be.

international
VBO FORUM FEB

17.09.2012

www.beinternational.be

Case LANO

Intercontinentale nichespeler worden was een must

Ruim 90% van zijn tapijten en kunstgras voert Lano uit naar meer dan 70 landen. Vooral sinds de jaren zeventig nam de export exponentieel toe. Een gevolg van de krimpende interne markt, verklaart CEO Joe Lano. Zo kampt de tapijtsector in Belgi momenteel met ongeveer 60% capaciteitsoverschot. Dan zijn er maar weinig andere mogelijkheden dan over de grenzen te kijken.
Met een omzet van zon 70 miljoen binnen het segment van het betere tapijt voor de residentiele markt en die van travel & entertainment, is Lano Carpets een van de betere spelers op de markt van de zachte vloerbekleding. Lano Sports produceert kunstgras. Zoals bij veel kmos deinde Lanos actieradius concentrisch uit. Pas later ging Joe Lano het veel verder zoeken. Het leeuwenaandeel gaat nog altijd naar de Europese markt, de rest vertrekt naar OostEuropa, de VS, Japan en Korea. Welvarende landen waar klanten de middelen hebben voor het duurdere segment. De volumemarkt biedt geen opportuniteiten vanwege de hoge transportkosten. Dus moet je op zoek naar niches waar je de hogere prijs kunt verantwoorden. En waar je met sterke lokale partners een collectie in de markt kunt zetten. Zon samenwerking is voor middelgrote kmos een must omdat de investeringen te groot zijn om eigen kanalen in de markt te integreren.

Joe Lano
CEO

Meer export op maat naar verre nichemarkten compenseert de mindergroei in Europa.

Lano

50 be international - VBO FORUM FEB

Lano

Als CEO ben ik ook commercieel actief waardoor ik beter voeling krijg met onze exportmarkten.
Joe Lano (CEO, Lano)

Differentiren van mastodonten De exportgerichte Belgen hebben volgens Joe Lano het grote voordeel dat ze bereid zijn hun producten aan te passen aan de noden en vereisten van hun potentile afzetmarkten. In tegenstelling tot veel grote landen die halsstarrig blijven focussen op hun lokale markt. Bovendien verplichten onze bescheiden schaalgrootte en de kleine lokale afzetmarkt ons om exibel te zijn en onze grenzen verder te verleggen. Lanos ontwerpteam analyseert in het buitenland de cultuurgebonden kleuren, smaken, stijlen, maten (Japanners kopen bv. enkel vierkante tapijten), grondstofvoorkeuren, kwaliteitsnormen, enz. Hoe verder de exportlanden hoe specieker de verschillen. Daardoor evolueert onze business almaar sterker richting maatwerk omdat het de enige manier is om ons te differentiren van de mastodonten.
Volgens Lano is de exporteur per denitie in het nadeel vanwege de intercontinentale transportkosten. Een klassiek tapijt maken kost nog altijd minder dan het transport. Op kostprijs kun je het niet winnen. Je wordt dus verplicht om een product aan te bieden dat de lokale fabrikanten niet zelf kunnen maken om een voorsprong uit te bouwen. Vandaar onze grootste internationale uitdaging: een lokale, betrouwbare partner vinden waarmee we samen producten ontwikkelen die onze innovatieve sterktes complementair combineren met lokale opportuniteiten. Met succes, want vandaag zijn de verre exportlanden (Japan, VS, Korea,) onze sterkste groeimarkten, terwijl Europa in belang afneemt.

Maatwerk voor verre nichemarkten is kostenverslindend, toch? Jaarlijks investeren we 400.000 euro aan tests en validaties alleen al om aan de verplichte normeringen te voldoen. De grootste Belgische handicaps zijn de loonkosten en de belastingdruk. Onze Belgische arbeiders zijn heel productief, maar de hoge lasten op arbeid hypothekeren onze competitiviteit. In onze Franse productievestiging liggen ze 20% lager dan in Belgi. Dat is geen loonhandicap (netto verdienen Fransen en Belgen evenveel), maar een belastinghandicap.

LANO
Tapijt en kunstgras Plants in Belgi (Harelbeke, Stasegem) en Frankrijk (Forceville) Omzet 2011: VS 2,5 miljoen dollar, Belgi 5,5 miljoen euro Export uit Belgi: ruim 90% (2011) Sterke buitenlandse markten: EU-markt, Oost-Europa, VS, Japan en Korea Toekomst: Zuid-Amerika, China en India, met een grote middenklasse unserved audience

be international - VBO FORUM FEB 51

VBO-analyse

Geert Vancronenburg

Nood aan een competitiviteitsplan

Door Geert Vancronenburg, chief economist van het VBO

Wie is Geert Vancronenburg?

Geert Vancronenburg studeerde af als handelsingenieur aan de Vrije Universiteit Brussel, waar hij ook zijn doctoraat rond technologische transities behaalde. In 2006 ging hij aan de slag bij het VBO, sinds 2011 als chief economist. In deze functie volgt hij de conjunctuur, de begroting van de regering, de concurrentiekracht van de ondernemingen, Hij zetelt voor het VBO ook in de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, evenals in de Indexcommissie.

De afgelopen jaren ging ons concurrentievermogen erop achteruit. Met name in de gendustrialiseerde wereld hebben we in tegenstelling tot Duitsland marktaandelen verloren. Twee factoren zijn hiervoor verantwoordelijk. Ten eerste zijn we er de afgelopen jaren onvoldoende in geslaagd om de stijgende kosten (loonkosten, energie, administratieve lasten, belastingen,) voor de ondernemingen onder controle te houden. Ten tweede gebeurt de transitie naar een groei die meer en meer op innovatie en internationaal ondernemen is gebaseerd, nog te traag in Belgi. In de komende weken en maanden moeten er dan ook ambitieuze maatregelen worden genomen om de concurrentiekracht van onze ondernemingen te versterken.

52 be international - VBO FORUM FEB

VBO

Wie in het buitenland wil slagen, moet prioritair werk maken van een gefocust HR-beleid.
Philippe Lacroix (Managing Director, ManpowerGroup BeLux)

Hoe doet Belgi het op de internationale exportmarkten?

In de afgelopen decennia kon Belgi een hoge welvaart opbouwen dankzij de openheid van onze economie. Natuurlijk hadden we als klein land niet veel keuze: onze thuismarkt is immers beperkt en we beschikken nauwelijks over grondstoffen. Tegelijk speelden we volop onze ideale ligging in het hart van de Europese Unie uit. Belgi groeide dan ook uit tot n van de meest internationaal gerichte economien ter wereld. Met een aandeel van de export in het bruto binnenlands product (bbp) in 2011 van 85% laten we niet alleen grote landen zoals Duitsland (50,1%) en Frankrijk (27%) ver achter ons, maar ook kleinere landen, denk aan Nederland (82,7%), Zwitserland (52,9%) en Finland (39,1%). Een land waarvan de welvaart zo sterk afhangt van het buitenland doet er goed aan om op regelmatige tijdstippen te evalueren of zijn positie niet verzwakt. Het aandeel van de goederenexport in de wereldhandel (inclusief de export binnen de Europese Unie) is een eerste belangrijke indicator. Die wordt bijvoorbeeld ook gebruikt in het kader van het Europees onderzoek naar de macro-economische onevenwichten. Tussen 2000 en 2011 daalde ons aandeel van 2,9% naar 2,7%. Ook andere landen worden met een daling geconfronteerd: in Frankrijk (van 5,1% naar 3,4%) was ze in tegenstelling tot in Duitsland (van 8,6% naar 8,3%) zelfs veel meer uitgesproken. Wanneer we daarentegen enkel de uitvoer buiten de EU in beschouwing nemen, krijgen we een iets genuanceerder beeld: het aandeel van Belgi (van 0,9% naar 1%) en Duitsland (van 4,1% naar 4,3%) stijgt licht, terwijl de daling in Frankrijk (van 2,4% naar 1,7%) wordt bevestigd. Met het groeiende belang van landen zoals China en India is een licht afnemend aandeel in de wereldhandel niet iets om ons dadelijk zorgen over te maken. Het is echter nuttig om ook de evolutie van ons aandeel op de markten van de gendustrialiseerde wereld onder de loep te nemen, want meer dan 80% van onze export is nog altijd voor die landen bestemd. We stellen vast dat we hier tussen 2000 en 2011 marktaandeel hebben verloren (-8%). Frankrijk scoort met een verlies van 15,5% opnieuw veel slechter. Duitsland daarentegen heeft in die periode een ongelofelijke prestatie neergezet: sinds 2000 zag het zijn aandeel op de geindustrialiseerde markten met liefst 26,2% stijgen (zie graek 1).

be international - VBO FORUM FEB 53

ONE OF THE MOST PROFOUND SHIFTS IN YOUR BUSINESS IN DECADES HAS ARRIVED. AND IT LOOKS LIKE THIS.
At first glance, shes an employee working on a tablet. But she also represents a growing number of people who are working their way on their favorite devices. Its good news for companies, considering the significant savings and productivity gains associated with this new way of working. And its great for your team members, who can collaborate better than ever, from anywhereaccessing virtual desktops on their laptops or meeting face-to-face via Cisco Jabber on their tablets. Now, collaboration is enhanced. Employees are untethered. Security is built in. And at the center of it all is the Cisco Intelligent Network. Use your favorite device to learn more at cisco.com/go/yourway.

54 be international - VBO FORUM FEB

VBO-analyse
Graek 1 Verloop van de marktaandelen binnen de gendustrialiseerde wereld tussen 2000 en 2011 (in %; Bron: EC)
30
26,2

20
11,6

10 0 -10
-29,4 -15,5 -13,3 -8,0 -6,9 1,2 -2,2 1,4 2,1 3,8 3,8

6,9

-19,5

-20 -30 GR IT FR FI BE DK UK AT PT NL SE CH ES IE DE

Een laatste vaststelling die we maken, is dat er op het niveau van de handelsbalans (of het verschil tussen de waarde van onze uitvoer en invoer) een groot verschil bestaat tussen de goederen- en de dienstensector. Sinds 2002 is het overschot op onze handelsbalans continu gedaald (van 5,7% naar 1,7% van het bbp in 2011). Het saldo van onze goederenbalans kende echter een veel meer uitgesproken daling (van 4,8% naar -3,3%), terwijl het overschot op de dienstenbalans toenam (van 0,9% naar 5%). Het is echter niet omdat we een overschot op de dienstenbalans boeken, dat er geen knipperlichten branden: de uitvoer van diensten groeide immers relatief traag in Belgi (ongeveer 3,7% per jaar over de afgelopen tien jaar tegenover bijvoorbeeld 8,1% in Ierland, 7% in Duitsland en 6,4% in Finland), waardoor we ook hier marktaandelen verloren (zie ook de studie van Sleuwaegen en

Peeters). Samengevat: het goede nieuws is dat Belgi in tegenstelling tot Griekenland, Itali en zelfs Frankrijk nog altijd een belangrijke exportmachine blijft. Bovendien blijkt dat we de afgelopen jaren op de markten van de niet-gendustrialiseerde wereld niet zoveel slechter scoorden dan bijvoorbeeld een topeconomie als Duitsland. Het schoentje knelt vooral op het niveau van de gendustrialiseerde wereld waar we aanzienlijk aan marktaandeel verliezen, niet op zijn minst ten aanzien van Duitsland.

Belgi blijft nog altijd een belangrijke exportmachine.

be international - VBO FORUM FEB 55

VBO-analyse

Waarom verliest Belgi marktaandelen?

Twee factoren zijn belangrijk om het verlies aan marktaandelen van Belgi te verklaren. Ten eerste zijn we er de afgelopen jaren onvoldoende in geslaagd om de stijgende kosten (loonkosten, energie, administratieve lasten, belastingen,) voor de ondernemingen onder controle te houden. Ten tweede gebeurt de transitie naar een groei die meer en meer op innovatie en internationaal ondernemen is gebaseerd, nog te traag.

Te sterk stijgende kosten

Volgens cijfers van de Europese Commissie groeiden de loonkosten per werknemer in Belgi tussen 2000 en 2011 met gemiddeld 2,6% per jaar. Dat was aanzienlijk hoger dan in Duitsland (1,2%), maar lager dan in Frankrijk (2,7%) en Nederland (3,2%). Ook in de huidige probleemlanden, zoals Griekenland en Spanje, werd een groei van gemiddeld meer dan 3% per jaar geregistreerd (respectievelijk 3,5% en 3,3%). Sinds het uitbreken van de nancile en economische crisis gebeuren er echter enorme verschuivingen binnen de eurozone. De loonkosten in Ierland en Griekenland bijvoorbeeld noteerden in 2011 al respectievelijk 5,7% en 2,7% lager dan in 2008. De Belgische loonkosten daarentegen bleven over dezelfde periode cumulatief stijgen met 5,7%. Als ondernemingen erin slagen om de toenemende loonkosten te compenseren dankzij een stijgende productiviteit, dan hoeven die niet per denitie aanleiding te geven tot een zwakkere concurrentiepositie (en dus exportprestatie). Want in dat geval neemt de druk voor de ondernemingen niet toe om hun afzetprijzen te verhogen. Kijken we echter naar de loonkosten per eenheid product waarin het verloop van de loonkosten per werknemer (zie hierboven) gecorrigeerd wordt voor de evolutie in de productiviteit, dan stellen we vast dat het compenserende effect relatief bescheiden bleef in Belgi: sinds 2000 namen de loonkosten per eenheid product immers nog altijd toe met gemiddeld 2,1% per jaar. In onze buurlanden was het effect ingrijpender. In Duitsland bedroeg de groei van de loonkosten per eenheid product slechts 0,5%, in Frankrijk 2% en in Nederland 2,1%. Kortom, sinds 2000 heeft ons land ten aanzien van onze drie buurlanden een extra loonkostenhandicap opgebouwd van maar liefst 9,5% (zie graek 2). Ten opzichte van Duitsland bedraagt hij zelfs 19%!

Sinds 1996 bouwden we een loonkostenhandicap op van 9,5%.

56 be international - VBO FORUM FEB

Werken met medewerkers op de loonlijst stelt ons in staat betere controle te behouden over de transacties, marketing, verkoop en communicatie.
Benot de Bruyn (CEO, The Canopy)

Graek 2 Verloop van de loonkostenhandicap per eenheid product van Belgi ten opzichte van onze buurlanden (2000 = 100; Bron: EC)
120 115 110 DE 105 100 95 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 FR NL GEM3

Een andere kost die vanwege het energie-intensieve karakter van de Belgische economie sterk doorweegt op de concurrentiepositie, is de energiefactuur. In vergelijking met verschillende andere Europese landen ligt de elektriciteitsprijs in Belgi relatief hoog (zie graek 3). Bovendien stegen de kosten de afgelopen vier jaar met liefst meer dan 30%. Dat is natuurlijk deels te wijten aan de toegenomen grondstoffenprijzen, maar ook aan de aanzienlijke ondersteuning van hernieuwbare energie door de federale (offshore windenergie) en regionale

(zonne-energie) overheden. Zonder grondige bijsturingen aan de manier waarop bijvoorbeeld offshore windenergie wordt gesubsidieerd, is de verwachting dat de elektriciteitsfactuur tegen 2020 zal stijgen met een half miljard euro. Op het niveau van de aardgasprijzen valt de internationale vergelijking gunstiger uit. Enkel in Nederland ligt de prijs nog lager dan bij ons. Bovendien bleef de stijging in Belgi de afgelopen vier jaar al bij al beperkt in vergelijking met andere landen.

be international - VBO FORUM FEB 57

VBO-analyse

Graek 3 Elektriciteitsprijs voor een verbruik tussen 70.000 en 150.000 MWh (in Kilowatt per uur; Bron: Eurostat)
0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 GR FR FI PT NL ES BE DE

eerste semester 2011

eerste semester 2007

Een derde kostencomponent die onze concurrentiepositie ondermijnt, zijn de administratieve lasten waarmee de bedrijven dagelijks worden geconfronteerd. Sinds 2000 zijn er onder andere via Europese druk uiteenlopende inspanningen geleverd om die lasten voor de ondernemingen te verminderen. Dat uit zich ook in de cijfers: terwijl de lasten in 2000 nog gelijk waren aan 2,55% van het bbp, zakten ze in 2008 tot 1,33%. Voor de ondernemingen betekende dat een minderkost van liefst 1,7 miljard euro. De laatste jaren merken we echter dat de administratieve lasten opnieuw toenemen: in 2010 (het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn) vertegenwoordigen ze 1,43% van het bbp, of een jaarlijkse kost voor de ondernemingen van 5,07 miljard euro. Ook de verwachtingen voor 2012 zijn niet gunstig: niettegenstaande het engagement van de federale regering om de administratieve lasten met 30% te verminderen, nam ze de afgelopen maanden al verschillende initiatieven (onder andere bijkomende verzwaring sociale balans, extra rapporteringen inzake oudere werknemers en loonkloof,) die hier lijnrecht tegenin gaan.

58 be international - VBO FORUM FEB

Innovatie en internationaal ondernemen: transitie verloopt nog te traag

Innovatie en internationaal ondernemen worden almaar belangrijker om in de snel veranderende wereld van vandaag en morgen (onder andere globalisering, technologische verandering, strijd tegen de klimaatverandering,) nog het verschil te kunnen maken. In dit kader vormt ons menselijk kapitaal de belangrijkste misschien wel enige grondstof waarover we beschikken. Internationaal gezien scoort ons onderwijssysteem zeker niet slecht: de scholingsgraad van onze bevolking op arbeidsleeftijd ligt hoog en ook op het niveau van de instroom op de arbeidsmarkt slagen we er nog in om ons te onderscheiden (zie graek 4). Toch ondervinden we, meer dan andere landen, problemen om jongeren te orinteren naar die opleidingen waarvoor de vraag vanuit het bedrijfsleven groot is. Zo kwam bijvoorbeeld in 2010 amper 16,6% van de afgestudeerden hoger onderwijs uit de zogenaamde STEM1-richtingen. In Duitsland en Finland bedroeg dit respectievelijk 25,7% en 31,8%. Willen we vermijden dat de schaarste op de arbeidsmarkt onhoudbaar wordt, dan zijn er dringend ingrepen nodig.

Graek 4 Aandeel van hooggeschoolden in 2011 (in % van de leeftijdsgroep; Bron: Eurostat)
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 IT PT AT GR DE FR ES NL BE IE FI 25-64-jarigen 25-34-jarigen

1 Science, technology, engineering and mathematics.

be international - VBO FORUM FEB 59

Every year, 3 million deaths are prevented and 750,000 children are saved from disability*

* Bloom DE et al. World Economics 2005;15-39

GSK Vaccines is a global vaccine research, development and production company, at the cutting edge of innovation.It is made up of a team of experts whose mission is devote themselves to developing and producing innovative prophylactic and therapeutic vaccines for everyone which are essential for good quality of life everywhere. Key supplier of Gavi and Unicef, GSK Vaccines is the only company to work simultaneously on the three WHO priority diseases: AIDS, Tuberculosis and Malaria. Belgium hosts the global headquarters of the vaccine division of the Group with around 7800 employees divided among the three sites: Rixensart, Wavre and Gembloux, which make up one of the largest vaccine research and production centers in Europe. GSK Vaccines represents 1/4 of the global vaccines market and is invested in an R&D-based strategy. This is largely thanks to investments in R&D which allow the company to provide innovative solutions in vaccinology.

the Adjuvant System with the antigen within a vaccine optimises the interaction of the vaccine with the immune system to obtain a better, more targeted immune response. Beyond prevention, Adjuvant System technology is an integral part of GSKs breakthrough Antigen Speci c Cancer Immunotherapeutics (ASCI) programme.

Partnerships
Scienti c, academic and economic partnerships underpinning the activities of GSK Vaccines. The quality and range of its vaccines are the fruit of an approach that is based on the sharing of information and expertise, both internal as external. As proof of the importance of external collaboration, 30% of R&D investments went towards the nancing of external partnerships last year.

Future
The future strategy of GSK Vaccines is based on the same pillars as its initial approach: prioritising R&D, maintaining progress gained in adjuvantation, encouraging transversal partnerships and multiplying synergies with the academic world, public authorities and the economic world. This vision should enable the company to propose new vaccines to protect the world population against important or even novel therapeutic vaccines for use in cancer patients.

Strenghts
GSK Vaccines expects its unique expertise in antigen and Adjuvant System technology to make the difference. The synergy of

Key Figures 2011

Vaccines
11 World Firsts Vaccines in 60 years 1.1 billion doses vaccines to 173 countries in 2011 Approximately 80% of vaccine doses provided to disadvantaged regions at preferential prices 3 million doses per day Over 30 marketed vaccines available worldwide 20 vaccines in clinical development 14 production sites

Employement
12.200 employees worldwide : (Europe/North America/Asia) 7.800 in Belgium = the HQ for research, development and production More than 2.500 scientists

Sales and Investments

4 billion sales ( 3,4 billion) GSK Vaccines represents 26% of the Global Vaccines market GSK Vaccines WW Investments : > 1 billion R&D 747 million ( 521 million in Belgium) - Intern : 641 million - Extern : 106 million Infrastructures : 314 million

60 be international - VBO FORUM FEB Director External and Public Affairs | avenue Fleming 20 - 1300 Wavre | Tel: +32.(0)10.85.51.39 Contact: Pascal Lizin,
For more information, visit the company website: www.gsk.com

VBO-analyse

Toch volstaat een hoge scholingsgraad op zich niet. Ondernemerschap moet er vervolgens voor zorgen dat sterke ideen en kennis zich vertalen in innovatieve producten en diensten. Internationale rangschikkingen tonen echter jaar na jaar aan dat slechts weinigen zich in Belgi (ook in Duitsland trouwens!) geroepen voelen om met een eigen onderneming te starten. Daarnaast moet ons ondernemerschap zich meer en meer een

internationaal karakter toe-eigenen: het gros van de economische groei in de wereld situeert zich immers buiten Europa. Ook op dat vlak merken we verschuivingen, maar de verandering gebeurt langzaam: bijna 80% van onze export gaat nog altijd naar de Europese landen (zie graek 5). Landen zoals Finland, Duitsland en zelfs het Verenigd Koninkrijk richten zich al veel duidelijker naar de opkomende economien.

Graek 5 Samenstelling van de Belgische export naar bestemming (in %; Bron: NBB)
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
55% 54% 51% 52% 51% 49% 50% 49% 50% 50% 50% 50% 50% 51% 51% 49% 49% 10% 6% 10% 6% 10% 7% 8% 7% 10% 7% 10% 8% 9% 8% 10% 8% 10% 7% 10% 7% 10% 7% 9% 6% 10% 6% 9% 6% 10% 6% 12% 7% 29% 13% 7% 29%

27%

28%

29%

30%

30%

30%

31%

31%

31%

31%

30%

31%

32%

31%

29%

buurlanden

Afrika

Azi

Amerika

overige Europese landen

Australi en Oceani

Menselijk kapitaal als differentiator voor internationale groei.

be international - VBO FORUM FEB 61

VBO-analyse

Aanzet tot bijsturingen

Vanwege het belang van het buitenland voor onze welvaart is er dringend nood aan een coherente strategie, uitgedragen door de federale overheid en de regios, om de concurrentiepositie van onze ondernemingen te versterken. Verschillende bouwstenen zijn in dit kader belangrijk.

1// 2// 3//

Loonkostenhandicap afbouwen De sinds 1996 opgebouwde loonkostenhandicap moet opnieuw worden afgebouwd. Bovendien moet er meer zekerheid in ons loonvormingssysteem worden ingebouwd. Zo kunnen we vermijden dat structurele loonkostenontsporingen ten opzichte van onze voornaamste handelspartners zich in de toekomst herhalen. De Europese aanbevelingen die onder meer oproepen om ons indexsysteem te hervormen, om het correctiemechanisme in de wet van 96 te versterken en om all-in-loonakkoorden te veralgemenen, moeten worden uitgevoerd. Even zo goed dringt de modernisering van onze arbeidsorganisatie (onder andere op het vlak van overuren, deeltijdse en tijdelijke arbeid,) zich op, zodat ondernemingen zich vlotter (en zonder dat dit gepaard gaat met extra kosten) kunnen aanpassen aan de snel wijzigende context. Drukken elektriciteitsfactuur De sterke stijging van de elektriciteitsfactuur moet worden afgeremd. In dit kader moeten bijvoorbeeld de federale en regionale hefngen worden hervormd en geplafonneerd. Op die manier blijft de concurrentiepositie van onder meer de energie-intensieve industrie gevrijwaard. Bovendien is er nood aan een globale visie rond ons energiesysteem (onder andere betreffende de toekomstige energiemix, het vergunningenbeleid,). Op die manier zou er opnieuw meer worden genvesteerd in ons land met alle positieve gevolgen van dien op het niveau van de elektriciteitsprijs en onze bevoorradingszekerheid.

30% minder administratieve lasten De doelstelling uit het federale regeerakkoord om de administratieve lasten met 30% te verminderen, moet onverminderd worden gerealiseerd. In dit kader moet het only once-principe, waarbij informatie slechts n keer aan de ondernemingen wordt gevraagd (en niet verschillende keren, zoals vandaag nog soms het geval is), worden veralgemeend. Het bekomen van vergunningen kan eveneens veel vlotter. Een performante en efcinte douane evenals het beter integreren van elektronische facturering staan hoog op de prioriteitenlijst van onze Belgische ondernemingen.

62 be international - VBO FORUM FEB

Voor ons is internationaal ondernemen niet enkel exporteren, maar ook gebruikmaken van internationale resources.
Roeland Vandekerkhove (CEO, into it)

4//
Meer investeren in onderzoek & ontwikkeling en in infrastructuur Bij de jaarlijkse begrotingsbesprekingen moeten de federale en regionale overheden meer nog dan vandaag het geval is duidelijke keuzes maken. In vergelijking met andere landen investeert ons land relatief weinig in onderzoek & ontwikkeling en in infrastructuur (zie graek 6). Nochtans zijn die domeinen, samen met onderwijs, van cruciaal belang om onze potentile groei op te krikken. Een hoger investeringsritme mag echter niet gepaard gaan met een nog verdere stijging van de belastingdruk. Die behoort in Belgi immers al tot de hoogste ter wereld. Een meer efcinte overheid en hervormingen op het niveau van de sociale zekerheid moeten helpen om de nodige middelen hiervoor vrij te maken.

Graek 6 Publieke investeringen in groeibevorderende activiteiten (in % van het bbp; Bron: Eurostat)
12 10 8 6 4 2 0
0,9 DE 0,6 IT 0,9 0,8 0,7 0,7 PT 0,8 FR 0,7 ES 1,0 NL 1,1 FI 0,6 IE 1,7 2,5 1,2 2,8 3,4 1,7 3,0 4,5 3,8 2,8 4,0

5,1

4,7

6,0

5,3

6,6

5,8

5,9

5,0

5,9

6,8

6,5

onderzoek en ontwikkeling onderwijs infrastructuur

AT EUROZONE BE

be international - VBO FORUM FEB 63

Case MITHRA PHARMACEUTICALS

Th.Strickaert

Met respect lokaal integreren

Franois Fornieri
CEO

Belgi en Luxemburg zijn kleine markten binnen de farmaceutische sector. Als we vroeg of laat niet willen verdwijnen, dan is internationaliseren de enige optie, motiveert Franois Fornieri, CEO van Mithra Pharmaceuticals, de buitenlandse expansie. Vorig jaar realiseerde Mithra ruim 14,6% van zijn omzet in het buitenland. Binnen 5 jaar moet dat de helft zijn, en nog eens 5 jaar verder 90%. We hebben distributieakkoorden in 43 landen en in 23 daarvan verkopen we vandaag al effectief, zegt Fornieri, die zijn ambitie niet onder stoelen of banken steekt. De komende jaren moet Mithra uitgroeien tot een multinationale challenger binnen zijn niche. De plannen om volwaardige buitenlandse dochterondernemingen op te richten in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Brazili, Chili en Maleisi, krijgen langzaam maar zeker vorm.
Mithra Pharmaceuticals

Het top-downmodel waarbij farmareuzen hun businessmodel opdringen, is voorgoed verleden tijd

64 be international - VBO FORUM FEB

Integreer je business op maat van de lokale culturele, economische, sociale en politieke context.
Franois Fornieri (CEO, MITHRA PHARMACEUTICALS)

Langzaam, omdat je elk land vanuit zijn eigenheid moet benaderen en respecteren. Het top-downmodel waarbij farmareuzen hun businessmodel opdringen, is voorgoed verleden tijd. Het heeft trouwens nooit echt gewerkt omdat er niet op de juiste behoeften werd ingespeeld. Als ondernemer moet je ter plaatse de temperatuur opmeten Fornieri heeft al 15 economische missies achter de kiezen zodat je de business op maat van de lokale context (cultureel, economisch, sociaal en politiek) kunt integreren. Ons product is bovendien extra gevoelig voor lokale normen en waarden.

Ik functioneer niet comfortabel in een model dat ik niet beheers. Ik wil zeker zijn van mijn stuk, vertrouwen in de haalbaarheid en werkbaarheid van de modus operandi die we introduceren. Daarom ook omringt Fornieri zich als ondernemer met de beste mensen, sterker: Met specialisten die gedreven worden door dezelfde passie en zin voor internationaal ondernemen. Zo verzamelde Mithra zon 20 zelfstandige ondernemers om zich heen die met visie de groei en expansie van de groep begeleiden en ondersteunen.

Beproefd model lokaal verankeren De landen kiest Fornieri in functie van hun sociale of politieke stabiliteit. En het economisch draagvlak. Doel is om in elk land of regio met eigen mensen een kenniscentrum op te zetten dat vervolgens samen met lokale partners de business in het juiste tempo uitrolt. Behalve in Nederland. In deze uitgesproken tender-gedreven markt trouwens, tendering wordt op termijn de trend in Europa, let op mijn woorden mikken we op een acquisitie om de specieke kennis in te kopen. Samengevat neemt Fornieri de tijd om het beproefde model van Mithra, een succes in Belgi dankzij de sterke economische, academische en culturele verankering, in het buitenland te reproduceren.

MITHRA PHARMACEUTICALS
Farma: Belgisch marktleider voor orale anticonceptie HQ: Luik Omzet 2011: 17,143 miljoen euro (2011) Export uit Belgi: 2,5 miljoen euro (2011) Sterke buitenlandse markten: voormalige Oostbloklanden Toekomst: Brazili, Maleisi, Frankrijk, Duitsland en Nederland

be international - VBO FORUM FEB 65

International Business Institute

IBI

Albert CLUCKERS

Rudi THOMAES

Internationaal ondernemen kun je leren

International Business Institute in oktober van start
Binnen enkele weken start het International Business Institute (IBI). De gerichte opleiding internationaal ondernemen beoogt vooral een grondige upgrade van de kennis en heeft tegelijk de ambitie om uit te groeien tot het competentiecentrum voor internationale handel.
Een vrij recente OESO-studie (*) toont aan dat vooral beperkte (nancile) middelen en internationale contacten in combinatie met een gebrek aan internationaal managementvaardigheden en kennis een rem zetten op de buitenlandse ambities en slaagkansen van de kmos. Anderzijds wijst de studie van prof. dr. Leo Sleuwaegen (KULeuven en Vlerick Management School) dat de Belgische kmos goed zijn voor liefst 50% van onze exportgroei en dat een signicant deel van die groei op het conto staat van nieuwe exporteurs (d.w.z. Belgische kmos die voordien nog niet exporteerden). Bovendien dragen deze nieuwe exporteurs, in tegenstelling tot de grote bestaande uitvoerders, positief bij tot de creatie van jobs in ons land. Een andere studie uit 2009 van het Flanders District of Creativity stelt bovendien dat internationalisering, samen met research en innovatievermogen, de levenskansen van een onderneming verhogen. Internationalisering is dus meer dan ooit een belangrijk aandachtspunt. Maar is het ook een prioriteit bij de ondernemingen? Die vraag hebben we ons natuurlijk ook gesteld, zegt Rudi Thomaes, secretaris-generaal van ICC Belgium, de initiatiefnemer achter het IBI. Iedereen heeft het immers over het tekort aan ingenieurs. Of breder: het tekort aan de zogenaamde STEM-skills (science, technology, engineering, mathematics). Terecht. Maar uit een enqute die Accenture in opdracht van het VBO zopas uitvoerde, blijkt dat voor bedrijfsleiders in Europa het veruit meest strategische n het meest nijpende tekort (65% van de respondenten, tegenover 46% voor STEM-skills) zich in de hoek van de internationale business skills bevindt. We moeten dus dringend een grote cohorte professionals met die competenties vormen.

66 be international - VBO FORUM FEB

IBI

Het International Business Institute moet uitgroeien tot het competentiecentrum voor internationale handel
Rudi Thomaes
(ICC Belgium)

Nood aan degelijke voorbereiding

Belgi mag dan wel een exportland bij uitstek zijn, het vormingsaanbod voor kaderleden die in hun bedrijf verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen van activiteiten in het buitenland, is heel beperkt. De International Chamber of Commerce (ICC) Belgium peilde in januari 2010 al bij een 50-tal geselecteerde ondernemingen naar de vormingsbehoeftes op het vlak van internationalisering. Diezelfde enqute werd tevens verspreid via de Kamers van Koophandel. Daaruit bleek dat 77,5% van de geselecteerde groep ondernemingen en 54% van de respondenten uit de enqute van de Kamers een beroep deden op externe opleidingen. Een duidelijke meerderheid van de respondenten (58% van de geselecteerde bedrijven en 54% bij de bevraging via de Kamers) vond echter dat de aangeboden opleidingen niet volstonden. Met die verschillende spanningsvelden voor ogen besliste de ICC Belgium om zelf, in samenwerking met de Federatie van de Belgische Kamers van Koophandel, een Engelstalig, modulair en papierloos vormingsprogramma samen te stellen dat zich concentreert op themas die te maken hebben met internationaal zakendoen. De opleiding zal plaatsvinden binnen het kader van het speciaal daartoe opgerichte International Business Institute en kan streaming en op locatie worden gevolgd. Albert Cluckers, directeur van het opleidingsprogramma en tot zijn pensioen Inspector General and Global Head of Compliance bij ING Europe, wijst erop dat de meeste bedrijven in Belgi hele goede producten maken, maar zich te vaak zonder degelijke voorbereiding in een internationaal avontuur storten. Je kunt je producten niet klakkeloos op dezelfde manier in een andere, buitenlandse markt zetten. Bovendien onderschat men hoeveel verschillende facetten, die onder meer betrekking hebben op juridische, nancile en logistieke aspecten, er komen kijken bij internationale handel.

(*) OESO 2009 Top Barriers and Drivers to SME Internationalisation

be international - VBO FORUM FEB 67

IBI

experience is our capital - VBO FORUM FEB

International Business Institute

Het brede tekort aan internationale managementskills remt de noodzakelijke internationalisering van onze Belgische kmos.

Albert Cluckers

(International Business Institute)

Competentiecentrum internationaal zakendoen

Het is echter niet de ambitie van het IBI om met dit programma specialisten in internationale handel af te leveren. Daarvoor is de thematiek te complex en het aantal vormingsuren te beperkt. De opleiding voorziet vooral in een grondige upgrading van de kennis, verduidelijkt Cluckers. De deelnemers zullen wel degelijk beslagen op het internationale ijs komen: De sprekers zijn zeer zorgvuldig gekozen, op basis van hun deskundigheid en praktijkervaring n capaciteit om moeilijke materie boeiend over te brengen. En het programma is zodanig opgebouwd dat de deelnemers noodzakelijke inzichten meekrijgen over een waaier aan onderwerpen. Het laat hen toe om, als ze gedetailleerder op n bepaald aspect willen doorgaan, de juiste kanalen te vinden. Het is overigens niet de bedoeling om het IBI te beperken tot dit ene executive programme. Die opleiding is een aanzet en een zeer degelijke basis, maar we willen graag uitgroeien tot het competentiecentrum voor internationale handel. Nu zit de kennis immers verspreid en is het niet altijd duidelijk wie waar mee bezig is. Daar willen we iets aan doen. Niet in concurrentie met bestaande instituten, maar in nauwe samenwerking met hen, vat Thomaes samen.

IBI Praktisch
Het International Trade Executive Programme 2012-2013, de voorstelling van de 20 gastdocenten en alle praktische informatie is gebundeld in een overzichtelijke brochure. Vraag ze op bij: International Business Institute c/o ICC Belgium Stuiversstraat 8 1000 Brussel + 32 2 515 08 44 ibi@iccbelgium.be www.iccbelgium.be/ibi

be international - VBO FORUM FEB 69

Case ORFIT INDUSTRIES

Ort Industries

"Ik zie geen grenzen"

Tijdens de eerste helft van 2012 steeg de omzet van Ort Industries met liefst 30%. Dankzij een doorgedreven exportstrategie met hoogkwalitatieve en innovatieve producten remt Steven Cuypers, CEO van Ort Industries, de groei van de concurrentie. En winnen we marktaandeel op hun conto. Ook al zijn we soms een stuk duurder. De born global startte in 1983 en opereert momenteel in zon 80 landen. Innovatie plus internationalisering is de winnende combinatie voor Belgische, bij uitbreiding Europese bedrijven.
Ort Industries maakt met behulp van immobilisatiemaskers radiotherapie comfortabeler en efcinter voor kankerpatinten. Vanwege die nichemarkt waren we van bij de start genoodzaakt om te internationaliseren. Met de focus op die landen waar nood is aan onze producten en waar de technologische gezondheidszorg voldoende gevorderd en toegankelijk is. En dat zijn niet uitsluitend de meest welvarende of bereikbare markten. Denk aan Iran, Cuba, Angola en Kenia. Precies om ook minder ver gevorderde landen te kunnen bedienen, differentieerde Ort Industries zijn productaanbod. Moeilijke markten schrikken ons niet af omdat ze over een groot groeipotentieel beschikken. Maar zon strategie vergt tijd, doorzettingsvermogen en een langetermijnvisie.

Steven Cuypers
CEO

Innovatie plus internationalisering is de winnende combinatie voor Belgische bedrijven.

Ort Industries

70 be international - VBO FORUM FEB

Als je product het olympisch minimum haalt, hoef je niet te vrezen om ook moeilijke markten te penetreren.
Steven Cuypers (CEO, Ort Industries)

Vreemde zakenculturen incorporeren Grenzen vormen geen hindernis, het vinden van geschikt personeel des te meer. Het is volgens Cuypers een absolute must om in de beginfase de nieuwe markt maximaal te ondersteunen. Kennis en ervaring zijn onontbeerlijk. Maar even zo goed moeten onze medewerkers openstaan voor vreemde zakenculturen en bereid zijn daar mee in te stappen dat betekent niet dat ze die cultuur moeten aanvaarden. Een voorbeeld: India wordt sterk gedreven door lokale netwerken, tussenlagen die uw prijssetting bepalen. Zelf gaan we nooit een corruptieavontuur aan, maar we weten pertinent zeker dat onze lokale distributeurs zich wel moeten plooien naar die specieke economische realiteit. In Noord-Amerika verwachten de klanten dan weer een veel hoger serviceniveau dan wij Europeanen. Ook die houding moeten we ons eigen maken.

Delokaliseren is geen optie, want Ort wil zijn technologie, knowhow en innovatiekracht niet te grabbel gooien. Welke strategie je ook kiest, het beschermen van intellectuele eigendom is een must. In China bv. moeten je merken al beschermd zijn nog vr je van start gaat. Wie dat niet doet, riskeert dat een ander gaat lopen met je succesvol product. Laat je in ieder geval professioneel begeleiden is Cuypers advies, want wetten en regels lopen sterk uiteen. Inzake octrooien is hij voorstander van publicatie. Het schrikt concurrenten af en in bepaalde markten dwingt het respect af voor je product. Ten slotte heb je bij conict een been om op te staan.

ORFIT INDUSTRIES
Medische hulpmiddelen - radiotherapie HQ in Belgi (Wijnegem), dochter in de VS en op termijn in Brazili Omzet 2011: 11,9 miljoen euro Export uit Belgi: actief in zon 80 landen Sterke buitenlandse markten: Europa, VS, India Toekomst: Midden-Afrika, Latijns-Amerika, China en Rusland

be international - VBO FORUM FEB 71

Go Business Award

Jong businessgeweld Business met sterke ideen AWARD

powered by FEB

Klaar om de wereld te veroveren

De Go Business Award, een initiatief van het VBO, beloont het businessplan met het sterkste (internationaal) slaagpotentieel. We verzamelden het jonge geweld van vier businessschools rond de tafel en peilden naar hun drijfveren en verwachtingen. In het Engels - of course - en met de focus op de internationale dimensie.
Het is opvallend met hoeveel zin voor realiteit de jonge twintigers hun businessidee en -model kneden en ontwikkelen. Keihard werken, 7 op 7 schrikt hen niet af Dat hoort er bij, toch? Veel tijd om les te volgen is er evenmin: Je moet al eens buiten de lijnen kleuren of zelfs tegen de stroom van de school in zwemmen om boven de middenmoot uit te stijgen. Internationaal ondernemen is niet voor mainstreamers en je krijgt het uiteindelijk pas echt in de vingers door het te doen. Met boeken lezen en theoretische kennis verzamelen alleen kom je er zeker niet, spreekt Frederik (Antwerp Management School /AMS) uit ervaring. In de praktijk bots je pas op echte problemen, groot en klein, en leer je ze zelf overwinnen. Wie niet durft, komt niet verder. Ook ondernemen moet je leren door het te doen. Elk team is rotsvast overtuigd van de slaagkansen van zijn businessconcept (zie inzet). Een award winnen kan de zelfzekerheid, maar bovenal het vertrouwen bij potentile business angels en klanten, alleen maar versterken. Zelfs als we niet winnen, helpt deelnemen om ons project te challengen en het op de kaart te zetten, klinkt het in koor. De internationale dimensie van elk plan lijkt de logica zelf. Als consumenten noemenswaardige druk op de energieproducenten willen uitoefenen, moet dat op een internationale schaal. Zo niet blijft het effect te oppervlakkig en kun je de wereld niet verbeteren, steekt Cline (HEC Management School Universit de Lige/ HEC-ULg) van wal. Maar eerst moet je uiteraard de verschillende markten en hun mechanismen uitermate goed begrijpen. Bovendien verschillen de nationale regelgevingen soms aanzienlijk, wat onze strategie er niet eenvoudiger op maakt. Daarom starten we met Belgi om daarna de grenzen over te steken. Ook de andere teams starten lokaal, maar mikken internationaal. We hebben weinig keuze, zegt Adrien (Louvain School of Management/UCL). Al onze potentile klanten zijn multinationals. Toch focussen we eerst op Europa, daarna is de sky the limit. Het team achter Sacha (Solvay Brussels School of Economics and Management/Solvay) is al ruim een jaar actief, en zit nu in testfase in een grootstad. Daarna is uitbreiding op elke schaal mogelijk.

72 be international - VBO FORUM FEB

Ondernemen is durven. Ga voor een idee. Problemen los je onderweg op

Internationaliseren is een must

Toch blijft het zaak om realistisch te blijven. Link een idee altijd direct met de markt, tipt Brieuc (UCL). Zelfs de meest innovatieve ideen maken weinig kans als de nood of vraag er niet is, of als de markt er niet voor openstaat. Dat betekent niet dat je niet out of the box mag denken. Nicolas: Wel integendeel. Op voorwaarde dat een knotsgek idee of concept gedragen wordt door doordachte visie en strategie. We leven niet het leven van een modale student, lacht de groep. Veel tijd om uit te gaan rest er niet. Bovendien proberen we ook in het buitenland te netwerken en ervaring op te doen, zeggen Lara en Cline (HEC-ULg). Buitenlandse contacten verbreden je inzicht, inspireren en stimuleren je verlangen om af te wijken van de platgetreden paden in je eigen land. En versterken het zelfvertrouwen, weet Frederik (AMS). Onderschat niet hoe moeilijk het is om in jezelf en je idee te blijven geloven, zeker als het moeilijk gaat. Globaal ondernemen is een must, beklemtonen ook Sacha en Dirk (Solvay). Overal ter wereld krijgen mensen tegelijk dezelfde ideen omdat ze met dezelfde problemen worden geconfronteerd. En de technologie verspreidt die innovatieve concepten razendsnel. Als je een voorsprong wilt uitbouwen en behouden, dan is er maar n optie: internationaliseren. Kom met je idee naar buiten, gaat Adrien (UCL) voort. In een eerste reex wil je het beschermen. Fout. Beter een klein stuk van een grote taart dan een groot stuk van een kleine. Mijn advies: blijf op je hoede, maar deel je idee. Zo krijg je een vruchtbaar klankbord, wek je interesse en kun je steun krijgen van doorgewinterde ondernemers. En dankzij de crisis is de nood aan creativiteit en innovatie groot.

VBO

VBO

be international - VBO FORUM FEB 73

Experience, in condence

www.cottyn.eu
COTTYN is een onafhankelijk advocatenkantoor met een jarenlange expertise en uitgebreide knowhow in diverse geledingen van het recht. COTTYN levert een volledige zakelijke service aan ondernemingen, overheden, nancile instellingen en particulieren, over de taal- en landsgrenzen heen. Wij zijn ervan overtuigd dat wij ook voor u een meerwaarde kunnen betekenen. Ondernemen wordt immers steeds complexer en daarbij worden niet zelden de nationale grenzen overschreden. Naast haar eigen kantoren in Belgi, Oekrane, Oostenrijk, Polen, Slovakije en Tsjechi beschikt COTTYN over een ruim netwerk van vaste en gespecialiseerde correspondenten in binnen- en buitenland waarmee zeer nauw wordt samengewerkt. Op die manier kan ons kantoor u begeleiden bij de meest diverse nationale en internationale contracten en transacties. COTTYN biedt snelle, doelgerichte en kwalitatieve oplossingen van hoog niveau, aan competitieve tarieven. Met haar groep gespecialiseerde medewerkers en een efcinte structuur kan COTTYN een passende invulling geven aan alle actuele en toekomstgerichte aspecten van juridische dienstverlening. Dit geldt zowel voor een gepersonaliseerd juridisch advies, transactionele begeleiding alsook voor de voorbereiding en de resultaatgerichte behandeling van uw dossier voor de rechtbank. COTTYN verleent bijstand in de meest diverse domeinen van het recht zoals daar zijn vastgoedrecht, hernieuwbare energie, intellectuele eigendom, arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht, scaal recht, bouwrecht, publiek en administratief recht, vennootschapsrecht en M&A, projectnanciering en handelsrecht.

COTTYN AALST Leopoldlaan 32A, bus 1-2 9300 Aalst T: 053 77 36 35 F: 053 77 92 66 E: info-aalst@cottyn.eu COTTYN BRUSSEL Waterloolaan 34 1000 Brussel T: 02 626 21 60 F: 02 646 00 08 E: info-brussels@cottyn.eu

COTTYN WARSCHAU E: info-warszawa@cottyn.pl COTTYN BRATISLAVA E: info-bratislava@cottyn.eu COTTYN KIEV E: info-kyiv@cottyn.eu COTTYN WENEN E: info-wien@cottyn.eu COTTYN PRAAG E: info-praha@cottyn.eu

experience is our capital - VBO FORUM FEB

Go Business Award Competitie stimuleert innovatie

Het nijpende tekort aan nancile middelen daagt de jongeren uit om nog beter te doen. Competitie is de essentie van ondernemen en innoveren, bevestigen Gilles (AMS) en Dirk (Solvay). Hoe groter de druk, hoe meer kaf er van het koren wordt gescheiden en hoe beter het eindresultaat. Om af te ronden: wat is het meest kritieke element voor het welslagen van jullie internationaal businessplan? De innovatiegraad van het businessmodel, zegt Gilles (AMS) resoluut. Adrien (UCL): Zorgen dat onze toekomstige klanten openstaan voor het revolutionaire product. Cline en Lara (HEC-ULg): Een gemeenschappelijke deler vinden in de verschillende nationale elektriciteitsreguleringen. Sacha (Solvay): Tegemoet komen aan een van de vier basisbehoeftes uit de Maslow-piramide: eten, slapen, ademen en voortplanten. Firstsight speelt in op de voortplanting.

Business Business
AWARD AWARD
powered by FEB powered by FEB

businessplannen in een notendop

#1 Origami Factory
Imagine IMAGIRO, a foldable design chair. Imagine you can print different artworks onto every single surface of this chair. Imagine these artworks are made by other artists or even yourself. Imagine you as one of these artists, earning part of the revenue generated by your artwork...now imagine one single webstore and a company that produces all these products. Dear reader/listener/observer, welcome to the Origami Factory, a company that offers the world affordable and co-created design furniture.

Info@origami-factory.com www.origami-factory.com Nicolas Faes 2012 +32 478 62 63 33

IMAGIRO BY ORIGAMI FACTORY

www.beinternational.be/awards/ams

be international - VBO FORUM FEB 75

Applications 2013
A grant from the Prince Albert Fund represents a once-in-a-lifetime experience for talented Belgian professionals. Boost your career and discover a new professional environment abroad. Manage a 12-month business project outside Western Europe for a Belgian company. The choice of project as well as the destination is your own. To carry out the project, the Fund grants you 22.000 (tax-free compensation).

Applications 2013 start October 1st 2012 until January 14th 2013.
Want to know more, join us on October 23rd 2012 at 7PM in the VBO/FEB Ofces (Rue Ravensteinstraat 4, 1000 Brussels). Alumni will share experiences, opportunity to network.

www.princealbertfund.be
Minder koudwatervrees dankzij Prins Albertfonds
De CEO van FYBO Group, John Rollier, ruilde zijn baan bij Tractebel Engineering voor een stage bij het Prins Albertfonds. Een scharnierpunt in zijn loopbaan, want daar kreeg hij de microbe voor internationaal ondernemen te pakken. Tijdens zijn stage was hij verantwoordelijk voor de export naar de regio Azi-Stille Oceaan van Stow (productie van industrile racks). Daarna werd hij bouwplaatsleider van het Belgische paviljoen op de expo van Shanghai. Met die ervaring ging hij vervolgens aan de slag als ondernemer. Rollier steekt zijn ambitie met zijn eigen born global niet onder stoelen of banken: Ons doel is de referentie in onze nichesector te worden. FYBO Group die Pierre Rousseaux en John Rollier in 2009 in Azi oprichtten, groeide snel uit tot een belangrijke speler in de sector van het op een aluminium frame gespannen bedrukt textiel. Aanvankelijk steunde onze activiteit op de sourcing van een uitgebreid productengamma in China om door te verkopen in Europa. Maar dat businessmodel leverde onvoldoende toegevoegde waarde. Daarom startten we met een eigen, gedelokaliseerde productlijn. Het grootste obstakel voor internationaal ondernemen? De koudwatervrees. Moeilijk hoor om uit je comfortzone te treden om een onzekere toekomst tegemoet te gaan. Maar succes hangt van veel meer factoren af. Zo is het uitermate belangrijk om de markt waarop je verkoopt te doorgronden en kritisch te blijven benaderen. Enkel zo kun je de concurrentie een stap voor blijven.

experience is our capital - VBO FORUM FEB

The King Baudouin Foundation is a public benet foundation founded in 1976 on the occasion of 25th anniversary of King Baudouins coronation. The foundation is independent and pluralistic. We work to improve living conditions for population. www.kbs-frb.be

Go Business Award

#2 Mycorhiz
Mycorhiz is een project waarbij mycorrhizas in-vitro worden geproduceerd en op de markt gebracht. Mycorrhiza is het symbiotische resultaat van de associatie van een microzwam en de wortels van planten. Het gebruik van onze mycorrhiza stimuleert de groei van planten en maakt ze resistenter tegen parasieten en andere ziekten. Het is een echte biomeststof die bruikbaar is in de biologische of duurzame landbouw. Mycorrhiza is een 100% natuurlijk alternatief voor bestaande meststoffen en pesticiden.

www.beinternational.be/awards/lsm

#3 GLYC
GLYC, voorloper van de ontwikkeling van een meer duurzame elektriciteitsmarkt, wil economische en ecologische efcintie met elkaar verzoenen. Het bedrijf positioneert zich op de elektriciteitsmarkt als tussenschakel tussen particuliere producenten van groene stroom en de elektriciteitsmaatschappijen. Dankzij dit aanbod, dat bestaat uit een innoverend product en een innoverende onderhandelingsdienst, krijgen alle stakeholders de kans om van duurzame voordelen te genieten. www.beinternational.be/awards/hec

#4 Firstsight
Stel: je loopt op straat, bent onderweg met de bus of trein of je zit in een bar. Je blik kruist die van een mooi meisje/mooie jongen, maar geen van beiden durft de eerste stap te zetten. Met de Firstsight-app kun je die schoonheid terugvinden door haar/hem via je smartphone te ashen (registratie van je locatie, het tijdstip en de wederzijdse beschrijvingen). Doet de andere persoon hetzelfde, dan brengt ons algoritme beiden volledig gratis, anoniem en automatisch met elkaar in contact. Doelgroep: studenten van 16 tot 25 jaar. www.rstsight.be

be international - VBO FORUM FEB 77

Case ELECTRAWINDS

Eerst verkennen, daarna diversiren

Kies het juiste tijdstip: probeer de eerste te zijn. Kies de juiste sector: n met toekomst. Wees uniek, beter dan de rest en heb visie. Omring jezelf met professionals en geef ze voldoende zelfstandigheid. Zo verwoordt de topman van het energiebedrijf Electrawinds, Luc Desender, zijn tips voor ondernemers met internationale ambities. Vandaag zet Electrawinds in twaalf landen mini-organisaties op die zich spiegelen aan het moederbedrijf in Belgi (Oostende).

Luc Desender
CEO

Electrawinds

Kies het juiste tijdstip: probeer de eerste te zijn. Kies de juiste sector: n met toekomst. Wees uniek, beter dan de rest en heb visie.

Electrawinds

78 be international - VBO FORUM FEB

Electrawinds

Een rem op onze internationale groei? Het vinden van de juiste, gekwaliceerde medewerkers.
Luc Desender (afgevaardigd bestuurder, Electrawinds)

Electrawinds startte als lokaal energiebedrijf, maar het maakte al van bij het begin de strategische keuze om op termijn een internationale speler te worden. Toch bouwen we zekerheden in bij onze internationale expansie, tempert Desender. De eerste jaren ontwikkelden we in het buitenland enkel windturbineparken: die projecten hebben een complexe vergunningsprocedure, maar eens operationeel zijn de opvolging en het risico beperkt. Nu we de economische en politieke context inzake hernieuwbare energie in al die landen kennen, diversiren we met de ontwikkeling van biomassa en zonne-energie. Daarbij focust Electrawinds bewust op markten waar hernieuwbare energie in volle ontwikkeling is en met de optimale klimatologische en economische omstandigheden voor groenestroomproductie. Door consistent de pros en contras van elke expansie af te wegen, evolueerde de groep sinds haar opstart in 1998 van familiebedrijf tot internationale speler. Onze sector is uiterst kapitaalintensief. De behoefte naar bijkomend kapitaal om te blijven investeren in nieuwe projecten stopt nooit. Bovendien kennen de meeste projecten een doorlooptijd van enkele jaren. De zaadjes die de voorbije jaren zijn gepland, beginnen stilaan te groeien en hier en daar wordt al geoogst. De sector begint rekening met ons te houden. Het wordt almaar boeiender.

Opportuniteiten vinden Dankzij de diversicatie in technologie gecombineerd met de geograsche spreiding heeft Electrawinds een vrij unieke positie op de internationale energiemarkt. Electrawinds houdt de gerealiseerde projecten in eigen portefeuille of bezit meerderheidsparticipaties. Bovendien beheersen we de volledige productieketen van hernieuwbare energie (zoeken juiste locatie, engineering, sluiten contracten, nanciering, constructie en exploitatie). Door onze langetermijnvisie kunnen we blijven investeren in kwalitatieve installaties en innovatie. Een must om Electrawinds positie in de globale economie te consolideren? Het komt erop aan om opportuniteiten te vinden. Daarom focussen we nu bijvoorbeeld op verticale integratie om vat te krijgen op afvalstromen die de biomassacentrales bevoorraden.

ELECTRAWINDS
Groene energie Actief in 12 landen: Belgi (HQ in Oostende), Frankrijk, Itali, Groot-Brittanni, Ierland, Polen, Roemeni, Bulgarije, Servi, Zuid-Afrika, Namibi en Kenia Omzet 2011: 116,5 miljoen euro Export uit Belgi: genstalleerd vermogen voor 37,2% in het buitenland (2011) Sterke buitenlandse markten: Frankrijk, Roemeni en Servi Toekomst: Zuid-Afrika

be international - VBO FORUM FEB 79

MEE MET HET ECHTE LEVEN

Hoe veiliger uw transacties met het buitenland, hoe zekerder uw nancin hier.

Samen optimaliseren we de behoefte aan werkkapitaal van uw onderneming.

Internationaal zakendoen betekent niet alleen bouwen aan een vertrouwensrelatie met uw lokale partners, maar u ook indekken tegen risicos verbonden aan koersschommelingen. Bovendien wilt u binnen de vooropgestelde termijn betaald worden zonder uw klanten te veel onder druk te zetten. Met onze oplossingen kunt u zich in alle rust op uw internationale activiteiten concentreren. Bespreek ze met uw relatiebeheerder of surf naar workingcapital.bnpparibasfortis.be

WITH
ACROSS EUROPE AND BEYOND

YOU

workingcapital.bnpparibasfortis.be
80 be international - VBO FORUM FEB
V.U. : E. Dufrane, Fortis Bank n.v., Warandeberg 3, 1000 Brussel, RPR Brussel, BTW BE 0403.199.702.

Survival Kit

Het buitenland is groter dan het binnenland

Twee bladzijden is te weinig om een exhaustief overzicht te geven van de instellingen en organisaties waar u terecht kunt voor steun en informatie om uw internationale ondernemingsplannen extra zuurstof te geven. Hieronder vindt u alvast een rist sleutelpunten die u al een ink eind op weg kunnen helpen. Gewesten
Brussels Invest and Export Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De promotie en begeleiding van Brusselse exportbedrijven. Louizalaan 500, bus 4 1050 Brussel + 32 (0)2 800 40 00 www.brusselinvestandexport.be Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bestuur Economie en Werkgelegenheid Directie Steun aan Ondernemingen Biedt negen steunmaatregelen aan Brusselse zelfstandigen, micro-, kleine en middelgrote ondernemingen die in het buitenland markten zoeken en willen ontwikkelen. Kruidtuinlaan 20 1035 Brussel + 32 (0)2 800 34 21 expan.eco@mbhg.irisnet.be www.brussel-export.be (rubriek Financile steun) Flanders Investment & Trade (FIT) Bevordert de groei van internationale ondernemingen die duurzaam ondernemen. Gaucheretstraat 90 1030 Brussel + 32 (0)2 504 87 11 info@tagency.be www.andersinvestmentandtrade.be Waals Agentschap voor Export en Buitenlandse Investeringen (AWEX) Promotie van buitenlandse handel en praktische en nancile ondersteuning van ondernemers met internationale ambities. Saincteletteplein 2 1080 Brussel + 32 (0)2 421 82 11 mail@awex.be www.awex.be

Belgi

Agentschap voor Buitenlandse Handel (ABH) Spant zich in om de drie Gewesten en de federale overheid te steunen bij de bevordering van de buitenlandse handel, zoals de organisatie van economische missies. Montoyerstraat 3 1000 Brussel + 32 (0)2 206 35 11 info@abh-ace.be www.abh-ace.be Belgisch Centrum voor Arbitrage en Mediatie (CEPINA) CEPINA biedt een platform, structuur in het conictproces, en concrete omkadering en begeleiding bij het kiezen van mediators en arbiters. Stuiversstraat 8 1000 Brussel + 32 (0)2 515 08 35 info@cepina-cepani.be www.cepina.be Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (BIO) Steunt een sterke privsector in de opkomende en ontwikkelingslanden om economische groei en duurzame ontwikkeling mogelijk te maken. Werkt nauw samen met de International Finance Corporation. Tervurenlaan 188A b4 1150 Brussel + 32 (0)2 778 99 99 info@bio-invest.be www.bio-invest.be Belgische Maatschappij voor Internationale Investering (BMI) Investeringsmaatschappij die nancieringen verstrekt op middellange en lange termijn om bij te dragen tot de buitenlandse expansie van Belgische ondernemingen. Tervurenlaan 168, bus 9 1150 Brussel + 32 (0)2 776 01 00 info@bmi-sbi.be www.bmi-sbi.be

be international - VBO FORUM FEB 81

We verleggen onze grenzen om elektriciteit nog beter te laten stromen.

Elke dag vervoert Elia in heel Belgi elektriciteit via het hoogspannings net. We anticiperen op de energiebehoeften van morgen door actief te bouwen aan een groot Europees elektriciteitsnet. Dankzij dit net kan Elia steeds verder in Europa elektriciteit gaan halen en iedereen meer hernieuwbare, duurzame en betrouwbare energie aanbieden. Zo stellen we de energievoorziening van de toekomst veilig. Meer weten over Elia, ga naar www.elia.be. Het transport van elektriciteit is een uitdaging van formaat. Wil je daaraan meewerken? Surf dan naar www.elia.jobs.

82 be international - VBO FORUM FEB

Survival Kit

Economische diplomatie De FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking bevordert op verschillende manieren de Belgische economische belangen in het buitenland. Karmelietenstraat 15 1000 Brussel + 32 (0)2 501 81 11 http://diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/economische_diplomatie/ ICC Belgium Verdedigt de belangen van de bedrijven in de internationale handel, stelt vrijwillige handelsregels op die wereldwijd worden erkend en bekommert zich om problemen, zoals namaak en de bescherming van de intellectuele eigendom. Stuiversstraat 8 1000 Brussel + 32 (0)2 515 08 44 info@iccwbo.be www.iccbelgium.be International Business Institute Organiseert een gerichte opleiding internationaal ondernemen en wil uitgroeien tot het competentiecentrum voor internationale handel. c/o ICC Belgium Stuiversstraat 8 1000 Brussel + 32 (0)2 515 08 44 ibi@iccbelgium.be www.iccbelgium.be/ibi Nationale Bank van Belgi (NBB) De Nationale Bank speelt een belangrijke rol bij het verzamelen, opstellen, analyseren en verspreiden van economische en nancile informatie. de Berlaimontlaan 14 1000 Brussel + 32 (0)2 221 21 11 info@nbb.be www.nbb.be Nationale Delcrederedienst Internationale economische betrekkingen bevorderen, voornamelijk door de dekking van risicos op het gebied van export, import en buitenlandse investeringen. Montoyerstraat 3 1000 Brussel + 32 (0)2 788 88 00 www.delcredere.be

Europa

Enterprise Europe Network (Belgi) Het network heeft o.m. als doel ondernemingen, en meer speciek de kmos, te helpen om toegang te krijgen tot nieuwe markten in het buitenland. www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu Erasmus voor jonge ondernemers Het Erasmus for Young Entrepreneurs is een Europees uitwisselingsprogramma dat nieuwe en aspirant (kmo-)ondernemers de kans biedt om internationale ervaring op te doen. Het wil deelnemers informeren over de mogelijkheden van de interne markt, alsook hoe markt- en zakelijke obstakels te overwinnen. Ondersteuningsbureau Erasmus voor jonge ondernemers c/o First Elements Euroconsultants Ltd 10 Gregoriou Xenopoulou Str., 1st Floor CY 1061 Nicosia, Cyprus + 357 22 875719 support@erasmus-entrepreneurs.eu www.erasmus-entrepreneurs.eu EUGO Wilt u een bedrijf opstarten of tijdelijk grensoverschrijdende diensten leveren in de EU/EER (de 27 EU-lidstaten plus IJsland, Liechtenstein en Noorwegen)? Dan kunt u terecht bij een centraal contactpunt bemand door leden van het EUGOnetwerk. Zij helpen alle administratieve procedures online af te handelen. http://ec.europa.eu/internal_market/eu-go/index_nl.htm SOLVIT Europees netwerk dat bedrijven helpt die problemen ondervinden als gevolg van onjuiste toepassing van interne-marktvoorschriften van de EU door nationale autoriteiten. www.ec.europa.eu/solvit Uw Europa Praktische gids voor zakendoen in Europa. Helpt problemen en rompslomp vermijden bij zakendoen in een ander EU-land. www.europa.eu/youreurope/business/index_nl.htm

be international - VBO FORUM FEB 83

Case CES GROUP

100% made in America

Een eigen vestiging starten in de VS was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Dankzij de langetermijnvisie en de volharding om niet toe te geven op de hoogstaande kwaliteit en visie, slaagde vries- en koelspecialist CES Group uit Kortrijk in zijn opzet. De internationalisering blijkt nu behalve een economische motor ook een motivator om medewerkers aan het bedrijf te binden, aldus CEO Hans Vanackere.

Hans Vanackere
CEO

De internationalisering is behalve een economische motor ook een motivator om medewerkers aan het bedrijf te binden.

CES

CES

84 be international - VBO FORUM FEB

CES

De culturele afstand tussen Europa en Amerika is veel kleiner dan de economische verschillen.
Hans Vanackere (CEO, CES Group)

CES Group is industrieleider in het ontwerpen en produceren van vries- en koeltechnologie op maat van de voedings-, staal- en farmaceutische sector. En behoort wereldwijd tot de top vijf in de niche van cryogeen vriezen (met stikstof of andere gassen). Die markt is zo gespecialiseerd dat we noodgedwongen moesten internationaliseren wilden we op termijn niet eindigen als een veredelde werkplaats die enkel binnen de radius van de kerktoren opereert, verklaart Vanackere de demarche om in 1999 een site in de VS uit de grond te stampen. Vandaag zijn beide plants elkaars gelijke, elk met zijn engineering en productie. Samen installeerden ze wereldwijd al meer dan 1.500 koel- en vriesinstallaties. Het ultieme doel eind jaren negentig was om de wereld te bedienen vanuit drie volwaardige plants in Europa, Azi en Amerika. De export uit Belgi naar Thailand bijvoorbeeld liep aanvankelijk als zoete broodjes, maar die markt was snel verzadigd. In China waren we amper gestart of men begon onze technologie al te kopiren. Twee redenen waarom we Azi in de koelkast stopten en op Amerika concentreerden. Ook de culturele afstand tussen Europa en Amerika is veel gemakkelijker te overbruggen. Markteconomisch is een ander verhaal, lacht Vanackere. Aanvankelijk werkten we via een joint venture die we vanuit Belgi beleverden, met alle wisselkoers- en andere handelsrisicos vandien. Uiteindelijk is de Amerikaanse markt pas echt beginnen boomen sinds we met een eigen Amerikaanse plant alles zelf lokaal van a tot z ontwerpen en produceren. 100% made in America gaat blijkbaar beter over de toonbank dan uit Europa gemporteerde kennis of technologie.

Risicos spreiden Een drietal jaar geleden verbreedde CES Group zijn aanbod met mechanische koeling waardoor het vreemd genoeg opnieuw meer op de omringende Europese markten mikt. Mechanische koeling is minder niche dan cryogeen vriezen. Bovendien kwamen we tot het besef dat we door onze gedrevenheid in de verre wereldmarkten dichter bij huis opportuniteiten lieten liggen. Dankzij ons ruimer technologieaanbod is de balans beter in evenwicht. Het grootste voordeel van een evenwaardige Amerikaanse dochter? Risicospreiding, zegt Vanackere. Tijdens de crisis van 2009 lag Europa zo goed als droog, maar overleefden we dankzij de Amerikaanse groei. Anderzijds vormen beide plants elkaars disaster recovery back-up. Zaak is nu om erover te waken dat beide entiteiten niet uit elkaar groeien, maar volharden in dezelfde hoogwaardige kwaliteit en standaarden.

CES FREEZING TECHNOLOGY

Koelen en vriezen Plants in VS (Cincinnati) en Belgi (Kortrijk, HQ) Omzet 2011: VS 2,5 miljoen dollar; Belgi 5,5 miljoen euro Export uit Belgi: 90% (2011) Sterke buitenlandse markten: Europa, VS en Zuid-Amerika Toekomst: Azi

be international - VBO FORUM FEB 85

86 be international - VBO FORUM FEB

Chinezen over Vlamingen: jullie leveren de kwaliteit van de Duitsers tegen de prijs van de Fransen.
Peter Vyncke (CEO, Vyncke)

Wie als ondernemer internationaal wil groeien, moet de spirit cultiveren om wereldwijd te denken om wereldwijs te worden.
Rudy Platteau (CEO, Geldof en G&G international)

De internationale scale en juridische structuur is gebouwd op het businessmodel, niet omgekeerd.

Marc Verbeek (partner BDO)

De bemiddelaar helpt de partijen om het geschil op te lossen vanuit de zakelijke belangen i.p.v. alleen maar te schermen met de juridische posities.
Edwin Jacobs (advocaat)

Kennis van de opkomende markten - en vooral van India, China en Zuidoost-Azi zal cruciaal zijn voor onze ontwikkeling.
Christophe Weber (voorzitter, GSK Vaccines)

In een hyperconnected world gaat het niet om big countries, maar om big ideas.
Sabine Everaet (CIO, Coca-Cola Europe Group)

be international - VBO FORUM FEB 87

88 be international - VBO FORUM FEB

Which industrial policy for europe?

29-30 may 2013
FOR gENERal INFORmaTION aNd PaRTNERShIP OPPORTUNITIES
arnaud Thysen, general manager Rue du Belvederestraat, 28 - 1050 Brussels T +32 (0)2 645 34 83 - m +32 485 474 641 - F +32 (0)2 645 34 89 - at@ebsummit.eu

Save the date

www.ebsummit.eu
The European Business Summit is an initiative of BUSINESSEUROPE and the Federation of Enterprises in Belgium (FEB)
be international - VBO FORUM FEB 89

Case BNP PARIBAS FORTIS

BNP Paribas Fortis

"De belangrijkste risicofactor is de tegenpartij"

De Belgische economie is zo exportgericht dat ze specieke behoeften heeft op het vlak van bankdiensten. Er is nood aan ondersteuning voor internationaal thesauriebeheer en indekking tegen nancile risicos gekoppeld aan de internationale handel. Dit is dan ook een bijzondere dienstverlenende activiteit waar BNP Paribas Fortis blijft op inzetten. De bank heeft hiervoor een speciek portfolio van diensten en oplossingen ontwikkeld om die internationale handelsactiviteiten te faciliteren. Dat aanbod strekt zich uit van cash management (betalingen & inningen, bundelen van liquide middelen in verschillende valuta,) over risicobeheersing (oplossingen voor handelsnanciering en indekking tegen wisselkoersrisico) tot (pre)nanciering om werkkapitaal te verschaffen voor de productie van exportgoederen of stockopbouw.
De bank laat zich daarbij leiden door wat CEO Max Jadot een totaalaanpak noemt. Een handelstransactie bestaat uit een reeks stappen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Elke schakel is belangrijk. De klant heeft er dan ook belang bij om zijn bank zo vroeg mogelijk in het proces te betrekken, zodat ze alle nodige adviezen kan verstrekken en optimale ondersteuning kan bieden (nanciering, risicos indekken,). Ook voor zaken waarmee de ondernemer misschien nog geen rekening houdt. Niet op zijn minst in de huidige turbulente politiek-nancieel-economische situatie waar de risicos aanzienlijk zijn toegenomen.

Max Jadot
CEO

Het is essentieel om doordacht en gedisciplineerd tewerk te gaan en geen stappen over te slaan.
BNP Paribas Fortis

90 be international - VBO FORUM FEB

Internationale expansie binnen een goed afgelijnd risicokader steunt de duurzame ontwikkeling van de onderneming.
Max Jadot (CEO, BNP Paribas Fortis)

Discipline Beschadiging of verlies van goederen tijdens transport is het meest voor de hand liggende risico, maar allerminst het enige. De belangrijkste risicofactor is de tegenpartij. Zeker bij een eerste transactie werk je in feite met een onbekende. Dat verhoogt het commercieel risico. Daarnaast zijn er de wisselkoersschommelingen en het betalingsrisico wanneer er een vorm van betalingsuitstel bestaat met de koper. Tegen dat laatste kan een bedrijf zich indekken bv. door facturen te laten verdisconteren door de bank. In sommige landen brengt de sociaaleconomische of politieke situatie specieke risicos met zich mee, zoals inbeslagname van goederen, nationalisatie van de klant/koper, corruptie, transit blokkade, Of zijn de lokale wetgeving, reglementering of gebruiken complex of voor interpretatie vatbaar. Het is essentieel om doordacht en gedisciplineerd tewerk te gaan en geen stappen over te slaan. Ga na of je voldoende ingedekt bent tegen de verschillende risicos en of alle garanties 100% waterdicht zijn. Alleen internationale expansie binnen een goed afgelijnd risicokader steunt de duurzame ontwikkeling van de onderneming. Samenwerken en potentieel maximaliseren Jadots advies luidt: Zoek een sterke partnerrelatie met een bank die aanwezig is in of een goed netwerk heeft met de landen of regios waar je zaken doet. Tracht ook stabiele en betrouwbare samenwerkingen op te starten met lokale partners die de markt goed kennen, om zo het tegenpartijrisico te beperken.

Ook hier kan de bank een ondersteunende rol spelen. Bekijk ten slotte of de hele bedrijfscyclus kan worden geoptimaliseerd. Het optimaal op elkaar afstemmen van de verschillende bedrijfsstappen, gaande van aankoop van grondstoffen, over productie tot ontvangst van betalingen na verkoop, kan de risicos minimaliseren en het commercile potentieel maximaliseren. Het vrijmaken van werkkapitaal kan de slagkracht van elke onderneming ink verhogen.

BNP Paribas Fortis

Global Trade Solutions Onderdeel van BNP Paribas groep, met trade nance producten voor alle klanten en met n van de ruimste globale netwerken van de sector. Internationaal netwerk van meer dan 100 Trade Centres, ondersteund door een Competence Centre (multidisciplinair team van 45 experts, waarvan 25 in Brussel). Dienst Trade Development ondersteunt de kmos uit de thuismarkten (Belgi, Frankrijk, Itali en Luxemburg) die zich op het buitenland richten. De bank brengt bedrijven in contact met specialisten om in buitenlandse markten marketingstudies te doen, lokale partners te vinden of om nieuwe maatschappijen op te richten.

be international - VBO FORUM FEB 91

Notities

92 be international - VBO FORUM FEB

be international - VBO FORUM FEB 93

Colofon

Ontwerp, grasche vormgeving en pre-press Mandragore Publicatieverantwoordelijke Stefan Maes Redactie Stefaan Verhamme Geert Vancronenburg Johan Van Praet
Wettelijk depot: D/0140/2012/8

Redactiesecretariaat Linda Janssens Druk & mailing Geers Offset Verantwoordelijke uitgever Stefan Maes Ravensteinstraat 4 B -1000 Brussel

Cette brochure est galement disponible en franais Een gedrukte versie van deze uitgave kunt u gratis bestellen bij Linda Janssens : lj@vbo-feb.be

VBO FEB Rue Ravensteinstraat 4 1000 Bruxelles - Brussel info@vbo-feb.be www.vbo-feb.be

94 be international - VBO FORUM FEB

ORGANISATIE
VBO Ravensteinstraat 4 1000 Brussel

EVENT PARTNER

MAIN PARTNERS

MEDIA PARTNERS

be international - VBO FORUM FEB 95

IN HET BUITENLAND.

DE BESTSELLER TO SELL BETTER

Internationale plannen voor uw onderneming? Bestel dan gratis het boekje 101 veelgestelde vragen over internationaal ondernemen. De inhoud is to-the-point en handig voor elk bedrijf dat zich vragen stelt over exporteren en ondernemen in het buitenland. U kunt het gratis bestellen op www.flandersinvestmentandtrade.be