Working Paper

2012ko azaroaren 1a

ETXEBIZITZA, INBERTSIO ALA ESKUBIDE

Housing, ivestement or right? Vivienda, ¿inversión o derecho?

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware
that we may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider
this report as only a single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 ETXEBIZITZA, INBERTSIO ALA ESKUBIDE?

hau zer izan behar den (duina, soziala,

1. Etxebizitza eskubidea gaur egun gure
inguruko konstituzio gehientsuenek
jasotzen dute, baita nazioarteko eskubide
aitorpenik garrantzitsuenek ere.
2. Espainiar Konstituzioak 47. Artikuluan
jasotzen du. Ez da Oinarrizko Eskubideen
artean jasotzen, beraz ez da babes berezia
duen eskubide bat. Politika sozial eta
ekonomikoen printzipio gidarien artean
dago, eta lau norabide zabaltzen ditu:
a. Etxebizitza duina edukitzeko
eskubidearen beraren aitortza
b. Botere publikoen jarduna
eskubide hori bermatzera
bideratu beharra
c. Espekulazioa saihestu beharra
d. Eraikuntza jardunak emandako
plusbalioaren partaide egitea
komunitatea
3. Etxebizitza eskubidea prestazio eskubide
bat da, eta gauzatzeko beharrezko egiten
du jardun politiko-administratiboa. Ez da
askatasunerako edo bizitzarako
eskubidearekin bezala gertatzen beraz,
azken hauek batez ere botere politikoen
omisio bat eskatzen baitute, eta berez
aplikatzen dira. Jardun hau oso librea izan
daiteke, eskubide honen edukiak eta mugak
zeintzuk diren argi ez delako egoten, eta
gauzatzeko aipatutako jarduna beharrezkoa
delako. Botere publikoek beraz jardun
berezi bat gauzatu behar dute eskubide hau
eskubide izango bada. Horregatik
konstituzioak zehaztu egiten du eskubide
komunitatearen ondurarakoa), eta zer ez
den izan behar (espekulaziorako bidea).
Hain zuzen ere b), c) eta d) puntuetan
aipatutako ezaugarriak.
4. Betetzen al dira ezaugarri hauek gaur egun?
Une honetan nabarmena da gizarte
hautematearen arabera erantzuna ezezkoa
izango dela, ezezko borobila gainera.
5. Une honetan eskubidearen gauzatzea bera
zalantzan dago, baina ez soilik etxe
kanporatzeengatik, nahiz eta gai hau puri-
purian egon. Egia da etxebizitza
eskubidearen kontraesanik nabarmenena
eta dramatikoena direla kanporatze hauek,
baina ez da ikuspegi orokorra galdu behar,
eta gabezia handiak daude.
6. Jatorri jatorrian desbideratze handiena
ekarri duena honakoa izan da: etxebizitza
bera eskubide baten gauzatzeko tresna
baino, lehen mailako beharra asetzeko
babesleku modura baino, Konstituzioak eta
gainerako araubidezko testuek agintzen
dutena baino, balio finantzario modura
hartu dela izan da. Bere izaera behinenetik
bereizi (babes leku intimo eta familiarra,
bilakaera pertsonala eta familiarra
ahalbidetzeko espazioa), eta etxebizitzaren
izaera finantzarioak hartu du lekua
etxebizitza eragiketetan, eta zergatik ez,
baita politiketan ere.
7. Horrek guztiak kontraesan nabariak agertu
arazi ditu testu legalak dioenaren eta
gizarte senak ulertzen duenarena batetik,

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 ETXEBIZITZA, INBERTSIO ALA ESKUBIDE?

eta esparru ezberdinetan hartu diren neurri a. Etxebizitza gehiegi daude, sei
politikoen artean bestetik. Zatiketa hau are milioi hain zuzen ere hutsik, eta
nabarmenagoa egiten da gainera lehen hiru milioi gehiago planifikatuta
aipatu ditugun neurri dramatikoekin, baina b. Lurraren artifizializazioa
esan bezala, konponbidea ez da etxe itzelezkoa izan da, eta kostu
kanporatzeei soluzioa topatuta etorriko, ekologiko handia ekarri du
baizik eta politiken orientazioa bera da c. Etxebizitza erosteko ezintasuna,
aldatu behar dena. batetik etxebizitzen kostua eta
8. Espainiaren kasuan orain arte hartu izan lansarien igoera ez direlako ezta
diren neurriek etxebizitzen jabetza bultzatu hurrik eman ere neurri berean
izan dute. Horretarako lurzoruaren gainean igo, eta bestetik langabeziaren
jarduteko erraztasunak lege bidez ezarri igoera handia dela medio
dira (lurzoruaren legeak), etxebizitza d. Familien gehiegizko zorpetzea
erosteko hobari fiskalak egon dira, eta horri e. Estatuko sistema ekonomiko
asko lagundu dio baita ere etxebizitza finantzarioa kinka larrian egotea
kredituen gaineko erraztasun ikaragarriak. 11. Gutxienez desegokitzat kalifikatu dugun
9. Parentesi bat zabalduko dugu aipatzeko egoera honen aldean dena dela hainbat
bankuek zerikusi handia izan dutela autonomia erkidegok jakin izan du
Espainiaren higiezinen neurrigabeko etxebizitza eskubideari lehentasun
garapenean, baina bankuok Europakoak handiagoa ematen, eta noranzko egokian
izan direla baita ere, ez soilik espainiarrak, joan daitezkeen hainbat praktika jarri
eta ondorioz une honetan arazoa ez dela dituzte martxan: lur erreserbak etxebizitza
soilik Espainiarena, arazoa Europa mailakoa babestuak egiteko, alokairu politika
dela. Eta ez dela ahaztu behar krisia kasu bultzatzea (Bizigune), azalera eskubidea,
honetan finantzarioa badela, baina jende jabetzan emandako etxebizitza betirako
guztiaren oinarrizko behar den neurrian izaera horrekin kalifikatuta geratzea,
etxebizitza, krisi sozial handi bati buruz ere zuzkidura etxebizitzak (vivienda dotacional),
ari garela hizketan. eta abar.
10. Ez gara etxebizitzaren krisiaren jatorria, 12. Egoera hau izanda, eskubide honen
arrazoiak, prozesua eta bilakaera aztertzen inguruko eztabaida birzentratzea komeni
hasiko, baina une honetan bizi den egoera da, eta berez gainera hala gertatzen ari da
zein den nabarmentzea komenigarria da: gai pare baten inguruan:
a. Eskubidearen aplikazio erreala
b. Europar etxebizitza politikekin
bat etortzea
As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter
 ETXEBIZITZA, INBERTSIO ALA ESKUBIDE?

13. Europar politikok hamaikagarren puntuan 16. Une honetan tramite bidean gelditu den
aipatutako neurriak jasotzen dituzte, bai, Euskal Etxebizitzaren Legeak baditu osagai
baina harantzago doaz alokairu politika interesgarriak dena den neurri batean orain
bultzatzen, eta etxebizitzen birgaitzea arte eraman den pauso herrena artezteko.
bultzatzen. Hau da, etxebizitza berari Honela etxebizitza eskubide galdagarri
berriro ere eskubide ikuspegia ematea, eta modura ezartzea baldintza ekonomiko
ez balio edo inbertsio izaera. kaxkarretan daudenentzat bide onean doa.
14. Dena den une honetan krisia sakondu arazi Bestalde etxebizitza sustapenean Foru
duten portaera eta egoeretara itzultzeko Aldundiei ematen dizkien eskumenek ere
nahia, inertzia, oso handia da oraindik, eta interesgarriak izan daitezkeen politikak
zaildu egiten dute ikaragarri –ezinezko ezartzeko aukera zabaltzen dute.
egin?- eskubideari eduki errealagoa 17. Eusko Jaurlaritzaren agintaldi berrian
emateko politika berriak diseinatzea eta berrartu beharreko gaietako bat da hau,
ezartzea. Ez dago doitze neurriak hartzeko etxebizitzaren eskubidea gauzatzekotan
gaitasunik ezta gairik apalenetan ere. instantzia autonomiko eta lokaletatik
Horren erakusle dugu ordainetan ematea orientazio berriak ahalbidetzea
(dación en pago) edo etxe hutsen alokairua etxebizitzaren lege honek ere erraztu
bultzatzeko neurriak aplikatzeko baitezake, nahiz eta pisuzko hainbat gai
zailtasunak. eskumenetatik kanpo geratu.
15. Are kezkagarriagoa da egoera baldin eta
ohartzen bagara zenbait eragileren
pentsamenduan hau lehengo egoerara
itzultzeko trantsizio bolada modura
agertzen dela ohartzen bagara. Botere
publikoek gainera ez dute une honetan
lehengo eskema zaharrak iraunarazteko
neurriak erreproduzitzea baino gehiago
egiten: lurraren liberalizazio handiagoa,
eraikuntza kostuak murriztea, botere
publikoak etxebizitzen salmenta sustatzen,
interes publikoarekin zerikusia duten
obligazioak kentzen sustatzaileei, eta plano
psikologikoan, hainbatetan aipatzen den
Espainiako higiezinen burbuilarekiko lilura.

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we
may have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a
single factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/ekaicenter scribd.com/EKAICenter