BANKI JAKO POREDNICY FINANSOWI I ICH OTOCZENIE

ZADANIA BANKW:
- zapewniaj dostp do systemu patniczego,
- gwarantuj pynno finansow (depozyt na danie, otwarte linie kredytowe),
- przejmuj na siebie ryzyko, ktre mog pniej odsprzeda na rynku,
- oferuj informacje dotyczce stopnia ryzyka,
- jako jedyni porednicy finansowi maj dostp do poyczkodawcy ostatniej instancji
(BC).
KONKURENCI BANKW JAKO POREDNIKW FINANSOWYCH:
- zakady ubezpiecze i fundusze emerytalne,
- fundusze inwestycyjne,
- SKOK-i,
- domy maklerskie,
- developerzy na rynku nieruchomoci,
- firmy porednictwa finansowego.
SYSTEMY BANKOWE
Obecnie na wiecie w ramach systemu gospodarki rynkowej wyksztaciy si 2 odmienne
systemy bankowe:
1) w Europie SYSTEM KONTYNENTALNY (niemiecko japoski lub reski) domen
systemu kontynentalnego, charakterystycznego rwnie dla Polski jest przewaga
bankw uniwersalnych na rynku bankowym. Banki uniwersalne rozwijaj jednoczenie
3 piony:
a) bankowo detaliczn skierowan na obsug osb prywatnych,
b) bankowo inwestycyjn koncentrujc si na obrocie papierami wartociowymi,
operacjach na rynku pieninym i kapitaowym, zarzdzaniu funduszami
inwestycyjnymi oraz finansowaniu projektw inwestycyjnych,
c) bankowo korporacyjn czyli obsuga duych i rednich przedsibiorstw.
2) w USA SYSTEM ANGLOSASKI dominuj tu banki inwestycyjne i koncentruj si na:
1 szeroko pojtym doradztwie finansowym w zakresie realizacji fuzji i przej;
1 pozyskania kapitau;
1 analizy rynkowej;
1 gwarantowaniu emisji papierw wartociowych i ich dystrybucji;
1 obsudze rynku wtrnego;
1 zarzdzania aktywami na zlecenie;
1 organizacji finansowania duych przedsiwzi w tym konsorcjw kredytowych.
REGULACJE DZIAALNOCI BANKOWEJ:
1. Prawo bankowe ustawa z dn. 29.08.97r.
2. ustawa z dn. 29.08.97r o NBP.
3. ustawa z dn. 14.12.94r. o BFG.
4. statusy wasne banku
5. ustawa z dn. 29.08.97r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych.
6. rozporzdzenie prezesa NBP.
7. ustawa z dn. 07.12.2000r. o funkcjonowaniu bankw spdzielczych i ich zrzeszaniu
si i bankach zrzeszajcych.
8. ustawa o rachunkowoci z dn.29.09.94r.
9. ustawa o podatku dochodowym od osb prawnych z dn. 15.02. 2003r.
10. kodeks globalnej praktyki z 1995r. uchwalony przez zwizek bankw polskich
11. I i II dyrektywa unijna
12. ustawa o pienidz elektronicznym
13. kodeks handlowy
14. kodeks cywilny.
15. prawo wekslowe.
16. prawo czekowe.
NADZORY W SYSTEMIE FINANSOWYM NA WIECIE:
1) NADZR SOLO kady segment rynku finansowego ma swj oddzielny organ
nadzorczy, funkcjonujcy jako samodzielna instytucja bd dziaajcy w strukturach
banku centralnego (moliwa jest wsppraca midzy nadzorcami), (Polska).
2) NADZR MIESZANY obejmuje swoim zakresem oprcz bankw i inne instytucje
finansowe (z wyczeniem instytucji ubezpieczeniowych) dziaajcy samodzielnie bd
znajdujcy si w strukturach banku centralnego.
3) NADZR ZINTEGROWANY to typ nadzoru dopasowany do dziaania struktury
holdingowej nad caym rynkiem finansowym i wszystkimi typami porednikw
finansowych.
ROLA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO
KNB sprawuje nadzr nad dziaalnoci bankw. Organem wykonawczym Komisji
realizujcym i koordynujcym decyzje oraz okrelane przez ni zadania jest wydzielony
organizacyjnie w strukturze NBP Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego
ZADANIA KNB
1 okrelanie zasad dziaania banku zapewniajcych bezpieczestwo rodkw
pieninych zgromadzonych przez klientw w banku
1 nadzorowanie bankw w zakresie przestrzegania okrelonych ustaw, statutu i innych
przepisw prawa oraz obowizujcych je norm finansowych
1 dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banku i przedstawianie ich
Radzie Polityki Pieninej oraz wpywu polityki pieninej, podatkowej i nadzorczej na ich
rozwj
1 opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego
wykonywania
ZADANIA GINB
1 prowadzenie postpowa w zakresie licencjonowania bankw oraz monitorowanie ich
struktury wasnoci oraz adekwatnoci kapitaowej
1 monitorowanie stabilnoci finansowej bankw poprzez system sprawozdawczoci
nadzorczej
1 przygotowywanie regulacji ostronociowych dla systemu bankowego okrelajcych
dozwolone lub zalecane parametry dziaania bankw w zakresie adekwatnoci
kapitaowej oraz wielkoci ryzyk bankowych m.in. kredytowego, walutowego i pynnoci
1 prowadzenie inspekcji na miejscu w bankach, celem oceny sytuacji finansowej banku
oraz zgodnoci dziaania banku z przepisami prawa bankowego, ustawy o NBP, statutem
oraz decyzj o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku
1 inicjowanie oraz realizowanie na wniosek KNB dziaa nadzorczych wobec banku w
sytuacji kryzysowej w tym monitorowanie programw i postpowania naprawczego, a w
razie niedostatecznej poprawy sytuacji finansowej (kapitaowej) wnioskowanie do KNB o
podjcie dalszych krokw wynikajcych z przepisw prawa bankowego (likwidacja,
upado, poczenie)
1 wykonywanie nadzoru skonsolidowanego nad bankami dziaajcymi w strukturach
holdingowych w tym wsppraca z zagranicznymi organizacjami nadzoru bankowego
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY (BFG)
BFG instytucja gwarantujca depozyty polskich bankw. Realizuje take dziaalno
pomocnicz w stosunku do instytucji bankowych zagroonych upadoci.
ZADANIA BFG:
1 gwarantowanie rodkw pieninych zgromadzonych w bankach objtych
obowizkowym systemem gwarantowania do wysokoci okrelonej ustaw;
1 udzielanie pomocy finansowej bankom, ktre znalazy si w obliczu utraty
wypacalnoci oraz wsparcie procesw czenia si bankw zagroonych z silnymi
jednostkami bankowymi
1 gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objtych systemem gwarantowania
PODSTAWOWE RDA FINANSOWANIA BFG:
1 obowizkowe opaty roczne wnoszone przez banki objte systemem gwarantowania
1 kwoty przekazane z Funduszu Ochrony rodkw Gwarantowanych pochodzce od
podmiotw objtych systemem gwarantowania, tworzonego w razie koniecznoci wypat
rodkw gwarantowanych
1 dochody z poyczek udzielonych przez Fundusz
1 rodki uzyskane w ramach pomocy zagranicznej
1 rodki z dotacji udzielonych z budetu pastwa
1 rodki z kredytw udzielonego przez NBP
DZIAALNO GWARANCYJNA:
Celem dziaalnoci gwarancyjnej jest zapewnienie deponentom wypat, do wysokoci
okrelonej ustawa, rodkw gwarantowanych w razie ich niedostpnoci. Obowizkowy
system gwarantowania obejmuje rodki gwarantowane do wysokoci (wraz z odsetkami
naliczonymi zgodnie z umow):
1 rwnowartoci w zotych 1 000 EUR w 100 %
1 przekraczajcej rwnowarto w zotych 1 000 EUR, a nie przekraczajcej
rwnowartoci w zotych 22 500 EUR w 90 %
REGULACJE OSTRONOCIOWE
1 ilociowe okrelanie limitw najczciej w odniesieniu do funduszy wasnych
1 jakociowe okrelanie sposobu postpowania
CELE DZIAALNOCI BANKOWEJ:
A) NADRZDNE:
- rentowno,
- bezpieczestwo,
- denie do utrzymania pynnoci,
B) STRATEGICZNE:
- atrakcyjny zwrot na aktywach i kapitale,
- zwikszenie udziau w rynku,
- przetrwanie w otoczeniu konkurencyjnym,
- zwikszenie prestiu w sektorze finansowym,
- zmniejszenie ryzyka portfela,
- osignicie przewagi konkurencyjnej,
- nowa technologia dostpna dla klienta,
- nowa technologia banku.
ZARZDZANIE FINANSOWE BANKIEM - DEFINICJE
1) ZARZDZANIE FINANSOWE BANKIEM jest podstaw ksztacenia relacji z klientami,
uczestnikami rynku finansowego, wacicielami. Ze zarzdzanie finansami i generowanie
strat psuje wizerunek banku i podwaa zaufanie do niego. Oglnym celem
zarzdzania finansowego bankiem jest maksymalizacja bogactwa lub wartoci
inwestycji wacicieli bd wartoci zakupionych przez niego akcji firmy. Osoba
zarzdzajca musi sporzdza plany finansowe, przeprowadza analizy, zarzdza
aktywami i pozyskiwa rodki.
2) wedug innej definicji CELEM ZARZDZANIA FINANSAMI jest maksymalizacja wartoci
instytucji bankowej, co okrela jej zyskowno i poziom ryzyka. Zarzdzanie
finansowe w swoim wymiarze operacyjnym skupia si przede wszystkim na
zarzdzaniu ryzykiem.
3) zgodnie z definicj opracowan przez instytut dyrektyw finansowych z 1962r. uwaa
si, e ZARZDZANIE FINANSOWE BANKIEM powinno czy wykonywanie funkcji
controllingowych, a z drugiej strony zarzdzanie gospodark pienin banku.
Jako funkcj controllingu zdefiniowano:
1 planowanie,
1 raportowanie wewntrzne,
1 ocen i doradztwo,
1 administrowanie podatkami,
1 raportowanie na zewntrz,
1 zabezpieczenie aktyww;
1 ocen wpywu otoczenia.
W zakresie zarzdzania gospodark pienin wymieniono:
1 pozyskiwanie i utrzymywanie kapitau,
1 ksztatowanie relacji z bankiem,
1 kredyty kupieckie,
1 inwestycje,
1 ubezpieczenia.
W zwizku z tym zarzdzanie finansowe bankiem powinno koncentrowa si na
podejmowaniu dziaa maksymalizujcych korzyci wacicieli bankw
przedsibiorstwa.
4) bliskoznaczn definicj zarzdzania finansami banku wprowadzi H.Schrienbeck
zgodnie, z ktr ZARZDZANIE BANKIEM nakierowane jest na osignicie zysku, ktre
odpowiada deniu do maksymalizacji korzyci waciciela, co mona uj w tzw.
triadzie celw.
Prymat
rentownoci
Nakierowana
na zysk
polityka
wzrostu
Nakierowana
na zysk
polityka
ryzyka
Reasumujc zarzdzanie finansowe banku obejmuje wszystkie elementy, ktre maj
wpyw na warto firmy dla akcjonariuszy i cile powizan z ni rentowno, wpyw
maj (ELEMENTY ZARZDZANIA FINANSAMI BANKU):
1) otoczenie, w jakim funkcjonuje bank, m.in. sytuacja podmiotu gospodarczego i
gospodarstw domowych: polityka pienina BC, sytuacja na rynkach finansowych,
konkurencja, instytucja nadzorcza;
2) dziaania podejmowane przez sam bank a konkretnie przez osoby w nim
pracujce na rnych szczeblach m.in. rodzaj oferowanych produktw, wewntrzne
procedury dotyczce zawierania transakcji, mechanizmy kontroli wewntrznej,
przestrzeganie zasad etyki biznesowej.
RACHUNKOWO cz systemu informacyjnego organizacji gosp. zawierajcego dane
finansowe i niefinansowe. Rachunkowo umoliwia podejmowanie waciwych
decyzji,planowanie rozwoju oraz przewidywanie potrzeb w zakresie gotwki.
Rachunkowo dzielimy na:
a) finansow
b) menedersk (zarzdcz).
A. RACHUNKOWO FINANSOWA zajmuje si przygotowywaniem sprawozda na potrzeby
uytkownikw spoza organizacji np. udziaowcw, kredytodawcw, analitykw
finansowych itp. Zewntrzni uytkownicy dokonuj przegldu oraz oceny dziaalnoci i
finansowej kondycji badanej organizacji jako caoci. S podporzdkowane pewnym
konkretnym reguom w zakresie formy i stosownych technik pomiaru.
B. RACHUNKOWO MENEDERSKA dostarcza informacje do wykorzystania przez
kierownictwo wewntrz organizacji. Celem jest takie organizowanie finansowych i
pozafinansowych informacji, aby mogy one by wykorzystane przez kierownictwo
skuteczniej i wydajniej. Suy ona wyjanianiu jak kierownictwo powinno stosowa i
interpretowa dane rachunkowe w trakcie planowania, oceniania i kontrolowania
czynnoci bankowych. Odgrywa istotn rol w procesie planowania i kontroli.
PODSTAWOWE RNICE MIDZY RACHUNKOWOCI MENEDERSK A FINANSOW:
RACHUNKOWO
MENEDERSKA
RACHUNKOWO
FINANSOW
A
Uytkownicy wewntrzni
uytkownicy
informacji to
menaderowie
zewntrzni
uytkownicy
informacji,
udziaowcy,
analitycy
finansowi,
kredytodawcy,
agendy
pastwowe itp.
Obowizujce
zasady i
standardy
rachunkowo
ci
brak koniecznoci
zgodnoci z
obowizujcymi
zasadami i
standardami
rachunkowoci
konieczna
zgodno z
obowizujcymi
zasadami i
standardami
rachunkowoci
Orientacja
czasowa
wykorzystuje
oceny i
oszacowania
zdarze
przyszych na
potrzeby
podejmowania
teraniejszych
decyzji,
wykorzystuje
dane historyczne
na potrzeby
wewntrznej
oceny wykonania
zada
wykorzystuje
historyczne dane
na potrzeby
oceny wynikw
firmy i jej
menaderw
przez podmioty
zewntrzne
Wymagania w
zakresie
sprawozdawc
zoci
wewntrzna
ocena kosztw i
zyskw dyktuje
rozmiar
wymaganej
sprawozdawczoc
i
do pewnego
stopnia przepisy
prawa precyzuj
zakres informacji
zawartej w
sprawozdaniach
Poziom
szczegowo
ci
przedstawia
bardziej
szczegowe
informacje o
kosztach,
dochodach i
zyskach
przedstawia dane
sumaryczne.
SYSTEM RACHUNKOWOCI DOSTARCZA INFORMACJE SUCE DO:
1 podejmowania decyzji menederskich; (RM)
1 wewntrznej oceny wynikw, kontroli operacji oraz planowania;(RM)
1 finansowej sprawozdawczoci umoliwiajcej zewntrzn ocen wynikw przez
udziaowcw, kredytodawcw i innych zewntrznych odbiorcw.(RF)
PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI OBEJMUJE NASTPUJCE ETAPY:
1. identyfikowanie problemu wymagajcego dziaania kierownictwa;
2. sprecyzowanie zadania, ktre trzeba wykona lub celu ktry trzeba osign;
3. okrelenie moliwie wszystkich alternatywnych sposobw dziaania;
4. zebranie informacji o konsekwencjach wynikajcych z poszczeglnych alternatyw;
5. podjcie decyzji poprzez wybr jednej z tych alternatyw.
PROCES PLANOWANIA, KONTROLI ORAZ WEWNTRZNEJ OCENY WYNIKW OBEJMUJE ETAPY:
1. ustalenie standardu lub normy budetowej precyzujcej jakie powinno by
rzeczywiste wykonanie zadania;
2. pomiar wynikw rzeczywistego wykonania zadania;
3. porwnanie rzeczywistego wykonania zadania z norm budetow lub przyjtym
standardem. Wynikajca z tego porwnania ocena umoliwi kierownictwu
oszacowanie wartoci podjtych ju dziaa, jak rwnie pomoe w podejmowaniu
decyzji odnonie do sposobw dziaania w przyszoci.
RACHUNKOWO WG ORODKW ODPOWIEDZIALNOCI (RACHUNKOWO
ODPOWIEDZIALNOCI)
Stanowi ona metod rachunkowoci menederskiej traktujc rnorakie jednostki
organizacyjne przed jako odrbne podmioty tj. orodki odpowiedzialnoci, ktrym
kierownictwo przed z jednej strony przyporzdkowao pewien okrelony zakres
czynnoci, z drugiej za stosowny zakres odpowiedzialnoci. Odnosi si ona m.in. do
problemu cen stosowanych w transferach wyrobw i usug pomidzy poszczeglnymi
orodkami odpowiedzialnoci wewntrz danej organizacji.
ORODEK ODPOWIEDZIALNOCI obszar dziaania, w ktrym pojedyncza osoba ponosi
odpowiedzialno za osiganie zaoonych celw i realizacj zaplanowanych zada.
Rodzaje orodkw:
a) ORODEK KOSZTU ponosi przede wszystkim koszty ktre z natury rzeczy
przewyszaj poziom uzyskiwanych dochodw.
b) ORODEK ZYSKU generuje dochd, ponosi koszty i w zaoeniu ma by jednostk
przynoszc zysk.
Istotne znaczenie w okrelaniu zakresu odpowiedzialnoci orodkw zysku i
kosztu ma fakt, e przypisywane im s tylko takie dochody i koszty, ktre dany orodek
jest w stanie bezporednio kontrolowa.
Niektre orodki maj bezporedni wpyw na struktur bilansu, dlatego przypisuje si im
take odpowiedzialno za tworzenie zaplanowanych zmian w poziomach aktyww i
pasyww.
Osigania planowanych wynikw w zakresie dochodw, kosztw oraz struktury i
rozmiarw bilansu wymaga od banku posiadania w peni zintegrowanego systemu
ksigowego ze struktura organizacyjn. Orodki te tworzone s na bazie struktury
organizacyjnej banku. W zakresie sprawozdawczoci proces rozpoczyna si na
najniszym poziomie zarzdzania; sporzdzone na najniszym szczeblu szczegowe
raporty o rzeczywistych operacjach w porwnaniu do operacji okrelonych w budecie
podlegaj zsumowaniu i uzyskuj posta pojedynczego sprawozdania szczebla
wyszego, ktre wdruje wyej; proces ten jest kontynuowany a do najwyszych
poziomw zarzdzania.
UWARUNKOWANIA ORGANIZACYJNE
1 KSIGOWY gromadzi opracowuje i dostarcza dane suce do ustalenia wynikw firmy,
oceny jej pozycji finansowej itp. Ksigowo stosujc obowizujce standardowe zasady,
przygotowuje sprawozdania finansowe. Jedn z tych zasad jest metoda narastajcych
nalenoci (memoriaowa). Stosownie do tej metody wydatki powstaj w momencie ich
poniesienia za dochd w momencie sprzeday co uatwia niekiedy kreowanie dobrego
wizerunku przed.
1 DYREKTOR FINANSOWY troszczy si o pynno finansow. Musi on dba o to by firma
dysponowaa odpowiednimi rodkami sucymi do sprostania potrzebom biecej
dziaalnoci. Osoba ta skupia si gwnie na przepywach gotwki (wpywach i
wypywach), stosujc tzw. Metod kasow, ktra uznaje przychody i wydatki tylko wtedy,
gdy faktycznie nastpi wpyw lub wypyw gotwki. Dyrektor finansowy na podstawie
analizy sprawozda ksigowych i danych uzupeniajcych podejmuje decyzje odnonie
dziaa firmy.
1 KONTROLER posiada uprawnienia do rachunkowoci wewntrz firmy i do zewntrznej.
Wewntrznie nadzoruje dostarczanie informacji menaderom i nadzoruje system kontroli
wewntrznej firmy. Coraz czciej nadzoruje take przetwarzanie danych. Do
podstawowych obszarw dziaania kontrolera naley planowanie, kontrola wyraajca si
w tworzeniu normatyww i weryfikowaniu zgodnoci z nimi dziaania i wynikw banku
oraz sprawozdawczo polegajca na dostarczaniu niezbdnych i wiarygodnych danych i
innych informacji w wymaganym czasie i w zstandaryzowanej formie.
1 WEWNTRZNY REWIDENT ocenia sta skuteczno stosowanych rodkw kontroli co
wpywa na realizacj postawionych przez bank planw gospodarczych. Asystuje take
rewidentom zewntrznym podczas dokonywania przez nich rewizji zewntrznych
sprawozda finansowych banku. Niekiedy rewident peni rol konsultanta. Rewident
wewntrzny Moz podlega kontrolerowi, jego przeoonemu lub zarzdowi bd
prezesowi banku. Podstawowe znaczenie w pracy rewidenta maj stosowne standardy,
ktre z upywem czasu ulegaj zmianom.
STANDARDY KONTROLI WEWNTRZNEJ:
1) STANDARDY ORGANIZACYJNE
1 bank czyni funkcj rewizji (kontroli) wewntrznej odpowiedzialn za ocen
adekwatnoci, efektywnoci i sprawnoci posiadanego systemu kontroli oraz jakoci
operacji bankowych
1 bank zapewnia rewidentowi warunki do nieskrpowanego wykonywania obowizkw
1 bank zapewnia warunki umoliwiajce rewidentowi sprostanie standardom
wykonywania rewizji wewntrznej
1 bank wymaga od kierownictwa wszystkich szczebli formalnych odpowiedzi na
niepomylne rezultaty rewizji oraz podejmowania stosownych dziaa korygujcych
1 przyjte przez bank systemy kontroli wewntrznej obejmuj rwnie pomiar i ocen
efektywnoci i jakoci rewizji.
2) STANDARDY PERSONALNE
1 rewident banku okresowo odbywa stosowne szkolenia zawodowe
1 rewident zachowuje wystarczajcy dystans i niezaleno sdw by przejrzycie i
obiektywnie prezentowa w swych wnioskach stan rzeczy
1 informacje uzyskane podczas wykonywania swych obowizkw rewident zachowuje
jako poufne
1 rewident angauje si tylko w tak dziaalno ktra nie stoi w sprzecznoci z
interesem banku
1 rewident prezentuje postaw godn zawodowej funkcji kontroli wewntrznej
1 rewident dokada bdzie naleytej starannoci podczas wykonywania wszystkich
swoich zawodowych obowizkw.
3) STANDARDY POSTPOWANIA REWIZYJNEGO
1 rewident przygotowuje formalny plan kontroli wewntrznej uwzgldniajcy wszystkie
istotne dziaania i czynnoci bankowe oraz potrzebny czas
1 plan rewizji obejmuje rwnie ocen rodkw kontroli systemw nowych, dopiero
wprowadzanych oraz znaczcych modyfikacji w systemach istniejcych, przed ich
wprowadzeniem
1 stosowane procedury rewizyjne przewiduj e wnioski rewidenta dotyczce
adekwatnoci, efektywnoci i sprawnoci posiadanych systemw kontroli oraz jakoci
operacji bankowych musz by w wystarczajcym stopniu zaopatrzona w kompetentne
materiay dowodowe wspierajce owe wnioski
1 organizacja funkcji kontroli wewntrznej szczeglnoci struktura organizacyjna
departamentu rewizji wewntrznej zapewnia stosowny nadzr nad osobami
wykonujcymi czynnoci rewizyjne oraz weryfikacj wykonanej przez nie pracy.
4) STANDARDY SPRAWOZDAWCZOCI
1 dla kadej przeprowadzonej rewizji rewident sporzdza formalny raport
uwzgldniajcy m.in. zakres i rezultaty kontroli
1 kade sprawozdanie rewizyjne zwiera opini rewidenta o adekwatnoci, efektywnoci
i sprawnoci systemw kontroli oraz o jakoci operacji bankowych. W przypadku opinii
niekorzystnej sprawozdanie musi zawiera owiadczenie rewidenta o zagroeniach i
niekorzystnych skutkach nie podjcia dziaa korekcyjnych
1 kade aktualne sprawozdanie rewidenta powinno w miar moliwoci zawiera
odniesienie do wynikw odpowiednich rewizji poprzedzajcych
1 rewident w stosownym czasie przekazuje wyniki rewizji menaderom
odpowiedzialnym za podejmowanie dziaa korekcyjnych
1 co najmniej raz do roku rewident sporzdza sprawozdanie podsumowujce przebieg i
rezultaty dziaa rewizyjnych dla Rady Nadzorczej banku. Sprawozdanie to powinno tez
zawiera wyczerpujc opini rewidenta o stanie rodkw kontroli i wykonywanych
operacjach w banku.
UWARUNKOWANIA TECHNOLOGICZNE
KORZYCI ZASTOSOWANIA SYSTEMW INFORMATYCZNYCH:
1 zwikszenie moliwoci bankw w zakresie planowania produktw i usug
speniajcych coraz to nowe oczekiwania klientw
1 znaczne obnienie kosztw dziki automatyzacji operacji
CECHY ZAAWANSOWANYCH SYSTEMW KOMPUTEROWYCH :
posiadaj globalny zasig i obejmuj wszystkie aspekty dziaalnoci banku
dziki nim poprawiona jest szybko rozlicze bankowych
generuj i porzdkuj informacje oraz prezentuj je w formie gotowej do
bezporedniego wykorzystania przez menaderw lub specjalistw
generuj udokumentowane propozycje rozwizania zoonych problemw tj produkuj
rozwizania do rozwaenia przez menaderw
umoliwiaj eksperymentowanie typu co si stanie jeli oraz jakim sposobem
doprowadzi do co umoliwia menaderom precyzowanie swych pomysw i
wyobrae przed podjciem istotnych decyzji
nie s jednak substytutem dla wikszoci utalentowanych i dowiadczonych ludzi w
banku
nieelastyczno
przymus aktualizacji oprogramowania
systemy informatyczne s inwestycj nie za wydatkiem.
CECHY SYSTEMW EKSPERCKICH:
Systemy eksperckie ucz, jak pozyskiwa wymagane informacje wanie wtedy, gdy s
one potrzebne oraz jak je stosowa. S ogromnym wsparciem dla menaderw.
maj ludzkie oblicze (s przyjazne dla uytkownika, wybaczaj pomyki), co
umoliwia bardziej efektywne wzajemne oddziaywanie midzy menaderem a
informacj w komputerze
zapewniaj formalizacj regu podejmowania decyzji; rzeczywicie korzyci
pynce ze standaryzacji regu i procedur s niewtpliwe: wystarczy zwrci uwag na
fakt, e ich stosowanie staje si bardziej jednolite i atwiejsze do kontrolowania
umoliwiaj eksploatowanie globalnej bazy danych, co dla wielu menaderw
bankowych w szczeglnoci tych odpowiedzialnych za finanse ma pierwszoplanowe
znaczenie w ich codziennej pracy.
PLANOWANIE
Proces planowania w banku jest systematycznym sposobem postpowania sucym
realizowaniu podstawowych zada postawionych przez rad nadzorcz j zarzd banku,
ktre ostatecznie suy maj interesom wacicieli banku. Proces planowania
obejmuje wszystkie wzajemne zwizki i zalenoci midzy ryzykiem i dochodem,
zwizane z podejmowaniem decyzji menederskich.
PLANOWANIE STRATEGICZNE , a wic dugookresowe planowanie inicjowane najczciej przez
zarzd i rad banku. Wymaga ono szerokiej analizy trzech zasadniczych zagadnie:
1. Co bank musi uczyni, by podnie swoj rentowno i zwikszy zamono
akcjonariuszy.
2. Jakie s sabe i mocne strony banku.
3. Na czym polegaj rnice w funkcjonowaniu banku obecnie a jego funkcjonowaniem w
przyszoci.
Rezultatem tego procesu bd dyrek tywy:
- wskazujce strategiczne cele i zadania banku;
- okrelajce rodzaje dziaalnoci gospodarczej banku stanowice najwikszy dla
potencja;
- definiujce nowe dziaania banku potrzebne do wykorzystania tego potencjau;
- okrelajce przysze systemy dostarczania na rynek nowych produktw i usug;
- wskazujce na kierunki ewentualnych zmian w polityce kredytowej banku;
- okrelajce zmiany w zakresie kalkulacji cen na produkty i usugi banku;
- dotyczce propozycji w zakresie obnienia kosztw;
- wskazujce na now filozofi banku w zarzdzaniu ryzykiem;
- precyzujce, jakiego rodzaju dziaalnoci banku trac istotn rol dla nowej wizji, czy te
tzw. misji firmy.
PLANOWANIE TAKTYCZNE (planowanie rednioterminowe) obejmuje ono plany krtko- i
rednioterminowe, wspierajce oglne cele strategiczne. Plany te znajduj swe odbicie w
rocznych planach operacyjnych i powicone s konkretnym proceduralnym i technicznym
aspektom osigania celw ustalonych w ramach planu dugookresowego.
Gwnym praktycznym celem planowania jest ostatecznie poprawa decyzji me-
nederskich determinujcych wyniki banku. Planowanie nie jest ani prognozowaniem,
ani budetowaniem, ani te limitowaniem rodkw finansowych na inwestycje jest
narzdziem sucym do poprawiania wynikw i jedynie wspiera:
1 prognozowanie skupia si przewidywanych zmianach w otoczeniu gospodarczym i
jest istotnym elementem planowania;
1 budetowanie jest kolejnym elementem planowania stanowi bowiem przekad
zamiarw, zada oraz przyjtych strategii planu dugookresowego na cele moliwe do
skwantyfikowania. Cele te bd rwnie wykorzystywane do pomiaru i oceny skutecznoci
wprowadzania poszczeglnych elementw planu.
1 limitowanie rodkw finansowych na inwestycje (alokacj kapitau) jest tym
elementem planowania, ktre dotyczy ustalania priorytetw wrd rnych realizowanych
projektw.
ELEMENTY PLANOWANIA:
I. DEFINIOWANIE MISJI BANKU
Celem owiadczenia definiujcego misj jest okrelenie pewnej wizji miejsca i roli
przeznaczanych bankowi na rynku. Misja kadego banku budowana jest wok zadania
sprostania potrzebom klienta. Do rozstrzygnicia pozostaj takie kwestie jak:
- zasig geograficzny oferowanych produktw i usug;
- skala zrnicowania produktw;
- jakie segmenty wybranych rynkw obsugiwa bdzie bank w celu osignicia swych
celw i realizacji zada;
- jak reagowa bdzie bank na dogodne moliwoci wynikajce ze zmian w przepisach
prawnych;
- jakie s sabe i mocne strony banku i w zwizku z tym jak bank zamierza wykorzysta swe
mocne strony
II. CELE I ZADANIA
Bank powinien mie klarowny zestaw cile sprecyzowanych celw i zada po to midzy
innymi, by unikn niejasnoci lub dwuznacznoci wewntrz organizacji odnonie do tego,
co waciwie bank zamierza osign. Cele powinny ponadto zosta wyraone rwnie
ilociowo, tak by zaoga i menederowie odpowiednich orodkw odpowiedzialnoci, w
szczeglnoci orodkw inwestycji i orodkw zysku, posiadali miarodajne wskazwki i
bazowe wskaniki dla oceny swych wynikw.
Rodzaje celw:
1 cele skwantyfikowane (okrelone liczbowo);
1 cele spoeczne np. zwizane z budow lub utrzymaniem odpowiedniego image banku lub
wynikajce z poczucia wizi ze spoecznoci lokaln.
III. ANALIZA CZYNNIKW ZEWNTRZNYCH I WEWNTRZNYCH
Planowanie obejmuje rozlege badania zarwno wewntrznego jak i
zewntrznego rodowiska banku.
Celem analizy CZYNNIKW ZEWNTRZNYCH jest jasne sprecyzowanie wraliwoci banku i
jego polityki na moliwe zmiany w rodowisku zewntrznym, planowanie uwzgldnia
wszystkie czynniki zewntrzne po to, by mc sformuowa odpowiednie scenariusze
dziaania na wypadek gdyby te czy inne czynniki okazay si realne.
Podstawowymi czynnikami zewntrznymi dla banku bd:
przepisy prawa, w szczeglnoci prawo bankowe, podatkowe; budety samorzdw
lokalnych i budet pastwa: regulacje Narodowego Banku Polskiego (w szczeglnoci
GINB);
perspektywy gospodarcze: w zakresie lokalnym, krajowym i midzynarodowym;
warunki konkurencji;
zmiany spoeczne i polityczne;
struktura rynku kapitaowego i pieninego;
technologia;
stopy procentowe;
zmiany strukturalne brany bankowej;
tendencje do fuzji, przej, konsolidacji w sektorze bankowym.
ANALIZA WEWNTRZNA obejmuje badania osiganych w przeszoci wynikw w zwizku z
przeszymi strategiami, a take kluczowe wskaniki finansowe, systemy operacyjne oraz
potencja ludzki banku. Do podstawowych danych, ktre trzeba zebra i
przeanalizowa nale:
Dane Finansowe i Operacyjne kapita
- zamierzona stopa rocznego wzrostu;
- poziom wydajnoci;
- pynno;
- poziom kosztw eksploatacyjnych;
- dochd z opat;
- struktura kapitau;
- portfel kredytowy (rozmiary, struktura, rentowno);
- rozmiary i struktura depozytw.
Organizacja i Zasoby Ludzkie osoby
- polityka kadrowa;
- struktura wynagrodze i programy premiowania;
- programy szkoleniowe;
- rozwj technik zarzdzania;
- przysza struktura organizacyjna;
- wymagania w zakresie planowania i siy roboczej wynikajce z zaoonych celw.
Przetwarzanie Danych informatyzacja
- wpyw technologii komputerowej oraz rola systemw zautomatyzowanych:
-rewizja wewntrznych systemw rachunkowych pod ktem zwikszonych potrzeb na
szybk, dokadn i kompletn informacj, niezbdn do sprawnego zarzdzania licznymi
operacjami banku;
- przewidywane oszczdnoci po stronic kosztw operacji w wyniku wprowadzenia nowych
technologii i systemw;
- projektowane koszty wyposaenia komputerowego
Rozwj Dziaalnoci
- nowe oddziay w kraju i zagranic;
- przejmowanie lub tworzenie innych bankw lub innych instytucji finansowych.
Marketing
- nowe usugi dla przedsibiorstw i ludnoci;
- cele dotyczce pozycji i udziau na rynku;
- strategia skutecznej walki z konkurencj innych bankw i innych instytucji finansowych;
- zakres i rodzaje wymaganej reklamy;
- poziom ewentualnych potrzeb w zakresie programw i kampanii promocyjnych z
okreleniem przewidywanych kosztw.
Istotne znaczenie dla skutecznoci procesu planowania ma jego pene
dokumentowanie oraz dobry przepyw informacji. Istnieniej jednak 3 puapki stanowice
powane zagroenie dla procesu planowania:
- w banku wiele si mwi o planowaniu ale nigdy nic zostaje ono rozpoczte w sposb
usystematyzowany,
- bank usiuje przej przez proces planowania bez podejmowania wysiku pozyskania
niezbdnych, wiarygodnych, cho moe niekorzystnych, danych; zamiast tego pracuje
raczej w oparciu o przesanki emocjonalne i dane niekoniecznie w peni wiarygodne lub
nieistotne,
- nawet gdy rozpoczto proces w oparciu o wiarygodne dane, nic znajduje to naleytego
oddwiku w banku i ostatecznie ani wymagana dokumentacja ani aden plan nie zostaj
stworzone.
IV. STRATEGICZNE OPCJE
Gdy wic ju bank C szczegowo przeanalizowa swoj bran oraz C ustali moliwe
zmiany jakie w niej mog zaj w przyszoci; C gdy zidentyfikuje rda swej przewagi
nad konkurentami, C gdy okreli swoje mocne i sabe strony oraz C ustali sposoby
wykorzystania swoich mocnych stron, wwczas moe rozpocz wybr nowych lub
modyfikacj dotychczasowych strategii:
1) strategia utrzymania status quo;
2) strategia niskich kosztw;
3) strategia indywidualizowania produktw i usug bankowych;
4) strategia niszy rynkowej;
5) strategia przejcia.
AD 1.STRATEGIA UTRZYMANIA STATUS QUO
Strategia ta zakada, e bank nic zmienia w istotny sposb struktury swych
dotychczasowych produktw i usug, oraz e bdzie kontynuowa sw dziaalno na
dotychczasowym poziomie dochodowoci . W warunkach wystpienia istotnych zmian na
rynku, dotykajcych poszczeglnych produktw czy usug, bank moe stan w obliczu
koniecznoci dokonania po jakim czasie stosownych modyfikacji, niemniej pki co
zachowuje on postaw wyczekiwania. Dla maych bankw moe to by opcj uzasadnion,
szczeglnie na krtki okres, jednakie w duszej perspektywie postawa ta bdzie musiaa
ulec zmianie. Due banki natomiast raczej nie mog sobie pozwoli na to by czeka i
patrze, co si wydarzy". Musz one podj konieczny wysiek by zmierzy si z
narastajc konkurencj i antycypowa liczne zmiany.
AD 2. STRATEGIA NISKICH KOSZTW
Ta strategia moe wymaga przejcia przez bank pod sw kontrol znaczcej czci rynku
na dany produkt lub usug bankow w celu umoliwienia temu bankowi osignicia
realnych korzyci z oszczdnoci na kosztach w technologii, sile roboczej, marketingu i
informacji. Moe ona wymaga rwnie stworzenia nowych produktw i usug
charakteryzujcych si du atwoci wytwarzania i sprzeday. Strategia ta moe te
wymaga duych nakadw kapitaowych: np. rozwj rozlegego systemu bankomatw,
ktry dopiero przy odpowiednio wysokim wolumenie operacji daje znaczce obnienie
kosztw jednostkowych. W tym przypadku bank musiaby uwzgldni ogromne koszty
(straty pocztkowe) przejcia znaczcej czci rynku tego rodzaju usugi. Stosujc tak
strategi bank angauje si w koszty i korzyci zwizane z dwigni operacyjn.
Problemy dotyczce tej strategii:
zmiany technologiczne, ktre mog cakowicie zniweczy dokonane uprzednio
inwestycje i nabyt wiedz,
bank moe nie sprosta wymaganiom stawianym produktom i usugom
AD 3. STRATEGIA INDYWIDUALIZOWANIA PRODUKTW I USUG BANKOWYCH

Bank ma do dyspozycji liczne techniki i sposoby rnicowania i indywidualizowania swego
produktu. Moe to by nowy wzr produktu, wykorzystanie nowej technologii, mog to by
zupenie nowe formy wiadczenia klientom usug. Stosujc t strategi bank musi stale
dba by wzrost kosztw zwizanych z oferowaniem usug pakietowych rwnoway
wzrostem dochodw przez nie generowanych.
Problemy dla tej strategii to:
naladownictwo konkurentw moe, w miar dojrzewania rynku, znacznie pomniejszy
rnice midzy produktami;
klienci z biegiem czasu staj si coraz bardziej dowiadczeni i wyrafinowani a w
konsekwencji ich wymagania mog si zmieni;
rnice w kosztach oraz rozpito cen midzy poszczeglnymi bankami staj si tak
znaczne, e klient traci ochot na pacenie premii" za cechy wyrniajce nabywany pro-
dukt.
AD 4.STRATEGIA NISZY RYNKOWEJ
Ta strategia wymaga, aby bank skupi si na wybranej, konkretnej grupie klientw, pewnej
kategorii produktw i usug lub obszarze geograficznym, grupie dochodowej. Problem
wizany ze strategi niszy moe polega na tym, e z biegiem czasu rnice midzy rynkami
strategicznymi a rynkiem jako caoci mog zmale do tego stopnia, e owe rynki wybrane
(strategiczne) trac sw odrbno podlegajc procesom integracyjnym.
AD 5. STRATEGIA PRZEJCIA
Jest to strategia poszukiwania nabywcy danego banku i raczej dotyczy bdzie bankw
mniejszych, chocia obecny proces konsolidacji systemu bankowego w Polsce czyni bardzo
prawdopodobnym lub nawet nieuniknionym przejmowanie bankw duych przez inne
banki due.
STRATEGIA FINANSOWA
To strategia przepywu rodkw pieninych, jej celem jest max zysku).
Teoria finansowa sugeruje, e majtek akcjonariuszy (odzwierciedlany w cenie akcji
firmy) zostaje zwikszony przez obnienie ryzyka firmy przy zachowaniu danego poziomu
dochodu na jedn akcj (EPS) lub przez zwikszenie EPS przy zachowaniu danego
poziomu ryzyka.
Finansowe decyzje banku s wzajemnie powizane oraz wystpuj w pewnym
porzdku.
Aby zbudowa strategie finansow, ktra ulokuje bank na spirali wzrostu ceny akcji i
majtku akcjonariuszy, kierownictwo banku, w szczeglnoci za dyrektor finansowy, musi
zna poszczeglne elementy wspomnianego cyklu oraz rozumie wzajemne zalenoci
midzy elementami tego cyklu. Zadanie to ma zreszt wiele wymiarw, co znajdzie swe
odbicie w niektrych dalszych rozdziaach. W tym miejscu mona wskaza na nastpujce
zalenoci:
- zaleno midzy warunkami zewntrznymi (rynki pienine i kapitaowe, regulacje NBP,
nowelizacja przepisw prawa itp.) a strategicznymi alternatywami banku,
- proces pozyskiwania pasyww i kalkulacja cen aktyww w celu tworzenia dochodu z
opat i oprocentowania,
- zaleno midzy struktur finansow banku (wykorzystywanie dwigni finansowej) a
wartoci banku (akcji),
- wpyw technologii komputerowej na koszty operacji,
Rozwaajc sposoby maksymalizacji majtku akcjonariuszy naley zachowa pewien
dystans wobec wzrostu dochodu na jedn akcj (EPS); nie naley w szczeglnoci uywa
EPS jako jedynego indeksu wynikw banku, z uwagi na to, e:
- dane liczbowe o dochodach nie odzwierciedlaj poziomu ryzyka zwizanego z
dziaalnoci banku,
- w projektowaniu wysokoci EPS trudno jest wiarygodnie uwzgldnia wpyw wyszych
stp procentowych oraz wyszej inflacji na dochody banku,
- kryterium EPS nie uwzgldnia faktu, e aby zwikszy majtek akcjonariuszy, bank musi
uzyskiwa tak stop rentownoci inwestycji, ktra przewysza koszt kapitau.
Generalnie, maksymalizacji majtku akcjonariuszy najbardziej suy zachowanie
rwnowagi pomidzy rentownoci (EPS), ryzykiem oraz wzrostem (dodatkowy przepyw
gotwkowy). Co wicej, wzrost w przepywie gotwkowym banku jest moliwy tylko
wwczas, gdy stopa rentownoci inwestycji przewysza koszt kapitau tj. wymagan stop
zwrotu). Gdy ten warunek nie zostaje speniony, to wysze tempo wzrostu spowoduje
raczej erozj majtku akcjonariuszy ni jego tworzenie. Istotnego znaczenia nabiera, wic
konieczno stale ponawianej oceny decyzji strategicznych, by ustali czy gwarantuj one
wystarczajc stop zysku.
PLANOWANIE ZYSKU
Proces planowania zysku przebiega moe w 4 etapach:
I ETAP procesu planowania rozpoczyna si od konsultacji prowadzonych przez
departament ekonomiczny z pionami kredytowym, inwestycyjnym i finansowym w celu
ustalenia ocen i pogldw dotyczcych najbliszych perspektyw gospodarczych. Po
konsultacjach, sporzdzona zostaje prognoza gospodarcza przekazywana nastpnie do
orodkw odpowiedzialnoci oraz zarzdzania aktywami i pasywami. Prognoza ta ma za
zadanie ustali te elementy sytuacji zewntrznej, ktre le poza kontrol banku. Ponadto
stanowi ona dla rnych orodkw zysku podstaw dla ustalania wysokoci planowanych
zyskw.
Dalej, w ramach poszczeglnych pionw banku nastpuje projektowanie aktyww i
pasyww na najbliszy rok kalendarzowy, po czym stosowne sprawozdania z tej
dziaalnoci oceniane s przez komitety zarzdzania aktywami i pasywami. Do orodkw
odpowiedzialnoci trafiaj natomiast sugerowane korekty.
Wynikiem tego procesu jest sprawozdanie orodka zysku: wane jest by zawierao ono
rne moliwe scenariusze przyszego dziaania i wynikw (ETAP II). Nie ma, bowiem
takiego scenariusza, ktry byby moliwy do zastosowania w kadych okolicznociach i
warunkach, jakie mogyby ujawni si w przecigu roku. Do elementw rnicujcych owe
scenariusze nalee bd z pewnoci: koszt pienidza, rentowno aktyww, tempo
wzrostu gospodarczego, stopa inflacji itp. Z drugiej strony wszake, wyniki tego procesu
musz by wzgldnie proste, tzn. moliwe do integracji i wdroenia. Warto, wic pamita
o czterech podstawowych komponentach finansowego zarzdzania, wykorzystywanych w
bankach jako wskaniki wynikw w zakresie dochodw:
- rnica oprocentowania netto
- kontrola wydatkw nieodsetkowych
- jako portfela kredytowego
- wspczynnik wypacalnoci.
ETAP III procesu to pierwsze spojrzenie zarzdu banki: na planowane wyniki
poszczeglnych pionw w cigu nadchodzcego roku. Etap ten suy te do stwierdzenia
zgodnoci danego planu operacyjnego z oglnym planem strategicznym oraz strategi
gospodarcz banku. Tu te pojawiaj si prognozy dotyczce wydatkw, a wic pierwszy
krok w procesie budetowym. Nastpnie, powizane te zostaj plany nabywania
aktyww. W tym miejscu moe si te okaza, e posiadane informacje o czasowej
strukturze pasyww s niewystarczajce. Ostatecznie, po kolejnym przegldzie i ocenie
proponowanych planw, zarzd przekazuje szczegowe sugestie odnonie wymaganych
zmian.
W ETAPIE IV oficjalny plan zostaje przyjty po kocowym przegldzie materiaw. Wyniki
kadego z orodkw odpowiedzialnoci s ledzone i oceniane w zwizku z ich
odrbnymi planami.
W zwizku z dziaaniami w zakresie planowania zysku, wskaza naley na potrzeb
kierownictwa banku kontroli ryzyka. W tym celu powoywane s specjalne komitety,
waciwe dla danych rodzajw ryzyka. W tym miejscu warto wskaza na dwa:
Do zarzdzania ryzykiem kredytowym, bank tworzy komitet kredytowy, ktry midzy
innymi precyzuje polityk kredytow, nadzoruje i ocenia ryzyko kredytowe, bada
znaczniejsze kredyty itd.
W zarzdzaniu ryzykiem stp procentowych, wikszo bankw polega na komitetach
zarzdzania aktywami i pasywami. Komitet ten koordynuje lub bezporednio kieruje
zmianami w zakresie terminw patnoci oraz typw aktyww i pasyww by utrzymywa
rentowno na odpowiednim poziomie w zmieniajcym si rodowisku gospodarczym.
Komitet zarzdzania aktywami i pasywami pilnie te strzee pynnoci banku. Proces
planowania rocznego zysku banku wyznacza zazwyczaj ramy, w ktrych komitet ten
dziaa.
SPOSOBY BUDETOWANIA
jeeli proces sporzdzania budetu rozpoczyna si na samym szczycie struktury
organizacyjnej banku (w zarzdzie) a nastpnie przechodzi na nisze szczeble
zarzdzania, docierajc w szczeglnoci do orodkw odpowiedzialnoci (w tym gwnie
do orodkw kosztw, zysku oraz inwestycji), wwczas mamy do czynienia z tzw. formu
gra-d".
gdy natomiast to menederowie orodkw odpowiedzialnoci maj za zadanie
rozpocz ten proces przygotowujc prognozy i wasne projekty odnonie do aktyww,
pasyww, dochodw oraz przewidywanych nakadw, a nastpnie projekty te zostaj
zagregowane na najwyszym poziomie zarzdzania bankiem, wwczas bdzie to
postpowanie wg formuy d-gra".
Generalnie istniej dwa podstawowe typy budetw:
budet jednowariantowy
budet zmienny.
BUDET JEDNOWARIANTOWY sporzdzany jest dla jednego poziomu dziaalnoci. Wszystkie
wydatki i dochody planowane s w oparciu o jeden wolumen produktw, usug i innych
czynnoci zaplanowanych na dany rok budetowy. Budet jednowariantowy jest
wzgldnie prosty we wprowadzaniu w ycie, funkcjonuje szczeglnie dobrze, gdy udaje
si trafnie przewidzie rozmiar dziaalnoci banku. Jego wad jest. e moe wymaga
czstych rewizji jeli prognozy odnonie do poziomu dziaalnoci nie sprawdziy si.
BUDET ZMIENNY zakada, e rozmiary dziaalnoci banku mog by rne. Budet
zmienny przewiduje, e pewne wydatki maj charakter stay i nie zmieniaj si
odpowiednio do zmian rozmiaru dziaalnoci, inne za z natury rzeczy zmieniaj si
(wprost proporcjonalnie lub tylko czciowo) stosownie do rnych poziomw dziaalnoci.
W zwizku z tym budety zmienne nie bd wymaga zbyt czstych rewizji. Wad ich jest
natomiast, e planowany wynik jest celem ruchomym, co utrudnia moe stwierdzenie i
ocen postpw w zakresie realizacji celw i zada banku. Jest te trudniejszy we
wprowadzaniu w ycie. Naley pamita, e jeli takie budetowanie wywodzi si z
uprzednio dokonanej kalkulacji kosztw, konieczne jest wtedy rozdzielenie staych i
zmiennych elementw kosztu.
Banki z reguy decyduj si na odejcie od wycznego korzystania z budetu
jednowariantowego dopiero wwczas, gdy nabior dostatecznego dowiadczenia w
analizowaniu budetowych rozbienoci. Wtedy te, wykorzystywany jest typ budetu
zmiennego, jako wartociowe rozwinicie czy uzupenienie systemu podstawowego.
SPORZDZANIE I TESTOWANIE BUDETU
Sporzdzanie i wprowadzanie budetu jednowariantowego przebiega moe
wedug schematu
1. kierownictwo banku formuuje cale i zadania na nadchodzcy rok oraz komunikuje je
pracownikom zaan-1 gazowanym w proces budetowania,
2. zarzdzajcy orodkami odpowiedzialnoci (min. zysku i kosztw) tworz
szczegowe prognozy i projekty dla kadej kategorii dochodu wydatkw, aktyww i
pasyww
3. kierownictwo pionu finansowego banku reasumuje dane budetowe oraz wyliczany
zostaje przyjty w budecie zysk netto;
4. kierownictwo banku bada sporzdzony budet i rewiduje go gdy cele i zadania nie
znajduj tam swego penego potwierdzenia.
Budet, w trakcie jego przygotowywania podlega rygorowi testowania i oceny.
Ocena budetu naley do kontrolera. Testy uywane do oceny, przewidywanych w
budecie wynikw dziaania, dotycz z reguy poziomw dochodu, zysku netto,
rentownoci aktyww i rentownoci kapitau akcyjnego. Przewidywane wyniki podlegaj
ocenie w ujciu cznym jak i w rozbiciu na poszczeglne jednostki organizacyjne i ich
gwne kategorie, oraz w porwnaniu do bankw konkurencyjnych. Generalnie, budet
testowany jest zarwno w wietle wynikw dziaania uzyskanych w poprzednim roku
budetowym oraz minionych okresach krtszych (np. kwartaach) jak i w wietle zada i
celw nakrelonych przez najwysze kierownictwo banku. Do testowania budetu
stosowane s rozmaite wskaniki.
Budet banku rozbity zostaje na budety poszczeglnych orodkw odpowiedzialnoci,
wzmacniajc odpowiedzialno odpowiednich menederw za wyniki dziaania banku oraz
jego poszczeglnych pionw i niszych jednostek organizacyjnych.
MONITOROWANIE I OCENA WYNIKW DZIAANIA
Kolejnym etapem w procesie kontroli budetowej, po uprzednim C przygotowaniu, C
ocenieniu i C przetestowaniu, jest monitorowanie realizacji budetu. Kady okres
budetowy (procze, kwarta, miesic) wymaga przeanalizowania pod ktem postpu w
realizowaniu zada i celw. Polega to w pierwszym rzdzie na porwnywaniu
rzeczywistych wynikw dziaania z budetem. Banki stosuj rnorakie systemy
sprawozdawczoci suce analizie poszczeglnych kategorii dochodw i wydatkw. Do
najczciej uywanych sprawozda nale:
- okres biecy - wyniki rzeczywiste
- okres biecy - wyniki wg budetu
- rozbieno w okresie biecym (wyniki rzeczywiste minus wynik wg budetu)
- okres biecy do wynikw rzeczywistych okresu poprzedniego
- od pocztku roku do koca roku biecego - wyniki rzeczywiste
- od pocztku roku do koca okresu biecego - wyniki wg budetu
- rozbieno w okresie od pocztku roku do koca okresu biecego (wyniki
rzeczywiste minus wyniki wg budetu)
- wyniki rzeczywiste od pocztku roku do koca okresu biecego w porwnaniu do
analogicznego okresu roku ubiegego.
MONITOROWANIE REALIZACJI BUDETU pozwala stwierdzi i oceni ewentualne rozbienoci
pomidzy wynikami rzeczywistymi a zaoeniami budetowymi (lub przyjtymi
normatywami). Istotne znaczenie maj tu zamknicia kwartaw (lub nawet
poszczeglnych miesicy) oraz zakoczenie roku.
Sprawozdania z wyszych szczebli bd agregoway dane sprawozda szczebli
niszych. Taka formua sprawozdawczoci umoliwia kademu poziomowi zarzdzania
okreli z maksymaln dokadnoci odpowiedzialno za skorygowanie rozbienoci na
kolejnym niszym poziomie zarzdzania.
BUDETOWANIE INWESTYCYJNE
Poprzednio zajmowalimy si BUDETEM OPERACYJNYM sucym kontroli i planowaniu w
krtkim okresie, wykorzystywanym dla celw oglnych, ksztatujcym dziaalno banku w
zwizku z posiadanymi zdolnociami produkcyjnymi oraz z uwarunkowaniami finansowymi
dla danego roku finansowego. Budet ten, przedstawiajc program dziaania w nad-
chodzcym roku w kategoriach ilociowych, stanowi uyteczne narzdzie do oceny
wynikw oraz do motywowania zaogi. BUDET INWESTYCYJNY (BUDET KAPITAOWY )
natomiast koncentruje si na decyzjach zmieniajcych - wspomniane wyej - posiadane
zdolnoci produkcyjne. Czy bank powinien zwikszy posiadan sie oddziaw? Czy bank
powinien w centrali powoa grup ekspertw na warunkach dugoletnich kontraktw?
Czy bank powinien zakupi i wdroy nowy zintegrowany system bankowy, czy te raczej
zmodernizowa posiadane aplikacje czstkowe?
Budet operacyjny
Budet
inwestycyjny
krtkookresowe decyzje
oparte s na analizie,
wpyww i wypyww
gotwki
dugofalowe
decyzje dotyczce
zdolnoci pro-
dukcyjnych oparte
s na analizie,
wpyww i
wypyww gotwki
decyzje operacyjne
odnosz si do
krtkotrwaych
przepyww
gotwkowych
decyzje
inwestycyjne
obejmuj swym
zasigiem
przepywy
gotwkowe kilku
przyszych okresw
(lat).
DECYZJE INWESTYCYJNE A DECYZJE FINANSOWE
Budetowanie inwestycji wymaga rozstrzygnicia, ktry z dugofalowych projektw
naley podj oraz jak go sfinansowa. Bank rozwaajcy otwarcie nowego oddziau lub
zakupu nowego systemu komputerowego musi zdecydowa:
- czy nabywa nowe aktywa - decyzja inwestycyjna, oraz
- jak zebra rodki finansowe potrzebne do nabycia tych nowych aktyww - decyzja
finansowa (rodki te pochodzi bd z kredytu lub z emisji nowych akcji, lub te bank
je pozyska w wyniku ograniczenia dywidendy).
Decyzja inwestycyjna powinna by podejmowana niezalenie od decyzji finansowej.
Innymi sowy, bank podejmuje najpierw decyzj inwestycyjn, a nastpnie, gdy dany
projekt zosta ju przyjty, podejmowana jest kwestia jak go finansowa
Jedn z przesanek tego rozdzielenia jest oglna zasada, e cae pasywa (tj. zobowizania
plus kapita akcyjny) finansuj wszystkie aktywa firmy. Nabywanie nowego aktywa bdzie
wymagao zainwestowania rodkw finansowych, ale skoro tylko firma dodaje owo aktywo
do swego portfela aktyww, wwczas wszystkie jej pasywa finansuj to aktywo.
Poszczeglne pasywa generalnie nie finansuj specyficznych aktyww.
METODY BUDETOWANIA INWESTYCJI
Istnieje szereg metod sucych ocenie projektw o przepywach gotwki rozcignitych
znacznie w czasie, a wic metod podejmowania decyzji w sprawie budetowania inwestycji.
Do najwaniejszych nale:
1) Metody zdyskontowanego przepywu gotwki (DCF)
a) metoda aktualnej wartoci netto (NPV)
b) metoda wewntrznej stopy zwrotu (IRR)
2) Metoda nadwyki aktualnej wartoci (EPV)
3) Metoda okresu zwrotu
4) Metoda zdyskontowanego okresu zwrotu
5) Metoda rachunkowej stopy zwrotu (stopa zwrotu na inwestycji).
AD 1A. METODA AKTUALNEJ WARTOCI NETTO
Decydujc si na zainwestowanie gotwki dzisiaj w zamian za dochody w przyszoci,
naley wzi pod uwag warto pienidza w czasie, czemu najlepiej suy metoda
zdyskontowanego przepywu gotwki. Metoda aktualnej wartoci netto wymaga by:
obliczy kwoty przyszych wpyww i wypyww gotwkowych wedug lat dla kadej
rozwaanej alternatywy; zdyskontowa przysze przepywy gotwkowe do wartoci
biecej, wykorzystujc do tej operacji koszt kapitau danego projektu; aktualna warto
przepyww gotwkowych projektu jest biec (aktualn) wartoci wpyww
gotwkowych pomniejszon o biec warto wypyww gotwkowych; przyj lub
odrzuci rozwaany projekt lub te wybra jeden z kilku wzajemnie si wykluczajcych.
Podejmujc decyzj inwestycyjn naley uwanie przeanalizowa dane rachunkowe, z
ktrych wyprowadza si przepywy gotwkowe. Jeli aktualna warto przyszych wpyww
gotwkowych przewysza aktualn warto wypyww, naley projekt zaakceptowa; jeli
wynik jest ujemny, odrzuci.
Stopa dyskontowa w analizie NPV
Uwaa si. e stopa dyskontowa, odpowiednia do wykorzystania podczas oceny projektw
inwestycyjnych (posiadajcych przecitne ryzyko) jest kosztem kapitau firmy. w koszt
kapitau jest kosztem alternatywnym. Alternatywny koszt kapitau wykorzystanego na
inwestycj jest, dochodem jaki mona byoby uzyska inwestujc kapita gdzie indziej w
projekt o porwnywalnym stopniu ryzyka. Termin koszt kapitau oznacza, wic minimaln
wymagan stop zwrotu uzasadniajc wykorzystanie danego aktywu. Gdy zatem stopa
dyskontowa jest alternatywnym kosztem kapitau firmy, wwczas decyzje akceptujce
projekty posiadajce pozytywn aktualn warto netto zwikszaj warto tej firmy.
Niekiedy koszt kapitau mierzy si za pomoc obliczenia kosztu wszystkich zobowiza
oraz kapitau akcyjnego, uwidocznionych w bilansie. Gdy rynki finansowe pozostaj w
stanie rwnowagi, wwczas rzeczywicie mona obliczy wymagan stop zwrotu na
aktywach, na podstawie kosztu gromadzenia rodkw finansowych sucych do nabycia
aktyww. Jak wiadomo, wszystkie zasoby finansowe firmy zgromadzone z rnych rde
finansuj wszystkie aktywa. Mierzenie kosztu kapitau jako redniej waonej rde
pochodzenia zasobw finansowych jest uyteczne ale nie oznacza to, e redni koszt
zobowiza i kapitau akcyjnego jest kosztem kapitau
31
. Kosztem kapitau jest wymagana
stopa zwrotu na samych aktywach.
Wraliwo NPV na estymacje
Kalkulacja aktualnej wartoci netto rozwaanego projektu inwestycyjnego wymaga trzech
rodzajw estymacji (oszacowa)
1)Kwota przyszych przepyww gotwki
2)Rozoenie w czasie przyszych przepyww gotwki
3)Stawka kosztu kapitau.
Ad. 1) Bdy w przewidywaniu kwot przyszych przepyww gotwkowych miayby
prawdopodobnie najpowaniejszy wpyw na wyniki. Niewiele tu mona zrobi poza
deniem menederw do jak najwikszej dokadnoci przewidywa.
Ad. 2) Stopie wraliwoci NPV na zmiany w harmonogramie przepyww, przy
zachowaniu penej zgodnoci co do cznej ich kwoty, zaley wprost proporcjonalnie od
stopnia tej zmiany.
Ad. 3) Problem polega tu nie na prognozowaniu przyszego przepywu gotwki, lecz na
ocenie rentownoci alternatywnych zastosowa kapitau. Obecnie nie ma sprawdzonych
sposobw weryfikowania estymacji odnonie do stawki kosztu kapitau.
AD 1B. METODA WEWNTRZNEJ STOPY ZWROTU (IRR)
Metoda wewntrznej stopy zwrotu jest, podobnie jak metoda NPV, metod
zdyskontowanego przepywu gotwki. Wewntrzna stopa zwrotu danych przepyww
gotwki jest stop dyskontow, dla ktrej aktualna warto netto tych przepyww wynosi
zero. Innymi sowy, IRR jest to taka stopa, ktra dyskontuje przysze przepywy gotwkowe
do aktualnej wartoci rwnej pierwotnemu nakadowi.
AD 2.METODA NADWYKI AKTUALNEJ WARTOCI
Podstawowe znaczenie dla metody nadwyki aktualnej wartoci (EPV) ma indeks nadwyki
aktualnej wartoci. Indeks ten oblicza si w nastpujcy sposb:
Indeks
nadwy
ki
aktual
nej
warto
ci =
Aktualna
warto
przyszyc
h
przepyw
w
gotwki
Pierwotn
e nakady
inwestyc
yjne
Indeks ten wskazuje ilo zotwek o wartoci aktualnej generowanych przez jednego
zotego nakadw inwestycyjnych
Metoda nadwyki aktualnej wartoci kae akceptowa projekt posiadajcy indeks wikszy
od 1,00 oraz odrzuci kady inny z indeksem mniejszym od 1,00. Jeeli przedmiotem
rozwaa inwestycyjnych nie s projekty wzajemnie si wykluczajce, wwczas metoda
nadwyki aktualne' wartoci zblia si do metody aktualnej wartoci netto w takim
zakresie w jakim obie te metody wymuszaj decyzje typu przyj -odrzuci.
AD 3. METODA OKRESU ZWROTU
Centralnym zagadnieniem tej metody oceny projektw inwestycyjnych jest okres zwrotu,
ktry jest dugoci okresu jaki mija, zanim czne skumulowane wpywy gotwkowe (po
opodatkowaniu) z projektu nic bd rwne pocztkowemu wkadowi gotwkowemu na ten
projekt. Innymi sowy jest to czas jaki firma potrzebuje, aby otrzyma wpywy gotwki z
inwestycji wystarczajce do odzyskania pierwotnego nakadu. Prostota tej metody
stanowi w rwnym stopniu jej wad jak i zalet. Metoda ta stwierdza, e projekt
inwestycyjny naley przyj, jeeli jego okres zwrotu nie przekracza jakiego
wyznaczonego limitu czasu, np. 3 lata. Pomija ona w ogle przepywy gotwkowe
nastpujce po okresie zwrotu. Tylko w minimalnym zakresie bierze pod uwag warto
pienidza w czasie, czyni to mianowicie tylko w odniesieniu do wkadu pocztkowego.
Bywa jednak, e wyniki stosowania tej metody i metody NPV s takie same. S sytuacje,
gdy firma zdecyduje si na taka inwestycj, ktra da najszybsze wyniki, niezalenie od
tego, e projekty alternatywne przyniosyby wysz stop zwrotu w duszym okresie.
Metoda okresu zwrotu szczeglnie nadaje si do takich sytuacji.
AD 4. METODA ZDYSKONTOWANEGO OKRESU ZWROTU
Biorc pod uwag z jednej strony do powszechne wykorzystywanie metody okresu
zwrotu, z drugiej za jej ewidentn niezdolno do generowania dobrych decyzji
inwestycyjnych dla wielu typw projektw, zaproponowano stosowanie zdyskontowanego
okresu zwrotu, ktry przypomina zwyczajny okres zwrotu, jednak definiowany jest jako
dugo okresu, ktry upywa, zanim aktualna warto skumulowanych wpyww
gotwkowych nic przewyszy pierwotnego wkadu gotwkowego. Stop dyskontow
zastosowan do takich kalkulacji jest najczciej koszt kapitau. Zatem taki zdyskontowany
okres zwrotu w wikszym ju^ stopniu uwzgldnia warto rodkw pieninych w czasie,
ktre przepywaj zanim nastpi peny zwrot.
AD 5. METODA RACHUNKOWEJ STOPY ZWROTU
Rachunkowa stopa zwrotu, czasem nazywana te stop zwrotu na inwestycji (ROI) jest
dosy czsto stosowana z kilku powodw. Po pierwsze, jest atwa do obliczenia. Po drugie,
ROI i wewntrzna stopa zwrotu dla wielu projektw niewiele si rni, wic stosowanie
ROI nie zawsze prowadzi do nietrafnych decyzji. Po trzecie, firmy czsto wykorzystuj ROI
w analizowaniu i ocenie wynikw dziaania, co prowadzi do silnego nawyku uywania tego
narzdzia.
Naley jednak podkreli, e rachunkowa stopa zwrotu pomija zupenie warto pienidza
w czasie oraz wykorzystuje raczej dane rachunkowe (tworzone metod narastajcych
nalenoci) zamiast danych z przepyww gotwki, co w konsekwencji czyni t metod
do ryzykown w analizie projektw inwestycyjnych..
METODY I INSTRUMENTY ZARZDZANIA FINANSOWEGO
1. SYSTEM INFORMACYJNY W BANKU I CONTROLLING
System informacyjny i controlling ma uatwi zintegrowane zarzdzanie bankiem, a
w efekcie osignicie wysokiej rentownoci przy minimalnym poziomie ryzyka
bankowego.
Bank powinien posiada system informacyjny, ktry stanowi instrument biecego i
perspektywicznego zarzdzania i oceny funkcjonowania banku. SYSTEM INFORMACYJNY
dostarcza danych do okresowej oceny dziaalnoci banku, w tym rwnie przez instytucje
zewntrzne jak NBP, dostarcza on danych do monitorowania ryzyka bankowego i innych
zagroe. Jako systemu informatycznego w banku zaley od infrastruktury
informatycznej, przyjtej metodologii i kwalifikacji analitycznych. SYSTEM INFORMACYJNY
powinien opiera si na hurtowni danych. HURTOWNIA DANYCH opiera si na zasileniu z
innych systemw, gwnie z systemu ewidencji ksigowej. Dane te przekazywane s w
okrelonych odcinkach czasu z zaoon szczegowoci i w ukadzie procesw.
Funkcjonowanie hurtowni, ktra jest wspomagana programow baz danych, opiera
si na nastpujcym schemacie:
E adowanie danych;
E przeksztacanie, w tym czenie danych w uporzdkowane zbiory informacyjne;
E wybieranie informacji (po ustaleniu czy s wprowadzone);
E wykorzystanie informacji raporty narzdzia.
System informacyjny jest podstaw do CONTROLLINGU jako metody sterowania
okrelonymi dziedzinami ksztatujcymi wynik finansowy banku. . CONTROLLING jest
metod wspomagajc zarzdzanie, przez sterowanie podmiotem gospodarczym za
pomoc informacji liczbowych, tak by by zorientowany na zysk. Controlling wykorzystuje
takie narzdzia jak:
planowanie;
rachunkowo zarzdcza;
zarzdzanie przez okrelenie celw;
budetowanie.
Funkcje controllingu s szerokie:
O utrzymywanie zasobw informacyjnych;
O analiza;
O sterowanie;
O koordynacja;
O wykonywanie obowizkw sprawozdawczych.
2. KALKULOWANIE CEN NOWYCH PRODUKTW
CELEM POLITYKI CENOWEJ jest maksymalizacja zysku oraz stopy zysku, wzrost udziau w
rynku lub kombinacja powyszych celw. Polityka cenowa moe przyj alternatywne
strategie cenowe:
ustalenie niskich cen w celu ograniczenia konkurencji i ochrony udziau w rynku bd
jego zwikszenia;
obserwowanie lidera rynku dla ustalenia konkurencyjnej ceny;
ustalenie ceny powyej ceny rynkowej dla zapewnienia sobie przewagi;
ustalenie poziomu wg ceny moliwej do zaakceptowania przez rynek.
W ODNIESIENIU DO PRODUKTW BANKOWYCH WPROWADZONYCH NA RYNEK BANK MOE
USTALI CEN:
w warunkach konkurencji na rynku, ktra wynika z przewidywanego popytu i poday;
w warunkach monopolu i nadwyki popytu moe ustali cen: przychd kracowy >
koszt kracowy. O ile wytworzy si nadwyka poday moe wtedy obniy cen;
wedug formuy koszt + zysk przecitny;
wedug kosztw bezporednich w celu wejcia na rynek;
z cen penetrujc rynek odpowiednio nisk, ktra nastpnie jest podwyszana;
dla nowego produktu przy braku konkurencji cen bardzo wysok.
Przy kalkulowaniu kosztw nowego produktu bankowego naley uwzgldni:
koszt odsetek od depozytw (koszt rodkw pochodzcych z jednego okrelonego
produktu pasywnego);
koszt pozyskania (koszt reklamy, promocji);
koszt obsugi (skada si na niego w duej mierze pracochonno obsugi, operacje
ladowe i ewidencyjne; koszty te mog rwnie obejmowa t cz kosztw dziaania,
ktrej nie mona odnie bezporednio do produktu; koszt ten powinien take obj
koszt wymaganej rezerwy obowizkowej);
Koszt
kraco
wy
koszt
odsetek od
depozytu +
koszt
pozyskania
+ koszt
obsugi
1 stopa
rezerwy
obowizkow
ej
KOSZT KRACOWY mona zdefiniowa jako koszt nowych depozytw dodanych do
pasyww banku rwny stopie zwrotu nowych produktw aktywnych, ktre nie
powodowayby straty. ODZWIERCIEDLA ON stop zwrotu na nowych produktach
aktywnych i inwestycjach konieczn do zachowania wartoci majtku akcjonariuszy.
Mona w nim uwzgldni rwnie czynnik ryzyka.
KOSZT ODSETEK mona wyliczy wedug przewidywanej struktury nowych zasobw z
uwzgldnieniem stawek rynkowych.
METODA ALOKACJI OKRELONYCH FUNDUSZY DO CILE OKRELONYCH AKTYWW zakada, e istnieje
jedna baza funduszy depozytowych, z ktrej dostarczane s rodki do produktw
aktywnych po jednolitej stawce, w rzeczywistoci nie mona zidentyfikowa dla
konkretnego aktywnego produktu rde jego sfinansowania) na rne sposoby mona,
wic wyznaczy stawk oprocentowania dla wyliczenia kosztu odsetek:
aktywa trwae, papiery wartociowe lokacyjne fundusze wasne;
krtkoterminowe papiery dune depozyty rynku midzybankowego;
krtkoterminowe kredyty obrotowe depozyty a vista i depozyty terminowe do 3
miesicy;
kredyty dla ludnoci rachunki ROR.
METODA ALOKACJI OKRELONYCH FUNDUSZY DO AKTYWNYCH PRODUKTW moe rwnie bazowa na
innych zaoeniach np. terminach wymagalnoci aktyww i pasyww lub wraliwoci na
zmienno stp procentowych.
Polityka ustalania cen w banku moe bazowa na tej metodzie z dodaniem odpowiednie
mary:
KOSZTY Z DODATKIEM MARY = koszty bezporednie + koszty porednie + zysk.
W bankach dla wyliczenia efektywnoci aktyww stosuje si metod, ktra zakada, e:
wszystkie aktywa finansowane s z jednego zbioru pasyww;
wszystkie aktywa stanowi zbir w ktrym finansuje si pozyskane pasywa.
Aktywa
(mara = oprocentowanie pozycji aktyww rednie oprocentowanie pasyww) / 2
Pasywa
mara = rednie oprocentowanie aktyww oprocentowanie pozycji pasyww
3. KAPITA, ODSETKI, MARA WSKANIKI
Powierzony kapita obcy, czyli pasywa kosztowe lub przekazany kapita do dyspozycji
klienta, czyli aktywa przychodowe mona odnie do odsetek kosztowych lub
przychodowych. Mamy wtedy:
CPRZYCHODOWO AKTYWW = koszty odsetkowe/pasywa
C KOSZTOWNO PASYWW = przychody odsetkowe/aktywa
PRZYCHODOWO I KOSZTOWNO MONA WYLICZY DLA KADEGO PRODUKTU. RNICA
MIDZY PRZYCHODAMI ODSETKOWYMI A KOSZTAMI TO wynik odsetkowy. WIELKO TA
OKRELA CZY PRZYCHODY ODSETKOWE POKRYWAJ KOSZTY ODSETKOWE. Wynik odsetkowy,
CZYLI dochd odsetkowy, POWINIEN UMOLIWI POKRYCIE KOSZTW DZIAANIA, PODATKU
DOCHODOWEGO ORAZ UZYSKANIA PRZEZ AKCJONARIUSZY SATYSFAKCJONUJCEGO ZWROTU NA
KAPITALE, CZYLI DYWIDENDY.
C REDNIE OPROCENTOWANIE mona wyliczy przez odniesienie caoci odsetek do
redniego stany kapitau lub ze wzoru;
r = a 1 x r 1+ a 2 x r 2 + ... + a n x r n
gdzie:
a udzia w danej pozycji
r kosztowno danej pozycji
REDNIE OPROCENTOWANIE AKTYWW to rednia przychodowo aktyww, REDNIE
OPROCENTOWANIE PASYWW to rednia kosztowno pasyww.
C MARA PROCENTOWA to rnica midzy przychodami odsetkowymi a kosztami
odsetkowymi podzielna przez aktywa przychodowe.
MARA = (przychody odsetkowe koszty odsetkowe) / aktywa przychodowe x 100 lub
MARA = rednie oprocentowanie aktyww przychodowych efektywna stopa
procentowa pasyww.
C ROZPITO ODSETKOWA = (przychody odsetkowe/aktywa przychodowe) (koszty
odsetkowe / pasywa przychodowe) x 100
Rnica po midzy mar procentow, a rozpitoci odsetkow wynika ze
stopnia transformacji pasyww kosztowych w aktywa przychodowe.
jeli aktywa przychodowe s wiksze ni pasywa kosztowe (aktywa
przychodowe > pasywa kosztowe) to nastpio zaangaowanie funduszy wasnych w
finansowanie aktyww przychodowych.
jeli natomiast aktywa przychodowe s mniejsze ni pasywa kosztowe
(aktywa przychodowe < pasywa kosztowe) to nie nastpio zaangaowanie
funduszy wasnych w finansowanie aktyww przychodowych
STOPIE ZAANGAOWANIA (TRANSFORMACJI) = aktywa przychodowe / pasywa kosztowe.
C EFEKTYWNA STOPA PROCENTOWA = kosztowno pasyww / stopie zaangaowania
4. BUDETOWANIE KOSZTW DZIAANIA
BUDETOWANIE jest przydzieleniem zasobw finansowych, jak rwnie monitorowaniem
wykonania. BUDET BANKU powinien zapewni materialne warunki funkcjonowania
banku, czyli zawiera wydatki, w nikym stopniu wpywy o charakterze majtkowym,
usugi oraz wydatki osobowe. BUDET BANKU jest planem, ktry wskazuje na rda
powstania wydatku oraz orodki odpowiedzialnoci za ich powstanie. Orodki
odpowiedzialnoci s wyodrbnione na bazie struktury organizacyjnej. Osoba
odpowiedzialna powinna przede wszystkim by w stanie operatywnie kontrolowa i
ksztatowa przypisane jej koszty.
Budet moe by przygotowany na niszym szczeblu zarzdzania, a nastpnie
weryfikowany. Rzadziej natomiast przygotowywany jest na wyszym i przekazywany do
realizacji na niszy szczebel. Przygotowywanie budetu wymaga na og wiele
etapw. Budet banku moe by podzielony na komrki produktowi, obszary (np.
administracja obiektu, telekomunikacja, szkolenie i marketing). W ramach obszarw
mog funkcjonowa budety poszczeglnych komrek i komrki wspomagajce.
Budetowanie moe rwnie obejmowa samodzielne zadania (przedsiwzicia), ktre
nie kwalifikuj si do obszarw funkcjonowania banku. Budetowanie powizane jest
z rachunkiem wynikw i strat przez pozycje budetowe, ktre odpowiadaj na og
przekrojowi analitycznemu w planie kont, co pozwala na biece monitorowanie
wydatkw.
Etapy Planowania Budetowego
1 formuowanie celw i zada
2 przekazywanie podstawowych wskanikw i zaoe
3 przygotowanie budetu
4 weryfikacja i zatwierdzanie
5 wczenie do planu banku
Budetowanie jest narzdziem ex post nie moe zastpi oceny potrzeb wydatkw
kosztw na etapie podejmowania decyzji tj. zawierania umw, podpisywania zamwie,
angaowania pracownikw. Kryteria planowania i przypisywania powinny by jasne i nie
podlega trybowi przetargowemu w trakcie odnoszenia kosztw na stanowiska, a
zwaszcza nie mog zakca regulowania zobowiza wobec kontrahentw.
5. WEWMRTZNY ROZRACHUNEK W BANKU
Wewntrzny rozrachunek w banku moe ilustrowa i monitorowa generowa wyniku
finansowego dwoma metodami:
ustalajc przychody od aktyww i przypisujc im rednie koszty finansowania oraz
koszty dziaania i inne wariant taki bazuje na warunkach obiektywnych, abstrahuje
niejako od strategii bankw oraz warunkw dziaania w postaci kosztu kracowego.
wprowadzajc wewntrzne ceny rozliczeniowe (transferowe) bdce alternatywnymi
kosztami pozyskania depozytw czyli moliwociami realokacji strumieni finansowych w
bezpieczne pynne aktywa, np. bony skarbowe.
AKTYWA przypisywane s do poszczeglnych obszarw dziaalnoci zgodnie z
okrelonymi dla nich zadaniami. PASYWA OBCE przypisane s wedug obszaru
pozyskania. FUNDUSZE WASNE w pierwszej kolejnoci przypisane zostay do
sfinansowania aktyww niepracujcych, a nastpnie tych, ktre utrzymywane s dla
zapewnienia pynnoci, w pozostaej czci przypisano je proporcjonalnie do wielkoci
aktyww.
MOEMY WYODRBNI TRZY JEDNOSTKI ROZLICZENIOWE (OBSZARY):
bankowo depozytowo kredytowa
bankowo inwestycyjna
bankowo skarbcowa.
KOSZT KAPITAU WASNEGO.
Banki powinny oferowa swoim akcjonariuszom, obecnym i potencjalnym inwestorom,
konkurencyjn rentowno inwestycji. Oznacza to, e stopa zwrotu z kapitau powinna
by wysza ni stopa inflacji i przynosi wikszy zysk, ni np. lokata w banku czy zakup
papierw wartociowych na giedzie. Z tych wzgldw koszt finansowania okrelonych
aktyww czy poszczeglnych produktw musi uwzgldni nie tylko koszt pozyskania
depozytw, ale rwnie cen kapitau. W kalkulacjach nie mona traktowa kapitau jako
funduszu o zerowym koszcie. Oprocentowanie kapitau powinno by na takim
poziomie, by zysk netto odpowiada minimalnej stopie zwrotu z kapitau. W najprostszym
ujciu koszt kapitau = stopa procentowa na instrumentach wolnych od ryzyka
+ premia dla inwestora.
WYLICZANIE KOSZTU KAPITAU:
1) dla obliczenia oprocentowania niezbdne jest ustalenie, jaka jego cz finansuje
operacje aktywne przynoszce zysk. Jako warto kapitau pracujcego naley przyj
wszystkie fundusze wasne pomniejszone o niepracujcy majtek trway i odsetki nie
zapacone;
2) trzeba wyliczy zysk przeznaczony na wypat dywidendy. W tym celu jako stop
wypaty dywidendy naley przyj stop procentow inwestycji wolnych od ryzyka, np.
bonw skarbowych;
3) naley wyliczy zysk przeznaczony na zasilenie funduszy wasnych, ktre powinno
by dokonane dla zachowania ich realnej wartoci w wysokoci stopy inflacji.
O oprocentowaniu kapitau pracujcego decyduje:
wielko funduszy wasnych,
stawka podatku dochodowego,
wielko aktyww niepracujcych,
stopa dywidendy,
stopa inflacji.
Oprocentowanie kapitau pracujcego wykorzystuje si do oceny efektywnoci
produktw oraz jako cen transferow.
METODOLOGIA OCENY EFEKTYWNOCI PRODUKTW BANKOWYCH.
Metodologia ta dotyczy produktw bilansowych aktywnych i pasywnych, czyli takich,
ktre wi si z pozyskiwaniem kapitau i jego zaangaowaniem w aktywne produkty.
Nie uwzgldnia produktw pozabilansowych, np. gwarancji, instrumentw pochodnych
czy rozlicze pieninych. Zaoeniem metodologii jest to, e o rentownoci produktu
decyduje redni koszt pozyskania rde finansowania z uwzgldnieniem rezerwy oraz
koszty dziaania banku. Wynikiem takiego zaoenia jest wyliczona mara, bdca
miar efektywnoci. Inna metodologia, np. uwzgldniajca struktur czasowa bilansu,
tj. przypisanie przychodom z aktyww bilansu kosztw finansowania depozytami o
analogicznych terminach zapadalnoci, byaby sztucznym uproszczeniem. W zwizku z
tym teza, e poszczeglne grupy aktyww s finansowane rwnomiernie przez cao
pasyww o rednim koszcie pozyskania z uwzgldnieniem takich elementw jak koszt
kapitau, rezerwa obowizkowa, koszty dziaania, jest prawidowa.
Efektywno kadego produktu bankowego mona scharakteryzowa przez:
przychodowo wyraon przez efektywne oprocentowanie w skali roku
udzia w sumie przychodw; udzia ten stanowi wag, ktra okrela jak dany
produkt wpywa na ksztatowanie si przychodw
mar jednostkow, czyli rnic midzy kosztem finansowania aktyww i
przychodowoci danego instrumentu
wskanik efektywnoci stanowicy relatywny miernik efektywnoci- jest wynikiem
pomnoenia mary przez udzia w sumie przychodw. Wskanik ten okrela wpyw
poszczeglnych produktw na ksztatowanie si wyniku finansowego.
Wielko mary czy dochodowoci nie pozwala na okrelenie faktycznego wpywu na
ksztatowanie wyniku finansowego z uwzgldnieniem skali danego instrumentu.
Instrument finansowy charakteryzujcy si wysok mar czy
przychodowoci i niskim udziaem jest mniej wacy od instrumentu z
mniejsz mar, a wyszym udziaem.
Kalkulacja mary na pokrycie kosztw dziaania= koszty dziaania/pasywa
razem. Uzyskana mara oprcz kosztw dziaania powinna pokry te inne koszty, np.
rezerw celowych, kwoty prowizji. Sposb wyliczenia zawsze bdzie wynikiem odniesienia
kosztw do sumy wszystkich funduszy. Po otrzymaniu redniego kosztu finansowania
mona porwna efektywno poszczeglnych produktw, dokonujc zestawienia i
wyliczajc dodatkowo wskanik efektywnoci. Przychodowo czy mara jednostkowa,
podobnie jak kosztowo nie pozwalaj na okrelenie wpywu na wynik finansowy z
uwzgldnieniem skali prowadzonych operacji dla danego produktu. O tym informuje
wskanik efektywnoci. Odpowiedni poziom skali operacji pozwoli zwikszy wynik
finansowy nawet przy relatywnie niskim poziomie mary dla poszczeglnego produktu.
W przypadku porwnywania przychodowoci i kosztowoci pozycji bilansowych
znajdujcych si w podobnych pasmach pynnoci moe wystpi mara ujemna.
Mogoby to sugerowa konieczno wycofania z oferty produktu aktywnego (zbyt niska
przychodowo) bd pasywnego (zbyt dua kosztowo). Zatem metodologia
zakadajca, e o efektywnoci decyduje z jednej strony przychodowo instrumentu
aktywnego a z drugiej koszt jego finansowania rozumiany jako redni waony koszt
pozyskania funduszy powikszony o narzuty z tytuu kosztw dziaania, rezerw, itp.
pozwala ustali pewn warto graniczn dla poszczeglnych produktw. W sytuacji gdy
dochodowo produktu zbliy si do wartoci granicznej, naleaoby rozway moliwo
zwikszenia dochodw przez podniesienie stopy procentowej, w przypadku duego
popytu i korzystnej sytuacji rynkowej lub obnienia kosztowoci przy obniajcym si
popycie. Gdy jednak popyt na inne produkty aktywne jest duy, nie naleaoby
ogranicza rde finansowania przez obnienie stopy procentowej. W takim przypadku
mona rozway wycofanie produktu z oferty banku.
Analiza rentownoci produktw w bankach dostarcza szereg przykadw produktw
nierentownych. Jednak nie mog by one wycofane z oferty produktowej z uwagi na
pozycj konkurencyjn banku. Zwykle s to produkty zagregowane z innym produktem
lub komplementarne do produktw wysoko rentownych.
Mona tez bada efektywno kadej transakcji, porwnujc j z transakcj
alternatywn. Transakcj alternatywn dla pozyskania depozytu od klienta jest pobranie
depozytu z rynku midzybankowego. Dla kredytu transakcj alternatywn jest lokata na
rynku midzybankowym, przy czym w przypadku aktywu naley w kalkulacji uwzgldni
czynnik ryzyka.
OCENA DZIAALNOCI ODDZIAW I WEWNTRZNY ROZRACHUNEK
ODDZIAW.
Oddzia operacyjny jest punktem sprzeday produktw bankowych i powinien by
oceniany na podstawie udziau w wyniku banku. W tym celu funkcjonuj rne warianty
oceny dziaalnoci oddziau, jak i wewntrznego rozrachunku ekonomicznego. Dziaania
prowadzone w celu poprawy wyniku banku powinny okreli wyodrbnione miejsca jego
powstawania, gdy jest on sum wynikw czstkowych. Warunkiem prowadzenia
wewntrznego rozrachunku jest funkcjonowanie oddziaw jako jednostek
wyodrbnionych ewidencyjnie, tj. sporzdzajcych samodzielnie bilans oraz rachunek
zyskw i strat. Oddzia operacyjny moe te by oceniany na podstawie systemu oceny
rezultatw dziaalnoci wg kryteriw w gwnej mierze rzeczowych.
Przykady miernikw oceny:
1) Struktura bilansu.
Udzia kredytw w aktywach, dynamika przyrostu kredytw.
Udzia kredytw zagroonych w kredytach ogem.
Udzia depozytw w pasywach, dynamika przyrostu depozytw.
Pokrycie dziaalnoci kredytowej depozytami.
2) Rentowno.
Przychodowo kredytw.
Kosztowo depozytw.
Wskanik poziomu kosztw.
Poziom kosztw dziaania w porwnaniu z okresem ubiegym lub preliminowanym.
3) Wykorzystanie zasobw.
Suma bilansowa/zatrudnienie.
Zysk brutto/zatrudnienie.
Depozyty/zatrudnienie.
Kredyty/zatrudnienie.
Poszczeglnym miernikom przypisuje si wagi oraz punkty oceny. Istot
wewntrznego rozrachunku w banku jest rozliczenie wewntrznego transferu pynnoci
po okrelonej cenie. W kadym banku istniej:
oddziay o nadwyce depozytw nad kredytami, czyli transferujce t nadwyk do
centrali,
oddziay o nadwyce kredytw nad depozytami, do ktrych jest transferowana
nadwyka z centrali.
Centrala w takim przypadku jest centrum redystrybucji. Centrala moe by te jednym z
orodkw rozliczeniowych, gdy wykonuje operacje wasne, jak rwnie moe
wykonywa usugi na rzecz klientw.
CENA FUNDUSZY MOE BY:
cen rynkow, cen alternatywnego wykorzystania zasobw pynnoci,
rednim kosztem pozyskania funduszy,
stawk oprocentowania bonw skarbowych.
Cena moe by jednolita lub oddzielna dla kupna funduszy i ich sprzeday. Cena
sprzeday powinna by wysza ni cena kupna. Konieczno rozwinicia akcji
kredytowej moe jednak skania do ustalenia tymczasowo ceny sprzeday poniej ceny
kupna. Przyjte rozwizania odnonie tych cen transferowych s podporzdkowane
okrelonej polityce wynikajcej z oceny sytuacji.
WEWNTRZNY ROZRACHUNEK MOE BY:
czstkowy, czyli rozlicza strumienie zasileniowe (fundusze),
peny, czyli oprcz redystrybucji strumieni zasileniowych rozlicza ma te koszty
bezporednie i porednie.
Wewntrzny rozrachunek gospodarczy dostarcza zarzdowi banku informacji o efektach
dziaalnoci w danym okresie i w poprzednim. Oprcz porwna w czasie dokonuje
oceny oddziaw w ramach banku. Pozwala podj odpowiednie dziaania po rozpoznaniu
silnych i sabych stron oddziaw. Moe by te pomocny do podjcia decyzji o
poczeniach oddziaw lub o ich likwidacji. System wewntrznego rozrachunku
wykorzystywany jest rwnie do motywowania personelu, a zwaszcza kierownictwa
oddziau przez powizanie z systemem wynagradzania.
OCENA EFEKTYWNOCI KLIENTA.
Dla przeprowadzonych transakcji bank moe ustali korzyci, jakie chce osiga z
powiza z klientem. Efektywno przeprowadzonych transakcji ma wpyw na okrelenie
przyszych warunkw zawierania transakcji. W pojedynczych transakcjach, przy
ksztatowaniu cen przez rynek, bank moe by zmuszony do zaakceptowania
nieefektywnej transakcji z klientem, majc na uwadze cakowity wynik wsppracy z nim.
W przypadku przewidywanego negatywnego wyniku na danej transakcji naley ustali,
jak na wynik banku wpywaoby zrezygnowanie z tej transakcji. Koszty dziaania s w
duej mierze kosztami staymi. W takim przypadku perspektywa wsppracy z klientem
moe skania do zaakceptowania transakcji. W innej sytuacji naley jednak wzi pod
uwag zerwanie wsppracy z klientem. Wg niektrych szacunkw 80% klientw
daje 20% strat lub 20% klientw daje 80% zyskw.
EFEKTYWNO WSPPRACY Z KLIENTEM MOE BY SKALKULOWANA NASTPUJCO:
1) Transakcja aktywna
Przychd odsetkowy
Koszty finansowania wg stawek rynkowych
Koszty dziaania
Koszty ryzyka
WYNIK
2) Transakcja pasywna
Koszty odsetkowe
Koszty rezerwy obowizkowej
Przychody odsetkowe wg stawek rynkowych
Koszty dziaania
WYNIK
3) Inne
Prowizja- koszty dziaania
Opaty- koszty dziaania
Rnice kursowe z wymiany walut
WYNIK
CZNIE WYNIK
PLAN FINANSOWY BANKU.
PLAN FINANSOWY jest jednoczenie prognoz stanu i instrumentem zarzdzania. Plan
musi uwzgldnia uwarunkowania zewntrzne- sytuacj makroekonomiczn, stan
prawny, normy ostronociowe, konkurencyjne otoczenie. Generalnym zaoeniem
powinno by podporzdkowanie planu strategii banku i jego spjno z planem
marketingowym oraz inwestycyjnym.
METODA PLANOWANIA ZAKADA:
Wyjcie od stanu aktualnego;
Oszacowanie moliwych przyrostw (spadkw);
Projekcj stanu.
Plan finansowy banku jest projekcj bilansu, a nastpnie rachunku zyskw i strat,
czyli projekcj takiego zarzdzania aktywami i pasywami, by uksztatowa struktur
bilansu:
Ilociow- poziom depozytw i kredytw,
Jakociow- poziom odsetek dla osignicia zysku w duszej perspektywie.
Projekcja ta powinna doprowadzi do ustalenia rda finansowania dla produktw
aktywnych lub moliwoci zagospodarowania pozyskanych produktw pasywnych.
Praktyka planowania w banku jest pewnym kompromisem pomidzy tymi podejciami,
jak rwnie zaoeniem wyjciowym: uzyskania okrelonego poziomu dywidendy.
Suma bilansowa w procesie planowania jest wielkoci, ktra wiadczy o ekspansji
banku, jeeli przekracza poziom inflacji. Wielko tej sumy jest ograniczona
wspczynnikiem wypacalnoci, ktry dla funkcjonujcych bankw nie powinien by
mniejszy ni 8%. Wspczynnik wypacalnoci= (fundusze wasne netto/aktywa i
zobowizania pozabilansowe wg wag ryzyka)*100. Wagi ryzyka uwzgldniaj
jako poszczeglnych aktyww. Wysze wagi ryzyka posiadaj aktywa o wyszej
przychodowoci, jak kredyty; nisze- np. papiery wartociowe skarbowe. Przy
okrelonych funduszach wasnych struktura aktyww jest zdeterminowana
wspczynnikiem wypacalnoci i ksztatuje odpowiedni sum bilansow. Cz sumy
bilansowej stanowi aktywa niedochodowe niezbdne dla utrzymania pynnoci, jak
gotwka oraz rodki trwae, dla ktrych rdem finansowania s fundusze wasne.
Pasywn stron bilansu ksztatuj gwnie pozyskane depozyty klientw. Depozyty rynku
midzybankowego powinny by tylko uzupeniajcym rdem finansowania dla
utrzymania pynnoci operacyjnej. Odpowiednia polityka stp procentowych powinna
uksztatowa struktur podmiotow i terminow depozytw.
Budowa planu jest procesem zoonym. Gdy w banku istnieje okrelony model
matematyczny oraz program informatyczny do budowy planu, mona go przedstawi w
wariantach. Wariantowanie w takim przypadku polega na przyjciu rnej struktury
aktyww i pasyww oraz poziomu stopy procentowej. Kolejne wersje s weryfikowane
przez waciwe suby produktowe. Proces planowania odbywa si te w oddziaach
operacyjnych z uwzgldnieniem przekazywanych parametrw oraz zada o charakterze
umownym, jak:
Maksymalny moliwy wzrost kosztw dziaania,
Poziom redniego wynagrodzenia,
Podany poziom wzrostu kredytw i depozytw.
Projekty planw oddziaw s w centrali weryfikowane.
KOSZTY STAE I ZMIENNE W BANKU.
Koszty banku mona rozpatrywa jako sum kosztw staych oraz kosztw zmiennych.
Koszty stae, czyli niezmienne, maj taki charakter do okrelonego poziomu aktyww
banku. S to, wic koszty wzgldnie stae. Po przekroczeniu okrelonego poziomu
aktyww rosn skokowo, by znw by kosztami wzgldnie staymi. Taki charakter maja
w banku koszty dziaania i amortyzacja. Koszty zmienne to koszty zmienne na jednostk
produkcji. W przypadku banku zmienno kosztw to zmienno na jednostk aktyww.
Finansowanie aktyww wymaga pozyskania pasyww w postaci depozytw, a wic
ponoszenia kosztw w postaci odsetek, ktrych wielko ronie liniowo wraz z wielkoci
aktyww. Przychd z tytuu odsetek jako element wyniku finansowego jest te wielkoci
proporcjonaln do wielkoci aktyww. Koszty zmienne odsetkowe powstaj dopiero, gdy
fundusze wasne nie wystarczaj na finansowanie aktyww. Przychody i koszty
odsetkowe rosn proporcjonalnie do wzrostu wielkoci aktyww.
Zysk banku jest rwny 0, gdy koszty ogem s rwne przychodom ogem. Po
przekroczeniu tego punktu rosnce przychody odsetkowe generuj rosncy zysk. Punkt
krytyczny przychodw, ( przy ktrym nastpuje zrwnanie przychodw odsetkowych z
kosztami staymi) = [(koszty dziaania prowizje)/aktywa dochodowe]*100. Oznacza on
minimaln mar jako narzut do kosztw pozyskania depozytu dla aktywnych
produktw bankowych.