Kopernik Dlaczego dzisiaj jest siedemnastego . . . a nie szstego ?

Kiedy szukamy znanych polskich ludzi w dziejach, wiele rnych powieci historycznych pokazuje te same imiona. O jednym z tych znanych Polakw opowiem. Tylko krtko opowiem o jego wanych dzieach, a wicej o okolicznocach wczesnych w ktrych on wtedy y i pracowa. Midzy duymi innymi sawnymi ludmi, Kopernik jest jednym z najwaniejszych Polakw w dziejach. Natychmiast ta sama wypowied spotkaa si z krytyk : w Polsce ludzie uwaaj Mikoaja Kopernika za pisarza ksiki sawnej na cay wiat zatytuowanej De revolutionibus orbium coelestium , albo O obrotach sfer niebieskich. Ale w Niemczech ludzie myl e autorem tej ksiki by Nikolaus Kopernikus. Rozumiecie teraz : jego narodowo bya tematem duej dyskusji. Oryginalnie sposb pisania jego nazwiska by Nikolas Koppernigk , i to nazwisko przypomniao komu o narodowoci niemieckiej. Nazwisko jego matki te byo typowo niemiecke. Ale on urodzi si w Toruniu, w Prusach Krlewskich, i on by mieszkancem Krlestwa Polskiego. Ponadto podczas wojny z Krzyakami, Kopernik by przeciwko Niemcom. Jednak prawdopodobnie on sam nie wiedzia jakiej narodowoci by, poniewa ludzie w tym czasie nie mieli najmniejszego pojcia o narodowoci.

Jaki by Kopernik ? Mikoaj Kopernik ukoczy w tysic czterysta dziewitym pierwszym roku (1471) nauk w szkole w Toruniu, w ktrej nauczy si aciny i podstaw matematyki i astronomii. Pniej studiowa na Akademii Krakowskiej. Po studiach w Krakowie, dziki swojego wujkowi on zosta kanonikiem warmiskiem, ale wtedy nie obj tej funkcji ze wzgldu na opr kapituy warmiskiej. Pniej pojecha do Woch i rozpocz studia prawnicze w Bolonii i jeszcze dalej pojecha do Padwy, gdzie studiowa medycyn. Taki sam jak wielu uczonych, on studiowa rne przedmioty, takie jak : medycyna, jurysprudencja, teologia, astronomia, matematyka.

Jego odkrycie wydao si nowy fondament modnej astronomii: jak ju wiecie, Kopernik odkry e, soce nie obraca si wok Ziemi, ale e, Ziemia obraca si wok soca.

W naszych czasach to pojcie wydaje si nam normaln hypotez naukow, ale w czasach Kopernika koci zwykle mwi bardzo krytycznie o takich sprawach. Dlatego on czeka bardzo dugo eby opublikowa swoj ksik. Tylko krtko przed mierci ksika zostaa wydrukowana. On ju mia prawie 70 lat. Kopernik przedstawi swoj teori jako poprawny opis tego co jest, a nie tylko jako teoria ktra tumaczya jego obserwacje astronomiczne. Ale wydawca jej ksika napisa introdukcj eby unikn kocielnej krytyki. W introdukcji ten wydawca napisa e Kopernik nie mia zamiaru przedstawi tre ksiki jak absoluta prawda, ale tylko jak moliwa hypotheza. Moe dziki tej introdukcji nie byo duej krytyki przeciw jej ksiki. Nie moemy zapomnie e pierwsza ksika w jzyku Polskim bya wydrukowana w Krakowie dopiero w roku tysic piset trzynastym (1513). Tylko szedziesit lat pniej kosci zabroni czytania tej ksiki, poniewa w midzy czasie nowe ksiki Galileusza mwiy te o teorii heliocentrycznej i wedug Kocioa byo to wbrew Biblii. Ksika Kopernika bya zabroniona do roku tysic siedemset pidziesitego smego (1758) ! Pomimo to, kalkulacji i tabeli Kopernika ju miey wynik praktyczny. W roku tysic piset osiemdziesitym drugim (1582), papie Grzegorz trzynasty (XIII) zmieni kalendarz. Do tego czasu, ludzie uywali kalendarz juliaski. Wiele maych bdw przez tysic szeset lat, ju robio rnic dziesiciu dni. Dlatego w roku tysic piset osiemdziesitym drugim, papie Grzegorz trzynasty zdecydowa e dzie po czwartym padziernika bdzie nie pitego padziernika, ale pitnastego padziernika. Ta decyzja oczywicie bya tylko w tym roku. I teraz rozumiecie tytu tego tekstu . . .

Tabela nowych sw
Po Polsku dzieje dzieo okolicznoci wczesny sawny (= znany ) wypowied zatytuowany O obrotach sfer niebieskich krlestwo Krzyacy pojcie nie mie najmniejszego pojcia o czym aciny podstawa kanonik Warmiski obj ze wzgldu na opr kapitua uczony odkrycie mier poprawny opis wydawca unika / unikn zamiar tre zabroni wedug wbrew wynik zmieni bd ( GEN. : bdu , bdw ) geschiedenis werk, daad, verwezenlijking omstandigheden toenmalig beroemd, bekend uitspraak, een statement getiteld, met als titel Over de omwentelingen der hemellichamen koninkrijk Duitse orde, ridderorde ontstaan rond 1189 concept, idee niet het minste idee hebben van iets latijn beginsel, basis, grondslag kanunnik betreffende de regio Warmia (dichtbij Mazury) uitoefenen, (een functie) betrekken omwille van, wegens weerstand, tegenstand kerkelijke regio (vgl. bisdom ..) geleerde ontdekking dood, overlijden waarheidsgetrouw beschrijving uitgever (van boeken bvb.) ontwijken, vermijden bedoeling inhoud, verhaal, betekenis verbieden volgens in tegenspraak met , in strijd met gevolg veranderen fout Po niederlandsku

Kopernik (19/02/1473 Toru - 24/05/1543 Frombork)