322 (12) .Z2.05 Dobieranie Rodzaju Masażu Do Jednostki Chorobowej PDF

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
Mateusz Borkowski
Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej 322[12].Z2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy Radom 2007
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci: lek. med. Pawe Szymczyk mgr Adam Zborowski
Opracowanie redakcyjne: mgr Mateusz Borkowski
Konsultacja: mgr Ewa Kawczyska-Kiebasa
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 322[12].Z2.05 Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej, zawartego w moduowym programie nauczania dla zawodu technik masaysta.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
SPIS TRECI
1. 2. 3. 4. Wprowadzenie Wymagania wstpne Cele ksztacenia Materia nauczania 4.1. Zasady stosowania masau w chorobach reumatycznych, urazach i chorobach narzdu ruchu 4.1.1. Materia nauczania 4.1.2. Pytania sprawdzajce 4.1.3. wiczenia 4.1.4. Sprawdzian postpw 4.2. Zasady stosowania masau w chorobach ukadu oddechowego 4.2.1. Materia nauczania 4.2.2. Pytania sprawdzajce 4.2.3. wiczenia 4.2.4. Sprawdzian postpw 4.3. Zasady stosowania masau w chorobach serca i naczy obwodowych 4.3.1. Materia nauczania 4.3.2. Pytania sprawdzajce 4.3.3. wiczenia 4.3.4. Sprawdzian postpw 4.4. Zasady stosowania masau w chorobach ukadu limfatycznego 4.4.1. Materia nauczania 4.4.2. Pytania sprawdzajce 4.4.3. wiczenia 4.4.4. Sprawdzian postpw 4.5. Zasady stosowania masau w chorobach ukadu nerwowego 4.5.1. Materia nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzajce 4.5.3. wiczenia 4.5.4. Sprawdzian postpw 4.6. Zasady stosowania masau w chorobach ukadu trawiennego 4.6.1. Materia nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzajce 4.6.3. wiczenia 4.6.4. Sprawdzian postpw 4.7. Zasady stosowania masau w chorobach ukadu moczowego 4.7.1. Materia nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzajce 4.7.3. wiczenia 4.7.4. Sprawdzian postpw 4.8. Zasady stosowania masau w chorobach kobiecych narzdw pciowych 4.8.1. Materia nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzajce 4.8.3. wiczenia 4.8.4. Sprawdzian postpw 4 6 7 8 8 8 11 11 12 13 13 14 14 15 16 16 18 18 19 20 20 22 22 23 24 24 25 25 26 27 27 27 28 29 30 30 30 30 31 32 32 32 32 33
5. 6.
4.9. Zasady stosowania masau w okresie ciy i poogu 4.9.1. Materia nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzajce 4.9.3. wiczenia 4.9.4. Sprawdzian postpw 4.10. Przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz przepisy ochrony przeciwpoarowej 4.10.1. Materia nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzajce 4.10.3. wiczenia 4.10.4. Sprawdzian postpw Sprawdzian osigni Literatura
34 34 34 35 36 37 37 37 38 38 39 43
1. WPROWADZENIE
Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy teoretycznej i umiejtnoci praktycznych na temat zasad dobierania masau do rnych jednostek chorobowych. W poradniku zamieszczono: wymagania wstpne wykaz umiejtnoci, jakie powiniene posiada, aby bez problemw korzysta z poradnika, cele ksztacenia wykaz umiejtnoci, jakie uksztatujesz podczas pracy z poradnikiem, materia nauczania podstawowe wiadomoci teoretyczne niezbdne do osignicia zaoonych celw ksztacenia i opanowania umiejtnoci zawartych w programie jednostki moduowej, zestaw pyta, aby mg sprawdzi, czy ju opanowae okrelone treci, wiczenia, ktre pomog Ci zweryfikowa wiadomoci teoretyczne oraz uksztatowa umiejtnoci praktyczne, sprawdzian postpw, sprawdzian osigni, przykadowy zestaw zada. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiau jednostki moduowej, literatur uzupeniajc, ktra umoliwi poszerzenie i uszczegowienie zagadnie.
322[12].Z2 Masa leczniczy
322[12].Z2.01 Badanie i diagnozowanie pacjenta dla potrzeb masau leczniczego
322[12].Z2.02 Wykonywanie drenau limfatycznego
322[12].Z2.03 Wykonywanie masau segmentarnego
322[12].Z2.04 Wykonywanie rnych rodzajw masau leczniczego
322[12].Z2.05 Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej
Schemat ukadu jednostek moduowych
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: nawizywa i utrzymywa kontakt z pacjentem, wymienia wskazania i przeciwwskazania do wykonywania masau klasycznego, wskazywa wpyw masau klasycznego na organizm czowieka, wykonywa w prawidowy sposb techniki masau klasycznego, wymienia wskazania i przeciwwskazania do wykonywania drenau limfatycznego, wskazywa wpyw drenau limfatycznego na organizm czowieka, wykonywa w prawidowy sposb techniki drenau limfatycznego, wymienia wskazania i przeciwwskazania do wykonywania masau segmentarnego, wskazywa wpyw masau segmentarnego na organizm czowieka, wykonywa w prawidowy sposb techniki masau segmentarnego, wymienia wskazania i przeciwwskazania do wykonywania innych rodzajw masau leczniczego, wykonywa w prawidowy sposb techniki innych rodzajw masau leczniczego, wskazywa wpyw innych rodzajw masau leczniczego na organizm czowieka, organizowa stanowisko pracy, dba o naleyte wyposaenie oraz ad i porzdek w miejscu pracy, posugiwa si podstawow wiedz z zakresu anatomii i fizjologii czowieka, okrela znaczenie stosowania zasad psychologii i etyki w pracy technika masaysty, korzysta z rnych rde informacji, wsppracowa w grupie, przestrzega zasad bhp i ochrony przeciwpoarowej.
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: wykorzysta wiedz z anatomii, fizjologii i przedmiotw klinicznych do wykonywania masau rnymi metodami w poszczeglnych jednostkach chorobowych, zastosowa masa w profilaktyce i w leczeniu chorb, dobra do masau rodki polizgowe i wspomagajce, okreli wskazania i przeciwwskazania do masau w profilaktyce i w leczeniu chorb, uzasadni zastosowanie wybranych technik masau w rnych jednostkach chorobowych, wykorzysta wynik badania pacjenta w doborze rodzaju masau, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji schorze reumatycznych, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji urazw i chorb narzdu ruchu, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji schorze centralnego ukadu nerwowego, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji schorze obwodowego ukadu nerwowego, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji chorb serca i naczy obwodowych, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji chorb limfatycznego, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji schorze ukadu oddechowego, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji schorze ukadu trawiennego, zastosowa poszczeglne rodzaje masau w leczeniu i rehabilitacji chorb ukadu moczowego i kobiecych narzdw pciowych. zastosowa poszczeglne rodzaje masau u kobiet w okresie ciy i poogu. zastosowa sprzt, aparatur i urzdzenia pomocnicze do wykonywania masau, poinstruowa pacjenta o moliwoci wspomagania efektw masau przez wiczenia lecznicze, wyjani zasady kompleksowego usprawniania, wyjani rol masaysty w zespole rehabilitacji leczniczej. wykona zabiegi zgodnie z przepisami bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej oraz zasadami ergonomii pracy, zrealizowa zadania zawodowe zgodnie z zasadami etyki.
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Zasady stosowania masau w chorobach reumatycznych, urazach i chorobach narzdu ruchu
4.1.1. Materia nauczania

Choroby reumatyczne, pod ktem stosowanego w nich masau mona podzieli na dwie grupy: choroby zapalne i choroby zwyrodnieniowe. W pierwszej grupie wymienia si takie jednostki jak reumatoidalne zapalenie staww, zesztywniajce zapalenie staww krgosupa, gorczka reumatyczna. Grupa druga to midzy innymi choroba zwyrodnieniowa staww koczyn, choroba zwyrodnieniowa staww krgosupa oraz choroba zwyrodnieniowa tkanek mikkich. Reumatoidalne zapalenie staww jest chorob, dla ktrej charakterystyczne jest zajcie wielu narzdw. Dla masaysty najwaniejsze bd znieksztacenia staww, ktre powstaj na skutek zniszczenia tkanek stawowych. Bona maziowa w okresie zaostrze choroby i we wczesnym jej stadium jest przekrwiona i obrzknita. To ona jest miejscem, w ktrym zaczyna si proces chorobowy. W jamie stawu zaobserwowa mona wysik. Rozciga si on na torebk stawow. Sama bona maziowa zaczyna si rozrasta pod wpywem przewlekego procesu zapalnego. Na jej powierzchni pojawia si zapalna tkanka ziarninujca, ktra w pniejszym okresie przeradza si w zbit tkank czn. Ta oczywicie doprowadza do ograniczenia ruchomoci staww i ich zesztywnienia, jako e tworzy w stawach zrosty cznotkankowe. Czci koci znajdujce si blisko staww charakteryzuje pojawiajcy si zanik tkanki kostnej. Nastpuje utrata soli mineralnych. Gwne zajte procesem chorobowym stawy, to stawy koczyny grnej, czsto take krgosupa w odcinku szyjnym. W zwizku ze zmianami w stawach koczyn dolnych pojawia si u pacjentw problem z poruszaniem si. W chorobie mona wyrni okresy zaostrze i remisji. W momencie rzutu choroby pojawia si bl i obrzki okolic okoostawowych. Kolejn faz s zaniki miniowe oraz ograniczenie ruchomoci staww objtych procesem chorobowym. Charakterystyczna jest take blado skry. Skra dodatkowo jest cienka i nadmiernie potliwa. Ten ostry okres choroby nie pozwala na wykonywanie masau. Ale ju w okresie podostrym i szczeglnie w okresie remisji naley wkracza z masaem i kinezyterapi. Musimy skupi si na rozlunieniu napitych mini. Stosujemy wic techniki, ktre to umoliwi, a wic: gaskania, powolne rozcierania, ugniatania podune, delikatne roztrzsania i wibracje. Okres remisji take nie pozwala na stosowanie silnych bodcw, skupiamy si na gaskaniach i rozcieraniach wykonywanych na tkankach mikkich otaczajcych staw. Masa rk pomaga w walce z ograniczeniem ruchomoci w stawach. Uatwia chorym wykonywanie ruchw, bowiem wpywa na zmniejszenie obrzkw i blu. Kolejna jednostka chorobowa, zesztywniajce zapalenie staww krgosupa jest rwnie chorob przewlek. Pocztkowo atakuje stawy krzyowo-biodrowe. W kolejnej fazie zajte zostaj take stawy krgosupa, tkanki przykrgosupowe, jak rwnie stawy biodrowe i ramienne. Ta zapalna choroba charakteryzuje si wystpowaniem procesw kostnienia w tkankach objtych procesem chorobowym. Rozprzestrzeniajcy si proces zapalny zajmuje po kolei tkanki okookrgosupowe, stawy krgosupa, stawy klatki piersiowej, chrzstki eber. Mona take zauway zmiany dotyczce mini. Pocztkowy odruchowy skurcz mini zostaje utrwalony, co po pewnym czasie doprowadza do ich zwyrodnienia. Pojawia si
tam tkanka czna. Nierzadkie s take zaniki miniowe okolicy przykrgosupowej, jak rwnie obrczy koczyny grnej. Pierwsze oznaki choroby to charakterystyczne ble, tpe i bardzo gbokie, dotyczce okolicy krzyowo-ldwiowej. Nasilaj si one szczeglnie w nocy. Na pewnym etapie ble mog dotyczy caego krgosupa. Przez cay czas postpuje zesztywnienie. Choroba jest przewleka i podobnie jak reumatoidalne zapalenie staww charakteryzuje si okresami zaostrze i remisji. W zwizku z tym, e choroba ta cigle postpuje, a ble s bardzo uciliwe, chorzy z reguy cierpi na rne zaburzenia nerwicowe o charakterze neurastenicznym. Postpowanie w masau jest podobne jak w reumatoidalnym zapaleniu staww. Istotne jest agodzenie objaww blowych, zmniejszanie napicia miniowego, gwnie prostownika grzbietu, mini poladowych i mini midzyebrowych zewntrznych. Poprzez zwikszone ukrwienie moemy minimalizowa objawy choroby. Masa regularnie stosowany zapobiega utrwalaniu si przykurczw, minimalizuje take powstanie zmian zwyrodnieniowych w tkance miniowej. Druga grupa chorb, czyli choroby zwyrodnieniowe narzdu ruchu s niebywale uciliwe. Czstotliwo wystpowania jest ogromna a skutki nios za sob powane konsekwencje. Bardzo czsto w wyniku tych chorb pacjenci staj si niezdolni do wykonywania pracy zawodowej. Czsto te, to wanie praca zawodowa przyczynia si do rozwoju tyche chorb. Najbardziej naraone s stawy dolnego odcinka krgosupa i koczyn dolnych, co jest zwizane z nadmiernym obcieniem, jakie si tam pojawia. Same zmiany mona podzieli na takie, ktre pojawiaj si bez konkretnej, atwej do ustalenia przyczyny, okrelane mianem pierwotnych, a take na takie, ktre rozwijaj si pod wpywem rnych czynnikw degenerujcych chrzstk stawow- wtrne. Jeli chodzi o wspomniane czynniki, mona ich wymieni kilka: urazy staww, dugotrwae przecienia narzdu ruchu, nieprawidowa budowa stawu, zaburzenia hormonalne i metaboliczne, zuywanie si chrzstki stawowej z wiekiem, powtarzajce si mikrourazy, wrodzone dysplazje i zwichnicia staww, niektre choroby przemiany materii (otyo i cukrzyca). Chrzstka stawowa podlega wysuszeniu, zmtnieniu i zwknieniu. Zaobserwowa moemy liczne ubytki i szczeliny, co wie si z utrat gadkoci przez chrzstk stawow. Jako e organizm prbuje si broni, powstaj zmiany wytwrcze pod postaci tzw. osteofitw, czyli wyroli kostnych. Torebka stawowa jest zwkniaa, natomiast w obrbie stawu i wok niego mog wystpowa wtrnie procesy zapalne. Jednym z przykadw chorb zwyrodnieniowych jest choroba zwyrodnieniowa staww koczyn, zwizana najczciej ze stawami biodrowymi, kolanowymi, stawami stp, ramiennymi, okciowymi i stawami rk. W stawach pacjentowi bdzie dokucza bl, pojawi si po jakim czasie przykurcze okoostawowe i miniowe. W nastpstwie tych zmian mog si doczy zaniki miniowe, a take znacznie osabienie siy miniowej. Jeli choroba zwyrodnieniowa dotyczy krgosupa, wystpi u pacjenta due napicie mini przykrgosupowych, co jest naturaln reakcj organizmu na zmiany jakie pojawiaj si midzy innymi w stawach. Dodatkowo wielce prawdopodobne, e pojawi si take ble o charakterze neurologicznym, bdce wynikiem ucisku na korzenie nerww obwodowych. Same zmiany zwyrodnieniowe mog dotyczy wanie staww midzykrgowych, ale take krkw midzykrgowych, trzonw krgw i wyrostkw kolczystych krgw. W momencie kiedy mamy do czynienia z odczynem zapalnym, a take z silnym blem, masa jest zdecydowanie niewskazany. Okres podostry, to moment kiedy mona wykonywa masa podwodny i suchy. Bdzie nam zaleao na poprawieniu ukrwienia mini, tkanek okoostawowych a take na rozlunieniu napitych mini. Jeli dodatkowo uciliwoci s nerwoble, z pomoc moe przyj masa segmentarny lub punktowy.
Najlepszym rozwizaniem jest stosowanie profilaktyki, a wic masau na rejony ciaa, ktre s naraone na przecienia zwizane czy to z prac zawodow czy na przykad ze sportem. Najbardziej niebezpieczne s tak zwane pozycje wymuszone i statyczny charakter pracy mini. Wie si to ze zmniejszonym ukrwieniem tkanek. Wszelkie urazy, a take zabiegi chirurgiczne zwizane z narzdem ruchu prowadz nie tylko do uszkodzenia caoci tkanek, ale take do zaburze w funkcjonowaniu organizmu. Moe si zdarzy, e przy lekkich urazach czy zabiegach pojawi si podwyszenie pobudliwoci orodkowego ukadu nerwowego i nasilenie funkcji wegetatywnych. W tkankach mamy do czynienia z zaburzonym ukrwieniem i unerwieniem, na ktre nakadaj si procesy nekrotyczne. Prowadzi to do powstania miejscowych objaww urazu. Wszelkie procesy regeneracyjne s mocno wyhamowane za spraw stosowania unieruchomie, przymusowej pozycji, dugotrwaego leczenia. Chrzstka stawowa jest gorzej odywiona, ilo mazi stawowej znacznie si zmniejsza. Torebka stawowa, a take tkanki okoostawowe s miejscem, gdzie powstaj zmiany bliznowate na skutek zmiany wkien elastycznych w kolagenowe. Bywa, e i skra zrasta si z tkank czn i powiziami i w efekcie pozbawiona jest elastycznoci. Minie, jeli nie s uywane przez pewien okres czasu- zanikaj. Pojawiaj si przykurcze urazowe, poniewa minie odruchowo napinaj si pod wpywem impulsw nerwowych, jakie pyn z uszkodzonych tkanek. Z kolei przykurcze blowe zwizane s z odruchowym skracaniem si mini. Moemy mwi jeszcze o przykurczach miniowych, powstajcych na skutek zmian zanikowo- degeneracyjnych w miniach, bliznowatych, bdcych skutkiem powstawania blizn skry, tkanki podskrnej, mini i cigien, a take stawowych, powstajcych na drodze zmian zanikowych w tkankach okoostawowych bdcych wynikiem unieruchomienia. Urazy i schorzenia ortopedyczne, podobnie zreszt jak choroby reumatyczne, s tym polem, na ktrym masaysta naprawd moe si wykaza. Masa bowiem jest bardzo skutecznym rodkiem leczenia i rehabilitacji tego typu schorze. Jeli mamy do czynienia z urazem, moemy zacz nasze dziaania zwizane z masaem dopiero po cakowitym wygojeniu si tkanki, co trwa od okoo siedmiu do czternastu dni. Tkanka kostna potrzebuje nieco wicej czasu, bo od czterech do a szesnastu tygodni. Oczywicie nie ma moliwoci wykonania zabiegu masau w pobliu zespolenia koci elementami metalowymi, bo to mogoby doprowadzi do powstania odczynu zapalnego w tym miejscu. Stosujemy najczciej wolne ruchy gaskania, rozcierania i ugniatania tam, gdzie napotykamy napite minie. Z kolei rozcierania stosowane s na tkankach okoostawowych, bliznach pourazowych i pozabiegowych w obrbie tkanek mikkich sprawi, e z du doz prawdopodobiestwa uda nam si unikn powstaniu przykurczw bliznowatych. Masa wykonywany w okresie unieruchomienia na duych grupach miniowych w obrbie tuowia, jak rwnie koczyn nie unieruchomionych spowoduje, e pobudzimy ukad krenia, dostarczymy bodcw proprioceptywnych i zapobiegniemy powstaniu odleyn. Po zdjciu opatrunkw gipsowych musimy zadba o szybsz regeneracj skry, popraw ukrwienia tkanek mikkich, a take zwikszenie elastycznoci aparatu wizadowego i przyspieszenie mineralizacji koci. Odpowiednio dawkowany i stosowany masa moe w znaczcy sposb skrci okres rekonwalescencji po przebytym urazie.
10
4.1.2. Pytania sprawdzajce

1. 2. 3. 4. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakiego podziau chorb reumatycznych moemy dokona pod ktem masau? Jakie jednostki chorobowe nale do grupy chorb zapalnych? Jakie chorobowe nale do grupy chorb zwyrodnieniowych? Jakie s objawy poznanych jednostek chorobowych: reumatoidalnego zapalenia staww, zesztywniajcego zapalenia staww krgosupa, chorb zwyrodnieniowych staww i krgosupa? Jak postpujemy w masau w poszczeglnych jednostkach chorobowych? Jak postpujemy w masau w rnego rodzaju urazach?
5. 6.
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1 Przeprowad wywiad z pacjentem w celu rozpoznania czy moe zosta poddany zabiegowi masau klasycznego. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: nawiza kontakt z pacjentem (koleg/koleank) w celu przeprowadzenia wywiadu, posugujc si posiadan wiedz zada odpowiednie pytania, zapisa otrzymane odpowiedzi na kartce, dokona analizy otrzymanych odpowiedzi w celu zakwalifikowania (lub nie) pacjenta do wykonania zabiegu, zapisa na kartce plan postpowania w konkretnej jednostce chorobowej.
1) 2) 3) 4) 5)
Wyposaenie stanowiska pracy: notatnik, dugopis. wiczenie 2 Zaplanuj algorytm postpowania w masau klasycznym w wybranej jednostce chorobowej. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: 1) zaplanowa algorytm postpowania w masau klasycznym w wybranej jednostce chorobowej, 2) przygotowa stanowisko pracy, 3) zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, 4) zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, 5) zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, 6) zastosowa poznane techniki i ruchy, wykonane z odpowiedni pynnoci, tempem i rytmem, dostosowane do danej jednostki chorobowej, 7) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej.
11
Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.
4.1.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz: 1) 2) 3) 4) dokona podziau chorb reumatycznych pod ktem masau? przeprowadzi masa w poszczeglnych jednostkach chorobowych? wymieni objawy poszczeglnych jednostek chorobowych? przeprowadzi masa w przypadku urazu? Tak Nie
12
4.2.
Zasady stosowania oddechowego
masau
chorobach
ukadu

Spord chorb ukadu oddechowego wymienia si kilka podstawowych, w przypadku ktrych uzasadnione jest stosowanie masau: stany po zapaleniu puc i oskrzeli, stany po zabiegach torakochirurgicznych, rozedma puc, przewleky nieyt oskrzeli, okres midzynapadowy astmy oskrzelowej, niedodma puc, rozstrzenie oskrzeli, a take pylica puc i dystonia puc. Masa wykonywany w obrbie klatki piersiowej wpywa na rozlunienie mini oddechowych, a co za tym idzie uatwia wykonywanie ruchw oddechowych. W przypadku zalegajcej w oskrzelach wydzieliny, jak ma to miejsce w stanach zapalnych i rozstrzeniach oskrzeli, wykonywanie odpowiednich technik, takich jak oklepywania, wibracje i wstrzsania klatki piersiowej w odpowiednich pozycjach drenaowych zastosowanych u chorego, uatwia jej wykrztuszenie. Po zabiegach chirurgicznych w obrbie klatki piersiowej warto zastosowa masa klasyczny okolicy stawu ramiennego, po operowanej stronie. Jest to bardzo dobra forma przygotowania do podjcia wicze ruchowych. Naley rwnie zaj si opracowaniem blizny pooperacyjnej. Wykonujemy delikatny masa na obwodzie blizny. Nieco pniej mona take zastosowa opracowanie samej blizny w celu uelastycznienia tkanek i zapobiegania zrostom, szczeglnie jeli przez duszy czas utrzymuj si bolesne stwardnienia w obrbie blizny. Ciekawym rozwizaniem jest zastosowanie masau segmentarnego w chorobach narzdu oddechowego. Ta forma masau jest niezwykle skuteczna i bardzo czsto ju po niewielu zabiegach znika napicie mini oddechowych. Moemy wpywa na usprawnienie sprystoci klatki piersiowej, na popraw ukrwienia, usprawnienie elastycznoci puc oraz przyspieszenie wchaniania wysikw. Jednake przed podjciem tej formy terapii musimy posiada pewno co do wydolnoci ukadw oddechowego i krenia u pacjenta. Takie jednostki jak przewleke zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, zapalenie opucnej, stany zapalne puc i przewleka rozedma puc s polem do popisu dla masaysty korzystajcego z dobrodziejstw masau segmentarnego. Moemy mwi o zwikszonym odkrztuszaniu, poprawie oddychania, zmniejszonych napadach dusznoci, obnieniu wzmoonego napicia mini midzyebrowych, poprawionym kreniu i ukrwieniu klatki piersiowej. Zmiany odruchowe znajdziemy w segmentach piersiowych po obu stronach ciaa. Kluczem do wszystkiego jest zlokalizowanie tych zmian we wszystkich tkankach, z jakimi bdziemy pracowa. Sam zabieg przeprowadzamy na siedzco. W czci wstpnej, skadajcej si z 56 zabiegw, pracujemy nad krgosupem, mostkiem, miniami midzyebrowymi, dolnym brzegiem klatki piersiowej po stronie lewej. Jeli uda nam si usun napicia powierzchowne w segmentach piersiowych, mona przej do kolejnej czci postpowania. Masujemy krgosup, grzbiet, okolic opatkow, minie czworoboczne, minie mostkowo-obojczykowo-sutkowe, mostek, minie piersiowe wiksze i midzyebrowe. Pracujemy take technik okrelan jako sprynowanie klatki piersiowej. Zawsze naley zadba o to, aby sia zabiegu bya dostosowana do reaktywnoci pacjenta, poniewa musimy liczy si z wystpieniem przesuni odruchowych ze strony serca. Czstotliwo wykonywania zabiegw to trzy razy w tygodniu. Czas powicany na cz wstpn wynosi 10 minut, a na cz zasadnicz okoo 35 minut.
13

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s wskazania do wykonywania masau w przypadku chorb ukadu oddechowego? Jak wyglda postpowanie w poszczeglnych przypadkach? Jaki jest cel masau okolicy stawu ramiennego po stronie operowanej? Kiedy moliwe jest zastosowanie masau segmentarego? Jak powinno przebiega postpowanie jeli zdecydujemy si na wersj z masaem segmentarnym? Jakich przesuni odruchowych moemy si spodziewa? Jaka jest czstotliwo zabiegw w postpowaniu segmentarnym?
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1 Jedna z osb wciela si w rol pacjenta. Zadaniem drugiej jest zastosowanie odpowiedniego postpowania w masau klasycznym w danej jednostce chorobowej z zakresu chorb ukadu oddechowego. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiednie techniki i ruchy, wykonane z odpowiedni pynnoci, tempem i rytmem, dostosowane do danej jednostki chorobowej, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.
1) 2) 3) 4) 5) 6)
wiczenie 2 Wykonaj zabieg masau segmentarnego w wybranej jednostce chorobowej. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau,
1) 2) 3) 4)
14
5) wyszuka zmiany chorobowe w obrbie tkanek, 6) zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, 7) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.

Czy potrafisz: Tak 1) okreli wskazania do wykonywania masau w przypadku chorb ukadu oddechowego? 2) przeprowadzi masa w poszczeglnych jednostkach chorobowych? 3) dokona opracowania blizny pooperacyjnej? 4) opisa przebieg postpowania w masau segmetarnym? 5) wykona zabieg masau segmentarnego w konkretnej jednostce chorobowej? Nie
15
4.3.
Zasady stosowania masau w chorobach serca i naczy obwodowych

Masa w chorobach ukadu krenia znajduje zastosowanie w przypadku takich jednostek chorobowych: jak przewleka niewydolno krenia obwodowego, choroby obwodowych naczy krwiononych, stany obnionego cinienia krwi, stwardnienie ttnic obwodowych, choroba Raynauda, zespoy ylakowate koczyn dolnych bez owrzodze, stany po przebytych zapaleniach y koczyn dolnych, choroba Burgera (I i II stadium). Stosujemy take masa, bdcy profilaktyk w wypadku dugotrwaego unieruchomienia, w przypadku geriatrycznej utraty sprystoci naczy ylnych i przy zmniejszonym napiciu naczy limfatycznych i wosowatych. Jeli chodzi o dobr masau, mamy sporo moliwoci zalenie od charakteru jednostki chorobowej, a take okresu leczenia. Dla przykadu, w leczeniu chorb zastawek serca mamy do wyboru dwie metody postpowania. W pierwszej masa i kinezyterapia wykonywane s osobno, w drugiej, przeplataj si ze sob. Zwracajc uwag na pierwsz z nich zauwaymy, e w okresie wczesnym choroby moemy albo wykorzystywa drena limfatyczny, zgodnie ze wskazaniami lekarza, albo te przyj postpowanie klasyczne, stosowane z du ostronoci. Nie wolno nam natomiast stosowa masau segmentarnego. Z kolei w okresie pniejszym choroby moemy albo stosowa masa klasyczny, albo przej do masau segmenarnego w chorobach serca. Naley tylko pamita, e zabiegi nie mog zosta przerwane gwatownie, chory musi mie czas na odzwyczajenie si od nich. Sposb postpowania, jaki wybiera masaysta jest zawsze wynikiem jego pewnych dowiadcze, czasem sugestii lekarza czy starszych kolegw. Naley pamita, i masaysta jest czci wikszej caoci, a mianowicie tzw. pionu rehabilitacyjnego. Pracuje w zespole ludzi i musi z tymi ludmi wsppracowa. Wartoci najwysz jest dobro pacjenta. W leczeniu chodzi o kompleksowe usprawnianie, tak wic ludzie zajmujcy si rnymi dziedzinami musz dziaa tak, aby uzyska jak najlepszy efekt leczniczy. Tutaj nie ma miejsca na przeszkadzanie sobie nawzajem, tote cae postpowanie musi zosta zaplanowane i zaakceptowane przez reszt specjalistw. Zesp musi dziaa razem, a nie pracowa jak grupa kilku jednostek. Tylko w ten sposb uzyskujemy gwarancj osignicia najlepszego moliwego wyniku procesu rehabilitacji chorego. Wracajc do masau segmentarnego, naley nieco rozwin sposb jego stosowania. W chorobach serca masa segmentarny wpywa na popraw ukrwienia wiecowego, likwidacj objaww blowych i kucia w okolicy serca, likwidacj uczucia ucisku, dusznoci, lku. Bardzo atwo jest doprowadzi do powstania przesuni odruchowych, tote stosowanie masau musi by bardzo ostrone. Odruchowych zmian chorobowych moemy spodziewa si po lewej stronie tuowia pacjenta. Przed przystpieniem do zabiegu naley je odszuka. Masa wykonujemy w pozycji siedzcej. Podobnie jak w wypadku postpowania w chorobach ukadu oddechowego, moemy dokona podziau na dwie fazy: wstpn i zasadnicz. Pocztkowo rozcieramy krgosup kciukami i masujemy dolny lewy brzeg klatki piersiowej do wysokoci dolnego kta opatki. Stosujemy gaskania, rozcierania i wibracj. Rozcieramy dolny kt opatki i mostek, nastpnie opracowujemy przestrzenie midzyebrowe po stronie lewej, z uyciem gaska, rozciera i wibracji. Jeli uda nam si zlikwidowa napicia powierzchowne w dolnych segmentach piersiowych, moemy przej do czci zasadniczej. Tutaj obowizuje nas zachowanie szczeglnej ostronoci. Masujemy krgosup, grzbiet, okolic opatkow, misie czworoboczny, okolic dou pachowego, mostek i misie piersiowy wikszy. Naley
16
bardzo uwanie dobiera si bodca, aby nie doprowadzi do powstania przesuni odruchowych ze strony serca, mostka lub dou pachowego. Nie ma moliwoci wykonania tego typu zabiegu bez kontaktu z lekarzem prowadzcym. Czstotliwo zabiegw jest rna, zalenie od schorzenia. Zabiegi wykonuje si od 12 razy w tygodniu. Na cz wstpn przeznaczamy okoo 5-6 zabiegw, na cz zasadnicz okoo 15. Pierwsza cz trwa 10 minut, druga okoo 20. Oczywicie jeli zauwaymy pogorszenie stanu pacjenta, zabiegi naley natychmiast przerwa i spraw zgosi lekarzowi prowadzcemu. Masa segmentarny moemy z powodzeniem stosowa w chorobach naczy obwodowych. Oglnie mona powiedzie, e niewydolno naczyniowa moe by wynikiem niewydolnoci naczy ttniczych, ylnych, wosowatych i chonnych. Spord objaww wymieni mona ozibienie koczyn, chromanie przestankowe, ble spoczynkowe, zmiana zabarwienia skry, zmiany troficzne skry, opniony czas wypenienia si naczy ylnych, zmniejszenie ttnienia ttnic, a take bezodczynowe owrzodzenie lub zgorzel. Masa segmentarny moe zosta zastosowany w stanach zapalnych, w niewydolnoci naczyniowej i zaburzeniach czynnociowych pod warunkiem, e naczynia krwionone mog rozszerza si i kurczy. Jako cel terapii stawiamy sobie rozlunienie napicia tkanki cznej i miniowej w pobliu naczy krwiononych, a take usprawnienie, na ile to moliwe, krenia obocznego. Moemy spodziewa si napi we wszystkich segmentach grzbietu, wystpujcych po obu stronach krgosupa. Poprawnie przeprowadzony masa segmentarny w obrbie krgosupa doprowadzi do lepszego ukrwienia koczyn, skrcenia czasu choroby, usunicia sino czerwonego zabarwienia skry, a take przyniesie ulg w cierpieniu i uczucie ciepa. W chorobach naczy obwodowych koczyn dolnych moemy spodziewa si zmian odruchowych w segmentach ldwiowych i krzyowych. Naszym zadaniem jest zlokalizowanie wszelkich zmian przed przystpieniem do pracy. Zaczynamy od pozycji uoeniowej na brzuchu, masujc krgosup, grzbiet, ko krzyow, poladek i grzebie biodrowy po stronie chorej. Potem przechodzimy do uoenia na plecach i opracowujemy chor koczyn doln, stosujc gaskanie i wibracj. Nie wolno stosowa technik powodujcych bl i wywoujcych napicie. Nie wolno take przesadza z si bodca, gdy to moe w prosty sposb doprowadzi do powstania przesuni odruchowych ze strony segmentw ldwiowych w obrbie grzbietu i miednicy. Czstotliwo wykonania zabiegw wynosi 3 zabiegi w tygodniu, a czas trwania poszczeglnych zabiegw okoo 20 minut. W wypadku chorb naczy obwodowych koczyn grnych, przed wykonaniem zabiegu musimy poszuka zmian odruchowych w obrbie segmentw szyjnych i piersiowych. W pozycji na brzuchu masujemy krgosup, grzbiet i okolic opatkow po stronie chorej. W pozycji siedzcej natomiast opracowujemy misie czworoboczny, misie piersiowy wikszy, d pachowy i chor koczyn grn. Masujc j uywamy gaska i wibracji. Podobnie jak w wypadku masau w chorobach naczy obwodowych koczyn dolnych, naley unika technik, ktre wywouj bl i napicie u pacjenta i nie stosowa zbyt duej siy bodca, gdy to moe doprowadzi do powstania przesuni odruchowych ze strony minia podgrzebieniowego i dou pachowego. Czstotliwo wykonywania zabiegw wynosi 3 zabiegi w tygodniu, a czas trwania poszczeglnych zabiegw okoo 20 minut.
17

1. 2. 3. 4. 5. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s wskazania do wykonywania masau w chorobach serca i naczy obwodowych? Na czym polega masa stosowany jako profilaktyka w chorobach serca i naczy obwodowych? Jak wyglda postpowanie w masau segmentalnym w chorobach serca i naczy obwodowych? Jakich przesuni odruchowych moemy si spodziewa? Na czym polega kompleksowe usprawnianie i praca zespou rehabilitacyjnego?
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1 Zastosuj odpowiednie postpowanie w masau klasycznym w wybranej jednostce chorobowej z zakresu chorb serca i naczy obwodowych. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiednie techniki i ruchy, wykonane z odpowiedni pynnoci, tempem i rytmem, dostosowane do danej jednostki chorobowej, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.
1) 2) 3) 4) 5) 6)
wiczenie 2 Zaplanuj algorytm postpowania w masau segmentarnym, stosowanym w wybranej jednostce chorobowej serca, naczy obwodowych. Wykonaj pierwszy zabieg z serii. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: zaplanowa algorytm postpowania w masau segmentarnym, przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau,
1) 2) 3) 4) 5)
18
6) wyszuka zmiany chorobowe w obrbie wszystkich tkanek, 7) zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, 8) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, czyste przecierada, waki.

Czy potrafisz: Tak 1) okreli wskazania do wykonywania masau w chorobach serca i naczy obwodowych? 2) zaplanowa przebieg postpowania w masau klasycznym? 3) opisa przebieg postpowania w masau segmentarnym? 4) wyszuka zmiany odruchowe? 5) wykona zabieg masau segmentarnego w danej jednostce chorobowej? Nie
19
4.4.
Zasady wykonywania limfatycznego
masau
chorobach
ukadu

W chorobach ukadu limfatycznego z reguy najlepszym sposobem postpowania bdzie drena limfatyczny. Aby jednak przystpi do jego wykonania, naley okreli przeciwwskazania, ktre uniemoliwiaj przeprowadzenie tego zabiegu. Podstawow zasad, jak naley stosowa w pracy jest primum non nocere czyli po pierwsze nie szkodzi, jedna z naczelnych zasad etycznych zwizana z zawodami medycznymi. Wiadomoci dotyczce drenau limfatycznego zostay opisane w jednostce moduowej Wykonywanie drenau limfatycznego 322[12].Z2.02. Zasady wykonywania drenau limfatycznego Po pierwsze, musimy uoy pacjenta w prawidowej pozycji tak, aby sprzyjaa nam sia grawitacji. Stosujemy wic tak zwane uoenie drenaowe. Drena limfatyczny wykonuje si albo w leeniu na plecach albo w leeniu na brzuchu. Opracowanie zaczynamy od rejonw pozostajcych w bezporednim ssiedztwie ktw ylnych i nastpnie opracowywa obszary pooone dystalnie, cay czas zachowujc waciwy kierunek wykonywanych chwytw. Przy drenau oglnym wykonujemy po kolei drena: wzw nadobojczykowych, wzw szyjnych, twarzy, karku i gowy, wzw pachowych, klatki piersiowej, grzbietu, koczyn grnych, brzucha, wzw pachwinowych, powok brzusznych w okolicy podppkowej, odcinka ldwiowo-krzyowego, koczyn dolnych. Wskazania do drenau limfatycznego to po kolei: obrzki pourazowe, obrzki po zejciu stanu zapalnego, obrzki w przebiegu niektrych chorb reumatycznych, twardzina ukadowa, zesp Sudecka, choroba Raynauda, choroba wibracyjna, obrzki limfatyczne i powikszenie wzw chonnych po chorobach zakanych, sarkoidoza, choroby skry bez zmian zapalnych, limfadenopatie polekowe, zaburzenia przepywu chonki w obrbie jelita, obrzki narzdw miednicy mniejszej, obrzki po mastektomii, obrzki spowodowane uszkodzeniami lub wadami rozwojowymi w obrbie ukadu chonnego, obrzki spowodowane resekcj czci ukadu chonnego w przebiegu chorb nowotworowych (za zgod lekarza), lokalne obrzki i zaburzenia odpywu chonki, dziaania oczyszczajce skry twarzy i stymulujce skr okolicy twarzy i szyi, przygotowanie do zabiegw w zakresie medycyny estetycznej, cellulit. Z kolei przeciwwskazania to: obrzki w przebiegu niewyrwnanych wad serca, niektre obrzki pochodzenia nerkowego lub wtrobowego, ostre stany zapalne, obrzki w przebiegu chorb nowotworowych (w zalenoci od decyzji lekarza prowadzcego), gorczka, choroby skry z owrzodzeniami i zmianami ropnymi, krwotoki i zagroenie ich wystpienia, choroby zakane, zapalenie y, wiee zakrzepy, zaawansowana miadyca, zmiany i zbliznowacenia po nawietlaniach, ttniaki. Nie opracowuje si szyi, karku i obrczy barkowej przy nadczynnoci tarczycy, nadwraliwoci naczy szyjnych i arytmii serca, a twarzy w procesach zapalnych w obrbie jamy ustnej i przy zmianach ropnych w obrbie twarzy, a take przez kilka dni w miejscach, gdzie byy wykonywane zabiegi z uyciem toksyny botulinowej lub wypeniaczy i bezporednio po zabiegu mezoterapii. Nie wykonuje si drenau limfatycznego brzucha w okresie ciy, okresie menstruacji, w przypadku niedronoci jelit i przy zrostach. Oczywicie niedopuszczalne jest wykonywanie drenau limfatycznego bez zlecenia lekarskiego. Drena przeprowadza si w kierunku od obwodu do wzw regionalnych. Prawda ta sprawdza si w przypadku zabiegw o charakterze kosmetyczno-profilaktycznym oraz
20
leczniczym przy niewydolnoci objtociowej. W przypadku niewydolnoci restrykcyjnej chonk najpierw przepychamy w kierunku sprawnych rejonw lecych w ssiedztwie, a dopiero potem stamtd do wzw regionalnych dla tamtych obszarw. Jeli opracowujemy koczyn, zaczynamy od czci pooonych proksymalnie i stopniowo, cay czas zachowujc kierunek chwytw przechodzimy do czci dystalnych. Jako, e chonka przesuwa si bardzo powoli, nasz drena take musi by wykonywany w odpowiednio wolnym tempie. Mona przyj, e techniki proste wykonujemy w czasie jednej sekundy, natomiast ruchy zoone mog zaj nawet 4 sekundy. Kade miejsce opracowujemy kilkukrotnie przy wykorzystaniu tej samej techniki. Techniki wykonujemy bardzo mikko i pynnie, gdy to daje nam gwarancj ich relaksacyjnego wpywu na minie gadkie naczy i szkieletowe, a te s maj wpyw na transport krwi i chonki. Techniki maj charakter przepychajcy, tak wic zawsze przy ruchu w kierunku proksymalnym musimy nieco zwikszy si nacisku. W wypadku kadego zabiegu drenau naley najpierw przeprowadzi faz wstpn, aby przygotowa ukad chonny do pracy. Musimy uaktywni przepyw w okolicy wzw ponadregionalnych i regionalnych. Sia wykorzystywana w drenau nie moe by zbyt dua, poniewa atwo moe doj do uszkodzenia naczy wypenionych chonk, a ponadto rozgrzane tkanki gwarantuj nam wzmoony proces ultrafiltracji, czyli zwikszania iloci pynu tkankowego. Czas trwania zabiegu czciowego powinien wynosi okoo 2030 minut, natomiast caociowego okoo 90 minut. Oczywicie jest to tylko orientacyjny czas i jeli wystpuje potrzeba, moe zosta wyduony. Wzy regionalne powinny zosta w trakcie zabiegu opracowane dwukrotnie, co wpywa na atwiejszy odpyw chonki z drenowanego obszaru. Zabiegi wykonujemy zgodnie ze zleceniem lekarskim i take do niego dostosowujemy czstotliwo ich wykonywania. Mona przeprowadza nawet dwa zabiegi dziennie. Jeli chodzi o cakowit ilo wykonanych zabiegw, jest ona zalena od uzyskiwanych efektw. Obszar ciaa, jaki obejmujemy drenaem zaley od stanu pacjenta, rozlegoci obrzku oraz od rodzaju niewydolnoci. Przy opracowywaniu brzucha musimy zgra nasze dziaania z oddechem pacjenta. Ma to wpyw midzy innymi na przepyw chonki w wzach miednicznych, a to wpywa na lepszy przepyw w obrbie pni ldwiowych. Istnieje szereg dziaa wspomagajcych, ktre utrwalaj dziaanie manualnego drenau limfatycznego. Wrd nich mona wymieni odpoczynek po drenau w pozycji drenaowej przez czas okoo 1530 minut, stosowanie drenau przyrzdowego po manualnym, wielowarstwowe bandaowanie, stosowanie rkaww lub nogawek uciskowych, wykonywanie wicze przez pacjenta. Pracujc z pacjentem jestemy zobligowani do udzielenia mu instruktau. Zalecenia nasze i lekarza s dla pacjenta wskazwk postpowania i musi si do nich stosowa, aby poprawi efekty dziaania terapii. Nie zawsze stan zdrowia bdzie ulega poprawie, moe si bowiem zdarzy, e jedynie dalszy rozwj choroby zostanie powstrzymany albo wrcz stan zdrowia nie ulegnie zmianie. Bardzo wane, aby pacjent regularnie wykonywa zalecone wiczenia, stosowa rkawy i nogawki, a take utrzymywa waciw mas ciaa. Ze wzgldu na obnion odporno skry, zwizan z jej gorszym odywieniem przy obrzkach, naley poinstruowa pacjenta, aby unika jej uszkodze. Pacjentowi nie wolno stosowa na wasn rk adnych medykamentw, poniewa na przykad leki odwadniajce mog prowadzi do zagszczenia obrzku i sprawi, e bdzie on trudniejszy do usunicia.
21

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jaki jest czas trwania drenau limfatycznego caego ciaa? Jaki jest czas trwania drenau limfatycznego wybranej czci ciaa? Jakie s wskazania do wykonywania drenau limfatycznego? Jakie s przeciwwskazania do wykonywania drenau limfatycznego? Jakie pozycje uoenia pacjenta stosujemy w drenau limfatycznym? Jakie tempo chwytw stosujemy w drenau limfatycznym? Jakie znasz zasady wykonywania drenau limfatycznego? Jakie znasz dziaania wspomagajce, utrwalajce dziaanie drenau limfatyczego?
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1 Okrel zasady wykonywania drenau limfatycznego. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: zapozna si z odpowiednim fragmentem materiau nauczania, okreli zasady wykonywania drenau limfatycznego, porwna wasne notatki z waciwymi zasadami wykonywania drenau limfatycznego, zaprezentowa wnioski na forum grupy.
1) 2) 3) 4)
Wyposaenie stanowiska pracy: kartka i dugopis. wiczenie 2 Wykonaj zabieg drenau limfatycznego caego ciaa. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci, np. wakw, klinw, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w pozycji drenaowej, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiednie techniki i ruchy, dobra odpowiedni rytm i tempo pracy, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, czyste przecierada, waki, kliny.
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
22

Czy potrafisz: 1) waciwie uoy pacjenta? 2) wykona drena limfatyczny caego ciaa pod ktem konkretnej jednostki chorobowej? 3) wykona drena limfatyczny wybranej czci ciaa pod ktem konkretnej jednostki chorobowej? 4) wykona techniki z odpowiedni mikkoci, pynnoci i elastycznoci? 5) okreli schemat postpowania w konkretnej jednostce chorobowej? Tak Nie
23
4.5.
Zasady stosowania masau w chorobach ukadu nerwowego

Wskazania do wykonywania masau w przypadku wystpowania chorb ukadu nerwowego moemy podzieli na dwie grupy. Pierwsza z nich to choroby orodkowego ukadu nerwowego, druga to choroby obwodowego ukadu nerwowego. Pierwsza grupa to: stany po urazach orodkowego ukadu nerwowego, choroby mzgu i opon mzgowych, choroby naczy krwiononych mzgu, przebiegajce z niedowadem lub poraeniem mini, stany po zapaleniu rogw przednich rdzenia krgowego. Druga grupa to midzy innymi poraenia i niedowady pochodzenia neurogennego, przewleke zapalenia nerww, nerwoble, zapalenia splotw nerwowych, zesp wypadnicia krka midzykrgowego, kauzalgie, stany po urazach nerww obwodowych. Metoda stosowanego postpowania bdzie uzaleniona od wielu czynnikw, o ktrych czytae ju przy okazji chorb serca i naczy obwodowych. Najczciej na oddziaach neurologicznych posugujemy si masaem klasycznym. W niektrych przypadkach stosuje si take drena limfatyczny, jeli sytuacja tego wymaga. S jednak i takie jednostki chorobowe, jak na przykad rwa kulszowa, gdzie swoje miejsce znajdzie i masa segmentarny. Naley jednak zwrci uwag, e pierwszestwo naley si zawsze kinezyterapii. Mamy wiele rnych metod, ktre stosowane s przez fizjoterapeutw, jak na przykad metoda Bobath, metoda Kabata, Brunnstrom, Rood. W dziecicym poraeniu mzgowym, poza specjalistyczn form masau Shantala, wykorzystujemy midzy innymi metod Phelpsa, Doman-Delakato, Bobath, Kabata, Vojty itp. Musimy pamita, e masaysta wykonujcy swoj prac bardzo czsto bdzie pracowa na sukces fizjoterapeuty. Wykonywany przez nas masa pozwoli fizjoterapeucie na skuteczniejsze czy dusze wykonywanie wicze. Ewentualnie duej utrzyma stan rozlunionych mini przed zbliajcym si napiciem spastycznym. Istotne jest, aby masaysta i fizjoterapeuta dobrze si rozumieli. Nie ma tutaj miejsca na niesnaski i konflikty interesw. Przypominamy sobie raz jeszcze: najwysz wartoci jest dobro pacjenta. Dla przykadu przeledmy sobie postpowanie w masau klasycznym w stwardnieniu rozsianym. Celem jest usprawnienie krenia i odywienia tkanek, ktre zostay zmienione chorobowo. Oczywicie nie bdziemy wykonywa masau w okresie rzutu choroby, gdy byoby to zbyt duym obcieniem dla chorego organizmu. Ponadto przez cay okres leczenia musimy utrzymywa cisy kontakt z lekarzem w celu ewentualnej korekty w prowadzonym przez nas postpowaniu. Naley zaznaczy, e mimo i wybralimy postpowanie klasyczne mielimy do wyboru take moliwo zastosowania drenau limfatycznego. Moe si wic okaza, e lekarz zadecyduje o zmianie postpowania. Zalenie od potrzeb wykonujemy masa oglny lub tylko obejmujemy opracowaniem wybrane czci ciaa. Pocztkowo skupiamy si na wykonywaniu gaska dosercowych, lekkich i powolnych rozciera, lekkich i powolnych ugniata podunych, uciskw jednoczesnych i gaska odsercowych. W pniejszym okresie, jeli bdzie potrzeba, rezygnujemy z ugniata a nawet rozciera, gdy mog one powodowa zmczenie mini i nasila spastyk. Jeli zachodzi taka potrzeba, do postpowania doczamy opracowanie podbrzusza. Wykonujemy gaskania i rozcierania, a take chwyt na pcherz, ktry pochodzi z masau segmentarnego.
24
Istnieje take moliwo wykonywania gaska i delikatnych rozciera mini przykrgosupowych i mini czworobocznych przed zabiegami ultradwikw, co wpynie na zwikszenie efektw zabiegw.

1. 2. 3. 4. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie znasz wskazania do wykonywania masau w chorobach ukadu nerwowego? Jak mona je podzieli? Jakie znasz metody pracy z pacjentami z oddziau neurologicznego? Jak naley postpowa w przypadku stwardnienia rozsianego?
4.5.3. wiczenia
wiczenie 1 Wykonaj zabieg masau klasycznego w stwardnieniu rozsianym. Sposb wykonania wiczenia. Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiednie techniki i ruchy, wykonane z odpowiedni pynnoci, tempem i rytmem, dostosowane do danej jednostki chorobowej, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.
1) 2) 3) 4) 5) 6)
wiczenie 2 Zaplanuj proces usprawniania pacjenta z uwzgldnieniem pracy fizjoterapeutw. Okrel rol masaystw, w procesie usprawniania pacjenta. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: scharakteryzowa wybran jednostk chorobow, okreli postpowanie i form wicze, zaplanowa proces usprawniania, okreli rol masaysty w usprawnianiu pacjenta.
1) 2) 3) 4)
25
Wyposaenie stanowiska pracy: notatnik, dugopis.

Czy potrafisz: 1) okreli wskazania do masau w chorobach ukadu nerwowego? 2) dokona podziau chorb ukadu nerwowego? 3) zaplanowa postpowanie w masau w przypadku pracy z pacjentem z chorob ukadu nerwowego? Tak Nie
26
4.6.
Zasady stosowania masau w chorobach ukadu trawiennego

Niektre jednostki chorobowe zwizane z ukadem trawiennym daj nam wybr postpowania, np. w zaburzeniach napicia cian odka obnionym napiciu. Do masau przystpujemy po upywie co najmniej dwch godzin od posiku spoytego przez pacjenta. Moemy zastosowa postpowanie klasyczne lub te segmentarne. Jeli decydujemy si na postpowanie klasyczne, na wstpie musimy wykona masa grzbietu i krgosupa o charakterze rozluniajcym, a szczegln uwag naley zwrci na odcinek szyjny i piersiowy. Starajmy si dostrzec czy s jakie napicia po lewej stronie krgosupa. Jeli tak, musimy je usun. Polecamy pacjentowi pooy si na plecach i ugi koczyny dolne w stawach biodrowych i kolanowych. Pomagamy pacjentowi, wkadajc waek pod stawy kolanowe. Nastpnie przystpujemy do wykonania energicznego rozcierania czterema lub omioma palcami lewej czci tuowia po stronie przedniej i bocznej, pomidzy klatk piersiow a lini ppka. Poruszamy si od linii biaej do linii pachowej. W dalszej czci zabiegu wykonujemy wibracj pionow w trzech kolejnych punktach. Dwa z nich znajduj si na przebiegu linii biaej, jeden pomidzy nimi jest pooony nieco bocznie w stosunku do nich po stronie lewej. W przypadku chorb odka mona z powodzeniem stosowa masa segmentarny, jednake warunkiem jest przeprowadzenie badania przez lekarza. Musi on postawi konkretne rozpoznanie. Zmian odruchowych powinnimy szuka przed przystpieniem do samego wykonywania technik. Mog wystpowa po stronie lewej w segmentach piersiowych. Im ostrzejsze dolegliwoci, tym zmiany bd wyraniejsze. Ich opracowanie spowoduje obnienie napicia odka, a take wpynie na jego lepsze ukrwienie. Samo postpowanie jest zblione do poprzednich, omwionych w tym poradniku, a wic skada si z dwch faz. Pierwsza z nich jest czci wstpn, pacjent ley na brzuchu, my opracowujemy krgosup i grzbiet. Pracujemy do wysokoci dolnego kta opatki, zwracajc szczegln uwag na punkt maksymalny w prostowniku grzbietu na wysokoci Th10-Th12. Wykonujemy tyle zabiegw, ile bdzie konieczne, aby upora si ze zmianami odruchowymi obecnymi poniej dolnego kta opatki na grzbiecie. Jest to szalenie istotne, poniewa gdybymy zajli si od razu opracowaniem wyszych partii grzbietu, w rezultacie pacjenta mogoby doj do zaostrzenia istniejcych dolegliwoci. Nie powinny zaskakiwa nudnoci, bl i zawroty gowy, a nawet problemy z sercem. Faza druga zwizana jest z opracowaniem krgosupa, grzbietu, okolicy opatkowej i minia czworobocznego u pacjenta lecego na brzuchu, po czym zajmujemy si mostkiem, przestrzeniami midzyebrowymi i powokami brzusznymi w pozycji siedzcej. Zawsze naley kontrolowa si bodca i dobiera j do pacjenta, poniewa mona doprowadzi do przesunicia odruchowego przy opracowaniu minia podgrzebieniowego. Zabiegi w fazie pierwszej wykonujemy co drugi dzie, a w fazie drugiej dwa razy w tygodniu. Na etap pierwszy powinnimy powici okoo 10 minut, natomiast na drugi okoo 25 minut. Jeli mamy do czynienia z opadniciem odka, powinno si opracowa rwnie segmenty dwunastnicy i jelit. Sam masa w przypadku chorb dwunastnicy i jelit skada si z dwch faz. Na wstpie trzeba wyszuka zmiany w segmentach po obu stronach ciaa. Masujemy pocztkowo krgosup i grzbiet w pozycji lecej. Po opracowaniu wstpnym, po kilku zabiegach przechodzimy do fazy zasadniczej. Ukadamy pacjenta na brzuchu i wykonujemy masa krgosupa, grzbietu i mini czworobocznych, koci krzyowej i poladkw. Potem prosimy
27
pacjenta o przyjcie pozycji siedzcej i opracowujemy grzebienie biodrowe, a take minie biodrowo-ldwiowe, zwracajc szczegln uwag na okolic koci onowej. Jeli istnieje taka moliwo naley zastosowa chwyt na minie biodrowe, po czym przechodzimy do wstrzsania miednic i do opracowania powok brzusznych na siedzco lub w leeniu na plecach. Niebezpieczestwo przy opracowywaniu segmentw ldwiowych i piersiowych na grzbiecie polega na tym, e jeli nie dobierzemy odpowiedniej siy bodca, mog si pojawi przesunicia odruchowe ze strony pcherza moczowego. Cz wstpna skada si z zabiegw wykonywanych co drugi dzie, w czci zasadniczej ograniczamy si do dwch zabiegw w tygodniu. Pierwszy etap trwa 10 minut, drugi natomiast 25 minut. Mona stosowa masa segmentarny w wypadku chorb wtroby i pcherzyka ciowego. Przyczynia si on do zmniejszenia napi w przewodach ciowych, wpywa na popraw ukrwienia wtroby i pcherzyka ciowego, a take na normalizacj ich czynnoci ruchowych. Mona masowa we wczesnym stadium kolki wtrobowej, a take przy przewlekych stanach zapalnych przewodw ciowych. Zanim zajmiemy si opracowaniem odpowiednich stref, musimy wyszuka zmiany odruchowe, ktre umiejscowione bd w segmentach szyjnych i piersiowych po prawej stronie. Opracowanie zaczynamy od pozycji leenia na brzuchu, masujemy krgosup, grzbiet, okolic opatkow i misie czworoboczny. Nastpnie przechodzimy do pozycji siedzcej pacjenta i opracowujemy mostek, doln cz klatki piersiowej i powoki brzuszne. Tradycyjnie musimy uwaa na si bodca, aby nie doprowadzi do przesunicia odruchowego po masau punktu maksymalnego pooonego w segmentach Th2-Th3 po prawej stronie. Cz wstpna powinna skada si z 34 zabiegw i naley opracowa krgosup, grzbiet i okolic opatkow. Jeli przeprowadzany by zabieg usunicia pcherzyka ciowego i pacjent ma blizny, naley je opracowa przed samym masaem. Kady zabieg powinien trwa okoo 25 minut, a wykonujemy je co drugi dzie.

1. 2. 3. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak wyglda postpowanie w masau segmentarnym w chorobach ukadu trawiennego? Jakich przesuni odruchowych moemy si spodziewa? Jakie s niebezpieczestwa opracowywania segmentw ldwiowych i piersiowych?
4.6.3. wiczenia
wiczenie 1 Zastosuj algorytm postpowania w masau klasycznym w wybranej jednostce chorobowej z zakresu chorb ukadu trawiennego. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: 1) przygotowa stanowisko pracy, 2) zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, 3) zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, 4) zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, 5) zastosowa odpowiednie techniki i ruchy, wykonane z odpowiedni pynnoci, tempem i rytmem, dostosowane do danej jednostki chorobowej, 6) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy:
28
st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.
wiczenie 2 Zaplanuj algorytm postpowania w masau segmentarnym, stosowanym w wybranej jednostce chorobowej: ukadu trawiennego. Wykonaj pierwszy zabieg z serii. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: 1) nawiza kontakt z pacjentem (koleg/koleank) w celu przeprowadzenia wywiadu, 2) przygotowa stanowisko pracy, 3) zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, 4) zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, 5) zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, 6) wyszuka zmiany chorobowe w obrbie wszystkich tkanek, 7) zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, 8) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, czyste przecierada, waki.

Czy potrafisz: Tak 1) zaplanowa przebieg postpowania w masau klasycznym w przypadku chorb ukadu trawiennego? 2) opisa postpowanie w masau segmentalnym w przypadku chorb ukadu trawiennego? 3) wyszuka zmiany odruchowe? 4) wykona zabieg masau segmentarnego w danej jednostce chorobowej z zakresu chorb ukadu trawiennego? Nie
29
4.7.
Zasady stosowania masau w chorobach ukadu moczowego

W chorobach nerek i pcherza moczowego stosujemy postpowanie segmetarne. Masa klasyczny moe by zastosowany na przykad w kamicy nerkowej. Suy do opracowania blizny, jeli wykonywano zabieg chirurgiczny. Masa segmentarny wpywa na czynno pracy nerek, poprawia ich ukrwienie, normalizuje wydalany mocz, nie zmienia jednak cinienia krwi. Przed rozpoczciem opracowania naley wyszuka zmiany odruchowe, ktre pojawiaj si w przypadku kamicy, w zapaleniu kbuszkw nerkowych, zapaleniu nerek, a take w nerczycy w obrbie segmentw Th7-Th11 i L1-L3 po chorej stronie. W pierwszej fazie opracowania zajmujemy si krgosupem, a take grzbietem po stronie chorej. Musimy zwrci szczegln uwag na okolic nad grzebieniem biodrowym i punkt maksymalny na miniu rwnolegobocznym wikszym w segmencie Th4. Do fazy waciwej opracowania mona przystpi dopiero po usuniciu napi w tym rejonie, gdy ustpi napicia w segmentach ldwiowych. Masujemy wic krgosup, grzbiet po stronie chorej, ko krzyow i poladek po stronie chorej w pozycji lecej. Musimy skupi si na punktach maksymalnych w miniach poladkowych. Jeli mamy do czynienia z chorobami pcherza moczowego masujemy symetrycznie. Na siedzco opracowujemy grzebie biodrowy i jego okolic. Sia rozcierania musi zosta waciwie dobrana dla danego pacjenta. Dalej opracowujemy misie biodrowo-ldwiowy i wykonujemy wstrzsanie miednicy. Ukadamy pacjenta na plecach i pracujemy nad boczn czci uda, stref nadrzepkow, nadobojczykow i powokami brzusznymi. W ostatniej czci musimy zwrci szczegln uwag na misie prosty brzucha i spojenie onowe. Cz wstpna skada si z zabiegw wykonywanych co drugi dzie, natomiast cz zasadnicza z zabiegw wykonywanych dwa razy w tygodniu. Etapy trwaj odpowiednio 10 minut i 25 minut.

1. 2. 3. 4. 5. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Kiedy stosujemy masa klasyczny w chorobach nerek i pcherza moczowego? Jakie jest dziaanie masau segmentarnego? Gdzie umiejscowione s zmiany chorobowe w ukadzie moczowym? Ile jest faz postpowania masau segmentarnego? Jak przebiega postpowanie w masau w chorobach ukadu moczowego?
4.7.3. wiczenia
wiczenie 1 Okrel sposb postpowania w masau segmentarnym w kamicy nerkowej. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: 1) zapozna si z odpowiednim fragmentem nauczania z rozdziau 4.7.1. poradnika dla ucznia,
30
2) scharakteryzowa zalecenia w kamicy nerkowej, 3) okreli sposb postpowania w masau w kamicy nerkowej. Wyposaenie stanowiska pracy: kartka i dugopis.
wiczenie 2 Wykonaj zabieg masau segmentarnego u pacjenta cierpicego na kamic nerkow. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, wyszuka zmiany chorobowe w obrbie wszystkich tkanek, zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej.
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, czyste przecierada, waki.

Czy potrafisz: Tak 1) opisa przebieg postpowania segmentarnego w przypadku chorb ukadu moczowego? 2) wyszuka zmiany odruchowe? 3) podzieli zabieg na fazy? 4) wykona zabieg masau segmentarnego w konkretnej jednostce chorobowej z zakresu chorb ukadu moczowego? Nie
31
4.8.
Zasady stosowania narzdw pciowych
masau w
chorobach kobiecych

W wypadku chorb kobiecych narzdw pciowych wykonujemy tylko i wycznie masa segmentarny. Nie stosuje si postpowania klasycznego. Masa segmentarny wykonywany w chorobach kobiecych narzdw pciowych jest nieco utrudniony. Okazuje si bowiem, e zmiany odruchowe nie s charakterystyczne. Moe pojawi si na przykad gboki bl krzya o tpym charakterze. Zmiany odruchowe pojawiajce si za spraw problemw z nieparzystymi narzdami bd pojawia si obustronnie. Jednostronny bl okrela si jako wtrny objaw otrzewnowy, zwaszcza w zapaleniu przydatkw. W okresie menstruacji mamy do czynienia z zaburzeniami krgosupowo-trzewnymi z objawami rzekomo korzeniowymi. Objawy to dokuczliwe ble krzya i podbrzusza. Masa segmentarny moe uregulowa zaburzenia miesiczkowania, w okresie menopauzy natomiast moe zagodzi wszelkie nieprzyjemne dolegliwoci. Najpierw musimy wyszuka zmiany odruchowe, ktrych moemy si spodziewa w segmentach ldwiowo-krzyowych po obu stronach, podobnie na grzbiecie, w okolicy podbrzusza i na udach. Masa wykonuje si najpierw w pozycji lecej na brzuchu, opracowujemy krgosup, grzbiet, ko krzyow i poladki. Potem w pozycji siedzcej zajmujemy si grzebieniami biodrowymi, miniami biodrowo-ldwiowymi i wykonujemy wstrzsanie miednicy. W pozycji leenia na plecach natomiast opracowujemy powoki brzuszne i uda, zwracajc szczegln uwag na stron przyrodkow i boczn. Sia bodca musi zosta dobrana do danej pacjentki. Przeprowadzane co drugi dzie zabiegi trwaj okoo 25 minut.

1. 2. 3. 4. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jaki charakter mog mie zmiany odruchowe w chorobach kobiecych narzdw pciowych? Gdzie moemy si spodziewa zmian chorobowych? Jaki jest przebieg postpowania segmentarnego? Jaka jest czstotliwo i czas trwania poszczeglnych zabiegw w serii?
4.8.3. wiczenia
wiczenie 1 Zapisz na kartce sposb postpowania w masau segmentarnym w przypadku choroby kobiecych narzdw pciowych. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: 1) zapozna si z odpowiedni czci podrcznika, 2) przypomnie sobie wiadomoci przekazane Ci przez nauczyciela, 3) zapisa na kartce zapamitane wiadomoci,
32
Wyposaenie stanowiska pracy: krzesa, kartka i dugopis.
wiczenie 2 Twoja partnerka wciela si w rol pacjentki cierpicej z powodu choroby kobiecych narzdw pciowych. Twoim zadaniem jest przeprowadzenie zabiegu masau segmentarnego. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) nawiza kontakt z partnerem w celu wykonania wiczenia, 2) przygotowa stanowisko pracy, 3) zastosowa odpowiednie elementy dodatkowe w postaci np. wakw, jeli sytuacja tego wymaga, 4) zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, 5) dba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, 6) wyszuka zmiany chorobowe w obrbie wszystkich tkanek, 7) zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, 8) zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: kozetka, czyste przecierada, waki.

Czy potrafisz: Tak 1) opisa przebieg postpowania segmentarnego w chorobach kobiecych narzdw pciowych? 2) wyszuka zmiany odruchowe? 3) wykona zabieg masau segmentarnego w konkretnej jednostce chorobowej z zakresu chorb kobiecych narzdw pciowych? Nie
33
4.9.
Zasady stosowania masau w okresie ciy i poogu

Zarwno cia jak i pord to procesy fizjologiczne, dlatego naley unika zaburzania ich wszelkimi czynnikami zewntrznymi. Niestety czasem zdarza si, e pojawiaj si jakie problemy, czy to dotyczce narzdu ruchu, czy te zwizane z czynnoci narzdw wewntrznych. Podstawowa informacja dla masaystw dotyczy wykonywania zabiegw zleconych przez lekarza. W okresie ciy mona wykonywa jedynie masa segmentarny. Sposb postpowania bdzie uzaleniony od rodzaju zaburze. Jeli na przykad zmiany pojawiy si w nerkach, postpujemy jak przy chorobach ukadu moczowego. Kobiety ciarnej nie wolno ukada na brzuchu, jak rwnie nie naley stosowa opracowania miednicy. Co wicej, przy opracowaniu koczyny dolnej, rezygnujemy z pracy nad grn 1/3 przyrodkowej powierzchni uda. Zawsze podczas porodu istnieje moliwo, e narzd rodny zostanie uszkodzony i moe doj do zakaenia. Pknicie krocza, pochwy i szyjki macicy to najczciej wystpujce powikania. Najwiksze ryzyko ich wystpienia pojawia si przy porodach kleszczowych i przy bardzo szybkich porodach. Niekiedy stosuje si cesarskie cicie, jeli zdrowie czy ycie matki albo dziecka jest zagroone. Bardzo szybki sposb znieczulenia to znieczulenie podpajczynwkowe, wolniej dziaajce jest znieczulenie zewntrzoponowe. Jeli adne z nich nie wchodzi w gr, kobieta jest usypiana. Powoki brzuszne obecnie najczciej przecina si w poprzek. Zmniejsza to ryzyko powstania w przyszoci przepukliny, jak to moe mie miejsce po ciciu podunym. Na koniec powoki s zszywane. Okres poogu jest bardzo ryzykowny ze wzgldu na moliwo zakaenia. Liczne drobne rany pochwy i macicy stanowi otwarte wrota. Moe doj do zapalenia narzdu rodnego. Oba stany s przeciwwskazaniem do wykonywania masau w okresie ostrym. Rwnie w wypadku zakrzepu, ktry moe pojawi si w koczynach dolnych masa jest zabroniony. Jeli przeciwwskazania nie wystpuj, prowadzimy masa. Staramy si opracowa ewentualn blizn, zlikwidowa rozstpy i stymulowa wydzielanie mleka. Ten typ blizny, z jakim spotkamy si po cesarskim ciciu to blizna liniowa gboka. Uywamy rodka wspomagajcego i natuszczajcego. Wykonujemy gaskania wok blizny, a take z obwodu w kierunku blizny. Po pewnym czasie zaczynamy wykonywa rozcieranie wok blizny i z obwodu w kierunku blizny, podobnie jak miao to miejsce przy gaskaniu. Potem zaczynamy rozciera sam blizn w obu kierunkach, korzystajc z techniki rozcierania kolistego. Jeli blizna jest odpowiednio zahartowana, co moe nastpi po kilkunastu zabiegach, przechodzimy do rozcierania zrostw gbokich. apiemy tkanki znajdujce si pod blizn pomidzy palce wskazujce i kciuki i wykonujemy rozcierania, przesuwajc rce w przeciwnych kierunkach, prostopadle do blizny. Oczywicie jeli blizna pka, naley zaprzesta wykonywania tego typu technik. Likwidowanie rozstpw skada si z dwch faz. Pocztkowo stosujemy pozycj uoeniow na boku i wykonujemy masa rozluniajcy minia czworobocznego ldwi, mini skonych brzucha, minia poprzecznego brzucha. Wykorzystywane przez nas techniki to gaskania, rozcierania i ugniatania podune. Druga faza wie si z uoeniem pacjentki na wznak. W konkretnych pasmach wykonujemy masa przemieszczajc si od boku do linii biaej. Technika stanowi odmian
34
przepychania fadu. Kiedy dojdziemy do linii biaej, wykonujemy ugniatanie poprzeczne od ppka w kierunku wyrostka mieczykowatego i od ppka w kierunku spojenia onowego. Teraz zaczynamy przepycha fad od drugiego boku do linii biaej. Gdy dojdziemy do niej, stosujemy ponownie ugniatanie poprzeczne. Postpujc w ten sposb opracowujemy wszystkie pasma. Stymulowania wydzielania mleka wymaga wykonania trzech faz. Pocztkowo stosujemy gaskania i rozcierania omioma palcami naprzemiennie wok gruczow piersiowych, a take gaskania z delikatnymi uciskami prowadzone od obwodu do brodawki. Nastpnie masujemy koczyny grne. Ostatnia faza to energiczne rozcieranie w segmentach Th4-Th6. Naley zaznaczy, e dobrym dodatkiem do masau bdzie kpiel piersi w wodzie o zmiennej temperaturze. Mona stosowa na przykad gbk nasczon wod. Zmiana temperatury prowadzi do pracy naczy krwiononych, to z kolei przyczynia si do lepszego ukrwienia gruczow, a co za tym idzie, zwikszonego wydzielania mleka. Oprcz podanego zakresu naszych dziaa mona take likwidowa ewentualne kurcze, obrzki, ylaki, paskostopie, wady postawy, zaburzenia krenia, ylaki odbytu, czyli inaczej mwic wszelkie zmiany, ktre mogy towarzyszy ciy.

1. 2. 3. 4. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s zasady ukadania kobiety ciarnej do masau? Jaki rodzaj masau moemy zastosowa u ciarnej? Skd bierze si ryzyko zakaenia podczas porodu? Na czym polega opracowanie blizny, likwidowanie rozstpw i stymulowanie wydzielania mleka?
4.9.3. wiczenia
wiczenie 1 Wykonaj opracowanie blizny. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada.
1) 2) 3) 4) 5)
35
wiczenie 2 Przeprowad postpowanie w likwidacji rozstpw. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: przygotowa stanowisko pracy, zadba o prawidowe uoenie pacjenta w wymaganej pozycji, zadba o utrzymywanie prawidowej postawy ciaa podczas masau, zastosowa odpowiedni kolejno opracowania poszczeglnych rejonw ciaa, zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej.
1) 2) 3) 4) 5)
Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada.

Czy potrafisz: 1) 2) 3) 4) uoy kobiet ciarn do masau? opracowa blizn? zlikwidowa rozstpy? stymulowa wydzielanie mleka? Tak Nie
36
4.10. Przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz przepisy ochrony przeciwpoarowej

Przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz przepisami ochrony przeciwpoarowej, zostay opisane w jednostce moduowej 322[12].O1.01. Masaysta, moe pracowa w gabinecie masau. Bywa, e jest on czci pionu rehabilitacyjnego, a gabinet znajduje si na przykad w przychodni. Zdarza si jednak i tak, e gabinet jest wkomponowany w centrum odnowy biologicznej czy Spa. Niezalenie od miejsca i charakteru wykonywanej pracy masaysta powinien pamita o kilku podstawowych zasadach i obowizkach. Istnieje spore ryzyko zakaenia wirusem zapalenia wtroby typu B, tote powinno si odby cykl szczepie. Dokadne informacje s do zdobycia u lekarza pierwszego kontaktu. Podoga i ciany gabinetu powinny stanowi powierzchni atw do zmywania. Na jednej ze cian powinna znajdowa si umywalka z biec wod ciep i zim. W gabinecie musi znajdowa si mydo w pynie, a take rczniki papierowe i chusteczki pielgnacyjne dla niemowlt suce do oczyszczania i odwieania masowanej czci ciaa z oliwki. Po pracy masaysty naley wcza lamp bakteriobjcz. Personel powinien dysponowa osobn toalet, dla pacjentw powinna by przewidziana inna. Ponadto pacjent powinien mie moliwo skorzystania z kabiny natryskowej. Cigi sanitarno higieniczne pacjentw i personelu nie mog si krzyowa. Po wizycie kadego pacjenta naley zmienia przecierada i rczniki. Pacjenci korzystajcy z kabiny natryskowej powinni by poinformowani o koniecznoci korzystania ze specjalnego obuwia. Przy ku do masau powinny znajdowa si schody umoliwiajce wejcie na ni. Ewentualnie wystarczy kozetka regulowana elektrycznie. Oczywicie stan wyposaenia gabinetu musi gwarantowa bezpieczestwo zarwno masowanemu jak i masujcemu. Gabinet musi take spenia przepisy ochrony przeciwpoarowej. Na terenie gabinetu obowizuje oczywicie cakowity zakaz palenia tytoniu oraz spoywania alkoholu.

1. 2. 3. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie s podstawowe miejsca pracy masaysty? Jaki wirus stanowi powane zagroenie dla zdrowia masaysty? Jakie s przepisy dotyczce wyposaenia gabinetu do masau?
37
4.10.3. wiczenia
wiczenie 1 Okrel przepisy bezpieczestwa i higieny pracy oraz przepisy ochrony przeciwpoarowej dotyczce technika masaysty. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: scharakteryzowa prac technika masaysty, okreli przepisy bhp, scharakteryzowa przepisy ochrony p.po., zaprezentowa wnioski. Wyposaenie stanowiska pracy: kartka i dugopis.
1) 2) 3) 4)
wiczenie 2 Zaprojektuj w dowolnej formie gabinet masau i jego wyposaenia. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene: okreli przepisy bhp i ochrony przeciwpoarowej obowizujce w gabinecie masau, ustali pewne zaoenia dotyczce projektu gabinetu, narysowa projekt lub zapisa potrzebne informacje, przedstawi grupie projekt. Wyposaenie stanowiska pracy: papier A2, kartka i dugopis, komputer z dostpem do Internetu.
1) 2) 3) 4)

Czy potrafisz: Tak 1) okreli przepisy bhp i ochrony przeciwpoarowej obowizujce w gabinecie masau? 2) zastosowa w praktyce przepisy bhp i ochrony przeciwpoarowej? 3) oceni czy gabinet spenia wymagania bhp i ochrony przeciwpoarowej? Nie
38
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. 2. 3. 4. 5. Przeczytaj uwanie instrukcj. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. Zapoznaj si z zestawem zada testowych. Test zawiera 20 zada. Do kadego zadania doczone s 4 moliwoci odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidowa. Udzielaj odpowiedzi na zaczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem, a nastpnie ponownie zakreli odpowied prawidow. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania. Jeli udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiao trudno, wtedy od rozwizanie zadania na pniej i wr do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Na rozwizanie testu masz 40 minut. Powodzenia!
6. 7. 8.
ZESTAW ZADA TESTOWYCH

1. Zmiany kostne powstajce np. w chorobach reumatycznych to a) osteoklasty. b) osteoblasty. c) osteofity. d) osteoklasty. 2. Ostatnia faza w opracowaniu majcym na celu stymulowanie wydzielania mleka u matki jest a) energiczne rozcieranie w segmentach Th4-Th6. b) delikatne gaskanie w segmentach Th4-Th6. c) energiczne rozcieranie w segmentach Th5-Th7. d) delikatne gaskanie w segmentach Th5-Th7. 3. Likwidowanie rozstpw skada si z a) 2 faz. b) 3 faz. c) 4 faz. d) 5 faz. 4. W chorobach ukadu moczowego punkt maksymalny znajduje si na miniu rwnolego bocznym wikszym w segmencie a) Th2. b) Th3. c) Th4. d) Th5.
39
5. W chorobach odka punkt maksymalny na miniu prostowniku grzbietu wystpuje w segmentach a) Th7-Th9. b) Th8-Th10. c) Th9-Th11. d) Th10-Th12. 6. Czas trwania zabiegu czciowego w drenau limfatycznym wynosi z reguy a) 510 minut. b) 1015 minut. c) 1020 minut. d) 2030 minut. 7. W wypadku chorb ukadu limfatycznego najczciej stosuje si a) masa klasyczny. b) masa segmentarny. c) drena limfatyczny. d) masa izometryczny. 8. Zmiany odruchowe w chorobach narzdw oddechowych znajduj si a) w segmentach piersiowych po obu stronach ciaa. b) w segmentach piersiowych po jednej stronie ciaa. c) w segmentach ldwiowych po obu stronach ciaa. d) w segmentach ldwiowych po jednej stronie ciaa. 9. W chorobach ukadu oddechowego zabieg masau segmentarnego przeprowadzamy u pacjenta, ktry a) siedzi. b) ley na plecach. c) ley na brzuchu. d) stoi. 10. Czas powicany na cz zasadnicz w masau segmentalnym w chorobach ukadu oddechowego wynosi a) ok.10 minut. b) ok. 15 minut. c) ok. 25 minut. d) ok. 35 minut. 11. Czas trwania drenau limfatycznego caego ciaa to z reguy a) ok. 30 minut. b) 45 minut. c) 60 minut. d) 90 minut. 12. Zgodnie z zasadami wykonywania zabiegu, wzy regionalne powinny zosta podczas drenau limfatycznego opracowane a) jeden raz. b) dwa razy. c) cztery razy. d) osiem razy.
40
13. Drena limfatyczny powinien by wykonywany a) bardzo szybko. b) ze redni szybkoci. c) w wolnym tempie. d) bardzo mocno. 14. Zesztywniajce zapalenie staww krgosupa z reguy najpierw zajmuje a) stawy skokowe. b) stawy kolanowe. c) stawy krzyowo-biodrowe. d) stawy promieniowo-nadgarstkowe. 15. Zabiegi masau segmentarnego w chorobach serca wykonujemy z reguy a) 12 razy tygodniu. b) 23 razy w tygodniu. c) 34 razy w tygodniu. d) 45 razy w tygodniu. 16. W chorobach naczy obwodowych koczyn dolnych moemy spodziewa si zmian odruchowych w segmentach a) szyjnych i piersiowych. b) piersiowych i ldwiowych. c) ldwiowych i krzyowych. d) szyjnych i ldwiowych. 17. Masa wykonywany w obrbie klatki piersiowej w chorobach ukadu oddechowego wpywa na a) rozlunienie napicia mini oddechowych. b) wzmoenie napicia mini oddechowych. c) wzmoenie napicia misni koczyn dolnych. d) rozlunienie napicia mini koczyn dolnych. 18. W chorobach serca zmian odruchowych moemy spodziewa si a) po prawej stronie tuowia pacjenta. b) po lewej stronie tuowia pacjenta. c) na prawej koczynie dolnej. d) na lewej koczynie dolnej. 19. Przy masau segmentalnym w chorobach ukadu oddechowego moemy si spodziewa przesuni odruchowych ze strony a) wtroby. b) pcherza moczowego. c) serca. d) odka. 20. Masa segmentarny w chorobach kobiecych narzdw pciowych wykonujemy a) co drugi dzie przez ok. 25 minut. b) co trzeci dzie przez ok. 25 minut. c) co czwarty dzie przez ok. 40 minut. d) co pity dzie przez ok. 40 minut.
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ...............................................................................
Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej

Zakrel poprawn odpowied. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Odpowied a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d Razem: Punkty
42
6. LITERATURA
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. Ahr B.: Masa niemowlcia. PZWL, Warszawa 1993 Balaskas J.: Naturalna opieka w ciy. Delta, Warszawa 1996 Bochenek A., Reichert M.: Anatomia czowieka. PZWL, Warszawa 1989 Dega W. (red): Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1983 Dziak A., Tayara S.: Urazy i uszkodzenia w sporcie. Wydawnictwo Kasper, Krakw 2000 Gob B.: Anatomia czynnociowa orodkowego ukadu nerwowego. PZWL, Warszawa 1984 Grochmal St., Zieliska S.: Rehabilitacja w chorobach ukadu nerwowego. PZWL, Warszawa 1998 Ibrahimowa W. S.: Masa punktowy. PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1990 Jankowiak E.: Fizykoterapia oglna i kliniczna. PZWL, Warszawa 1968 Jankowiak J.: Masa leczniczy. PZWL, Warszawa 1974 Kassolik K., Andrzejewski W., Sawicki Z.: Kompleksowa ocena pacjenta w masau medycznym. Fizjoterapia Polska, Warszawa 2003 Kasperczyk T., Magiera L., Mucha D., Walaszek R.: Masa z elementami rehabilitacji, Rehmed, Krakw 1999 Kasperczyk T, Magiera L.: Segmentarny masa leczniczy, Wyd. Bio-Styl, Krakw 1997 Kasperczyk T., Fenczyn J.: Podrcznik odnowy psychosomatycznej. PZWL, Warszawa 1996 Kassolik K.: Czym jest masa medyczny? Fizjoterapia, Wrocaw 1998 Koaczkowski Z.: Anatomia funkcjonalna. PWN, Warszawa 1984 Lewandowski G.: Masa leczniczy. ANNA s.c., d 2005 Konarska J.: Medycyna fizykalna. PZWL, Warszawa 1974 Magiera L.: Leksykon masau i terminw komplementarnych. Bio-Styl, Krakw 2001 Magiera L.: Klasyczny masa leczniczy. Wydawnictwo Bio-Styl, Krakw 1994 Milanowska K., Dega W. (red): Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2003 Nowotny J., Saulicz E.: Niektre zaburzenia statyki ciaa i ich korekcja. AWF, Katowice 1990 Podgrski T.: Masa klasyczny. Zakad Doskonalenia Zawodowego, Warszawa 1988 Podgrski T.: Masa w rehabilitacji i sporcie. Wydawnictwo AWF, Warszawa 1989 Prochowicz Z.: Masa leczniczy klasyczny i masa chiski. Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli rednich Szk Medycznych, Warszawa 1986 Prochowicz Z.: Podstawy masau leczniczego. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1990 Sokoowska-Pituchowa J.: Skrypty do anatomii topograficznej. AM, Krakw 1989 Sokoowska-Pituchowa J.: Anatomia czowieka. PZWL, Warszawa 1988 Stodolny J.: Choroba przecieniowa krgosupa. Epidemia naszych czasw. Wyd. ZL Natura, Kielce 2000 Storck U.: Masa leczniczy. PZWL, Warszawa 1996 Straburzyski G., Straburzyska-Lupa A.: Medycyna fizykalna. PZWL, Warszawa 1997 Szczotka P., Mikua E.: Wspczesny masa. Body Work, Pozna 1998 Tixa S.: Atlas anatomii palpacyjnej. Tom 1 i 2. PZWL, Warszawa 2003 Traczyk W. Z., Trzebski A.: Fizjologia czowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa 1989 Tydy M. N.: wiczenie poprawcze i masa leczniczy. PZWL, Warszawa 1965. Walker P.: Masa dziecka. Delta W-Z, Warszawa 1997 Winkler J., Welon K., Pawlak H.: Problemy uzdrowiskowe. Zeszyt 56 (223224). Praktyczny poradnik fizjoterapii, cze II. Warszawa 1986 Winkler J., Pawlak H., Welon K.: Poradnik fizjoterapii. PPU, Warszawa 1986
43
39. Woniewski M. (red.): Podstawy manualnego drenau limfatycznego. Urban & Partner, Wrocaw 2005 40. Zborowski A.: Masa (cz teoretyczna). Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli rednich Szk Medycznych, Warszawa 1991 41. Zborowski A.: Drena limfatyczny. Wyd. AZ, Krakw 1995 42. Zborowski A.: Masa klasyczny. Wy d. A-Z, Krakw 1997 43. Zborowski A.: Masa segmentarny. Wyd. A-Z, Krakw 1997 44. Zborowski A.: Masa w wybranych jednostkach chorobowych. Wyd. A-Z, Krakw 1997 45. Zborowski A.: Masa w wybranych jednostkach chorobowych II. Wyd. A-Z, Krakw 1998 46. Zembaty A.: Fizjoterapia. PZWL, Warszawa 1987
44

322 (12) .Z2.05 Dobieranie Rodzaju Masażu Do Jednostki Chorobowej PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

322 (12) .Z2.05 Dobieranie Rodzaju Masażu Do Jednostki Chorobowej PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej 322[12].Z2.05

Poradnik dla ucznia

Recenzenci: lek. med. Pawe Szymczyk mgr Adam Zborowski

Opracowanie redakcyjne: mgr Mateusz Borkowski

Konsultacja: mgr Ewa Kawczyska-Kiebasa

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

322[12].Z2 Masa leczniczy

322[12].Z2.01 Badanie i diagnozowanie pacjenta dla potrzeb masau leczniczego

322[12].Z2.02 Wykonywanie drenau limfatycznego

322[12].Z2.03 Wykonywanie masau segmentarnego

322[12].Z2.04 Wykonywanie rnych rodzajw masau leczniczego

322[12].Z2.05 Dobieranie rodzaju masau do jednostki chorobowej

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.1.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Wyposaenie stanowiska pracy: st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.

4.1.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady stosowania oddechowego

4.2.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady stosowania masau w chorobach serca i naczy obwodowych

4.3.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.3.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.3.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady wykonywania limfatycznego

4.4.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.4.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.4.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady stosowania masau w chorobach ukadu nerwowego

4.5.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.5.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wyposaenie stanowiska pracy: notatnik, dugopis.

4.5.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady stosowania masau w chorobach ukadu trawiennego

4.6.1. Materia nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzajce

st do masau, rodki polizgowe, czyste przecierada, waki.

4.6.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zasady stosowania masau w chorobach ukadu moczowego

4.7.1. Materia nauczania