zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni przedramienia.
Ze strony promieniowej, przy zewnętrznym brzegu kości promieniowej. Powyżej
fałdu stawu promieniowo-nadgarstkowego na 1,5 cunia. W zagłębiu nad wyrostkiem
rylcowatym.
Nie dotykać w 7- m miesiącu ciąży!
Wskazania. Padaczka. Zła pamięć. Nerwowy śmiech. Obniżenie ogólnej odpor-
ności organizmu. Bóle głowy. Grypa. Gruźlica płuc. Bóle zębów. Angina, nieżyt
krtani, zapalenie migdałków. Dychawica oskrzelowa, kaszel, zadyszka, utrudnione
oddychanie. Gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych. Skłonność do chorób skórnych,
wysypki swędzącej. Hemoroidy. Zapalenie jajników i jajowodów. Bóle w okolicy
członka. Rwa nerwu trójdzielnego, skurcze twarzy i przykurczę po porażeniach
nerwu twarzowego. Bóle w strefie skroniowo-potylicznej. Bóle w stawie łokciowym.
Gorące i bolesne dłonie.
Wskazania dodatkowe. Ból: piekący, wywołujący łzy; każdy pourazowy w gałkach
ocznych; głowy przy podwyższonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym; w przewodzie
pokarmowym z uczuciem pieczenia; w okolicy dolnej części odbytnicy z uczuciami
ściśnięcia lub pieczenia; pochwowe bez świądu; wewnętrznej strony przedramienia.
A
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UE-DU - Zeń-maj.
ŻY-SIUE - Lo kanału płuc.
DU-LI-CY - Che z GK płuc.
DU-LI-DY-S1UE - pieczenie skórne (-).
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia nosa. Rwa nerwu trójdzielnego (po stronie bólu,
jeżeli rezultat jest niewystarczający- symetrycznie). Bóle zębów; opłucno-płucne i
oskrzeli; w żołądku z wymiotami i migreną; głębokie w okolicy szyi i potylicy.
TZINCIUJ (powrót kanału) P 8.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. O 1 cuń powyżej fałdu
promienisto-nadgarstkowego, w bruździe nerwu promieniowego. Przy promieni-
stym brzegu ścięgna promienistego mięśnia zginacza dłoni.
Wskazania. Nieżyt spojówki, jęczmyk. Temperatura, dreszcze. Suchość skóry.
Świąd. Angina, zapalenie gardła, zapalenie migdałków. Dychawica oskrzelowa, gęsta
plwocina, zadyszka. Opuchnięcie twarzy przy kaszlu. Rozedma płuc. Ziewanie
kurczowe. Skurcz przewodu pokarmowego, czkawka, wymioty. Hemoroidy. Krwio-
mocz. Wyciek nasienia. Bóle w członku. Migrena. Bóle zębów. Bóle przedramienia i
stawu promieniowo-nadgarstkowego przy zapaleniach nerwu promieniowego.
Nerwoból międzyżebrowy. Zdrętwienie rąk. usta się nie otwierają.
Wskazania dodatkowe. Bóle opłucno-płucne i płuc przy zapaleniu oskrzeli.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - Tzin.
ŻY-SIUE - Duch kanału płuc.
JUJE-SIUE - l-Mao.
TAJJUAŃ (głęboka otchłań) P 9.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. Na fałdzie stawu promie-
niowo-nadgarstkowego, na zewnątrz od ścięgna promieniowego mięśnia zginacza
dłoni.
Wskazania. Nerwice. Stany przygnębienia. Omdlenia. Zaburzenia snu. Lęki przed
zamkniętymi pomieszczeniami. Zaćma, nieżyt spojówki, zapalenie rogówka. Suchość w
ustach i gardle, angina. Nadciśnienie tętnicze. Przedwczesne skurcze serca, nie-
miarowość i bóle w okolicy serca, uniemożliwiające choremu poruszanie się (z po-
wodu zaburzeń CY-FEJ), lecz odcień twarzy pozostaje niezmienny. Zapalenie oskrzeli,
dychawica oskrzelowa (nadmierny chłód), krwioplucie, rzężenia przy oddychaniu,
kaszel. Nudności, wymioty. Bóle w okolicy serca, okolicy stawu ramiennego, ramienia i
przedramienia. Nerwoból międzyżebrowy. Rwa nerwu promieniowego.
Wskazania dodatkowe. Powierzchniowe porażenia gałek ocznych. Bóle: głowy i
twarzy bez wyrazistej lokalizacji; dziąseł z krwotokiem; tchawicy, oskrzeli, opłucno-
płucne; w żołądku, którym towarzyszy ciężkość w nadbrzuszu, wymioty i migrena;
jednego lub kilku odstępów międzyżebrowych; palców, przechodzące na grzbiet
dłoni, przedramię.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Matka.
ŻY-SIUE - Ciuań - źródło, przyjmujące Lo-kanał jelita grubego.
DU-LI-CY - Ciao - przyspieszacz ruchu energii przez kanał płuc.
JUJE-SIUE - DIN-CHAJ.
LAŃ-SIUE - GK i KOS płuc, żył i tętnic.
CZŻUŃJAO-SIUE - schorzenia serca i tętnic.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w żebrach.
 JUJTZI (kraj jabłoni) P 10.
Lokalizacja. Na wewnętrznej powierzchni dłoni. Przy podstawie l kości śródrę-cza
ze strony promieniowej. Na granicy grzbietowej i dłoniowej powierzchni, w za-
głębieniu.
Wskazania. Stany przygnębienia. Zaburzenia snu. Alkoholizm, następstwa za-
trucia alkoholowego. Bóle i zawroty głowy. Gorączka. Zapalenie migdałków, suchość w
gardle, gardło gorące i opuchnięte. Obfite pocenie się, nadmierne wydzielanie się
potu na dłoniach. Żółty język. Porażenie przedsionków serca i układu zastawek serca,
nerwica serca, częstoskurcz napadowy. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli,
zapalenie pluć, krwioplucie, kaszel, zadyszka, zapalenie opłucnej, brak apetytu.
Zaburzenie czynności żołądka, cholera. Przykurcz stawu łokciowego, stawu
promieniowo-nadgarstkowego lub stawów pierwszego palca dłoni.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w żołądku przy zaparciu; bóle przy zapaleniu osierdzia
o charakterze tętniącym; z wrażeniem niedrożności przełyku i jelit; w jelitach przy
rozstroju trawienia; w płucach, oskrzelach lub opłucnej, promieniujące na plecy; w
okolicy dolnej części odbytnicy z wrażeniem ciężkości; w mostku, przechodzące z
dołu w górę; w lędźwiowym odcinku kręgosłupa z przykurczami mięśni pleców; w
kilku stawach; palców dłoni, promieniujące na wewnętrzną powierzchnię
przedramienia; wskazującego palca.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
U-SIN - Ognia.
JAO-S1UE - IN.
DU-L1-CY - Ciao - przyspieszacz energii, płynącej przez kanał płuc.
JUJE-SIUE - TZl-WEJ.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w kręgosłupie.
SZAOSZAN (miody kupiec) P 11.
Lokalizacja. O 0,3. cm na zewnątrz, ze strony promieniowej, od nasady 1. pałca
dłoni.
Nie dotykać w 7-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Omdlenia z wyjątkową bladością. Zaburzenia snu, bezsenność. Za-
palenie opon mózgowo-rdzeniowych. Skurcze u dzieci. Przypływy krwi do głowy,
bóle głowy. Gorączka (działanie obniżające gorączkę). Schorzenia zapalne jamy
ustnej, krwotok z dziąseł, zapalenia jamy ustnej, suchość języka i krtani (upust
krwi). Katar. Zapalenie migdałków, zapalenie gardła, nieżyt krtani. Zwężenie prze-
wodu pokarmowego. Kaszel, utrudnione oddychanie. Czkawka. Świąd, wysypki
skórne. Żółtaczka.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przed uchem; w przewodzie pokarmowym z wra-
żeniem pieczenia; palców z zaburzeniem czucia.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-S1UE - tzin.
JUJE-SIUE - S1Ń-MAO.
U-SZU - Che obronno-mięśniowego połączenia TAJ-1Ń.
CZUN-SIUE - KOW, KOM, KOS płuc.
776
CZUŻAŃ-S1UE - dla leczenia nadmiernego gorąca (przez upust krwi). Dla leczenia
szumu w uszach (z powodu pustki chi dziedzicznej). Przy wycieńczeniu wtórnych
kanałów płuc, nerek, serca, śledziony, żołądka. CZŻUAŃ-SIUE - bóle: w gardle przy
anginie; głębokie na obszarze szyjno-po-tylicznym.
Kanał jelita grubego - Daczan
SZANIAN (handlowiec JAN) GI 1.
Lokalizacja. O 0,3 cm na zewnątrz od korzenia paznokcia 2-go palca dłoni.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Śpiączka. Udzielanie szybkiej pomocy. Choroby oczu, mruganie,
nierozróżnianie barw. Głuchota, szum w uszach. Wylew krwi do mózgu, przekrwienie
mózgowia, uderzenie krwi do głowy. Angina, zapalenie migdałków, zapalenie gardła.
Wysypka na twarzy, ropowica twarzy. Astma, utrudnione oddychanie. Schorzenia
gorączkowe. Zapalenia jamy ustnej, schorzenia jamy ustnej, suchość w ustach,
bóle zębów...;
Zdrętwienie palców rąk. Nerwoból twarzy spowodowany porażeniem KOS jelita
grubego. Bóle w okolicy stawu ramiennego, promieniujące w dół nadobojczy-kowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy szyi w kształcie naszyjnika; zapalenie
nadklykcia.
Szczegóły dla specjalistów. Tziu zabrania się!
U-SIN - Metalu.
JAO-S1UE - tzin.
ŻY-SIUE - Lin kanału jelita grubego.
CZUN-SIUE - KOW, KOS, KOM kanału jelita grubego.
U-SZU - CHE obronno - mięśniowego połączenia JAN-MIN.
JUJE-SIUE - GEN-CZEŃ.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w gardle przy anginie; zębów.
ERTZIAŃ (drugi odstęp) GI 2.
Lokalizacja. Na grzbietowej powierzchni 2-go palca dłoni. Około podstawy 1-
go paliczka, na granicy grzbietowej i dłoniowej powierzchni w zagłębieniu.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Bóle głowy. Bóle przy zewnętrznym kąciku oka. Krwawienie z nosa.
Bóle zębów. Angina, zapalenie migdałków, nieżyt krtani. Schorzenia jamy ustnej,
sztywność języka. Skurcz przełyku. Dreszcze. Schorzenia gorączkowe. Żółtaczka.
Wzdęcie brzucha. Zapalenie okrężnicy z płynnym stolcem. Bóle w okolicy-pleców,
piersi, stawu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Bóle zębów, spowodowane zimnym powietrzem lub pi-
ciem; w gardle przy anginie z ropieniem; zębów żuchwy; bóle fantomowe wątroby i
pęcherzyka żółciowego przy zaparciach.
777
 Szczegóły dla specjalistów. U-SIN Wody.
JAO-S1UE - IN.
DU-LI-CY - Si hamulec energii przepływającej przez kanał jelita grubego.
JUJE-SIUE - U-SZEŃ.

SAŃTZIAŃ (trzy odstępy) GI 3.

Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia kości, bliżej osi ciała od głowy 2. kości
śródręcza w zagłębieniu.
Wskazania. Utrata czucia w gardle, gardło zatkane, zapalenie gardła, angina.
Suchość w ustach, schorzenia zapalne jamy ustnej. Usta wyschnięte i popękane. Bóle
wewnętrznego kącika oka. Bóle w żuchwie, bóle zębów. Utrudnione wydalanie
plwociny przy kaszlu. Wzdęcia 5 przelewanie w brzuchu, biegunka, wydzielanie
dużej ilości śluzu. Kręcz szyi. Bóle na obszarze szyjno-łopatkowym i pleców.
Przekrwienie i obrzęk grzbietu dłoni i palców.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wewnętrznego kącika oka; zębów, spowodowane
zimnym piciem lub powietrzem; w gardle przy anginie z utrudnieniami przy prze-
łykaniu twardego jedzenia; w gardle nerwopochodne lub niejasnego pochodzenia z
wrażeniem kolca; fantomowe wątroby i pęcherzyka żółciowego z zaparciami; jelit,
idące wzdłuż białej linii brzucha; górnej części pleców, idące w stronę ramion.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE - JU. ŻY-SIUE - Wnuk.
JUJE-SIUE-BIN-TZY.

CHEGU (zamknięta dolina) GI 4.

Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia dłoni. Pomiędzy 1. a 2. kośćmi śródręcza, w
zagłębieniu, utworzonym końcami tych kości, skierowanymi bliżej do środkowej linii
ciała. Przy ugiętym 1. palcu - na wierzchołku utworzonego wzniesienia, bliżej drugiej
kości śródręcza.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Działanie ogólnowzmacniające. Grypa. Bezsenność. Depresja. Neu-
rastenia. Psychozy. Nerwice (działanie uspokajające). Zapaść. Pogorszenie wzroku,
zanik nerwu wzrokowego, biała błona na spojówce. Głuchota, pogorszenie słuchu,
szum w uszach. Migrena. Rwa nerwu trójdzielnego. Porażenie nerwu twarzowego.
Bóle zębów, krwotok z dziąseł. Nieżyt nosa, zapalenie zatok. Angina, zapalenie
GI2 migdalków, nieżyt krtani. Afonia. Dychawica oskrzelowa, uczucie duszności, utrud-
nione wydalanie plwociny. Zaburzenia trawienia i perystaltyki jelit, zapalenia okręż-
nicy, bóle brzucha. Hemoroidy.
Wskazania dodatkowe. Opuchnięcie powiek. Bóle: oczu (przy jaskrze); przy rwie
nerwu trójdzielnego (w okolicy wargi górnej); w gardle przy anginie (nie można
przełknąć twardego jedzenia); oskrzeli i opłucno-płucne z utrudnionym oddycha-
niem; tchawicy; bóle brzucha ze ścieśnieniem w piersi. Liszaj rogówkowy twarzy i
warg.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
Kanał jelita grubego JAO-SIUE-Juań
 ŻY-SIUE - Ciuań, źródło, przyjmuje Lo-kanał płuc.
CZŻUAŃ-S1UE - osłabienie ogólne. Schorzenia uszu, nosa, kończyn górnych.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle: uszu; zębów; zatok i nosowe; przy rwie nerwu trójdzielnego;
gardła przy anginie; gardła - nerwopochodne lub charakteru niejasnego.
JANSI (janski potok) GI 5.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia dłoni. Na promiennym końcu fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Na dnie anatomicznej tabakierki, pomiędzy
ścięgnami krótkiego a długiego mięśnia prostownika pierwszego palca dłoni.
Wskazania. Nieżyt spojówki. Głuchota, szum w uszach. Intensywne bóle głowy.
Krwotok nosowy. Bóle zębów. Zapalenie migdałków, angina. Katar. Kaszel z obfitą
plwociną. Kołatanie serca nerwopochodne. Brak apetytu, zaburzenie trawienia u
dzieci. Mowa niewyraźna. Gorączka bez pocenia się. Pokrzywka, świąd, wyprysk.
Sztywność i bóle mięśni rąk. Bóle w stawach promieniowo-nadgarstkowych, sta-
wach palców dłoni.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawów rąk i nóg z opuchnięciem.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-SIUE - tzin.
JUJE-SIUE - TZ1A-CZEŃ.
LAŃ-SIUE - KG i KOS jelita grubego.
PIAŃLI (przejść po krawędzi) Gl 6.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia przedramienia. O 3 cunie powyżej fałdu
promieniowo-nadgarstkowego. Między ścięgnami krótkiego i długiego mięśnia
prostownika l-go palca dłoni. Na zewnętrznej powierzchni kości promieniowej.
Wskazania. Psychozy. Chaotyczna mowa. Zaburzenia wzroku. Głuchota, szum w
uszach. Surowiczo-ropna wydzielina z nosa. Utrata mowy i suchość w gardle,
nieżyt krtani, zapalenie migdałków. Krwawienie z nosa. Próchnica i bóle zębów.
Obrzęki. Gorączka. Słaby apetyt. Zaparcie, biegunka. Postępujące zapalenie wielo-
stawowe. Porażenie ręki z rozstrojem czucia, zaburzeniami ruchów. Bóle w stawie
ramiennym i rękach.
Wskazania dodatkowe. Bóle zębów siecznych.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału jelita grubego.
WEŃLU (ciepły potok) GI 7.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia przedramienia, 6 cuni powyżej fałdu pro-
mieniowo-nadgarstkowego, nad kością promieniową.
Wskazania. Bóle głowy. Schorzenia jamy ustnej, zapalenie jamy ustnej, zapalenie
języka. Bóle zębów. Zapalenie przyusznic. Zapalenie migdałków. Nacieki, czyraki
mnogie, wrzody twarzy i rąk. Gorączka. Przelewanie i bóle brzucha. Porażenie
nerwu twarzowego. Bóle i zdrętwienia w okolicy ramienia i przedramienia.
Wskazania dodatkowe. Bóle języka z bólem za policzkami.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE-CHUN kontroli energii, przepływającej przez
kanał jelita grubego.
120
SIALAŃ (połączenie dolne) GI 8.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia przedramienia. O 4 cunie poniżej fałdu
łokciowego. Przy zewnętrznym brzegu kości promieniowej, w zagłębieniu, pomiędzy
krótkim a długim mięśniem prostownikiem dłoni.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Bóle głowy, zawroty głowy. Bóle oczu, suche usta. Dychawica oskrze-
lowa, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, gruźlica płuc. Zapalenie sutka. Porażenie
połowicze. Bóle w okolicy serca. Kolki nerkowe, porażenie zwieracza pęcherza
moczowego, krwiomocz. Rzeżączka.
Wskazania dodatkowe. Zapalenie nadkłykcia. Bóle w stawie ramiennym, wzmac-
niające się przy poruszaniu do przodu lub w bok; w stawach, wzmacniające się przy
zmianie pogodyjub wilgotności.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - związana ze zwieraczem pęcherza
moczowego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w stawie łokciowym.
SZNLAŃ (górny brzeg) GI 9.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia przedramienia. O 3 cunie poniżej fałdu
łokciowego. Przy zewnętrznym brzegu kości promiennej, pomiędzy krótkim a długim
prostownikiem dłoni.
Wskazania. Bóle głowy, wrażenie zimna w mózgu i kościach. Dychawica oskrze-
lowa, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, gruźlica płuc. Skurcze jelit, przelewanie i
bóle w brzuchu. Rzeżączka. Żółtaczkowe zabarwienie skóry. Porażenie zwieraczy
pęcherza moczowego.
Opuchnięcie kolana z powodu niszczących czynników Wiatru - Wilgoci. Ból
łamiący w okolicy stawu ramiennego. Odrętwienie i ból na grzbietowej stronie
powierzchni przedramienia. Porażenie mięśni ręki.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego, wzmacniające się przy poruszaniu
ręką w stronę głowy.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE związane ze zwieraczem pęcherza
moczowego. *
LAŃ-SIUE - KG i KOM jelita grubego.
CZŻUAŃ-SIUE bóle stawu ramiennego (zwłaszcza zesztywnienie stawu ramien-
nego); bóle ramienia.
SZOUSAŃLI (trzy odstępy na ręce) GI 10.
Lokalizacja. Powierzchnia zewnętrzna przedramienia. O 2 cunie poniżej fałdu
łokciowego, pomiędzy długim a krótkim prostownikiem dłoni.
Nie dotykać w 6-m i 8-m miesiącu ciążył
Wskazania. Grypa. Bóle głowy. Bóle zębów. Zapalenie zatoki czołowej. Zapalenie
jamy ustnej. Świnka. Zapalenie migdałków. Udar. Obwodowy i centralny niedowład
nerwu twarzowego. Zmniejsza pobudliwość nerwu błędnego. Zapalenie nerwu
promieniowego. Zapalenie nerwu splotu barkowego (niemożność podniesienia ręki).
Bóle i zdrętwienie ramienia i stawu ramiennego.
121
 Wskazania dodatkowe. Bóle: zębów z ropotokiem; żołądka; powierzchni dłoni z
utrudnieniem w chwytaniu przedmiotów; palców, przechodzące na grzbiet dłoni i
przedramię.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-S1UE - choroby skóry.
CZŻUŃJAO-S1UE - działanie ogólnie wzmacniające.
CIUJCZI (kręty staw) GI 11.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia stawu łokciowego. W zagłębieniu, two
rzącym się pomiędzy początkiem długiego prostownika dłoni a zewnętrznym brze
giem mięśnia ramienno-promieniowego. ^ BINAO (mięśnie ramienia) GI 14.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Działanie ogólnowzmacniające. Depresja. Neurastenia. Anemia. Bóle i
przekrwienie oczu. Bóle głowy w okolicy skroni. Choroba nadciśnieniowa.
Angina, zapalenie migdałków. Dychawica oskrzelowa, gruźlica płuc, kaszel,
zapalenie opłucnej.
Zaburzenie perystaltyki jelit, zaparcie atoniczne, nieżyt okrężnicy, zapalenie
żołądka, bóle żołądka przy wrzodach dwunastnicy. Brak miesiączki. Świerz-
biączka.
Świąd. Zaczerwienienie się skóry. Pokrzywka. Schorzenia gorączkowe. Niedo-
wład połowiczy.
Bóle w okolicy łopatki, obrzęk i bóle w okolicy przedramienia, stawu łokcio-
wego i ramienia. Porażenie kończyny górnej. Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: zębów z ropotokiem; przed uszami; przy hemoroidach
z zaparciami lub poporodowe; fantomowe bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego z
zaparciami lub stolcem odbarwionym; żołądka ze skurczami; opłucno-płucne i oskrzeli z
utrudnionym oddychaniem; gardła przy anginie z wrażeniem opuchniętego gardła; po
bokach od białej linii brzucha z przykurczami nad pępkiem; klatki piersiowej w
formie haka z tyłu - w przód; przedramienia docierające do łokcia; górnej części
pleców, przychodzące na pierś w formie haka lub ze skurczami; stawu łokciowego.
Świąd po ugryzieniu przez owady.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE - Che.
DU-Ll-CY - Ciao energii, przepływającej przez kanał jelita grubego.
JUJE-SIUE - ŻEŃ-SIUJ. f Reumatyczne zapalenie stawu ramiennego.
CZŻUŃJAO-SIUE - dla likwidacji nadkrwistości i wysokiego ciśnienia tętniczego.
CZŻUAŃ-SIUE - choroby skórne, bóle stawu łokciowego z przykurczami.
CZŻOULAO (dół łokciowy) GI 12.
lokalizacja. Tylna powierzchnia ramienia. O 1 cuń powyżej fałdu stawu łokcio-.
wego. Przy zewnętrznym brzegu kości ramiennej.
Wskazania. Skurcz twarzy, przykurcz i bóle w okolicy ramienia i stawu łokcio-
wego. Znieczulenie skóry ramienia i okolicy stawu łokciowego. Reumatyczne za-
palenie stawu ramiennego. Porażenie ręki.
SZOUULI (pięć odstępów na ręce) GI 13.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia. O 3 cunie powyżej fałdu łok-
ciowego.
Wskazania. Melancholia. Bóle pod sercem.
Zapalenie płuc, kaszel, krwioplucie. Zwiększona potliwość. Gruźlicze zapalenie
węzłów chłonnych. Reumatyzm. Bóle oraz utrudnienia ruchów w ramiennym i
łokciowym stawie.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia, przy miejscu przymocowania
mięśnia naramiennego. O 7 cuni powyżej fałdu zgięcia łokciowego, przy zewnętrznym
brzegu trójgłowego mięśnia ramienia.
Wskazania. Fobie. Bóle głowy. Schorzenia oczu. Zapalenie płuc, kaszel. Dreszcze,
gorączka. Reumatyzm. Porażenie połowicze. Kręcz szyi. Toniczne napięcie mięśni
potylicy i szyi. Bóle przy ruchach w stawie ramiennym. Nerwoból splotu
barkowego. Zapalenie ropne gruczołów potowych. Gruźlicze zapalenie węzłów
chłonnych.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból w stawie ramiennym.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-WEJ - maj.
CHUEJ-SIUE - kanałów: jelita grubego, trzech świeczników, jelita cienkiego,
pęcherzyka żółciowego.
TZIN-SIUE - kanału jelita grubego i KOM żołądka.
TZIAŃJUJ (okolice ramienia) GI 15.
Lokalizacja. Między wyrostkiem barkowym łopatki a guzem kości ramiennej,
gdzie przy podniesionej w bok ręce tworzy się zagłębienie.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Choroby nadciśnieniowe. Wyciek nasienia. Wysypki skórne alergicznego
pochodzenia, pokrzywka, świąd i wypryski na rękach, suchość skóry. Porażenie
połowicze. Przykurcz i skurcz mięśni obszaru szyjno-ramiennego. Zapalenie i
atrofia mięśnia naramiennego. Porażenie kończyn górnych. Bóle w okolicy stawu
ramiennego i ramienia. Nerwoból splotu barkowego. Zdrętwienie w okolicy ramienia.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego z przykurczami, wzmagające się
przy poruszaniu ręki w przód lub w bok.
Szczegófy dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-CIAO-maj.
TAJ-SZU-SIUE - przednia strona i środek ramienia.
CZŻUŃJAO-SIUE - rozproszenie nadmiernej energii okolicy kończyn. Rozpro-
szenie nadmiernego gorąca.
CZUN-SIUE - KOW jelita grubego.
TZIN-S1UE - KG jelita grubego oraz KOS jelita grubego, pęcherza moczowego,
płuc;
KG jelita grubego z podłużnymi LO kanałami, jelita grubego i cienkiego.
 CZŻUAŃ-SIUE - dla diagnozowania uszkodzenia KOM jelita grubego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle stawu ramiennego.
TZIUJGU (duża kość) GI 16.
Lokalizacja. Do środka od stawu obojczykowo-łopatkowego. W miejscu łączenia
się obojczyka i wyrostka barkowego łopatki.
Wskazania. Padaczkowe drgawki u dzieci. Gruźlica. Krwioplucie. Krwawe wy-
mioty. Krwotok żołądkowy. Motoryczne i czuciowe zaburzenia na obszarze ramienno-
łopatkowym i potylicznym. Utrudnienie ruchów w stawie ramiennym przy scho-
rzeniach splotu barkowego.
Wskazania dodatkowe na czas aktywności kanału. Bóle: oczu (przy jaskrze); poura-
zowe w gałce ocznej; zębów żuchwy; w stawie ramiennym. Ruchy zwiększające ból w
stawach rąk.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-CIAO - maj.
CHUEJ-SIUE - kanałów; jelita grubego, tylnośrodkowego, żołądka.
TZIN-SIUE - KG jelita grubego i Lo - podłużny jelita cienkiego i jelita grubego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w okolicy oczodołu i przylegających tkankach.
TIANDIN (niebiańskie naczynie) GI 17.
Lokalizacja. Na szyi. Przy tylnym brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sut-
kowego. Na wysokości dolnego brzegu chrząstki tarczowatej (jabłka Adama). Na linii
równoległej obojczykowi i żuchwie.
Wskazania. Zapalenie migdałków, nieżyt gardła, zapalenie krtani, angina, utrud-
nione przełykanie, nagła utrata głosu, porażenia mięśni i okolicy podjęzykowej, bóle i
obrzęki błony śluzowej gardła i krtani, wrażenie obecności obcego ciała w gardle.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-SIUE - kanałów jelita grubego i żołądka.
FUTU (szyjna) (wypukłość podtrzymywana) GI 18.
Lokalizacja. Na szyi. Pośrodku mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na
linii przechodzącej przez punkt lań-ciuań, znajdujący się w szczelinie pomiędzy
górnym brzegiem chrząstki tarczowatej a dolnym brzegiem kości gnykowej.
W miejscu rozdwojenia mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Wskazania. Utrata głosu i afazja. Drżenie wargi górnej. Nadmierny i niewystar-
czający ślinotok. Porażenie obszaru pod językiem. Nadciśnienie tętnicze. Dychawi-ca
oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, zadyszka, kaszel. Utrudnienia przy połykaniu.
Wskazania dodatkowe. Kręcz szyi.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-SIUE - Czuan - „okno nieba".
Punkt górnego połączenia KOW jelita grubego i płuc.
TZIN-SIUE - KG jelita grubego i KOM pęcherzyka żółciowego.
CHELAO (twarzowy) (loże ziół) GI 19.
Lokalizacja. Na twarzy pod skrzydełkiem nosa. Na wysokości punktu żeńczżun,
znajdującego się w bruździe nosowo-wargowej, 2/3 odległości od wargi górnej do
nasady nosa. Pierwsza boczna linia głowy.
124
Wskazania. Zatkany nos, ostry lub przewlekły katar, pogorszenie węchu, krwotok
z nosa, polipy nosa, czyrak w nosie. Porażenie nerwu twarzowego ze skrzywieniem
ust. Świnka. Rwa nerwu trójdzielnego. Skurcz i przykurcz mięśnia żwacza.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
INSIAN (percepcja zapachów) GI 20.
Lokalizacja. Przy górnym brzegu bocznej bruzdy nosowej. We wklęśnięciu, na
brzegu otworu gruszkowa tego.
Wskazania. Katar, zatkany nos, polipy w nosie, brak powonienia, krwawienie z
nosa. Nasiąkanie, zapalenie i świąd cery twarzy. Suchość w ustach. Odczuwanie kąta
ust przy porażeniu nerwu twarzowego. Dychawica oskrzelowa, zadyszka.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
DU-LI-CY - Che energii z kanału jelita grubego.
CHUEJ-S1UE - KG jelita grubego i KOS pęcherza moczowego.
Kanał żołądka - Wej
CZENCY (kontynuować łzawienie) E 1.
Lokalizacja. Pośrodku dolnego brzegu oczodołu, pod źrenicą.
Wskazania. Wszystkie schorzenia oczu, zapalenie rogówki, nieżyt spojówki,
krótkowzroczność, zanik nerwu wzrokowego. Łzawienie, ślepota kurza, pogorszenie
ostrości wzroku. Skurcze powieki górnej. Szum w uszach. Przykurczę, skurcze oraz
nadmierna ruchliwość mięśni oka i ust. Pozostałości po porażeniach nerwu
twarzowego.
Wskazania dodatkowe. Ból z jednej strony w strefie skroniowej (+ na stronie bez
bólu).
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
DU-LI-CY- Czun energii do kanału żołądka.
CHUEJ-SIUEŻEŃ -JAN-CIAO - maj kanałów żołądka i jelita grubego.
TZIN-SIUE - KG żołądka z KOM jelita grubego, przedniośrodkowego, kanału
pęcherza moczowego.
KOS jelita grubego, przedniośrodkowego.
SYBAJ (czwarta biel) E 2.
Lokalizacja. Pod oczodołem. Na linii, przechodzącej przez środek źrenicy. Po-
niżej dolnego brzegu oczodołu o l cuń. Odpowiada otworowi podocznemu.
Wskazania. Krótkowzroczność, zapalenie rogówki, nieżyt spojówki, świąd w
oczach, opadnięcie lub skurcz powieki górnej, bóle w oczach, zmętnienie rogówki.
Zapalenie zatoki szczękowej. Alergiczny nieżyt nosa. Bóle głowy, zawroty głowy.
Jąkanie się. Bóle w szczęce górnej. Rwa nerwu trójdzielnego. Porażenie nerwu
twarzowego. ;
Wskazania dodatkowe. Bóle ucha z wydzielinami lub promieniujące w górę.
715
 Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: żołądka i pęcherzyka żólciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - przy głębokim ukłuciu zmienia się kolor oczu na granatowo-żółty.

TZIUJLAO (twarz) (duży dołek) E 3.

Lokalizacja. W punkcie przecinania linii przechodzącej przez punkt żeńczżun
(znajdujący się w bruździe nosowo-wargowej wzdłuż linii środkowej wyżej górnej
linii wargi na 2/3 odległości od podstawy nosa do górnej wargi). W fałdzie noso-wo-
wargowym.
Wskazania. Zatkanie nosa, ropień w nosie, krwotok z nosa, ropne zapalenie zatoki
szczękowej. Krótkowzroczność, jaskra, łzawienie, zapalenie rogówki, bielmo, skurcz
powiek, opadnięcie powieki górnej. Znieczulenie skóry twarzy, zaburzenia konwer-
gencji. Skurcze połowicze. Porażenie połowicze. Opuchnięcie ust. Stany zapalne
okolicy policzkowo-zębowej i podszczękowej. Bóle zębów. Rwa nerwu trójdzielnego.
Porażenie obwodowe nerwu twarzowego. Skurcze i przykurczę mięśni mimicznych.
Wskazania dodatkowe. Bóle: zębów szczęki górnej; przy nerwobólu wyrostka
zębodołowego; w zębach przy gorącym i zimnym jedzeniu i piciu; z opuchnięciem
przy śwince; w stawie kolanowym z przykurczeni.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-SIUE -JAN-CIAO-maj.

DICAN (spichlerz ziemi) E 4.

E 31 Lokalizacja. Na zewnątrz od kącika ust o 1 cm. W miejscu skrzyżowania z linią
pionową, przechodzącą przez środek źrenicy.
Wskazania. Bezsenność. Pogorszenie widzenia zmierzchowego, jaskra, oczopląs.
Nagła niemota, jąkanie.
Ślinotok, znieczulenie skóry twarzy, szczękościsk mięśni żwaczy. Rwa nerwu
trójdzielnego. Porażenie nerwu twarzowego, skurcz i przykurcz mięśni twarzy. Bóle
zębów.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UE -JAN-CIAO-maj.
TZIN-SIUE - KOM żołądka, jelita grubego, kanału przedniośrodkowego.

DAIN (duże pozdrowienie) E 5.

Lokalizacja. W przód od kąta żuchwy o 1,3 cm, w bruździe stworzonej przez
przedni brzeg mięśnia żwacza a tętnicę twarzową. W miejscu przymocowania
mięśnia żwacza, przy korzeniu 3-go zęba trzonowego.
Wskazania. Schorzenia oczu, skurcz mięśni oka. Skurcz i przykurcz mięśni mi-
micznych, opadnięcie kącika ust, porażenie obwodowe nerwu twarzowego. Przy-
kurczę i nadmierna ruchliwość mięśni żwaczy, rwa nerwu trójdzielnego. Afonia.
Zaburzenie artykulacji. Świnka, obrzęk twarzy. Ból zębów.
E41 Wskazania dodatkowe. Bóle: powiek i rzęs, przy rwie nerwu trójdzielnego.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów żołądka i jelita grubego.
TZIN-SIUE kanałów żołądka i pęcherzyka żółciowego; kanału żołądka i KOS jelita
cienkiego.

Kanał żołądka.
FEŃ-SiULi kanałów żołądka na schodzącą w dół i unoszącą się w górę gałąź.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia żuchwy (energia kanału jelita grubego, przez kanał
żołądka przenikają głęboko do żuchwy).
TZIACZE (oś policzka) E 6.
Lokalizacja. Na policzku. W dół i do przodu od płatka usznego, w dole żuchwy, w
miejscu przymocowania mięśnia żwacza. O jeden poprzeczny palec do przodu i w
górę od kąta żuchwy.
Wskazania. Szum w uszach. Pryszcze na twarzy. Zapalenie jamy ustnej, zwięk-
szony ślinotok. Zaburzenia mowy, chrypka. Bóle gardła, twardy język. Bóle zębów
żuchwy. Porażenie nerwu twarzowego, skurcze i przykurczę mięśni mimicznych.
Zwiększenie tarczycy. Porażenie połowicze, porażenie czterech kończyn. Kręcz szyi,
bóle i napięcie mięśni obszaru szyjno-potylicznego.
Wskazania dodatkowe. Rwa nerwu trójdzielnego (-ł- po stronie bez bólu).
Szczegóły dla specjalistów. TZIN-SIUE kanałów żołądka, jelita grubego, pęcherzyka
żółciowego.
S1AGUAŃ (granica dolna) E 7.
Lokalizacja. W przód od ucha. W przód i w dół od wyrostka stawowego żuchwy. We
wklęśnięciu pod dolnym brzegiem łuku jarzmowego. Przy otwartych ustach jest
namacalna jamka.
Wskazania. Krótkowzroczność, niewyraźne widzenie przedmiotów, opadnięcie
powieki górnej. Głuchota, zapalenie ucha, szum w uszach. Zawroty głowy. Obwodowy
niedowład nerwu twarzowego, odczuwanie kącika oka. Rwa nerwu trójdzielnego.
Paradontoza, wypadanie zębów, bóle zębów szczęki górnej. Histeryczny szczę-
kościsk. Skurcz połowiczy. Omdlenie. Ziewanie kurczowe.
Wskazania dodatkowe. Rwa nerwu trójdzielnego (-ł- po stronie bez bólu). Bóle
ucha, promieniujące w żuchwę.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
CHUEJ-SIUE kanałów: żołądka i jelita grubego.
TOUWEJ (strażnik głowy) E 8.
Lokalizacja. W kącie czołowym owłosionej części głowy, l ,5 cm dalej od granicy
nasady włosów, w zagłębieniu. W miejscu łączenia się kości czołowej i ciemieniowej.
Odpowiada górnemu brzegowi mięśnia skroniowego, gdzie podczas żucia jest
namacalne wklęśnięcie.
Wskazania. Schorzenia błony śluzowej oczu, nieżyt spojówki, ropienie błon
śluzowych, łzawienie, pogorszenie ostrości wzroku, bóle w gałce ocznej. Silny ła-
miący ból głowy, zawroty głowy, uderzenia krwi do mózgu. Rwa 1-ej gałęzi nerwu
trójdzielnego. Niedowład obwodowy nerwu twarzowego. Niedowład połowiczy.
Wskazania dodatkowe. Bóle przedniej powierzchni szyi.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
TZl-SlUE-JAN-WEJ-maj.
128
CHUEI-SIUE kanałów: żołądka i pęcherzyka żółciowego. U-SZU -
Chu-Jan-Min połączenia KOM żołądka i jelita grubego.
ŻEŃIN (przyjęcie człowieka) E 9.
Lokalizacja. Na szyi. Przy przednim brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-
sutkowego. Na wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowej.
Wskazania. Silny ból głowy, spowodowany brakiem możliwości chi do uniesienia
się w górę. Wrażenie ścieśnienia i ciężkości w piersi, któremu towarzyszy ciężkie
oddychanie (zadyszka). Zapalenie migdałków, nieżyt krtani, ropień gardła lub krtani,
nacieki na szyi, zanik mięśni języka, zapalenie języka, ślinotok. Zapalenie oskrzeli,
dychawica oskrzelowa. Wymioty. Nadciśnienie tętnicze.
Wskazania dodatkowe. Bóle gardła nerwopochodne lub pochodzenia niejasnego,
przeszkadzające w głośnym mówieniu, lecz bez afonii.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-S1UE - Czuan - duże „Okno nieba".
CHAI-SIUE - Czun w morzu energii.
CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherzyka żółciowego i żołądka.
TZIN-SIUE - KG żołądka i KOW śledziony i żołądka.
CZŻUAŃJAO-SIUE - dla sprawdzenia JAN-stanu organizmu. Gruczoł przytarczy-
cowy (przy nadczynności).
SZUJTU (napór wody) E 10.
Lokalizacja. Na wysokości dolnego brzegu chrząstki tarczycowej, przy przednim
brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Wskazania. Świąd. Pokrzywka. Krztusiec. Zapalenie migdałków, nieżyt krtani, za-
palenie gardła, ropień gardła lub krtani, utrudnienia przy połykaniu. Dychawica
oskrzelowa, kaszel, zadyszka.
Wskazania dodatkowe. Bóle żołądka ze skurczami.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - tarczyca.
CYSZE (dom energii) E 11.
Lokalizacja. Na szyi. Między główkami mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutko-
wego przy górnym brzegu obojczyka.
Wskazania. Zapalenie migdałków, nieżyt krtani, zapalenie gardła. Krztusiec.
Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, kaszel, zadyszka. Wole. Gruźlicze zapalenie
węzłów chłonnych. Zdrętwienie lub opuchnięcie gardła. Brak apetytu. Skurcze
przepony. Napięcie mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - timus.
CIUEPEŃ (wyszczerbiona miednica) E 12.
Lokalizacja. W dole nadobojczykowym za tylno-dolnym brzegiem mięśnia most-
kowo-obojczykowo-sutkowego. Przy górnym brzegu obojczyka.
Wskazania. Nadpobudliwość. Zaburzenia snu. Zapalenie migdałków, angina,
szyjne zapalenie węzłów chłonnych. Dychawica oskrzelowa, zapalenie opłucnej,
krwioplucie, kaszel. Czynnościowe zaburzenia żołądkowe. Obrzęki tkanki podskórnej.
Nerwobół międzyżebrowy. Bóle w okolicy nadobojczykowej. Bóle w klatce
piersiowej. Zapalenie mięśni okolicy szyjno-ramiennej.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego, promieniujące w plecy.
Szczegóły dla specjalistów. PIN-S1UE wszystkich JAN-kanałów.
SIAO-SIUE nadmiernej JAN-energii obszaru klatki piersiowej.
CHUEI-SIUE kanałów: żołądka, płuc, jelita grubego, jelita cienkiego, pęcherzyka
żółciowego, trzech świeczników.
Miejsce rozgałęzienia kanału żołądka na wewnętrzny i zewnętrzny przepływy do
punktu CYCZUN.
TZIN-SIUE - KG żołądka:
z KOW trzech świeczników,
z KOW jelita grubego,
z KOM żołądka, pęcherzyka żółciowego i pęcherza moczowego,
z KOS żołądka, pęcherzyka żółciowego i pęcherza moczowego,
z podłużnym Lo-kanałem jelita cienkiego,
z podłużnym kanałem jelita grubego,
z podłużnym Lo-kanałem trzech świeczników.
CZŻUŃJAO-SłUE - przy zaburzeniach odżywiania.
CYCHU (jezioro energii) E 13.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi. Pod obojczykiem; w miejscu zbliżenia
obojczyka i I żebra.
Wskazania. Bezwęch. Dychawica oskrzelowa, stały kaszel, przewlekłe zapalenie
oskrzeli, zapalenie opłucnej. Krztusiec. Jąkanie. Skurcze przepony. Czkawka, słaby
apetyt. Skurcze i przykurczę mięśni klatki piersiowej. Wrażenie ciężkości w koń-
czynach i klatce piersiowej. Wzmożone pocenie się.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - dla wejścia i wyjścia chi (kontroluje
przepływ chi od wewnątrz na zewnątrz i na odwrót).
TZIN-SIUE kanałów: żołądka, jelita grubego, jelita cienkiego.
KOW żołądka, jelita grubego, jelita cienkiego wychodzą na zewnątrz.
KUFAN (składnica skarbów) E 14.
Lokalizacja. Druga linia piersi, w l międzyżebrzu.
Wskazania. Fizyczne i psychiczne następstwa szoku. Zapalenie pluć, zapalenie
oskrzeli, zapalenie opłucnej, kaszel z wydzielinami, zadyszka, zjawiska zastoino-we
w płucach, uczucie ciężkości w piersiach i kończynach. Nerwoból międzyżebrowy.
Bóle w piersi.
Szczegóły dla specjalistów. Usuwa szkodliwe oddziaływanie psychiczne (zwłaszcza
prawa).
Ul (przegródka komnaty) E 15.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi. W H międzyżebrzu.
Wskazania. Melancholia. Zadyszka i wzdęcie brzucha u małych dzieci. Dycha-
wica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, krwioplucie, zadyszka. Kaszel, zapalenie opłucnej,
utrudnione wydalanie gęstej plwociny. Uczucie ciężkości w klatce piersiowej i
kończynach. Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Nieznoszenie dotyku lub ucisku na skórę piersi. Pokrzywka ze
świądem. Bóle: w okolicy mostka; w żołądku z odczuwaniem ścieśnienia w piersi.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - nadmierna wilgoć wzmacnia stany
patologiczne.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w sutkach.
INCZUAN (wytrzymałe okno) E 16.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi, w II międzyżebrzu.
Wskazania. Bezsenność. Dychawica oskrzelowa, rozedma płuc, kaszel, zadyszka,
wrażenie duszności. Wzdęcia brzucha przy zaburzeniach perystaltyki i gorzkim po-
smaku w ustach, przelewanie w brzuchu, biegunka. Zwiększenie sutka, wrzody na
piersi. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w okolicy klatki piersiowej. Spuchnięcie ust.
ŻUCZŻUN ( środek sutka) E 17.
Lokalizacja. Pośrodku sutka.
Wskazania. Rak sutka, zapalenie gruczołu sutkowego, zmniejszenie wydzielania
mleka u matek karmiących, przetoka sutka.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU i CZŻEŃ zabrania się (może wywołać ostry obłęd,
szaleństwo)!
ŻUGEŃ (podstawa sutka) E 18.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi w V międzyżebrzu.
Wskazania. Zapalenie sutka, zmniejszenie się wydzielania mleka u matek kar-
miących, wycieńczenie lub bóle w piersi. Zapalenie opłucnej, kaszel, zadyszka.
Zatrzymanie łożyska. Rwa lub porażenie nerwów międzyżebrowych. Bóle w okolicy
stawu ramiennego.
BUŻUN (brak powietrza) E 19.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 6 cuni powyżej pępka, przy dolnym
brzegu umocowania chrząstki VIII żebra.
Wskazania. Choroby oczu u dzieci. Choroba wieńcowa, dychawica sercowa, bóle w
okolicy serca. Dychawica oskrzelowa, zadyszka, kaszel. Anoreksja. Wymioty z
krwią, poszerzenie żołądka, bóle w okolicy nadbrzusznej, przelewanie w brzuchu,
zaburzenia trawienia z dużą ilością śluzu i bolącymi żebrami. Zapalenie wątroby.
Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w piersi. Zanik mięśni ramienia i ściany brzusznej.
Zaburzenie funkcji motorycznej i czuciowej w okolicy ramienno-łopatkowej.
CZENMAŃ (przyjęcie pełności) E 20.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 5 cuni powyżej pępka. Wskazania. Zapalenie
oskrzeli, zapalenie opłucnej, gruźlica płuc, kaszel, zadyszka, zapalenie płuc. Brak
apetytu. Skurcze przełyku. Skurcze przepony. Przelewanie
i wzdęcie brzucha, wymioty z krwią. Żółtaczka. Zapalenie otrzewnej. Silny ból pod
żebrami.
Wskazania dodatkowe. Nieznoszenie dotyku lub nacisku ubrania.
LANMEŃ (brama na most) E 21.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 4 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Wrzody żołądka, ostry lub przewlekły nieżyt żołądka, skurcze żo-
łądka, bóle w żołądku, słaby apetyt, wzdęcie brzucha, zaparcie, biegunka, skurczowe
bóle w jelitach.
Wskazania dodatkowe na czas aktywności kanału. Bóle w żołądku z odczuwaniem
zastoju pokarmu.
GUAŃMEŃ (zamknięte drzwi) E 22.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 3 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Ostry nieżyt żołądka, skurcze żołądka. Brak apetytu, wzdęcie brzucha,
kolki w jelitach, zaburzenia perystaltyki żołądka, zaparcie, biegunka. Bóle przy
przepuklinie. Wodobrzusze. Nietrzymanie moczu, nocne mimowolne moczenie się.
TAJI (duży pień) E 23.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 2 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Psychozy. Neurastenia. Stan niepokoju lub przygnębienia. Silne
kołatanie serca. Nocne mimowolne moczenie się. Nieżyt żołądka, nudności, wymioty,
skurcze żołądka, przelewanie i skurcze brzucha, kolki w jelitach, nieżyt jelita
cienkiego i okrężnicy, pogorszenie apetytu, zaparcie. Beri-beri. Zimne kończyny.
Wskazania dodatkowe. Ból, zwiększający się przy naciskaniu na sutek podczas
miesiączki.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
CHUAŻOUMEŃ (drzwi mocnego ciaJa) E 24.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, l cuń powyżej pępka.
Wskazania. Psychozy. Stany maniakalne. Padaczka. Zapalenie języka, opuchnięcie
lub ropień języka, zapalenie okolicy gnykowej. Opalenie nerek. Obrzęki. Wodo-
brzusze. Zapalenie macicy i jej błony śluzowej, zapalenie przydatków macicy, za-
burzenia cyklu miesiączkowego.
TIAŃSZU (niebiański trzon) E 25.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha na wysokości pępka.
Wskazania. Osłabienie. Szybkie męczenie się. Przestraszenie się. Malaria i inne
choroby gorączkowe. Wodobrzusze. Obrzęki. Zapalenie pęcherzyka żółciowego.
Wszystkie choroby żołądkowo-jelitowe. Przewlekły i ostry nieżyt żołądka, nieżyt
jelita cienkiego i okrężnicy, wymioty, biegunka, przelewania i wzdęcia brzucha,
stany porażenne jelita cienkiego, zaparcia, wodnisty stolec. Zapalenie nerek, za-
trzymanie moczu. Zapalenie prostaty. Bezpłodność, zapalenie przydatków macicy,
zapalenie błony śluzowej macicy, zaburzenia cyklu miesiączkowego, upławy.
132
Wskazania dodatkowe. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, promieniujące w
jamą brzuszną; w macicy z krwawieniem; przy bolesnym lub nieprawidłowym
miesiączkowaniu.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-S1UE - CZŻUN - !Ń-WEJ-maj.
CZŻUAŃ-S1UE - schorzenia jelit.
Dla obniżenia bólów do możliwych do wytrzymania (+).
WAJLIN (zewnętrzny duch) E 26.
Lokalizacja. Druga Roczna linia brzucha, l cuń poniżej poziomu pępka. Przy
zewnętrznym brzegu prostego mięśnia brzucha.
Wskazania. Nerwice jelit, stany kurczowe jelit z bólami i kolkami. Skurcze pro-
stego mięśnia brzucha. Tężyczka. Drgawki toniczne. Zapalenie otrzewnej. Bóle przy
przepuklinie. Nieprzyjemne odczucia w okolicy nadbrzusza, którym towarzyszy ból
pępka.
DATZIUJ (duża wielkość) E 27.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 2 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Bezsenność i inne zaburzenia snu. Stan asteniczny. Niepokój. Zmazy,
przedwczesny wytrysk nasienia, przedwczesne rodzenie. Częste i bolesne oddawanie
moczu, zatrzymanie moczu, schorzenia jelit, kolki jelitowe, wzdęcia brzucha i bóle w
dolnej części, zaparcia. Bóle przy przepuklinie. Skurcz prostych mięśni brzucha.
Wskazania dodatkowe. Bóle w jelitach ze zwykłym rozwolnieniem.
SZUJDAO (szlak wody) E 28.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 3 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Różnego rodzaju obrzęki. Ciężki przypadek puchliny. Nieżyt żołądka,
kolka jelitowa. Wypadnięcie odbytnicy. Hemoroidy. Wzdęcie dolnej części brzucha.
Zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, bóle w zewnętrznych organach
płciowych, zatrzymanie moczu lub stolca. Impotencja, zapalenie jądra.
Jalowość, zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie przydatków macicy, schorzenia
macicy, zaburzenia cyklu miesiączkowego. Bóle przy przepuklinie.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-S1UE dla regulacji wody (płynów) w orga-
nizmie.
GUJLAJ (droga pszenica) E 29.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 4 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Impotencja. Zapalenie jądra, zapalenie najądrza, bóle w członku,
wciągnięcie jądra, zmarszczona moszna, opuchnięcie i bóle zewnętrznych organów
płciowych. Jałowość. Brak miesiączki, zapalenie przydatków macicy, bolesne lub
nieprawidłowe miesiączkowanie, zapalenie błony śluzowej macicy, upławy, opusz-
czenie macicy. Przepuklina. Bóle brzucha o charakterze skurczowym. Odczucia
podparcia pod przeponą. Zapalenie okrężnicy. Bóle na odcinku lędźwiowym.
Wskazania dodatkowe. Bóle w macicy z krwotokiem.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-S1UE - organy płciowe.
133
 GCZUN (węzeł energii) E 30.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, 5 cuni poniżej pępka. Przy górnym
brzegu kości Jonowej.
Wskazania. Przepełnienie chi górnej części ciata (zapalenie). Podparcie przepony.
Wzdęcie brzucha z bólami, brakiem apetytu lub nadmierny apetyt, zaburzenia tra-
wienia, bóle brzucha, odczucie ciepła w brzuchu, krwawa biegunka. Przepukliny.
Bóle i opuchnięcie członka i jąder, niemożność erekcji, impotencja. Choroby moszny,
zapalenie prostaty, zapalenie najądrza. Choroby czynnościowe lub zapalne jajników
lub macicy, jałowość czynnościowa, brak miesiączki, nadmierne krwawienie
miesiączkowe, zaburzenia rozwarcia szyjki macicy. Silne kolki w nerkach z bólami w
lędźwiach. Skurcze nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle: obszaru szyjno-potylicznego z wrażeniem ścieśnienia;
w okolicy miednicy mniejszej u mężczyzn; narządów płciowych; pochwowe ze
świądem.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
CHAJ-SIUE - CZUN odżywiania (centralny punkt łączenia się chi odżywczej).
TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
ŻY-S1UE - dolny punkt łączenia KOW żołądka i śledziony.
CHUEi-SIUE kanałów: żołądka i pęcherzyka żółciowego (do CHUAN-CIAO przez
staw biodrowy).
TZiN-SIUE - KG żołądka i KOS śledziony.
CZUN-DIUE - KOW żołądka.
CZŻUŃJAO-S1UE - środek podziału CHI. Punkt rozproszenia nadmiernej energii
ciała. Wywiera wpływ na krew (tętnica biodrowa). Punkt stymulacji organów
płciowych i żołądka.
CZŻUAŃ-S1UE - przy schorzeniach rdzenia kręgowego. Przy zaburzeniach
odżywczych. Przy schorzeniach jelit.
BIGUAŃ (granica biodra) E 31.
Lokalizacja. 12 cuni powyżej górnego brzegu rzepki k9lanowej, na wysokości
dolnego punktu krocza, pomiędzy mięśniem krawieckim a mięśniem naciągającym
szeroką powięź biodra, w przód i w dół od dużego krętacza kości udowej.
Wskazania. Beri-beri. Pachwinowe zapalenie węzłów chłonnych. Skurcz mięśnia
prostownika nogi. Bóle brzucha, promieniujące w gardło. Bóle w okolice lędźwiowej, w
okolicy dolnej części odbytnicy. Zdrętwienie skóry biodra. Utrata czucia w nodze.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w żołądku, promieniujące na boki; w okolicy dolnej
części odbytnicy.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
FUTU (udowy) (podtrzymująca wyniosłość) E 32.
Lokalizacja, zewnętrzna strona biodra, 6 cuni powyżej górnego brzegu rzepki
kolanowej. Na brzuścu prostego mięśnia biodra, na zewnątrz od kości udowej.
Wskazania. Schorzenia macicy. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy. Beri-
beri. Pokrzywka. Ociężała głowa. Nocne napady przy dychawicy oskrzelowej. Za-
nik mięśni ręki. Bóle na odcinku lędźwiowym kręgosłupa i w stawie biodrowym.
Poszerzenie żył na nogach. Obrzęk nóg. Zimne nogi. Skurcze nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle mięśni przedniej powierzchni biodra z uczuciem
mrowienia.
Szczegóły dla specjalistów. TZIN-SIUE - KG żołądka i KOS pęcherzyka żółcio-
wego.
CZŻUŃJAO-SIUE - tętnicy i żyły (leczenie żylaków).
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w przełyku.
IŃSZY (rynek iń) E 33.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia biodra, 3 cunie powyżej górnego brzegu
rzepki kolanowej. Między mięśniem biodra prostym a zewnętrznym obszernym.
Wskazania. Niemoc mięśniowa, drżenie rąk. Beri-beri. Cukrzyca. Wodobrzusze.
Bóle i wzdęcia brzucha. Bolesność przy przepuklinie. Zaburzenia cyklu miesiącz-
kowego. Częste bolesne oddawanie moczu, zaburzenia funkcji motorycznej, czu-
ciowej odcinku lędźwiowego. Drgawki, skurcze, zdrętwienie, ochłodzenie i drżenie
nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w udach, promieniujące w staw kolanowy; w ko-
lanie, promieniujące w udo; przedsercowe z uczuciem ciężkości na wysokości
serca.
LAŃCIU (wierzchołek pagórka) E 34.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia biodra, 2 cunie powyżej górnego brzegu
rzepki kolanowej. Między mięśniem biodra prostym a zewnętrznym obszernym, w
zagłębieniu.
Wskazania. Ból, ociężałość i kurcze żołądka, bolesne napięcie w jamie nad-
brzusznej, biegunka; zapalenie nerek, krwiomocz. Zapalenie gruczołu sutkowego.
Zapalenie korzonków. Znieczulenie skóry i słabość w kończynach dolnych. Zapa-
lenie stawu kolanowego z ograniczeniem ruchomości stawu kolanowego. Nogi
marzną i drętwieją. Bóle w lędźwiach, promieniujące w nogę. Bóle w okolicy sutka.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chuan energii, przepływającej przez kanał
żołądka.
CZŻUAŃ-SIUE - kurcz żołądka (tziu). Bardzo wrażliwy przy wszystkich schorze-
niach żołądka (ma znaczenie diagnostyczne).
DUB1 (nos cielaka) E 35.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. W zagłębieniu na wysokości dolnego
brzegu rzepki kolanowej, nad kością piszczelową. ,
Wskazania. Beri-beri. Zapalenie stawu kolanowego, bóle i ograniczenia ruchów w
stawie kolanowym. Obrzęki i zdrętwienie nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle: na zewnętrznej powierzchni kolana; w głębi stanu
kolanowego z opuchnięciem lub wysiękiem.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - bóle: w stawach kończyn; w okolicy
kolana.
 TZUSAŃLI (trzy odstępy na nodze) E 36.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni, 3 cunie poniżej dolnego brzegu
rzepki kolanowej. Na zewnątrz od przedniego brzegu kości piszczelowej o 1 cuń.
Między mięśniem piszczelowym a długim prostownikiem palca.
Wskazania. Histeria. Padaczka. Nadpobudliwość. Bezsenność. Miażdżyca. Scho-
rzenia uktadu nerwowego. Nadciśnienie tętnicze. Bóle głowy. Szum w uszach.
Zaburzenia mowy. Wycieńczenie. Schorzenia oczu. Wszystkie wzdęcia i bóle brzucha,
zaburzenia trawienia, czkawka, wymioty, zaparcia, biegunka. Schorzenia go-
rączkowe. Zatrzymanie lub nietrzymanie moczu. Wzmożone lub zmniejszone na-
pięcie mięśni nogi. Reumatyczne zapalenie stawu kolanowego. Porażenie lu b
słabość w nogach.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, spowodowane
żółtaczką; wątroby i pęcherzyka żółciowego z wymiotami; w żołądku, wzmagające
się przy uciskaniu lub z aerofagią; przy chorobie wieńcowej u cierpiących na
nadciśnienie; głowy z zawrotami głowy; na przedniej stronie kolana, z przykurczeni, z
okresowym utykaniem lub wrażeniem „brakującej" nogi; w goleni, promieniujące w
kolano; z opuchnięciem stawu skokowo-goleniowego; w lędźwiach, promieniujący w
udo.
Dzieciom do lat 7 TZIU zabrania się!
Szczegóty dla specjalistów. CZAJ-SIUE - Che energii z morza energii.
U-S1N - Ziemia. Nie dotykać w żadnym z miesięcy ciąży!
ŻY-S1UE - Duch kanału żołądka, kontroluje szyszynkę.
JUJE-SIUE - GEN-TZY.
LAŃ-SIUE-IŃ-JAN-CY
CZŻUŃJAO-SIUE - wywiera wpływ na cały organizm, kontroluje procesy życiowe
(przemiana materii) okazuje działanie ogólno wzmacniające.
Stymuluje WEJ-CY organizmu.
Jeżeli przeważają IN - objawy pięciu CZŻAN - tonizować.
Neutralizuje działanie nadmiernej CHl, wywołujące zaburzenia CHl odżywczej i
ochronnej (zastój lub osłabienie IŃ-CHI).
Punkt rozpraszania nadmiernej energii organizmu.
Nad nią przechodzi CHl w dolne części ciała.
CZŻUAŃ-SIUE - nadmierne gorąco pogarsza patologiczne stany organizmu.
Nadmierny chłód pogarsza stany patologiczne organizmu. Regulator krążenia tęt-
niczego w goleni. Niepokój pogarsza stany patologiczne organizmu. Schorzenia
żołądka. Bóle w jelitach; w kończynach dolnych.
SZANTZIUJSIUJ (duża pustka na górze) E 37.
Lokalizacja. Powierzchnia zewnętrzna goleni. 6 cuni poniżej dolnego brzegu
rzepki kolanowej, na brzuścu mięśnia piszczelowego.
Wskazania. Anemia mózgowia, odczuwanie Zimna w mózgu, beri-beri. Nieżyt
żołądka, zapalenie żołądka i jelit, kolka jelitowa, przelewanie i bóle brzucha, roz-
wolnienie przewlekłe, bóle w okolicy pępka i w dole brzucha. Słaby apetyt. Pora-
żenie połowicze. Zdrętwienie nóg. Zaburzenie funkcji motorycznej i czuciowej.
136
Utrudnione stanie. Obrzęki i bóle stawu kolanowego. Bóle w lędźwiach. Ciastowa-
tość kończyn dolnych.
Wskazania dodatkowe. Bóle ramienia.
Szczegóty dla specjalistów. CHAJ-SIUE - Czun Krwi.
ŻY-SIUE - dolna Che jelita grubego.
SIAO-SIUE - nadmierna JAN - CHl (okolice żołądka).
CZŻUŃJAO-SIUE - wywiera wpływ na głębokie formacje mózgowia.
Nakłuwa się przy wszystkich schorzeniach jelita grubego.
TIAOKOU (pomarszczone usta) E 38.
Lokalizacja. Zewnętrzna strona goleni. 6 cuni powyżej górnego brzegu zewnętrznej
kostki. Między kością piszczelową a strzałką. Między długim prostownikiem
palców a przednim mięśniem piszczelowym.
Wskazania. Angina. Zapalenie migdałków. Beri-beri. Zapalenie żołądka, nieżyt
jelit cienkich. Reumatyzm. Ogólny ból i łamanie ciała. Osłabienie nóg z zaburze-
niem czucia. Przykurcz mięśni nóg. Bóle w goleni i stopie. Zapalenie stawu kola-
nowego.
Szczegóty dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - zmniejsza szkodliwe oddziaływanie
nadmiernego Zimna i Upału.
Skurcze kończyn dolnych.
SIATZIUJSIUJ (duża pustka na dole) E 39.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni, 5 cuni powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki. Nnędzy ścięgnami przedniego mięśnia piszczelowego a ogólnego
prostownika palców.
Wskazania. Anemia mózgowia. Bóle głowy, zawroty głowy. Wypadanie włosów.
Suchość ust. Zapalenie migdałków, angina. Osłabienie apetytu. Uczucie pieczenia w
żołądku, bóle w dole brzucha i w podżebrzu, wzdęcie brzucha, zaparcia. Czerwonka.
Beri-beri. Zapalenie gruczołu sutkowego. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w piersi.
Zdrętwienie nóg. Zapalenie mięśni. Zapalenie stawów stopy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w stawach na zmianę pogody lub nadmiernej wil-
gotności; stawie kolanowym, schodzące w dół schodkowe; drżenie kikuta i bóle po
amputacji; w stopie, niemożliwość postawienia nogi na ziemię.
Szczegóty dla specjalistów. CHAJ-SIUE - Czun morza Krwi.
ŻY-SIUE-SIA - Che energii jelita cienkiego.
CZŻUŃJAO-SIUE kieruje automatyzmem reakcji psychicznych.
CZŻUŃJAO-SIUE - bóle fantomowe w kończynach.
FENLUN (zgrabny wzgórek) E 40.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. 6 cuni poniżej dolnego brzegu
rzepki kolanowej lub 8 cuni powyżej zewnętrznej kostki (jej górnego brzegu), przy
zewnętrznym brzegu mięśnia piszczelowego.
Nie dotykać w 6-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Zmienność emocjonalna (śmiech - płacz). Padaczka. Stany zawstydzę-
737
nią. Stany maniakalne. Widzenie zjaw. Bóle głowy, porażenie połowicze, zawroty głowy.
Opuchnięcie twarzy. Utrata czucia w gardle. Zapalenie opłucnej, zadyszka, kaszel z
obfitą plwociną. Wymioty, bóle brzucha przy zaparciach. Zapalenie i inne schorzenia
wątroby. Skurcze. Bóle w piersi. Zaburzenie motorycznej i czuciowej funkcji nogi.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy chorobie wieńcowej, niejasne, świdrujące, w
formie trzonu; jelit, okresowe, z wrażeniem rozerwania; idące od ucha w kierunku
twarzy (+ po stronie bez bólu). Skurcz naczyń dna oka.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału żołądka.
CZŻUŃJAO-SIUE poprawia pracę przednich oddziałów mózgowia (analiza
-synteza).
CZŻUAŃ-SIUE - nerwoból nerwu trójdzielnego (4- po stronie bez bólu).
TZESI (rozerwany potok) E 41.
Lokalizacja. Na przedniej powierzchni stawu goleniowo-skokowego, na zgięciu, w
zagłębieniu pomiędzy ścięgnami prostownika palców a .prostownika kciuka.
Wskazania. Padaczka. Przestraszenie. Niepokój, bóle głowy, zawroty głowy.
Obrzęk twarzy. Zapalenie dziąseł. Bóle zębów, wzdęcie brzucha, zaparcie, biegunka,
wymioty. Osłabienie apetytu. Reumatyzm. Obrzęki nóg. Zapalenie mięśni.
Motoryczne i czuciowe zaburzenia w nodze. Zwisająca przy chodzeniu stopa, za-
palenie stawów stopy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: głowy z czerwoną twarzą lub/i czerwonymi oczami;
powiek i brwi; języka i jamy ustnej z ugryzieniem języka; zębów szczęki górnej przy
jedzeniu gorącego pokarmu lub piciu; w stawie goleniowo-skokowym.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Ognia.
JAO-SIUE - tzin.
JUJE-SIUE - ŻEŃ-SZEŃ;
CZŻUŃJAO-SIUE - leczenie chorób nadmiernego Wiatru - Wilgotności.
CZUNIAN (źródło jan) E 42.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W najwyższym miejscu sklepienia
stopy, pomiędzy 2. i 3. kośćmi klinowatymi a kością łódeczkowatą. 5 cuni powyżej od
odstępu międzypalcowego 2. i 3. palca.
Wskazania. Padaczka. Stany maniakalne. Zawstydzenie. Zmieszanie. Chaotycz-
ność myśli. Chęć publicznego rozebrania się. Stałe wrażenie zimna. Opadnięcie
powieki. Obrzęk twarzy. Porażenie nerwu twarzowego. Odczuwanie kącika ust.
Zapalenie dziąseł, bóle zębów, ziewanie kurczowe. Słaby apetyt. Wymioty, bóle
żołądka, wzdęcia brzucha. Gorączka bez pocenia. Porażenie połowicze. Porażenie i
słabość nogi. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego. Przekrwienie i
opuchnięcie grzbietowej powierzchni stopy.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE -Juń.
ŻY-SIUE - Ciuań, źródło, przyjmuje Lo kanał od śledziony.
DU-LI-CY - Che odpływu od kanału żołądka.
CZŻUŃJAO-SIUE - dla diagnostycznej kontroli IN stanu organizmu.
SIAŃGU (schodząca w dół dolina) E 43.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W najszerszym miejscu odstępu
międzykostnego pomiędzy 2. a 3. kością śródstopia. W tył od stawu śródstopno-
paliczkowego.
Wskazania. Niekończący się kaszel, uczucie ciężkości w klatce piersiowej i koń-
czynach. Gorączka przerywana. Nocne pocenie się. Obrzęki. Wodobrzusze. Odbijanie
się jedzenia, przelewanie i bóle w brzuchu, kolki jelitowe, biegunka. Pragnienie przy
zaburzeniach trawienia. Bóle przy przepuklinie. Obrzęk i bóle w okolicy grzbietu
stopy, ból w pięcie.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Ded.
JUJE-SIUE - TZIA-IŃ.
CZŻUAN-SIUE - bóle palców stopy.
NEJT1N (wewnętrzny dziedziniec) E 44.
Lokalizacja. Strona grzbietowa stopy. W zagłębieniu, przy podstawie 2. i 3. palca.
Między główkami 2. a 3. kości śródstopia.
Wskazania. Zmniejsz Upał (zapalenie, ciśnienie) przy schorzeniach, wywołanych
Ciepłem i Wilgotnością (pokrzywka, opuchnięcia). Zwiotczenie żołądka, bóle żo-
łądka, kolka jelitowa, przelewanie i wzdęcia brzucha, czerwonka, biegunka. Czkawka.
Bóle przy przepuklinie. Gorączka. Bóle głowy. Bóle zębów, zapalenie dziąseł.
Krwotok z nosa, wydzielina surowiczo-śluzowa z nosa. Zapalenie migdałków.
Obrzęk twarzy, wysypka i pryszcze na cerze twarzy. Skurcze więzadeł głosowych.
Bolesne lub nieprawidłowe miesiączkowanie.
Wskazania dodatkowe. Bóle: zębów przy gorącym lub zimnym jedzeniu lub piciu;
szczęki górnej; palców stopy z pieczeniem; przy podagrze; grzbietowej lub
podeszwowej powierzchni stopy; w pięcie i pod piętą.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody.
JAO-SIUE - IN.
ŻY-SIUE - Wnuk.
JUJE-SIUE - BIN-SIUJ.
CZŻUAŃ-SIUE - zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego (-).
LIDUJ (choroba przemiany) E 45.
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od macierzy paznokcia 2. palca stopy.'
Nie dotykać w 6-m miesiącu ciążył
Wskazania. Bezsenność lub ospałość. Padaczka. Koszmary nocne. Stany maniakalne.
Omdlenia. Anemia mózgu. Zimny nos, krwotok z nosa. Zapalenie zatok. Zapalenie
migdałków, bóle gardła. Obrzęk twarzy, porażenie obwodowe nerwu twarzowego,
skurcze i przykurczę mięśni twarzy, opadnięcie kącika ust. Bóle zębów.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, promieniujące w
żebra; przy śwince ze zmniejszonym ślinotokiem; w kroczu; po przedniej stronie uda;
w okolicy rzepki kolanowej z wysiękiem.
 Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-S1UE-TZ1.
ŻY-SIUE - Syn.
DU-L1-CY - punkt - hamulec kanału żołądka.
CZUN-S1UE - KOW, KOM, KOS, KG żolądka.
U-SZU - CZUN ochronno-mięśniowego połączenia JAN-MIN.
CZŻUŃJAO-S1UE - przekazuje ciepło do dolnych części ciała. Wykorzystywane jest
przy schorzeniach, wywołanych Ciepłem, które unosi się do górnych części ciała.
CZŻUAŃ-S1UE - bóle w żołądku.

Kanał śledziony i trzustki - Pi

IŃBAJ (ukryta jasność) RP 1.
Lokalizacja. 0,3 cm do środka od macierzy paznokciowej l-go palca stopy.
Wskazania. Schorzenia psychiczne. Padaczka. Koszmary nocne. Omdlenia. Wy-
mioty, wzdęcie brzucha, ostry nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy. Silne pragnienie.
Hemoroidy. Kolka jelitowa. Krwotoki maciczne, brak miesiączki, zaburzenia cyklu
miesiączkowego, kurczowe bóle w macicy. Skurcze i kaprysy u dzieci.
Wskazania dodatkowe. Bóle w żołądku (bezsenność, spowodowana bólami),
bolesne miesiączki, zbyt długotrwałe miesiączki.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1U zabrania się!
U-SIN - Drzewo.
JAO-SIUE - Tzin (źródło).
ŻY-SE - Ded.
DU-LI-CY - przypływu energii do kanału Śledziony. RP13
U-SZU - ochronno-mięśniowego połączenia CZUN - TAJ - IN. RP12
CZUN-SIUE - KG, KOW, KOM, KOS śledziony.
JUJE-SIUE - TZI-SY.
CZŻUAŃ-S1UE dla leczenia zemdleń z „trupią bladością", jeżełi omdlenie zostało
wywołane zaburzeniem KOW nerek, płuc, serca i żołądka; bóle przy hemoroidach.
CZŻUŃJAO - SIUE - działanie napotne.

DADU (duże miasto) RP 2.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy. Pomiędzy 1. kością śródstopną a
podstawowym paliczkiem dużego palca. W zagłębieniu, w przód od stawu śród-
stopno-paliczkowego, na granicy powierzchni grzbietowej i podeszwowej.
Nie dotykać w l-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Ogólne osłabienie. Ogólne zmęczenie. Ociężałość w całym ciele.
Melancholia. Dla rozwoju piersi i ciała (do 20 roku). Zmienność emocjonalna. Stany
przygnębienia. Zimne kończyny. Pocenie się przy chodzeniu. Gorączka. Skurcze u
dzieci. Niewyraźne widzenie przedmiotów. Wymioty, wzdęcia brzucha, skurczo-
Rys. str. 207. Kanał śledziony i trzustki
we bóle w żołądku, jedzenie się nie wchłania, biegunka, zap/rcie. Bóle w lędźwiach,
stopie oraz stawie goleniowo-skokowym.
Wskazania dodatkowe. Ból i świąd na całym ciele. Bóle ogóle przy podagrze. Bóle:
kości piszczelowej i strzałki; na wewnętrznej stronie stopy; w lędźwiach z jedno-
czesnym bólem w jamie brzusznej; po bokach białej linii brzucha z przykurczami.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
LU-CY - Upał, Ciepło.
JAO-SIUE - In.
ŻY-SIUE - Matka.
DU-L1-CY - przyspieszacz (stymulator) kanału śledziony.
JUJE-SIUE - DIN-JU.
CZŻUŃJAO-SIUE kontroluje wydzielanie potu. Poprawia pracę przednich oddzia-łóV
mózgu. Reguluje ilość monocytów (niewydolność wątroby).
CZŻUAŃ-S1UE - czyraki i zastrzały. Choroby skórne: łuszczyca, wyprysk, lisza-
jec,\pęcherzyca.

ĄJBAJ (wyższa jasność) RP 3.

Lokalizacja. Na wewnętrznej stronie stopy. Pod głową 1. kości śródstopnej, bliżej
os\ ciała, w zagłębieniu.
Wskazania. Padaczka. Melancholia. Stany niepokoju. Bóle w okolicy serca. Wy-
mioty, póle i skurcze żołądka, wzdęcie brzucha, biegunka lub zaparcia, krwotok
jelitowy! brak apetytu. Hemoroidy. Czerwonka. Zaczerwienienie i obrzęk stopy, bóle
kości stppy. Zaburzenia czynności motorycznej i czuciowej w nodze. Zimne nogi.
Wskazania dodatkowe. Fantomowe bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego, wy-
łącznie w nadbrzuszu. Bóle: głowy z ociężałością lub zaparciem, lub spowodowane
zaburzeniem funkcji jajników (bez zaburzenia miesiączki); po bokach białej linii z
głębokimi przykurczami; miesiączkowe pod postacią pionowego pasmu wzdłuż
kręgosłup^; odcinka lędźwiowego; wzmagające się przy pochyleniach; górnej części
pleców\ze skurczami; przy rwie kulszowej ze skurczami; ogólne przy podagrze; w
stopie z przykurczami; w kościach goleni; w udzie z przykurczami; stawów nóg i rąk
ze skurczami.
Szczegów dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUjE-JU.
ŻY-SIUE - Duch kanału śledziony.
CIUAŃ - źródło, przyjmuje Lo kanału żołądka.
JUJE-S1UE-1-CZOU.
DULIDY-SIUE - przykurczę i kurcze (-).
CZŻUŃJAO-SIUE - trzustka.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle białej linii brzucha i na boki od niej.

GUŃSUŃ (wnuk księcia) RP 4.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy, 1 cuń do tyłu od wzgórka podstawy
1-go palca stopy. Przy przednim brzegu 1. kości śródstopnej. Na wysokości
przejścia skóry grzbietu stopy w powierzchnię podeszwową.
 Wskazania. Padaczka. Chwiejność emocjonalna. Parkinsonizm. Choroba wieńcowa,
częstoskurcz, zapalenie mięśnia sercowego i wsierdzia, bóle w klatce piersiowej.
Zapalenie opłucnej. Puchlina brzuszna. Obrzęki lokalne, obrzęki twarzy i głowy.
Pragnienie. Aerofagia, wymioty zawartością zastoinową, nudności, biegunka. Rak
żołądka, krwotok jelitowy, osłabienie apetytu, wzdęcie brzucha, bóle żołądka i jelit o
charakterze kurczowym. Poronienie nawykowe, krwotoki maciczne. Kurczowe stany
nóg. Bóle stóp.
Wskazania dodatkowe. Pourazowe bóle jąder, bóle po bokach od białej linii brzucha z
przykurczami powierzchownymi pod pępkiem (+) po stronie przeciwległej bólowi.
Szczegóty dla specjalistów. TZI-SIUE - Du cudownego naczynia Czżun-maj.
ŻY-SIUE - Lo kanału śledziony.
CZŻUAŃ-SIUE- dla leczenia przeciwległej strony. Stymuluje produkcję czerwonych
krwinek przy anemii, przez wywieranie wpływu na śledzionę. Dla leczenia schorzeń
żołądka z intensywną biegunką i bólami brzucha. Bóle jąder.

SZANCIU (szacunek wobec starszych) RP 5.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy. W przód i w dół od wewnętrznej
kostki, w zagłębieniu. Pośrodku odległości od guzków kości łódeczkowatej a
wewnętrzną kostką.
Wskazania. Niespokojny sen z koszmarami. Ociężałość. Ospałość. Bóle 'głowy. Ból
języka. Pobudliwość i skurcze u dzieci. Krztusiec. Drgawki, spowodowane nadmiarem
insuliny, doprowadzające do śpiączki. Słaby apetyt. Zapalenie żołądka i dwunastnicy,
nudności, wymioty, wzdęcia i przelewanie w brzuchu, nieżyt jelit cienkich, zaparcia,
biegunki. Żółtaczka. Bóle brzucha. „Pusta" śledziona. Przepuklina, hemoroidy.
Niepłodność. Żylaki z bólem wzdłuż naczyń. Zaburzenie krwio-biegu w nodze.
Wszystkie schorzenia układu kostno-mięśniowego. Reumatyzm. Napięcie i bóle w
mięśniach wzdłuż kanału śledziony. Ostre bóle i kurcze mięśnia brzuchatego łydki.
Bóle przy zapaleniu okostnej.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy hemoroidach; przy rozciągnięciu stepowych
więzadeł stawowych; na kości piszczelowej i strzałce; w goleni z ciężarem w nodze;
stawu skokowo-goleniowego i grzbietowej powierzchni stopy.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - Tzin.
DU-LI-CY - Si hamuje energię, przepływającą przez kanał śledziony.
JUJE-SIUE - GUJ-SY.
CZŻUAŃ-SIUE - przy schorzeniach żył, przy schorzeniach kości (odwapnienie,
reumatyzm), uszkodzenie stawów, bóle stawów; przy skręceniu stopy.
CZŻUAŃJAO-S1UE - wywiera wpływ na krew.
Przy uszkodzeniu kanałów śledziony z powodu nadmiernego Wiatru (dreszcze
z bólem brzucha, przy podwyższeniu temperatury pojawia się przelewanie w brzu
chu z poceniem się). »
 SAŃIŃTZIAO (powrót 3-ch iń) RP 6.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. Do tyłu od kości piszczelowej. O
3 cunie powyżej górnego brzegu wewnętrznej kostki. Przy długim mięśniu zgi-naczu
palców.
Nie dotykać przez cały czas ciąży!
Wskazania. Działanie ogólnowzmacniające. Choroby układu wydzielania we-
wnętrznego. Wszystkie schorzenia układu moczowo-płciowego. Upór u dzieci.
Uczucie chłodu w organizmie i kończynach. Nogi zimne - głowa gorąca. Zaburzenia
krwiobiegu w nogach. Miażdżyca tętnic. Choroba nadciśnieniowa. Bóle głowy .i
zawroty głowy. Szok. Zapaść. Omdlenie. Bezsenność. Neurastenia. Klimaks. Psychozy.
Niewydolność czynnościowa żołądka, nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy,
przelewanie, wzdęcie, bóle brzucha, słaby apetyt, biegunka. Hemoroidy. Rzeżącz-ka.
Zaburzenie w oddawaniu moczu. Jałowość czynnościowa, brak miesiączki,
przedłużony poród, zapobieganie poronieniom (masować przed poczęciem). Częste
zmazy, przedwczesny wytrysk nasienia, wyciek nasienia.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w wątrobie i pęcherzyku żółciowym, powodowane
zaburzeniami systemu odżywiania; jelit w części nadbrzusznej; nerek i dróg mo-
czowych z krwiomoczem; pęcherza moczowego, promieniujące w odbytnicę bez
bólu przy oddawaniu moczu. Bóle narządów płciowych w pozycji stojącej, zanikają w
pozycji leżącej; pochwowe z opuchnięciem; podczas miesiączki jako poprzeczny pas z
tyłu nad kośćmi biodrowymi, zwłaszcza w pierwszym dniu miesiączki; przy
przedwczesnych miesiączkach (+); z obfitą wydzieliną (+); długotrwałe miesiączki
(+).
Szczegóły dla specjalistów. TA1-LO-SIUE - Lo trzech kanałów nogi;
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia rdzenia kręgowego. Półpasiec. Bóle w macicy, w
członku.
CZŻUŃJAO-S1UE - trzustka, jajniki.
Niedobór Chi u starców.

LOUGU (otwarta dolina) RP 7.

Lokalizacja. 6 cuni powyżej górnego brzegu wewnętrznej kostki. 1,5 cm w tył
od kości piszczelowej. .
Wskazania. Zwiększony apetyt bez przybierania na wadze. Schorzenia jelitowo-
żołądkowe, wzdęcia brzucha z przelewaniem. Mała ilość mleka przy laktacji. Jed-
nostronne powiększenie jajnika. Nadmierne wydzielanie pochwowe. Obfite moczenie
się w nocy. Reumatyzm. Zaburzenie motorycznej funkcji nogi, bóle i opuchnięcia goleni
i stawu goleniowo-skokowego.
Szczegóty dla specjalistów. TZIU zabrania się!

DITZI (wyższa silą ziemi) RP 8.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni, 8 cuni powyżej górnego brzegu
wewnętrznej kostki. Przy tylnym brzegu kości piszczelowej.
Wskazania. Zaburzenie apetytu, dyskomfort w okolicy żołądka, wzdęcia brzucha,
kurczowe bóle brzucha, biegunka. Hemoroidy. Wodobrzusze. Zaburzenia cy-

U4
 klu miesiączkowego, zapalenie błony śluzowej macicy, uplawy, zbyt krwawa moczenie się i inne formy nietrzymania moczu, zapalenie otrzewnej.
miesiączka. Brak nasienia. Ostry nieżyt pęcherz moczowego, mała ilość moczu. Wodobrzusze. Wzdęcie brzucha. Zapalenie szpiku. Gorączki. Wyprysk, świąd
Uczucie ciepła w górnej części ciała z twardą potylicą. Bóle w lędźwiach. skórny, swędząca
Wskazania dodatkowe. Bóle: w pachwinie; jelit z napiętym brzuchem i
wymiotami. 145
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej
przez kanał Śledziony.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle: w jelitach; organów miednicy mniejszej.

IŃLIŃCIUAŃ (źródło ducha IN) RP 9.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 2 cunie poniżej dolnego
brzegu rzepki kolanowej. Przy wewnętrznym brzegu kości piszczelowej.
Nie dotykać w 5-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Zaburzenia snu. Bóle głowy. Wodobrzusze. Obrzęki. Zapaleni
otrzewnej. Wymioty, bóle w jelitach z uczuciem zimna w brzuchu, wzdęcia bn/u-cha,
biegunka, zaparcia kurczowe. Bóle w okolicy pępka (uszkodzenie nadmiernym
Ciepłem). Uczucie ścieśnienia w piersi. Zaburzenie cyklu miesiączkowego, ot/fite
miesiączkowanie. Wyciek nasienia. Bóle nerek (piasek lub kamienie w pęcherzu
moczowym oddziałują na mięsień zwieracz pęcherza moczowego), nocne
mimowolne moczenie się (tziu), bóle w zewnętrznych organach płciowych,
nietrzymanie lub utrudnione oddania moczu. Osłabienie nóg z bólami w stawie
kolanowym.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w żołądku ze stałym złym trawieniem; z
wrażeniem trudnego przechodzenia jedzenia; z chłodem w okolicy nadbrzusznej;
fantomowe w wątrobie i pęcherzyku żółciowym, odbijające w pierś; w okolicy
pępka (zakłócenie działalności jelit); w jelitach z biegunką; w cewce moczowej
z nieznacznym bólem lub utrudnieniami w oddawaniu moczu; narządów
płciowych w pozycji stojącej, zanikających w pozycji leżącej; pochwowe z
zapaleniem; w biodrach przy odwróceniu; w stawie kolanowym przy
chodzeniu.
Szczegófy dla specjalistów. U-SIN - Wody.
JAO-SIUE-CHEŻY-SIUE - Wnuk.
JUJE-SIUE - SIŃ-CHAJ.
CZŻUŃJAO-SIUE poprawia wydalanie płynów z organizmu.
Choroby, umiejscowione u góry, wywołane zaburzeniami IŃ-CY ciała.
CZŻUAŃ-SIUE - choroby tkanki mięśniowej. Uszkodzenie żył goleni. Bóle:
w przełyku; w okolicy bioder i pośladków; stawu kolanowego.

SIUECHAJ (morze krwi) RP 10.

Lokalizacja. Na wewnętrznej powierzchni biodra. 2 cunie powyżej rzepki
kola
nowej, jej górnego brzegu, pomiędzy ścięgnami mięśnia krawieckiego a
obszernego
mięśnia biodra. ;
Wskazania. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, brak miesiączki, zapalenie
macicy, zapalenie błony śluzowej macicy. Zapalenie jądra. Nocne mimowolne
wysypka, owrzodzenie troficzne. Wszystkiego rodzaju ropnie. Ból po wewnętrznej
stronie biodra.
Wskazania dodatkowe. Bóle: podczas miesiączki w dole brzucha, lub przy zatrzy-
maniu, lub ze skrzepliną w wydzielinie; w okolicy prostaty z utrudnieniami w od-
dawaniu moczu.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE kieruje trzustką.
CZŻUAŃ-SIUE - nieregularne miesiączki, uplawy, nagle podwyższenie tempe-
ratury (spowodowane nadmiernym Wiatrem).
CZŻUŃJAO-SIUE - zastój żylny i związane z nim choroby.
TZIMEŃ (brama w kształcie koszyka) RP 11.
Lokalizacja. Na wewnętrznej powierzchni biodra. 6 cuni powyżej górnego brzegu
rzepki kolanowej. Przy wewnętrznym brzegu czworobocznego mięśnia uda.
Wskazania. Rzeżączka. Schorzenia organów plciowych. Pachwinowe zapalenie
węzlów chłonnych, obrzęki i bóle w okolicy pachwinowej i na wewnętrznej po-
wierzchni uda. Utrudnione oddawanie moczu i nietrzymanie moczu.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból w gaikach ocznych.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - GRUCZOŁU PŁCIOWEGO.
CZUNMEŃ (brama źródła) RP 12.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha, 5 cuni poniżej pępka, przy dolnym
brzegu fałdu pachwinowego.
Wskazania. Zapalenie gruczołu sutkowego. Niewystarczalność mleka u karmiącej
kobiety. Kurczowe bóle w żołądku, wzdęcia brzucha. Wypadnięcie odbytnicy. Bóle w
dole brzucha. Przepuklina. Zapalenie najądrza, zapalenie jądra, zapalenie prostaty,
bóle powrózku nasiennego przy jego nerwobólu. Zapalenie błony śluzowej macicy.
Rzeżączka. Zatrzymanie moczu.
Wskazania dodatkowe. Bóle w jądrach przy zapaleniach.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-S1UE - IŃ-WEJ-maj.
CZUN-SIUE - KOW śledziony.
LAŃ-SIUŻ - KG śledziony i KOS śledziony.
CHUE1-SIUE - kanałów śledziony i wątroby.
FUSZE (uwolnienie wnętrzności) RP 13.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha, 4,3 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Zatrucia ołowiem. Beri-beri. Cholera. Powiększenia śledziony. Wy-
mioty, kolka jelitowa, biegunka, wzdęcia i przelewanie w brzuchu. Przepuklina. Bóle
brzucha. Niestrawność. Zaparcia. Bóle w pośladkach.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-SIUE - IŃ-WEJ-maj.
CHUEJ-SIUE kanałów: śledziony, wątroby, nerek.
CZŻUŃJAO-SIUE - macica, schorzenia ginekologiczne.
FUTZE (węzeł brzucha) RP 14.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha, 3 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Kołatanie serca, przewlekłe zapalenie oskrzeli, kaszel. Nadmierne
wydzielanie potu. Zapalenie otrzewnej. Kolki jelitowe, biegunka, zaparcia. Impo-
tencja, zapalenie prostaty. Bóle dookoła pępka. Słabość nóg.
DACHEN (duża pozioma) RP 15.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha, na wysokości pępka.
Wskazania. Stany osłabienia. Stały smutek. Grypa. Impotencja. Przewlekłe za-
parcia, przewlekła czerwonka, kolka jelitowa, biegunka, zarobaczenie. Nieżyt jelita
cienkiego 5 okrężnicy. Bóle brzucha. Schorzenia gorączkowe. Nadmierne pocenie się.
Skurcze mięśni nóg.
Wskazania dodatkowe. Bolesne miesiączki, ze skrzeplinami w wydzielinie.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - IŃ-WEJ-maj.
LAŃ-SIUE kanałów śledziony i przedniośrodkowego.
FUAJ (smutek brzucha) PR 16.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha. 3 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Grypa. Uczucie zimna w tułowiu lub kończynach. Podwyższona lub
l obniżona kwasowość soku żołądkowego, trawienny wrzód żołądka, nieżyt żołądka,
kurczowe stany brzucha, wrzody dwunastnicy, krwotok jelitowy lub krew w stolcu,
zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, zaparcia, biegunka. Schorzenia wątroby i dróg
żółciowych. Skurczowe drgania przepony. Bóle w nogach.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania siei
TZI-SIUE-IŃ-WEJ-maj.
CZŻUŃJAO-SIUE reguluje kwasowość soku żołądkowego.
SZYDOU (uchodzenia pożywienia) RP 17.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi, w V międzyżebrzu.
Wskazania. Szum w uszach. Zadyszka, zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli,
zapalenie płuc, przekrwienie płuc. Czkawka, przelewanie w brzuchu. Wodobrzu-.
sze. Zapalenie wątroby (prawa). Bóle w przeponie. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w
okolicy ramienia.
Szczegóły dla specjalistów. CHUI-SIUE kanałów: śledziony, wątroby.
CIAŃSI (niebiański potok) RP 18.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi, w IV międzyżebrzu, na zewnątrz od
sutka.
Wskazania. Utrudnione połykanie. Zapalenie pluć, zapalenie oskrzeli, zastój w
płucach, kaszel, zadyszka. Czkawka. Wrzód trawienny. Zapalenie sutka, zmniejszenie
wydzielania mleka u karmiących matek z różnych powodów. Nerwoból między-
żebrowy, poszerzenia i bóle w piersi.
SIUNSIAN (obszar piersi) RP 19.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi, w III międzyżebrzu.
Wskazania. Zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, zjawiska zastoinowe w płu-
cach, zadyszka, kaszel z plwociną. Czkawka, zaburzenia połykania. Słaby apetyt.
Bóle w piersi i plecach. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w ramieniu.
Wskazania dodatkowe. Bóle w górnej części pleców przy obrotach tułowia.

CZŻOUŻUN (otaczający przepych) RP 20.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia piersi, w. 11 międzyżebrzu.
Wskazania. Obrzęki i opuchnięcie powiek. Zastój w płucach, kaszel, zadyszka,
zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej. Czkawka, zaburzenia przejścia pokarmu przez
przełyk, zwężenie przełyku, krew lub ropa w ślinie. Silne pragnienie. Słaby apetyt.
Uczucie przepełnienia w brzuchu. Bóle w piersi, plecach, okolicy stawu ramiennego.
Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego, promieniujące w pachę.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania siei
ŻY-S1UE - Che energii z kanału śledziony.

DABAO (duży węzeł) RP 21. , Lokalizacja. Czwarta boczna linia

piersi, w VI międzyżebrzu.
Wskazania. „Jeżeli duży Lo znajduje się w pełni, to pojawiają się bóle na całym
ciele - trzeba go rozproszyć. Jeżeli duży Lo znajduje się w pustce, to wszystkie
stawy są rozluźnione - trzeba go aktywizować". NĘJ-TZIN.
Słabość w kończynach. Bóle w piersi i żebrach, w jednej połowie ciała i głowy.
Nerwoból międzyżebrowy. Dychawica oskrzelowa, zapalenie opłucnej, zadyszka.
Schorzenia wątroby.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w całej klatce piersiowej; w okolicy serca z zadyszka
lub dusznością.
Szczegóły dla specjalistów. TA1-LO-SIUE - duży Lo organizmu;
PIN-S1UE - stabilizacja i wyrównanie: lewy - prawy, dół - góra, wewnętrzne
-zewnętrzne.

Kanał serca - Sin

TZIC1UAŃ (nieruchome źródło) C 1.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia ramienia, na wysokości dolnego brzegu
pach, w kącie pomiędzy łokciowym brzegiem dwugłowego mięśnia ramienia a
mięśniem piersiowym większym.
Wskazania. Histeria, nerwice, nerwobóle. Przygnębienie. Obfite pocenie się,
suchość w gardle. Silne pragnienie przy ogólnej słabości. Bolesność i zdrętwienie
końca języka. Nudności, wymioty. Choroby serca, zapalenie osierdzia, kołatanie
serca, bóle w okolicy serca. Niedociśnienie.
Porażenie wszystkich kończyn, zdrętwienie i uczucie chłodu w rękach. Bóle w
stawie ramiennym, ramieniu i stawie łokciowym. Nerwoból międzyżebrowy. Skurcze
mięśni piersi i stawu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Bóle ramienia, promieniujące w pachę.
Kanał serca
148
 Szczególy dla specjalistów. DU-LI-CY - Czun energii w kanał serca.
CZUN-SIUE - KOW serca.
CYNLIN (młoda dusza) C 2.
Lokalizacja. Na wewnętrznej powierzchni ramienia, 3 cunie powyżej fałdu łok-
ciowego, przy wewnętrznym brzegu mięśnia łokciowego.
Wskazania. Złe znoszenie chłodu. Bóle głowy, zwłaszcza w części czołowej. Nie-
możliwość noszenia ubrań z powodu bólów. Bóle w okolicy serca. Malaria. Zabu-
rzenia czuciowe i ruchowe w rękach. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w stawie ra-
miennym. Porażenie i znieczulenie w okolicy barkowo-łopatkowej. Niemożliwość
podniesienia ręki, spowodowana bólem.
SZAOCHAJ (małe morze) C 3.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. W fałdzie zgięcia łokcio-
wego. Przy łokciowym brzegu ścięgna mięśnia dwugłowego, w przód od wewnętrz-
nego nadkłykcia kości ramiennej.
Wskazania. Choroby psychiczne. Obłęd naprzemienny. Pogorszenie pamięci.
Bóle głowy, spowodowane szkodliwymi energiami Wiatru i Chłodu. Zawroty głowy.
Powiększenie tarczycy. Drżenie u niemowląt. Skaza u dzieci. Gruźlicze zapalenie
opłucnej. Gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych. Obrzęki. Świąd. Bóle w sutkach.
Kręcz szyi. Zaburzenia czynnościowe działalności sercowej, częstoskurcz napadowy,
bóle w okolicy serca. Zmniejszenie czucia w ręce, drżenie rąk. Zapalenie splotu
szyjnego nerwowego. Przykurcz mięśni okolicy szyjno-potylicznej. Zapalenie
stawów. Skurcze i przykurczę stawu łokciowego. Bóle przy zapaleniu łokciowego
nerwu.
Wskazania dodatkowe. Tępy ból głowy bez określonego umiejscowienia; bóle w
okolicy serca z drżeniem rąk; w całej klatce piersiowej; ramienia, promieniujące w
okolicę pach; na wewnętrznej powierzchni ramienia; palców z mrowieniem.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody,
JAO-SIUE - Che.
ŻY-S1UE - kontroluje tarczycę.
JUJE-SIUE - TZI-CZOU.
CZŻUAŃ-S1UE - depresja. f
LINDAO (droga ducha) C 4.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia, 1,5 cuni powyżej fałdu
stawu promieniowo-nadgarstkowego. Przy zewnętrznym brzegu ścięgna łokciowego
zginacza dłoni.
Wskazania. Lodowaty chłód w kościach. Depresja. Lęki. Niepokój. Bezsenność.
Histeria. Bóle głowy, zawroty głowy. Bóle zębów. Bóle w okolicy serca. Nagła utrata
głosu. Zaburzenie czucia i skurcze w ramieniu, przedramieniu i stawie łokciowym.
Porażenie nerwu łokciowego. Bóle w stawach ręki. Przykurcz mięśni okolicy szyjno-
potyłicznej.
Szczególy dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE-Tzin.
ŻY-SIUE - Wnuk.
JUJE-SIUE - SIŃ-JU.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle przy chorobie wieńcowej.
TUNLI (przenikanie do środka) C 5.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia, l cuń powyżej fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Pomiędzy ścięgnami łokciowego zginacza dłoni a
powierzchownego zginacza palców.
Wskazania. Psychoza. Depresja. Nerwice, rozdrażnienie. Uczucie wewnętrznego
niepokoju. Obawa, stany osłabienia. Bóle głowy, zawroty głowy. Przykurczę, bóle w
oczach. Utrudnione mówienie. Przekrwienie twarzy bez potu. Ziewanie kurczowe
(niedobór chi). Zapalenie migdałków, zapalenie gardła. Obrzęki. Wzdęcia brzucha.
Nocne mimowołne moczenie się u dzieci. Nadmierne krwawienie miesiączkowe.
Zaparcia. Połażenie i znieczulenie ręki.
Wskazania dodatkowe. Opuchnięcie powiek. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółcio-
wego; przy chorobie wieńcowej, docierający do małżowiny usznej i schodzący
wzdłuż ręki (+ na prawej ręce); w stawie łokciowym, odbijające wzdłuż ręki.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo-kanału Serca.
CZŻUŃJAO-SIUE - dysfunkcja tarczycy. Wzruszenie wzmaga patologiczne stany
organizmu.
CZŻUAN-SIUE - bóle fantomowe wątroby i pęcherzyka żółciowego.
IŃC1 (choroba IN) C 6.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia, 0,5 cunia powyżej bliż-
szego osi ciała fałdu stawu promieniowo-nadgarstkowego.
Wskazania. Histeria. Przestraszenie się. Lęki. Utrata przytomności. Zawroty
głowy. Nagła niemota. Nadmierne pocenie się, spowodowane strachem lub prze-
straszeniem podczas snu. Dreszcze. Częstoskurcz napadowy, kołatanie serca, bóle w
okolicy serca, uczucie pełni w piersi. Krwotok z nosa, jego zatkanie, zapalenie
migdałków. Krwioplucie. Krwawe wymioty, czkawka, wrzody żołądka. Zapalenie
błony śluzowej macicy, upławy. Porażenie mięśni okolicy gnykowej.
Szczególy dla specjalistów. ŻY-SIUE CHUN - punkt kontroli energii, przepływającej
przez kanał serca.
SZEŃMEŃ (drzwi ducha) C 7.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. Na wewnętrznym końcu
fałdu stawu promieniowo-nadgarstkowego, w zagłębieniu, przy brzegu przyśrod-
kowym kości grochowej. Ze strony promieniowej ścięgna łokciowego zginacza
dłoni.
Wskazania. Strach, niepokój, przestraszenie, histeria. Pobudzenie. Uczucie za-
wstydzenia, zmieszania. Częste westchnienia. Gadatliwość. Bezsenność. Zaburzenia
umysłowe. Pogorszenie pamięci. Halucynacje. Czynnościowe i morfologiczne
choroby serca, arytmia, przerost mięśnia sercowego (kardiomegalia), choroba wień-
cowa, zawal mięśnia sercowego, osłabienie wydolności sercowej i nerkowej, bóle w
okolicy serca, kołatanie serca pochodzenia nerwowego. Choroba nadciśnienio-wa.
Zadyszka. Migrena. Twarz czerwona lub bordowa. Katar, zapalenie migdałków,
suchość w gardle, obrzęk języka. Zanik czucia smaku i apetytu. Wymioty. Niewy-
dolność czynnościowa wątroby. Bóle pod żebrami. Duża utrata krwi po porodzie.
Nietrzymanie moczu. Nadmierne wydzielanie się potu na dłoniach. Dreszcze.
Gorące dionie. Zimne nogi. Uszkodzenie nerwów obwodowych w potylicznej okolicy.
Wskazania dodatkowe. Bóle wokół serca z częstoskurczem; w macicy z zapale-
niami.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Ciuań - źródło, przyjmujące Lo kanał jelita cienkiego.
DU-L1-CY - Si - hamulec energii, przepływającej przez kanał serca.
JUJE-SIUE - GUJ-MAO.
CZŻUAŃ-SIUE dla leczenia nadmiernego Gorąca, przenikającego do kanału płuc.
Objawy: uczucie nieszczęścia w sercu, pragnienie, zapotrzebowanie na zimne picie,
długotrwale dreszcze, krótkotrwała gorączka.
Dla leczenia „zemdleń z trupią bladością", spowodowanych zaburzeniami w
kanałach wtórnych: płuc, serca, żołądka, nerek.
SZAOFU (mały pałacyk) C 8.
Lokalizacja. Na wewnętrznej powierzchni dłoni. Na linii głowy, która dzieli dłoń
mniej więcej na pół. Ze strony promieniowej 5. kości w najszerszym miejscu od-
stępu międzykostnego, pomiędzy 4. a 5. kośćmi śródręcza.
Wskazania. Obawy. Histeria. Stany niepokoju. Obawa przed ludźmi. Odosobnienie.
Uczucie zbliżającego się nieszczęścia. Silne kołatanie serca o podłożu nerwowym. Bóle w
piersi. Częste westchnienia. Uczucie duszności. Suchość w gardle. Drżenie. Dreszcze.
Zatrzymanie lub nietrzymanie moczu. Krwotok maciczny, nadmierne krwawienie
miesiączkowe, kurcz pochwy, wypadnięcie lub opadnięcie macicy, świąd zewnętrznych
organów płciowych. Jedna strona moszny większa od drugiej.
Uczucie gorąca w dłoniach. Skurczowy ścisk palców dłoni. Osłabienie mięśni
rąk. Niemożliwość wyciągnięcia ręki, spowodowana bólem lub skurczem mięśni
ramienia lub przedramienia. Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle pochwowe ze świądem, zwłaszcza sromu.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-S1UE - IN.
ŻY-SIUE - Lin Ducha kanału serca.
SZAOCZUN (nieduże wypluczysko) C 9.
Lokalizacja. 0,3 cm do środka od podstawy 5-go palca dłoni.
Wskazania. Zmienne nastroje (to radość, to złość). Sny o ogniu i dymie. Depresja.
Stany niepokoju. Strach. Tęsknota. Utrata świadomości. Rozstrój duchowy.
Wrażenie chi unoszącej się do górnych części ciała. Stale zwiotczały puls. Suchość
152
i bóle gardła, zapalenie gardła, nieżyt krtani. Mocne kołatanie serca, arytmia, cho-
roby serca, osłabienie sercowe, częstoskurcz napadowy, bóle w okolicy serca, uczucie
duszności. Słabość po gorączce. Oskrzelowe nadmierne wydzielanie. Zapach z
pochwy, jaskrawo-czerwone i białe upławy.
Nerwoból międzyżebrowy. Skurcze mięśni ręki. Bóle w okolicy przedramienia.
Porażenie i znieczulenie skóry rąk.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy dolnej części odbytnicy ze świądem; przy
chorobie wieńcowej z pulsowaniem tętnicy leniwej.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
i- DU-LI-CY - Che z kanału serca.
CIAO energii, przepływającej przez kanał serca.
U-SZU - Che połączenie ochronne - mięśniowego SZAO-IŃ.
ĆZUN-SIUE - KOW, KOM, KOS serca.
CZŻUAŃ-SIUE dla leczenia chorób nadmiernego Wiatru, pochwowe bóle ze
świądem (+).
CZŻUŃJAO-S1UE poprawia pracę mózgu (analiza i synteza).
Kanał jelita cienkiego - Siaoczan
SZAOTZE (mała sadzawka) IG l.
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od macierzy paznokcia 5. palca dłoni.
Wskazania. Udzielanie pierwszej pomocy. Zaburzenia wzroku „woalka", niewy-
raźne widzenie przedmiotów. Bóle głowy. Krwotok z nosa. Sztywność języka. Su-
chość w ustach. Bóle i utrudnienia przy połykaniu/Zapalenie gardła, zapalenie
migdałków, obrzęk błony śluzowej krtani. Kaszel uczucie braku powietrza i bóle w
okolicy serca przy obciążeniu fizycznym. Skurcze u dzieci. Zapalenie sutka,
zmniejszenie mleka u karmiących matek z różnych przyczyn. Biegunka. Skurcze i
przykurczę mięśni okolicy szyjno-potylicznej. Bóle ręki.
Wskazania dodatkowe. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - tzin.
DU-LI-CY - Czun w kanał jelita cienkiego.
JUJE-SIUE - BIN-SZEŃ.
U-SZU - Che ochronno-mięśniowego połączenia TAJ -JAN.
CZUN-SIUE-KOW, KOM, KOS jelita cienkiego.
CZŻUŃJAO-SIUE - uszkodzenia wszystkich błon śluzowych.
CIAŃGU (zejście do doliny) IG 2.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia dłoni. Przy zewnętrznym brzegu podstawy
małego palca, we wklęśnięciu, dalej stawu.
Wskazania. Padaczka. Bóle głowy, zwłaszcza w okolicy potylicy. Pogorszenie
ostrości widzenia. Głuchota, szum w uszach. Krwotok z nosa, katar, zatkanie nosa.
Zapalenie migdałków, angina. Czkawka, krwawe wymioty. Zapalenie sutka. Gorączka bez
pocenia się. Niemożliwość podniesienia ręki. Bóle i zaburzenia czucia skóry
753
 tylnej powierzchni przedramienia i ramienia. Świąd palców i odstępów międzypal-
cowych.
Wskazania dodatkowe. Bółe i suchość w gardle przy anginie; w potylicy (+ po
stronie bez bólu).
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Wody.
JAO-SIUE - 1Ń.
JUJE-SIUE - TZIA-TZY.

CHOUSl (władca potoku) IG 3.

Lokalizacja. Grzbietowo-zewnętrzna powierzchnia dłoni, na końcu fałdu, jeżeli
dłoń zacisnąć w pięść. Pomiędzy główką 5. kości śródręcza a mięśniem odwo-
dzicielem małego palca.
Wskazania. Tężec, skurcze. Powolne wyzdrowienie. Pląsawica. Psychozy. Histeria.
Padaczka. Przekrwienie oczu, zapalenie rogówki, świąd oczu, zapalenie powiek.
Głuchota. Krwotok z nosa. Angina, zapalenie migdalków. Słabe trawienie, tłusty
stolec. Wyprysk. Świerzb. Zapalenie sutka. Kręcz szyi. Zdrętwienie i bóle w potylicy.
Bóle głowy, w okolicy szyi i pleców. Drżenie rąk. Skurcze mięśni ramienia i
przedramienia. Bóle wszystkich palców.
Wskazania dodatkowe. Łuszczyca.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - cudownego naczynia DU-maj.
P1N-S1UE - rozdzielaczy.
U-S1N - Drzewa.
JAO-SIUE-JU.
DU-Ll-CY - Ciao - przyspieszacz toku energii przez kanały elita cienkiego
JUJE-SIUE - ŻEŃ-U.
CHUEJ-SIUE kanałów: jelita cienkiego i płuc, przedniośrodkowego, tyłnośrod-
kowego, żołądka, jelita grubego, trzech świeczników, pęcherzyka żółciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - układ nerwowy współczuły (gorączka i nadpobudliwość +;
ogóle osłabienie +).
CZŻUAŃ-SIUE - zaparcia (działanie przeciwkurczowe). Schorzenia małżowiny
usznej i zewnętrznego przewodu słuchowego. Bóle: przy kręczu szyi; w kończynie
górnej; na obszarze szyjno - potylicznym.

WAŃGU (kości przedramienia) IG 4.

Lokalizacja. Tylna powierzchnia kości, między 5. kością śródręcza a kością trój-
graniastą.
Wskazania. Skłonności do procesów zapalnych. Choroby gorączkowe. Nadmierne
pocenie się. Nieżyt nosa alergiczny, zapalenie rogówki. Zapalenie gardła, zapalenie
migdałków. Bóle głowy. Głuchota, szum w uszach. Schorzenia wątroby i pęcherzyka
żółciowego. Nudności, wymioty. Zaburzenia trawienia. Samozatrucie jelitowe.
Zaparcia. Zaburzenia żołądkowe. Zapalenia stawów palców rąk, promie-niowo-
nadgarstkowego, łokciowego. Skurcze palców. Bóle w okolicy przedramienia z
wrażeniem ciepła w stawach rąk. Niemożliwość utrzymania przedmiotów. Kurcz
Kanał jelita cienkiego pisarski.
 Wskazania dodatkowe. Bóle: opłucno-płucne oraz bóle oskrzeli - trwałe, nie po-
wodowane przez kaszel; wątroby i pęcherzyka żółciowego, którym towarzyszy
żółtaczka. Ramienia ze zdrętwieniem, przedramienia, docierające do łokcia; w
palcach przy uginaniu - ze strony pierwszego palca; powierzchni dłoniowej ze
skurczami.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN Drzewa.
LU-CY - Wiatr.
JAO-S1UE-JUŃ.
ŻY-DIUE - JUŃ. Przyjmuje zmienny Lo - kanał serca.
JUJE-SIUE - BIN-TZY.
CZŻUAŃ-S1UE - bez bólu.
JANGU Oanska dolina) IG 5.
Lokalizacja. Na łokciowym końcu fałdu promieniowo-nadgarstkowego w dole,
nad głową kości łokciowej. Między wyrostkiem rylcowatym a kością trójgra-niastą.
Wskazania. Zaburzenia psychiczne. Histeria. Padaczka. Bóle głowy, zawroty głowy.
Zapalenie rogówki, migotanie przed oczami, mimowolne łzawienie. Głuchota, szum
w uszach. Zapalenie jamy ustnej, zapalenie dziąseł, bóle zębów. Słabość. Dziecko
nie może ssać piersi. Skurcze u dzieci. Wymioty. Bolesne hemoroidy. Nerwoból
międzyżebrowy. Zapalenie nerwu łokciowego. Niemożność podniesienia ręki. Obrzęk
podszczękowej okolicy szyi i żuchwy. Bóle po łokciowej stronie przedramienia,
nadgarstka i dłoni.
Wskazania dodatkowe. Bóle języka i jamy ustnej z ugryzieniem języka.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-SIUE - Tzin.
ŻY-SIUE - Lin Ducha kanału jelita cienkiego.
JUJE-SIUE - GEN-SIUJ.
LAŃ-S1UE - KG i KOS jelita cienkiego.
JANLAO (podtrzymywanie starości) IG 6.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia na brzegu łokciowym.l cuń
powyżej fałdu promieniowo-nadgarstkowego. W zagłębieniu nad głową kości łok-
ciowej.
Wskazania. Krótkowzroczność, zanik nerwu wzrokowego, pogorszenie się ostrości
widzenia, przekrwienie oczu. Bóle głowy. Porażenie połowiczne. Łamiący ból w
okolicy stawu ramiennego i zewnętrznej powierzchni ramienia. Słaba ruchomość w
stawach ręki. Zaburzenie czuciowej i ruchomej funkcji ręki. Niemożliwość pod-
niesienia ręki.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej przez
kanał jelita cienkiego.
CZŻUŃJAO-S1UE - dla leczenia czyraków i krost.
CZŻUAŃ-S1UE - przy zapaleniu korzeni nerwów rdzeniowych lędźwiowo-krzy-
żowych.
156
CZŻYCZŻEN (prosta gałąź) IG 7.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia, 5 cuni powyżej fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Pośrodku tylnej powierzchni kości łokciowej. Przy
łokciowym brzegu prostownika dłoni.
Wskazania. Schorzenia psychiczne. Neurastenia. Obawy. Lęki. Światłoczułość.
Zawroty głowy, bóle głowy. Opuchnięcie zatoki szczękowej. Torbiel powieki. Obrzęki i
opuchnięcie gardła. Nacieki w okolicy podszczękowej. Skurcze przedramienia i
przedniej powierzchni ramienia. Niemożliwość ugięcia i wyciągnięcia ręki, bóle w
ręku. Napięcie mięśni potylicy, przedramienia i palców. Zdrętwienie i ograniczenia
ruchowe w stawie łokciowym.
Wskazania dodatkowe. Bóle: zębów z ropotokiem; w przedramieniu, zwiększające
się przy nawracaniu do wewnątrz czy zwracaniu na zewnątrz.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału jelita cienkiego.
SIAOCHAJ (małe morze) IG 8.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia przedramienia. Pomiędzy wewnętrznym
nadkłykciem kości ramiennej a wyrostkiem kości łokciowej. W rowku nerwu łok-
ciowego. Na linii zgięcia łokciowego.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Przekrwienie oczu. Nadmierny Wiatr wywołuje
zawroty głowy, osłabia słuch i wrażenia czuciowe. Głuchota, szum w uszach.
Dreszcze, drżenie. Zapalenie dziąseł, bóle zębów, bóle dziąseł. Opuchnięcie gardła.
Obrzęk płuc. Skurcze. Pląsawica reumatyczna. Bóle w okolicy podszczękowej, szyi, w
podbrzuszu, dookoła pępka, na zewnętrznej powierzchni stawu ramiennego i ręki.
Porażenie i nerwobóle ręki.
Wskazania dodatkowe. Świąd pach i łokcia. Bóle: jelit w podbrzuszu z kurczami;
mięśni ramienia.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE - Che.
ŻY-SIUE - Syn.
ŻY-SIUE kontroluje gruczoły przy tarczycowe.
DU-LI-CY - Si - hamulec przepływu energii kanału jelita cienkiego.
JUJE-SIUE - U-IŃ.
TZIAŃCZŻEŃ (czystość ramion) IG 9.
Lokalizacja. Okolica ramienno-łopatkowa. Przy tylnym brzegu dołu pachwino-
wego. Pomiędzy łopatką a kością ramienną, na wysokości dołu podgrzebieniowe-go.
Na linii poziomej między 4. i 5. kręgami piersiowymi oraz pionowej a linią pionową
dołu pachwinowego.
Wskazania. Bóle głowy. Szum w uszach, głuchota. Bóle w wątrobie (prawa). Bóle i
znieczulenie skóry okolicy łopatkowej i ramiennej, stawu ramiennego. Zapalenia
stawów i zastój krwi w kończynie górnej. •
Wskazania dodatkowe. Bóle: w żuchwie; w stawie ramiennym przy poruszaniu
ręką w tył w kierunku potylicy lub pleców; przy nerwobólu nerwu trójdzielnego.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się.
157
 NAOSZU (drenowanie ramienia) IG 10.
Lokalizacja. Na tylnej powierzchni stawu ramiennego. Na tej samej linii pionowej,
co dół pachwinowy, na wysokości 3. kręgu piersiowego.
Wskazania. Bóle i znieczulenie skóry w okolicy ramienia/i łopatki, niemożność
podniesienia ręki. Schorzenia splotów nerwowych. Niedowład mięśni ramienia i
przedramienia.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego z lumbago i parestezjami, ramienia
z parestezjami; w stawie łokciowym, promieniujący wzdłuż ręki; przedramienia z
parestezjami (mrowienie).
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - JAN-WEJ -JAN-CIAO-maj.
CZU-SIUE - KOW jelita cienkiego.
CHUEJ-SIUE kanałów: jelita cienkiego i pęcherza moczowego.
TAI-SZU-SIUE - tylna strona ramienia i ręki.
CZŻUŃJAO-SIUE - choroba nadciśnieniowa.
TIAŃTZUN (niebiańscy przodkowie) IG 11.
Lokalizacja. Pośrodku dołu podgrzebieniowego łopatki. Na linii biegnącej między
5. a 6. kręgiem piersiowym.
Wskazania. Czkawka. Opuchnięcie policzków. Opuchnięcie zatok szczękowych.
Opuchnięcie żuchwy. Brak mleka u matek karmiących. Przykurcz, kurcz i porażenie
mięśni okolicy ramienno-potylicznej. Bóle w okolicy wątroby. Nerwoból mię-
dzyżebrowy. Bóle okolicy ramienno-łopatkowej i łokciowej. Ręka się nie podnosi.
BINFEN (utrzymać wiatr w rękach) IG 12.
Lokalizacja. Pośrodku wysunięcia górnego brzegu lopatki, przy górnym brzegu
kolca łopatkowego.
Wskazania. Zapalenie płuc, zapalenie opłucnej. Nerwoból międzyżebrowy. Skurcze i
przykurczę mięśni okolicy ramienno-łopatkowej. Parestezje rąk. Niemożliwość
podniesienia ręki w górę.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanatu energetycznego. Bóle: w okolicy
stawu ramiennego, w okolicy łopatki, wzmagające się przy poruszaniu ręką w
przód lub w bok.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów jelita cienkiego i pęcherzyka
żółciowego.
CIUJJUAŃ (wijąca się ściana) IG 13.
Lokalizacja. Okolica ramienno-łopatkowa. Przy górnym brzegu kolca łopatki,
pomiędzy mięśniem czworobocznym a nadgrzebieniowym.
Nie dotykać w 4-m miesiącu ciążył
Wskazania. Zadyszka. Nerwoból międzyżebrowy. Rwa nerwu łokciowego. Bóle i
napięcie mięśni okolicy ramienno-łopatkowej.
TZIAŃWAJSZU (drenowanie zewnętrznej powierzchni ramienia) IG 14.
Lokalizacja. Okolica ramienno-łopatkowa. W miejscu przecinania linii biegnącej
przez wewnętrzny brzeg łopatki. 3 cunie od linii środkowej.
Wskazania. Zapalenie płuc, zapalenie opłucnej. Nerwoból. Choroba niedociśnie-
nia. Cukrzyca. Wyprysk. Wrażenie zimna wokół ramion, docierające do stawu łok-
ciowego. Skurcze. Bóle w okolicy łopatki. Nerwoból i porażenie splotu barkowego.
Reumatyczne zapalenie stawu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Bóle górno-zewnętrznej powierzchni stawu ramiennego.
Szczegóły dla specjalistów. TZJ-SZU-SIUE - boczna powierzchnia ramienia i szyi.
TZIAŃCZŻUNSZU (drenowanie środka ramienia) IG 15.
Lokalizacja. Okolica ramienno-łopatkowa, 2 cunie od linii środkowej. Pośrodku
odległości między punktem daczżuj, znajdującym się pomiędzy 7. szyjnym a 1.
piersiowym kręgiem, i punktem tziańtzin, znajdującym się pośrodku dołu nadgrze-
bieniowego łopatki. Na linii poziomej, biegnącej przez punkt daczżuj.
Wskazania. Pogorszenie ostrości wzroku, zaburzenia konwergencji. Dychawica
oskrzelowa, krwioplucie, krwotok płucny, kaszel, zadyszka, zapalenie oskrzeli. Bóle w
okolicy policzków. Kręcz szyi. Bóle w okolicy łopatek i pleców. Nerwoból splotu
barkowego.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów-jelita cienkiego i tylnośrodko-
wego.
CIAŃCZUAN (niebiańskie okno) IG 16.
Lokalizacja. Na szyi, przy tylnym brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sut-
kowatego. Na linii biegnącej równolegle obojczykowi i żuchwie przez punkt lań-
ciuań, znajdujący się pomiędzy górnym brzegiem chrząstki tarczowatej a kością
gnykową pośrodku linii szyi.
Wskazania. Brak samokontroli. Ruchy powolne, jałowe. Porażenie połowicze.
Skurczowe bóle szyi i łopatki. Kurcze i przykurczę mięśni pleców. Nerwoból mię-
dzyżebrowy. Zapalenie mięśni obręczy barkowej, niemożność odwrócenia szyi. Głu-
chota, szum w uszach. Zapalenie dziąseł, zapalenie jamy ustnej. Obrzęki błony ślu-
zowej gardła i krtani, jej bolesność, angina, zapalenie krtani i gardła, chrypka.
Zapalenie okołoodbytnicze.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Czuan - małe „okno nieba".
CZŻUAŃ-SIUE - płat przedni przysadki.
CZŻUAŃ-SIUE - kręcz szyi.
CIAŃŻUN (niebiańska postać) IG 17.
Lokalizacja. Poniżej podstawy płatka usznego o 1-1,2 cm. W miejscu przymo-
cowania.mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowatego do wyrostka sutkowatego.
Pomiędzy końcem wyrostka sutkowatego a tylnym brzegiem żuchwy, w zagłębieniu.
Wskazania. Głuchota, szum w uszach. Zapalenie dziąseł. Nudności, wymioty.
Zapalenie opłucnej, zadyszka. Kręcz szyi, zapalenie mięśni szyi. Ścieśnienie w pier-
siach ł ciężkie oddychanie z powodu podnoszenia się jan-chi do góry. Nadmierna
ruchliwość i przykurczę mięśni pleców i piersi. Skurcz mięśni twarzy. Bóle skurczowe
oraz opuchnięcie potylicy.
Wskazania dodatkowe. Bóle i skurcze okolicy szyjno-potylicznej z opuchnięciem. Bóle
gardła przy anginie, niemożność przełykania pokarmów stałych. Szczegóły dla
specjalistów. ŻY-S1UE - Czuan - małe „okno nieba". TZIN-S1UE - KG jelita cienkiego i
KOM pęcherzyka żółciowego. CZŻUAŃ-SIUE - bóle przy kręczu szyi.

CIUAŃLAO (dół kości jarzmowej) IG 18.

Lokalizacja. Na policzku. Pod dolnym brzegiem kości jarzmowej, w zagłębieniu. Na
linii pionowej, biegnącej przez zewnętrzny koniec brwi. W tył od łęku zębodo-łowego
1-go zęba trzonowego szczęki górnej.
Wskazania. Oczy mrużą się, stale są rozbiegane, obrzęk powieki dolnej, worki
pod oczami. Obrzęk twarzy innego pochodzenia niż róża. Znieczulenie skóry twarzy.
Naciek w okolicy policzka. Porażenie obwodowe nerwu twarzowego. Skurcze i
przykurczę mięśni twarzy. Skrzywienie ust przy rwie nerwu trójdzielnego. Schorzenia
zębów i dziąseł. Bóle zębów szczęki górnej.
Wskazania dodatkowe. Rwa nerwu trójdzielnego (+ po stronie bez bólu).
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, jelita cien-
kiego, pęcherzyka żółciowego, trzech świeczników.
TZ1N-SIUE - KG jelita cienkiego z KOM jelita cienkiego, z KOS jelita cienkiego.
Punkt połączenia trzech KOS JAN - nogi.

TINGUN (pałac słuchu) IG 19.

Lokalizacja. W przód od ucha. Pomiędzy przednim brzegiem skrawku, na wy-
sokości jego środka, a tylnym brzegiem odcinka stawowego żuchwy. W zagłębieniu.
Wskazania. Szum w uszach, głuchota, zapalenie ucha, zatkanie uszu. Bezgłos.
Bóle zębów.
Szczegóły dla specjalistów. CZUEJ-SIUE kanałów: jelita cienkiego, trzech świecz-
ników, pęcherzyka żółciowego.
TZIN-SIUE- jelita cienkiego oraz KOM pęcherzyka żółciowego i trzech świecz-
ników.
U-SZU - Chu-Szao-Jan połączenie KOM pęcherzyka żółciowego i trzech świecz-
ników.

Kanał pęcherza moczowego - Panguan

CYNMIN (przezroczysta źrenica) VI.
Lokalizacja. Nad wewnętrznym brzegiem przyśrodkowego więzadła powieko-
wego. W kąciku szczeliny ocznej.
Wskazania. Choroby oczu, nieżyt spojówki, zapalenie tęczówki, zanik nerwu
wzrokowego, ślepota kurza, bielmo rogówki, zapalenie siatkówki, zapalenie i świąd
spojówki, biała błona na oku, oczy łzawią na wietrze, krążenie przed oczami,
mgliste widzenie przedmiotów, zapalenie powiek. Schorzenia nosa, zatkany nos,
160
Kanał pęcherza moczowego

161
zapalenie zatoki czołowej, nieżyt nosa. Bóle głowy, zawroty głowy. Nerwoból nerwu
trójdzielnego. Zaburzenia oddechu. Oczy szeroko otwarte (pełnia jan), oczy na wpół
zamknięte, ciężko je otworzyć (pustka iń).
Wskazania dodatkowe. Świąd oczu.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
PIN-S1UE - IŃ-JAN-TZI-maj (Iń-jan-cy).
TZI-S1UE kanałów: pęcherza moczowego, jelita cienkiego, żołądka, jelita gru-
bego. KOW: śledziony, żołądka, serca, jelita cienkiego.
ŻY-S1UE - górny punkt łączenie się KOW: serca, jelita cienkiego, śledziony, żo-
łądka.
LAŃ-SIUE - KG pęcherza moczowego i podłużnego Lo - kanału Serca.
DU-L1-CY - Czun - energii do kanału pęcherza moczowego.
U-SZU - Chu - ochronno - mięśniowego połączenia Taj-Jan.
CUAŃCZŻU (zbieranie bambusa) V 2.
Lokalizacja. Na wewnętrznym końcu brwi, w zagłębieniu.
Wskazania. Bóle głowy z zaczerwienionymi i bolącymi oczami, zmęczenie
mózgu. Rozbiegane oczy, zbyt częste mruganie, zez towarzyszący. Pogorszenie się
ostrości widzenia, ślepota kurza, zmętnienie rogówki, mgliste widzenie przedmiotów,
bielmo rogówki, łzawienie, zapalenie rogówki. Bóle głowy, zawroty głowy. Bóle w
okolicy brwi. Zapalenie zatoki czołowej, zapalenie zatok. Obrzęk twarzy. Kichanie.
Schorzenie podniebienia. Gorączka sienna. Nudności, wymioty. Kwaśny lub
zjełczały pot. Koszmary nocne. Psychozy. Stany maniakalne. Rwa pierwszej gałęzi
nerwu trójdzielnego. Szyja nie ugina się.
Wskazania dodatkowe. Powierzchniowy ból w gałkach ocznych.
Szczególy dla specjalistów. TZIU zabrania się!
MEJCZUN (zatopienie brwi) V 3.
Lokalizacja. Na czole. W punkcie krzyżowania się linii, biegnącej równolegle do
brwi, 2/3 odległości nad brwią (podziel odległość od brwi do granicy włosów na
pięć części), z pionową linią, biegnącą przez wewnętrzny koniec brwi.
Wskazania. Padaczka. Omdlenie. Bóle głowy, zawroty głowy. Zapalenie zatoki
szczękowej, zapalenie zatok, zatkanie nosa, nieżyt gardła, pogorszenie się węchu.
Kichanie. Nieżyt spojówki, łzawienie, ślepota kurza. Bóle w okolicy oczu i z przodu
głowy. Rwa pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego.
CIUJCZA (krzywy sługa) V 4.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy. Na jej skrzyżowaniu z linią poziomą,
biegnącą przez punkt szeńtin, znajdujący się na środkowej linii głowy, 3 cunie
powyżej nasady nosa.
Wskazania. Pogorszenie się wzroku, migotanie w oczach, zanik nerwu wzroko-
wego. Zapalenie zatok, polipy nosa, krwotok z nosa, zatkanie nosa, katar, wrzody w
nosie. Piekące bóle głowy, zawroty głowy, bóle w okolicy czoła i ciemienia. Rwa
pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego, zapalenie nerwu twarzowego. Sztywność
mięśni szyi. Brak potu.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów: pęcherza moczowego i tylno-
środkowego.
UCZU (piąta pozycja) V 5.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy, l cuń powyżej przedniej granicy włosów.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Stan utraty przytomności. Bóle głowy, zawroty
głowy lub krążenie przed oczami. Słaby lub pogarszający się wzrok. Nieżyt nosa.
Zapalenie krtani. Podwyższona temperatura. Uczucie pieczenia w okolicy serca.
Szczególy dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - dla leczenia migreny z uczuciem
ciężkości w głowie, spowodowanym zaburzeniami krążenia chi, lecz nie nadmiaru
chi.
CZŻUAŃ-S1UE. Bóle: w okolicy szyjnego i piersiowego odcinków kręgosłupa, ło-
patki i pleców. Kręgosłup nie pochyla się. Bóle w okolicy dolnej części odbytnicy.
CZENGUAŃ (spadkobierca światła) V 6.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy. 3,5 cuni powyżej punktu ińtan, znaj-
dującego się między brwiami.
Wskazania. Grypa. Bóle głowy, zawroty głowy. Biała powłoka przykrywa oczy,
bielmo rogówki, zapalenie rogówki, mgliste widzenie przedmiotów, zaćma. Krwotok z
nosa, zatkanie nosa, polipy nosa, brak powonienia. Choroby serca, kołatanie serca.
Gorączka bez pocenia się. Bóle w okolicy mięśnia naramiennego.
Szczególy dla specjalistów. TZIU zabrania się!
CZŻUŃJAO-SIUE - dla leczenia migreny, spowodowanej zaburzeniami krążenia
chi.
TUNTIAŃ (przedostanie się do nieba) V 7.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy. 6,5 cuni powyżej punktu ińtan (znaj-
dującego się pomiędzy brwiami), na linii łączącej punkt bajchuej z wierzchołkiem
małżowiny usznej.
Wskazania. Słaby wzrok, opadnięcie powieki górnej. Zatkanie nosa, krwotok z
nosa, katar, bezwęch. Pragnienie, suchość w ustach. Opuchnięta twarz. Drżenie i
skurcze mięśni twarzy, opadnięcie kącika ust. Rwa nerwu trójdzielnego. Bóle głowy,
zawroty głowy, ciężar w głowie. Zaburzenia psychiczne. Przewlekłe zapalenie
oskrzeli. Kręcz szyi.
Szczególy dla specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - leczenie bólu głowy, spowodowanego
zaburzeniami w krążeniu chi, a nie dostania się chi nadmiernej.
LAŃ-SIUE kanałów: pęcherza moczowego i tylnośrodkowego.
LOC1UJE (niecałkowity powrót) V 8.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy. 5,5 cuni powyżej przedniej linii włosów,
lub o 8,5 cuni powyżej punktu ińtan (pomiędzy brwiami).
Wskazania. Psychozy, natrętne myśli. Stany bliskie obłędu. Padaczka. Bóle głowy,
zawroty głowy (z powodu zaburzenia cyrkulacji chi, a nie nadmiaru chi). Jaskra.
Szum w uszach. Zatkanie lub krwotok z nosa. Mimowolne skurcze mięśni twarzy i
potylicy, kurcze mięśnia czworobocznego oraz potylicznych.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
LAŃ-S1UE - kanał pęcherza moczowego wydostaje się na powierzchnię, prze-
chodząc przez mózg (od BAJ-CHUEJ).
CZŻUŃJAO-SIUE - szyszynka.
JUJCZŻEŃ (poduszka nefrytowa) V 9.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia głowy. Na linii poziomej, biegnącej przez inion
(punkt naochu).
Wskazania. Obraźliwość. Wycieńczenie. Bóle głowy, spowodowane podwyższeniem
ciśnienia wewnątrzczaszkowego lub chorobą nadciśnieniową, zawroty głowy, ciężar w
głowie, bóle w okolicy potylicy. Bóle w oczach i nad oczami, przeszywający przy
pochyleniu lub podniesieniu głowy, krótkowzroczność, niewyraźne widzenie
przedmiotów, łzawienie przy wietrze. Zatkanie nosa, pogorszenie węchu. Rwa nerwu
trójdzielnego. Nadmierne wydzielanie potu.
Wskazania dodatkowe. Bóle w obydwu kącikach oczu; punktowe pośrodku
czoła.
m CZŻUŃJAO-SłUE w psychiatrii (zwłaszcza przy schorzeniach, którym towarzyszy
Szczegóty dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TIAŃCZŻU (niebiański siup) VI0.
Lokalizacja. Na szyi, przy zewnętrznym brzegu mięśnia czworobocznego, w
zagłębieniu, na granicy włosów. Lub na wysokości odstępu między 1. a 2. kręgiem
szyjnym.
Wskazania. Histeria. Neurastenia. Poprawia pracę mózgu i pamięć. Wywiera
wpływ na czynność rdzenia kręgowego. Migrena, wywołana zaburzeniem krążenia
chi, z wzmagającym się bólem w potylicy, bóle głowy, zawroty głowy, ucisk w głowie,
głęboki ból w głowie, utrudnienie przy poruszaniu głową. Ślepota, zaburzenia
wzroku, łzawienie. Zapalenie gardła, nieżyt krtani, opuchnięcie gardła. Zdrętwienia i
bóle w okolicy szyjno-potylicznej i plecach. Kurcze mięśni potylicy i obręczy
barkowej. Kręcz szyi.
Wskazania dodatkowe. Bóle: stałe przełyku, okołosercowe z częstoskurczem, w
formie koła na czole, głębokie w okolicy potylicy, na wysokości 7-go kręgu szyjnego.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-SIUE - Czuan - duże „okno nieba". Che górnego połączenia KOW nerek i
pęcherza moczowego.
CHUEJ-S1UE kanałów: tylnośrodkowego i pęcherza moczowego.
CHAl-SIUE - Czun - chi w morzu energii.
CZŻUŃJAO-SIUE panuje nad „ogólną" chi.
Współczuły układ nerwowy (wagotonie).
Działa na korektę i koordynację ruchów.
Zmniejszenie bólu do dającego się znieść (-).
CZŻUAŃ-SIUE - głębokie bóle w okolicy szyjno-potylicznej.
164
DACZŻU (duże czółno) V 11.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a
l-m kręgiem piersiowym.
Wskazania. Lęk. Histeria. Stan niepokoju. Pobudliwość nerwowa. Omdlenie.
Częstoskurcz. Skłonność do przeziębień. Gorączka bez pocenia się. Uczucie
gorąca w całym ciele. Zapalenia płuc, kaszel, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej,
uczucie przepełnienia w piersiach. Bóle głowy, zawroty głowy. Wzdęcia brzucha.
Ogólne skurcze ciała. Reumatyzm. Sztywność kręgosłupa, bóle i skurcze
mięśni odcinku lędźwiowego, nerwoból i skurcze mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Kręcz szyi. Bóle w okolicy barkowo-łopatkowej. Zapalenie stawu kolanowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w klatce piersiowej, promieniujące do mostka; w
mostku, promieniujące w żebra.
Szczegóty dla specjalistów. CHAJ-S1UE - Che z „morza krwi".
CZŻUŃJAO-SIUE - przednia część przysadki.
TZ1N-SIUE kanałów pęcherza moczowego i KOM wątroby i śledziony.
S1AO-SIUE -Jan energii całego ciała.
CZŻUAŃ-SIUE tkanki kostnej (schorzenia kości).
nieruchomość i sztywność kończyn).
CZŻUAŃ-SIUE - bóle tylnej powierzchni klatki piersiowej i łopatki (+).
FENMEŃ (brama wiatru) V 12.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a
3-m kręgiem piersiowym.
Wskazania. W celu profilaktyki grypy lub przeziębień. Zatkany nos, jasna
wydzielina (nadmierny Wiatr). Gorączka. Uczucie gorąca. Dychawica oskrzelowa,
zapalenie oskrzeli, kaszel, zadyszka, zapalenie opłucnej. Pokrzywka. Bóle głowy, za-
wroty głowy. Żółtaczka. Choroby żołądka. Wyciek nasienia. Skurcze mięśni i napięcie
mięśni okolicy szyjno-potylicznej. Bóle w plecach i lędźwiach. Nerwoból mię-
dzyżebrowy. Niemożliwość leżenia z powodu wymiotów. Zapalenie gruczołów
łojowych pleców i ramion. Ropnie na plecach.
Wskazania dodatkowe. Bóle oskrzeli i opłucno-plucne, promieniujące w plecy.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów: pęcherza moczowego, pęche-
rzyka żółciowego, tylnośrodkowego.
CZŻUŃJAO-SIUE rozproszenia nadmiernego Gorąca w klatce piersiowej.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w gardle przy anginie z wrażeniem opuchniętego gardła.
FEJSZU (drenowanie pluć) V 13.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 3-m a
4-m kręgiem piersiowym.
Wskazania. Dychawica oskrzelowa, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli. Gruźlica
płuc, kwioplucie, kaszel, zadyszka, uczucie ścieśnienia i ciężkości w piersi. Pod-
wyższona temperatura. Nocne pocenie się przy gruźlicy. Wycieńczenie. Zapalenie
165
mięśnia sercowego. Gorączka. Krztusiec. Katar. Żółtaczka. Odbijanie z żołądka,
wymioty, zgaga, brak apetytu.
Wskazania dodatkowe. Świąd skóry. Bóle: w okolicy serca, powodowane kaszlem. W
żołądku z wymiotami bezpośrednio po spożyciu posiłku; górnej części pleców,
odbijający w ramię; stawu ramiennego, oddający w plecy.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Szu nadmiernej energii płuc.
CZŻUAŃ-S1UE - choroby płuc. Choroby skóry.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle oskrzeli i opłucno-płucne.
TZIUJEIŃSZU (drenowanie IN przy zadyszeć) V 14.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 4-m a 5-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Podniecenie. Niepokój. Bóle głowy. Kaszel z plwociną. Uczucie ście-
śnienia w piersi. Bóle w okolicy serca, zapalenie osierdzia. Czkawka, nudności,
wymioty. Bóle w okolicy łopatki.
Wskazania dodatkowe. Bóle zębów trzonowych.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu nadmiernej energii osierdzia.
SIŃSZU (drenowanie serca) V 15.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. Na linii, biegnącej między 5-m a 6-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Histeria. Psychozy. Padaczka. Stany niepokoju. Nadmierna gadatliwość.
Pogorszenie pamięci. Bezsenność. Smutek. Ciało puste i osłabione. Zahamowanie
rozwoju wzrostu i mowy u dzieci. Schorzenia serca, kołatanie serca, arytmia, uczucie
pustki pod sercem. Kaszel, krwioplucie. Wymioty z krwią, krwotok żołądkowy.
Zwężenie przełyku. Słaby apetyt. Wyciek nasienia. Czyraczność. Czyraki mnogie.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy serca z rozpieraniem; bóle w okolicy dolnej
części odbytnicy.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!.
ŻY-SłUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii serca.
„Nakłuwać ostrożnie. Ponieważ, jeżeli uszkodzić serce, śmierć nastąpi w ciągu
24 godzin. Choroba zaczyna się od nudności i wymiotów". (Su Wen).
CZŻUAŃ-SIUE - bóle przy chorobie wieńcowej (serce obowiązkowo w nadmiarze),
odbijające w plecy.
DUSZU (drenowanie Du - tzin) V 16.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 6-m a 7-m
kręgiem szyjnym.
Wskazania. Schorzenia serca, poszerzenie serca, bóle y okolicy serca. Odbijanie
z żołądka, czkawka, wzdęcie brzucha, przelewanie w brzuchu, kolki. Nieżyt
górnych dróg oddechowych. Gorączka. Wstrząs nerwowy. Wypadanie włosów.
Napięcie mięśni potylicy. Bóle w lędźwiach.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Szu rozpraszania nadmiernej energii kanału
tylnośrodkowego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w przełyku.
GESZU (drenowanie przepony) V 17.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 7-m a 8-m
kręgiem szyjnym.
Wskazania. Uczucie pustki i zużycia w ciele. Osłabienie ogólne. Skurcze, kurcze.
Krwotoki z nosa, jelit, macicy i in. Skaza krwotoczna. Pokrzywka. Wada serca, bóle
w sercu. Zapalenie opłucnej, kaszel kurczowy. Kurcze przepony i przełyku. Wymioty
nerwopochodne, wymiotuje wszystkim, co zostało zjedzone. Słaby apetyt, pokarm
się nie trawi, nieżyt żołądka, zapalenie jelita cienkiego i okrężni-cy. Wodobrzusze.
Uczucie ścieśnienia lub utrata czucia w gardle. Pierś i brzuch są wzdęte (wypełnione
„gorącą krwią").
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy serca ze ścieśnieniem. Bóle w klatce pier-
siowej nad sutkiem, bóle w okolicy serca, pojawiające się podczas spożycia posiłku, z
kurczami w przełyku; ostre, kłujące w jelitach.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii przepony.
LAŃ-SIUE - IN i JAN krwi (przejściowa SIUE krwi).
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia krwi (anemia); schorzenia serca; bóle przy chorobie
wieńcowej.
GAŃSZU (drenowanie wątroby) V 18.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 9-m a 10-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Pobudliwość. Uczucie przygnębienia lub ścieśnienia. Lęk. Fobie.
Chaotyczność świadomości, nieżyt spojówki, podkrążone oczy. Krwotok z nosa,
wydzielina śluzowo-surowicza z nosa. Gorzki posmak w ustach. Choroby wątroby i
żołądka, żółtaczka lub bezbarwny stolec, bóle przy zwiększeniu wątroby. Wrzody
dwunastnicy. Przewlekły nieżyt żołądka, bóle w okolicy żołądka, piersi i podże-brza.
Wzdęcia brzucha. Hemoroidy. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, kaszel,
wywołujący gwałtowne bóle (wątrobowy).
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii wątroby.
„Jeżeli ukłuć błędnie, to zachoruje Gań i chory może umrzeć na 5-y dzień przy
nieprzerwanym ziewaniu". (Su Weń).
CZŻUAŃ-SIUE - głęboki ból w okolicy czoła przy zapaleniu zatok, bóle: głowy
przy alergicznym katarze, przy kaszlu w piersi i boku, przy kolkach wątrobowych,
przy hemoroidach z krwotokiem.
DAŃSZU (drenowanie pęcherzyka żółciowego) V 19.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 10-m a
11-m kręgiem piersiowym.
Wskazania. Fobie. Wycieńczenie. Dreszcze. Gorączka. Gruźlica (pustka chi).
Suchość lub gorzki posmak w ustach. Zwężenie przełyku, zaburzenie połykania,
nieżyt krtani, zapalenie płuc, zapalenie opłucnej, krwioplucie, kaszel z bólem.
Mdłości, wzdęcia i obrzęki brzucha, bóle i ciężar w brzuchu. Zapalenie wątroby,
żółtawość warstw skórnych, bóle w okolicy wątroby, zapalenie pęcherzyka żółcio-
wego. Bóle głowy. Przekrwienie oczu. Bolące brwi.
 Wskazania dodatkowe. Bóle: w żołądku z pieczeniem, w wątrobie i pęcherzyku
żółciowym z wymiotami i gorzkim posmakiem w ustach, przy kolkach wątrobo-
wych.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIU! - Szu rozpraszania nadmiernej energii pę-
cherzyka żółciowego. „Jeżeli ukłuć błędnie, to chory umiera po 1,5 dniach". (Su
Wen).
PISZU (drenowanie śledziony) V 20.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 11-m a
12-m kręgiem piersiowym.
Wskazania. Kontroluje apetyt. Czkawka, nudności, wymioty, kurcze lub posze-
rzenie się żołądka, zjada dużo, lecz nie tyje, odbijanie z żołądka, wzdęcie brzucha,
przelewanie w brzuchu, zapalenie żołądka, nieżyt okrężnicy, biegunka. Krwotok
żołądkowy. Ślepota kurza. Skurcze u dzieci. Wodobrzusze. Obrzęki. Pokrzywka. Bóle w
przełyku i tchawicy. Bóle w plecach z osłabieniem wszystkich kończyn, bolące żebra.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii śledziony.
„Jeżeli ukłuć błędnie, to choruje Pl. Zaczyna się niekończące się przełykanie, a
śmierć następuje w ciągu 10 dni". (Su Wen).
WEJSZU (drenowanie żołądka) V 21.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii znajdującej się między 12-m
piersiowym a 1-m lędźwiowym kręgiem.
Wskazania. Slaby lub pogarszający się wzrok, zanik nerwu wzrokowego. Scho-
rzenia wątroby, zaburzenia funkcji dróg żółciowych, zapalenie wątroby. Zapalenie
trzustki. Zjadanie dużych ilości pokarmu bez przybierania na wadze. Pogorszenie się
apetytu. Czkawka, nudności, wymioty, wzdęcie brzucha. Zapalenie żołądka,
poszerzenie się żołądka, krwawiące wrzody żołądka. Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy.
Ogólne wycieńczenie. Wymioty mlekiem i zielony stolec u niemowląt. Uczucie
ścieśnienia w piersi. Ciężar w kończynach.
Wskazania dodatkowe. Bóle: górnej polowy pleców ze stałymi przykurczami;
.odcinka lędźwiowego (obustronne).
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii żolądka.
Nadmierna Wilgotność wzmaga patologiczne stany organizmu.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle żołądka.
SAŃTZIAOSZU (drenowanie trzech świeczników) V 22.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 1-m a 2-m
kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Zjawiska zastoinowe w klatce piersiowej. Neurastenia. Zaburzenia
płciowe oraz choroby układu moczowo-płciowego, zmazy. Zapalenie nerek, nietrzy-
manie moczu. Obrzęki. Wodobrzusze. Wymioty, wzdęcia i przelewanie w brzuchu,
schorzenia i kurcze żołądka, słaby apetyt, zapalenie okrężnicy, biegunka z bólem w
okolicy lędźwiowej, czkawka. Odwodnienie. Ucisk w okolicy nadbrzusznej. Na-
168
pięcie mięśni lędźwiowych, pleców oraz okolicy barkowo-lopatkowej. Sztywność
kręgosłupa. Rwa kulszowa. Obrzęki kończyn dolnych.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w żołądku przy zaburzeniach trawienia; fantomo-we
wątroby i pęcherzyka żólciowego z wymiotami.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii trze-
ciego świecznika.
CZŻUŃJAO-SIUE - nadnercza.
SZEŃSZU (drenowanie nerek) V 23.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a 3-m
kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Zawroty głowy. Głuchota. Czarno-żólta twarz. Ogólne wyczerpanie.
Męczenie się. Dychawica oskrzelowa. Cukrzyca. Schorzenia wątroby, którym towa-
rzyszy jej zwiększenie się. Krwotok jelitowy lub żołądkowy. Obrzęki lokalne lub
ogólne (pustka Szeń -v? chi). Gruźlica (przy pustce chi). Zapalenie nerek, obecność
białka w moczu, krwiomocz, nerczyca, nietrzymanie lub zatrzymanie moczu, nocne
mimowolne moczenie się, porażenie lub kurcz zwieracza pęcherza moczowego.
Zapalenie błony śluzowej macicy, brak miesiączki, bolesne miesiączki, biale lub
czerwone upławy. Rzeżączka. Impotencja, brak nasienia, przedwczesny wytrysk
nasienia, wyciek nasienia. Erotyczne lub przygnębiające sny. Bóle w dole brzucha.
Bóle w okolicy lędźwiowej. Rwa kulszowa. Lumbago. Skurcze lub porażenie mięśni
nogi.
Wskazania dodatkowe. Bóle: podczas miesiączki, w formie poprzecznego pręta
nad grzebieniami kości biodrowych; czlonka bez wyraźnego umiejscowienia; przy
hemoroidach, stale lub strzelające; w jelitach przy zwykłym rozwolnieniu lub na-
piętym brzuchu; fantomowe wątroby i pęcherza żółciowego, odbijająca w brzuch;
odcinka lędźwiowego (dwustronne).
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii
nerek.
TZIN-SIUE - KG pęcherza moczowego i KOW nerek.
CZŻUŃJAO-SIUE - dla stymulacji układu moczowo - płciowego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle jąder.
CICHAJSZU (drenowanie morza energii) V 24.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 3-m a
4-m kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Astenia. Choroba nadciśnieniowa. Zapalenie nerek, nieżyt pęcherza
moczowego. Bolesne miesiączki. Rzeżączka. Krwotoki lub kurcze żołądka. Hemo-
roidy. Bóle w okolicy lędźwiowej i wokół pępka.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy białej linii poniżej pępka; stale, strzelające
przy hemoroidach; pęcherza moczowego, bez bólów przy oddawaniu moczu; z
utrudnionym moczeniem się lub krwiomoczem.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE kontroluje timus.
TAI-SZU-SIUE - przemiana wodna. :
769
 DACZANSZU (drenowanie jelita grubego) V 25.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 4-m a 5-m
kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Choroba nadciśnieniowa. Schorzenia jelita grubego, krwotoki jeli-
towe, hemoroidy, zaparcia, bóle i przelewanie w brzuchu, biegunka, wypadnięcie
odbytnicy. Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy. Zapalenie nerek, zapalenie cewki mo-
czowej, nieżyt pęcherza moczowego, zatrzymania lub nietrzymanie moczu. Brak
miesiączki.
Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, nerwoból okolicy lędźwiowej, przykurczę
mięśni pleców, plecy zimne i bolące. Słabość w nogach.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy dolnej części odbytnicy z uczuciem cięż-
kości; wątroby i pęcherzyka żółciowego z wzdęciami brzucha.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii jelita
grubego.
GUAŃJUAŃSZU (drenowanie zamkniętego źródła) V 26.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 5-m lę-
dźwiowym a l-m krzyżowym kręgiem.
Wskazania. Wyciek nasienia. Bolesne miesiączki, kurcze macicy. Wycieńczenie.
Osłabienie. Choroba nadcłśnieniowa. Wzdęcie brzucha, przelewanie, nieżyt jelita
cienkiego i okrężnicy, czerwonka, biegunka. Bezmocz, zapalenie pęcherza moczo-
wego, ból pęcherza moczowego, nietrzymanie lub zatrzymanie moczu. Rwa kul-
szowa, bóle okolicy lędźwiowej i dolnej części brzucha.
Wskazania dodatkowe. Powierzchowne bóle pośladków i bioder; w okolicy punktu
guańjuań, białej linii brzucha poniżej pępka.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii okolicy
GUAŃ-JUAŃ.
BU-S1UE, związana z dolną częścią lędźwi.
DU-LI-DY-SZU-SIUE okolicy GUAŃ -JUAŃ.
SIAOCZANSZU (drenowanie jelita cienkiego) V 27.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a 1-m
kręgiem krzyżowym.
Wskazania. Bóle głowy z suchością w ustach i pragnieniem. Zapalenie macicy i
błony śluzowej macicy, upławy, bolesne miesiączki. Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy,
zapalenie okrężnicy esowatej, kolka jelitowa, przelewanie i wzdęcia brzucha,
zaparcia, krew w stolcu. Hemoroidy. Czerwonka. Nietrzymanie moczu, bezmocz,
krwiomocz. Bóle w krzyżu i stawie biodrowym. Rwa kulszowa, ból lędźwiowy.
Zapalenie mięśni odcinka lędźwiowego. Nerwoból splotu lędźwiowo-krzyżowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle fantomowe wątroby i pęcherzyka żółciowego, roz-
chodzące się na cały brzuch.
Szczegóty dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii jelita
cienkiego.
PANGUANSZU (drenowanie pęcherza moczowego) V 28.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a
3-m kręgiem krzyżowym. Na wysokości 2-go otworu krzyżowego.
Wskazania. Chłodna głowa. Choroby kobiece, zapalenie macicy i błon śluzowych
macicy, zaburzenia okresu miesiączkowego u młodych kobiet, bóle porodowe.
Moczówka prosta. Krwiomocz, nietrzymanie moczu i inne zaburzenia, powodujące
bolesne lub utrudnione oddawanie moczu. Zapalenie pęcherza moczowega.
Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy, zaparcia, biegunka, bóle brzucha przy biegunce.
Przepuklina przewlekła. Obrzęk zewnętrznych organów płciowych. Bóle w krzyżu,
lędźwiach i kręgosłupie. Słabość w stawie kolanowym ł nodze. Skurcze mięśnia
brzuchatego łydki.
Wskazania dodatkowe. Stałe bóle narządów płciowych, niezależnie od pozycji
ciała; pochwowe ze świądem.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii pęcherza
moczowego.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle pęcherza moczowego zanikające przy oddawaniu
moczu.
CZŻUNLUJSZU (drenowanie środka pleców) V 29.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców. Na linii poziomej, biegnącej między 3-
m a 4-m kręgiem krzyżowym.
Wskazania. Cukrzyca. Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy, kolki jelitowe, wzdęcia
brzucha, krew w moczu. Czerwonka. Przepuklina. Bolesne miesiączki. Brak
pocenia. Bóle w okolicy lędźwiowej i wzdłuż kręgosłupa.
Wskazania dodatkowe. Powierzchniowe bóle pośladków i bioder.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Szu rozpraszania nadmiernej energii krę-
gosłupa.
TAJ-SZU-S1UE - kręgosłup.
BAJCHUAŃSZU (drenowanie białego obszaru) V 30.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia pleców na wysokości 4-go otworu krzyżo-
wego.
Wskazania. Wyciek nasienia. Brak miesiączki, krwotok maciczny, zapalenie
macicy i jej błony śluzowej. Zapalenie pęcherza moczowego, nietrzymanie moczu
lub utrudnione oddawanie moczu, mocz ciemno-żółty lub czerwony. Hemoroidy,
zaparcia, skurcze mięśni dolnej części odbytnicy. Porażenie mięśni goleni i stóp.
Rwa kulszowa.
Wskazania dodatkowe. Bóle przy pęknięciu odbytnicy; tylnej powierzchni kolana;
okolicy lędźwiowej, oddające w pośladki; w krzyżu.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania sięł
BU-S1UE zwieracza dolnej części odbytnicy.
TAJ-SZU-S1UE - „Biały pierścień", bóle pierścieniowe.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w okolicy dolnej części odbytnicy; okolicy kolana.
 SZANLAO (górny dół) V 31.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia krzyża. Na linii, biegnącej między l-m a 2-m
kręgiem krzyżowym. Nad pierwszym otworem krzyżowym.
Wskazania. Wspólny punkt dla leczenie chorób układu moczowo-ptciowego u
przedstawicieli obu pici, niezdolność do poczęcia, schorzenia ginekologiczne,
nadmierne krwawienie miesiączkowe, nieregularne lub bolesne miesiączki, opadnięcie
macicy, bezpłodność funkcjonalna, zapalenie błony śluzowej macicy, białe i czerwone
upławy, zapalenie przydatków macicy. Rzeżączka. Zapalenie jądra, zapalenie prostaty,
bóle członka. Hemoroidy. Krwotok z nosa. Bóle w lędźwiach i krzyżu. Zapalenie
korzonków, lumbago. Rwa kulszowa, bóle w kości guzicznej lub wzdłuż nerwu
kulszowego lub w dole brzucha.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy, spowodowane zaburzeniem funkcji jajników;
podczas miesiączki; w formie pionpwego słupa w okolicy lędźwiowej; ciągłe przy za-
paleniu prostaty; przy utrudnionym oddawaniu moczu; pęcherza moczowego, odbijające
do odbytnicy; sutka przy jajeczkowaniu; w okolicy lędźwiowej (obustronny).
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherza moczowego oraz pę-
cherzyka żółciowego.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia serca i żył.
CZŻUŃJAO-S1UE - choroby nerek z powodu nadmiernego Wiatru (bóle w okolicy
nerek, przeszkadzające przy odwracaniu się i sięgające organów płciowych).
CYLAO (następny dół) V 32.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia krzyża. Na linii poziomej, biegnącej między
2-m a 3-m kręgiem krzyżowym. Odpowiada drugiemu otworowi tylnokrzyżowe-mu.
Wskazania. Bezpłodność funkcjonalna, brak miesiączki, zapalenie przydatków
macicy, białe i czerwone upławy, zapalenie błony śluzowej macicy. Wyciek nasienia,
zapalenie prostaty, zapalenie najądrza, zapalenie jąder, impotencja. Rzeżączka.
Wypadnięcie macicy. Zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie cewki moczowej,
zwężenie cewki moczowej, nocne mimowolne moczenie się. Hemoroidy.
Krwawienie z nosa. Bóle w dolnej części brzucha. Lumbago, zapalenie korzonków,
rwa kulszowa. Kostnienie i bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wskazania dodatkowe. Bóle podczas miesiączki usytuowane w kształcie pręta po-
przecznego z tylu nad kośćmi miednicy.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherza moczowego i pęcherzyka
żółciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - schorzenia płciowe.
CZŹUNLAO (dół środkowy) V 33.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia krzyża. Na linii poziomej, biegnącej między
3-m a 4-m kręgiem krzyżowym. Odpowiada 3-mu otworowi krzyżowemu.
Nie dotykać w pierwszym miesiącu ciąży!
Wskazania. Krwotok z nosa. Wymioty. Wzdęcia brzucha, zaparcia, biegunka.
Hemoroidy. Schorzenia organów płciowych, bezpłodność, brak miesiączki, bolesne
T 72
lub nieprawidłowe miesiączkowanie. Zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie
przydatków macicy, krwotok maciczny, obfite czerwone i białe upławy, bolesna
miesiączka. Zapalenie najądrza. Rzeżączka. Zapalenie pęcherza moczowego, bez-
mocz, nocne nietrzymanie moczu. Bóle w okolicy lędźwiowej i dolnej części brzucha.
Lumbago, rwa kulszowa.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i pęcherza
moczowego.
SIALAO (dolny dół) V 34.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia krzyża. Na linii, biegnącej między 4-m a 5-m
kręgiem krzyżowym. Odpowiada 4-mu otworowi krzyżowemu. Zapalenie przydatków
macicy, zapalenie błony śluzowej macicy, krwotok maciczny, bolesne lub nieprawidłowe
miesiączkowanie. Zapalenie najądrza. Rzeżączka. Wymioty. Krwotok jelitowy, krew w
stolcu, zaparcia, biegunka, przelewanie w brzuchu. Hemoroidy. Zatrzymanie moczu.
Bóle na odcinku lędźwiowym, w dolnej części brzucha. Ból lędźwiowy, bóle w kości
ogonowej, promieniujące na wewnętrzną powierzchnię bioder.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherza moczowego i pęcherzyka
żółciowego.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia płciowe.
CHUEJJAN (łączenie się JAN) V 35.
Lokalizacja. W bok od górnego brzegu kości ogonowej, o jeden palec poprzeczny
od miejsca połączenia 2-go - 3-go segmentów kości ogonowej. Między mięśniami
pośladkowymi wielkimi.
Wskazania. Choroby płciowe. Impotencja. Oziębłość płciowa. Rzeżączka. Upławy.
Bóle w okolicy lędźwiowej podczas miesiączki. Zwiększone pocenie się, świąd skórny
lub świerzbiączka zewnętrznych organów płciowych i krocza. Nieżyt jelita cienkiego i
okrężnicy.,Hemoroidy. Schorzenia odbytnicy. Stolec z krwią lub śluzem, biegunka. Bóle
w okolicy dolnej części odbytnicy.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherza moczowego i pęcherzyka
żółciowego.
CZENFU (punkt oparcia) V 36.
Lokalizacja. Pośrodku fałdu pośladkowego. Między pośladkowym, półścięgni-stym
a dwugłowym mięśniem biodra.
Wskazania. Choroby ginekologiczne. Zatrzymanie moczu. Zaparcia. Hemoroidy.
Bóle w okolicy otworu odbytowego. Bóle organów miednicy mniejszej. Czyraki i
zapalenia w okolicy pośladków. Obrzęki i bóle w okolicy bioder. Zapalenie korzonków.
Lumbago. Bóle w lędźwi i kości ogonowej.
Wskazania dodatkowe. Kręcz szyi. Bóle tylnej powierzchni szyi, nogi.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
LAŃ-S1UE trzech linii kanału pęcherza moczowego.
773
 IŃMEŃ (brama IN) V 37.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia biodra. W szczelinie pomiędzy dwugłowym mię-
śniem pośladka a mięśniem półścięgnistym. 6 cuni poniżej fałdu pośladkowego.
Wskazania. Niemożność spoglądania w górę lub w dół, skupienia wzroku. He-
moroidy z krwotokiem. Obrzęk w okolicy bioder. Rwa kulszowa. Porażenie kończyn
dolnych, niemożność przestawiania nogi. Zaburzenia w krążeniu krwi w biodrach.
Czyrak mnogi w okolicy bioder.
FUSI (nadmierny odstęp) V 48.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia biodra, l cuń powyżej fałdy podkolanowego.
Przy wewnętrznym tylnym brzegu dwugłowego mięśnia biodra. W tył od górnego
brzegu nadkłykcia zewnętrznego kości biodrowej.
Wskazania. Wymioty. Zapalenie okrężnicy, zaparcia, biegunka, napięcie mięśni w
dole brzucha. Zapalenie pęcherza moczowego, zatrzymanie moczu. Skurcz mięśni
biodra. Znieczulenie skóry w okolicy stawu biodrowego. Niedowład nerwu strzał-
kowego. Niemożność ugięcia kolana. Skurcze zewnętrznej powierzchni goleni.
Wskazania dodatkowe. Bóle: podczas okresu po zakończeniu wydzielania; stawu
ramiennego, promieniujące w plecy; w plecach z kurczami.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE zmniejsza uczucie ciepła w ciele (-).
CZŻUAŃ-S1UE - bóle na tylnej powierzchni klatki piersiowej i łopatki.
WEJJAN (przechowalnia JAN) V 39.
Lokalizacja. Padaczka. Zaburzenie napięcia w naczyniach. Beri-beri. Uczucie
przepełnienia w piersi. Wzdęcia brzucha. Hemoroidy. Przykurczę mięśni dolnej
części brzucha, lędźwi i pleców. Ból i opuchnięcie w okolicy lędźwi, pach. Rwa
kulszowa. Skurczowe bóle goleni, nie da się ugiąć kolana. Porażenie mięśni nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle wzdłuż wewnętrznego brzegu łopatki.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - dolna Che trzech świeczników (nietrzyma-nie
moczu +; bezmocz -).
CZŻUŃJAO-SIUE - krwiotwórczość.
WEJCZŻUN (skupienie w środku) V 40.
Lokalizacja. Na tylnej powierzchni dołu podkolanowego, pośrodku. Na zewnątrz od
tętnicy podkolanowej.
Wskazania. Bin-Fen: bóle w okolicy nerek z uciskiem w głowie, dreszczami,
podwyższeniem temperatury, poceniem nie przynoszącym ulgi (zastrzyk z igłą trój-
graniastą z upustem krwi). Grypa. Zaburzenia przemiany materii. Choroba nadci-
śnieniowa. Niewystarczalność krążenia krwi w mózgu. Utrata świadomości, reuma-
tyzm. Niewystarczające wydzielanie potu. Choroby skórne, wyprysk. Stany
alergiczne. Wypadanie włosów i brwi. Krwotok z nosa. Nietrzymanie moczu, ską-
pomocz. Wymioty, wzdęcia brzucha, bóle w jamie brzusznej, zaparcia, biegunka.
Hemoroidy, krwotok z guzów krwawniczych. Bóle w klatce piersiowej, okolicy lę-
dźwiowej, szyi. W nodze, goleni i stawie kolanowym. Zapalenie stawu kolanowego.
Kulenie. Zapalenie korzonków, rwa kulszowa, bóle lędźwiowe.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w klatce piersiowej, odbijające w pachę; okołoser-cowe,
powodowane kaszlem. Rozległa opryszczka. Szczegófy dla specjalistów. TZ1U zabrania
się! U-SIN-Ziemi. LU-CY - Wilgotność. ŻY-SIUE - Ded. JAO-SIUE - Che. JUJE-SIUE -
TZIA-U.
CZUN-SIUE - KOW pęcherza moczowego. SIA -CHU pęcherza
moczowego i nerek. LAŃ-SIUE - KG i KOW pęcherza moczowego.
SIAO-SIUE żaru ciała (wiosną uniemożliwiać krwawienie).
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia stawów, bóle w lędźwi. Półpasiec.
FUFEŃ (część dodatkowa) V 41.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a 3-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Uszkodzenia przy nadmiernym Wietrze i Chłodzie. Zapalenie płuc,
zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli. Kręcz szyi. Bóle i napięcie mięśni okolicy
potylicznej, ramienia i pleców. Słaba ruchomość szyi. Nerwoból międzyżebrowy.
Znieczulenie skóry ramienia i stawu łokciowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle tylnej powierzchni klatki piersiowej i łopatek, wła-
ściwie żeber.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherza moczowego i jelita
cienkiego.
POCHU (schronisko duszy) V 42.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 3-m a 4-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, niewydolność płuc, kaszel,
gruźlica płuc. Napięcie mięśni potylicy. Bóle w okolicy łopatki i zewnętrznej
powierzchni ramienia.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - choroby nadmiernego Wiatru.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle okołosercowe.
GAOCHUANSZU (drenowanie obszaru pod sercem) V 43.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii biegnącej między 4-m a 5-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Wszystkie schorzenia przewlekłe. Słabość. Wycieńczenie. Pięć ro-
dzajów zmęczenia. Działanie ogólnowzmacniające. Nocne pocenie się. Gorączka
przerywana. Neurastenia. Zaburzenia pamięci. Schorzenia serca. Dychawica oskrze-
lowa, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, kaszel, krwioplucie, gruźlica płuc, posze-
rzenie oskrzeli. Czkawka, wymioty z krwią. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
krwotok żołądkowy. Zmazy, wyciek nasienia. Bóle stawu ramiennego,
odbijające w plecy.
 Szczegóły dla specjalistów. CZUEj-SIUE - IN energii organizmu.
CZŻUŃJAO-SIUE - krwiotwórstwo, niedokrwistość, schorzenia krwi.
SZEŃTAN (sala ducha) V 44.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 5-m a 6-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Wszystkiego rodzaju schorzenia serca, zaburzenie odżywcze mięśnia
sercowego, bóle w okolicy serca. Dychawica oskrzelowa, gruźlica pluć, kaszel,
zadyszka, zapalenie oskrzeli. Wymioty. Dreszcze. Skurcze i przykurczę długiego
mięśnia pleców. Bóle w okolicy ramienia. Napięcie mięśni pleców i kręgosłupa.
Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle opłucnej, płuc i oskrzeli przy zapaleniu opłucnej.
ISI (krzyk bólu) V 45.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 6-m a 7-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Zemdlenia. Bóle głowy. Krwotok z nosa. Zapalenie osierdzia i inne
schorzenia serca. Pocenie się (po przeziębieniu ogrzać punkt tziu). Gorączka bez
potu. Malaria. Zaburzenia połykania. Słaby apetyt. Kaszel. Zadyszka. Nerwoból mię-
dzyżebrowy. Bóle dolnych żeber, promieniujące w dół brzucha. Skurcze mięśni
lędźwi.
Wskazania dodatkowe. Bóle: opłucno-płucne i oskrzeli, przy zapaleniu opłucnej, w
kilku stawach.
GEGUAŃ (granica przepony) V 46.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 7-m a 8-m
kręgiem piersiowym.
i:
Wskazania. Lęk przed zimnem. Wymioty. Nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy,
niestrawność. Ból żołądka. Pasożytnicze choroby jelit u dzieci. Odbijanie z żołądka,
czkawka, ślinotok. Kurcz przełyku. Skurcze i kurczowe skrócenia przepony. Uczucie
przepełnienia w piersi. Krwotok z nosa, żołądka, jelit, macicy. Nerwoból
międzyżebrowy. Bóle i sztywność pleców.
Wskazania dodatkowe. Bóle gruczołu sutkowego z węzłowatymi stwardnieniami.
CHUŃMEŃ (brama duszy) V 47.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 9-m a 10-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Niemożność przełykania jedzenia lub picia. Zapalenie opłucnej. Za-
palenie mięśnia sercowego. Uczucie przepełnienia w piersi. Zaburzenia czynnościowe
wątroby, zapalenie wątroby. Zapalenie żołądka, kurcze żołądka i przełyku, kołka
jelitowa, przelewanie w brzuchu przy pogorszeniu perystaltyki, zaparcia,
biegunka, bóle brzucha. Żółtaczka. Mocz czerwony lub żółty.
Wskazania dodatkowe. Bóle: nerek i dróg moczowych, promieniujące w nogę; w
okolicy lędźwi (obustronne).
176
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-S1UI: - przy wszystkich bólach serca nie
związanych z patologią serca (masować).
JANGAN (jańska istota) V 48.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi. Na linii biegnącej między 10-m a 11-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Zmęczenie. Kołatanie serca. Kurcz przełyku i żołądka, odbijanie z
żołądka, czkawka, wymioty, przelewanie i bóle brzucha, brak apetytu; schorzenia
jelita grubego, którym towarzyszy biegunka. Zaburzenia funkcji wątroby, żółtaczka.
Ciśnienie w okolicy nadbrzusznej. Reumatyzm. Nerwoból międzyżebrowy.
ISZE (schronienie myśli) V 49.
'Lokalizacja'Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 11-m a 12-m
kręgiem piersiowym.
Wskazania. Lęk przed zimnem. Silne pragnienie. Osłabienie apetytu. Zgaga,
odbijanie z żołądka, wymioty, wzdęcia brzucha, niemożność przełykania jedzenia i
picia, bóle w przełyku i żołądku, ścieśnienie w okolicy nadbrzusznej. Żółtaczko-
wość białkówki oka. Obrzęki miejscowe. Ciemnożółty mocz. Nerwoból międzyże-
browy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy rwie kulszowej, promieniujące w pośladki;
lędźwi.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - rwa kulszowa.
WEJCAN (przechowalnia żołądka) V 50.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 12-m piersio-
wym a l-m lędźwiowym kręgiem.
Wskazania. Powiększenie wątroby i śledziony. Brak apetytu. Niemożność poły-
kania jedzenia i picia. Zgaga, odbijania z żołądka, wymioty, przelewanie i wzdęcie
brzucha, zaparcia, bóle w okolicy nadbrzusznej, kolka jelitowa. Wodobrzusze.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy rwie kulszowej, odbijające na wewnętrzną
powierzchnię biodra; okolicy lędźwiowej; lędźwi z jednoczesnymi bólami w jamie
brzusznej; długotrwałe przy hemoroidach.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - bóle: podczas miesiączki, przy rwie
kulszowej.
CZUANMEŃ (brama życiowego centrum) V 51.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między l-m a 2-m
kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Zaburzenia laktacji, zapalenie sutka. Zapalenie żołądka, bóle przy
kurczach żołądka, przelewanie i wzdęcie brzucha, zaparcia. Bóle pleców na wyso-
kości serca.
Wskazania dodatkowe. Kamica moczowa. Bóle: w lędźwiach, wzmagające się przy.
przechyleniu w tył; przy rwie kulszowej, promieniujące na tylną powierzchnię biodra;
bioder z opuchnięciem; na tylnej powierzchni bioder.
177
 CZŻYSZY (miejsce woli) V 52.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii poziomej, biegnącej między 2-
m a 3-m kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Brak apetytu, wymioty, zaburzenia trawienia, nieżyt jelita cienkiego i
okrężnicy, wzdęcie brzucha, biegunka. Zapalenie pęcherzyka żółciowego. Kamica
moczowa, bolesne lub utrudnione oddawanie moczu. Wszystkie choroby płciowe,
zapalenie przydatków macicy, zapalenie macicy i jej błony śluzowej, bolesne
miesiączki. Zapalenie jądra, zapalenie prostaty, wyciek nasienia, impotencja, bóle i
opuchnięcia zewnętrznych organów płciowych. Rzeżączka. Bóle i napięcie lędźwi i
pleców, bóle w biodrze.
Wskazania dodatkowe. Bóle w lędźwiach, wzmagające się przy pochyleniach w
przód - w tył.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-S1UE - nadnercza. Przednia część przy-
sadki.
BAOCHUAN (powloką organów życiowych) V 53.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na linii, biegnącej między 2-m a 3-m
kręgiem lędźwiowym.
Wskazania. Schorzenia Sin i Siao-czan. Zapalenie nerek odmiedniczkowe, bez-
mocz, zapalenie cewki moczowej, utrudnione oddawanie moczu lub nietrzymanie
moczu. Zapalenie jądra. Zapalenie błony śluzowej macicy, rzeżączka. Obrzęki i
uczucie ciężkości w okolicy zewnętrznych organów płciowych. Bóle i przelewanie w
brzuchu, zaparcia, hemoroidy, wypadnięcie odbytnicy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa; drugiego
palca stopy.
Szczegóły dla specjalistów. CZUEJ-SIUE -JAN energii organizmu.
SIAGUAŃ-S1UE energii organizmu.
ŻY-S1UE - odprowadzenie (odsiew) energii trzech świeczników.
;
l Krwotok z nosa. Zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego. Rzeżączka.
CZŻYBIAŃ (końcowy rząd) V 54.
Lokalizacja. Druga boczna linia pleców. Na poziomej linii biegnącej przez punkt
jao - szu nad wejściem do kanału krzyżowego.
Wskazania. Czynnościowa niewydolność nerek, zapalenie pęcherza moczowego,
bóle pęcherza moczowego, utrudnione oddawanie moczu. Choroby ginekologiczne,
bóle i ciężar w organach płciowych. Wszelkiego rodzaju hemoroidy. Zapalenie
korzonków nerwów rdzeniowych lędźwiowo-krzyżowych. Porażenie nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy rwie kulszowej, promieniujące do pośladków
lub tylnej powierzchni biodra; powierzchniowe w okolicy pośladków i bioder; na
tylnej powierzchni stawu kolanowego; w stopie przy podagrze.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE szczególnego działania fizjologicznego
na chi ochronną.
CZŻUAŃ-S1UE - bóle: przy zapaleniu prostaty; przy hemoroidach; przy podagrze;
przy zapaleniach korzonków nerwów rdzeniowych na lędźwiowym odcinku
kręgosłupa; w okolicy stawu kolanowego.
l
CZEJAN (połączenie JAN) V 55.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia goleni. 2 cunie poniżej fałdu dołu podkolano-
wego, w miejscu rozchodzenia się głów mięśnia brzuchatego łydki.
Wskazania. Psychozy, napady u dzieci. Schorzenia macicy, zapalenie błony ślu-
zowej macicy, krwotok maciczny, upławy, kurcze pochwy. Zapalenie jądra. Zatrzy-
manie moczu. Hemoroidy, stolec z krwią. Przepuklina. Bóle w dolnej części brzucha.
Bóle na odcinku lędźwiowym kręgosłupa, rwa kulszowa. Łamiący ból, ciężar i
skurcze w stawie kolanowym i goleni, zdrętwienie nóg. Zapalenie miękkich tkanek
obszaru podkolanowego.
CZENTZIŃ (przedłużenie mięśnia) V 56.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia goleni. Pomiędzy brzuścem mięśnia brzuchatego
łydki. 5 cuni poniżej fałdu podkolanowego.
Wskazania. Krwotok z nosa. Wymioty. Zaparcia, biegunka. Krwotok jelitowy,
bóle jelit. Zapalenie błony śluzowej macicy. Zapalenie jądra. Wszelkiego rodzaju
hemoroidy. Napięcie mięśni lędźwi i pleców. Bóle i ciężar w udzie i goleni. Kurcze i
niedowład mięśni nogi. Obrzęk goleni. Zapalenie miękkich tkanek obszaru pod-
kolanowego. Bóle śródstopia.
Wskazania dodatkowe. Bóle: tylnej powierzchni goleni; goleni ze skurczami lub
niedowładem; ścięgna Achillesa.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - koncentracja chi w dolnych czę-
ściach ciała.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia mięśni.
CZENSZAŃ (podstawa góry) V 57.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia goleni. 7 cuni poniżej fałdu podkołanowego, w
miejscu przyłączenia brzuchatego mięśnia łydki.
Wskazania. Padaczka lub skurcze u dzieci. Beri-beri. Uczucie gorąca w głowie.
Zaparcia, wypadnięcie odbytnicy. Wymioty z bólem brzucha, nieżyt okrężnicy.
Hemoroidy z opuchnięciem lub krwotokiem. Tężyczka. Drżenie rąk. Rwa kulszowa.
Skurcze mięśni nogi. Obrzęki i bóle w stawie kolanowym. Łamiący ból w goleni.
Wskazania dodatkowe. Bóle fantomowe w wątrobie i pęcherzyku żółciowym z
krwią w stolcu; w okolicy dolnej części odbytnicy ze świądem; przy hemoroidach z
krwotokiem; stałe w okolicy dolnej części odbytnicy; jelit z krwią w stolcu; lędźwi z
jednoczesnym bólem w jamie brzusznej; lędźwi, wzmagające się przy ob-. rotach
górnej części tułowia; górnej części pleców z jednoczesnym bólem w jamie brzusznej;
bóle bioder, wzmacniające się przy staniu; w kolanach, promieniujące do lędźwi;
zewnętrznej powierzchni goleni; goleni ze skurczami.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - przy skupieniu chi w dolnych czę-
ściach ciała.
CZŻUAŃ-SIUE - skurcze mięśni kończyn dolnych. Bóle palców nogi.
 FEJJAN (wysoki lit) V 58.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. 7 cuni powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki, w miejscu przejścia bocznego brzuśca brzuchatego mięśnia łydki
w ścięgno Achillesa.
Wskazania. Padaczka. Chaotyczność świadomości. Bóle głowy, zawroty głowy.
Podwyższona światloczulość, migotanie w oczach. Opuchnięty nos, krwotok z nosa.
Zapalenie pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego. Hemoroidy. Zaparcia. Zapalenie
nerek, zapalenie pęcherza moczowego, nerwica pęcherza moczowego, nietrzyma-nie
moczu w nocy. Bóle w podżebrzu. Rwa kulszowa. Reumatyczne zapalenie stawów.
Obrzmiewanie lub osłabienie mięśni okolicy lędźwiowej i nogi. Bóle stawów nogi (z
powodu nadmiernego Wiatru).
Wskazania dodatkowe. Wytrzeszcz. Bóle: zewnętrznej powierzchni stopy i go--
leni, z przykurczami; palców nogi przy zginaniu i prostowaniu.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Lo kanału pęcherza moczowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - skupienie chi w dolnych częściach ciała.
CZŻUAŃ-S1UE - bóle goleni.
FUJAN (JAN goleni) V 59.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. 3 cunie powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki, przy zewnętrznym brzegu ścięgna Achillesa.
Nie dotykać w 2-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Głowa ciężka i boląca. Porażenie nerwu twarzowego. Rwa nerwu
trójdzielnego. Skurcze przy odwadnianiu ustroju. Hemoroidy. Zdrętwienie rąk i nóg,
niemożność ich podniesienia. Bóle w okolicy pośladkowej i lędźwiowej, bóle w okolicy
krzyża i pięty. Porażenie nogi. Reumatyczne bóle w stawie goleniowo-skoko-wym.
Skurcze i przykurczę mięśnia brzuchatego łydki.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból w skroniach; biodra przy wstawaniu.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UE - Chun - kontrolująca przepływ energii przez
„cudowne naczynie" JAN-ClAO-maj.
KUŃLUŃ (góry w Tybecie) V 60.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. 1 cuń w tył i powyżej środka
zewnętrznej kostki. Pośrodku odległości między kostką a ścięgnem Achillesa.
Wskazania. Padaczka, skurcze. Ogóle bóle lub cierpienia. Zwiększona wrażliwość na
Chłód. Zawroty głowy, bóle głowy. Krwotok z nosa. Szum w uszach. Bóle w
kościach, spowodowane słabością iń, ból dociera do nerek, brzuch wzdęty, bolące
ramiona i plecy. Nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa. Nadciśnienie tętnicze.
Schorzenia zapalne organów miednicy mniejszej, bezmocz, zapalenie sromu. Za-
trzymanie wydalania łożyska. Hemoroidy. Napięcie i bóle mięśni okolicy szyjno-po-
tylicznej i pleców. Schorzenia splotu barkowego. Skurcze i przykurczę mięśni pleców
i łopatki. Ból lędźwiowy. Zapalenie stawu goleniowo-skokowego.
Wskazania dodatkowe. Oślepienie. Kurcze powiek. Bóle: głowy (uczucie uderzania
młotem); przy chorobie wieńcowej; oddające w plecy; opłucno-płucne przy
zapaleniu oskrzeli z napadami kaszlu; górnej części pleców z kurczami mięśni; przy
180
zewnętrznym skręceniu stopy; w stopie, odbijające do palców; przy rwie kulszo-
wej, odbijające w nogę; goleni, odbijające w stopę z obrzmieniem; stawu goleniowo-
skokowego, promieniujące w górę.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-SIUE-Tzin.
ŻY-SIUE - Wnuk.
LAŃ-SIUE - KG i KOS pęcherza moczowego.
JUJE-SIUE - BIŃ-IŃ.
CZŻUŃJAO-SIUE - tylna część przysadki.
Ruchy pogarszają stany patologiczne organizmu.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia nerwów obwodowych (bóle wzdłuż nerwu). .Czyraki
i zastrzały. Bóle: podczas miesiączki; przy kolce nerkowej (jeżeli dacz-żuri nie
pomógł); organów miednicy mniejszej (u kobiet); organów płciowych; pochwowe z
obrzmiewaniem i zaburzeniem okresu; przy bólu nerwu trójdzielnego; zębów.
PUSZEŃ (pomoc sługi) V 61.
Lokalizacja. Na zewnętrznej .powierzchni kości piętowej, w miejscu przymoco-
wania ścięgna Achillesa, w dole.
Wskazania. Psychozy. Halucynacje. Bóle oczu, zaczynające się w wewnętrznym
kąciku oka (na stronie bez bólu). Beri-beri. Rzeżączka. Reumatyzm. Skurcze łydki.
Bóle w okolicy lędźwi, kostki i pięty. Obrzęk tkanki podskórnej w okolicy kostek.
Słabość, zdrętwienie, drżenie i przykurczę nóg. Bóle i zapalenie stawu kolanowego.
Wskazania dodatkowe. Ogólne bóle przy podagrze, przy rwie kulszowej, promie-
niujące w stopę; w biodrze przy wstawaniu; w pięcie i pod piętą.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - JAN-CIAO-maj.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle w lędźwiach, uniemożliwiające pochylenie się do przodu i
do tyłu.
SZEŃMAJ (rozpościerające się naczynie ducha) V 62.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy, pod zewnętrzną kostką. Przy dolnym
brzegu wyniosłości płytopodobnej kości piętowej, w zagłębieniu, na granicy
grzbietowej i podeszwowej powierzchni stopy.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Miażdżyca. Utrata przytomności przy wylewie
krwi do mózgu. Ból głowy przy chorobie nadciśnieniowej, zawrotach głowy; zespół
Meniera. Bezsenność i inne zaburzenia snu. Szum w uszach. Dreszcze. Wrażenie
naelektryzowania skóry. Zwiększone wydzielanie potu. Skurcze. Nerwoból okolicy
potylicznej. Łamiący ból w lędźwiach, odbijający do goleni i kostki. Przykurczę rąk i
nóg. Rwa kulszowa. Ból lędźwiowy. Słabość mięśni nogi. Bóle w stawie gole-niowo-
skokowym.
Wskazania dodatkowe. Bóle: macicy z kurczami; przy oddawaniu moczu z gorączką;
jelit z gorączką; płuc, opłucnej i oskrzeli z gorączką; gardła przy anginie z gorączką lub
ropieniem; gruczołu sutkowego z ropieniem; średniego ucha przy zapaleniu; zę-
bów z ropotokiem lub ropieniem; tylnej powierzchni klatki piersiowej 5 łopatki; twarzy z
czyrakami; nosa z wydzieliną ropną; w okolicy sklepienia czaszki (zwłaszcza po
urazach czaszkowo-mózgowych); w okolicy brwi; tępe głowy bez wyraźnego umiej-
scowienia; głowy przy ciężkiej głowie; podczas miesiączki ze skąpą wydzieliną (+);
stawu ramiennego, promieniujące w łopatkę; stawu goleniowo-skokowego przy ze-
wnętrznym skręceniu stopy; stopy z przykurczami lub obrzękami palców. Liszaj.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
TZI-S1UE - Du cudownego naczynia JAN-ClAO-maj.
CZŻUŃJAO-S1UE - wpływa na aktywność Jan-chi. Przy (+) zmniejsza wrażenie
Chłodu. Zmienia utajnioną chi (iń spokoju) na chi aktywną (jan aktywności) i na
odwrót.
Wywiera wpływ na rdzeń kręgowy.
Bezsenność z pracującym mózgiem (nadmiar Jan - chi).
Miesiączka wzmaga patologiczne stany organizmu.
CZŻUAŃ-SIUE przy czyrakach i zastrzałach. Bóle w nodze.
TZIŃMEŃ (złota brama) V 63.
Lokalizacja. Boczna powierzchnia stopy. W dół i do przodu od bocznej, kostki, w
tył od podstawy 5. kości śródstopnej, w zagłębieniu.
Wskazania. Choroby padaczkowe. Bóle głowy. Trzęsąca się głowa z otwartymi
ustami u dzieci. Skurcze u dzieci. Pogorszenia słuchu, szum w uszach. Zapalenie
otrzewnej. Bóle w dole brzucha. Zaburzenia czucia w okolicy stawu kolanowego,
łamiący ból w kolanie i goleni, w kostce zewnętrznej. Bóle lędźwi.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału energetycznego. Bóle zewnętrznej
powierzchni stopy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-S1UE - Czun JAN-WEJ-maj.
ŻY-S1UE - Chun energii, przepływającej przez kanał pęcherza moczowego.
TZINGU (wywyższająca się kość) V 64.
Lokalizacja, Grzbietowo-zewnętrzna powierzchnia stopy. W przód u w dół od
podstawy 5. kości śródstopia.
Wskazania. Lęk. Padaczka. Fobie. Przekrwienie mózgu, silne bóle głowy. Choroby
oczu, nieżyt spojówki, biała powłoka na spojówce. Zapalenie opon mózgo-wo-
rdzeniowych. Schorzenia nosa, krwotok z nosa. Zapalenie mięśnia sercowego, bóle
serca spowodowane zaburzeniem energii Szeń. Bóle w okolicy nerek z uczuciem
przełamywania. Zdrętwienie ciała. Gorączka zmienna. Bóle pleców z przykurczami
mięśni.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w wewnętrznym kąciku oka; języka i jamy ustnej z
ugryzieniem języka lub policzka; cewki moczowej z mimowolnym oddawaniem
moczu; górnej części pleców przy pochyleniu; bioder i pośladków przy pochyleniu.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Drzewa.
JAO-SlUE-Juń.
ŻY-SIUE-Ciuań, źródło, przyjmuje Lo-kanał Nerek.
f
JUJE-S1UE - ŻEŃ-U. '
SZUGU (łączenie kości) V 65.
lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. Nad tylnym końcem glowy 5. kości
śródstopia, w zagłębieniu.
Wskazania. Psychozy. Stany maniakalne. Padaczka. Bół głowy, zawroty głowy.
Głuchota, katar. Nieżyt spojówki. Przekrwienie i bolesność wewnętrznego kącika
oka, zwężenie kanału łzowego. Astenia. Niechęć do Wiatru 5 Chłodu. Skłonność do
ropienia. Zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, biegunka. Hemoroidy. Gorączka.
Napięcie, skurcze i przykurczę mięśni okolicy szyjno-potylicznej. Bóle pleców, lędźwi
i tylnej powierzchni biodra. Lumbago. Rwa kulszowa. Skurcze brzuchatego mięśnia
łydki.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału. Kręcz szyi. Bóle: przy hemo-
roidach; bioder i pośladków przy pochyleniach; zewnętrznej strony stopy.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE-JU.
DU-L1-CY - Si energii, przepływającej przez kanał pęcherza moczowego.
JUJE-SIUE - U-S1UJ.
TZUTUNGU (przeniknięcie do kości nogi) V 66.
Lokalizacja. Powierzchnia grzbietowa podstawy 5. palca stopy. W dół i do przodu od
główki 5. kości śródstopia.
Wskazania. Lęki, niewyraźne widzenie przedmiotów, migotanie w oczach. Krwotok
z nosa. Bóle głowy, zawroty głowy. Niestrawność, przewlekłe zapalenie żołądka.
Zapalenie błony śluzowej macicy, napływ krwi do macicy. Bóle, sztywność i napięcie
okolicy szyjno-potylicznej. Ból stóp.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody.
JAO-SlUE-Iń.
ŻY-S1UE - Duch kanału pęcherza moczowego.
JUJE-SIUE - GEN-U.
CZŻY1Ń (IN osiągająca) V 67.
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od podstawy macierzy paznokcia 5. palca stopy.
Wskazania. Bóle głowy, ciężar w głowie, zawroty głowy. Choroby oczu, jaskra,
nieżyt spojówki. Krwotok z nosa, katar, opuchnięty nos. Przewlekłe zapalenie żo-
łądka. Zarobaczenie. Początkowe stadium przerostu sterczą, wyciek nasienia, zmazy
patologiczne. Słabość funkcji porodowej, utrudniająca poród. Zatrzymanie moczu
przy bezmoczu. Gorączka bez potu. Reumatyzm. Wiąd rdzenia. Bóle w okolicy
szyjno-potyłicznej. Przekrwienie podeszwowej powierzchni stopy.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału. Bóle i świąd na całym ciele; w
wewnętrznym kąciku oka; głowy z opuchniętą, czerwoną twarzą; górnej części
pleców bez wyraźnego umiejscowienia; ból obręczowy na odcinku lędźwiowym.
Nawracające czyraki i zastrzały.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - tzin.
 JUJE-SIUE - ŻEN-IŃ.
DU-LI-CY - Che energii z kanatu pęcherza moczowego.
TIAO energii, przepływającej przez kanał pęcherza moczowego.
CZUN-SIUE - KOM, KOW, KOS pęcherza moczowego.
DUL1DY-SIUE - przy bólach bez wyraźnego umiejscowienia (wędrujących +).

Kanał nerek - Szeń

JUNC1UAŃ (bulgoczące źródło) R 1.
Lokalizacja. Na podeszwie. Na odcinku między 2. a 3. kością śródstopia. 2/3
odległości od podstawy 2-go palca stopy, w dole między wzgórkami podeszwowy-mi.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Psychozy. Histeria. Padaczka. Omdlenia z zimnymi nogami. Bezsenność.
Niepokój i skurcze u dzieci. Skłonność do stanów lękowych. Afazja. Nieżyt krtani,
zapalenie gardła, angina, bóle i suchość w gardle, utrudnione połykanie, bezgłos,
chrypka, zapalenie migdałków. Niemota. Porażenie okolicy gnykowej. Krwotok z
nosa. Przekrwienie twarzy. Płonica. Odra. Kur. Choroba nadciśnieniowa w stadiach
początkowych. Kołatanie serca. Krwioplucie. Pragnienie. Brak apetytu. Wzdęcia
brzucha, bóle jelita cienkiego, zaparcia. Reumatyzm. Sztywność i bóle w całym
ciele. Zaburzenia czucia w kończynach. Bóle na tylno-wewnętrznej powierzchni
biodra. Bóle okolicy lędźwiowej. Bóle palców stóp.
Wskazania dodatkowe. Bóle; nerek i dróg moczowych z krwiomoczem; jelit w
okolicy pępka; trudny do zniesienia ból głowy, zmuszający do położenia się; we-
wnętrznej powierzchni biodra; grzbietowej i podeszwowej powierzchni stopy; RIO
grzbietu stopy, odbijające w podeszwę.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Drzewa.
JAO-SIUE - tzin.
DU-LI-CY - Czyn przypływu energii do kanału nerek.
Si - hamulec energii, przepływającej przez kanał nerek. R
JUJE-SIUE - GUJ-HAJ. 12
U-SZU - początkowa kanału ochronno-mięśniowego SZAO - 1Ń.
CZUN-SIUE - KOW, KOS, KOM nerek. Dla przerwania ataku kolki nerkowej
(czżeń-tziu).
CZŻUŃJAO-SIUE - nadmierny Wiatr pogarsza stany patologiczne organizmu.
Choroby nadmiernego Gorąca.
Kontroluje wydzielanie, nie wpływając na ilość moczu (+ zwiększa, - zmniejsza).

ŻAŃGU (płonąca dolina) R 2.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy. W dół i do przodu od wzgórka
kości łódeczkowatej.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży!
184 185
Kanał nerek - Szeń
 Wskazania. Stymuluje wolę. Powiększa minimalne ciśnienie tętnicze (nie ner-
kowego pochodzenia). Zapalenie mięśnia sercowego i wsierdzia. Ból w piersi.
Krwioplucie, zapalenie opłucnej, dychawica oskrzelowa. Nieżyt krtani, zapalenie
gardła, angina, utrata czucia w gardle. Cukrzyca. Schorzenia żołądka, wymioty,
biegunka. Niepłodność, zapalenie błony śluzowej macicy, zaburzenia okresu, wy-
padnięcie macicy, upławy, wypadnięcie pochwy. Impotencja, wyciek nasienia, zmazy
patologiczne. Świąd i zapalenie zewnętrznych organów płciowych. Zapalenie pę-
cherza moczowego, zapalenie cewki moczowej, nietrzymanie lub zatrzymanie
moczu. Czyraki. Skurcze u dzieci. Wrażenie Zimna w środku. Obrzmiałość i bóle
grzbietu stopy. Zaburzenie czucia w okolicy bioder.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy chorobie wieńcowej, z zimnymi rękami; opłuc-
no-płucne i oskrzeli; trwale, nie powodowane kaszlem, nerek i dróg moczowych,
rozprzestrzeniające się na brzuch; w cewce moczowej, macicy przy zapaleniach; w
okolicy sklepienia czaszki; okołosercowe, świdrujące, którym towarzyszy wzdęcie
brzucha; krtani przy przejściu pokarmu i wody; stopy z obrzmieniem lub opuch-
nięciem.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Ognia.
LU-CY - Gorąco, Ciepło.
ŻY-SIUE - Wnuk.
JAO-S1UE - IN.
TZ1-SIUE - CZUN-łŃ-TlAO-maj.
JUJE-SIUE - Siń-Sy.
CZŻUAŃ - SIUE - rdzeń nerki.
Wzmożone napięcie układu współczulnego, zaburzenia układu nerwowego
wspólczulnego.
TAJS1 (duży potok) R 3.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy. Na wysokości wierzchołka we-
wnętrznej kostki, l cuń w tył, pomiędzy ścięgnem Achillesa a kostką.
Wskazania. Bezsenność, spowodowana niedostatkiem iń; Gorączka z zadysz-ką.
Zapalenie jamy ustnej, bóle zębów. Obrzęk błony śluzowej krtani, angina, nieżyt
krtani, zapalenie gardła. Gruźlica płuc, zapalenie opłucnej, zadyszka, kaszel z
ciągliwą plwociną, krwioplucie. Powiększenie wątroby i śledziony. Odmied-niczkowe
zapalenie nerek i zapalenie pęcherza moczowego. Impo"tencja. Zapalenie
gruczołu sutkowego. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, skurcze macicy. Bóle w
okolicy serca i lędźwi. Owrzodzenie troficzne na nogach. Reumatyczne zapalenie
stawu goleniowo-skokowego. Zanik mięśni nóg. Zimne kończyny. Opuchnięcie i
bóle pięty.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przeszywające przy chorobie wieńcowej; przy chorobie
wieńcowej z zimnymi rękoma; nerek i dróg moczowych z zimnymi kończynami;
ramienia ze zdrętwieniem w nocy; stawu goleniowo-skokowego na wewnętrznej
stronie; stopy z opuchnięciem. Opuchnięcie powiek.
Szczegóły dla specjalistów. Wiosną nie pozwalać krwawić!
U-S1N - Ziemi.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Ded.
ŻY-SIUE - Ciuań - źródło, przyjmuje Lo kanał pęcherza moczowego.
JUJE-SIUE - TZI-JU.
LAŃ-SIUE - KG i KOS nerek.
CZZUŃJAO-SIUE - trzustka.
DACZŻUN (duży dzwon) R 4.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy, w miejscu przymocowania ścięgna
Achillesa do kości piętowej.
Wskazania. Uczucie Zimna w środku. Nadmierny Wiatr uszkadza kanał nerek:
silne wymioty, gorączka z dreszczami, chęć leżenia w ciemnościach. Dodaje pew-'
ności siebie. Skłonność do lęków i nieszczęść. Kompleks niedowartościowania.
Histeria, senność w dzień z chęcią spania. Nerwica serca, częstoskurcz napadowy.
Kaszel, uczucie rozparcia w piersi. Zwężenie przełyku, utrudnienia przy przełykaniu.
Zapalenie jamy ustnej, suchość w ustach z uczuciem ciepła. Wymioty, krwioplucie.
Zaparcia. Krwiomocz, zapalenie miedniczek nerkowych, zaburzenia oddawania
moczu, nietrzymania moczu u dzieci, bezmocz. Skurczowe bóle macicy. Rzeżączka.
l Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Opuchnięcia i bóle pięty.
i Wskazania dodatkowe. Bóle: przełyku z kurczami lub wymiotami, przy kolce
nerkowej, w cewce moczowej z kurczami, macicy z kurczami, ucha po uderzeniu; w
lędźwiach, odbijające na wewnętrzną powierzchnię biodra; przy wewnętrznym
rozciągnięciu, pięty i pod piętą.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału nerek.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle nerek i dróg moczowych; bóle pęcherza moczowego,
zanikające na czas wydalania moczu. Bóle stawu ramiennego (+ po stronie bez
bólu).
SZUJCIUAŃ (wodne źródło) R 5.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy. W przód od miejsca przymoco-
wania ścięgna Achillesa do kości piętowej. Na granicy powierzchni grzbietowej i
podeszwowej, z zagłębieniu.
Wskazania. Osłabienie ogólne. Bezsenność. Krótkowzroczność, mgliste widzenie
przedmiotów. Depresja lub pobudzenie nerwowe przed miesiączką, zapalenie błony
śluzowej macicy, opadnięcie łub wypadnięcie macicy. Impotencja, skurczowe bóle w
okolicy jądra lub powrózka nasiennego. Brak miesiączki, bolesne lub
nieprawidłowe miesiączkowanie. Zaburzenia wydalania moczu związane z opad-
nięciem macicy. Częste oddawanie moczu.
Wskazania dodatkowe. Bóle: gardła przy anginie z ropieniem; podczas miesiączki ze
zmianami humoru; pięty i powierzchni podeszwowej w okolicy pięty.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej przez
kanał nerek.
 CZŻAOCHAJ (lśniące morze) R 6.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stopy, l cuń poniżej wewnętrznej kostki.
Na granicy powierzchni grzbietowej i podeszwowej. W tył od guzka kości łó-
deczkowatej w zagłębieniu. Odpowiada miejscu przymocowania mięśnia odwodzi-
ciela dużego palca.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Padaczka z atakami w nocy. Smutek. Bezsenność. Astenia. Zaburzenia
krwiobiegu w mózgu z zastojem żylnym, ból głowy. Choroba nadciśnieniowa.
Zaburzenie wzroku. Suchość w ustach i gardle z bólem lub uczuciem ścieśnienia,
zapalenie migdałków. Porażenie połowicze. Zaburzenia cyklu miesiączkowego,
opadnięcie macicy, brak miesiączki, upławy, świąd sromu. Bóle jąder i powrózka
nasiennego. Bóle w dolnej części brzucha. Zaparcia. Wycieńczenie rąk i nóg. Żół-
taczkowatość białkówki oka. Rozciągnięcie wiązadeł stawu goleniowo-skokowego.
Wskazania dodatkowe. Obfity wytrysk nasienia. Bóle: gruczołu sutkowego podczas
okresu, nie zwiększające się przy naciśnięciu; podczas miesiączki, przed krwotokiem;
podczas miesiączki z zawrotami głowy; pochwowe, promieniujące w dół brzucha
(bez świądu). Przy rozciągnięciu stępa, przy wewnętrznym skręceniu stopy; na
zewnątrz stawu goleniowo-skokowego.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UE - Du-lŃ-CIAO-maj.
ŻY-S1UE kontroluje nadnercza.
CZŻUŃJAO-S1UE wywiera wpływ na bierność IN (zmienia IN - spokoju na JAN -
aktywności).
Dla szybkiego obniżenia temperatury.
Miesiączka potęguje stany patologiczne organizmu.
Usuwa zaburzenia psychiczne.
CZŻUAŃ-SIUE zwiększa autorytet i urok. Bóle: podczas miesiączki; w gruczołach
sutkowych z bolącymi węzłami (schorzenie sutka).

FULU (wsteczny potok) R 7.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 2 cunie powyżej górnego brzegu
wewnętrznej kostki. W miejscu przejścia brzuchatego mięśnia łydki w ścięgno
Achillesa, przy jego wewnętrznym brzegu.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Słaby wzrok. Krwotok z nosa. Bóle zębów. Choroby nadmiernego
Chłodu. Nocne pocenie się. Nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze (przy niewy-
dolności nerkowej. Stany osłabienia. Cukrzyca. Zaburzenia trawienia, wymioty,
czkawka, wzdęcia i przelewanie w brzuchu, zaparcia. Wodobrzusze. Opuchnięcie
kończyn. Wrażenie zimna w goleniach i stopach. Porażenia u dzieci. Krwawiące
hemoroidy.
Wskazania dodatkowe. Bóle przeszywające przy oddawaniu moczu; bóle przy
krwawiących hemoroidach; w okolicy dolnej części odbytnicy ze świądem; lędźwi z
kurczami, wzmagające się przy pochyleniu w przód lub w tył.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-S1UE - Tzin.

188
 ŻY-S1UE - Matka.
ŻY-S1UE - Ciao - przyspieszacz przepływu energii przez kanał nerek.
JUJE-SIUE - DIN-CZOU.
CZŻUŃJAO-SIUE - zaburzenia równowagi chi ciała. Słaba wola. Nadnercza, jądra,
tarczyca. Kontroluje wydzielanie i wydalanie moczu, nie wpływając na ilość, (+) -
zwiększa, (-) - zmniejsza.
CZŻUŃJAO-SIUE wywiera wpływ na zdolność do poczęcia i żywotność płodu,
dodaje kobiecie uroku i atrakcyjności.
CZŻUAŃ-SIUE - naprzemienne bóle jąder. Półpasiec.

TZIAOS1Ń (wzajemne zaufanie) R 8.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 2 cunie powyżej wewnętrznej
kostki. Pośrodku odległości między tylnym brzegiem kości piszczelowej a przednim
brzegiem ścięgna Achillesa.
Nie dotykać w 9-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Niestałość emocjonalna. Zwiększone pocenie. Obrzęki ogólne. Za-
trzymanie moczu, kapiące wydalanie moczu. Zapalenie najądrza, zapalenie jądra,
bóle w cewce moczowej. Rzeżączka. Brak miesiączki, krwotok maciczny, białe lub
czerwone upławy, wypadnięcie-macicy, poporodowe zwiotczenie macicy, zaburzenia
okresu. Zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, czerwonka, zaparcie. Bóle w jednej
połowie brzucha. Zaburzenie czuciowej i ruchowej funkcji nogi. Bóle w lędźwiach i
nodze. Zdrętwienie języka.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wewnętrznej powierzchni biodra; strzykające przy
oddawaniu moczu.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CHUN-IŃ-CIAO-maj.
CZŻUŃJAO-SIUE - kontroluje ilość wydalanego moczu, przy (-) - zwiększenie,
przy (+) - zmniejszenie.

CZŻUBIŃ (uprzejme obejście) R 9.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 5 cuni powyżej górnego brzegu
wewnętrznej kostki, w miejscu przekształcania się brzuchatego mięśnia łydki w
ścięgno Achillesa.
Wskazania. Psychozy. Neurastenia. Padaczka. Stany maniakalna. Zatrzymanie
rozwoju psychicznego u dzieci. Bóle i przekrwienie języka. Zatrucie ołowiem.
Wymioty śluzem. Impotencja, zatrucie ciążowe z kurczami mięśni dołu brzucha.
Brak mleka u karmiących matek.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału. Bóle: głowy, pęcherza mo-
czowego z wra żen i em kłucia.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - Czun-IŃ-WEJ-maj.
Chun-IŃ-WEJ-maj kontroluje energię, przepływającą przez „cudowne naczynie" IŃ-
WEJ-maj.

IŃGU (dolina IN) R 10.

Lokalizacja. Tylna powierzchnia goleni. Na wewnętrznym końcu fałdu podkola-
nowego. Między ścięgnami mięśnia półścięgnistego a półbłoniastego.

189
 Wskazania. Impotencja, wszystkie schorzenia męskich organów płciowych, za-
palenie prostaty, zapalenie jąder, bóle i obrzęki członka. Oziębłość płciowa, zapa-
lenie pochwy, zapalenie sromu, rzeżączka, zaburzenia okresu, przewlekłe wydzieliny
y kobiet, świąd zewnętrznych organów płciowych. Zapalenie cewki moczowej, bóle
przy wydalaniu moczu. Bóle i wzdęcia brzucha. Reumatyzm i bóle nóg. Zapalenie
stawu kolanowego i bóle stawów.
Wskazania dodatkowe. Bóle: żołądka, zwiększające się przy naciskaniu; jelit w
okolicy pępka; języka i jamy ustnej ze śłinotokiem; pośladków i bioder, promieniujące
na wewnętrzną powierzchnię biodra; przedniej i wewnętrznej powierzchni biodra
z przykurczami; kolana z kłuciem i drganiem; z osłabieniem kolana.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Wody.
LU-CY-Chłód.
JAO-SIUE - Che.
ŻY-SIUE - Duch kanału nerek.
JUJE-SIUE-I - SY.
CZUN-S1UE - ochronno-mięśniowego kanału nerek.
CZŻUŃJAO-SIUE - reguluje filtrację nerkową. Określa ilość moczu (- zwiększa,
fR
+ zmniejsza).
Określa ilość śliny.
CHENGU (kość poprzeczna) R 11.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 5 cuni poniżej wysokości pępka, na
górnym brzegu kości łonowej.
Wskazania. Brak In - chi, wywołujący bóle brzucha. Impotencja, niepłodność,
zmazy, wyciek nasienia, mała koncentracja plemników. Zapalenie przydatków macicy.
Bóle członka, moszny, cewki moczowej. Zapalenie cewki moczowej, porażenie
zwieraczy pęcherza moczowego, nietrzymanie lub zatrzymanie moczu, zapalenie
pęcherza moczowego. Przepuklina mosznowa, udowa lub pachwinowa.
Hemoroidy. Kolka jelitowa. Bóle w okolicy nerek. Bóle i wzdęcia w dole brzucha.
Zapalenie rogówki, nieżyt spojówki.
Wskazania dodatkowe. Bóle kolana przy uginaniu lub prostowania.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
CZŻUAŃ-SIUE - rozpraszania nadmiernego gorąca w kończynach.
DACHE (duża wściekłość) R 12.
lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha, 4 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Oziębłość płciowa, niepłodność. Krwawienie maciczne, przewlekłe
zapalenie pochwy, czerwone upławy. Zmazy patologiczne, wyciek nasienia, przed-
wczesny wytrysk nasienia, wciągnięcie jądra, impotencja, brak nasienia. Bóle ze-
wnętrznych organów płciowych. Zapalenie pęcherza moczowego, zatrzymanie
moczu. Lumbago. Nieżyt spojówki, zapalenie rogówki, przekrwienie spojówki.
Szczegóty dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
CZŻUAŃ-SIUE -jajowody i jajniki. Bóle głowy spowodowane zaburzeniem czynności
jajników. Ból pęcherza moczowego (bolesne oddawanie moczu). Bóle, oddające w
pępek.
CYSIUE (miejsce energii) R 13.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 3 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Jalowość u kobiet, zaburzenia cyklu miesiączkowego, schorzenia
jajników. Impotencja, niewystarczalność nasienia, zmazy patologiczne, przedwczesny
wytrysk nasienia.
Brak erekcji, zapalenie prostaty, bóle penisa. Zapalenie nerek, zatrzymanie lub
nietrzymanie moczu, porażenie pęcherza moczowego. Gorączka przy żółtaczce.
Uczucie rozpierania w górnej części brzucha. Trwałe biegunki. „Chi miota się w górę i w
dół, wywołując bóle w żebrach". Bóle kręgosłupa. Zapalenie rogówki, przekrwienie
spojówki.
Szczegóty dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
LAŃ-SIUE - Cy („drzwi niemowląt").
CZŻUŃJAO-SIUE -jajniki; jajowody; przedni płat przysadki.
SYMAŃ (czwarta pełnia) R 14.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 2 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Impotencja, wyciek nasienia, zmazy patologiczne. Zaburzenia okresu
miesiączkowego, kurcze macicy, krwotok maciczny, bóle w dole brzucha przy pa-
tologii macicy. Zatrzymanie lub nietrzymanie moczu. Zapalenie jelita cienkiego i
okrężnicy, zaburzenia trawienia, obfity stolec, biegunka. Zaparcie atoniczne. Bóle
żeber. Przepuklina pępkowa.
Wskazania dodatkowe. Bóle: okresu z kurczami; gwałtowne lub naprzemienne
macicy; jelit, odbijające się do pępka.
Szczegóty dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
CZŻUNCZŻU (brzuszna) środkowe płynięcie R 15.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 1 cuń poniżej pępka.
Wskazania. Uciskowe bóle głowy. Nieżyt spojówki. Zapalenie przydatków macicy,
zapalenie jajowodu, zaburzenie okresu miesiączkowego, zapalenie jajnika.
Zapalenie najądrza, zapalenie jądra. Przewlekłe zapalenie okrężnicy, zaburzenie
perystaltyki jelit, zaparcie. Bóle i uczucie ciepła w dolnej części brzucha. Bóle w
okolicy lędźwiowej. Opuchnięcie stawów palców rąk i nóg.
Wskazania dodatkowe. Uciskające bóle głowy.
Szczegóty dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle przy zapaleniu jajowodu lub zapaleniu przydatków macicy.
CHUANSZU (drenowanie ośrodków życiowych) R 16.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. Na wysokości pępka.
Wskazania. Przekrwienie i bóle spojówki, zapalenie rogówki. Choroby organów
płciowych, wywołane nadmiernym Chłodem. Zaburzenia cyklu miesiączkowego,
zapalenie jajnika, zapalenie jajowodu, pochwica. Kurcze szyjki pęcherza moczowego,
zapalenie cewki moczowej. Żółtaczka. Zaburzenie funkcji żołądka, bóle żołądka,
wzdęcia i bóle brzucha, zapalenie żołądka, kolka jelitowa, biegunka, zaparcie, ucisk
w okolicy nadbrzusznej, brak apetytu.
 Wskazania dodatkowe. Uciskający ból głowy; bóle jelit, naprzemienne, z uczu-
ciem rozerwania.
Szczegóły dla specjalistów. P1N-S1UE - ogólna zgodność energii organizmu.
TZI-SIUE - CZŻUN-maj. DU-LI-DY-S1UE - związana z jelitami. TAJ-SZU-S1UE
- okolica serca.
SZANCIU (pieśń kupca) R 17.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 2 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Przekrwienie oczu, zapalenie rogówki, nieżyt spojówki. Nadkwa-
śność soku żołądkowego, kurczowe bóle żołądka, pogorszenie apetytu, kolki jeli-
towe, zapalenie żołądka, ciśnienie w okolicy nadbrzusznej, zaparcie, biegunka.
Impotencja. Kurcze macicy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
SZYGUAŃ (kamienna granica) R 18.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 3 cunie powyżej pępka.
Wskazania. „Zła" krew w organizmie: Pi i Wej są puste i zimne. Słaby apetyt.
Pokarmy i picie nie są trawione. Czkawka, wymioty, bóle i kurcze brzucha, zaparcia.
Zjawiska astmatyczne. Niepłodność. Rzeżączka. Przekrwienie gałek ocznych, bóle
oczu. Sztywność kręgosłupa.
Wskazania dodatkowe. Bóle przy zapaleniu prostaty, rozprzestrzeniające się na
cały brzuch; podczas okresu (przy zbyt skąpych wydzielinach trzeba uaktywniać).
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
CZŻUŃJAO-S1UE dla zapobiegania oddziaływania nadmiernego Chłodu lub
Gorąca.
Dla uprzedzania negatywnej reakcji na emocjonalny stres (oddychanie i tra-
wienie).
INDU (stolica IN) R 19.
Lokalizacja. Pierwsza linia brzucha. 4 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Bóle w piersi i podżebrzu (zbuntowana chi atakuje żebra). Dycha-
wica oskrzelowa, rozedma płuc, zapalenie opłucnej, zadyszka. Bóle brzucha. Żół-
taczka. Wrzody dwunastnicy lub żołądka, zapalenie żołądka, bóle żołądka, wzdęcia
lub przelewanie w brzuchu. Oczy czerwone i bolące, jaskra, nieżyt spojówki.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału. Bóle okołosercowe po spo-
życie pokarmu; gwałtowne, nie do zniesienia, macicy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
P1N-S1UE energii In kanałów.
FUTUNGU (dolina, przenikająca wewnątrz) R 20. Lokalizacja. Pierwsza boczna linia
brzucha. 5 cuni powyżej pępka. Wskazania. Drżenie ze strachu. Katar. Niemota.
Ziewanie kurczowe. Suchość w ustach. Wymioty, nudności, niestrawność, ostre i
przewlekłe zapalenie żołądka, po-
192
szerzenie się żołądka, wrzody dwunastnicy lub żołądka, wzdęcia i przelewanie w
brzuchu, biegunka. Żółtaczka. Sztywność szyi. Bóle w piersiach.
Wskazania dodatkowe. Bóle przy poszerzeniu żołądka.
Szczególy dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
JUMEŃ (brania pustki) R 21.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia brzucha. 6 cuni powyżej pępka.
Wskazania. Zaburzenia nerwicowe u kobiet w sferze erotycznej. Przekrwienie i
bóle wewnętrznej części oka. Nadmierny ślinotok. Bóle przy przełykaniu. Zapalenie
oskrzeli. Kaszel. Zapalenie gruczołu sutkowego, bóle gruczołu sutkowego z powodu
wytwarzania mleka. Wymioty u ciężarnych. Brak apetytu, wzdęcie i uczucie
przepełnienia górnych części brzucha, wrzody dwunastnicy, odbijanie z żołądka,
wymioty, nadkwaśny nieżyt żołądka, kurcz odźwiernikowej części żołądka; biegunka z
krwią, śluzem lub ropą; zapalenia i inne schorzenia wątroby i pęcherzyka
żółciowego. Bóle żołądka z kurczami odźwiernika. Nerwoból międzyżebrowy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
U-SZU - Mo połączenia ochronno - mięśniowego SZAO-JAN.
CZŻUŃJAO-SIUE - odźwierni.k żołądka.
BULAN (młody chód) R 22.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi w 5-m międzyżebrzu.
Wskazania. Zatkanie nosa, pogorszenie węchu, katar. Dychawica oskrzelowa,
kaszel, zapalenie płuc, zadyszka, zapalenie opłucnej. Wrażenie przepełnienia w
piersi i żebrach. Niedobór chi. Schorzenia przełyku, kurcze przełyku. Osłabienie lub
brak apetytu. Nudności, wymioty. Zwiotczenie jelita grubego. Zapalenie gruczołu
sutkowego. Nerwoból międzyżebrowy. Kurcze prostego mięśnia brzucha. Ciężko
unieść rękę.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy stawu ramiennego, wzmagające się przy
uniesieniu ręki; w okolicy nerek i wzdłuż dróg moczowych, podnoszące się nad
wysokością 12-go kręgu piersiowego.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanału nerek i Czżun-maj.
DU-LI-CY - Che-Szeń-tzin (SIUE odpływu KG nerek).
SZEŃFEN (pieczątka ducha) R 23.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. W 4-m międzyżebrzu.
Wskazania. Utrudnione oddychanie z powodu uczucia pełni w piersiach. Chory na
przemian czuje r^ zimno, to gorąco. Nagłe uderzenia krwi do twarzy. Szum w
uszach z powodu przekrwienia. Pogorszenia się powonienia, zatkanie nosa, katar.
Zapalenie oskrzeli, kaszel, zadyszka, zapalenie opłucnej. Choroba wieńcowa. Słaby
apetyt. Wymioty. Schorzenia przełyku. Zapalenie gruczołu sutkowego, schorzenie
sutka, wrzody na piersi. Nerwoból międzyżebrowy. Kurcze prostego mięśnia
brzucha.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanału nerek oraz cudownego naczynia
CZŻUN-Maj (wtórna gałąź).
193
 CZŻUAŃ-S1UE. Bóle: przy chorobie wieńcowej; pochwowe ze świądem.
L1NSIUJ (cmentarz ducha) R 24.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. W 3-m międzyżebrzu.
Wskazania. Stany nerwicowe u kobiet. Niepokój. Podejrzliwość. Bezsenność.
Amnezja. Słaby apetyt. Angina. Katar, zatkanie nosa, nieżyt nosa cuchnący, zanikowy.
Zapalenie opłucnej, kaszel, zapalenie oskrzeli, duszność. Wymioty. Uczucie prze-
pełnienia w piersi i bóle przepony. Zapalenie gruczołu sutkowego i bóle gruczołu
sutkowego.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-SIUE kanału nerek i CZŻUN-Maj.
SZEŃCAN (przechowalnia ducha) R 25.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. W 2-m międzyżebrzu.
Wskazania. Niechęć do życia. Bezsenność, wywołana niepokojem. Pogorszenie
słuchu. Przekrwienie pluć, zastój w płucach, dychawica oskrzelowa, zapalenie
opłucnej, kaszel, zadyszka, ciężko oddychać z powodu uczucia przepełnienia w
piersi i żebrach. Brak apetytu, wymioty, poszerzenie żołądka. Bóle w piersi. Ner-
woból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: okolosercowe z uciskiem na wysokości serca; przy
chorobie wieńcowej, promieniujące na prawą połowę klatki piersiowej; przy cho-
robie wieńcowej, przeszywające na wylot.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanału nerek i cudownego naczynia
CZŻU-maj (wtórna gałąź).
JUJCZŻUN (różnokolorowy węzeł) R 26.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. W l-m międzyżebrzu.
Wskazania. Popędliwość, gniewliwość. Nocne pocenia się. Świąd oka. Ślinotok.
Osłabienie więzadeł głosowych. Zapalenie oskrzeli dychawiczne, zastój w płucach,
zadyszka, uczucie rozpierania w piersi, zapalenie opłucnej, duża ilość plwociny,
kaszel. Brak apetytu, nudności, wymioty, czkawka, kurcze przełyku i żołądka. Ko-
łatanie serca. Bóle w klatce piersiowej. Nerwoból międzyżebrowy. Wrzody gruczolu
sutkowego. Zimne ręce i nogi.
Szczegóły dla specjalistów. Szeń-tzin - CZŻUN-maj (wtórna gałąź).
CZŻUŃJAO-SIUE - oddziaływanie na przełyk.
SZUFU (drenowanie wnętrzności) R 27.
Lokalizacja. Pierwsza boczna linia piersi. Przy dolnym brzegu obojczyka.
Wskazania. Uczucie podnoszenia się chi do górnych części ciała. Uczucie prze-
pełnienia w piersi. Utrudnione oddychanie. Kaszel napadowy, zadyszka, dychawica
oskrzelowa, zastój w płucach, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, zapalenie płuc.
Bóle języka. Słaby apetyt, czkawka, wymioty, ślinotok. Kurcze przełyku. Wzdęcia
brzucha. Bóle i napięcie przed miesiączką. Pobudliwość. Bóle głowy przy nadmiernym
napięciu psychicznym. Bóle w klatce piersiowej. Nerwoból międzyżebrowy. Nerwoból
splotu barkowego.
Szczegóły dla specjalistów. PIN-S1UE całego organizmu (stabilizacja, wewnętrzna
zgoda).
TZI-SIUE - CZŻUN-maj.
Kanał osierdzia - Tziuje-ińsiń
TIAŃCZI (niebiański staw) MC 1.
Lokalizacja. W 4-m międzyżebrzu. 5 cuni od przedniej linii środkowej. Na ze-
wnątrz od sutka o l poprzeczny palec.
Wskazania. Smutek. Strach. Przekrwienie mózgu. Mgliste widzenia przedmiotów.
Zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia. Zapalenie płuca, zapalenie
oskrzeli, uczucie duszności, zadyszka. Zapalenie gruczołu sutkowego, zmniejszenie
wydzielania mleka u karmiących matek, bóle sutka. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle
w klatce piersiowej i żebrach. Bóle i zapalenie stawu ramiennego. Stany zapalne w
okolicy pachowej lub zapalenie węzłów chłonnych. Porażenie kończyn.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Czuan - małe „okno nieba".
CZUN-S1UE - KOW osierdzia.
DU-L1-CY - Czun energii do kanału osierdzia.
CHUEJ-SIUE kanałów: osierdzia i wątroby.
CZŻUŃJAO-SIUE przepuszcza krew do górnych części ciała.
TIAŃZIUAŃ (niebiańskie źródło) MC 2.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia ramienia. 2 cunie poniżej wysokości fałdu
pachowego. Między głowami mięśnia dwugłowego ramienia.
Wskazania. Obawa przed Wiatrem i Chłodem. Pogorszenie wzroku, niewyraźne
widzenie przedmiotów. Jąkanie się. Brak apetytu. Zapalenie oskrzeli, zadyszka,
kaszel, przekrwienie płuc. Wzdęcie górnej części brzucha, czkawka, wymioty. Za-
palenie mięśnia sercowego i wsierdzia, silne kołatanie serca, bóle w okolicy serca,
wywołane lękiem. Przepona pełna i boląca. Uczucie rozpierania w piersi i podże-
brzu.
Wskazania dodatkowe. Bóle: bocznej powierzchni klatki piersiowej, oddające do
łopatki; bocznej powierzchni ramienia; okolicy nadbrzusznej. Nerwoból międzyże-
browy.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
C1UJTZE (wijące się błoto) MC 3.
Lokalizacja. Pośrodku wewnętrznej powierzchni zgięcia łokciowego, przy łok-
ciowym brzegu ścięgna dwugłowego mięśnia ramienia.
Nie dotykać w 3-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Smutek. Uczucie łęku lub niepokoju. Nadmierne pocenie się szyi i
głowy. Silne pragnienie. Suche usta. Ciało gorące przy gorączce. Udar słoneczny.
Zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej. Choroba wieńcowa, zapalenie mięśnia ser-
cowego i wsierdzia, kołatanie serca, częstoskurcz, bóle w okolicy serca. Zapalenie
 gruczołu sutkowego. Pląsawica. Niepłodność. Nudności, wymioty ciężarnych, odbijanie
z żołądka, biegunka. Porażenie połowicze. Drżenie rąk. Bóle w stawie ramien-nym przy
schorzeniach splotów układu nerwowego. Nerwoból splotu barkowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle okołosercowe z wymiotami.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody.
JAO-SIUE - Che.
JUJE-SIUE - S1Ń-CZOU.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle stawu łokciowego.

SIMEŃ (brama choroby) MC 4.

Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. 5 cuni powyżej fałdu
stawu promienipwo-nadgarstkowego. Pomiędzy ścięgnem długiego mięśnia dłonio-
wego a promieniowym mięśniem zginaczem dłoni.
Nie dotykać w 3-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Zaburzenia psychiczne. Lęk przed łudźmi i otoczeniem. Strach. Stan
niepokoju. Stan osłabienia. Słaba pamięć. Podwyższona skłonność do urazów tkanki.
Krwotok z nosa. Krwioplucie, kaszel, zapalenie opłucnej. Czkawka, wymioty z
krwią; krwotok żołądkowy, zapalenie żołądka, zgaga, bóle w nadbrzusznej okolicy.
Zapalenie gruczołu sutkowego. Rwa nerwów przedramienia i dłoni. Przekrwienie skóry
dłoni i podeszwy.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej przez
kanał osierdzia.

TZIAŃSZY (doskonały pośrednik) MC 5.

Lokalizacja, Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. 3 cunie powyżej fałdu
stawu promieniowo-nadgarstkowego. Między ścięgnami promieniowego zginacza
dłoni a długiego mięśnia zginacza kciuka.
Nie dotykać w 3-8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Depresje reaktywne. Stany niepokoju. Psychozy. Padaczka. Neura-
stenia. Schorzenia mózgu, wywołane przekrwieniem. Choroby, wywołane nadmiernym
gorącem. Choroby serca z uczuciem nieszczęścia; wrażenie, że serce się zatrzymuje,
częstoskurcz, zapalenie mięśnia sercowego. Angina, zapalenie gardła, nieżyt krtani,
bezgłos. Uczucie obcego ciała w gardle. Zaburzenia połykania, wymioty, zapalenie i
bóle żołądka. Zaburzenie pięciu organów - czżan. Zapalenie błony śluzowej macicy,
zaburzenia okresu miesiączkowego, upławy. Pląsawica, skurcze u dzieci. Naciek w
okolicy pachowej. Skurcze przedramienia. Bóle ręki. Przekrwienie dłoni. Zapalenia
stawów ręki. Bóle w klatce piersiowej.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - tzin.
MC 9 TAJ-LO - Lo trzech iń-kanałów ręki.
JUJE-SIUE - TZ1-MAO.

NEJGUAŃ (wewnętrzna granica) MC 6.

Kanał osierdzia Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia przedramienia. 2 cunie powyżej bliższe-

m 197
go osi ciała fałdu stawu promieniowo-nadgarstkowego, pomiędzy ścięgnami mięśnia
dłoniowego a promieniowego zginacza dłoni.
Nie dotykać w 4-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Choroby nadmiernego Gorąca. Ogólne działanie uspokajające. Hi-
steria. Padaczka. Wycieńczenie. Osłabienie ogólne. Stany maniakalne. Osłabienie
czynności krwiotwórczej lub krążenia krwi. Szok podczas porodu. Alergia. Zapalenie
płuc, dychawica oskrzelowa z wyraźnym kaszlem, zapalenie opłucnej. Katar. Wylew
krwi do spojówki. Nieżyt krtani. Utrudnienia połykania. Czkawka, odbijanie z
żołądka, nudności, wymioty lub zrywanie na wymioty. Bóle w okolicy serca,
kołatanie serca pochodzenia nerwowego, choroba wieńcowa, nerwopochodne scho-
rzenia serca, zapalenia mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia. Żółtaczka. Zapalenie
żołądka, kurcze żołądka, niewydolność wydzielania i wydalania z żołądka, wzdęcia
brzucha (żołądek i śledziona są niezgodne). Nieżyt jelit cienkich. Brak miesiączki.
Skurcze. Reumatyzm. Bóle bocznej powierzchni klatki piersiowej, okolic stawów
ramiennego i łokciowego. Zaburzenia funkcji ruchowej stawu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Łuszczyca. Bóle: przy kolce wątrobowej; żołądka z utrud-
nieniem trawienia wina; przy podwyższonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym;
wewnętrznej powierzchni dłoni.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - DU-JAN-WEJ-maj (wywiera wpływ na IŃ-CY i
IŃ-tzin).
ŻY-SIUE - Lo kanału osierdzia.
CZŻUAŃ-S1UE - gruczoł przytarczycowy. schorzenia tętnic, bóle przy chorobie
wieńcowej, przy oddawaniu moczu.
CZŻUŃJAO-SIUE - alkohol pogarsza patologiczne stany organizmu.
DALIN (duży wzgórze) MC 7.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stawu promieniowo-nadgarstkowego, na
bliższym osi ciała fałdzie, pomiędzy ścięgnami promieniowego zginacza dłoni i
długiego mięśnia dłoniowego.
Wskazania. Zaburzenie szczelnych czżan-organów. Stany przygnębienia. Neu-
rastenia. Niestałość emocjonalna. Stany maniakalne. Psychozy. Niekończący się
śmiech. Uczucie zmęczenia i lęku. Stałe nieprzyjemne odczucia w okolicy serca,
zaburzenie odżywcze mięśnia sercowego, kołatanie serca, zapalenie mięśnia ser-
cowego i wsierdzia. Podwyższone maksymalne ciśnienie tętnicze. Zadyszka. Bez-
senność. Uczucie gorąca w ciele, podwyższona temperatura. Gorączka bez pocenia.
Angina. Wyprysk. Wrzody w okolicy piersi. Stany zapalne w okolicy pachowej. Bóle w
okolicy żołądka, wymioty z krwią, zaburzenie połykania, zgaga, krwotok
żołądkowy, zapalenie żołądka i inne schorzenia żołądka. Wrzodowy nieżyt jelita
cienkiego i okrężnicy. Bóle i skurcze mięśni rąk, kurcz pisarski, porażenie nerwu
pośrodkowego ręki. Nerwoból międzymięśniowy, bóle w klatce piersiowej.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy u chorych na nadciśnienie. Bóle: zębów z
nieprzyjemnym zapachem z ust; wątroby i pęcherzyka żółciowego, powodowane
przez żółtaczkę; dłoni; lędźwi z przykurczam? mięśni po obydwu stronach krę-
gosłupa.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ziemi. LU-
CY - Wilgotność. JAO-SIUE-JU. ŻY-SIUE -
Matka.
ŻY-SIUE-IŃ - źródło, przyjmujące Lo - kanał trzech świeczników. DU-LI-CY - Si
hamulec energii, przepływającej przez kanał Osierdzia. Zmniejsza napięcie tętnicze.
LAOGUN (paląc pracy) MC 8.
Lokalizacja. Pośrodku dłoni. Na linii „głowy". Między 3. a 4. kośćmi śródręcza.
Przy ściśnięciu palców w pięść znajduje się pomiędzy 3-m a 4-m palcem.
Wskazania. Psychozy. Ataki histerii. Skurcze u dzieci. Wrażenie unoszenia się chi
w górnej części ciała. Zaburzenie szczelnych czżan - organów. Krwotok z nosa.
Zapalenie jamy ustnej, paradontoza. Angina z utrudnieniami przy połykaniu. Go-
rączka bez pocenia. Silne pragnienie. Żółtaczka. Nadciśnienie tętnicze. Słaby apetyt,
zaburzenia trawienia. Krew w moczu i stolcu. Bóle w okolicy serca przy jego
schorzeniach. Sinica trwała kończyn. Ograniczenie ruchów ręką, bóle bocznej po-
wierzchni klatki piersiowej. Czucie opaczne koniuszków palców dłoni, schorzenia
mięśni i stawów dłoni, przykurczę dłoni. Nadmierne wydzielanie potu na dłoniach.
Łuszczyca. Zaburzenia temperatury skóry rąk.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, powodowane
żółtaczką; dłoni ze skurczami.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-SIUE-lń.
ŻY-SIUE - Duch. JUJE-SIUE - I-WEJ.
DU-LI-CY - Che.
CZŻUŃJAO-SIUE - depresja. Udzielanie pierwszej pomocy (zemdlenia).
CZŻUAŃ-SIUE - chroniczna egzema dłoni.
CZŻUNCZUN (środkowy węzeł) MC 9.
Lokalizacja. Na zewnątrz od macierzy paznokciowej środkowego palca dłoni o
0,3 cm.
Wskazania. Wszystkie choroby nadmiaru jan, którym towarzyszy gorączka. Stany
niepokoju. Nocne lęki u dzieci. Stany utraty przytomności. Stany majaczeniowe.
Pogorszenie pamięci. Astenia. Nadciśnienie i niedociśnienie. Wylew krwi do mózgu.
Bóle głowy, uderzenia krwi do głowy. Sztywność języka. Uczucie duszności.
Nieprzyjemne odczucia w okolicy serca o charakterze świdrującym, zapalenie mięśnia
sercowego, uczucie ścieśnienia w okolicy serca. Podwyższona temperatura,
wrażenie „płonącego ciała". Gorączka bez pocenia. Gorące dłonie.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy, wrażenie pękającej głowy.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
U-SIN - Drzewa.
JAO-S1UE - tzin.
JUJE-SIUE - GUJ-JU.
 CZUN-S1UE - początkowy punkt KOW, KOS, KOM osierdzia. U-
SZU - Che ochronno-mięśniowego połączenia TZ1UJE-1Ń.
CZŻUŃJAO-SIUE - choroby serca i tętnic. TR 20
TR22
Kanał trzech świeczników - Siatziao
GUAŃCZUN (zamknięty węzeł) TR 1.
TR23
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od macierzy paznokciowej 4-go palca dłoni. TR21
Nie dotykać w 4-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Depresja. Tęsknota. Schorzenia oczu. Biały nalot na spojówce, błona TR 19
na oczach, niewyraźne widzenie przedmiotów. Głuchota. Zapalenie migdałków. TR 18
Zapalenie gardła, angina, utrata czucia w gardle, suchość warg, pęknięcia języka.
Bóle głowy. Nudności, wymioty. Pogorszenie apetytu. Niestrawność u dzieci. TR 17
Wskazania dodatkowe. Bóle: gardła pochodzenia nerwowego lub niejasnego; przy
anginie z suchością w gardle; wrażenie kolca w gardle. Bóle przy chorobie wień-
cowej, schodzące wzdłuż ręki i docierające do małżowiny usznej; w okolicy prostaty
(jeżeli inne punkty nie były skuteczne); ramienia i stawu ramiennego, wzmagające się
przy ubieraniu się lub poruszaniu ręką w kierunku głowy.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
LU-CY - suchość.
JAO-SIUE-TZ1N (źródło). ŻY-SIUE - wnuk.
JUJE-SIUE - ŻEŃ-TZY.
U-SZU - końcowy punkt ochronno-mięśniowego połączenia Szao-Jan.
LAŃ-S1UE kanałów: osierdzia i trzech świeczników.
DU-L1-CY przypływu kanału trzech świeczników.
CZUN-SIUE - KOW, KOS, KOM, KG trzech świeczników.
CZŻUŃJAO-SIUE - działanie na gruczoły płciowe i nadnercza. Choroby nadmier-
nego Wiatru i Gorąca.

EMEŃ (brama płynów) TR 2.

Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia dłoni. Przy łokciowym brzegu podstawo-
wego paliczka 4. palca, przy jego podstawie.
Wskazania. Szok. Zapaść. Utrata przytomności. Udar słoneczny, ból głowy. Za-
wroty głowy. Przekrwienie oczu. Głuchota, szum w uszach. Nieżyt krtani,,obrzęk
błony śluzowej krtani, zapalenie gardła. Anemia, malaria. Niestrawność u dzieci.
Bóle, obrzęki i przekrwienie dłoni. Bóle przedramienia, okolicy stawu łokciowego.
Drżenie i zdrętwienie rąk.
Wskazania dodatkowe. Bóle: potylicy; dłoni, promieniujący w przedramię; gardła -
pochodzenia nerwowego lub niejasnego. Wrażenie kolca w gardle.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody.
LU-CY - Chłód.
JAO-S1UE - 1Ń. ŻY-SIUE - Ded.
JUJE-SIUE - TZIA-SZEŃ.
CZŻUAŃ-SIUE - bolące dziąsła.
Kanał trzech świeczników
200
201
 CZŻUNCZŻU (dłoniowa) (środkowa wyspa) TR 3.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia dloni. W tył od główki 4-j kości śródrę-
cza. Między 4. a 5. kością śródręcza, bliżej 4. kości śródręcza.
Wskazania. Głuchoniemota, szum w uszach. Zapalenie migdałków, zapalenie
gardła, nieżyt krtani, angina. Zapalenie jamy ustnej. Bóle głowy, zawroty głowy.
Słabość. Zwiększone pocenie się. Nadciśnienie tętnicze. Stany gorączkowe. Niedowład
dłoni. Ograniczenie możliwości ruchowych stawów dłoni i palców: Palce z trudem
się zginają, nie potrafią ściskać i utrzymywać przedmiotów. Bóle w okolicy wyrostka
łokciowego. Zapalenia stawów łokciowego i promieniowo-nadgarstkowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle: palców z utrudnionym zginaniem; przy wyciąganiu
palców; górnej części pleców bez wyraźnego umiejscowienia; z trwałymi przykur-
czami mięśni.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE-JU.
DU-LI-CY - Ciao energii, przepływającej przez kanał trzech świeczników.
JUJE-SIUE - BIN-U.
CZŻUŃJAO-S1UE - oddziaływanie na przysadkę.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle głowy z przekrwieniem twarzy.
JANCZI (janski staw) TR 4.
Lokalizacja. Pośrodku fałdu promieniowo-nadgarstkowego, na grzbietowej po-
wierzchni stawu promieniowo-nadgarstkowego, przy promieniowym brzegu ścięgna
wspólnego prostownika palców.
Nie dotykać w 4-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Grypa. Cukrzyca. Pragnienie. Bóle głowy, zawroty głowy. Suchość w
ustach. Malaria, dreszcze, gorączka. Zaparcie. Zaburzenia czuciowe i ruchowe w
rękach. Niemożność ściśnięcia przedmiotu. Bóle w stawach ramiennym i promie-
niowo-nadgarstkowym i przedramieniu. Bóle, przekrwienie, opuchnięcie i osłabienie
stawu promieniowo-nadgarstkowego, wzmagające się przy uginaniu i prostowaniu.
Wskazania dodatkowe. Bóle przy rozstawieniu palców ręki; pięty i podeszwowej
(
powierzchni stopy.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-S1UE - Ciuań - źródło, przyjmuje Lo - kanał Osierdzia.
JUJE-SIUE - Żeń-u.
CZŻUŃJAO-SIUE - zwiększa aktywność życiową i napięcie tkanek.
WAJGUAŃ (zewnętrzna granica) TR 5.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia, 2 cunie powyżej fałdu promie-
niowo-nadgarstkowego, w zagłębieniu pomiędzy wspólnym prostownikiem palców a
prostownikiem małego palca w przestrzeni międzykostnej.
Wskazania. Grypa. Słaba tolerancja zmiany pogody. Choroby letniego upału.
Stany gorączkowe. Skłonność do chorób zaziębienia i nieżytów górnych dróg od-
dechowych. Psychozy. Nerwice. Mózgowe skurcze naczyń. Bezsenność. Osłabienie
ogólne. Zaburzenia snu. Bóle głowy. Schorzenia oczu. Niedosłuch nerwowy, szum w
uszach. Krwotok z nosa. Niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze. Cukrzyca.
Reumatyzm. Zapalenie wrzodziejące jelita grubego. Zaparcie.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - DU -Jan-Wej-Maj.
ŻY-S1UE - Lo kanału trzech świeczników.
CZŻUŃJAO-SIUE kontroli Jan-energii w kanale trzech świeczników. Suchość i
Chłód, Wilgotność i zmiana pogody (Wiatr) wzmagają (wyostrzają) zaburzenia w
organizmie.
CZŻUAŃ-SIUE. Bóle: powierzchowne gałek ocznych; od potylicy do szyi; głowy
przy zmianie pogody; stawów przy zmianie pogody; grzbietowej powierzchni dłoni.
Jamy ustnej i języka, którym towarzyszy suchość w ustach i utrudnienia w
rozmowie. Pęknięcia języka. Palców i przedramienia jednocześnie, niemożność
ściśnięcia przedmiotu. Zapalenie nerwów, nerwobóle, niedowłady i przykurczę ręki.
CZŻYGOU (bruzda na skraju) TR 6.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia. 3 cunie powyżej fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Pomiędzy wspólnym prostownikiem palców a wła-
snym prostownikiem małego palca.
Wskazania. Grypa. Bóle głowy, zawroty głowy. Głuchoniemota. Szczękościsk.
Zapalenie płuc, zapalenie opłucnej. Wymioty, zaparcia, biegunka. Cholera. Schorzenia
gorączkowe bez pocenia się. Zemdlenia i krwotoki poporodowe. Wyprysk. Bóle w
okolicy serca, klatki piersiowej i żeber. Nacieki w okolicy szyi. Zapalenia splotów.
Nerwoból ręki.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ognia.
JAO-SIUE - tzin.
ŻY-S1UE - duch kanału trzech świeczników.
JUJE-SIUE - U-CZEŃ.
CHUEJTZUN (świątynia spotkań z przodkami) TR 7.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia. 3 cunie powyżej fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Pomiędzy ścięgnami prostownika małego palca a
łokciowego prostownika dłoni. O jeden poprzeczny palec na zewnątrz od punktu
czżygou, znajdującego się pomiędzy kośćmi przedramienia.
Wskazania. Niestałość emocjonalna. Pobudliwość. Dreszcze nerwowe. Głucho-
niemota, zdrętwienie małżowiny usznej. Duszność. Kolka jelitowa. Drżenie, bóle,
utrudnienia w ruchach i zaburzenia czucia ręki. Mimowolne ruchy palcami dłoni.
Bołesność skóry całego ciała.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun energii, przepływającej przez kanał
trzech świeczników.
CZŻUŃJAO-SIUE - schorzenia skóry.
SAŃJANLO (połączenie trzech JAN) TR 8.
Lokalizacja. Tylna powierzchnia przedramienia. 4 cunie powyżej fałdu stawu
promieniowo-nadgarstkowego. Pomiędzy wspólnym prostownikiem palców a wła-
ściwym-prostownikiem małego palca.
Wskazania. Ospałość. Skrępowanie ruchów. Niedowłady i bóle w okolicy dłoni,
przedramienia i ramienia, porażenie mięśni ramienia lub zanik mięśni. Rwa nerwów
ręki, bóle w lędźwiach. Głuchoniemota. Zawroty głowy. Choroby oczu. Bóle zębów.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TA1-LO-SIUE - Lo trzech JAN kanałów ręki.
SYDU (cztery kanały) TR 9.
Lokalizacja. Na tylnej powierzchni przedramienia. 5 cuni poniżej fałdu łokcio-
wego. Między wspólnym prostownikiem palców a łokciowym prostownikiem dłoni.
Między kośćmi przedramienia.
Wskazania. Głuchoniemota, szum w uszach. Schorzenia oczu. Zapalenie gardła,
nieżyt krtani. Zawroty głowy. Bóle zębów żuchwy. Drżenie rąk. Bóle w okolicy przed-
ramienia i ramienia. Porażenie i skurcze ręki.
Wskazania dodatkowe. Bolesne krwawiące dziąsła. Bóle zębów.
TIAŃTZIN (niebiańskie źródło) TR 10.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia. Powyżej fałdu stawu łokciowego o
l cuń. W miejscu przymocowania trójgłowego mięśnia ramienia.
Nie dotykać w 4-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Padaczka. Neurastenia. Pobudzenie psychomotoryczne, nie wolno
leżeć. Otępienie. Wylew krwi do mózgu, migrena, bóle głowy. Choroby oczu, bóle
oczu. Niedosłuch nerwowy, szum w uszach. Angina, zapalenie migdalkow, nieżyt
krtani, obrzęki błony śluzowej i bóle gardła. Gruźlicze szyjne zapalenie węzłów
chłonnych. Zapalenie oskrzeli, kaszel. Wstręt do jedzenia. Skurcze u dzieci. Nad-
mierne pocenie się.
Wskazania dodatkowe. Kurcze powiek. Bóle: w obu kącikach oczu; zatokowe lub
nosowe z gorączką; za uchem; głowy, zwiększające się przy odwracaniu głowy; przy
kręczu szyi; oskrzeli i opłucno-płucne; całej piersi, boków, z ulgą przy pochyleniu się
do przodu, z kurczami przedniej ściany brzusznej; stawu ramiennego (ruchy nie
potęgują bólu), wzmagające się przy ruchach obrotowych; tylnej strony stawu łok-
ciowego; przedramienia, zwiększające się przy obrotach kończyn w przód i do
środka oraz w tył i na zewnątrz; dłoni, wzmagające się przy wyciąganiu; niemożność
utrzymania przedmiotów.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-S1UE - Che.
ŻY-SIUE - Syn.
DU-LI-CY - Si hamuje szybkość przepływu energii przez kanał trzech świeczników.
JUJE-SIUE - GEŃ-1Ń.
CZŻUŃJAO - S1UE dla usunięcia napięcia psychicznego i fizycznego, schorzenia
uszu.
204
CINLEŃJUAŃ (czysty chłodny odmęt) TR 11.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia. 2 cunie powyżej fałdu łokcio-
wego. Na mięśniu trójgłowym.
Wskazania. Żółtawość białkówki ocznej. Szum w uszach. Niemożlność noszenia
ubrań z powodu powstających od kontaktu z nimi bólów. Bolące żebra. Bóle pleców
i okolicy ramieniowo-lopatkowej. Bóle i niedowłady ramienia i przedramienia, rękę
ciężko ugiąć lub wyprostować. Procesy zapalne okolicy szyjno-potylicz-nej i stawu
ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu ramiennego, zwiększające się przy ubieraniu
się.
S1AOŁE (odprowadzenie stojącej wody) TR 12.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia. Pośrodku mięśnia trójgłowego, 5
cuni powyżej fałdu stawu łokciowego, w bruździe nerwu łokciowego.
Wskazania. Padaczka. Zawroty głowy, bóle głowy. Obrzęk tkanek i bóle w okolicy
szyjno-potylicznej. Szyjne zapalenie węzłów chłonnych. Sztywność szyi. Obrzęki, bóle i
parestezje rąk. Wrzody na rękach.
NAOCHUEJ (s'rodek ramienia) TR 13.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia ramienia. Na wysokości pach, przy dolnym
brzegu mięśnia naramiennego, 9 cuni powyżej fałdu łokciowego.
Wskazania. Bóle galowy. Powiększenie tarczycy. Gruźlicze zapalenie węzłów
chłonnych. Bóle w okolicy szyjno-ramiennej, promieniujące do łopatki. Bóle ręki
przy ruchach i stawów przy uginaniu i prostowaniu.
Wskazania dodatkowe. Bóle: zewnętrznej i tylnej powierzchni ramienia; stawu
łokciowego; ręka się nie ugina ani nie prostuje.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów trzech świeczników i jelita gru-
bego,
TZIAŃLAO (dół ramienia) TR 14.
Lokalizacja. Okolica ramienno-lopatkowa. Przy tylnym brzegu główki kości ra-
miennej, pod tylnym górnym brzegiem barkowego wyrostka łopatki.
Wskazania. Neurastenia. Zawroty głowy. Porażenie połowicze. Niedowład, przy-
kurczę i bóle w okolicy stawu ramiennego z ograniczeniami ruchów. Bóle przy
poruszaniu kończyną górną. Skurcze i przykurczę mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Wskazania dodatkowe. Kręcz szyi (jeżeli ból rozprzestrzenia się do ramienia).
TIAŃLAO (niebiański dołek) TR 15.
Lokalizacja. W dole nadgrzebieniowym łopatki. 4 cunie od linii środkowej, na
wysokości odstępu między l-m a 2-m kręgiem piersiowym. Na linii pionowej, bie-
gnącej przez tziań-tzin, znajdujący się pośrodku odległości między punktami DA-
CZŻUJ i TZIAŃ-JUJ, na skrzyżowaniu tej linii z kolcem łopatki.
Wskazania. Melancholia. Brak wydzielania potu.
205
 Wskazania dodatkowe. Bóle: stawów, zwiększające się przy podwyższeniu wil-
gotności; stawu ramiennego, wzmagające się przy zmianie pogody lub przy zabu-
rzeniu równowagi układu pęcherzyka żółciowego; wątroby z przykurczami i skur-
czami okolicy szyjno-potylicznej; łamiące pleców, ramienia i przedramienia, stawu
łokciowego przy uginaniu, pośrodku obojczyka, ze sztywną szyją.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-WEJ-maj.
CHUEJ-SIUE kanałów: trzech świeczników i pęcherzyka żółciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - nadmierna Wilgotność potęguje stany patologiczne organi-
zmu.
Działanie normalizujące funkcje termoregulacji, trawienia, oddychania, układu
moczowo-płciowego.
CZŻUAŃ-SIUE. Bóle stawów kończyny górnej.
TIAŃJU (zakratowane okno) TR 16.
Lokalizacja. Na szyi. W przód od przedniego brzegu mięśnia czworobocznego i
w tył od tylnego brzegu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, w miejscu,
gdzie można namacać kość czaszki, przy uciskaniu punktu odczuwa się łamanie.
Wskazania. Zaburzenia snu lub sny niespokojne. Bóle głowy (wywołane nadmier-
nym Wiatrem). Zawroty głowy. Zaburzenie lub pogorszenie wzroku, bóle oczu,
przekrwienie spojówki. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach. Obrzęki twarzy.
Zapalenie krtani i gardła. Bóle w okolicy szyjno-potylicznej, utrudniające odwracanie
głowy. Skurcze i przykurczę mięśni okolicy potylicznej. Bóle pleców, rąk.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból gałek ocznych.
Szczegóty dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-SIUE - duże „okno nieba".
Chu połączenie górnego KOW osierdzia i trzeciego świecznika.
CZŻUŃJAO-SIUE - przy postępującej głuchocie i pogorszeniu wzroku.
Przy nagłej utracie słuchu lub wzroku.
IFEN (ochrona przed wiatrem) TR 17.
Lokalizacja. Pod dolnym końcem płatka ucha. W zagłębieniu, między kątem
szczęki a wyrostkiem sutkowatym
Wskazania. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach, zapalenie ucha, zapalenie
błony bębenkowej, wyprysk przewodu słuchowego zewnętrznego, wysiękowe
zapalenie ucha, wilgotno i swędzi. Opadnięcie powieki górnej. Przykurcz mięśni
mimicznych, opadnięcie kącika ust, porażenie obwodowe nerwu twarzowego, rwa
nerwu twarzowego. Świnka, szczękościsk. Bóle zębów. Powiększenie tarczycy.
Zapalenie węzłów chłonnych okolic szyjnej i pachowej. Zawroty głowy. Jąkanie się.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy śwince; przy rwie nerwu trójdzielnego gałęzi
dolnej (oddziaływać na stronę bez bólu); ucha z wydzielinami; zębów przy próchnicy
lub z ropotokiem.
Szczegóły dla specjalistów. CZUEI-S1UE kanałów trzech świeczników i pęcherzyka
żółciowego.
CYMAJ (wściekle naczynie) TR 18.
Lokalizacja. Przy tylnym brzegu podstawy małżowiny usznej, na linii poziomej,
biegnącej przez środek zewnętrznego przewodu słuchowego.
Wskazania. Lęki. Padaczka. Skurcze u dzieci. Szum w uszach, niedosłyszenie
nerwowe, zapalenie błony bębenkowej. Pogorszenie ostrości widzenia, zapalenia
tęczówki. Uderzenia krwi do mózgu, zastój żylny mózgu, bóle głowy, zawroty głowy.
Wymioty, biegunka.
Szczegóły dla specjalistów. TZIN-SIUE kanału trzech świeczników i pęcherzyka
żółciowego (przez ucho do KE-CZŻU-CZŻEŃ).
LUSI (oparcie czaszki) TR 19.
Lokalizacja. Przy tylnej podstawie małżowiny usznej. Pośrodku odległości między
linią, biegnącą nad górnym brzegiem małżowiny usznej, a linią biegnącą przez górny
brzeg przewodu słuchowego.
Wskazania. Padaczka. Lęki. Napływ krwi do głowy, bóle głowy, zawroty głowy,
ciężka głowa. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach, zapalenie błony bębenkowej.
Ciało gorące z utrudnieniami przy odwracaniu się. Bóle żeber.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TZI-SIUE- JAN-WEJ-maj.
CHUEJ-SIUE kanałów trzech świeczników i jelita grubego.
LAŃ-S1UE - KG i KOM trzech świeczników.
TZIAOSUŃ (kąt ucha) TR 20.
Lokalizacja. Na skroni. Nad górnym brzegiem małżowiny usznej. Jeżeli małżo-
winę uszną zagiąć do przodu, odpowiada wierzchołkowi zgięcia.
Wskazania. Nadczynność tarczycy. Krwotok z rogówki, zaburzenie ostrości
wzroku, zmętnienie rogówki, bielmo rogówki, biała błonka przeszkadza w patrzeniu,
zapalenie nerwu wzrokowego. Przekrwienie i opuchnięcie płatków usznych, nacieki
małżowiny usznej. Zapalenie jamy usznej, zapalenie dziąseł, bóle zębów, żucie
utrudnione z powodu bólu. Skurcze i przykurczę mięśni jamy ustnej. Wymioty, zawroty
głowy, bóle w okolicy skroni.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TZIN-SIUE kanałów trzech świeczników, pęcherzyka żółciowego, jelita cien-
kiego.
CCZŻUŃJAO-SIUE - podwzgórze.
ERMEŃ (drzwi ucha) TR 21.
Lokalizacja. W przód i do góry od skrawka ucha. Odpowiada stawowi żuchwy,
przy tylnym jej brzegu, gdzie jest namacalne zagłębienie.
Wskazania. Głuchoniemota, szum w uszach, zapalenie ucha, wyciek z ucha,
ropień w uchu, zapalenie nerwu słuchowego, dysfunkcja trąbki słuchowej, zapalenie
błony bębenkowej, bóle ucha. Bóle głowy, zawroty gło-wy. Krwotok z nosa.
Porażenie obwodowe nerwu twarzowego. Rwa nerwu trójdzielnego. Skurcze mięśni
żwaczy. Bóle zębów, zapalenie dziąseł.
 Szczegóty dla specjalistów. LAŃ-S1UE - KG trzech świeczników i KOS trzech
świeczników.
CHELAO (skroniowa) (zgodność ucha) TR 22.
Lokalizacja. Na skroni, w zagłębieniu, nad łukiem jarzmowym przy przednim
górnym brzegu podstawy małżowiny usznej.
Wskazania. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach, zapalenie zewnętrznego
przewodu słuchowego i okolicy szyjno-żuchwowej. Krwotok z nosa. Zapalenie ślu-
zówki dna jamy ustnej, ból zębów. Bóle głowy o charakterze pulsującym, zawroty
głowy, ucisk głowy. Porażenie obwodowe nerwu twarzowego, przykurczę i skurcze
mięśni twarzy.
Wskazania dodatkowe. Ból przed uchem; szczęki górnej.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów trzech świeczników, pęcherzyka
żółciowego, jelita cienkiego.
SYCZŻUKUN (brama ucha) TR 23.
Lokalizacja. Przy zewnętrznym końcu brwi, w zagłębieniu.
Wskazania. Krótkowzroczność, zanik nerwu wzrokowego, niewyraźne widzenie
przedmiotów, oczy czerwone i bolesne, łzawienie w świetle, nieżyt spojówki,
skurcz, migotanie, jaskra, zapalenie rogówki. Niedosłyszenie nerwowe, szum w
uszach. Padaczka. Bóle głowy, migrena, bóle okolicy skroniowej. Porażenie obwo-
dowe nerwu twarzowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle zębów, promieniujące do ucha.
Szczegóty dla specjalistów. TZIU zabrania się!
CHUEJ-SIUE kanałów: trzech świeczników i pęcherzyka żółciowego.
CZŻUAŃ-SIUE -bóle ucha.
Kanał pęcherzyka żółciowego - Dań
TYNTZYLAO (przeniknięcie do oczodołu) VB l.
Lokalizacja. Przy zewnętrznym kąciku oka, trochę poniżej w dole. Odpowiada
brzegowi oczodołu. Jest na końcu fałdki przy zamkniętym oku.
Wskazania. Krótkowzroczność, zaburzenie poczucia barw, pogorszenie ostrości
widzenia, bóle oczu, zanik nerwu wzrokowego, zmętnienie rogówki, krwotok z
siatkówki, zapalenie rogówki, nieżyt spojówki, jaskra, łzawienie. Zapalenie
dziąseł, bóle dziąseł szczęki górnej. Zapalenie gardła, bóle głowy podczas snu,
zawroty głowy, migrena. Porażenie nerwu twarzowego. Przykurcz mięśni mimicz-
nych.
Wskazania dodatkowe. Świąd powiek.
Szczegóty dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-SIUE połączenie górnego KOW pęcherzyka żółciowego i wątroby.
CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherzyka żółciowego, trzech świeczników, jelita cien-
kiego.
208
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOS jelita cienkiego i trzech świecz-
ników.
DU-L1-CY - Czun energii do kanału pęcherzyka żółciowego.
TfNCHUEJ (zbieracz slychu) VB 2.
Lokalizacja. Z przodu od ucha. W przód i w dół od skrawka, w dole.
Wskazania. Głuchoniemota, szum w uszach, zapalenie ucha, wyciek z ucha, bóle
uszu. Zawroty głowy. Smutek. Porażenie połowicze. Niedowład obwodowy nerwu
twarzowego. Rwa nerwu trójdzielnego. Skurcze i kurcze mięśni żwaczy. Bóle żuchwy
po zwichnięciu, opuchnięcie miękkich tkanek żuchwy. Bóle zębów po użyciu zimnego
pokarmu i picia.
Wskazania dodatkowe. Bóle: ucha z wydzieliną; zębów przy żuciu lub zimnym piciu.
Szczegóty dfa specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - bóle ucha.
KECZŻUCZŻEŃ (SZANGUAŃ) (górna granica) VB 3.
Lokalizacja. Na skroni, nad środkową częścią łuku jarzmowego, na skrzyżowaniu
granicy owłosionej części skroni z górnym brzegiem łuku kości jarzmowej.
Wskazania. Wstręt do Chłodu i Wiatru. Słaba tolerancja jasnego światła. Bóle
głowy, zawroty głowy, bóle w części skroniowej. Niedosłyszenie nerwowe, szum w
uszach. Jaskra. Skurcze i przykurczę mięśni twarzy, opadnięcie kącika oka i ust. Rwa
nerwu trójdzielnego. Bóle zębów.
Szczególydla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherzyka żółciowego, trzech
świeczników, żołądka.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM żołądka.
CHAŃJAN (ciśnienie na szczękę) VB 4.
Lokalizacja. Na skroni. O jeden poprzeczny palec poniżej punktu touwej, na linii,
łączącej touwej z górnym punktem podstawy małżowiny usznej.
Wskazania. Niewyraźne widzenie, bóle przed i poza oczodołem. Niedosłyszenie
nerwowe, szum w uszach. Bóle zębów. Zawroty głowy, migrena, bóle w części
skroniowej. Porażenie nerwu twarzowego. Bóle twarzy nerwopochodne, zapalenie
skóry twarzy o charakterze nie różyczkowym. Napady kichania. Skurcze u dzieci.
Wskazania dodatkowe. Bóle: oczodołu; nasady nosa.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherzyka żółciowego, trzech
świeczników, żołądka, jelita grubego.
CZŹUŃJAO-SIUE -''wzgórze.
S1UAŃLU (wisząca czaszka) VB 5.
Lokalizacja. Pośrodku kości skroniowej. 2 poprzeczne palce nad górnym brze-
giem małżowiny usznej. Na linii, łączącej punkt touwej z małżowiną uszną.
Wskazania. Choroby oczu, bóle przed i poza oczodołem, zewnętrzne kąciki oczu są
czerwone, opuchnięte, łzawiące. Katar, krwotok z nosa. Bóle głowy, bóle w
okolicy skroniowej. Bóle zębów, melancholia. Skurcze u dzieci. Ciało gorące bez
pocenia się. Porażenie nerwu twarzowego.
209
 Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i trzech
świeczników.
TZlN-SłUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM żołądka i pęcherza moczowego.
VB16 CZŻUŃJAO-SIUE - Przy wszystkich schorzeniach oczu (+ przy pustce i - przy
VB17 pełni Dań-tzin) - NEJ TZIN.

VB18 SIUEŃLI (dyndający koniec) VB 6.

Lokalizacja. Na skroni. Na linii, biegnącej od nasady nosa do iniona (łączącej
VB19 punkt ińtan z naochu), i linii pionowo biegnącej przez podstawę małżowiny usznej.
VB20 Wskazania. Melancholia. Choroby oczu, zewnętrzne kąciki oczu są czerwone i
VB12 bolące. Bóle głowy w części skroniowej. Twarz nabrzmiała, czerwona, opuchnięta 5
boląca. Rwa nerwu trójdzielnego. Bóle zębów. Słaby apetyt. Gorączka bez pocenia
VB11
VB10 się.
VB9 Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów trzech świeczników i pęcherzyka
VB21 żółciowego.

CIUJB1Ń (luk skroni) VB 7.

Lokalizacja. Na skroni. W punkcie skrzyżowania linii biegnącej przez wierzchołek
małżowiny usznej, z Un ią pionową, biegnącą przez podstawę małżowiny usznej.
Przy zagięciu małżowiny usznej do przodu, wierzchołek odpowiada lokalizacji
punktu.
Wskazania. Bóle głowy po zatruciu alkoholem, tlenkiem węgla, po narkozie.
YB30 Migrena, bóle w okolicy skroniowej, ciemieniowej, policzkowo-szczękowej lub
szyjnej. Bóle zewnętrznego kącika oka, krwotok z siatkówki, ostre schorzenia oczu.
Naciek w okolicy policzka. Skurcze i przykurczę mięśni mimicznych, zniekształcenie
ust i oczu. Szczękościsk. Bóle uszu. Rwa nerwu trójdzielnego.
Szczegóły dl specjalistów. TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM pę-
cherza moczowego.

SZUAJGU (koniec doliny) VB 8.

Lokalizacja. 1,5 cuni powyżej górnego brzegu małżowiny usznej. W dołku, na
łuskowym szwie w części skroniowej.
Wskazania. Alkoholowe upicie się. Bóle głowy w okolicy skroniowej lub ciemie-
niowej, wywołane nadmiernym Wiatrem. Kaszel, wymioty. Niemożność jedzenia i
picia. Choroby oczu. Przykurcz mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból w części skroniowej.
Szczegóły dla specjalistów, CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego, pęcherza
moczowego.
VB42
VB43 TIAŃCZUN (niebiański węzeł) VB 9.
VB44 Lokalizacja. Trzecia boczna linia głowy. 2 cunie powyżej wierzchołka małżowiny
usznej.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Bóle głowy. Skurcze toniczne. Zapalenia i przy-
Kanał pęcherzyka żółciowego kurczę mięśni głowy.
 Wskazania dodatkowe. Bóle ramienia ze szczypaniem.
Szczegóły dla specjalistów. TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM pęcherza
moczowego.

FUBAJ (pływająca biel) VB 10.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia głowy, l cuń powyżej podstawy wyrostka sut-
kowatego, na linii, biegnącej przez punkt ińtan, znajdujący się między brwiami, oraz
naochu, położony na górnym brzegu iniona.
Wskazania. Bóle głowy, zawroty głowy, ucisk w głowie. Niedosłyszenie nerwowe,
szum w uszach, zapalenie błony bębenkowej. Zapalenie migdalków, angina, utrata
czucia w gardle. Melancholia, kaszel, zadyszka. Czkawka, odbijanie z żołądka. Bóle i
opuchnięcie miękkich tkanek szyi. Toniczne napięcie mięśni okolicy szyj-no-
potylicznej. Porażenie kończyn. Bóle przy ruchach stawu ramiennego.
Wskazania dodatkowe. Świąd oczu. Głęboki ból gałek ocznych przy jaskrze.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów: pęcherzyka żółciowego i trzech
świeczników.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM pęcherza moczowego.

TOUTZIA01Ń (przyspieszacz głowowy łŃ) VB 11.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia głowy. Za uchem. W miejscu na wysokości przejścia
górnego brzegu skrawka w małżowinę uszną. W zagłębieniu, jeden poprzeczny palec
od brzegu małżowiny usznej.
Wskazania. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Bóle głowy w okolicy po-
tylicznej i ciemieniowej, zawroty głowy, przekrwienie mózgu. Bóle oczu przy prze-
wracaniu gałek ocznych. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach. Sztywność ję-
zyka, utrata czucia w gardle. Czkawka. Czyraczność. Nie ma wydzielania potu.
Skurcze kończyn. Rwa nerwu trójdzielnego. Schorzenia okolicy szyjno-szczękowej,
którym towarzyszą bóle.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy.
Szczegóły dla specjalistów. TZl-SIUE - JAN-WEJ-Maj.
CHUEJ-SIUE kanałów: pęcherzyka żółciowego, trzech świeczników, pęcherza
moczowego.

TOUWAŃGU (kości podstawy czaszki) VB 12.

Lokalizacja. Za uchem. Przy tylnym brzegu wyrostka sutkowatego. 1,2 cm po-
wyżej granicy włosów, nad miejscem umocowania mięśnia mostkowo-obojczyko-wo-
sutkowego.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Zaburzenia snu (nadmierny Wiatr). Bóle w okolicy
szyjno-potylicznej. Obrzmiałość twarzy i gardła, zapalenie gardła, nieżyt krtani,
zapalenie migdalków. Pogorszenie słuchu, zapalenie ucha, szum w uszach. Zapalenie
dziąseł, bóle zębów. Niedowład obwodowy nerwu twarzowego. Nacieki w okolicy
policzka. Kręcz szyi. Słabość nóg. Mocz ciemno-czerwony lub ciemno-żółty.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i trzech
świeczników.

212
 TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM pęcherza moczowego. KG pę-
cherzyka żółciowego i KOS jelita cienkiego (przenika do ucha).

BEŃSZEŃ (korzeń ducha) VB 13.

Lokalizacja. Trzecia boczna linia głowy, nad zewnętrznym kącikiem oka, 3 cu-nie
powyżej nasady nosa (wysokość punktu ińtan).
Wskazania. Utrata świadomości. Padaczka. Neurastenia/Psychozy. Przestraszenia.
Obłęd. Nawały krwi do głowy, bóle głowy w okolicy ciemieniowej, zawroty głowy.
Skurcze i przykurczę mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Szczególy dla specjalistów. TZl-SIUE cudownego naczynia Jan-Wej-Maj.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i trzech KOS Jan ręki.
SIUE-JAO - choroby Wiatru - Chłodu.

JANBAJ (biel janska) VB 14.

Lokalizacja, l cuń powyżej brwi, pionowo nad źrenicą.
Wskazania. Zaburzenia snu. Bóle głowy. Zapalenie zatoki czołowej. Przekrwienie,
bolesność i drganie oczu, pogorszenie widzenia zmierzchowego, łzawienie.
Niedowład obwodowy nerwu twarzowego. Skurcze i przykurczę mięśni twarzy. Rwa
nerwu trójdzielnego. Wymioty, mdłości.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i trzech
świeczników.
TZIN-SIUE kanału pęcherzyka żółciowego i KOM żołądka; kanału pęcherzyka
żółciowego z KOS jelita cienkiego i trzech świeczników.
TZl-SIUE -JAN-WEJ-maj.

TOULIŃCY (CHI ducha głowy) VB 15.

Lokalizacja. Druga boczna linia głowy. 0,5 cuni powyżej przedniej linii włosów. Na
wysokości punktu szeńtin.
Wskazania. Lęk przed Wiatrem i Chłodem. Padaczka. Bóle głowy, przekrwienie
mózgowia lub wylew krwi do mózgu, bóle w części potylicznej. Łzawienie, zapalenie
spojówki, przekrwienie oczu, bielmo rogówki. Katar, zatkanie nosa.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1U zabrania się!
TZI-SIUE-JAN-WEJ-maj.
CHUEI-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i trzech świeczników.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOM żołądka.

MUCZUAN (okno oka) VB 16.

Lokalizacja. Druga boczna linia głowy, 4,5 cuni od wysokości punktu ińtan, znaj-
dującego się między brwiami.
Wskazania. Pogorszenie ostrości widzenia. Mgliste widzenie przedmiotów, za-
burzenia w odbiorze kolorów, ostre zapalenie spojówki, łzawienie. Bóle głowy,
zawroty głowy. Obrzęk miękkich tkanek twarzy. Zaburzenia oddychania przez nos.
Gorączka z dreszczami. Uczucie drżenia na całym ciele.
Szczegóły dla specjalistów. TZl-SIUE -JAN-WEJ-maj.

273
 CZŻENIN (główna twierdza) VB 17.
Lokalizacja. Druga boczna linia głowy. 6 cuni powyżej wysokości punktu ińtan,
znajdującej się między brwiami.
Wskazania. Wstręt do głosów ludzi. Bóle głowy, zawroty głowy. Słaby wzrok,
zanik nerwu wzrokowego, łzawienie. Utrudnione oddychanie przez nos. Ciastowa-
tość twarzy i powiek. Skurcze i przykurczę mięśni mimicznych. Suche usta. Zapalenie
dziąseł, bóle zębów. Wymioty.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w części potylicznej; w okolicy szyjno-potylicznej,
oddające za uszy; za uchem; w okolicy kości jarzmowej przy rwie nerwu trójdziel-
nego.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i pęcherza
moczowego.
TZI-SIUE-JAN-WEJ-maj.
CZŻUŃJAO-SIUE formacja siateczkowa mózgowia.
CZENLIN (przyjęcie ducha) VB 18.
Lokalizacja. Druga boczna linia głowy. 6,5 cuni powyżej punktu ińtan, znajdującego
się między brwiami.
Wskazania. Wstręt do Wiatru i Chłodu. Grypa. Działanie obniżające gorączkę.
Zaburzenia ostrości widzenia. Utrudnione oddychanie przez nos, krwotok z nosa.
Zawroty głowy, bóle głowy. Bóle zębów. Dychawica oskrzelowa. Skurcze i przykurczę
mięśni mimicznych.
Szczegóty dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TZI-SIUE-JAN-WEJ-maj.
NAOKUN (przestrzeń mózgu) VB 19.
Lokalizacja. Druga boczna łinia głowy, 2,5 cuni powyżej tylnej granicy włosów.
Odpowiada miejscu połączenia kości ciemieniowej, potylicznej i skroniowej.
Wskazania. Schorzenia oczu, niemożność otworzenia oczu z powodu bólu głowy,
światłowstręt. Zawroty głowy. Krwotok z nosa. Grypa. Stany gorączkowe. Osłabienie
ogólne. Silne kołatanie serca. Zadyszka. Napięcie mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Szczególy dla specjalistów. TZI-SIUE - JAN-WEJ-maj.
FENCZ1 (staw wiatru) VB 20.
Lokalizacja. Przy dolnym brzegu kości potylicznej, w zagłębieniu między miej-
scem przymocowania mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Na linii, biegnącej
między kością potyliczną a pierwszym kręgiem szyjnym, 1 cuń w bok od tylnej
środkowej linii.
Wskazania. Choroby nadmiernego Gorąca. Gorączka bez pocenia. Dreszcze.
Neurastenia. Niestałość emocjonalna. Porażenie nerwów błędnego i dodatkowego.
Pokrzywka. Zatrucia. Choroby oczu, zanik nerwu wzrokowego, niewyraźne widzenie
przedmiotów. Wiatr zmusza oczy do łzawienia, krążenie przed oczami. Niedosły-
szenie nerwowe, szum w uszach, bóle ucha. Katar, krwotok z nosa, utrudnienia
oddychania przez nos, bóle nosa. Wylew krwi do mózgu, migrena, bóle w okolicy
skroni i potylicy. Zdrętwienie języka. Sztywność mięśni karku. Bóle w okolicy ra-
mienia, pleców, lędźwi.
Wskazania dodatkowe. Gorączka z nadpobudliwością (-); przy osłabieniu ogólnym
(-f). Trwałe bóle przełyku; okołosercowe z częstoskurczem; przy powierzchniowych
uszkodzeniach gałek ocznych; na wysokości punktu daczżuj.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-CIAO -JAN-WEJ-maj.
CHUEJ-SłUE kanałów tylnośrodkowego i trzech świeczników.
TZ1N -SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOS pęcherza moczowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - środkowy płat przysadki. Układ nerwowy autonomiczny
(wzmożone napięcie układu współczulnego). Choroby oczu.
CZŻUAŃ-SIUE głębokie bóle okolicy szyjno-potylicznej.
TZ1AŃTZIN (studnia ramienia) VB 21.
Lokalizacja. W środku dołu nadgrzebieniowego, pośrodku odległości między
punktem daczżuj, znajd.ującym się między 1-m a 2-m kręgiem szyjnym a punktem
tziańjuj, znajdującym się między barkowym wyrostkiem łopatki a głową kości ra-
miennej, w zagłębieniu, które się tworzy przy podniesieniu rąk do góry.
Wskazania. Słabe znoszenie chłodu. Anemia i przekrwienie mózgowia, zawroty
głowy, bóle głowy, zwłaszcza w okolicy szczytu głowy. Chi zablokowana. Niewyraźna
mowa. Zapalenie gruczołu sutkowego, ropnie gruczołu sutkowego. Czyraki i wrzody.
Zapalenie gruczołów na szyi. Krwotoki maciczne, zatrzymanie wydalania łożyska,
poporodowy krwotok, bóle porodowe. Porażenie połowicze. Zimne kończyny po
przedwczesnych porodach. Bóle w okolicy szyi lub przy odwracaniu się. Bóle przy
podnoszeniu rąk do głowy. Sztywność lub przykurczę mięśni rąk z zanikiem
mięśniowym. Porażenie nerwu dodatkowego. Rwa nerwu łokciowego. Bóle lędźwi.
Wskazania dodatkowe. Powierzchniowe bóle gałek ocznych; stawu ramiennego,
zwiększające się przy ruchach obrotowych; w okolicy łopatki.
Szczególy dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-WEJ-maj.
CHUEJ-SIUE - kanałów: pęcherzyka żółciowego, żołądka, trzech świeczników!
JUAŃJE (pacha) VB 22.
Lokalizacja. Czwarta linia piersi, w 4-m międzyżebrzu.
Wskazania. Zaburzenia snu. Nadczynność tarczycy. Zapalenie opłucnej. Uczucie
przepełnienia łub osłabienia w piersi. Zapalenie węzłów chłonnych. Naciek w po-
dżebrzu. Porażenie i kurcz mięśni piersiowych, niemożność uniesienia ręki. Nerwoból
międzyżebrowy.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE trzech KOS 1Ń ręki.
KOW serca, płuc, osierdzia, jelita cienkiego.
CZŻETZIŃ (mięsień boczny) VB 23.
Lokalizacja. W czwartym międzyżebrzu, między 3. a 4. bocznymi liniami piersi, 6
cuni na zewnątrz od linii przednio-środkowej.
 Wskazania. Neurastenia. Depresja. Gorzki posmak w ustach. Wymioty nieświeżym
jedzeniem, kwaśne odbijanie z żołądka, ślinotok. Dychawica oskrzelowa. Wrażenie
rozpierania w piersi, przeszkadzające w spaniu. Skurcze mięśni nóg.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Mo pęcherzyka żółciowego.
CHUEJ-S1UE - kanałów pęcherzyka żółciowego i pęcherza moczowego.
ŻYJUJE (słońce i księżyc) VB 24.
Lokalizacja. Trzecia boczna linia brzucha, 3 cunie powyżej pępka. W 7-m mię-
dzyżebrzu pod sutkiem.
Wskazania. Pobudzenie psychomotoryczne. Wrażenie nieszczęścia lub lęku.
Halucynacje. Grypa. Krztusiec. Zaburzenia artykulacji. Anemia, zapalenie wątroby,
zapalenie pęcherzyka żółciowego i inne schorzenia wątroby i pęcherzyka żółcio-
wego. Czkawka, kwaśne odbijanie z żołądka, niekończące się wymioty. Wrzodowa
choroba żołądka, nieżyt żołądka nadkwasny, kurcze żołądka, kolka jelitowa, wzdęcia
brzucha, krwotok jelitowy. Słaby apetyt.
Wskazania dodatkowe. Bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego z wymiotami i
gorzkim posmakiem w ustach.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - JAN-WEJ-maj.
ŻY-SIUE - Mo pęcherzyka żółciowego.
CHUEJ-S1UE kanałów: pęcherzyka żółciowego i śledziony.
TZINMEŃ (drzwi do stolicy) VB 25.
Lokalizacja. Czwarta boczna linia brzucha, przed wolnym końcem XII żebra.
Wskazania. Przegrzanie ciała z dreszczami. Zapalenie nerek odmiedniczkowe i
inne schorzenia nerek. Bolesne lub utrudnione oddawanie moczu. Mocz ciemno-
czerwony lub ciemno-żółty. Wzdęcie brzucha z przelewaniem, wymioty, zwłaszcza u
człowieka przestraszonego, kolki jelitowe, biegunka. Nadciśnienie tętnicze. Dy-
chawica oskrzelowa. Bóle w okolicy lędźwiowej i podżebrzu, w okolicy łopatki i
ramienia. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle stawu biodrowego. Bóle w okolicy lę-
dźwiowej. Bóle przy pochyleniach. Niemożność długiego stania.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Mo nerek.
DAJMAJ (otaczające naczynie) VB 26.
Lokalizacja. Czwarta boczna linia brzucha, na wysokości pępka, poniżej wolnego
końca XI żebra.
Wskazania. Znużenie mięśni, niedowłady jałowe, porażenia. Wypadnięcia po-
chwy, zaburzenia okresu miesiączkowego, zapalenie błony śluzowej macicy. Białe i
krwiste wydzieliny, bóle macicy, bóle w dole brzucha przy chorobach ginekolo-
gicznych, fałszywe parcia na stolec u kobiet, wywołane naciskiem organów biodro-
wych; oziębłość płciowa. Impotencja u mężczyzn. Zapalenie najądrza. Zapalenie
pęcherza moczowego. Brak apetytu. Bóle okolicy lędźwiowej i podżebrza. Bóle w
dole brzucha. Bóle stawów, mięśni.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - Czun-Daj-maj.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia ginekologiczne, zaburzenia płciowe, przy akupunk-
turowym znieczuleniu.
216
USZU (piąty trzon) VB 27.
Lokalizacja. Czwarta boczna linia brzucha. 3 cunie poniżej pępka. Na górnym
brzegu kolca kości biodrowej.
Wskazania. Nowotwory w jelitach, wywołujące fałszywe parcia na stolec u ko-
biet. Skurczowe bóle ż.ołądka, kolka jelitowa, odbijanie z żołądka, zaparcia. Zapalenie
najądrza. Zapalenie jądra. Zapalenie błony śluzowej macicy, schorzenia macicy,
kurcze macicy, białe i czerwone wydzieliny. Zapalenie pęcherza moczowego, bolesne
lub utrudnione oddawanie moczu. Bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa, okolicy
łopatki i ramienia.
Wskazania dodatkowe. Bóle górnej części pleców, odbijające w ramię.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - Daj-maj.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle stawów.
WEJDAO (łącząca droga) VB 28.
Lokalizacja. Czwarta boczna linia brzucha, 3 cunie poniżej pępka, przy górnym
brzegu grzebienia kości biodrowej.
Wskazania. Ostre nieżytowe zapalenie wyrostka robaczkowego (tylko po usta-
leniu diagnozy), przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego. Nieżyt jelita cien-
kiego i okrężnicy. Pogorszenie apetytu. Częste zaparcia. Zapalenie nerek, zapalenie
pęcherza moczowego. Zapalenie najądrza. Zaburzenia okresu miesiączkowego.
Upławy. Zapalenie błony śluzowej macicy. Obrzęki, wodobrzusze. Bóle na dole
brzucha, w lędźwiach i nodze. Bóle w okolicy lędźwiowej.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - Che Daj-maj.
TZIUJLAO (biodro) (wypełniony dół) VB 29.
Lokalizacja. Pod górno-przednią wyniosłością kości biodrowej, w zagłębieniu.
Przy przednim brzegu mięśnia naciągającego szeroką powięź biodra.
Wskazania. Ostre i przewlekle (nieżytowe) zapalenie wyrostka robaczkowego
(po ustaleniu diagnozy). Zapalenie okrężnicy. Zapalenie nerek. Zapalenie pęcherza
moczowego. Impotencja, zapalenie jądra, zapalenie najądrza. Zaburzenia cyklu
miesiączkowego, zapalenie przydatków macicy, zapalenie macicy i jej błony śluzowej,
upławy. Bóle w lędźwiach i kończynie dolnej. Schorzenia stawu biodrowego. Bóle w
okolicy nerek, promieniujące w dół brzucha. Dolny niedowład częściowy. Bóle ręki,
rozprzestrzeniające się od ramienia do piersi.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE -JAN-CIAO-maj.
CHUANTIAO (skaczące miejsce) VB 30.
Lokalizacja. Na pośladku. Na linii, przeprowadzonej od kąta kości kulszowej do
wierzchołka grzebienia kości biodrowej, 1/3 odległości na zewnątrz lub w miejscu
krzyżowania się z linią pionową, która się zaczyna w krętarzu kości udowej.
Wskazania. Choroby nadmiernego Wiatru. Działanie ogólnowzmacniające. Grypa.
Reumatyzm z powodu nadmiernej Wilgotności. Beri-beri. Nocne pocenie się.
Porażenie połowicze. Ospa wietrzna. Wyprysk. Świąd. Przykurczę i bóle biodra.
Zdrętwienie i porażenie nóg. Ropowica okolicy lędźwiowej, biodra i kolana.
2/7
 Wskazania dodatkowe. Bóle: stawu biodrowego, spowodowane zaburzeniami w
obiegu chi (zastój lub bardzo szybki przepływ) okolicy lędźwiowej, promieniujące w
dół brzucha, nie pozwalające pochylić się do przodu; zewnętrznej strony biodra.
Szczegóły dla specjalistów. CZUN-SIUE - KOW pęcherzyka żółciowego.
CHUEJ-SIUE kanałów pęcherzyka żółciowego i pęcherza moczowego.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOS żołądka.
CZŻUAŃ-SIUE - schorzenia kości (-), bóle przy rwie kulszowej, zapaleniu ko-
rzonków nerwów rdzeniowych, postrzale; okolic bioder i pośladków.
CZŻUŃJAO-SIUE - nadmierny Wiatr potęguje stany patologiczne organizmu.
FENSZY (rynek wiatru) VB 31.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia biodra. Powyżej górnego brzegu rzepki
kolanowej o 5 orni, przy zewnętrznym brzegu szerokiego mięśnia biodra, pomiędzy
bocznym a dwugłowym mięśniem biodra. Przy wyciągniętej wzdłuż tułowia ręce,
odpowiada wysokości środkowego palca.
Wskazania. Porażenie połowiczne. Beri-beri. Swędząca wysypka. Zapalenia stawów
nogi. Zaburzenia czuciowe i ruchowe w nodze, zjawiska niedowładu mięśni nogi,
bóle stawów. Osłabienie nóg. Bóle w lędźwiach, promieniujące do biodra i goleni.
Wskazania dodatkowe. Bóle i świąd całego ciała; podeszwy; rwa kulszowa, od-
dająca ból do nogi.
CZŻUNDU (rów środkowy) VB 32.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia biodra. 4 cunie powyżej górnego brzegu
rzepki kolanowej. Pomiędzy szerokim mięśniem bocznym biodra a dwugłowym
mięśniem biodra, w zagłębieniu.
Wskazania. Beri-beri. Porażenie połowicze. Rwa kulszowa. Lumbago z bólem,
odbijającym do nogi. Zaburzenie ruchowej i czuciowej funkcji nogi, drżenie lub
zdrętwienie. Ograniczenie ruchów w stawie biodrowym. Bóle goleni i stawu kola-
nowego. Skurcze mięśni nogi.
Wskazania dodatkowe. Bóle zewnętrznej powierzchni biodra.
Szczegóły dla specjalistów. TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żółciowego i KOS trzech
JAN kanałów nogi.
TZUJANUAŃ (granica jan nogi) VB 33.
Lokalizacja. Przy zewnętrznym brzegu rzepki kolanowej. \V zagłębieniu do tyłu od
zewnętrznego nadkłykcia kości udowej, w przód od ścięgna dwugłowego mięśnia
biodra. Na linii, biegnącej przez środek rzepki kolanowej.
Wskazania. Beri-beri. Reumatyzm, zaburzenie czucia na zewnętrznej powierzchni
biodra. Zmniejszone napięcie mięśni bioder. Zjawiska niedowładu mięśni nogi.
Zapalenie stawu kolanowego z bólem i obrzękiem.
Wskazania dodatkowe. Bóle: stawu kolanowego przy ruchach obrotowych; przy
uginaniu i prostowaniu; przy rwie kulszowej, promieniujące na zewnętrzną po-
wierzchnię biodra.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania siei
CZŻUAŃ-SłUE - bóle stawów kończyn dolnych.
JANLIŃCIUAŃ (źródło, zmniejszające jan) VB 34.
Lokalizacja. Przednia powierzchnia goleni. 2 cunie poniżej brzegu rzepki kola-
nowej, w zagłębieniu przy przednim brzegu głowy strzałki. Pomiędzy mięśniem
strzałkowym a wspólnym prostownikiem palców.
Nie dotykać w 2-m miesiącu ciążył
Wskazania. Psychozy. Neurastenia. Przestraszenie. Miażdżyca tętnic. Beri-beri.
Drżączka. Pląsawica. Obrzęki i opuchnięcie twarzy. Zapalenie pęcherzyka żółcio-
wego, schorzenia wątroby. Nieustające wymioty. Zwykłe zaparcia, bóle w dole brzucha.
Reumatyzm. Porażenie połowicze. Zdrętwienie i ochłodzenie kończyn. Przykurczę i
bółe nóg. Zapalenie stawu kolanowego. Niedowłady i skurcze mięśni.
Znieczulenie skóry zewnętrznej powierzchni nogi. Porażenia reumatyczne stawu
goleniowo-skokowego. Zapalenia stawów i okołostawowe, zniekształcające lub
pourazowe. Rwa kulszowa. Lumbago.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy rwie kulszowej, promieniujące do łydki; lędźwi,
zwiększające się przy każdym ruchu; kilku stawów; zewnętrznej powierzchni po-,
śladków i biodra; mięśni bioder; stawu kolanowego przy chodzeniu.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE - Che.
JUJE-SIUE - B1N-CZEŃ.
CZŻUAŃ-SIUE - przy schorzeniach mięśni.
DULIDY-SZU przykurczę i skurcze (-).
CZŻUŃJAO-SIUE - włada chi rozwijającą się. Jeżeli choroba znajduje się w górnej i
zewnętrznej części ciała, to kłuje się ten punkt.
LAŃ-SIUE.
CZŻUAŃ-SIUE - przy schorzeniach stawu kolanowego. Bóle goleni.
JANTZIAO (janskie skrzyżowanie) VB 35.
Lokalizacja. Przednio-zewnętrzna powierzchnia goleni. 7 cuni powyżej górnego
brzegu zewnętrznej kostki. Przy tylnym brzegu strzałki. Przy przednim brzegu mięśnia
brzuchatego łydki, w miejscu przymocowania długiego mięśnia strzałkowego.
Wskazania. Neurastenia. Obrzęk mózgu. Ciastowatość i nacieki na twarzy. Utrata
głosu. Beri-beri. Dychawica oskrzelowa. Skurcze naczyń nóg. Łamiący ból i osłabienie
stawu kolanowego i goleni. Obrzęki i bóle stopy. Rwa kulszowa. Porażenie nerwu
strzałkowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle podczas okresu z zawrotami głowy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej przez
„cudowne naczynie" JAN-WEJ-maj.
DU-LI-DY-SZU - bóle bez wyraźnego umiejscowienia.
WAJCIU (zewnętrzne wzgórze) VB 36.
Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni, 7 cuni powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki, przy przednim brzegu strzałki, na zewnętrznym brzegu dłu-
giego prostownika palców.
Wskazania. Wstręt do Wiatru i Chłodu. Padaczka. Beri-beri. Choroby oczu. Za-
palenie opłucnej. „Kurza" klatka piersiowa u dzieci. Bóle w piersi, okolicy szyi i
potylicy. Rwa kulszowa. Bóle i skurcze w brzuchatych mięśniach łydki i na zewnętrznej
powierzchni goleni. Rwa nerwu strzałkowego. Zdrętwienie nóg. Obrzęki nóg.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Chun kontroli energii, przepływającej przez
kanał pęcherzyka żółciowego.

GUAŃMIN (jasne s'wiatlo) VB 37.

Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni, 5 cuni powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki, pomiędzy długim prostownikiem palców a krótkim mięśniem
strzałkowym.
Wskazania. Psychozy. Nagłe obłąkanie. Gorączka bez pocenia się. Beri-beri. Bóle
głowy. Schorzenia rdzenia kręgowego. Niedowład obu nóg. Znieczulenie w okolicy
stawu kolanowego, goleni. Zanik mięśni nóg. Skurcze brzuchatego mięśnia łydki.
Obrzmienie nóg. Bóle goleni i stawu kolanowego.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału pęcherzyka żółciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - przedni płat przysadki.
CZŻUAŃ-SIUE. Świąd oczu. Bóle: stawu ramiennego, odbijające do potylicy,
zwiększające się przy poruszaniu ręką w tył lub w kierunku potylicy (+ po stronie
bez bólu); języka i jamy ustnej, promieniujące na policzki.

JANFU (zatrzymanie jan) VB 38.

Lokalizacja. Przednio-zewnętrzna powierzchnia goleni. 4 cunie powyżej górnego
brzegu zewnętrznej kostki. Pomiędzy długim prostownikiem palców a krótkim
mięśniem strzałkowym.
Wskazania. Zatrucia. Niedomaganie ogólne. Migrena. Bóle gałek ocznych. Dla
polepszenie wzroku i słuchu. Nadczynność tarczycy. Malaria. Angina, zapalenie
migdałków. Obrzmienie twarzy. Dychawica oskrzelowa. Zaburzenie czucia w gardle,
gorzki posmak w ustach. Zapalenie pęcherzyka żółciowego, kolka wątrobowa.
Choroby żył. Gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych okolicy pach. Bóle w podże-
brzu i okolicy pachowej. Bóle zewnętrznej powierzchni biodra, stawu kolanowego,
obszaru pośladkowego. Zapalenie stawu kolanowego. Rwa kulszowa, lumba-go,
wrażenie siedzenia po pas w wodzie. Niejasne bóle po całym ciele.
Wskazania dodatkowe. Bóle: języka i jamy ustnej z ugryzieniem policzka; wątroby z
zaparciem lub bezbarwnym stolcem; przy hemoroidach; zewnętrznego kącika oka; szyi;
głębokie w okolicy skroniowej; za mostkiem przy oddychaniu; łopatki bez
konkretnego miejsca. Świąd oka.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Ognia.
JAO-SIUE - Tzin.
DU-LI-CY - Si - hamulec energii, przepływającej przez kanał pęcherzyka żół-
ciowego.
JUJE-SIUE - U-TZY.

220
 TZ1-S1UE -JAN-CIAO-maj.
CZŻUAN-SIUG. Przy schorzeniach krwi; przy schorzeniach serca 5 żył; przy scho-
rzeniach stawów.
Bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego; przy rwie nerwu trójdzielnego (z po-
wodu nadmiaru Dań); okołosercowe (za wyjątkiem niedoboru Dań); przy skręceniu
stopy.

SIUAŃCZŻUN (wiszący dzwon) VB 39.

Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia goleni. 3 cunie powyżej górnego brzegu
zewnętrznej kostki. Przy przednim brzegu strzałki, w miejscu łączenia się długiego
prostownika palców z krótkim mięśniem strzałkowym.
Wskazania. Neurastenia. Miażdżyca tętnic. Wylew krwi do mózgu (nadmierny
Wiatr). Gorąca głowa z jednocześnie zimnymi stopami. Krwotok z nosa, nieżyt nosa,
suchość w nosie. Angina, obrzęki i bóle krtani. Przewlekle zapalenie żołądka i
jelit. Ostre nieżytowe zapalenie wyrostka robaczkowego. Hemoroidy.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek. Ostry obrzęk pluć. „Bóle nóg (nadmierny
Wiatr), gwałtowne, r;;ie zmniejszające się po masażu (oznaka przeniknięcia nad-
miernego Wiatru do szpiku kostnego), nakłuwać aż do kości, pozostawiając punkt
krwawiący" (Su Wen). Reumatyzm. Porażenie połowicze. Ogólne bóle stawów. Nie-
dowłady. Bóle lędźwi, zewnętrznej powierzchni nogi. Objaw bólowy przy zwich-
nięciu stawów kolanowego i goleniowo-skokowego. Zaburzenia czuciowe i ru-
chowe w goleni. Trudno się podnieść z pozycji siedzącej. Sztywność i bóle w
okolicy szyjno-potylicznej.
Wskazania dodatkowe. Ból i Świąd na całym ciele. Bóle: nosa i zatok przynoso-
wych; gardła przy anginie z zatruciem; pochwowe z uczuciem ucisku; kolana, od-
bijające do lędźwi; palców nóg z zimną stopą.
Szczegóły dla specjalistów. TAJ-LO - Lo - punkt trzech JAN kanałów nogi.
CZŻUAŃ-SIUE szpiku kostnego i chorób szpiku kostnego, kości (wzrost i rege-
neracja tkanki kostnej).
Wpływa na szybszy zrost złamań i gojenie się ran, zwiększenie objętości i ilości
chi.

CIUSIUJ (kopiec mogilny) VB 40.

Lokalizacja. Zewnętrzna powierzchnia stopy. W dół i do przodu od zewnętrznej
kostki, w zagłębieniu, pomiędzy ścięgnami mięśnia strzałkowego a krótkim
prostownikiem palców.
Wskazania. Choroby oczu, biała przepona na spojówce. Nieżyt spojówki, zapa-
lenie rogówki, bielmo rogówki. Beri-beri. Malaria. Zapalenie oskrzeli. Zapalenie
opłucnej, krwotoki płucne. Zapalenie pęcherzyka żółciowego. Nadmierna otyłość.
Kolka jelitowa. Bóle w dole brzucha. Bóle z ograniczeniem ruchów w nogach. Skurcze
brzuchatego mięśnia łydki. Łamiący ból i opuchnięcie na zewnętrznej powierzchni
biodra. Zdrętwienie mięśni goleni. Opuchnięcie okolicy pięty. Rwa kulszowa.
Opuchnięcie i ból w okolicy pachowej. Bóle w okolicy szyi. Nerwoból
międzyżebrowy.

227
 Wskazania dodatkowe. Bóle: lędźwi, promieniujące do uda; przy zwichnięciu
stopy; grzbietu stopy.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE-Juń.
ŻY-SIUE - Ciuań (źródło) przyjmuje Lo-kanał wątroby.
JUJE-S1UE-TZIA-1Ń.
TZIN-SIUE - KG pęcherzyka żólciowego i KOS pęcherza moczowego.
TZULIŃCY (spłynięcie leź po nodze) VB 41.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W szczelinie pomiędzy 4. a 5.
kością śródstopia, w najbardziej wąskim miejscu, gdzie jest namacalne zagłębienie.
Wskazania. Uszkodzenie kanału pęcherzyka żółciowego nadmiernym Wiatrem;
zawroty głowy. Dreszcze, gorączka (temperatura niezbyt wysoka). Gorączka naprze
mienna, nadmierne pocenie się. Schorzenia oczu, zaburzenie ostrości widzenia,
bóle zewnętrznego kącika oka. Kołatanie serca, zapalenie mięśnia sercowego
i wsierdzia. Chory nie chce odwiedzin. Schorzenia układu oddechowego. Zapale
nie gruczołu sutkowego, wrzody na piersi. Zaburzenia cyklu miesiączkowego. Szyj
ne gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych. Nerwoból międzyżebrowy, bóle w po-
dżebrzu. Reumatyczne bóle stawów. Bóle i ograniczenie w r u c hu stawu
goleniowo-skokowego. Stopa wilgotna i opuchnięta. Porażenie czterech kończyn
(bóle w kończynach). **
Wskazania dodatkowe. Świąd bez dokładnego umiejscowienia. Bóle: zębów z
opuchnięciem; przy zatrzymaniu okresu; kilku stawów; ramienia ze zdrętwieniem w
nocy.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania siei
TZl-SIUE, DAJ-maj.
U-SIN - Drzewa.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Duch kanału pęcherzyka żółciowego.
JUJE-SIUE - GEN-SZEŃ.
DU-LI-CY - Che energii z KG pęcherzyka żółciowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - działanie przeciwalergiczne.
DULIDY-SIUE - bóle bez wyraźnego umiejscowienia lub na całym ciele.
CZŻUAŃ-SIUE skrępowanie rankiem (stawów). Bóle nogi.
DIUCHUEJ (pięć spotkań ziemi) VB 42.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W najbardziej szerokim miejscu
szczeliny międzykostnej pomiędzy 4. a 5. kością śródstopia.
Wskazania. Zawroty głowy. Schorzenia oczu, nieżyt spojówki. Szum w uszach.
Grypa. Gruźlica płuc, krwawe wymioty, krwioplucie. Malaria. Gruźlicze zapalenie
węzłów chłonnych. Zapalenie gruczołu sutkowego, wrzody na piersi. Zaburzenia
cyklu miesiączkowego. Reumatyzm.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanału. Bóle: okolicy pachowej, stawu
ramiennego, promieniujące do okolicy pachowej z blokadą, z obrzękiem stawu
goleniowo-skokowego, palców z zaburzeniem czucia.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
SIASI (dno doliny) VB 43.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W zagłębieniu, przy podstawie 4. i 5.
palca stopy, w odstępie międzypalcowym.
Wskazania. Choroby nadmiernego gorąca. Astenia. Nocne koszmary. Zawroty
głowy, bóle głowy, uderzenia krwi do głowy. Światłowstręt, migotanie w oczach,
zewnętrzna część błony śluzowej oka czerwona i opuchnięta, nieżyt spojówki. Nie-
dosłyszenie nerwowe, szum w uszach, świąd zewnętrznych przewodów słucho-
wych. Zadyszka, zjawiska zastoinowe w płucach, krwioplucie, zapalenie opłucnej.
Gorączka bez potu. Zapalenie gruczołu sutkowego. Nerwoból międzyżebrowy.
Wędrujące bóle. Bóle w piersi. Niedowład częściowy kończyn dolnych. Zaburzenia
czuciowe i ruchowe nóg. Nacieki i przekrwienie stopy. Skurcze palców nóg. Wil-
gotnienie odstępów międzypalcowych na nogach (wyprysk, grzybica). Zaburzenie
obiegu krwi i płynów w kończynach dolnych.
Wskazania dodatkowe. Bóle: okołosercowe z kłuciem; przy hemoroidach strzy-
kające; trwałe; sklepienia stopy odbijające do palców; palców stopy, stawu goleniowo-
skokowego.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Wody.
JAO-SIUE - IN.
ŻY-SIUE - Matka.
DU-LI-CY - Ciao-Dań - przyspieszacz przepływu energii przez kanał pęcherzyka
żółciowego.
JUJE-SIUE - ŻEŃ-CZEŃ.
CZŻUŃJAO-SIUE nakłuwa się przy ochłodzeniu kończyn, jeżeli to ochłodzenie
zostało wywołane zaburzeniem w obiegu CY, znaczy to „wsteczny bieg CY".
CZŻUAŃ-SIU. Bóle szczęki górnej.
TZUCIA1Ń (iński przyspieszacz nogi) VB 44.
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od macierzy paznokcia 4. palca stopy.
Wskazania. Koszmary nocne. Bezsenność lub nadmierna ospałość. Niepokój.
Skłonność do marzeń i rojeń. Smutek. Bóle głowy, anemia mózgu. Schorzenia oczu,
bóle oczu. Niedosłyszenie nerwowe, szum w uszach. Ból, obrzmiewanie błony ślu-
zowej gardła. Suchość w ustach, sztywność języka. Czkawka. Zapalenie opłucnej,
dychawica oskrzelowa, krwioplucie, zadyszka. Nie da się podnieść ręki. Przekrwienie
dłoni i podeszwy z uczuciem ciepła lub gorąca w nich. Zaburzenia czucia i bóle
wzdłuż nerwu strzałkowego. Bóle w podżebrzu.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy kości jarzmowej przy rwie nerwu trójdziel-
nego.
Szczegóły dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - tzin. JUJE-SIUE - TZIA-SIUJ.
 CZUN-SIUE - KOW, KOS, KOM pęcherzyka żólciowego.
CZŻUAŃ-S1UE - dla udzielenia szybkiej pomocy.

Kanał wątroby - Gań

DADUŃ (duże naczynie) F 1.
Lokalizacja. 0,3 cm na zewnątrz od kąta macierzy paznokciowej 1. palca stopy.
Wskazania. Zły wygląd zewnętrzny. Ospałość. Utrata przytomności. Zemdlenie.
Choroby nadmiernego Wiatru. Bóle głowy. Nadmierne pocenie się. Cukrzyca. Bóle i
wzdęcia brzucha z uczuciem zimna, kolka jelitowa. Zaparcia. Bóle przy przepuklinie.
Rzeżączka. Schorzenia członka, moszny, pochwy. Wypadnięcie macicy, krwotok
maciczny, brak miesiączki, świąd zewnętrznych organów płciowych. Nietrzymanie
moczu, kapiące oddawanie moczu. Bóle członka, zwłaszcza jego głowy, bóle cewki
moczowej, jednostronne powiększenie jajnika. Bóle odcinka lędźwiowego.
Wskazania dodatkowe. Bółe: narządów płciowych w pozycji stojącej, zanikające w
pozycji leżącej i siedzącej.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N- Drzewa.
LU-CY - Wiatr.
JAO-SIUE - TZIN - źródło.
ŻY-SIUE - Duch kanału wątroby.
JUJE-S1UE - 1-JU.
U-SZU - CZUN-SIUE ochronno-mięśniowego połączenia 1Z1UJE - 1Ń.
DU-LI-CY - punkt przypływu energii do kanału wątroby.
CZUN-SIUE - KOM, KOW, KOS, KG wątroby. F4
CZŻUAŃ-SIUE - przy zaburzeniach żylnego układu wątroby.

SINTZIAŃ (odstęp żywiołu) F 2.

Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. W przód od podstawy 1. palca stopy.
Między główkami 1. i 2. kości śródstopia.
Nie dotykać w l-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Astenia. Niestałość emocjonalna. Padaczka. Zaburzenia snu. Hi-
steryczne skurcze u dzieci, histeryczny szczękościsk. Psychozy. Roztargnienie.
Wylew krwi do mózgu (z powodu nadmiernego Wiatru). Nocne pocenie się. Zapalenie F 14
jamy ustnej. Zapalenie dziąseł, bóle zębów. Suchość w gardle. Suchy kaszel. Bóle F 13
głowy, zawroty głowy, przekrwienie mózgu. Nerwica serca, częstoskurcz napadowy, F 12
bóle w okolicy serca. Zaburzenia czynności wątroby, bóle wątrobowe w podżebrzu.
Zapalenie otrzewnej. Nudności, wymioty, nieżyt jelita cienkiego i okrężnicy, kolka
jelitowa, przelewanie w brzuchu, zaparcia. Cukrzyca. Brak miesiączki, pochwica z
bólem w lędźwiach. Bóle w okolicy członka. Nietrzymanie lub zatrzymanie moczu.
Bóle przy przepuklinie.
Wskazania dodatkowe. Bóle: oskrzeli i opłucno-płucne z napadami kaszlu; przełyku
ze skurczami; jelit z wzdęciem brzucha; przy kolce wątrobowej; gardła przy

224
Kanał wątroby

225
anginie z suchością; w okolicy dolnej części odbytnicy z uczuciem ścieśnienia lub
pieczenia, lub świądem; nerek i dróg moczowych, rozprzestrzeniające się na brzuch;
podczas okresu z kurczami; przy oddawaniu moczu ze strzykającym bólem; cewki
moczowej z mimowolnym oddawaniem moczu; głęboki w penisie; przy rwie nerwu
trójdzielnego; zębów, żuchwy; okolicy szyjno-potylicznej; po bokach od białej kresy
brzucha z przykurczam! (- po stronie z bólem); w kroczu. Skurcze powiek. Bóle
przy podagrze.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Ognia.
JAO-SIUE-JUŃ. f- • •
ŻY-S1UE - Matka.
DU-LI-CY - Si, hamująca prędkość ruchu energii w kanale nerek.
JUJE-SIUE - GUJ-CZOU.
DULIDY-SIUE.
CZŻUŃJAO-SIUE - zapalenie wątroby (przy hamowaniu funkcji);
Schorzenia oczu.
CZŻUAŃ-SIUE. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, pęcherza moczowego
przy oddawaniu moczu; pochwowe ze świądem; palców nóg.
TAJCZUN (duży węzeł) F 3.
Lokalizacja. Grzbietowa powierzchnia stopy. 2 cunie powyżej odstępu między-
palcowego 1. i 2. palca. W najbardziej wąskim miejscu odstępu międzykostnego 1.
i 2. kości śródstopia.
Wskazania. Hipochondria. Uczucie lęku. Chwiejność emocjonalna. Zaburzenia
snu. Bóle głowy w okolicy ciemieniowej. Zaburzenie ostrości widzenia, niewyraźne
widzenie. Suchość ust. Suchość w gardle. Nadciśnienie tętnicze. Bóle wątrobowe.
Choroby żołądka, zaburzenia perystaltyki jelit, mdłości, wymioty, skurczowe bóle w
jelitach, zaparcia, biegunka. Schorzenia organów płciowych, nadmierne
krwawienie miesiączkowe i krwotok maciczny, upławy, pochwica, zwiotczenie
macicy, długotrwały krwotok z macicy, świąd kobiecych organów płciowych. Bóle w
członku, moszna wciągnięta lub powiększona. Rzeżączka. Krwiomocz, nietrzy-
manie moczu, zapalenie cewki moczowej. Kurcze i skurcze u dzieci. Bóle i wzdęcia
dolnej części brzucha. Bóle przy przepuklinie. Osłabienie nóg, zimne stopy. Bóle
brzuchatych mięśni łydki, dookoła wewnętrznej kostki. Kurcze i skurcze palców nóg.
Bolesne żebra. Bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wskazania dodatkowe. Bóle i pęknięcia języka; jamy ustnej; nosa z wydzieliną
ropną; żołądka z ciężkością i wzdęciami brzucha; organów płciowych w pozycji
stojącej, zanikające w pozycji leżącej; stawów kończyn górnych i dolnych z opuch-
nięciem; goleni ze skurczami; palców nóg, skupione w jednym stawie.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Ziemi.
JAO-SIUE-JU.
ŻY-SIUE - Wnuk.
ŻY-SIUE - Ciuań - źródło, przyjmuje Lo - kanał pęcherzyka żółciowego.
JUJE-SłUE - SIŃ-WEJ.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle cewki moczowej. Ogólne bóle przy podagrze.
CZŻUNFEN (zamykać wnętrzności) F 4.
Lokalizacja. Na grzbietowej powierzchni stopy. W przód i do dołu od wewnętrznej
kostki, w zagłębieniu, przy wewnętrznym brzegu ścięgna przedniego mięśnia
piszczelowego.
Nie dotykać w l-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Brak apetytu, niestrawność, pogorszenie się ogólnego stanu po
przyjęciu pokarmu, ciężar, bóle i wzdęcia brzucha, zwłaszcza w dolnej części. Żół-
tawość skóry i białkówki oka. Schorzenia organów płciowych, wyciek nasienia,
zmazy patologiczne, impotencja, wciągnięcie jądra, bóle w członku, zwężenie otworu
napletka. Zapalenie cewki moczowej. Bóle i świąd pochwy. Zapalenie pęcherza
moczowego, utrudnione oddawanie moczu. Bóle przy przepuklinie. Schorzenia
gorączkowe. Zwiotczenie mięśni. Bóle w okolicy lędźwiowej. Zaburzenie czuciowej i
ruchowej funkcji nogi. Bóle i skurcze goleni i stopy. Ochłodzenie nóg, zwłaszcza stóp.
Wskazania dodatkowe. Bóle gardła przy anginie z uniemożliwieniem połykania
pokarmów płynnych.
Szczegóty dla specjalistów. U-SIN - Metalu.
JAO-SIUE - Tzin.
JUJE-SIUE - TZ1-CHAJ.
LIGOU (starty rowek) F 5.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. Przy tylnym brzegu kości pisz-
czelowej, 5 cuni powyżej górnego brzegu wewnętrznej kostki.
Wskazania. Wszystkie schorzenia organów płciowych, spowodowane nadmiernym
Chłodem, zaburzenia okresu miesiączkowego, upławy (białe i krwiste), zapalenie
błony śluzowej macicy, obfite miesiączkowanie. Bóle moszny. Zapalenie cewki
moczowej, bolesne lub utrudnione oddawanie moczu. Lęki. Nerwowość. Depresja.
Przygnębienie psychiczne. Zaburzenia rdzeniowe. Kolka jelitowa, bóle i wzdęcia
brzucha. Skóra bolesna i chłodna, świąd skórny. Ochłodzenie i bóle goleni i.stopy.
Zaburzenia ruchliwości stawu kolanowego. Skurcze i przykurczę mięśni pleców.
Wskazania dodatkowe. Bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego z kurczami; fan-
tomowe bóle wątroby i pęcherzyka żółciowego docierające do miednicy mniejszej;
bóle pęcherza moczowego bez bólów przy oddawaniu moczu, odbijające do miednicy
mniejszej; pochwowe ze świądem; głębokie biodra.
Szczegóty dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lo kanału wątroby.
CZUN-SIUE - KOW wątroby.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego; jelit; miednicy mniejszej;
okolic narządów płciowych; macicy; jąder.
CZŻUNDU (s'rodkowa stolica) F 6.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 7 cuni powyżej wewnętrznej
kostki, jej górnego brzegu. Przy tylnym brzegu kości piszczelowej.
Wskazania. Zapalenie gardła. Nieżyt krtani. Reumatyzm. Kolka jelitowa. Wzdęcia i
bóle w dole brzucha. Obfity stolec. Obrzęk moszny. Nietrzymanie lub zatrzy-
nianie moczu. Krwotok maciczny, obfite wydzieliny (odchody połogowe). Zdrętwienie
nóg. Zaburzenie funkcji czuciowej i ruchowej nóg. Zapalenie stawu kolanowego. Bóle
stawów nóg. Nogi slabe i wycieńczone, niemożność stania lub chodzenia. Skóra nóg
zimna i boląca.
Wskazania dodatkowe. Rwa kulszowa, bóle dochodzą do stawu kolanowego.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Chun kontroluje energię przepiywającą przez
kanał wątroby.
SI (CHI)GUAŃ (granica choroby) F 7.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia goleni. 2 cunie poniżej dolnego brzegu
rzepki kolanowej. Do tyłu i w dół od przyśrodkowego kłykcia kości piszczelowej, w
zagłębieniu. W szczelinie, między brzuchatym a płaszczkowatym mięśniem łydki.
Wskazania dodatkowe. Bóle stawu kolanowego z zesztywnieniem lub na we-
wnętrznej stronie stawu.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-S1UE - żylny system nogi.
CIUJCIUAŃ (wijące się źródło) F 8.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia stawu kolanowego. Na wysokości środka
rzepki kolanowej, przy tylnym brzegu nadkłykcia wewnętrznego, w przód od
ścięgna mięśnia półbłoniastego.
Wskazania. Nadpobudliwość. Stany maniakalne. Bóle oczu. Gwałtowny ból głowy.
Krwotok z nosa. Krwotok jelitowy (zaburzenia chi o podłożu wewnętrznym).
Niestrawność, brak apetytu, kolka jelitowa, wzdęcia brzucha, wydzielina z odbytnicy
z domieszką krwi, biegunka, zaparcie. Czerwonka. Włókniaki. Zaburzenia
czynności wątroby. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, niewystarczające skurcze
macicy po porodzie, upławy, wypadnięcie pochwy. Wyciek nasienia, zmazy, bóle w
członku, świąd w okolicy zewnętrznych organów płciowych. Zatrzymanie moczu,
bóle cewki moczowej. Skurcze mięśni nóg.
Wskazania dodatkowe. Świąd skóry. Bóle: długotrwałe pochwowe; wątroby i
pęcherzyka żółciowego z zaparciem lub bezbarwnym stolcem; w okolicy dolnej
części odbytnicy ze świądem; powierzchni dłoniowej z utrudnieniami przy otwarciu
dłoni; wewnętrznej powierzchni biodra; tylnej powierzchni stawu kolanowego; stawu
kolanowego przy uginaniu lub z przykurczeni.
Szczegóły dla specjalistów. U-S1N - Wody.
JAO-SłUE - Che.
JUJE-S1UE - DIN-MAO.
DU-LI-CY - Ciao energii, przepływającej przez kanał wątroby.
CZŻUAŃ-SIUE- schorzenia stawów. Choroby skórne. Bóle: miednicy mniejszej;
okolicy stawu kolanowego.
IŃBAO (błona iń) F 9.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia biodra. 4 cunie powyżej górnego brzegu
rzepki kolanowej. W zagłębieniu przy przednim brzegu mięśnia półbłoniastego.
228
Nie dotykać w 5-ni miesiącu ciąży!
Wskazania. Zapalenie opłucnej, uczucie przepełnienia w piersi. Zaburzenia
okresu miesiączkowego. Nocne mimowolne moczenie się, nietrzymanie lub zatrzy-
manie moczu. Osłabienie ogólne po chorobach zakaźnych. Czyraki w okolicy po-
śladków. Bóle w dole brzucha i okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Skurcze mięśni nóg.
TZUULI (piąty odstęp nóg) F 10.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia biodra. Jeden CLIII poniżej wysokości
krocza. Przy zewnętrznym brzegu długiego mięśnia przywodziciela biodra.
Nie dotykać w l-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Osłabienie ogólne. Bezsenność. Grypa. Zapalenie opłucnej. Wzdęcia
brzucha. Wyciek nasienia. Egzema moszny. Zatrzymanie moczu. Skurcze i osłabienie
nóg.
IŃLAŃ (oszczędzanie iń) F 11.
Lokalizacja. Wewnętrzna powierzchnia biodra. Na wysokości krocza. Przy przednim
brzegu długiego mięśnia przywodziciela biodra.
Wskazania. Niepłodność. Zaburzenia cyklu miesiączkowego. Obfite upławy,
pochwica, świąd organów płciowych. Ściągający ból wewnętrznej powierzchni biodra.
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, bóle i zdrętwienie nogi.
Wskazania dodatkowe. Bóle w pachwinie z powiększeniem węzłów chłonnych.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
TZIMAJ (biegnące naczynie) F 12.
Lokalizacja. Druga boczna linia brzucha, w miejscu jej skrzyżowania z fałdem
pachwinowym. Na wewnętrznym końcu fałdu pachwinowego, pod guzkiem kości
łonowej, nad pierścieniem pachwinowym.
Wskazania. Choroby ginekologiczne. Bóle w członku, powiększenie moszny. Bóle
przy przepuklinie udowej. Bóle wewnętrznej powierzchni biodra i okolicy pośladków.
Pachwinowe zapalenie węzłów chłonnych. Rzeżączka.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
CZŻUAŃ-SIUE - bóle górnej części bioder i pośladków.
CZŻANMEŃ (brama organów) F 13.
Lokalizacja. Czwarta boczna linia brzucha. Przed swobodnym końcem XI żebra.
Wskazania. Schorzenia wywołane nadmiernym Wiatrem. Bóle w plecach z wra-
żeniem pęknięcia. Wrażenia wzdęcia brzucha i zadyszka (zastój chi ochronnej).
Choroba nadciśnieniowa. Uczucie niepokoju w okolicy serca. Skurcze przepony.
Dychawica oskrzelowa, zapalenie opłucnej, utrudnione oddychanie. Brak apetytu
lub przejedzenie. Złe trawienie, zmniejszenie masy ciała przy lekko żółtawej skórze.
Zapalenie otrzewnej. Wymioty, biegunka, przelewanie w brzuchu, niestraw-ność,
skurczowe bóle brzucha (żołądka), połykanie powietrza. Zapalenie pęcherza
moczowego, nocne mimowolne moczenie się, zbyt częste oddawanie moczu, duża
ilość mętnego moczu. Suche usta. Gorące ciało. Gorączka naprzemienna. Bóle
v;
229
w klatce piersiowej, podżebrzu, sięgające lędźwi, nerwoból międzyżebrowy. Bóle
lędźwi przy odwracaniu się. Bóle i przykurczę, skurcze mięśni pleców.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wątroby i pęcherzyka żółciowego, sięgające żeber;
przy oddawaniu moczu z mętnym moczem.
Szczegóty dla specjalistów. TZ1-S1UE - DAJ-maj.
LAŃ-S1UE - Pięciu Czżan.
ŻY-S1UE - Mo śledziony.
TZ1N-SIUE - KG wątroby z KOW wątroby i pęcherzyka żółciowego.
CHUEJ-S1UE - KG wątroby i kanału przedniośrodkowego.
U-SZU - Mo połączenia ochronno-mięśniowego TAJ-1Ń. VG23
VG24
CYMEŃ (brama granicy) F 14.
Lokalizacja. Druga boczna linia piersi. Przy dolnym brzegu chrząstki VI żebra.
Wskazania. Choroba nadciśnieniowa niejasnego pochodzenia. Suchość błony
śluzowej jamy ustnej. Silne pragnienie. Utrudnione oddychanie, uczucie duszności,
dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej; zadyszka, kaszel.
Schorzenia wątroby, zapalenie wątroby. Zgaga, wymioty, kwaśne odbijanie z żołądka,
słaby apetyt, niestrawność, wzdęcia brzucha, biegunka. Kłębuszkowe zapalenie
nerek i inne patologie nerkowe. Schorzenia kobiecych organów płciowych z
powodu nadmiernego Wiatru, przedłużający się poród, komplikacje poporodowe.
Nerwoból międzyżebrowy. Bóle pleców i lędźwi. Bóle nadgarstków.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy kaszlu przy zapaleniu opłucnej; wątroby i pę- VG20
cherzyka żółciowego z wymiotami; jelit, rozchodzące się na boki; przy oddawaniu YG19
mętnego moczu.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - IŃ-WEJ-maj. VG18
ŻY-SIUE - Mo wątroby. YG17
DU-LI-CY - Cho energii z kanału wątroby.
TZIN-SIUE kanałów wątroby i śledziony. VG16
CZŻUŃJAO-SIUE wpływa na czżan - organy. VG15
VG20
Kanał tylnośrodkowy - Du VG21
CZANCIAN (duża moc) VG 1.
Lokalizacja. Pośrodku odległości między końcem kości ogonowej a tylnym spo- VG22
jeniem dolnej części odbytnicy.
Wskazania. Padaczka. Stany maniakalne. Roztargnienie. Krwawe wymioty, ostre i
przewlekłe zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, krwotok jelitowy, zaparcia, biegunka.
Hemoroidy, wypadnięcie odbytnicy, schorzenia odbytnicy i odbytu. Impotencja,
wnętrostwo, zmazy patologiczne. Rzeżączka. Świąd w okolicy zewnętrznych organów
płciowych i odbytu. Bóle kręgosłupa na wysokości nerek, wzmagające się przy
pochylaniu się i prostowaniu. Rwa nerwu udowego.
Wskazania dodatkowe. Bóle: w okolicy wierzchołka czaszki; w okolicy dolnej
części odbytnicy z uczuciem ścieśnienia (ciężaru). Kanał tyłnośrodkowy
 Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UG - Czun cudownego naczynia DU-maj.
ŻY-SIUE - Lo kanału tylnośrodkowego.
DU-U-CY - Czun kanału tylnośrodkowego.
TZIN-S1UE kanałów: tylnośrodkowego, przedniośrodkowego, pęcherzyka żół-
ciowego. Kanału tylnośrodkowego z KOS pęcherzyka żółciowego.
CZŻUAŃ-S1UE - bóle: przy hemoroidach; kości ogonowej; pochwowe bez
świądu.
JAOSZU (drenowanie lędźwi) VG 2.
Lokalizacja. Nad wejściem do kanału krzyżowego, pośrodku splotu krzyżowo-
guzicznego.
Wskazania. Wykorzystuje się dla ulżenia przy porodzie. Brak miesiączki, bolesne
lub nieprawidłowe miesiączkowanie. Impotencja. Zmazy patologiczne. Rzeżącz-ka.
Mocz ciemno-czerwony, kapiące oddawanie moczy. Hemoroidy. Wypadnięcie
odbytnicy. Zaparcia lub mimowolne oddawanie stolca. Bóle cewki moczowej. Ner-
woból splotu krzyżowego. Bóle w lędźwiach, zwiększające się przy pochylaniu się
lub prostowaniu. Ochłodzenie nóg. Napięcie mięśni pleców.
Szczegóty dla specjalistów. TAJ-SZU-S1UE okolicy nerek.
JAOJANGUAŃ (janska granica lędźwi) VG 3.
Lokalizacja. Pomiędzy wyrostkami kolczystymi IV i V kręgu lędźwiowego.
Wskazania. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, upławy. Impotencja, zmazy pa-
tologiczne. Ostre lub przewlekłe zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, kolka jeli-
towa, wzdęcia brzucha, biegunka. Bóle na odcinku lędźwiowym i bocznej po-
wierzchni miednicy. Znieczulenie skóry nogi. Zapalenie stawu kolanowego z bólem
zewnętrznej powierzchni stawu kolanowego. Skurcze lub porażenia mięśni nogi.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
CZŻUŃJAO-S1UE - przy nieprawidłowym ukłuciu tego punktu mogą nastąpić
zaburzenia w dolnej części ciała.
M1NMEŃ (brama losu) VG 4.
Lokalizacja. Środkowa linia pleców. Między wyrostkami kolczystymi U i 111 kręgu
lędźwiowego.
Wskazania. Stany osłabienia. Zaburzenia snu. Bóle głowy, szum w uszach. Pod-
wyższona temperatura, ciało bardzo gorące (jan zwycięża iń). Uczucie zimna w
kończynach. Gorączka naprzemienna z jednoczesnym bólem w okolicy lędźwiowej i
brzuchu. Skurcze u dzieci przy zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Tężec.
Zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy i inne schorzenia jelit, kolka jelitowa. Hemo-
roidy, krew w stolcu. Zapalenie przydatków macicy, zapalenie błony śluzowej macicy,
upławy. Impotencja, zmazy patologiczne. Nietrzymanie moczu. Bóle w okolicy nerek,
sięgające dolnej części brzucha. Bóle w lędźwiach ze sztywnością kręgosłupa i
mięśni pleców.
Wskazania dodatkowe. Bóle: nerek i dróg moczowych w kształcie pasa w okolicy
nerek; bioder, sięgające pośladków.
232
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-S1UE stymuluje działalność mózgu (jego
kory).
U-SZU - CHUEJ-CZU - TAJ-JAN; SI-DAO - GUAŃ-DU. Układ moczowy, jelito cienkie i
odbytnica.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle: odcinka lędźwiowego kręgosłupa; krzyża (części guzicz-
nej).
SIUAŃSZU (wiszący trzon) VG 5.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi I i 11 odcinka lędźwiowego.
Wskazania. Nietrawienie pokarmów. Kurcze żołądka, zaburzenie połykania, nie-
strawność, nieżyt jelita cienkiego, biegunka, uczucie ścieśnienia w dołku podser-
cowym. Impotencja. Zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie przymacicza. Nocne
nietrzymanie moczu, częste oddawanie moczu. Wrażenie podnoszenia się i
opadnięcia chi. Skrępowanie i sztywność kręgosłupa. Bóle i zdrętwienie w okolicy
nerek, przykurczę mięśni okolicy lędźwiowej.
TZICZŻUN (węzeł kręgosłupa) VG 6.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi XI i XII kręgu piersiowego.
Wskazania. Padaczka. Psychozy. Grypa. Brak apetytu. Wzdęcia brzucha, odbijanie z
żołądka, wymioty z krwią, biegunka, krwotok jelitowy. Hemoroidy. Wypadnięcie
odbytnicy u dzieci. Żóltaczność skóry i błon śluzowych. Bóle w okolicy kręgosłupa.
CZŻUNSZU (środek garbu) VG 7.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi X i XI kręgu piersiowego.
Wskazania. Działanie zmniejszające gorączkę przy grypie lub stanach gorącz-
kowych. Stany osłabienia. Pogorszenie ostrości widzenia. Choroby nerek. Bóle
żołądka. Słaby apetyt. Bóle w dolnej części okolicy piersiowej i górnej części lędźwi.
Przykurczę i zaburzenie ruchomości w kręgosłupie.
Szczegóły dla specjalistów. CZEŃ i TZIU zabrania siei
CZŻUŃJAO-S1UE kontrola CHI.
CZŻUAŃ-SIUE. Kolka jelitowa.
TZIŃSO (napięty mięsień) VG 8.
Lokalizacja. Między IX a X wyrostkiem kolczystym kręgów piersiowych.
Wskazania. Psychozy. Neurastenia. Histeria. Padaczka. Bóle w okolicy serca.
Schorzenia żołądka, którym towarzyszą bóle i skurcze. Lumbago. Wrażenie ścią-
gnięcia kręgosłupa lub jego zdrętwienie. Bóle na odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Oczy unieruchomione u góry.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - podłużne mięśnie pleców.
CZŻUAŃ-SIUE - głębokie uszkodzenia w okolicy szyi i potylicy. Bóle: kręgosłupa;
przy kolce wątrobowej.
CZŻYJAN (sięgająca jan) VG 9.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi VII i VIII kręgu piersiowego.
233
 Wskazania. Zaburzenia mowy. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, zapa-
lenie opłucnej, kaszel, zadyszka. Brak apetytu. Zapalenie wątroby, zapalenie pęche-
rzyka żółciowego. Przelewanie w brzuchu, bóle i uczucie zimna w żołądku. Bóle
piersi, lędźwi i pleców. Kończyny ciężkie i zmęczone. Gwałtowne bóle w okolicy
serca, odbijające w plecy, na tle osłabienia ogólnego i niewystarczalności energii.
Nerwoból międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle kilku stawów.
Szczegóty dla specjalistów. LAŃ-SIUE - IŃ-JAN-CY (przy sprzeczności In i Jan).
S1AO-SIUE nadmiar gorąca w nerkach.
LINTAJ (wysoki duch) VG 10.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi VI a VII kręgu piersiowego.
Wskazania. Dychawica oskrzelowa, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, kaszel,
gruźlica płuc; zadyszka, która przeszkadza w spaniu, powodowana ruchem lub
kaszlem. Grypa (dla jej profilaktyki). Dreszcze. Bóle żołądka. Czyrak mnogi. Bóle
okolicy szyi i pleców. Uczucie napięcia w okolicy potylicy.
Wskazania dodatkowe. Bóle opłucno-płucne oraz bóle płuc z suchym kaszlem.
Szczegóty dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania siei
CZŻUŃJAO-SIUE oddziałuje na całą klatkę piersiową.
SZEŃDAO (droga ducha) VG 11.
Lokalizacja. Środkowa linia pleców. Między wyrostkami kolczystymi V i VI kręgu
piersiowego.
Wskazania. Lęki. Pogorszenie pamięci. Osłabienie nerwowe. Nerwowość lub
psychozy u dzieci. Neurastenia. Stany niepokoju. Schorzenia serca. Zapalenie
oskrzeli, kaszel, zadyszka. Zapalenie jamy ustnej. Malaria. Przewlekły nieżyt jelit
cienkich. Nerwoból międzyżebrowy. Bóle kręgosłupa. Skurcze i przykurczę mięśni
pleców.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy z nudnościami i wymiotami; zębów z chwie-
jącymi się zębami (+); opłucnej, płuc i oskrzeli; przy kaszlu bez wyraźnego umiej-
scowienia; tylnej powierzchni klatki piersiowej; okolicy łopatki lub żeber.
Szczegóty dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
TZ1N-SIUE kanału przedniośrodkowego 5 KOS śledziony.
SZEŃCZŻU (wsparcie ducha) VG 12.
Lokalizacja. Środkowa linia pleców. Między wyrostkami kolczystymi III a IV kręgu
piersiowego.
Wskazania. Neurastenia. Padaczka. Roztargnienie. Stan bliski obłędu. Astenia.
Nocne lęki u dzieci. Schorzenia mózgu i rdzenia kręgowego. Osłabienie kręgosłu
pa. Chaotyczna mowa. Krwotok z nosa. Zapalenie płuc, zapalenie opłucnej, częsty
kaszel. Zjawiska reumatyczne. f zapalenie oskrzeli. Sztywność kręgosłupa. Napięcie mięśni okolicy szyjno-potylicznej.
Szczegóty dla specjalistów. SIAO-S1UE nadmiernego gorąca klatki piersiowej (Fej).
CZŻUŃJAO-SIUE - stwardnienie rozsiane. Osłabienie ogólne.
CZŻUAŃ-SIUE dla leczenia głębokich uszkodzeń okolicy szyjno-potylicznej.
TAODAO (radosna droga) VG 13.
Lokalizacja. Środkowa linia pleców. Między wyrostkami kolczystymi l i II kręgu
piersiowego.
Wskazania. Neurastenia. Psychozy. Padaczka u dzieci. Pogorszenie pamięci.
Grypa. Ucisk w głowie, zawroty głowy lub krążenie przed oczami, bóle głowy.
Gorączka. Schorzenia zapalne. Obawa przed chłodem. Brak pocenia się. Pokrzywka.
Brak miesiączki. Sztywność, zdrętwienie i napięcie kręgosłupa.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy, którym towarzyszą nudności i wymioty. Bóle
przy rozstawieniu palców dłoni.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów tyłnośrodkowego i pęcherza
moczowego.
TZ1N-SIUE - wszystkich janskich KOS kanałów.
CZŻUAŃ-SIUE - głębokie bóle, przykurczę i skurcze mięśni szyi i potylicy.
DACZŻUJ (duży kręg) VG 14.
Lokalizacja. Między wyrostkami kolczystymi VII szyjnego i I piersiowego kręgu.
Wskazania. Działanie ogólnowzmacniające. Działanie uspokajające. Grypa. Gruźlica.
Malaria. Dreszcze. Schorzenia z podwyższoną temperaturą. Objawy związane z
niewystarczalnością chi, osłabienie, wymioty, uczucie podnoszenia się chi do
górnych części ciała. Choroby nadmiernego Gorąca. Zapalenie oskrzeli i płuc, suchy
kaszel, dychawica oskrzelowa. Rozedma płuc. Wstręt do Chłodu. Reumatyzm.
Pląsawica. Skurcze u dzieci. Padaczka, stany osłabienia. Anemia. Krwotok z nosa.
Wylew krwi do siatkówki. Pokrzywka. Bóle głowy. Zapalenie dziąseł. Żółtość skóry.
Kolki jelitowe, wymioty, zapalenie zwoju nerwowego, nerwoból międzyżebrowy.
Skurcze i przykurczę mięśni okolicy szyjno-potylicznej i łopatki.
Wskazania dodatkowe. Bóle, zaczynające się od potylicy, przechodzące na
głowę.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów tyłnośrodkowego, pęcherza
moczowego, jelita grubego, jelita cienkiego, pęcherzyka żółciowego, trzech świecz-
ników.
SIAO-SIUE -JAN energii przy niezgodności IN -JAN.
CZUN-SIUE-JAN energii.
JAMEŃ (nieme drzwi) VG 15.
Lokalizacja. Tylna środkowa linia pleców. Na granicy włosów. Między mięśniami
czworobocznymi.
Wskazania. Choroby psychiczne. Padaczka. Bóle głowy z powodu Bin-Fen, za-
wroty głowy, ucisk w głowie, zwykły ból głowy. Głuchoniemota, szum w uszach.
Krwotok z nosa (nadmiar jan-chi). Zaburzenia mowy, porażenie okolicy gnykowej,
obrzęk, zdrętwienie i naciek języka i okolicy gnykowej. Nieżyt krtani. Przewlekłe
Skurcze.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy sklepienia czaszki (na wysokości punktu
daczżuj) w części potylicznej.
 Szczegóły dla specjalistów. TZ1U zabrania się!
CHAJ-SIUE - Czun przypływu Morza energii.
TZ1-SIUE - Cho-JAN-WEJ-maj. ŻY-SIUE - Czuan
Okno nieba. TZI-S1UE - kontroli energii
ochronnej.
CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, tylnośrodkowego, pęcherza moczo-
wego i cudownego naczynia JAN-WEJ-maj.
FENFU (pałac wiatru) VG 16.
Lokalizacja. Linia tylnośrodkowa. Między kością potyliczną a l kręgiem szyjnym.
Wskazania. Roztargnienie z powodu nadmiernego Chłodu. Wszystkie schorzenia
głowy, obrzęk mózgu, wylew krwi do mózgu, bóle głowy. Psychozy. Lęki. Padaczka.
Stany maniakalne. Grypa. Podwyższona temperatura (działanie obniżające gorączkę).
Schorzenia oczu, zanik nerwu wzrokowego, oczy latające. Zaburzenia mowy.
Krwotok z nosa, przewlekły nieżyt nosa. Bóle i obrzęki błony śluzowej jamy ustnej,
bóle zębów. Zapalenie krtani. Porażenie połowicze. Bóle, zdrętwienie i napięcie
mięśni potylicy.
Wskazania dodatkowe. Świąd i bóle na całym ciele. Bóle potylicy, sięgające uszu.
Szczegóły dla specjalistów. TZ1-S1UE - DU-JAN-WEJ - JAN-GAO-maj.
CHUEJ-SIUE kanałów: tylnośrodkowego, jelita cienkiego, pęcherza moczowego.
CHAJ-SIUE - Czun szpiku kostnego.
GUAŃ-SIUE -JAN-CY całego ciała.
TZ1-S1UE - Chj ochronna organizmu.
ŻY-SIUE - źródło kanału tylnośrodkowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - przysadka (części tylna i przednia). Reguluje działalność
nadnerczy. Wysyła chi do mózgu. Wzmacnia źródła cni psychicznej.
. NAOCHU (schronienie mózgu) VG 17.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. Na górnym brzegu iniona, w zagłębieniu.
Wskazania. Padaczka. Neurastenia, bóle głowy, ataki zawrotów głowy, obrzęk
mózgu, ciężka głowa, bóle w okolicy ciemieniowej. Pogorszenie ostrości widzenia,
bóle oczu, utrudnienia w patrzeniu w dal, przekrwienie spojówki. Żółtaczność biał-
kówki. Biegunka. Szyja boląca i napięta.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania się!
CHAJ-SIUE - Che z „morza rdzenia kręgowego".
CZŻUŃJAO-S1UE - tylny płat przysadki, działa na korę mózgu; odprowadzenie
nadmiernej energii z kanału tylnośrodkowego.
CHUEJ-SIUE kanałów tylnośrodkowego i pęcherza moczowego (wysyła energię do
mózgu).
CIANTZIAŃ (duża wieś') VG 18.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 1,5 cuni powyżej iniona. Wskazania. Depresja.
Neurastenia. Bezsenność. Silne zawroty głowy, gwałtowne bóle głowy. Schorzenia
oczu. Zaburzenia czynności sercowej z silnym bólem.
236
Skurcze u dzieci. Skurcze i zdrętwienie szyi pr/y pochyleniu lub odwrocie głowy.
Bóle w okolicy potylicy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: języka i jamy ustnej z wrażeniem ścieśnienia w
gardle; przełyku z wrażeniem ścieśnienia; nerwopochodne lub pochodzące z
gardła; gardła z wrażeniem obecności obcego ciała lub drapania; głowy z nudno-
ściami lub wymiotami; głęboka w okolicy skroniowej.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE wzmacnia działanie sąsiednich punktów.
CHOUDIN (następny władca) VG 19.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 3 cunie powyżej iniona.
Wskazania. Słaba tolerancja nadmiaru Wiatru - Chłodu. Depresja. Pobudzenie
psychiczne. Padaczka. Bezsenność. Uderzenia krwi do głowy (nadmierny Wiatr). Wylew
krwi do mózgu, migrena, bóle w okolicy czoła i wierzchołka głowy, zdrętwienie, bóle i
napięcie mięśni potylicy. Niemożność pochylenia szyi.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy, którym towarzyszy ból i ścieśnienie gardła;
bóle stawów nóg i rąk z poceniem się.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów tylnośrodkowego i pęcherza
moczowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - głębokie formacje mózgu.
BAJCHUEJ (sto spotkań) VG 20.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy, 7.5 cuni powyżej punktu i ń tan, znajdującego
się między brwiami.
Wskazania. Psychozy. Padaczka. Halucynacje. Pobudzenie psychiczne. Neurastenia.
Pogorszenie pamięci. Nocne koszmary u dzieci. Przestraszenie. Drżączka po-raźna.
Skurcze. Nadmierne pocenie się. Kołatanie serca. Bóle głowy, zawroty głowy, głowa
ciężka, wylew krwi do mózgu, przekrwienie lub a nem i a mózgu. Schorzenia
oczu. Szum w uszach, zapalenie ucha. Nieżyt nosa, zatkanie lub polipy nosa.
Chrypka. Niepłodność, nadmierne krwawienie miesiączkowe, opadnięcie macicy.
Hemoroidy, wypadnięcie odbytnicy. Zatrzymanie moczu.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE - JAN-energia organizmu.
CZUN-SIUE kanału ochronne-wewnętrznego trzech świeczników.
PIN-SIUE - IŃ-JAN energii organizmu.
PIN-SIUE lewego — prawego kanału pęcherza moczowego, lewego-prawego KOS
pęcherzyka żółciowego.
LAŃ-SIUE - KG i Podłużny Lo - kanał wątroby, KG i podłużny Lo - kanał pęcherza
moczowego.
CHAJ-SIUE - Czun - w „morzu szpiku kostnego".
CZŻUŃJAO-SIUE - przysadka (tylny i przodkowy płat), schorzenia Wiatru
-Chłodu.
CIAŃDIN (poprzedni szczyt) VG 21.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 6 cuni powyżej iniona lub 6 cuni powyżej
punktu ińtan, znajdującego się między brwiami. W dole ciemieniowym.
237
 Wskazania. Padaczka, zwiększona nerwowość u dzieci. Niewydolność krążenia
mózgu, wylew krwi do mózgu; bóle glowy, zawroty głowy. Światłowstręt, migotanie
przed oczami, drżenie powiek. Przewlekły polipowaty nieżyt nosa. Schorzenia ucha.
Twarz czerwona i opuchnięta. Skurcze. Bóle w okolicy szyi.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE kontroluje automatyzm reakcji psy-
chicznych.
SINCHUEJ (środek ciemienia) VG 22.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 4,5 cuni powyżej punktu ińtan, znajdującego
się między brwiami.
Wskazania. Padaczka u dzieci. Wylew krwi do mózgu z niemotą. Nerwowość.
Ospałość. Choroby oczu. Bóle głowy, zawroty głowy (z powodu nadmiernej energii
Wiatru). Uderzenia krwi do mózgu. Obrzęk twarzy, zaczerwienienie lub bladość.
Wyprysk na twarzy i owłosionej części głowy. Brak powonienia, utrudnienie oddy-
chania przez nos, krwotok z nosa.
Wskazania dodatkowe. Tępy nieumiejscowłony ból głowy, któremu może towa-
rzyszyć uczucie gorąca w głowie.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów: tylnośrodkowego, pęcherzyka
żółciowego, żołądka.
SZANSIN (górna gwiazda) VG 23.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 4 cunie powyżej punktu ińtan, znajdującego
się między brwiami.
Wskazania. Nadwerężenie psychiczne, pobudzenie. Ból głowy, zwłaszcza części
czołowej, zawroty głowy. Krótkowzroczność, nieżyt spojówki, bielmo rogówki,
zmętnienie rogówki. Zapalenie zatoki czołowej. Utrudnienie oddychania przez nos,
polipy w nosie, krwotok z nosa, ropny nieżyt nosa. Rwa pierwszej gałęzi nerwu
trójdzielnego. Uderzenia krwi do twarzy. Kołatanie serca/Wymioty.
Wskazania dodatkowe. Ostre ropne zapalenie zatok nosowych (zapalenie zatoki
szczękowej, zapalenie zatoki czołowej). Bóle przedniej powierzchni szyi.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-S1UE kanałów: tylnośrodkowego, żołądka i
pęcherza moczowego.
CZŻUŃJAO-SIUE - choroby nadmiernego Wiatru, uszkadzające głowę.
SZEŃTIN (zapieczętowanie ducha) VG 24.
Lokalizacja. Środkowa linia głowy. 3 cunie powyżej punktu ińtan, znajdującego
się między brwiami.
Wskazania. Bóle głowy z zawrotami, migotaniem przed oczami lub wymiotami,
wywołanymi nadmiernym Wiatrem. Bóle w czołowej części głowy. Podwyższona
temperatura z bólem głowy lub katarem. Przekrwienie, bolesność i łzawienie oczu,
zapalenie gruczołu łzowego, bielmo rogówki. Nieżyt nosa cuchnący, zanikowy, katar.
Rwa pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego. Kołatanie serca. Nieadekwatność reakcji w
zachowaniu. Uczucie ścieśnienia w piersi.
Wskazania dodatkowe. Głęboki ból w okolicy zatok bocznych nosa.
Szczegóty dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania sięł
CHUEJ-SIUE kanałów przedniośrodkowego i pęcherza moczowego.
SULAO (podstawowy dołek) VG 25.
Lokalizacja. Pośrodku końca nosa.
Wskazania. Alkoholizm. Łzawienie. Krwotok z nosa, czyraki nosa, przewlekłe
polipowe zapalenie zatok.
Wskazania dodatkowe. Bóle: wokół oczu; przy kręczu szyi; szczęki górnej.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE - kanałów: przedniośrodkowego, żołądka i
jelita grubego.
CZŻUŃJAO-SIUE - dla zabiegów reanimacyjnych przy zapaści, zemdleniu. Cho-
roby nadmiernego Wiatru.
CZŻUAŃ-SIUE - bóle na wysokości l piersiowego i VII szyjnego kręgu; kręgo-
słupa; w okolicy pleców i łopatki.
ŻEŃCZŻUN (środek czlowieka) VG 26.
Lokalizacja. Środkowa linia twarzy. 2/3 odległości od wargi górnej do nosa.
Wskazania. Przekrwienie mózgu. Stan maniakalny. Histeria. Padaczka. Pobudzenie
psychiczne. Szok, zapaść, zemdlenie. Udar cieplny. Choroby nadmiernego Gorąca.
Silne pragnienie. Cukrzyca. Zawroty głowy. Skurcze i przykurczę mięśni mi-
micznych, opadnięcie kącika oka, opadnięcie powieki. Utrudnienia oddychania
nosem, nieżyt nosa. Rwa nerwu twarzowego, nacieki na skórze twarzy. Schorzenia
miękkich tkanek policzków i zębów. Nadmierne krwawienie miesiączkowe,
obrzęk, zawroty głowy i krwotok poporodowy. Bóle w okolicy lędźwiowej. Napięcie i
bóle kręgosłupa. Skurcze u dzieci.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów tylnośrodkowego, żołądka i jelita
grubego.
LAŃ-SIUE krzyżowania kanału jelita grubego.
CZŻUAŃJAO-SIUE pierwszej pomocy przy utracie świadomości.
DUJDUAŃ (krańcowa zmiana) VG 27.
Lokalizacja. Pośrodku wargi górnej, w miejscu przejścia skóry w błonę ślu-
zową.
Wskazania. Roztargnienie. Apatia. Psychozy. Padaczka. Majaczenie, histeria,
zemdlenie, szok, skurcze. Silne pragnienie. Krwotok z nosa. Utrudnione oddy-
chanie przez nos, przewlekłe polipowe zapalenie zatok. Suchość ust i języka.
Skurcze mięśni ust i oczu, skurcze i przykurczę mięśni mimicznych. Naciek w
okolicy podbródka. Schorzenia zębów. Rwa nerwu trójdzielnego. Cukrzyca. Żół-
taczka.
Wskazania dodatkowe. Głębokie bóle w okolicy zatok bocznych nosa. Bóle po-
wierzchowne przy czyrakach.
Szczegóty dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów przedniośrodkowego, tylnośrod-
kowego, żołądka.
 IŃTZIAO (ustna) (skrzyżowanie iń przy dziąsłach) VG 28.
Lokalizacja. Pośrodku wędzidelka wargi górnej. W miejscu przejścia dziąsła w
wargę górną, pomiędzy korzeniami środkowych siekaczy.
Wskazania. Padaczka. Stany maniakalne. Melancholia. Zapalenie woreczka Izo-
wego, ropny nieżyt spojówki, zmętnienie rogówki, nadmierne Izawienie. Nieżyt
nosa, zatkanie lub polipy nosa. Zapalenie nerwu twarzowego. Rwa nerwu trójdziel-
nego. Ropnie na twarzy (u dzieci). Owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej, prysz-
ezykowe zapalenie jamy ustnej. Choroby zębów, zapalenie dziąseł. Bóle w okolicy
szyi i potylicy. Bóle w okolicy serca.
Szczegóły dla specjalistów. TZIU zabrania się!
ŻY-SIUE - Che z kanału tylnośrodkowego.
TZI-SIUE kierowana energią ochronną.
PIN-SIUE ochronnej JAN energii organizmu (lewy - prawy).
CHUEJ-SIUE kanałów przedniośrodkowego i tylnośrodkowego.
TZ1N-S1UE - KG tylnośrodkowego i KOM żołądka.

Kanał przedniośrodkowy - Żeń

CHUEJIŃ (łączenie się iń) VC 1.
Lokalizacja. Pośrodku odległości między dolną częścią odbytnicy a nasadą mosz-ny
u mężczyzn lub tylnym spojeniem pochwy u kobiet.
Wskazania. Wszystkie schorzenia okolicy krocza. Zaburzenia cyklu miesiączko-
wego, opuchnięcie warg sromowych, świąd i pocenie się krocza, zapalenie pochwy,
opadnięcie macicy, brak miesiączki (u młodych kobiet). Rzeżączka, zapalenie cewki
moczowej. Impotencja, zmazy patologiczne, moszna i członek chłodne, bóle glowy
członka. Schorzenia odbytnicy, zaparcia, hemoroidy. Utrudnione oddawanie moczu.
Nocne pocenie się. Stan utraty przytomności po silnym przemęczeniu się. Potliwość i
zdrętwienie nóg.
Wskazania dodatkowe. Bóle w okolicy dolnej części odbytnicy (ze świądem).
Szczegóły dla specjalistów. CZUN-SIUE - CZŻUN-ŻEŃ-maj.
CHUEJ-SIUE wszystkich IŃ (kanał nerek wchodzi do środka).
CZŻUAŃ-S1UE - bóle w okolicy pochwy (bez świądu).

CIUJGU (krzywa kość) VC 2.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha. 5 cuni poniżej pępka. Przy górnym brzegu
kości łonowej.
Nie dotykać w 8-m miesiącu ciąży!
Wskazania. Wycieńczenie ogólne. Osłabienie ogólne. Nerwice płciowe. Impo-
tencja, zmazy patologiczne, zapalenie jąder, zapalenie najądrza, wyciek nasienia.
Zapalenie błony śluzowej macicy, pochwłca, białe lub czerwone upławy, nadżerka
szyjki macicy, niewystarczające skurcze macicy po porodzie. Rzeżączka. Świąd i
nadmierne wydzielanie potu w okolicy zewnętrznych organów płciowych. Wzdęcia i
bóle w dolnej części brzucha. Zapalenia pęcherza moczowego, utrudnione odda-

240
wanie moczu lub nietrzymanie moczu, nocne mimowolne moczenie się, bóle pę-
cherza moczowego. Przepukliny. Zaparcie.
Wskazania dodatkowe. Bóle pęcherza moczowego, zanikające przy oddawaniu
moczu z utrudnionym wydalaniem moczu.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego i wątroby.
TZIN-SIUE kanału przedniośrodkowego i trzech KOM IŃ - nogi.
KOS wątroby, śledziony, nerek, żołądka.
KOW wątroby i pęcherza żółciowego.
ZY-S1UE - dolnego połączenia KOW wątroby i pęcherzyka żółciowego.
CZŻUAŃ-S1UE - bóle w cewce moczowej.

CZŻUNTZI (środkowy stopień) VC 3.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha. 4 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Nerwice płciowe. Wlókniaki. Zaburzenia cyklu miesiączkowego,
niepłodność, funkcjonalne krwotoki maciczne, opadnięcie macicy, wypadnięcie
pochwy, zatrzymanie odklejenia się łożyska, upławy, zapalenie sromu, opuchnięcie
wejścia do pochwy. Impotencja, zmazy patologiczne, zapalenie jądra, zapalenie
prostaty, bóle zewnętrznych organów płciowych. Rzeżączka, zapalenie cewki
moczowej. Nietrzymanie moczu, bolesne oddawanie moczu, zbyt częste oddawanie
moczu, krwiomocz. Zapalenie otrzewnej. Wodobrzusze. Wzdęcie dolnej części
brzucha. Zapalenie mięśni brzucha.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przy zapaleniu prostaty; członka bez dokładnego
umiejscowienia; pęcherza moczowego z uczuciem ciężkości w dole brzucha.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Mo pęcherza moczowego.
CHUEJ-SIUE - kanałów przedniośrodkowego, wątroby, nerek, śledziony, żołądka,
pęcherza moczowego, jelita cienkiego, jelita grubego.
TZIN-SIUE przedniośrodkowego z trzema KOS IŃ - nogi i KOS żołądka.
CZŻUŃJAO-SIUE -wilgotny Chłód potęguje stany patologiczne organizmu.
CZŻUAŃ-SIUE - bolesne oddawanie moczu.

GUAŃJUAŃ (zamknięte źródło) VC 4.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 3 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Zmniejsza wrażenie Chłodu w organizmie (przy tonizacji). Choroby
nadmiernego Wiatru - Chłodu (osłabienie kończyn po utracie krwi). Dla leczenia
obrzęków skóry i wzdęć brzucha, spowodowanych zaburzeniem chi w dolnych częściach
ciała. Psychozy. Neurastenia. Napady gorąca w okresie przekwitania. Choroba
nadciśnieniowa. Przewlekłe zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy. Krwotok jelitowy.
Cholera. Glistnica. Czerwonka, krwawa biegunka. Wypadnięcie odbytnicy. Niepłodność,
zaburzenia cyklu miesiączkowego, zapalenie macicy i jej błony śluzowej, zapalenie
przydatków macicy, wypadnięcie macicy lub pochwy, upławy, obfite odchody połogowe,
nieustające wydzieliny poporodowe. Świąd i nadmierne wydzielanie potu
zewnętrznych organów płciowych. Zapalenie nerek, zapalenie cewki moczowej,
krwiomocz, obecność białka w moczu, częste moczenie, stany kurczowe szyjki pę-
cherza moczowego, zatrzymanie oddawania moczu. Wodobrzusze.

241
 Wskazania dodatkowe. Bóle głowy z zawrotami głowy, z uczuciem gorąca na
całym ciele. Bóle: dookoła pępka; jelit ze skurczami; przy oddawaniu moczu, się-
gające pępka; ucisk przy oddawaniu moczu; z utrudnionym oddawaniem moczu i
obecnością krwi w moczu; macicy przy zapaleniu błony śluzowej macicy; pochwowe
ze świądem lub bez świądu, sięgające dołu brzucha; miednicy mniejszej u kobiet.
Szczegóły dla specjalistów. CHUEJ-SIUE trzech IN - kanałów nogi.
TZIN-SIUE - KG i KOM śledziony i kanału przedniośrodkowego.
ŻY-SIUE-MO jelita cienkiego.
FEŃ-SIUE Czżun i Żeń-Maj.
CZŻUŃJAO-SIUE energii ochronnej i soków ciała. Przy osłabieniu ogólnym. Przy
zaburzeniach płciowych.
LAŃ-SIUE - IŃ-JAN-energie (bóle serca, sięgające pleców, wylotowe).

SZYMEŃ (kamienna brama) VC 5.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha. 2 cunie poniżej pępka.
Wskazania. Początkowa clii świecznika dolnego pusta i chłodna u mężczyzn i
kobiet w każdym wieku. Słaby apetyt, krwawe wymioty, przewlekłe zapalenie jelita
cienkiego i okrężnicy, niestrawność, zaburzenia trawienia, biegunka, zaparcie. Nieżyt
jelit cienkich. Ostre nieżytowe zapalenie wyrostka robaczkowego. Wodo-brzusze.
Zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, zaburzenia przy oddawaniu
moczu, bóle cewki moczowej. Brak miesiączki, krwotok maciczny, obfite odchody
połogowe i upławy, zapalenie macicy i jej bony śluzowej, zapalenie przy-datków
macicy, bolesne miesiączkowanie, zaburzenia cyklu miesiączkowego. Zapalenie
prostaty, zapalenie jądra, wciągnięcie jądra, świąd i nadmierne wydzielanie potu
zewnętrznych organów płciowych. Wzdęcia i bolesność brzucha.
Wskazania dodatkowe. Bóle: białej kresy poniżej pępka, sięgające dołu brzucha
(bez świądu).
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Lin - duch kanału przedniośrodkowego.
Mo - świecznika dolnego.
CHUN - energii przepływającej przez kanał przedniośrodkowy.

CICHAJ (morze energii) VC 6.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha. 1,5 cuni poniżej pępka.
Wskazania. Neurastenia. Niestałość emocjonalna. Bezsenność i inne zaburzenia
snu. Astenia. Zmęczenie. Clii pięciu Czżan jest pusta, niewystarczalność chi wła-
ściwej. Przewlekłe schorzenia chi. Ciało wycieńczone, bolesne, zmęczone, puste,
kończyny osłabione. Chory chce umrzeć. Nowotwory. Dychawica oskrzelowa. Choroba
wieńcowa. Śpiączka. Włókniaki jamy ustnej. Wodobrzusze. Zapalenie jelita
cienkiego 5 okrężnicy, kolki jelitowe, brak apetytu, krwotok jelitowy, zapalenie
wyrostka robaczkowego, wzdęcia brzuch, bóle dookoła pępka przy schorzeniach
przewodu pokarmowego. Niewydolność czynnościowa nerek, bezmocz, mocznica,
nocne nietrzymanie moczu, nietrzymanie moczu u dzieci, zapalenie pęcherza
moczowego. Impotencja, skrócenie penisa i moszny, wciągnięcie jądra, zmazy
Kanał przedniośrodkowy
patologiczne. Zaburzenia cyklu miesiączkowego, krwotok maciczny, uplawy, wy-
padnięcie macicy. Bóle przy przepuklinie.
Wskazania dodatkowe. Bóle: głowy z zawrotami głowy lub nieznośne, zmuszające
do położenia się; żołądka z połykaniem powietrza, jelit, sięgająca pępka z
przelewaniem; macicy ze skurczami.
Szczegóły dla specjalistów. TZł-SlUE - IŃ-CY.
CHAJ-CY (dla utworzenia CH1 przez ogrzanie).
ŻY-SIUE kontroli podwzgórza.
DU-LI-CY - Ciao przyspiesza przepływ energii przez kanał przedniosrod-kowy.
DU-Ll-DY okolicy własnej.
CZŻUŃJAO-S1UE - depresja.
IŃTZIAO (brzuszna) (skrzyżowanie iń) VC 7.
Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 1 cuń poniżej pępka.
Wskazania. Psychozy. Depresja poporodowa. Stany utraty świadomości. Zapad-
nięcie ciemiączka u niemowląt. Zapalenie migdałków. Krwotok z nosa. Zaburzenia
cyklu miesiączkowego, niepłodność czynnościowa, upławy, zapalenie błony śluzowej
macicy, odchody połogowe, bolesne miesiączki, długotrwałe wydzieliny poporodowe,
bóle macicy, świąd organów płciowych, zapalenie przydatków macicy. Zapalenie
cewki moczowej, zatrzymanie oddawania moczu. Bóle jajników. Bóle w dole
brzucha, przechodzące na organy płciowe. Kolka jelitowa, wzdęcia brzucha, bóle
pępka.
Wskazania dodatkowe. Bóle pochwowe z wrażeniem ścieśnienia, ze świądem lub
nienormalnym wysiękiem.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Mo świecznika dolnego.
CHUEJ-SIUE - ŻEŃ-CZŻUN-maj.
LAŃ-S1UE - IŃ-JAN energii organizmu.
SZEŃCIUE (miejsce ducha) VC 8.
Lokalizacja. Pośrodku pępka.
Wskazania. Pustka chi. Choroby nadmiernego Wiatru. Zemdlenie, utrata świa-
domości. Wylew krwi do mózgu. Nieprzerywalne tworzenie się mleka. Wodobrzu-
sze. Wzdęcia brzucha. Wzmożona perystaltyka jelit, bóle brzucha, zwłaszcza w
okolicy pępka, zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, niekończąca się biegunka.
Wypadnięcie odbytnicy. Ostre zapalenie otrzewnej. Zimne kończyny.
Wskazania dodatkowe. Bóle żołądka przy opuszczeniu żołądka.
Szczegófy dla specjalistów. CZŻEŃ zabrania siei
CZŻUŃJAO-S1UE kontroli energii.
SZUJFEŃ (rozdział wody) VC 9.
Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 2 cuńie powyżej pępka. Wskazania. Obrzęki.
Wodobrzusze. Zapadnięcie ciemiączka u dzieci. Wylew krwi do mózgu. Krwotok z nosa.
Zaburzenia oddychania z powodu gwałtownego pod-
244
niesienia się chi do jamy klatki piersiowej. Wzdęcie brzucha, brak apetytu. Poły-
kanie powietrza, bóle żołądka, biegunka, zaparcie, wiatry. Bóle przy wypadnięciu
okrężnicy. Okrężny ból na wysokości pępka. Bóle, skurcze i przykurczę mięśni
okolicy lędźwiowej.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-SIUE - 1Ń-JAN-CY.
CHUEJ-SIUE kanałów przedniośrodkowego i wątroby.
CZŻUŃJAO-SIUE kontroluje przemianę wodną. Reguluje zawartość wody w
organizmie.
SIAWAŃ (odźwiernik dolny) VC 10.
Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 2 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Zaburzenia chi na górze i w dole brzucha. Wycieńczenie. Brak ape-
tytu. Wszystkie schorzenia żołądka, słabe trawienie, poszerzenia się lub skurcze
żołądka, wymioty, zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, opadnięcie żołądka. Wzdęcie,
bóle i przelewanie w brzuchu. Skurcze przepony. Krwiomocz.
Wskazania dodatkowe. Bóle brzucha ze ścieśnieniem i wzdęciem.
Szczegófy dla specjalistów. CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, wątroby,
śledziony.
LAŃ-SIUE - IŃ-JAN-CY.
CZŻUAŃ-SIUE ochronna Chi i Soki ciała przez niego docierają do nerek.
TZIAŃLI (odbudować sąsiedztwo) VC 11.
Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 3 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Neurastenia. Zapalenie opłucnej. Niestrawność, wymioty. Skurcze
przepony. Skurczowe drganie mięśni ściany brzusznej. Zapalenie otrzewnej. Wo-
dobrzusze. Zapalenie żołądka, wzdęcie brzucha, biegunka, bóle w okolicy żołądka.
Nerwoból międzyżebrowy. Bóle w okolicy serca z odczuciem chi, płynącej do
górnych części ciała.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - wywiera wpływ na sąsiednie punkty.
CZŻUNWAŃ (odźwiernik środkowy) VC 12.
Lokalizacja. 4 cunie powyżej pępka.
Wskazania. Choroby nadmiernego Wiatru. Bóle w okolicy serca, sięgające pleców.
Wszystkie schorzenia żołądka, krwawe wymioty, bóle żołądka, przełykanie kwaśnej
śliny, wymioty, czkawka, nudności, niestrawność z wzdęciem brzucha, ostre poszerzenie
się żołądka, krwotok żołądkowy, zapalenie żołądka i dwunastnicy, wrzody żołądka
lub dwunastnicy, zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy, skurcze żołądka, biegunka,
zaparcia. Przewlekle schorzenia śledziony z powodu BIN - FEN. Zatykające zapalenie
wątroby, zapalenie przewodów i pęcherzyka żółciowego. Cholera. Psychozy.
Zaburzenia snu. Bóle głowy. Choroba nadciśnieniowa. Silne kołatanie serca.
Skurcze przepony. Zdrętwienie twarzy.
Wskazania dodatkowe. Bóle: płuc i oskrzeli z suchym kaszlem; żołądka, w kształcie
pręcików na wysokości splotu trzewnego; z wymiotami lub połykaniem powietrza;
przy niestrawności żołądka; wątroby i pęcherzyka żółciowego, którym towa-
245
rzyszy żóltaczność biaikówki i śluzówki, żóltaczność skóry przy zapaleniu wątroby;
wątroby i pęcherzyka żółciowego z kurczami; żeber.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-S1UE - Mo niepokoju żołądka.
DU-LI-CY - Se hamuje energię, przepływającą przez kanał przedniośrodkowy.
LAŃ-S1UE sześciu Fu.
IŃ-JAN-CY (przy niezgodności IN i JAN) osierdzia, trzech świeczników.
CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, wątroby, śledziony, żołądka, jelita
cienkiego.
TZ1N-S1UE kanału przedniośrodkowego z KOM śledziony i płuc.
PIN-S1UE ochronnej i odżywczej chi.
U-SZU - Chu łączenia ochronno-mięśniowego połączenia TAJ - IN.
GUAŃ-S1UE kieruj chi do środkowego świecznika.

SZANWAŃ (górny odźwierny) VC 13.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 5 cuni powyżej pępka.
Wskazania. Pełna chi. Zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli. Bóle serca. Zabu-
rzenie działalności żołądka. Odbijanie z żołądka i czkawka, wymioty, nudności, brak
apetytu, bóle, wzdęcia i przelewanie w brzuchu, krwotok żołądkowy, wrzody żo-
łądka, zapalenie żołądka i dwunastnicy, ostre lub przewlekłe zapalenie żołądka,
poszerzenie się lub kurcz żołądka, kolka jelitowa. Zrosty żołądka. Bóle w okolicy
nadbrzusza. Zapalenie otrzewnej. Zapalenie nerek. Przepukliny.
Wskazania dodatkowe. Bóle: żołądka ze skurczami; jelit z kurczami; podczas
okresu z wymiotami.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-SIUE - IŃ-JAN-CY (bóle serca, sięgające pleców).
CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, żołądka, jelita cienkiego.
CZŻUŃJAO-S1UE chi ochronna i odżywcza sięga klatki piersiowej. Kontroluje
wagę ciała.
CZŻUAŃ-S1UE - Bóle gruczołu sutkowego.

TZIUJCIUE (duże miejsce) VC 14.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 6 cuni powyżej pępka.
Wskazania. Lęk. Roztargnienie. Obawy. Zaburzenia pamięci. Padaczka. Psychozy.
Stymuluje działalność mózgu przy zemdleniu. Oddziałuje na splot słoneczny.
Zemdlenia w czasie ciąży (przy nieprawidłowym ułożeniu płodu). Kaszel, krwioplu-cie.
Przepełnienie w piersi. Brak apetytu, czkawka, wymioty. Kwaśny posmak w ustach,
odbijanie z żołądka lub wymioty kwaśnym. Schorzenia żołądka, biegunka. Bóle w
jamie nadbrzusznej. Nieżyt żołądka i jelit. Zapalenie opłucnej, zapalenie oskrzeli.
Zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, kołatanie serca, zaburzenia czynnościowe w
pracy serca. Skurcze przepony. Dysfunkcja dróg żółciowych.
Szczegóły dla specjalistów. ŻY-SIUE - Mo-Siń.

TZIUWEJ (ogon ptaka) VC 15.

Lokalizacja. Środkowa linia brzucha, 1,5 cuni poniżej końca wyrostka mieczy-
kowatego.
 Wskazania. Neurastenia. Psychozy. Padaczka. Chaotyczna świadomość. Porażenie
połowicze, ból sięga zewnętrznego kącika oka. Zapalenie migdałków, nieżyt krtani,
zapalenie gardła. Dychawica oskrzelowa, rozedma płuc, zapalenie opłucnej, obrzęk
płuc, zapalenie oskrzeli, zadyszka, uczucie przepełnienia w piersi. Bóle serca,
kołatanie serca, zapalenie osierdzia. Czkawka, nudności, wymioty, kurcz przełyku
lub żołądka, ostre zapalenie żołądka, biegunka.
Wskazania dodatkowe. Liszaj okolicy lędźwiowej. Bóle: wokół oczu; zewnętrznego
kącika oka; przy chwiejących się zębach (+); okołosercowe z utrudnionym oddychaniem;
białej kresy nad pępkiem; żołądka z uczuciem ciężkości; bóle w formie pręcików na
wysokości splotu trzewnego; żołądka, sięgające pleców.
Szczegóły dla specjalistów. Zabrania się nadmiernego hamowania!
ŻY-SIUE - Lo kanału przedniośrodkowego.
CZŻUAŃ-SIUE - osłabienie ogólne. Boleśność skóry brzucha (-), świąd skóry
brzucha (+).

CZŻUNTIN (środkowy paląc) VC 16.

Lokalizacja. Środkowa linia piersi. Na granicy ciała i wyrostku mieczykowatego
mostka. Na wysokości umocowania VII żebra.
Wskazania. Zatkanie oraz bóle krtani i gardła. Kurcz przełyku, zwężenie przełyku,
zaburzenie połykania. Brak apetytu. Nudności, wymioty, bóle w okolicy żołądka.
Ulewanie się u dzieci. Dychawica oskrzelowa, rozedma płuc, obrzęk płuc, zadyszka,
zastój w płucach. Uczucie ścieśnienia i rozpieranie w piersi i podżebrzu.
Wskazania dodatkowe. Bóle: żołądka z wymiotami; całej klatki piersiowej.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE połączona ze wszystkimi punktami
sąsiednimi.

TAŃCZŻUN (s'rodek piersi) VC 17.

Lokalizacja. Środkowa linia piersi. Na wysokości przymocowania V żebra lub na
wysokości sutek, jeżeli gruczoł sutkowy nie jest zniekształcony.
Nie dotykać w l-m miesiącu ciąży.
Wskazania. Uczucie podnoszenia się chi do górnych części ciała. Obrzęk płuc,
ataki dychawicy oskrzelowej uniemożliwiające zaśnięcie, rozedma płuc, napady
duszności, kaszel, zapalenie oskrzeli. Zwężenie przełyku, czkawka, wymioty. Ulewanie
się u niemowląt. Zapalenie gruczołu sutkowego, niewystarczalność laktacji. Kołatanie
serca i bóle w okolicy serca. Bóle i uczucie skrępowania w piersi. Nerwoból
międzyżebrowy.
Wskazania dodatkowe. Bóle głowy z utrudnieniem oddychania.; gardła pochodzenia
niejasnego; z wrażeniem obecności bolącej kuli, podnoszącego się od dołu; oskrzeli
oraz opłucno-płucne z utrudnionym oddychaniem.
Szczegóły dla specjalistów. CHAI-SIUE - Che morza energii (morze CHI).
CZUN-S1UE - IŃ-CHI.
ŻY-SIUE - Mo świecznika górnego.
CHUEJ-SIUE kanałów: przedniośrodkowego, wątroby, śledziony, serca, trzech
świeczników.
 TZIN-S1UE - Żeń-tzin - KOS: serca, płuc, osierdzia.
LAŃ-SIUE - KG przedniośrodkowego i KOW trzech świeczników. Lo - kanał
osierdzia.
ŻY-S1UE - kontroluje gruczoły płciowe.
CZŻUŃJAO-SIUE - choroby płuc (procesy utleniająco-redukcyjne w płucach, ich
kontrola).
JUJTAN (sala nefrytowa) VC 18.
Lokalizacja. Środkowa linia piersi. Na wysokości umocowania IV żebra.
Wskazania. Dychawica oskrzelowa. Zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, za-
burzenie funkcji oddychania, kaszel napadowy, krwioplucie, rozedma płuc. Bóle w
okolicy serca. Wymioty, ulewanie się u dzieci.
Szczegóły dla specjalistów. LAŃ-SIUE kanałów: płuc, śledziony, serca, osierdzia,
nerek, wątroby.
U-SZU - Chu łączenia ochronno-mięśniowego połączenia TZIUJE - IN.
CZŻUŃJAO-SIUE dla leczenia bezgłosu.
CZŻUAŃ-SIUE dla leczenia oskrzeli. Bóle w mostku.
TZYGUN (czerwony pałac) VC 19.
Lokalizacja. Środkowa linia piersi. Na wysokości umocowania III żebra.
Wskazania. Uczucie unoszenia się chi do górnych części ciała, któremu towa-
rzyszy rozpieranie w piersi i podżebrzu. Opuchnięcie sutków. Kurcz krtani. Gruźlica
płuc, zapalenie opłucnej, dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, kaszel, za-
dyszka. Zwężenie przełyku. Wymioty śluzem lub pokarmem. Krwotok żołądkowy,
wymioty z krwią. Bóle w okolicy serca.
Szczegóły dla specjalistów. Włada okolicą mostka.
CHUAGAJ (pokrywa kwiatowa) VC 20.
Lokalizacja. Pośrodku rękojeści mostka. Na wysokości umocowania II żebra.
Wskazania. Palenie. Dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej,
kaszel. Angina, zapalenie gardła i krtani, kurcz krtani, niemożność przełknięcia
płynów i pokarmów z powodu opuchnięcia gardła, zapalenie migdałków. Uczucie
rozpierania w piersi i podżebrzu.
Wskazania dodatkowe. Bóle gardła przy anginie z utrudnieniem przy przełykaniu
pokarmu i wody.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUŃJAO-SIUE - IŃ-CI dociera do gardła i gardzieli.
SIUAŃTZY (ruchoma skóra) VC 21.
Lokalizacja. Pośrodku rękojeści mostka. W zagłębieniu na wysokości wcięcia
stawowego I żebra.
Wskazania. Zdrętwienie i opuchnięcie gardła, bóle gardła przy połykaniu płynów
i pokarmów, ropień w gardle, zapalenie gardła, nieżyt krtani, zapalenie migdałków.
Zwężenie przełyku, połykanie powietrza, zaburzenia połykania. Niestraw-ność,
kurcze żołądka. Schorzenia płuc, dychawica oskrzelowa, zadyszka, kaszel,
248
zastój w płucach, rozpierające bóle w piersiach i podżebrzu, żebra bolące, bóle za
mostkiem, nerwoból międzyżebrowy. Uczucie podnoszenia się chi do górnych
części ciała.
Wskazania dodatkowe. Bóle: gardła pochodzenia nerwowego lub niejasnego; z
wrażeniem obecności bolesnego dławienia, podchodzącego od dołu; przy anginie z
niemożliwością połykania twardych pokarmów; przełyku przy połykaniu; żołądka z
pieczeniem; w okolicy mostka.
Szczegóły dla specjalistów. CZŻUAŃ-SIUE - CY - ŻEŃ-maj kieruje się do gardła.
CZŻUAŃ - SIUE - bóle żołądka.
TIAŃTU (niebiańska ścieżka) VC 22.
Lokalizacja. Nad wcięciem szyjnym w dołku. Między wewnętrznymi brzegami
mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Wskazania. Bezgłos. Uczucie podnoszenia się chi do górnych części ciała. Prze-
krwienie twarzy. Opuchnięcie śluzówki i przeszkody przy połykaniu w gardle, zapalenie
gardła, nieżyt krtani, skurcze więzadeł głosowych. Zapalenie języka, sztywność języka.
Jąkani e się, dychawica oskrzelowa, zadyszka, zapalenie oskrzeli, ropień płuc,
wydzielenie ropnej plwociny,.suchy kaszel, krwiopłucie. Kurcz przełyku. Wymioty,
zapalenie żołądka i jelit. Zapalenie pęcherzyka żółciowego. Bóle w okolicy serca.
Wskazania dodatkowe. Bóle: przeszkadzające mówić, lecz bez bezgłosu; oskrzeli i
opłucno-płucne; bez konkretnego umiejscowienia.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - ŻEŃ-IŃ-WEJ-maj.
LAŃ-SIUE - IŃ-JAN-CY.
ŻY-SIUE-Czuan - małe „okno nieba".
CZŻUŃJAO-SIUE przepuszcza CY do górnych części ciała. Schorzenia gruczołu
tarczycy.
CZŻUAŃ-SIUE - Bóle gardła pochodzenia nerwowego lub niejasnego.
LAŃCIUAŃ (źródło wstrzemięźliwości) VC 23.
Lokalizacja. Środkowa linia szyi. W szczelinie, tworzonej dolnym brzegiem kości
gnykowej i górnym brzegiem chrząstki tarczycowej nad jej wcięciem.
Wskazania. Głuchoniemota. Zaburzenia mowy, bezgłos, zanik mięśni korzenia
języka. Zapalenie języka, nieżyt krtani, utrudnione połykanie, gardło ściśnięte.
Nacieki lub poszerzenie się żył pod językiem, sztywność lub nadmierna jałowość
języka, pryszczykowe zapalenie jamy ustnej, ślinotok. Silne pragnienie. Zapalenie
oskrzeli, dychawica oskrzelowa, kaszel. Wymioty.
Wskazania dodatkowe. Bóle: gardła przy anginie z wrażeniem opuchnięcia i dła-
wienia; z wrażeniem obrzęku błony śluzowej; pochodzenia nerwowego lub nieja-
snego; przełyku przy połykaniu; języka i jamy ustnej z obrzękiem.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-SIUE - ŻEŃ-maj.
TZIN-SIUE kanału przedniośrodkowego z KOW: serca, osierdzia, nerek, jelita
cienkiego.
LAŃ-SIUE kanału przedniośrodkowego z KOW: serca, osierdzia, nerek, jelita
cienkiego.
249
 LAŃ-SIUE przedniośrodkowego i kanału nerek. U-SZU - Chu
ochronno-mięśniowego połączenia SZAO - IN. CZŻUŃ-JAO-SiUE
dla leczenia chorób jan.
CZŻUAŃ-S1UE dla leczenia pragnienia (przewodzi soki ciała). Bóle języka i jamy
ustnej.
CZENTZIAŃ (zbiornik płynów) VC 24.
Lokalizacja. Środkowa linia twarzy. Pośrodku (w zagłębieniu) bruzdy podbród-
kowe-wargowej.
Wskazania. Histeria. Padaczka. Udzielanie pierwszej pomocy przy wylewach krwi do
mózgu. Porażenie połowicze. Zez, opadnięcie powieki górnej, głuchoniemota,
zdrętwienie skóry twarzy, opadnięcie kącika ust. Obrzęk miękkich tkanek twarzy.
Schorzenia dziąseł i błony śluzowej policzków. Bóle zębów. Szczękościsk. Porażenie
nerwu twarzowego. Silne pragnienie. Cukrzyca. Bóle i przykurczę mięśni głowy i
szyi.
Wskazania dodatkowe na moment aktywności kanatu. Kręcz szyi. Bóle żuchwy lub
zębów żuchwy.
Szczegóły dla specjalistów. TZI-S1UE - Che Żeń-maj.
ŻY-SIUE - Chu łączenia się kanałów przedniośrodkowego i tylnośrodkowego.
DU-LI-CY - Che odpływu z kanału przedniośrodkowego.
CHUEJ-SIUE - CZŻUN-ŻEŃ-DU-maj kanałów: przedniośrodkowego, żołądka,
jelita grubego.
LAŃ-SIUE - 1Ń-JAN-CY; spotykają się lewa i. prawa gałąź kanału żołądka.
Indywidualna miara długości - cuń
W klasycznej medycynie chińskiej istnieje unikatowy system standaryzacji długości,
który można zastosować do różnych części ciała człowieka. Podstawą jest
podział wszystkich części ciała na proporcjonalne odcinki.
Wszystkie próby podziału jakimkolwiek sposobem, na przykład, długości przed-
ramienia lub szerokości brzucha nieuchronnie zaczynają się od poszukiwania wzor-
cowej miary długości, którą można by było zastosować do indywidualnych pro-
porcji ciała człowieka. Starożytni rozwiązali to zadanie opierając się na jego
warunkach i za wzorzec przyjęli odległość, równą odstępowi pomiędzy końcami
fałdek środkowego pałiczka ugiętego środkowego palca: dla mężczyzn - prawej
ręki, dla kobiet - lewej. Długość ta, nazywana „cuń" jest unikatowa: ze standardowej
ilości takich odcinków składa się długość kończyn, części tułowia i głowy.
Jedynym wyjątkiem z tego (jeżeli nie brać pod uwagę ułomności wrodzonych i
nabytych) są proporcje twarzy i uszu.
Z tego wynika, że dłoń, oczywiście, również będzie odpowiadała proporcjom
standardowym, które mogą być dokładnie wykorzystywane przy pomiarach wła-
snego ciała. W ten sposób, na przykład, przy złączonych i wyprostowanych czterech
pacach dłoni, szerokość przy ich podstawie powinna się równać trzy cunie;
szerokość dwóch - półtorej cuni; szerokość złączonych palców wskazującego, środ-
kowego i sercowego - około dwóch cuni.
Jeden cuń będzie się równał szerokości dalszego pałiczka kciuka: również pra-
wego - dla mężczyzn, a lewego - dla kobiet.
Rzeczywiście, taka miara długości zawsze znajduje się w zasięgu ręki.
a) b) DODATEK 3

Terminy i skróty, wykorzystywane

w książce

Lista terminów chińskich

- l cuń; b - 1,5 cuni; c - 2 omie; d - 3 omie.
Ba - osiem, ósmy
Bin - nadmierny, chorobotwórczy
Bu-siue - tonizacja (uaktywnienie) punktu; dodać energię
Chaj-siue - punkt morza energii kanału akumulującego
energię
Che - rzeka (w systemie formacji ochronnej)
Che (cho) - ujście, czysty punkt kontroli energii w kanale
Chu - jezioro, punkt łączenia się kanałów jednego elementu
Chuej-siue - punkt łączenia się kanałów jednej istoty
(wysokości)
Chun - świątynny punkt kontroli przepływu energii przez
kanał
Ciao - przyspieszacz, tonizator
Ciuań - źródło, studnia
Ciuań (juan) - rwący potok, czwarty punkt na jan-kanale,
trzeci - na iń-kanale
Cy (chi) - energia biologiczna organizmu
Czuan- „okno nieba", kanałowy zbiornik energii
Czun-siue - punkt wyjściowy kanału (układu), punkt przypływu
Czżen - ukłucie (działanie akupunkcyjne)
Czżuań-siue - punkt specjalny
Czżun - środek, środkowy
Czżun-maj - naczynie środkowe
Daj-maj - naczynie otaczające
Dań - pęcherzyk żółciowy
Du - tylnośrodkowy
Du-li-cy - punkty, działające w określonym rytmie biologicznym (czasowym)
Dulidy-szu - niezależny punkt zgody (według objawów)
Du-maj - naczynie tylnośrodkowe ;
253
252
Du-siue - punkt - klucz kanału dziedziczno-kontrolującego Taj-jan - duży jan
Er - dwa, drugi Taj-szu-siue - niezależne punkty zgody, duże szu (według obszarów) Tzia
Fej - płuca - oś, podstawa Tziao - trzy świeczniki Tzin - kanał (meridian)
Fen - wiatr Tzin (king) - działający potok, piąty lub czwarty punkt na jan- lub iń-kanale. Tzin
Gań - wątroba; suchość (ting) - źródło, początek, pierwszy lub ostatni punkt kanału Tzin-siue - punkt
Guań-siue - punkt kierowania, kontroli łączenia się kanałów o różnej istocie (poziomie) Tzi-siue - punkt kanału (naczynia)
I -jeden, pierwszy dziedziczno-kontrolującego; punkt koncentracji, skupienia energii Tziu -
In (iong) - strumień (drugi lub przedostatni punkt kanału) przyżeganie Tziue - emocje (kanał seksualności) Tziue-iń - krańcowa iń Tzu -
Iń-ciao-maj - piętowy; unoszące się naczynie noga U - pięć, piąty
Iń-wej-maj - strażnik iń, cudowne naczynie U-sin - punkt w systemie pięciu przemian Wej - żołądek
Jan-min -jasnyjan Że - gorąco, żar Żeń - przedniośrodkowy Żeń-maj -
Jan-tziao-maj -piętowe naczynie podnoszące naczynie przedniośrodkowe Ży-siue - punkt słoneczny
Jan-wej-maj - "strażnik jan"; cudowne naczynie (24-godzinny rytm pracy)
Jao-siue - punkt w systemie sześciu energii
Ju - strumień, nadający się do pływania, trzeci punkt
Juje-siue - punkt, pracujący w rytmie księżycowym Wykorzystane skróty
Lań-siue - punkt połączenia różnych poziomów tego samego kanalu
Len - chłód KG - kanał główny KOW - kanał
Lin - duch powstawania energii w kanale ochronno-wewnętrzny KOS - kanał
Liu - sześć, szósty ochronno-skórny KOM - kanał
Lo - dający odgałęzienie. Punkt łączący energie sprzężonych kanałów ochronno-mięśniowy
Maj - naczynie, kanał łączący. "Cudowny kanał", łączący kanał
Mo - podający do organu, niespokojny
Panguan - pęcherz moczowy
Pi - śledziona
Pin-siue - stabilizator, punkt wyrównania energii
Sań - trzy, trzeci
Si - hamulec
Sia - dół, dolny ^
Siaoczan -jelito cienkie
Siao-siue - punkt rozpraszania energii
Sin - serce
Siue - punkt, aktywny biologicznie
Siuń - ruch
Sy - cztery, czwarty
Szan - góra, górny
Szań-siue - punkt migoczący, działający przy objawach bólowych
Szao-iń - mała iń
Szao-jan - mały jan
Szeń - nerki
Szou - ręka
Szu - dla drenowania, odprowadzająca od kanału
Szy - wilgotność
Taj-iń - duża iń
 Spis treści

Wstęp..................................................................................................... 3

:
Część I. Podstawy medycyny chińskiej w praktyce masażu ................... 7
Część II. Praktyka masażu ..................................................................^.. 25
Rozdział 1. Podstawowe techniki masażu ............................................. 27

)
Rozdział 2. Specjalne techniki masażu .................................................. 33

,
Rozdział 3. Masaż poszczególnych części ciała ..................................... 37

Rozdział 4. Leczenie manualne stawów i kręgosłupa ............................ 51

Rozdział 5. Profilaktyczny ogólnie wzmacniający masaż....................... 55
Rozdział 6. Masaż dzieci........................................................................ 67
Część III. Korekta systemowa według objawów chorobowych .............. 93
Rozdział 7. Patologie „świecznika górnego ........................................... 95
Rozdział 8. Patologie „środkowego świecznika" .................................... 102
Rozdział 9. Patologie „dolnego świecznika" ........................................... 107
Dodatki ................................................................................................... 111
1. Punkty aktywności na kanałach .......................................................... 111
2. Indywidualna miara długości - cuń..................................................... 251

j
3. Terminy i skróty, wykorzystywane w książce ...................................... 253